\id LUK Luke - Waima - Namsoo Kim - December 4, 2002 \h Luka \toc1 Pou Namona LUKA Ererena Hauna \toc2 Luka \mt2 Pou Namona \mt1 LUKA \mt2 Ererena Hauna \is1 Puka Aona Irerena 'Abina \ip Pou namona neiana Luka ererena aonai ebaihanaka Iesu hanona hau weiana aba e'abi'uai aina kemai Isaraela haukia mai hanopaka maearimakia ikoikiai kebamaurinakia hauna. Luka hanona Iesu ena aka kea'i ramana raninai, Auba Robe ia ebabonu, weiana ia keao uraru haukia herekiai Pou Namona kehinana (4.18), haeamona maearima mai ekia puma aea ebarai aihonakia hauna robana eahu haraina. Taba weiakia Iesu ebabainakia hanona maearima neiakia ebaonamo ki'a bahanakia ba ia teaonamoai ki'a bahana. Maria ia ebaramana raninai maearima teaonamo (1.42-48; 2.10), haeamona puka a'enai Iesu auhao aokiai ekara'au raninai ekia aonamo eapa'ua ki'a baha (24.52). \ip Puka neiana iro'ana rua aokiai (1—2 mai 9—19) taba baika hanona Luka mo ikupaiana ehina, matoha Aneru mai mamoe iha'ini haukia orina, Iesu miori papanai marea robe aonai, 'abi ibabataikia weiakia Samaria hauna namona mai Miori ha hamana ehabona hauna. Taba baika hanona Luka ehina taburanakia, rani ikoinai kahabahuba'ari tabura taearana, Auba Robe ena aka, mai Tirama ena namoai maearima ikoikiai ekia ki'a ehina hao. Luka ehore babi'e tebabainakia tabakia bo'okia ehinanakia. \ip Luka ena irere hanona neiamo a'i epua, ia ehore puka weiana ‘Iuhubeau haukia ekia aka’ abomo ererena weiana hanona Iesu ekara'au kupa eao murinai taba tebabai haukia robakia eahunakia. \is1 Puka Paipana Apa'uakia \io1 a. Roba ahu. (1.1-4) \io1 b. Ioane mai Iesu ohi ekia rama mai miorikiai aonai. (1.5—2.52) \io1 c. Ioane ba'uere robe hauna ena aka. (3.1-20) \io1 d. Iesu ena 'uere robe mai baihobo. (3.21—4.13) \io1 e. Iesu ena aka maearima herekiai Galilea aonai. (4.14—9.50) \io1 f. Galileai eaomo Ierusalemai. (9.51—19.27) \io1 g. Hui orena Ierusalema aonai mai herenai. (19.28—23.56) \io1 h. Obiapaka ena mikiri mue, ena wairatina, mai ena kara'au kupa. (24.1-53) \c 1 \s1 Luka Marere Ererena Eao Teofilo herenai. \p \v 1 Obia haumu Teofilo e. Maearima bo'ona baiatamai ai taba tohakia terama haukia aba tererenakia, \v 2 bahabanai mahakiai aka neiana teihana mai teiroro aina haukia tehina benamai ihobona. \v 3 Au abo'umo popouna 'akinai ea'i ramana 'abikia ikoinai atabu harainakia. Ba naraonana enamo buonai au marere ha karerena oi 'eumu. \v 4 Weiana ko'iobi haraina taba teba'iobini'o 'abikia hanona tohakia. \s1 Aneru Sakaria Ehinabena Nahuna Ioane Kerama. \p \v 5 Heroda Iuda eobia aina raninai robe hauna ha weia atana Sakaria, Abia ena itubu hauna, atawana Elisabeta hanona Arona ena rama babi'ena. \v 6 Terarua hanona aka bero maearimakia Tirama wairanai, Obiapaka ena rauhubu mai bairobe te'ima harainakia, ki'a ha a'i tebabaina. \v 7 Iamo terarua hanona nahukia aha'i pokina Elisabeta hanona 'one'one haeamona terarua aba teanepaka. \p \v 8 Sakaria ena itubu haukia ekia aka raninai, ia ehore robe akakia ebabai Tirama wairanai. \v 9 Robe haukia ekia hoahoa tainai, pu'iai ia tea'i taeana 'eka robena ketoto muramura timina 'orimona kekinena. \v 10 Ikinena ranina etaina, bahuba'ari haukia ikoikiai atapakai teto'una tibahuba'ari. \v 11 Obiapaka ena aneru ha herenai ewaira tina muramura timina 'orimona ikinena itarana abihanai itipana tainai ekoroti. \v 12 Sakaria aneru eihana raninai nuana etae abomo eta'u ki'a baha. \v 13 Iamo aneru ia ehina bena etibaha, “Sakaria e, a'i kota'u. Emu bahuba'ari 'uruna Tirama aba eona, oi atawamu Elisabeta hanona nahumu hau ha kebaramana, atana koaparina Ioane. \v 14 Aomu hanona kenamo, mai koaonamo ki'a baha, mako abomo ena ramai kateaonamo. \v 15 Pokina Obiapaka wairanai ia hanona keapa'ua, bine 'ao muramura kirokia a'i keinu, abomo hinana nuanai a'i kerama baha aonai Auba Robeai kebonu. \v 16 Ia kehore Isaraela maearimakia bo'ona 'akina kebaraona kabenakia Obiapaka ekia Tirama herena kateao. \v 17 Ke'uai Obiapaka wairanai Elia ena aka mai ena hiabu ihobona, hama mai nahu aokia keba hamomonakia, mai aia o'o aha'i haukia bero haukia ekia aotipa taearanai kebaka'anakia, maearima keba'orunakia Obiapaka 'euna.” \p \v 18 Sakaria aneru ebakaina etibaha, “Neiana hanona aea ka'iobi harai aihona? Au hanona aba anepaka mai atawa'u abomo eanepaka.” \p \v 19 Aneru ena 'abi ebamuena etibaha, “Au hanona Gabriel, Tirama wairanai nakoroti, euhuna'u pou namona neiana amaiaina heremu kaba'iobini'o. \v 20 Bariu oi hanona maeamu keki'a a'i ko'abi'abi keaomo taba neiakia ekia rama ranina ketaina. Pokina e'u 'abi rani weianai ketohana hauna a'i obatohana paunai.” \p \v 21 Maearima hanona Sakaria te'ima 'arina abonamo aokia earo'ari pokina marea robe aonai rani homa'ana emiaho. \v 22 Ia ekarahi raninai 'abi kehinana hanona a'i etaina. Weiana te'iobina ia hanona marea robe aonai taba ha eihana. Hoahoa mo ebabai maeana eki'a a'i e'abi'abi. \v 23 Ena aka beraurana ebaorena hanona emue ena itu eao. \v 24 Murinai ia atawana Elisabeta epuma, nawa ima itu aonai mo emiaho. \v 25 E'abi etibaha, “Neiana hanona Obiapaka ena nuatae hoana here'uai, maearima baiatakiai e'u haumaea kea'i parena.” \s1 Aneru Maria Ehinabena Iesu Kebaramana. \p \v 26 Elisabeta nawana 'abaihau aonai Tirama ehore aneru ha atana Gabriel euhuna Galilea aonai aiara ha atana Nasareta eao. \v 27 Uaho rari ha weia te'abi aina hau ha atana Iosepa keatawana Davida ena rama hauna, uaho weiana atana hanona Maria. \v 28 Aneru eao herena ehina bena etibaha, “Moaonamo. Oi hanona enuataeai apa'uani'o. Obiapaka hanona oi heremuai.” \v 29 'Abi weiana Maria aona ebaro'arina, mai eraonaraona banamo weiana anina hanona taba. \v 30 Ia aneru e'abi etibaha, “Maria e, a'i mota'u, Tirama ena nuatae aba oa'ina. \v 31 Oi hanona kopuma, miori ha kobaramana, atana koaparina Iesu. \v 32 Ia hanona ketarahi mai kateaparina 'Ubi toha tohana Hauna Nahuna, Tirama Obiapaka kehore 'aba'abana Davida ena obia kebena. \v 33 Mai Iakobo ena itubu keobia aina keaomo banai banai, ena obia hanona a'i kepua.” \p \v 34 Maria aneru ebakaina etibaha, “Au hau ha a'i a'iobina. Neiana hanona aea kerama aiho?” \p \v 35 Aneru ehina bena etibaha, “Auba Robe keriri oi ahamuai, 'Ubi toha tohana Hauna ena hiabuai kebahu abuni'o, Robe Hauna kerama atana kateaparina Tirama Nahuna. \p \v 36 Oi hatia'amu Elisabeta te'abi ia hanona 'one'one, ia ena anepakai miori ha ea'ina, bariu nawana aba 'abaihau. \v 37 Tirama herenai hanona taba ha a'i epahihi.” \p \v 38 Maria e'abi etibaha, “Au hanona Obiapaka ena ta'ara'i babi'e'u. Emu 'abi ihobona here'uai merama.” Ba aneru Maria ehabona. \s1 Maria Eao Elisabeta Herena. \p \v 39 Rani weianai Maria ea'i a'i harai mai enoanoa eao oeo aiarana ha Iudea puro'onai. \v 40 Sakaria ena ituai etoto Elisabeta ebanamona. \v 41 Elisabeta Maria ena banamo 'uruna eona raninai nuana aonai miori eibiuibiu mai Auba Robe Elisabeta aona ebabonuna. \v 42 Weiana e'abi aota, “Babi'e ikoikiai baiatakiai oi hanona onamo ki'a baha, miori kobaramana hauna abomo enamo. \v 43 E'u namo hanona taba e'u Obiapaka hinana here'u emai! \v 44 Berona 'akinai emu banamo 'uruna aona raninai miori nua'u aonai mai aonamona eibiu ibiu. \v 45 A'ikakauma babi'emu e, aba onamo pokina Obiapaka ena 'abi ehina heremuai haukia katemai katetoha.” \s1 Maria Ena Aonamo Huina. \p \v 46 Maria e'abi etibaha, \q1 “Au ao'u Obiapaka nibanamona. \q1 \v 47 Mai auba'u abomo e'u bamauri \q1 Tiramana niaonamo aina, \q1 \v 48 pokina ena uraru mai ta'ara'i \q1 babi'e'u eraona tinana'u paunai. \q1 Bariu rani neianai keao \q1 uru ikoikiai namo'u katehinana, \q1 \v 49 pokina hiabu Tiramana \q1 taba rarikia 'eu'uai ebabainakia. \q1 Ia atana hanona erobe, \q1 \v 50 uru ha keao uru ha \q1 ena aoko'o hanona \q1 nibawaira tinana weiakia \q1 timariki aina haukia herekia. \q1 \v 51 Ia imanai ena tabura ebakarahina, \q1 apa haukia ekia raona \q1 ekipu otarainakia. \q1 \v 52 Ia ehore obia haukia taburakia \q1 ekia obia 'ekakiai ebaririnakia, \q1 mai uraru haukia ebakara'aunakia. \q1 \v 53 Mare'a ti'ari haukia \q1 taba namokiai ebabonu 'aunakia, \q1 ia kepu haukia euhunakia \q1 imakia 'abaeakia temue. \q1 \v 54 Ena 'abi'uai eraona tinana \q1 ena ta'ara'i itubuna \q1 Isaraela haukia ebarainakia. \q1 \v 55 'Aba'abaka herekiai \q1 ehinana hauna ena aoko'o \q1 ebawaira tinana Aberahamo \q1 mai kupuna 'aba'abana herekiai \q1 keaomo banai banai.” \p \v 56 Maria Elisabeta ohi temiaho nawa aihau 'abana ba emue eao ena aiara. \s1 Elisabeta Nahuna Ioane Ebaramana. \p \v 57 Elisabeta ena mauri ranina etaina hanona nahuna hau ebaramana. \v 58 Herenai ṯemiaho haukia mai hatia'ana pou teona, Obiapaka ena aoko'o rarina 'akina herenai ebawaira tinana hanona kipokia teaonamo haeamo. \p \v 59 Wapu iba'ababanina emai hanona ikoikiai temai miori itarena to'una, haeamona hamana Sakaria atana kateaparina. \v 60 Ia hinana etae etibaha, “Aha'i, ia atana kahaparina Ioane.” \v 61 Ikoikiai tehina bena tetibaha, “Hatia'amu ha atana uahomana aha'i.” \v 62 Weiana mahakia tebairu hamana herenai miori ata tabana keaparina. \v 63 Weiana ia rererere piharana ebakai bakai aina, weia ahanai ṉa erere aihona, “Atana hanona Ioane,” raninai ikoikiai teta'uta'u huri. \v 64 Mawa'eai pinana ekaikauna, maeana ebero e'abi'abi mue, Tirama ebanamona. \v 65 Herekiai ṯemiaho haukia ikoikiai teta'u ki'a, mai Iudea oeo aiarakia maikoinai pou neiana tehina otaraina. \v 66 Pou teona haukia aokiai teraona 'ini'inina tetibaha, “Miori neiana aea homanai keao.” pokina Tirama imana hanona ia ahanai. \s1 Sakaria Ena Mahabanai 'Abina. \p \v 67 Miori hamana Sakaria aona Auba Robe ebabonuna, ba Tirama ena 'abi ehinana etibaha, \q1 \v 68 “Obiapaka Isaraela ekia Tirama \q1 kahabanamona, \q1 pokina emai ena maearima \q1 aba ekawa muenaka. \q1 \v 69 Bamauri Pokina\f + \fr 1:69 \ft (69) 'ao \+it Bamauri Pihina.\+it*\f* ebamikirina \q1 aika 'euka ena ta'ara'i hauna \q1 Davida ena itubuai. \q1 \v 70 Aba wa'i baha raninai \q1 ena 'abi mahabanai robekia \q1 pinakiai tehinana 'abana. \q1 \v 71 Eka 'ou haukia mai \q1 'arika a'i ti'ari haukia ikoikiai \q1 imakiai kebamaurinaka. \q1 \v 72 Kupuka eaoko'o ainakia \q1 mai ena 'abi'uai robena \q1 eraona 'inina. \q1 \v 73 Kupuka Aberahamo herenai \q1 ena 'abi'uai ehinana: \q1 \v 74 Eka 'ou haukia imakiai \q1 kebamaurinaka, \q1 a'i kahata'u ena aka kahababaina \q1 \v 75 robeai mai beroai ia wairanai \q1 eka miaho ranikia ikoikiai. \q1 \v 76 “Haeamona naha'u e, \q1 oi hanona kateaparini'o \q1 'ubi toha tohanai hauna \q1 ena mahabanai haumu. \q1 Pokina oi ko'uai \q1 Obiapaka wairanai ena taeara \q1 koa'ia'i haraina, \q1 \v 77 ena maearima bamauri aoberona \q1 koba'iobinakia \q1 ekia ki'a ihina haonai keao. \q1 \v 78 Aika eka Tirama ena aoko'o paunai. \q1 Beraura nitae eana kupai \q1 keriri kemai hereka, \q1 \v 79 'ari aiaianai mai wapurai ṯemiaho \q1 haukia ahakiai kerara, weiana \q1 aeka kebaka'anakia baibua \q1 taearanai kebaka totonakia.” \p \v 80 Miori hauaniai eapa'ua mai aubai etabura. Ia hano'akunai emiaho eaomo ekarahi Isaraela mako herekiai. \c 2 \s1 Iesu Erama. \r (Mt 1.18-25) \p \v 1 Rani weiana aonai Augusto obia 'arana rauhubu 'abina ha euhuna eao Roma ena iha'ini hanopakana maikoinai ata katerere. \v 2 Neiana hanona ata rere kori'uaina Kurene Suria hanopakana eiha 'inina raninai. \v 3 Weiana maearima ikoikiai atakia katebaibeni paunai temue ikau ena aiara teao. \v 4 Iosepa abomo Nasareta Galilea hanonai emikiri eao Davida ena Aiara Betelehema Iudea ai, pokina ia hanona Davida ena itubu mai ena rama hauna. \v 5 Atakia katebaibeni paunai ia te'abi aina babi'ena Maria ohi teao, Maria hanona mai nuana. \v 6 Terarua weia ṯemiaho aonai kemauri ranina etaina. \v 7 Weiana emauri nuahobo miorina hau ebaramana, habuniai tebaro'a abuna poromakau ekia aniani ahiahinai tebaeno utana, pokina 'ima'ima itunai 'eka aha'i. \s1 Aneru Mamoe 'Ima Haukia Tehina benakia. \p \v 8 Hano weiana hamona aonai mamoe 'ima haukia baika tubuai rabi aonai ekia mamoe te'imanakia. \v 9 Obiapaka ena aneru ha herekiai ewaira tina, Obiapaka nuabinai ebaea obonakia raninai teta'u wairai. \v 10 Aneru ia ehina benakia etibaha, “A'i tomota'u. Au pou namona amaiaina weiana maearima ikoikiai aokia kebaonamonakia. \v 11 Bariu rani neianai Davida ena aiarai emi Bamauri hauna ha erama, ia hanona Keriso\f + \fr 2:11 \ft (11) 'ao \+it Mesia.\+it*\f* Obiapaka. \v 12 Hoana hanona nahomana, miori 'oru'oruna ha katotabu ahina, habuniai tero'a abuna poromakau ekia aniani ahiahinai tebaeno utana.” \p \v 13 Mawa'eai kupai aneru to'una tewaira tina aneru weiana herenai, Tirama tebanamona tetibaha, \q1 \v 14 “Kupa 'ubi toha tohanai \q1 nuabi hanona Tirama 'euna, \q1 hanopakai ena baibua hanona \q1 niaonamo ainakia haukia herekiai.” \s1 Mamoe 'Ima Haukia Teao Miori Kateihana. \p \v 15 Aneru to'una ia herekiai tekaobo temue kupa raninai mamoe 'ima haukia kipokia te'abi'abi tetibaha, “Aika hamaeao Betelehema, Obiapaka eba'iobinaka taba weiana erama hauna kahaihana.” \v 16 Tenoanoa teao Maria Iosepa mai miori 'oru'oruna poromakau ekia aniani ahiahinai enouta tetabu ahinakia. \v 17 Weiana teihana raninai aneru miori robana eahuna 'abina maearima teba 'iobinakia, \v 18 mamoe 'ima haukia pou weiana tehinana raninai aia teona haukia ikoikia teta'u ta'u huri. \v 19 Maria hanona 'abi weiakia ikoikiai aonai eraona 'ininakia mai eraona raona ainakia. \v 20 Mamoe 'ima haukia temue Tirama tekuti aina mai teapaina pokina taba weiakia 'urukia teo'o mai teiha haukia ikoikiai ia ehina benakia ihobona tohanai terama. \s1 Miori Atana Iesu Teaparina. \p \v 21 Wapu iba'ababaninai ena itare ranina etaina hanona atana teaparina Iesu, aneru ata ebena hinana nuanai a'i erama baha aonai. \s1 Simeona Mai Ana Marea Robe Aonai Iesu Tera'una. \p \v 22 Mose ena rauhubu ihobona ena kopa kopa ahu ranina eore murinai miori teaoaina Ierusalema Obiapaka wairanai katebawaira tinana. \v 23 Obiapaka ena rauhubuai tererena ihobona, “Hobohobo miorikia hau ikoikiai hanona katebaibeni Obiapaka 'euna.” \v 24 Obiapaka ena rauhubu e'abi ihobona barobe tabakia katebaibeni mumu rua 'ao rauria nahu rua. \p \v 25 Weia Ierusalemai hau ha atana Simeona ia hanona bero hauna haeamona Tirama nimariki aina. Isaraela ena bamauri hauna ne'imana, aona Auba Robe ebonu. \v 26 Auba Robe ia ehina bena ia a'i ke'ari keaomo Obiapaka ena Keriso keiha 'uaina. \v 27 Auba Robe ia ebakatotona Marea Robe aonai. Maria Iosepa ohi Iesu teaoaina Marea rauhubu ena hoahoa katebabaina paunai. \v 28 Simeona imanai miori era'una Tirama ebanamona etibaha, \q1 \v 29 “Obiapaka e, emu 'abi'uai ihobona \q1 emu ta'ara'i hauna bariu \q1 mai baibuana aba nuhabona. \q1 \v 30 Pokina maha'u ai \q1 emu Bamauri Pokina aba aihana, \q1 \v 31 weiana oi aba oba'oruna \q1 maearima ikoikiai wairakiai. \q1 \v 32 Eana neiana hanona \q1 rama haeai haukia ibaeakia \q1 abomo oi emu maearima \q1 Isaraela ibanuabikia.” \p \v 33 Miori hamana hinana 'abi weiakia teo'o hanona teta'u ta'u huri. \v 34 Simeona ehore terarua eba namonakia haeamona hinana Maria ehina bena etibaha, “Miori neiana hanona e'oru Isaraela haukia bo'ona iba'ehokiai mai ibamikirikiai keao, abomo ena hoahoai kate'oatana, \v 35 maearima bo'ona ekia raona bunikia kabakarahinakia. Mai kareba itatona 'abana kehore oi aomu abomo kebahaiarana.” \p \v 36 Weia hanona mahabanai babi'ena ha atana Ana, Panuela nahuna ena itubu hanona Asere, aba eanepaka, ena hawainibe ihauna 'abaihau hamomo atawana ohi temiaho, \v 37 ba ewapu emiaho bariu ihauna imabui harau aihau bani (84). Ia marea robe a'i ehabo 'apuana Tirama ekuti aina rabi mai mararani eanirobe mai ebahuba'ari. \v 38 Rani weiana hamona aonai Ana emai marea aonai Tirama ebanamona ba maearima ikoikiai Ierusalema kebamaurina hauna ṯe'imana haukia herekiai miori pouna ehinana. \s1 Iesu Nasaretai Eapa'ua. \p \v 39 Iosepa mai Maria ohi Obiapaka ena rauhubu e'abi ihobonai aka ikoikiai tebaorenakia raninai temue Galilea ekia aiara tohana Nasareta teao. \v 40 Miori eapa'ua mai etabura; aoberoai ebonu, Tirama ena baraibarai ia ahanai emiaho. \s1 Miori Iesu Marea Robe Aonai. \p \v 41 Ihau ikoinai hamana mai hinana Ierusalema teao kabanai tatuna paunai. \v 42 Iesu ihauna harau haea rua raninai, teaihau teao Ierusalema ekia tatu hoahoana taina. \v 43 Tatu eore murinai hamana mai hinana temue 'a miori Iesu hanona Ierusalemai emiaho, hamana mai hinana a'i te'iobina. \v 44 Teraonana ia hanona baiatakiai, wapu hamona teka'aina murinai tetabu ramana 'abana mai hatia'a herekiai. \v 45 A'i tetabu ahina paunai temue teao Ierusalemai weia katetabuna. \v 46 Wapu aihau teao murinai marea robe aonai tetabu ahina bamarere haukia baiatakiai emiati aia ebahuai mai ebakainakia. \v 47 Ena 'iobi mai 'abi bamueai aiana teona haukia ikoikiai teta'u ta'u huri. \v 48 Hamana mai hinana teihana raninai teta'u ta'u huri. Weiana hinana ia ehina bena etibaha, “Naha'u e, taba buonai nahomana heremaiai obabaina? Au hamamu ohi aomai maihaina tatabu 'arini'o.” \v 49 Iesu ehina benakia etibaha, “Taba buonai wai au tutabuna'u? A'i to'iobina au hanona hama'u ena itu aonai namiaho, u?” \v 50 'A ia ena 'abi ehinana hauna obona a'i teobo. \p \v 51 Eriri kipokia teao Nasareta, weia aiakia eka'ai haraina, 'a hinana hanona taba weiakia terama ikoikiai aonai eraona 'ininakia. \v 52 Iesu eapa'ua hauaniai mai aoberoai, abomo Tirama mai maearima ia tenuatae aina. \c 3 \s1 Ioane Ba'uere Robe Hauna Eiroro. \r (Mt 3.1-12; Mk 1.1-8; Io 1.19-28) \p \v 1 Tiberio obia 'arana Roma hanopakana eobia aina ihauna harauhaea ima aonai Pontio Pilato hanona Iudea ekia Kabana. Heroda hanona Galilea eobia aina, abomo hatina Pilipo hanona Iturea mai Trakonito eobia ainakia, Lusania hanona Abilene aiarakia eobia ainakia. \v 2 Robe haukia arakiai haukia Ana mai Kaiafa ekia raniai, Tirama ena 'abi emai Sakaria nahuna Ioane herena hano'akunai. \v 3 Ioane eao Ioridana ate haiana hanokia ikoikiai aokiai raona kabe 'uere robena eiroro aina ekia ki'a ihina hao paunai. \v 4 Isaia mahabanai hauna ena pukai ererena 'abana: \q1 “Aia ha hano'akunai neio netibaha, \q1 ‘Obiapaka ena taeara \q1 tomoa'i a'i haraina, \q1 ena ka'a 'ekana tomobaberona. \q1 \v 5 Tataira ikoikiai \q1 katepupu abunakia, \q1 kobio mai oeo ikoikiai \q1 katebaririnakia. \q1 Taeara tebeho haukia katebero, \q1 mai tehiroa hiroa haukia \q1 kateta'eta'e. \q1 \v 6 Weiana maearima ikoikiai \q1 Tirama ena bamauri kateihana.’” \qr Isa 40.3-5 \p \v 7 Mako tekarahi temai Ioane herena keba'uere robenakia, eiroro benakia etibaha, “'Erau nahukia e, tai ehina benimi opuere nimai hauna herenai katobeau pare? \v 8 Raona kabe aonai katomiaho buabuami katerama, ia a'i kato'abi ‘Aberahamo hanona aika 'aba'abaka.’ A'i katoraonana aba katonamo. Pokina au wai nahina benimi, Tirama mai ena hiabu pihara neiakiai Aberahamo nahuna kebaramanakia. \v 9 Wapira hanona aba e'oru matiu pokinai, matiu ikoikiai buabuakia namokia a'i tibaramanakia haukia hanona kate'uinakia, irubai katekapo 'aunakia.” \p \v 10 Ba to'u haukia ia tebakaina tetibaha, “Ba ai taba katababaina?” \v 11 Ioane e'abi etibaha, “Mai ena ibatoto rua hauna 'abana weiana herena aha'i hauna ha kebena, mai ena aniani hauna abomo ua kebabai aiho.” \v 12 Moni bararo haukia abomo temai keba'uere robenakia tebakai bakai tetibaha, “Ba'iobi haumu e, ai taba katababaina?” \v 13 Ioane ehina benakia etibaha, “Moni koa'ina raninai ihobonai mo koa'ina, a'i koa'i banaina.” \v 14 Huari haukia baika abomo tebakai bakai tetibaha, “Ai hanona taba katababaina?” Ioane ehina benakia etibaha, “Aiahuai 'ao 'abi bai'oikiai maearima a'i kato'oinakia ekia moni a'i katoa'i. Aomi namonai arami tohana mo katoa'ina.” \p \v 15 Maearima hanona tebai'ima paunai aokia teraona raona Ioane hanona pa'e Keriso. \v 16 Ioane ikoikiai ehina benakia etibaha, “Au hanona beiai wai naba'uere robenimi, 'a muri'uai nimai hauna ena hiabu au eu'u etara haona, ena tamaka warokia karubunakia abomo here'uai a'i etaina. Ia hanona Auba Robe mai iruba ai keba'uere robenimi. \v 17 Ena ikomo matiuna hanona imanai, witi ahu 'iti'iti 'ekana kea'ia'i haraina, weiana witi uhokia kebararonakia paraboai kero'anakia, 'a hamarakia hanona a'i ni'ao 'apua irubanai kehuhunakia.” \p \v 18 Ioane bairobe 'abikia bo'okiai maearima ehina benakia mai pou namona eiroro aina herekiai. \s1 Heroda Ioane Wapura Itunai Ekaiabuna. \p \v 19 Ioane ehore Heroda obia apa'uana erikena, pokina ia hatina atawana Herodia eatawana mai aka ki'a obokia bo'okia ebabai paunai. \v 20 Heroda ena ki'a weiakia ikoikiai ahakiai ki'a mo ha ebabai muena, Ioane wapura 'ekanai ekaiabuna. \s1 Ioane Iesu Eba'uere Robena. \r (Mt 3.13-17; Mk 1.9-11) \p \v 21 Maearima ikoikiai eba'uere robenakia raninai, Iesu abomo eba'uere robena. Iesu ena bahuba'ari aonai kupa ekaikau. \v 22 Weiana Auba Robe rauria hauanina ihobonai eriri ia ahanai. Aia ha kupai emai e'abi etibaha, “Oi hanona Au Naha'u. E'u Raona'au, naonamo aini'o.” \s1 Iesu Ena Rama Kuputorina. \r (Mt 1.1-17) \p \v 23 Iesu ihauna harau aihau hanona ena aka ea'i ramana. Maearima teraonana ia hanona Iosepa nahuna. \li1 Iosepa hamana hanona Heli, \li1 \v 24 hamana Matata, hamana Lebi, \li1 hamana Meleki, hamana Ianai, \li1 hamana Iosepa, \li1 \v 25 hamana Matatia, hamana Amosa, \li1 hamana Nauma, hamana Eseli, \li1 hamana Nagai, \li1 \v 26 hamana Mata, hamana Matatia, \li1 hamana Semeina, hamana Ioseka, \li1 hamana Ioda, \li1 \v 27 hamana Ioanana, hamana Resa, \li1 hamana Sorobabela, hamana \li1 Salatiele, hamana Neri, \li1 \v 28 hamana Meleki, hamana Adi, \li1 hamana Kosama, hamana \li1 Elamadama, hamana Ere, \li1 \v 29 hamana Iosua, hamana Eliesere, \li1 hamana Iorima, hamana Matata, \li1 hamana Lebi, \li1 \v 30 hamana Simeona, hamana Iuda, \li1 hamana Iosepa, hamana Ionama, \li1 hamana Eliakima, \li1 \v 31 hamana Melea, hamana Mena, \li1 hamana Matata, hamana Natana, \li1 hamana Davida, \li1 \v 32 hamana Iese, hamana Obeda, \li1 hamana Boa, hamana Salamone, \li1 hamana Nasona, \li1 \v 33 hamana Aminadab, hamana Admina, \li1 hamana Areni, hamana Hesarona, \li1 hamana Pare, hamana Iuda, \li1 \v 34 hamana Iakobo, hamana Isako, \li1 hamana Aberahamo, hamana Tera, \li1 hamana Nahoro, \li1 \v 35 hamana Seruka, hamana Reu, \li1 hamana Peleka, hamana Ebere, \li1 hamana Sala, \li1 \v 36 hamana Kainana, hamana Apasada, \li1 hamana Sema, hamana Noa, \li1 hamana Lameka, \li1 \v 37 hamana Metusala, hamana Enoka, \li1 hamana Iareta, hamana Mahalale, \li1 hamana Kainana, \li1 \v 38 hamana Eno, hamana Seta, \li1 hamana Adamu, \li1 hamana Tirama. \c 4 \s1 Satani Iesu Ehobona. \r (Mt 4.1-11; Mk 1.12, 13) \p \v 1 Iesu Ioridana atenai emue emai aona Auba Robe ai ebonu weiana Auba ehore ebaka'ana hano'akuna eaoaina, \v 2 wapu bariabui weia tiaporo ehore ehobona. \p Rani weiakiai aniani ha a'i eani 'apuana, puanai ia mare'a e'ari. \v 3 Tiaporo ehore ia ehina bena etibaha, “Peoi Tirama Nahuna raninai pihara neiakia pohina benakia pohamai pateao.” \v 4 Iesu ia ehina bena etibaha, “Aba tererena, ‘maearima hanona pohamai mo a'i kemauri.’” \p \v 5 Tiaporo ehore Iesu ebakara'auna eao hano oeonai rani papana hanopaka aiarakia ikoikiai ebaihana. \v 6 Tiaporo ia ehina bena etibaha, “Au kahore hiabu mai nuabi neiakia maikoinai kabeni'o, pokina ikoikiai au ima'u ai eutana, haeamona tai nanuatae aina hauna kabena. \v 7 Weiana oi au kokuti aina'u hanona ikoinai 'eumu.” \v 8 Iesu ena 'abi ebamuena etibaha, “Aba tererena, ‘Obiapaka oi emu Tirama kokuti aina, iamo kipona ta'arana koa'i.’” \p \v 9 Haeamona ebaka'ana eaoaina Ierusalema marea robe kaipanai ebakori 'auna, ehina bena etibaha, “Peoi Tirama Nahuna hanona neia kipomu morobo ahi. \v 10 Pokina aba tererena, \q1 ‘ia ena aneru kehina benakia \q1 kate'imani'o. \q1 \v 11 Abomo ia imakiai \q1 katea'i taeani'o, \q1 aemu piharai a'i mokaina ta'una.’” \qr Sal 91.11, 12 \p \v 12 Iesu ia ehina bena etibaha, “Aba tererena, ‘Obiapaka emu Tirama baihobo 'ekanai a'i kohorotina.’” \p \v 13 Tiaporo ena baihobo ikoinai ebaorenakia hanona ia herenai ekapare keaomo rani namona ha kemai. \s1 Iesu Ena Aka Ea'iramana Galileai. \r (Mt 4.12-17; Mk 1.14, 15) \p \v 14 Iesu Auba Robe ena hiabuai emue eao Galilea weia pouna tehina otaraina hano weiana aiarakia ikoikiai aokiai. \v 15 Iuda haukia ekia marea aokiai eba'iobinakia, ikoikiai tebanamona. \s1 Nasareta Haukia Iesu Tebaki'ana. \r (Mt 13.53-58; Mk 6.1-6) \p \v 16 Iesu ena apa'ua aiarana Nasareta eao, ena hoa hoa taina Beraura Robenai Iuda haukia ekia marea aonai etoto, ekoroti Puka ketuabina. \v 17 Isaia Mahabanai hauna ena puka tebena, weiana puka ekaikauna, ṉa terere aihona 'ekana etabu ahina etuabina etibaha, \q1 \v 18 “Obiapaka Aubana \q1 hanona au aha'uai, \q1 pokina ebatohana'u \q1 pou namona kairoro aina \q1 uraru haukia herekiai. \q1 Euhuna'u kairoro \q1 tebirinakia haukia irubukia \q1 mai maha ki'a haukia kateiha mue, \q1 atetua aonai ṯemiaho haukia \q1 kabakarahinakia, \q1 \v 19 Obiapaka ena maearima \q1 kebamaurinakia \q1 ihauna aba etaina pouna \q1 kairoro aina.” \qr Isa 61.1, 2 \p \v 20 Iesu puka ekaiabuna i'imana hauna ebena ba emiati, marea aonai haukia ikoikiai mahakia ia teiha 'ini'inina. \p \v 21 Weiana ia ehinabe ramanakia etibaha, “'Abi tona Puka Robenai hauna bariu rani neianai aba etohana.” \v 22 'Abi namokia pinanai ehinanakia paunai ikoikiai ia tebanamona haeamona teta'u ta'u huri tebakai bakai tetibaha, “Neiana hanona Iosepa nahuna, u?” \p \v 23 Iesu ia ehina benakia etibaha, “'Abi tohana wai 'abi ibabatai ha katohinana here'u ai, ‘Toketa haumu e, kipomu mobamaurini'o.’ abomo katohina bena'u katotibaha, ‘Taba taba weia Kaperanauma ai obabai urukia tao'o haukia, neia emu aiara tohanai abomo kobabainakia.’” \v 24 Ia etibaha, “'Abi tohana au wai nahina benimi, mahabanai hauna ena aiara tohanai hanona a'i katea'i taeana. \v 25 'Abi tohana au wai nahina benimi, Elia ena raniai wapu babi'ekia bo'okia Isaraelai temiaho, kupa ekaiabuna abara a'i etibo ihau aihau mai nawa 'abaihau arobo rarina 'akina erama hano maikoina. \v 26 Ba Elia a'i euhuna weiakia ha herena a'i eao, 'a eao Sarepata aiarana Sidono hanonai wapu babi'ena ha herena. \v 27 Abomo mahabanai hauna Elisa ia ena raniai Isaraela aonai weia hanona morumoru haukia bo'okia, ha aha'i enamo, 'a Suria hauna Namana ikupaiana mo enamo.” \p \v 28 Marea aonai maearima ikoikiai 'abi weiakia teo'o raninai teopuere wairai. \v 29 Temikiri aiarai tetori ahina tebaka'ana teaoaina teaiara oeona ahanai papa'ai katekapo ahina. \v 30 Ia hanona to'u baiatakia tohanai ekaobo. \s1 Iesu Hau Ha Aonai Auba Ki'a Obona Eu'u Ahina. \r (Mk 1.21-28) \p \v 31 Eriri eao Galilea aiarana ha Kaperanauma Beraura Robeai maearima eba'iobi ramanakia. \v 32 Ena ba'iobi 'abikiai teta'u ta'u huri pokina ena 'abi hanona mai hiabuna. \p \v 33 Hau ha aonai auba ki'a obona etoto hauna weia marea aonai eio aota ki'a, \v 34 etibaha, “'Ai, Iesu Nasareta hauna e, taba heremaiai kobabaina? Omai hanona ai koahu 'arinamai? Au a'iobina oi hanona Tirama ena Robe hauna.” \p \v 35 Iesu ia ebatana etibaha, “'Uri'urimu. Ia aonai mokarahi.” Ikoikiai wairakiai auba ki'a obona hau weiana eba'eho ki'ana ba ekarahi, a'i ebamani'ana. \v 36 Maearima ikoinai teta'u ta'u huri, tebaihinabe aina tetibaha, “Neiana hanona ba'iobi tabana? Mai hiabuna haeamona mai taburana auba ki'a obokia nehina benakia hanona tikarahi.” \v 37 Hano weiana maikoinai Iesu pouna tehina otaraina. \s1 Iesu Simona Rawana Babi'ena Ena Inawa Ebanamona. \r (Mt 8.14-17; Mk 1.29-34) \p \v 38 Iesu marea ehabona eao Simona ena itu. Simona rawana babi'ena hau hiabu inawana ea'ina, Iesu tenoina kebaraina. \v 39 Weiana ia babi'e herenai ekoroti hau hiabu inawana erikena, ba inawa epua, beronai babi'e emikiri ta'arakia ea'i. \s1 Iesu Inawa Haeai Haeai Ebanamonakia. \p \v 40 Beraura kaihu niaoaina aonai maearima ikoikiai herekiai inawa haeai haeai haukia temai ainakia Iesu herena, imana ha ha ahakiai ehao'au ebamaurinakia. \v 41 Auba ki'a obokia maearima bo'okia abomo aokiai tekarahi teio tetibaha, “Oi hanona Keriso Tirama Nahuna.” Iesu erikenakia eharabunakia a'i kate'abi pokina te'iobina ia hanona Keriso. \s1 Iesu Iudea Mareakia Aokiai Eiroro. \r (Mk 1.35-39) \p \v 42 Rani nirerena aonai Iesu ekarahi 'eka 'okona ha eao. Mako ia itabuna teao, tetabu ahina raninai tehina bena herekiai a'i pekaobo. \v 43 'A Iesu ehina benakia etibaha, “Au hanona Tirama ena obia aiarana pouna kairoro aina aiara haeai haeai herekiai pokina weiana paunai euhuna'u.” \v 44 Ba Iudea mareakia aokiai eiroro. \c 5 \s1 Iesu I'abana Haukia Bani Eaparinakia. \r (Mt 4.18-22; Mk 1.16-20) \p \v 1 Rani ha Iesu Genesareta obu haianai ekoroti hanona mako tekori kakaiarona Tirama ena 'abi aiana kateona. \v 2 Ia ahi rua obu haianai tetai'au eihanakia, ba'eha haukia tehabonakia poeai ekia re'e teutunakia. \v 3 Iesu Simona ena ahiai ehe'au, ehina bena papana kekai ahi 'apuana, ia ahi ai emiati ba mako eba'iobinakia. \p \v 4 Iesu ena 'abi eore murinai ia Simona ehina bena, “'Oura hamaeao, re'e kohorenakia maia kobarewa.” \v 5 Simona ena 'abi ebamuena etibaha, “Poki haumu e, ai rabi maikoina taro 'ari rani taba ha a'i ta'ina, 'a emu 'abi paunai re'e kabaririnakia.” \v 6 Weiana tebabaina hanona maia bo'ona 'akina tebarewanakia, ekia re'e herekai mo patetapa. \v 7 'Abakia baika ahi ha ai haukia tebakonakia katemai katebarainakia, ba temai ahikia rua tebabonunakia herekai mo pateuhu. \v 8 Simona Petero hoa weiana eihana raninai Iesu aena pokinai ekai pehu e'abi etibaha, “Obiapaka e, au hanona ki'a hau'u, here'u ai a'i komiaho.” \v 9 Ia mai 'abana kipokia teta'u ta'u huri pokina maia uahomana bo'ona 'akina tebarewanakia buonai, \v 10 Simona kipokia teba'eha oioi haukia Sebedeo nahuna Iakobo mai Ioane abokiamo teta'u ta'u huri. 'A Iesu Simona ehina bena etibaha, “A'i kota'u. Bariu keaomo waira ranikiai oi hanona maearima koba'eha benakia.” \v 11 Ekia ahi teberi 'aunakia poeai, taba ikoinai tehabonakia Iesu murinai teka'a. \s1 Iesu Morumoru Hauna Ebanamona. \r (Mt 8.1-4; Mk 1.40-45) \p \v 12 Iesu emiaho aiara ha aonai hau ha hauna maikoinai emorumoru, ba Iesu eihana raninai e'eho aena pokinai e'umuti enoina e'abi etibaha, “Obiapaka e, ponuatae raninai pobanamona'u.” \v 13 Iesu imana etiu ahina ea'i 'apuana, ehina bena etibaha, “Nanuatae, monamo.” Beronai morumoru hau weiana ehabona. \v 14 Ia eharabuna etibaha, “Hau ha haianai a'i ko'abi, ia koao robe hauna herenai keihani'o, mai banamo baibenina Mose e'abi ihobona tabana kobaibeni, ba maearima katebatohana oi aba onamo.” \v 15 Ia pouna tehina otaraina mai to'u rarikia temai tebararona aiana kateona ekia inawa kebanamonakia. \v 16 'A Iesu ekaobo hano 'abaeana ha eao ebahuba'ari. \s1 Iesu Mero Hauna Ebanamona. \r (Mt 9.1-8; Mk 2.1-12) \p \v 17 Rani ha Iesu eba'iobi aonai Parisea haukia mai rauhubu poki haukia baika weia temiati, ia hanona Galilea aiara ikoikiai, Iudea mai Ierusalema aokiai temai. Obiapaka hiabuna hanona Iesu ahanai inawa haukia ebanamonakia. \v 18 Maearima baika mero hauna ha toto'eai tebuana teaoaina taearana tetabu katetoto aina Iesu wairanai katehorotina. \v 19 Katetoto aina aonai taeara ha a'i tetabu ahina pokina to'u rarina buonai, ba tekara'au aina teao itu kapenai, kapehene teu kauna mai toto'ena tebaririna Iesu wairanai mako baiatakiai. \v 20 Iesu ekia a'ikakauma eihana raninai e'abi etibaha, “E'u hau e, emu ki'a aba ihina hao.” \v 21 Rauhubu poki haukia mai Parisea haukia aokiai teraonaraona tetibaha, “Neiana hanona hau tabana Tirama nia'i ki'ana? Tai ki'a kehina hao, Tirama mo kipona.” \v 22 'A Iesu ekia raona e'iobina paunai ehina benakia etibaha, “Taba buonai raona nahomakia aomiai turaonanakia? \v 23 Aeana hauna e'ama'ama kahaihana, emu ki'a aba ihina hao 'ao momikiri moka'a. \v 24 Ia wai kato'iobina Maearima Nahuna hanopakai mai hiabuna ki'a kehina hao.” Ia mero hauna ehina bena etibaha, “Au oi nahina beni'o, momikiri emu toto'e moa'ina moao emu itu.” \v 25 Beronai mo wairakiai emikiri ena toto'e ea'i taeana eao ena itu Tirama ebanamona. \v 26 Ikoikiai teta'u ta'u huri mai Tirama tebanamona, mai ta'ukia te'abi tetibaha, “Bariu taba neiana haeai tohana haihana.” \s1 Iesu Lebi Ena Aka 'Ekanai Eaparina. \r (Mt 9.9-13; Mk 2.13-17) \p \v 27 Weiana murinai Iesu ekarahi eao moni bararo hauna ha atana Lebi moni a'i 'ekanai emiati eihana, eaparina etibaha, “Muri'uai omai.” \v 28 Lebi emikiri taba ikoikiai ehabonakia Iesu murinai eka'a. \p \v 29 Lebi ena ituai Iesu kero'ona anianina ha ebabaina, weia moni a'i haukia bo'okia mai maearima haeai baika kipokia temiati teaniani haeamo. \v 30 Parisea haukia mai rauhubu poki haukia tehore i'abana haukia herekiai te'abi hara tae tetibaha, “Taba buonai moni a'i haukia mai ki'a haukia kipokia tuaniani mai ṯoinu inu haeamo?” \v 31 Iesu ekia 'abi ebamuena etibaha, “A'i ṯeinawa haukia hanona toketa hauna a'i titabuna, ia inawa haukia mo toketa hauna titabuna. \v 32 Au amai hanona bero haukia a'i kaparinakia, ia ki'a haukia kateraona kabe paunai amai.” \s1 Ani Robe Bakai bakaina. \r (Mt 9.14-17; Mk 2.18-22) \p \v 33 Ia Iesu tehina bena tetibaha, “Ioane i'abana haukia rani bo'okia tiani robe mai tibahuba'ari, Parisea i'abakia haukia abomo ihobona tibabaina, ia oi i'abamu haukia tianiani mai ṯeinuinu.” \v 34 Iesu ehina benakia etibaha, “Wai turaonana hawainibe mahamaha hauna ena baki haukia kipokia ṯemiaho oioi aonai kateani robe hanona ketaina, u? \v 35 'A rani kemai aonai hawainibe mahamaha hauna herekiai katea'i parena, rani weiakiai ia hanona kateani robe.” \p \v 36 Ia 'abi ibabataiai ehina benakia, “Hau ha habuni maha mahana puana a'i ketapa obona habuni 'ai'aina maranai a'i kehuri abuna pokina habuni mahamahana ketapa obona raninai habuni 'ai'aina mai habuni mahamahana ohi hanona ihakia a'i kateihobo. \v 37 Hau ha bine beina mahamahana aparu 'ai'ainai a'i kebaharuna, weiana kebabaina raninai bine beina mahamahana kekupu aparu 'ai'aina kebua pa'ana haeamona kekiki oioi mai 'aparu keki'a. \v 38 'A bine beina mahamahana hanona aparu mahamahanai kebaharuna, ba terarua katenamo. \v 39 Hau ha bine beina 'ai'aina keinu murinai bine beina mahamahana a'i kenuatae aina pokina ke'abi bine 'ai'aina hanona enamo.” \c 6 \s1 Beraura Robe Obiana. \r (Mt 12.1-8; Mk 2.23-28) \p \v 1 Beraura robenai Iesu mai i'abana haukia kipokia witi umana ha aonai tekabanai, i'abana haukia witi buakia te'ini hurinakia imakia aokiai temutunakia teani. \v 2 Parisea haukia baika te'abi tetibaha, “Wai taba buonai Beraura Robenai a'i katobabaina akana tubabaina?” \v 3 Iesu ekia 'abi ebamuena etibaha, “Wai pa'e Davida orina a'i totuabi 'apuana. Ia mai 'abana kipokia mare'a te'ari raninai taba ebabaina? \v 4 Ia Tirama ena ituai etoto tebarobena parawakia robe haukia ikupaiakia mo kateani haukia ea'inakia eani mai i'abana haukia ebenakia.” \v 5 Haeamona ehina benakia etibaha, “Maearima Nahuna hanona Beraura Robe obiana.” \s1 Iesu Hau Ha Imana Kobekobena Ebanamona. \r (Mt 12.9-14; Mk 3.1-6) \p \v 6 Beraura robe haeai ha ai Iesu Iuda haukia ekia mareai etoto eba'iobi. Hau ha weia imana itipana hanona ekobe kobe. \v 7 Rauhubu poki haukia mai Parisea haukia ia te'itimana Beraura Robeai kebamauri 'ao, Iesu beho 'ekanai katehorotina taearana tetabu. \v 8 'A Iesu ekia raona e'iobina, weiana ima kobe kobe hauna ehina bena etibaha, “Momikiri baiatakiai mokoroti.” Ba emikiri ekoroti. \v 9 Iesu ehina benakia etibaha, “Au wai nabakainimi, aeana hauna ebero Beraura Robeai kahabanamo 'ao kahabaki'a, kahabamauri 'ao kahaba'ari?” \v 10 Iesu ikoikiai eiha kakaiaronakia murinai ima kobe hauna ehina bena etibaha, “Imamu motiu berona.” Ia ebabaina hanona imana ebero mue. \v 11 'A ia hanona aokia teopuere ki'a, kipokia teroba ahu Iesu herenai taba katebabaina. \s1 Iesu Iuhubeau Haukia Harauhaea Rua Etina'anakia. \r (Mt 10.1-4; Mk 3.13-19) \p \v 12 Rani weianai Iesu oeoai ekara'au kebahuba'ari, rabi maikoina ebahuba'ari Tirama herenai. \v 13 Aba rani nimaiaina aonai ia i'abana haukia eaparinakia temai, baiatakiai harau haea rua ea'i taeanakia ata ebenakia iuhubeau haukia. \v 14 Ia hanona Simona atana eaparina Petero mai hatina Anderea ohi, Iakobo mai Ioane ohi, Pilipo mai Batolomeo ohi, \v 15 Mataio, Toma, Alepeo nahuna Iakobo, mai Simona teaparina Selote hauna ohi, \v 16 Iakobo nahuna Iuda mai Isakariote hauna Iuda ia hinahinana kehina hauna. \s1 Iesu Mako Eiroro aina Mai Inawa Haukia Ebanamonakia. \r (Mt 4.23-25) \p \v 17 Iesu i'abana haukia kipokia oeoai teriri hano beronai tekoroti. I'abana haukia to'una rarina weia mai maearima bo'ona 'akina Iudea hanona 'ekakia ikoikiai Ierusalema ai Turo mai Sidono poe hanokia ikoikiai temai, \v 18 aiana kateona mai ekia inawa katenamo. Auba ki'a obokia tebaro 'arinakia haukia abomo temai ebanamonakia. \v 19 To'u maikoina tebahobona katea'i 'apuana pokina hiabu ia aonai ekarahi ikoikiai ebamaurinakia. \s1 Maearima Tabakia Haukia Tenamo. \r (Mt 5.1-12) \p \v 20 Iesu i'abana haukia eihanakia ena 'abi ea'i ramana etibaha, \q1 “Wai ṯouraru haumi tonamo, \q1 pokina Tirama ena obia aiarana \q1 hanona wai 'eumi. \q1 \v 21 Wai bariu tumare'a haumi tonamo, \q1 pokina wai hanona \q1 nuami katebonu. \q1 Wai bariu tuhai haumi tonamo, \q1 pokina wai katoiriri. \q1 \v 22 Maearima Nahuna paunai \q1 maearima ti'oatanimi, \q1 hoami tihorena, \q1 ti'abi ki'a heremiai, \q1 atami tia'i ki'anakia raninai \q1 wai hanona tonamo. \p \v 23 Rani weianai aomi katenamo katorobo katoaonamo wairai, pokina kupai arami rarina 'akina. Weiana ihobona tohanai 'aba'abakia ua tebabai aiho mahabanai haukia herekiai. \q1 \v 24 “'A bariu tuobia haumi heremiai \q1 hanona keki'a ki'a baha, \q1 pokina emi namo maikoinai \q1 aba toa'ina. \q1 \v 25 Bariu tuani 'ari haumi heremiai \q1 hanona keki'a ki'a baha, \q1 pokina wai katomare'a. \q1 Bariu ṯoiriri haumi heremiai \q1 hanona keki'a ki'a baha, \q1 pokina aomi katehaiara \q1 mai katohai. \q1 \v 26 Maearima ikoikiai atami \q1 tibanamona raninai heremiai \q1 hanona keki'a ki'a baha, \q1 pokina 'aba'abakia babai ihobona \q1 tohana tebabaina mahabanai \q1 bai'oi haukia herekiai. \s1 Emi 'Ou Haukia Katoraona'au Ainakia. \r (Mt 5.38-48; 7.12a) \p \v 27 “Iamo aia'u tuona haumi nahina benimi. Emi 'ou haukia katoraona'au ainakia, weiakia 'arimi a'i ti'ari haukia herekiai katobabai harai. \v 28 Weiakia ṯeururu heremiai haukia katoba namonakia, tibabai ki'a heremiai haukia ahakiai katobahuba'ari. \v 29 Hau ha mekemu kebo'ana raninai, koke'e banai abirana abomo kobena. Mai hau ha emu kota kea'i parena raninai, emu habuni ibatoto a'i koubo aina. \v 30 Maearima heremuai taba tinoiai haukia kobenakia, mai hau ha emu taba ha ea'ina rea imue aina robana a'i koahuna. \v 31 Wai emi nuatae maearima ua patebabai aiho heremiai, wai abomo ua katobabai aiho maearima herekiai. \p \v 32 “Weiakia tiraona'au ainimi haukia mo katoraona'au ainakia hanona ena namo taba wai heremiai? Aka ki'a haukia abomo tiraona'au ainakia haukia ua tiraona'auai aihonakia. \v 33 Weiakia heremiai tibabai harai haukia herekiai mo tubabai harai hanona ena namo taba? Aka ki'a haukia abomo ua tibabai aiho. \v 34 Weiakia taba katebamue haukia mo tubenakia hanona ena namo taba wai heremiai? Aka ki'a haukia abomo aka ki'a haukia tibenakia weiana 'arakia katebamue. \v 35 'A emi 'ou haukia katoraona'au ainakia, mai katobabai harai herekiai, mai katobaibeni tabakia 'arakia ibamuekia a'i katoraonanakia. Weiana 'arami apa'uana katoa'ina, mai wai hanona 'ubi toha tohana Tirama nahunai katoao, pokina Ia hanona a'i tibanamona haukia mai ki'a haukia abokiamo eaoko'o ainakia. \v 36 Aoko'o akakia katobabai Hamami 'abana, Ia hanona mai ena aoko'o. \s1 Oi Hau Ha Ena Ki'a Robana A'i Koahuna. \r (Mt 7.1-5) \p \v 37 “'Abami a'i katoba bakainakia ba Tirama abomo wai a'i mebabakainimi, 'abami a'i katobaki'anakia ba Tirama abomo wai a'i mebaki'animi, 'abami ekia ki'a katohina hao ba Tirama abomo wai emi ki'a kehina hao. \v 38 Katobaibeni 'abami herekiai ba Tirama abomo kebenimi, ihobona taba ha kebonu 'auna 'abana kehao 'inina keahu 'inina kekiki oioi, ua kebeni aihonimi. Pokina tobaibeni ihobonai Tirama abomo wai kebeni muenimi.” \p \v 39 Iesu 'abi ibabatai neiana ehina benakia etibaha, “Maha 'iau hauna ha kehore maha 'iau hauna ha a'i kebaka'ana, weiana kebabaina raninai terarua 'uri aonai katetoa. \v 40 Marere miorina ha ena ba'iobi hauna a'i ketara haona, 'a marere miorikia ekia marere katebaore haraina hanona ba'iobi hauna kipokia kateihobo. \p \v 41 “Taba buonai matiu nabunabuna weiana 'abamu mahana aonai noihana, 'a arako'o rarina oi mahamu aonai hauna a'i nuraonana. \v 42 Oi kipomu mahamu aonai arako'o rarina weiana a'i noihana raninai, aea homanai uaho'abamu kohina bena, ‘Uaho'aba'u e, mahamu aonai matiu nabunabuna ma'i ahina.’ Bahaorea haumu e, mahamu aonai arako'o rarina moa'i ahi 'uaina, murinai uaho'abamu mahana aonai matiu nabunabuna koiha haraina koa'i ahina.” \s1 Matiu Ha Ha Buabuakiai Kaha'iobina. \r (Mt 7.16-20; 12.33-35) \p \v 43 “Weiana matiu namona buabua ki'a obona a'i kebaramana, abomo matiu ki'a obona buabua namona a'i kebaramana. \v 44 Pokina matiu haha buabuakiai 'iobi nirama, weiana maearima 'ini boaboai ororo a'i ṯebubu obona, haeamona awa 'ini'iniai 'aruhi a'i tia'ina. \v 45 Hau namona ehore aonai taba namokia ebararo 'ekanai taba namokia nitara'au, hau ki'a obona ehore aonai ki'a tabakia ebararo 'ekanai ki'a tabakia nitara'au. Pokina aonai taba ebonu hauna pinanai nehinana. \s1 Itu Bakori Haukia Rua. \r (Mt 7.24-27) \p \v 46 “Wai taba buonai tuaparina'u, ‘Obiapaka e, Obiapaka e,’ ia e'u 'abi a'i tua'i taeana. \v 47 Maearima here'u timai mai e'u 'abi aiana tiona mai akana tibabaina haukia kabaihanimi ia hanona aea homakia. \v 48 Ia hanona matoha hau ha itu ebabaina, 'uri ehabi 'ourana pihara ahanai hoboro ebakorinakia, tou ekarahi raninai itu etorina 'a itu a'i ebaibiuna, pokina itu hanona ebakori harai ki'a bahana. \v 49 Iamo aia eona akana a'i ebabaina hauna ihobona matoha hau ha itu 'ano ahanai ebakorina hoborona aha'i, tou ekarahi itu etouna, beronai mo itu epobu, itu epobu hanona earu otaraina.” \c 7 \s1 Iesu Roma Huari Poki Hauna Ena Aka Hauna Ena Inawa Ebanamona. \r (Mt 8.5-13) \p \v 1 Iesu ena 'abi ikoinai ehina orenakia maearima herekiai murinai ekatoto Kaperanauma. \v 2 Roma huari poki hauna ha weia ena ta'ara'i hauna 'arina e'ari ki'a baha hauna hanona einawa ki'a aba ke'ari. \v 3 Ia Iesu pouna eona raninai Iuda haukia apa'uakia baika euhunakia katenoina kemai ena ta'ara'i hauna kebamaurina. \v 4 Temai Iesu herena raninai tenoi hao noi haona tetibaha, “Hau neiana pobaraina hanona penamo. \v 5 Pokina ia eka itubu niraona'au aina, ia ehore marea ebakorina 'eumai.” \v 6 Weiana Iesu kipokia teao, bariu Iesu itu ebarina aonai huari poki hauna ena hau euhunakia Iesu tehina bena tetibaha, “Obiapaka e, a'i koaro'ari, pokina au a'i anamo komai e'u ituai kototo. \v 7 Ua buonai kawahi heremu abomo a'i etaina. \v 8 Weiana au hanona hau ha ena hiabu ba'anai, mai huari haukia abomo au ba'a'uai. Au hau neiana ha nahina bena moao hanona ia niao, 'abana nahina bena omai hanona ia nimai. E'u ta'ara'i hauna nahina bena neiana mobabaina hanona ia nibabaina.” \p \v 9 Iesu aia weiana eona raninai eta'u ta'u huri, ekabe to'u murinai haukia ehina benakia, “Au wai nahina benimi, Isaraela aonai a'ikakauma nahomana ha a'i atabu ahina.” \v 10 Weiakia euhunakia haukia temue teao itu raninai, ta'ara'i hauna aba enamo tetabu ahina. \s1 Iesu Wapu Nahuna 'Ariai Ebamikirina. \p \v 11 Rani papana eao murinai Iesu eao aiara ha atana Nain, i'abana haukia mai mako ia kipokia teao. \v 12 Aiara pa'abina aba tibarina aonai, 'ari hauna ha tebua ahina weiana hanona wapu ha nahuna hamo hamona, aiara haukia bo'okia wapu te'abana. \v 13 Obiapaka wapu eihana raninai eaoko'o aina, weiana ehina bena etibaha, “A'i kohai.” \v 14 Ia eka'a ha ha eao ko'o ea'i 'apuana, ba ko'o tebuana haukia tekoroti. Iesu e'abi etibaha, “Hau aruaruna e, au nahina beni'o, momikiri.” \v 15 E'ari hauna emikiri emiati e'abi'abi, Iesu miori hinana ebeni muena. \v 16 Ikoikiai teta'u wairai, weiana Tirama tebanamona tetibaha, “Mahabanai apa'uana ha baiatakai ewaira tina.” Haeamona tetibaha, “Tirama aba emai ena maearima herekia.” \v 17 Iesu pouna neiana Iudea 'eka maikoina mai herena hanokia ikoikiai aokiai tehina otaraina. \s1 Ioane I'abana Haukia Rua Euhunakia Iesu Herena Teao. \r (Mt 11.2-19) \p \v 18 Ioane i'abana haukia 'abi neiakia ikoikia tehinanakia ia herenai. \v 19 I'abana haukia rua eaparinakia euhunakia Obiapaka katebakaina katetibaha, “Kemai hauna hanona oi, 'ao haeai ha kata'imana?” \v 20 Temai Iesu herena raninai tehina bena tetibaha, “Ba'uere Robe hauna Ioane euhunamai heremu katabakaini'o, ‘Kemai hauna hanona oi, 'ao haeai ha kata'ima?’” \p \v 21 Rani weianai Iesu hanona maearima bo'ona 'akina ekia inawa, hau haiara mai auba ki'a obokia aokiai haukia ebanamonakia, abomo maha 'iau haukia bo'ona mahakia ebano'a. \v 22 Iesu terarua ekia 'abi ebamuena etibaha, “Tomoao, taba toiha mai urukia to'o haukia Ioane katohina bena. Maha 'iau haukia aba ṯeihaiha, 'ome'ome haukia aba tika'a, morumoru haukia aba teta'e ta'e, haia po'o haukia aia aba tiona, 'ari haukia aba ṯemikiri timauri mauri, abomo uraru haukia herekiai pou namona nairoro aina.” \v 23 Haeamona e'abi etibaha, “Aona a'i nikai'au kai'au here'uai hauna hanona enamo.” \s1 Iesu Ioane Pouna Ehinana. \p \v 24 Ioane euhunakia haukia temue murinai, Iesu haeamona to'u haukia herekiai Ioane pouna ehinana etibaha, “Toao hano 'akunai hanona taba katoihana? Baura kopura eabunakia katoihanakia, u? \v 25 Aha'i raninai taba katoihana buonai toao weia? Hau ha habuni 'arana rarina ebatotona katoihana, u? Weiakia habuni namoabukia tibatotonakia mai ekia obia tabakia tebo'o haukia hanona obia arana hauna ena ituai katotabu ahinakia. \v 26 Taba katoihana buonai toao weia? Mahabanai hauna ha, u? 'E, 'abi tohana, au wai nahina benimi, neiana hauna ehore mahabanai haukia bo'ona etara haonakia. \v 27 Weiana hauna pouna Puka Robenai tererena, \q1 ‘E'u iuhubeau hauna \q1 kauhuna ke'uai, \q1 emu taeara kea'ia'i \q1 harai 'uaina.’ \qr Mal 3.1 \m \v 28 Au wai nahina benimi. Babi'e nuakiai terama haukia ikoikiai baiatakiai ha Ioane a'i etara haona. Ia Tirama ena obia aiarana aonai eko'i ko'i ki'a baha hauna mo Ioane etara haona.” \p \v 29 Maearima ikoinai abomo moni bararo haukia Iesu ena 'abi 'uruna teona raninai Tirama ena taeara berona tebatohana, pokina ia hanona Ioane eba'uere robenakia. \v 30 'A Parisea haukia mai rauhubu poki haukia Ioane ena ba'uere robe a'i tenuatae aina buonai Tirama ena nuatae 'eukiai hauna tebaoao aina. \p \v 31 Iesu haeamona e'abi etibaha, “Uru neiana maearimakia hanona tabai kababatainakia? Ia hanona tabai kabaihobonakia? \v 32 Ia hanona matoha miori papakia aiara ibuanai ṯemiati 'abakia tiaparinakia ṯetibaha, ‘Ai pihi ṯaubainakia, ia wai a'i ṯoewa, 'ari huikia ṯa'i, ia wai a'i tuhai.’ \v 33 Pokina ba'uere robe hauna Ioane emai raninai a'i eaniani mai bine beina a'i einu, ba wai to'abi totibaha, ‘Ia aonai auba ki'a obona ha nemiaho.’ \v 34 Maearima Nahuna emai nianiani mai neinuinu hanona wai tu'abi ṯotibaha, ‘Aniani ki'a mai inuinu ki'a hauna abomo moni bararo haukia mai aka ki'a haukia ekia hau.’ \v 35 'A Tirama ena aobero hanona katea'i taeana haukia herekiai ena bero kewaira tina.” \s1 Babi'e Ha Tehoro Timina 'Orimonai Iesu Eheina. \p \v 36 Parisea hauna ha Iesu enuatae aina ena ituai kateaniani haeamo, ba Iesu eao ituai etoto aniani 'ekanai emiati. \v 37 Aiara weiana aonai aka ki'a babi'ena ha, Iesu Parisea hauna ena ituai kateaniani pouna eona raninai, ia pihara kabapuna aonai muramura timina 'orimona hauna emaiaina. \v 38 Eao Iesu murinai aena pokinai ekoroti ehai ba mahana beikiai aena ebabeinakia, buinai eba'ororonakia abomo epaunakia, muramura timina 'orimona eheina ahakiai. \p \v 39 Parisea hauna weiana Iesu eaparina hauna babi'e ena babai eihana raninai, kipona aonai eraonana etibaha, “Neiana mahabanai hauna tohana raninai, ia aba pe'iobina, babi'e tabana ia nia'i 'apuana, pokina ia hanona ki'a babi'ena.” \p \v 40 Iesu ehore ehina bena etibaha, “Simona e, au 'abi ha oi heremu ai, kahinana.” Ia etibaha, “Ba'iobi haumu e, mo'abi.” \v 41 Iesu e'abi etibaha, “Hau rua moni baibeni hauna ha herenai moni tea'inakia, hamona hanona kina hinabu ima\f + \fr 7:41 \ft (41) Helene moninai Denari hinabu ima. Denari hamona hanona aka hauna wapu hamona 'arana.\f* ea'ina, ha hanona kina imabui ea'ina. \v 42 Ara katehore a'i etainakia buonai terarua moni katemue ainakia haukia ekakinakia, ba aeana hauna ia 'arina ke'ari ki'a baha?” \p \v 43 Simona e'abi etibaha, “Naraonana, pa'e weiana ena a'i 'uai apa'uana ekakina hauna.” Iesu ia ehina bena etibaha, “Aba o'abi harai.” \p \v 44 Iesu ekabe babi'e eihana, ba Simona ehina bena, “Babi'e neiana noihana? Au amai emu ituai atoto hanona ae'u beikia a'i obaibeni. 'A ia hanona mahana beikiai ae'u eutunakia abomo buinai eba'ororonakia. \v 45 Oi a'i opauna'u, 'a babi'e neiana akatoto ramana raninai ae'u ipaukiai a'i e'oro 'apua. \v 46 Oi ara'u tehoroai a'i oheina, 'a ia tehoro timina 'orimonai ae'u eheinakia. \v 47 Ua buonai nahina beni'o, ena ki'a bo'ona 'akina haukia aba ihina hao, pokina ena raona'au eapa'ua paunai, ia tai ena raona'au papana hauna hanona ena ki'a papana ihina hao.” \v 48 Ba Iesu babi'e ehina bena etibaha, “Emu ki'a aba ihina hao.” \v 49 Aniani 'ekanai temiati haukia kipokia baiatakiai te'abi'abi tetibaha, “Neiana hanona tai, ba ki'a abomo nehina hao.” \v 50 Iesu babi'e ehina bena etibaha, “Emu a'ikakauma ehore ebamaurini'o, mai baibuamu moao.” \c 8 \s1 Babi'e Baika Iesu Murinai Teka'a. \p \v 1 Neiana murinai rani a'i ehoma'a Iesu eao aiara apa'uakia mai papakia aokiai Tirama ena obia aiarana pouna namona eiroro aina. I'abana haukia harauhaea rua hanona te'abana kipokia teao, \v 2 mai babi'e baika abomo, auba ki'a obokia 'eukiai eu'u ahinakia mai hau haiarai ebanamonakia babi'ekia, ha Maria Magadala babi'ena aonai auba ki'aobokia 'abaihau hamomo eba karahinakia babi'ena, \v 3 ha Ioanna, atawana Kusa hanona Heroda obia arana ena itu kohukia nipoki ainakia hauna, mai Susanna, mai babi'e bo'okia baika. Babi'e neiakia kipokia ekia tabai Iesu mai i'abana haukia tebarainakia. \s1 'Abi Ibabataina Biraura Hauna Ena Uho Ebatonakia. \r (Mt 13.1-9; Mk 4.1-9) \p \v 4 Maearima bo'ona aiara ha ha ai temai Iesu herenai to'u rarina tebabaina aonai Iesu 'abi ibabatai neiana ehinana etibaha, \v 5 “Biraura hauna ha eao ena uho kebatonakia. Ekapo kapo otarainakia aonai baika taearai te'eho, ba maearima ahakia tehe'au haeamona ubi roborobokia teani orenakia. \v 6 Uho baika bohu ahanai te'eho, te'omu ia tepaea pokina hano a'i emapu mapu. \v 7 Uho baika awa 'ini'inikia aokiai te'eho, awa 'ini'inikia kipokia te'omu haeamo ba tetara tara abunakia. \v 8 Uho baika hano namonai te'eho, te'omu harai tebua'a buakia hinabu ha ha 'abana.” Iesu ena 'abi puanai e'abi aota etibaha, “Mai haiana hauna hanona ke'iobina.” \s1 'Abi Ibabatai Ena Poki. \r (Mt 13.10-17; Mk 4.10-12) \p \v 9 I'abana haukia Iesu tebakaina 'abi ibabatai neiana anina taba. \v 10 Ia e'abi etibaha, “Tirama ena obia aiarana 'iobikia bunikia hanona aba wai ebenimi, ia baika herekiai hanona 'abi ibabataiai nahina benakia, weiana, \q1 ‘kateihana mo ia a'i kateiha \q1 tinana aia kateona ia obona \q1 a'i kateobo.’ \qr Isa 6.9 \s1 Iesu 'Abi Ibabataina Anina Ehinana. \r (Mt 13.18-23; Mk 4.13-20) \p \v 11 “'Abi ibabatai anina neiana. Uho hanona Tirama ena 'abi. \v 12 Uho taearai te'eho haukia hanona weiakia, aia tiona ia tiaporo nimai 'abi aokiai nia'i parena pokina a'i teme a'ikakauma mai a'i tememauri ta'una. \v 13 Uho weiakia bohu ahanai te'eho haukia hanona weiakia, aia tiona raninai 'abi tia'ina mai aonamokia, iamo ramukia aha'i rani papana mo tia'ikakauma ba baihobo nimai raninai ti'eho. \v 14 Uho weiakia awa 'ini'inikia aokiai te'eho haukia hanona weiakia, aia tiona ia mauri neiana ena ao aro'ari ena obia tabakia mai ena aonamo tabakiai aokia nikaiabunakia ba buabuakia ṯepure. \v 15 'A uho weiakia hano namonai te'eho haukia hanona weiakia, aokia beronai mai namonai 'abi uruna tiona tia'i 'inina tibakiro niao mo buabuakia tibarama.” \s1 Ramepa 'Ekana Tohanai Kohao'auna. \r (Mk 4.21-25) \p \v 16 Iesu haeamona ehina benakia etibaha, “Hau ha ramepa niba'arana raninai uro aonai a'i nibahu abuna 'ao parua itarana ba'anai a'i nikai tina 'a ia ramepa ihao'auna 'ekanai nihao 'auna ba weiakia katetoto haukia hanona ea kateihana. \v 17 Taba ikoinai tehore buni haukia hanona katekarahi mahanai, taba ikoinai tebahu abu haukia hanona eai katebawaira tinanakia. \p \v 18 Aia aea nuo aihona hanona ko'ima haraina, pokina mai 'euna hauna hanona ahanai baika Tirama kehore 'auna kebena, ia 'euna aha'i hauna hanona herenai papana nemiaho niraonana 'euna hauna abomo kea'i obona.” \s1 Iesu Hinana Mai Uaho'abana. \r (Mt 12.46-50; Mk 3.31-35) \p \v 19 Ba Iesu hinana mai hatina temai kateihana iamo a'i etainakia pokina to'u rarina paunai. \v 20 Hau ha Iesu ehina bena etibaha, “Oi hinamu mai hatimu mahanai tekoroti ṯenuatae kateihani'o.” \v 21 Ba ena 'abi ebamuena etibaha, “Neiakia Tirama ena 'abi aiana tiona mai akana tibabaina haukia hanona au hina'u mai hati'u.” \s1 Iesu Rani Mai Roio Eba'omatanakia. \r (Mt 8.23-27; Mk 4.35-41) \p \v 22 Rani ha Iesu i'abana haukia kipokia ahi ai tehe'au ba ehina benakia etibaha, “Aika hamaeao obu abirana.” Ba tebeau ahi. \v 23 Tebeau oho aonai, Iesu hanona enoti eparua 'ari. Ba kou rarina obu aonai eabu 'au, bei ahi aonai teraku uta hereka 'akinai pateuhu. \v 24 I'abana haukia teao Iesu tebaona tetibaha, “Poki haumu e, poki haumu e, aika aba kahatono 'ari.” Ba ia emikiri baura mai roio erikenakia, baura e'oro roio e'omata. \v 25 Ba i'abana haukia ehina benakia etibaha, “Emi a'ikakauma ae'e?” Ia teta'u ta'u huri abomo teta'u ki'a kipokia baiatakiai tebakai bakai tetibaha, “Neiana hanona hau tabana, baura mai roio ehina benakia hanona aiana tika'aina.” \s1 Iesu Hau Ha Aonai Auba Ki'a Obokia Eu'u Ahinakia. \r (Mt 8.28-34; Mk 5.1-20) \p \v 26 Iesu i'abana haukia kipokia ahiai tebeau banai teao Gerasene hanonai weiana hanona Galilea obu abiranai. \v 27 Iesu ekara'au poeai raninai, aiarai hau ha aonai auba ki'a obokia temiaho hauna emai tebaitabu ahi. Aba wa'i baha 'akinai habuni ha'i ebatotona haeamona ituai a'i emiaho, ia 'ari ahanai emiaho. \v 28 Ia Iesu eihana raninai eio ki'a haeamona e'eho aena pokinai eio aota ki'a etibaha, “Iesu 'ubi tohanai Tiramana Nahuna e, taba nonuatae aina here'uai kobabaina. Nanoini'o puma a'i kobena'u.” \v 29 Pokina Iesu auba ki'a obokia aba ehina benakia hau weiana aonai katekarahi. Rani bo'okia auba ki'a obokia tehaburi abuna, maearima tehore imana aena tabiriai tebirinakia te'ima haraina iamo tabiri eba mohunakia haeamona auba ki'a obokia tebabeau totona hano 'akunai. \p \v 30 Iesu ia ebakaina etibaha, “Atamu tai?” Ia etibaha, “Ata'u hanona Mako.” Pokina auba ki'a obokia bo'ona 'akina aonai temiaho. \v 31 Ia auba ki'a obokia Iesu tenoina a'i keuhunakia a'i kateao 'uri 'ourana aena aha'i hauna aonai. \p \v 32 Aiporo to'una ha weia teba korinakia oeo mekenai teaniani, ba auba ki'a obokia Iesu tenoina keuhunakia kateao aiporo aokiai katetoto buonai euhunakia teao. \v 33 Ba auba ki'a obokia hau weiana aonai tekarahi teao aiporo aokiai tetoto, aiporo to'una tebeau riri papa'ai terobo ahi, 'obu aonai tetono 'ari. \p \v 34 Aiporo bakori haukia taba weiana erama teihana raninai tebeau 'akauma aiarai mai umai pou neiana tehinana. \v 35 Maearima teao taba erama hauna kateihana Iesu herenai tekara'au raninai, hau weiana aonai auba ki'a obokia tekarahi hauna Iesu aena pokinai emiati habuni ebatotona abomo aona aba ebero teihana ba ikoikiai teta'u ki'a. \v 36 Weiakia teihana haukia maearima herekiai hau weiana aonai auba ki'a obokia tetoto hauna aea enamo aiho hauna pouna tehinana. \v 37 Gerasene maearimakia ikoikiai Iesu tenoina hano weianai kekapare pokina teta'u ki'a. Weiana ia ahiai ehe'au kemue. \v 38 Hau weiana aonai auba ki'a obokia tekarahi hauna Iesu enoina pe'abana, ia Iesu ehore ebamuena ehina bena etibaha, \v 39 “Komue emu aiara, Tirama taba ebabaina heremuai hauna pouna kohinana.” Ua buonai hau weiana eao aiara maikoinai aokiai Iesu taba ebabaina herenai hauna pouna ehinana. \s1 Iairo Nahuna Mai Babi'e Ha Iesu Ena Habuni Ea'i 'Apuana Hauna. \r (Mt 9.18-26; Mk 5.21-43) \p \v 40 Iesu emue raninai, to'u haukia tehore tea'i taeana pokina ikoikiai ia te'imana. \v 41 Weiana hau ha atana Iairo marea poki hauna ha emai Iesu aena pokinai ekuti enoina kateao ena itu. \v 42 Pokina nahuna uahona hamo hamonamo ihauna harauhaea rua hanona aba ke'ari. \p Iesu niao oho aonai to'u rarina aonai eka'a. \v 43 Ba babi'e ha weia, ia hanona babi'e ekia inawa ea'ina aba ihau harauhaea rua, muramura haukia herekiai ena kohu ebaorenakia, hau ha ia a'i ebanamona. \v 44 Ia Iesu murinai ekataeana eao ena habuni puana ea'i 'apuana, beronai mo ena inawa e'oro. \v 45 Iesu ebakai bakai etibaha, “Tai ea'i 'apuana'u?” Ikoikiai tebuniai aonai Petero e'abi etibaha, “Poki haumu e, maearima tekori abuni'o abomo tetuani'o.” \v 46 'A Iesu e'abi etibaha, “Hau ha ea'i 'apuana'u pokina a'iobina hiabu hau'uai hauna aba ekarahi.” \v 47 Weiana babi'e e'iobina kepihi taearana aha'i ba eao mai 'ururu 'ururuna e'eho Iesu aena pokinai, taba buonai ea'i 'apuana abomo aea enamo aiho pouna maearima ikoikiai wairakiai ehinana. \v 48 Ba Iesu babi'e weiana ehina bena etibaha, “Naha'u e, emu a'ikakauma ehore aba ebanamoni'o mai baibuamu moao.” \p \v 49 Iesu ni'abi ohomo aonai hau ha Iairo ena ituai emai Iairo ehina bena etibaha, “Nahumu aba e'ari. Ba'iobi hauna a'i mobaro 'ari 'abaeana.” \v 50 Iesu aia weiana eona ba Iairo ehina bena etibaha, “A'i kota'u, koa'ikakaumana'u. Nahumu hanona kenamo.” \v 51 Iesu Iairo ena ituai ekara'au raninai maearima ikoikiai ebamuenakia, ia Petero, Iakobo, mai Ioane mai uaho hamana hinana mo te'abana tetoto. \v 52 Weia hanona maearima ikoikiai uaho tihai aina mai tiaoko'o aina. Iesu e'abi etibaha, “Hai tomobapuana, uaho hanona a'i e'ari, ia niparua.” \v 53 Maearima Iesu teiriri aina, te'iobina uaho hanona aba e'ari toha. \v 54 Iesu uaho imanai ea'i eaparina etibaha, “Naha'u e, momikiri.” \v 55 Uaho aubana emue beronai emikiri, ba Iesu ehina benakia taba ha katebena keana. \v 56 Uaho hamana mai hinana teta'u ta'u huri, 'a Iesu ehara abunakia taba erama hauna hanona tai ha haianai a'i kate'abi. \c 9 \s1 Iesu I'abana Harau Haea Rua Euhunakia Kateiroro. \r (Mt 10.5-15; Mk 6.7-13) \p \v 1 Iesu ehore i'abana haukia harau haea rua eaparinakia, ebato'unakia, tabura mai hiabu ebenakia paipai ki'a obokia ikoikiai kateu'u ahinakia mai inawa haeai haeai kateba maurinakia, \v 2 ba euhunakia Tirama ena obia aiarana pouna kateiroro aina abomo inawa haukia kateba namonakia. \v 3 Ehina benakia, etibaha “Emi harima ai taba ha a'i katoa'ina, ikai'ini aha'i, mahoa aha'i, aniani aha'i, moni aha'i, abomo emi ibatoto ibaruakia a'i katoa'inakia. \v 4 Itu tabanai katokara'au raninai weiamo katomiaho keaomo aiara weiana katohabona. \v 5 Ba maearima a'i katea'i taeanimi raninai 'apumi apurorokia katoahuahu obo ba ekia aiara katohabona ia irobekia 'abinai keao.” \v 6 Ba i'abana haukia temikiri teao aiara haha aokiai pou namona teiroro aina abomo maearima tebamaurinakia. \s1 Heroda Ena Nuatae Ke'iobi Haraina Iesu Hanona Tai. \r (Mt 14.1-12; Mk 6.14-29) \p \v 7 Heroda Obia hauna taba ikoinai Iesu ebabai poukia eo'o raninai aona earo'ari, pokina baika tehina bena ba'uere robe hauna Ioane aba 'ariai emikiri mue. \v 8 Baika tetibaha Elia aba ewaira tina, haeamona baika tetibaha mahabanai hauna 'ai'aina ha bariu emikiri mue. \v 9 Ia Heroda etibaha, “Ioane 'akona aba akabe hurina, 'a 'uruna ṉaona aka ṉahomakia nibabai hauna hanona tai?” Ba ena nuatae hanona keihana. \s1 Iesu Taha Ima (5,000) Ebanianinakia. \r (Mt 14.13-21; Mk 6.30-44; Io 6.1-14) \p \v 10 Iuhubeau haukia temue Iesu herena taba taba tebabai haukia ia wairanai tehinanakia. Weiana ia ehore ebaka'a obonakia ia kipokia teao aiara ha atana Betesaida ai. \v 11 Ia maearima te'iobina Iesu aba weia hanona ikoikiai ia murinai teao. Ea'i taeanakia, Tirama ena obia aiarana 'abina ehinana abomo mauri tenuatae haukia ebamaurinakia. \v 12 Beraura aba erabirabi i'abana haukia harau haea rua temai herena tehina bena tetibaha, “Maearima neiakia mouhunakia, temera'a temeao aiara 'ao uma herekai haukia weia katemiaho kipokia ekia aniani katetabu pokina 'eka neiana hanona hano'akuna.” \v 13 Iesu ekia 'abi ebamuena etibaha, “Wai taba ha tomobenakia temeani.” Ia tetibaha, “Ai heremaiai ṯemiaho haukia hanona parawa ima maia rua mo, konuatae kataeao aniani katakawanakia maearima neiakia 'eukia, 'u?” \v 14 Hau 'abaeana hanona ikoinai taha ima (5,000) 'abana. \p Iesu i'abana haukia ehina benakia etibaha, “Maearima neiakia haukia imabui imabui katoba miatinakia.” \v 15 Ehinana hauna ihobonai i'abana haukia tebabaina ba maearima ikoikiai temiati. \v 16 Iesu ehore parawa ima mai maia rua ea'inakia ea'a taea kupa eihana ebanamona murinai ehobi 'iti'itinakia. Ba i'abana haukia ebenakia katekaitinakia maearima wairakiai. \v 17 Weiana ikoikiai teaniani eao teani 'ari, i'abana haukia aniani harikia pohea harauhaea rua tebabonunakia. \s1 Petero Iesu Ehina Pouna Ia Hanona Keriso. \r (Mt 16.13-19; Mk 8.27-29) \p \v 18 Rani ha Iesu kipona ebahuba'ari, i'abana haukia hanona ia herenai temiaho ebakainakia etibaha, “Maearima au aha'uai taba ṉa tihoma?” \v 19 Ia ena 'abi tebamuena tetibaha, “Baika ti'abi Ioane Ba'uere robe hauna, baika ti'abi Elia, baika ti'abi mahabanai hauna ha aba 'uainai e'ari hauna bariu emauri mue.” \v 20 Ebakainakia, “Ia wai hanona taba ṉa tuhoma? Au hanona tai?” Petero ena 'abi ebamuena etibaha, “Oi hanona Keriso Tirama euhuni'o haumu.” \s1 Iesu Ena 'Ari Pouna Ehinana. \r (Mt 16.20-28; Mk 8.30—9.1) \p \v 21 Ia ehore eharabunakia hau ha a'i katehinabe 'apuana. \v 22 Haeamona etibaha, “Maearima Nahuna hanona kehaiara ki'a baha, aiara hau apa'uakia, robe haukia apa'uakia mai rauhubu poki haukia kate'oatana abomo kateahu 'arina, ia wapu ibaihaunai kemikiri mue.” \s1 Iesu Paunai Mauri Kene'ena Hauna Mauri Kea'ina. \p \v 23 Ikoikiai ehinabe muenakia etibaha, “Tai ha nenuatae au ke'abana'u raninai, ia kipona ena mauri kehabona ena matiu ibiri ropo kea'i taeana kebuana rani ikoinai au muri'uai keka'a. \v 24 Pokina ena mauri kea'i 'inina hauna hanona ena mauri keba'akaumana, 'a au pau'uai ena mauri kene'ena hauna hanona mauri kea'ina. \v 25 Hau ha hanopaka tabakia maikoinai pea'ina ena mauri peba 'akaumana 'ao pea'i ki'ana raninai ena namo hanona taba? \v 26 Hau ha au pau'uai 'ao e'u 'abi paukiai kehaumaea raninai, Maearima Nahuna abomo ia kehaumaeaina ena nuabiai abomo Hamana ena nuabiai ena aneru robekia kipokia ekia mai raninai. \v 27 'Abi tohana mo au wai nahina benimi, neia tikoroti haukia baika hanona a'i kate'ari keaomo Tirama ena obia aiarana kateihana.” \s1 Iesu Ihana Ebahaeaina. \r (Mt 17.1-8; Mk 9.2-8) \p \v 28 'Abi neiakia ehinanakia wapu 'ababani teore murikiai Iesu ehore Petero, Ioane mai Iakobo eba ka'anakia oeoai tekara'au kebahuba'ari paunai. \v 29 Ebahuba'ari aonai ia wairana ehaeai ena habuni epore e'imare 'imare. \v 30 Hau rua ia kipokia te'abi'abi, Mose mai Elia. \v 31 Mai nuabikia tewaira tina Iesu kipokia Tirama ena nuatae ihobonai Ierusalemai ke'ari hauna terobahu aina. \v 32 Petero 'abana kipokia hanona teparua 'ari ba teno'a, Iesu nuabina mai hau rua herenai tekoroti haukia abomo teihanakia. \v 33 Hau rua Iesu aba katehabona aonai, Petero ehore Iesu ehina bena etibaha, “Poki haumu e, aika neia nahamiaho hanona enamo ki'a baha! Ai i'aua aihau katababainakia, ha oi 'eumu, ha Mose 'euna, ha Elia 'euna.” Ia hanona a'i e'iobina paunai e'abi 'abaea. \p \v 34 Ia ni'abi ohomo aonai 'auhao emai ikoinai ekaiabunakia, ba ia 'auhao aonai hanona teta'u ki'a. \v 35 Aia ha 'auhao aonai emai etibaha, “Neiana hanona Au Naha'u, atina'ana hauna, aiana katona.” \v 36 Aia weiana epua murinai Iesu ikupaiana teihana. I'abana haukia 'abi ha a'i tehina 'apuana, abomo taba teihanakia haukia rani weianai hanona hau ha a'i tehina bena. \s1 Iesu Miori Aonai Auba Ki'a Obona Eu'u Ahina. \r (Mt 17.14-18; Mk 9.14-27) \p \v 37 Erani ia oeoai teriri Iesu maearima bo'ona kipokia tebaitabu ahi. \v 38 Hau ha maearima baiatakiai eio etibaha, “Ba'iobi haumu e, au oi nanoini'o, naha'u neiana moihana, naha'u hamomona mo neiana. \v 39 Rani baika auba ha miori neiana nia'ina, beronai neio, niba'ororo abuna, pinanai 'uto'uto tikarahi, a'i nihabona keaomo hauna nimani'a obo. \v 40 Au ti'abani'o haukia anoinakia auba ki'a obona kateu'u ahina, ba ia a'i etainakia.” \p \v 41 Iesu ehina benakia etibaha, “A'ikakauma aha'i mai ki'a babai uruna haumi, heremiai kamiaho keaomo aita? Nahumu omaiaina here'u.” \v 42 Miori eka'a haha aonai biriua ki'a obona ehore miori 'anoai e'atiaina eba'ororo abuna, Iesu ehore auba ki'a obona ebatana ba miori ebamaurina, eaoaina hamana ebena. \v 43 Tirama ena hiabu rarina 'akinai maearima ikoikiai teta'u ta'u huri. Ia Iesu taba ebabaina hauna tiaonamoai ohona aonai i'abana haukia ehina benakia etibaha, \s1 Iesu Ke'ari 'Abina Ehina Pouna. \r (Mt 17.22, 23; Mk 9.30-32) \p \v 44 “'Abi tabana heremiai aba kahinana hauna tomobahuai haraina. Maearima Nahuna hanona hinahinana katehina maearima herekiai.” \v 45 'A ia ena 'abi neiana anina a'i te'iobina. Ia herekiai taba e'uahina hauna ebuni buonai obona a'i teobo, ba katebakaina hanona teta'u. \s1 Tai Hanona Eapa'ua. \r (Mt 18.1-5; Mk 9.33-37) \p \v 46 Rani ha i'abana haukia kipokia mo baiatakiai tebaihara tae tai hanona keapa'ua ki'a baha. \v 47 Iesu ekia raona weiana e'iobina buonai miori papana ha emaiaina herenai ebakorotina. \v 48 Ba ehina benakia etibaha, “Tai ha au ata'uai miori papana neiana nia'i taeana hauna hanona au nia'i taeana'u, au nia'i taeana'u hauna hanona euhuna'u Tirama abomo nia'i taeana. Wai ikoimiai baiatamiai ha eko'i ko'i ki'a baha hauna ia hanona keapa'ua ki'a baha.” \s1 A'i Ni'oatanimi Hauna Emi Hau. \r (Mk 9.38-40) \p \v 49 Ioane Iesu ehina bena etibaha, “Poki haumu e, ai hau ha taihana oi atamuai auba ki'a obokia eu'u ahinakia. Ba ai tahina bena kebapuana pokina ia hanona aika 'abaka aha'i.” \v 50 Iesu ehina benakia etibaha, “A'i patoba'orona, pokina a'i ni'oatanimi hauna hanona wai 'abami.” \s1 Samaria Haukia Iesu A'i Tenuatae aina. \p \v 51 Iesu kemue kupa keao ranina ekaibari aonai ia aona ebataburana emikiri Ierusalema keao. \v 52 Ba iuhubeau haukia euhu 'uainakia teao Samaria aiarana ha aonai taba ikoikiai kateba'orunakia. \v 53 'A maearima weia haukia a'i tea'i taeana, pokina ia te'iobina Iesu hanona Ierusalema niao. \v 54 I'abana haukia Iakobo mai Ioane babai weiana teihana raninai tebakaina tetibaha, “Obiapaka e, nonuatae iruba kupai kataparina, keriri keba'ara koukounakia, u?” \v 55 'A Iesu ekabe terarua erikenakia, \v 56 ba ia teao aiara haeai ha. \s1 Iesu I'abana Hoana Aeahomana. \r (Mt 8.19-22) \p \v 57 Ia taearai teka'a aonai hau ha Iesu ehina bena etibaha, “Au oi aeana nuao hanona murimuai ka'au.” \v 58 'A Iesu ia ehina bena etibaha, “Waeha 'aki hanona mai ekia 'uri, 'ubi roborobokia abomo mai ekia ni'i, ia Maearima Nahuna kenoti kearai hanona 'ekana aha'i.” \v 59 Haeamona Iesu hau ha ehina bena etibaha, “Muri'uai mo'au.” 'A hau weiana e'abi etibaha, “Obiapaka e, maeao hama'u mahore 'uaina.” \v 60 Iesu ia ehina bena etibaha, “Ti'ari haukia ekia 'ari temehorena, 'a oi moao Tirama ena obia aiarana pouna koiroro aina.” \p \v 61 Haeamona hau mo ha e'abi etibaha, “Obiapaka e, au murimuai ka'au, ia maeao 'uai e'u rama haukia herekiai haparua mahinana.” \v 62 Iesu ena 'abi ebamuena etibaha, “Hau ha 'ani ihiuana imanai nia'ina, 'a keiha kabe to'o baihana hauna hanona Tirama ena obia aiarana akana kebabaina hanona a'i ketaina.” \c 10 \s1 Iesu Maearima Imabui Harau Rua Rua Euhunakia. \p \v 1 Neiana murinai Obiapaka ehore haukia imabui haraurua rua etina'anakia, ikoikiai baiatakiai rua rua euhunakia kate'uai kateao ia kipona keao aiarakia mai 'ekakia ikoikiai. \v 2 Ehina benakia etibaha, “Umai aniani aba ebo'o harai ia aka haukia mo a'i ebo'o, ua buonai uma poki hauna katonoina, ia kehore aka haukia keuhunakia ena umai kateaka. \p \v 3 Tomoao! Au wai nauhu ahinimi ihobona mamoe nahukia 'abakia, waeha 'aki baiatakiai. \v 4 Mahoa ihiua hiua, pute 'ao tamaka ha a'i katoa'i. Taearai abomo maearima ha kipokia a'i katokikipa. \v 5 Itu tabanai katokara'au, katohina 'uaina 'abina hauna neiana, ‘Baibua hanona itu neianai!’ \v 6 Hau weiana aona kebaibua raninai, wai emi baibua hanona ia ahanai kemiaho. Ia keaha'i raninai emi baibua hanona kemue heremi. \v 7 Kipokia itu weianai katomiaho oioi, taba tibaibeni haukia katoani 'ao katoinu, pokina aka hauna mai 'arana hanona enamo. Itu ha ha a'i katoao. \p \v 8 Aiara tabana aonai katokatoto, katea'i taeanimi raninai wairamiai taba tekaitina hauna katoana, \v 9 aiara weianai inawa haukia katoba maurinakia, abomo katohina benakia, katotibaha, ‘Tirama ena obia aiarana hanona aba nimai heremi.’ \v 10 Ia aiara ha aonai katokatoto, a'i katea'i taeanimi raninai katokarahi taearanai kato'abi katotibaha, \v 11 ‘Emi aiara apurorona weiana etau to'ona 'apumaiai hauna aba ṯatabu tabu obona niwahi heremi. Weia kato'iobina Tirama ena obia aiarana aba herekai.’ \v 12 Au wai nahina benimi, bakai berauranai Sodoma ena haiara ma kenamo 'apua ba aiara weiana ena haiara keapa'ua. \s1 Aiara Haukia A'i Teraona Kabe. \r (Mt 11.20-24) \p \v 13 “Korasina e! Heremuai hanona keki'a wairai. Betesaida e! Oi abomo heremuai hanona keki'a wairai. Ba ta'u ta'u huri akakia neiakia heremi ai ababai haukia weia Turo mai Sidono aokiai pababai raninai, aba wa'i baha pateraona kabe, habuni ki'a obokia patebatotonakia rabuai pateata patemiati. \v 14 Bakai berauranai Turo mai Sidono ekia haiara ma kenamo 'apua ba wai 'eumi keapa'ua. \v 15 Kaperanauma e! Oi abomu mo. Kipomu pokara'au poao kupa ubinai ṉa nuhoma. Ia aha'i. Oi hanona katetori oboni'o koriri 'ari 'ekana.”\f + \fr 10:15 \ft (15) 'ao \+it Hades.\+it*\f* \p \v 16 Iesu i'abana haukia ehina benakia etibaha, “Wai aiami niona hauna au aia'u abomo aba niona, wai nibaki'animi hauna au abomo nibaki'ana'u, ia au nibaki'ana'u hauna euhuna'u hauna abomo nibaki'ana.” \s1 Haukia Imabui Haraurua Rua Temue Iesu Herena. \p \v 17 Haukia imabui haraurua rua teao haeamona mai aonamokia temue herena te'abi tetibaha, “Obiapaka e, oi atamuai auba ki'a obokia tau'u ahinakia hanona aiamai teona.” \v 18 Iesu ia ehina benakia etibaha, “Au Satani kupai e'eho hanona aihana matoha 'imare 'abana. \v 19 Au hiabu wai aba abenimi, 'erau 'ao hara katoehe 'ininakia abomo 'ou hauna ena hiabu ikoinai katotara haona, taba ha a'i kebamani'animi. \v 20 Auba ki'a obokia aiami teona paunai a'i katoaonamo, 'a atami kupai aba terere hauna katoaonamo aina.” \s1 Iesu Eaonamo. \r (Mt 11.25-27; 13.16, 17) \p \v 21 Rani weianai Iesu Auba Robe paunai aona enamo ki'a e'abi etibaha, “Hama'u e, kupa mai hanopaka Obiana nabanamoni'o, pokina taba neiakia aotipa mai aobero haukia herekiai obuninakia haukia miori papakia herekiai obawaira tinana. 'E, hama'u, pokina neiana hanona oi emu raona namona. \v 22 Taba ikoinai hanona Hama'u aba ebaibeni here'uai, Nahuna hauna tai ha a'i e'iobina ia Hamana ikupaianamo, Hamana hauna tai ha a'i e'iobina Nahuna mai nahuna nenuatae ainakia herekiai kebawaira tinana haukia ikupaiakia mo.” \p \v 23 Weiana Iesu eiha kabe i'abana haukia ehinabe buninakia etibaha, “Taba neiakia ṯoihanakia haumi hanona tutai harai ṯoiha tinanakia. \v 24 Pokina au wai nahina benimi, mahabanai haukia mai aiara obiakia bo'okia tenuatae wai ṯoiha haukia pateiha ia a'i teiha, tuo'o haukia pateo'o ia a'i teo'o.” \s1 Ori Ibabataina Samaria Hauna Namona. \p \v 25 Weia rauhubu poki hauna ha emikiri Iesu ehobona etibaha, “Ba'iobi haumu e, taba kababaina hanona mauri banaibanai ka'ina?” \v 26 Iesu ia ena 'abi ebamuena etibaha, “Rauhubu pukana aonai aea terere aihona? Aea o'iobi aihona?” \v 27 Ia ena 'abi ebamuena etibaha, “Obiapaka emu Tirama koraona'au aina mai aomu ikoinai, mai aubamu ikoinai, mai taburamu ikoinai, mai emu raona ikoinai, abomo heremu hauna koraona'au aina oi kipomu nuraona'au aini'o 'abana.” \v 28 Iesu ia ena 'abi ebamuena etibaha, “Emu 'abi hanona ebero, ṉa kobabai aiho hanona komauri.” \p \v 29 Rauhubu poki hauna kipona eapaina ebakai bakai etibaha, “Ba here'u hauna hanona tai?” \v 30 Iesu ia ena 'abi ebamuena etibaha, “Hau ha Ierusalema ai eriri Ieriko eao aonai kakikaki haukia tehe abuna, ena habuni tebakurinakia teahu ki'ana herekai mo pe'ari ba tehabona. \v 31 Rani weianai Robe hauna ha taeara weianai eka'a eao, eihana raninai taeara haia haianai ekabanai. \v 32 Ihobonaimo Lebi itubuna hauna ha taeara weianai eao, eihana raninai taeara haia haianai ekabanai. \p \v 33 'A Samaria hauna ha ena kaoao ai hau weiana herenai ekara'au, eihana raninai eaoko'o aina. \v 34 Eao herena hauna mani'akia tehoro mai bine beinai etaronakia e'apanakia. Ba ena doniki ahanai ebamia'auna, eaoaina iha'ini itunai ua'a e'imana. \v 35 Erani hau weiana ehore moni rua etara 'aunakia itu iha'inina hauna ebena ehina bena etibaha, ‘Ko'ima haraina, herenai bita kone'e hanona e'u mueai 'arakia kabeni'o.’” \p \v 36 Iesu ia ebakaina etibaha, “Oi taba ṉa nuhoma? Hau weiakia teaihau aonai aeana hauna kakikaki haukia imakiai enouta hauna herena haunai ebaona?” \v 37 Ia etibaha, “Weiana eaoko'o aina hauna.” Iesu ia ehina bena etibaha, “Moao ebabaina ihobona mo kobabaina.” \s1 Iesu Eao Mareta Mai Maria Herekia. \p \v 38 Iesu i'abana haukia kipokia taearai teao aiara haeai tekara'au, weia babi'e ha atana Mareta ehore ea'i taeana ena ituai. \v 39 Ia hatina atana Maria hanona eao Obiapaka aena pokinai emiati ena ba'iobi 'abikia aiakia nio'o. \v 40 'A Mareta baki ia'i taeakia a'i a'i haraina ebabaina hanona aona earo'ari, ba emikiri eao Iesu ehina bena etibaha, “Obiapaka e, oi a'i nuraonana hati'u naiana ehabona'u kipo'u aka ikoinai nababai. Mohina bena mebaraina'u.” \v 41 Obiapaka ia ena 'abi ebamuena etibaha, “Mareta e, Mareta e, oi hanona aomu niaro'ari taba bo'okia paukiai nuatetua, \v 42 ia taba hamona mo nahanuataeai hauna Maria aba enuatae aina, ia herenai a'i katea'i pare 'apuana.” \c 11 \s1 Iesu Bahuba'ari Eba'iobinakia. \r (Mt 6.9-13; 7.7-11) \p \v 1 Rani ha Iesu 'eka ha ai ebahuba'ari, ena bahuba'ari epua murinai i'abana haukia ha ehore ehina bena etibaha, “Obiapaka e, bahuba'ari moba'iobinamai Ioane i'abana haukia eba'iobinakia 'abana.” \v 2 Ba Iesu ia ehina benakia etibaha, “Katobahuba'ari raninai ṉa kato'abi aiho. \q1 ‘Hamamai e. \q1 Oi atamu hanona katabarobena. \q1 Emu obia aiarana kemai. \q1 \v 3 Rani ikoinai ṯanuatae aina \q1 anianina kobenamai. \q1 \v 4 Emai ki'a kohina haonakia, \q1 pokina ai tibaki'anamai haukia \q1 ekia ki'a ṯahina haonakia. \q1 Abomo baihobo aonai \q1 a'i kobakatotonamai.’” \p \v 5 Ia haeamona ehina benakia etibaha, “Wai haumi ha wapuka'a ibuanai peao ena hau ena ituai penoina petibaha, ‘E'u hau e, parawa aihau mo pobena'u. \v 6 Pokina e'u hau ha ena kaoao aonai emai here'u, karo'ona ia aniani mo here'u aha'i.’ \v 7 Aonai ua'a ke'abi ketibaha, ‘A'i kobaro'arina'u, pa'abi hanona aba ikaiabu abomo au naha'u kipokia hanona ṯaparua. A'i kamikiri taba ha a'i kabeni'o.’ \v 8 Au wai nahina benimi, ena hau paunai ia a'i kemikiri taba ha a'i kebena, 'a ia ena noi 'ariai 'ariai paunai kemikiri, ia nenuataeai tabakia ikoikiai kebena. \v 9 Haeamona au wai nahina benimi, katonoi hanona katoa'ina, katotabuna hanona katotabu ahina, katohara hara hanona pa'abi ikaikau 'eumi. \v 10 Weiakia tinoiai haukia hanona tia'i, weiakia tibaitabu haukia hanona titabu ahi, nihara hara hauna 'eunai pa'abi hanona ikaikau. \p \v 11 Wai hama haumi ha nahumu maia penoi raninai 'erau pobena, u? \v 12 'Ao ahoi penoi raninai hara pobena, u? \v 13 Wai ki'a haumi re'a, taba namokia nahumi ibenikia ṯo'iobi. Namo babita Hamami kupai nemiaho hauna Auba Robe tinoi noi aina haukia kebenakia.” \s1 Baika Te'abi Iesu Belesebulo Hiabunai Niaka. \r (Mt 12.22-30; Mk 3.20-27) \p \v 14 Iesu ehore 'aiaunu paipaina hau ha aonai eu'u ahina, paipai weiana ekarahi ba e'aiaunu hauna e'abi'abi, teihana haukia teta'u ta'u huri. \v 15 Ia maearima baika te'abi tetibaha, “Belesebulo paipai ekia obia arana ena hiabuai ia paipai neiakia eu'u ahinakia.” \v 16 Baika Iesu tehobona ekia nuatae kupa ena hoa ha pebabaina pateihana. \v 17 Ia Iesu hanona ekia raona e'iobina, ba ehina benakia etibaha, “Hanopaka kipona niwatena ba nibai'oata hanona keki'a, abomo itubu kipona niwatena ba nibai'oata hanona ke'eho. \v 18 Satani kipona kewatena ba kipona ke'oatana raninai, ena hanopaka aea kekori 'ini aiho? Neiana nahinana pokina wai tu'abi ‘Belesebulo ena hiabuai paipai au'u ahinakia.’ \v 19 Au Belesebulo ena hiabuai paipai nau'u ahinakia raninai, tai ena hiabuai wai i'abami haukia tihore paipai ṯeu'u ahinakia? Ua buonai ia katehore wai kateba beronimi. \v 20 Ia au Tirama ena hiabuai paipai au'u ahinakia raninai, Tirama ena obia aiarana aba ekara'au heremi. \p \v 21 Tabura hauna mai ena pura'a ena itu ke'imana hanona ena kohu ikoikiai katemiaho harai. \v 22 'A etabura ki'a hauna ha ia pehuari bena ba peahuna raninai, ena pura'a imanai kea'i obonakia ena kohu ikoikiai kewate otaraina. \p \v 23 Tai'u a'i nitai hauna hanona au ni'oatana'u, au kipokia a'i ṯabararo bararo hauna hanona nikapo kapo otarainakia. \s1 Auba Ki'a Obona Emue Ena 'Eka 'Ai'aina. \r (Mt 12.43-45) \p \v 24 “Auba ki'a obona ha hau ha aonai nikarahi raninai, 'eka 'ororokia 'ekakiai nikaoao, ena nuatae kearai ia 'eka mo ha aha'i. Kipona ni'abi netibaha, ‘Kamue kaeao amiaho 'uai ituna.’ \v 25 Ba emue eao itu hanona aba itaro abomo aba e'oru harai etabu ahina. \v 26 Weiana ia eao auba ki'a obokia 'akikia 'abaihau hamomo ebaka'anakia, ba teao tetoto weia temiaho, hau weiana ena mauri 'uainai papana enamo, 'a bariu ena mauri aba eki'a ki'a baha.” \p \v 27 Iesu 'abi neiakia nehinanakia aonai babi'e ha mako baiatakiai Iesu eiona etibaha, “Oi ebaramani'o mai oi eba'aeni'o babi'ena hanona enamo.” \v 28 'A Iesu ena 'abi ebamuena etibaha, “Ua a'i kehoma, ia Tirama ena 'abi tiona abomo ṯe'ini bena haukia tenamo ki'a baha.” \s1 Parisea Haukia Tenuatae Hoa Ha Kateihana. \r (Mt 12.38-42) \p \v 29 Maearima Iesu teto'u aina aonai, ena 'abi ea'i ramana etibaha, “Uru neiana hanona uru ki'a obona, bata'u ta'u huri hoakia nitabu, ia ha a'i kerama herekiai, Iona ikupaiana mo bata'u ta'u huri hoanai keao. \v 30 Iona hanona bata'u ta'u huri hoanai eao Nineba haukia herekiai ihobona mo Maearima Nahuna hanona uru neiana herenai. \v 31 Bakai ranina aonai obia babi'ena Seba kemikiri uru neiana haukia behoai kehorotinakia, pokina ia hanona hanopaka puanai emai Solomona ena aotipa 'abikia keo'o, ia bariu ha neia hanona Solomona etara haona. \v 32 Bakai ranina aonai Nineba haukia hanona katemikiri uru neiana haukia behoai katehorotinakia pokina Iona ena iroroai teraona kabe, ia bariu ha neia hanona Iona etara haona. \s1 Ramepa Ihao'auna 'Ekana Tohanai Kohao'auna. \r (Mt 5.15; 6.22, 23) \p \v 33 “Hau ha ramepa keba'arana raninai itu bunianai 'ao uro aonai a'i kekai tina, ia ramepa ihao 'auna 'ekana tohanai kehao 'auna ba weia titoto haukia hanona ea weiana kateihana. \v 34 Oi mahamu hanona hauanimu ena ramepa, ba oi mahamu enamo raninai hauanimu maikoina abomo ea aonai, ia mahamu keki'a raninai hauanimu maikoina hanona wapura aonai. \v 35 Ua buonai ko'ima 'ima haraini'o ea aomuai hauna a'i mewapura abuna ta'una. \v 36 Oi hauanimu maikoinai niea obo papana ha wapura aonai aha'i raninai, maikoina hanona kea obo harai matoha ramepa eana maikoina nibeni'o nibaeani'o 'abana.” \s1 Iesu Rauhubu Poki Haukia Erikenakia. \r (Mt 23.1-36; Mk 12.38-40) \p \v 37 Iesu e'abi nonoa raninai, Parisea hauna ha ia enoina terarua kateaniani haeamo buonai ia etoto eao emiati keaniani. \v 38 Parisea hauna Iesu eihana hanona eta'u ta'u huri, pokina aniani raninai imana a'i eutu. \v 39 Weiana Obiapaka ia ehina bena etibaha, “Bariu wai Parisea haumi hanona 'ere mai uro kapekia mo ṯoutu harainakia, 'a ia aomi hanona bainao mai ki'a ebonu 'au. \v 40 Po'o po'o haumi, ia kapena ebabaina hauna, aona abomo a'i ebabaina, u? \v 41 Ia aonai ṯemiaho tabakia uraru haukia katobenakia. Ba taba ikoikiai aba terau'a wai 'eumiai. \p \v 42 “Parisea haumi e, heremiai hanona keki'a wairai! Pokina emi aniani iba'orimokia mai ibahiabu hiabukia papakia tubahunakia harauhaea aonai hamomona tubaibeni Tirama herenai, 'a Tirama herenai bero mai raona'au pato babaina hauna tohabona. 'A neiana abomo katobabaina, ia weiana abomo a'i katohabona. \p \v 43 “Parisea haumi e, heremiai hanona keki'a wairai! Pokina emi nuatae hanona marea aonai miati 'ekakia namokiai katomiati, abomo kawakawa 'ekakiai katemariki ainimi katebanamonimi. \p \v 44 ‘Heremiai keki'a ki'a baha! Pokina wai hanona ihobona 'ariahakia 'ai'aikia 'akikia, maearima a'i te'iobina ahakiai tiaoaina timaiaina Tirama wairanai aba te'opu.’” \p \v 45 Rauhubu poki hauna ha ia ehina bena etibaha, “Ba'iobi haumu e, oi ṉa nu'abi aiho hanona ai abomo nubahaumaenamai.” \v 46 'A ia etibaha, “Rauhubu poki haumi e, heremiai hanona keki'a ki'a baha! Wai maearima iebebe pumakia tubabuanakia, 'a wai kipomi ha iebebe weiana ena puma aea homana imami kiri'u kiri'una hamona a'i ni'ata 'apuana. \p \v 47 “Heremiai keki'a wairai! Wai hamami mahabanai haukia teahu 'arinakia, ba wai tuhore ekia 'ariahakia tubabainakia. \v 48 Ua buonai wai hamami ekia babai tubatoha akakia tubaihanakia, pokina ia teahu 'arinakia, wai hanona ekia 'ariahakia tubabainakia. \p \v 49 “Ua paunai Tirama ena 'iobi 'abina etibaha, 'Au mahabanai haukia mai iuhubeau haukia kauhunakia kateao, baika hanona kateahu 'arinakia, baika katebaki'anakia. \v 50 Weiana paunai hanopaka erama emai mo bariu mahabanai haukia ikoikiai aruarukia tekiki oioi, pumana hanona uru neiana haukia katehoaina. \v 51 Abela aruarunai ea'i ramana emai mo Sakaria aruarunai, ia hanona banamo itarana mai marea robena baiatakiai teahu 'arina. 'E, au wai nahina benimi, pumana hanona uru neiana haukia katehoaina. \p \v 52 “Rauhubu poki haumi e, heremiai hanona keki'a wairai! Pokina aotipa taearana aba tokaiabuna, wai kipomi a'i katototo, katetoto haukia ekia taeara abomo toehe abuna.” \p \v 53 Iesu 'eka weiana nihabona raninai, rauhubu poki haukia mai Parisea haukia te'oatana, ekia bakaibakai haeai haeai tehina herenai. \v 54 Ena 'abi te'itimana, ha kehina ki'ana raninai katebato'ona. \c 12 \s1 Bai'oi Haukia Ekia Hoahoa Taikia A'i Katotai. \r (Mt 10.26, 27) \p \v 1 Rani weianai maearima bo'ona 'akina tebaehe aina, 'a Iesu i'abana haukia eba'iobi 'uainakia etibaha, “Parisea haukia ekia bai'oi akana herenai Kato'ima 'ima harainimi weiana hanona bakupu muramurana 'abana. \v 2 'A tebahu abunakia tabakia ikoikiai katekarahi abomo tehore buninakia tabakia ikoikiai kate'iobi. \v 3 Wapura aonai taba ohinana hauna beraura eanai kateona abomo ikaihuri aonai haianai obatete aina hauna itu kapenai kateiroro aina. \s1 Tirama Ikupaiana Mo Kahata'u aina. \r (Mt 10.28-31) \p \v 4 “E'u hau e, au wai nahina benimi. Hauani iahu'arina mo te'iobina ia murinai taba ha ahanai a'i katebabai muena haukia a'i katota'u ainakia. \v 5 Ia katota'u aina hauna au kahore kaba'iobinimi. Ia hanona hauanimi keahu 'arina murinai mai ena hiabu ni'ara banai banai irubana aonai kekapo 'aunimi hauna Tiramana katota'u aina. \p \v 6 Komure ima pahakawanakia 'arakia toea rua mo. 'A Tirama hanona weiakia ha a'i ereana. \v 7 'Abi tohana, bui bita aramiai haukia aba etuabi orenakia. A'i katota'u, wai hanona komure bo'okia aba totara haonakia. \s1 Iesu Pouna Kahahinana, Ia A'i Kahahaumaea. \r (Mt 10.32, 33; 12.32; 10.19, 20) \p \v 8 “Au wai nahina benimi. Hau ha au pou'u kehinana maearima wairakiai, Maearima Nahuna abomo Tirama ena aneru wairakiai ia pouna kehinana. \v 9 'A maearima wairakiai au kebuniaina'u hauna abomo Tirama ena aneru wairakiai au ia kabuniaina. \p \v 10 Hau ha Maearima Nahuna herenai ke'abi ki'a hanona aba kehina haona ia hau ha Auba Robe herenai ke'abi ki'a hanona a'i kehina haona. \p \v 11 “Kateaoainimi marea obiakia rauhubu mai hiabu haukia wairakiai raninai, aomu a'i kearo 'ari ekia 'abi aea kobamue aihona 'ao oi aea ko'abi aiho. \v 12 Pokina rani weianai Auba Robe kehore oi taba ko'uahina hauna aba keba'iobini'o.” \s1 'Abi Ibabataina Kepu Hauna Ao'abaeana. \p \v 13 To'u aonai hau ha Iesu ehina bena etibaha, “Ba'iobi haumu e. A'a'u mohina bena emai kohu hamamai e'ari boinakia haukia tararua baiatamai ai mewatenakia.” \v 14 Iesu ia ena 'abi ebamuena etibaha, “Hau e, tai au ea'i taeana'u emi bakai kababaina abomo emi kohu kawatenakia?” \v 15 Ba maearima ehina benakia etibaha, “Kato'inibeni harainimi kohu a'i katouhoreai ki'a baha, pokina maearima ena mauri tohana hanona ena kohu bo'onai a'i nimai.” \p \v 16 Iesu 'abi ibabatai ha ehina benakia. “Herenai kepu ebo'o hauna ha ena hanoai uma anikia bo'ona etabu ahinakia. \v 17 Ba kipona aonai eraona raona etibaha, ‘Taba kababaina? 'Eka aha'i, 'eka tabanai e'u ube kahorotinakia.’ \v 18 Haeamona etibaha, ‘Ṉa kababai aiho, paraboa 'ai'aina karubuna apa'uana ha mahamahana kababaina, ba e'u biraura aniani ubekia mai e'u kohu ikoikiai weia kahorotinakia. \v 19 Au kipo'u ka'abi katibaha, “Au hanona taba namokia here'u aba ebo'o harai aro'anakia ihau bo'okia 'eukia. Bariu karai kaniani kainuinu kaonamo harai.” ’ \v 20 'A Tirama ehore ehina bena etibaha, ‘Po'o haumu e! Bariu rabi neianai au oi emu mauri ka'i obona raninai naiakia oro'anakia haukia hanona tai kea'inakia?’” \v 21 Ba Iesu ena 'abi orenai etibaha, “Neiana hanona maearima ha kipona ena taba nibararonakia ia kipona 'euna, ia Tirama wairai hanona ena ibararo a'i ebo'o.” \s1 Aomi A'i Kearo'ari. \r (Mt 6.25-34) \p \v 22 Ba Iesu i'abana haukia ehina benakia etibaha, “Weiana buonai au wai nahina benimi. Emi mauri paunai taba patoana 'ao haumiai taba patobatotona hauna aomi a'i kebaro 'arina. \v 23 Pokina mauri hanona eapa'ua ba aniani hauani abomo eapa'ua ba habuni. \v 24 'Aokakara katoraonanakia. Aniani a'i tibato 'ao eueu berauranai aniani a'i tibararo abomo ekia rerea 'ekana aha'i ia Tirama akia nibenakia. Ia wai hanona roborobo totara haonakia. \v 25 Oi tai ha emu ao aro'ariai haumu papana pebahoma'ana hanona petaina, 'ao? \v 26 Weiana taba papakia neiakia ibabaikia a'i to'iobi raninai aehoma buonai taba haeai haeai aomi tibaro 'arinakia. \p \v 27 “Bebetu ti'omu hanona katoihanakia. Kipokia habuni akana a'i tibabaina. Ia au wai nahina benimi. Solomona obia arana ena habuni tenuabi ki'a, iamo bebetu neiana hanona enamo ki'a baha ba Solomona ena habuni. \v 28 Tirama kipona hano tubukia nibataitainakia bariu timauri mara kate'ororo irubai kahakapo 'aunakia kate'ara. Tirama ehore ua nibataitai aihonakia, ia wai habuni a'i nibabatotonimi, u? A'ikakauma papana haumi. \v 29 Aomi taba patoana mai patoinu hauna a'i katotabuna, weiakia aomi a'i katebaro 'arina. \v 30 Hanopaka neiana aonai Tirama a'i tia'ikakaumana haukia ikoikiai taba neiakia titabunakia, ia Hamami kupai hauna taba neiakia ṯonuatae ainakia ikoikiai aba e'iobinakia. \v 31 Tirama ena obia aiarana katotabu 'uaina hanona neiakia ikoikiai wai kebenimi.” \p \v 32 “To'u papana haumi e. A'i katota'u, pokina Hamami mai aonamona ena aiara kebenimi. \v 33 Emi kohu katokawa kawainakia monikia uraru haukia katobenakia, a'i neki'a 'apua mahoa ihiua ihiuana katoba'oruna 'eumi, kupa kepuna a'i niore 'apua hauna katoa'ina. Bainao ha weia a'i niao abomo muhi taba weia ha a'i tia'i ki'ana. \v 34 Pokina emi kepu nemiaho 'ekana hanona wai aomi abomo weia.” \s1 Ta'ara'i Hauna Namona Nibai'ima. \r (Mt 24.45-51) \p \v 35 “Emi habuni katohai 'ininakia abomo emi ramepa hanona katoba'aranakia katobai'ima. \v 36 Wai hanona ihobona bai'ima haukia 'abakia, ekia poki hauna hawainibe mahamaha 'ekanai kemue kemai ṯe'imana. Ba kemai pa'abi kehara harana raninai pa'abi beronai mo katekaikauna. \v 37 Ta'ara a'i haukia tibai'ima oho aonai ekia poki hauna kemai ketabu ahinakia hanona enamo. 'Abi tohana au wai nahina benimi. Poki hauna kipona ena habuni kehai 'inina ekia aniani 'ekanai kebamiatinakia, kero'onakia ekia aka kebabaina. \v 38 Rabi wapuka'a 'ao kokoro'u ti'arara aonai ta'ara a'i haukia tibai'ima oho aonai ekia poki hauna ketabu ahinakia hanona tenamo. \p \v 39 Neiana kato'iobi haraina. Itu poki hauna bainao hauna ena mai ranina ke'iobi 'uaina raninai ena itu ke'imana a'i kepa'a. \v 40 Wai abomo katoba'oru, pokina a'i to'iobina rani tabanai Maearima Nahuna kemai.” \s1 'Abi Ibabataina, Aka Hauna Namona Mai Aka Hauna Ki'a Obona. \p \v 41 Petero Iesu ebakaina etibaha, “Obiapaka e, 'abi ibabatai neiana ai ikupaiamai heremai ai nohinana 'ao maearima ikoikiai abomo?” \v 42 Obiapaka e'abi etibaha, “Tai aia iona mai ao bero hauna, ia ena poki hauna hiabu ebena ena itu kohukia keiha 'ini, weia ta'ara a'i haukia ekia aniani beraurakia tohakiai kebenakia? \v 43 'Ima'ima hauna weiana ena poki hauna ena mueai ua niaka harai aiho ketabu ahina hanona enamo. \v 44 'Abi tohana au wai nahina benimi. Poki hauna kehore 'ima hauna kebapokina ena kohu ikoikiai ke'imanakia. \v 45 Ia 'ima'ima hauna kipona ke'abi ketibaha, “E'u poki hauna a'i kemai baha,” ba ia kehore ta'ara a'i haukia mai babi'ekia ke'atinakia keani ani keinu inu keinu 'ari. \v 46 Rani ha 'ima'ima hauna a'i eraonana a'i eba'oru aonai ena poki hauna kekara'au hanona ia kekabe kabe hurina, puma kebena matoha aia a'i tiona haukia 'abana. \p \v 47 “'Ima'ima hauna ena poki hauna ena nuatae akana e'iobina kebabaina ia a'i eba'oru mai a'i ebabainakia, hau weiana hanona i'ati bo'ona katebena. \v 48 'A 'iobi aha'i hauna ena aka ki'a 'arana hanona kate'atina ia i'ati 'ama'amana katebena. Taba bo'ona tebena hauna herenai taba bo'ona katenuataeai, taba bo'ona ke'imanakia hauna herenai taba bo'ona katenoiai.” \s1 Iesu Emai Hanona Baiata Kehorena. \r (Mt 10.34-36) \p \v 49 “Au hanona iruba amaiaina hanopaka ahanai, e'u nuatae pe'ara biai. \v 50 Au hanona 'uererobe ha ka'ina weiana kaopuma aina keaomo kabaore haraina. \v 51 Wai turaonana Au amai hanona baibua amaiaina hanopaka, 'u? Au wai nahina benimi, aha'i. Baibua aha'i ia hoa hore. \v 52 Bariu wairaka kahaeaoaina, rama ha aonai haukia ima baiatakiai katehoa hore, aihau katehore rua kate'oatanakia abomo rua katehore aihau kate'oatanakia. \v 53 Ia baiatakiai katehoa hore, hama kehore nahu hauna ke'oatana, nahuna kehore hamana ke'oatana, hina kehore nahuna babi'ena ke'oatana, nahu babi'ena kehore hinana ke'oatana, hinana kehore rawana babi'ena ke'oatana, rawa babi'ena kehore hinana ke'oatana.” \s1 Maearima Rani Tabana Obo A'i Teobo. \r (Mt 16.2, 3) \p \v 54 Iesu haeamona to'u haukia ehina benakia etibaha, “Tibotaina tainai 'auhao ha kemikiri katoihana raninai beronai kato'abi katotibaha, ‘Abara ketibo,’ hanona nirama. \v 55 Ahitai tibo baurana niabu raninai wai tu'abi ṯotibaha, ‘Beraura kehiabu,’ hanona nirama. \v 56 Bahaorea haumi e. Wai hanopakai mai kupai taba Tirama hanona 'abikia to'iobi, ia aehoma buonai bariu rani neianai nirama hauna 'abina a'i ṯo'iobina? \s1 Bakaiai Ehorotini'o Hauna Ohi Emi Atetua Kobaberona. \r (Mt 5.25, 26) \p \v 57 “Aehoma buonai wai kipomi ibaberomi raonana a'i tubabaina? \v 58 Oi behoai ehorotini'o hauna keaoaini'o bakai 'ekana, a'i niaoai bahani'o bakai 'ekana raninai taeara namona kotabuna torarua emi atetua kobaberona, keaha'i raninai keaoaini'o kebabakaini'o hauna herenai, ba ia kehore keaoaini'o habuni hauna herena, ba habuni hauna wapura 'ekanai kehorotini'o. \v 59 Au wai nahina benimi, weia a'i katokarahi 'apua keaomo 'ara maikoinai katohore orena.” \c 13 \s1 Iesu Maearima Ehina benakia Kateraona Kabe. \p \v 1 Rani weianai baika Iesu haianai Galilea haukia poukia tehinana, ekia ibeni tibabaina Tirama herenai raninai Pilato ena huari haukia euhunakia teahu 'arinakia aruarukia mahi aruarukia kipokia teutena. \v 2 Iesu ekia 'abi ebamuena etibaha, “Pokina Galilea haukia weiakia ua teahu aihonakia, wai turaonana Galilea haukia weiakia te'ari haukia ekia ki'a teapa'ua ki'a baha ba Galilea ṯemiaho haukia ekia ki'a? \v 3 Au wai nahina benimi. Aha'i. Wai a'i katoraona kabe raninai, ikoimiai hanona ua kato'ari aiho. \v 4 Wai turaonana weiakia haukia harauhaea 'ababani Siloama ai itu ro'ena epobu aonai te'ari haukia ekia ki'a teapa'ua ki'a baha ba baika Ierusalema ai ṯemiaho haukia ekia ki'a? \v 5 Au wai nahina benimi. Aha'i. Wai a'i katoraona kabe raninai ikoimiai hanona ua kato'ari aiho.” \s1 'Abi Ibabataina, Matiu Ki'a Obona Buana Aha'i. \p \v 6 Iesu 'abi ibabatai ha ehinana etibaha, “Hau ha suke matiuna ha ebatona ena bine haharuana aonai, muriai eao buana erarainakia ia ha a'i etabu ahina. \v 7 Weiana ia haharua ne'imana hauna ehina bena etibaha, ‘Ihau aihau nakai mue matiu neiana buana ararainakia, ia ha a'i natabu ahina. Mo'ui rabu taina. Taba buonai hano namona kebaore 'abaeana?’ \v 8 Haharua ne'imana hauna etibaha, ‘E'u poki haumu e. Mohabo 'abaeana ihau neiana hamona memiaho. Au pokina ka'ani kakaiarona kabahuna. \v 9 Ihau wairai buana baika katerama hanona enamo, aha'i raninai ia hanona i'ui kea'ina.’” \s1 Beraura Robenai Iesu Kapena Ebarara Babi'ena Ebanamona. \p \v 10 Beraura robenai Iesu Iuda haukia ekia marea ha aonai eba'iobi, \v 11 babi'e ha weia auba ki'a obona ha ehore ebainawana ihauna harauhaea 'ababani kapena ebarara, kipona kebaberona hanona a'i etaina. \v 12 Iesu babi'e weiana eihana raninai eaparina etibaha, “Babi'e e! Aba enamo. Emu inawa aba epua.” \v 13 Weiana Iesu imana babi'e ahanai ehao 'au raninai, beronai kapena ebero, ba emikiri Tirama ebanamona. \v 14 Marea poki hauna eopuere, pokina Iesu beraura robenai ebamauri paunai. Ia maearima ehina benakia etibaha, “Wapu 'abaihau hanona wai emi aka wapukia. Beraura weiakiai katomai kebamaurinimi, ia beraura robenai aha'i.” \v 15 Obiapaka ia ena 'abi ebamuena etibaha, “Wai bahaorea haumi! Wai ha Beraura robenai emi poromakau 'ao emi toniki 'ekakiai a'i ṯorubunakia bei 'urina a'i tuaoainakia, u? \v 16 Babi'e neiana hanona Aberahamo ena itubu babi'ena. Satani ia ebainawana ihauna aba harauhaea 'ababani. Ba Beraura robe aonai ia bamauri a'i pea'ina, u?” \v 17 Iesu ia ena 'abi ua ebamue aihona hanona ti'oatana haukia ikoikiai tehaumaea ki'a, 'a to'u haukia ikoikia teaonamo aka nuabikia weiakia ebabainakia paukiai. \s1 'Abi Ibabataina Tuaba Uhona. \r (Mt 13.31, 32; Mk 4.30-32) \p \v 18 Iesu ebakai bakai etibaha, “Tirama ena obia aiarana ibabataina taba? Tabai kababataina? \v 19 Ia hanona ihobona tuaba uhona papana, weiana hau ha ea'ina ena umai ebatona e'omu matiu rarinai eao renai 'ubi roborobokia ekia ni'i terobenakia.” \s1 'Abi Ibabataina Bakupu Muramurana. \r (Mt 13.33) \p \v 20 Haeamona e'abi etibaha, “Tirama ena obia aiarana tabai kababataina? \v 21 Ia hanona ihobona bakupu muramurana, weiana babi'e ha ea'ina parawa bo'ona uro aonai kipokia euta haeamona, euna eaomo maikoinai ekupu.” \s1 Tirama Ena Obia Aiarana Taearana E'omo'omo. \r (Mt 7.13, 14, 21-23) \p \v 22 Iesu ena kaoao Ierusalema taearanai eao aonai, aiara apa'uakia mai papakia aokiai maearima eba'iobinakia. \v 23 Hau ha Iesu ebakaina etibaha, “Obiapaka e! Maearima tebabita 'akimo katemauri, 'ao?” Ia ena 'abi ebamuena etibaha, \v 24 “Katotabura katoao pa'abi 'omo'omonai katototo. Pokina au wai nahina benimi, maearima bo'ona katenuatae katetoto ia a'i ketainakia. \v 25 Itu poki hauna kemikiri pa'abi kekaiabuna murinai, wai atapakai katokoroti ba pa'abi katohara harana katotibaha, ‘Obiapaka e, pa'abi mokaikauna tamatoto.’ 'A ia emi 'abi kebamuena ketibaha, ‘Wai ae'eai tomai, au a'i a'iobinimi.’ \v 26 Ba wai kato'abi katotibaha, ‘Ai oi kipokia hanona haniani mai hainuinu haeamo, abomo emai aiarai oba'iobi.’ \v 27 'A ia ketibaha, ‘Wai ae'eai tomai, au a'i a'iobinimi, ki'a ibabaina haumi ikoimiai tomokatu'a here'uai.’ \v 28 Weia mahami keao Aberahamo, Isako, Iakobo mai mahabanai haukia ikoikiai Tirama ena obia aiaranai katoihanakia, ia wai aba katetori ahinimi atapakai raninai, wai hanona katohai 'aki 'akimi katoarao'i arao'i. \v 29 Maearima hanona taetanai tibo tainai mai toto tainai ahi tainai katemai tatu 'ekanai katemiati Tirama ena obia aiarana aonai. \v 30 Ba baika ṯemurihai haukia hanona kate'uai, ia baika ṯe'uai haukia hanona katemurihai.” \s1 Iesu Ierusalema Eaoko'o aina. \r (Mt 23.37-39) \p \v 31 Rani weianai Parisea haukia baika temai Iesu herena tehina bena tetibaha, “'Eka neiana kohabona koao 'eka haeai, pokina Heroda nenuatae keahu 'arini'o.” \v 32 Iesu ekia 'abi ebamuena etibaha, “Tomoao, waeha 'aki weiana katohina bena. Au bariu mara hanona auba ki'a obokia nau'u ahinakia mai inawa haukia nabanamonakia, ba rani ibaihaunai e'u aka maikoinai kabaorena. \v 33 'A au bariu mara mai erani hanona kaka'a kaeao, pokina mahabanai hauna hanona 'eka haeai a'i ke'ari, ia Ierusalemai mo.” \p \v 34 “Ierusalema e, Ierusalema e, oi ohore mahabanai haukia oahu 'arinakia, abomo Tirama euhunakia haukia piharai oahu 'arinakia. Rani bita au anuatae nahumu ikoinai ka'umu abunakia matoha kokoro'u hina nahuna ne'umu abunakia 'abana, ia wai hanona a'i ṯonuatae aina'u. \v 35 Weiana emu itu hanona ke'aburu. Au wai nahina benimi, a'i katoiha muena'u keaomo rani ha kemai ba katotibaha, ‘Obiapaka atanai nimai hauna hamabanamona.’” \c 14 \s1 Iesu Beraura Robeai Hau Ha Ebanamona. \p \v 1 Beraura robena ha ai Iesu eao Parisea ekia poki hauna ha ena ituai kateaniani haeamo, ba baika hanona ia teiha 'ini haraina. \v 2 Weia bua haiarana hauna ha Iesu wairanai emiati. \v 3 Iesu emikiri Parisea haukia mai rauhubu poki haukia ebakainakia etibaha, “Kahabamauri Beraura robenai hanona mai rauhubuna 'ao aha'i?” \v 4 'A ia 'abi ha'i tehinana. Ba Iesu emikiri hau weiana ea'ina ebamaurina euhuna eka'a. \v 5 Haeamona ehina benakia etibaha, “Wai ha beraura robenai nahumu 'ao emu poromakau 'uriai petoa raninai, a'i ponoanoa ia a'i poberi 'auna, u?” \v 6 Ena 'abi katebamuena taearana aha'i. \s1 Kipomu A'i Kobapa'uani'o. \p \v 7 Iesu baki haukia ekia miati 'ekakia namokia tetina'anakia eihanakia raninai, 'abi ibabatai neiana ehinabenakia. \v 8 “Hau ha ena beaubeau kemai heremu ena hawainibe tatuna koao raninai, miati 'ekana namona 'akinai a'i komiati, pokina a'i o'iobina tatu poki hauna oi aramuai hauna ha aba ehina bena. \v 9 Tatu poki hauna torarua ebeaunimi hauna kemai heremu kehina beni'o ketibaha, ‘Imia'au naiana mohabona, hau neiana naia kemia'au.’ Ba oi hanona mai haumaeamu koao muriai ṯemiati haukia herekiai wa'a katomiati. \v 10 'A beaubeau kemai heremu raninai koao muriai komiati, ba ebeauni'o hauna kemai heremu ketibaha, ‘E'u hau e, oi emu imia'au hanona neiana 'ubiai.’ Tatu weiana aonai tetoto haukia ikoikiai oi mo katebanamoni'o. \v 11 Hau ha kipona kebapa'uana hanona katebaririna, 'a kipona kebaririna hauna hanona katebapa'uana.” \s1 Emu Tatu Aonai Uraru Haukia Kobeaunakia. \p \v 12 Iesu tatu poki hauna ehina bena etibaha, “Atiaha 'ao rabirabi anianina koba'oruna raninai, emu hau, uaho'abamu, hatia'amu 'ao obia haukia a'i kobeaunakia, pokina ia abokiamo oi katebeauni'o 'eumu 'arana katehorena. \v 13 'A oi tatu ha kobabaina raninai, uraru, kaiti, 'ome mai 'iau haukia kobeaunakia. \v 14 Weianai oi banamo koa'ina, pokina 'eumu 'arana a'i katehorena, ia aka bero haukia ibamikiri muekiai 'aramu koa'ina.” \s1 Ori Ibabataina Tatu Rarina Ha. \r (Mt 22.1-10) \p \v 15 Weia kipokia tianiani haeamo hauna ha aia neiana eona, ba ia Iesu ehina bena etibaha, “Tirama ena obia aiaranai kateaniani haukia hanona katenamo.” \v 16 Iesu ena 'abi ebamuena etibaha, “Hau ha tatu rarina 'akina ha ebabaina, ba maearima bo'okia ebeaunakia. \v 17 Tatu anianikia teba'orunakia aonai, ena ta'ara a'i hauna euhuna enuatae ainakia haukia kehina benakia etibaha, ‘Tomai taba ikoikiai aba te'oru.’ \v 18 'A ia ikoikiai teubo. Ba kori'uaina hauna ta'ara a'i hauna ehina bena etibaha, ‘Au hanona hano ha akawana, ua buonai kaeao kaihana. Emu poki hauna kohina bena, a'i kawahi.’ \v 19 Ha etibaha, ‘Au hanona bariumo e'u poromakau harau haea akawanakia, ba aba ṉaeao kabahobonakia, emu poki hauna kohina bena, a'i kawahi.’ \v 20 Haeamona ha etibaha, ‘Au hanona bariu mo ahawainibe, buonai a'i kawahi.’ \p \v 21 “Ta'ara a'i hauna emue emai ena poki hauna eba'iobina, ba poki hauna eopuere wairai, ena ta'ara a'i hauna euhuna etibaha, ‘Moao biai aiara ibuakiai mai ikariri 'ekakiai, uraru haukia, kaiti haukia, 'iau haukia, 'ome haukia komaiainakia.’ \p \v 22 “Ba ta'ara a'i hauna eao aka weiana ebabaina emue emai ia ehina bena etibaha, ‘Poki haumu e, ohina bena'u akana aba ababaina, ia miati 'ekana mo a'i ebonu.’ \v 23 Ba poki hauna haeamona ena ta'ara a'i hauna ehina bena etibaha, ‘Moao aiara aokiai mai ara pokikiai ṯemiati haukia komaiainakia, e'u itu katemia bonuna. \v 24 Au wai nahina benimi. Abeau 'uainakia haukia ha au e'u tatu anianina ha a'i kateani 'apuana.’” \s1 Koraona Harai 'Uaina Ba Iesu Murinai Ko'au. \r (Mt 10.37, 38) \p \v 25 Mako rarina Iesu kipokia teao, ba ekori kabe ehina benakia etibaha, \v 26 “Hau ha here'u kemai raninai ia hamana 'ao hinana, atawana 'ao nahuna, uaho'abana 'ao haibuna, abomo ia kipona ena mauri keraona apa'uana hauna au i'aba'u ai a'i keao. \v 27 Abomo hau ha kipona ena matiu ibiri ropo a'i kebuana muri'u a'i kemai hauna hanona au i'aba'u haunai a'i keao. \p \v 28 “Wai ha nonuatae itu ro'ena ha kobakorina raninai, oi komiati 'arana bita hanona kobahu 'uaina, itu weiana kobaorena monina aba ketaina, 'ao? \v 29 Itu weiana ebabai ramana, hoborona ebakoroti ia 'ubina a'i kebaorena raninai kateihana haukia ikoikiai kateiriri aina, \v 30 kate'abi katetibaha, ‘Hau neiana ena itu akana ea'i ramana, ia kebaorena hanona a'i etaina.’ \p \v 31 “Ihobona obia 'arana ha pemikiri obia 'arana ha pehuari bena raninai, pemiati 'uai peraona raona ia ena huari haukia taha harau haea ai kehore huari haukia weiakia taha harau rua timai haukia kehuari benakia hanona aba ketaina 'ao? \v 32 A'i ketaina raninai, weia atau'ai ṯemiaho oho aonai, ena iuhubeau hauna ha keuhuna keao, baibua 'abina katerobahu aina. \v 33 Ihobonaimo wai ha emu taba ikoikiai a'i kohabonakia raninai, oi hanona au i'aba'u haumuai a'i koao. \s1 Kikimaru Ena 'Aku'aku A'i Me'akauma. \r (Mt 5.13; Mk 9.50) \p \v 34 “Kikimaru hanona taba namona, ia kikimaru 'aku'akuna ke'akauma raninai aea kahaba'aku mue aihona? \v 35 Ia hanona hano mai batobato tabakia ibanamokia tabanai aha'i, ia hanona kahane'ena mo. Mai haiana hauna hanona ke'iobina.” \c 15 \s1 Ori Ibabataina Mamoe Eka'a 'Akaumana. \r (Mt 18.12-14) \p \v 1 Moni bararo haukia mai aka ki'a haukia ikoikiai temai Iesu herena aiana kateona. \v 2 'A Parisea haukia mai Rauhubu poki haukia hanona teururu tetibaha, “Hau neiana hanona aka ki'a haukia nia'i taeanakia mai kipokia 'eka hamonai tianiani.” \p \v 3 Weianai Iesu ehore 'abi ibabatai neiana ehinana ia herekiai e'abi etibaha, \v 4 “Hau ha wai baiatamiai ena mamoe hinabu hamomona. Ia hamona pe'akauma raninai, imabui baria bui 'ababani hamomo 'eka 'abaeanai pehabonakia, ia weiana e'akauma hauna murinai peao petabuna petabu ahina. \v 5 Petabu ahina raninai aronai pebuana mai aonamona, \v 6 peaoaina ena aiara. Ena hau mai herenai ṯemiaho haukia pebeaunakia, patemai herena pehina benakia petibaha, ‘Hamaonamo haeamo, pokina e'u mamoe e'akauma hauna aba atabu ahina.’ \v 7 Au wai nahina benimi. Ihobonai mo weia kupai aonamo keapa'ua, pokina neia ki'a hauna hamona eraona kabe paunai, ia bero haukia weiakia imabui bariabui 'ababani hamomo raona kabe a'i ṯenuatae aina haukia paukiai aha'i. \s1 Ori Ibabataina Koini E'akauma. \p \v 8 “Babi'e ha ena Kina harau haea, ba hamona peba'akaumana raninai, ramepa peba'arana, ena itu aona petarona, 'eka maikoina peiha haraina peaomo petabu ahina. \v 9 Petabu ahina raninai, ena hau mai herenai ṯemiaho haukia pebeaunakia, patemai herena, pe'abi petibaha, ‘Hamaonamo, pokina e'u koini hamona e'akauma hauna aba atabu ahina.’ \v 10 Au wai nahina benimi. Ihobonai mo, ki'a hauna hamona keraona kabe raninai, Tirama ena aneru wairakiai aonamo keapa'ua.” \s1 Ori Ibabataina Miori Eka'a 'Akaumana. \p \v 11 Iesu haeamona etibaha, “Hau ha nahuna rua. \v 12 Miori i'irina hamana ehina bena etibaha, ‘Hama'u e, emu kohu powatenakia, au 'eu'u hanona kobena'u.’ Weiana hamana ehore ena kohu ewatenakia terarua herekiai. \v 13 Wapu baika teao murinai, miori i'irina ena taba ea'i a'i harai, emikiri eao hanopaka haeai ha, weia mauri ki'a obonai ena kohu epapurai 'abaeanakia. \v 14 Ena kohu ikoikiai ebaorenakia murinai, hano weianai arobo rarina ekara'au, ia hanona aba neuraru. \v 15 Ba emikiri eao hano weiana hauna ha herenai emiaho, hau weiana ehore euhuna eao aiporo 'ima 'ekanai aiporo e'imanakia. \v 16 Mare'a e'ari buonai aiporo ekia aniani harua peani nuana ke'ini hauna eraonana, ia tai ha aniani a'i ebena. \p \v 17 “Weiana ia eraona raona harai aonai etibaha, ‘Hama'u hanona mai ena aka haukia tebo'o, mai ekia aniani harikia, 'a au neia mare'a keba'arina'u. \v 18 Au kamikiri kaeao hama'u herena kahina bena katibaha, Hama'u e, Tirama wairanai mai oi wairamuai aba aka ki'a. \v 19 Nahumuai kaeao hanona a'i ketaina, ia emu aka hauna ha ai kobaona'u.’ \v 20 Weiana emikiri keao hamana herena. Taearai nika'a oho aonai, hamana atau'ai mahana eao nahuna nimai eihana eaoko'o aina ebeau eao nahuna huanai era'una epauna. \v 21 'A miori etibaha, ‘Hama'u e, Tirama wairanai mai oi wairamuai aba aka ki'a. Nahumuai kobaona'u hanona a'i ketaina.’ \v 22 'A hamana hanona ena ta'ara a'i haukia ehina benakia etibaha, ‘Tomoao, habuni namoabuna ha tomaiai biaina katobabatotona, imana kiri'unai rini ha katohorotina, mai tamaka abomo ha aenai katobaba'auna. \v 23 Aniani poromakauna nahu namona ha katomaiaina katoahu 'arina, kahatatu kahaonamo. \v 24 Pokina naha'u neiana hanona e'ari ia emauri mue, e'akauma ia atabu ahi muena.’ Ba aonamo tea'i ramana. \p \v 25 “Beraura weianai hau pakana hanona ua'a umai. Ena mueai, eao itu herenai hanona hui mai ewa 'urukia eo'o. \v 26 Ba emikiri ta'ara a'i hauna ha eaparina ebakaina, ‘Weiana taba nirama?’ \v 27 Ta'ara a'i hauna e'abi etibaha, ‘Oi hatimu aba emai, hamamu ehore aniani poromakauna nahu namona ha eahu 'arina, pokina ia hanona maurina abomo namona emue etabu ahina.’ \v 28 Hau pakana aona eopuere, ebaki'a a'i ekatoto. Ba hamana ekarahi eao herena eba'amena. \v 29 'A ia hamana ehina bena etibaha, ‘Moihana! Ihau neiakia ikoikiai au oi ta'aramu a'i emu 'abi ha a'i abaki'ana. Ia oi nani nahu ha a'i obena'u, e'u hau kipokia a'i taonamo. \v 30 'A nahumu naiana hanona rea babi'ekia herekiai emu kohu ebaorenakia hauna, emai aiara raninai omikiri aniani poromakauna nahu namona oahu 'arina ia 'euna.’ \p \v 31 “Hamana etibaha, ‘Naha'u e, oi hanona rani ikoinai au here'uai omiaho, taba neiakia au 'e'u haukia ikoikiai hanona oi 'eumu. \v 32 Ia aika hanona kahaonamo, kahaonamo ki'a baha, pokina oi hatimu neiana hanona e'ari haeamona emauri, e'akauma haeamona hatabu ahina.’” \c 16 \s1 Ori Ibabataina Kohu 'Ima Hauna Ki'a Obona Ena Aotipa. \p \v 1 Iesu ehore i'abana haukia ehina benakia etibaha, “Obia hauna ha mai ena kohu i'imana hauna ha, ba maearima baika tehore tehinau aina 'ima hauna hanona ena poki hauna ena kohu nipapura ainakia. \v 2 Ba obia hauna emikiri eaparina emai ehina bena etibaha, ‘Emu aka aonai hanona taba ha 'uruna aona, emu bai'ima akakia koba'iobina'u pokina oi e'u kohu i'imakiai hanona a'i ketaina.’ \p \v 3 “Kohu 'ima hauna aonai e'abi etibaha, ‘Au bariu aea kababai aiho? E'u poki hauna aka neianai aba keba'okona'u, ka'ani ia a'i mo atabura kanoi ia e'u haumaeamo eabu. \v 4 Au taeara ha aba naraonana aea kababai aiho. E'u akai kea'i obona'u raninai e'u hau baika katehore katea'i taeana'u ekia ituai.’ \v 5 Weiana ena poki hauna herenai tea'i 'abaea 'uai haukia ha ha eaparinakia. E'uai hauna ebakaina etibaha, ‘Oi e'u poki hauna herenai oa'i 'abaea hanona bita?’ \v 6 Ia etibaha, ‘Tehoro puoukia hinabu hamomona.’ Ba 'ima hauna ehina bena etibaha, ‘Oa'i 'abaea 'uai pepana neiana, momiati, naia pepai imabui korerena.’ \v 7 Haeamona hau ibaruana ebakaina etibaha, ‘Oi oa'i 'abaea 'uai hanona bita?’ Ia etibaha, ‘Witi pute taha hamomona.’ Ia ehina bena etibaha, ‘Oa'i 'abaea 'uai, pepana neiana, momiati, pepai hinabu 'ababani korerena.’ \p \v 8 “Poki hauna ehore 'ima hauna ena bai'oi akana ea'i taeana, pokina aka weiana mai aotipana ebabaina. Bariu hanopaka neiana haukia ekia aotipa tehore ea haukia ekia aotipa tetara haonakia. \p \v 9 Au wai nahina benimi, hanopaka ena obia tabakiai maearima kipokia katobaihau, ba wai heremiai kekaobo raninai miaho banai banai itunai katea'i taeanimi. \p \v 10 “Aka papana ha ebabai haraina hauna kehore aka apa'uana abomo kebabai haraina, ba aka papana a'i ebabai haraina hauna kehore aka apa'uana abomo a'i kebabai haraina. \v 11 Hanopaka ena kohu ki'a obokia a'i kato'ima harainakia raninai, tai kehore kupa kohu namokia kebenimi kato'imanakia? \v 12 Maearima haeai ekia kohu a'i kato'ima harainakia raninai, tai kehore emi kohu tohakia kebenimi? \p \v 13 “Ta'ara'i hauna ha poki rua ta'arakia a'i kea'ina, pokina ha ke'oatana ha keraona'au aina, 'a ha ke'ini bena ha kebaoaoaina. Tirama mai kepu rani hamonai ta'arakia a'i katoa'ina.” \p \v 14 Parisea haukia aia weiana teona raninai Iesu tebatae aina, pokina ia hanona moni 'arikia ti'ari paunai. \v 15 Iesu ehina benakia etibaha, “Wai hanona maearima wairakiai kipomi tobero ṉa tuho, 'a Tirama hanona wai aomi e'iobinakia, pokina maearima tiaonamo ai tabakia hanona Tirama nibaoao ainakia. \s1 Rauhubu Mai Tirama Ena Obia Aiarana. \r (Mt 11.12, 13; 5.31, 32; Mk 10.11, 12) \p \v 16 “Rauhubu 'abikia mai mahabanai haukia ekia 'abi hanona teiroro ainakia, emai mo Ioane Ba'uere Robe hauna ena raniai. Weiana murinai hanona Tirama ena obia aiarana pouna namona ṯeiroro aina, maearima ikoikiai taburakiai taeara tetabu katetoto. \p \v 17 Kupa mai hanopaka kate 'akauma hanona e'ama'ama ia rauhubu 'abina puana papana ha a'i ke'akauma 'apua. \p \v 18 “Hau ha atawana kebakarahina haeamona babi'e mahamahana ha eatawana hanona nabau hoana ebabaina. Mai hau ha babi'e ibakarahi eatawana hauna abomo nabau hoana ebabaina. \s1 Ori Ibabataina Obia Hauna Ha Mai Noi Ba'ame Hauna Lasaro. \p \v 19 “Kepu hauna ha weia habuni namoabukia ebatotonakia abomo rani ikoikiai aonamo tatukia ebabai. \v 20 Ena pa'abi 'akonai hanona uraru hauna ha enoti atana Lasaro, ia hauna etua tua obo, \v 21 ena nuatae hanona kepu hauna ena itara ai aniani puapuakia ti'eho haukia ha peani. Waeha temai hauna tuakia tetemanakia. \p \v 22 “Rani emai aonai uraru hauna e'ari hanona aneru teaoaina Aberahamo herenai. Kepu hauna abomo e'ari tehorena. \v 23 Kepu hauna 'ari 'ekanai\f + \fr 16:23 \ft (23) 'ao \+it Hades.\+it*\f* weia haiara rarina 'akina aonai emiaho, ea'a taea atau'a 'akinai Aberahamo eihana, Lasaro hanona ia herenai. \v 24 Ia eapari etibaha, ‘Hama'u Aberahamo e, moaoko'o aina'u, Lasaro mouhuna imana kiri'una beiai mekaihuna emai maea'u meba'amarina, pokina au hanona nahaiara ki'a baha iruba neiana aonai.’ \p \v 25 “Ia Aberahamo e'abi etibaha, ‘Naha'u e, koraonana emu mauri beraurakiai oi hanona taba namokia oa'i ia Lasaro hanona taba ki'a obokia ea'i. 'A bariu ia hanona niaonamo ia oi hanona nuhaiara. \v 26 Abonamo aika baiatakai hanona 'oura rarina 'akina ha nemiaho, neia haukia ṉa a'i katewahi, naia haukia abomo ha a'i kemai neia.’ \p \v 27 “Kepu hauna e'abi etibaha, ‘Hama'u Aberahamo e, enamo, nanoini'o Lasaro mouhuna meao hama'u ena itu. \v 28 Pokina au uaho'aba'u ima weia, keba'iobinakia ia abokiamo haiara 'ekana neiana a'i tememai.’ \v 29 Aberahamo e'abi etibaha, ‘Mose mai mahabanai haukia hanona weia ia herekiai aiakia temeona.’ \v 30 'A ia e'abi etibaha, ‘Aha'i, hama'u Aberahamo e, ia hau ha 'ariai pemikiri peao herekia raninai aba kateraona kabe.’ \p \v 31 “Aberahamo e'abi etibaha, ‘Weia Mose mai mahabanai haukia aiakia a'i tiona raninai, neia 'ari hauna ha keao hanona aiana abomo a'i kateona.’” \c 17 \s1 Kebabehonakia Hauna Keki'a Wairai. \r (Mt 18.6, 7, 21, 22; Mk 9.42) \p \v 1 Iesu i'abana haukia ehina benakia etibaha, “Taba maearima kebabehonakia hanona aba timai, 'a hau weiana maearima behoai nihorotinakia hauna ki'ana. \v 2 Penamo 'akonai iata rarina patetoba 'auna 'akuai patekapo uhuna, pokina papakia neiakia ha a'i mea'i ki'ana. \p \v 3 Kipomi kato'ima 'ima harainimi, uaho'abamu ki'a kebabaina raninai, koao herena korobe haraina. Ia keraona kabe raninai, ena ki'a kohina hao. \v 4 Beraura hamonai rani 'abaihau hamomo heremuai ki'a kebabaina, haeamona kemue heremuai rani 'abaihau hamomo ke'abi ‘Au naraona kabe.’ raninai, ena ki'a kohina haonakia.” \s1 Ta'ara'i Hauna Ena Aka. \p \v 5 Iuhubeau haukia Obiapaka tehina bena tetibaha, “Emai a'ikakauma pobapa'uanakia.” \v 6 Obiapaka ekia 'abi ebamuena etibaha, “Pe wai emi a'ikakauma matoha sinapi uhona papana 'abana raninai matiu rarina neiana patohina bena, bariu mounu 'auni'o moao 'akuai mo'omu hanona aiami pea'i taeana. \p \v 7 “Turaonana, wai ha emu ta'ara'i hauna 'ani 'ao mamoe 'ima 'ekanai pemai raninai, pohina bena potibaha, ‘Omai biai momiati moaniani’? \v 8 Aha'i, ua a'i po'abi aiho, ia po'abi, ‘E'u aniani kokai'auna koba'oruna, koa'ia'i harai ko'imana'u, au kaniani e'u arera kainu kepua murinai, ba oi koaniani emu arera koinu.’ \v 9 Ehina bena akakia ebabainakia paunai ena ta'ara'i hauna banamona kebena? Aha'i. \v 10 Ihobonai wai abomo ehina benimi akakia ikoikia tobaorenakia raninai kato'abi katotibaha, ‘Ai hanona ta'ara'i 'abaeamai, emai aka ohina benamai hauna mo tababai.’” \s1 Iesu Morumoru Haukia Harau Haea Ebanamonakia. \p \v 11 Iesu taearai eka'a eao Ierusalema aonai, Samaria mai Galilea baihoakiai ekabanai. \v 12 Aiara papana ha ai ekatoto aonai, morumoru haukia harauhaea kipokia tebaitabu ahi. Ia atau'a tainai tekoroti, \v 13 Iesu teaparina teio aota tetibaha, “Iesu poki haumu e, moaoko'o ainamai.” \v 14 Iesu eihanakia raninai ehina benakia etibaha, “Tomoao, robe haukia herekia haumi katobaihanakia.” Ba tiao herekia aonai hanona haukia tenamo. \v 15 Baiatakiai hau hamona hauna eihana aba enamo hanona emue emai Tirama ebanamona aiana 'ubi tohanai. \v 16 Hau weiana Iesu wairanai ekai pehu ebanamona, ia hanona Samaria hauna. \v 17 'A Iesu ebakaina etibaha, “Haumi harauhaea tonamo, u? Ia 'ababani hamomo hanona ae'e? \v 18 Taba buonai rama haeai hauna neiana mo emue emai Tirama ebanamona?” \v 19 Iesu Samaria hauna ehina bena etibaha, “Momikiri moao, emu a'ikakauma ehore aba ebamaurini'o.” \s1 Tirama Ena Obia Aiarana Ena Mai Ranina. \r (Mt 24.23-28, 37-41) \p \v 20 Parisea haukia baika Iesu tebakaina tetibaha, “Tirama ena obia aiarana aita kemai?” Ia ekia 'abi ebamuena etibaha, “Tirama ena obia aiarana hanona matoha taba ha nahaihana hauna 'abanai a'i kemai. \v 21 Hau ha a'i ketibaha, ‘Moihana taba mo neiana’ 'ao ‘taba mo weiana,’ pokina Tirama ena obia aiarana hanona wai aomiai.” \p \v 22 Iesu i'abana haukia ehina benakia etibaha, “Rani hanona nimai, emi nuatae Maearima Nahuna ena beraura ha hamona patoihana, ia mo a'i katoihana. \v 23 Maearima baika katehina benimi katetibaha, ‘Tomoihana, hauna neiana.’ 'ao ‘Tomoihana, hauna weiana.’ Ia a'i katoao, murikiai a'i katoka'a. \v 24 Maearima Nahuna ena mai ranina hanona matoha kupa ne'imare 'abana, bariu mo kupa abiranai ne'imare abamo niao kupa maikoina nibaeana. \v 25 Ia bariu kori 'uaina hanona katebahaiara ki'a baha, abomo uru neiana haukia katebaki'ana. \p \v 26 “Ihobona Noa ena raniai erama 'abana Maearima Nahuna ena raniai abomo ua kehoma. \v 27 Maearima hanona teani ani teinu inu hau mai babi'e tehawainibe eao mo Noa aunohi ai etoto, abara etibo tou ekarahi maearima maikoina tetono ore. \v 28 Lota ena raniai abomo uahomana, maearima hanona teani ani teinu inu tekawa kawa tebato bato mai itu terobe. \v 29 Rani weianai Lota Sodoma aiarana ehabona ekarahi murinai iruba mai pihara hiabukia kupa 'ubinai te'eho, maikoikiai teba'ari orenakia. \v 30 Maearima Nahuna kewaira tina ranina abomo ua kehoma. \p \v 31 “Rani weianai, hau ha itu kapenai raninai ia a'i keriri itu aonai ena kohu a'i kea'i parenakia, ihobonai mo hau ha umai raninai ia a'i kemue ena aiara. \v 32 Lota atawana katoraonana! \v 33 Hau ha nenuatae ena mauri kea'i 'inina hanona ena mauri keba'akaumana, 'a ena mauri kene'ena raninai ena mauri kea'ina. \p \v 34 “Au wai nahina benimi, rabi weianai maearima rua 'ire hamonai kateparua, hamona kea'i taeana 'abana kehabona. \v 35 Babi'e rua 'eka hamonai witi iba'iti 'itina piharana katebaherena, ha kea'i taeana 'abana kehabona. \v 36 Hau rua umai kateaka, ha kea'i taeana 'abana kehabona.” \v 37 I'abana haukia tehore tebakaina tetibaha “Obiapaka e, ae'eai?” Obiapaka ekia 'abi ebamuena etibaha, “'Ari tabakia ae'eai hanona po'i abomo weia tito'u.” \c 18 \s1 'Abi Ibabataina Bakai Hauna Mai Wapu. \p \v 1 Iesu i'abana haukia 'abi ibabatai ha ehinana kateraonana rani ikoinai kate bahuba'ari ia a'i katehau hororo. \v 2 Etibaha, “Aiara ha aonai bakai hauna ha emiaho, ia Tirama a'i eta'u aina haeamona maearima a'i eraonanakia. \v 3 Aiara weiana aonai wapu ha abomo emiaho, rani ikoinai eao bakai hauna herena enoina etibaha, ‘Mobaraina'u, e'oatana'u hauna herenai kobaberona.’ \v 4 Rani ehoma'a bakai hauna hanona eubo taba ha a'i ebabaina, muriai hanona kipona e'abi etibaha, ‘Au hanona Tirama a'i nata'u aina abomo maearima a'i naraonanakia. \v 5 Iamo wapu neiana nibaro 'arina'u paunai ena bakai ibaberona akana mababaina, a'i memue a'i mebaro 'arina'u.’” \p \v 6 Obiapaka etibaha, “Bakai hauna ki'a obona ena 'abi uruna tomo'ona. \v 7 Tirama ea'i taeanakia haukia tiapari rabina tiapari ranina haukia ekia nuatae a'i kebaberonakia, u? Turaonana a'i kebarai noanoanakia, u? \v 8 Au wai nahina benimi, Tirama kehore ekia nuatae kebabero noanoanakia. Ia Maearima Nahuna kemai raninai hanopakai a'ikakauma haukia aba ketabu ahinakia? Aha'i.” \s1 Parisea Hauna Mai Takiti A'i Hauna Tebahuba'ari. \p \v 9 Abomo Iesu 'abi ibabatai neiana ehinana maearima weiakia kipokia ekia aka bero Tiapa ainakia haeamona maearima haeai ṯeiha hahanakia haukia herekia. \v 10 “Hau rua teao Marea Robe aonai katebahuba'ari, ha Parisea hauna ha moni bararo hauna. \v 11 Parisea hauna hanona ekoroti kipona ahanai ebahuba'ari, ‘Tirama e, au hanona oi nabanamoni'o, pokina au hanona hau baika 'abakia aha'i, kakikaki haukia, babai ki'a haukia, nabau haukia 'ao moni bararo hauna neiana 'abana aha'i. \v 12 Au hui hamona aonai wapu rua ṉani robe, abomo e'u tabu ahi ikoikiai harauhaea aonai hamomona nabaibeni oi 'eumu.’ \v 13 'A moni bararo hauna hanona atau'ai ekoroti, a'i ea'a taea kupa ia era'u ti'ou ekuti etibaha, ‘Tirama e, moaoko'o aina'u, au hanona ki'a hau'u.’” \p \v 14 Iesu e'abi etibaha, “Au wai nahina benimi, moni bararo hauna hanona Tirama wairanai ebero ba ena itu eao, 'a Parisea hauna hanona aha'i. Pokina kipona ebapa'uana hauna Tirama kehore kebaririna, 'a kipona ebaririna hauna Tirama kehore kebapa'uana.” \s1 Iesu Miori Papakia Ebanamonakia. \r (Mt 19.13-15; Mk 10.13-16) \p \v 15 Maearima baika tehore nahukia papakia teaoainakia Iesu herena ahakiai kehao'au, ia i'abana haukia teihanakia aonai terikenakia. \v 16 Ia Iesu hanona miori papakia eaparinakia temai herena ba e'abi etibaha, “Miori papakia hanona au here'u temai a'i tomo kaiabunakia, pokina Tirama ena obia aiarana hanona nahomakia haukia 'eukia. \v 17 'Abi tohana au wai nahina benimi, hau ha Tirama ena obia aiarana ia'ina miori papana 'abanai a'i keao raninai, ia hanona a'i kekatoto 'apua.” \s1 Kepu Hauna Iesu Ohi Te'abi'abi. \r (Mt 19.16-30; Mk 10.17-31) \p \v 18 Iuda haukia ekia poki hauna ha Iesu ebakaina etibaha, “Ba'iobi haumu namomu e, au taba kababaina hanona mauri banai banai ka'ina?” \v 19 Iesu e'abi etibaha, “Taba buonai au namo'u ohinana, tai ha a'i enamo Tirama mo ikupaiana. \v 20 Rauhubu aba o'iobina, ‘a'i konabau, a'i koahu ahu, a'i kobainao, a'i kohinau bai'oi, hamamu hinamu komariki ainakia.’” \v 21 Ia e'abi etibaha, “Rauhubu naiakia hanona miori'u ai raninai a'ima harainakia emai mo bariu.” \v 22 Iesu aia weiana eona raninai ehina bena etibaha, “Taba hamona okapu aina hanona neiana. Emu taba ikoikiai kokawa kawa ainakia monikia uraru haukia kobenakia. Weianai kupa kohuna koa'ina, ba komai muri'u ai koka'a.” \v 23 'A hau weiana 'abi eona raninai aona earo'ari pokina ia hanona eobia ki'a baha. \p \v 24 Iesu hau weiana ena ao aro'ari eihana ba e'abi etibaha, “Herekiai kepu tebo'o haukia Tirama ena obia aiaranai katekatoto hanona epahihi ki'a baha. \v 25 Herenai kepu tebo'o hauna Tirama ena obia aiaranai kekatoto hanona epahihi ki'a baha ba kamela kopi\f + \fr 18:25 \ft (25) \+it nira\+it*\f* ererenai kekuri banai.” \v 26 Aiana teona haukia tebakaina tetibaha, “Ba tai hanona mauri kea'ina?” \v 27 Iesu ekia 'abi ebamuena etibaha, “Taba katebabaina maearima herekiai a'i ketaina hauna Tirama herenai hanona ketaina.” \p \v 28 Petero, Iesu ehina bena etibaha, “Ai hanona emai taba ikoikiai tahabonakia, oi murimuai ṯaka'a.” \v 29 Iesu ehina benakia etibaha, “'Abi tohana mo au wai nahina benimi, hau ha ena itu, atawana, uaho'abana, hamana, hinana 'ao nahuna ehabonakia Tirama ena obia aiarana paunai, \v 30 ia hanona bariu rani neianai taba bo'okia kea'i abomo wairanai rani kemai aonai hanona mauri banai banai kea'ina.” \s1 Rani Ibaihauna Iesu Ena 'Ari Pouna Ehinana. \r (Mt 20.17-19; Mk 10.32-34) \p \v 31 Iesu i'abana haukia harauhaea rua ebakaparenakia haia haiai ehina benakia etibaha, “Aika hanona bariu kahakara'au Ierusalema, mahabanai haukia tererenakia haukia ikoikiai bariu Maearima Nahuna herenai katetoha. \v 32 Ia hanona rama haeai haukia imakiai kateutana, katebapo'ona, kateba opuerena, kate'atotina, kate'atina, mai kateahu 'arina. \v 33 'A wapu ibaihaunai ia hanona kemikiri mue.” \v 34 Ia i'abana haukia taba neiakia obokia a'i teobo 'apua. 'Abi weiana anina ebuni ia herekiai, haeamona a'i te'iobina ia hanona 'abi tabana nehinana. \s1 Iesu Maha Ki'a Hauna Mahana Ebano'anakia. \r (Mt 20.29-34; Mk 10.46-52) \p \v 35 Iesu Ieriko aiaranai aba kekara'au aonai 'iau hauna ha taeara haianai emiati ninoi ba'ame, \v 36 maearima bo'ona teka'a urukia eona, ba ebakai bakai weiana taba nirama. \v 37 Tehina bena tetibaha, “Iesu Nasareta hauna nikabanai.” \v 38 'Iau hauna eapari, “Iesu Davida Nahuna e, moaoko'o aina'u!” \v 39 Maearima wairai teka'a haukia terikena tetibaha, “Oi 'urumu.” 'A ia hanona eapari aota, “Davida nahuna e, moaoko'o aina'u!” \v 40 Iesu ekoroti ehina benakia hau weiana katemaiaina herena. Ia emai herena raninai Iesu ia ebakaina etibaha, \v 41 “Taba nonuatae oi heremuai kababaina?” Ia e'abi etibaha, “Obiapaka e, au e'u nuatae kaiha iha.” \v 42 Iesu ia ehina bena etibaha, “Mahamu temeno'a, emu a'ikakauma ehore ebanamoni'o.” \v 43 Beronai mo mahana teno'a, Tirama ebanamona, Iesu murinai eka'a, maearima ikoinai teihana haukia abomo Tirama tebanamona. \c 19 \s1 Iesu Mai Sakaio. \p \v 1 Iesu Ieriko ai ekatoto nikabanai aonai, \v 2 hau ha weia atana hanona Sakaio, takiti a'i haukia ekia poki ha, ia hanona kepu hauna. \v 3 Ia ena nuatae hanona Iesu keihana, ia a'i etaina pokina maearima ebo'o ia hanona eko'o ko'o. \v 4 Ua buonai ebeau 'uai eao matiuai etae Iesu taeara weianai kekabanai hanona keihana. \v 5 Iesu emai 'eka weianai ekarahi raninai ea'a taea eihana ehina bena etibaha, “Sakaio e. Moriri biai. Bariu rani neianai au hanona oi emu ituai kamiaho.” \v 6 Ia beronai eriri biai mai aonamona Iesu eaoaina ena ituai ea'i taeana. \v 7 Maearima ikoikiai teihana hanona teururu tetibaha, “Ia hanona aba ki'a hauna ena bakiai niao.” \p \v 8 'A Sakaio ekoroti Obiapaka ehina bena etibaha, “Obiapaka e. Bariu e'u kepu abirana maikoinai uraru haukia kabenakia, abomo hau ha ena kepu a'i 'abaeana hanona rani bani ena kepu 'arana kabamuena.” \v 9 Iesu ia ehina bena etibaha, “Bariu rani neianai bamauri hanona itu neianai aba ekara'au, pokina hau neiana ia abomo Aberahamo nahuna. \v 10 Maearima Nahuna emai ena poki hanona te'akauma haukia ketabunakia kebamaurinakia.” \s1 'Abi Ibabataina Aka Haukia Gold Monina Tea'ina. \r (Mt 25.14-30) \p \v 11 Maearima aia weiana tiona aonai 'abi ibabatai ha ehina benakia pokina ia aba emai Ierusalema herenai abomo teraonana Tirama ena obia aiarana hanona aba kewaira tina. \v 12 Ba Iesu etibaha, “Obia hauna ha eao hanopaka haeai weia ena obia arana hoana katebena ba kemue. \v 13 A'i eka'a baha aonai ena ta'ara'i haukia harauhaea eaparinakia, gold monikia atakia mina\f + \fr 19:13 \ft (13) Helene monina, mina hamona hanona aka hauna nawa aihau 'arana 'abana.\f* ha ha ebenakia etibaha, ‘Moni neiakia hanona katoaka ainakia keaomo au kamue.’ Ba eka'a. \p \v 14 'A ena aiara haukia a'i tenuatae aina ekia iuhubeau baika teuhunakia murinai teao katetibaha, ‘Ai hau naiana a'i ṯanuatae aina, emai obia 'aranai a'i keao.’ \v 15 Hau weiana obia 'arana hoana aba ea'ina emue emai raninai, ena ta'ara'i haukia moni ebenakia haukia eaparinakia aea teaka aiho hauna ke'iobina. \p \v 16 Hau kori 'uaina emai e'abi etibaha, ‘E'u poki haumu e, emu mina hamonai mina harauhaea atabu ahinakia.’ \v 17 Poki hauna ia ena 'abi ebamuena etibaha, ‘E'u ta'ara'i haumu namomu e, obabai harai. Taba papana 'akina ia o'ima haraina buonai aiara harauhaea ekia obia haunai koao.’ \p \v 18 Hau ibaruana emai etibaha, ‘E'u poki haumu e, emu mina hamona ahanai mina ima atabu ahinakia.’ \v 19 Poki hauna ehina bena etibaha, ‘Oi hanona aiara ima ekia obia haunai koao.’ \v 20 Haeamona ta'ara'i hauna ha emai etibaha, ‘E'u poki haumu e, emu mina hamona neiana, habuniai a'apana ahore buni haraina. \v 21 Au oi ata'u aini'o, pokina oi hanona hau pahihimu, a'i ohoroti tabana nua'i parena haeamona a'i obato tabana nukabe hurina.’ \p \v 22 Poki hauna ia ehina bena etibaha, ‘Ta'ara'i haumu ki'a obomu, emu 'abiai kababakaini'o, oi o'iobina au hau pahihi'u, a'i ahorotina tabana ṉa'i parena haeamona a'i abatona tabana nakabe hurina. \v 23 Ba taba buonai e'u mina moni itunai a'i ohorotina, ba amue hanona ahanai ha patabu ahina.’ \v 24 Herenai tekoroti haukia ehina benakia etibaha, ‘Ena mina hamona tomopuhu boina, weiana mina harauhaea ebabaina hauna tomobena.’ \v 25 'A ia te'abi tetibaha, ‘Poki haumu e, ia mina harauhaea aba imanai.’ \p \v 26 Ekia 'abi ebamuena etibaha, ‘Au wai nahina benimi, maearima ha mai ena taba hauna bo'ona katebena, ia taba aha'i hauna hanona herenai papana nemiaho hauna abonamo katea'i obona. \v 27 Abomo au e'u 'ou haukia, a'i ṯenuatae, au a'i kaobia haukia tomaiainakia neia, au waira'u ai katoahu 'arinakia.’” \s1 Iesu Ierusalemai Ekara'au Obia 'Arana 'Abana. \r (Mt 21.1-11; Mk 11.1-11; Io 12.12-19) \p \v 28 Iesu 'abi neiakia ehinanakia murikiai e'uai ainakia Ierusalema teao. \v 29 Eka'a eao Betefage mai Betani aiarakia aba herekiai Olibe oeonai, Iesu i'abana haukia rua euhunakia, \v 30 ehina benakia etibaha, “Katoao aiara wairakai hauna aonai katokatoto, toniki nahuna ha ua'a tetoba 'auna katoihana, ahanai hau ha a'i nemia'au 'apua, katorubuna katomaiaina here'u. \v 31 Hau ha kebakainimi, ‘Taba buonai naiana ṯorubuna?’ Wai katohina bena, ‘Obiapaka nenuatae aina.’” \v 32 Euhunakia teao haukia ehina benakia ihobonai mo tetabu ahina. \v 33 Toniki nahuna terubuna aonai poki haukia tebakainakia, “Taba buonai doniki nahuna ṯorubuna?” \v 34 Ia ekia 'abi tebamuena tetibaha, “Obiapaka nenuatae aina.” \p \v 35 Teaoaina Iesu herena, ekia habuni toniki nahuna kapenai teabari 'aunakia, ba Iesu emia'au. \v 36 Eao aonai maearima ekia habuni taearai teabarinakia. \v 37 Teao aiara aba herekiai, taeara Olibe oeonai eriri 'ekanai ti'abana haukia ikoikiai mai aonamokia teio Tirama tebanamona hiabu akakia ebabai teiha haukia paukiai. \v 38 Ia tetibaha, \q1 “Aika eka Obia Arana Obiapaka \q1 atanai nimai hauna hamabanamona. \q1 Baibua kupai, nuabina hanona \q1 'ubi 'akinai.” \qr Sal 118.26 \p \v 39 Parisea haukia baika mako baiatakiai Iesu tehina bena tetibaha, “Ba'iobi haumu e, i'abamu haukia morikenakia temeunu.” \v 40 Iesu ekia 'abi ebamuena etibaha, “Au wai nahina benimi, neiakia kateunu raninai pihara kateio.” \s1 Iesu Ierusalema Ehaiaina. \p \v 41 Iesu eka'a eao Ierusalema herena tainai mahana eao aiara eihana raninai ehai aina. \v 42 Etibaha, “Ierusalema e, bariu rani neianai emu baibua pokina po'iobina hanona penamo, 'a mahamu ebuni. \v 43 Beraura weiana ketaina aonai, oi emu 'ou haukia 'anoai kekepirimu katekai kakaiarona, katekori kaiaroni'o, haia haia ikoikiai katekaiabunakia. \v 44 Katekaponi'o koao 'ano tohanai oi mai nahumu emu pihia aonai ṯemiaho haukia maikoinai kate'ari ore, pihara ha a'i katehabona pihara ha ahanai pokina Tirama kemai heremu beraurana a'i o'iobina.” \s1 Iesu Kawakawa Haukia Marea Robe Aona Eu'u Ahinakia. \r (Mt 21.12-17; Mk 11.15-19; Io 2.13-22) \p \v 45 Ba Iesu Marea Robe aonai ekatoto, weia tikawakawa haukia eu'u ahi ramanakia, \v 46 Ehina benakia etibaha, “Aba Puka Robenai ererena, ‘E'u itu hanona bahuba'ari itunai keao’, ia wai hanona kakikaki haukia ekia paparo'ai tubaona.” \p \v 47 Rani ikoinai Iesu Marea Robe aonai eba'iobi, 'a robe haukia apa'uakia rauhubu poki haukia mai aiara obia haukia kipokia taearana tetabuna Iesu kateahu 'arina. \v 48 Taeara ha a'i tetabu ahina taba katebabaina pokina maearima hanona ia mo ena 'abi ai tearuru reana. \c 20 \s1 Iesu Tebakaina Hiabu Ae'eai Ea'ina. \r (Mt 21.23-27; Mk 11.27-33) \p \v 1 Rani ha Iesu hanona Marea Robe aonai maearima eba'iobinakia mai pou namona eiroro aina, robe haukia apa'uakia rauhubu poki haukia mai aiara haukia apa'uakia kipokia tebahamomo tekara'au teao Iesu herena. \v 2 Tehina bena tetibaha, “Mohina benamai, bero tabanai aka neiakia nubabainakia, tai bero neiana ebeni'o?” \v 3 Iesu ekia 'abi ebamuena etibaha, “Au abomo wai kabakainimi, katohina bena'u. \v 4 Ioane ena ba'uere robe hanona kupai emai 'ao maearima herekiai emai?” \v 5 Kipokia baiatakiai te'abi'abi aina tetibaha, “Kaha'abi ‘kupai emai,’ raninai ia ke'abi, ‘Aehoma buonai a'i toa'ikakaumana?’ \v 6 'A kahatibaha, ‘Maearima herekiai emai,’ raninai maearima neiakia piharai kateahunaka, pokina ia te'abi, ‘Ioane hanona mahabanai hauna.’” \v 7 Iesu ena 'abi tebamuena tetibaha, “Ai a'i ta'iobina ae'eai emai.” \v 8 Iesu ehina benakia etibaha, “Au abomo wai a'i kahina benimi, taba neiakia tai ena beroai nababainakia.” \s1 'Abi Ibabataina Bine Haharua I'imana Haukia Ki'a Obokia. \r (Mt 21.33-46; Mk 12.1-12) \p \v 9 Ba Iesu 'abi ibabatai neianai maearima ehina benakia etibaha, “Hau ha bine haharuana ebatona, biraura haukia baika ea'inakia kate'imana, 'a ia hanona ekaobo rani homa'ana hanopaka haeai emiaho. \v 10 Bine buana ibararona ranina etaina, poki hauna ena ta'ara'i hauna ha euhuna eao haharua i'imana haukia herekiai bine buakia baika katebena. 'A bai'ima haukia tehore ta'ara'i hauna teahuna imana 'abaeana teuhuna emue. \v 11 Haeamona ena ta'ara'i hauna haeai ha euhuna, ia bai'ima haukia aka hamomona mo tebabaina, teahuna tebahaumaeana imana 'abaeana teuhuna emue. \v 12 Ibaihauna euhuna, 'a bai'ima haukia tehore tebamani'ana teu'u ahina. \v 13 Weiana haharua poki hauna etibaha, ‘Tabamo kababaina? Au Naha'u tohana, e'u raona'au kauhuna keao hanona pa'e ia aba katemariki aina.’ \v 14 'A haharua i'imana haukia ia teihana raninai te'abi'abi aina tetibaha, ‘Neiana hanona haharua poki hauna nahuna, hamahu 'arina, haharua hanona aika 'eukai keao.’ \v 15 Temikiri teberi ahina haharua kapenai teahu 'arina. \p Ba haharua poki hauna taba kebabaina haharua i'imana haukia herekiai? \v 16 Ia hanona kemai haharua i'imana haukia weiakia keahu 'arinakia haharua hanona maearima haeai kebenakia.” Maearima 'abi weiana teona raninai tetibaha, “Neiana ua a'i pehoma.” \p \v 17 Iesu eiha 'ini 'ininakia ba ebakainakia etibaha, “Puka Robenai tererena 'abina anina hanona taba? \q1 ‘Itu ibakorina haukia \q1 tebaoao aina piharana hanona \q1 aba itu ibua 'inina piharanai\f + \fr 20:17 \ft (17) \+it Itu puapuana piharana.\+it*\f* \q1 eao.’ \qr Sal 118.22 \m \v 18 Hau ha ke'eho pihara weiana ahanai hanona keahu ahu hurina, 'a pihara weiana ke'eho hau ha ahanai hanona hau weiana ke'iti 'iti obo matoha apuroro 'abana.” \p \v 19 Rani weianai rauhubu poki haukia mai robe haukia apa'uakia taeara tetabu Iesu katebirina, pokina 'abi ibabatai hanona ia mo ahakiai ehinana, ia maearima teta'u ainakia buonai a'i etainakia. \s1 Takiti Baibeni Bakai bakaina. \r (Mt 22.15-22; Mk 12.13-17) \p \v 20 Iesu teiha 'inina, 'abi bai'oi haukia baika teuhunakia katebakai bai'oina matoha bero haukia 'abakia. Ena 'abiai hanona katea'ina, rauhubu mai hiabu haukia imakiai kateutana. \v 21 Weiana bai'oi haukia tebakaina tetibaha, “Ba'iobi haumu e, ai ta'iobina oi emu ba'iobi mai emu 'abi hanona tebero ki'a baha, maearima ekia hoahoa hanona oi a'i nuraonanakia, 'a Tirama ena 'abi tohana taearanai nuba'iobi harainamai. \v 22 Ai takiti monina obia arana katabena hanona ebero 'ao aha'i?” \v 23 'A Iesu ekia bai'oi weiana hanona aba e'iobina, ba ehina benakia etibaha, \v 24 “Moni ha tomobaihana'u. Tai aubaubana mai tai atana?” Ia te'abi, “Obia 'arana 'euna.” \v 25 Iesu ehina benakia etibaha, “Obia 'arana 'euna hanona Obia 'arana katobena, 'a Tirama 'euna hanona Tirama katobena.” \v 26 Maearima wairakiai ena 'abiai katebarewana hanona a'i etainakia, ia ena 'abiai mo teta'uta'u huri, 'abi ha a'i tehina 'apuana. \s1 'Ariai Mikiri Mue Bakai bakaina. \r (Mt 22.23-33; Mk 12.18-27) \p \v 27 Sadukea haukia baika weiakia 'ariai mikiri mue a'i tibatohana haukia temai Iesu herena tebakaina tetibaha, \v 28 “Ba'iobi haumu e, Mose eka rauhubu ṉa erere aihona, hau ha ke'ari atawana kemiaho nahuna aha'i raninai ia uaho'abana kehore wapu keatawana, miori katebarama e'ari hauna 'euna. \v 29 Weiana uaho'aba 'abaihau hamomo temiaho, pakana babi'e ha eatawana nahuna aha'i aonai e'ari. \v 30 Ibaruana wapu weiana eatawana ba e'ari, \v 31 ibaihauna abomo wapu weiana eatawana, ba taeara hamonaimo haukia 'abaihau hamomo teatawana nahukia aha'i te'ari. \v 32 Muri 'akinai babi'e weiana abomo e'ari. \v 33 Ba mikiri mue raninai babi'e weiana hanona tai atawanai keao, pokina ia haukia 'abaihau hamomo ikoikiai teatawana.” \p \v 34 Iesu ia ehina benakia etibaha, “Hanopaka neiana haukia hanona ikoikiai tihawainibe. \v 35 'A hanopaka weiana haukia 'ariai katemikiri mue haukia hanona a'i katehawainibe. \v 36 Ia a'i kate'ari mue, pokina ia hanona aneru ihobokia abomo aba 'ariai temikiri mue Tirama nahunai kateao. \v 37 'Ariai mikiri mue 'abina hanona Mose abomo ebaihana matiu 'ini'inina arabuna e'ara orina aonai. Ia Obiapaka e'uahina Aberahamo ena Tirama, Isako ena Tirama, Iakobo ena Tirama. \v 38 Ia hanona 'ari haukia ekia Tiramana aha'i, 'a mauri haukia ekia Tiramana, pokina Ia aonai maearima ikoikai nahamauri.” \p \v 39 Iesu ena 'abi teona raninai rauhubu poki haukia baika te'abi tetibaha, “Ba'iobi haumu e, 'abi tohana mo naiana.” \v 40 Weiana murinai ibakaina tebaoao aina. \s1 Keriso Ebakai bakai ainakia. \r (Mt 22.41-46; Mk 12.35-37) \p \v 41 Iesu ehore maearima ebakainakia etibaha, “Aeahoma buonai maearima ti'abi Keriso hanona Davida nahuna? \v 42 Davida kipona Salamo pukanai e'abi, \q1 ‘Obiapaka hanona e'u Obia \q1 ehina bena etibaha, \q1 Itipa'u tainai momiati, \q1 \v 43 keaomo oi emu 'ou haukia \q1 ikoikiai oi 'apumu iehe'auna \q1 tabanai kabaonakia.’ \qr Sal 110.1 \m \v 44 Neiana Davida ehore ia Obiana ehinana ba aea homanai mo Keriso hanona Davida nahuna?” \s1 Rauhubu Poki Haukia Kate'ima 'ima Harainakia. \r (Mt 23.1-36; Mk 12.38-40) \p \v 45 Maearima ikoinai tibahu aonai, Iesu i'abana haukia ehina benakia etibaha, \v 46 “Rauhubu poki haukia herekiai kato'ima harainimi, ekia nuatae hanona habuni homa'akia katebatoto katekaoao kaoao, mai kawakawa 'ekakiai maearima ia kateba namonakia, haeamona mareai mai tatu 'ekakiai imia'au 'ekakia namokiai mo katemia'au. \v 47 Wapu ekia itu tiani 'aunakia, maearima ia kateihanakia paunai ekia bahuba'ari Tibahoma'anakia. Maearima uahomakia haukia puma rarina katea'ina.” \c 21 \s1 Wapu Ena Baibeni. \r (Mk 12.41-44) \p \v 1 Iesu mahana eao kepu herekia tebo'o haukia ekia baibeni marea monina iutana mauana aonai teuta eihanakia. \v 2 Abomo wapu uraruna ha ena toea papakia rua eutanakia eihana. \v 3 Iesu e'abi etibaha, “'Abi tohana au wai nahina benimi, wapu uraruna neiana euta tabana eapa'ua ba ikoikiai. \v 4 Maearima neiakia ikoikiai ekia obiai baibeni tabakia papakia tehoroti, 'a wapu neiana ena uraruai kemiaho aina tabana maikoina ehorotina.” \s1 Iesu Marea Robe Kerabu Taina Pouna Ehinana. \r (Mt 24.1, 2; Mk 13.1, 2) \p \v 5 I'abana haukia baika marea robe terobahu aina ena nuabi piharakia namoabukiai mai baibeni Tirama tebena tabakiai tebabaina. 'A Iesu e'abi etibaha, \v 6 “Bariu ṯoiha tabakia neiakia rani kemai aonai pihara ha pihara ha ahanai a'i kemiaho maikoinai kateruru ore.” \s1 Kato'ima Harainimi, Ia Kate'oatanimi. \r (Mt 24.3-14; Mk 13.3-13) \p \v 7 Tebakaina tetibaha, “Ba'iobi haumu e, aita raninai taba neiakia katerama? Abomo katerama ranina mai hoana hanona taba?” \v 8 Iesu e'abi etibaha, “Kato'ima harainimi, a'i teme'oinimi, weiana maearima bo'ona au ata'uai katemai kate'abi, ‘Hauna neiana Au,’ haeamona ‘Rani aba herekai,’ hanona murikiai a'i kato'au. \v 9 Huari mai 'au urukia kato'o hanona a'i katota'u, taba neiakia hanona katerama 'uai, 'a puana hanona wairai.” \p \v 10 Haeamona ia ehina benakia etibaha, “Hanopaka ha kemikiri hanopaka ha kehuarina, itubu ha kemikiri itubu ha kehuarina. \v 11 'Eka haeai haeai kanokau apa'uakia, arobo, mai inawa ki'a obokia katerama, abomo ta'u tabakia mai hoa rarikia kupai katerama. \p \v 12 “'A taba neiakia ikoikiai a'i katerama baha aonai, au ata'u paunai katea'inimi haeamona katebapo'onimi ba kateaoainimi mareai mai wapura 'ekakiai katehorotinimi, abomo kateberinimi kateaoainimi obia mai kabamani haukia wairakiai. \v 13 Ia rani neiana hanona wai Pou Namona katohinana herekiai ranina. \v 14 Aea katobakai aiho paunai, aomi a'i katearo 'ari. \v 15 Pokina Au kahore aobero 'abikia kabenimi, weiana emi 'ou haukia katebamuenakia 'ao katebuniai ainakia hanona a'i ketaina. \p \v 16 “Hamami, hinami, uaho'abami, hatia'ami, mai emi hau katehore katehina hinainimi, abomo wai baika kateahu 'arinimi. \v 17 Maearima ikoikiai kate'oatanimi au pau'uai. \v 18 'A aramiai bui ha hamona a'i keki'a. \v 19 Emi bapahihiai wai emi mauri katoa'inakia. \s1 Iesu Ierusalema Kateahu 'Iti'itina Pouna Ehinana. \r (Mt 24.15-21; Mk 13.14-19) \p \v 20 “'A huari haukia Ierusalema katekori kaiarona katoihanakia raninai, aba kato'iobina ena pua ranina aba herekai. \v 21 Ba weiakia Iudea ai ṯemiaho haukia katebeau kobio kateao, weiakia aiara apa'uana aonai haukia katekarahi mahanai, weiakia mahanai haukia aiara apa'uanai a'i katekatoto. \v 22 Pokina rani neiakia hanona haiara ranikia taba ikoikiai Puka Robenai tererenakia haukia ibatohakia. \v 23 'A rani weiakia aokiai babi'e mai nuakia abomo nahukia 'oru'orukia babi'ekia herekia hanona keki'a ki'a baha, haiara rarina 'akina hano ahanai kerama abomo Tirama ena opuere keriri maearima neiakia ahakiai. \v 24 Ia baika kareba mahanai kate'ari, ba baika katea'i maurinakia kateaoainakia hanopaka haeai haeai aokiai wapura haukiai kateao, rama haea haukia hanona Ierusalema katebaripu ripuna keaomo ekia rani Tirama e'uahina hauna ketaina. \s1 Maearima Nahuna Kemai Ranina. \r (Mt 24.29-31; Mk 13.24-27) \p \v 25 “Beraura, nawa, mai bihiu aokiai hoa katerama mai 'aku roio mai harapuni urukiai hanopaka haukia ikoikiai aokia kearo 'ari abomo nuakia ketae. \v 26 Hanopakai taba kerama hauna kate'imana aonai maearima kateta'u aokia katerea, pokina kupai hiabu tabakia kateibiu ibiu. \v 27 Rani weianai maearima hanona Maearima Nahuna kateihana 'auhao ahanai kemai mai hiabuna mai nuabina. \v 28 'A taba neiakia katea'i ramana raninai katokoroti arami katoa'i taeana, pokina ibamaurimi aba niherekai.” \s1 Kuropou Matiunai 'Iobi Kaha'ina. \r (Mt 24.32-35; Mk 13.28-31) \p \v 29 Ba Iesu 'abi ibabatai neiana ehina benakia etibaha, “Kuropou mai matiu ikoikiai katoihanakia. \v 30 Raukia hubu hubukia katekarahi katoihanakia raninai kato'iobina hioro aba herekai. \v 31 Ba ihobonaimo wai abomimo taba neiakia katerama katoihanakia raninai, kato'iobina Tirama ena obia aiarana hanona aba herekai. \p \v 32 “'Abi tohana au wai nahina benimi, uru neiana maearimakia a'i kate'ari ore baha aonai taba neiakia ikoikiai katerama. \v 33 Kupa mai hanopaka kate'akauma, 'a e'u 'abi hanona a'i ke'akauma 'apua. \s1 Iesu I'abana Haukia Ehina benakia Kate'ima 'ima Harainakia. \p \v 34 “Kipomi kato'ima 'ima harainimi. Tatuai inuinuai abomo hanopaka ena aoaniai aomi a'i mebareana marikina, rani kemai hanona aba herekai matoha rio 'abana, a'i mebata'u ta'u hurinimi. \v 35 Rani weiana kemai hanona maearima ikoikiai hanopakai ṯemiaho haukia ahakiai. \v 36 Rani ikoinai katobai'ima abomo katobahuba'ari, weianai katotabura taba neiakia ikoikiai katerama haukia herekiai katokapare Maearima Nahuna wairanai katokoroti.” \p \v 37 Iesu rani weiakiai mararani hanona marea robe aonai eba'iobi, 'a rabirabi hanona ekarahi eao Olibe oeonai rabi maikoina weia emiaho. \v 38 Raurani amarikiai maearima ikoikiai teao marea robe aonai aiana kateona. \c 22 \s1 Iesu Ena 'Ari Taearana Tetabuna. \r (Mt 26.1-5, 14-16; Mk 14.1-2, 10-11; Io 11.45-53) \p \v 1 Parawa ibakupu aha'i tatuna beraurana teaparina Kabanai tatuna hanona aba niherekai. \v 2 Robe haukia apa'uakia mai rauhubu poki haukia Iesu iahu 'arina taearana tetabu iamo maearima teta'u ainakia. \p \v 3 Satani ehore Iuda Kariote hauna Iesu i'abana haukia harauhaea rua ha aonai etoto. \v 4 Iuda eao robe haukia apa'uakia mai marea robe ṯe'imana poki haukia kipokia teroba ahu Iesu aea kehinahinai aihona. \v 5 Ia aokia enamo, ba te'abi'uai moni katebena. \v 6 Iuda ekia 'abi ea'i taeana, taeara etabu rani namona tabanai to'u aha'i aonai imakiai keutana. \s1 I'abana Haukia Rua Kabanai Anianina Teba'oruna. \r (Mt 26.17-25; Mk 14.12-21; Io 13.21-30) \p \v 7 Parawa ibakupu aha'i tatuna wapuna etaina hanona Kabanai banamo mamoekia kateahu 'arinakia ranina. \v 8 Iesu Petero mai Ioane euhunakia e'abi etibaha, “Tomoao eka Kabanai anianina aika kahani hauna katoa'ia'i haraina.” \v 9 Terarua tehina bena tetibaha, “Nonuatae ae'eai kata'ia'i haraina.” \v 10 Ia ehina benakia etibaha, “Aiara apa'uanai katokatoto aonai hau ha puou mai beina aronai kebuana katoihana, murinai katoao ketoto itunai katokatoto. \v 11 Weiana itu poki hauna katohina bena, ‘Ba'iobi hauna ninoini'o, baki ikaihurina hanona ae'e ai. Weia au mai i'aba'u haukia kipokia emai Kabanai tatuna anianina katana.’ \v 12 Ia kehore ikaihuri apa'uana 'ubiai aba iba'oru hauna kebaihanimi, weia aniani katoa'ia'i haraina.” \v 13 Terarua tekaobo teao Iesu ehina benakia tabakia ikoinai ihobona tohanai tetabu ahinakia, weia Kabanai tatuna anianina tea'ia'i haraina. \s1 Obiapaka Ena Anito'u Robe Orena. \r (Mt 26.26-30; Mk 14.22-26; 1Kr 11.23-25) \p \v 14 Beraura hoana etaina Iesu ena iuhubeau haukia kipokia aniani 'ekanai temiati. \v 15 Ia ehina benakia, etibaha, “Au e'u nuatae tohana hanona Kabanai tatuna anianina neiana kipokia kahaniani oioi 'uaina ba kateba haiarana'u. \v 16 Pokina au wai nahina beninimi, Au hanona neiana a'i kani muena keaomo anina tohana Tirama ena obia aiaranai ketohana.” \p \v 17 Ba 'ere ha ea'ina ebanamona e'abi etibaha, “Neiana tomoa'ina ikoimiai tomoinu. \v 18 Pokina au wai nahina benimi, bine buana beina a'i kainu mue bariu keaomo Tirama ena obia aiarana kemai.” \v 19 Parawa ha ea'ina ebanamona haeamona ehobina ebenakia e'abi etibaha, “Neiana hanona au hau'u, wai paumiai nabaibeni. Neiana katobabaina au iraona'u.” \v 20 Taeara ihobonaimo teaniani murinai ia 'ere ha ea'ina ehina benakia etibaha, “'Ere neiana hanona baibua mahamahana ibatohana hoana au aruaru'u ai, wai paumiai kekiki oioi. \v 21 Ia au hinahina'u kehinahina hauna imana abomo neia au ima'u kipokia aniani 'ekanai. \v 22 'Abi tohana Maearima Nahuna hanona keao Tirama ena raona ihobona, 'a hau weiana kehinahina hauna ki'ana herenai ki'a rarina kerama.” \v 23 Ia kipokia ha ha tebakai bakai baiatakiai, tai hanona aka weiana kebabaina. \s1 I'abana Haukia Tebaihara tae Tai Keapa'ua. \p \v 24 I'abana haukia kipokia baiatakiai tebaihara tae tai hanona keapa'ua. \v 25 Iesu ehina benakia etibaha, “Rama haeai obia arana haukia hanona ekia maearima Tiobia ainakia, ekia nuatae weiakia ekia iha 'ini ba'anai ṯemiaho haukia hanona kateaparinakia ia maearima namokia. \v 26 'A wai heremiai hanona ua a'i kehoma, keapa'ua baiatamiai hauna hanona aona mebamiorina, ne'uai ainimi hauna hanona matoha barai barai akana nibabaina hauna 'abana. \v 27 Tai hanona eapa'ua, weiana aniani 'ekanai nemia'au hauna 'ao barai barai akana nibabaina hauna? Weiana aniani 'ekanai nemiati hauna hanona eapa'ua. Ia au wai baiatamiai hanona barai barai akana nibabaina haunai naeao. \p \v 28 “Wai hanona au kipokia hamiaho haeamo baihobo ikoikiai aokiai. \v 29 Hama'u hiabu ebena'u ena 'eka ka'imana, ihobonai mo bariu Au hiabu kabenimi e'u 'eka kato'imana. \v 30 Weiana e'u obia aiaranai wai hanona e'u aniani 'ekanai katoaniani katoinuinu, haeamona obia imia'aunai katomia'au Isaraela itubuna harauhaea rua i'imana haumiai katoao. \s1 Iesu Petero Ia Kebuniaina 'Abina Ehina 'Uaina. \r (Mt 26.31-35; Mk 14.27-31; Io 13.36-38) \p \v 31 “Simona e, Simona e, Satani aba enoinoi ikoimiai kebarobonimi kehobonimi ihobona witi 'abana. \v 32 Iamo Simona au aba ahamuai abahuba'ari emu a'ikakauma a'i me'eho, ba oi koraona kabe raninai uaho 'abamu abokiamo koba taburanakia.” \p \v 33 Petero ehore Iesu ehina bena etibaha, “Obiapaka e, au aba aba'oru oi ka'abani'o kahaeao kahawapura 'ao kaha'ari.” \v 34 Iesu ena 'abi ebamuena etibaha, “Petero e, au oi nahina beni'o, bariu rabi neianai kokoro'u a'i ke'arara baha aonai, oi rani aihau au kobuniaina'u, au a'i o'iobina'u ṉa kohoma.” \s1 Iesu E'abi Imakiai Taba Hauna Katea'ina. \p \v 35 Iesu ehore i'abana haukia ebakainakia etibaha, “'Uainai auhu ahinimi, toao mahoa ihiuaihiua, mahoa mai tamaka aha'i toka'a raninai taba ha heremiai tokapu, 'ao?” Ia te'abi tetibaha, “Aha'i.” \v 36 Ia ehina benakia etibaha, “'A bariu tai mahoa ihiuaihiua herenai hanona kea'ina, mahoa abomo kea'ina, mai tai kareba herena aha'i hauna ena habuni kekawa kawa aina moninai kareba ha kekawana. \v 37 Pokina au wai nahina benimi, tererena ‘Kakikaki haunai tebaona,’ 'abina neiana hanona au here'uai ketohana, taba tererena au aha'uai hauna ibatohana ranina aba nimai.” \v 38 I'abana haukia te'abi tetibaha, “Obiapaka e, moihana kareba rua neiakia.” Weiana ia ehina benakia, “Abetaina.” \s1 Iesu Getesemane ai Ebahuba'ari. \r (Mt 26.36-46; Mk 14.32-42) \p \v 39 Iesu nibabai babai bena ihobonai ekarahi Olibe oeona eao, i'abana haukia ia murinai teao. \v 40 'Eka weianai tekara'au raninai ia ehina benakia etibaha, “Tomobahuba'ari baihobo aonai a'i tomototo.” \v 41 Herekiai ekaobo baiatakia ena homa'a matoha pihara ha pahakapona peao pe'eho ihobonai weia ekaipehu ebahuba'ari. \v 42 E'abi etibaha, “Hama'u e, konuatae raninai haiara 'erena neiana here'uai koa'i obona, iamo au e'u nuataeai aha'i, 'a oi emu nuatae mobabaina.” \p \v 43 Ba aneru ha kupai emai ia herenai ewaira tina, ebataburana. \v 44 Aona earo'ari, ebahuba'ari haeamona ebahuba'ari tabura tabura, maorona te'eho 'anoai ihobona aruaru kokoma'akia 'abana. \v 45 Ena bahuba'ari murinai emikiri eao i'abana haukia herekia, aoko'oai aba temahe harai buonai parua reakia etabu ahinakia. \v 46 Ehina benakia etibaha, “Taba buonai tuparua? Tomono'a, tomobahuba'ari baihobo aonai a'i tomototo marikina.” \s1 Iesu Tea'i 'Inina. \r (Mt 26.47-56; Mk 14.43-50; Io 18.3-11) \p \v 47 Iesu ni'abi oho mo aonai i'abana harauhaea rua haukia 'abakia ha atana Iuda to'u rarina e'uai ainakia temai, ba ekahaha Iesu herena eao kepauna. \v 48 'A Iesu ehore Iuda ehina bena etibaha, “Oi hanona baipauai Maearima Nahuna nohinahinaina, u?” \p \v 49 Weiakia herenai tekoroti haukia taba kerama hauna te'iobina aonai te'abi tetibaha, “Obiapaka e, karebai tamaharanakia, u?” \v 50 Ba 'abakia ha robe haukia 'arakiai hauna ena ta'ara a'i hauna haiana itipana ehara obona. \v 51 'A Iesu e'abi etibaha, “Naiana mepua.” Ba ia ehore hau weiana haiana ea'i 'apuana ebanamona. \p \v 52 Iesu ehore robe haukia apa'uakia marea robe 'ima haukia mai aiara hau apa'uakia temai ia katea'ina haukia ehina benakia etibaha, “Mai karebami mai pura'ami tomai matoha bainao hauna katoa'ina 'abana, u? \v 53 Rani ikoinai au hanona wai kipokia marea robe aonai, iamo wai a'i toa'i 'inina'u. 'A bariu rani neiana hanona wai emi rani, wapura ena hiabu ranina.” \s1 Petero Iesu Ebuniai aina. \r (Mt 26.57, 58, 69-75; Mk 14.53, 54, 66-72; Io 18.12-18, 25-27) \p \v 54 Ia tehore Iesu tea'ina tebaka'ana teaoaina robe haukia 'arakiai hauna ena ituai, 'a Petero hanona murikiai eao ia mo mai baiatakia. \v 55 Baika tehore ara aona ibuanai iruba teba'arana ba temia kakaiarona, Petero abomo weia baiatakia emiati. \v 56 Ba ta'ara a'i uahona ha iruba eanai Petero emiati eihana, eiha iha haraina e'abi etibaha, “Hau neiana hanona Iesu 'abana ha.” \v 57 'A Petero ebuniai etibaha, “Uaho e, au ia a'i a'iobina.” \v 58 Rani a'i ehoma'a aonai, hau ha ia eihana e'abi etibaha, “Oi abomo 'abakia ha.” Petero e'abi etibaha, “Hau e, au hanona aha'i.” \v 59 Beraura hoana ha eao 'abana hau ha ia eihana ba e'abi tabura etibaha, “'Abi tohana hau neiana abomo ia 'abana ha, pokina ia abomo Galilea hauna.” \v 60 Ba Petero e'abi etibaha, “Hau e, au a'i a'iobina oi taba robana nuahuna.” Ni'abi oho mo aonai kokoro'u e'arara. \v 61 Weiana Obiapaka eiha kabe Petero eihana. Ba Petero ehore Obiapaka ena 'abi ehinana hauna eraona tinana, “Oi bariu rani neianai kokoro'u a'i ke'arara baha aonai au rani aihau kobuniai aina'u.” \v 62 Weiana Petero ekarahi eao atapakai ehai ki'a. \s1 Iesu Tebapo'ona. \r (Mt 26.67, 68; Mk 14.65) \p \v 63 Hau weiakia Iesu tea'i 'inina haukia tebatae aina. \v 64 Mahana te'apa abunakia te'atina ba tebakaina tetibaha, “Mohina benamai. Tai oi e'atini'o?” \v 65 Abomo 'abi ki'a obokia bo'ona herenai tehinanakia. \s1 Iesu Bakai Ṯe'imana Haukia Wairakiai Ekoroti. \r (Mt 26.59-66; Mk 14.55-64; Io 18.19-24) \p \v 66 Erani aonai aiara hau apa'uakia, robe haukia apa'uakia, mai rauhubu poki haukia kipokia teto'u ba Iesu temaiaina bakai apa'uana weiana wairakiai. \v 67 Bakai apa'uana haukia tebakaina tetibaha, “Mohina benamai. Oi hanona Keriso, 'ao?” 'A Iesu ia ehina benakia etibaha, “Pahina benimi hanona a'i patobatohana'u. \v 68 Abomo pabakainimi hanona a'i patobamuena. \v 69 Ia bariu rani neiana keaoaina hanona Maearima Nahuna hiabu Tiramana imana itipana tainai kemiati.” \p \v 70 Ia ikoikiai tebakaina tetibaha, “Ba oi hanona Tirama Nahuna, u?” Weiana Iesu ia ehina benakia etibaha, “'E, aba tu'abi mo naia.” \v 71 Ba ia te'abi tetibaha, “Taba buonai hinau 'abikia nahatabunakia? Aika aba ia kipona pinanai Tirama nia'i ki'ana aiana haona.” \c 23 \s1 Iesu Pilato Wairanai. \r (Mt 27.1, 2, 11-14; Mk 15.1-5; Io 18.28-38) \p \v 1 Weiana bakai apa'uana haukia maikoina temikiri Iesu teaoaina Pilato herena. \v 2 Weia ena beho 'abikia tea'i ramana tetibaha, “Hau neiana tatabu ahina emai hanopaka maearimakia aokia niana aiara niba'uri 'urina mai obia arana herenai takiti katabaibeni hauna nikaiabuna, abomo kipona ni'abi ia hanona Keriso, obia arana.” \v 3 Ba Pilato ehore Iesu ebakaina etibaha, “Oi hanona Iuda haukia ekia obia arana, u?” Ia ena 'abi ebamuena etibaha, “'Abimo naiana aba nohinana.” \v 4 Pilato ehore robe haukia apa'uakia mai to'u haukia ehina benakia etibaha, “Au hau neiana herenai beho ha a'i atabu ahina.” \v 5 Ia te'abi tabura tetibaha, “Ena ba'iobi 'abikiai Iuda maearimakia aba eba'uri 'urinakia, weia Galilea ai ea'i ramana emai mo aba 'eka neianai ekara'au.” \p \v 6 Pilato 'abi weiana 'uruna eona hanona ebakai bakai hau neiana Galilea hauna 'ao. \v 7 Pilato e'iobina Iesu hanona Heroda ena iha'ini ba'anai buonai euhuna teaoaina Heroda herena, rani weianai Heroda abomo weia Ierusalema ai. \s1 Iesu Heroda Wairanai. \p \v 8 Heroda Iesu eihana raninai aona enamo ki'a pokina aba wa'i baha 'akinai Iesu pouna eona, enuatae ia peihana abomo ena nuatae Iesu hoa baika pebabai peihanakia. \v 9 Ua buonai 'abi bo'okiai ebakaina, 'a Iesu ia ena 'abi ha a'i ebamuena. \v 10 Robe haukia apa'uakia mai rauhubu poki haukia weia tekoroti te'abi pahihi herenai. \v 11 Ba Heroda mai ena huari haukia kipokia Iesu tebapo'ona, 'abi ki'a obokia haeai haeai tehina murinai, obia habunina ha tebabatotona, haeamona temue aina teaoaina Pilato herena. \v 12 Rani weianai Heroda mai Pilato hanona tebaihau, ia 'uainai terarua hanona tebai'oata. \s1 Pilato Ehina benakia Iesu Kateahu 'arina. \r (Mt 27.15-26; Mk 15.6-15; Io 18.39—19.16) \p \v 13 Pilato ehore robe haukia apa'uakia aiara obiakia mai aiara maearimakia eaparinakia ebato'unakia. \v 14 Ehina benakia etibaha, “Hau neiana tomaiaina here'uai to'abi, maearima aokia niani aiara niba'uri 'urina, ia au wairamiai 'abi weiakia tohina herenai haukia abakaina hanona ena ki'a ha a'i atabu ahina. \v 15 Heroda abomo ua homana buonai euhuna emue emai hereka, katoihana ia hanona 'ari akana ha a'i ebabaina. \v 16 Weiana buonai ka'atina ba kahabona keao.” \v 17 Rani ikoinai Kabanai tatuna aonai Pilato ena hoa hoa tainai wapura hauna ha ebakarahina. \p \v 18 'A mako teio haeamo tetibaha, “Hau neiana moahu 'arina! Baraba morubuna mobenamai!” \v 19 Baraba hanona aba ua'a wapura 'ekanai emiaho pokina aiara apa'uana aonai baripuripu mai ahuahu ebaramanakia paunai. \v 20 Pilato ena nuatae hanona Iesu pebakarahina paunai to'u haukia ehinabe muenakia. \v 21 'A to'u haukia teio hao io hao tetibaha, “Matiu ibiri ropo 'ubinai me'ari! Matiu ibiri ropo 'ubinai me'ari!” \v 22 Pilato rani ibaihauna to'u haukia ehinabe muenakia, “Hau neiana beho tabana ebabaina? Ia ke'ari hauna behona ha a'i atabu ahina. Ua paunai ka'atina ba kahabona keao.” \v 23 'A to'u haukia teio to'o baihana aiakia 'ubi tohanai Iesu matiu ibiri ropo 'ubinai ke'ari. Ekia ioai Pilato etara haona. \v 24 Ua buonai Pilato ehore ekia nuatae ebabaina Iesu behoai ehorotina. \v 25 Pilato ehore hau weiana baripuripu mai ahuahu ebaramanakia paunai wapura 'ekanai tehorotina hauna ebakarahina ekia noinoi ihobonai, ba Iesu ebenakia ekia nuatae akakia katebabai. \s1 Iesu Matiu Ibiriropoai Tekoko 'auna. \r (Mt 27.32-44; Mk 15.21-32; Io 19.17-27) \p \v 26 Huari haukia Iesu tebaka'ana teaoaina aonai Kurene hauna ha atana Simona ia hanona 'uniai emai Ierusalema niao tetabu ahina ba tea'ina matiu ibiri ropo tebabua ahina Iesu murinai eka'a aina. \p \v 27 Maearima bo'ona 'akina Iesu murina te'au baiatakiai babi'e baika ia teaoko'o aina tehai. \v 28 Iesu ekabe ehina benakia etibaha, “Ierusalema nahuna babi'emi e, au a'i tomohai aina'u, 'a wai mai nahumi kipokia paumiai tomohai. \v 29 Pokina rani kemai aonai maearima kate'abi katetibaha, ‘Babi'e te'one 'one miori a'i tebarama, mai a'i teba'ae ba'ae babi'ekia hanona namo tea'ina.’ \v 30 Weiana \q1 ‘kobio katehina benakia, \q1 “tomo'eho ahamai ai”, \q1 mai oeo katehina benakia, \q1 “tomobahu abunamai.” ’ \qr Hos 10.8 \m \v 31 Au matiu maurina 'abana here'uai ṉa tibabai aiho raninai, wai matiu 'ororona 'abana heremiai aea patebabai aihona?” \p \v 32 Beho haukia rua abomo tebaka'anakia teaoainakia Iesu kipokia kateahu 'arinakia. \v 33 Temai 'eka atana ‘'Ara huriana’ ai tekara'au aonai, Iesu matiu ibiri ropo ahanai tekoko 'auna beho haukia rua kipokia hamona itipanai, ha awarinai. \v 34 Ba Iesu e'abi etibaha, “Hama'u e, mohina haonakia pokina ia a'i te'iobina taba tibabaina.” Weiana huari haukia pu'i ai ena habuni tewatena. \p \v 35 Maearima tekoroti tebaiaruru, aiara obiakia tehore Iesu tebapo'ona te'abi tetibaha, “Ia maearima haeai ebamaurinakia, ba ia Tirama ena Keriso Tirama etina'ana hauna raninai kipona mebamaurina.” \v 36 Huari haukia abomo tebapo'ona tekahaha herena bine beina manoina tebena. \v 37 Ba tehina bena tetibaha, “Oi Iuda ekia obia 'arana raninai kipomu mobamaurini'o.” \v 38 Iesu 'arana ubinai marere ha abomo weia ṉa terere aihona, \qc ‘NEIANA HANONA IUDA EKIA OBIA 'ARANA!’ \p \v 39 Beho haukia weia tekapa'au haukia ha Iesu ebapo'ona e'abi etibaha, “Oi bamauri haumu 'ao aha'i? Kipomu mobamaurini'o ai abomo mobamaurinamai.” \v 40 'A 'abana ehore erikena etibaha, “Oi puma ihobona nua'ina mo Tirama a'i nuta'u aina, u? \v 41 Aika hararua kaha'ari hanona ebero, pokina puma naha'ina hauna hanona eka babai ihobonai, 'a hau neiana hanona taba ha'i ebabai ki'ana.” \v 42 Haeamona ia e'abi etibaha, “Iesu e, emu obia aiarana kokatoto raninai au koraonana'u.” \v 43 Iesu ia ehina bena etibaha, “'Abi tohana au oi nahina beni'o, bariu rani neianai oi mai au hararua hanona paradiso aonai kahamiaho.” \s1 Iesu E'ari. \r (Mt 27.45-56; Mk 15.33-41; Io 19.28-30) \p \v 44 Ihobona matoha atiaha hororo aonai beraura ewapura, abomo wapura hanopaka maikoina ekaiabuna eaomo beraura hoana aihau. \v 45 Abomo marea robe aona i'aea hurina habunina etapa boana rua. \p \v 46 Iesu eapari aota, “Hama'u e, auba'u imamuai nautana.” Ua e'abi aiho murinai e'ari. \p \v 47 Weiana huari poki hauna taba terama haukia eihanakia aonai Tirama ebanamona etibaha, “'Abi tohana hau neiana hanona bero hauna.” \p \v 48 Baiaruru haukia weia teto'una taba terama teihanakia raninai, haharakia teahu ahunakia mai aoko'okia temue aiara teao. \p \v 49 'A Iesu te'iobina haukia ikoikiai mai babi'e weiakia murinai te'au Galileai temai haukia atau'ai tekoroti taba terama haukia teihanakia. \s1 Iesu Tehorena. \r (Mt 27.57-61; Mk 15.42-47; Io 19.38-42) \p \v 50 Bakai apa'uana hauna ha atana Iosepa ia hau namona abomo aka bero hauna, \v 51 ena aiara hanona Arimatea Iudea aiarana ha, Tirama ena obia aiarana ne'imana kemai. Ia bakai apa'uana haukia ekia raona mai babai a'i ea'i taeanakia. \v 52 Hau neiana eao Pilato herena Iesu hauanina enoi aina. \v 53 Weiana ia Iesu hauanina ea'i obona habuni imukinai e'apana 'ariahana pihara tekuina 'urina aonai ehorotina, 'uri weiana hanona tai aha'i tihore bahana. \v 54 Rani weiana hanona a'ia'i harai wapuna abomo beraura robena aba kea'i ramana. \p \v 55 Babi'e weiakia Iesu kipokia Galileai temai babi'ekia Iosepa murinai teao, 'ariahana mai Iesu hauanina aea tebaenoti aihona teiha haraina. \v 56 Weiana ia temue teao aiara muramura timikia namokia mai hauna katetarona tehorokia teba'orunakia. Ba beraura robenai tearai rauhubu taina. \c 24 \s1 Iesu 'Ariai Emikiri Mue. \r (Mt 28.1-10; Mk 16.1-8; Io 20.1-10) \p \v 1 Hui beraurana kori 'uainai raurani 'amari 'amarinai babi'e muramura timikia namokia teba'orunakia haukia tea'inakia 'ariahana teao. \v 2 'Ariahana ikaiabuna piharana aba ehere pare atau'ai teihana. \v 3 Ia 'ariahana aonai tetoto raninai Iesu Obiapaka hauanina a'i teihana. \v 4 Weiana paunai tekoroti aokia earo'ari aonai hau rua ekia habuni 'imare 'imarekia beronai herekia tekoroti. \v 5 Babi'e teta'u ki'a tekuti wairakia 'ano eao, hau rua babi'e tebakainakia tetibaha, “Taba buonai emauri hauna 'ari haukia baiatakiai tutabuna. \v 6 Ia hanona neia aha'i. Ia aba emikiri mue! Galileai emiaho oho aonai wai ehina benimi 'abina tomoraonana. \v 7 Etibaha, ‘Maearima Nahuna hanona ki'a haukia imakiai kateutana, matiu ibiri ropo 'ubiai kateahu 'arina haeamona wapu ibaihauna murinai kemikiri mue.’” \p \v 8 Weia ia Iesu ena 'abi teraona tinanakia. \v 9 'Ariahanai temue temai raninai taba neiakia ikoikiai i'abana haukia harauhaea hamomo mai harina baika herekiai tehinanakia. \v 10 Babi'e neiakia Maria Magadala babi'ena, Ioana, Iakobo hinana Maria, mai babi'e baika te'abanakia haukia kipokia pou neiana iuhubeau haukia herekia tehinana. \v 11 Iamo iuhubeau haukia babi'e ekia 'abi ori 'abaeanai tebaona buonai a'i tebatohana. \v 12 'A Petero emikiri ebeau eao 'ariahana. Ekuti aona eribana te'apana habunikia mo weia kipokia tenoti 'abaea eihanakia, emue ena itu eao aonai kipona aona earo'ari taba weiana erama hauna paunai. \s1 Iesu Emao Taearanai Ewaira Tina. \r (Mk 16.12, 13) \p \v 13 Rani weiana hamona aonai Iesu i'abana haukia rua tiao aiara ha atana Emao, aiara weiana mai Ierusalema baiatakia ena homa'a hanona kilometa harauhaea hamomo 'abana. \v 14 Taearai teka'a aonai taba neiakia ikoikiai terama haukia terarua baiatakiai te'abi 'abi ainakia. \v 15 Ba terarua te'abi 'abi mai terobahu aonai Iesu kipona emai herekia teka'a oioi. \v 16 'A maearimana teihana ia a'i te'iobina ia hanona Iesu. \p \v 17 Iesu ia ebakainakia etibaha, “Wai torarua ka'amiai taba robana tuahuna?” Terarua tekori 'ororo wairakia mai birabirakia. \v 18 Ha weiana atana Kaleapa ebakai bakai etibaha, “Ierusalema aonai oi pa'e ikupaiamu mo taba rani murikai terama haukia a'i o'iobinakia?” \v 19 Ia ebakainakia etibaha, “Aka tabakia?” \p Hau rua tetibaha, “Iesu Nasareta hauna pouna. Ia hanona mahabanai hauna, Tirama mai maearima ikoikiai wairakiai ena 'abi mai aka tehiabu wairai. \v 20 Robe haukia apa'uakia mai aiara haukia apa'uakia ia Roma haukia tebenakia matiu ibiri ropo 'ubinai teahu 'arina. \v 21 'A ai taraonana ia hanona aika Isaraela hauka kebamaurinaka hauna. \p Haeamona taba neiakia terama wapu aihau teore. \v 22 Babi'e baika baiatamai ai tebata'u ta'u hurinamai. Ia raurani amarinai teao 'ariahana hanona \v 23 Iesu hauanina a'i tetabu ahina temue temai te'abi aneru teihanakia abomo aneru weiakia ia tehina benakia, ‘Iesu hanona aba emauri mue.’ \v 24 Ba 'abamai baika teao 'ariahana teihana hanona babi'e te'abi ihobonai mo tetabu ahina, 'a Iesu hauanina a'i teihana.” \p \v 25 Iesu ehina benakia etibaha, “Hama ṉa topo'o aiho abomo mahabanai haukia taba tehina haukia ibatohakiai aomi temahari. \v 26 Keriso ṉa kehaiara aiho 'uai ba ena nuabi aonai ketoto, weiana a'i ṯo'iobina, u?” \v 27 Iesu hanona Mose mai mahabanai ekia rere rereai ea'i ramana Puka Robena aonai ia kipona 'abina maikoinai hau rua eba'iobinakia. \p \v 28 Aiara tiao hauna aba herekiai ba Iesu hanona kekabero ṉa ehoma. \v 29 'A terarua tebamuena te'abi tetibaha, “Beraura aba kekaihuna abomo aba kerabi, kipokia pahamiaho.” Ba ia ekatoto kipokia katemiaho. \v 30 Weiana aniani 'ekanai kipokia temiati raninai Iesu ehore parawa ea'ina ebanamona ehobina terarua ebenakia. \v 31 Ba mahakia teno'a aokia tea weia te'iobina ia hanona Iesu, haeamona wairakiai e'akauma 'abaea. \v 32 Ia terarua kipokia te'abi tetibaha, “Taearai ehina benaka abomo Puka Robena 'abikia eba'iobinaka raninai matoha iruba aokai eara, uhe?” \p \v 33 Terarua beronai temikiri temue Ierusalema teao, i'abana haukia harauhaea hamomo 'abakia kipokia tito'u haukia tetabu ahinakia. \v 34 Ia hau rua tehina benakia tetibaha, “Obiapaka hanona emikiri toha, Simona herenai ewaira tina.” \v 35 Weiakia terarua taearai taba erama pouna abomo parawa ehobina aonai aokia ea Iesu te'iobina pouna tehinanakia. \s1 Iesu I'abana Haukia Iesu Teihana. \r (Mt 28.16-20; Mk 16.14-18; Io 20.19-23; Ih 1.6-8) \p \v 36 'Abi weiakia tehina oho mo aonai Iesu tohana ia baiatakiai ekoroti abomo e'abi etibaha, “Baibua wai heremiai!” \v 37 Ia ikoikiai teta'ukia mai ubo ea'inakia, teraonana biriua teihana. \v 38 'A Iesu ehina benakia etibaha, “Ae homa buonai tuta'u mai aomi tikai'au kai'au. \v 39 Ima'u mai ae'u tomoihanakia tomoa'i hobona'u tomo'iobina'u, Ṉahuna au toha'u pokina auba hanona bitiona mai huriana aha'i ia au hanona mai eu'u.” \v 40 'Abi weiana ehinana murinai imana mai aena ebaihanakia. \v 41 Ia teaonamo ki'a baha paunai Iesu a'i tebatoha bahana aokia raona raona ebonu buonai ia ebakainakia etibaha, “Wai taba katoani hauna ha ṉa'a?” \v 42 Ia maia ha aba eawati hauna hana papana tebena. \v 43 Weiana ia ea'ina wairakiai eana. \p \v 44 Ba Iesu ia ehina benakia etibaha, “Au wai heremiai amiaho oho aonai taba robakia ahu haukia neiakia, Au pou'u tererenakia Mose ena rauhubuai mahabanai haukia ekia rere rereai mai Salamo aonai haukia ikoikiai katetoha.” \v 45 Weiana aokia ebaeanakia Puka Robena obona kateobo. \v 46 Haeamona Iesu ia ehina benakia etibaha, “Puka Robenai ṉa terere aihona. Bamauri hauna hanona kehau haiara abomo 'ariai kemikiri mue wapu ibaihaunai. \v 47 Ia atanai raona kabe mai ki'a ihina haokia poukia kateiroro ainakia Ierusalema ai katea'i ramana keaomo hanopaka ikoikiai aokiai. \v 48 Wai hanona taba neiakia poukia ibatohakia haumi. \v 49 Aia'u tomona. Hama'u Auba Robe e'uahi 'uaina hauna au kipo'u kauhuna kemai ahamiai, 'a wai hanona Ierusalema aonai katobai'ima keao mo hiabu 'ubiai kemai hauna katoa'ina.” \s1 Iesu Ea'itaeana Kupa Eao. \r (Mk 16.19, 20; Ih 1.9-11) \p \v 50 Iesu ia aiara apa'uanai ebakarahinakia teao Betani herena tainai, ba imana ea'i taea banamo ebenakia. \v 51 Nibanamonakia aonai Tirama ehore herekiai ea'i taeana eaoaina kupa. \v 52 Ia tekuti aina ba mai aonamokia temue teao Ierusalema. \v 53 Rani ikoinai teao Marea Robe aonai temiaho Tirama tebanamona.