\id PHP \h Filipi \toc1 Paulus susuran fee atahori mamahereꞌ sia kota Filipi \toc2 Filipi \toc3 Flp \mt2 Paulus susuran \mt2 fee atahori mamahereꞌ sia kota \mt1 Filipi \c 1 \s1 Paulus suraꞌ susuran \r (Dedꞌenuꞌ ra Dudꞌuin 16:12) \p \v 1 Susura ia mia au, Paulus. Nonoo ngga Timotius o fee hara sodꞌa-moleꞌ neu hei boe. Hai ruꞌa nggi, Yesus Kristus atahori dedꞌenun. \p Hai haitua susura ia fee neu basa atahori mana ramahere neu Yesus Kristus sia kota Filipi. Ma hai nau fo basa malangga atahori saraniꞌ, ma mana tulu-fali malangga atahori saraniꞌ ra, rahine malolole susura ia isin. \p \v 2 Lamatualain naa, hita Aman. Ma Yesus Kristus hita Malanggan. Hai moꞌe fo ratudꞌu rala malole nara neu nggi, fo ama misodꞌa no mole-dꞌame. \s1 Paulus hule-oꞌe fo Lamatuaꞌ nanea atahori nara sia kota Filipi \p \v 3 Dꞌooꞌ ena au nda ita hei sa, te au nda liliiꞌ nggi sa! Mete ma au usunedꞌa hei, na au oꞌe makasi neu Lamatuaꞌ, huu hei mimihere mikindoo neu E. \v 4 Mete ma au hule-oꞌe fee nggi, na rala ngga namahoꞌo, \v 5 huu eniꞌ a fefeun hei simbo Lamatuaꞌ Hara-lii Malolen, hei dui-bꞌengga mikindoo ue-tatao Na, miꞌibꞌue mo au. \v 6 Naa natudꞌu oi, Lamatualain mulai ue-tao sia rala mara ena. Ma au uhine tebꞌe-tebꞌeꞌ ae, Ana ue-tao nakandoo ue-tatao malolen, losa babꞌasan, leleꞌ Yesus Kristus baliꞌ-nema. \p \v 7 Memaꞌ nandaa au sue nggi, huu rala ngga nene paꞌa-sii no hei eniꞌ a dooꞌ ena. Leleꞌ naa, hei ue-tao tungga au boe, leleꞌ au ufadꞌe Lamatuaꞌ Hara-lii malolen neu atahori, ma utaa-uselu o atahori mana labꞌan Hara-lii Maloleꞌ a. Mae au bꞌui rala uu o, hei nda mela hela au sa. \v 8 Lamatualain bubꞌuluꞌ nae, rala ngga maꞌahe seli neu nggi. Au susue ngga neu nggi, onaꞌ Yesus Kristus susuen boe. \p \v 9-10 De au hule-oꞌe fee nggi, taꞌo ia: au oꞌe fo hei esa boe sue esa mikindoo ma au o hule fo Lamatualain fee nggi mihine tebꞌe-tebꞌeꞌ dalaꞌ bee maloleꞌ, fo masodꞌa mara dadꞌi ndoo-meuꞌ. Dei fo, leleꞌ Kristus naꞌetuꞌ dedꞌeat fee basa atahori, nafadꞌe nae, hei nda sala saa-saa sa boe, \v 11 huu mesaꞌ ne mana tao rala mara ndoo-meuꞌ de leo-lao no ndoo-tetuꞌ boe. No leleo-lalao mara taꞌo naa, atahori laen ra soꞌu rananaru Lamatualain, ma koa-kio E boe. \s1 Mae hambu doidꞌosoꞌ o, tamahere takandoo neu Lamatuaꞌ Yesus \p \v 12 Toronoo susue nggara e! Au nau nggi mihine mae, hambu atahori tao doidꞌoso au, de tao bui rala uu. Te nda bubꞌuluꞌ sa te, Lamatuaꞌ Hara-liin nene dui-bꞌenggaꞌ nakandoo, \v 13 sambe soldꞌadꞌu mana ranea sia ume panggat, ma basa atahori laen o bubꞌuluꞌ rae, au bui rala uu huu tungga Yesus Kristus.\x + \xo 1:13 \xt Dedꞌenuꞌ ra Dudꞌuin 28:30\x* \v 14 Lamatualain atahori nara sia ia rita rae, Lamatuaꞌ tao taꞌo naa leleꞌ au sia bui ia rala. Naa de ara boe rambarani, de ara nda ramatau sa ena. Boe ma ara olaꞌ relo-relo Lamatuaꞌ Hara-liin sia bee-bꞌee. \p \v 15-17 Sia ia hambu atahori mataꞌ rua mana manggate ranori Kristus dꞌalan na. Naeni, ruma ue-tao no rala ndoos, ma ruma ue-tao rendiꞌ a rala banggi-bꞌanggi nara. Mana ue-tao no rala ndoos, rala nara maloleꞌ ro au. Ara rahine tebꞌe rae, au lemba-dꞌoi doidꞌosoꞌ ia, huu au laoꞌ tao ue-tatao ngga, nda uꞌudꞌeaꞌ mbei sa boe. \p Te mana ue-tao no rala banggi-bꞌanggiꞌ, ara ue-tao no rala meraꞌ, ma sangga ralaꞌ. Ara tao sea-saranggaa atahori mamahereꞌ ra, sadꞌi hambu ruma tungga sira. Ara sangga dalaꞌ fo koa-boꞌu ao nara rae, sira manaseliꞌ lenaꞌ au. Ara duꞌa rae, mete ma hambu atahori tungga se, naa neꞌo tao au boe susa sia bui a. \p \v 18 Te hela neu ena! Itaꞌ mae atahori ranori no rala ndoos do hokoꞌ o, au nda itaꞌ ae taꞌo bee sa ena boe. Pantin na, sadꞌi ranori Yesus dꞌalan! Naa mana tao rala ngga namahoꞌo. Ma umuhoꞌo tebꞌe-tebꞌeꞌ, \p \v 19 huu au bubꞌuluꞌ, hei hule-oꞌe fee au, ma Yesus Kristus Dula-dalen tulu-fali au. De au bubꞌuluꞌ sia fai maꞌabꞌuin na o, mole-dꞌame! \v 20 De mae au usodꞌa do, mate o, nda saa sa boe. Sadꞌi Lamatualain pake au fo koa-kio soꞌu bꞌotiꞌ Lamatuaꞌ Yesus naran, ma unori relo-relo dꞌalan, losa nda hambu saa naꞌamamaeꞌ au sa boe. Au umuhena ukundoo basa ia ra mia maꞌahulun losa ia. \p \v 21-23 Au duꞌa taꞌo ia: mete ma au usodꞌa, na, au usodꞌa uꞌubꞌue o Kristus, ma au laoꞌ ukundoo dui-bꞌengga ue-tataon. Naa maloleꞌ. Te mete ma au mate, au hambu hahambu ngga lenaꞌ naa fai. Huu au lao hela raefafoꞌ ia, ma usodꞌa uꞌubꞌue baliꞌ o Kristus sia sorga. Naa dꞌe rala ngga maꞌahe, ma nda itaꞌ ae bee maloleꞌ lenaꞌ sa boe! \v 24 Dadꞌi, taꞌo ia a! Huu hei feꞌe nau au sia ia, de malole lenaꞌ au leo uꞌubꞌue o nggi sia raefafoꞌ ia. \v 25 Au umuhere feꞌe uꞌena uanale naruꞌ, fo leo uꞌubꞌue o nggi. Lamatuaꞌ feꞌe nau au tao manggatee rala mara, fo ama boe mimihere neu E no rala nemehoꞌot. \v 26 Dadꞌi dei fo hei bisa koa-kio soꞌu minanaru Yesus Kristus naran, huu Ana soi dalaꞌ de au uma undaa o nggi fai. \s1 Misodꞌa mikindoo no ndoos \p \v 27-28 Mae taꞌo bee o, masodꞌa mara musi ndoos, huu hei ia, Lamatuaꞌ atahori nara. Dadꞌi hei musi leo-lao nandaa, ma tao tungga saa fo Kristus Hara-lii Malolen nafadꞌe neu hei. Basa fo, mete ma au dadꞌi baliꞌ eti seꞌu nggi, do, rena miaꞌ a atahori rae, hei masodꞌa mara maloleꞌ, na, au umuhoꞌo ena. Au bisa bubꞌuluꞌ ae, hei misodꞌa no ralaꞌ esa, huu Dula-daleꞌ a paꞌa-sii hei mi esa ena. Ma au bisa bubꞌuluꞌ ae, hei manggate de miꞌibꞌue milalao Lamatuaꞌ Hara-lii Malolen, fo atahori feaꞌ ra ramahere boe. Ma hei o nda mimitau sa, itaꞌ mae atahori labꞌan hei. Naa dadꞌi neu tatandaꞌ soaꞌ neu musu ra oi, Lamatualain nae nggari hendi se. Ma fee masodꞌaꞌ neu nggi, fo misodꞌa mikindoo mo E. \v 29 Huu Lamatualain malolen seli, de Ana soi dalaꞌ fo ama mimihere neu Kristus, ma dadꞌi atahori nara. Nda akaꞌ mimihereꞌ a sa, te Ana o fee hei hambu sususaꞌ boe, huu hei tungga E. \v 30 Au rena hambu atahori sia naa labꞌan hei, huu hei tao tungga Kristus Hara-lii Malolen. Misinedꞌa, maꞌahulun ara o labꞌan au taꞌo naa boe. Losa ia nema o, ara feꞌe labꞌan onaꞌ naa boe.\x + \xo 1:30 \xt Dedꞌenuꞌ ra Dudꞌuin 16:19-40\x* \c 2 \s1 Hita musi taloe-tadꞌae rala tara, onaꞌ Yesus Kristus \p \v 1 De toronoo susue nggara mana dadꞌi Yesus Kristus Atahori nara! Ana fee dꞌala maloleꞌ nae-nae neu nggi. Dadꞌi hei musi tao manggatee esa mo esa ralan. Hei fee nenoriꞌ mana maꞌokaꞌ mia hei susue mara. Hei leo-lao misodꞌa maloleꞌ esa mo esa, huu Lamatuaꞌ Dula-dalen ue-tao sia taladꞌa mara. Ma mitudꞌu rala susue malole mara esa mo esa. \v 2 Mete ma hei tao taꞌo naa, na, rala ngga namahoꞌo. Lelenan fai, mete ma misodꞌa no susueꞌ ma ralaꞌ sa, ma hihiiꞌ sa, ma miꞌetuꞌ fo ue-tao miꞌibꞌue. \v 3 Afiꞌ tao saa-saa fo sanggaꞌ a hahambuꞌ soaꞌ neuꞌ a ao mara. Ma afiꞌ mae hei malole lenaꞌ atahori laen. Tao-tao te koao mara nda naꞌena huu-pataꞌ sa. Ata musi taloe-tadꞌae rala tara, fo tae atahori laen malole lenaꞌ hita. \v 4 Afi mete-seꞌu neuꞌ a hei esa-esaꞌ ue-tataon. Te hita o musi mete-seꞌu atahori laen ra toꞌa-taa nara boe. \p \v 5 Rala tara musi onaꞌ Yesus Kristus ralan boe. \q1 \v 6 Mae Mata aon onaꞌ Lamatualain, \q2 ma Eni o Malangga, onaꞌ Lamatualain, \q1 te Ana mboꞌi hendi hak na, \q2 ma nda pake panggat na sa. \q1 \v 7 Boe ma Ana onda raefafoꞌ nema, \q2 tao Aon onaꞌ atahori e. \q2 Ana lao hela basa hak nara, \q3 fo tao Aon onaꞌ atahori dedꞌenuꞌ. \q1 \v 8 Nda akaꞌ onaꞌ atahori anadikiꞌ sa, \q2 te tao Aon onaꞌ atahori mana tudꞌa-loloeꞌ, \q3 fo tao tungga Lamatualain hihii-nanaun. \q2 Mae atahori risa e sia hau ngganggeꞌ o, Ana simboꞌ a, \q3 ma mate onaꞌ atahori deꞌulakaꞌ. \q1 \v 9 Huu naloe-nadꞌae ralan, \q2 naa de Lamatualain soꞌu nananaru E. \q1 Ma fee Ne Nara manaseliꞌ. \q2 Nda hambu naraꞌ esa manaseliꞌ lenaꞌ E sa boe. \q1 \v 10 Lamatualain soꞌu nananaru nara Na taꞌo naa, \q2 fo basa atahori fee hadꞌa-hormat neu E. \q3 Naeni: atahori sia lalai, \q3 ma sia raefafoꞌ. \q3 Atahori masodꞌaꞌ ma atahori mates ra. \q2 Dei fo basa atahori sendeꞌ lululangga nara beꞌutee neu E. \q1 \v 11 Ma dei fo basa atahori rae, “Yesus Kristus naa, tebꞌe-tebꞌeꞌ Malangga!” \q2 No taꞌo naa, ara koa-kio Amaꞌ Lamatualain.\x + \xo 2:11 \xt Yesaya 45:23\x* \s1 Hita onaꞌ ndu marondaꞌ mana naronda sia raefafoꞌ ia \p \v 12 Toronoo susue nggara e! Rena malolole! Leleꞌ au feꞌe sia kota Filipi, hei rena au, de tungga Lamatualain dꞌala ndoos na. Ia naa hita saranggaa esaꞌ no mamanan, te au hule fo ama ue-tao mihereꞌ mikindoo fo misodꞌa ndoos. Misinedꞌa te, mete ma hei nda rena E sa, na, dei fo mita neuꞌ a ena! Huu Ana mana fee masodꞌaꞌ neu nggi mia basa sala mara. De ama musi misodꞌa mindaa, huu hei dadꞌi atahorin ena. \v 13 Te Lamatualain mana ue-tao sia rala mara. Ana Mana soi dalaꞌ fo ama rena neu E. Ma Ana mana fee koasa neu nggi fo ama nau tao-ues fo tao ralan namahoꞌo. \p \v 14 Dadꞌi ama tao saa, na, afiꞌ au-auꞌ ma afiꞌ mireresi. \v 15 naa fo hei dadꞌi atahori rala ndoos, ma atahori nda masalaꞌ sa. Hei misodꞌa sia atahori deꞌulaka ma mana peko-lelekoꞌ ra taladꞌa nara. Te afiꞌ tungga se! Musi misodꞌa no meumareꞌ, huu hei, Lamatuaꞌ ana nara. Boe ma musi mironda fo mitudꞌu dalaꞌ neu atahori, onaꞌ nduuꞌ ra rondan raronda neu raefafoꞌ ia.\x + \xo 2:15 \xt Dui Seluꞌ Dala Masodꞌa 32:5\x* \v 16 Ma misodꞌa no ndoos ma tao tungga Lamatuaꞌ Hara-liin. No taꞌo naa, neꞌo umuhoꞌo leleꞌ Yesus Kristus baliꞌ nema. Ma bebꞌengge ngga, hambu buna-bꞌoa maloleꞌ, nda parsumaꞌ sa. \p \v 17-18 Te itaꞌ mae au fee basa masodꞌa ngga, fo dadꞌi tutunu-hohotuꞌ fo ona bee na mimihere mara boe manggatee ma laoꞌ dui-bꞌengga Lamatuaꞌ ue-taon, na, au simbo no nemehoꞌot. [Naa, onaꞌ malangga agama mbori anggor oeꞌ neu mei tutunu-hohotuꞌ fo beꞌutee neu Lamatuaꞌ.] No taꞌo naa, fo basa nggita tamohoꞌo teu esa, huu tutunu-hohotuꞌ a nda parsumaꞌ a sa.\x + \xo 2:17-18 \xt Reken 28:7\x* \s1 Timotius ue-tataon \p \v 19 Au umuhena, nda doo sa te Lamatuaꞌ Yesus soi dalaꞌ fo au denu Timotius neu tao manggate rala mara. Basa na, ana baliꞌ ia nema, fo nafadꞌe au hei tetende-nemberii mara, ma tao manggatee rala ngga. \v 20 Au nda denu atahori laen sa. Denu akaꞌ Timotius, huu eni ralaꞌ esa no au. Boe ma ana tebꞌe-tebꞌeꞌ sue nggi. \v 21 Ana o nda onaꞌ toronooꞌ laen ra sa. Te sira, duꞌa akaꞌ ue-tatao nara, te nda ue-tao dala-dalaꞌ pantin soaꞌ neu Yesus Kristus sa. \v 22 Hei bubꞌuluꞌ ena mae, Timotius tao ues nitaꞌ mamaten fo dui-bꞌengga Lamatualain ue-tataon. Ana ue-tao no au, onaꞌ anaꞌ esa tao ues fee aman. Hai ruꞌa nggi mii dui-bꞌengga Lamatuaꞌ Yesus Hara-lii Malolen sia bee-bꞌee ena. \v 23 Mete ma raꞌetuꞌ basa dedꞌea ngga sia ia ena, dei fo au feꞌe fee Timotius neti. \v 24 Te ia naa, Lamatuaꞌ tao manggatee rala ngga nae, nda dooꞌ sa te, au bisa eti seꞌu hei boe. \s1 Eprafroditus ue-tataon \p \v 25 Feꞌesaꞌan, au hambu sususaꞌ. De hei denu hita toronoon Eprafroditus nema seꞌu au. Ana dui-bꞌengga Lamatuaꞌ ue-tataon naꞌabꞌue no au, onaꞌ soldꞌadꞌu ra manggate tungga malanggan parendan. Te ia na, au duꞌa na musi fee ne baliꞌ neti nisiꞌ hei e. \v 26 Huu ralan maꞌahee nae baliꞌ neu seꞌu nggi. Boe ma ana dꞌuꞌa-dꞌuꞌaꞌ nggi, huu bubꞌuluꞌ nae, hei rena eni hedꞌi-hedꞌiꞌ. \v 27 Tebꞌe taꞌo naa. Feꞌesaꞌan namahedꞌi bꞌaraat losa naeꞌ a mate. Te Lamatualain sue nala e seli, de tao nahaiꞌ e. Ma Lamatuaꞌ sue au boe, de Ana tao nahaiꞌ Eprafroditius, fo au sudꞌi boe susa fai. \v 28 Naeni de au ae denu baliꞌ E neti, fo hei mindaa mo e no nemehoꞌot. Mete ma taꞌo naa, na, au rala ngga teer ena. \v 29-30 De hei musi simbo e no malolole, huu eni o, Lamatuaꞌ atahorin boe. Ma hei musi fee hadꞌa-hormat neu basa atahori mana onaꞌ e boe. Huu ana neu dui-bꞌengga Kristus ue-tataon, losa naeꞌ a mate. Te ana nda dinggoꞌ mbei sa boe, huu ana nae tulu-fali au, nggati hei. Sadꞌi hei musi simbo baliꞌ e no rala maloleꞌ. \c 3 \s1 Lamatualain simbo atahori, huu ramahere neu Yesus Kristus \p \v 1 Toronoo nggara e! Rena malolole! Rala mara musi ramahoꞌo, huu hei nene paꞌa-sii mo Kristus. Hela fo au suraꞌ usufafali taꞌo ia, te au nda bꞌengge fee nesenenedꞌaꞌ neu nggi fo afi nene peko-lelekoꞌ! \p \v 2 Besa-bꞌesa mo mana peko-lelekoꞌ mana nau raꞌasusuuꞌ atahori rae, “Hei musi sunat fo dadꞌi bukti oi, hei, Lamatualain atahori nara ena.” Tao-tao te, Lamatuaꞌ nda parenda taꞌo naa sa! Ara sala ena! Mae onaꞌ naa o, ara feꞌe use-oi atahori onaꞌ busa deꞌulakaꞌ. \v 3 Huu ara rae Lamatuaꞌ simbo atahori huu sunat. Te naa sala! Hita bubꞌuluꞌ ena, Lamatuaꞌ simbo atahori huu ramahere Yesus. Dadꞌi Lamatuaꞌ atahori ndoo-tetuꞌ Nara, naeni hita mana tamahere neu Yesus! Hita mana beꞌutee tungga Dula-dale Meumaren. Hita mana soꞌu tananaru Yesus Kristus, huu Ana soi dalaꞌ de hita dadꞌi Lamatuaꞌ atahorin ena. Huu hita nda bisa hambu masodꞌaꞌ huu tungga atahori ue-taon sa. \p \v 4 Feꞌesaꞌan, au o duꞌa sala, onaꞌ se boe. Au ae, atahori dadꞌi Lamatuaꞌ atahorin, sadꞌi sira sunat. Tao-tao te naa atahori ue-tataon! Mete ma tae olaꞌ atahori ue-tataon, na, au bisa olaꞌ koao lenaꞌ basa naa ra, huu feꞌesaꞌan au ue-tao ngga tungga tetu-tetu basa atahori Yahudi ra agaman hohoro-lalanen. \v 5-6 Tungga agama hohoro-lalanen, ina-ama nggara sunat au eniꞌ a feꞌe fai falu. Au ia, atahori Yahudis, huu au mia leo Benyamin, nufa-neluꞌ mia baꞌi Israꞌel. Au manggate tungga tetu-tetu basa hohoro-lalaneꞌ partei agama Farisi ra, de nda hambu atahori esa bisa fee salaꞌ mbei neu au sa boe. Lelenan fai, au manggate tao doidꞌoso atahori mana tungga Kristus, huu au duꞌa ae atahori ia ra nggari hendi hita agaman hohoro-lalanen ena.\x + \xo 3:5-6 \xt Roma 11:1; Dedꞌenuꞌ ra Dudꞌuin 8:3; 22:4; 23:6; 26:5, 9-11\x* \p \v 7-8 Te dodꞌoo ma dudꞌuꞌa ngga nasafali, leleꞌ au tungga baliꞌ Kristus. Dadꞌi ia na au nda koao o masodꞌa maꞌahulu ngga naa sa, huu naa ra nda raꞌena sosoa ndaa-ndaaꞌ fee au sa ena. Saa fo au duꞌa ae manaseliꞌ, naeni: au bisa uhine Lamatuaꞌ Yesus, au malangga ngga. Basa dalaꞌ laen ra, au duꞌa ae naa ra onaꞌ afu-rae. \v 9 Au ae usodꞌa uꞌubꞌue o Yesus Kristus. Huu, mae au tungga basa agama hohoro-lalanen o, nda feꞌe bubꞌuluꞌ Lamatuaꞌ simbo au sa. Boe ma ae au ndaa o, nda feꞌe bubꞌuluꞌ Ana simbo au sa boe. De au musi umuhere neu Yesus Kristus, dei fo Ana simbo au nae, “Huu Kristus fee ambon neu sala mara, naa de ho dadꞌi meuꞌ ena.” \p \v 10 De au hihii ngga taꞌo ia: au ae uhine matalolole Kristus. Ae uhine tebꞌe-tebꞌeꞌ Lamatualain koasan, fo Ana pake tao nasodꞌa baliꞌ Yesus Kristus mia mamaten. Itaꞌ mbeima atahori rae raꞌasususaꞌ au huu tungga Yesus Kristus, o, hela neu. Te atahori o raꞌasususaꞌ Kristus boe. Ma itaꞌ rae risa au huu au mete-seꞌu atahori, o, au simbo boe. Te Kristus o mate huu au boe. \v 11 Ma mete ma au mate, na, dei fo Ana tao au usodꞌa baliꞌ boe. \s1 Ata manggate fo tungga Lamatuaꞌ dꞌalan no tetebꞌes \p \v 12-13 Toronoo nggara e! Au nau tungga basa Kristus dꞌala masodꞌan ma hihii-nanaun. Te mete ma olaꞌ no ndoos, au nda feꞌe tungga matetuꞌ taꞌo naa sa. Naa de au umburiiꞌ uhereꞌ, huu Yesus Kristus tengga nala au ena fo tungga E taꞌo naa. Au onaꞌ atahori mana tungga nasesesuꞌ fo losa nggaris mateꞌen. Dadꞌi au elaꞌ ndoos mataꞌ uu, nda heoꞌ dꞌea ngga fo dudꞌuꞌa dꞌala maꞌahulu ngga ra sa. Au liliꞌ hendi se ena. \v 14 Te au elaꞌ uhereꞌ losa nggaris mateteꞌen, fo hambu beker. Au beker ngga, naeni: dei fo Lamatualain simbo au sia nusa tetuꞌ, huu umuhere neu Yesus Kristus. \p \v 15 De au hule fo basa hei mana mori ma miꞌoka mihereꞌ sia Kristus, ralaꞌ sa mo basa dalaꞌ ia ra. Te mete ma hambu dudꞌuꞌat feaꞌ, na, hela fo Lamatualain natudꞌu dꞌala maloleꞌ. \v 16 Te onaꞌ naa o, hita musi toꞌu tahereꞌ ma tao tungga basa dalaꞌ matetuꞌ, fo Lamatuaꞌ nanori hitaꞌ ra. \p \v 17 Basa toronoo nggara e! Hei musi mete au dꞌala masodꞌa ngga. Hei ruma sia naa dꞌala masodꞌa mara o onaꞌ au ena boe. Te bee feꞌe hokoꞌ, na, minori malolole mia se, fo tao tungga taꞌo naa boe.\x + \xo 3:17 \xt 1 Korintus 4:16; 11:1\x* \v 18 Besa-bꞌesa mo atahori mana labꞌan Kristus, ma nda mana simbo maloleꞌ mamaten sia hau ngganggeꞌ a sa. Sira dꞌala masodꞌa nara, natudꞌu sira labꞌan Kristus. Au ufadꞌe hei atahori onaꞌ naa ra dꞌala nara ena, te ia na au ufadꞌe seluꞌ no luu oeꞌ. \v 19 Te dei fo Lamatuaꞌ timba hendi se, ma nggari se risiꞌ mamana huku-dꞌokiꞌ a, huu rala nara nda nene paꞌa-sii ro E sa. Ara toꞌu rahereꞌ dꞌala-dꞌala deꞌulakaꞌ, ma sangga-sanggaꞌ dalaꞌ fo tao ramahoꞌo ao nara losa koao rendiꞌ deꞌulaka nara. Ara nda mae rahine sa. Ara duꞌa onaꞌ a atahori nda mana rahine Lamatuaꞌ sa. \p \v 20 Hei afiꞌ tao tungga se, te tao tunggaꞌ a hai. Huu hita dadꞌi Lamatualain atahorin ena, ma toꞌu hak atahori nusa tetuꞌ ena. Ia na hita, nea-nea hita Malanggan Yesus Kristus. Ana nae nema mia nusa tetuꞌ a fo mboꞌi hita mia Lamatualain nasabꞌorin. \v 21 Dei fo Kristus obꞌa hita ao mana noen mana bisa mateꞌ ia, dadꞌi ao feuꞌ nda mana mateꞌ sa, onaꞌ Ao manaselin. Ana obꞌa hita ao nara, nendiꞌ koasa monaen. Ana o pake koasa naa fo tao basaꞌ e sia bee-bꞌee, beꞌutee tungga parendan. \c 4 \p \v 1 Toronoo susue nggara e! Huu basa naa ra, au hule fo hei leo-lao no ndoos mikindoo, afi tungga leli. Au nau ae ita hei boe. Te hei mesaꞌ nggi dadꞌi au buna-bꞌoa ngga. Hei tao rala ngga namahoꞌo. Ma au bisa bꞌotiꞌ langga ngga, huu hei. \s1 Lamatuaꞌ nau tao manggatee rala tara, mete ma tasodꞌa takandoo no ndoo-tetuꞌ \p \v 2 Au oꞌe ina ka ruaꞌ naa ra, naeni Yodia no Sinteke, fo sudꞌi rareresi fai. Ruꞌa se musi badꞌame, fo rasodꞌa dꞌame esa no esa. Huu ruꞌa se malanggan, esa, naeni Yesus. Naa de ara nene paꞌa-sii esa no esa. \p \v 3 Nonoo mana tao ues ngga, e! Au oꞌe fo mete-seꞌu mala ina ka ruaꞌ ra dei, losa ara malole. Te maꞌahulun, ruꞌa se o manggatee tao-ues fo tulun au rafadꞌe atahori soꞌal Lamatuaꞌ Hara-lii malolen. Ruꞌa se o tao-ues onaꞌ naa boe ro Klemens, ma nonoon ruma boe. Basa se nara nara nenesuraꞌ sia Lamatuaꞌ susuran fo mana suraꞌ basa atahori mana dei fo rasodꞌa raꞌabꞌue ro Yesus sia nusa tetuꞌ a. \p \v 4 Huu hei dadꞌi Lamatuaꞌ atahorin, naeni de rala mara musi ramahoꞌo hatuꞌ-rerelon. Au ufadꞌe seluꞌ fai: tao rala mara ramahoꞌo rakandooꞌ a! \p \v 5 Rala mara musi maloleꞌ mo basa atahori. Ma afiꞌ liliiꞌ, mae Lamatuaꞌ Yesus deka nema ena. \v 6 Mete ma hei hambu sususaꞌ, afiꞌ dꞌuꞌa-dꞌuꞌaꞌ saa boe. Te hule-oꞌe moꞌe Lamatualain tulu-fali nggi sia basaꞌ e. Basa saa fo hei moꞌeꞌ naa ra, afiꞌ liliꞌ moꞌe makasi neu E. \v 7 Mete ma hei tao taꞌo naa, neꞌo Lamatuaꞌ fee rala mara mimihoꞌo. Memaꞌ atahori nda bisa rahine tebꞌe-tebꞌeꞌ rala nemehoꞌoꞌ fo hambu mia Lamatuaꞌ sa. Te, huu hei mimihere neu Yesus Kristus, de Lamatuaꞌ mana fee rala mara ramahoꞌo, Ana nau nanea nggi fo rala mara afi ramue-raanggi. \p \v 8 Toronoo nggara e! Eni nggoen taꞌo ia: afiꞌ dudꞌuꞌa leli. Minea rala mara ma duꞌa neuꞌ a dala-dalaꞌ fo ndaa no Lamatuaꞌ ralan, duꞌa maloleꞌ ra fo tao nemehoꞌo atahori rala nara. Hei musi duꞌa ndoos, ma meumareꞌ. Dudꞌuꞌa dꞌala-dꞌala ndoo-tetuꞌ, ma maloleꞌ ra. Sangga dalaꞌ fo atahori feaꞌ bisa nene fee hadꞌa-hormat. Sangga dalaꞌ fo atahori laen ra hambu hadꞌa-hormat. Sangga dalaꞌ fo soꞌu dꞌala maloleꞌ ra. Afi miloeꞌ dudꞌuꞌa basa dꞌala maloleꞌ ra. \v 9 Au o unori nggi tungga Lamatuaꞌ dꞌala masodꞌan. Hei musi mete neu au dꞌala masodꞌa ngga, ma tungga basa saa fo au olaꞌ o nggi ma taoꞌ ra. Mete ma hei tungga taꞌo naa ena, Lamatualain tao manggatee rala mara, ma hei o misodꞌa no sodꞌa-moleꞌ boe. \s1 Paulus noꞌe makasi, huu ara tulu-fali e \p \v 10 Au oꞌe makasi, ma koa-kio Lamatualain, huu hei nda liliiꞌ au sa. Mema au bubꞌuluꞌ, feꞌesaꞌan, hei misinedꞌa au, te nda feꞌe kaꞌe mala fo tulu-fali au sa. \v 11 Au nda uꞌena masud oꞌe saa sia nggi sa boe. Au nda umedꞌa toꞌa-taa saa sa boe ena, huu au unori ao ngga maꞌahe o saa fo uꞌenaꞌ a ena. \v 12 Au o parna usodꞌa lima rouꞌ boe. Ma au o parna usodꞌa hambu basa-bꞌasaꞌ e boe. Au o umedꞌa ndoe-laꞌas, ma uꞌubeta boe. Sia sudiꞌa sa, au unori basa dalaꞌ ra fo bisa uꞌutataaꞌ usodꞌa. \v 13 Au bisa lemba-usaa basa dalaꞌ ra, huu Kristus tao maꞌadꞌere au! \p \v 14 Mae taꞌo bee o, au oꞌe makasi, huu hei mitudꞌu rala malole mara, ma tulu-fali au sia sususa ngga. \v 15 Feꞌesaꞌan, leleꞌ au lao hela propinsi Makedonia de uu dui-bꞌengga Lamatuaꞌ Hara-lii Malolen sia mamanaꞌ laen ra, akaꞌ hei mia Filipi fee doi dalaꞌ. Atahori saraniꞌ laen ra, hokoꞌ. Te hei bubꞌuluꞌ dudꞌuit naa ena. \v 16 Onaꞌ, leleꞌ au mia kota Tesalonika o, hei haitua fee au doiꞌ lao esa do rua boe, fo tulu-fali au.\x + \xo 4:16 \xt 2 Korintus 11:9; Dedꞌenuꞌ ra Dudꞌuin 17:1\x* \v 17 Aleꞌ ia au nda uꞌena masud oꞌe saa sia hei sa ena boe. Te au oꞌe fo Lamatuaꞌ bala-bꞌae fee hei papala-babꞌanggiꞌ huu rala mara maloleꞌ mo au. \v 18 Au simbo ala mia Eprafroditus, basa tutulu-fafaliꞌ fo hei haitua fee auꞌ ra. Naa dadꞌi papala-babꞌanggiꞌ fee au, de losa ia nema au nda toꞌa saa sa boe. Naa o dadꞌi tutunu-hohotu maꞌameniꞌ, atahori lalangge fo beꞌutee neu Lamatualain. Ma Lamatuaꞌ o simbo maloleꞌ tutunu-hohotuꞌ naa, huu tao fee ralan namahoꞌo boe.\x + \xo 4:18 \xt Kalua mia Masir 29:18\x* \p \v 19 Lamatualain fo au beꞌuteeꞌ neuꞌ naa, mamasuꞌin lenaꞌ basa e. Ma Ana bubꞌuluꞌ tebꞌe saa fo hei parlu. Dei fo natudꞌu rala malolen ma fee nggi papala-babꞌanggiꞌ naen seli, huu hei miꞌibꞌue mo Yesus Kristus ena. \v 20 Dadꞌi hela neu fo hita soꞌu tananaru Amaꞌ Lamatualain naran, losa dꞌoo-nduꞌu-dꞌoon neu. Naa ndaa ena! \s1 Paulus nateꞌe susuran \p \v 21 Mifadꞌe hara sodꞌa-moleꞌ ngga neu basa atahori mana tungga Yesus Kristus sia Filipi. \p Nonoo nggara mana sia ia ra o, fee hara sodꞌa-moleꞌ neu nggi boe. \p \v 22 Basa atahori mamahereꞌ sia Roma ia o, fee hara mole-dꞌame boe. \p Toronoo mana tao-ues sia mane monaeꞌ a ume panggat na o, fee hei hara-lii maloleꞌ boe. \p \v 23 Au oꞌe hita Malanggan Yesus Kristus, natudꞌu Rala malolen neu basa nggi boe. \q2 Au susura ngga losaꞌ ia ena, \q2 Paulus