\id GAL Galatians - Waima - Namsoo Kim - DEC 4, 2002 \h Galatia \toc1 Paulo Ena Marere GALATIA Haukia Herekiai \toc2 Galatia \mt2 Paulo Ena Marere \mt1 GALATIA \mt2 Haukia Herekiai \is1 Puka Aona Irerena 'Abina \ip Rani weianai maearima kori'uaikia tohakia Iesu murinai te'au haukia hanona Iuda haukia. Iamo Iesu ehore Paulo iuhubeau haunai ebaona ba euhuna eao rama haeai haukia herekiai pou namona keiroro aina. Maearima bo'ona a'ikakauma haukia kipokia tebahaeamo. Iamo atetua apa'uana ha erama. 'Uaina maearima weiakia hanona Mose ena rauhubu a'i teka'a ainakia haukia, matoha Iuda haukia Mose ena rauhubu tika'aina 'abana, ba a'ikakauma haukiai teao aonai rauhubu weiakia kateka'a ainakia 'ao aha'i? Maearima baika hanona ia tibahi ahinakia itare katea'ina Iuda haukia ekia hoahoa ihobonai, ba ia katehore Mose ena rauhubu kateka'a ainakia. \ip 'A Paulo ni'abi weiana hanona taba apa'uana aha'i, aika Iesu Keriso kaha a'ikakaumana hanona Tirama wairanai kahabero. Iuda haukia baika hanona teao weia Galatiai, ba tenuatae a'ikakauma haukia weia katebahi ahinakia Mose ena rauhubu kateka'a ainakia. Aka neiana hanona Galatiai nirama ba Paulo pouna eona. Ua buonai puka neiana ererena, weiana ekia a'ikakauma mai ekia hoahoa kebaberona. \ip Kori'uainai hanona Paulo e'abi Tirama ehore ia etina'ana iuhubeau akana kebabaina. Haeamona e'abi maearima weiakia Iesu Keriso aonai tia'ikakauma haukia hanona Tirama wairanai tebero. Ba puka puanai hanona e'abi Keriso aika ki'a herenai eba'abaeanaka hanona Auba Robe kehore aika ke'uai ainaka, weiana aika hanona rani ikoinai hoahoa namokia maearima herekiai kahababai. \is1 Puka Paipana Apa'uakia \io1 a. Roba iahu. (1.1-10) \io1 b. Paulo iuhubeau hauna mai ena hiabu. (1.11—2.21) \io1 c. Tirama ena aoko'o hoana pouna namona. (3.1—4.31) \io1 d. A'ikakauma haukia ekia bero mai ekia aka katebabai haukia. (5.1—6.10) \io1 e. 'Abi orekia. (6.11-18) \c 1 \s1 Banamo 'Abina. \p \v 1 Au Paulo, Iuhubeau hau'u, aka neiana maearima a'i tebena'u 'ao a'i teuhuna'u, ia Iesu Keriso mai Hamana 'ariai ebamikiri muena Tiramana ohi teuhuna'u. \v 2 Au uaho'abaka neia ṯamiaho ikoikiai atakiai a'ikakauma haumi Galatia hanona aonai marea ha ha aokiai ṯomiaho haumi narere benimi. \p \v 3 Ṯabahuba'ari Tirama aika Hamaka mai Obiapaka Iesu Keriso ekia aoko'o hoana mai baibua hanona ahamiai kemiaho. \v 4 Keriso kipona ena mauri ebaibeni aika eka ki'a paunai, ia hanona hanopaka ki'a obona neiana aonai kebamaurinaka, aika Hamaka Tirama enuatae ihobonai. \v 5 Ua buonai Tirama ena nuabi kemiaho banaibanai. Amen. \s1 Keriso Pouna Namona Ikupaianamo. \p \v 6 Au ata'u ta'u huri heremiai hanona Keriso ena aoko'o hoanai eaparinimi Tiramana abamo tohabo 'abaeana ia tuao pou haeai ṯehinana haukia herekia. \v 7 Weiana hanona pou namona tohana aha'i. 'Eka neianai maearima baika tibabaoaonimi pokina ṯenuatae Keriso pouna namona katebahaeaina. \v 8 Ai 'ao kupa aneruna ha pemai re'a, ia pou haeai ha peiroro aina ba pou namona 'uainai heremiai tairoro aina hauna terarua a'i teihobo raninai puma banaibanai kehoaina. \v 9 'Uainai tahinana hauna bariu haeamona nahina muena. Tai ha pou namona toa'ina hauna aha'i ia pou haeai ha keiroro aina raninai puma banaibanai kehoaina. \v 10 Bariu au maearima ekia nuatae naka'aina? Aha'i 'akina. Tirama ena nuatae naka'aina. 'Ao maearima aokia kabaonamona taearana natabuna? Maearima aokia ibaonamona manuatae aina raninai, au hanona Keriso ena ta'ara ia'ina hau'uai a'i paeao. \s1 Iuhubeau Hauna Paulo Kipona Kikipana. \p \v 11 Uaho'aba'u e, au nanuatae kato'iobina pou namona airoro aina hauna hanona maearima ena 'iobiai a'i emai. \v 12 Maearima ha herenai a'i a'ina 'ao tai ha a'i eba'iobina'u, ia Iesu Keriso here'uai ebawaira tinana hauna a'ina. \p \v 13 E'u mauri 'uainai Iuda haukia ekia a'ikakauma taearanai amiaho raninai ababaina hauna 'uruna aba to'ona, Tirama ena marea haukia a'oata ki'a bahanakia anuatae kabapururunakia. \v 14 Au ihaburi'u haukia Iudai bo'okia baiatakiai Iuda ekia a'ikakaumai au hanona aotipa ki'a baha, mai 'aba'abamai ekia hoahoa hanona anuataeai ki'a bahanakia. \p \v 15 Ia hina'u nuanai a'i arama baha aonai Tirama aba etina'ana'u, ena aoko'o hoanai eaparina'u, ia ena nuatae ai \v 16 nahuna ebawaira tinana here'uai, pouna rama haeai haukia herekiai kairoro aina, weiana hau ha ohi a'i tarobahu aina. \v 17 'Ao a'i mo aeao Ierusalema, iuhubeau haukia 'uaikia a'i aihanakia, ia beronai mo aeao Arabia, muriai haeamona aeao Damaseko. \v 18 Ihau aihau teore murinai, au akara'au aeao Ierusalema Petero herena ta'abi'abi, weia tamiaho wapu harau haea ima. \v 19 Weia Iuhubeau haukia haeai ha a'i aihana, Obiapaka hatina Iakobo mo ikupaiana aihana. \v 20 Tirama wairanai 'abi neiana arerena hanona tohana ia a'i nabai'oi. \p \v 21 Murinai amikiri hanona Suria mai Kilikia hanokia aeao. \v 22 Ia Iudeai weia Tirama ena marea haukia hanona au waira'u a'i te'iobina, \v 23 pou'u mo teona tetibaha, “'Uainai e'oatanaka hauna nihore a'ikakauma weiana kebapururuna hauna bariu aba neiroro aina.” \v 24 Ua buonai Tirama tebanamona au pau'uai. \c 2 \s1 Paulo Mai 'Abana Kipokia Ekia Aka Haeamo. \p \v 1 Ihau harau haea bani teao murinai haeamona au Banaba ohi Tito tabaka'ana kipokia takara'au taeao Ierusalema. \v 2 Tirama ena 'abi ao'uai ewaira tina buonai aeao Ierusalema, pou namona weiana rama haeai haukia herekiai airoro aina hauna robana ahuna. A'ikakauma haukia tipoki ainakia haukia kipokia hanona haia haiai ta'abi'abi aina kateraonaraona, pokina 'uainai airoro aina hauna mai bariu nairoro aina hauna e'u aka maikoina anina a'i meaha'i ta'una. \v 3 I'abamai hauna Tito hanona Helene hauna ia a'i tebahi ahina itare kea'ina. \v 4 Eka to'u aonai uaho'aba bai'oikia baika bunianai tetoto, te'itimanaka Keriso Iesu aonai mauri ha'ina hauna kate'iobina, ekia nuatae hanona rauhubu ena ta'ara ia'inai patehoroti muenaka. \v 5 Ekia raona a'i tabatohana, pokina pou namona 'abina tohana heremiai a'i mehaeai. \p \v 6 Ia weiakia apa'ua haukiai tibaonakia haukia (au here'uai hanona ekia haeai aha'i. Tirama hanona maearima hauani ena namo a'i nibatohana,) ba maearima weiakia pou namona au airoro aina hauna ahanai taba ha a'i tehore 'auna. \v 7 Ia teihana Tirama aka ebena'u pou namona rama haeai haukia\f + \fr 2:7 \ft (7) 'ao \+it itare a'i tea'ina haukia\+it*\f* herekiai airoro aina ihobonamo Petero Iuda haukia\f + \fr 2:7 \ft (7) 'ao \+it itare tea'ina haukia\+it*\f* herekiai eiroro aina. \v 8 Tirama ena hiabuai Petero hanona iuhubeau haunai eao Iuda haukia herekiai, ihobonai mo Tirama ena hiabuai au hanona iuhubeau hau'uai aeao rama haeai haukia herekiai. \v 9 To'u weiana kupuana haukia Iakobo, Petero mai Ioane Tirama aoko'o hoana neiana ebena'u hauna teiha tinana raninai, au mai Banaba ohi imamai tea'inakia uaho'aba hoana. Weiana tebatohana ai haumai hanona rama haeai haukia herekia kataeao, ia hanona Iuda haukia herekia kateao. \v 10 'Abi hamona tehinana heremaiai hanona uraru haukia kataraona apa'uanakia, 'abi weiana ta'i taeana ba aka neiana hanona au aba wa'i baha nababai to'ona. \s1 Paulo Antioka ai Petero Ebatana. \p \v 11 Ia Petero emai Antioka raninai maearima wairakiai abatana pokina ena babai hanona a'i ebero. \p \v 12 Petero rama haeai haukia kipokia teaniani haeamo aonai Iuda haukia baika weiakia Iakobo euhunakia haukia tekara'au, ba Petero hanona emikiri herekiai ekapare, pokina ia weiakia itare tiba'iobi ainakia haukia eta'u ainakia. \v 13 Iuda haukia baika abomo ia ena 'ubo weiana ihobonai bai'oi hoana tebabaina, ba ekia 'uboai Banaba abomo eahurea. \v 14 Au babai weiana aiha pouna pou namona 'abina tohanai a'i teka'aina, ua buonai ikoikiai wairakiai Petero abatana atibaha, “Oi hanona Iuda haumu, ia emu babai hanona matoha rama haeai haukia ihobonai nomiaho, ia Iuda haukia 'abana aha'i. Aea homanai rama haeai haukia kobahi ahinakia Iuda haukia ekia hoahoai katemiaho?” \s1 Bamauri Hanona A'ikakaumai Nimai. \p \v 15 Aika hanona Iuda ai harama toha hauka, ia ‘ki'a hauka’ aha'i, rama haeai haukia 'abakia aha'i. \v 16 'A naha'iobina weiana maearima hanona rauhubu ia'i taeanai a'i kebero, ia Iesu Keriso kea'ikakaumana hanona kebero. Ua buonai aika abomo Keriso Iesu naha'ikakaumana, weianai kahabero Keriso ia'ikakaumanai ia rauhubu ia'i taeanai aha'i, pokina rauhubu ia'i taeanai hanona maearima ha a'i kebero. \v 17 “Ia aika Keriso herenai eka bero nahatabuna, ia mo ki'a haukai kahawaira tina matoha rama haeai haukia ihobokiai raninai, weiana anina hanona Keriso ki'a haukai nibabainaka hauna, u? Ia weiana hanona aha'i 'akina. \v 18 Kipo'u a'i ki'ana rauhubuna kabakori muena raninai, au kipo'u kabatohana'u au rauhubu nakabena hau'u mai ki'a hau'u. \v 19 Au hanona rauhubu paunai a'ari rauhubu herenai, weiana buonai Tirama 'eunai kamauri. \v 20 Au hanona Keriso ohi matiu ibiri ropo 'ubinai aba teba'arinamai, ba au a'i namauri, ia Keriso au ao'uai nimauri. 'A mauri neiana bariu hauani'uai namiaho aina hauna hanona Tirama Nahuna eraona'au aina'u kipona ena mauri ebena'u hauna na'ikakaumana buonai namauri. \v 21 Tirama ena aoko'o hoana hanona a'i ṉa'i ki'ana. Rauhubuai bero paha'ina raninai, Keriso hanona aba e'ari 'abaea.” \c 3 \s1 Bamauri Hanona Rauhubu ai A'i Nimai. \p \v 1 Galatia haumi e, wai hanona po'o haumi. Tai meai ebahureanimi? Wairami tohanai Iesu Keriso pouna aba ikikipa haraina matiu ibiri ropoai teahu 'arina. \v 2 Au nanuatae taba hamona mo katohina bena'u, Auba Robe toa'ina hanona rauhubu toka'ai haraina paunai 'ao pou namona tona toa'ikakauma paunai? \v 3 Wai hama ṉa tupo'o aiho? Popounai mauri neiana Auba Robeai toa'i ramana, ia bariu hauani taburanai katobapuana? \v 4 Wai pou namona paunai tohau haiara 'ari hanona anina keaha'i? Ua kehoma raninai, aba tohau haiara 'ari 'abaea. \v 5 Taba buonai Tirama ena Auba ebenimi, bata'u ta'u huri akakia ebabai baiatamiai? Ia rauhubu toka'ai haraina paunai 'ao pou namona tona toa'ikakaumana paunai? \p \v 6 Aberahamo tomoraonana. Puka robenai ṉa terere aihona, \q1 “Aberahamo Tirama ea'ikakaumana, \q1 ena a'ikakauma paunai \q1 Tirama ehore bero haunai ebaona.” \qr Gen 15.6 \m \v 7 Ua buonai kato'iobina weiakia Tirama tia'ikakaumana haukia ikoikiai hanona Aberahamo nahuna. \v 8 Puka Robena aba eiha 'uaina rama haeai haukia katea'ikakauma hanona Tirama kehore berokia kehinana, ua buonai pou namona eiroroai 'uaina Aberahamo herenai, “Oi paumuai hanopaka maearimakia ikoikiai Tirama kebanamonakia.” \v 9 Ua buonai weiakia mai ekia a'ikakauma haukia hanona Tirama nibanamonakia a'ikakauma hauna Aberahamo kipokia. \v 10 Rauhubuai temiaho haukia ikoinai hanona Tirama ena ururu ba'anai ṯemiaho, pokina Puka robenai ṉa erere aihona, “Rauhubu pukanai terere 'abikia ikoikia a'i ke'ima haraina hauna hanona Tirama ena ururu ba'anai nemiaho.” \v 11 Aba ewaira tina harai rauhubuai hanona hau ha a'i ebero Tirama wairanai, pokina Puka robenai e'abi, \q1 “Bero hauna hanona a'ikakaumai \q1 kemauri.” \qr Hab 2.4 \m \v 12 Ia rauhubu hanona a'ikakaumai a'i emai, terarua a'i teihobo, Puka robenai e'abi, “Maearima ha rauhubu 'abikia ikoikiai keka'ai orena hauna hanona weiakiai kemauri.” \p \v 13 Keriso aika eka ururu pumana ehoaina, rauhubu ena ururu aonai eba karahinaka, pokina Puka robenai aba ererena etibaha, “Matiu 'ubinai ti'ari haukia hanona Tirama ena ururu aonai.” \v 14 Keriso ebakarahinaka pokina hanona banamo Aberahamo etauna hauna rama haeai haeai haukia katetabu ahina Keriso Iesu paunai, ua buonai aika eka a'ikakaumai hanona Auba Robe weiana e'abi'uaina hauna kaha'ina. \s1 Rauhubu Mai 'Abi'uai. \p \v 15 Uaho'aba'u e, eka miaho maurina aonai ihaiha ha ma'ina hamaihana, maearima rua ekia 'abi'uai tebabaina teba'oruna murinai tai taba ha a'i kea'i parena 'ao ahanai ha a'i keahu'auna, ihobona mo kemiaho. \v 16 Tirama ena 'abi'uai Aberahamo ena rama herenai ebabaina. Puka Robenai a'i e'abi ‘ena rama herekiai’ anina maearima bo'ona, ia e'abi ‘ena rama herenai’ anina maearima hamona, Keriso Iesu e'uahina. \v 17 Na'uahina hanona neiana, Tirama 'abi'uai ebabai 'uaina ba ihau 430 teao murinai rauhubu ebaibeni hauna kehore 'abi'uai weiana a'i kea'i parena 'ao a'i keba'akaumana. \v 18 Rauhubuai itau kerama raninai, 'abi'uaiai hanona itau a'i kerama. Ia 'abi'uaiai Tirama ena aoko'o hoanai itau Aberahamo ebena. \v 19 Ba rauhubu ena aka hanona taba? Rauhubu erama ena poki hanona beho 'ekakia kebakarahinakia. Ia hanona aneru temaiaina bairarao hauna imanai teutana akana erama, keao mo rama weiana e'uahi 'uaina hauna kemai. \v 20 Tirama ena 'abi'uai aonai hanona abira hamona mo nemiaho, weiana bairarao hauna ena aka aha'i, ia Tirama mo keikupai. \s1 Rauhubu Eaoainaka Keriso Herena. \p \v 21 Rauhubu hanona Tirama ena 'abi'uai kea'i ki'ana? Aha'i, aha'i 'akina. Rauhubu weiana mauri ebaibeni raninai, bero hanona aba rauhubuai pemai. \v 22 Ia Puka Robenai e'abi hanopaka neiana maearimakia maikoinai hanona ki'a ekaiabunakia aonai ṯemiaho. Weiana buonai tia'ikakauma Iesu Keriso herenai haukia a'ikakaumai 'abi'uai weiana katea'ina. \p \v 23 A'ikakauma neiana a'i emai baha raninai, aika hanona rauhubu ekaiabunaka wapura hauka 'abana keao mo a'ikakauma kewaira tina. \v 24 Weianai rauhubu hanona eka iha 'ini hauna 'abana kebaka'anaka Keriso herenai weia a'ikakaumai bero kebenaka. \v 25 Bariu a'ikakauma hanona aba emai, rauhubu ena iha 'ini hiabuna herekai hanona aba eore. \s1 A'ikakauma Keaoainaka Tirama Nahunai Kahaeao. \p \v 26 Keriso Iesu tua'ikakaumana buonai wai ikoimiai hanona Tirama nahuna. \v 27 Keriso kipokia toba hamomo 'uere robe toa'ina haumi ikoimiai hanona Keriso ena mauri habunina ihobona aba tobatotona. \v 28 Ua buonai wai hanona ha a'i ehaeai, Iuda hauna 'ao Helene hauna, ta'ara a'i hauna 'ao ta'ara a'i hauna aha'i, hau 'ao babi'e, pokina ikoimiai hanona hamona Keriso Iesu aonai. \v 29 Ba wai Keriso 'euna raninai, wai abomimo Aberahamo ena rama haumi, Tirama ena 'abi'uai barina hanona aba katotauna. \c 4 \s1 Aika Tirama Nahuna. \p \v 1 Au na'uahina hauna neiana, miori hanona hamana barina maikoinai ke'aranakia, iamo miori papana raninai, ia hanona ta'ara a'i hauna 'abana. \v 2 Eko'iko'i aonai, i'imana hauna mai iha'ini hauna ekia iha'ini ba'anai nemiaho keao mo hamana ebatohana ranina ketaina. \v 3 Ihobona aika abomo miori papaka raninai hanopaka aubakia haeai haeai ta'arakia ia'ikiai haeao. \v 4 Ia ranina tohana etaina aonai, Tirama nahuna euhuna, babi'e nuanai erama abomo Iuda ekia rauhubu ba'anai erama, \v 5 weiakia rauhubu ba'anai haukia kebamaurinakia, weiana kea'inaka Tirama nahuna tohanai kebaonaka. \p \v 6 Bariu nahunai toao buonai, Tirama hanona Nahuna Aubana euhuna emai aokai nemiaho, Aubana weianai aika Tirama nahaparina, “Hama'u.”\f + \fr 4:6 \ft (6) “\+it Papa, Hama'u.\+it*”\f* \v 7 Ua buonai wai hanona ta'ara'i haumi aha'i, ia Tirama nahuna. Tirama nahuna tohami buonai barina ikoinai Aberahamo herenai e'abi'uai aina hauna wai 'eumi. \s1 Paulo Aona Earo'ari Galatia Haukia Herekiai. \p \v 8 'Uainai Tirama a'i to'iobina raninai, wai hanona tirama tohakia aha'i haukia ekia ta'ara a'i haumiai toao. \v 9 Ia bariu Tirama aba to'iobina, au ṉa ma'abi aiho, Tirama abomo wai e'iobi harainimi, aehoma buonai katomue auba haeai haeai 'abe'abekia ekia namo aha'i haukia herekiai ekia ta'ara a'i haumiai katoao mue? \v 10 Wai hanona wapu, nawa, ihau hamona to'una mai ihau ikoikiai tatukia mo emi beraura apa'uakiai tubaonakia. \v 11 Au hanona wai paumiai ao'u niaro'ari, pokina e'u aka ikoinai heremiai hanona anina a'i meaha'i. \p \v 12 Uaho'aba'u haumi e, au wai nanoinimi, au wai 'abamiai aba aeao 'uai ihobonai wai abomo rauhubuai tomokarahi 'aba'uai tomoao. Here'uai hoa ha a'i tubarea. \v 13 Wai to'iobina e'u inawa paunai heremiai amiaho pou namona airoroai 'uaina heremiai. \v 14 E'u inawa ena pumai abaro'arinimi, ia a'i toiha haona'u, a'i toa'i ki'ana'u, aonai toa'ia'i haraina'u, Tirama ena aneru patobanamona 'abana 'ao Iesu Keriso patobanamona 'abana. \v 15 Ua raninai mai aonamomi tomiaho, ia bariu emi aonamo aeana eao? Au a'iobina rani weianai mahami patoipa ahinakia au patobena'u ṉa tohoma. \v 16 Ia bariu au 'abi tohana nahinana heremiai buonai aba emi 'ou hau'uai naeao, u? \p \v 17 Maearima weiakia ekia nuatae aomi kateana, ia ekia raona mai ekia nuatae hanona a'i tebero, ekia nuatae heremaiai katokapare, katonuatae ainakia. \v 18 Maearima aona keiani maearimana weiana kebanamona paunai, weiana hanona rani ikoinai enamo au heremiai pamiaho 'ao aha'i. \v 19 Naha'u e, wai buomiai naro'ari, miori nirama haiarana 'abana, ua nahaiara aiho keao mo wai Keriso ihaihana ihobonai katoao. \v 20 Au ao'u niaro'ari pokina heremiai kamiaho aia'u kabahaeaina kabarainimi, wai paumiai naraona raona 'ari. \s1 'Abi Ibabatai Ihobona Hagara Mai Sara 'Abakia. \p \v 21 Wai tai ṯonuatae rauhubu ba'anai katomiaho haumi tomohina bena'u. Wai rauhubu taba ṉa ehoma hauna to'iobina, 'u? \v 22 Puka Robenai ṉa erere aihona, Aberahamo nahuna hanona rua, ha hanona atawana weiana ta'ara a'i babi'ena herenai ebaramana, ha hanona ia atawana tohana herenai ebaramana. \v 23 Ia atawana ta'ara a'i babi'ena nahuna hanona harama ihobonai erama, 'a atawana tohana nahuna hanona Tirama ena 'abi 'uai miorina. \v 24 Ori neiana hanona 'abi ibabatai 'abana. Babi'e rua hanona 'abi'uai apa'uakia rua. Ha hanona Sinai oeonai emai ta'ara'i haukia ebaramanakia, ia hanona Hagara. \v 25 Hagara, ne'uahina hanona Sinai oeona Arabia aonai, ia hanona bariu rani neiana Ierusalema aiarana 'abana ia mai nahuna kipokia ikoikiai rauhubu ena ta'ara'i haukiai tiao. \v 26 Ia Ierusalema weiana kupai hauna hanona ta'ara a'i nia'i babi'ena Sara, ia hanona aika hinaka. \v 27 Puka Robenai aba ererena, \q1 “'One'one babi'emu e, koaonamo! \q1 Beni haiarana a'i nuonobaina \q1 babi'emu, koabe koio mai \q1 aonamomu. \q1 Pokina babi'e 'abaea \q1 nahuna hanona kebo'o, \q1 ia babi'e weiana mai atawana \q1 hauna nahuna a'i kebo'o.” \qr Isa 54.1 \p \v 28 Uaho'aba'u e, bariu wai hanona Isako 'abana Tirama nahuna, ia ena 'abi'uai ihobonai. \v 29 Rani weianai harama ihobonai erama miorina ehore miori weiana Auba Robe hiabunai erama hauna e'oatana, bariu abomo ua mo homana. \v 30 'A Puka Robenai aea terere aihona? Ṉa e'abi aiho, “Ta'ara'i babi'ena nahuna ohi mou'u ahinakia, pokina eatawa tohana nahuna barina hanona ta'ara a'i babi'ena nahuna ohi bari hamona a'i katewatena.” \v 31 Ua buonai uaho'aba'u e, aika hanona ta'ara a'i nia'i babi'ena nahuna, ia ta'ara'i babi'ena nahuna aha'i. \c 5 \s1 Keriso Erubunaka. \p \v 1 Keriso ehore aika aba erubunaka rauhubu aonai a'i kahamiaho. Ua buonai tomokori 'ini, a'i temebiri muenimi rauhubu ena ta'ara'i haumiai a'i tomoao marikina. \p \v 2 Tomobahu, au Paulo wai naba'iobinimi, itare patoa'ina raninai Keriso ena aka hanona anina aha'i heremiai. \v 3 Haeamona nahinabe pahihi muenimi natibaha, itare kea'ina hauna hanona rauhubu ikoikiai ke'ima harainakia kenamo. \v 4 Wai rauhubuai bero tutabuna haumi hanona Keriso 'eunai kipomi tokabe obonimi, Tirama ena aoko'o hoanai hanona aba tokapu. \v 5 Ia aika hanona eka a'ikakaumai mai Auba Robe hiabunai nahabuabena Tirama bero kebenaka. \v 6 Aika Iesu Keriso aonai kahahamomo raninai, itare 'ao itare aha'i ena haeai hanona aha'i, ia taba apa'uana hanona a'ikakauma, raona'auai niwaira tina. \p \v 7 Wai 'uainai hanona a'ikakaumai toka'a harai ki'a baha, ia tai eharabunimi 'abi tohana ia'i taeanai? \v 8 Aoani 'abikia weiakia hanona eaparinimi Tiramana herenai a'i timai. \v 9 Katoraonana, “Bakupu muramurana papana nihore parawa maikoinai nibakupuna.” \v 10 Au hanona Obiapaka na'ikakaumana kebarainimi wai raona haeai ha a'i katoa'ina. Baoao baoao nibenimi hauna hau aea homana ia Tirama kehore 'arana kebena. \p \v 11 Uaho'aba'u e, itare nairoro aina raninai aehoma buonai ti'oatana'u? Weiana petohana raninai Keriso ena matiu ibiri ropo kairoro aina hanona atetuana aha'i. \v 12 Au nanuatae weiakia itareai tibatetuanimi haukia hanona patekatu'a pateao atetua tabana patekabe obona. \p \v 13 Uaho'aba'u e, Tirama eaparinimi hanona kerubunimi. Erubunimi haumi hanona hauani akakia ki'a obokia a'i katobabai, ia raona'auai ha ha kipomi katobarai barai haeamo. \v 14 Rauhubu ikoinai aba ebahamomonakia 'abi neianai, “Heremuai hauna koraona'au aina oi kipomu nuraona'au aini'o 'abana.” \v 15 Kato'ima 'ima harainimi wai kipomi emi baiarai mai emi 'au bo'o 'au bo'oai kipomi a'i tomobaorenimi ta'una. \s1 Auba Robe Buabuana Mai Hauani Ena Hoahoakia. \p \v 16 Ua buonai na'abi, Auba Robe emi mauri ke'uai aina raninai hauani ena nuatae akakia ki'a obokia a'i katobabai. \v 17 Pokina hauani ena nuatae akakia hanona Auba Robe nihao abuna, Auba Robe ena nuatae akakia abomo hauani nihao abuna, ia terarua tibaitaeai, ua buonai wai patobabai haukia a'i tubabai. \v 18 Auba Robe wai ke'uai ainimi raninai, wai hanona rauhubu ba'anai a'i katomiaho. \p \v 19 Hauani ena hoa hanona emahanai ki'a baha. Taba neiakiai, nabau, raona 'opukia, maha porepore, \v 20 kaiba'uku ikutiaina, mea, bai'oata, 'au, wamuru, opuere, 'ao'aea, baihabapa'a, ba'iobi bai'oikia, \v 21 raona ki'a, inu 'ari, ripuripu, ba babai uahomakia ikoikiai. 'Uainai abahinabe pahihinimi, bariu haeamona nahinabe pahihi muenimi, aka uahomakia tibabai haukia hanona Tirama ena obia aiarana a'i katetabu ahina. \p \v 22 Ia Auba Robe eka mauri ke'uai aina buabuana hanona raona'au, aonamo, baibua, bapahihi, aoko'o, rabo harai, aia o'o, \v 23 'aiaunu mai aokiro. Neiakia ikoikiai hanona rauhubu a'i ni'oatanakia. \v 24 Keriso Iesu ena maearima hanona hauanikia mai ekia hoa ki'a obokia mai ekia nuatae ki'a obokia aba ikoko'au matiu ibiri ropo 'ubinai. \p \v 25 Auba Robe mauri aba ebenaka buonai, ia mehore eka mauri me'uai aina. \v 26 Aika a'i kahapa, 'abaka kipokia a'i kahaba opuerenakia 'ao a'i kahawamuru ainakia. \c 6 \s1 Emi Puma Katobua Haeahaea. \p \v 1 Uaho'aba'u e, hau ha beho aonai etoto raninai, aomiai Auba Robe niaka haumi ha kohore aomu namonai kobaberona. Ia oi abomo kipomu ko'ima haraini'o, baihobo a'i mea'ini'o marikina. \v 2 Emi puma katobua haea haea, taeara neianai hanona Keriso ena rauhubu katoa'i taeana. \v 3 Taba aha'i hauna mo niraonana ia hanona maearima apa'uana ha raninai, ia kipona ni'oina. \v 4 Ha ha kipomi emi babai kato hobonakia, taba obabai haraina hauna hanona kipomu koapaini'o, ia a'i koaoaina maearima wairakiai. \v 5 Maearima ikoikiai kipokia ekia puma katebuanakia. \p \v 6 Tirama ena 'abi emarereaina hauna hanona ena taba namokia ikoinai ena ba'iobi hauna ohi katebina'anakia. \p \v 7 Kipomi a'i katohaorea, maearima ha Tirama a'i kebapo'ona. Maearima ube ebatona ihobonai mo anina kea'ina. \v 8 Ba hauani ena nuataeai ebato bato hauna hanona hauani herenai 'ari ketabu ahina, ia Auba Robe 'eunai ebato bato hauna hanona Auba Robe herenai mauri banai banai ketabu ahina. \v 9 Aka namona ibabainai a'i kahahau hororo, aika a'i kaha 'abe'abe raninai, eueu ranina kemai aonai buabua namona kaha'ina. \v 10 Ua buonai namo nahatabu ahi ranikiai maearima ikoikiai herekiai namo kahababainakia, ia a'ikakauma haukia herekiai hanona namo kahababai harainakia. \s1 Banamo 'Abina Orena Mai Bahuba'ari. \p \v 11 Rererere rarikia neiakia katoihanakia au ima'uai arerenakia tiwahi heremi. \v 12 Weiakia ṯenuatae atakia keapa'ua haukia tibahi ahinimi itare katoa'ina, ekia poki tohana hanona Keriso ena matiu ibiri ropo paunai maearima a'i teme 'oatanakia. \v 13 Weiakia aba tetarenakia haukia mo, rauhubu a'i tika'aina, ia wai ṯenuatae ainimi itare katoa'ina, hauanimi paunai katebaro'e. \v 14 Au taba ha a'i kapai 'abaeana, ia eka Obiapaka Iesu Keriso ena matiu ibiri ropo ikupaiana mo kapaina, Keriso paunai hanopaka e'ari au here'uai, au abomo aba'ari hanopaka herenai. \v 15 Itare 'ao itare aha'i terarua aniki'a aha'i, ia taba apa'uana hanona rama mahamahana. \v 16 Tirama ena baibua mai aoko'o hanona raona neiana tia'i taeana haukia ikoikiai herekia, abomo Tirama ena maearima weiakia aubai Isaraela haukiai tiao haukia herekia. \p \v 17 E'u 'abi puanai hau ha a'i mebaro'arina'u, pokina au hau'uai mani'a ṯemiaho tibaihana au Iesu ena ta'ara'i hau'u. \p \v 18 Uaho'aba'u ikoimiai e, nabahuba'ari eka Obiapaka Iesu Keriso ena aoko'o hoana ahamiai kemiaho. Amen.