\id MRK Mark NT in Waima - Namsoo Kim - DEC 4, 2002 \h Mareko \toc1 Pou Namona MAREKO Ererena Hauna \toc2 Mareko \mt2 Pou Namona \mt1 MAREKO \mt2 Ererena Hauna \is1 Puka Aona Irerena 'Abina \ip Pou namona neiana Mareko ererena, ena 'abi kori'uaikia aokia ṉa e'abi aiho, “Iesu Keriso Tirama Nahuna Pouna Namona.” Puka neiana aonai hanona kaha'iobina Iesu hanona mai ena hiabu taba ikoikiai kebabainakia. Maearima nibamarerenakia ranikiai, auba ki'a obokia neu'u ahinakia ranikiai, mai maearima ekia ki'a nehina haonakia ranikiai ena hiabu hanona kahaihana. Iesu kipona eaparina Maearima Nahuna, ia emai kipona kebaibeni aina maearima ikoikiai kekawa muenakia ki'a herenai katerubu 'abaea paunai. \ip Mareko kipona ena nuatae 'abina hanona bo'ona a'i nehinana, ia beronai Iesu ena aka pouna nehinana. Kori'uaina Mareko ehore Ioane ba'uere robe hauna robana eahuna, mai Iesu aea e'uere robe aiho mai Satani ia ehobona hauna robaha eahuna. Ba Iesu ehore maearima weiakia puma bo'ona tebuanakia haukia eaoko'o ainakia, ba ebamaurinakia mai ebamarere harainakia. Popounai hanona murinai ti'au haukia Iesu taba nibabai obokia a'i teobo, iamo mai 'aiaunukia ia kipokia tekaoao haeamo eaomo te'iobi haraina. Weiakia ia ti'oatana haukia ekia opuere hanona eao eapa'ua hao apa'ua hao. Puka neiana puanai hanona Iesu ena 'ari mai ena mikiri mue robakia eahuna. \is1 Puka Paipana Apa'uakia \io1 a. Pou namona ia'i ramana. (1.1-13) \io1 b. Iesu ena aka maearima herekiai Galilea aonai. (1.14—9.50) \io1 c. Galilea eaomo Ierusalema. (10.1-52) \io1 d. Hui orena Ierusalema herenai mai aonai. (11.1—15.47) \io1 e. Iesu ena mikiri mue. (16.1-8) \io1 e. Obiapaka ena waira tina mai ena kara'au kupa. (16.9-20) \c 1 \s1 Ba'uere Robe Hauna Ioane Eiroro. \r (Mt 3.1-12; Lk 3.1-18; Io 1.19-28) \p \v 1 Tirama Nahuna Iesu Keriso pouna namona kori 'uaina hanona neiana. \v 2 Isaia mahabanai hauna ererena etibaha, \q1 “Tirama e'abi, \q1 ‘E'u iuhubeau hauna ṉauhu 'uaina \q1 kewahi heremu, \q1 emu taeara kea'ia'i haraina.’ \qr Mal 3.1 \q1 \v 3 Aia ha hano'akunai neio netibaha, \q1 ‘Obiapaka ena taeara \q1 tomoba'oruna. \q1 Ena kaoao boana \q1 tomobaberona.’” \qr Isa 40.3 \p \v 4 Ua buonai Ba'uere robe hauna Ioane hano'akunai ewaira tina, eba'uere robe mai eiroro etibaha, “Emi ki'ai tomoraona kabe, kato'uere robe, Tirama emi ki'a kehina haonakia.” \v 5 Maearima bo'ona Iudea hanonai mai Ierusalema haukia ikoikiai teao Ioane Ba'uere robe hauna aiana teona, ekia ki'a tehina pou, abomo Ioridana atenai eba'uere robenakia. \p \v 6 Ioane habuni ebatotona hauna hanona Kamela buirana. Huana 'apana hanona Poromakau paruana, ena aniani hanona pekaupekau mai hoho beina. \v 7 Ṉa eiroro aiho maearima wairakiai. “Hau ha au muri'uai kemai hauna eapa'ua ki'a baha ba au. Au hanona a'i anamo kakuti, ena tamaka warona irubunai abomo a'i etaina'u. \v 8 Au wai beiai naba'uere robenimi, 'a ia hanona Auba Robeai keba'uere robenimi.” \s1 Iesu E'uere Robe Mai Satani Ehobona. \r (Mt 3.13; 4.11; Lk 3.21-22; 4.1-13) \p \v 9 Rani weianai Iesu Nasareta Galileai emai. Ioane ehore eba'uere robena Ioridana atenai. \v 10 Iesu beiai ekara'au raninai, kupa epa'a eihana Auba Robe eriri ia ahanai ihana matoha rauria. \v 11 Abomo aia ha kupai emai etibaha, “Oi hanona Au Naha'u, e'u raona'au. Au oi naonamoai ki'a bahani'o.” \p \v 12 Rani a'i ehoma'a murinai Auba Robe Iesu eaoaina hano'akunai. \v 13 Iesu weia emiaho wapu bariabui, Satani ia ehobona, 'aki tabakia kipokia temiaho, ba aneru temai tebaraina. \s1 Iesu Ba'eha Haukia Bani Eaparinakia. \r (Mt 4.12-22; Lk 4.14-15; 5.1-11) \p \v 14 Ioane Ba'uere robe hauna wapura itunai tekaiabuna murinai, Iesu hanona eao Galilea ai Tirama ena pou namona eiroro aina. \v 15 Etibaha, “'Abi'uai ranina tohana abekara'au, Tirama ena obia aiarana aba ekaibari, emi ki'ai tomoraona kabe, Pou Namona tomo a'ikakaumana.” \p \v 16 Iesu hanona Galilea 'obu poena 'ekana eao raninai, Simona mai hatina Anderea ohi eihanakia, re'e 'obuai tehorena, pokina terarua hanona ba'eha haukia. \v 17 Iesu ehina benakia etibaha, “Muri'uai tomai, au kahore wai maearima iba'ehakia kaba 'iobinimi.” \v 18 Beronai mo ekia re'e tehabonakia murinai teao. \p \v 19 Ia ekataeana eao Sebedeo nahuna Iakobo mai hatina Ioane ohi eihanakia ahiai ekia re'e tia'ia'i harainakia. \v 20 Ba Iesu beronai terarua eaparinakia, hamakia Sebedeo mai teba'eha oioi miorikia ahiai tehabonakia murinai teao. \s1 Iesu Hau Ha Aonai Auba Ki'a Obona Eu'u Ahina. \r (Lk 4.31-37) \p \v 21 Iesu mai i'abana haukia kipokia teao Kaperanauma aiaranai. Beraura Robeai Iesu hanona Iuda haukia ekia marea aonai ekatoto ena ba'iobi ea'i ramana. \v 22 Maearima weiakia ena ba'iobi 'urukia teo'o raninai teta'u ta'u huri, pokina ena ba'iobi hanona mai hiabukia, rauhubu poki haukia 'abakia aha'i. \p \v 23 Weia hanona hau ha aonai auba ki'a obona etoto hauna marea aonai eio etibaha, \v 24 “Iesu Nasareta haumu e! Taba heremaiai kobabaina, Oi ai koa'i ki'anamai paunai omai, u? Au oi a'iobini'o, oi hanona Robe haumu Tirama ea'i taeani'o.” \v 25 Iesu auba ki'a obona ehina bena etibaha, “Mounu hau naiana aonai mokarahi.” \v 26 Auba ki'a obona hau weiana eba'ururu ki'ana, mai ioiona hau weiana aonai ekarahi. \v 27 Maearima weia ikoikiai teta'u ta'u huri, ha ha kipokia tebakai bakai, tetibaha, “Neiana taba? Ba'iobi mo mahamahana ha mai hiabuna. Auba ki'a obokia nehina benakia hanona aiana tiona.” \v 28 Ua buonai Iesu pouna Galilea hanona maikoinai tehina otaraina. \s1 Iesu Maearima Bo'ona Ebanamonakia. \r (Mt 8.14-17; Lk 4.38-41) \p \v 29 Iesu i'abana haukia Ioane mai Iakobo kipokia marea tehabona berokiai teao Simona mai Anderea ekia ituai. \v 30 Simona rawana babi'ena einawa, hauna ehiabu ena ituai enoti. Iesu emai raninai, haianai ena inawa pouna tehinana. \v 31 Iesu eao ia herena, imanai ea'i ebaraina eberi korina. Ena hau hiabu eore, babi'e emikiri ekia aniani ebabai. \p \v 32 Beraura ekaihuna rabirabinai inawa haukia mai maearima aokiai auba ki'a obokia ṯemiaho haukia teaoainakia Iesu herena. \v 33 Aiara maearimakia ikoikiai temai itu weiana wairanai teto'u. \v 34 Inawa haeai haeai haukia bo'okia Iesu ebanamonakia, haeamona auba ki'a obokia bo'ona eu'u ahinakia, 'a auba ki'a obokia hanona Iesu te'iobina buonai ekaiabunakia a'i kate'abi. \s1 Iesu Galileai Eiroro. \r (Lk 4.42-44) \p \v 35 Raurani wapuranai, a'i nirani baha aonai Iesu emikiri itu ehabona, eao 'eka 'abaeanai ha, ua'a ebahuba'ari. \v 36 Ba Simona 'abana kipokia tekarahi itabuna teao. \v 37 Weia tetabu ahina ba tehina bena tetibaha, “Maearima ikoinai hanona oi titabuni'o.” \v 38 Ia Iesu ekia 'abi ebamuena etibaha, “Aika hamaeao aiara herekai haukia, aokiai abomo kairoro, aka weiana hauna paunai amai.” \v 39 Iesu hanona Galilea aona maikoina ekana, Iuda haukia ekia marea aokiai eiroro mai auba ki'a obokia maearima aokiai haukia eu'u u'u ahinakia. \s1 Iesu Morumoru Hauna Ebanamona. \r (Mt 8.1-4, Lk 5.12-16) \p \v 40 Morumoru hauna ha emai Iesu wairanai ekai pehu, enoina etibaha, “Ponuatae raninai, pobamaurina'u.” \v 41 Iesu ehore eaoko'o aina, abomo etara ea'i 'apuana, ehina bena etibaha, “'E. Au nanuatae konamo. Haumu menamo!” \v 42 Rani hamona morumoru hanona hau weiana ehabona, hauna enamo. \v 43 Iesu hau weiana euhuna aonai eharabuna etibaha, \v 44 “Aia'u nona, hau ha haianai a'i ko'abi 'apua. Beronai koao, Robe hauna herena, haumu keihana. Mose ena rauhubu ihobona, onamo hanona beruberuna Tirama herenai kobaibeni, oi emu namo ibatohana.” \v 45 'A hau weiana eao 'eka ikoinai ena namo pouna ekikipa otaraina. Ena kikipa weiana buonai Iesu hanona aiara aokiai a'i ekatoto. 'A 'eka 'abaeakiai mo emiaho, 'eka haeai haeai maearimakia hanona teao herena. \c 2 \s1 Iesu Mero Hauna Ebamikirina. \r (Mt 9.1-8; Lk 5.17-26) \p \v 1 Wapu baika teore murinai Iesu haeamona emue eao Kaperanauma aiarana, maearima pouna teona ia hanona ituai. \v 2 Maearima bo'ona 'akina temai teto'u itu ebonu 'auna, 'eka hana ha a'i emiaho eao mo pa'abi 'akonai epua, ba Iesu neiroro aiana tiona. \v 3 Hau bani hanona mero hauna ha tebuana teaoaina. \v 4 Maearima ebo'o ki'a baha buonai, hau weiana kateaoaina Iesu herenai hanona a'i etaina. Ua buonai Iesu 'arana paipana kapeheneai 'erere ha tebabaina. Mero hauna mai 'irena weia tebaririna eao Iesu wairanai. \v 5 Iesu ekia a'ikakauma weiana eapa'ua ki'a baha eihana buonai, mero hauna ehina bena etibaha, “Naha'u e! Emu ki'a aba ihina hao.” \p \v 6 Rauhubu poki haukia baika weia temiati, kipokia teraona raona. \v 7 “Taba buonai hau neiana ṉa ni'abi aiho? Ia Tirama herenai ni'abi ki'a. Tirama mo kipona ki'a kehina haonakia.” \v 8 Iesu abahamo aokia e'iobina, ba wairakiai e'abi, etibaha, “Taba buonai 'abi neiana turaonana? \v 9 Ki'a ihina hao 'abina hanona e'ama'ama, a'i tubatohana re'a, bariu hau neiana kahina bena kemikiri keka'a katoihana. \v 10 Ba katobatohana, au Maearima nahuna hanona mai hiabu'u hanopakai ki'a kahina haonakia.” Ba mero hauna ehina bena etibaha, \v 11 “Au oi nahina beni'o. Omikiri, emu 'ire moa'i taeana, moka'a emu itu!” \v 12 Maearima wairakiai emikiri, ena 'ire eouna ea'i taeana eka'a. Ikoikiai teta'u ta'u huri, Tirama tebanamona tetibaha, “Aika hoa ṉahomana ha a'i haiha 'apuana.” \s1 Iesu Lebi Eaparina. \r (Mt 9.9-13; Lk 5.27-32) \p \v 13 Iesu haeamona emue eao Galilea 'obu poena. Maearima bo'ona 'akina temai herena ba eba'iobinakia. \v 14 'A ia eka'a eao aonai, takiti a'i hauna Lebi Alepeo ena aka 'ekanai emiati eihana, Iesu ia ehina bena etibaha, “Muri'uai omai!” Lebi beronai mo emikiri murinai eao. \p \v 15 Lebi ena ituai aniani 'ekanai temiati, takiti a'i haukia mai ki'a haukia bo'okia Iesu mai i'abana haukia kipokia teaniani, pokina mako Iesu murinai teka'a. \v 16 Rauhubu poki haukia Parisea itubunai temai Iesu ki'a haukia mai takiti a'i haukia kipokia teaniani haeamo teihanakia raninai, i'abana haukia tebakainakia tetibaha, “Taba buonai Iesu maearima uahomakia kipokia tianiani haeamo?” \v 17 Iesu aiakia eona raninai, ekia 'abi ebamuenakia etibaha, “Maearima a'i ṯeinawa haukia hanona muramura baibeni hauna a'i ṯenuatae aina, 'a inawa haukia mo ṯenuatae aina. Au aka bero haukia paukiai a'i amai, ia au hanona ki'a haukia paukiai amai.” \s1 Anirobe Bakai bakaina. \r (Mt 9.14-17; Lk 5.33-39) \p \v 18 Rani ha ba'uere robe hauna Ioane i'abana haukia mai Parisea haukia hanona teani robe. Ua buonai maearima baika temai Iesu tebakaina tetibaha, “Ba'uere robe hauna Ioane i'abana haukia mai Parisea haukia i'abakia haukia tiani robe, 'a oi i'abamu haukia aehoma buonai a'i tiani robe?” \v 19 Iesu ekia 'abi ebamuena, etibaha, “Tomoraona haraina! Hawainibe mahamaha hauna ena baki haukia aonamo weiana aonai hanona aea kateani robe aiho? Aha'i baihana! Kipokia ṯemiaho oioi hanona a'i kateani robe. \v 20 'A rani kemai aonai hawainibe mahamaha hauna herekiai katea'i parena. Ua raninai ia abomo kateani robe. \p \v 21 Habuni mahamahana puapuana ha habuni 'ai'aina marana a'i kehuri abuna, pokina habuni mahamahana puapuana keberi o'onaina habuni 'ai'aina ketapana. Mara rarina kerama. \v 22 Abomo bine mahamahana beibei 'ai'ainai a'i kebaharuna, pokina bine mahamahana kehore beibei 'ai'aina kebua 'iti'itina, bine mai beibei ohi kateki'a haeamo. Ua buonai bine mahamahana hanona beibei mahamahanai mo katebaharuna.” \s1 Beraura Robe Obiana. \r (Mt 12.1-8; Lk 6.1-5) \p \v 23 Beraura Robenai Iesu Witi umanai ekabanai, i'abana haukia ka'akiai Witi buakia terurunakia teani. \v 24 Parisea haukia hanona Iesu tehina bena tetibaha, “Moihana! Taba buonai oi i'abamu haukia hanona Beraura Robe rauhubuna tia'i ki'ana?” \p \v 25 Iesu ekia 'abi ebamuena etibaha, “Davida ena maearima kipokia rani weianai mare'a te'ari, emikiri taba ebabaina hauna pouna a'i totuabi 'apuana? \v 26 Abiata Robe hauna ena raniai, Davida emikiri eao Marea Robeai parawa robe weia robe haukia kateani hauna eani, baika ena maearima ebenakia teani.” \p \v 27 Iesu haeamona ehinabe muenakia etibaha, “Tirama ehore Beraura Robe ebabaina hanona maearima ena namo paunai, ia maearima hanona Beraura Robe paunai a'i ebabaina. \v 28 Ua buonai Maearima Nahuna hanona Beraura Robe abomo keobia aina.” \c 3 \s1 Hau Ha Imana Ekobekobe. \r (Mt 12.9-14; Lk 6.6-11) \p \v 1 Iesu haeamona emue eao Iuda haukia ekia mareai ekatoto, weia hanona hau ha imana kobekobena eihana. \v 2 Maearima baika aba weia Iesu te'itimana beho ha kebabaina re'a kateihana, hau weiana kebamaurina Beraura Robeai hanona behoai katehorotina. \v 3 Iesu ima kobekobe hauna ehina bena etibaha, “Momikiri, omai ṉa'a maearima wairakiai.” \v 4 Iesu ehore maearima ebakainakia etibaha, “Eka Rauhubu taba e'uahina kahababaina Beraura Robeai? Namo kahababaina 'ao ki'a kahababaina? Maearima kahaba maurina 'ao kahaba'arina?” Weia hanona taba ha a'i tehinana, a'i aia aiakia. \v 5 Iesu mai opuerena eiha 'ini'ininakia, haeamona eaoko'o ainakia, pokina ekia aopahihi paunai. Ima kobekobe hauna ehina bena etibaha, “Imamu motiu pahihina!” Imana etiu pahihina hanona beronai enamo. \v 6 Ua buonai Parisea haukia mareai tekarahi, beronai teao Heroda titaina haukia kipokia teto'u, Iesu iahu'arina taearana terobahu aina. \s1 Mako Iesu Murinai Teao. \p \v 7 Iesu i'abana haukia kipokia tekarahi teao Galilea 'Obuna hanona mako rarina Galileai murikiai teao. \v 8 Abomo maearima Iudeai, Ierusalemai, Idumeai, Ioridana ate abirana taetana haukia, Turo mai Sidono haukia abomo temai, ena poki hanona Iesu hoa weiakia ebabai poukia teo'o paukiai. \v 9 Mako rarina 'akina buonai, Iesu i'abana haukia ehina benakia ahi ha kateba'oruna, maearima taeara a'i temekaikai abuna marikina. \v 10 Iesu maearima bo'ona 'akina ebamaurinakia buonai, inawa haukia taeara tetabu hanona tebaituaina, Iesu katea'i 'apuana ṉa tehoma. \v 11 Abonamo aokiai auba ki'a obokia ṯemiaho haukia Iesu teihana raninai, temai wairanai te'eho teio tetibaha, “Oi hanona Tirama Nahuna!” \v 12 'A Iesu hanona auba ki'a obokia eharabunakia, pouna a'i katehinana ia hanona tai. \s1 Iesu Iuhubeau Haukia Harau Haea Rua Etina'anakia. \r (Mt 10.1-4; Lk 6.12-16) \p \v 13 Iesu oeoai ekara'au enuatae ainakia haukia eaparinakia, teao herena. \v 14 Haukia harauhaea rua ea'i taeanakia, atakia ehinana Iuhubeau haukia, ia kate'abana, keuhu ahinakia kateiroro, \v 15 abomo hiabu kebenakia auba ki'a obokia kateu'u ahinakia. \v 16 Harauhaea rua haukia neiakia. Simona (Iesu ata ibaruana ebena Petero), \v 17 Sebedeo nahuna Iakobo, hatina Ioane ohi (Iesu ata ebenakia hanona Boanere, anina hanona ‘Kupa niro'u nahuna.’) \v 18 Anderea, Pilipo, Batolomeo, Mataio, Toma, Alepeo nahuna Iakobo, Tadeo, Simona Kanana hauna, \v 19 mai Iuda Kariote hauna Iesu hinahinana ehinahina hauna. \s1 Iesu Mai Belesebulo. \r (Mt 12:22-32; Lk 11.14-23; 12.10) \p \v 20 Iesu ituai etoto, maearima haeamona teto'u mue, i'abana haukia kipokia kateaniani hanona a'i etaina. \v 21 Hatia'ana pouna teona raninai teao katebaka'ana, pokina maearima te'abi ia hanona nibeau 'ari. \p \v 22 Rauhubu poki haukia baika Ierusalemai temai haukia te'abi tetibaha, “Auba ki'a obokia ekia poki hauna Belesebulo Iesu aonai etoto, hiabu ebena, auba ki'a obokia neu'u ahinakia.” \v 23 Ua buonai Iesu eaparinakia temai herena 'abi ibabataiai ehina benakia etibaha, “Aea homanai Satani hanona Satani keu'u ahina? \v 24 Hanopaka ha kipona kebapa'ana ba terarua katehuari raninai, hanopaka weiana hanona a'i kekori 'ini 'apua. \v 25 Itubu ha abomo kipona kebapa'ana ba kate'au raninai, itubu weiana abomo a'i kekori 'ini. \v 26 Satani abomo ena itubu kebapa'ana ba kipokia katehuarinakia raninai, ena itubu a'i kekori 'ini, ia kepua. \p \v 27 Hau ha a'i kehore tabura hauna ena itu a'i ketoto 'apua, ena itu kepukia a'i kebainaoai 'apua, keao mo ia kebiri 'uaina ba ena itu tabakia kebainao ainakia. \p \v 28 'Abi tohana mo au wai nahina benimi, Tirama hanona maearima ekia ki'a ikoikiai abomo ekia 'abi ki'a obokia ikoikiai kehina haonakia mai taearana. \v 29 'A hau ha Auba Robe herenai ke'abi ki'a hauna ena ki'a a'i kehina hao 'apuana kemiaho keao mo banai banai.” \v 30 Iesu ua e'abi aiho, pokina baika tetibaha, “Ia aonai hanona auba ki'a obona nemiaho.” \s1 Iesu Hinana Mai Hatina. \r (Mt 13.1-9; Lk 8.4-8) \p \v 31 Ba Iesu hinana mai hatina temai atapakai tekoroti, 'abi mo teuhuna eao herena. \v 32 To'u rarina 'akina Iesu temia kaiarona haukia tehina bena tetibaha, “Oi hinamu mai hatimu hanona atapakai, ṯenuatae aini'o.” \v 33 Iesu ekia 'abi ebamuena etibaha, “Tai hanona au hina'u mai hati'u?” \v 34 Iesu maearima temia kaiarona haukia eihanakia ba ehina benakia etibaha, “Neiakia hanona au hina'u mai uaho'aba'u. \v 35 Tirama ena nuatae akakia tibabai haukia hanona au uaho'aba'u, haibu'u mai hina'u.” \c 4 \s1 'Abi Ibabataina Batobato Hauna. \r (Mt 13.1-9; Lk 8.4-8) \p \v 1 Iesu haeamona eao Galilea 'obu poenai eba'iobi mue. To'u rarina 'akina teao herena tekori abuna buonai, Iesu ahi ha ahanai ekara'au emiati. Ahi papana ekarahi 'apua 'ourai, to'u haukia ikoikiai hanona poeai tekorina. \v 2 Iesu hanona taba bo'okia 'abi ibabataiai to'u haukia eba'iobinakia. \p Ena ba'iobi aonai ṉa e'abi aiho. \v 3 “Tomobahu. Biraura hauna ha eao ena uho kebatonakia. \v 4 Ia uho umai ekapo kapo otarainakia aonai, baika hanona taearai te'eho, ba roborobo temai teani orenakia. \v 5 Baika hanona bohuai te'eho, te'omu noanoa, pokina 'ano enibinibi 'aki. \v 6 Ia beraura etae eraranakia hanona tepaea te'ororo, pokina ramukia a'i teriri harai. \v 7 Baika hanona awa 'ini'inikia aokiai te'eho. Te'omu, ia awa 'ini'inikia teta'a ta'a abunakia buonai, a'i tebua'a. \v 8 Haeamona baika hanona hano namonai te'eho, ba te'omu harai tebua'a, baika buakia harau aihau, baika imabui harau haea, mai baika hinabu hamomo.” \v 9 'Abi puanai Iesu ehina benakia etibaha, “Mai haiana hauna hanona aia keona.” \s1 Iesu 'Abi Ibabataiai E'abi Ena Poki. \r (Mt 13.10-17; Lk 8.9-10) \p \v 10 Iesu eikupai aonai, i'abana haukia harau haea rua mai maearima baika murinai ti'au haukia kipokia teao herena tebakaina 'abi ibabatai anikia kehina harainakia. \v 11 Iesu ehina benakia etibaha, “Tirama ena obia aiarana 'abikia bunikia hanona wai heremiai tewaira tina harai, 'a kapeai ṯemiaho haukia taba ikoikiai hanona 'abi ibabataiai mo nahina benakia. \v 12 Ua buonai, \q1 ‘Ṯeihana ia a'i mo ṯeiha tinana, \q1 abomo tibahu aia tiona \q1 ia a'i mo ṯe'iobina. \q1 Pokina a'i temeraona kabe, \q1 Tirama ekia ki'a a'i mehina \q1 haonakia marikina.’” \qr Isa 6.9, 10 \s1 'Abi Ibabataina Anina. \r (Mt 13.18-23; Lk 8.11-15) \p \v 13 Iesu haeamona ebakainakia etibaha, “'Abi ibabataina 'ama'amana neiana a'i ṯo'iobina, u? Ba 'abi ibabatai baika hanona aea kato'iobi aihonakia. \v 14 Biraura hauna uho weiana ekapo kapo otaraina hanona Tirama ena 'abi ekapo kapo otaraina. \v 15 Uho weiakia taearai te'eho hanona maearima baika 'abana Tirama ena 'abi 'uruna tiona, ia Satani nimai hanona nia'i parenakia. \v 16 Uho weiakia bohuai te'eho hanona Tirama ena 'abi 'uruna tiona mai aonamokia tia'i taea noanoana haukia 'abana. \v 17 'A ramukia a'i teriri harai 'ano aonai buonai, rani papana mo katemiaho, ba Tirama ena 'abi paunai kate'oatanakia 'ao kateba haiaranakia raninai, kate'eho. \v 18 Uho weiakia awa 'ini'inikia aokiai te'eho haukia hanona maearima baika 'abana Tirama ena 'abi uruna tiona. \v 19 'A hanopaka ena aoaro'ari mai kepu inuataekia tihore Tirama ena 'abi aokiai haukia tia'i parenakia. Ua buonai buakia hanona aha'i. \v 20 'A uho weiakia hano namonai te'eho hanona maearima Tirama ena 'abi 'uruna tiona mai aokiai tia'i taeana, buakia tirama baika hanona harau aihau, baika imabui harau haea, baika hinabu hamomo.” \s1 Ramepa Ihao 'Auna 'Ekanai Kehao 'Auna. \r (Lk 8.16-18) \p \v 21 Iesu haeamona ehina benakia etibaha, “Hau ha ramepa keba'arana raninai, uro aonai a'i keutana 'ao maua aonai a'i keutana. 'A ramepa ihao 'auna 'ekana tohanai kehao 'auna. \v 22 Pokina taba tebuni haukia ikoikiai katewaira tina, abomo tehore buni tabakia ikoikiai hanona katekarahi, taba ha a'i kebuni 'apua. \v 23 Mai haiana hauna hanona aia keona.” \p \v 24 Haeamona ehina benakia etibaha, “Tuo'o 'abikia hanona tomoraona harainakia. Emi baibeni ihobokiai mo Tirama kebenimi, haeamona weiakia ahakiai harua kehore 'au. \v 25 Pokina mai ena taba hauna ahanai kehore 'auna kebena, 'a herenai ha aha'i hauna hanona 'eunai papana nemiaho hauna abomo kea'i obona.” \s1 'Abi Ibabataina Uho E'omu. \p \v 26 Iesu e'abi etibaha, “Tirama ena obia aiarana hanona nahomana, hau ha uho umai ekapo kapo otaraina. \v 27 Hau weiana rabi eparua mararani emiaho, ia uho hanona te'omu tehubu, a'i e'iobina aea te'omu aiho. \v 28 Hano kipona anina ebaramana, uho eba'omuna, hubuna etae erewa, ba murinai buana ebaramana. \v 29 Buana ekiro iarina beraurana etaina raninai, biraura hauna ena akiua ea'ina eao, earina.” \s1 'Abi Ibabataina Tuaba Uhona. \r (Mt 13.31-32; Lk 13.18-19) \p \v 30 Iesu haeamona e'abi mue etibaha, “Tirama ena obia aiarana hanona tabai kahababataina? Ori tabanai 'abi ibabatai kahabaihobona? \v 31 Tirama ena obia aiarana hanona matoha tuaba uhona 'abana, uho ikoikiai baiatakiai hanona ia mo papana 'aki, ba 'anoai ebatona, \v 32 muriai ia e'omu raninai, aniani matiukia ikoikiai eberenakia, abomo eapa'ua ki'a. Ia rena rarikia tekarahi, 'ubi roborobokia ikoikiai temai 'arunai tiarai.” \p \v 33 Iesu hanona maearima weiakia ekia 'iobi ihobonai 'abi ibabatai bo'okia eba'iobinakia. \v 34 'A ia 'abi ibabatai ai mo ehina benakia, i'abana haukia kipokia teikupai hanona 'abi anikia eba'iobi harainakia. \s1 Iesu Baura Mai Roio Eba'omatanakia. \r (Mt 8.23-27; Lk 8.22-25) \p \v 35 Beraura weiana mahabu mahabunai Iesu i'abana haukia ehina benakia etibaha, “Hamakabanai hamaeao 'obu abirana.” \v 36 I'abana haukia to'u tehabona teao, ahi weiana Iesu emia'au aina haunai tehe'au kipokia teao. Ahi baika abomo murikiai teao. \v 37 Baura rarina 'akina eabu 'au, roio emikiri bei ahi aonai etoto, hereka 'akinai pateuhu. \v 38 Iesu hanona ena iuna eunana ahi murinai enoti eparua. I'abana haukia teao herena, tebaona tetibaha, “Ba'iobi haumu e, aika kahatono hauna a'i nuraonana?” \v 39 Iesu emikiri baura erikena haeamona roio ehina bena etibaha, “Tomo'oro!” Baura e'oro, roio abomo e'omata. \v 40 Weiana Iesu i'abana haukia ebatanakia etibaha, “Aehoma ṉa tuta'u aiho? Emi a'ikakauma niaha'i oho mo?” \v 41 'A ia ikoikiai teta'u ki'a, tebaihamai aina, tetibaha, “Ṉahuna tai? Baura mai roio abomo aiana tiona!” \c 5 \s1 Iesu Hau Ha Aonai Auba Ki'a Obokia Eu'u Ahinakia. \r (Mt 8.28-34; Lk 8.26-39) \p \v 1 Iesu i'abana haukia kipokia tekabanai 'obu abirana teao, Gerasa hanonai tekara'au. \v 2 Rani weianai Iesu ahiai eriri hanona, hau ha auba ki'a obokia aonai ṯemiaho hauna 'ariahanai ekarahi emai Iesu ohi tebaitabu ahi. \v 3 Ena miaho 'ekana hanona 'ariahana, hau ha tabiri ai kebiri 'inina hanona a'i etaina. \v 4 Pokina rani bo'ona hanona tabiri mai 'anaua ai tebirina, ia 'anaua ebamohunakia mai tabiri eba pa'anakia, ia ibamamatana hanona hau ha a'i e'iobina. \v 5 Rabi mai mararani ia hanona 'ariahanai mai oeo ai rani ikoinai eio, abonamo ia kipona hauna wairoai eiuaiua 'auna. \p \v 6 Hau weiana Iesu atau'ai nimai eihana raninai, ebeau eao wairanai ekaipehu. \v 7-8 Iesu auba ki'a obona ehina bena etibaha, “Auba ki'a obona! Hau naiana aonai mokarahi.” Hau weiana eio aota etibaha, “Iesu 'Ubi 'akina Tiramana Nahuna e. Here'u ai taba kobabaina? Tirama atanai nanoini'o, a'i kobahaiarana'u.” \v 9 Iesu ehore ebakaina etibaha, “Oi atamu hanona tai?” Ia ena 'abi ebamuena etibaha, “Ata'u hanona Mako, pokina ai hanona tabo'o ki'a baha.” \v 10 Ia Iesu enoi hao noi haona, 'eka weianai a'i keuhu ahinakia. \p \v 11 Aiporo to'una rarina 'akina oeo mekenai ṯetuatua. \v 12 Auba ki'a obokia weiakia tehore Iesu tenoina tetibaha, “Kouhunamai, aiporo weiakia aokiai katatoto.” \v 13 Ua buonai Iesu ena 'abi ai auba ki'a obokia hau weiana aonai tekarahi teao aiporo aokiai tetoto, aiporo to'una hanona taha rua (2,000) tebeau teao papa'ai terobo ahi 'obu ai tetobu, tetono 'ari. \p \v 14 Aiporo 'ima haukia tebeau teao, aiara haukia mai umai teaiara haukia herekiai pou tehinana, ua buonai maearima tera'a teao taba erama hauna kateihana. \v 15 Teao Iesu herenai tekara'au raninai, 'uainai hau weiana aonai auba ki'a obokia temiaho hauna aona aba ebero, ena habuni ebatotonakia emiati teihana raninai, teta'u ki'a. \v 16 Maearima weiakia Iesu taba ebabaina teihana haukia maearima baika herekiai hau weiana auba ki'a obokia aonai temiaho hauna pouna mai aiporo poukia teba 'iobinakia. \v 17 Aiara haukia tehore Iesu tenoina, ekia hano kehabona. \p \v 18 Iesu ahiai ehe'au hanona auba ki'a obokia aonai temiaho hauna ehore Iesu enoina ke'abana kateao. \v 19 'A ia ebamuena etibaha, “Komue koao emu itu haukia herekia, Tirama aea eaoko'oai aihoni'o abomo ebamaurini'o hauna hatia'amu koba'iobinakia.” \v 20 Ua buonai hau weiana eao Tekapoli aiarakia aokiai Iesu taba herenai ebabaina hauna pouna eiroro aina, maearima ikoikiai teta'u ta'u huri. \s1 Iairo Nahuna Uahona, Mai Iesu Ena Habuni Ea'i 'Apuana Babi'ena. \r (Mt 9.18-26; Lk 8.40-56) \p \v 21 Iesu haeamona ahi ai ehe'au, tekabanai 'obu abiranai tebatai 'au, mako rarina hanona weia poeai haeamona teto'u mue. \v 22 Marea poki hauna ha, atana Iairo, eao weia Iesu eihana aena pokinai ekaipehu, \v 23 mai aona ikoinai enoi, etibaha, “Naha'u uahouahona hanona aba ke'ari, pahaeao, haunai pohao 'au pemauri.” \v 24 Iesu emikiri Iairo ohi teao, 'a mako rarina hanona Iesu te'opu abuna teka'a. \v 25 Babi'e ha abomo weia babi'e ekia inawa ehaiara aina ihauna ikoinai harau haea rua. \v 26 Muramura baibeni haukia bo'okia ia ena inawa katebanamona ia a'i etainakia, ena moni mai kepu bo'ona ebaorenakia, 'a ena inawa a'i enamo, inawa hanona eapa'ua. \v 27 Ia Iesu pouna eona raninai, mako baiatakiai ia murinai ekataeana, ena habuni ea'i 'apuana. \v 28 Pokina ia eraonana, ‘Ena habuni mo pa'i 'apuana hanona pamauri.’ \v 29 Ena habuni ea'i 'apuana beronai aruaru e'oro, hauna eonobaina ena inawa hanona aba enamo. \v 30 Iesu beronai eonobaina bamauri hiabuna aonai hauna ekarahi buonai ekori kabe ebakai bakai etibaha, “Tai e'u habuni ea'i 'apuana?” \v 31 I'abana haukia te'abi tetibaha, “Mako rarina 'akina tibai'abi aina heremuai, aehoma buonai nubakai bakai, tai ea'i 'apuani'o.” \v 32 'A Iesu hanona eihao ihao ia ea'i 'apuana hauna etabuna. \v 33 Babi'e herenai erama akana aba e'iobina buonai, eta'u ki'a mai 'ururu 'ururuna eka'a eao Iesu wairanai ekaipehu, ena pou maikoina ehinana. \v 34 Iesu ia ehina bena etibaha, “Naha'u e, emu a'ikakauma buonai aba omauri. Mai baibuamu moao. Emu haiara ikoikiai aba teore.” \p \v 35 Iesu ni'abi oho mo aonai, Iairo ena ituai maearima baika temai herena tehina bena tetibaha, “Nahumu hanona aba e'ari. Ba'iobi hauna a'i mobaro'arina.” \v 36 'A Iesu 'abi weiana eona raninai a'i ea'i taeana, marea poki hauna ehina bena etibaha, “A'i mota'u, moa'ikakauma mo.” \v 37 Ia ehore ikoikiai ebamuenakia, tai ha a'i ke'abana, 'a Petero, Iakobo mai uaho'abana Ioane iamo teaihau kate'abana. \v 38 Teao marea poki hauna ena ituai tekara'au, maearima eihanakia tehai aoko'o mai tehai apa'ua. \v 39 Iesu itu aonai ekatoto, maearima ehina benakia etibaha, “Taba buonai tuhai, uru rarina 'akina tubabuana, uaho neiana a'i e'ari, 'a ia hanona niparua.” \v 40 'A ia hanona Iesu teiriri aina. Maearima ikoikiai ehina benakia tekarahi, epua murinai, uahouaho hamana mai hinana abomo ia mai i'abana haukia aihau kipokia teao uahouaho enoti 'ekanai tetoto. \v 41 Iesu uahouaho imanai ea'i, ehina bena etibaha, \it “Tarita Kumi!”\it* (Anina hanona ‘Uahouaho e, nahina beni'o, momikiri.’) \v 42 Uaho uaho weiana beronai mo emikiri, ekaoao kaoao. Teihana haukia ikoikiai teta'uta'u huri. Uahouaho ihauna hanona harau haea rua. \v 43 Iesu ehore eharabunakia pouna a'i katehinana. Haeamona ehina benakia, uahouaho ena aniani katebena. \c 6 \s1 Iesu Nasaretai Tebaki'ana. \r (Mt 13.53-58; Lk 4.16-30) \p \v 1 Iesu 'eka weiana ehabona, i'abana haukia kipokia teao ia ena aiara tohana. \v 2 Beraura robeai ia ena ba'iobi ea'i ramana. Mareai aiana teona haukia ikoikiai teta'u ta'u huri, tetibaha, “Aotipa neiana tai ebena? Hiabu ae'eai emai hoa neiakia nibabai.” \v 3 Ia tebaki'ana, te'abi tetibaha, “Ia hanona kamuta hauna, Maria nahuna, Iakobo, Iosepa, Iuda mai Simona a'akia, haibuna baiatakai ṯemiaho.” \v 4 Iesu ehina benakia etibaha, “Mahabanai hauna hanona 'eka ikoikiai aokiai katea'i taeana, 'a ena aiara tohanai mai hatia'ana tohakia hanona a'i katea'i taeana.” \v 5 Weia hanona hoa bo'okia a'i ebabainakia, ia inawa haukia bita 'aki mo ahakiai ehao 'au, ebamaurinakia. \v 6 Eta'u ta'u huri pokina ekia a'ikakauma aha'i buonai. Ia eao aiara haeai baika aokiai eba'iobi. \s1 Iesu I'abana Haukia Harau Haea Rua Euhu Ahinakia. \r (Mt 10.5-15; Lk 9.1-6) \p \v 7 Haeamona Iesu i'abana haukia harau haea rua eaparinakia temai herena, hiabu ebenakia, rua rua euhunakia auba ki'a obokia kateu'u parenakia. \v 8 Erobenakia e'abi etibaha, “Emi kaoao aokiai taba ha a'i katoa'inakia, ikai'ini mo hamona katoa'ina. Mahoa, aniani abomo moni ha a'i katoa'ina. \v 9 Emi tamaka katoaba'au, ibatoto ibaruakia a'i katoa'inakia. \v 10 Katokara'au ituna weianai mo katomiaho keao mo aiara weiana katohabona. \v 11 A'i katea'i taeanimi 'ao aiami a'i kateona raninai katohabonakia, aemi apurorokia katotabu tabu obonakia ekia behoai keao ekia ki'a ibatohana.” \v 12 Weiana i'abana haukia teao, teiroro maearima katebaraona kabenakia, \v 13 abomo auba ki'a obokia bo'okia teu'u u'u ahinakia, inawa haukia bo'okia tehoro ai tetaronakia tebamaurinakia. \s1 Ba'uere Robe Hauna Ioane Ena 'Ari. \r (Mt 14.1-12; Lk 9.7-9) \p \v 14 Heroda obia hauna pou weiana eona, pokina Iesu atana aba tehina otaraina. Baika te'abi tetibaha, “Ba'uere robe hauna Ioane 'ari ai aba emikiri mue ba hiabu akakia neiakia nibabainakia.” \v 15 Haeamona baika te'abi tetibaha, “Neiana hanona Elia.” Baika tetibaha, “Neiana hanona mahabanai hauna ha, mahabanai 'uaikia 'abakia.” \v 16 'A Heroda uru weiana eona raninai, e'abi etibaha, “Ioane, 'akona akabe hurina hauna 'ari ai aba emikiri mue.” \p \v 17 'Uainai Ioane a'i e'ari baha aonai, Heroda hanona aba ebaiuhu, Ioane tea'ina tebirina wapura itunai tekaiabuna, weiana ebabaina hanona Herodia paunai. Heroda ehore hatina Pilipo atawana Herodia eatawana. \v 18 Ba Ioane ehore Heroda ehina bena etibaha, “Oi ohore hatimu atawana oatawa boina hanona obeho.” \v 19 Weiana Herodia hanona Ba'uere robe hauna Ioane eopuere aina, iahu 'arina taearana etabuna, 'a ena taeara aha'i. \v 20 Pokina Heroda hanona Ioane eta'u aina, e'iobina ia hanona aka bero abomo robe hauna, ua buonai ia ehore e'ima haraina. Rani bo'okia Heroda Ioane ena 'abi 'urukia eo'o, aona earo 'ari, ia enuatae aiana keona. \p \v 21 Heroda ena rama ranina ekara'au buonai tatu apa'uana ha tebabaina, aiara obiakia, huari poki haukia, abomo Galilea maearimakia apa'uakia tebeaunakia temai. \v 22 Herodia nahuna uahona emai to'u haukia wairakiai ewa. Heroda mai ena baki haukia ikoikiai aokia enamo, ba Heroda ehore uaho weiana ehina bena etibaha, “Nonuatae aina tabana ko'uahina hanona kabeni'o.” \v 23 Herenai e'abi'uai tabura etibaha, “Taba konuatae aina hanona kabeni'o, e'u hanopaka abirana konoi aina re'a abomo kabeni'o.” \p \v 24 Weiana uaho ekarahi eao hinana ebakaina etibaha, “Au taba kanoiaina?” Hinana e'abi etibaha, “Ba'uere robe hauna Ioane 'arana konoiaina.” \v 25 Uaho haeamona emue ebeau toto eao Heroda obia 'arana hauna ehina bena etibaha, “Bariu bariu mo Ba'uere robe hauna Ioane 'arana tihu ai koutana, kobena'u.” \v 26 Heroda obia 'arana hauna aona earo'ari, ia aba e'abi'uai uaho taba kenuatae aina hauna kebaibeni mo, abomo ena baki baki haukia weia teaniani haeamo haukia ena 'abi'uai 'uruna teona buonai keubo hanona taearana aha'i. \v 27 Ua buonai Heroda obia 'arana hauna huari hauna ha euhuna keao Ba'uere robe hauna Ioane 'arana kemaiaina. Huari hauna weiana eao wapura itunai Ba'uere robe hauna Ioane 'akona ekabe hurina. \v 28 'Arana tihu ai eutana eaoaina uaho ebena, uaho ehore eaoaina hinana ebena. \p \v 29 Ba'uere robe hauna Ioane i'abana haukia pouna teona raninai teao hauanina tea'ina teaoaina 'ariahanai tehorena. \s1 Iesu Taha Ima (5,000) Ebanianinakia. \r (Mt 14.13-21; Lk 9.10-17; Io 6.1-14) \p \v 30 Iesu ena iuhubeau haukia temue teao herenai teto'u mue, tebabai tabakia mai teba'iobi 'abikia ikoikiai haianai tehinanakia. \v 31 Mako rarina tiao timai buonai i'abana haukia ekia aniani 'ekana aha'i, ia emikiri ehina benakia etibaha, “'Eka 'abaeana ha hamaeao, ua'a katoarai.” \v 32 Ua buonai ahiai tehe 'au, tebeau banai 'eka 'abaeana ha teao. \p \v 33 Ekia beau ahi ai maearima bo'ona tehore teihanakia, te'iobinakia, aiara maearimakia ikoikiai tebeau raina te'uai teao 'eka weianai tekarahi. \v 34 Tebahaha 'au aonai Iesu mako ranina eihana hanona eaoko'o ainakia matoha mamoe i'imakia hauna aha'i 'abana. Ua buonai mauri 'abikia eba'iobinakia. \v 35 Rabirabi beraura aba kekaihuna ba i'abana haukia teao herena, tehina bena tetibaha, “Neiana hanona hano'akuna abomo beraura aba kerabi. \v 36 Ua buonai maearima neiakia pouhunakia pateao umai abomo aiarai weia ekia aniani patekawa pateani.” \v 37 Iesu ehina benakia etibaha, “Wai kipomi aniani ha tomobenakia, temeani.” 'A i'abana haukia ia tehina bena tetibaha, “Ai katahore 200 kina anianina katakawana, katabenakia, 'u?” \v 38 Iesu ebakainakia etibaha, “Aniani bita heremiai? Tomoao, tomoihana.” Teao teiha harai temue temai, tehina bena tetibaha, “Parawa ikine ima mai maia rua.” \p \v 39 Iesu i'abana haukia ehina benakia, maearima katewatenakia to'uto'ukia ha ha tubu ahakiai katemiati. \v 40 Ua buonai maearima ikoikiai hinabu ha ha mai imbui ha ha tebamiatinakia. \v 41 Ba ia ehore parawa ima abomo maia rua ea'inakia ea'a taea kupa eihana aniani ebanamonakia. Parawa ehobinakia i'abana haukia ebenakia tewatenakia mako ikoikiai tebenakia. Maia rua abomo ua tewate aihonakia. \v 42 Teaniani ikoikiai teani 'ari. \v 43 Parawa mai maia harikia tebararonakia, areha ikoinai harau haea rua tebonu. \v 44 Teaniani haukia baiatakiai hau 'abaeana hanona taha ima (5,000). \s1 Iesu Bei Kapenai Eka'a. \r (Mt 14.22-33; Io 6.15-21) \p \v 45 Iesu beronai i'abana haukia euhunakia ahi ai katehe'au kate'uai kateao Betesaida abirana. 'A ia hanona to'u haukia euhunakia. \v 46 Maearima teka'a murikiai ia ekara'au eao oeo ai kebahuba'ari. \v 47 Beraura emahabu mahabu raninai ahi obu ibuanai, 'a ia ikupaiana hanona 'anoai. \v 48 Ia eihanakia tipara tiaro'ari pokina rani wairakiai emai buonai. Kokoro'u ekia 'arara hoanai Iesu 'aku kapenai eka'a eao herekia matoha ahi pekahaona moioina. \v 49 Ia teihana 'aku kapenai eka'a eao teraonana biriua re'a teta'u teio. \v 50 Ikoikiai teihana nuakia etae. Ia beronai ehina benakia etibaha, “A'i tomota'u, tomonua ko'o. Ṉa Au.” \v 51 Ahiai ehe'au ba rani e'oko hanona teta'uta'u huri. \v 52 Pokina Iesu maearima parawa ebenakia teani, i'abana haukia hoa weiana obona a'i teobo, aokia tetubu abuna. \s1 Iesu Genesaretai Inawa Haukia Ebanamonakia. \r (Mt 14.34-36) \p \v 53 Iesu i'abana haukia kipokia ahiai tebeau banai Genesareta poenai to'o tene'ena. \v 54 Ahiai teriri hanona maearima beronai Iesu te'iobina. \v 55 Teka otaraina hano weiana aonai ekia inawa haukia toto'eai tebuanakia teao Iesu pouna teona nemiaho 'ekakia. \v 56 Iesu eao 'ekakia ikoikiai aiara papakia mai aiara apa'uakia. Maearima inawa haukia tebuanakia teaoainakia kawakawa 'ekakiai tehorotinakia, tenoina ena habuni korina mo patea'i 'apuana. Ena habuni tea'i 'apuana haukia ikoikiai hanona temauri. \c 7 \s1 Kupukia Ekia Ba'iobi. \r (Mt 15.1-9) \p \v 1 Parisea mai rauhubu poki haukia baika Ierusalemai temai Iesu herenai teto'u. \v 2 Aonai Iesu i'abana haukia baika imakia a'i teutu, mai 'opukia teaniani, weiana hanona Iuda ekia hoahoai a'i ebero Parisea haukia wairakiai. \v 3 Parisea mai Iuda haukia ikoikiai hanona a'i tianiani 'abaea, ia ekia babai ihobonai imakia ṯeutu 'uai ba tianiani kupukia 'aba'abakia ekia hoahoa ihobona. \v 4 Kawakawa 'ekakiai timai raninai ekia kawakawa tabakia a'i tiani baha, ia ṯeutu 'uainakia mai ia abokiamo ṯe'uere ba tianiani. Kupukia ekia rauhubu bo'ona abomo ṯe'ima harainakia matoha 'ere, uro 'ao puou iutukia 'abana. \v 5 Ua buonai Parisea mai rauhubu poki haukia Iesu tebakaina tetibaha, “I'abamu haukia kupuka 'aba'abaka tebabai akakia a'i tibabai, aehoma buonai imakia mai 'opukia tianiani?” \v 6 Iesu ekia 'abi ebamuena etibaha, “Isaia ena mahabanaiai wai bahaorea haumi robami eahuna. Ṉa erere aihona. \q1 ‘Maearima neiakia hanona \q1 pinakiai mo Au tibanamona'u. \q1 'A aokia tohana hanona \q1 atau'a 'akinai. \q1 \v 7 Ṯekutiai 'abaeana'u mo, \q1 pokina rauhubu neiakia \q1 maearima tiba'iobinakia hanona \q1 maearima tebabai rauhubukia.’ \qr Isa 29.13 \m \v 8 Wai hanona Tirama ena rauhubu aba tohabonakia, 'a maearima ekia rauhubu mo tua'i 'ininakia.” \p \v 9 Haeamona ehina benakia etibaha, “Wai emi aotipai Tirama ena rauhubu ṯobunina, kipomi emi hoahoa tua'i 'ininakia. \v 10 Pokina Mose e'abi etibaha, ‘Hamamu hinamu komariki ainakia’, 'a ‘hau ha hamana 'ao hinana herenai ke'abi ki'a hauna hanona katoahu 'arina.’ \v 11 Ia wai tu'abi ṯotibaha, ‘Hau ha hamana 'ao hinana kehina bena, barai barai tabakia pabenimi ia aba Koban.’ (Koban anina hanona ‘Beruberu tabakia Tirama 'euna’.) \v 12 Ua buonai maearima turauhubunakia, hamakia hinakia a'i katebarainakia. \v 13 Hoahoa neiana tubabai hanona wai kipomi emi 'iobiai maearima tuba'iobinakia, Tirama ena 'abi ṯobunina. Weiana mo aha'i, ia uahomakia bo'okia tubabai.” \s1 Maearima Niba'opuna Tabana. \r (Mt 5.10-20) \p \v 14 Haeamona Iesu mako eapari muenakia teao herena, ehina benakia etibaha, “Ikoimiai katobahu, kato'iobi haraina. \v 15 Taba weiana atapakai nitoto maearima aonai hauna maearima a'i niba'opuna, ia taba weiana maearima aonai nikarahi hauna maearima niba'opuna. \v 16 Mai haiana hauna aia keona.” \p \v 17 Iesu to'u haukia ehabonakia ituai etoto raninai i'abana haukia teao herena, 'abi ibabatai weiana anina tebakai bakai aina. \v 18 Iesu ehina benakia etibaha, “Wai aomi a'i niea, 'u? A'i ṯo'iobina? Aniani nitoto maearima aonai hauna maearima a'i niba'opuna. \v 19 Pokina weiana hanona aoai a'i nitoto, ia mo'oru aona niao haeamona kekarahi.” (Iesu 'abi neiana ehinana ena poki hanona aniani ikoinai tenamo kahani, a'i kateba 'opunaka.) \v 20 E'abi mue etibaha, “Taba aoai kekarahi hauna kehore maearima keba'opunakia. \v 21 Raona ki'a obokia maearima aonai tikarahi tabakia hanona neiakia, nabau, bainao, ahuahu, \v 22 aniki'a, raonaki'a, bai'oi, rea, wamuru, apa, 'uahi'uahi, mai babai 'abaea. \v 23 Taba ki'a obokia ikoikiai aoai tikarahi haukia tihore maearima tiba 'opunakia.” \s1 Surofenise Babi'ena Ena A'ikakauma. \r (Mt 15.21-28) \p \v 24 Iesu 'eka weianai ekaobo eao Turo hanonai, ia ena nuatae tai ha a'i ke'iobina ia hanona weia, ua buonai itu ha aonai eka toto, iamo ena pihi taearana aha'i. \v 25 Babi'e ha nahuna uahona aonai auba ki'a obona emiaho, Iesu pouna eona raninai, beronai emai aena pokinai ekaipehu. \v 26 Babi'e weiana hanona Iuda babi'ena aha'i, 'a ia hanona Helene babi'ena Suro-fenike ai erama. Iesu enoina auba ki'a obona nahuna aonai hauna keu'u ahina. \v 27 'A Iesu ia ehina bena etibaha, “Miori pateaniani 'uai, pokina miori ekia aniani kaha'ina kahakapo ahina waeha kateani hanona a'i enamo.” \p \v 28 'A babi'e e'abi etibaha, “Obiapaka e, 'abi tohana, ia waeha abomo miori tianiani 'ika'ikakia itara ba'anai haukia tiani.” \v 29 Iesu ia ehina bena etibaha, “Ua nu'abi aiho buonai, momue moao emu itu, auba ki'a obona nahumu aonai hauna aba ekarahi.” \v 30 Babi'e emue ena itu eao nahuna aba enamo etabu ahina ena parua 'ekanai, auba ki'a obona aba ekarahi. \s1 Iesu Haia Po'o Mai Maea 'Orare Hauna Ebanamona. \p \v 31 Haeamona Iesu Turo ehabona Sidono mai Dekapoli hanokiai ekabanai eao Galilea 'obunai ekarahi. \v 32 Maearima baika tehore haiana tepo'o abomo maeana e'orare hauna ha temaiaina Iesu herena, tenoina ahanai kehao'au kebanamona. \v 33 Iesu ehore hau weiana to'u baiatakiai ebakaparena, ba ia imana riuriuna haiana aonai etiu totona, haeamona imana e'atotina hau weiana maeana ea'i 'apuana. \v 34 Iesu ea'a taea kupa eihana aona ebahi, ba hau weiana ehina bena etibaha, \it “Efata!”\it* (Anina hanona mokaikau!) \v 35 Beronai hau weiana haiana te'erere abomo maeana ebero e'abi'abi harai. \v 36 Iesu ehore eharabunakia pou neiana tai ha haianai a'i katehinana. Eharabu 'ari iamo aiana a'i teona, ia pouna tehina hina otaraina. \v 37 Maearima ikoinai teta'u ta'u huri ki'a, te'abi tetibaha, “Ia taba ikoinai nibabai harai. Haiakia tepo'o haukia aia tiona abomo maea 'orare haukia ti'abi'abi harai.” \c 8 \s1 Iesu Taha Bani (4,000) Ebanianinakia. \r (Mt 15.32-39) \p \v 1 Rani weianai maearima bo'ona haeamona teao Iesu herenai teto'u mue. Ia aniani aha'i buonai, Iesu i'abana haukia eaparinakia temai herenai ehina benakia etibaha, \v 2 “Maearima neiakia hanona naoko'o ainakia, pokina wapu aba aihau here'uai ṯemiaho ekia aniani hanona aba eore. \v 3 Mai mare'akia kauhunakia taearai hanona baika a'i teme'eho, pokina baika hanona 'eka homa'anai temai.” \v 4 I'abana haukia tehina bena tetibaha, “Aika hanona hano'akunai. Aniani ae'e ai kaha'ina, maearima neiakia kahabani aninakia?” \v 5 Iesu ehore ebakainakia etibaha, “Emi aniani ikoinai bita?” Ia tetibaha, “Parawa 'abaihau hamomo.” \p \v 6 Iesu maearima ehina benakia 'anoai katemiati. Ba parawa weiakia 'abaihau hamomo ea'i taeanakia namo 'abina Tirama ebena, ba ehobi 'iti'itinakia i'abana haukia ebenakia katewatena, maearima katebenakia. E'abi ihobona tebabaina. \v 7 Ekia maia papakia abomo weia, ebanamonakia, ba i'abana haukia ebenakia katewatenakia. \v 8 Ikoikiai teaniani, teani 'ari. I'abana haukia aniani harikia tebararonakia hanona areha 'abaihau hamomo. \v 9 Haukia hanona ikoinai taha bani (4,000) 'abana. \p Ba euhunakia haha ekia 'eka teao. \v 10 Haeamona i'abana haukia kipokia ahiai tehe'au teao Dalmanuta hanona. \s1 Parisea Haukia Tenuatae Hoa Ha Kateihana. \r (Mt 16.1-4) \p \v 11 Parisea haukia temai Iesu tebakaina katehobona, hoa ha kebabaina kateihana, katebatohana ena hiabu hanona Tirama herenai emai. \v 12 Iesu aona ebahi mai aohaiarana, e'abi etibaha, “Taba buonai uru neiana haumi hoa tutabuna? 'Abi tohana mo au wai nahina benimi, uru neiana haumi hoa ha a'i kabaihanimi.” \v 13 Weiana ia ehabonakia ahiai ehe'au mue ekabanai 'obu abirana eao. \s1 Parisea Haukia Mai Heroda Ekia Bakupu Muramurana. \r (Mt 16.5-12) \p \v 14 I'abana haukia parawa ikoinai tereanakia, parawa hamona mo ahiai emiaho. \v 15 Iesu ia erobenakia etibaha, “Mahami katobano'anakia, Parisea haukia mai Heroda ekia bakupu mai ekia aoani hoahoakia a'i tomobabai marikina.” \v 16 I'abana haukia kipokia baiatakiai te'abi'abi tetibaha, “Aniani ha a'i hamaiaina buonai ṉa ni'abi aiho.” \v 17 Iesu e'iobina taba ṯe'uahina, ebatanakia etibaha, “Taba buonai aniani heremi aha'i hauna robana tuahuna? Wai a'i ṯo'iobi bahana abomo obonai a'i tuobo? Aomi hama ua tepahihi aiho? \v 18 Mai mahami, ia a'i ṯoihana? Mai haiami, ia aiana a'i tuona? Taba a'i turaona 'ini? \v 19 Au parawa ima ahobi 'iti'itinakia maearima taha ima (5,000) teani 'ari, harikia areha bita tobabonunakia?” Ia te'abi tetibaha, “Areha harau haea rua.” \v 20 Ia e'abi etibaha, “Abomo parawa 'abaihau hamomo ahobi 'iti'itinakia maearima taha bani (4,000) teani 'ari, harikia areha bita tobabonunakia?” Ia te'abi tetibaha, “Areha 'abaihau hamomo.” \v 21 Ia ehina benakia etibaha, “Wai aehoma buonai aomi a'i niea?” \s1 Iesu Bedesaidai Maha Ki'a Hauna Mahana Ebanamonakia. \p \v 22 Temai Betesaida aiaranai tekara'au raninai, maearima baika maha ki'a hauna ha tebaka'ana temai Iesu herena tenoina ahanai kehao'au mahana kebanamonakia. \v 23 Iesu maha ki'a hauna imanai e'ebe tekarahi aiara murinai, imana e'atotina ia mahana etaronakia epua imana ia mahana ahanai ehao'au ba ebakaina etibaha, “Taba aba noiha?” \v 24 Maha ki'a hauna ea'a taea, e'abi etibaha, “Maearima naihanakia tikaoao kaoao matoha matiu 'abakia.” \v 25 Haeamona mahanai ehao'au mue, weiana eihao ihao aonai ena ihaiha abenamo, taba ikoinai aba eiha harainakia. \v 26 Euhuna keao ena itu, ia ehina bena etibaha, “Aiara aonai a'i kokatoto.” \s1 Petero Iesu Ehina Pouna Keriso. \r (Mt 16.13-20; Lk 9.18-21) \p \v 27 Iesu i'abana haukia kipokia Kaisarea Pilipo aiarakia teao, taearai i'abana haukia ebakainakia etibaha, “Maearima hanona taba ṉa tihoma, au hanona tai?” \v 28 Ena 'abi tebamuena tetibaha, “Baika ti'abi ṯetibaha, oi hanona Ba'uere robe hauna Ioane, 'a baika ṯetibaha, oi hanona Elia, haeamona baika ṯetibaha, oi hanona mahabanai hauna ha.” \v 29 Haeamona ia ebakainakia etibaha, “Ia wai hanona taba ṉa tuhoma, au tai?” Petero ia ehina bena etibaha, “Oi hanona Keriso,\f + \fr 8:29 \ft (29) \+it Mesia,\+it* Bamauri Hauna weiana tebai'ima hauna.\f* Tirama ena a'i taea haumu.” \v 30 Iesu eharabunakia ia pouna hau ha a'i kateba'iobina. \s1 Iesu Kehaiara Mai Ke'ari 'Abikia Ehina. \r (Mt 16.21-28; Lk 9.22-29) \p \v 31 Ia i'abana haukia eba'iobi ramanakia, Maearima Nahuna hanona haiara bo'okia kehoainakia, aiara poki haukia, robe haukia apa'uakia, mai rauhubu poki haukia kate'oatana abomo kateahu 'arina, ia wapu ibaihaunai hanona kemikiri mue. \v 32 'Abi neiana ehina pou haraina raninai, Petero ehore Iesu eba kaparena haiahaiai ehinabe pahihina. \v 33 'A Iesu hanona ekori kabe, i'abana haukia eihanakia, Petero ebatana etibaha, “Satani, Mokapare, muri'u moao! Pokina emu raona hanona Tirama 'euna aha'i, ia maearima 'eukia.” \p \v 34 Weiana Iesu mako eaparinakia abomo i'abana haukia kipokia ehina benakia etibaha, “Hau ha kenuatae au ke'abana'u raninai, ia kipona ena mauri kehabona, ena matiu ibiri ropo kea'i taeana kebuana, au muri'u ai keka'a. \v 35 Pokina ena mauri kea'i 'inina hauna ena mauri keba 'akaumana, 'a au pau'uai mai pou namona paunai ena mauri kene'ena hauna hanona ena mauri kea'ina. \v 36 Hau ha hanopaka maikoinai pea'ina ia ena mauri peba'akaumana hanona 'eunai ena namo taba? \v 37 Hau ha taba kebaibeni ena mauri kea'i muena? \v 38 Hau ha au pau'uai 'ao e'u 'abi paukiai nabau abomo aka ki'a uruna neiana wairakiai kehaumaea aina'u hauna, au Maearima Nahuna abomo ia kahaumaea aina Hama'u ena nuabiai ena aneru robekia kipokia katemai raninai.” \c 9 \p \v 1 Haeamona Iesu ehina benakia etibaha, “'Abi tohana mo au wai nahina benimi, baika neia tekoroti haukia a'i kate'ari baha keao mo Tirama ena obia aiarana mai hiabuna kemai hanona kateihana.” \s1 Iesu Ihana Ebahaeaina. \r (Mt 17.1-13; Lk 9.28-36) \p \v 2 Beraura 'abaihau teao murinai, Iesu hanona Petero, Iakobo mai Ioane mo ebaka'anakia oeo apa'uana ha ai tekara'au, weia teikupai aonai wairakiai ihana ehaeai, \v 3 ena habuni e'imare 'imare epore obo, epore ki'a baha hanopakai habuni utu hauna ha ua a'i pebapore aihona. \v 4 Weiana Elia mai Mose ohi tewaira tina ia wairakiai, terarua Iesu kipokia te'abi 'abi. \v 5 Petero ehore Iesu ehina bena etibaha, “Ba'iobi haumu e, aika neia hanona enamo, i'aua aihau kata babainakia, ha oi 'eumu, ha Mose 'euna, ha Elia 'euna.” \v 6 Pokina teta'u ki'a baha buonai, Petero aea ke'abi aiho hanona a'i e'iobina. \v 7 'Auhao ha emai ekaiabunakia, abonamo aia ha 'auhao aonai emai, etibaha, “Neiana hanona au naha'u, e'u raona'au hauna, aiana katona.” \v 8 Beronai teiha banai iha banai ia tai ha a'i teihana, Iesu ikupaiana mo ia baiatakiai. \p \v 9 Oeoai teriri raninai, Iesu eharabunakia teiha tabakia hanona hau ha haianai a'i kate'abi, keao mo Maearima Nahuna 'ari ai kemikiri mue. \v 10 Ena 'abi tea'i 'inina, ia kipokia mo te'abi'abi aina, 'ariai mikiri mue anina hanona taba. \p \v 11 Ia tehore Iesu tebakaina tetibaha, “Taba buonai Rauhubu poki haukia te'abi Elia hanona kemai'uai?” \v 12 Iesu ehina benakia etibaha, “'Abi tohana. Elia hanona kemai 'uai, taba ikoinai keba'orunakia. Ia taba buonai Maearima Nahuna 'abina Puka Robenai tererena kehaiara ki'a baha abomo kate'oatana? \v 13 Au wai nahina benimi, Elia hanona aba emai, maearima ekia nuatae akakia ikoinai herenai tebabai, ia 'abina tererena ihobonai.” \s1 Iesu Miori Ha Aonai Auba Ki'a Obona Hauna Ebamaurina. \r (Mt 17.14-21; Lk 9.37-43) \p \v 14 Temai i'abana haukia baika herekiai raninai, maearima bo'ona 'akina tekori kakaiaronakia, rauhubu poki haukia mai i'abana haukia kipokia tibaihara tae teihanakia. \v 15 To'u haukia Iesu teihana raninai, teta'u ta'u huri tebeau herena teao tebanamona. \v 16 Iesu i'abana haukia ebakainakia etibaha, “Ia kipokia taba tubaihara taeaina?” \v 17 To'u aonai hau ha e'abi etibaha, “Ba'iobi haumu e! Au naha'u amaiaina oi heremu, pokina aonai maea ki'a aubana nemiaho a'i ni'abi'abi. \v 18 Rani baika auba ki'a obona neibiu hanona niba'ehona 'anoai nienoti pinana 'uto'uto mai niara rabina hauna nipahihi obo. I'abamu haukia anoinakia, auba ki'a obona kateu'u ahina, ia a'i etainakia.” \p \v 19 Iesu ehinabe pahihinakia etibaha, “Uru neiana haumi emi a'ikakauma aha'i, heremiai kamiaho keao mo rani tabanai? Kahau haiara heremiai keao mo rani tabanai? Miori tomaiaina here'u.” \v 20 Miori teaoaina Iesu herena, auba ki'a obona Iesu eihana raninai, miori eba'ururu ki'ana, weiana e'eho 'anoai ehere banai here banai, pinana 'uto'uto tekarahi. \p \v 21 Iesu miori hamana ebakaina etibaha, “Aita raninai nahomana ea'i ramana?” Ia e'abi etibaha, “Aba ko'iko'ina raninai. \v 22 Rani bo'ona auba ki'a obona nihore iruba ahanai nikapo 'auna mai beiai nikapo uhuna keba'arina. Kobabaina ketaina re'a, poaoko'o ainamai, pobarainamai.” \v 23 Iesu ehina bena etibaha, “Taba buonai kababaina ketaina ṉa ohoma! Tirama nia'ikakauma hauna herenai taba ikoikiai kebabai hanona ketaina.” \v 24 Beronai miori hamana eio etibaha, “Au hanona aba na'ikakauma, mobaraina'u e'u a'ikakauma papana hauna mobapa'uana.” \v 25 Iesu to'u haukia eihanakia, tera'a herena teao. Weiana ia auba ki'a obona ebatana etibaha, “Maea ki'a mai haia po'o aubana, au oi nahina beni'o. Miori aonai mokarahi, naia a'i kototo mue.” \v 26 Auba ki'a obona eio, miori eba'ururu ki'ana, ba ia ekarahi, miori enoti matoha e'ari, maearima te'abi miori aba e'ari baihana. \v 27 'A Iesu miori imanai ea'i eberi taeana, beronai emikiri ekoroti. \p \v 28 Ia itu aonai tekatoto, i'abana haukia bunianai tebakaina tetibaha, “Taba buonai ai auba katau'u ahina hanona a'i etainamai?” \v 29 Ia ehina benakia etibaha, “Taba nahomakia iu'u ahikia taearana ha aha'i, bahuba'ari mo ikupaiana.” \s1 Iesu Ena 'Ari Pouna Ehina Muena. \r (Mt 17.22-23; Lk 9.43-45) \p \v 30 Iesu i'abana haukia kipokia 'eka weiana tehabona, Galilea hanonai tekabanai. A'i enuatae hau ha ke'iobina ia hanona ae'eai, \v 31 pokina i'abana haukia niba'iobinakia, ehina benakia etibaha, “Hau ha au Maearima Nahuna kehinahina aina'u maearima imakiai keutana'u, kateahu 'arina'u. 'A beraura ibaihaunai au hanona kamikiri mue.” \v 32 'A ia hanona a'i te'iobina taba e'uahina abonamo katebakaina hanona teta'u. \s1 Tai keapa'ua? \r (Mt 18.1-5; Lk 9.46-48) \p \v 33 Kaperanauma aiaranai tekara'au, itu aonai Iesu i'abana haukia ebakainakia etibaha, “Bariu taearai hamai hanona taba tobaihara taeaina?” \v 34 Ia a'i te'abi, pokina taearai temai hanona tai atana keapa'ua hauna tebaihara taeaina. \v 35 Iesu emiati, i'abana haukia harau haea rua eaparinakia, ehina benakia etibaha, “Tai nenuatae ke'uai hauna, ia kipona muri 'akinai kehorotina abomo maearima ikoikiai ekia ta'ara ia'ina haunai keao.” \v 36 Weiana Iesu miori papana ha ea'ina wairakiai ebakorotina huanai ea'i ba ehina benakia etibaha, \v 37 “Hau ha au ata'u ai miori papana ṉa homana nia'i taeana hauna au abo'umo nia'i taeana'u, au nia'i taeana'u hauna hanona au mo ikupaia'u aha'i, ia euhuna'u Tiramana abomo nia'i taeana.” \s1 A'i Ni'oatanaka Hauna Aika 'Abaka. \r (Lk 9.49-50) \p \v 38 Ioane ehore ehina bena etibaha, “Ba'iobi haumu e, hau ha taihana, atamuai auba ki'a obokia eu'u ahinakia, ai tahore tahina bena kebapuana, pokina ia hanona aika 'abaka aha'i.” \v 39 Iesu ehina benakia etibaha, “A'i patokaiabuna, pokina au ata'uai hiabu akakia nibabai hauna, muriai au ata'u a'i kea'i ki'ana. \v 40 Pokina a'i ni'oatanaka hauna hanona aika 'abaka. \v 41 'Abi tohana mo au wai nahina benimi. Ata'uai hau ha bei 'aki 'ereai kebenimi katoinu pokina wai hana Keriso 'euna, hau weiana hanona mai 'arana. \s1 Baihobo Kebabaina Hauna Herenai Keki'a Wairai. \r (Mt 18.6-9; Lk 17.1-2) \p \v 42 “Tai au tia'ikakaumana'u miorikia ha kebabehona hauna hanona iata rarina 'akina ha 'akonai patetoba 'auna patekapo uhuna 'akuai hanona ma enamo ba Tirama ena puma kebaibeni hauna. \v 43 Imamu kebabehoni'o raninai, kokabe obona, imamu hamonai mauri namona aonai kototo, ba a'i enamo imamu ruai koao iruba a'i ni'ao 'apua 'ekana. \v 44 'Eka weiana 'erau'eraukia maearima tiani haukia hanona a'i ti'ari 'apua, abomo irubana a'i ni'ao 'apua. \v 45 Aemu kebabehoni'o raninai, kokabe obona, aemu hamonai mauri namona aonai kototo, ba a'i enamo aemu rua namokiai iruba 'ekanai katekapo totoni'o. \v 46 'Eka weiana 'erau'eraukia maearima tiani haukia hanona a'i ti'ari 'apua, abomo irubana a'i ni'ao 'apua. \v 47 Mahamu kebabehoni'o raninai, ko'ipahina, mahamu hamonai Tirama ena obia aiaranai kototo ba a'i enamo mahamu rua namokiai iruba 'ekanai katekapo totoni'o. \v 48 'Eka weiana 'erau'eraukia maearima tiani haukia hanona a'i ti'ari 'apua, abomo irubana a'i ni'ao 'apua. \p \v 49 “Weiana puma iruba 'abana kehore maearima ikoikiai kebahaiara banainakia matoha kikimaru ai tekapanakia 'abana. \p \v 50 “Kikimaru hanona taba namona, 'a kikimaru a'i ke'aku'aku hanona iba'aku muena taearana aha'i. Wai hanona uahomanai a'i katoao, ia kikimaru katoa'ina baiatamiai, katomiaho oioi mai baibuami.” \c 10 \s1 Ha Atawana A'i Kebakarahina. \r (Mt 19.1-12; Lk 16.18) \p \v 1 Iesu 'eka weiana ehabona eao Iuda hanonai ekabanai eao Ioridana taina. Maearima bo'ona temai Iesu herenai teto'u mue, haeamona eba'iobinakia rani ikoinai nibabai ihobokia. \p \v 2 Parisea haukia baika herena teao tehobona tetibaha, “Eka rauhubuai hau ha atawana kebakarahina hanona mai ena bero, 'ao?” \v 3 Iesu ehina benakia etibaha, “Mose ena rauhubuai hanona taba ṉa ehoma?” \v 4 Ia ena 'abi tebamuena tetibaha, “Mose ena rauhubu e'abi, hau ha atawana kebakarahina hanona marerena kererena keao babi'e herena, ba babi'e kebakarahina.” \v 5 Iesu ehina benakia etibaha, “Pokina emi ao pahihi paunai Mose rauhubu neiana ebenimi. \v 6 Ia Tirama hanopaka ebaramana raninai, maearima ebabainakia hau mai babi'e. \v 7 Ua buonai hau hanona hamana hinana nihabonakia, ia atawana ohi katemiaho haeamo. \v 8 Ia terarua hauanikia hanona hamona 'abana. Ua buonai terarua hauanikia hanona hamona, ia rua aha'i. \v 9 Tirama ehore ebahamomonakia hauna maearima a'i katebapa'ana.” \p \v 10 Teao itu ha aonai, i'abana haukia hanona Iesu herenai 'abi weiana anina tebakai bakai muena. \v 11 Iesu ehina benakia etibaha, “Hau ha atawana kebakarahina haeamona babi'e ha keatawa muena ia hanona nabau ki'a hauna. \v 12 Babi'e abomo atawana kehabona hau ha keatawana re'a ia hanona nabau ki'a babi'ena.” \s1 Iesu Miori Papakia Ebanamonakia. \r (Mt 19.13-15; Lk 18.15-17) \p \v 13 Maearima baika nahukia teaoainakia Iesu herena ahakiai kehao'au kebanamonakia, ia i'abana haukia tehore tebatanakia. \v 14 Iesu babai weiana eihana raninai eopuere, etibaha, “Miori papakia naiakia tomohabonakia, temai au here'u, a'i tomou'unakia, pokina ṉahomakia hanona Tirama ena obia aiarana haukia. \v 15 'Abi tohana au wai nahina benimi, hau ha Tirama ena obia aiarana ia'inai miori papana 'abanai a'i keao raninai, ia hanona a'i kekatoto 'apua.” \v 16 Weiana Iesu miori ea'inakia, imana ahakiai ehao'au ebanamonakia. \s1 Kepu hauna. \r (Mt 19.16-30; Lk 18.18-30) \p \v 17 Iesu taearai eka'a eao aonai, hau ha ebeau turina eao wairanai ekaipehu ebakaina etibaha, “Ba'iobi haumu namomu e, au aea kahoma mauri banaibanai ka'ina?” \v 18 Iesu ehore ehina bena etibaha, “Taba buonai au namo'u ohinana? Hau ha a'i enamo, ia Tirama ikupaiana mo enamo. \v 19 Rauhubu aba o'iobina. A'i koahuahu, a'i konabau, a'i kobainao, a'i kohinau bai'oi, a'i kobai'oi, hamamu hinamu komariki ainakia.” \v 20 Hau weiana e'abi etibaha, “Ba'iobi haumu e, rauhubu naiakia hanona ko'iko'i'u raninai a'ima harainakia emai mo bariu.” \v 21 Weiana Iesu ia eiha 'ini'inina mai raona'auna ba e'abi etibaha, “Taba hamona okapu aina hanona neiana, emu kepu kokawa kawainakia, monikia uraru haukia kobenakia weiana kupai 'aramu koa'ina, ba komai muri'uai koka'a.” \v 22 'Abi weiana eona raninai, wairana ebirabira ekaobo mai ao haiarana, pokina ia hanona kepu hauna. \s1 Kepu haukia Kupa Katetoto Hanona Kepahihi. \p \v 23 Iesu eihao ihao, i'abana haukia ehina benakia etibaha, “Taba herekia tebo'o haukia Tirama ena obia aiarana aonai katetoto hanona epahihi ki'a baha.” \v 24 I'abana haukia 'abi weiana teona hanona teta'u ta'u huri, haeamona ehinabe muenakia etibaha, “Naha'u e, Tirama ena obia aiarana ikatotona hanona epahihi ki'a baha. \v 25 Kamela kopi ererenai kekuri banai hanona ketaina, 'a obia hauna Tirama ena obia aiaranai ketoto hanona epahihi ki'a baha.” \v 26 I'abana haukia teta'u ta'u huri, kipokia baiatakiai te'abi'abi tetibaha, “Tai hanona mauri kea'ina?” \v 27 Iesu eiha 'ini'ininakia, ba etibaha, “Taba ibabaikia maearima herekiai a'i ketaina, ia Tirama herenai hanona etaina. Pokina taba ikoikiai ibabaikia Tirama herenai hanona etaina.” \p \v 28 Weiana Petero ehore Iesu ehina bena etibaha, “Ai hanona emai taba ikoikiai tahabonakia, oi murimuai ṯaka'a.” \v 29 Iesu e'abi etibaha, “'Abi tohana au wai nahina benimi, hau ha kehore au pau'uai 'ao pou namona paunai ena itu, uaho'abana, haibuna, hinana, hamana, nahuna, 'ao ena hano kehabonakia, \v 30 bariu rani neianai ia hanona taba bo'okia kea'i, ena itu, uaho'abana, haibuna, hinana, hamana, nahuna 'ao ena hano ikoikiai hinabu hinabu kea'i, abomo kateba haiarana, ba rani kemai aonai ia hanona mauri banaibanai kea'ina. \v 31 Bariu bo'okia ṯe'uai haukia hanona katemurihai, ia ṯemurihai haukia hanona kate'uai.” \s1 Iesu Ibaihaunai Ena 'Ari Pouna Ehinana. \r (Mt 20.17-19; Lk 18.31-34) \p \v 32 Taearai teka'a Ierusalema teao aonai Iesu hanona e'uai i'abana haukia aokia earo 'ari, abomo murinai teka'a haukia teta'u, weiana Iesu ehore i'abana haukia eapari parenakia, herenai taba kerama hauna pouna wairakiai ehinana. \v 33 Etibaha, “Aika bariu nahakara'au Ierusalemai weia hau ha au Maearima Nahuna hinahina'u kehinahina Robe haukia mai Rauhubu poki haukia herekiai, iahu'ari'u 'abina katebatohana, rama haeai haukia katebenakia. \v 34 Maearima weiakia au katebatae aina'u kate'atotina'u kate'atina'u ba kateahu 'arina'u, ia wapu ibaihaunai kamikiri mue.” \s1 Iakobo Mai Ioane Ekia Nuatae Ha Iesu Herenai. \r (Mt 20.20-28) \p \v 35 Sebedeo nahuna rua Iakobo mai Ioane ohi temai Iesu herena, tehina bena tetibaha, “Ba'iobi haumu e, emai nuatae tabana ha heremu ai katanoiaina hanona kobabaina.” \v 36 Iesu e'abi etibaha, “Taba ṯonuatae aina heremiai kababaina?” \v 37 Ia te'abi tetibaha, “Emu nuabi koa'ina raninai, ai tararua ha oi itipamuai ha awarimuai patamiati.” \p \v 38 'A Iesu ia ehina benakia etibaha, “tunoiaina tabana hanona a'i ṯo'iobina. Au kainu 'erena wai katoinu ketainimi? Abomo au kateba'uere robena'u 'uere robena wai kateba'uere robenimi ketaina?” \v 39 Terarua te'abi tetibaha, “'E, ketainamai.” \p Ba Iesu ehina benakia etibaha, “Au kainu 'erena hanona wai abomimo katoinu, abomo au kateba'uere robena'u 'uere robena wai abomimo kateba'uere robenimi. \v 40 'A itipa'uai mai awari'uai katemiati haukia hanona au a'i katina'anakia. Miati 'ekakia weiakia hanona Tirama aba eba'orunakia, ia ena nuatae haukia mo 'eukia.” \p \v 41 I'abana haukia harau haea 'uru weiana teona hanona Iakobo mai Ioane ohi teopuere ainakia. \v 42 Iesu eaparinakia temai herena ehina benakia etibaha, “Wai to'iobina. Rama haeai haukia ekia maearima tiobia ainakia, ia hanona taburai maearima ṯe'uai ainakia, haeamona ekia hiabuai maearima ṯe'imanakia. \v 43 'A wai baiatamiai hanona ua homana aha'i, tai apa'ua keraonana hauna hanona ta'arami ia'inai keao. \v 44 Tai nenuatae ke'uai hauna hanona wai ikoimiai ta'arami ia'ina haunai keao. \v 45 Pokina au Maearima Nahuna amai hanona ta'ara'u a'i katea'i, 'a ta'ara ka'i paunai amai, abonamo e'u mauri kabaibeni maearima bo'ona kakawanakia katemauri.” \s1 Iesu Batimeo Mahana Ebanamonakia. \r (Mt 20.29-34; Lk 18.35-43) \p \v 46 Ia Ierikoai tekara'au. Iesu haeamona i'abana haukia mai maearima bo'ona kipokia Ieriko tihabona, taeara haianai maha ki'a hauna atana Batimeo (anina hanona Timeo nahuna) emiati weia enoi ba'ame. \v 47 Hau weiana Iesu Nasareta hauna atana tehinana 'uruna eona raninai, beronai eapari etibaha, “Iesu Davida nahuna e! Moaoko'o aina'u.” \v 48 Maearima tehore terikena 'uruna keaha'i, 'a ia hanona eapari hao apari hao eapari 'aota etibaha, “Davida nahuna e! Moaoko'o aina'u.” \v 49 Iesu ekoroti, ehina benakia etibaha, “Tomoaparina.” Ua buonai ia tehore maha ki'a hauna tehina bena, “Aomu menamo, momikiri, ia hanona oi niaparini'o.” \v 50 Beronai ena habuni iro'abuna ene'ena, emikiri eka'a eao Iesu herena. \v 51 Iesu ia ebakaina etibaha, “Taba nonuatae aina kababaina heremuai?” Maha ki'a hauna e'abi etibaha, “Ba'iobi haumu e. Nanuatae maha'u pobano'anakia.” \v 52 Iesu ehina bena etibaha, “Moao, emu a'ikakauma ehore aba eba maurini'o.” Mahana aba teno'a, weiana Iesu murinai eka'a. \c 11 \s1 Iesu Ierusalemai Ekatoto Obia 'Arana 'Abana. \r (Mt 21.1-11; Lk 19.28-40; Io 12.12-19) \p \v 1 Ierusalema tetabuna teao, temai Olibe oeonai, Betefage Betani herekiai, weia Iesu i'abana haukia rua euhu 'uainakia, \v 2 e'abi etibaha, “Katoao aiara weiana wairakai hauna aonai katokatoto, doniki nahu ha katotabu ahina hau ha a'i nemia'au 'apua hauna ua'a aba tetoba 'au, katorubuna katomaiaina. \v 3 Hau ha kebakainimi, ketibaha, ‘Taba buonai naiana tubabaina?’ raninai, katohina bena katotibaha, ‘Obiapaka nenuatae aina, rani papana haeamona kemueaina.’” \v 4 Terarua teao doniki nahu ha tetabu ahina aiara ibuanai itu ha pa'abina 'akonai itoba 'au teihana. Ṯerubuna aonai, \v 5 maearima baika weia tekoroti haukia tebakainakia, tetibaha, “Taba buonai doniki nahu ṯorubuna?” \v 6 Iesu ehinana ihobonai mo maearima weiakia tehina benakia hanona tehabonakia. \v 7 Doniki nahu temaiaina Iesu herena raninai, kapenai ekia habuni teabari 'aunakia, ba Iesu emia'au. \v 8 Maearima bo'ona ekia habuni taearai teabari, 'a baika hanona taeara haianai matiu raukia tehara huri teabarinakia. \v 9 Wairanai mai murinai teka'a haukia teio tetibaha, \q1 “Hosana! Obiapaka atanai \q1 nimai hauna hamabanamona. \q1 \v 10 'Aba'abaka Davida ena obia \q1 aiarana aba nimai hauna \q1 hamabanamona. \q1 Hosana,\f + \fr 11:10 \ft (10) anina ‘Kebamaurinamai’\f* \q1 'ubi toha tohana Tiramana \q1 hamabanamona.” \p \v 11 Iesu Ierusalemai ekara'au Marea Robe aonai ekatoto, taba ikoikiai eihanakia, ia beraura eko'iko'i buonai i'abana haukia harau haea rua kipokia temue teao Betani. \s1 Iesu Suke Matiuna Ena. \r (Mt 21.18-19) \p \v 12 Erani Betani tehabona hanona Iesu mare'a e'ari. \v 13 Suke mai rauna atau'ai eihana, eao herena keiha haraina buana ha re'a, rau 'abaeakia mo taba aha'i etabu ahina, pokina Suke ekia bua'a ranina aha'i. \v 14 Iesu matiu weiana ehina bena etibaha, “Oi buabuamu hau ha a'i keani 'apuana keao mo banai banai.” I'abana haukia aiana weiana teona. \s1 Iesu Marea Robe ai Etoto. \r (Mt 21.12-17; Lk 19.45-48; Io 2.13-22) \p \v 15 Ierusalemai tekara'au, Iesu Marea Robe ai ekatoto kawakawa haukia eu'u ahinakia, moni tia'i banai haukia ekia itara ebaku'a banainakia haeamona rauria tikawakawa ainakia haukia ekia imia'au tabakia etori ku'a banainakia. \v 16 Iesu ekia taeara ekaiabunakia ha ena kawakawa tabana a'i kebua banaina Marea Robe i'aeana aonai. \v 17 Weiana maearima eba'iobinakia etibaha, “Puka Robenai tererena, Tirama e'abi, ‘E'u itu hanona maearima ikoikiai kateaparina ekia bahuba'ari ituna’, ia wai aba kakikaki haukia ekia paparo'ai tubaona.” \p \v 18 Robe haukia apa'uakia mai Rauhubu poki haukia 'uru neiana teona buonai, iahu'arina taearana tetabuna, ia teta'u aina pokina maearima ikoikiai hanona ena ba'iobi 'abikia weiakia teaonamo ainakia buonai. \v 19 Rabirabi hanona aiara apa'uana weiana tehabona. \s1 Suke Matiuna Aba Epaea. \r (Mt 21.20-22) \p \v 20 Raurani tekabanai raninai, Suke weiana teihana aba e'ororo eao mo ramunai epua. \v 21 Petero eraona tinana ba Iesu ehina bena etibaha, “Ba'iobi haumu e! Moihana. Suke orikena hauna hanona aba e'ororo.” \v 22 Iesu ehina benakia etibaha, “Tirama katoa'ikakauma. \v 23 'Abi tohana au wai nahina benimi. Hau ha oeo neiana pehina bena, ‘Kipomu momikiri 'aku aonai moeno uhu’, kebatohana aona a'i kekai'au kai'au raninai tabana kerama. Ia nenuatae aina hanona kea'ina. \v 24 Ua buonai au wai nahina benimi, ṯonuatae ainakia tabakia ikoikiai bahuba'ari ai katonoi, weiana katoa'ikakauma hanona katotabu ahinakia wai 'eumi. \p \v 25 Weiana bahuba'ari aokiai katokoroti raninai, tea'i ki'animi haukia ekia ki'a katohina haonakia, ba Hamami kupai hauna emi ki'a abomo kehina haonakia. \v 26 'A ekia ki'a a'i katohina haonakia raninai, Hamami kupai nemiaho hauna emi ki'a abomo a'i kehina haonakia.” \s1 Iesu Ena Hiabu Tebakai bakai Aina. \r (Mt 21.23-27; Lk 20.1-8) \p \v 27 Haeamona Ierusalemai tekara'au, Iesu eao Marea Robe wairanai nikabanai aonai, Robe haukia apa'uakia, Rauhubu poki haukia, abomo aiara haukia apa'uakia teao Iesu herena. \v 28 Tebakaina, te'abi tetibaha, “Hiabu tabanai aka neiakia nubabainakia, abomo tai hiabu ebeni'o?” \p \v 29 Iesu e'abi etibaha, “Au abomo bakaibakai ha kabenimi, anina katobena'u raninai tai ena hiabuai aka neiakia nababai hanona kaba'iobinimi. \v 30 Ioane ena ba'uere robe hanona kupai emai 'ao maearima herekiai emai? Tomo'abi.” \p \v 31 Kipokia baiatakiai terobahu aina tetibaha, “‘Kaha'abi kupai emai’ raninai kebakainaka ‘Taba buonai a'i tubatohana?’ \v 32 'Ao kaha'abi ‘Maearima herekiai emai re'a’...” Ia maearima mo teta'u ainakia, pokina maearima ikoinai te'iobina Ioane hanona maha banai hauna tohana. \v 33 Weiana ia Iesu tehina bena tetibaha, “A'i ta'iobina.” Iesu abomo ehina benakia etibaha, “Au abo'umo hiabu tabanai aka neiakia nababai hanona a'i kaba'iobinimi.” \c 12 \s1 'Abi Ibabataina Haharua I'imana Haukia. \r (Mt 21.33-46; Lk 20.9-19) \p \v 1 Iesu ehore 'abi ibabatainai ehina benakia etibaha “Hau ha bine haharuana ebabaina, arana ea'i abuna, bine buakia ibahari 'iti'itikia 'urina ehabina, mai iha 'inina ituna ebabaina. Maearima baika ebenakia kate'imana, 'a ia hanona harima eao. \v 2 Bine te'aiba raninai hau weiana ena ta'ara ia'ina hauna ha euhuna eao haharua ṯe'imana haukia herekia. Bine anikia harua herekiai kea'inakia. \v 3 'A haharua i'imana haukia tehore ta'ara ia'ina hauna tea'i 'inina, te'atina, teuhuna imana 'abaeana emue. \v 4 Haeamona poki hauna ta'ara ia'ina hauna ha euhuna eao herekia hanona 'arana tebamani'ana abomo teba haumaeana. \v 5 Haeamona ena ta'ara ia'ina hauna ha euhuna eao hanona teahu 'arina. Bo'okia euhunakia teao, baika teahu ki'anakia, ia baika hanona teahu 'arinakia. \v 6 Hamona emiaho keuhuna hauna hanona nahuna niraona'au aina hauna. Orena 'akinai ia euhuna, e'abi etibaha, ‘Naha'u neiana kauhuna keao hanona aba katemariki aina.’ \v 7 Ia haharua i'imana haukia teroba ahu, te'abi tetibaha, ‘Tomai, neiana hanona haharua poki hauna nahuna, hamahu 'arina, ena haharua neiana hanona aika 'eukai keao.’ \v 8 Ua buonai tea'i 'inina, teahu 'arina, hauanina tekapo banaina haharua murinai.” \p \v 9 Iesu ia ebakainakia etibaha, “turaonana, haharua poki hauna hanona taba kebabaina? Ia kemai haharua i'imana haukia keahu 'arinakia, bine haharuana kea'ina maearima baika kebenakia kate'imana. \p \v 10 Puka Robenai tererena hauna a'i totuabina? Ṉa e'abi aiho, \q1 ‘Itu ibabaina haukia tebaoao aina \q1 piharana hanona itu ibua 'inina \q1 kupuana piharana namonai eao. \q1 \v 11 Neiana hanona Obiapaka ena \q1 babai, nahaihana \q1 nahata'u ta'u huri!’” \qr Sal 118.22, 23 \p \v 12 Iuda haukia apa'uakia Iesu ia'i 'inina teraonana pokina te'iobina 'abi ibabataina hanona ia ahakiai ehinana. Ia maearima teta'u ainakia buonai tehabona teka'a. \s1 Takiti Baibeni Bakai bakaina. \r (Mt 22.15-22; Lk 20.20-26) \p \v 13 Muriai ia tehore Parisea haukia mai Heroda titaina haukia baika teuhunakia teao Iesu herena bakai bakai ai katebarewana. \v 14 Ba teao herena tebakaina tetibaha, “Ba'iobi haumu e, ai ṯa'iobina oi hanona 'abi tohakia nohina, maearima ekia raona 'abikia a'i nuta'u ainakia, ia aea homakia robakia a'i nuahu, ia Tirama ena taeara tohanai mo nuba'iobi. Ba 'ara kahahore Kaisara herenai hanona ebero 'ao aha'i? \p \v 15 'Ara kahahore 'ao aha'i?” Iesu ekia bai'oi weiana e'iobina, ebakainakia etibaha, “Taba buonai tuhobona'u! Moni ha tomaiaina, maihana.” \v 16 Moni ha temaiaina tebena hanona ebakainakia etibaha, “Neiana hanona tai aubaubana? Mai tai atana?” Ia te'abi, “Kaisara 'euna.” \v 17 Iesu ehina benakia etibaha, “Kaisara 'euna Kaisara katobena, Tirama 'euna Tirama katobena.” Weiana teona hanona teta'uta'u huri. \s1 Hawainibe Bakai bakaina Weiana 'Ariai Mikiri Mue Murinai Hauna. \r (Mt 22.23-33; Lk 20.27-40) \p \v 18 Sadukea haukia mikiri mue a'i tibatohana haukia baika ekia bakaibakai ha teaoaina Iesu herena. \v 19 Tebakaina tetibaha, “Ba'iobi haumu e, Mose ṉa erere aihona, ‘Hau ha nahuna aha'i ke'ari wapuna kemiaho, 'ari hauna hatina kehore wapu weiana keatawana nahuna kebaramanakia 'ari hauna 'euna.’ \v 20 Ba bariu a'a hati ikoikiai 'abaihau hamomo. Pakana ehawainibe, nahuna aha'i e'ari. \v 21 Hatina ibaruana wapu weiana eatawana, nahuna aha'i e'ari. Hatikia ibaihauna abomo uahomana herenai erama. \v 22 Te'abaihau hamomo babi'e weiana hamona teatawana, ia ha nahuna a'i ebaramana. Muri 'akinai babi'e abomo e'ari. \v 23 Hau 'abaihau hamomo ikoikiai teatawana, ba mikiri mueai hanona tai atawana tohanai keao?” \p \v 24 Iesu ehina benakia etibaha, “Wai hanona tobeho pokina Puka Robena anina a'i ṯo'iobina abomo Tirama ena hiabu a'i ṯo'iobina. \v 25 'Ari haukia katemikiri raninai ia hanona aneru kupai haukia 'abakia, a'i katehawainibe. \p \v 26 'Ariai katemikiri mue 'abina a'i to'iobina, Mose ena Pukai a'i totuabina? Arabu e'ara 'ekanai Tirama Mose ehina bena, ‘Bariu Au hanona Aberahamo ena Tirama, Isako ena Tirama, Iakobo ena Tirama.’ \v 27 Tirama ua e'abi aiho buonai aika kaha'iobina, Ia hanona 'ari haukia ekia Tirama aha'i, ia mauri haukia ekia Tirama. Wai tohaorea ki'a baha.” \s1 Rauhubu Apa'uana Tohana. \r (Mt 22.34-40; Lk 10.25-28) \p \v 28 Rauhubu poki hauna ha weia ekia baihara tae 'uruna ebahu aina, ebabataina, Iesu Sadukea haukia ekia bakaibakai 'arana ebamue haraina. Ba ia ehore Iesu ebakaina etibaha, “Rauhubu ikoikiai, aeana hauna ikoikiai 'arakiai?” \v 29 Iesu ehina bena etibaha, “Ikoikiai 'arakiai hauna neiana. ‘Isaraela haumi e, aia tomona. Obiapaka eka Tirama hanona Obiapaka hamomona mo. \v 30 Obiapaka emu Tirama koraona'au aina, mai aomu ikoinai, mai aubamu ikoinai, mai emu raona ikoinai, mai taburamu ikoinai.’ \v 31 Ibaruana hanona neiana. ‘Heremuai hauna abomo koraona'au aina, kipomu nuraona'au aini'o 'abana.’ Rauhubu ua'a ha a'i nemiaho neiakia rua 'arakiai.” \v 32 Hau weiana e'abi etibaha, “Ba'iobi haumu e, oi hanona obero. O'abi harai, Tirama hanona hamona mo, ha ua'a aha'i. \v 33 Haeamona Tirama kaharaona'au aina mai aoka ikoinai, mai eka raona ikoinai, mai eka tabura ikoinai, weiana herekai nemiaho hauna kaharaona'au aina hanona eapa'ua ki'a baha ba mahi mai barobe tabakia ikoikiai kahabaibeni Tirama wairanai.” \p \v 34 Iesu hau weiana eihana, e'abi harai buonai ehina bena etibaha, “Oi mai Tirama ena obia aiarana hanona baiatami a'i ehoma'a.” Weiana murinai maearima ia katebakaina hanona teta'u. \s1 Keriso Ebakai bakai Ainakia. \r (Mt 22.41-46; Lk 20.41-44) \p \v 35 Iesu Marea Robe aonai eba'iobi raninai maearima ebakainakia etibaha, “Aehoma buonai Rauhubu poki haukia ti'abi, ‘Keriso hanona Davida Nahuna’? \v 36 Weiana hanona Auba Robe hiabunai Davida pinanai e'abi etibaha, \q1 ‘Obiapaka hanona e'u obia \q1 ehina bena etibaha, \q1 Itipa'u tainai momiati \q1 keao mo emu 'ou haukia ikoikiai \q1 'apumu ba'anai kahorotinakia.’ \qr Sal 110.1 \m \v 37 Davida kipona ehore Keriso eaparina Obiapaka raninai, aea homanai mo ia nahunai keao?” Mako tebahu haukia mai aonamokia ia aiana teona. \s1 Rauhubu Poki Haukia Kate'ima 'ima Harainakia. \r (Mt 23.1-36; Lk 20.45-47) \p \v 38 Haeamona eba'iobi muenakia, etibaha, “Rauhubu poki haukia herekiai kato'ima 'ima harainimi, ia hanona habuni homa'akia tibatotonakia tikabanai kabanai taearai mai kawakawa 'ekakiai, ekia nuatae hanona maearima ia kateihanakia katemariki ainakia. \v 39 Haeamona marea aokiai ekia nuatae imia'au namokiai katemia'au, tatu aokiai abomo 'eka apa'uakia namokiai mo katemia'au. \v 40 Wapu ekia itu tiba'arenakia, ekia bahuba'ari tibahoma'a ki'anakia kateihanakia buonai. Maearima uahomakia hanona ki'a rarina 'akina katetabu ahina.” \s1 Wapu Ena Baibeni. \r (Lk 21.1-4) \p \v 41 Iesu Marea Robe aonai beruberu mauana wairanai emiati, to'u haukia ekia moni mauai ṯeuta eihanakia, obia haukia bo'ona hanona ekia moni bo'okia teuta. \v 42 Ia wapu uraruna ha emai, ena moni papakia rua emaiainakia eutanakia, ekia ihobo hanona pene hamona 'abana. \v 43 I'abana haukia eaparinakia teao herena ehina benakia etibaha, “'Abi tohana au wai nahina benimi, wapu uraruna weiana eutana hauna hanona eapa'ua ki'a baha ba ia ikoikiai teuta haukia. \v 44 Pokina obia haukia ekia moni tebo'o ia papakia mo teuta, 'a wapu uraruna hanona ena tabu ahi tabana keaniani aina hauna maikoina eutana.” \c 13 \s1 Iesu Marea Robe Kerabu Ta'ina Pouna Ehinana. \r (Mt 24.1-2; Lk 21.5-6) \p \v 1 Iesu Marea Robeai ekarahi aonai, i'abana hauna ha ehore ehina bena etibaha, “Ba'iobi haumu e, Marea Robe namo abuna piharai tebabaina, moihana.” \v 2 Iesu e'abi etibaha, “Itu rarikia 'akikia neiakia noihanakia? Maikoikiai katerabu tai ore, katehere obo, pihara ha pihara ha ahanai a'i keno'au a'i kemiaho.” \s1 Kate'oinimi Mai Kateba haiaranimi. \r (Mt 24.3-14; Lk 21.7-19) \p \v 3 Iesu Olibe oeonai emiati Marea Robe ewairana, Petero, Iakobo, Ioane mai Anderea abomo teao herena tebakai bunina. \v 4 “Moba'iobinamai, taba neiakia aita katerama? Haeamona katerama ranina hoana hanona aea homana?” \p \v 5 Iesu ehina benakia, etibaha, “Kato'ima 'ima harainimi, hau ha a'i me'oinimi. \v 6 Maearima bo'okia au ata'uai katemai kate'abi katetibaha, ‘Au hanona Keriso’, maearima bo'okia kate'oinakia. \p \v 7 “Huari 'urukia mai poukia kato'o raninai, nuami a'i katetae, taba neiakia katerama, ia puana hanona wairai. \v 8 Itubu ha kemikiri itubu ha kehuarina, hanopaka ha kemikiri hanopaka ha kehuarina. Kanokau keka'a 'eka haeai haeai, 'arobo rarikia katerama. Neiakia hanona matoha miori nirama haiarana kori'uaina 'abana. \p \v 9 “Kipomi kato'ima 'ima harainimi, pokina katea'i 'ininimi bakai 'ekakiai katehorotinimi marea aokiai kate'atinimi. Au pau'uai rauhubu haukia mai hanopaka obiakia wairakiai katokoroti, herekiai pou'u katohinana. \v 10 Puana hanona a'i kemai baha keao mo pou namona kateiroro aina itubu ikoikiai herekiai. \v 11 Katea'i 'ininimi bakai 'ekanai katehorotinimi raninai, taba katouahina hauna a'i katoraonana, rani ketaina kebenimi 'abina mo katohinana, pokina wai a'i kato'abi, ia Auba Robe ke'abi. \v 12 A'a hati katehore kipokia hinahinakia katehinahina, hama katehore nahukia hinahinakia katehinahina kateahu 'arinakia. Nahu katehore hinakia hamakia kateba ki'anakia kateaoainakia, kateahu 'arinakia. \v 13 Au pau'uai maearima ikoinai kate'oatanimi, ia tai kebapahihi keao puanai hauna hanona kemauri. \s1 Orenai Rani Ki'a Obona Tohana. \r (Mt 24.15-28; Lk 21.20-24) \p \v 14 “Baki'a mai bata'u hauna a'i pekoroti 'ekanai kekoroti katoihana. (Tuabituabi haumu, 'abi neiana anina ko'iobi haraina.) Rani weianai Iudeai ṯemiaho haukia hanona katebeau 'akauma kobio kateao. \v 15 Maearima ha ena itu kapenai re'a ia hanona a'i keriri itu aonai a'i ketoto ena taba a'i kea'inakia, ia kebeau 'akaumana. \v 16 Umai niaka hauna abomo a'i kemue itu ena habuni a'i kea'ina. \v 17 Rani weiakia aokiai babi'e mai nuakia haeamona batutu babi'ekia herekiai hanona keki'a ki'a baha. \v 18 Katobahuba'ari Tirama herenai taba neiakia 'ipi mai hiribo aokiai a'i katerama. \v 19 Pokina rani weiakia ekia ki'a hanona kateki'a ki'a baha, ba Tirama hanopaka ebabai ramana raninai emai mo bariu rani neiana ena ki'a kipokia a'i kateihobo 'apua, muriai haeamona uahomana ha a'i kerama mue. \v 20 'A Obiapaka rani weiakia a'i pebako'onakia hanona tai ha a'i pemauri 'apua, 'a ia ena a'itaea maearimakia buokiai rani weiakia kebako'onakia. \p \v 21 “Rani weianai hau ha kehina benimi, ‘Tomoihana, Keriso neiana’ 'ao ‘Tomoihana, Keriso weiana’ hanona a'i katobatohana. \v 22 Pokina Keriso bai'oikia mai mahabanai bai'oikia haukia katemai, hoa haeai haeai mai hiabu haeai haeai katebabai, ekia nuatae hanona Tirama ena a'i taea maearimakia kate 'oinakia, iamo a'i ketainakia. \v 23 Ua buonai kato'ima 'ima harainimi, wairai ua'a a'i tirama baha tabakia ikoikiai aba naba'iobinimi. \s1 Au Maearima Nahuna kamai. \r (Mt 24.29-31; Lk 21.25-28) \q1 \v 24 “Ki'a weiana keore murinai, \q1 Beraura hanona kewapura abuna, \q1 nawa a'i kerara. \q1 \v 25 Bihiu kupai kate'eho, \q1 abomo kupai hiabu tabakia \q1 haeai haeai kateibiuibiu. \qr Isa 13.10; 34.4 \p \v 26 Rani weianai maearima hanona au Maearima Nahuna kateihana'u 'auhao ahanai kamai mai hiabu'u abomo mai nuabi'u. \v 27 Weiana e'u aneru kauhunakia kateao 'uni puakia bani baura timai 'ekakiai, e'u a'itaea maearimakia katebararonakia hanopaka puana keao puana. \s1 Kuropou Kahaihana. \r (Mt 24.32-35; Lk 21.29-33) \p \v 28 “Kuropou herenai ihaiha namona katoihana, Kuropou kehubuhubu rauna mahamahakia katoihanakia hanona kato'iobina ihau aba nikaibari. \v 29 Wai abomimo taba ṉahomakia katoihanakia raninai kato'iobina ia aba herekai pa'abi 'akonai. \v 30 'Abi tohana au wai nahina benimi, uru neiana a'i keore baha keao mo taba neiakia katerama. \v 31 Kupa mai hanopaka kate'akauma, ia au e'u 'abi hanona a'i ke'akauma. \s1 Tai Ha A'i E'iobina Rani Tabanai. \r (Mt 24.36-44) \p \v 32 “Beraura hoana 'ao ranina tai ha a'i e'iobina, ena aneru kupai a'i te'iobina, Nahuna abomo a'i e'iobina, ia Hamana ikupaiana mo e'iobina. \p \v 33 “Katomaha no'a, katobai'ima pokina rani kemai hanona wai a'i ṯo'iobina. \v 34 Ihobona hau ha harima eao raninai, ena ta'ara'i haukia hiabu ebenakia ena itu kate'imana, ha ha ekia aka katebabai abomo pa'abi i'imana hauna ehina bena kemaha no'a kebai'ima. \v 35 Ua buonai wai katobai'ima, pokina itu hauna ena mue hanona a'i ṯo'iobina rabi, wapuka'a, kokoro'u ai, 'ao rani tainai kemai. \v 36 Ia kebata'u kemai re'a, parua reami a'i metabu ahinimi. \v 37 Wai nahina benimi 'abina maearima ikoikiai abomo nahina benakia natibaha, ‘Katobai'ima!’” \c 14 \s1 Iesu Kateahu 'arina Taearana Tetabuna. \r (Mt 26.1-5; Lk 22.1-2; Io 11.45-53) \p \v 1 Beraura rua wairai temiaho Kabanai mai Parawa 'abaeana tatuna. Robe haukia apa'uakia mai rauhubu poki haukia tebahamomo terobahu, bunianai taeara tetabu Iesu katea'ina kateahu 'arina. \v 2 Tetibaha, “Aika tatu weiana aonai a'i kahababaina. To'u haukia 'uri'uri rarina a'i temebabaina ta'una.” \s1 Babi'e Ha Iesu 'Aranai Tehoro Eheina. \r (Mt 26.6-13; Io 12.1-8) \p \v 3 Iesu hanona Betaniai, Simona morumoru hauna ena ituai, ua'a nianiani aonai, babi'e ha tehoro (atana Nado) timina 'orimona abomo 'arana rarina 'akina hauna kabapu namona 'akina eaoaina. Ba eahu pa'ana Iesu 'aranai eheina. \v 4 Maearima baika weia hanona teopuere, kipokia baiatakiai te'abi'abi tetibaha, “Taba buonai tehoro neiana nibaore 'abaeana? \v 5 Mekawakawaina pa'e Kina hinabu aihau petabu ahina, monina weiana hanona uraru haukia pebenakia.” Ia tehore babi'e weiana teururuai ki'ana. \v 6 'A Iesu ehina benakia etibaha, “Tomohabona! Taba buonai tuopuere aina? Ia hanona aka namona au here'u ai ebabaina. \v 7 'A uraru haukia hanona rani ikoinai heremiai ṯemiaho, katonuatae raninai rani tebo'o emi banamo tabakia katobenakia. Ia au hanona rani ikoinai heremiai a'i kamiaho. \v 8 Ena 'iobi ihobonai ebabaina here'u ai. A'i tihore bahana'u, ia hau'u tehoroai eutuna, wairai kerama hauna eba'oru baihana. \v 9 'Abi toha tohana mo au wai nahina benimi, Pou Namona kateiroro aina hanopaka maikoinai babi'e neiana aka ebabaina hauna abomo katehinana, ia iraonana.” \s1 Iuda Kehinahina Eao. \r (Mt 26.14-16; Lk 22.3-6) \p \v 10 Iuda Isakariote hauna harau haea rua haukia 'abakia ha eao Robe haukia apa'uakia herekia Iesu hinahinana kehinahina. \v 11 Robe haukia apa'uakia Iuda herenai 'uru weiana teona hanona aokia enamo ki'a, te'abi'uai moni katebena, ua buonai Iuda taeara etabu, taeara namona tabanai hanona Iesu robe haukia apa'uakia imakiai keutana katea'ina. \s1 Iesu I'abana Haukia Kipokia Ekia Kabanai Tatuna Teaniani. \r (Mt 26.17-25; Lk 22.7-14, 21-23; Io 13.21-30) \p \v 12 Parawa 'abaeana tatuna wapuna kori'uaina Kabanai tatuna mamoekia iahu'arikia berauranai, Iesu i'abana haukia tehore tebakaina tetibaha, “Nuraonana Kabanai tatuna anianina ae'e kataba'oruna koani.” \v 13 Iesu i'abana haukia rua euhunakia, e'abi etibaha, “Katoao aiara aonai katokatoto, ua'a hau ha katoihana puou mai beina kebuana, murinai kato'au katoao. \v 14 Ketoto itunai itu poki hauna katohina bena katotibaha, ‘Ba'iobi hauna e'abi, bakibaki ikaihurina ae'e ai? I'aba'u haukia kipokia Kabanai tatuna anianina katani.’ \v 15 Ba ia kipona ikaihuri rarina ha 'ubiai aba e'oru hauna keba ihanimi. Weia eka aniani katoa'ia'i haraina.” \v 16 I'abana haukia teao, aiara aonai tekatoto hanona Iesu ehina benakia tabakia ikoikiai tetabu ahinakia. Kabanai tatuna anianina tea'ia'i haraina. \p \v 17 Rabirabi eaoaina aonai, Iesu i'abana haukia harauhaea rua kipokia temai. \v 18 Aniani 'ekanai temiati tianiani aonai, Iesu ehina benakia etibaha, “'Abi tohana au wai nahina benimi, baiatamiai tararua ṯaniani oioi hauna ha au hinahina'u kehinahina.” \v 19 I'abana haukia aokia earo'ari, weiana ha ha tebakaina, “Nuraonana au, 'ao?” \v 20 Iesu ekia 'abi ebamuena etibaha, “Wai harauhaea rua haumi ha, tararua 'ororo hamonai ṯahao uta hauna. \v 21 Au Maearima Nahuna hanona ka'ari Puka Robenai ererena ihobona, 'a au Maearima Nahuna hinahina'u kehinahina hauna aoko'ona mo, ki'a rarina 'akina ketabu ahina, a'i perama hanona penamo.” \s1 Obiapaka Ena Anito'u. \r (Mt 26.26-30; Lk 22.14-20; 1Kr 11.23-25) \p \v 22 Teaniani aonai, Iesu ehore parawa ea'ina, Tirama ebanamona ba ehobina, i'abana haukia ebenakia, e'abi etibaha, “Tomoa'ina, tomoana! Neiana hauna au hauani'u.” \v 23 Haeamona 'ere ha ea'ina, Tirama ebanamona i'abana haukia ebenakia, ikoikiai teinu. \v 24 Iesu e'abi etibaha, “Neiana hanona au aruaru'u maearima bo'okia paukiai kekiki oioi. Au aruaru'u hanona maearima mai Tirama ekia baibua 'abi'uaina mahamahana ibatohana hoana. \v 25 Au wai nahina benimi, bine beina ha a'i kainu mue keao mo Tirama ena obia aiarana aonai mahamahana kainu.” \p \v 26 Epua hui ha tea'ina, ba tekarahi Olibe oeona teao. \s1 Iesu Petero Kehinana 'Abina Ehina 'Uaina. \r (Mt 26.31-35; Lk 22.31-34; Io 13.36-38) \p \v 27 Iesu i'abana haukia ehina benakia etibaha, “Ikoimiai katohabona'u katobeau otaraina, pokina Puka Robenai tererena, \q1 ‘Au kahore mamoe i'imakia hauna \q1 kakomo 'arina, \q1 weiana mamoe ikoinai \q1 katebeau otaraina.’ \qr Sek 13.7 \m \v 28 'A au 'ariai kamikiri mue murinai ka'uai kaeao Galilea.” \v 29 Petero ehore Iesu ehina bena etibaha, “'Aba'u neiakia ikoikiai oi katehaboni'o re'a, ia au hanona a'i kahabo 'apuani'o.” \v 30 Iesu Petero ehina bena etibaha, “'Abi tohana au oi nahina beni'o, bariu rabi neiana kokoro'u ibaruana a'i ke'arara baha aonai, oi rani aihau au kobuniai aina'u.” \v 31 Petero e'abi pahihi etibaha, “Aika hararua kaha'ari haeamo re'a, 'a au hanona oi a'i kabuniai 'apuani'o.” I'abana haukia ikoikiai abomo ua te'abi aiho. \s1 Iesu Getesemane ai Ebahuba'ari. \r (Mt 26.36-46; Lk 22.39-46) \p \v 32 'Eka ha atana Getesemane ai tekara'au. Weiana Iesu i'abana haukia ehina benakia etibaha, “Wai ṉa'a tomomiati, au kaeao kabahuba'ari.” \v 33 Ba Petero, Iakobo, mai Ioane mo ebaka'anakia, aona e'abe'abe abomo earo'ari. \v 34 Ua buonai ehina benakia etibaha, “Au hanona auba'u nihaiara matoha pa'ari moioina. Neia kato miaho, katomaha no'a katobai'ima.” \v 35 Papana eka'a ha ha 'apua eao, ba 'anoai e'umuti, ebahuba'ari, pe mai taearana haiara ranina weiana ia herenai pekaobo. \v 36 Ia ebahuba'ari etibaha, “Hama'u e, Hama'u e, taba ikoikiai heremuai hanona tetai. 'Ere neiana here'uai poa'i obona. 'A au e'u nuatae aha'i, ia oi emu nuataeai mo.” \p \v 37 Iesu emue emai i'abana haukia aihau parua reakia etabu ahinakia, ia ehore Petero ehina bena etibaha, “Simona e, oi nuparua, 'u? Rani papana pomaha no'a pobai'ima a'i petaina? \v 38 Katobahuba'ari kato bai'ima, pokina baihobo ai a'i tomototo. Auba hanona nenuatae tabura, ia hauani mo ni'abe'abe.” \p \v 39 Haeamona emue eao ebahuba'ari, ena bahuba'ari 'abikia haeamokia ehina muenakia. \v 40 Weiana emue emai, teaihau parua reakia etabu ahinakia, pokina mahakia tepuma buonai, herenai 'abi tabana katebamuena hanona a'i te'iobina. \p \v 41 Rani ibaihauna emue emai, ehina benakia etibaha, “Wai tuparua oho mo tuarai. Hinoku'u, tomoihana ranina aba ekara'au. Maearima Nahuna hanona ki'a haukia imakiai aba enouta. \v 42 Tomomikiri hamaka'a, hinahina'u ehinahina hauna aba nimai.” \s1 Iesu Tea'i 'Inina. \r (Mt 26.47-56; Lk 22.47-53; Io 18.3-12) \p \v 43 Iesu ni'abi oho mo aonai, Iuda weiana harauhaea rua haukia 'abakia ha hauna ekara'au, mako rarina imakia mai pura'akia abomo mai karebakia murinai te'au, ikoikiai hanona Robe haukia apa'uakia mai Rauhubu poki haukia mai aiara haukia apa'uakia ekia 'abiai teao. \v 44 Hinahina hauna mako weiana aba ehina benakia etibaha, ‘Kapauna hauna hanona hau mo weiana katoa'i 'inina katoaoaina.’ \p \v 45 Iuda ekarahi beronai eao Iesu herena, “Ba'iobi haumu e.” Ba epauna. \v 46 Murinai Iesu tea'ina ba tebirina. \v 47 'A Iesu kipokia tekoroti haeamo hauna ha emikiri kareba eberi 'auna, Robe haukia 'arakiai hauna ena ta'ara'i hauna haiana ehara obona. \v 48 Iesu ehore ehina benakia etibaha, “Wai imami mai karebakia mai pura'akia tomai au katoa'ina'u ihobona kakikaki hau'u ai tubaona'u. \v 49 Rani ikoikiai au hanona wai kipokia Marea Robe aonai aba'iobi, ia a'i toa'ina'u. 'A neiana hanona Puka Robeai terere 'uaina 'abina ketohana paunai.” \v 50 Weiana i'abana haukia ikoikiai Iesu tehabona tebeau otaraina. \p \v 51 Hau 'aru'aruna ha Iesu murinai e'au, habuni hamona mo ero'abuna. Maearima tehore hau weiana tea'i 'inina aonai, \v 52 ena habuni imakiai ehabona hauna 'abaeana ebeau 'akaumana. \s1 Iesu Iuda Ekia Obia Haukia Wairakiai Ekoroti. \r (Mt 26.57-68; Lk 22.54-55; Io 18.13-14, 19-24) \p \v 53 Ia tehore Iesu tebaka'ana teaoaina Robe haukia 'arakiai hauna herena, ba Robe haukia apa'uakia, aiara haukia apa'uakia mai Rauhubu poki haukia ikoikiai weia teto'u. \v 54 Petero hanona Iesu ekaiturina, ia mai baiatakia teao Robe haukia 'arakiai hauna ena ara aonai, ua'a bai'ima haukia baika kipokia temiati haeamo, iruba eraranakia. \p \v 55 Weiana Robe haukia apa'uakia mai Iuda ekia obia haukia tehore Iesu iba'arina taearana tetabuna, ia beho ha a'i tetabu ahina. \v 56 Maearima bo'ona 'akina tehore hinau 'abikia tehina herenai, ia ekia hinau 'abikia hanona ha a'i teihobo. \v 57 Haeamona maearima baika temikiri ekia bai'oi 'abina neiana tehinana Iesu herenai, tetibaha, \v 58 “Ai aiana taona, e'abi etibaha, ‘Au Marea Robe neiana maearima imakiai tebabaina hauna hanona karubuna, wapu aihau aonai maearima imakiai a'i katebabaina Marea Robena ha kababaina.’” \v 59 'A ekia bai'oi 'abikia neiakia abomo a'i teihobo. \p \v 60 Weiana Robe haukia 'arakiai hauna emikiri to'u wairakiai ekoroti Iesu ebakaina etibaha, “Oi emu 'abi ha aha'i 'abi neiakia ṯehina haukia ahakiai?” \v 61 'A Iesu hanona 'abi ha a'i ehinana abomo ena 'abi a'i ebamuena. \p Weiana Robe haukia 'arakiai hauna haeamona ebakai muena etibaha, “Oi Keriso, tibanamona Tiramana Nahuna, u?” \v 62 Iesu e'abi etibaha, “Au mo neia'u, ikoimiai hanona au Maearima Nahuna katoihana'u, hiabu 'ubi tohana Tiramana imana itipanai kamiati, kupa 'auhaonai kamai.” \v 63 Robe haukia 'arakiai hauna 'abi weiana 'uruna eona raninai aona ehaiara ki'a, kipona ena habuni etapana, eio etibaha, “'Abi tabana nahatabuna? \v 64 Tirama nia'i ki'ana 'abina aba tona, emi raona taba?” Weiana ikoikiai te'abi, ke'ari. \p \v 65 Weiana baika tehore Iesu te'atotina, haeamona mahana te'apa abuna abomo teahuna, te'abi tetibaha, “Mo'abi, tai ehore eahuni'o?” 'Ima haukia abomo tebo'ana. \s1 Petero Iesu Ebuniai aina. \r (Mt 26.69-75; Lk 22.56-62; Io 18.15-18, 25-27) \p \v 66 Petero hanona ara aonai 'anoai, ba Robe haukia 'arakiai hauna ena ta'ara'i uahona ha emai. \v 67 Ia Petero iruba nirarana eihana raninai, eiha 'ini'inina ehina bena etibaha, “Oi abomumo Iesu Nasareta hauna o'abana.” \v 68 'A Petero hanona ebuniai etibaha, “Taba robana nuahuna hauna hanona au a'i na'iobina.” Ba ekapare eao pa'abi 'akonai. \v 69 Ua'a uaho weiana haeamona eiha muena, ba baiaruru haukia ehina benakia etibaha, “'Abakia ha neiana.” \v 70 Ia haeamona ebuniai mue. \p Rani a'i ehoma'a Petero kipokia tekoroti haeamo haukia tehina bena tetibaha, “'Abi tohana, oi abomumo ia 'abakia ha. Pokina oi abomo Galilea haumu.” \v 71 Weiana Petero ia ehinabe pahihinakia etibaha, “Wai taba ṯo'uahina hauna hanona au a'i na'iobina. Nabai'oi re'a Tirama puma mebena'u.” \v 72 Ba kokoro'u ibaruana e'arara. Weiana Petero Iesu ehinana 'abina eraona tinana, ‘Kokoro'u ibaruana a'i ke'arara baha aonai, oi rani aihau kobuniai aina'u.’ Weiana ia ehai ki'a. \c 15 \s1 Iesu Pilato Wairanai. \r (Mt 27.1-2, 11-14; Lk 23.1-5; Io 18.28-38) \p \v 1 Raurani wapuranai robe haukia apa'uakia, aiara haukia apa'uakia, rauhubu poki haukia mai bakai apa'uana haukia ikoikiai 'abi tebahamomona, Iesu tebirina teaoaina Pilato tebena. \v 2 Pilato Iesu ebakaina etibaha, “Oi Iuda haukia ekia Obia 'arana haumu, 'u?” Iesu e'abi etibaha, “Aba nu'abi mo naia.” \v 3 Robe haukia apa'uakia tehore 'abi bo'okia Iesu ahanai tehina. \v 4 Pilato haeamona Iesu ebakai muena etibaha, “Oi a'i ko'abi, 'u? Oi o'iobina 'abi haeai haeai oi ahamuai ṯehinanakia.” \v 5 'A Iesu 'abi ha a'i ebamuena, weiana buonai Pilato ebaoao. \s1 Pilato E'abi Iesu Kateahu 'Arina. \r (Mt 27.15-26; Lk 23.13-25; Io 18.39—19.16) \p \v 6 Pilato ena hoahoa rani ikoinai tatu aokiai maearima wapura hauna ha ṯenuatae aina hauna hanona nibakarahina. \v 7 Rani weianai hau ha atana Baraba 'abana kipokia tewapura. Ia hanona Roma haukia te'oatanakia, 'au aonai maearima baika eahu 'arinakia. \v 8 Ba to'u haukia tehore Pilato tenoina rani ikoinai hoahoa weiana nibabaina hauna kebabaina. \v 9 Pilato ehore ebakainakia etibaha, “Ṯonuatae Iuda emi Obia 'arana hauna kabakarahina?” \v 10 Pokina Pilato aba e'iobina robe haukia apa'uakia hanona Iesu tiwamuru aina buonai tea'ina ia imanai teutana. \v 11 'A robe haukia apa'uakia temikiri to'u haukia tekai ta'ata'anakia, kate'abi, Pilato Baraba kebakarahina ia Iesu hanona kemiaho. \v 12 Pilato haeamona to'u haukia ebakai muenakia etibaha, “'A wai tu'abi Iuda ekia Obia 'arana hauna hanona aea kahomana?” \v 13 Ikoikiai teio tetibaha, “Matiu ibiri ropo 'ubinai koba'arina!” \v 14 Pilato ehore ebakai muenakia etibaha, “Aea ehoma, ena beho taba?” 'A ia teio aota tetibaha, “Matiu ibiri ropo 'ubinai koba'arina!” \v 15 Weiana Pilato hanona to'u haukia aokia ibanamona enuatae aina buonai Baraba erubuna. 'A Iesu hanona e'atina huari haukia ebenakia, matiu ibiri ropo ahanai kateahu 'arina. \s1 Huari Haukia Iesu Tebapo'ona. \r (Mt 27.27-31; Io 19.2-3) \p \v 16 Huari haukia Iesu tebaka'ana teaoaina rauhubu ituna apa'uana aonai ekia hau ikoikiai tebararonakia. \v 17 Habuni birona tebabatoto aina, abomo 'ini boaboa tea'i kaiarona 'aranai tehore 'auna. \v 18 Ekia bapo'o po'o tea'i ramana tetibaha, “Iuda obia 'arana e, komauri.” \v 19 Moheai 'arana te'atina te'atotina, wairanai tekaipehu haeamona tekutiai bai'oina. \v 20 Tebapo'o nonoana murinai, habuni birona haunai tebakuri ahina, ena habuni tohana tebabatoto muena tebakarahina matiu ibiri ropo 'ubinai kateahu 'arina teao. \s1 Iesu Matiu Ibiriropo 'Ubinai Tekoko 'Auna. \r (Mt 27.32-44; Lk 23.26-43; Io 19.17-27) \p \v 21 Kurene hauna ha atana Simona 'uniai emai Ierusalema niao, ia hanona Alesanda mai Rufo hamakia. Huari haukia Simona kipokia tebai tabu ahi aonai tebahi ahina Iesu ena matiu ibiri ropo kebuana. \p \v 22 Iesu tebaka'ana teaoaina 'eka ha atana Golgota, anina hanona 'Ara Huriana 'Ekana. \v 23 Ia tehore bine beina mabina mai haiara ibako'iko'ina muramurana kipokia teu kibukibuna tebena keinu. Iesu hanona a'i einu. \v 24 Ba Iesu matiu ibiri ropo 'ubinai tekoko 'auna. Epua murinai huari haukia ena habuni pu'iai tewatenakia ha ha katea'i. \p \v 25 Raurani beraura ehiabu hiabu aonai (9 a.m.) Iesu matiu ibiri ropo 'ubinai tekoko 'auna. \v 26 Ia 'arana 'ubinai beho marerena ṉa terere aihona. \qc ‘IUDA HAUKIA EKIA OBIA 'ARANA.’ \m \v 27 Kakikaki haukia rua Iesu kipokia rani hamomonai matiu ibiri ropo 'ubikiai tekoko 'aunakia, ha itipanai ha awarinai. \v 28 Puka Robena 'abina aba etohana etibaha, ‘Aka ki'a haukia kipokia tetuabi haeamonakia.’ \p \v 29 Tekabanai haukia tehore 'abi ki'a obokia tehina herena, abomo 'arakia tekapokapo te'abi tetibaha, “Oi neiamu haumu Marea Robe korubuna haeamona wapu aihau kobakori muena. \v 30 Bariu naia matiu ibiri ropo 'ubinai moriri, kipomu mobamaurini'o.” \v 31 Taeara ihobonai mo Robe haukia apa'uakia mai rauhubu poki haukia Iesu te'abi papura aina tetibaha, “Maearima baika ebamaurinakia, ia kipona kebamaurina hanona a'i nitaina. \v 32 Keriso Isaraela ekia Obia 'arana, bariu weia matiu ibiri ropo 'ubinai meriri hamaihana ba kaha'ikakaumana.” Iesu kipokia matiu ibiri ropo 'ubinai tekokonakia haukia terarua abomo 'abi ki'a obokia tehina herenai. \s1 Iesu Ena 'Ari. \r (Mt 27.45-56; Lk 23.44-49; Io 19.28-30) \p \v 33 Atiaha tohanai hanopaka maikoinai ewapura abuna eao mo beraura ebaeno hoana aihau 'abana. \v 34 Beraura ebaeno aonai Iesu eapari aota etibaha, \it “Eloi Eloi, lama sabakatani.”\it* Anina hanona ‘E'u Tirama e, E'u Tirama e, taba buonai ohabona'u.’ \v 35 Herenai tekoroti haukia baika Iesu aiana teona, te'abi tetibaha, “Tomobahu, ia hanona Elia niaparina.” \v 36 Weiana hau ha ebeau eao poame ea'ina bine beina mabina aonai ehao uhuna, hiribo ai ekai to'ona ba etiu taeana Iesu ebena keinu ba e'abi etibaha, “Hamabai'ima, hamaihana. Elia pa'e kemai kea'i obona.” \v 37 'A Iesu eio aota, ba e'ari. \p \v 38 Rani weianai Marea Robe aonai i'aea huri habunina ibuanai etapa boana 'ubi ai eriri eao ba'a. \v 39 Huari poki hauna ha Iesu herena 'akinai ekoroti eihana ia eio aiana eona, ua e'ari aiho raninai e'abi etibaha, “Hau neiana hanona Tirama Nahuna tohana.” \p \v 40 Babi'e baika abomo ata'uai tekoroti tebaiaruru, baiatakiai hanona Maria Magadala babi'ena Iakobo ko'iko'i Iosepa ohi hinakia Maria mai Salome. \v 41 Babi'e neiakia hanona Galileai Iesu murinai teka'a tebaraina. Iesu kipokia Ierusalemai tekara'au haeamo babi'ekia bo'okia abomo weia. \s1 Iesu Tehorena. \r (Mt 27.57-61; Lk 23.50-56; Io 19.38-42) \p \v 42 Wapu weiana hanona A'ia'i harai ranina, kerani mara hanona Beraura Robe. Beraura aba kaihu niaoaina aonai, \v 43 Iosepa Arimatea hauna aona ebanua ko'ona eao Pilato wairanai Iesu hauanina enoiaina. Ia hanona Iuda ekia obia hauna ha maearima abomo timariki aina, Tirama ena obia aiarana kemai ne'imana hauna ha. \v 44 Pilato Iesu e'ari noanoa pouna eona raninai eta'u ta'u huri. Ia emikiri huari poki hauna eaparina Iesu ena 'ari ranina ebakai bakai aina. \v 45 Pilato Iesu ena 'ari 'uruna huari poki hauna herenai eona murinai, Iesu hauanina e'uahina Iosepa kea'ina. \v 46 Iosepa ehore habuni namona tohana ha ekawana, Iesu hauanina ea'i obona habuni weianai e'apana eaoaina 'ariahana pihara ikui aonai ehorotina, pihara rarina ha ebaherena ebahu abuna. \v 47 Maria Magadala babi'ena mai Iosepa hinana Maria terarua Iesu hauanina tehorotina 'ekana teihana. \c 16 \s1 Iesu 'Ariai Emikiri Mue. \r (Mt 28.1-8; Lk 24.1-12; Io 20.1-10) \p \v 1 Beraura Robe eore murinai Maria Magadala babi'ena Iakobo hinana Maria mai Salome tehoro timikia 'orimokia tekawa kateao Iesu hauanina kateutuna. \v 2 Hui beraurana raurani 'amari 'amarinai, beraura nitae aonai, babi'e weiakia taearai teka'a 'ariahana teao aonai, \v 3 kipokia te'abi'abi tetibaha, “Tai kebarainaka, 'ariahana pa'abi piharana ketori parena.” \v 4 Mahakia eao 'ariahana pa'abina, pihara rarina 'akina aba itori pare teihana. \v 5 Ia 'ariahana aonai tekatoto hanona hau 'aru'aruna ha habuni porekia eba totonakia itipa tainai emiati teihana raninai teta'u ki'a. \p \v 6 Hau weiana e'abi etibaha, “A'i tomota'u. Wai Iesu Nasareta hauna tekoko 'auna hauna tutabuna. Ia hanona aba emikiri. Ṉa'a aha'i. Tehorotina 'ekana tomoihana. \v 7 Tomoao i'abana haukia mai Petero katohina benakia, katotibaha, ‘Katoao Galileai, Iesu aba ke'uai ua'a, katoihana e'abi ihobona!’” \p \v 8 Ua buonai babi'e weiakia tekarahi 'ariahana tehabona mai nuataekia haeamona mai ta'ukia. Teta'u buonai tai ha haianai a'i te'abi. \s1 Iesu Maria Magadala Herenai Mai Hau Rua Herekiai Ewaira Tina. \r (Mt 28.9-10; Io 20.11-18) \p [ \v 9 Hui beraurana raurani 'amarinai, Iesu 'ariai emikiri murinai, Maria Magadala babi'ena herenai ewaira tina 'uai, ia hanona 'uainai Iesu auba ki'a obokia 'abaihau hamomo aonai eu'u ahinakia babi'ena. \v 10 Maria Magadala babi'ena eao Iesu te'abana haukia tiaoko'o tihaihai herekiai Iesu pouna ehinana. \v 11 Maria herenai pou teona Iesu aba emauri, haeamona eihana ṉa ehoma hanona ena 'abi a'i tea'i taeana. \p \v 12 Muriai Iesu ihana ebahaeaina hau rua taearai teka'a 'uni tiao aonai, herekiai ewaira tina. \v 13 Ba terarua temue teao 'abakia haiakiai te'abi. Ia abokiamo a'i tebatohanakia. \s1 Iesu Harau Haea Hamomo Herekiai Ewaira Tina. \r (Mt 28.16-20; Lk 24.36-49; Io 20.19-23; Ih 1.6-8) \p \v 14 Weiana murinai haukia harau haea hamomo tianiani aonai, Iesu ewaira tina herekiai. Ekia a'ikakauma aha'i haeamona ekia ao pahihi paunai ebatanakia. Pokina emikiri murinai teihana haukia aiakia a'i tebatohana. \v 15 Ba ia ehina benakia etibaha, “Katoao hanopaka ikoinai Pou Namona maearima ikoikiai herekiai katoiroro aina. \v 16 Kea'ikakaumana mai 'uere robe kea'ina hauna hanona mauri kea'ina, 'a a'i kea'ikakaumana hauna hanona puma kehoaina. \v 17 A'ikakauma haukia hanona bata'uta'u huri akakia ṉahomakia katebabai. Au ata'uai auba ki'a obokia kateu'u u'u ahinakia, haeamona maea haeai haeai kate'abi, \v 18 imakiai 'erau katea'inakia, muramura ki'a obokia kateinu ia herekiai taba ha a'i kerama, haeamona imakia inawa haukia ahakiai katehao'au hanona ekia inawa katenamo.” \s1 Iesu Ea'i Taeana Kupa Eao. \r (Lk 24.50-53; Ih 1.9-11) \p \v 19 Obiapaka Iesu ia ehina benakia murinai, ekara'au eao kupa, Tirama itipana tainai emiati. \v 20 I'abana haukia ikoikiai weia tekarahi 'eka ikoikiai aokiai teiroro. Obiapaka etai turinakia buonai hoa haeai haeai tebabai, aka weianai ekia iroro ebatohanakia.]\f + \fr 16:20 \ft (9-20) Puka baika hanona 'abi neiana a'i terere 'apuana.\f*