\id COL \h Kolose \toc1 Paulus susuran fee neu atahori mamahereꞌ sia Kolose \toc2 Kolose \toc3 Kol \mt2 Paulus susuran \mt2 fee neu atahori mamahereꞌ sia \mt1 Kolose \c 1 \s1 Paulus suraꞌ susuran \p \v 1 Sodꞌa-moleꞌ mia au, Paulus. Lamatualain mana pili au fo dadꞌi Yesus Kristus dedꞌenun. Sia ia o hita toronoon Timotius fee hei hara sodꞌa-moleꞌ boe. \p \v 2 Au suraꞌ susura ia fee hei, Lamatualain atahorin sia Kolose, mana tao tungga Yesus Kristus dꞌala masodꞌan. \p Hai moꞌe Lamatualain, hita Aman, natudꞌu rala malolen neu hei, naa fo hei bisa leo-lao no mole-dꞌame, ma nemehoꞌot. \s1 Paulus hule-oꞌe fee atahori mamahereꞌ sia Kolose \p \v 3 Hai hule-oꞌe mikindooꞌ a fee nggi sia ia, ma hai moꞌe makasi mbali Lamatualain, fo hita Malanggan Yesus Kristus Aman. \v 4 Hai rena dalaꞌ naeꞌ soꞌal hei nemehere mara neu Yesus Kristus, ma soꞌal hei susuem no rala malole mara neu basa atahori mamahereꞌ ra. \v 5 Hei tao taꞌo naa, huu hei bubꞌuluꞌ dꞌala-dꞌala maloleꞌ, nenembedꞌaꞌ fee nggi sia nusa tetuꞌ a. Dꞌala ia ra, hei rena mia dedꞌea-oꞌola ndoo-tetuꞌ, naeni Lamatuaꞌ Hara-lii Malolen, \v 6 fo atahori reti rafadꞌe hei maꞌahulun. Hara-lii Maloleꞌ a nene dui-bꞌenggaꞌ sia bee-bꞌee sia raefafoꞌ ia, hambu buna-bꞌoan no maloleꞌ, huu ana obꞌa atahori masodꞌan dadꞌi maloleꞌ. Hei masodꞌa mara o nene obꞌaꞌ onaꞌ naa boe, eniꞌ mia fefeun fo hei rena Hara-lii Maloleꞌ a, ma mihine tebꞌe-tebꞌe Lamatualain rala malolen. \p \v 7 Hei minori dalaꞌ ia ra mia aꞌa Eprafras, naeni hita nonoon mana tao ues fo hita sueꞌ a. Te ana manggate tao Kristus ue-tataon, sia taladꞌa mara.\x + \xo 1:7 \xt Kolose 4:12; Filemon 23\x* \v 8 Ana dui hai sia ia soꞌal hei dꞌala susue mara, fo Lamatuaꞌ Dula-dalen fee nggiꞌ a. \p \v 9 Huu naa, eniꞌ a mia fefeun hai rena soꞌal hei dꞌala ma, hai hule-oꞌe mikindondooꞌ a fee nggi. Hai moꞌe Lamatualain fo fee nggi mihine tebꞌe-tebꞌeꞌ hihii-nanaun, ma mihine dalaꞌ naeꞌ, tungga saa fo Dula-daleꞌ a nanori neu nggi. \v 10 No taꞌo naa, hei bisa misodꞌa mindaandaa, ma mendi Lamatualain nara malolen. Ma hei o bisa tao mimihoꞌo Lamatuaꞌ ralan sia basa dalaꞌ ra. Mete ma hei mitudꞌu rala malole mara neu atahori, hei boe mihine Lamatuaꞌ. \p \v 11-13 Hai o hule-oꞌe moꞌe Lamatualain fee koasa manaselin, fo bisa miꞌitataaꞌ lemba-misaa basa dalaꞌ ra. Hai hule fo rala mara sofeꞌ no nemehoꞌot, fo moꞌe makasi mikindoo neu Amaꞌ Lamatualain. Te Ana soi dalaꞌ de hei simbo babꞌanggiꞌ mia hata-hetoꞌ mana sia nusa tetuꞌ. Hata-hetoꞌ naa, Ana fee basa atahori mana ramahere neu Yesus Kristus. Huu Ana mboꞌi hendi nggita mia koasa maꞌahatuꞌ a, de fee nggita, dadꞌi Yesus Kristus atahorin, fo leo sia manggareloꞌ a. Ana soꞌu nanaru Yesus Kristus, dadꞌi hita Manen. Yesus naa, Lamatualain Ana susuen. \v 14 Lamatualain fee hendi Anan naa, fo soi-tefa nggita, ma fee ambon neu sala-singgo tara.\f + \fr 1:14 \ft Efesus 1:7\f* \s1 Kristus sia ataꞌ lenaꞌ basaꞌ e \q1 \v 15 Kristus naa, mataꞌ esa no Lamatualain, \q2 fo atahori nda bisa ritaꞌ a sa. \q1 Ana sia naꞌahuluꞌ basaꞌ e, \q2 Ana dadꞌi Malangga mia basa saa fo Lamatualain taoꞌ ra. \q1 \v 16 Huu Lamatualain pake E \q2 fo tao nala lalai ma raefafoꞌ no basa isin. \q1 Ana tao sudꞌiꞌ a saa fo atahori bisa ritaꞌ ra. \q2 ma atahori nda bisa ritaꞌ ra sa. \q3 Conto onaꞌ, mana toꞌu parendaꞌ, mana toꞌu koasa, \q3 maneꞌ ra, ro malangga-malangga ra. \q1 Basa saa fo Lamatualain nae taoꞌ ra, \q2 Ana tao fee neu Yesus kristus, \q3 ma Yesus mana ue-tao basa naa ra. \q1 \v 17 Leleꞌ basaꞌ e nda feꞌe sia sa, \q2 te Ana sia memaꞌ ena. \q1 Basa saa mana dadꞌiꞌ ra, nene paꞌa-siiꞌ ro E, \q2 ma Eni mana tao mataꞌ neu se. \q1 \v 18 Ana dadꞌi Malangga neu basa atahori mamahereꞌ ra, \q2 ma atahori mamahereꞌ ra dadꞌi onaꞌ aon boe. \q1 Te Eni mana nalalao basaꞌ e. \q1 Mia basa mana mateꞌ ra, Eni mana fela naꞌahuluꞌ, \q2 Dadꞌi Eni pantin lenaꞌ basa se, \q3 ma Eni mana sia ataꞌ lenaꞌ basa se.\x + \xo 1:18 \xt Efesus 1:22-23\x* \q1 \v 19 Basa mana sia Lamatualain aon, \q2 hambu sia Kristus aon boe. \q3 naa tao Lamatualain namahoꞌo, \q1 \v 20 Lamatualain pake Yesus Kristus, \q2 fo dꞌame no basa saa fo Eni taoꞌ ra. \q1 Ana fee Anan, \q2 dadꞌi tutunu-hohotuꞌ fo raa Na nandali, \q2 ma mate sia hau ngganggeꞌ, \q3 naa fo basa mana sia lalai, \q3 ma raefafoꞌ \q3 bisa dꞌame baliꞌ ro Lamatualain.\x + \xo 1:20 \xt Efesus 2:16\x* \p \v 21 Feꞌesaꞌan, hei misodꞌa miꞌidꞌooꞌ mia Lamatualain. hei musu E, de misodꞌa saranggaa mia E, huu rala mara deꞌulakaꞌ ma akaꞌ tao deꞌulakaꞌ, labꞌan E mikindooꞌ a. \v 22 Onaꞌ naa o, ia na Ana mana soi dalaꞌ fo hita dꞌame bali to E. Ana mana denu Anan dadꞌi atahori. Ana mana fee Anan, dadꞌi tutunu-hohotuꞌ, ma mate sia hau ngganggeꞌ fo hita badꞌame bali to E, Yesus Kristus tao taꞌo naa, fo no nggita teu tisiꞌ Lamatualain matan, fo dadꞌi teu atahori meumareꞌ, rala ndoos, nda taꞌena salaꞌ saa sa boe. \v 23 Eꞌekun, hei musi miꞌitataaꞌ mikindoo mo nemeherem mara. Toꞌu mihereꞌ fo afiꞌ minggonggaꞌ! Afiꞌ dꞌinggoꞌ hela Hara-lii Maloleꞌ, fo hei simbo eniꞌ a fefeun. Te Hei bisa mimihena neu Hara-lii Maloleꞌ naa. Atahori reu dui-bꞌengga Hara-lii Maloleꞌ a sia bee-bꞌee sia raefafoꞌ ia. Ma Lamatuaꞌ denu au, Paulus, fo uu dui-bꞌengga Hara-lii Maloleꞌ naa. \s1 Paulus tao ues fo mete-seꞌu Lamatuaꞌ atahori nara \p \v 24 Leleꞌ Yesus feꞌe mia raefafoꞌ, Ana doidꞌoso naeꞌ. Ma aleꞌ ia au o lemba doidꞌosoꞌ mataꞌ-mataꞌ boe. Onaꞌ naa o, umuhoꞌo ukundooꞌ a. Mete ma hambu atahori musi doidꞌoso, hela neu fo au lemba doidꞌosoꞌ naa fee se, onaꞌ Kristus lemba atahori nara doidꞌoso nara. Te atahori nara, dadꞌi onaꞌ Aon boe. \v 25 Lamatualain fee au ue-tataos fo mete-seꞌu atahori nara. Naa de au unori lutuꞌ-leloꞌ Dedꞌea-oꞌolan neu nggi. \v 26-27 Mia fefeun, atahori rena Lamatuaꞌ Dedꞌea-oꞌola nara. Te nda feꞌe rahine dedꞌea-oꞌolaꞌ ra sosoa-ndandaan no malole sa, huu sosoa-ndandaan feꞌe maꞌafuniꞌ. Te ia na, Lamatualain naꞌetuꞌ fo natudꞌu masud naa, neu atahori nara tungga Yesus neneman. Eni masud Na, hara-lii manaseliꞌ fee neu basa leo-leo ra sia raefafoꞌ ia. Hara-lii manaseliꞌ naa, naeni: \q1 Kristus nasodꞌa sia hei rala mara! \q2 Naa, tao nggi mimihere mikindoo mae, \q3 dei fo Ana tao dalaꞌ malolen seli fee hei sia nusa tetuꞌ. \q2 Ia ia, fo hita atahori tahani eniꞌ a fai maꞌahulun neu. \p \v 28 Dadꞌi hai mifadꞌe basa atahori soꞌal Kristus. Hai minori basa atahori, ma fee nesenenedꞌaꞌ neu se, mendiꞌ basa dudꞌuꞌat fo Lamatualain fee neu nggitaꞌ a. Hita tao taꞌo naa, fo basa atahori mana tungga Kristus boe hambu maꞌadꞌereꞌ, naa fo ara bisa rambariiꞌ sia Matan no nda mae-maeꞌ sa, huu ara leo-lao rakandoo no ndoo-tetuꞌ \v 29 Naa de au manggate tao ues soaꞌ neu nggi. Au bisa uꞌutataaꞌ manggate tao ues taꞌo naa, huu Kristus koasan tao fee au maꞌadereꞌ. Ma koasan naa, manaseliꞌ! \c 2 \p \v 1 Hei mana leo sia kota Kolose, ma mana sia kota Laodikia taladꞌan, ma nda mana feꞌe randaa ro au sa. Rena malolole! Au nau fo basa e bubꞌuluꞌ au ue-tatao ngga fee neu nggi, ma fee neu se. \v 2 Au masud ngga, ae tao basa se rala nara manggatee, fo ara raꞌabꞌue reu esa huu rasodꞌa esa sue esa. Ara ramahere tebꞌe, huu rahine tebꞌe Lamatuaꞌ masud maꞌahulun mana maꞌafuniꞌ a. Mana maꞌafuniꞌ naa, naeni Kristus! \v 3 Mete ma hei nene paꞌa-siiꞌ miꞌibꞌue mo Kristus ena, dei fo Ana fee basa dudꞌuꞌat fo mae miꞌenaꞌ a, ma nanori hei nendiꞌ dudꞌuꞌat naa fo tao dꞌala maloleꞌ ra. Dudꞌuꞌat ia ra, onaꞌ hata-heto mafelit e. \p \v 4 Au ufadꞌe hei basa dalaꞌ ia ra, naa fo atahori afiꞌ rema peko-lelekoꞌ hei no maa mina nara. \v 5 Memaꞌ au leo uꞌudꞌoꞌ o hei. Onaꞌ naa o, au nda liliiꞌ hei sa, huu rala ngga naꞌabꞌue neu esa no nggi. Au o umuhoꞌo, huu au bubꞌuluꞌ hei masodꞌa mara nandaa, ma feꞌe toꞌu mihereꞌ nemehere mara neu Kristus. \s1 Hita mana taꞌabꞌue to Kristus, hambu masodꞌa ndoo-tetuꞌ \p \v 6 Huu fai maꞌahulun hei simbo Yesus Kristus dadꞌi Malangga mara, naa de ia na, hei musi rena mikindoo E. Te Eni, feꞌe dadꞌi hei malanggam. \v 7 Mete ma hei misodꞌa nenepaꞌa-siiꞌ mo E taꞌo naa, hei onaꞌ hau huu manggateeꞌ, huu okan neneselaꞌ roman seli. Ma hei onaꞌ ume manggateeꞌ, huu nenenefefelaꞌ sia netehu manggateeꞌ. Hei maꞌadꞌereꞌ mikindoo sia hei nemehere mara, onaꞌ hei rena malaꞌ naa. Hei rala mara sofeꞌ no nemehoꞌot, huu basa dalaꞌ fo Lamatualain tao fee heiꞌ ra ena. \p \v 8 Besa-bꞌesa fo ama afiꞌ tungga atahori laen dudꞌuꞌa nara, fo afiꞌ rendi nggi lao hela dꞌala ndoo-tetuꞌ a. Ma afiꞌ tungga atahori nenori mahinen nda mana naꞌena huu-pataꞌ sa. Te nenori nara naa, nema miaꞌ a atahori dudꞌuꞌa nara, ma mia hohoro-lalane raefafoꞌ ra. Nenoriꞌ naa ra nda neneselaꞌ sia Kristus sa. \p \v 9 Basa mana sia Lamatualain aon, hambu sia Kristus aon boe. Ma Kristus o dadꞌi atahori onaꞌ hita boe. \v 10 Huu hei miꞌibꞌue mo Kristus ena, ma dadꞌi atahori nara, naa de Ana tao nggi dadꞌi manadaiꞌ. Te Ana lenaꞌ basa koasa ra ma mana toꞌu parendaꞌ ra, onaꞌ mae maloleꞌ do deꞌulakaꞌ. \p \v 11 Leleꞌ sunat, atahori Yahudi ra uta hendi ‘mamae nara’ rou tonggon fo dadꞌi tatanda oi, sira, Lamatualain atahori nara. Leleꞌ hei dadꞌi Kristus atahori nara, hei o ‘sunat’ boe. Eni masud na taꞌo ia: sunat ia nda soꞌal atahori uta hendi ao roun sa, te soꞌal Kristus uta hendi basa dꞌala-dꞌala deꞌulakaꞌ ra mia rala mara. Naeni, dꞌala-dꞌala deꞌulakaꞌ fo hita hiiꞌ a tao huu hita ia ra, atahori. \p \v 12 Leleꞌ ara sarani hei rendiꞌ oe, naa onaꞌ neꞌoi hei miꞌibꞌue mo Kristus. De hei hambu masodꞌa feuꞌ, onaꞌ Ana hambu masodꞌa feuꞌ boe. Hei hambu taꞌo naa, huu hei mimihere mae, Lamatualain pake Koasa manaselin, fo tao nasodꞌa baliꞌ Yesus Kristus mia mamaten. Ana o ue-tao sia hei rala mara nendiꞌ koasa naa boe.\x + \xo 2:12 \xt Roma 6:4\x* \p \v 13 Feꞌesaꞌan, hei onaꞌ mates ena, huu sala-kilu mara mataꞌ-mataꞌ, boe ma nda feꞌe dadꞌi mii Lamatualain atahori nara sa. Mae onaꞌ naa o, Ana soi-tefa nala basa sala-kilu mara, ma fee masodꞌa feuꞌ neu nggi, onaꞌ Ana tao nasodꞌa baliꞌ Kristus.\x + \xo 2:13 \xt Efesus 2:1-8\x* \v 14 Matetun, hita musi nenehukun, huu hita talena-langga neu Lamatualain hohoro-lalanen nara. Te Ana soi-tefa nala sala-kilu tara, leleꞌ Kristus nenembakuꞌ mia hau ngganggeꞌ a.\f + \fr 2:14 \ft Susura Meumareꞌ dedꞌea Yunani a suraꞌ nae, “Ana fee ambon neu sala-kilu tara, huu Ana mbaku se mia Kristus hau ngganggen.”\f* \x + \xo 2:14 \xt Efesus 2:15\x* \v 15 Sia naa, Ana nasenggiꞌ basa koasa-koasa maꞌahatuꞌ no mana toꞌu parenda deꞌulakaꞌ ra. De Ana naꞌamamaeꞌ se mia atahori naeꞌ mata nara. Naa onaꞌ soldꞌadꞌu ra rasenggiꞌ musu a, de baliꞌ ma tao pawe rereoꞌ, ratudꞌu neu musu fo sira rasenggiꞌ ra. \p \v 16 Mete ma atahori rae raꞌatutudꞌaꞌ hei sia dꞌala nanaa-nininuꞌ ra, na, afiꞌ taoafiꞌ neu se. Ma mete ma atahori rae raꞌasesenggiꞌ ro nggi soꞌal fai-fai maloleꞌ ra, do feta fula feuꞌ, do hohoro-lalane fai hahae aoꞌ, na, afiꞌ rena se.\x + \xo 2:16 \xt Roma 14:1-6\x* \v 17 Dedꞌeat mataꞌ naa ra, nda pantin sa! Huu dedꞌeat naa ra onaꞌ salaoꞌ e, dei fo sambu-lalo hendi neuꞌ ena. Te Kristus naa, matetuꞌ. Eni, sia nakandoo. \p \v 18 Mete ma atahori rae raꞌatutudꞌaꞌ nggi, huu hei nda tungga hohoro-lalaneꞌ fo ara taoꞌ ra sa, na, afiꞌ rena. Te, mete ma hei rena se, na, hei nda bisa simbo dꞌala-dꞌala maloleꞌ fo Lamatualain nae fee nggi. Te besa-bꞌesa, e! Te memaꞌ hambu atahori hii sangga dalaꞌ fo raꞌatutudꞌaꞌ nggi. Ara nau hei musi leo-lao miloe-midꞌae ao mara, ma songgo neu Lamatuaꞌ ate nara sia nusa tetuꞌ, huu ara rae neꞌo hambu meit natudꞌu neu nggi taꞌo naa. Ara rae sira maloleꞌ lenaꞌ atahori laen ra. Tao-tao te nda taꞌo naa sa! Huu dudꞌuꞌa nara onaꞌ atahori ra boe. \v 19 Sira nda nenepaꞌa-siiꞌ ro Kristus sa. Tao-tao te, Eni malangga. Atahori nara, onaꞌ eni aon fo Eni mete-seꞌuꞌ a. Ana tao fee atahori nara maꞌadereꞌ nendiꞌ Lamatualain koasan. No taꞌo naa, ara dadꞌi ona uaꞌ no ruiꞌ nenefutu manggateeꞌ fo esa tulu fali esa, losa ao-sisiꞌ bisa tao ues no maloleꞌ.\f + \fr 2:19 \ft Efesus 4:16\f* \s1 Mete ma hita nenepaꞌa-siiꞌ to Kristus, na hita hambu masodꞌa feuꞌ \p \v 20 Hei mate miꞌibꞌue mo Kristus ena. De hei nda afiꞌ nenepaꞌa-siiꞌ mo koasa maꞌahatuꞌ a sia raefafoꞌ ia sa. Te, taꞌo bee de hei feꞌe tungga neu raefafoꞌ a hohoro-lalanen mataꞌ-mataꞌ fai? Ara rae taꞌo ia: \v 21 “Afiꞌ toꞌu ia; afiꞌ mua naa; afiꞌ nggama ia.” \v 22 Hohoro-lalaneꞌ naa ra, atahori mana tao, fo ranori neu atahori ra. Te huu hohoro-lalaneꞌ naa ra mete-seꞌu neu akaꞌ dꞌala-dꞌala mana sambu-laloꞌ! \v 23 Onaꞌ atahori bisa tao tungga hohoro-lalaneꞌ naa ra, rae neꞌo dei fo atahori fee hadꞌa-hormat neu se, ma oi sira mahine nara seli, atahori mana tungga agama tebꞌe-tebꞌeꞌ, mana maloe-madꞌae ralan, mana tao doidꞌoso ao nara. Tao-tao te hokoꞌ! Hohoro-lalaneꞌ ra nda nalole-nalau nala maloleꞌ atahori dudꞌuꞌan ma ralan fo mana hiiꞌ a tao deꞌulakaꞌ sa! \c 3 \p \v 1 Lamatualain fee hei masodꞌa feuꞌ, onaꞌ Ana tao nasodꞌa baliꞌ hei mo Kristus. Ia na, Kristus endoꞌ sia mamana nenefee hadꞌa-hormat sia Lamatualain bobꞌoa onan. Naa de hei musi dꞌuꞌa-dꞌuꞌa dalaꞌ fo mana tao Lamatuaꞌ ralan namahoꞌo.\x + \xo 3:1 \xt Sosodꞌat Koa-kioꞌ ra 110:1\x* \v 2 Dꞌuꞌa mikindoo neu dala-dalaꞌ fo Lamatuaꞌ hiiꞌ ra. Afiꞌ tao mataꞌ neu dalaꞌ mana taoꞌ a atahori rala nara ramahoꞌoꞌ. \v 3 Te leleꞌ Kristus mate, hei o mate boe. De hei masodꞌa feum naa, nenesadꞌiaꞌ, huu nenepaꞌa-siiꞌ ena mo Kristus, mana no Lamatualain sia nusa tetuꞌ a. \v 4 Kristus nasodꞌa sia hei ralam, ma Ana o tao hei misodꞌa no matetuꞌ. De leleꞌ Ana baliꞌ nema, hei o sou miꞌibꞌue mo E boe. Basa naa ra, manaseliꞌ! \s1 Masodꞌa mbaraaꞌ, no masodꞌa mata feuꞌ \p \v 5 Naeni de hei musi nggari hendi hihii-nanau deꞌulaka mara. Onaꞌ a: hiiꞌ a hohongge; hiiꞌ a tao dꞌala-dꞌala manggenggeo-malafuꞌ ra; hiiꞌ a tao tungga ao-sisiꞌ hihii-nanaun; hiiꞌ a tao deꞌulakaꞌ mataꞌ-mataꞌ; hiiꞌ a muꞌena basa-bꞌasaꞌ e (tao-tao te naa onaꞌ sosonggoꞌ e, huu soꞌu munanaru dalaꞌ laen mana seti hendi Lamatuaꞌ) \v 6 Dalaꞌ naa ra mana tao Lamatualain namanasa seli, losa Ana nae huku-dꞌoki basa atahori nda mana rena E sa. \v 7 Dalahulun, hei misodꞌa onaꞌ naa boe, huu rala mara raꞌabꞌue ro basa dꞌala deꞌulakaꞌ naa ra. \p \v 8 Te ia na, hei musi nggari hendi basa dudꞌuꞌat fo hiiꞌ a tao deꞌulakaꞌ. Onaꞌ a: hiiꞌ a miminasa; nasabꞌoriꞌ; mimbedꞌaꞌ ralaꞌ; miꞌimuti-miꞌimuu atahori naran; ma olaꞌ dedꞌea mamaet. \v 9-10 Ama afiꞌ peko-lelekoꞌ esa no esa. Huu hei nggari hendi dudꞌuꞌat fo hiiꞌ a tao deꞌulakaꞌ ena, ma lao hela masodꞌa mbara mara ena.\x + \xo 3:9-10 \xt Efesus 4:22\x* \p De ia na hei nggati, no dudꞌuꞌat feuꞌ ena. Naa onaꞌ atahori nggari hendi bꞌua-loꞌa mbara manggenggeon nara, de seluao bꞌua-loꞌa feuꞌ fo meuꞌ a. Lamatualain mana naꞌadadadꞌi hei. Ma aleꞌ ia o Ana fee nggi boe mihine Eni, ma doo-doo na tao nggi dadꞌi mi mataꞌ esa onaꞌ Eni boe\x + \xo 3:9-10 \xt Dudꞌuit Fefeuꞌ a 1:26; Efesus 4:24\x* \v 11 Sia masodꞌa feuꞌ ia, hita nda nile atahori siaꞌ a rou deaꞌ tae, sira atahori Yahudi, do nda Yahudi sa; atahori mana sunat do, nda sunat sa; atahori nusa deaꞌ do; atahori nda mana nahine hadꞌat do;\f + \fr 3:11 \ft Susura meumareꞌ dedꞌea Yunani a suraꞌ nae, “atahori Barbar ro Skutia”. Ara hengge-nee atahori Barbar ra, atahori feaꞌ nda sia koasa mana parenda Roma sa. Ma ara hengge-nee atahori Skutia ra, rae atahori nda mana ma hadꞌa-hormat sa.\f* ate do, atahori nenemboꞌit do. Naa nda pantin sa! Te pantin, mete ma ara raꞌabꞌue ro Kristus, ma Ana nasodꞌa sia rala nara. \p \v 12 Lamatualain tengga nala hei ena, huu Ana sue hei. masud na nae ona bee na hei dadꞌi Eni atahori meumaren mana feaꞌ no atahori laen. Naa de hei musi dadꞌi atahori marala maloleꞌ, rala meulauꞌ, rala neloe-nedꞌaeꞌ, no seꞌanaꞌus, ma mana maꞌatataaꞌ. \v 13 Hei musi miꞌitataaꞌ ma mihine esa no esa. Mete ma mia hei ia hambu mana sanggaꞌ a netofa-neuuꞌ no nonoon, afiꞌ mimbedꞌaꞌ ralaꞌ. Te hei musi liliiꞌ hendi salan, ma fee ambon neu e, onaꞌ Lamatuaꞌ liliiꞌ hendi hei sala mara boe.\x + \xo 3:13 \xt Efesus 4:2, 32\x* \v 14 Misinedꞌa, te susueꞌ a nalenaꞌ basa e. Hei musi miꞌena susueꞌ sia rala mara, onaꞌ atahori pake bꞌuas sia ao nara. Huu susueꞌ naa, onaꞌ abas fo hita tenu dadꞌi teme meulaun seli. Naa mana paꞌa hita dadꞌi teu esa. \p \v 15 Hita bisa badꞌame to Lamatualain, huu Kristus. Dadꞌi hei musi fee dꞌame mana mia Kristus lole-lau sia hei rala mara. Lamatuaꞌ nau basa hei misodꞌa mole-dꞌame esa no esa, huu basa hei nenepaꞌa-sii dadꞌi aoꞌ esa ena. Ma rala mara musi mimihoꞌo mikindooꞌ a, huu Ana tengga nala nggi ena. \p \v 16 Kristus Dedꞌea-oꞌolan nara o musi lole-lau hei ralam ma masodꞌa mara. Dedꞌea-oꞌolaꞌ naa ra onaꞌ hata-heto mafelit, fee neu hei. Ratudꞌu dalaꞌ neu nggi fo mihine dalaꞌ naeꞌ tungga Lamatualain dudꞌuꞌan. Fo, bisa pake minori ma fee nesenenedꞌaꞌ esa no esa. Mete ma minori atahori mara, afiꞌ minori no dꞌeres, te minori no rala seꞌa-naꞌus ma sofeꞌ no nemehoꞌot. Pake sosodꞌa koa-kioꞌ ra, sosodꞌa rohaniꞌ ra, ma sosodꞌat fo hei suraꞌ ao mara fo soꞌu kokoa-kikioꞌ neu Lamatualain. \v 17 Hei ia, dadꞌi Yesus Kristus lima onan ena. Dadꞌi misinedꞌa, basa saa fo hei olaꞌ ra, hei mendi Naran. Basa saa fo hei taoꞌ ra, hei mendi Naran. De afiꞌ liliiꞌ tao basa-bꞌasaꞌ e sia malanggam Yesus Kristus “naran”. Ma moꞌe makasi mikindondooꞌ a neu Aman, Lamatualain.\x + \xo 3:17 \xt Efesus 5:19-20\x* \s1 Atahori saraniꞌ ra esa no esa, musi rasodꞌa taꞌo bee? \p \v 18 Sao inaꞌ re! Ama musi rena-renaꞌ sao mara, huu naa nandaa neu atahori mana tungga neu Yesus Kristus.\x + \xo 3:18 \xt Efesus 5:22; 1 Petrus 3:1\x* \p \v 19 Sao touꞌ re? Ama musi sue sao mara, ma afiꞌ laka-ese se, fo rala nara afiꞌ mera.\x + \xo 3:19 \xt Efesus 5:25; 1 Petrus 3:7\x* \p \v 20 Ana nggara e! Ama musi rena ina-ama mara sia basa dalaꞌ ra, te naa mana tao Lamatualain ralan namahoꞌo.\x + \xo 3:20 \xt Efesus 6:1\x* \p \v 21 Amaꞌ re! Afiꞌ tao dꞌeres mbali ana mara, naa fo ara afiꞌ ramanasa ma rambedꞌaꞌ ralaꞌ ro nggi.\x + \xo 3:21 \xt Efesus 6:4\x* \p \v 22 Atahori mana tao ues re! sia raefafaoꞌ ia, hei musi tao tungga malanggam sia basa dalaꞌ ra. Afiꞌ sanggaꞌ a ralaꞌ leleꞌ ara rita nggi. Te ue-tao tao nemehoꞌo rala nara nekendooꞌ a. Tao-ues sia basa dalaꞌ ra no matetuꞌ, huu mihine mae, Lamatualain memeteꞌ nggi. \v 23-24 Hei tao sa o, tao no manggateeꞌ. Hei musi tao-ues onaꞌ hei tao fee Lamatuam Yesus Kristus, nda tao fee neu atahori sa. Huu hei mete-seꞌu E. Dei fo Ana bala-bꞌae ue-tatao mara no hata-hetoꞌ. \v 25 Te mete ma hei nda tao-ues no matetuꞌ sa, dei fo Ana huku-dꞌoki nggi. Huu Eni ndoo-meuꞌ ma nda mete mataꞌ sa.\x + \xo 3:25 \xt Efesus 6:5-8; Dui Seluꞌ Dala Masodꞌa 10:17; Efesus 6:9\x* \c 4 \p \v 1 Malangga-malangga re! Hei musi mete-seꞌu ana dedꞌenu mara no matetuꞌ ma ndoo-meuꞌ. Misinedꞌa, te hei o miꞌena Lamatuaꞌ sia nusa tetuꞌ mana mete-seꞌu nggi.\x + \xo 4:1 \xt Efesus 6:9\x* \s1 Nenori-nenoriꞌ \p \v 2 Hei musi manggate hule-oꞌe mikindooꞌ a. Ma medꞌa sia rala mara soꞌal dala-dalaꞌ fo hei olaꞌ mo Lamatualain, ma hule-oꞌe mo rala nemehoꞌot. \v 3 Afiꞌ liliiꞌ hule-oꞌe fee hai, moꞌe fo Lamatualain soi dalaꞌ, fo hai mifadꞌe atahori dala-dalaꞌ fo maꞌahulun mana maꞌafuniꞌ soꞌal Yesus. Misinedꞌa, au sia bꞌui ia, huu au ufadꞌe atahori soꞌal Kristus. \v 4 Hule-oꞌe fo au dui-bꞌengga Hara-lii Maloleꞌ naa no matetuꞌ, fo atahori rahine no maloleꞌ. \p \v 5 Misodꞌa no ndoo-tetuꞌ sia atahori nda mana feꞌe ramahere Kristus taladꞌan nara sa. Pake malolole kakaꞌeꞌ fo Lamatuaꞌ fee neu nggi.\x + \xo 4:5 \xt Efesus 5:16\x* \v 6 Mete ma hei olaꞌ, na olaꞌ no malolole fo ndaa no atahori rala nara. Afiꞌ olaꞌ tao fee atahori mbera rena nggi. Olaꞌ mendiꞌ dedꞌea-oꞌola matetuꞌ, fo hei bisa mitaa no maloleꞌ, mete ma hambu atahori ratane nggi. \s1 Paulus suraꞌ nateꞌe susuran \p \v 7 Dei fo Tikikus nema dui nggi au tetende-nemberii ngga. Eni, hai toronoo susuem, mana maꞌatataaꞌ mete-seꞌu Lamatuaꞌ atahori mana tungga nara. Dalahulun, ana o dui-bꞌengga Lamatuaꞌ ue-tataon no au.\x + \xo 4:7 \xt Dedꞌenuꞌ ra Dudꞌuin 20:4; 2 Timotius 4:12\x* \v 8 Au denu e taꞌo naa, fo neti tao manggatee rala mara, ma dui hai masodꞌa mara sia ia neu nggi.\x + \xo 4:8 \xt Efesus 6:21-22\x* \v 9 Au o denu baliꞌ Onesimus, fo tungga no e. Onesimus naa, hai toronoo susuem mana maꞌatataaꞌ. Eni, hei atahorim. Dei fo ruꞌa se, dui basa dꞌala mana dadꞌi sia ia ra.\x + \xo 4:9 \xt Filemon 10-12\x* \p \v 10 Aristarkus fee nggi hara sodꞌa-moleꞌ. Ara tao e sia bꞌui rala, no au boe. Barnabas odꞌin Markus o fee hara sodꞌa-moleꞌ boe. Markus naa, no Barnabas odꞌi-aꞌa tudꞌa ndunaꞌ. Dalahulun au helu memaꞌ nggi ae, mete ma Markus nema seꞌu nggi, na, simbo e no malololeꞌ.\x + \xo 4:10 \xt Dedꞌenuꞌ ra Dudꞌuin 19:29; 27:2; Filemon 24; Dedꞌenuꞌ ra Dudꞌuin 12:12, 25; 13:13; 15:37-39\x* \v 11 Yesus, (fo hita toꞌe, na tae, “Yustus”) fee nggi hara sodꞌa-moleꞌ boe. Mia basa nonoo ngga mana dui-bꞌengga Lamatualain ue-tataon, akaꞌ sira teluꞌ se fo atahori Yahudi mana dadꞌi atahori Kristen. Ma sira ia, mana tao manggatee rala ngga. \p \v 12 Hei nonoom Eprafas, sia ia, ana o fee nggi hara sodꞌa-moleꞌ boe. Ana dadꞌi Yesus Kristus atahori dedꞌenun. Ana manggate hule-oꞌe fee nggi, ma noꞌe Lamatualain tao manggatee nggi, tao naꞌadꞌadꞌaiꞌ nggi, ma tao nggi mihine tebꞌe-tebꞌeꞌ Hihii-nanaun.\x + \xo 4:12 \xt Kolose 1:7; Filemon 23\x* \v 13 Au ufadꞌe memaꞌ nggi, Eprafas naa, tao ues nitaꞌ mamaten fee nggi, ma fee atahori Saraniꞌ ra sia kota Laodikia ma kota Herapolis. \p \v 14 Hambu hara sodꞌa-moleꞌ mia Demas, no doter Lukas, fo hai sueꞌ ra.\x + \xo 4:14 \xt 2 Timotius 4:10, 11; Filemon 24\x* \p \v 15 Au haitua hara sodꞌa-moleꞌ fee atahori mamahereꞌ ra sia kota Laodikia. Afiꞌ liliiꞌ fee hara sodꞌa-mole ngga neu Mama Nimfa no atahori mamahereꞌ mana biasa raꞌabꞌue sia umen. \p \v 16 Dei fo mete ma basa hei mana sia Kolose baca mala susura ia ena, na, haitua nakandoo nisiꞌ atahori mamahereꞌ sia Laodikia fo ara bisa baca boe. Ma hei o musi baca susura fo au haitua ita fee seꞌ a. \p \v 17 Fee nesenenedꞌaꞌ neu Arkipus mae, “Afiꞌ liliiꞌ mulalao mubꞌasaꞌ, ue-tataos fo simbo mia Lamatuaꞌ a.”\x + \xo 4:17 \xt Filemon 2\x* \p \v 18 Afiꞌ liliiꞌ mae, ara feꞌe tao au sia bui ia rala. \p Au oꞌe fo Lamatualain natudꞌu Rala malolen neu nggi. \p \it Mete neꞌu ena, susura ia, au teken endiꞌ lima heheli ngga\it*, \q2 \it Sodꞌa-moleꞌ mia au\it*, \q2 \it Paulus\it*