\id JHN John - Waima - Namsoo Kim - DEC 4, 2002 \h Ioane \toc1 Pou Namona IOANE Ererena Hauna \toc2 Ioane \mt2 Pou Namona \mt1 IOANE \mt2 Ererena Hauna \is1 Puka Aona Irerena 'Abina \ip Pou namona neiana Ioane ererena aonai ebaihanaka, Iesu hanona Tirama ena 'abi banaibanai hauna, ia hanona maearima hauaninai emai haeamona maearima baiatakiai emiaho (1.14). Ioane ena nuatae hanona maearima Iesu katea'ikakaumana ia Tirama Nahuna, kate'iobina Iesu hanona Tirama e'abi'uai keuhuna kemai kebamaurinaka hauna. Ioane hanona e'iobina maearima Iesu tia'ikakaumana haukia hanona mauri banaibanai titabu ahina, ua buonai puka neiana ererena (20.31). \ip Kori'uaina hanona Ioane nehina benaka Iesu hanona Tirama ena 'Abi, ba bata'u ta'u huri akakia ebabai robana eahuna. 'Abi tohana, maearima baika hanona Iesu tea'ikakauma mai murinai te'au, iamo baika hanona ia ia'ikakaumana teubo aina. Puka iro'ana 13—17 aonai hanona i'oata haukia taearana titabu rabinai robana eahuna, Iesu hanona i'abana haukia kipokia temiaho, ia ehore ba'iobi namokia ebenakia. Puanai hanona Iesu 'ariai emikiri mue mai i'abana haukia ia teihana mai tea'ikakaumana. \ip Taba hamona puka neiana aonai kahaiha to'ona hanona ena hoahoa weiana maearima ekia mauri aonai tabakia nia'inakia 'abi ibabataikiai nibaonakia a'ikakauma haukia rani ikoikiai katemauri ainakia, matoha bei, parawa, ea, bine buabuana, mamoe mai 'ima hauna 'abakia. \is1 Puka Paipana Apa'uakia \io1 a. 'Abi kori'uaina. (1.1-18) \io1 b. Ioane ba'uere robe hauna mai Iesu i'abana haukia kori'uaikia. (1.19-51) \io1 c. Iesu ena aka maearima herekiai. (2.1—12.50) \io1 d. Wapu orekia Ierusalema aonai mai herenai. (13.1—19.42) \io1 e. Obiapaka ena mikiri mue mai ena waira tina. (20.1-31) \io1 f. 'Abi orekiai ena waira tina mo ha Galilea aonai. (21.1-25) \c 1 \s1 'Abi Hanona Maearima Hauaninai Emai. \p \v 1 Bahabana 'akinai hanopaka a'i erama baha aonai 'Abi hanona aba ua'a, 'Abi hanona Keriso, 'Abi hana Tirama ohi temiaho, 'Abi hanona Tirama. \v 2 Ia hana bahabana 'akinai Tirama ohi temiaho. \v 3 Tirama ebabai tabakia ikoikiai hana 'Abi weianai terama, terama tabakia ikoikiai hanona ha kipona a'i erama. \v 4 'Abi hanona mauri pokina, ba mauri weiana hanona maearima ekia ea. \v 5 Ea hanona e'ara wapura aonai, ia wapura hana ea a'i nihao abuna. \p \v 6 Tirama hau ha euhuna emai, ia atana hanona Ioane. \v 7 Ia emai maearima herekiai ea pouna kehinana, ia paunai maearima ikoikiai ea pouna kateona ba katea'ikakauma. \v 8 Ia kipona hanona ea weiana aha'i, ia ea pouna kehinana paunai emai. \v 9 Ea tohana hanona emai hanopakai maearima ikoinai herekiai kebaeanakia. \p \v 10 Ia hanona hanopaka aonai, hanopaka hanona ia 'eunai erama, iamo hanopaka hanona ia a'i e'iobina. \v 11 Ia ena hanopaka tohana haukia herekia emai, ia kipona ena maearima tohakia hanona a'i tea'i taeana. \v 12 Ia tia'i taeana mai atana tia'ikakaumana haukia ikoikiai hanona bero ebenakia Tirama nahunai kateao. \v 13 Tirama nahunai teao haukia hanona maearima ekia rama taearanai aha'i, 'ao hauani ena nuataeai aha'i, 'ao maearima ha ena nuataeai aha'i, ia Tirama ena nuataeai terama. \p \v 14 'Abi weiana hanona maearima hauaninai emai, baiatamai ai kipokia tamiaho. Ena nuabi taihana, nuabina weiana hanona Hamana herenai emai Nahuna hamohamona 'euna, ia aonai aoko'o hoana mai 'abi tohana ebonu 'auna. \v 15 Ioane ehore ia pouna ehinana eio etibaha, “Au pouna ahinana hauna hanona neiana, atibaha, ‘Au muri'uai nimai hauna etara haona'u pokina ia hauna emiaho 'uai ba au arama.’” \p \v 16 Ia aoko'o hoanai ebonu 'auna ba aika ikoikai banamo ia herenai naha'ihao a'ihaona. \v 17 Tirama rauhubu ebenaka Mose imanai, ia aoko'o hoana mai 'abi tohana hanona Iesu Keriso herenai temai. \v 18 Hau ha Tirama a'i eiha 'apuana, 'a Nahuna hamohamona Tirama herena 'akinai nemiaho mai ia kipona abomo Tirama, ia hauna ehore Tirama eba'iobinaka. \s1 Ba'uere Robe Hauna Ioane E'abi ‘Au Hanona Keriso Aha'i’. \r (Mt 3.1-12; Mk 1.1-8; Lk 3.1-18) \p \v 19 Weia Ierusalemai Iuda haukia apa'uakia tehore robe haukia mai Lebi haukia teuhunakia teao Ioane herena katebakaina ia hanona tai. \v 20 Ioane a'i ebuniai ia ehina pou haraina etibaha, “Au hanona Keriso\f + \fr 1:20 \ft (20) 'ao Mesia\f* aha'i.” \v 21 Ia tebakaina tetibaha, “Ba oi hanona tai? Oi hanona Elia?” Ia e'abi etibaha, “Au Elia aha'i.” Ia tebakai muena tetibaha, “Oi mahabanai haumu 'ao?” Ekia 'abi ebamuena etibaha, “Aha'i.” \v 22 Ua buonai ia tehina bena tetibaha, “Mohina benamai oi hanona tai. Emu 'abi kataeaoaina teuhunamai haukia katahina benakia. Oi kipomu poumu aea nohina aihona?” \v 23 Ioane ekia 'abi ebamuena etibaha, “Au hanona mahabanai hauna Isaia ena rererere 'abina, \q1 ia e'abi etibaha, \q1 ‘Aia ha hano'akunai eio hauna \q1 etibaha, \q1 Obiapaka ena ka'a taearana \q1 tomobaberona kekana.’” \qr Isa 40.3 \p \v 24 Baika hanona Parisea haukia teuhunakia haukia, \v 25 haeamona tebakaina tetibaha, “Oi Keriso aha'i 'ao Elia aha'i 'ao mahabanai haumu aha'i raninai aehoma buonai nuba'uere robe?” \v 26 Ioane ehina benakia etibaha, “Au beiai naba'uere robenimi, 'a wai baiatamiai a'i ṯo'iobina hauna ha ekoroti. \v 27 Ia hanona muri'uai nimai, iamo ia eapa'ua ba au, ia ena tamaka warokia karubunakia abomo here'uai a'i ketaina.” \v 28 Neiakia ikoikiai hanona Ioane Ioridana ate abirana Betaniai eba'uere robe aonai terama. \s1 Iesu Hanona Tirama Ena Mamoe Nahu. \p \v 29 Erani Ioane ehore Iesu eka'a herena nimai hanona eihana ba e'abi etibaha, “Tomoihana Tirama ena mamoe nahuna hanopaka ena ki'a ibua parena hauna. \v 30 Maraniai au robana ahuna hauna neiana atibaha, ‘Muri'uai nimai hauna hanona au etara haona'u, pokina ia emiaho 'uai ba au arama.’ \v 31 Au kipo'u ia a'i a'iobina, ia au amai beiai kaba'uere robe hana ia kabawaira tinana Isaraela haukia ia kate'iobina paunai.” \p \v 32 Ba Ioane ia pouna ehinana etibaha, “Au Auba Robe aihana rauria 'abana kupai eriri ia ahanai ehiri'au. \v 33 Au a'i a'iobi bahana, ia weiana euhuna'u beiai kaba'uere robe ṉa ehoma Tiramana ehina bena'u etibaha, ‘Ahanai Auba Robe keriri kehiri'au koihana hauna ko'iobina ia hanona Auba Robe ai keba'uere robe.’ \v 34 Au maha'uai aba aihana ba nahina pouna neiana hana Tirama Nahuna.” \s1 Iesu I'abana Haukia Kori'uaikia. \p \v 35 Erani Ioane haeamona weia i'abana haukia rua kipokia tekoroti. \v 36 Ia Iesu nikabanai eihana raninai e'abi etibaha, “Tomoihana Tirama ena mamoe nahuna.” \v 37 Ioane i'abana haukia rua ia e'abi aiana teona raninai teao Iesu murinai teka'a. \v 38 Iesu eiha kabe murinai tika'a haukia eihanakia ba ebakainakia etibaha, “Wai taba ṯonuatae aina?” Ia ena 'abi tebamuena tetibaha, “Rapi e, oi ae'eai nomiaho?” (Maeakiai Rapi anina hanona ‘ba'iobi hauna.’) \v 39 Ia ehina benakia etibaha, “Tomai tomoihana.” Ba teao ena emiaho 'ekana teihana, weiana hanona beraura ebaeno hoana bani, ia kipokia temiaho. \p \v 40 Weiakia terarua Ioane e'abi aiana teona abomo Iesu murinai teao haukia ha hanona Anderea, ia hanona Simona Petero hatina. \v 41 Anderea beronai a'ana Simona etabu ahina ba ehina bena etibaha, “Ai Mesia aba tatabu ahina.” (Mesia anina hanona Keriso, Bamauri hauna.) \v 42 Ba ia Simona eaoaina Iesu herena. Iesu Simona eiha 'ini 'inina e'abi etibaha, “Oi atamu hanona Simona, Ioane nahuna, bariu oi atamu kateaparina Kepa.” (Kepa hanona ihobona Petero, anina hanona pihara.) \s1 Iesu Pilipo Mai Natanaela Ohi Eaparinakia. \p \v 43 Erani Iesu enuatae keao Galilea aonai, Pilipo etabu ahina ba ehina bena etibaha, “Muri'uai omai.” \v 44 Pilipo hanona Betesaida hauna Anderea mai Petero 'abakia. \v 45 Pilipo ehore Natanaela etabu ahina ehina bena etibaha, “Mose rauhubu aonai pouna ererena abomo mahabanai haukia ekia pukai tererena hauna ai aba tatabu ahina. Ia hanona Nasareta hauna Iesu, Iosepa nahuna.” \v 46 Natanaela ehore ebakai bakai, “Nasareta ai taba namona ha ua'a ha kerama ketaina, u?” Pilipo etibaha, “Omai mo, moihana.” \p \v 47 Iesu Natanaela eka'a herena nimai eihana raninai pouna ehinana, “Ia hana Isaraela hauna tohana. Ia aonai bai'oi hoana ha aha'i.” \v 48 Natanaela ehore ebakaina, “Aea o'iobi aihona'u?” Iesu ia ena 'abi ebamuena etibaha, “Oi suke matiuna ba'anai aiha 'uaini'o ba Pilipo eaparini'o.” \v 49 Ba Natanaela e'abi etibaha, “Ba'iobi haumu e, oi hana Tirama nahuna. Oi hana Isaraela ekia obia arana.” \v 50 Iesu ia ehina bena etibaha, “Au a'abi suke matiuna ba'anai aihani'o buonai nua'ikakaumana'u, u? Neiana mo aha'i, wairai oi hana taba rarikia koihanakia.” \v 51 Haeamona ehina benakia etibaha, “'Abi tohana au wai nahina benimi, kupa kekaikau Tirama ena aneru katekara'au kateriri au Maearima Nahuna aha'uai katoihanakia.” \c 2 \s1 Kana Aiaranai Hawainibe Tatuna Ha. \p \v 1 Wapu rua murinai Galilea Kana aiarana aonai hawainibe tatuna ha erama. Iesu hinana hanona weia, \v 2 Iesu mai i'abana haukia kipokia abomo tebeaunakia teao hawainibe tatuna weianai. \v 3 Tatu aonai bine beina teinu orena raninai Iesu hinana ehore Iesu haianai e'abi etibaha, “Ia herekiai bine beina aba eore.” \v 4 Iesu e'abi etibaha, “Hina'u, taba buonai ekia aro'ari hauna au nubena'u. Au e'u rani a'i nitai bahana.” \v 5 Ia hinana ta'ara'i haukia ehina benakia etibaha, “Ia taba ṉa keho hanona maikoinai katobabai.” \p \v 6 Weia pihara puoukia 'abaihau tekoroti, Iuda haukia ekia hoahoa taikia weia bei katerai'au imakia mai aekia kateutu, puou ha ha aokiai beibei matoha harau rua 'ao harau aihau 'abakia. \v 7 Iesu ta'ara'i haukia ehina benakia etibaha, “Puou aokiai bei tomoba bonunakia.” Ua buonai teheinakia tebabonu teao 'ako'akokiai. \v 8 Ba ia ehina benakia etibaha, “Bariu harua tomorai 'aunakia tomoaoaina tatu iha'ini hauna tomobena.” Ba harua teraina teaoaina ia tebena. \v 9 Tatu neiha 'inina hauna bei weiana bine beinai eao hauna einu hobona, ae'e ai emai hanona ia a'i e'iobina, ta'ara'i haukia bei teraina haukia mo te'iobina. Ba iha'ini hauna hawainibe mahamaha hauna eaparina haiahaiai, \v 10 e'abi etibaha, “Maearima ikoikiai hanona bine beina namona tibeni 'uainakia, ba ṯeinu 'ari murinai bine beina 'ama'amana tibenakia, ia oi hanona bine beina namona obamauaina emai mo bariu obaibeni.” \p \v 11 Iesu bata'uta'u huri hoana kori'uaina neiana ebabaina Galilea Kana aonai. Ena nuabi ebawaira tinana ba i'abana haukia ia tea'ikakaumana. \p \v 12 Tatu neiana murinai Iesu hinana hatina mai i'abana haukia kipokia teao Kaperanauma ua'a temiaho wapu baika teao. \s1 Iesu Ehore Kawakawa Haukia Marea Robeai Eu'u Ahinakia. \r (Mt 21.12, 13; Mk 11.15-17; Lk 19.45, 46) \p \v 13 Iuda haukia ekia Kabanai tatuna beraurana ekaibari buonai Iesu ekara'au Ierusalema eao. \v 14 Ua'a marea robe aonai hanona poromakau, mamoe, rauria tikawakawa ainakia haukia mai moni tia'i banai haukia temiati eihanakia. \v 15 Ba i'ati'ati 'anauana ha ebabaina 'anauai marea robe aonai poromakau mai mamoe ikoikiai eura ahinakia, moni a'ibanai haukia ekia moni ebarobo otarainakia ekia itara etori ku'a banainakia. \v 16 Weiakia rauria tikawakawa ainakia haukia herekiai e'abi etibaha, “Neiakia tomoa'i katu'anakia 'eka neianai. Hama'u ena itu hanona wai emi kawakawa 'ekanai a'i tomobaona!” \v 17 Ba i'abana haukia Puka robena aba tererena 'abina teraona tinana, “Oi emu itu iraona'au aina hanona au ao'uai iruba niara 'abana.” \p \v 18 Ba Iuda haukia apa'uakia tehore Iesu tebakaina tetibaha, “Bata'uta'u huri hoana tabana ai kobaihanamai hanona katabatohani'o oi mai emu bero neiakia ikoikiai nubabai.” \v 19 Iesu ekia 'abi ebamuena etibaha, “Marea robe neiana tomoahu 'iti'itina, au wapu aihau aonai kabakori muena.” \v 20 Iuda haukia apa'uakia te'abi tetibaha, “Marea robe neiana tebabaina ihauna hanona bariabui 'abaihau, ia wapu aihau aonai aea kobakori mue aihona?” \p \v 21 'A Iesu marea robe robana eahuna hauna hanona ia kipona hauanina. \v 22 Weiana Iesu 'ariai emikiri mue murinai ia i'abana haukia ena 'abi ehinana hauna teraona tinana. Ba Puka robena mai Iesu ehina 'abikia tebatohanakia. \s1 Iesu Maearima Ekia Hoahoa Aba E'iobinakia. \p \v 23 Iesu Kabanai tatuna aonai Ierusalema ai emiaho, maearima bo'ona bata'uta'u huri hoakia ebabai teihana hanona tea'ikakaumana. \v 24 'A Iesu kipona hanona maearima a'i ebatohanakia pokina ia hanona ikoinai e'iobinakia. \v 25 Iesu kipona maearima aokiai ṯemiaho tabakia aba e'iobinakia paunai, hau ha a'i kehore maearima poukia ia herenai a'i kehinanakia. \c 3 \s1 Iesu Nikodemo Ohi Te'abi'abi. \p \v 1 Parisea hauna ha atana Nikodemo ia hanona Iuda haukia ekia hau apa'uana ha. \v 2 Rabi ha ia eao Iesu herena ehina bena etibaha, “Ba'iobi haumu e, ai ṯa'iobina oi hanona Tirama herenai omai. Oi bata'uta'u huri hoakia nubabai hanona Tirama ia herenai aha'i hauna ha a'i kebabaina hoakia oi nubabai.” \p \v 3 Iesu ia ena 'abi ebamuena etibaha, “'Abi tohana au oi nahina beni'o, maearima ha a'i kerama mue raninai ia hanona Tirama ena obia aiarana a'i keiha 'apuana.” \v 4 Weiana Nikodemo ebakai bakai etibaha, “Maearima aba eapa'ua raninai ia aea kerama mue aiho? 'Abi tohana rani ibaruana ia hinana nuanai a'i ketoto mue haeamona a'i kerama.” \p \v 5 Iesu ia ena 'abi ebamuena etibaha, “'Abi tohana au oi nahina beni'o, maearima hanona beiai mai Auba Robeai a'i kerama mue raninai ia hanona Tirama ena obia aiaranai a'i ketoto 'apuana. \v 6 Hauani nihore hauani nibaramana, ia Auba Robe nihore auba nibaramana. \v 7 Ahina beni'o korama mue 'abina hauna a'i kobaoao aina. \v 8 Baura niabu nenuatae aina 'ekanai niao, ia oi hanona 'uruna mo nuona, ia ae'eai nimai 'ao aeana niao hanona a'i o'iobina. Auba Robe ai terama haukia ikoinai abomo uamo homana.” \p \v 9 Nikodemo ehore ia ebakai muena etibaha, “Taba neiakia aea katerama aiho?” \v 10 Iesu ia ehina bena etibaha, “Oi hanona Isaraela ena ba'iobi haumu apa'uana ha, ia aehoma buonai taba neiakia obokia a'i nuobo? \v 11 'Abi tohana au oi nahina beni'o, ai ṯa'iobi haukia ṯahinanakia, ai ṯaiha haukia ṯahina pounakia, ia emai 'abi ṯahina pou haukia a'i tua'i taeanakia. \v 12 Au nahore hanopaka tabakiai nahina benimi hanona a'i tuba tohanakia, iamo kupa tabakiai kahina benimi raninai aea katobatoha aihonakia. \v 13 Maearima ha a'i ekara'au 'apua kupa, iamo au Maearima Nahuna ikupaia'u mo kupai ariri amai. \v 14 Hano'akunai Mose 'erau aubaubana eihi taeana ihobonai mo au Maearima Nahuna abomo kateihi taeana'u. \v 15 Weiana tia'ikakaumana'u haukia ikoinai hanona mauri banaibanai katea'ina. \p \v 16 “Pokina Tirama hanopaka eraona'auai ki'a bahana paunai Nahuna hamohamona mo ebaibeni, tia'ikakaumana haukia ikoikiai hanona a'i kate'ari, ia mauri banaibanai katea'ina. \v 17 Tirama nahuna euhuna hanopakai hanona puma kebaibeni paunai aha'i, ia paunai hanopaka 'arana kebamaurina. \v 18 Tia'ikakaumana haukia ikoikiai hanona puma a'i katehoaina, ia a'i tia'ikakaumana haukia ikoikiai hanona aba puma tihoaina, pokina Tirama Nahuna hamohamona atana a'i tia'ikakaumana paunai. \v 19 Bakai hanona ṉa eaka aiho. Ea aba emai hanopaka aonai, 'a maearima wapura 'arina ti'ari ia ea tibaki'ana, pokina ekia hoahoa hanona teki'a. \v 20 Weiana ki'a tibabai haukia ikoikiai ea ti'oatana ba a'i timai ea aonai pokina ekia hoahoa ki'a obokia a'i temewaira tina ta'una. \v 21 Ia aka beronai timauri haukia hanona timai ea aonai pokina ekia hoahoa Tirama aiana tika'aina hauna katebawaira tinana.” \s1 Ioane Ehore Iesu Pouna Ehinana. \p \v 22 Neiana murinai Iesu i'abana haukia kipokia tekarahi Iudea hanona teao, ia weia kipokia temiaho beraura baika teao ba eba'uere robe. \v 23 Ioane ba'uere robe hauna abomo Salima abirana Aenona ai eba'uere robe pokina weia hanona bei rarina mai maearima teao eba'uere robenakia. \v 24 Weiana hanona Ioane wapura 'ekanai a'i tekaiabu bahana aonai. \p \v 25 Ba Ioane i'abana haukia baika mai Iuda hauna ha kipokia te'abi baitaeai ekia hoahoa weiana Tirama wairanai katebamaha mahana hauna paunai. \v 26 Ua buonai ia temai Ioane herena tehina bena tetibaha, “Ba'iobi haumu e, hau weiana Ioridana atena abiranai kipokia tomiaho pouna ohinana hauna ia bariu niba'uere robe, ba maearima ikoinai tiao herena.” \v 27 Ioane ekia 'abi ebamuena etibaha, “Maearima hanona Tirama kebaibeni hauna mo ketabu ahina. \v 28 Wai kipomi abomo aba tubatohana'u au aba ahina benimi, ‘au hanona Keriso aha'i, ia au hanona euhu 'uaina'u ia wairanai.’ \v 29 Hawainibe mahamahana babi'ena weiana hanona ia niatawana hauna 'eunai, ba hawainibe mahamahana hauna ena hau ia herenai nikoroti hauna hanona aiana niona raninai aonamo ni'opu abuna. Aonamona neiana hanona au 'eu'u, ba bariu ao'uai aba ebonu. \v 30 Ia hanona keapa'ua keaoaina, ia au hanona ka'aera'aera kaeaoaina.” \p \v 31 “'Ubiai emiaho ba emai hauna hanona taba ikoikiai 'ubikiai, ia hanopakai erama hauna hanona hanopaka 'euna, ena 'abi'abi ai hanopaka mo robana keahuna. Kupai emai hauna hanona taba ikoikiai 'ubikiai. \v 32 Ia eiha mai eo'o tabakia poukia nehinanakia, ia ena 'abi hau ha a'i nia'i taeanakia. \v 33 Ia ena 'abi ea'i taeana hauna hanona ebatohana Tirama hanona 'abi tohana hauna. \v 34 Tirama euhuna hauna hanona Tirama ena 'abi nehinana, pokina Tirama ehore ia aonai Auba Robe nibabonu 'auna. \v 35 Hamana ehore nahuna niraona'au aina taba ikoikiai ia imanai eutanakia. \v 36 Nahuna nia'ikakaumana hauna hanona mauri banaibanai ea'ina, ia nahuna nibaoao aina hauna hanona mauri a'i keiha 'apuana, ia Tirama ena opuere ia ahanai nemiaho.” \c 4 \s1 Iesu Samaria Babi'ena Ohi Te'abi'abi. \p \v 1 Parisea haukia pou teona hanona Iesu maearima bo'ona nia'inakia ti'abana mai niba'uere robenakia ba Ioane ba'uere robe hauna hanona bita mo ea'inakia. \v 2 Taba tohana hanona Iesu kipona a'i eba'uere robe, ia i'abana haukia teba'uere robe. \v 3 Iesu Parisea haukia pou teona hauna e'iobina raninai Iudea ehabona, emue haeamona keao Galilea. \v 4 Ia bariu hanona Samaria haukia ekia hano aona kekana keao. \p \v 5 Ia emai Samaria aiarana ha atana Sukara, aiara weiana herenai Iakobo ehore nahuna Iosepa hano ebena hauna herenai ekarahi. \v 6 Iakobo ena bei 'urina hanona weia, ba Iesu taeara homa'ana ekana buonai emahe obo bei 'urina haianai emiati. Beraura hanona aba eatiaha. \p \v 7 Weiana Samaria babi'ena ha emai ena bei kerai, ba Iesu ehore enoina etibaha, “Bei harua mobena'u mainu.” \v 8 Ia i'abana haukia hanona aiara teao aniani katekawa. \v 9 Samaria babi'ena ehore ia ehina bena etibaha, “Oi hanona Iuda haumu ia au hanona Samaria babi'e'u, ba aehoma buonai here'uai bei inu nunoi aina?” (Pokina Iuda maearimakia mai Samaria maearimakia ekia bahamomo hanona aha'i.) \v 10 Iesu ehore ehina bena etibaha, “Tirama ena beruberu po'iobina mai tai bei ninoi aina heremuai hauna po'iobina raninai, herenai aba ponoina ba ia mauri beina pebeni'o.” \v 11 Babi'e e'abi etibaha, “Hau apa'uamu e, bei irai tabana heremuai aha'i abomo bei 'urina neiana hanona e'oura. Mauri beina weiana hanona ae'eai koa'ina? \v 12 Ai 'aba'abamai Iakobo hanona bei 'urina neiana ebenamai, ia kipona einu, nahuna teinu, ena mamoe mai poromakau abomo teinu, ba oi Iakobo otara haona?” \v 13 Iesu ena 'abi ebamuena etibaha, “Bei neiana ṯeinu haukia ikoinai hanona 'akokia kate'ororo mue. \v 14 Ia au kabaibeni beina hau ha keinu hanona 'akona a'i ke'ororo 'apua. 'Abi tohana, au kabaibeni beina hanona ia aonai mauri beinai keao kebuti keharu haru mauri kebaibeni keaomo banaibanai.” \v 15 Babi'e ehore Iesu enoina etibaha, “Hau apa'uamu e, bei weiana mobena'u, 'ako'u a'i ke'ororo mue abomo bei rai neia a'i kamai mue.” \p \v 16 Iesu ia ehina bena etibaha, “Moao atawamu koaparina torarua katomai.” \v 17 Babi'e e'abi etibaha, “Au atawa'u aha'i.” Iesu ia ehina bena etibaha, “Oi atawamu aha'i ṉa nuhoma hanona obero. \v 18 Pokina oi atawamu ikoinai ima, bariu heremuai nemiaho hauna hanona oi atawamu tohana aha'i. Bariu ohinana hauna hanona 'abi tohana.” \v 19 Babi'e e'abi etibaha, “Hau apa'uamu e, bariu ao'u aba ea, oi hanona mahabanai haumu. \v 20 Ai kupumai hamamai hanona oeo neiana ahanai Tirama tekuti aina, ia wai Iuda haumi tu'abi kuti 'ekana hanona hamona Ierusalemai mo.” \p \v 21 Iesu e'abi etibaha, “Babi'e e, e'u 'abi moa'i taeana, ranina nimaiaina aonai Hamaka katokuti aina hanona oeo neiana 'ubinai 'ao Ierusalemai mo aha'i. \v 22 Wai Samaria haumi a'i to'iobina hauna ṯokuti aina, ai Iuda haumai ta'iobina hauna ṯakuti aina, pokina Tirama ena bamauri taearana hanona Iuda haukia herekiai nimai. \v 23 Ranina aba nimai katekutiai tohana haukia hanona aubai mai aokia maikoinai Hamaka katekuti aina. Bariu ranina aba ekara'au. Pokina Hamaka hanona ua ṯekutiai aihona haukia nenuatae ainakia. \v 24 Tirama hanona Auba, ua buonai ṯekuti aina haukia hanona aubai mai aokia maikoinai katekuti aina.” \v 25 Babi'e e'abi etibaha, “Au a'iobina Mesia bamauri hauna atana Keriso kemai, ia kemai raninai taba ikoikiai kehina pou harai herekai.” \v 26 Ba Iesu ia ehina bena etibaha, “Hauna mo au neia'u bariu nahina beni'o.” \p \v 27 Rani weianai ia i'abana haukia temue temai hanona teta'uta'u huri, pokina Iesu teihana babi'e ha ohi ti'abi'abi. 'A tai ha a'i ebakaina, “Taba nonuatae aina?” 'ao “Aehoma buonai torarua tu'abi'abi?” \v 28 Ba babi'e ena puou ehabona emue noanoa eao aiarai maearima ehina benakia etibaha, \v 29 “Tomai hamaeao hau ha tomoihana e'u babai 'uainai ababai haukia ikoikiai ehina pou, iamo taina Keriso mo pa'e weiana?” \v 30 Ba maearima aiarai tekarahi Iesu herena teao. \p \v 31 Weiana aonai i'abana haukia Iesu tenoina tetibaha, “Ba'iobi haumu e, aniani ha moana.” \v 32 'A ia ehina benakia etibaha, “Au mai e'u aniani kani weiana hanona wai a'i to'iobina.” \v 33 Ba i'abana haukia kipokia te'abi'abi tetibaha, “Pa'e maearima ha aniani emaiaina ebena.” \v 34 Iesu ehina benakia etibaha, “E'u aniani hanona euhuna'u hauna ena nuatae kababaina abomo ia ebena'u akana kabaorena. \p \v 35 Wai tu'abi ‘nawa bani ṯemiaho ba ariari ranina ketaina.’ Ia au nahina benimi, mahami tomobano'a uma tomoiha harainakia, aniani aba te'oru katearinakia. \v 36 Ariari hauna 'arana nia'ina ba uma anianina nibararona mauri banaibanai 'ekanai, weiana buonai ibatona hauna mai iarina hauna terarua kateaonamo haeamo. \v 37 Tehinana 'abina hanona 'abi tohana, ‘Nibato bato hauna haeai ia niariari hauna abomo haeai.’ \v 38 Au nauhunimi a'i toaro'ari aina umanai aniani katoarina. Baika uma weianai aro'arina aba tebabaina ba wai tuhore ekia aro'ari anianina tua'ina.” \p \v 39 Aiara weiana aonai Samaria haukia bo'ona Iesu tea'ikakaumana pokina babi'e ena batoha 'abina paunai, babi'e etibaha, “Ia ehore e'u babai ikoikiai ehina pounakia.” \v 40 Ua buonai Samaria maearimakia temai herena, ia tenoina kipokia katemiaho, ba Iesu wapu rua weia emiaho. \v 41 Weiana ena 'abi aiana teona aonai bo'ona haeamona tea'ikakaumana. \v 42 Maearima weiakia babi'e tehina bena tetibaha, “Ai bariu ṯa'ikakaumana hanona oi o'abi hauna paunai aha'i, ia ai bariu kipomai haiamai taona abomo ai ṯa'iobina hau neiana 'abi tohana hanopaka ibamaurina hauna.” \s1 Iesu Kabamani Hauna Apa'uana Nahuna Ebamaurina. \p \v 43 Wapu ibaruana eore murinai Iesu emikiri Galilea eao. \v 44 Iesu kipona e'abi etibaha, “Mahabanai hauna ena aiara tohana haukia hanona a'i katemariki aina.” \p \v 45 Iesu Galileai ekara'au raninai, Galilea haukia tea'i taeana, pokina ia abomo teao Ierusalemai weia Kabanai tatuna aonai taba ebabai mahakiai teihanakia paunai. \p \v 46 Iesu haeamona emue eao Galilea Kana aiarana ua'a bei ea'i banaina bine beinai eao. Weia Kaperanauma aonai obia 'arana hauna ena maearima ha nahuna hauna papana einawa. \v 47 Hau weiana Iesu Iudeai emai Galileai pouna eona raninai, ia eao Iesu herena enoina keao nahuna kebamaurina pokina ia aba ke'ari. \v 48 Iesu ehina bena etibaha, “Wai hoa mai bata'u ta'u huri hoakia a'i katoiha hanona a'i katoa'ikakauma 'apua.” \v 49 Obia hauna e'abi etibaha, “Hau apa'uana e, hamariri hamaeao naha'u hanona aba ke'ari.” \v 50 Iesu ia ehina bena etibaha, “Moao, nahumu hanona aba kemauri.” Obia hauna Iesu ena 'abi ebatohana eka'a. \p \v 51 Ia taeara weiana niao aonai ena ta'ara'i haukia temai taearai tebaitabu ahi, nahuna emauri hauna pouna tehinana. \v 52 Ia ebakai bakai beraura hoana tabanai nahuna emauri mauri, ba ia tetibaha, “Warani rabirabi beraura hoana hamona hanona emauri mauri.” \v 53 Hamana eraona tinana beraura hoana weianai hanona Iesu ia ehina bena etibaha, “Nahumu hanona aba kemauri.” Ua buonai ia mai ena itu haukia ikoikiai hanona tea'ikakauma. \v 54 Neiana hanona Iesu bata'uta'u huri hoana ibaruana ebabaina weia Iuda ehabona emai Galilea aonai. \c 5 \s1 Iesu Hau Ha Ebamaurina Betesaida Obu Haianai. \p \v 1 Rani baika teao murinai Iuda haukia ekia tatu ha erama ba Iesu ekara'au eao Ierusalema. \v 2 Weia Ierusalema ai pa'abi ha atana ‘Mamoe pa'abina’ herenai obu papana ha Heberu maeakiai atana teaparina ‘Betesaida’, ba haianai hanona arai paraboakia ima temia kaiarona. \v 3 'Eka weiakiai inawa haukia bo'ona ṯenoti, maha ki'a haukia, 'ome haukia, mero haukia, (tibai'ima bei kebure bure. \v 4 Pokina rani ha ha aneru neriri obu beina nibabure burena, murinai inawa hauna ha obuai keriri 'uai hauna ena inawa taba ia ninamo.) \p \v 5 Inawa hauna ha 'eka weianai ena inawa ihauna ikoinai harau aihau 'ababani. \v 6 Iesu ehore inawa hauna weiana enoti eihana raninai e'iobina ia hanona rani homa'ana ua enoti aiho, ba Iesu ia ebakaina etibaha, “Oi nonuatae konamo, u?” \p \v 7 Inawa hauna Iesu ena 'abi ebamuena etibaha, “Hau apa'uana e, bei nebure bure aonai au kebaraina'u hauna ha aha'i buonai au nabahobona kariri aonai hau ha aba ne'uai waira'uai.” \v 8 Ba Iesu ia ehina bena etibaha, “Momikiri, emu 'ire mouna moa'ina moka'a.” \v 9 Beronai hau weiana emauri mauri, ba emikiri ena 'ire eouna ea'ina eka'a. \p Weiana hanona beraura robenai hoa neiana erama. \v 10 Ua buonai Iuda haukia apa'uakia hau weiana inawa ai enamo hauna tehina bena tetibaha, “Bariu hanona beraura robena, ia oi emu 'ire obuana hanona eka rauhubu nukabena.” \v 11 Ia ekia 'abi ebamuena etibaha, “Ebamaurina'u hauna ehina bena'u etibaha, ‘Emu 'ire moa'ina moka'a.’” \v 12 Ba ia tebakaina tetibaha, “Hau tabana oi ehina beni'o, ‘Emu 'ire moa'ina moka'a.’” \v 13 Emauri mauri hauna a'i e'iobina tai ia ebamaurina pokina Iesu abamo mako aokiai ehe toto eka'a 'akaumana. \p \v 14 Muriai marea robe aonai Iesu hau weiana etabu ahina ehina bena etibaha, “Aia'u mona, oi hanona aba omauri mauri, a'i koaka ki'a mue, taba ki'a obona ha heremuai a'i merama mue marikina.” \v 15 Ba hau weiana eao Iuda haukia apa'uakia herekia ehina benakia ia ebamaurina hauna hanona Iesu. \s1 Tirama Nahuna Ena Hiabu. \p \v 16 Ua buonai Iuda haukia apa'uakia hanona Iesu te'oatana pokina ia taba ikoikiai beraura robena aonai nibabainakia paunai. \v 17 Ia Iesu ehina benakia etibaha, “Au Hama'u hanona rani ikoinai niaka to'ona emai mo bariu beraura neiana. Au abo'umo ṉaka.” \v 18 'Abi neiana paunai Iuda haukia apa'uakia hanona tenuatae ki'a baha Iesu kateahu 'arina. Beraura robe rauhubuna nikabena paunai mo aha'i ia Tirama niaparina hamana tohana ṉa nihoma abomo ia kipona Tirama ohi nibaihobonakia. \p \v 19 Weiana buonai Iesu ekia 'abi ṉa ebamue aihona, “'Abi tohana au wai nahina benimi. Nahuna kipona 'eunai taba ha kebabaina hanona a'i ketaina. Ia hanona Hamana nibabai akakia eihanakia weiakia mo kebabainakia. Hamana nibabai haukia Nahuna abomo nibabai. \v 20 Pokina Hamana nihore Nahuna niraona'au aina paunai nibabai haukia ikoinai nibaihana. 'E, neiakia mo aha'i taba rarikia baika abomo kebaihana, ba katoihana hanona katota'uta'u huri. \v 21 Weiana Hamana nihore 'ari haukia nibamikiri muenakia mauri nibenakia ihobonai mo Nahuna nihore nenuatae ainakia haukia mauri nibenakia. \v 22 Haeamona Hamana kipona tai ha a'i nibabakaina, bakai ena hiabu maikoina aba Nahuna ebena. \v 23 Hamana timariki aina ihobonai ikoikiai Nahuna katemariki aina, Nahuna a'i nimariki aina hauna hanona Hamana weiana Nahuna euhuna hauna abomo a'i nimariki aina. \p \v 24 “'Abi tohana au wai nahina benimi, aia'u niona hauna mai euhuna'u Tiramana nia'ikakaumana hauna hanona mauri banaibanai aba ea'ina puma a'i kehoaina. Ia hanona 'ari aba ehabona ba aba mauri aonai etoto. \p \v 25 “'Abi tohana au wai nahina benimi, 'ari haukia Tirama Nahuna aiana kateona ranina hanona aba nimai, weiakia aiana tiona haukia ikoikiai hanona katemauri mue, bariu ranina aba ekara'au. \v 26 Hamana hanona mauri poki hauna, ihobonai ia ehore Nahuna mauri pokinai ebaona. \v 27 Tirama ehore Nahuna bakai apa'uana ke'uai aina hiabuna aba ebena pokina ia hanona Keriso Maearima Nahuna paunai. \v 28 E'u 'abi neiana paunai a'i katota'uta'u huri. Ranina aba nimai weiakia 'ariahakiai ṯemiaho haukia ikoikiai Nahuna aiana kateona, \v 29 ekia 'ariahakiai katekarahi. Weiakia namo tebabai haukia katemikiri mauri banaibanai katea'ina, ba weiakia ki'a tebabai haukia katemikiri puma katehoaina. \p \v 30 “Au kipo'u eu'uai taba ha kababaina hanona a'i ketaina. Au aia naona hauna mo ihobonai nabakai, ua buonai e'u bakai hanona ebero, pokina au kipo'u e'u namo a'i natabuna, ia euhuna'u hauna ena nuatae natabuna. \s1 Iesu Pouna Tehinana Haukia Baika. \p \v 31 “Au kipo'u pou'u kahinana raninai, e'u pou hina hanona a'i katebatohana. \v 32 Weiana au pau'uai pou'u nehinana hauna hanona haeai, ba au a'iobina ia nehinana 'abina hanona tohana. \p \v 33 “Wai aba tobaiuhu Ioane herena ba ia ehore 'abi tohana pouna ehinana. \v 34 Au pou'u berona hanona maearima herekiai a'i nimai, ia au Ioane ena batoha 'abina na'uahina hanona wai bamauri katotabu ahina paunai. \v 35 Ioane hanona e'ara ea nibaibeni matoha lamepa 'abana, ia wai hanona rani papana ena ea toaonamo aina. \p \v 36 “Au mai ibatoha'u hoana ha hanona Ioane 'euna etara haona. Nababai akakia neiakia Hama'u ebena'u kababai orenakia haukia tihore Hama'u euhuna'u pouna ṯehinana. \v 37 Ba Hama'u euhuna'u hauna Ia kipona ehore au pou'u ehinana. Ia wai rani ha aiana a'i to'o 'apuana abomo wairana a'i toihana, \v 38 'ao ena 'abi abomo aomiai a'i nemiaho, pokina ia euhuna hauna wai a'i tua'ikakaumana paunai. \p \v 39 “Wai Puka robena tumarereai haraina pokina wai turaonana weiana herenai mauri banaibanai katotabu ahina paunai. Ia Puka robena neiana hanona au mo pou'u nehinana. \v 40 Wai katomai here'u mauri katoa'ina, iamo ṯoubo aina. \p \v 41 “Au hanona maearima ekia banamo a'i ṉa'i taeanakia. \v 42 Au a'iobi harainimi, aomiai Tirama iraona'au aina a'i nemiaho. \v 43 Au aba Hama'u atanai amai, ia wai au a'i tua'i taeana'u. Ia hau ha kipona atanai pemai raninai wai aba patoa'i taeana. \v 44 Wai kipomi emi banamo ha ha baiatamiai tutabunakia, iamo Tirama ena banamo weiana ia ikupaiana herenai nimai hauna a'i tutabu ahina, ua homana raninai aea katoa'ikakauma aihona'u? \p \v 45 “Ia aomiai a'i katoraonana au Hama'u wairanai kababehonimi. Aha'i. Wai kebabehonimi hauna hanona Mose ia ahanai wai emi buabeni ekori. \v 46 Wai Mose tua'ikakauma tohana raninai au abomo kato a'ikakaumana'u, pokina ia hanona au pou'u ererena. \v 47 Ia ererena hauna a'i mo tua'ikakaumana raninai au e'u 'abi hanona aea katoa'ikakauma aihona?” \c 6 \s1 Iesu Taha Ima (5,000) Ebanianinakia. \r (Mt 14.13-21; Mk 6.30-44; Lk 9.10-17) \p \v 1 Rani baika teao murinai Iesu ekabanai eao Galilea 'obu abiranai. (Weiana atana haeai hanona Tiberia 'obuna.) \v 2 Iesu inawa haukia ebanamonakia, bata'uta'u huri hoakia weiakia teiha paunai mako rarina ia murinai tera'a teao. \v 3 Ba Iesu oeoai ekara'au eao i'abana haukia kipokia temiati. \v 4 Iuda haukia ekia Kabanai tatuna hanona aba ekaibari. \v 5 Iesu mahana eao mako rarina timai herena eihanakia raninai, Pilipo ebakaina etibaha, “Aniani ae'eai kaha kawanakia maearima neiakia kateani?” \v 6 Ia kebabaina hauna aba eraonana, iamo Pilipo kehobona paunai ua ebakai bakai aiho. \p \v 7 Pilipo ia ena 'abi ebamuena etibaha, “Moni bo'ona 'akinai\f + \fr 6:7 \ft (7) Helene moninai Denari hinabu rua\f* aniani pahakawanakia abomo a'i petaina, papakia 'akimo pateani.” \v 8 I'abana haukia ha atana Anderea, Simona Petero hatina etae etibaha, \v 9 “Miori papana ha neia ena parawa papakia ima mai ena maia papakia rua. Ia weiana hanona aeamo kaha homanakia pokina maearima hanona ebo'o ki'a baha?” \v 10 Iesu i'abana haukia ehina benakia etibaha, “Maearima tomoba miatinakia.” 'Eka weiana hanona panapana 'ekana, maearima ikoikiai temiati hau 'abaeana ikoinai taha ima (5,000). \p \v 11 Iesu parawa ea'inakia Tirama ebanamona ba ebenakia weiakia temiati haukia teani eaomo ekia nuatae etaina, ba maia abomo ihobonai ebabaina. \v 12 Weiana ikoikiai teani 'ari aonai Iesu i'abana haukia ehina benakia etibaha, “Harikia ikoikiai katobararonakia ha papana a'i katohabona.” \v 13 Ua buonai parawa ima teani 'ari harikia weiakia tebararonakia areha harau haea rua tebabonunakia. \p \v 14 Iesu bata'uta'u huri hoana weiana ebabaina teihana murinai maearima te'abi tetibaha, “'Abi tohana, mahabanai hauna kemai hanopakai hauna hanona neiana.” \v 15 Iesu e'iobina ia ekia taburai katea'i taeana ekia obia 'arana haunai katebaona, ua buonai ia kipona haeamona ekaobo oeoai ekara'au. \s1 Iesu Bei Ahanai Eka'a. \r (Mt 14.22-33; Mk 6.45-52) \p \v 16 Erabirabi raninai i'abana haukia teriri teao weia obuai, \v 17 ahiai tehe'au tebeau banai Kaperanauma tiao hanona aba ewapura abuna, Iesu hanona ia baiatakiai aha'i. \v 18 Baura apa'uana eabu'au roio ebuataea ehurehure ki'a. \v 19 Ia tepara homa'ana matoha maela aihau 'ao bani 'abana aonai Iesu bei kapenai eka'a herekia eao, teihana raninai teta'u ki'a. \v 20 Iesu ehina benakia etibaha, “Ṉahuna au. A'i tomota'u.” \v 21 Ia aokia mai namokia ahiai tebaehe'auna, beronai mo ṯenuatae aina poenai tebahaha'au. \s1 Maearima Iesu Tetabuna. \p \v 22 Erani mako weia 'obu abiranai ṯemiaho haukia te'iobina ahi hamona mo ua'a Iesu hanona i'abana haukia baiatakiai a'i ehe'au i'abana haukia ikupaiakia mo tebeau ahi teka'a. \v 23 Ba ahi baika Tiberia ai temai Obiapaka parawa ebanamona ebaibeni maearima ebenakia teani 'ekana herenai tebahoa. \v 24 Weiana mako te'iobina Iesu mai i'abana haukia kipokia wairakia aha'i, ba ahi weiakiai tehe'au Kaperanauma Iesu itabuna teao. \s1 Iesu Hanona Mauri Parawana. \p \v 25 Ia 'obu abiranai ua'a Iesu tetabu ahina raninai tebakaina tetibaha, “Ba'iobi haumu e, oi hanona aita mo okabanai omai neia?” \v 26 Iesu ekia 'abi ebamuena etibaha, “'Abi tohana au wai nahina benimi, wai au tutabuna'u hanona bata'uta'u huri hoana toihanakia paunai aha'i ia parawa toani nuami tebonu paunai. \v 27 Aniani weiana keki'a hauna akanai a'i katoaro'ari ia aniani weiana kemiaho keao mauri banaibanai akanai katoaro'ari, weiana au Maearima Nahuna kabenimi. Hamaka Tirama hanona hiabu weiana ebena'u.” \p \v 28 Ba ia tebakaina tetibaha, “Ai Tirama ena aka tabana katababaina?” \v 29 Iesu ekia 'abi ebamuena etibaha, “Tirama ena aka hanona neiana. Euhuna hauna hamona mo kato a'ikakaumana.” \p \v 30 Ua buonai ia tebakaina tetibaha, “Bata'uta'u huri hoana tabana kobabaina kataihana ba kata a'ikakaumani'o? Tabana hauna kobabaina? \v 31 Aika 'aba'abaka hano'akunai mana teana, Puka robenai tererena ihobona, ‘Kupai emai parawana hauna Mose ebenakia teana.’” \v 32 Iesu ehina benakia etibaha, “'Abi tohana au wai nahina benimi, kupa parawana ebenimi hauna Mose aha'i, ia au Hama'u ehore kupa parawana tohana wai ebenimi. \v 33 Tirama ena parawa hanona neiana, ia kupai eriri emai hauna hanopakai mauri nibaibeni.” \v 34 Ia tehina bena tetibaha, “Obiapaka e, aniani neiana hanona rani ikoinai kobenamai.” \v 35 Ba Iesu ia ehina benakia etibaha, “Au hanona mauri anianina, here'u kemai hauna hanona mare'a a'i ke'ari 'apua, abomo kea'ikakaumana'u hauna hanona 'akona a'i ke'ororo 'apua. \p \v 36 Ia au aba ahina benimi, wai aba toihana'u iamo a'i tua'ikakaumana'u. \v 37 Hama'u nibena'u haukia ikoikiai hanona katemai here'u, ba nimai here'u hauna hanona a'i kau'u ahi 'apuana. \v 38 Pokina au kupai ariri amai hanona kipo'u e'u nuataeai a'i kababaina, ia euhuna'u hauna ena nuataeai akana kababaina. \v 39 Ba euhuna'u Tiramana ena nuatae hanona neiana, weiakia ebena'u haukia ikoikiai ha a'i kaba'akaumana, ia rani orenai kabamikiri muenakia. \v 40 'Abi tohana au Hama'u ena nuatae hanona neiana, Nahuna kateihana mai kate a'ikakaumana haukia ikoikiai hanona mauri banaibanai katea'ina, ba rani orenai hanona kabamikiri muenakia.” \p \v 41 'Abi neiana paunai Iuda haukia ia teururu aina, pokina ia e'abi, “Au hanona mauri anianina kupai ariri amai.” \v 42 Ba ia te'abi tetibaha, “Iesu neiana hanona Iosepa nahuna, hamana mai hinana naha'iobinakia. Ia bariu aehoma buonai ṉa ni'abi aiho, ‘Au kupai ariri amai.’?” \p \v 43 Iesu ekia 'abi ebamuena etibaha, “Kipomi baiatamiai ururu naiana tomobapuana. \v 44 Hau ha ena nuataeai here'u a'i kemai 'abaea ia Hama'u euhuna'u hauna kebaka'anakia haukia katemai here'u, ba au rani orenai kabamikiri muenakia. \v 45 Mahabanai haukia Puka robenai aba tererena, ‘Ikoikiai hanona Tirama aba keba'iobinakia.’ Hama'u tibahuaina abomo herenai 'iobi tia'ina haukia ikoikia timai here'u. \p \v 46 Hau ha Hamaka a'i eiha 'apuana, ia Tirama herenai emai hauna ikupaiana mo Hamaka eihana. \v 47 'Abi tohana au wai nahina benimi. Tia'ikakaumana'u haukia hanona mauri banaibanai tea'ina. \v 48 Mauri anianina hanona Au neia'u. \v 49 Wai 'aba'abami hano'akunai mana teana, iamo ikoikiai te'ari. \v 50 Ia hau ha aniani neiana kupai eriri emai hauna keana hanona a'i ke'ari. \v 51 Au hanona aniani maurina weiana, kupai ariri amai. Hau ha aniani neiana keana hanona kemauri banaibanai. Aniani neiana au kabaibeni hauna hanona au bitio'u, weianai hanopaka haukia mauri katea'ina.” \p \v 52 Weiana Iuda haukia kipokia baiatakiai tebaihara tae te'abi tetibaha, “Hau neiana bitiona aea kebeni aihonaka kahana?” \p \v 53 Iesu ehina benakia etibaha, “'Abi tohana au wai nahina benimi. Wai au Maearima Nahuna bitio'u a'i katoana mai aruaru'u a'i katoinu raninai wai aomiai mauri a'i kemiaho. \v 54 Au bitio'u niana mai aruaru'u neinu hauna hanona mauri banaibanai aba nia'ina abomo rani orenai hanona kabamauri muena. \v 55 Pokina au bitio'u hanona aniani tohana abomo aruaru'u hanona inuinu beina tohana. \v 56 Au bitio'u niana mai aruaru'u neinu hauna hanona ia ao'uai nemiaho au abomo ia aonai namiaho. \v 57 Hama'u nimauri hauna ehore euhuna'u, au hanona Hama'u paunai namauri ihobonai mo au hau'u keana hauna hanona au pau'uai kemauri. \v 58 Au aniani neia'u hanona kupai ariri amai. 'Aba'abami mana teana 'abana aha'i, teani iamo te'ari, ia hau ha aniani neia'u keanina'u hauna hanona kemauri banaibanai.” \v 59 Iesu Kaperanaumai weia eba'iobi raninai 'abi neiana ehinana Iuda haukia ekia marea aonai. \s1 Mauri Banaibanai 'Abikia. \p \v 60 Aiana teona murinai ti'abana haukia bo'ona te'abi tetibaha, “'Abi neiana hanona epahihi, tai kehore 'abi neiana kea'i taeana?” \v 61 Iesu aba e'iobina ti'abana haukia 'abi weiana ṯeururu aina ba ehina benakia etibaha, “'Abi neiana aomi nibaro'arina, u? \v 62 Au Maearima Nahuna pakara'au amiaho 'uai 'ekana paeao patoihana'u raninai aea patohoma? \v 63 Auba Robe hanona mauri nibaibeni, 'a hauani hanona taba ha a'i nibaramana. Ahina benimi 'abikia neiakia hanona auba 'abikia mai mauri 'abikia. \v 64 Ia baiatamiai baika hanona a'i tua'ikakauma.” Popounai Iesu aba e'iobina baiatakiai tai a'i tia'ikakauma mai tai ia hinahinana kehinahinaina. \v 65 Ia haeamona ehina benakia etibaha, “Ua buonai aba ahina benimi atibaha, ‘Hama'u maearima a'i kemaiaina raninai hau ha kemai here'u taearana aha'i.’” \p \v 66 Iesu ena 'abi weiana buonai te'abana haukia bo'okia tehabona Iesu murinai a'i teka'a mue. \v 67 Ba Iesu i'abana haukia harau haea rua ebakainakia etibaha, “Wai abomo ṯonuatae katohabona'u, u?” \v 68 Simona Petero ehore ehina bena etibaha, “Obiapaka e, ai tai herena kataeao? 'Abi weiana mauri nimaiaina hauna hanona oi heremuai nemiaho. \v 69 Ai aba ṯa'ikakauma mai ṯa'iobina oi hanona robe haumu tohamu Tirama herenai omai.” \p \v 70 Ba Iesu ehina benakia etibaha, “Wai harau haea rua atina'animi. Ia 'abami hamona hanona tiaporo.” \v 71 Ia e'uahina hauna hanona Iuda Isakariote hauna Simona nahuna, ia i'abana haukia harau haea rua ha Iesu hinahinana kehinahina hauna. \c 7 \s1 Iesu Uaho'abana Ia A'i Tea'ikakaumana. \p \v 1 Weiakia murikiai Iesu Galilea aonai ekaoao kaoao, ia a'i enuatae keao Iudea pokina Iuda haukia apa'uakia hanona ṯe'imana kateahu 'arina. \v 2 Weiana Iuda haukia ekia I'aua tatuna ranina ekaibari. \v 3 Iesu hatina tehore tehina bena tetibaha, “'Eka neiana kohabona koao Iudea ba weia bata'uta'u huri hoakia kobabai ti'abani'o haukia kate ihanakia. \v 4 Pokina hau ha kipona ibawaira tinana nenuatae aina raninai taba ha buniakiai a'i nibabai, neiakia aba nubabainakia buonai moba karahini'o hanopaka wairakiai teme'iobini'o.” \v 5 Ua te'abi aiho pokina hatina abokiamo a'i tea'ikakaumana. \v 6 Ba Iesu ehina benakia etibaha, “E'u rani tohana hanona a'i nimai baha. Ia wai heremiai hanona rani mo 'akina ikoikiai tetai. \v 7 Hanopaka hanona a'i ke'oatanimi ia au ni'oatana'u, pokina au ia pouna ṉahinana weiana ia nibabaina hauna hanona eki'a. \v 8 Wai tomoao tatu 'ekana, au hanona a'i kawahi tatu 'ekana naiana pokina e'u rani tohana hanona a'i nitai bahana.” \v 9 Ia 'abi neiana ehinana ba Galileai emiaho. \s1 Iesu Eao Ierusalema I'aua Tatuna Aonai. \p \v 10 Hatina tatu 'ekana teao murikiai ia abomo tatu 'ekana eao bunianai mo to'u wairakiai aha'i. \v 11 Ba tatu weiana aonai Iuda haukia apa'uakia hanona Iesu titabuna tibakai bakaiaina, “Hauna weiana hanona ae'e?” \v 12 Weia to'u aonai hanona tebateteaina, baika te'abi, “Ia hanona hau namona.” Ia baika te'abi, “Aha'i, ia hanona maearima ne'uaiai behonakia.” \v 13 Ia Iuda haukia apa'uakia teta'u ainakia paunai, hau ha to'u wairakiai ia 'abina a'i ehina 'apuana. \p \v 14 Weia tatu ranina ibuanai Iesu ekara'au marea robeai eba'iobi ramanakia. \v 15 Ba Iuda haukia apa'uakia teta'uta'u huri te'abi tetibaha, “Hau neiana marere 'ekana ha a'i eao, ia marere mahakia aea e'iobi aihonakia?” \v 16 Iesu ekia 'abi ebamuena etibaha, “E'u ba'iobi 'abikia hanona au kipo'u 'eu'u aha'i, ia euhuna'u Tiramana herenai timai. \v 17 Hau ha Tirama ena nuatae akana kebabaina raninai ia aba ke'iobina, au e'u ba'iobi hanona Tirama herenai nimai 'ao au kipo'u e'u 'abi. \v 18 Hau ha kipona 'euna nehinana hauna hanona kipona ena namo nitabuna 'a euhuna hauna ena namo nitabuna hauna hanona ebero, ia aonai beho aha'i. \p \v 19 Mose rauhubu aba ebenimi, aonai ha hamomomu rauhubu neiana a'i to'inibena. Taba buonai katoahu 'arina'u taearana tutabuna?” \v 20 To'u haukia ena 'abi tebamuena tetibaha, “Oi hanona nubeau 'ari, tai nenuatae keahu 'arini'o?” \v 21 Iesu ehina benakia etibaha, “Au beraura robenai bata'uta'u huri hoana hamona ababaina, ba wai ikoinai tota'uta'u huri. \v 22 Mose itare akana wai ebenimi buonai wai miori papakia beraura robenai itare tubenakia. (Itare akana hanona Mose herenai a'i emai, ia wai kupumi 'aba'abami herekiai emai.) \v 23 Bariu miori beraura robe aonai tutarenakia hanona Mose ena rauhubu a'i tomokabena marikina. Taba buonai beraura robe aonai hau ha hauna maikoinai abanamona hanona tuopuere aina'u? \v 24 Taba ihakiai a'i katobaihobo, ia taba ekia bero tohakiai katobaihobo.” \s1 Ia Hanona Keriso 'Ao? \p \v 25 Rani weianai Ierusalema maearimakia baika tebakai bakai tetibaha, “titabuna kateahu 'arina hauna hanona neiana 'ao? \v 26 Hauna mo naiana to'u wairakiai neiroro ba 'abi ha ia herenai a'i ṯehina 'apuana, hau apa'uakia pa'e aba teraona haraina ia hanona Keriso 'ao? \v 27 Keriso kemai raninai ena mai 'ekana tai ha a'i ke'iobina, ia hau neiana ena mai 'ekana aika naha'iobina.” \p \v 28 Ba Iesu marea robe ai niba'iobi aonai eio etibaha, “Wai au to'iobina'u, ae'eai amai abomo to'iobina. Au kipo'u e'u nuatae ai a'i amai Tirama euhuna'u ba amai, ia hanona 'abi tohana. Wai ia a'i to'iobina. \v 29 'A au hanona ia na'iobina pokina au ia herenai amai abomo Ia au euhuna'u.” \p \v 30 'Abi neiana teona aonai ia katebirina hanona teraonana 'a hau ha ia ahanai a'i ehao'au pokina ena rani a'i nitai bahana. \v 31 To'u aonai maearima bo'ona ia tea'ikakaumana ba te'abi tetibaha, “Keriso kemai raninai, bata'uta'u huri hoakia bo'okia kebabai ba hau neiana? Pa'e aha'i.” \s1 Baika Tenuatae Iesu Katebirina. \p \v 32 Parisea haukia mako Iesu tebatete aina 'uruna teona ba robe haukia apa'uakia mai Parisea haukia tehore marea robe ṯe'imana haukia teuhunakia Iesu katebirina. \v 33 Ba Iesu e'abi etibaha, “Au bariu rani papana wai heremiai kamiaho ba kamue kaeao euhuna'u hauna herena. \v 34 Weiana wai katotabuna'u iamo a'i katotabu ahina'u. Au kamiaho 'ekana wai katoao hanona a'i ketaina.” \v 35 Ba Iuda haukia apa'uakia kipokia baiatakiai te'abi'abi tetibaha, “Hau neiana hanona aeana keao, ba ni'abi aika ia a'i kahatabu ahina? Weia Iuda haukia terama otaraina Helene haukia baiatakiai ṯemiaho haukia herekiai keao ba Helene haukia keba'iobinakia, 'ao? \v 36 Ena 'abi ‘Wai hanona katotabuna'u iamo a'i katotabu ahina'u.’ abomo ‘Kamiaho 'ekana katoao hanona a'i ketaina.’ weiana anina hanona taba?” \s1 Mauri Kebaibeni Beina. \p \v 37 Tatu ranina orenai rani apa'uanai Iesu ekoroti e'abi etibaha, “'Akona ni'ororo hauna emai here'u bei keinu. \v 38 Puka robenai tererena 'abana, ‘Au nia'ikakaumana'u hauna hanona ia aonai mauri beina keharu ate 'abana.’” \v 39 Neiana hanona Auba Robe 'abina ehinana ia weiakia tea'ikakaumana haukia muriai kebenakia, pokina Iesu ena nuabi a'i nia'i bahana buonai Auba Robe hanona a'i nibaibeni baha. \s1 Maearima Baiatakia Epa'a. \p \v 40 Iesu ena 'abi neiakia urukia teo'o raninai maearima baika te'abi tetibaha, “'Abi tohana hau neiana hanona mahabanai hauna.” \v 41 Baika te'abi tetibaha, “Ia hanona Keriso.” 'a baika tebakai bakai tetibaha, “Ia aea homanai Keriso hanona Galileai kemai? \v 42 Puka robenai ṉa a'i e'abi aiho? Keriso hanona Davida nininai kerama Davida emiaho aiarana Betelehema aonai.” \v 43 Ua buonai maearima baiatakia epa'a Iesu paunai. \v 44 Baiatakiai baika tenuatae katebirina, ia mo hau ha imana ia haunai a'i ehao'au. \s1 Iuda Poki Haukia Iesu A'i Tea'ikakaumana. \p \v 45 Murinai marea robe ṯe'imana haukia weiakia temue teao robe haukia apa'uakia mai Parisea haukia herekia, ba ia tehore tebakainakia tetibaha, “Aehoma buonai a'i tobaka'ana a'i tomaiaina?” \v 46 'Ima'ima haukia ekia 'abi tebamuena tetibaha, “Ua raninai emai mo bariu hau ha ua a'i ni'abi aiho 'apua hau neiana ni'abi 'abana.” \v 47 Ba Parisea haukia te'abi pahihi tetibaha, “Wai abomimo aba ebaka'a behonimi, uhe? \v 48 Wai turaonana hau apa'uakia 'ao Parisea haukia ha ia nia'ikakaumana? Aha'i. \v 49 To'u haukia weiakia Mose ena rauhubu a'i te'iobina haukia hanona Tirama ena puma katehoaina.” \p \v 50 Ia 'abakia ha Nikodemo, rani ha eao Iesu herena hauna, ehore ehina benakia etibaha, \v 51 “Aika eka rauhubu tainai hau ha puma a'i kahabeni 'abaeana, ia aiana kahao'o 'uaina, ia taba ebabaina hauna kaha'iobi 'uaina.” \v 52 Ia tehina bena tetibaha, “Oi abomo Galileai omai, u? Puka robena koraona haraina mahabanai hauna hanona Galileai a'i kemai.” \m \v 53 [Ba maearima ikoikiai temue ikau ena itu teao. \c 8 \s1 Enabau Ki'a Aonai Tetabu Ahina Babi'ena. \p \v 1 'A Iesu hanona Olibe oeona eao. \v 2 Erani raurani 'amarinai Iesu haeamona eao marea robe aonai maearima ikoinai ia herena teao teto'una, ba ia emiati eba'iobinakia. \v 3 Rauhubu poki haukia mai Parisea haukia babi'e ha enabau ki'a aonai tetabu ahina temaiaina. To'u wairakiai tebakorotina, \v 4 ba Iesu tehina bena tetibaha, “Ba'iobi haumu e, babi'e neiana hanona ninabau ki'a aonai tatabu ahina. \v 5 Ba Mose ena rauhubu aonai ṉa ehinabe aihonaka, babi'e nahomakia hanona piharai kahahu 'arinakia. Ia bariu oi hanona taba ṉa nuhoma?” \v 6 Bakaibakai neiana teaoaina ia herenai hanona weianai patebarewana Iesu behoai patehorotina. Ia Iesu hanona ehiriti imana kiri'unai 'anoai erererere. \p \v 7 Ia tehore tebakai hao bakai haona, ba emikiri ehina benakia etibaha, “Hau ha baiatamiai emu ki'a aha'i haumu, pihara mokapo 'uaina babi'e neiana moahuna.” \v 8 Haeamona ehiriti 'anoai erere rere mue. \v 9 Ba 'abi neiana teona haukia hanona kipokia ekia ki'a teraonanakia ba hamohamo tekaobo kironai ea'i ramana eaomo 'aru'arunai epua, Iesu ikupaiana tehabona babi'e ia herenai ekoroti. \p \v 10 Iesu emikiri tai ha a'i eihana babi'e mo weia, ba ebakaina etibaha, “Babi'e e, maearima neiakia ae'e? Tai ha puma a'i ebeni'o?” \v 11 Babi'e e'abi etibaha, “Obiapaka e, tai ha aha'i.” Iesu ia ehina bena etibaha, “Au abo'umo oi puma ha a'i kabeni'o, moao ki'a ha a'i kobabai muena.”] \s1 Iesu Hanona Hanopaka Eana. \p \v 12 Haeamona Iesu maearima ehinabe muenakia etibaha, “Au hanona hanopaka eana. Hau ha au muri'uai keka'a hauna hanona wapura aonai a'i keka'a, weiana ia hanona mauri eana kea'ina.” \v 13 'Abi neiana teona raninai Parisea haukia ṉa tehinabe aihona, “Oi kipomu poumu nohinana, emu pou hanona a'i ebero.” \v 14 Iesu ehina benakia etibaha, “Kipo'u pou'u nahinana hanona ebero pokina amai 'ekana mai kaeao 'ekana au a'iobina ia wai hanona au amai 'ekana 'ao kaeao 'ekana a'i to'iobi 'apuana. \v 15 Wai maearima ekia hoahoa ihobonai au tukaiahina'u. Au hanona tai ha a'i nakaiahina. \v 16 Ia au e'u kaiahi pababaina re'a, e'u 'abi hanona ebero, pokina au hanona ikupaia'u aha'i, Hama'u euhuna'u hauna abomo here'uai. \v 17 Emi rauhubu aonai abomo ṉa erere aihona, maearima rua ekia 'abi kehamona hanona 'abi tohana. \v 18 Au hau'u kipo'u pou'u nahinana mai Hama'u euhuna'u hauna abomo pou'u nehinana.” \p \v 19 Ba ia tebakaina tetibaha, “Hamamu hanona ae'e?” \p Iesu e'abi etibaha, “Wai a'i ṯo'iobina'u buonai Hama'u abomo a'i ṯo'iobina. Wai au pato'iobina'u raninai Hama'u abomo pato'iobina.” \p \v 20 Iesu marea robe aonai baibeni monina ihorotina 'ekanai 'abi neiakia eba'iobi ainakia. Weiana hau ha ia a'i ebirina pokina ia ena rani a'i nitai bahana. \s1 Au Naeao 'Ekana Wai Katoao A'i Ketaina. \p \v 21 Iesu haeamona ia ehina benakia etibaha, “Au hanona naka'a 'akaumana, ia wai hanona au katotabuna'u ia emi ki'a aonai kato'ari. Au kaeao 'ekana katoao hanona a'i ketainimi.” \v 22 'Abi neiana paunai Iuda haukia apa'uakia kipokia tebakai bakai tetibaha, “Ia ṉa ni'abi aiho, ‘Au kaeao 'ekana hanona wai a'i katomai,’ weiana hanona ia kipona keahu 'arina, 'ao?” \v 23 Iesu ehina benakia etibaha, “Wai hanona ba'a ai tomai au hanona 'ubiai amai, wai haumi hanona hanopaka neiana 'euna, au hau'u hanona hanopaka neiana 'euna aha'i. \v 24 Au aba ahina benimi, ‘Emi ki'a aonai kato'ari,’ weiana Au miaho banaibanai hau'u a'i kato a'ikakaumana'u raninai wai hanona emi ki'a aonai kato'ari.” \p \v 25 Ia tebakai bakai tetibaha, “Ba oi hanona tai?” Iesu ekia 'abi ebamuena etibaha, “Au tai hanona aba ahinabe hinabe benimi 'uainai emai mo bariu. \v 26 Wai paumiai au 'abi bo'ona pahinana abomo puma rarina pabahoainimi, ia euhuna'u hauna hanona toha tohana, au ia herenai naona hauna mo hanopaka nahina bena.” \p \v 27 Ia Hamana robana eahuna hanona obona a'i teobo. \v 28 Ua buonai Iesu ia ehina benakia etibaha, “Au Maearima Nahuna katotiu taeana'u raninai aba kato'iobina au hanona Keriso, abomo au kipo'u taba ha a'i nababaina ia Hama'u eba'iobina'u haukia mo nahinanakia. \v 29 Abomo euhuna'u hauna hanona ni'abana'u ia au a'i nihabo 'abaeana'u, pokina ia ena nuatae akakia rani ikoinai nababainakia.” \v 30 'Abi neiakia ehinanakia hanona maearima bo'ona ia tea'ikakaumana. \s1 Aberahamo Bibirana. \p \v 31 Ba Iesu Iuda haukia tea'ikakaumana haukia ehina benakia etibaha, “E'u 'abi kato'ini benakia raninai wai hanona au i'aba'u haumi tohami. \v 32 Weiana 'abi tohana kato'iobina, ba 'abi tohana kehore kerubunimi.” \v 33 Ia Iesu tehina bena tetibaha, “Ai Aberahamo bibirana haumai abomo tai ha ta'arana a'i ṯa'i. Aehoma buonai porubunamai ṉa ṉuho?” \p \v 34 Iesu ehina benakia etibaha, “'Abi tohana au wai nahina benimi, ki'a nibabaina hauna hanona ki'a ena ta'ara ia'ina haunai niao. \v 35 Ta'ara'i hauna hanona poki hauna ena ituai a'i kemiaho banaibanai, nahuna hanona itu weianai kemiaho banaibanai. \v 36 Ua buonai Nahuna kehore kerubunimi raninai wai hanona aba erubu tai baihanimi. \p \v 37 Au aba a'iobinimi wai Aberahamo bibirana haumi, ia e'u 'abi aomiai a'i nemiaho paunai ṯonuatae katoahu 'arina'u. \v 38 Au hanona Hama'u wairanai aihana hauna nahina benimi, mai wai hanona hamami herenai tuo'o haukia tubabainakia.” \p \v 39 Ia ena 'abi tebamuena tetibaha, “Aberahamo hanona ai hamamai.” Ba Iesu ehina benakia etibaha, “Wai Aberahamo nahuna raninai Aberahamo ebabai akakia patobabai. \v 40 'Abi tohana Tirama herenai aona hauna nahina benimi, ia wai hanona taeara'u tutabuna katoahu 'arina'u. Aberahamo hanona ṉa a'i ebabai aiho. \v 41 Wai hamami ebabai tabakia hanona wai tubabainakia.” Ia Iesu tehina bena tetibaha, “Ai hanona tubu miorimai aha'i, ai hamamai hanona hamona Tirama mo ikupaiana.” \v 42 Iesu haeamona ehina benakia etibaha, “Wai hamami Tirama raninai au patoraona'au aina'u. Pokina au Tirama herenai akarahi amai neia. Au hanona kipo'u e'u nuataeai a'i amai ia Hama'u euhuna'u. \p \v 43 Aehoma buonai nahinanakia 'abikia hanona aomi a'i tiea? Pokina wai e'u 'abi ia'i taeana a'i ṯonuatae aina. \v 44 Wai hamami hanona tiaporo, emi nuatae hanona hamami ena nuatae akana katobabaina. Ia hanona ahuahu hauna bahabanai emai mo bariu, 'abi tohanai a'i ekoroti, pokina ia aonai 'abi tohana ha a'i nemiaho. Ia bai'oi nehinana hanona ia ena hoahoa tohana, pokina ia hanona bai'oi hauna abomo bai'oi ikoikiai hamakia. \v 45 Au 'abi tohana nahinana paunai wai au e'u 'abi a'i tua'i taeana. \v 46 Ba naia haumi tai ha au e'u ki'a o'iobina raninai 'ekana ko'uahina. Au 'abi tohana nahinana raninai aehoma buonai e'u 'abi a'i tua'i taeana? \v 47 Tirama nahuna hauna hanona Tirama ena 'abi aiakia nio'o, ia wai aia a'i tuona ena poki hanona wai Tirama nahuna aha'i.” \s1 Iesu Mai Aberahamo. \p \v 48 Iuda haukia apa'uakia Iesu ena 'abi tebamuena tetibaha, “Oi hanona Samaria haumu aomuai auba ki'a obona nemiaho, weiana hanona aba ta'abi harai 'ao?” \v 49 Ba Iesu ehina benakia etibaha, “Au ao'uai hanona auba ki'a obona aha'i. Au hanona Hama'u namariki aina ia wai au a'i tumariki aina'u. \v 50 Au hanona kipo'u e'u nuabi a'i natabuna, ia Tirama kehore e'u nuabi ketabuna abomo bakai kebabaina au pau'uai. \v 51 'Abi tohana au wai nahina benimi, e'u 'abi ne'inibena hauna hanona a'i ke'ari 'apua.” \p \v 52 Weia Iuda haukia apa'uakia tehina bena tetibaha, “Bariu ai ṯa'iobi haraini'o, oi hanona aomuai auba ki'a obona nemiaho. Aberahamo e'ari mahabanai haukia abomo te'ari iamo oi nu'abi emu 'abi pe'inibena hauna hanona 'ari abiabina a'i keonobaina. \v 53 Oi hanona Aberahamo otara haona, u? Ia e'ari mahabanai haukia te'ari, ba nuraonana oi hanona tai?” \p \v 54 Iesu ia ehina benakia etibaha, “Kipo'u pabanuabina'u raninai e'u nuabi anina aha'i. Au Hama'u hauna tohana wai tu'abi ‘Emi Tirama’ hauna nihore au nibanuabina'u. \v 55 Wai ia a'i to'iobina au mo a'iobina. Ba au pa'abi au ia a'i a'iobina raninai au hanona bai'oi hau'u wai 'abami. Ia au a'iobina mai ena 'abi na'inibenakia. \p \v 56 Wai hamami Aberahamo e'u rani keihana paunai eaonamo, ba eihana hanona aona enamo.” \v 57 Iuda haukia apa'uakia te'abi tetibaha, “Oi ihaumu hanona imabui a'i nia'i bahana, ia Aberahamo aba hamo oihana, u?” \v 58 Iesu ehore ehina benakia etibaha, “'Abi tohana au wai nahina benimi. Aberahamo a'i erama baha au hanona aba amiaho.” \p \v 59 'Abi weiana teona raninai ia pihara tea'i Iesu kateahuna, ia Iesu hanona kipona epihi to'u baiatakiai ekaobo marea robe ehabona eka'a. \c 9 \s1 Iesu Maha Ki'a Hauna Mahana Ebanamonakia. \p \v 1 Iesu taeara ekana eao aonai maha ki'a hauna ha eihana, ia hanona mahana ki'akiai erama. \v 2 I'abana haukia Iesu tebakaina tetibaha, “Ba'iobi haumu e, tai ena ki'a paunai hau neiana mai 'iauna erama, hau neiana ena ki'ai 'ao hinana hamana ekia ki'ai?” \v 3 Iesu ekia 'abi ebamuena etibaha, “Hau neiana ena ki'a aha'i abomo hinana hamana ekia ki'a aha'i, ia Tirama ena hiabu akakia ia haunai kewaira tina hauna kateihana paunai. \v 4 Au euhuna'u Tiramana ena aka mararani kahababaina. Rabi kemai aonai hau ha keaka hanona a'i ketaina. \v 5 Au hanopakai namiaho aonai au hanona hanopaka ena ea.” \p \v 6 Iesu 'abi neiana ehinana murinai 'anoai e'atoti ba 'atotinai tipu emakana, 'iau hauna mahana rua etaronakia. \v 7 Ba ehina bena etibaha, “Moao, Siloama obunai wairamu koutuna.” (Siloama anina hanona ‘baiuhu.’) Hau weiana eao wairana eutuna, emue emai mahana aba tenamo. \p \v 8 Herenai haukia mai maearima baika ia 'uainai enoi ba'ame teihana haukia kipokia tebakai bakai tetibaha, “Hau neiana 'uainai weia emiati enoi ba'ame hauna, u?” \v 9 Harua etibaha, “Hauna mo naiana.” Baika tetibaha, “Aha'i, ihana mo ia teaobena.” Ia kipona ehina benakia etibaha, “Au mo neia'u.” \p \v 10 Ia tehore tebakaina tetibaha, “Bariu mahamu aea tehoma noihaiha?” \v 11 Ia ekia 'abi ebamuena etibaha, “Hau atana teaparina Iesu hauna tipu emakana maha'u etaronakia, ba ehina bena'u kaeao Siloama obuna waira'u kautuna. Ua buonai aeao waira'u autu ba naiha iha.” \v 12 Ia tebakaina tetibaha, “Hau weiana hanona ae'e?” 'Iau hauna e'abi etibaha, “Au a'i a'iobina.” \s1 Parisea Haukia Maha Tenamo Hauna Tehobona. \p \v 13 Ia tehore weiana 'uainai mahana teki'a hauna tebaka'ana teaoaina Parisea haukia herekia. \v 14 Wapu weiana Iesu tipuai 'iau hauna mahana etaronakia tekaikau hanona beraura robena. \v 15 Ua paunai Parisea haukia abomo ia tebakaina mahana aea tenamo aiho. Maha ki'a hauna e'abi etibaha, “Ia tipuai maha'u etaronakia, autunakia ba bariu aba naihaiha.” \v 16 Parisea haukia baika te'abi tetibaha, “Hau neiana hanona Tirama herenai a'i emai pokina ia beraura robe a'i ne'inibena.” Ia baika te'abi tetibaha, “Ki'a hauna ha hoa ṉahomakia aea kebabai aiho?” Weiana paunai ia kipokia baiatakia epa'a. \p \v 17 Haeamona Parisea haukia maha ki'a hauna tebakai muena tetibaha, “Ia ehore mahamu ekaikaunakia, ba oi nuraonana ia hanona tai?” Hau weiana e'abi etibaha, “Ia hanona mahabanai hauna.” \p \v 18 Iuda haukia apa'uakia maha ki'a hauna mahana aba tenamo hauna a'i tebatohana eao mo hau weiana hinana mai hamana teaparinakia temai. \v 19 Ba ia tebakainakia tetibaha, “Neiana hanona wai nahumi, u? Mahana ki'a obokiai erama hauna neiana? Ia bariu hanona mahana aea tenamo aiho ba neihaiha?” \v 20 Hinana mai Hamana ia ekia 'abi tebamuena tetibaha, “Ai ta'iobina ia hanona ai nahumai abomo ia hanona mahana ki'a obokiai erama. \v 21 Ia bariu aeahoma neihaiha abomo tai ehore ia mahana ekaikaunakia hanona ai a'i ṯa'iobina. Tomobakaina, ia abeapa'ua kipona robana meahuna.” \v 22 Hinana mai hamana Iuda haukia apa'uakia teta'u ainakia paunai ua te'abi aiho. Iuda haukia aba teroba ahu hau ha Iesu kehina pouna ia hanona Keriso raninai mareai katebakarahina. \v 23 Weiana buonai hinana mai hamana te'abi, “Ia hanona abeapa'ua tomobakaina.” \p \v 24 Maha ki'a hauna rani ibaruana teaparina tehina bena tetibaha, “Ko'abi'uai Tirama wairanai ba 'abi tohana kohinana. Ai ṯa'iobina hau neiana ebanamoni'o hanona ki'a hauna.” \v 25 Hau weiana ekia 'abi ebamuena etibaha, “Ia ki'a hauna 'ao aha'i au a'i a'iobina. Taba hamona au a'iobina hanona maha'u teki'a ia bariu aba naihaiha.” \p \v 26 Ba ia tebakaina tetibaha, “Oi heremuai taba ebabaina? Mahamu aea ekaikau aihonakia?” \v 27 Ia ekia 'abi ebamuena etibaha, “Au aba wa'i baha ahina benimi, ia aia'u a'i to'ona. Bariu aehoma buonai ṯonuatae katoo muena? Wai abomo ṯonuatae ia i'abana haumiai katoao, u?” \p \v 28 Ia tehore terike ki'ana ba ṉa te'abi aiho, “Oi hanona maearima weiana i'abana haumu, ia ai hanona Mose i'abana haumai. \v 29 Ai ṯa'iobina Tirama ehore Mose ehina bena, ia maearima naiana ae'e ai emai hanona a'i ṯa'iobina.” \v 30 Hau weiana ekia 'abi ebamuena etibaha, “Bariu taba haeai tohana erama pokina ia maha'u ekaikaunakia iamo wai hanona ena mai 'ekana a'i ṯo'iobina. \v 31 Aika ha'iobina Tirama ki'a haukia aiakia a'i nibahu ainakia. Ia hanona ṯekuti aina haukia mai weiakia ena nuatae akana tibabaina haukia mo aiakia nibahu ainakia. \v 32 'Uainai hanopaka erama raninai emai mo bariu hau ha ehore mahana teki'a erama hauna mahana ekaikaunakia pouna ha a'i hao'o 'apuana. \v 33 Hau neiana Tirama herenai a'i emai raninai ia hanona aka ṉa homana ha a'i pebabaina.” \p \v 34 Ia ena 'abi tebamuena tetibaha, “Oi hanona ki'a aonai orama ba oi nuhore ai kobamarerenamai, u?” Ia tehore mareai tetori ahina. \s1 A'i Tia'ikakauma Haukia Hanona Maha Ki'a 'Abana. \p \v 35 Iesu hau weiana tetori ahina pouna eona ba etabu ahina raninai ia ebakaina etibaha, “Oi Maearima Nahuna nua'ikakaumana, u?” \v 36 Hau weiana Iesu ena 'abi ebamuena etibaha, “Hau apa'uana e, ia hanona tai? Mohina bena'u au kahore ia ka'ikakaumana.” \v 37 Iesu e'abi etibaha, “Oi bariu ia aba noihana hauna naiana oi nehina beni'o.” \v 38 Ba hau weiana e'abi etibaha, “Obiapaka e, au na'ikakauma.” Ba ia Iesu ekuti aina. \p \v 39 Iesu haeamona e'abi etibaha, “Kabakai paunai amai hanopaka neianai, weiakia maha ki'a haukia kateihaiha, ia neiakia ṯeihaiha haukia mahakia kateki'a.” \v 40 Parisea haukia baika ia herenai haukia 'abi weiana teona hanona tebakaina, “'Abi tohana ai abomo mahamai teki'a, u?” \v 41 Iesu ehina benakia etibaha, “Wai mahami pateki'a raninai heremiai ki'a peaha'i. Ia bariu wai tu'abi ṯoihaiha buonai emi ki'a hanona 'ekakiai ṯemiaho.” \c 10 \s1 'Abi Ibabataina Mamoe 'Ima Hauna. \p \v 1 Iesu e'abi etibaha, “'Abi tohana au wai nahina benimi. Hau ha mamoe parabuna pa'abinai a'i nikatoto ia ara huanai nirobanai hauna hanona bainao mai kakikaki hauna. \v 2 Ia pa'abiai nikatoto hauna hanona mamoe i'imana hauna. \v 3 Pa'abi iha'inina hauna hanona pa'abi nikaikauna hau weiana 'euna ba ena mamoe hanona ia aiana tiona. Ia ena mamoe ha ha atakia tohakia niaparinakia mai ne'uai ainakia tikarahi. \v 4 Ia ena mamoe ikoikiai nibakarahi orenakia raninai, wairakiai nika'a weiana ena mamoe ia murinai ti'au pokina ia aiana te'iobina. \v 5 Maearima haeai ha murinai a'i kate'au ia katebeau 'akaumana, pokina maearima weiana aiana a'i te'iobina.” \v 6 Iesu 'abi ibabatai neianai ehina benakia, 'a ia taba e'uahina hauna obona a'i teobo 'apua. \s1 Iesu Hanona Mamoe 'Ima Hauna Namona. \p \v 7 Weiana buonai Iesu e'abi mue etibaha, “'Abi tohana au wai nahina benimi. Au hau'u hanona mamoe ekia pa'abi. \v 8 Weiakia ikoikiai temai 'uai haukia hanona bainao mai kakikaki haukia ua buonai mamoe ia aiakia a'i teona. \v 9 Au hau'u hanona pa'abi, hau ha au ao'uai nikatoto hauna hanona kemauri. Ia hanona kekatoto mai kekarahi aniani ketabu ahina. \p \v 10 “Bainao hauna emai hanona kebainao, keahuahu mai kebapururu paunai emai. Au amai hanona mamoe mauri katea'ina mauri namona maikoinai katea'ina. \v 11 Au hanona mamoe 'ima hauna namo'u, mamoe 'ima hauna namona hanona ena mauri kebaibeni ena mamoe paukiai. \v 12 'Ara tabu hauna hanona mamoe 'ima hauna tohana aha'i, mamoe abomo ia 'euna aha'i, ua buonai waeha 'aki nimai neihana raninai ia mamoe nihabonakia nibeau 'akaumana, ba waeha 'aki mamoe ne'urinakia tibeau otaraina. \v 13 Hau weiana nibeau 'akaumana pokina ia hanona 'ara tabu hauna mai mamoe robakia a'i niahuna. \p \v 14 “Au hanona mamoe 'ima hauna namo'u, au hanona e'u mamoe a'iobinakia mai e'u mamoe abomo te'iobina'u. \v 15 Ihobona mo Hama'u au e'iobina'u au Hama'u a'iobina, ba e'u mauri kabaibeni e'u mamoe paukiai. \v 16 Au hanona e'u mamoe haeai baika, weiakia hanona parabu neiana aonai aha'i, weiakia abokiamo kamaiainakia ia abomo aia'u kateona, weia mamoe to'una kehamomo mai mamoe 'ima hauna hamona. \v 17 Hama'u niraona'au aina'u pokina au e'u mauri nabaibeni, haeamona au kahore ka'i muena. \v 18 Hau ha here'uai e'u mauri a'i kea'i boina, 'a au kipo'u e'u nuataeai e'u mauri nabaibeni. Au mai e'u hiabu e'u mauri kabaibeni mai e'u hiabuai e'u mauri haeamona ka'i muena. Hama'u ebena'u 'abina hanona weiana.” \p \v 19 'Abi neiakia paukiai Iuda haukia baiatakia epa'a mue. \v 20 Maearima bo'ona te'abi tetibaha, “Auba ki'a obona ia aonai nemiaho nibeau 'ari. Taba buonai ia aiana tuona?” \v 21 Ia baika te'abi tetibaha, “'Abi ṉa homakia hanona auba ki'a obona aonai nemiaho hauna ua a'i ke'abi aiho. Ba auba ki'a obona maha ki'a hauna mahana a'i kekaikaunakia.” \s1 Iuda Haukia Iesu Tebaki'ana. \p \v 22 Ba Ierusalema ai marea barobe iraonana tatuna ranina etaina, weiana hanona iaia ranina. \v 23 Ba Iesu hanona Marea robe aonai itara ha ahanai eka'a, weiana hanona Solomona ena itara. \v 24 Iuda haukia apa'uakia temai Iesu tekori kaiarona te'abi tetibaha, “Aomai nubakai'au kai'auna, aita raninai kohinabe harainamai? Oi Keriso raninai mohinabe harainamai.” \p \v 25 Ba Iesu ekia 'abi ebamuena etibaha, “Au wai aba ahina benimi, ia wai hanona a'i tua'ikakauma. Au Hama'u atanai hiabu akakia ababainakia haukia hanona waira'u tia'i ahina. \v 26 Ba wai a'i tua'ikakaumana'u pokina wai hanona au e'u mamoe aha'i. \v 27 E'u mamoe hanona aia'u tiona. Au a'iobinakia, mai ia hanona muri'uai tika'a. \v 28 Au mauri banaibanai nabenakia, ia hanona a'i kate'ari abomo hau ha ima'uai a'i kea'i boinakia. \v 29 Hama'u mamoe weiakia ebena'u hauna hanona taba ikoikiai etara haonakia, hau ha Hama'u imanai weiakia ha a'i kea'i boina. \v 30 Au mai Hama'u tararua hanona hamomomai.” \p \v 31 Iuda haukia 'abi neiana teona raninai pihara tea'i taea ia kateahu 'arina. \v 32 'A Iesu ehina benakia etibaha, “Aka namokia bo'okia Hama'u herenai haukia abaihanimi, aka neiakia aeana hauna paunai piharai katoahuna'u?” \p \v 33 Ia ena 'abi tebamuena tetibaha, “Ai piharai katahuni'o hanona aka namokia nubabai paunai aha'i, ia Tirama nu'abi ki'aina paunai, pokina oi hanona maearima 'abaeamu ia mo oi kipomu Tiramai nubaoni'o.” \p \v 34 Iesu ekia 'abi ebamuena etibaha, “Emi rauhubu aonai aba tererena, Tirama e'abi, ‘Wai hanona tirama.’ \v 35 Tirama ena 'abi emai herekiai haukia eaparinakia tirama, ba Puka robena 'abina weiana hanona a'i keikabe. \v 36 Weiana Tirama ebarobena'u mai euhuna'u amai hanopakai ba a'abi atibaha, ‘Au hanona Tirama Nahuna,’ raninai, aehoma buonai tu'abi au Tirama na'abi ki'aina? \p \v 37 Hama'u ena aka a'i pababaina raninai a'i pato a'ikakaumana'u. \v 38 Ia Hama'u ena aka nababai raninai, wai a'i tua'ikakaumana'u re'a ia aka weiakia nababai haukia tomo a'ikakaumanakia. Weianai wai kato'iobina mai obokia katobo Hama'u hanona au ao'uai mai au hanona Hama'u aonai.” \p \v 39 Weiana Iuda haukia apa'uakia taeara tetabu mue Iesu katebirina. Ia hanona herekiai ekaobo. \p \v 40 Iesu ekabanai Ioridana atena abirana eao mue, 'uainai Ioane eba'uere robe 'ekanai weia emiaho. \v 41 Maearima bo'ona temai ia herena ba te'abi tetibaha, “Ioane hoa ha a'i ebabaina ia mo Ioane hau neiana robana eahuna tabakia ikoikiai hanona tetoha.” \v 42 Ba maearima bo'ona weia Iesu tea'ikakaumana. \c 11 \s1 Lasaro Aba E'ari. \p \v 1 Hau ha atana Lasaro, Betani hauna, ia hanona einawa, Betani hanona Maria uaho'abana Mareta ohi ekia aiara. \v 2 Maria weiana kehore tehoro timina 'orimonai Obiapaka Iesu aena keheinakia ba buinai keutu 'ororonakia babi'ena, ia haibuna hanona Lasaro weiana einawa. \v 3 Weiana buonai uaho'aba rua 'abi teuhuna eao Iesu herena tetibaha, “Obiapaka e, nuraona'au aina hauna hanona neinawa.” \v 4 'A Iesu pou neiana eona raninai e'abi etibaha, “Inawa neiana hanona Lasaro a'i keba'ari baiha, ia neiana erama hanona Tirama ena nuabi kewaira tina, weianai Tirama Nahuna nuabi kea'ina.” \p \v 5 Iesu hanona Mareta uaho'abana Maria ohi mai haibukia Lasaro kipokia eraona'au ainakia. \v 6 Weiana Iesu Lasaro ena inawa pouna eona raninai, ia 'ekanai mo weia wapu rua emiaho. \v 7 Ba Iesu i'abana haukia ehina benakia etibaha, “Aika hamamue hamaeao Iudea.” \v 8 I'abana haukia te'abi tetibaha, “Ba'iobi haumu e, maraniai mo Iuda haukia apa'uakia tenuatae piharai kateahu 'arini'o, ia mo oi emu raona hanona komue koao weia?” \v 9 Iesu e'abi etibaha, “Mararani hamona aonai beraura hoana hanona harau haea rua, maearima ha mararani nika'a hauna hanona a'i kekai, pokina ia hanona hanopaka ena ea neihana. \v 10 Ia rabi keka'a hauna hanona kekai, pokina ia aonai hanona ea aha'i.” \p \v 11 Iesu 'abi weiana ehinana murinai e'abi etibaha, “Eka hau Lasaro hanona aba eparua rea. Ia au hanona kaeao kabaona.” \v 12 I'abana haukia te'abi tetibaha, “Obiapaka e, ia neinawa niparua raninai ia hanona aba kenamo mue.” \v 13 Iesu hanona Lasaro ena 'ari robana eahuna, 'a i'abana haukia teraonana ia hanona niparua 'abaea. \v 14 Weiana buonai Iesu ehinabe mahanakia etibaha, “Lasaro hanona aba e'ari. \v 15 Wai paumiai au weia aha'i hanona ao'u ninamo, pokina wai katohore au kato a'ikakaumana'u. Aika hamaeao ia herena.” \p \v 16 Ba Toma (tiaparina Bai'apaea hauna) 'abana ehina benakia etibaha, “Aika abomo hamaeao, ia kipokia kaha'ari haeamo.” \s1 Iesu Hanona 'Ariai Mikiri Mue Mai Mauri Pokina. \p \v 17 Iesu weia ekara'au raninai tehina bena Lasaro hanona aba e'ari hauanina wapu bani uri aonai nemiaho. \v 18 Ierusalema mai Betani baiatakia hanona a'i ehoma'a matoha maela rua 'abana. \v 19 Weiana Mareta mai Maria haibukia Lasaro e'ari paunai Iuda haukia bo'okia temai ia herekia aokia katebataburana. \p \v 20 Mareta Iesu emai pouna eona raninai, ia ekarahi eao keihana, ia Maria hanona ituai emiaho. \v 21 Mareta Iesu ehina bena etibaha, “Obiapaka e, oi neia pomiaho raninai haibu'u hanona a'i pe'ari. \v 22 Ia au a'iobina bariu taba Tirama herenai konoi aina hauna ia kehore kebeni'o.” \p \v 23 Iesu Mareta ehina bena etibaha, “Oi haibumu hanona kemikiri mue.” \v 24 Mareta e'abi etibaha, “Au a'iobina ia hanona kemikiri mue rani orenai.” \v 25 Iesu Mareta ehina bena etibaha, “Au hanona mikiri mue abomo mauri. Au nia'ikakaumana'u hauna hanona 'abi ṉa aha'i pe'ari, ia kemauri. \v 26 Ba timauri mai tia'ikakaumana'u haukia ikoikiai hanona a'i kate'ari 'apua ia katemauri banaibanai. Oi 'abi neiana nua'ikakaumana, u?” \p \v 27 Mareta e'abi etibaha, “'E, Obiapaka, au na'ikakaumani'o, oi hanona Keriso, Tirama Nahuna weiana kemai hanopakai hauna.” \s1 Iesu Ehai. \p \v 28 'Abi neiana ehinana murinai emue eao uaho'abana Maria eapari ke'ena ehina bena etibaha, “Ba'iobi hauna hanona aba emai oi nibakai bakai aini'o.” \v 29 Maria 'abi neiana eona raninai emikiri noanoa eao Iesu herena. \v 30 Rani weianai Iesu hanona aiarai a'i ekatoto baha, ia weia Mareta ohi tebaitabu ahi 'ekanai emiaho oho. \v 31 Iuda haukia weiakia Maria kipokia ituai temiaho aona tebataburana haukia ia teihana emikiri noanoa ekarahi raninai murinai teao, teraonana ia hanona niao 'ariahanai weia kehai. \p \v 32 Maria hanona Iesu emiaho 'ekanai ekara'au ba eihana raninai beronai aena pokinai e'umuti e'abi etibaha, “Obiapaka e, oi neia pomiaho raninai haibu'u hanona a'i pe'ari.” \p \v 33 Iesu Maria ehai eihana mai Iuda haukia weiakia kipokia temai haukia tehai eihanakia hanona aona eaoko'o mai e'abe'abe. \v 34 Ia ebakainakia etibaha, “Wai ia ae'eai tohorena?” Ia ena 'abi tebamuena tetibaha, “Obiapaka e, omai moihana.” \v 35 Ba Iesu ehai. \v 36 Weiana Iuda haukia te'abi tetibaha, “Tomoihana hama ua niraona'auai aihona.” \v 37 Ia baika te'abi tetibaha, “Hau neiana maha ki'a hauna mahana ebanamonakia ba ia pehore Lasaro 'ariai peba'orona a'i pe'ari.” \s1 Iesu Lasaro 'Ariai Ebamikirina Emauri Mue. \p \v 38 Iesu aona eaoko'o ki'a. Ba eao 'ariahana, 'ariahana weiana hanona pihara paparo'ana ha pihara rarina temaiaina pa'abina tebahu abuna. \v 39 Iesu e'abi etibaha, “Pihara tomoa'i parena!” Ia 'ari hauna haibuna Mareta e'abi etibaha, “Obiapaka e, timina aba ṉa eki'a, pokina ia tehorena hanona wapuna aba ebani.” \v 40 Ba Iesu ia ehina bena etibaha, “Au aba ahina beni'o, oi koa'ikakaumana'u raninai Tirama ena nuabi koihana.” \v 41 Ua buonai ia tehore pihara tea'i parena. Ba Iesu ea'a taea e'abi etibaha, “Hama'u e, au nabanamoni'o pokina aia'u aba nuona. \v 42 Au a'iobina oi hanona rani ikoinai aia'u nuona, ia au neiana nahinana ena poki hanona maearima neiakia neia tekoroti haukia paukiai. Weiana kate a'ikakauma oi ohore au ouhuna'u.” \p \v 43 Iesu 'abi neiana ehinana murinai eapari aota etibaha, “Lasaro e, naia mokarahi omai!” \v 44 Ba 'ari hauna ekarahi emai, imana mai aena hanona 'ariahana habuninai te'apanakia haeamona wairana abomo habuni ha ai te'apana. Iesu e'abi etibaha, “'Ariahana habunikia tomorubunakia, tomohabona meao.” \s1 Iesu Iahu'arina Raonana Tebabaina. \r (Mt 26.1-5; Mk 14.1, 2; Lk 22.1, 2) \p \v 45 Iuda haukia bo'ona temai Maria tetoana haukia hanona Iesu taba weiana ebabaina teihana ba tea'ikakaumana. \v 46 Ia baika hanona teao Parisea haukia herekia ba Iesu taba ebabaina hauna robana teahuna. \v 47 Ba robe haukia apa'uakia mai Parisea haukia bakai apa'uana ṯe'imana haukia teaparina kipokia te'abi'abi, “Bariu aika taba kaha babaina hau weiana aba bata'u ta'u huri hoakia bo'ona nibabainakia. \v 48 Aika ia kahahabona hoa neiakia kebabai hao babai hao raninai maearima ikoinai ia kate a'ikakaumana, ba Roma haukia katemai eka marea robe mai eka hanopaka katea'i boinaka.” \p \v 49 Ba ia 'abakia ha atana Kaiafa, ihau weiana aonai ia hanona robe haukia arakiai hauna ha etae e'abi etibaha, “Wai taba ha'i to'iobi 'apuana. \v 50 Wai obo a'i tuobo, namona hanona hau ha hamona pe'ari maearima paukiai, ba hanopaka maikoina keki'a hanona a'i enamo.” \p \v 51 Ia 'abi neiana ehinana hanona ia kipona ena raonai aha'i. 'A ihau weiana aonai ia hanona robe haukia 'arakiai hauna paunai, ena mahabanaiai ua e'abi aiho Iesu ke'ari Iuda haukia paukiai, \v 52 Iuda haukia ikupaiakia mo paukiai aha'i, ia Tirama nahuna 'eka haeai haeai ṯemiaho haukia kebararonakia mai kebahamonakia. \p \v 53 Rani weiana ea'i ramana eaoaina aonai Iuda haukia apa'uakia hanona terobahu Iesu kateahu 'arina. \v 54 Ua buonai Iesu Iuda haukia baiatakiai a'i eka'a maha. Ia weia ekaobo eao hano'akuna haianai aiara ha atana Eperaim, weia i'abana haukia kipokia temiaho. \p \v 55 Iuda haukia ekia Kabanai tatuna aba ekaibari aonai Iuda maearimakia bo'ona aiara haeai haeai ai tekara'au teao Ierusalema ai katea'ia'i harai katerobe 'uai ba tatu kerama. \v 56 Ia Iesu tetabuna ba marea robe aonai tekoroti kipokia baiatakiai tebakai bakai tetibaha, “Wai taba turaonana? Ia tatu kemai 'ao?” \v 57 'A robe haukia apa'uakia mai Parisea haukia 'abi tebaibeni, hau ha Iesu ena miaho 'ekana e'iobina raninai ia keba 'iobinakia, weiana ia katehore katea'ina. \c 12 \s1 Maria Iesu Aena Tehoroai Eheinakia. \r (Mt 26.6-13; Mk 14.3-9) \p \v 1 Wapu 'abaihau wairai ṯemiaho Kabanai tatuna kerama hanona Iesu eao Betani Lasaro nemiaho aiarana, hau weiana 'ariai ebamikirina hauna. \v 2 Rabirabi Iesu ia'i taeana hoana anianina ha teba'oruna, ba Mareta hanona ia ta'arakia ea'i, ia Lasaro hanona Iesu mai maearima baika kipokia aniani 'ekanai temiati. \v 3 Ba Maria ehore tehoro kawapu hamona arana rarina 'akinai pahakawana hauna ea'ina Iesu aena eheinakia ba buinai Iesu aena eutu 'ororonakia. Tehoro timana 'orimona weiana itu aona maikoinai ebabonu 'auna. \v 4 Iesu i'abana hauna ha Iuda Isakariote hauna wairai Iesu kehinahinaina hauna e'abi etibaha, \v 5 “'Ei, tehoro neiana moni rarina 'akinai\f + \fr 12:5 \ft (5) Helene moninai Denari hinabu aihau.’\f* patekawa kawaina ba monina uraru haukia patebenakia.” \v 6 Ia 'abi neiana ehinana hanona uraru haukia niraonanakia paunai aha'i, 'a ia hanona bainao hauna, moni puteputena weiana ea'ina haunai ia kipona nibaraina. \p \v 7 Ba Iesu e'abi etibaha, “Tomohabo 'abaeana, tehoro neiana hanona kebamauaina keaomo wapu weiana au katehorena'u hauna 'euna. \v 8 Rani ikoikiai uraru haukia hanona wai baiatamiai katemiaho, 'a au hanona rani ikoikiai wai baiatamiai a'i kamiaho.” \s1 Lasaro Iahu'arina Raonana Tebabaina. \p \v 9 Weiana Iuda haukia to'una rarina Iesu pouna teona ia hanona aba Betani ai, buonai teao 'eka weiana. Iesu mo kipona a'i kateihana, ia Lasaro 'ariai ebamikiri muena hauna abomo kateihana. \v 10 Ia robe haukia apa'uakia teroba ahu Lasaro abomo kateahu 'arina, \v 11 pokina hoa weiana Lasaro herenai erama hauna paunai Iuda haukia bo'ona ia tehabonakia tekabanai Iesu tea'ikakaumana. \s1 Iesu Ierusalemai Ekatoto Matoha Obia 'Arana 'Abana. \r (Mt 21.1-11; Mk 11.1-11; Lk 19.28-40) \p \v 12 Erani wapu weianai to'u rarina tatu paunai temai haukia Iesu pouna teona nimai Ierusalema. \v 13 Ua buonai ia 'ari'ari tea'i tekarahi teao Iesu kipokia katebaitabu ahi, ba teio tetibaha, \q1 “Hosana! \q1 Tirama kehore Obiapaka atanai \q1 nimai hauna kebanamona! \q1 Tirama kehore Isaraela ekia \q1 obia 'arana kebanamona!” \p \v 14 Iesu toniki nahu ha etabu ahina ahanai emia'au. Weiana hanona Puka robenai tererena ihobona etibaha, \q1 \v 15 “Siona aiara apa'uana haumi e, \q1 a'i katota'u. \q1 Tomoihana, \q1 neiana hanona emi obia arana \q1 toniki nahu ahanai emia'au nimai.” \qr Sek 9.9 \p \v 16 Rani weianai i'abana haukia 'abi neiakia obokia a'i teobo eaomo Iesu ena nuabi ai emikiri mue murinai ba ia robana teahuna 'abikia tererenakia haukia mai taba neiakia ia herenai tebabai haukia teraona tinanakia. \p \v 17 Maearima weiakia Iesu Lasaro 'ariai ebamikiri muena teihana haukia tehore ia hauna pouna tehina otaraina. \v 18 Maearima bo'ona Iesu bata'u ta'u huri hoana weiana ebabaina pouna teona paunai tekarahi teao kateihana. \v 19 Ua buonai Parisea haukia kipokia baiatakiai te'abi'abi tetibaha, “Tomoihana, aika hanona a'i ketainaka maearima maikoinai aba ia murinai tika'a.” \s1 Helene Haukia Baika Iesu Titabuna. \p \v 20 Tatu weiana aonai weiakia teao Ierusalema Tirama katekuti aina haukia baiatakiai hanona Helene haukia abomo baika. \v 21 Ia temai Galilea Betesaida hauna Pilipo herena tehina bena tetibaha, “Poki haumu e, ai ṯanuatae Iesu kataihana.” \v 22 Pilipo eao Anderea ehina bena ba terarua teao Iesu tehina bena. \v 23 Iesu ekia 'abi ebamuena etibaha, “Au Maearima Nahuna nuabi apa'uana ka'ina beraurana hanona aba ekara'au. \v 24 'Abi tohana au wai nahina benimi, witi uhona ha a'i ke'eho hanoai a'i ke'ari raninai ia hanona uho 'abaeana mo kemiaho. 'A ke'ari raninai uho bo'ona kebaramanakia. \v 25 Hau ha ena mauri ibanamona niraonana hauna hanona ena mauri keba'akauma, hau ha hanopaka neiana aonai ena mauri ibanamona robana a'i niahuna hauna hanona ena mauri kea'i 'inina keaomo banai banai. \v 26 Hau ha au ta'ara'u kea'i hauna hanona muri'uai kemai, ba au ae'eai hanona e'u ta'ara'i hauna abomo weia. Hau weiana ta'ara'u nia'i hauna Hama'u kehore ia kea'i taeana. \s1 Iesu Kipona Ena 'Ari Pouna Ehinana. \p \v 27 Bariu hanona ao'u niaro'ari ki'a ba taba ṉa kahoma? Au ka'abi, ‘Hama'u, beraura hoana neiana aonai mobamaurina'u?’ Aha'i. Au amai ena pokina tohana hanona beraura hoana neianai kahaiara. \v 28 Hama'u e, atamu mobanuabina.” Ba aia ha kupai emai etibaha, “Au aba abanuabina, haeamona kabanuabi muena.” \v 29 To'u haukia aia weiana teona raninai te'abi tetibaha, “Kupa niro'u,” baika hanona te'abi tetibaha, “Aneru ha Iesu ehina bena.” \p \v 30 Iesu ehina benakia etibaha, “Aia neiana emai hanona wai keba namonimi paunai, ia au aha'i. \v 31 Bariu rani neiana hanona hanopaka kebakai ranina, ba hanopaka neiana niobia aina hauna Satani bariu kateu'u ahina. \v 32 Weiana au hanopakai katetio taeana'u aonai maearima ikoikiai kaberinakia katemai here'u.” \v 33 Ia 'abi neiana ehinana hanona ia aea ke'ari aiho hauna ehina pouna. \p \v 34 To'u haukia te'abi tetibaha, “Ai rauhubuai aia taona e'abi Keriso hanona kemiaho banai banai, ia aea homanai mo oi nu'abi notibaha, ‘Au Maearima Nahuna hanona katetio taeana'u.’ Tai hanona Maearima Nahuna?” \p \v 35 Ba Iesu ekia 'abi ebamuena etibaha, “Wai hanona rani papana mo ea kipokia katomiaho. Ea toa'ina aonai tomoka'a, weiana wapura kehore a'i mekaiabunimi marikina. Maearima wapura aonai nika'a hauna hanona a'i e'iobina aeana niao. \v 36 Ea heremiai nemiaho oho aonai tomo a'ikakaumana. Weiana wai hanona ea nahunai katoao.” Iesu ena 'abi neiana ebapuana murinai herekiai ekaobo eao epihi. \s1 Iuda Haukia Bo'ona Iesu A'i Tea'ikakaumana. \p \v 37 Iesu bata'u ta'u huri hoakia bo'okia wairakiai ebabai, iamo to'u haukia ia a'i tea'ikakaumana. \v 38 Neiana hanona Isaia mahabanai hauna ena 'abi ibatohana ṉa e'abi aiho, \q1 “Obiapaka e, tai emai 'abi \q1 tahinana hauna ea'ikakaumana, \q1 haeamona Obiapaka imana \q1 hiabuna hanona tai herenai \q1 kebawaira tinana?” \qr Isa 53.1 \p \v 39 Neiana paunai to'u haukia kate a'ikakaumana hanona a'i etaina. Haeamona Isaia e'abi mue etibaha, \q1 \v 40 “Obiapaka ehore \q1 mahakia eba'iaunakia, \q1 mai aokia ebapahihinakia, \q1 weiana mahakiai a'i temeiha iha \q1 mai ekia raonaraonai \q1 obo a'i temeobo, \q1 a'i temeraona kabe \q1 a'i mabamaurinakia, \q1 Tirama ua e'abi aiho.” \qr Isa 6.10 \p \v 41 Isaia 'abi neiana ehinana pokina Iesu ena nuabi eihana ba pouna ehinana. \p \v 42 Rani weianai Iuda haukia apa'uakia bo'ona Iesu tea'ikakaumana. Ia Parisea haukia teta'u ainakia buonai ekia a'ikakauma a'i tehina pou, pokina marea aonai a'i temeba karahinakia ta'una. \v 43 Pokina ekia nuatae hanona maearima ia kateba namonakia, 'a Tirama kebanamonakia hauna a'i tenuataeai haraina. \s1 Iesu Ena 'Abi Katehore Maearima Kateba bakainakia. \p \v 44 Ba Iesu eio aota etibaha, “Hau ha au nia'ikakaumana'u hauna hanona au mo a'i nia'ikakaumana'u ia weiana euhuna'u hauna abomo nia'ikakaumana. \v 45 Hau ha au neihana'u hauna hanona weiana au euhuna'u hauna abomo neihana. \v 46 Au hanona ea 'abana amai hanopakai, ba maearima tia'ikakaumana'u haukia ikoikiai hanona wapura aonai a'i katemiaho. \v 47 Hau ha e'u 'abi aiakia nio'o ia a'i nika'ainakia hauna, au ia a'i kababakaina, pokina au amai hanona hanopaka a'i kababakaina ia hanopaka 'arana kabamaurina. \v 48 Hau ha au nibaki'ana'u mai e'u 'abi a'i nia'i taeanakia hauna hanona mai ibabakaina hauna ha nemiaho, rani orenai 'abi weiakia ahina haukia katehore ia katebabakaina. \v 49 Pokina au kipo'u e'u nuataeai a'i a'abi, 'a Hama'u euhuna'u hauna ena 'abi ebaibeni 'abina kahinana abomo kahinahina haraina hauna ahinana. \v 50 Ba au a'iobina ia ena 'abi ebaibeni hanona keaoainimi mauri banai banai 'ekana, ua buonai 'abi ahinanakia haukia hanona Hama'u mo ehina bena'u 'abikia ahinanakia.” \c 13 \s1 Iesu I'abana Haukia Aekia Eutunakia. \p \v 1 Mara hanona Kabanai tatuna, weiana Iesu e'iobina ena rani aba ekara'au hanopaka kehabona keao Hamana herena. Ia hanopakai ia 'euna haukia rani ikoinai eraona'au ainakia, ia bariu ena raona'au maikoinai kebaihanakia keao mo ke'ari. \p \v 2 Rabirabi teaniani aonai, tiaporo aba Simona nahuna Iuda Isakariote hauna aona eana Iesu hinahinana kehinahinaina. \v 3 Iesu hanona aba e'iobina Hamana ehore taba ikoikiai aba ia imanai eutanakia, weiana ia hanona Tirama herenai emai haeamona kemue Tirama herena. \v 4 Weiana Iesu aniani 'ekanai emikiri ena ibatoto habuni ahanai hauna ea'i obona ehorotina ba tauera ea'ina huanai ehaina. \v 5 Bei ebaharu ahina ritiai ba i'abana haukia aekia eutu ramanakia, tauera huanai ehaina hauna aekia eba'ororonakia. \p \v 6 Iesu emai Simona Petero herenai ekara'au raninai Petero e'abi etibaha, “Obiapaka e, oi hanona au ae'u koutunakia, u?” \v 7 Iesu Petero ena 'abi ebamuena etibaha, “Bariu au taba nababaina hauna oi obona a'i nuobo, 'a keao muriai hanona obona aba kobo.” \v 8 Petero Iesu ehina bena etibaha, “Oi hanona au ae'u a'i koutu 'apuanakia.” Iesu Petero ena 'abi ebamuena etibaha, “Aemu a'i kautunakia raninai oi hanona au i'aba'u haumu aha'i.” \v 9 Simona Petero ia ehina bena etibaha, “Obiapaka e, ae'u mo ikupaiakia aha'i, 'a ima'u mai ara'u abomo koutunakia.” \v 10 Iesu ia ehina bena etibaha, “Hau ha aba e'uere hauna hanona hauna maikoina aba emahamaha ba aena mo keutunakia. Wai hanona aba tomahamaha, iamo hamona hanona aha'i.” \v 11 Pokina Iesu e'iobina tai hanona ia kehinahinaina, weiana buonai e'abi etibaha, “Ikoimiai hanona tomahamaha iamo hamona hanona aha'i.” \p \v 12 Weiana aekia eutunakia murinai ena ibatoto habuni ea'ina ebatoto muena. Emue 'ekanai emiati. Ia ehore ebakainakia etibaha, “Au taba heremiai ababaina hauna anina to'iobina? \v 13 Wai au tuaparina'u emi ba'iobi hau'u mai Obiapaka, ua tu'abi aiho hanona ebero, pokina au hanona ua homa'u. \v 14 Ba au emi Obiapaka mai emi ba'iobi hau'u iamo aemi autunakia raninai wai abomimo 'abami ha ha aekia katoutunakia. \v 15 Au babai neiana heremiai ababaina toihana hauna ihobonai mo katobabaina. \v 16 'Abi tohana au wai nahina benimi, ta'ara'i hauna hanona ena poki hauna a'i etara haona, ihobona mo iuhubeau hauna hanona euhuna hauna a'i etara haona. \v 17 Bariu babai neiakia ababainakia anikia aba to'iobinakia, ba taeara ihobonai katobabainakia hanona wai Tirama kebanamonimi. \s1 Iesu Ehore Ia Kehinahinaina Hauna Ehina Pou 'Uaina. \r (Mt 26.20-25; Mk 14.17-21; Lk 22.21-23) \p \v 18 “Au ikoimiai robami a'i nahuna, ia weiakia atina'anakia haukia hanona a'iobinakia. Ia weiana hanona Puka robenai tererena 'abina nibatohana, ‘Tararua parawa ṯani haeamo hauna ehore au ni'oatana'u.’ \v 19 Bariu taba neiana a'i nirama baha aonai naba'iobi baihanimi, pokina taba weiana kerama raninai wai katoa'ikakauma au hanona miaho banaibanai hau'u. \v 20 'Abi tohana au wai nahina benimi, hau ha au auhuna hauna nia'i taeana hauna hanona au nia'i taeana'u, mai hau ha au nia'i taeana'u hauna hanona euhuna'u hauna abomo nia'i taeana.” \p \v 21 Iesu 'abi neiana ehinana murinai ia aona epuma e'abi etibaha, “'Abi tohana mo au wai nahina benimi. Wai hau ha au kohinahinaina'u.” \v 22 Weiana buonai i'abana haukia kipokia tebaiha maiaina a'i te'iobina ia hanona tai robana niahuna. \v 23 Ia i'abana haukia ha Iesu ena raona'au hauna Iesu herenai emiati. \v 24 Weiana Simona Petero mahana ebairu ia herenai ba etibaha, ‘Mobakaina ia tai robana niahuna.’ \v 25 Ia Iesu herenai emiati hauna eiru haha Iesu herena ebakaina etibaha, “Obiapaka e, oi tai robana nuahuna?” \v 26 Iesu ia ena 'abi ebamuena etibaha, “Parawa papana 'ororo aonai kakaihuna kabena hauna iamo weiana.” Ba Iesu ehore parawa ea'ina 'ororo aonai ekaihuna ba Iuda ebena, ia hanona Simona nahuna Isakariote hauna. \p \v 27 Beronai Iuda parawa ea'ina eana hanona Satani ia aonai etoto. Weiana Iesu Iuda ehina bena etibaha, “Taba kobabaina hauna mobabai biaina.” \v 28 Weiakia aniani 'ekanai temiati haukia Iesu Iuda ua ehinabe aihona hanona obona a'i teobo. \v 29 Iuda hanona moni puteputena e'imana paunai baika teraonana Iesu ia ehina bena taba tatuai tenuatae ainakia haukia kekawanakia, 'ao taba baika uraru haukia kebenakia. \v 30 Iuda parawa puana papana ea'ina eana murinai, beronai emikiri ekarahi, ba weiana hanona aba erabi. \s1 Rauhubu 'Abina Mahamahana. \p \v 31 Iuda ekamuri aonai, Iesu e'abi etibaha, “Bariu hanona au Maearima Nahuna e'u nuabi kewaira tina mai au hau'uai Tirama ena nuabi abomo kewaira tina. \v 32 Ba au hau'uai Tirama ena nuabi kewaira tina raninai Tirama abomo au Maearima Nahuna e'u nuabi kebawaira tinana, ba beronai mo kebabaina. \v 33 E'u raona'au miorimi e, au hanona rani papana mo wai kipokia kahamiaho. Ba wai au katotabuna'u. Iuda haukia aba ahina benakia ihobonai bariu wai nahina benimi, au kaeao 'ekana wai katoao hanona a'i ketaina. \v 34 Au rauhubu 'abina mahamahana wai nabenimi, wai ha ha katoraona'au ainimi. Au wai araona'au ainimi ihobonai wai abomo ha ha katoraona'au ainimi. \v 35 Wai ha ha katoraona'au ainimi raninai, maearima ikoikiai kate'iobina wai hanona au i'aba'u haumi.” \s1 Iesu Ehore Petero Ia Kebuniai aina Hauna Ehina Pou 'Uaina. \r (Mt 26.31-35; Mk 14.27-31; Lk 22.31-34) \p \v 36 Simona Petero ia ebakaina etibaha, “Obiapaka e, oi hanona aeana nuao?” Iesu e'abi etibaha, “Au bariu naeao 'ekana oi muri'uai komai hanona a'i ketaina, 'a muriai hanona muri'uai komai.” \v 37 Petero e'abi etibaha, “Obiapaka e, aehoma buonai bariu murimuai ka'au hanona a'i ketaina? Au hanona aba aba'oru oi paumuai ka'ari.” \p \v 38 Ba Iesu ia ena 'abi ebamuena etibaha, “Oi au pau'uai ko'ari, u? 'Abi tohana au oi nahina beni'o, kokoro'u a'i kearara baha aonai oi rani aihau au kobuniai aina'u.” \c 14 \s1 Iesu Hanona Hamana Herena Kateao Haukia Ekia Taeara. \p \v 1 Iesu e'abi etibaha, “Aomi a'i katearo'ari. Tirama kato a'ikakaumana, au abo'umo kato a'ikakaumana'u. \v 2 Hama'u ena itu aonai miaho 'ekakia hanona ebo'o, peaha'i raninai au wai aba pahina benimi. Au kaeao 'eka ha ka'ia'i haraina wai 'eumi. \v 3 Weiana au kaeao 'eka ha ka'ia'i haraina wai 'eumi, murinai kamue kamai ka'inimi kahaeao au ae'eai kamiaho hanona wai abomimo weia. \v 4 Au kaeao 'eka weiana taearana hanona wai aba to'iobina.” \p \v 5 Toma Iesu ehina bena etibaha, “Obiapaka e, oi koao 'ekana hanona ai a'i ṯa'iobina, ba katawahi taearana hanona aea kata'iobi aihona?” \v 6 Iesu Toma ehina bena etibaha, “Taearana hanona au, 'abi tohana abomo au, haeamona mauri abomo au. Hamaka herena kateao haukia ikoikiai ekia taeara hanona au. \v 7 Wai au pato 'iobina'u raninai, Hama'u abomo aba pato'iobina, bariu waira keaoaina aonai ia aba to'iobina abomo aba toihana.” \p \v 8 Pilipo Iesu ehina bena etibaha, “Obiapaka e, emai nuatae tohana hanona neiana, Hamaka mobaihanamai.” \v 9 Iesu ena 'abi ebamuena etibaha, “Pilipo e, rani ehoma'a aba kipokia hamiaho oioi, iamo oi hanona au a'i o'iobina'u, u? Hau ha au eihana'u hauna hanona Hama'u aba eihana, ae homa buonai nu'abi, Hamaka mobaihanamai. \v 10 Pilipo, nua'ikakaumana'u, au hanona Hama'u aonai mai Hama'u hanona au ao'uai. 'Abi neiakia nahinanakia heremiai hanona au kipo'u e'u nuataeai a'i na'abi, weiana hanona Hama'u au ao'uai nemiaho hauna ena aka nibabainakia. \v 11 Tomo a'ikakaumana weiana a'abi au hanona Hama'u aonai mai Hama'u hanona au ao'uai, aha'i raninai aka ababainakia haukia paukiai tomo a'ikakaumana'u. \p \v 12 “'Abi tohana mo au wai nahina benimi, hau ha au nia'ikakaumana'u hauna aka nababainakia haukia ia abomo kebabainakia. Haeamona aka apa'uakia tohakia abomo kebabainakia, pokina au naeao Hama'u herena. \v 13 Ba au ata'uai taba ikoikiai katonoi ainakia hanona kababainakia. Weiana Hama'u ena nuabi hanona kewaira tina nahuna paunai. \v 14 Weiana au ata'uai taba ikoikiai katonoi ainakia hanona au kahore kababainakia. \s1 Iesu E'abi'uai Auba Robe Keuhuna Kemai. \p \v 15 “Wai au katoraona'au aina'u raninai e'u rauhubu 'abikia hanona katobabua 'aunakia. \v 16 Au kahore Hama'u kanoina ba Baraibarai hauna kebenimi, ia hanona 'abi tohana Auba Robena wai heremiai kemiaho banaibanai. \v 17 Ia hanona 'abi tohana Auba Robena, hanopaka haukia hanona a'i katea'i taeana pokina a'i teihana mai a'i te'iobina, 'a wai hanona ia to'iobina pokina ia hanona wai heremiai nemiaho mai wai aomiai kemiaho. \p \v 18 “Au hanona a'i kahabo 'abaeanimi matoha miori hamana hinana aha'i hauna 'abana, au hanona kamue kamai heremi. \v 19 Rani papana murinai hanopaka haukia hanona au a'i kateiha muena'u, ia wai hanona au katoihana'u, pokina au namauri haeamona wai abomimo katomauri paunai. \v 20 Wapu weiana kemai aonai wai kato'iobina au hanona Hama'u aonai, wai hanona au ao'uai, ihobona mo au hanona wai aomiai. \v 21 Hau ha au e'u rauhubu 'abikia nia'i taeanakia mai nibabua 'aunakia hauna hanona au niraona'au aina'u, ia au niraona'au aina'u hauna Hama'u kehore ia keraona'au aina. Ba au abomo ia karaona'au aina, mai ia herenai kawaira tina.” \p \v 22 Iuda Isakariote hauna aha'i ia Iuda haeai ha hauna Iesu ebakaina etibaha, “Obiapaka e, aehoma buonai ai mo heremaiai kowaira tina, ia hanopaka haukia herekiai hanona a'i kowaira tina?” \v 23 Iesu Iuda ena 'abi ebamuena etibaha, “Hau ha au niraona'au aina'u hauna e'u ba'iobi 'abikia kebabua 'aunakia, Hama'u kehore ia keraona'au aina, haeamona au mai Hama'u ohi katamai herenai kipokia katamiaho. \v 24 Hau ha au a'i niraona'au aina'u hauna hanona e'u 'abi a'i nibabua 'aunakia. 'Abi neiakia aiakia tuo'o haukia hanona au kipo'u e'u 'abi aha'i ia Hama'u euhuna'u hauna ena 'abi. \p \v 25 “Au wai kipokia hamiaho oioi aonai taba neiakia hanona aba ahinanakia heremiai. \v 26 'A Baraibarai hauna Auba Robe, au ata'uai Hama'u keuhuna hauna kehore taba ikoikiai keba'iobinimi, mai 'abi weiakia ikoikiai ahina haukia kebaraona tinanimi. \p \v 27 “Baibua wai heremiai nahabona. Au e'u baibua wai nabenimi, weiana hanona hanopaka 'euna nibaibeni hauna 'abana aha'i. Aomi a'i kearo'ari mai a'i katota'u. \v 28 Wai a'abi au kahabonimi hanona aia'u aba to'ona, ia haeamona kamue kamai heremi. Wai au turaona'au aina'u raninai, au naeao Hama'u herena hanona aomi kenamo pokina ia hanona etarahi ba au. \v 29 Au taba neiakia bariu aba naba'iobi 'uainimi ba muriai katerama, ba weiakia katerama aonai wai hanona aba katoa'ikakauma. \p \v 30 “Au wai kipokia a'i kaha'abi'abi homa'ana pokina hanopaka neiana nipoki aina hauna aba nimai. Ia hanona au here'u ai ena hiabu aha'i, \v 31 ia hanopaka ke'iobina, au hanona Hama'u naraona'au aina mai Hama'u ena 'abi ihobonai au nababaina. Tomikiri hamaka'a.” \c 15 \s1 Iesu Hanona Bine Matiuna Tohana. \p \v 1 Iesu e'abi etibaha, “Au hanona bine matiuna toha'u, ia Hama'u hanona haharua poki hauna. \v 2 Ia nihore au re ikoikiai aha'uai a'i tebua'a haukia hanona nikabe obonakia mai re weiakia tebua'a haukia ikoikiai ia nihore nirorinakia katemahamaha weiana buakia bo'ona katehore ahinakia. \v 3 Wai hanona 'abi neiakia ahinabe ainimi haukia paukiai aba tomahamaha. \v 4 Wai au ao'uai katomiaho, au abomo wai aomiai kamiaho. Re kipona a'i kebua'a 'abaea, ia re hanona bine matiuna ahanai kekomo 'au harai hanona kebua'a. Weiana ihobonai mo wai au hau'uai a'i katokomo 'au harai hanona buami a'i katerama. \p \v 5 “Au hanona bine matiuna wai hanona rena. Hau ha au ao'uai, mai au ia aonai namiaho hauna hanona buabua bo'okia kebaramanakia, au katohabona'u raninai wai taba ha katobabaina hanona a'i ketaina. \v 6 Hau ha au ao'uai a'i kemiaho raninai, ia hanona katene'ena re 'abana ke'ororo. Ba re uahomakia hanona katebararonakia iruba aonai katekapo totonakia weia kate'ara. \p \v 7 “Wai au ao'uai katomiaho mai e'u 'abi wai aomiai katemiaho raninai ṯonuataeai tabakia katonoiai haukia ikoikiai Hama'u kehore kebenimi. \v 8 Wai buabuami katebo'o au i'aba'u haumi ai katoao raninai Hama'u ena nuabi kewaira tina. \v 9 Hama'u au niraona'au aina'u ihobonai, au abomo wai ua naraona'au aihonimi. Bariu hanona e'u raona'au aonai katomiaho. \v 10 Au Hama'u ena rauhubu 'abikia ababua 'aunakia paunai ena raona'au aonai namiaho, ihobonai wai e'u rauhubu 'abikia katobabua 'aunakia raninai, wai abomo au e'u raona'au aonai katomiaho. \v 11 Au 'abi neiana aba ahinabe ainimi buonai e'u aonamo hanona wai aomiai kemiaho, weianai emi aonamo hanona keapa'ua harai. \v 12 Au e'u rauhubu 'abina hanona neiana. 'Abami ha ha katoraona'au ainakia ihobona mo au wai araona'au ainimi 'abana. \v 13 Hau ha ena raona'au keapa'uana ki'a baha ena hau herekiai raninai, ena mauri kebaibeni ia paukiai. \v 14 Au taba a'uahina hauna katobabaina raninai, wai hanona au e'u hau. \v 15 Bariu keaoaina aonai au a'i kapari muenimi ta'ara'i haumi, pokina ta'ara'i hauna hanona ena poki hauna taba nibabaina hauna ia a'i e'iobina. Ia au wai naparinimi e'u hau, pokina taba Hama'u herenai a'iobi haukia aba aba'iobinimi. \p \v 16 “Wai au a'i totina'ana'u 'a au wai atina'animi mai a'itaeanimi weiana katoao buabuami katobarama, buabua weiakia katemiaho banaibanai. Ba taba au ata'uai katonoi ainakia haukia Hama'u kehore kebenimi. \v 17 E'u rauhubu 'abina hanona neiana. 'Abami ha ha katoraona'au ainakia. \s1 Hanopaka Haukia kate'oatanimi. \p \v 18 “Hanopaka haukia kate'oatanimi raninai, kato'iobina ia au te'oata 'uaina'u ba wai ti'oatanimi. \v 19 Wai hanopaka 'eunai katoao raninai, ia kehore keraona'au ainimi ihobona ia 'euna tohana. Ia wai hanona hanopaka 'euna aha'i. Ia au hanopakai atina'animi paunai hanopaka nihore wai ni'oatanimi. \v 20 'Abi heremiai ahina haukia katoraona 'ininakia, ta'ara'i hauna hanona ena poki hauna a'i etara haona. Au kateba haiarana'u raninai, wai abomimo kateba haiaranimi. Au e'u 'abi katebabua 'aunakia raninai wai abomimo emi 'abi katebabua 'aunakia. \v 21 Wai hanona au eu'u paunai hoahoa neiakia heremiai katebabainakia, pokina euhuna'u hauna a'i te'iobina. \p \v 22 “Au a'i pamai a'i pahina benakia raninai ia hanona ekia ki'a behona peaha'i. Ia bariu ekia ki'a katebunina taearana hanona aba aha'i. \v 23 Hau ha au ni'oatana'u hauna hanona Hama'u abomo ni'oatana. \v 24 Au hoa neiakia hau ha a'i ebabai haukia a'i pababainakia ia baiatakiai raninai ia ekia ki'a hanona peaha'i. Ia bariu hanona hoa neiakia aba teihanakia, iamo au Hama'u ohi tararua ti'oatanamai. \v 25 'A ia neiana tebabaina hanona 'abi weiana ekia rauhubu pukana aonai tererena hauna katebatohana paunai, \q1 ‘Ia au te'oata 'abaeana'u hanona \q1 ena poki aha'i.’ \qr Sal 35.19; 69.4 \p \v 26 “Baraibarai hauna 'abi tohana Auba Robena, Hama'u herenai kemai kauhuna kewahi heremi, ba ia hanona au pou'u kehinana. \v 27 Weiana wai abomimo au pou'u katohinana pokina kipokia popounai hamiaho emai mo bariu.” \c 16 \p \v 1 Iesu ehina benakia etibaha, “Au 'abi neiakia ikoinai ahinanakia heremiai ena poki hanona emi a'ikakauma a'i me'akauma marikina. \v 2 Wai hanona mareai kateba karahinimi. 'Abi tohana beraura ha kemai aonai maearima katehore kateahu 'arinimi, ia kateraonana babai weiana hanona aba Tirama tibanamona. \v 3 Taba neiakia katebabainakia heremiai pokina ia hanona Hama'u 'ao au a'i te'iobinamai. \v 4 Ia 'abi neiakia heremiai ahinanakia hanona ranina kemai aonai au aba'iobinimi 'abikia aba katoraona tinanakia. \s1 Auba Robe Ena Aka. \p “Ia 'uainai hanona a'i ahina benimi pokina au wai kipokia hamiaho paunai. \v 5 'A bariu au hanona aba naeao euhuna'u Tiramana herena, ia wai hau ha a'i nubakaina'u a'i notibaha, ‘Oi hanona aeana nuao?’ \v 6 Ia 'abi neiakia ahinanakia heremiai paunai aomi aoko'o mo ebonu. \v 7 'Abi tohana mo au wai nahina benimi, au kaeao hanona wai namo katoa'ina. Pokina au a'i kaeao raninai baraibarai hauna a'i kemai heremi, iamo au kaeao raninai ia kauhuna kemai heremi. \v 8 Weiana ia kemai raninai hanopaka haukia ki'a, bero mai Tirama ena bakai taearana a'i te'iobina hauna keba'iobinakia. \v 9 Ia ki'a robana keahuna pokina maearima au a'i tia'ikakaumana'u. \v 10 Bero robana keahuna pokina au naeao Hama'u herena ba wai hanona au a'i katoiha muena'u paunai. \v 11 Bakai robana keahuna pokina hanopaka neiana obiana hauna aba bakai ea'ina puma nihoaina paunai. \p \v 12 “Au hanona 'abi bo'ona ṯemiaho wai pahina benimi, iamo katoa'inakia hanona a'i ketainimi. \v 13 Weiana 'abi tohana Auba Robena kemai raninai, ia kehore ke'uai ainimi 'abi tohana taearana ikoikiai aokiai. Ia kipona ena nuataeai a'i ke'abi, ia taba niona hauna mo kehinana mai taba kerama hauna wai keba'iobinimi. \v 14 Ia kehore e'u nuabi kebawaira tinana pokina taba au here'uai kea'i haukia wai keba'iobinimi. \v 15 Hama'u ena taba ikoikiai hanona au 'eu'u. Weiana buonai a'abi atibaha, Auba Robe taba 'eu'uai hauna kea'ina wai keba 'iobinimi. \v 16 Rani papana aonai wai au a'i katoihana'u, ba rani papana murinai hanona wai au katoihana'u.” \s1 Aoko'o Mai Aonamo. \p \v 17 Ia i'abana haukia baika kipokia baiatakiai tebakai bakai tetibaha, “Ni'abi netibaha, ‘rani papana aonai a'i katoihana'u, ba rani papana murinai hanona wai au katoihana'u,’ ‘pokina au hanona Hama'u herena naeao,’ 'abi weiana anina hanona taba?” \v 18 Ia kipokia te'abi 'abi tetibaha, “Rani papana anina hanona taba? Aika ia taba ne'uahina hauna obona a'i nahaobo.” \p \v 19 Iesu e'iobina i'abana haukia ṯenuatae katebakaina buonai ehina benakia etibaha, “E'u 'abi neiana, ‘rani papana aonai a'i katoihana'u ba rani papana murinai wai au katoihana'u’ hauna wai kipomi baiatamiai tubakai bakai aina, 'u? \v 20 'Abi tohana au wai nahina benimi, wai hanona katohai mai aomi kehaihai, iamo hanopaka maearimakia hanona kateaonamo. Wai hanona aomi keaoko'o, ia emi aoko'o hanona kebaebo aonamoai keao. \v 21 Babi'e ha miori kebaramana raninai nihaiara pokina ena mauri ranina aba etaina, ia miori aba erama raninai ena haiara nirea 'iti'itina ia aona ninamo pokina miori ha aba erama hanopakai. \v 22 Ihobona uahomana bariu hanona emi aoko'o beraurana, ia au hanona wai kaiha muenimi weiana wai katoaonamo, ba hau ha emi aonamo weiana a'i kea'i parena. \v 23 Rani weiana kemai aonai wai hanona au here'uai taba ha a'i katobakai bakaiaina. 'Abi tohana au wai nahina benimi, ṯonuatae tabakia au ata'uai Hama'u katonoina hanona kebenimi. \v 24 Ata'uai a'i tonoi 'apua emai mo bariu. Wai katonoina hanona kebenimi katoa'ina, weiana emi aonamo hanona aomiai kebonu 'auna. \s1 Iesu Ehore Hanopaka Ehaohaina. \p \v 25 “Au ahina benimi 'abikia ikoinai hanona 'abi ibabatai ai ahinanakia, ia ranina kemai aonai au wai 'abi ibabatai ai a'i kahina benimi, ia Hama'u pouna kahina haraina. \v 26 Rani weiana aonai au ata'uai katonoi, ia au a'i na'abi Hama'u kanoina wai kebarainimi, \v 27 pokina Hama'u kipona wai niraona'au ainimi, weiana wai au turaona'au aina'u, abomo au Tirama herenai amai hauna tubatohana'u paunai. \v 28 Au hanona Hama'u herenai ba amai hanopaka neianai namiaho, ia bariu hanona hanopaka nahabona namue naeao Hama'u herena.” \p \v 29 Weiana i'abana haukia tehina bena tetibaha, “Bariu emu 'abi hanona ea harai, 'uaina 'abi ibabataiai o'abi 'abana aha'i. \v 30 Bariu ai hanona oi a'i katabakai mueni'o, ba aba ṯa'iobina oi hanona taba ikoikiai o'iobinakia, weiana ai ṉuba a'ikakaumanamai oi hanona Tirama herenai omai.” \p \v 31 Iesu ekia 'abi eba muena etibaha, “Bariu mo muri 'akinai tua'ikakaumana'u, u? \v 32 Rani hanona nimai, ia aba ekara'au, weiana wai ikoimiai katorama otaraina, haha emi aiara katoao. Au katohabona'u kaikupai. Iamo au hanona a'i kaikupai, pokina Hama'u hanona au here'uai. \v 33 Au wai 'abi neiakiai aba ahina benimi, au wai kipokia kahabahamomo aonai baibua katoa'ina. Hanopaka neiana hanona kebatetuanimi, ia katonuako'o, au hanona hanopaka aba ahao haina.” \c 17 \s1 Iesu I'abana Haukia Mai A'ikakauma Haukia Ikoikiai Paukiai Ebahuba'ari. \p \v 1 Iesu 'abi neiana ehinana murinai, ea'a taea kupa eihana ba ebahuba'ari etibaha, “Hama'u e, rani aba ekara'au nahumu ena nuabi mobawaira tinana, ba nahumu abomo oi emu nuabi kebawaira tinana. \v 2 Pokina oi hiabu obena maearima ikoikiai ke'uai ainakia, maearimakia ikoikia weiakia oi ohore nahumu obena haukia mauri banaibanai kebenakia. \v 3 Mauri banaibanai hanona neiana, maearima oi kate'iobini'o, oi hanona ikupaiamu mo Tirama tohamu, abomo kate'iobina Iesu Keriso oi ouhuna hauna. \pi1 \v 4 “Aka obena'u kababaina hauna aba abaorena, ba emu nuabi hanopaka ahanai aba abaiha baihaina. \v 5 Hama'u e, nuabi weiana hanopaka a'i erama baha aonai heremuai hamiaho aina hauna ihobonai bariu wairamuai e'u nuabi mobawaira tinana. \pi1 \v 6 “Au atamu abawaira tinana maearima neiakia wairakiai, ia hanona oi 'eumu oi ohore au obena'u, ba ia emu 'abi aiana teka'aina. \v 7 Bariu ia aba te'iobina taba ikoikiai obena'u haukia hanona oi heremuai temai. \v 8 Pokina 'abi weiakiai ohina bena'u haukia, ia aba'iobinakia hanona tea'i taeanakia, ba te'iobina au hanona oi heremuai amai abomo tebatohana oi hanona au ouhuna'u. \pi1 \v 9 “Au ia paukiai nabahuba'ari. Au hanopaka maearimakia paukiai a'i nabahuba'ari, ia weiakia obena'u haukia paukiai, nabahuba'ari pokina ia hanona oi 'eumu. \v 10 Au 'eu'u haukia ikoikiai hanona oi 'eumu, oi 'eumu haukia ikoikiai hanona au 'eu'u, ba ia paukiai e'u nuabi ewaira tina. \pi1 \v 11 “Au hanona hanopaka nahabona ba kawahi oi heremu, 'a ia hanona hanopakai ṯemiaho oho. Hama'u Robemu e, atamu weiana obena'u hauna hiabunai ko'aeabunakia weiana ia ketehamomo ihobona aika habahamomo 'abana. \v 12 Au ia kipokia tamiaho aonai a'ima harainakia oi atamu obena'u hauna hiabunai a'aeabunakia. Ha a'i e'akauma, 'a ke'akauma maearimana hamona hauna mo e'akauma, puka robena 'abina kebatohana paunai. \v 13 Au hanona bariu nawahi oi heremu, ia hanopakai namiaho oho aonai 'abi neiakia nahinanakia, weiana ia aokiai e'u aonamo maikoina katea'ina. \pi1 \v 14 “Emu 'abi aba abenakia ba hanopaka hanona aba ni'oatanakia, pokina au hanona hanopaka 'euna aha'i ihobona ia abomo hanopaka 'euna aha'i. \v 15 E'u noi hanona hanopakai a'i koa'i parenakia ia tiaporo herenai ko'aeabunakia. \v 16 Au hanona hanopaka 'euna aha'i ihobonai ia abomo hanopaka 'euna aha'i. \v 17 Emu 'abiai kobarobenakia emu maearima tohakiai kateao, emu 'abi hanona 'abi tohana. \v 18 Oi au ouhuna'u amai hanopaka maearimakia baiatakiai amiaho ihobona mo au ia auhunakia teao hanopaka maearimakia baiatakiai ṯemiaho. \v 19 Ia paukiai au kipo'u abarobena'u oi 'eumu, weiana ia abomo kipokia kateba robenakia oi 'eumu. \pi1 \v 20 “Au e'u bahuba'ari hanona ia mo ikupaiakia ahakiai aha'i, ia ekia 'abiai au katea'ikakauma'u haukia ahakiai abomo nabahuba'ari. \v 21 Hama'u e, oi hanona au ao'uai mai au hanona oi aomuai, ihobonai ia ikoikiai hanona aokia kehamona. Ia abomo katemai aika aokai weianai hanopaka maearimakia kate'iobina oi hanona au ouhuna'u. \v 22 Nuabi obena'u hauna aba ia abenakia, weiana oi mai au aoka ehamona ihobonai ia abomo aokia kehamona. \v 23 Au hanona ia aokiai mai oi hanona au ao'uai. Ba ia aokia kehamomo harai hanopaka maearimakia kate'iobina oi hanona au ouhuna'u, au oraona'au aina'u ihobonai oi ia abomo nuraona'au ainakia. \pi1 \v 24 “Hama'u e, au nanuatae weiakia obena'u haukia kipokia au ae'eai hanona ia abomo weia, ba ia weia e'u nuabi kateihana, nuabi weiana hanona hanopaka a'i obabai bahana aonai oi au oraona'au aina'u paunai obena'u hauna. \v 25 Hama'u bero haumu e, hanopaka maearimakia hanona oi a'i ṯe'iobini'o, ia mo au hanona oi a'iobini'o mai e'u maearima neiakia te'iobina oi hanona au ouhuna'u. \v 26 Au hanona oi atamu aba'iobinakia mai rani ikoinai kaba'iobi to'onakia, pokina emu raona'au here'uai hauna hanona ia herekiai abomo kemiaho, ba au abomo ia aokiai kamiaho.” \c 18 \s1 Iesu Tea'ina Tebirina. \r (Mt 26.47-56; Mk 14.43-50; Lk 22.47-53) \p \v 1 Iesu ena bahuba'ari neiana ehinana epua murinai i'abana haukia kipokia Kidron tatairanai tekabanai teao Olibe haharuana aonai tekatoto. \v 2 Hinahina hauna Iuda abomo 'eka weiana e'iobina, pokina rani bo'ona Iesu mai i'abana haukia kipokia 'eka weianai teto'u. \v 3 Weiana Iuda ehore robe haukia apa'uakia mai Parisea haukia ekia miori weiakia marea robe ṯeiha 'inina haukia mai huari haukia to'ukiai ebaka'anakia, imakia mai irubakia mai ramepakia abomo huari tabakia tea'i haharua weiana aonai tekatoto. \v 4 Iesu taba herenai katerama haukia ikoinai aba e'iobina, ua buonai ekahaha eao herekia ebakainakia etibaha, “Wai tai tutabuna?” \p \v 5 Ia te'abi tetibaha, “Iesu Nasareta hauna.” Ba Iesu e'abi, “Au neia'u.” Hinahina hauna Iuda abomo weia kipokia tekoroti. \v 6 Iesu e'abi “Au neia'u.” raninai ia teta'u tehemue te'eho 'anoai tenoti. \p \v 7 Iesu haeamona ebakai muenakia etibaha, “Wai tai tutabuna?” Ba ia te'abi mue tetibaha, “Iesu Nasareta hauna.” \v 8 Iesu ehina benakia etibaha, “Aba ahina benimi ‘au neia'u.’ Wai au tutabuna'u raninai, hau neiakia katohabonakia kateka'a.” \v 9 Babai neianai ena 'abi 'uaina ehinana hauna “Aba obena'u haukia ikoinai ha a'i aba'akaumana.” hauna ebatohana. \p \v 10 Simona Petero hanona mai ena kareba, ba weiana eberi 'auna, robe haukia arakiai hauna ena ta'ara'i hauna haiana itipana ehara obona. Ta'ara'i hauna weiana atana hanona Malaku. \v 11 Weiana Iesu Petero e'abi pahihi bena etibaha, “Kareba naiana iutana 'ekanai moutana. Haiara 'erena neiana Hama'u ebena'u hauna a'i kainu, u?” \s1 Iesu Teaoaina Anna Herena. \p \v 12 Weiana huari haukia ekia poki hauna kipokia mai Iuda haukia apa'uakia marea robe ṯeiha 'inina haukia kipokia Iesu tea'ina tebirina, \v 13 Anna herena teaoai 'uaina, pokina Anna hanona Kaiafa rawana. Kaiafa hanona robe haukia 'arakiai hauna ihau weianai. \v 14 Weiana 'uainai Kaiafa ena raonai Iuda haukia apa'uakia ehina benakia etibaha, “Namona hanona hau hamona ke'ari maearima ikoikiai paukiai.” \s1 Petero Rani Kori'uaina Iesu Ebuniai aina. \r (Mt 26.69, 70; Mk 14.66-68; Lk 22.55-57) \p \v 15 Simona Petero mai Iesu i'abana hauna ha ohi Iesu murinai teao. I'abana hauna weiana hanona robe haukia arakiai hauna e'iobi haraina paunai ia hanona Iesu murinai robe haukia arakiai hauna ena itu parabuna aonai ekatoto. \v 16 'A Petero hanona ua'a pa'abi 'akonai ebai'ima, i'abana hauna weiana robe haukia arakiai e'iobi haraina hauna emue emai pa'abi ne'imana uahona ehina bena, ba Petero ebatotona parabu aonai. \v 17 Pa'abi ne'imana uahona weiana Petero ebakaina etibaha, “Oi abomo hau weiana i'abana haumu ha, u?” Petero etibaha, “Au aha'i.” \v 18 'Ama ranina buonai ta'ara'i haukia mai marea robe ṯeiha 'inina haukia iruba teba'arana herenai tekoroti eraranakia haukia katehiabunakia. Petero abomo ia baiatakiai iruba eraranakia. \s1 Robe Haukia 'Arakiai Hauna Ehore Iesu Ebakaina. \r (Mt 26.59-66; Mk 14.55-64; Lk 22.66-71) \p \v 19 Rani weianai robe haukia 'arakiai hauna Anna, Iesu herenai i'abana haukia mai ena ba'iobi 'abikia ebakai bakai ainakia. \v 20 Iesu ia ena 'abi ebamuena etibaha, “Au hanona rani ikoikiai mako wairakiai a'abi'abi, au rani ikoikiai Iuda haukia ekia to'u 'ekakiai weia marea aokiai mai marea robe aonai aba'iobi, au 'abi ha a'i abuni 'apuana. \v 21 Aehoma buonai oi au nubakaina'u? Weiakia e'u 'abi teona haukia mobakainakia, ia te'iobina au 'abi tabana ahinana.” \p \v 22 Iesu ua e'abi aiho raninai weia marea robe ṯeiha 'inina hauna ha emikiri Iesu wairana ebo'ana etibaha, “Robe haukia 'arakiai hauna ena 'abi ua a'i kobamue aihona.” \v 23 Iesu e'abi etibaha, “Au 'abi ha ahina ki'ana raninai, weiana hauna mohina karahina. Ia au 'abi berona ahinana raninai taba buonai obo'ana'u?” \p \v 24 Weiana Anna ehore Iesu euhuna imana ibiri 'ini eao Kaiafa robe haukia arakiai hauna herena. \s1 Petero Iesu Ebuniai ai Muena. \r (Mt 26.71-75; Mk 14.69-72; Lk 22.58-62) \p \v 25 Simona Petero hanona weia iruba herenai ekoroti erarana. Weiana tebakaina tetibaha, “Oi abomo ia i'abana haumu ha, u?” Ia ebuniai etibaha, “Au hanona aha'i.” \p \v 26 Robe haukia arakiai hauna ena ta'ara'i hauna haiana Petero ehara obona hauna hatia'ana ha ehore Petero ebakaina etibaha, “Weia haharua aonai oi Iesu kipokia aihanimi, u?” \v 27 Petero haeamona ebuniai mue aonai, kokoro'u beronai e'arara. \s1 Iesu Pilato Wairanai. \r (Mt 27.1, 2, 11-14; Mk 15.1-5; Lk 23.1-5) \p \v 28 Iuda haukia apa'uakia Iesu Kaiafa ena ituai tebakarahina tebaka'ana teaoaina Kabana hauna ena aka itunai. Kabana hauna hanona Romai emai. Weiana hanona aba rani nirerena ba Iuda haukia apa'uakia hanona Kabana ena itu aonai a'i tekatoto, pokina ia hanona ekia hoahoa tainai Tirama wairanai a'i kate'opu Kabanai tatuna aonai kateaniani paunai. \v 29 Ua buonai Pilato ekarahi eao herekia ebakainakia etibaha, “Hau neiana beho taba ebabaina buonai tomaiaina here'u?” \v 30 Ia ena 'abi tebamuena tetibaha, “Ia ki'a aha'i ebabaina raninai ai hanona ia a'i patamaiaina oi heremu.” \p \v 31 Pilato ehina benakia etibaha, “Wai kipomi tomoaoaina emi rauhubu ihobonai tomobabakaina.” Iuda haukia apa'uakia te'abi tetibaha, “Ai hau ha 'ariai katahorotina hanona emai rauhubuai hiabu uahomana aha'i.” \v 32 Neiana erama hanona Iesu ena 'abi ehinana hauna ia aea ke'ari aiho 'abina ketohana. \p \v 33 Pilato ena aka itunai etoto ba Iesu eaparina, ebakaina etibaha, “Oi hanona Iuda haukia ekia obia 'arana, u?” \v 34 Iesu ia ena 'abi ebamuena etibaha, “Bakaibakai naiana hanona oi kipomu emu raonai nohinana, 'ao maearima baika au roba'u teahuna heremuai hauna nohinana?” \v 35 Pilato Iesu ena 'abi ebamuena etibaha, “Ba oi nuraonana au hanona Iuda hau'u? Oi emu maearima tohakia mai robe haukia apa'uakia oi temaiaini'o here'u. Oi beho taba obabaina?” \p \v 36 Iesu e'abi etibaha, “E'u obia 'ekana hanona hanopaka neiana 'eunai aha'i. Ia e'u obia 'ekana hanopaka neiana 'eunai raninai, e'u maearima pate'au aina'u, Iuda haukia apa'uakia imakiai patebamaurina'u, ia mo e'u obia aiarana hanona hanopaka neianai aha'i.” \v 37 Pilato ia ebakaina etibaha, “Oi hanona obia 'arana ha, u?” Iesu ia ena 'abi ebamuena etibaha, “'Abi mo naiana aba nohinana, au hanona obia 'arana ha, au arama amai hanopakai ena poki hanona 'abi tohana kabawaira tinana. 'Abi tohana tainai ṯemiaho haukia hanona au aia'u kateona.” \v 38 Pilato e'abi etibaha, “'Abi tohana hanona taba?” \p Ua e'abi aiho, ba ekarahi mue Iuda haukia apa'uakia ehina benakia etibaha, “Hau neiana herenai beho ha a'i atabu ahina. \v 39 Weiana wai emi hoahoa tainai Kabanai tatuna ranina nitaina hanona wapura hauna ha nabakarahina heremi. Ba wai ṯonuatae Iuda haumi emi obia 'arana Iesu neiana kabakarahina, u?” \v 40 Weiana ena 'abi ioai tebamuena tetibaha, “Aha'i. Hau naiana aha'i. Ai ṯanuatae Baraba kobenamai.” Baraba hanona kakikaki hauna. \c 19 \s1 Pilato E'abi Iesu Matiu Ibiriropo 'Ubinai Kateahu 'arina. \r (Mt 27.15-31; Mk 15.6-20; Lk 23.13-25) \p \v 1 Weiana Pilato 'abi ebaibeni huari haukia Iesu tea'ina teaoaina te'atina. \v 2 Huari haukia 'ini boa boa tehao kaiarona ia aranai tebabau'una, abomo habuni birona ha ia tebabatotona. \v 3 Weiana tekai haha kai haha herenai te'abi tetibaha, “Iuda haukia ekia Obia 'arana e, komauri banai banai!” Ba wairana tebo'ana. \p \v 4 Pilato haeamona ekarahi, Iuda haukia apa'uakia ehina benakia etibaha, “Tomobahu, au kahore wairamiai kabakarahina weianai kato'iobina herenai beho ha a'i atabu ahi 'apuana.” \v 5 Weiana Iesu ekarahi aonai 'aranai 'ini boaboa ihao kaiaro tebabau'una mai habuni birona tebabatotona ia haunai. Pilato ehina benakia etibaha, “Tomoihana, hauna neiana.” \p \v 6 Robe haukia apa'uakia mai marea ṯeiha 'inina haukia Iesu teihana raninai teio tetibaha, “Matiu ibiri ropo 'ubinai tomoahu 'arina, matiu ibiri ropo 'ubinai tomoahu 'arina!” Pilato ia ehina benakia etibaha, “Wai kipomi tomoa'ina, matiu ibiri ropo 'ubinai tomoahu 'arina, pokina au beho ha ia herenai a'i atabu ahina.” \v 7 Iuda haukia apa'uakia ia ena 'abi tebamuena tetibaha, “Ai hanona mai emai rauhubu. Rauhubu weiana tainai ia hanona ke'ari, pokina ia kipona Tirama nahunai nibaona.” \p \v 8 Pilato aia weiana eona raninai eta'u banaina. \v 9 Pilato ena aka itunai ekatoto mue, Iesu ebakaina etibaha, “Oi ae'eai omai?” Ia Iesu 'abi ha a'i ehinana. \v 10 Weiana Pilato e'abi etibaha, “Oi noubo a'i kohina bena'u, u? Oi o'iobina au hanona mai e'u hiabu oi karubuni'o, 'ao matiu ibiri ropo 'ubinai kahu 'arini'o?” \p \v 11 Iesu ia ena 'abi ebamuena etibaha, “Tirama hiabu oi a'i pebeni'o raninai oi au koahu 'arina'u hiabuna hanona heremuai aha'i. Ua buonai hau weiana imamuai eutana'u hauna ena ki'a hanona eapa'ua ki'a baha ba oi 'eumu.” \v 12 Rani weianai Pilato taeara etatu Iesu kerubuna. Ia Iuda haukia apa'uakia teio to'ona tetibaha, “Hau naiana korubuna raninai oi hanona obia 'arana Kaisa ena maearima aha'i. Hau ha ia kipona obia 'aranai nibaona hauna hanona Kaisa ni'oatana.” \p \v 13 Pilato 'abi neiana eona raninai Iesu ebakarahina, ba ia hanona ena bakai 'ekana imia'aunai emiati, 'eka weiana atana teaparina hanona ‘pihara panabana’, Heberu maeakiai atana hanona ‘Gabata’. \v 14 Rani weiana hanona Kabanai tatuna ia'ia'i haraina ranina, beraura hanona aba eatiaha, Pilato Iuda haukia ehina benakia etibaha, “Emi obia 'arana neiana tomoihana.” \v 15 Weiana ia teio tetibaha, “Tomoahu 'arina, tomoahu 'arina, matiu ibiri ropo 'ubinai tomoahu 'arina!” Pilato ebakainakia etibaha, “Wai au ṯonuataena'u emi obia 'arana naiana kahu 'arina?” Robe haukia apa'uakia te'abi tetibaha, “Emai obia 'arana ha aha'i, Kaisa mo ikupaiana.” \v 16 Weiana Pilato ehore Iesu huari haukia imakiai eutana matiu ibiri ropo 'ubinai kateahu 'arina. Ba huari haukia Iesu tebaka'ana teaoaina. \s1 Iesu Matiu Ibiriropo 'Ubinai Tekoko 'auna. \r (Mt 27.32-44; Mk 15.21-32; Lk 23.26-43) \p \v 17 Kipona ena matiu ibiri ropo ebuana teao 'eka ha atana ‘'Ara 'ou'ouna’, Heberu maeakiai hanona ‘Golgota’. \v 18 Weia Iesu matiu ibiri ropo 'ubinai tekoko 'auna, hau rua abomo tekoko 'aunakia ha abirai ha abirai, Iesu hanona ibuakiai. \p \v 19 Pilato hanona marere ha weia matiu ibiri ropo 'ubinai tekoko 'auna ṉa erere aihona, \qc ‘IESU NASARETA HAUNA, IUDA HAUKIA EKIA OBIA 'ARANA.’ \m \v 20 Iuda haukia bo'okia marere weiana tetuabina, pokina Iesu tekoko 'auna 'ekana mai Ierusalema aiarana hanona baiatakiai a'i eatau'ai ki'a baha. Abomo marere weiana hanona Heberu maeakiai, Roma maeakiai mai Helene maeakiai tererena. \v 21 Weiana Iuda haukia ekia robe haukia apa'uakia Pilato tehina bena tetibaha, “‘Iuda haukia ekia Obia 'arana’ a'i porerena. Ia ṉa porere aihona, ‘Kipona e'abi, Au hanona Iuda haukia ekia Obia 'arana.’” \p \v 22 Pilato ekia 'abi ebamuena etibaha, “'Abi ṉa aha'i, aba arere 'auna hauna uahomana mo kemiaho.” \p \v 23 Huari haukia Iesu tekoko 'auna murinai ena habuni tea'ina tetapa banina haha puakia tea'i. 'A ena habuni ibatoto aonai hauna hanona itaiore aha'i, maikoina hanona 'ubinai tetaina emai mo ba'ai epua. \v 24 Huari haukia kipokia te'abi'abi tetibaha, “A'i kahatapana ia pu'iai kaha'iobina tai kea'ina.” Ṉa erama aiho hanona Puka robenai tererena 'abina weiana, \q1 “Ia e'u habuni tewatena, \q1 e'u ibatoto hanona tepu'i aina” \qr Sal 22.18 \m hauna ketohana. Ba huari haukia hanona babai neiana tebabaina. \p \v 25 Matiu ibiri ropo herenai tekoroti babi'ekia hanona Iesu hinana mai hinana hatina, ba Maria Klopa atawana mai Maria Magadala babi'ena. \v 26 Iesu hinana mai i'abana eraona'au aina hauna weia tekoroti eihanakia, ba hinana ehina bena etibaha, “Hina'u e, nahumu naiana.” \v 27 I'abana hauna herenai abomo ehina bena etibaha, “Aia'u mona, hinamu naiana.” Rani weianai eaoaina i'abana hauna weiana ehore Maria ebaka'ana ena ituai temiaho. \s1 Iesu Ena 'Ari. \r (Mt 27.45-56; Mk 15.33-41; Lk 23.44-49) \p \v 28 Weiana murinai Iesu e'iobina aka ikoinai aba ebaorenakia, ba Puka robena 'abina kebatohana buonai e'abi etibaha, “'Ako'u ni'ororo.” \v 29 Puou ha weia bine beina mabinai tebabonuna, ba poame ha tea'ina bine beina mabina aonai tehao uhuna, ba hiriboai tebiri 'auna, tetiu taeana eao pinana haianai. \v 30 Iesu bine beina manoina einu murinai e'abi etibaha, “Aba eore.” Ba 'ekuna enobo, e'ari baihana. \s1 Iesu Robuna Tekairuruna. \p \v 31 Bariu hanona a'ia'i harai wapuna ia mara hanona Kabanai tatuna, a'i kenamo 'ari haukia weia matiu 'ubinai katemiaho keao mo mara buonai, Iuda haukia apa'uakia Pilato tenoina, matiu 'ubinai tekoko 'aunakia haukia aekia huriakia kateahu hurinakia hauanikia katea'i obonakia. \v 32 Weiana huari haukia teao, Iesu kipokia tekoko 'aunakia haukia herekiai, ba hau kori'uaina aena huriakia teahu hurinakia, haeamona teao 'abana ha herenai aena huriakia teahu hurinakia. \v 33 Ia teao Iesu herenai teiha 'iobiaina aba e'ari hanona aena huriakia a'i teahu hurinakia. \v 34 Huari hauna ha ehore Iesu robuna arawaiai ekai ruruna, beronai mo aruaru mai bei tekiki oioi. \v 35 Mahanai eihana hauna 'abina aba ehinana, ia ena 'abi neiana hanona tohana, ia e'iobina ehinana hauna hanona tohana, ba wai ia ebatohana hauna kato a'ikakaumana. \v 36 Aka neiana erama hanona Puka robena 'abina “Huriana ha hamona a'i tebamohu 'apuana.” hauna ebatohana. \v 37 Puka robenai ha haeamona e'abi etibaha, “Maearima robuna tekai ruruna hauna kateihana.” \s1 Iesu Hauanina Tehorena. \r (Mt 27.57-61; Mk 15.42-47; Lk 23.50-56) \p \v 38 Iosepa Arimatea hauna abomo Iesu i'abana hauna ha, iamo kipona a'i ebawaira tinana pokina Iuda haukia apa'uakia eta'u ainakia. Taba weiakia murikiai ia eao Pilato herena enoi Iesu hauanina kea'i obona. Ba Pilato ena 'abiai Iosepa eao Iesu hauanina ea'i obona. \v 39 Nikodemo 'uainai rabi ha eao Iesu herena hauna abomo Iosepa e'abana wapaea mai to'ore muramura timikia taburakia rua te'utenakia hauna ea'ina eaoaina, ena puma hanona kilogram harau aihau 'abana. \v 40 Weiana ia terarua Iesu hauanina tea'ina muramurai teutuna mai habuni namona 'ari haukia tiapanakia haunai teapana, Iuda haukia ekia 'ari haukia tia'ia'i harainakia akana ihobonai tebabaina. \p \v 41 Iesu teahu 'arina 'ekana herenai hanona haharua ha, haharua weiana aonai 'ariahana mahamahana ha, aonai hanona 'ari hauna ha a'i tihore bahana. \v 42 Ba Iesu hanona weia tehorena, pokina 'ariahana weiana hanona herekiai abomo rani weiana hanona Kabanai tatuna a'ia'i haraina ranina. \c 20 \s1 Iesu 'Ariai Emikiri Mue. \r (Mt 28.1-8; Mk 16.1-8; Lk 24.1-12) \p \v 1 Wapu kori'uaina Hui raurani wapuranai Maria Magadala babi'ena eao 'ariahana keihana, mahana eao 'uri tekaiabuna piharana aba tea'i parena eihana. \v 2 Ia ebeau emue Simona Petero mai i'abana ha Iesu eraona'au aina hauna herekia e'abi etibaha, “Weiakia Obiapaka 'ariahanai aba tea'i parena, ai a'i ta'iobina 'eka tabanai tehorotina.” \p \v 3 Weiana Petero mai i'abana hauna ha temikiri 'ariahana teao. \v 4 Terarua tebeau haeamona teao ba ha ehore Pereto ebeau haona e'uai eao 'ariahana. \v 5 Ia a'i etoto iamo 'uri 'akonai eriba toto, habuni namokia 'anoai tenoti haukia eihanakia. \v 6 Simona Petero murihai ebeau emai beronai eao 'ariahana 'urina aonai etoto, habuni namokia tenoti haukia eihanakia. \v 7 Abomo habuni ha Iesu 'arana te'apana hauna hanona iou harai habuni namokia kipokia a'i tenoti haeamo, ia 'eka haeai enoti. \v 8 Weiana aonai i'abana ha 'ariahanai ekara'au 'uai hauna etoto eao eihanakia ba ea'ikakauma. \v 9 Iamo Puka robena 'abina ‘Ia hanona 'ariai kemikiri mue’ hauna obona a'i tiobo baha. \s1 Iesu Hanona Maria Magadala Herenai Ewaira Tina. \r (Mt 28.9, 10; Mk 16.9-11) \p \v 10 Ba i'abana haukia rua temue ekia itu teao. \v 11 Maria hanona 'ariahana haianai ekoroti ehai, ehai aonai eriba toto 'ariahana aona eihana. \v 12 Weiana ia aneru rua habuni porekia tebatotonakia eihanakia, Iesu hauanina tehorotina 'ekanai temiati, ha hanona aena tainai ha hanona 'arana tainai. \v 13 Ia tebakaina tetibaha, “Babi'e e, taba nuhai aina?” Ia e'abi etibaha, “E'u Obiapaka aba tea'i parena, 'ekana a'i a'iobina ae'eai tehorotina.” \v 14 Ua e'abi aiho ba ekori kabe hanona Iesu weia ekoroti eihana, ia a'i e'iobina weiana hanona Iesu. \p \v 15 Iesu ia ebakaina etibaha, “Babi'e e, taba nuhai aina? Tai nutabuna?” Maria eraonana ia hanona haharua i'imana hauna ha, ba e'abi etibaha, “Obiamu e, oi ia oaoaina ae'eai ohorotina hanona au moba'iobina'u. Ba au kaeao ka'ina.” \v 16 Iesu eapari, “Maria e!” Maria ekori kabe, Heberu maeanai e'abi etibaha, “Raboni!” ('Abi neiana anina hanona ‘ba'iobi haumu.’) \v 17 Iesu Maria ehina bena etibaha, “A'i koa'i 'inina'u, pokina a'i nakara'au baha hama'u herena. Ia koao 'uahoaba'u kohina benakia, au hanona kakara'au au hama'u mai wai hamami abomo e'u Tirama mai emi Tirama herena kaeao.” \p \v 18 Weiana Maria Magadala babi'ena eao i'abana haukia ehina benakia ia Obiapaka eihana, haeamona Iesu 'abi ehinana haukia ia ehina benakia. \s1 Iesu I'abana Haukia Herekiai Ewaira Tina. \r (Mt 28.16-20; Mk 16.14-18; Lk 24.36-49) \p \v 19 Rani weiana hamonai wapu kori'uaina Huiai beraura ekaihuna aonai, i'abana haukia ikoinai 'eka hamonai teto'una, itu pa'abina tekaiabunakia, pokina Iuda haukia apa'uakia teta'u ainakia. Ba Iesu eao baiatakiai ekoroti ehina benakia etibaha, “Baibua heremiai kemiaho.” \v 20 'Abi neiana ehinana murinai imana rua mai robuna ebaihanakia. I'abana haukia Obiapaka teihana buonai teaonamo ki'a. \v 21 Iesu haeamona ehina benakia etibaha, “Baibua heremiai kemiaho. Hama'u au euhuna'u ihobonai, au abomo wai nauhunimi.” \v 22 Ua e'abi aiho murinai maeabuna ebahi benakia, e'abi etibaha, “Wai Auba Robe tomoa'ina. \v 23 Maearima ekia ki'a katohina hao raninai ekia ki'a hanona ihina haoai kateao, ia ekia ki'a a'i katohina hao raninai ekia ki'a ihina hao aha'i.” \s1 Toma Iesu Eihana. \p \v 24 I'abana haukia harau haea rua ha atana Toma, tiaparina bai'apaea, Iesu to'u weiana herekiai ewaira tina rabinai ia hanona weia baiatakiai aha'i. \v 25 I'abana haukia baika ia tehina bena tetibaha, “Ai Obiapaka taihana.” Ia Toma ehina benakia, “Au ikoko mani'akia imanai haukia kaihanakia haeamona ia robunai ima'u katiu totona, uahomana aha'i raninai au hanona ia a'i ka'ikakaumana.” \p \v 26 Wapu 'ababani teao murinai i'abana haukia itu aonai teto'u mue, Toma abomo weia ia kipokia. Pa'abi tekaiabu 'inina. Iamo Iesu hanona eao ia baiatakiai ekoroti e'abi etibaha, “Baibua heremiai kemiaho.” \v 27 Ba ia Toma ehina bena etibaha, “Imamu riuriuna emai ima'u neiana moa'i 'apuana, abomo imamu emai robu'uai motiu totona, weiana aomu a'i kekai'au kai'au ia koa'ikakaumana'u.” \v 28 Toma Iesu ena 'abi ebamuena etibaha, “Oi hanona e'u Obiapaka, au e'u Tirama!” \p \v 29 Iesu ia ehina bena etibaha, “Aba oihana'u buonai nua'ikakaumana'u. Ia weiakia a'i ṯeihana'u iamo tia'ikakaumana'u haukia hanona tenamo.” \s1 Puka Neiana Ena Poki. \p \v 30 Iesu hiabu hoakia bo'ona i'abana haukia wairakiai ebabainakia haukia hanona puka neiana aonai a'i arere 'aunakia. \v 31 Ia neiakia mo arerenakia ena poki hanona wai katoa'ikakauma Iesu hanona Keriso, Tirama Nahuna. Weiana ia kato a'ikakaumana hanona atanai mauri katoa'ina. \c 21 \s1 Iesu I'abana Haukia 'Abaihau Hamomo Herekiai Ewaira Tina. \p \v 1 Weiana murinai, Iesu Tiberia\f + \fr 21:1 \ft (1) 'ao Galilea\f* obunai i'abana haukia herekiai ewaira tina mue, ṉa ebawaira tina aihona. \v 2 Simona Petero, Toma tiaparina bai'apaea, Natanaela Galilea Kana hauna, Sebedeo nahuna rua, mai i'abana haukia rua abomo weia kipokia 'eka hamonai temiaho. \v 3 Simona Petero ehina benakia etibaha, “Au aba naeao kaba'eha.” Ia tetibaha, “Ai abomo kipokia hamaeao.” Weiana teao ahiai tehe'au, ia rabi weiana aonai hanona maia ha a'i tebarewana. \p \v 4 Rani nirerena aonai Iesu hanona poe haianai ekoroti, ia i'abana haukia a'i te'iobina weiana hanona Iesu. \v 5 Ba Iesu ebakainakia etibaha, “E'u hau e, taba ha tobarewana?” Ia te'abi tetibaha, “Taba ha aha'i.” \v 6 Iesu haeamona ehina benakia etibaha, “Emi re'e ahi itipanai tomohorena, ba maia baika katobarewanakia.” Weiana tebabaina aonai re'e kateberi 'auna hanona a'i etainakia, pokina maia ebo'o ki'a baha. \p \v 7 Ba Iesu i'abana hauna weiana eraona'au aina hauna ehore Petero ehina bena etibaha, “Weiana hanona Obiapaka.” Simona Petero hanona ena habuni ebakuri ahina eba'eha, ba 'abi neiana ‘Ia hanona Obiapaka’ hauna eona raninai emikiri ena habuni ehaina beronai obuai etobu. \v 8 I'abana haukia baika hanona ahiai re'e mai maiana ebonu hauna teberi ririna teaoaina poe, pokina poe hanona a'i ehoma'a roba hinabu hamomo 'abana. \p \v 9 Ia poeai tekara'au raninai mahakia eao iruba baubaeana ahanai maia ihore'au teihanakia, parawa baika abomo weia. \v 10 Iesu ia ehina benakia etibaha, “Maia bariu toa'inakia haukia baika tomai ainakia.” \v 11 Simona Petero emue ahiai ekara'au re'e eberi'auna poeai, re'e aonai maia rarikia mo 'abaeana ikoinai hinabu hamomo imabui aihau, maia rarikia 'abaeana ia ekia re'e hanona a'i etapa. \p \v 12 Iesu ia eaparinakia etibaha, “Tomai, tomoaniani!” Ba i'abana haukia ia katebakaina, ‘Oi tai?’ hauna a'i tenuatae, pokina aba te'iobina ia hanona Obiapaka. \v 13 Iesu eka'a haha eao herekiai parawa ea'ina ba ebenakia, ihobonai maia abomo ua ebabai aihona. \p \v 14 Neiana hanona Iesu 'ariai emikiri mue murinai rani ibaihauna kipona i'abana haukia herekiai ewaira tina. \s1 Iesu Mai Petero. \p \v 15 Teaniani murinai Iesu Simona Petero ebakaina etibaha, “Simona Ioane nahuna e, oi emu raona'au here'uai eapa'ua ki'a baha ba neiakia ekia raona'au, u?” Petero etibaha, “'E, Obiapaka, o'iobina au 'arimu na'ari.” Ba Iesu e'abi etibaha, “E'u mamoe nahu ko'ima harainakia.” \p \v 16 Rani ibaruana ebakai muena etibaha, “Simona Ioane nahuna e, oi au nuraona'au aina'u, u?” Petero etibaha, “'E, Obiapaka, o'iobina au oi 'arimu na'ari.” Ba Iesu e'abi etibaha, “E'u mamoe ko'ima harainakia.” \p \v 17 Iesu rani ibaihauna Petero ebakaina etibaha, “Simona Ioane nahuna e, oi au 'ari'u nu'ari, 'u?” Petero aona ehai hai pokina aba rani aihau ebakaina etibaha, “Oi au nuraona'au aina'u?” Weiana Petero e'abi etibaha, “Obiapaka e, oi hanona taba ikoinai o'iobinakia, o'iobina au oi 'arimu na'ari.” Iesu etibaha, “E'u mamoe kobanianinakia. \p \v 18 'Abi tohana au oi nahina beni'o, 'aru'arumuai raninai oi kipomu emu habuni obatotona abomo emu nuatae 'ekana ae'eai hanona oao. Ia koanepaka raninai imamu kotiu ahinakia, hau ha kehore emu habuni kebabatotoni'o, keaoaini'o a'i nonuatae aina 'ekanai.” \v 19 Iesu 'abi neiana ehinana hanona Petero aea ke'ari aiho Tirama ena nuabi kebawaira tinana. Ba ehina bena etibaha, “Muri'uai omai.” \s1 Iesu I'abana Eraona'auai Ki'a Bahana Hauna Ena 'Abi. \p \v 20 Petero eiha kabe hanona Iesu i'abana niraona'au aina hauna eihana, ia hanona ani to'uai Iesu haunai ekape'au, ba ebakaina etibaha, “Obiapaka e, tai oi hinahinamu kehinahina?” \v 21 Petero hau weiana eihana raninai Iesu ebakaina etibaha, “Obiapaka e, hau weiana hanona aea keho?” \v 22 Iesu ehore Petero ehina bena etibaha, “Panuatae ia pemiaho peaomo au pamue pamai, iamo oi emu aka hanona taba ia herenai? Oi hanona muri'uai omai.” \v 23 'Abi neiana paunai i'abana haukia kipokia baiatakiai te'abi'abi aina, i'abana hauna weiana a'i ke'ari ṉa ehoma. Iamo Iesu hanona ua a'i e'abi aiho hau weiana a'i ke'ari, 'a ia e'abi, “Panuatae ia pemiaho peaomo au pamue pamai, iamo oi emu aka hanona taba ia herenai?” \p \v 24 I'abana hauna weiana ehore 'abi neiakia ikoinai ehinanakia haeamona ererenakia, ba ha'iobina 'abi neiakia ehina haukia hanona tohakia. \p \v 25 Iesu hanona hoa bo'ona 'akina ebabainakia. Au naraonana weiakia ikoikiai hamohamo temerere 'aunakia raninai, hanopaka maikoinai puka neiakia patebararonakia hanona 'ekana aha'i.