\id DEU deu KRIOL Deuteronomy (04 KR deu.txt) sildarwin@sil.org \h Dyudaranami \toc3 Dyud \toc2 Dyudaranami \toc1 Dyudaranami Mosis Bin Gibit Im Laswan Wed Langa Ola Isreil Pipul \mt1 Dyudaranami \mt2 Mosis Bin Gibit Im Laswan Wed Langa Ola Isreil Pipul \ip Wal langa dijan stori Mosis bin rimaindimbat ola Isreil pipul hau God bin oldei laigim olabat en bin oldei lukaftumbat olabat brom wen olabat bin libum Ijip. Imbin meigim olabat jinggabat hau olabat dedi en mami bin gibit bekboun langa God, en wanim garra hepin if olabat gibit bekboun langa im. Imbin dalim olabat blanga bulurrum God en imbin rimaindimbat olabat blanga ola lowa blanga God. Mosis bin meigim Joshuwa lida, en afta, imbin dai deya langa Moweb. \c 1 \s1 Mosis bin tok langa ola Isreil pipul \p \v 1-5 Wal langa dijan buk na ola wed wanim Mosis bin tok langa detlot Isreil pipul wen deibin redi blanga go langa det kantri gulum Keinan najasaid langa det Jodan Riba. Deibin jidan deya langa det deset kantri sanraiswei brom det Jodan Riba deya langa det kantri gulum Moweb. Deibin jidan gulijap langa det taun gulum Suf. Det taun gulum Paran bin jidan wansaid langa olabat en detlot fobala taun gulum Tofel, Leiban, Heiseroth en Daisaheb bin jidan najasaid. Basdam YAWEI det trubala God bin bidim King Saihan brom det taun gulum Heshban blanga detlot Emarait pipul, en King Og du hubin jidan bos blanga det dubala taun gulum Eshtaroth en Idrei deya langa det kantri gulum Beishan. \p Wal enibodi sabi haufa brom det bigwan hil gulum Sainai thru langa det hil kantri blanga Idam blanga go raidap langa det taun gulum Keidishbaniya? Maitbi oni 11 dei, bat detlot Isreil pipul bin lafta wokwok 40 yiya brom wen deibin libum Ijip.\x + \xo 1:1-5 \xt Nam 21:21-35 \x* \fig |src="CO00871B.TIF" size="span" ref="1:0" \fig* \p Wal langa det feswan dei langa det namba 11 manth langa det namba 40 yiya afta deibin libum Ijip deibin redi na blanga go langa det kantri gulum Keinan. Langa det dei na Mosis bin toktok langa detlot Isreil pipul. Imbin dalim olabat ebrijing weya YAWEI bin dalim im strongbalawei blanga tok langa olabat. \p \v 6 Wal Mosis bin tok, “Wen wibin jidan deya langa det hil gulum Sainai, YAWEI det trubala God blanga wi bin tok langa wi, ‘Yumob bin jidan longtaim na langa dijan pleis. \v 7 Yumob meigim ola ebrijing redibala na blanga kipgon. Yumob garra go langa det hil kantri blanga detlot Emarait pipul en langa detlot najalot kantri raidaran deya en langa det Jodan Riba kantri en langa det hil kantri en langa det plein kantri en langa det sauthsaid deset kantri en langa det kantri wansaid langa det solwoda gulum Medatareiniyan. Kipgon langa det kantri gulum Keinan en raidoba langa det hil kantri gulum Lebanan en raidap langa det bigbala riba gulum Yufreitis. \v 8 Mi na, YAWEI bin pramisim dijan kantri langa yumob grengrenfathamob Eibrahem, Aisik, en Jeikob en langa ola bigininimob blanga olabat. Yumob garra lafta go en teikoba det kantri.’ Lagijat na YAWEI bin tok.” \s1 Mosis bin pikimat ola lidamob \r Eksadas 18:13-27 \p \v 9 Wal Mosis bin kipgon tok langa detlot Isreil pipul, “Wen wibin stil jidanbat deya langa det bigwan hil gulum Sainai aibin dalim yumob, ‘Ai kaan hendulum dis wek weya ai jidan bos blanga yumob. Im maitbi tumatj blanga mi. Ai kaan dum miselp.’ \v 10 Wal YAWEI det trubala God blanga wi bin meigim wi jidan bigmob na jis laik ola sta langa skai. \v 11 En aibin askim YAWEI det trubala God blanga wi grengrenfathamob blanga meigim yumob abum loda biginini blanga jidan bigismob pipul igin, en gibit yumob ola gudbala ting du jis laik imbin pramisim langa yumob. \v 12 Wal aibin askim yumob, ‘Wanim ai garra dum? Hau ai garra sodimatbat eni trabul o agamin blanga yumob? \v 13 Wal yumob garra pikimat sambala men brom ebri klen hu jidan klebabala en hu sabi blanga ebrijing en ai garra meigim olabat blanga jidan boswan blanga yumob.’ \v 14 En yumob bin tok, ‘Yuwai, dijan im gudbala ting blanga dum.’ \v 15 Wal aibin gedim detlot boswan men brom ebri klen weya dei klebabala en weya dei sabi ebrijing en aibin dalim olabat blanga lukaftum yumob. Sambala boswan bin jidan bos blanga 1,000 pipul, en sambala blanga 100 pipul, en sambala blanga 50 pipul en sambala blanga 10 pipul. En aibin pikimat najalot boswan brom ola difrinwan klen blanga jidan bos langa olabat. \p \v 16 “Wal langa det taim na aibin dalim detlot boswan, ‘Yumob garra jidan en lisin langa ola trabul weya ola pipul abumbat. Yumob garra gibit ebribodi feyago nomeda if im blanga yu ronwan pipul, o brom ol detlot najalot pipul brom difrinwan kantri hu jidan deya langa yumob. \v 17 Yumob garra tridim ebribodi seimwei en jadjim olabat gudwei nomeda hu im. En yumob nomo bradin blanga enibodi, dumaji God im oldei album yumob blanga tok raitwei. If yumob abum adtaim en yumob nomo sabi wanim blanga dum wal yumob garra kaman langa mi en ai garra sodimat det trabul blanga yumob.’ \v 18 Wal langa det seim taim na aibin tok langa yumob blanga ebrijing yumob garra dumbat.” \s1 Twelbala men bin lukaran snikinbalawei langa det kantri blanga ola Emarait pipul \r Nambas 13:1-33 \p \v 19 Wal Mosis bin kipgon tok, “Wal wibin dum wanim YAWEI det trubala God blanga wi bin dalim wi strongbalawei. Wibin libum det hil gulum Sainai en wibin go thru langa det nogudwan deset kantri en wibin kamat langa det taun gulum Keidishbaniya. \v 20-21 Aibin dalim yumob, ‘Yumob luk deya langa det hil kantri blanga ola Emarait pipul weya YAWEI det trubala God blanga wi en blanga wi grengrenfathamob garra gibit langa wi. Yumob luk! Deya na det kantri. Yumob garra lafta go na en teikoba det kantri jis laik imbin dalim wi strongbalawei blanga dum. Yumob kipgon en nomo bradin.’ \p \v 22 “Bat yumob bin kaman langa mi en yumob bin tok, ‘Wotabat melabat jandim sambala men blanga go en lukaran snikinbalawei wotkain det kantri, wulijim dei gin dalim melabat wujan roud blanga go en wotkain taun jidan deya.’ \p \v 23 “Wal aibin jinggabat tharran en aibin reken im gud aidiya en aibin pikimat 12 men, wanbala men brom ebri klen. \v 24 Deibin go langa det hil kantri raidap langa det pleis gulum Eshkol Beli en deya na deibin lukaran snikinbalawei wotkain det kantri. \v 25 Deibin bringimbek sambala frut daga weya deibin faindim deya langa det kantri. En deibin dalim melabat det kantri weya YAWEI garra gibit langa melabat im brabli gudwan graun blanga growimapbat olkain daga. \p \v 26 “Bat yumob bin gibit bekboun langa YAWEI det trubala God blanga wi, en yumob nomo bin wandi go langa det kantri.\x + \xo 1:26 \xt Dyud 9:23; Hib 3:16 \x* \v 27 Yumob bin oldei gitwail gija langa yumob tent, en yumob bin tok, ‘YAWEI nomo laigim melabat. Im na bin bringimat melabat brom Ijip, bat im jis wandi hendimoba melabat langa detlot Emarait pipul blanga kilim melabat. \v 28 Wotfo melabat garra go deya? Melabat bradin du, dumaji detlot men weya deibin go blanga lukaran det kantri bin dalim melabat ola pipul deya dei brabli strongbala en dei brabli longwan, en dei gin bidim melabat, en olabat jidan langa ola bigwan taun garram brabli haibalawan wol raidaran langa olabat. En brabli bigwan jaiyant bin jidan deya du.’ \p \v 29 “Bat aibin tok, ‘Nomo bradin langa detlot pipul. \v 30 YAWEI garra go lida langa yumob en im garra album yumob. Yumob sabi hau imbin album yumob wen imbin larramgo yumob fri brom Ijip, \v 31 en langa det bigwan deset kantri du. Yumob sabi brabliwei hau imbin maindimbat yumob gudbalawei raidap langa dijan pleis, jis laik det dediwan weya im garrimapbat im biginini.’\x + \xo 1:31 \xt Eks 13:18 \x* \v 32 Nomeda aibin oldei dalim yumob lagijat bat stil yumob nomo bin trastim langa YAWEI.\x + \xo 1:32 \xt Hib 3:19 \x* \v 33 Yumob sabi imbin oldei go lida blanga faindim gudwan pleis blanga yumob blanga meigim kemp. Im na bin shoum yumob wujei blanga go. Naitaim imbin jandim bigwan faiya blanga go lida langa yumob en deitaim imbin jandim longwan klaud.” \s1 YAWEI bin panishim ola Isreil pipul \r Nambas 14:20-45 \p \v 34 Wal Mosis bin kipgon tok, “YAWEI bin irrim yumob agaminbat en imbin gitwail na en imbin tok strongbalawei. \v 35 Imbin tok, ‘Brom longtaim aibin pramisim langa yumob grengrenfathamob det brabli gudwan kantri. Bat najing na. Nomo enibodi brom ol yumob nogudwan pipul garra jidan deya.\x + \xo 1:35 \xt Hib 3:18 \x* \v 36 Oni Keilab det san blanga Jefana garra go langa det kantri, dumaji im na bin jidan trubalawei langa mi, en ai garra gibit im en im bigininimob det kantri weya imbin luk.’ Lagijat na YAWEI bin tok. \p \v 37 “Wal dumaji yumob bin dumbat nogudbala ting, en blanga tharran na YAWEI bin wail langa mi, en imbin tok langa mi, ‘Yu kaan go langa det kantri. \v 38 Bat yu garra album Joshuwa det san blanga Nan blanga jidan strongbala. Imbin oldei albumbat yu. Im na garra jidan bos blanga detlot Isreil pipul wen olabat teikoba det kantri.’ \p \v 39 “Brom deya YAWEI bin tok langa wi, ‘Wal yumob na bin reken ola enami garra deigimwei ol yumob bigininimob, bat najing. Detlot biginini nomo bin sabi enijing, dumaji deibin ol lilwan. Wal mi na garra gibit olabat det kantri en olabat garra teikoba det kantri. \v 40 Bat yumob pipul garra gobek langa det deset kantri langa det roud weya im kamat langa det solwoda gulum Redsi.’ Lagijat na YAWEI bin tok.” \p \v 41 Wal Mosis bin kipgon tok, “Yumob pipul bin tok, ‘Melabat bin dum brabli nogudwan ting langa YAWEI. Bat tudei melabat redi blanga dum wanim YAWEI bin dalim melabat.’ Brom deya yumob bin gitredi blanga fait na, dumaji yumob bin reken im bina isiwan blanga go en fait en teikoba langa det hil kantri blanga ola Idamait pipul. \p \v 42 “Bat YAWEI bin tok langa mi, ‘Dalim olabat nomo blanga fait, dumaji olabat enami garra bidim olabat, en ai kaan album olabat.’ \v 43 Wal aibin dalim yumob wanim YAWEI bin tok, bat yumob nomo bin lisin. Yumob bin gibit bekboun langa im en yumob bin reken miselp wen yumob bin go langa det hil kantri. \p \v 44 “Brom deya ola Emarait pipul hubin jidan langa det hil kantri bin kamat langa yumob detmatj na, jis laik bigmob honet weya ranimap yumob. Deibin andimwei yumob raidap langa det kantri gulum Homa en deibin bidim yumob deya langa det hil kantri blanga Idam. \v 45 Wal yumob bin jingat langa YAWEI blanga album yumob, bat im nomo bin lisin langa yumob o teiknodis langa yumob.” \s1 40 yiya langa deset kantri \p \v 46 Wal Mosis bin kipgon tok, “Wal wibin jidan langa dijan taun gulum Keidish brom longtaim na. \c 2 \nb \v 1 Bambai wi holot bin tenbek en gobek langa det deset kantri, weya wibin bulurrum det roud langa det solwoda gulum Redsi jis laik YAWEI det trubala God bin dalim wi blanga dum. Wal wibin wokabat langa det hil kantri blanga Idam longtaim na.\x + \xo 2:1 \xt Nam 21:4 \x* \p \v 2-3 “Afta na YAWEI bin tok langa mi, ‘Yumob bin iya wokabat langa dis hil kantri longtaim na. Wal yumob garra go nowathwei na. \v 4 Yumob garra go thru langa det hil kantri blanga Idam, tharran kantri blanga ol detlot bigininimob blanga Isau. Nomeda olabat kantrimen blanga yumob, bat dei garra stil bradin langa yumob.\x + \xo 2:4 \xt Jen 36:8 \x* \v 5 Bat yumob nomo stadim fait deya langa detlot pipul, dumaji ai kaan gibit yumob eni pat langa tharran Idam kantri. Im blanga Isau bigininimob. \v 6 Yumob gin oni baiyim daga en woda brom olabat.’ Lagijat na YAWEI bin tok. \p \v 7 “Wal yumob garra jinggabat na weya YAWEI bin album yumob garram ebrijing weya yumob bin dumbat, en imbin lukaftumbat yumob langa dijan bigwan deset kantri. Imbin deya garram yumob langa det 40 yiya na, en imbin gibit yumob ola ebrijing weya yumob bin wandim. \p \v 8 “Bambai na wibin libum det roud weya bin go brom det dubala taun gulum Elath en Esiyangeba raidap langa det solwoda gulum Dedsi, en wibin go langa det deset roud langa Moweb. \v 9 YAWEI bin tok langa mi, ‘Nomo meigim trabul langa ola pipul langa Moweb. Detlot bigininimob blanga Lot. Yumob nomo go en fait langa olabat blanga olabat kantri. Nomo. Aibin gibit olabat det taun gulum Eiya. Ai kaan gibit yumob eni kantri langa Moweb.’” Lagijat na YAWEI bin tok langa mi.\x + \xo 2:9 \xt Jen 19:37 \x* \p \v 10 Wal wantaim detlot jaiyant gulum Emait bin oldei jidan langa det taun gulum Eiya. Detlot pipul bin brabli longwan en brabli strongbala jis laik detlot jaiyant gulum Einakait. \v 11 Detlot Mowebait pipul bin gulum olabat Emait pipul, bat deibin brabli Refait pipul. \v 12 Detlot pipul gulum Horait bin jidan langa det kantri gulum Idam, bat ola biginini blanga Isau bin andimwei olabat en deibin jidan deya, jis laik detlot Isreil pipul bin dum bambai wen deibin andimwei olabat enami en deibin jidan langa detlot kantri weya YAWEI bin gibit olabat. \p \v 13 Wal Mosis bin tok, “Bambai wibin krosim det Sered Riba jis laik YAWEI bin dalim wi. \v 14 Dijan bin 38 yiya afta wibin gowei brom Keidishbaniya langa deset kantri. Ola faiting men bin dai deya na, jis laik YAWEI bin tok.\x + \xo 2:14 \xt Nam 14:28-35 \x* \v 15 En YAWEI bin panishimbat olabat raidap imbin binijimap olabat. \p \v 16-17 “Wal afta olabat bin dai, YAWEI bin tok langa wi, \v 18 ‘Tudei na yumob garra kipgon thru det kantri gulum Moweb, en yumob garra go thru det taun gulum Eiya. \v 19 En yumob garra go gulijap na langa detlot pipul gulum Emanait hubin bigininimob blanga Lot. Nomo meigim trabul langa olabat en nomo go en fait langa olabat blanga olabat kantri, dumaji ai kaan gibit yumob tharran kantri. Aibin gibit langa detlot Emanait pipul na.’ Lagijat na YAWEI bin tok.”\x + \xo 2:19 \xt Jen 19:38 \x* \p \v 20 Wal wantaim tharran kantri bin Refait pipul kantri en deibin jidan deya olagija. Detlot Emanait pipul bin gulum olabat Seimsumim pipul. \v 21 En deibin bigismob en deibin jidan brabli longwan en strongbala jis laik Einakait pipul. Bat YAWEI bin binijimap olabat en detlot Emanait pipul bin jidan deya gin. \v 22 YAWEI bin album detlot Idamait pipul, detlot biginini blanga Isau, seimwei laik imbin album detlot Emanait pipul. YAWEI bin binijimap detlot Horait pipul, en detlot Idamait pipul bin teikoba det hil kantri, en olabat stil jidan deya. \v 23 Wantaim detlot pipul brom det ailin gulum Krit bin kaman deya wansaid langa det bigwan solwoda gulum Medatareiniyan en deibin binijimap detlot pipul gulum Eibait pipul hubin jidan deya basdam. Detlot ailin pipul bin teikoba det kantri raidap langa det taun gulum Gasa. \p \v 24 Wal Mosis bin tok na, “Afta wibin go thru langa Moweb YAWEI bin tok langa wi, ‘Yumob krosim det riba gulum Anan. Ai garra album yumob blanga bidim detlot Idamait pipul en teikoba det kantri. En ai garra hendimoba langa yumob det Idamait king gulum Saihan brom det taun gulum Heshban. \v 25 Brom tudei na, ola pipul brom najalot kantri garra bradin langa yumob. En wen olabat garra irrim yumob gulijap, olabat garra sheiksheik nomo lilbit blanga yumob.’” \s1 Detlot Isreil pipul bin binijimap King Saihan \r Nambas 21:21-30 \p \v 26 Wal Mosis bin kipgon tok, “Wal aibin jandim sambala mesinja brom det deset kantri gulum Kedemoth langa King Saihan deya langa det taun gulum Heshban blanga tok langa det king nomo blanga fait. \v 27 Deibin tok, ‘Larram melabat kaman pas langa yumob kantri, wulijim melabat gin go thru en kipgon en nomo libum det roud. \v 28 Melabat garra pei blanga daga melabat dagat en blanga woda melabat dringgim. Melabat jis wandi go thru langa yumob kantri, \v 29 raidap melabat krosim det Jodan Riba en raidap langa det kantri weya YAWEI garra gibit melabat. Detlot bigininimob blanga Isau hu jidan langa Idam, en detlot Moweb pipul hu jidan deya langa Eiyai bin larram melabat go thru olabat kantri.’ \p \v 30 “Bat King Saihan nomo bin larram wi blanga go thru langa det kantri, dumaji YAWEI bin meigim im adbala wulijim wi gin teikoba det kantri en jidan bos blanga det kantri. En imbin hepin lagijat na. \p \v 31 “Wal YAWEI bin tok langa mi, ‘Yu luk na. Aibin meigim King Saihan en det kantri blanga im wikbala blanga yu. Wal yu garra teikoba det kantri en jidan deya.’ \v 32 Wal wen King Saihan bin kaman garram ola men blanga im blanga fait langa wi gulijap langa det taun gulum Jeihas, \v 33 YAWEI bin album wi blanga kilim Saihan en im sanmob, en ola men blanga im du. \v 34 En seimtaim wibin teikoba en binijimap ebri taun, en wibin kilim olabat ded holot, ola men, ola wuman, en ola biginini langa ebri taun. \v 35 Wibin gajim loda gudwan ebrijing en ola enimul du brom ebri taun. \v 36 Wal YAWEI bin larram wi teikoba detlot taun brom Eroya gulijap langa det Anan Riba, en langa det taun gulijap langa midul langa det beli, en olawei langa Giliyad. Nomo eni taun wol bin jidan strongbala blanga wi. \v 37 Bat wi nomo bin go gulijap langa det kantri blanga detlot Emanait pipul, o gulijap langa detlot hubin jidan langa det Jeibak Riba, o langa detlot taun wansaid langa det hil kantri, o langa eni pleis weya YAWEI bin dalim wi nomo blanga go.” \c 3 \s1 Detlot Isreil pipul bin bidim King Og \r Nambas 21:31-35 \p \v 1 Wal Mosis bin kipgon tok langa ola Isreil pipul, “Brom deya wibin go langa det roud langa det kantri gulum Beishan, en King Og bin kaman garram im soljamob blanga fait langa wi gulijap langa det taun gulum Idrei. \v 2 Deya na YAWEI det trubala God bin tok langa mi. ‘Nomo bradin blanga im. Ai garra hendimoba im, en im solja olabat, en ol detlot kantri blanga im langa yumob. Wal yumob garra dum seimwan ting langa im laik yumob bin dum basdam langa det Idamait king gulum Saihan hubin jidan boswan langa det taun gulum Heshban.’ \p \v 3 “Wal YAWEI bin hendimoba det King Og en im pipul olabat langa wi, en wibin kilim olabat ded. \v 4 En langa det seimtaim wibin teikoba 60 taun langa det pleis gulum Egob weya King Og blanga Beishan bin jidan bos. \v 5 Wal ol detlot taun bin abum brabli strongwan haibala wol en deibin jadimap det wol garram geit garram ola strongwan ba langa olabat. En deibin abum sambala lilwan taun weya nomo bin abum wol. \v 6 Wal wibin binijimap ol detlot taun en wibin kilim ded ola men en ola wuman en ola biginini blanga olabat laik wibin dum deya langa detlot taun blanga King Saihan brom Heshban. \v 7 En wibin deigimwei ola enimul en ola ebrijing brom detlot taun. \p \v 8 “Wal langa det taim na wibin teikoba brom det dubala Idamait king det kantri deya sanraiswei langa Jodan Riba, brom det Anan Riba raidap langa det hil gulum Heman. \v 9 Detlot Saidan pipul gulum det hil Siriyon, en detlot Emarait pipul bin gulum det hil Senira. \v 10 En wibin teikoba det kantri Beishan brom King Og weya imbin jidan bos langa ola taun langa det fletwan kantri deya langa det hil kantri, en det dubala kantri gulum Giliyad en Beishan en raidap sanraiswei langa det dubala taun neim Salaka en Idrei. \v 11 Wal King Og bin jidan laswan na blanga detlot Refait pipul, en afta imbin dai deibin meigim det boks blanga im garram ston en imbin jidan 4 mita longwei, en 2 mita kroswei. En yumob gin luk det boks tudei deya langa det taun neim Reiba weya detlot Emanait pipul jidan.” Lagijat na Mosis bin tok. \s1 Ola klen sanraisaid langa Jodan Riba \r Nambas 32:1-42 \p \v 12 Wal Mosis bin kipgon tok, “Wal wen wibin teikoba det kantri aibin kadimat difrindifrinwan pat blanga difrindifrinwan klen. Nowathwei brom det taun gulum Eroya gulijap langa det Anan Riba, en haf det hil kantri blanga det kantri gulum Giliyad, aibin gibit langa det dubala klen neim Rubin en Ged. En aibin gibit det dubala klen ola taun du. \v 13 Aibin gibit det najalot kantri blanga Giliyad, en holot det kantri Beishan weya King Og bin jidan bos langa det haf klen blanga Manesa. Dei gulum det pleis Egob na. \p “Bifo deibin gulum Beishan det kantri blanga ola Refait pipul. \v 14 Det men neim Jaiya brom det Manesa klen bin teikoba det kantri Beishan raidap langa det dubala pleis gulum Geshuwa en Meiyaka, nowathsaid brom Beishan. En Jaiyiya bin gibit ola lilwan taun langa Beishan im ronwan neim, en tudei na pipul stil tok blanga detlot taun blanga Jaiyiya. \p \v 15 “Wal aibin gibit det kantri Giliyad langa det Mekiya femili, blanga det klen gulum Manesa. \v 16 En aibin gibit det dubala klen gulum Rubin en Ged, det kantri brom Giliyad raidap langa det Anan Riba langa sauthsaid en raidap langa det Jeibak Riba langa nowathsaid. Dijan riba bin jidan boda blanga det Emanait traib. \v 17 En langa sangodanwei det kantri bin go raidap langa det Jodan Riba brom bigwan woda gulum Gelali langa nowathsaid en langa det Dedsi langa sauthsaid en gulijap langa det bigwan hil gulum Pisga langa sanraiswei. \p \v 18 “Wal seimtaim aibin dalim detlot men brom det thribala klen gulum Rubin, Ged en haf Manesa wanim olabat garra dum. Aibin tok, ‘YAWEI bin gibit yumob dijan kantri sanraiswei brom det Jodan Riba, en deya na yumob garra jidan. Wal yumob garra jandim yumob solja blanga krosoba langa det Jodan Riba lida langa detlot najalot Isreil klen blanga album olabat blanga teikoba det kantri. \v 19 Wal langa detlot taun weya aibin olredi gibit langa yumob, yumob gin libum yumob waif en ola biginini en detlot bigmob enimul weya ai sabi yumob garram. \v 20 Yumob garra album detlot najalot klen na blanga teikoba det kantri weya YAWEI garra gibit olabat deya sangodanwei langa det Jodan Riba, raidap olabat garra jidan gudwei jis laik YAWEI bin dum basdam blanga yumob. Brom deya yumob gin gobek langa det kantri weya aibin gibit langa yumob.’\x + \xo 3:20 \xt Josh 1:12-15 \x* \p \v 21 “Brom deya aibin tok, ‘Joshuwa, yubin luk ol detlot ting wanim YAWEI bin dum langa det dubala king neim Saihan en Og, en im garra dum det seimwan ting langa ebribodi deya langa det kantri weya yu garra teikoba. \v 22 Yu nomo bradin na blanga olabat, dumaji YAWEI garra album yu.’” \s1 Mosis nomo lau go langa Keinan \p \v 23 Wal Mosis bin kipgon tok, “Langa det taim na aibin prei garram ol main hat langa YAWEI. \v 24 \fig |src="Prayer.tif" size="col" ref="3:24" \fig*Aibin prei, ‘YAWEI det boswan God, yubin shoum mi det pawa blanga yu en ola gudbala ebrijing weya yubin dum, en yu garra dum mowa igin. Nomo eni drimin iya langa dis kantri o langa skai gin shoum det strongbala pawa yu garram. \v 25 YAWEI, yu garra larram mi krosim det Jodan Riba wulijim ai wandi luk det gudbala kantri deya najasaid, en luk langa det purdiwan hil kantri en detlot hil kantri gulum Lebanan.’ \p \v 26 “Wal lagijat na aibin prei, bat dumaji yumob bin dumbat nogudbala ting, blanga tharran na YAWEI bin wail langa mi en im nomo bin teiknodis langa mi. Imbin tok, ‘Binij na! Nomo toktok oldei blanga dijan ting! \v 27 Yu garra go deya ontop langa det bigwan hil gulum Pisga en yu garra luk ebriweya langa nowathwei en sauthwei, en langa sanraiswei en sangodanwei. Yu garra luk gudwei basdam dumaji yu kaan krosim det Jodan Riba en go langa det kantri gulum Keinan.\x + \xo 3:27 \xt Nam 27:12-14; Dyud 32:48-52 \x* \v 28 En yu garra dalim Joshuwa wanim im garra dum en album im jidan strongbala, wulijim im garra sabi wanim im garra dum. Im na garra deigim detlot Isreil pipul langa det Keinan kantri blanga teikoba det kantri.’ Lagijat na YAWEI bin tok. \p \v 29 “En deya na wibin jidan langa det beli wansaid langa det taun gulum Bethpiyowa.” \c 4 \s1 Detlot Isreil pipul garra bulurrum YAWEI trubalawei \p \v 1 Wal Mosis bin kipgon tok, “Yumob garra duwit langa detlot lowa aibin titjimbat yumob. If yumob dum lagijat yumob gin teikoba det kantri weya YAWEI det trubala God, det God blanga wi grengrenfathamob gibitbat yumob. \v 2 Wal YAWEI na bin gibit yumob detlot lowa en yumob kaan pudum enimo lowa en yumob kaan kadimat enijing brom detlot lowa en yumob garra duwit wanim imbin tok.\x + \xo 4:2 \xt Reb 22:18,19 \x* \v 3 Wal yumob bin luk wanim YAWEI bin dum deya langa det bigwan hil gulum Piyowa. Imbin binijimap detlot pipul hubin weship det drimin gulum Beil.\x + \xo 4:3 \xt Nam 25:1-9 \x* \v 4 Bat ol yumob hubin jidan trubala langa YAWEI, yumob stil jidan laibala tudei. \p \v 5 “Wal aibin titjimbat yumob detlot lowa weya YAWEI det trubala God blanga mi bin dalim mi. Wal yumob garra duwit langa detlot lowa wen yumob garra teikoba det kantri en jidan bos deya. \v 6 Yumob garra bilib brabliwei en duwit langa im, wulijim detlot najalot pipul langa det najalot kantri garra luk hau kleba yumob. Wen dei irrim ol detlot lowa lagijat olabat garra tok, ‘Wotkainbala dislot pipul? Nomo eni pipul jidan klebabalawan laik dislot.’ \p \v 7 “Wal nomo eni kantri garram drimin laik wi God. Im na YAWEI en im oldei jidan gulijap langa wi wen wi wandim im, en im oldei irrim wi wen wi jingat langa im blanga album wi. \v 8 Nomo eni pipul brom eni kantri eniweya garram brabli gudwan lowa laik aibin titjimbat yumob tudei. \v 9 Yumob garra wotjim miselp en nomo foget wanim yumob bin luk garram yumob ronwan ai. En yumob garra kipgon dalimbat yumob biginini olabat du \v 10 blanga det taim wen wibin midap garram YAWEI langa det hil gulum Sainai. En YAWEI bin dalim mi, ‘Majurrumap ola pipul, dumaji mi wandim olabat blanga irrim wanim ai garra tok langa olabat, wulijim dei gin lenimbat en duwit langa mi en jidan gudwei, en dei gin titjimbat olabat bigininimob seimwei du.’ \p \v 11 “Wal yumob garra dalimbat yumob biginini olabat hau yumob bin deya gulijap langa det hil wen YAWEI bin gaburrumap det hil garram bigiswan smok, klaud en faiya. \v 12 En yumob garra dalim olabat hau YAWEI bin toktokbat langa yumob brom det faiya, en hau yumob bin irrimbat im toktokbat, bat yumob nomo bin luk im.\x + \xo 4:12 \xt Eksa 19:16-18; Hib 12:18,19 \x* \v 13 Imbin dalim yumob wanim yumob garra dum blanga kipum det strongbala pramis imbin meigim garram yumob, en yumob garra duwit langa det tenbala lowa weya imbin raidimdan langa det dubala ston.\x + \xo 4:13 \xt Eksa 31:18; 34:28; Dyud 9:10 \x* \v 14 En YAWEI bin dalim mi blanga titjimbat yumob ol detlot lowa yumob garra bulurrum wen yumob jidan langa det kantri weya yumob garra teikoba.” \x + \xo 4:14 \xt Eksa 21:1 \x* \s1 Nomo bulurrumbat drimin sheip \p \v 15 Wal Mosis bin kipgon tok, “Wen YAWEI bin tok langa yumob brom det faiya ontop langa det bigwan hil gulum Sainai, yumob nomo bin luk im. Wal yumob garra wotjimbat miselp, \v 16 en nomo bulurrumbat det nogudbalawei en meigim eni drimin sheip laik men, o gel,\x + \xo 4:16 \xt Eksa 20:4; Labid 26:1; Dyud 5:8; 27:15 \x* \v 17 o eni enimul, o bard, \v 18 o detlot enimul weya wokabat garram binji langa graun, o fish weya jidan langa woda. Yu kaan meigim eni drimin sheip lagijat.\x + \xo 4:18 \xt Rom 1:23 \x* \v 19 Wal yumob kaan larram enibodi dalim yumob blanga bulurrumbat en weshipbat det skai, en san en mun en detlot sta. YAWEI na bin gibit detlot ebrijing langa ola najalot pipul langa dijan wel blanga weship. \v 20 Bat yumob na ola pipul weya YAWEI bin bringimat brom Ijip. Wen yumob bin jidan prisana langa det kantri imbin jis laik bigbala faiya bin barnbarnbat. Imbin bringimat yumob en meigim yumob im ronwan pipul olabat, laik yumob jidan tudei na.\x + \xo 4:20 \xt Eksa 19:5; Dyud 7:6; 14:2; 26:18; Tai 2:14; 1 Pida 2:9 \x* \v 21 Dumaji yumob bin dumbat nogudbala ting, blanga tharran na YAWEI bin wail langa mi, en imbin tok langa mi strongbalawei, en imbin dalim mi ai kaan krosim det Jodan Riba en ai kaan go langa det brabli gudwan kantri weya im garra gibit yumob.\x + \xo 4:21 \xt Nam 20:12 \x* \v 22 Ai garra binij iya langa dijan kantri en ai kaan go najasaid langa det riba, bat oni yumob garra go najasaid en teikoba det gudwan kantri. \p \v 23 “Wal yumob wotjim miselp en nomo foget det strongbala pramis weya YAWEI bin meigim garram yumob. Yumob garra duwit langa det wed blanga im, en nomo meigim enikain drimin sheip, \v 24 dumaji YAWEI im brabli jelas en im nomo laigim enijing blanga deigim im pleis. Im jis laiga faiya det barnimap ebrijing.\x + \xo 4:24 \xt Hib 12:29 \x* \p \v 25 “Wal nomeda yumob garra jidan langa det kantri longtaim en abum loda biginini, bat stil yumob nomo lau dum nogudbala ting en meigim enikain drimin sheip. Det nogudbalawei im nomo gudwan blanga YAWEI, dumaji im meigim im brabli wail. \v 26 Wal tudei na ai jingat langa skai en langa graun blanga jidan witnis langa wanim ai garra tok langa yumob. If yumob nomo dum wanim aibin tok, wal yu garra binij dregli en yumob kaan jidan longtaim langa tharran kantri najasaid langa det Jodan Riba. Yu garra binij olagija. \v 27 En YAWEI garra jandimwei yumob langa najalot pipul en oni lilbit pipul garra jidan. \v 28 En deya na yumob garra weship detlot drimin sheip weya pipul bin meigim garram olabat ronwan bingga garram wadi en ston, en detlot drimin sheip kaan luk o irrim o dagat o smelim.\x + \xo 4:28 \xt Dyud 28:36 \x* \v 29 Deya na yumob garra lukabat blanga YAWEI det trubala God blanga wi, en if yumob lukabat blanga im en tenbek langa im en bulurrum im garram yumob filing holbit, wal yumob garra faindim im.\x + \xo 4:29 \xt Jera 29:13 \x* \v 30 En wen yumob abum loda trabul en olkain ting hepin langa yumob, bambai yumob garra tenim miselp en bulurrum God en duwit langa im. \v 31 Im na det brabli kainbala God en im oldei sori blanga yumob. Im kaan libum yumob o binijimap yumob. Im kaan neba foget det brabli strongbala pramis weya imbin meigim garram wi grengrenfathamob. \p \v 32 “Wal yumob jinggabat det taim bifo yumob bin bon en raitbek langa det taim weya YAWEI bin meigim pipul langa dijan wel. Yumob luk ebriweya langa dijan kantri weya imbin meigim brabli gudwan. Wal enijing lagijat bin hepin bifo? Wal nomo enibodi bin irrim enijing bin hepin lagijat bifo. \v 33 Yumob sabi eni pipul bin jidan laibala wen deibin irrim eni drimin tok langa olabat brom faiya laik yumob bin irrim? Nomo. \v 34 Wal yumob sabi eni drimin bin deigim pipul brom najawan kantri en meigim olabat im ronwan pipul laik YAWEI bin dum langa yumob wen yumob bin jidan deya langa Ijip? Yumob bin luk garram yumob ronwan ai wen imbin yusum im brabli gudwan en strongbala pawa wen imbin dum brabli klebabala ting en seibum yumob brom yumob enamimob. Imbin meigim olabat bradin nomo lilbit wen deibin luk ol dislot ting hepin. \v 35 YAWEI bin shoum yumob dijan blanga meigim yumob sabi im na det trubala God, en nomo eni drimin jidan laik im.\x + \xo 4:35 \xt Mak 12:32 \x* \v 36 Wal imbin larram yumob irrim im tok brom det skai, wulijim im gin dalim yumob wanim im wandim yumob blanga dum, en iya langa graun imbin larram yumob luk det seikridwan faiya, en imbin tok langa yumob brom tharran. \v 37 Dumaji imbin laigim wi grengrenfathamob detmatj imbin pikimat yumob en bringimat yumob brom Ijip en imbin yusum im strongbala pawa. \v 38 En YAWEI bin jandimwei detlot brabli strongbala pipul lida langa yumob, wulijim imbin larram yumob teikoba det kantri, en det kantri im stil blanga yumob. \v 39 Wal yumob jinggabat tudei en nomo foget det YAWEI im God langa skai en langa graun en nomo eni drimin laik im. \v 40 Yumob garra duwit langa detlot lowa blanga im weya aibin dalimbat yumob tudei. If yumob dum lagijat yumob meigim gudwei blanga yumob bigininimob olabat, en yumob garra kipgon jidanbat langa dijan kantri weya YAWEI bin gibit yumob olagija.” Lagijat na Mosis bin tok. \s1 Thribala seifwan taun sanraiswei langa det Jodan Riba \p \v 41 Wal Mosis bin pikimat thribala taun sanraiswei langa det Jodan Riba, \v 42 en if enibodi bin kilim sambodi ded wen im nomo bin min blanga kilim im, en det sambodi nomo bin enami blanga im, wal im lafta go langa wanbala seifwan taun en nobodi kaan kilimbat im deya. \v 43 Langa det Rubin klen det seifwan taun bin Besa langa det fletwan deset kantri. En langa det Ged klen det seifwan taun bin Remoth langa det kantri gulum Giliyad. En langa det Manesa klen det seifwan taun bin Golan langa det kantri gulum Beishan.\x + \xo 4:43 \xt Josh 20:8,9 \x* \s1 Mosis bin dalimbat ol detlot lowa blanga God \p \v 44-46 Wal afta deibin libum Ijip en wen deibin sanraisaid langa det Jodan Riba gulijap langa det taun gulum Bethpiyowa, deya na Mosis bin gibit detlot lowa blanga God langa detlot Isreil pipul. Tharran pleis bin weya King Saihan bin jidan bos blanga detlot Emarait pipul langa det taun gulum Heshban. Wal Mosis en detlot pipul brom Isreil bin bidim detmob. \v 47 Deibin teikoba det kantri, en det kantri blanga det najawan Idamait king gulum Og brom Beishan. Imbin jidan sanraisaid langa det Jodan Riba. \v 48 Dijan kantri bin gajimap det taun gulum Eroya, gulijap langa det riba gulum Anan en raidap langa nowathwei langa det hil gulum Siriyon, det naja neim bin Heman, \v 49 en detlot kantri sanraiswei brom det Jodan Riba en det kantri sauthwei raidap langa det solwoda gulum Dedsi, en sanraiswei langa det hil gulum Pisga. \c 5 \s1 Det tenbala lowa \r Eksadas 20:1-17 \p \v 1 Wal Mosis bin majurrumap ola Isreil pipul en imbin dalim olabat, “Ol yumob Isreil pipul, yumob garra lisin brabliwei langa dislot lowa weya ai garra dalimbat yumob tudei. Yumob garra len ol dislot lowa en yumob garra teiknodis en duwit. \v 2 Deya langa det hil gulum Sainai YAWEI det trubala God blanga wi bin meigim det brabli strongbala pramis, \v 3 nomo oni garram wi dedimob bat garram wi du weya wi jidan laibala tudei. \v 4 Deya ontop langa det bigwan hil YAWEI bin tok langa yumob brom insaid langa det faiya. \v 5 Langa det taim na aibin jandap deya hafwei langa yumob en YAWEI, blanga dalim yumob wanim imbin tok langa mi, dumaji yumob bin bradin blanga det faiya en yumob nomo bin wandi go ontop langa det bigwan hil. \p “Wal YAWEI bin tok, \v 6 ‘Mi na YAWEI det trubala God blanga yumob hubin bringimat yumob brom Ijip, weya yumob bin wekinmen en wekingel jis laiga prisana. \p \v 7 “‘Yumob nomo lau blanga weshipbat eni drimin, oni mi na, YAWEI. \p \v 8 “‘Yumob nomo lau blanga meigim enikain sheip laik enijing langa skai o enijing langa graun o enijing langa woda. \v 9 Yumob nomo lau blanga nildan langa enikain drimin sheip en nomo weship langa detkain ting, dumaji mi na YAWEI det trubala God blanga yumob, en mi jelas en mi nomo laigim enijing blanga deigim main pleis. En ai garra panishim ol detlot pipul hu gibit mi bekboun, en detlot bigininimob blanga olabat weya garra kaman afta raidap langa det namba 4 jinareishan. \v 10 Bat detlot pipul hu laigim mi en bulurrum main lowa, ai garra shoum olabat ai laigim olabat du. Ai garra shoum loda pipul ai laigim olabat brabliwei.\x + \xo 5:10 \xt Eksa 34:6,7; Labid 26:1; Nam 14:18; Dyud 4:15-18; 7:9,10; 27:15 \x* \p \v 11 “‘Yumob nomo lau blanga yusum main neim nogudbalawei, dumaji mi na YAWEI det trubala God blanga yumob, en ai garra panishim enibodi hu yusum main neim rongwei.\x + \xo 5:11 \xt Labid 19:12 \x* \p \v 12 “‘Yumob garra meigim det namba 7 dei gulum Sebathdei seikridwan, dumaji mi na YAWEI en mi na dalimbat yumob.\x + \xo 5:12 \xt Eksa 16:23-30; 31:12-14 \x* \v 13 Yumob gin dum wek fo 6 dei, \v 14 bat langa det namba 7 dei gulum Sebathdei im speshalwan dei blanga main. Nobodi nomo lau blanga dum wek langa det dei, nomo yumob o yumob biginini olabat, o yumob wekinmen en wekingel hu jidan laiga prisana o yumob enimul o pipul weya dei jidan streinja langa yumob kantri. Blanga ol yumob wekinmen en wekingel hu jidan laiga prisana, dei garra abum spel du jis laik yumob.\x + \xo 5:14 \xt Eksa 23:12; 31:15; 34:21; 35:2; Labid 23:3 \x* \v 15 Yumob sabi wen yumob bin jidan wekinmen en wekingel laiga prisana langa Ijip en mi na YAWEI det trubala God blanga yumob bin bringimat yumob brom Ijip garram main gudwan en strongbala pawa. Blanga tharran na mi dalim yumob strongbalawei yumob garra meigim det Sebathdei speshalwan blanga main. \p \v 16 “‘Yumob garra rispek en teiknodis langa yumob dedi en mami. Mi na YAWEI det trubala God blanga yumob en yumob garra dum wulijim ebrijing gin jidan gudwan blanga yumob en yumob gin jidan longtaim langa det kantri weya ai garra gibit langa yumob.\x + \xo 5:16 \xt Dyud 27:16; Meth 15:4; 19:19; Mak 7:10; 10:19; Luk 18:20; Ifi 6:2,3 \x* \p \v 17 “‘Yumob nomo lau blanga medrim enibodi.\x + \xo 5:17 \xt Jen 9:6; Labid 24:17; Meth 5:21; 19:18; Mak 10:19; Luk 18:20; Rom 13:9; Jeims 2:11 \x* \p \v 18 “‘Yumob nomo lau blanga silipsilip garram enibodi, oni yu waif o yu hasbin.\x + \xo 5:18 \xt Labid 20:10; Meth 5:27; 19:18; Mak 10:19; Luk 18:20; Rom 13:9; Jeims 2:11 \x* \p \v 19 “‘Yumob nomo lau blanga stilimbat enijing.\x + \xo 5:19 \xt Labid 19:11; Meth 19:18; Mak 10:19; Luk 18:20; Rom 13:9 \x* \p \v 20 “‘Yumob nomo lau blanga pudum bleim langa enibodi en tokabat enibodi nogudbalawei.\x + \xo 5:20 \xt Eksa 23:1; Meth 19:18; Mak 10:19; Luk 18:20 \x* \p \v 21 “‘Yumob nomo lau blanga wandimbat najamen waif o haus o im kantri o im wekinmen o wekingel hu jidan laiga prisana o im buligimob o im dongkimob o blanga im ron ebrijing.’ Lagijat na YAWEI bin tok.” \x + \xo 5:21 \xt Rom 7:7; 13:9 \x* \p \v 22 Wal Mosis bin kipgon tok, “Dislot na ola lowa weya YAWEI bin dalim langa yumob wen yumob bin majurrumap miselp langa det bigwan hil. Wen imbin tok brom det faiya en brom det bigwan klaud, imbin gibit yumob oni dislot lowa na. Brom deya imbin raidimdan ol dislot lowa langa dubala fletwan ston en imbin gibit langa mi.” \s1 Ola pipul bin bradin \r Eksadas 20:18-21 \p \v 23 Wal Mosis bin kipgon tok, “Wen det bigwan hil bin barnbarnbat garram faiya en yumob bin irrim YAWEI tok brom det dakwan pleis, wal yumob lida en ola boswan blanga ola klen blanga yumob bin kaman langa mi, \v 24 en deibin tok, ‘Tudei wen melabat bin lisin langa YAWEI tok brom det faiya melabat bin sabi blanga im shainiwan lait en pawa. Imbin tok langa melabat bat im nomo bin kilim melabat ded. Wal melabat sabi im gin dum lagijat en nomo kilim pipul ded wen im tok langa pipul. \v 25 Bat melabat nomo wandi dai. Det brabli hotwan faiya na garra binijimap melabat. If melabat irrim YAWEI det God blanga wi tok igin, wal melabat garra dai. \v 26 Wen det laibalawan God im tok langa enibodi brom faiya, im gin kipgon jidan laibalawan? Nomo. \v 27 Yu gobek Mosis langa YAWEI blanga wi God en irrim wanim im tok. Brom deya yu garra kambek en dalim melabat wanim imbin dalim yu en melabat garra lisin en duwit.’ Lagijat na ola lidamob en boswan bin tok.” \x + \xo 5:27 \xt Hib 12:18,19 \x* \p \v 28 Wal Mosis bin kipgon tok, “Wen YAWEI bin lisin langa yumob, imbin dalim langa mi, ‘Aibin irrim wanim dislot pipul bin tok en olabat rait. \v 29 Wotfo olabat nomo dum lagijat langa mi olataim? Mi brabli wandim olabat blanga rispek mi en teiknodis langa mi en main lowa wulijim ai garra dum ola gudbala ting olagija langa olabat en langa olabat bigininimob. \v 30 Yu go en dalim olabat blanga gobek langa olabat kemp na. \v 31 Bat yu Mosis, yu jidan iya garram mi en ai garra dalim yu ol detlot lowa en wed blanga main. Brom deya yu garra gobek en titjim ol main lowa langa detlot pipul wulijim olabat garra teiknodis langa detlot lowa langa det kantri weya ai garra gibit olabat na.’ Lagijat na YAWEI bin tok.” \p \v 32 Wal Mosis bin kipgon tok, “Yumob Isreil pipul, yumob garra teiknodis en duwit ebrijing YAWEI det trubala God blanga wi bin tok blanga im lowa. Yumob dum ebrijing weya imbin dalim yumob blanga dum. \v 33 Yumob teiknodis en duwit langa ol detlot lowa na wulijim ebrijing gin jidan gudbalawei blanga yumob en wulijim yumob gin kipgon jidan langa det kantri weya yumob garra teikoba.” \c 6 \s1 Det brabliwan lowa blanga YAWEI \p \v 1 Wal Mosis bin kipgon tok, “Dislot na ola lowa weya YAWEI det trubala God blanga wi bin dalim mi blanga titjimbat yumob. Yumob garra kipum detlot lowa langa det kantri weya yumob garra teikoba. \v 2 Ol yumob en ol yumob bigininimob garra shoum rispek langa YAWEI en teiknodis langa im lowa weya ai gibit yumob na. Yumob garra dum lagijat wulijim yumob gin jidan longtaim langa det kantri weya YAWEI garra gibit yumob. \v 3 Ol yumob Isreil pipul teiknodis en duwit langa dislot lowa wulijim ebrijing garra jidan gudwan blanga yumob, en yumob garra abum loda biginini langa det brabli gudwan kantri weya im garram gudwan graun blanga growimapbat ola daga. Lagijat na YAWEI det trubala God blanga wi grengrenfathamob bin pramisim wi. \p \v 4 “Wal ol yumob Isreil pipul, yumob nomo fogedabat YAWEI. Oni im na det God blanga wi.\x + \xo 6:4 \xt Mak 12:29 \x* \v 5 Yumob garra laigim YAWEI detmatj insaid langa yumob hat. Yumob garra laigim im brabliwei garram ol yumob filing holbit langa yumob laif en gibit miselp holbit langa YAWEI.\x + \xo 6:5 \xt Meth 22:37; Mak 12:30; Luk 10:27 \x* \v 6 Nomo fogedabat langa dislot lowa weya aibin dalimbat yumob tudei. \v 7 Titjimbat dislot lowa langa ola biginini blanga yumob. Kipgon toktokbat blanga dislot lowa olataim wen yumob jidan langa kemp, o wen yumob go samweya, o wen yumob abumbat spel, o wen yumob wekwekbat du. \v 8 Yumob garra raidimdan dislot lowa langa yumob amben en langa yumob hedben en werrimon langa yumob am en hed, wulijim im garra meigimbat yumob jinggabat langa im lowa olataim.\fig |src="HK00274B.TIF" size="col" ref="6:8" \fig* \v 9 En yumob garra raidimdan olabat langa ola dowa pos langa yumob haus en langa ola geit du.” \x + \xo 6:9 \xt Dyud 11:18-20 \x* \s1 YAWEI gibit woning langa ola Isreil pipul \p \v 10 Wal Mosis bin kipgon tok, “YAWEI det trubala God blanga wi bin pramisim Eibrahem, Aisik en Jeikob, blanga gibit yumob det kantri garram ola brabli ritjwan en bigwan taun weya yumob nomo bin bildimap.\x + \xo 6:10 \xt Jen 12:7; 26:3; 28:13 \x* \v 11 En langa detlot taun na ola haus garra abum ola gudwan ebrijing insaid weya yumob nomo bin abum bifo. En ola wel garram woda dei jidan deya du weya yumob nomo bin grajim, en ola greiptri en det tri gulum olibtri jidan deya du weya yumob nomo bin plentimbat bifo. Wen YAWEI im bringimap yumob langa det kantri yumob garra abum detmatj daga na. \v 12 Yumob garra wotjim miselp en nomo fogedabat YAWEI hubin bringimat yumob brom Ijip weya yumob bin jidan wekinmen en wekingel laiga prisana. \v 13 Yumob garra gibit rispek langa YAWEI det trubala God blanga wi, en oni langa im. Yumob garra weship im en wen yumob meigim pramis, meigim det pramis oni langa im neim.\x + \xo 6:13 \xt Meth 4:10; Luk 4:8 \x* \v 14 Nomo weship ola drimin sheip blanga ol detlot pipul weya jidan gulijap langa yumob. \v 15 If yumob weship detlot drimin sheip na, wal YAWEI garra gitwail brabliwei en im garra kaman en binijimap yumob holot jis laiga faiya, dumaji YAWEI det trubala God blanga wi, im olataim jidan garram yumob. Wal im brabli jelas en im nomo laigim enijing blanga deigim im pleis. \p \v 16 “Wal yumob nomo wandi testimbat YAWEI det trubala God blanga wi blanga enijing wulijim yumob bin dumbat deya langa det kantri gulum Masa.\x + \xo 6:16 \xt Eksa 17:1-7; Meth 4:7; Luk 4:12 \x* \v 17 Yumob garra meiksho brabliwei blanga teiknodis langa ola lowa weya imbin gibit yumob. \v 18 If yumob dum lagijat weya YAWEI bin tok ebrijing gin jidan gudwan blanga yumob. Yumob gin jidan bos langa det brabli gudwan kantri weya YAWEI bin pramisim longtaim langa ol wi grengrenfathamob, \v 19 en yumob garra andimwei detlot enami blanga yumob jis laik YAWEI bin pramisim. \p \v 20 “Wal bambai yumob bigininimob garra askim yumob, ‘Wotfo YAWEI det trubala God blanga wi bin dalim wi blanga teiknodis langa ol dislot lowa?’ \v 21 Wal yumob garra dalim detlot biginini, ‘Wibin jidan wekinmen en wekingel laiga prisana blanga det king langa Ijip en YAWEI bin bringimat wi brom Ijip garram im strongbalawan pawa. \v 22 Garram wi ronwan ai wibin luk YAWEI bin dumbat ola klebabala ting garram im pawa en weya imbin meigim ola brabli nogudwan ting weya meigim olabat bradin nomo lilbit kaman langa det king en langa detlot boswan en ola pipul hubin jidan deya langa Ijip. \v 23 YAWEI bin seibum wi brom Ijip blanga bringim wi iya en gibit wi dijan kantri na, jis laik imbin pramisim langa wi grengrenfathamob. \v 24 Brom deya YAWEI det trubala God blanga wi bin dalim wi blanga lisin en duwit langa ol dislot lowa en gibit rispek langa im. Wal if wi dum lagijat na im garra oldei maindimbat wi en im garra meigim wi kantri jidan ritjwan olataim. \v 25 If wi teiknodis en duwit trubalawei langa ebrijing weya YAWEI bin dalim wi blanga dum, wal im garra jidan gudbinji brabliwei garram wi.’ Lagijat na yumob garra tok langa yumob biginini.” \c 7 \s1 YAWEI ronwan pipul \r Eksadas 34:11-16 \p \v 1 Wal Mosis bin kipgon tok langa ola Isreil pipul, “YAWEI det trubala God blanga wi garra deigim yumob langa det kantri weya yumob garra teikoba blanga jidan deya na. Im garra andimwei ola najalot traib brom det kantri. Wen yumob kaman gulijap olawei langa det kantri YAWEI garra andimwei sebenbala strongbala traib weya olabat jidan detmatj na. Olabat jidan strongwan pipul. Olabat ola Hitait, Gegashait, Emarait, Keinanait, Perasait, Hibait en Jebusait traib.\x + \xo 7:1 \xt Eks 13:19 \x* \v 2 Wal wen YAWEI gibit yumob detlot pipul en yumob bidim langa olabat, wal yumob garra binijimap olabat holot na. Yumob nomo meigim miselp gudfren gija o shoum miselp yumob sori langa olabat. \v 3 Yumob nomo merrit langa olabat en nomo larram ola biginini blanga yumob merrit langa olabat, \v 4 dumaji bambai detlot najalot pipul mait meigim yumob bigininimob gowei brom YAWEI blanga weshipbat enikain drimin. If yumob dum tharran, wal YAWEI garra gitwail brabli langa yumob en im garra binijimap yumob kwikbala na. \v 5 Wal yumob garra breigimap ola teibul blanga ofring langa ola weship pleis en breigimap ola seikridwan ston weya olabat jandap streidap. Yumob garra kadimdan ola gelwan drimin sheip gulum Eshara en barnimap ola wudwan drimin sheip blanga olabat.\x + \xo 7:5 \xt Dyud 12:3 \x* \v 6 Yumob garra dum lagijat na, dumaji yumob blanga YAWEI. Imbin pikimat yumob pipul brom ola najalot pipul hu jidan langa ola kantri blanga jidan im ronwan speshalwan pipul.\x + \xo 7:6 \xt Eksa 19:5; Dyud 4:20; 14:2; 26:18; Tai 2:14; 1 Pida 2:9 \x* \p \v 7 “Wal yumob sabi wotfo YAWEI bin pikimat yumob? Im nomo bin pikimat yumob dumaji yumob bin jidan detmatj brom ol detlot najalot pipul. Nomo. Yumob bin jidan oni lilbit pipul langa ola kantri. \v 8 Bat YAWEI bin pikimat yumob dumaji imbin laigim yumob brabliwei en imbin wandim blanga kipum det pramis weya imbin meigim garram wi grengrenfathamob longtaim. Blanga tharran na imbin bringimat yumob garram im strongwan pawa en imbin meigim yumob fri brom det king blanga Ijip weya bin meigim yumob wekinmen en wekingel jis laiga prisana. \v 9 Yumob garra jinggabat YAWEI det trubala God blanga wi. Im det wanbala God na, en im brabli trubalawan. Im garra kipum im brabli strongbala pramis weya im oldei kipgon laigim detmatj ola pipul hu laigim im en teiknodis langa im lowa, \v 10 bat im kaan holdimbek miselp blanga panishim ol detlot pipul hu gibit bekboun langa im.\x + \xo 7:10 \xt Eksa 20:5,6; 34:6,7; Nam 14:18; Dyud 5:9,10 \x* \v 11 Wal yumob garra teiknodis en duwit wanim yumob bin len. Yumob garra dum ola lowa weya aibin dalimbat yumob tudei.” \s1 Wen yu dum wanim YAWEI wandim \r Dyudaranami 28:1-14 \p \v 12 Wal Mosis bin kipgon tok, “If yumob lisin langa dislot lowa en duwit trubalawei, wal YAWEI det trubala God blanga wi garra oldei kipum im strongbala pramis garram yumob. En im na garra oldei kipgon laigim yumob detmatj, jis laik imbin pramisim yumob grengrenfathamob longtaim. \v 13 YAWEI garra laigim yumob en jidan kainbala blanga yumob en im garra meigim yumob pipul blanga jidan detmatj na. Im garra meigim det graun brabli gudwan blanga yumob wulijim yumob gin abum detmatj sid daga, wain en oliboil. Im garra meigim yumob blanga abum loda buligi en ship. Im garra gibit yumob ol dislot ebrijing na langa det kantri weya imbin pramisim langa yumob grengrenfathamob longtaim. \v 14 Im garra gibit yumob brabli gudwan ting, mowa langa ola najalot pipul. Ol yumob garra kipgon abumbat mowa biginini, en ol yumob enimul du garra kipgon abumbat lilwan du. \v 15 Wen yumob bin jidan langa Ijip, yumob bin abum olkain siknis. Bat YAWEI garra maindimbat yumob en yumob kaan jidan sikbala. Im garra pudum detlot siknis langa detlot enami blanga yumob. \v 16 Yumob garra binijimap ola pipul langa ola difrin kantri, weya YAWEI det trubala God blanga wi garra hendimoba langa yumob pawa. Nomo shoum sori filing blanga olabat. Yumob nomo weship langa olabat drimin. If yumob dum lagijat, tharran garra meigim bigwan trabul kaman langa yumob.\x + \xo 7:16 \xt Dyud 11:13-17 \x* \p \v 17 “Wal nomo jinggabat haumeni pipul jidan deya, o jinggabat yumob kaan andimwei langa olabat. \v 18 Nomo bradin blanga olabat. Yumob jinggabat wanim YAWEI det trubala God blanga wi bin dum langa det king blanga Ijip en langa ol im pipul deya. \v 19 Yumob sabi blanga detlot nogudwan siknis weya yumob bin luk garram yumob ronwan ai en langa detlot klebawan ting en det strongbalawan pawa weya YAWEI bin yusum blanga bringimat yumob brom Ijip. Wal jis laik imbin meigim sambala Ijip pipul sikbala en bin binijimap sambala, lagijat du im garra dum langa dislot pipul weya yumob bradin langa olabat. \p \v 20 “YAWEI garra meigim olabat brabli hatjamp en im garra binijimap ol detlot pipul hu ranawei en haidim miselp. \v 21 Wal nomo bradin blanga dislot pipul. YAWEI det trubala God blanga wi im jidan garram yumob. Im na det brabli haibalawan God en yu garra gibit im rispek brabliwei. \v 22 YAWEI garra kipgon andimweibat detlot pipul lilbitlilbit wen yumob teikoba det kantri. Yumob kaan binijimap ol detlot pipul streidawei, dumaji if yumob dum lagijat na, bambai detmatj jigiwan enimul garra jidan deya en im maitbi nogudwan blanga yumob. \p \v 23 “YAWEI garra hendimoba detlot enami langa yumob en im garra meigim olabat bradinbat raidap yumob kilim olabat ded. \v 24 YAWEI garra hendimoba langa yumob detlot king langa olabat ronwan kantri. Yumob garra kilim en binijimap olabat holot na, en nobodi garra jinggabat langa olabat enimo. Nobodi garra stapam yumob. Bat yumob garra binijimap ebribodi na. \v 25 Yumob garra barnim detlot wudwan en stonwan drimin sheip. Nomo wandimbat detlot silba en gol weya im jidan langa detlot drimin sheip, en nomo deigim blanga yumob ronselp. If yumob dum lagijat tharran garra meigim bigwan trabul kaman langa yumob, dumaji YAWEI nomo laigim lagijat, det wei na weya pipul weshipbat olkainaba ting. \v 26 Nomo bringim drimin sheip langa yumob kemp, dumaji det seim nogudwan ting garra jidan langa yumob weya jidan langa detlot drimin sheip. Yumob garra heidim en nomo wandimbat detlot drimin sheip, dumaji detlot ting brabli nogudwan langa YAWEI.” \c 8 \s1 Det gudbala kantri YAWEI garra gibit \p \v 1 Wal Mosis bin kipgon tok langa detlot Isreil pipul, “Yumob garra teiknodis en duwit brabliwei langa dislot lowa weya aibin dalimbat yumob tudei, wulijim yumob gin teikoba det kantri en meigim miselp bigismob deya langa det kantri weya YAWEI det trubala God bin pramisim langa wi grengrenfathamob. \v 2 Yumob jinggabat detlot 40 yiya na weya YAWEI bin deigim wi thru det deset kantri. Imbin jandim detlot trabul blanga meigim yumob jidan lobala en blanga testimbat yumob, wulijim im gin luk wanim yumob garra dum en if yumob garra bulurrumap im trubalawei. \v 3 YAWEI bin meigim yumob jidan hanggriwan en afta imbin gibit yumob det daga gulum mena weya ola grengrenfathamob blanga wi nomo bin dagadagat bifo. Imbin dum lagijat blanga titjim yumob im nomo oni det daga det meigim pipul jidan laibala, najing. Det wed blanga YAWEI na meigim pipul jidan laibala.\x + \xo 8:3 \xt Meth 4:4; Luk 4:4 \x* \v 4 Langa dislot 40 yiya, yumob klos nomo bin go rabishwan, en yumob fut nomo bin swelap. \v 5 Yumob jinggabat na. YAWEI streitinimap yumob en im panishim yumob jis laik dediwan en mamiwan streitinimap ola biginini blanga dubala. \v 6 Wal blanga tharran deya na yumob garra dum wanim YAWEI bin dalim yumob. Yumob garra rispek langa im en dum ebrijing weya imbin dalim yumob blanga dum. \v 7 YAWEI garra deigim yumob langa det brabli gudbala kantri weya garram loda riba en springwoda, en det woda weya im kamat kwikbala brom graun en go thru langa hil kantri. \v 8 Det kantri im gudwan blanga growimap ola sid daga gulum wit en bali, en ola frut daga gulum greip, fig, pamagrenit en olib en blanga shugabeig du. \v 9 Langa det kantri yumob kaan neba jidan hanggriwan igin en yumob kaan neba lukaran enijing enimo. En yumob gin faindim aiyan langa ol detlot bigbala ston en wen yumob grajim det hil kantri yumob garra faindim kopa. \v 10 Yumob garra abum ebrijing yumob wandim blanga dagat en yumob garra gibit theingks langa YAWEI det trubala God blanga wi blanga det brabli gudbala kantri weya imbin gibit langa yumob.” \s1 Nomo fogedabat YAWEI \p \v 11 Wal Mosis bin kipgon tok, “Yumob garra wotjim miselp en nomo fogedabat YAWEI det trubala God blanga wi. Nomo stap jinggabat en bulurrumbat detlot lowa weya ai gibitbat yumob tudei. \v 12 Wen yumob abum ebrijing weya yumob gin dagadagat en wen yumob binij blanga meigim ola gudwan haus jidan gudwei, \v 13 en wen yumob abum loda buligi en ship en loda silba en gol en ola najalot ting, \v 14 en wen yumob abum detmatj, meiksho yumob nomo meigim miselp haibala en fogedabat YAWEI na hubin bringimat yumob brom Ijip weya yumob bin wekinmen en wekingel hubin jidan laiga prisana. \v 15 Imbin bringimap yumob thru langa det brabli bigiswan en brabli nogudwan deset kantri weya ola jigiwan sneik en skopiyan jidan. En langa det draiwan kantri YAWEI bin meigim woda kamat brom det bigbala ston blanga yumob. \v 16 Langa det deset kantri imbin gibit yumob det daga gulum mena blanga dagat weya wi grengrenfathamob nomo bin dagat bifo. Imbin jandim trabul langa yumob blanga luk hau yumob garra jandap blanga im en blanga meigim yumob jidan lobala. En imbin dum lagijat blanga yumob dumaji imbin wandi gibit yumob olkain gudbala ting.\x + \xo 8:16 \xt Hos 13:5,6 \x* \v 17 If yumob gedim loda ebrijing, wal yumob nomo tok, ‘Mi brabli ritjwan. Aibin gedim ol dislot ebrijing miselp.’ \v 18 Dumaji YAWEI na garra gibit yumob ol detlot ebrijing blanga meigim yumob jidan ritjwan. Im garra dum lagijat dumaji im kipum det brabli strongwan pramis weya imbin gibit langa wi grengrenfathamob. \v 19 Wal yumob garra kipgon jinggabat YAWEI en nomo weship en bulurrumap detlot drimin sheip. Tudei na yumob lisin. If yumob gibit bekboun langa YAWEI, wal im na garra binijimap yumob. \v 20 If yumob nomo bulurrum YAWEI trubalawei, wal im na garra binijimap yumob jis laik im garra binijimap detlot pipul hu jidan langa detlot kantri weya im garra gibit yumob.” \c 9 \s1 Detlot Isreil pipul nomo bin teiknodis langa YAWEI \p \v 1 Wal Mosis bin kipgon tok, “Lisin langa mi ol yumob Isreil pipul! Dregli yumob garra krosim det Jodan Riba en yumob garra go en teikoba det kantri weya najalot pipul jidan bigismob nomeda olabat mowa strongbala langa yumob. Olabat taun garram haibala wol gulijap tatjim det skai. \v 2 Detlot na, ola jaiyant brom det Enakait traib, olabat strongbala en brabli longbala. Yumob bin irrim najalot pipul tok, ‘Nobodi kaan bidim olabat.’ \v 3 Bat tudei na yumob garra luk garram yumob ronwan ai, YAWEI det trubala God im garra go lida langa yumob laiga bigwan faiya. Im garra album yumob en yumob garra binijimap olabat kwikbala jis laik YAWEI bin pramis. \p \v 4 “Wal YAWEI garra andimwei detlot pipul lida langa yumob. En afta na, wen yumob jidan langa det kantri yumob kaan tok, ‘YAWEI bin gibit melabat dijan kantri dumaji melabat gudbala.’ Nomo! Im dum lagijat dumaji dei nogudbala pipul. \v 5 Yumob reken im larram yumob teikoba det kantri dumaji yumob gudbala en dum wanim YAWEI wandim yumob blanga dum, bat najing! Im garra andimwei ol detmob, dumaji detmob brabli nogudbala pipul en im garra kipum det pramis weya imbin gibit langa wi grengrenfatha olabat Eibrahem, Aisik, en Jeikob. \v 6 Bat yumob lafta sabi dijan. Im nomo gibit yumob dijan kantri dumaji yumob gudbala. Nomo! Yumob brabli adbala pipul. \p \v 7 “Yumob nomo fogedabat weya yumob bin meigim YAWEI gitwail langa yumob langa det deset kantri. Yumob nomo bin teiknodis en duwit langa YAWEI brom det taim wen yumob bin libum Ijip raidap yumob bin kamat iya. \v 8 Wen yumob bin jidan langa det hil gulum Sainai yumob bin meigim YAWEI gitwail brabliwei en imbin gulijap blanga binijimap yumob. \v 9 Aibin go ontop langa det bigwan hil blanga gedim det dubala ston garram det brabli strongbala pramis weya YAWEI bin meigim garram yumob. Aibin jidan deya ontop langa det bigwan hil blanga 40 dei en 40 nait en ai nomo bin dagat eni daga en dringgim eni woda.\x + \xo 9:9 \xt Eksa 24:18 \x* \p \v 10 “Brom deya YAWEI bin gibit mi det dubala ston weya imbin raidimdan garram im ronwan bingga wanim imbin tok langa yumob brom det faiya langa det dei wen yumob bin majurrumap miselp deya langa bodam langa det bigwan hil. \v 11 Wal afta detlot 40 dei en 40 nait YAWEI bin gibit langa mi det dubala ston weya imbin raidimdan det brabli strongbala pramis. \p \v 12 “Brom deya YAWEI bin dalim mi, ‘Yu godan streidawei langa yu pipul olabat det yubin bringimap brom Ijip, dumaji ol detlot pipul bin dum brabli nogudbala ting. Olabat bin olredi meigim det drimin sheip, en deibin gibit bekboun langa mi en nomo dum enijing aibin dalim olabat blanga dum. \p \v 13 “‘Wal ai sabi wotkain detlot pipul. Olabat brabli adbala. Dei nomo wandi lisin. \v 14 Nomo trai stapam mi na, dumaji ai garra binijimap olabat en nobodi kaan sabi langa olabat enimo. Ai garra meigim yu det dedi blanga bigismob pipul weya garra jidan brabli strongbala, en mowa strongbala langa dislot pipul iya tudei.’ \p \v 15 “Brom deya aibin tenaran en kamdan brom det bigwan hil en aibin garrimap det dubala ston weya imbin raidimdan det strongbala pramis wen det hil bin barnbarn garram faiya. \v 16 Aibin luk yumob, en streidawei aibin sabi yumob nomo bin teiknodis wanim YAWEI bin dalim yumob blanga dum, en yumob bin dum brabli nogudbala ting langa im wen yumob bin meigimbat det drimin sheip laiga boiwan gabigabi. \v 17 En rait deya lida langa yumob aibin tjakamdan langa graun det dubala fletwan ston en deibin ol bitsap. \p \v 18 “Brom deya wanmo taim igin aibin leidan feisdan blanga weship langa YAWEI fo 40 dei en 40 nait en ai nomo bin dagat daga en dringgim enijing. Aibin dum dijan dumaji yumob bin dumbat nogudbala ting langa YAWEI en yumob bin meigim im gitwail brabliwei. \v 19 Aibin brabli bradin, dumaji YAWEI bin gitwail brabliwei en imbin wandi blanga binijimap yumob. Bat igin YAWEI bin lisin langa mi.\x + \xo 9:19 \xt Hib 12:21 \x* \v 20 YAWEI bin gitwail langa Eran du en imbin wandi kilim im, bat dumaji aibin prei blanga Eran streidawei. \v 21 Aibin deigim det nogudbala gabigabi sheip weya yumob bin meigim, en aibin tjakam insaid langa det faiya. En aibin breigimap det drimin sheip en bitsimap raidap imbin jidan wulijim det das. Aibin gajim det das en aibin tjakam im langa det lilwan riba weya bin randan brom det hil. \p \v 22 “En yumob bin meigim YAWEI gitwail du wen yumob bin deya langa Tebera, Mesa, en Kibrathataba.\x + \xo 9:22 \xt Eksa 17:7; Nam 11:3,34 \x* \v 23 En yumob nomo bin teiknodis langa im wen imbin jandim yumob brom Keidishbaniya en imbin dalim yumob blanga go en teikoba det kantri weya imbin wandi gibit yumob. Yumob bin gibit bekboun langa im.\x + \xo 9:23 \xt Nam 13:25—14:38; Dyud 1:21,26; Hib 3:16 \x* \v 24 Blanga longtaim aibin sabi yumob en langa det taim na yumob bin gibit bekboun langa YAWEI. \p \v 25 “Wal dumaji yumob bin lagijat, aibin leidan langa graun feisdan blanga weship langa YAWEI fo 40 dei en 40 nait, dumaji aibin sabi YAWEI bin jinggabat blanga binijimap yumob. \v 26 Aibin prei, ‘YAWEI yu na det boswan God. Lisin langa mi na en nomo binijimap yu ronwan pipul olabat, detlot pipul weya yubin seibum en bringimat brom Ijip, dumaji yu brabli strongwan en garram detmatj pawa. \v 27 Yu jinggabat blanga detlot wekinmen blanga yu neim Eibrahem, Aisik en Jeikob. Nomo teiknodis blanga dislot pipul weya dei jidan brabli adbala en nogudbala en dumbat ola nogudbala ting. \v 28 If yu binijimap olabat, detlot pipul brom Ijip garra tok, “YAWEI nomo garram det pawa blanga deigim olabat langa det kantri weya imbin pramis olabat. Imbin deigim im ronwan pipul olabat langa deset kantri blanga binijimap olabat, dumaji im nomo laigim olabat.” \v 29 Bat detlot pipul blanga yu na. Yu na bin pikimat olabat blanga jidan yu ronwan pipul. Yubin bringimat olabat brom Ijip dumaji yubin yusum yu brabli gudbala en strongbala pawa.’ Lagijat na aibin prei.” \c 10 \s1 Mosis bin gedim detlot lowa igin \r Eksadas 34:1-10 \p \v 1 Wal Mosis bin kipgon tok, “Afta na YAWEI det trubala God bin dalim mi, ‘Yu kadim dubala ston jis laik det dubala feswan en yu meigim wudwan boks blanga pudum dubala insaid. En yu kaman langa mi ontop langa det bigwan hil. \v 2 Ai garra raidimdan langa det dubala ston wanim aibin raidimdan basdam langa det dubala ston weya yubin breigim. Afta yu garra pudum det dubala ston insaid langa det boks.’ \p \v 3 “Wal aibin meigim det boks garram det wadultri wud en aibin kadim dubala ston laik det dubala feswan en aibin deigim dubala deya ontop langa det bigwan hil. \v 4 Brom deya YAWEI bin raidimdan langa dubala ston detlot seimwan wed weya imbin raidimdan basdam. Imbin raidimdan det tenbala lowa weya imbin gibit yumob wen imbin tok brom det faiya langa det dei wen yumob bin majurrumap miselp deya langa bodam langa det hil. YAWEI bin gibit mi det dubala ston, \v 5 en aibin kamdan brom det hil. En jis laik YAWEI bin dalim mi aibin pudum det dubala ston insaid langa det boks weya aibin meigim en deibin jidan deya insaid olataim. \p \v 6 “Afta na wibin meigim kemp langa detlot wodahol blanga detlot Jakan pipul en afta wibin go langa det pleis gulum Mosara weya Eran det serramonimen bin dai en wibin berrim im deya. En im san Eliyeisa bin jidan serramonimen na.\x + \xo 10:6 \xt Nam 20:28; 33:38 \x* \v 7 Brom deya wibin meigim kemp langa Gudgoda en afta langa Jotbatha det pleis weya garram bigmob woda. \p \v 8 “Wal deya langa det hil gulum Sainai YAWEI bin pikimat detlot men brom det Libai klen blanga meigim olabat jidan bos blanga det Seikridwan Boks garram detlot lowa. En imbin pikimat olabat blanga jidan serramonimen blanga im en blanga dalim ola pipul ola gudbala wed blanga im en ola gudbala ting im garra dum blanga olabat. En tudei olabat kipgon dum dislot wek.\x + \xo 10:8 \xt Nam 3:5-8 \x* \v 9 Det Libai klen nomo bin abum eni kantri laik detlot najalot klen, dumaji YAWEI bin pikimat olabat blanga jidan serramonimen blanga im jis laik imbin pramis. \p \v 10 “Wal aibin deya ontop langa det hil fo 40 dei en 40 nait jis laik aibin dum basdam. YAWEI bin lisin langa mi en im nomo bin binijimap yumob.\x + \xo 10:10 \xt Eksa 34:28 \x* \v 11 Afta na imbin dalim mi blanga go lida langa yumob dumaji yumob garra teikoba det kantri weya imbin pramisim blanga gibit wi grengrenfathamob.” \s1 Wanim YAWEI bin tok blanga dum \p \v 12 Wal Mosis bin kipgon tok, “Yumob pipul langa Isreil, yumob garra rispek en lisin langa YAWEI wanim im wandim yumob blanga dum. Yumob garra weship langa YAWEI en yumob garra duwit langa im weya im dalim yumob blanga dum. En yumob garra laigim im garram yumob filing holbit en yumob garra gibit miselp blanga wek blanga im. \v 13 Yumob garra dum ebrijing blanga detlot lowa blanga YAWEI weya aibin dalimbat yumob tudei, dumaji detlot lowa im garra album yumob. \p \v 14 “Wal ebrijing weya im jidan langa dijan wel langa det skai en det graun im blanga YAWEI. \v 15 Bat YAWEI bin laigim wi grengrenfathamob detmatj, im nomo bin pikimat najalot pipul. Najing! Imbin pikimat wi grengrenfathamob, en raidap tudei yumob stil im ronwan pipul. \v 16 Wal brom tudei na yumob garra teiknodis langa YAWEI en nomo jidan adbala. \v 17 YAWEI det trubala God blanga wi, im na nambawan. Ola drimin sheip en ol det najalot pawa nomo enijing. Im na det brabli haibala strongbalawan God en yumob garra duwit wanim im tok. Im gibit ebribodi feyago. Im nomo meigim enibodi peiyim im mani blanga tok blanga im.\x + \xo 10:17 \xt Eks 10:34; Rom 2:11; Galei 2:6; Ifi 6:9; 1 Tim 6:15; Reb 17:14; 19:16 \x* \v 18 Im lukaftumbat en gibit feyago langa detlot biginini hu nomo garram mami o dedi, en detlot widogel weya dei nomo garram enibodi blanga lukaftumbat olabat. Im laigim detlot najalot pipul weya dei nomo blanga yumob kantrimen en hu jidan iya langa yumob. Im gibit olabat ola klos en daga. \v 19 En yumob garra laigim detlot najalot pipul du weya dei nomo blanga wi kantrimen, dumaji yumob bin lagijat wen yumob bin jidan langa Ijip. \v 20 Yumob garra rispek brabliwei langa YAWEI en weship oni langa im. Yumob garra jidan trubala langa im en wen yumob meigim pramis langa enibodi, askim oni YAWEI imselp blanga jidan witnis blanga yumob. \v 21 Yumob preisim im. Im blanga wi God en yumob bin luk garram yumob ronwan ai ola brabli klebabala en gudbala ting weya imbin dum blanga yumob. \v 22 Wen yumob grengrenfathamob bin go langa Ijip deibin jidan oni 70 pipul. Bat tudei na YAWEI bin meigim yumob bigismob jis laik detlot sta langa skai.” \x + \xo 10:22 \xt Jen 15:5; 22:17; 46:27 \x* \c 11 \s1 YAWEI garram det brabli strongbalawan pawa \p \v 1 Wal Mosis bin kipgon tok, “Yumob garra laigim brabliwei YAWEI det trubala God blanga wi, en yumob garra oldei teiknodis en duwit blanga ola lowa blanga im. \v 2 Tudei na yumob garra jinggabat ola ebrijing YAWEI bin dum blanga yumob. Yumob bigininimob nomo bin luk ol detlot ting weya imbin dum. Oni yumob na bin luk ola klebabala ting weya YAWEI bin dumbat garram im pawa. Imbin dum ol detlot ting blanga streitinimat yumob en blanga meigim yumob sabi im. \v 3 Yumob bin luk wanim imbin dum langa det king brom Ijip en ola pipul blanga im du.\x + \xo 11:3 \xt Eksa 7:8—12:13 \x* \v 4 Yumob bin luk hau YAWEI bin binijimap ola ami brom Ijip, ola soljamob en hosis en bagi du. Olabat bin ol draun deya langa det solwoda gulum Redsi wen deibin ranimapbat yumob.\x + \xo 11:4 \xt Eksa 14:28 \x* \v 5 Wal yumob sabi wanim YAWEI bin dum blanga yumob deya langa det deset kantri raidap yumob bin kamat iya. \v 6 Wal yumob jinggabat na. Yumob sabi wanim YAWEI bin dum langa Deithan en Ebiram, det dubala san blanga Eliyab brom det Rubin klen. Deya na lida langa ebribodi det graun bin opinap en julurumap olabat garram olabat femilimob, en ola tent en ola wekinmen en wekingel en ola enimul blanga olabat. Deibin ol binijap.\x + \xo 11:6 \xt Nam 16:31,32 \x* \v 7 Trubala dijan ai dalim yumob. Yumob na bin luk ola klebabala ting weya YAWEI bin dum.” \s1 Ola gudbala ting langa det kantri weya YAWEI bin pramisim \p \v 8 Wal Mosis bin kipgon tok, “Yumob garra lafta teiknodis langa detlot lowa weya aibin dalimbat yumob tudei. If yumob teiknodis brabliwei yumob garra jidan strongbala en krosim det Jodan Riba weya yumob garra teikoba en jidan langa det kantri. \v 9 En deya na yumob garra jidan longtaim langa det gudbala kantri weya garram gudwan graun en growimapbat ola gudwan daga weya YAWEI bin pramisim blanga gibit wi grengrenfathamob en ola bigininimob. \v 10 Det kantri weya yumob garra teikoba na, im nomo seim laik Ijip weya yumob bin jidan. Langa Ijip yumob bin plentimbat ola sid en yumob bin lafta wek brabli adbala blanga wodarimbat det graun. \v 11 Bat det kantri weya yumob garra go im garram hil kantri en ola beli en det rein oldei wodarim ebrijing. \v 12 YAWEI det trubala God blanga wi maindimbat det kantri olataim. \p \v 13 “Wal tudei na aibin dalim yumob ola ebrijing weya yumob garra duwit. Yumob garra laigim YAWEI brabliwei en yumob garra wek blanga im garram yumob filing holbit. \v 14 If yumob dum lagijat na im garra jandim det rein rait taim langa det kantri blanga growimap ola sid daga, wain en oliboil blanga yumob, \v 15 en loda daga blanga ola enimul. En yumob garra abum ola daga yumob wandim. \v 16 Bat yumob wotjim miselp en nomo larram enijing deigimwei yumob brom YAWEI blanga weshipbat en bulurrumbat eni drimin. \v 17 If yumob dum lagijat YAWEI garra gitwail brabliwei langa yumob. Nomeda det kantri weya im garra gibit yumob im brabli gudwan, im kaan jandim eni rein, en det graun garra go draiwan en ola daga kaan gro, en bambai yumob garra dai deya.\x + \xo 11:17 \xt Labid 26:3-5; Dyud 7:12-16; 28:1-14 \x* \p \v 18 “Wal yumob garra oldei kipum en jinggabat ol dislot lowa. Raidimdan tharran langa yumob amben en hedben en werrimon langa yumob am en hed. Dislot ting garra album yumob oldei jinggabat detlot lowa. \v 19 Yumob garra titjimbat ola biginini blanga yumob, en tok blanga detlot lowa wen yumob jidan langa kemp en wen yumob go eniweya, en wen yumob abumbat spel en wen yumob wekwekbat. \v 20 Raidimdan detlot lowa langa det dowawei en langa det geit langa yumob kemp.\x + \xo 11:20 \xt Dyud 6:6-9 \x* \v 21 If yumob dum lagijat, wal yumob en yumob bigininimob garra jidan deya longtaim langa det kantri weya YAWEI bin pramis blanga gibit langa wi grengrenfathamob. En yumob garra jidan deya raidap det skai garra binij. \p \v 22 “Yumob garra teiknodis en duwit langa detlot lowa trubalawei weya aibin gibit langa yumob. En yumob garra laigim YAWEI det trubala God blanga wi, en duwit langa ebrijing weya im dalim yumob blanga dum. En yumob garra jidan trubala langa im. \v 23 Afta na im garra go lida langa yumob en andimwei ola pipul weya dei jidan mowa strongbala langa yumob, en deya na yumob garra teikoba det kantri. \v 24 Ola graun weya yumob wok oba im garra jidan blanga yumob. Blanga yumob kantri garra jidan brom det deset kantri sauthwei raidap langa ola bigbala hil kantri gulum Lebanan langa nowathwei, en brom det Yufreitis Riba langa sanraiswei raidap langa det solwoda gulum Medatareiniyan langa sangodanwei. \v 25 Eniweya yumob garra go langa det kantri nobodi kaan stapam yumob. YAWEI garra meigim detlot pipul garra bradin blanga yumob jis laik imbin pramisim yumob.\x + \xo 11:25 \xt Josh 1:3-5 \x* \p \v 26 “Wal tudei na ai wandim yumob blanga pikimat wanim yumob wandim. Yumob wandim YAWEI garra jidan gudbala blanga yumob en album yumob, o yumob wandim im blanga gitwail en panishim langa yumob? \v 27 If yumob bulurrum ola lowa blanga YAWEI aibin gibitbat yumob tudei, wal im garra oldei albumbat yumob. \v 28 Bat if yumob nomo teiknodis langa detlot lowa blanga im en gibit im bekboun en weshipbat ola drimin sheip weya yumob nomo bin weshipbat bifo, wal blanga tharran im garra gitwail en im garra jandim trabul brabliwei langa yumob. \v 29 Wen YAWEI deigim yumob langa det kantri weya yumob garra teikoba, yumob garra go langa det hil gulum Gerisim en deya na yumob garra tok gija blanga ola gudbala ting weya YAWEI garra dum blanga yumob. En langa det hil gulum Ibal yumob garra tok gija blanga wotjim miselp blanga ola nogudbala ting YAWEI garra dum langa yumob if yumob gibit bekboun langa im.\x + \xo 11:29 \xt Dyud 27:11-14; Josh 8:33-35\x* \v 30 Det dubala hil deya sangodansaid langa det Jodan Riba langa det kantri blanga ola Keinanait traib hu jidan deya langa det Jodan Riba Beli. Dubala jandap deya langa sangodansaid nomo longwei brom detlot seikridwan tri blanga Mora gulijap langa det taun gulum Gilgel. \v 31 Det taim im gulijap na weya yumob garra krosim det Jodan Riba blanga teikoba det kantri weya YAWEI det trubala God blanga wi garra gibit langa yumob. Wen yumob jidan langa det kantri, \v 32 yumob garra meiksho yumob teiknodis en duwit langa ola lowa weya aibin dalimbat yumob tudei.” \c 12 \s1 Oni wanbala pleis blanga weship \p \v 1 Wal Mosis bin kipgon tok, “Dislot na ola lowa yumob garra bulurrum brabliwei wen yumob jidan langa det kantri weya YAWEI det trubala God blanga wi grengrenfathamob garra gibit yumob. Teiknodis en duwit brabliwei ol dislot lowa! \v 2 Langa det kantri weya yumob garra jidan bos, deya na yumob garra breigimdan ola weship pleis weya detlot najalot pipul oldei weship olabat drimin sheip deya ontop langa haiwan en lilwan hil en andanith langa ola sheidiwan tri. \v 3 Breigimap ola teibul blanga ofring en bitsimap ola seikridwan longbala ston. Barnimap ola gelwan drimin sheip gulum Eshara, en breigimap ola najalot drimin sheip wulijim nobodi kaan weshipbat olabat langa detlot pleis enimo.\x + \xo 12:3 \xt Dyud 7:5 \x*\fig |src="CO01477B.TIF" size="col" ref="12:3" \fig* \p \v 4 “Yumob garra weship YAWEI brabliwei, nomo laik najalot pipul wen dei weshipbat olabat drimin. \v 5 Brom ola difrin kantri blanga ol yumob klen, YAWEI garra pikimat wanbala pleis weya im garra jidan en weya ola pipul garra majurrumap miselp langa im, en deya na olabat garra weship langa im. \v 6 Deya na yumob garra bringimap yumob sekrifais weya yumob garra barnimap en ola najalot sekrifais du. Ebri tenbala enijing yumob bin growimbat yumob garra gibit wanbala langa mi, en ol detlot najalot ofring, en detlot ola enijing yumob bin pramis langa YAWEI, en det ofring weya yumob gibit friwan, en ola fesbon gabigabi en ship du. \v 7 Deya na YAWEI det trubala God blanga wi garra jidan garram yumob. Imbin gudbinji langa yumob en yumob femili olabat, en yumob garra dagat ola daga en jidan gudbinji langa ola gudwan ting weya yumob bin dumbat adwek. \p \v 8-11 “Wal tudei yumob meigim sekrifais eniweya yumob wandim, dumaji yumob nomo jidan langa det kantri weya YAWEI det trubala God blanga wi garra gibit yumob en weya im garra maindimbat yumob en weya yumob gin jidan kwaitbala nomo garram eni trabul. Bat wen yumob krosoba langa det Jodan Riba en yumob teikoba det kantri, YAWEI garra lukaftumbat yumob brom ola enami blanga yumob. YAWEI garra pikimat wanbala pleis weya yumob garra weship im, en deya na yumob garra bringimap ebrijing weya aibin tok. En deya na yumob garra bringimap ola sekrifais ofring weya yumob garra barnim, en ola najalot sekrifais ofring, en ebri tenbala ebrijing yumob bin growimap yumob garra gibit wanbala langa mi en ola ofring en ola enijing weya yumob bin pramisim blanga gibit langa YAWEI. \v 12 Deya na langa det wanbala pleis yumob garra jidan gudbinjiwei garram im mijamet garram yumob bigininimob en ola pipul weya wek blanga yumob, en detlot pipul brom det Libai klen weya dei jidan langa yumob taun. Yumob sabi blanga detlot pipul brom det Libai klen dei kaan abum eni kantri. \v 13 Yumob wotjimbat miselp en nomo foget yumob kaan pikimat eni pleis blanga meigim sekrifais. \v 14 Yumob garra bringimap ola sekrifais ofring langa det wanbala pleis YAWEI garra pikimat deya langa det kantri blanga wanbala klen. Oni deya na langa det wanbala pleis yumob garra gibit im ola sekrifais ofring yumob garra barnim, en dum ola najalot ting du aibin dalim yumob blanga dum. \p \v 15 “Bat yumob lau blanga kilim en dagat blanga yumob ronwan enimul nomeda weya yumob jidan. Yumob gin dagadagatbat detlot weya YAWEI gibit langa yumob. Yumob gin dagat det bif if yumob jidan klinbala blanga serramoni en if yumob nomo jidan klinbala blanga serramoni, seimwei laik wen yumob dagat detlot wailwan enimul gulum diya en entiloup. \v 16 Bat yumob kaan dagat det blad laik daga. Yumob garra tjakam langa graun jis laik woda.\x + \xo 12:16 \xt Jen 9:4; Labid 7:26,27; 17:10-14; 19:26; Dyud 15:23 \x* \p \v 17-19 “Ebrijing weya yumob gibit langa YAWEI, wal yumob kaan dagat langa det pleis weya yumob jidan, bat oni langa det pleis weya YAWEI det trubala God blanga wi bin pikimat blanga jidan. Deya na yumob garra deigim ol yumob difrindifrinwan ofring. Brom ebri tenbala enijing yumob garra gibit wanbala langa mi brom ola nyuwan sid daga en wain en oliboil, en blanga ola fesbon gabigabi en ship en ola ebrijing yumob bin pramis blanga gibit langa YAWEI, en det ofring weya yumob gibit friwan. Yumob garra deigim blanga yumob biginini en ola pipul weya wek blanga yumob en detlot pipul brom det Libai klen en deya na langa det pleis yumob garra weship langa YAWEI en gibit im ola ofring. En yumob garra jidan brabli gudbinjiwei blanga ola ebrijing weya yumob bin dum. Yumob garra wotjim miselp en nomo fogedabat blanga maindimbat detlot Libai pipul weya olabat jidanbat langa yumob kantri. \p \v 20 “Wal wen YAWEI det trubala God blanga wi garra gibit yumob det kantri weya imbin pramisim, yumob gin dagat ola bif enitaim wen yumob wandim. \v 21 If det speshalwan pleis blanga weshipbat im longwei, wal enitaim yumob gin kilim eni buligi o ship weya YAWEI gibit langa yumob, wal yumob lau blanga dagatbat ola bif langa yumob kemp. \v 22 Enibodi gin dagat det bif seimwei laik yumob dagat ola wailwan enimul gulum diya en entiloup. Yumob gin dagat det bif if yumob jidan klinbala blanga serramoni, en if yumob nomo jidan klinbala blanga serramoni. \v 23 Bat yumob nomo lau blanga dagat det bif wen im stil garram blad insaid, dumaji det blad im det laif blanga det enimul. En yumob kaan dagadagat det laif garram det bif. \v 24 Yumob garra spilimat det blad langa graun jis laiga woda. Det blad im nomo daga blanga yumob.\x + \xo 12:24 \xt Labid 17:10-14 \x* \v 25 If yumob dum lagijat, wal YAWEI garra jidan brabli gudbinji langa yumob en langa yumob bigininimob. \v 26 Yumob garra deigim ola ofring en ola enijing weya yumob bin pramis blanga gibit langa YAWEI langa det speshalwan pleis blanga weship. \v 27 Deya na yumob garra gibit ola sekrifais weya dei garra barnbarn holot ontop langa det teibul blanga ofring blanga YAWEI. En yumob garra gibit detlot sekrifais ofring weya yumob dagat det bif en spilimat det blad ontop langa det teibul blanga ofring. \v 28 Yumob teiknodis en duwit brabliwei langa mi en nomo fogedabat ebrijing weya ai dalimbat yumob, en blanga yumob bigininimob garra jidan gudbinjiwei olagija na, dumaji tharran na im raitwei en meigim YAWEI det trubala God blanga wi brabli gudbinji.” \s1 Nomo weshipbat olkain drimin sheip \p \v 29 Wal Mosis bin kipgon tok, “YAWEI det trubala God blanga wi garra binijimap ola pipul langa detlot kantri wen yumob teikoba blanga olabat kantri en jidan deya. \v 30 Afta na, yumob garra wotjim miselp en nomo foget yumob nomo lau blanga bulurrumbat najalot pipul hu weshipbat olkain drimin sheip, dumaji if yumob bulurrumbat olabat, wal tharran garra meigim bigwan trabul kaman langa yumob. En nomo trai en faindat hau olabat weshipbat olabat drimin, dumaji yumob mait wandi weshipbat YAWEI seimwei du. \v 31 Yumob weship YAWEI det trubala God blanga wi brabliwei, nomo laik ola najalot pipul hu weshipbat ola difrinkain drimin, dumaji dei dumbat ola brabli nogudbala ting weya YAWEI nomo laigim. Dei barnimapbat olabat biginini langa faiya ontop langa det teibul blanga ofring. \p \v 32 “Wal yumob garra dum ebrijing weya aibin dalimbat yumob. Nomo edimap o deigimwei enijing brom ol dislot lowa.” \x + \xo 12:32 \xt Dyud 4:2; Reb 22:18,19 \x* \c 13 \p \v 1-3 Wal Mosis bin kipgon tok, “Maitbi wanbala speshalwan mesinja o sambodi hu sabi blanga dalimbat mining blanga ola drim im mait pramisim yumob ola klebabala ting blanga meigim yumob weshipbat en bulurrum detlot drimin sheip weya yumob nomo bin sabi. Nomeda det klebabala ting weya imbin pramis bin hepin, yumob stil kaan teiknodis langa im. YAWEI det trubala God yusumbat im blanga testimbat yumob blanga faindat if yumob laigim im garram yumob filing holbit. \v 4 Yumob garra bulurrum YAWEI en rispek en preisim langa im brabliwei, en teiknodis en dum ebrijing weya imbin dalim yumob blanga dum. Yumob garra weship oni langa im en kipgon bulurrumbat im. \v 5 Bat yumob garra kilim ded det sambodi weya im sabi dalimbat det mining blanga ola drim o det speshalwan mesinja weya im dalim yumob blanga gibit bekboun langa YAWEI hubin meigim yumob go fri brom Ijip, deya weya yumob bin jidan wekinmen en wekingel jis laiga prisana. Wal detkain sambodi im brabli nogudwan en im deigimwei yumob brom bulurrumbat YAWEI. Yumob garra kilim ded det sambodi blanga meigim yumob fri brom det nogudbala ting. \p \v 6 “Wal nomeda yu braja o san o doda o det waif hu yu laigim detmatj, o det brabli gudfren blanga yu, dei mait dalim yu snikinwei blanga weshipbat detlot drimin sheip, detlot drimin weya yu en yu grengrenfathamob nomo bin weship, bat yu nomo lisin en teiknodis langa im. \v 7 Maitbi wanbala kantrimen im kipgon dalimbat yu blanga weshipbat detlot drimin blanga detlot pipul weya jidan gulijap langa yu, o detlot weya jidan longwei brom yu. \v 8 Bat yu nomo lisin en teiknodis langa im. Yu garra kilim im ded en yu nomo lisin langa im wen im jingat, ‘Nomo kilim mi.’ Yu nomo fil sori blanga det nogudbalawan en nomo stapam enibodi wen dei kilim im ded. \v 9 Wen yumob pipul tjakam ola ston langa im, yu garra tjakam det feswan ston, \v 10 en yumob garra kipgon tjakambat ola ston langa im raidap yumob kilim im ded. Imbin trai deigimwei yumob brom YAWEI det trubala God blanga wi hubin bringimat yumob brom Ijip weya yumob bin jidan wekinmen en wekingel jis laiga prisana. \v 11 Wen yu dum lagijat ola pipul langa Isreil garra lisin wanim yumob bin dum, en dei garra bradin en nobodi kaan dum det nogudbala ting igin. \p \v 12 “En wen yumob garra jidan langa detlot taun weya YAWEI det trubala God blanga wi garra gibit yumob, maitbi yumob garra lisin \v 13 det wed weya sambala nogudbala kantrimen langa yumob bin deigimwei detlot pipul langa olabat taun blanga weship detlot drimin sheip weya yumob nomo bin weship basdam. \v 14 If yumob lisin dijan wed yumob garra faindat if im trubala. En if im trubala dijan nogudbala ting bin hepin, \v 15 yumob garra kilim ded detlot pipul langa det taun en blanga olabat enimul du. Yumob garra binijimap ebrijing langa det taun. \v 16 En yu garra bringimap ola enijing blanga detlot pipul en pailimap langa midul langa det taun. Brom deya yumob garra barnimap det taun en ebrijing deya en dijan na im det ofring langa YAWEI det trubala God blanga wi. En yumob garra libum det pleis olagija en nomo enibodi gin bildimapbat haus en jidan deya igin. \v 17 Yumob nomo holdimbek enijing blanga yumob ronselp brom det faiya. If yumob dum lagijat YAWEI garra jidan brabli wail langa yumob. Bat if yumob nomo deigim enijing wal YAWEI garra gudbinji langa yumob en kainbala langa yumob. Im garra jidan brabli kainbala langa yumob en meigim yumob bigismob pipul, jis laik imbin pramisim wi grengrenfathamob, \v 18 if yumob teiknodis en dum ola lowa wanim aibin dalim yumob blanga dum tudei.” \c 14 \s1 Wen enibodi dai yu nomo kadim miselp \p \v 1 Wal Mosis bin kipgon tok langa ola Isreil pipul, “Yumob na detlot pipul blanga YAWEI det trubala God blanga wi. Wen yumob sori blanga sambodi wen im dai nomo kadim miselp, o sheibum miselp hed jis laik det najalot pipul dumbat.\x + \xo 14:1 \xt Labid 19:28; 21:5 \x* \v 2 Yumob blanga YAWEI. Imbin pikimat yumob blanga jidan im ronwan speshalwan pipul. Imbin pikimat yumob brom ola pipul weya dei jidan langa dijan wel.” \x + \xo 14:2 \xt Eksa 19:5,6; Dyud 4:20; 7:6; 26:18; Tai 2:14; 1 Pida 2:9 \x* \s1 Ola difrinkain enimul weya detlot Isreil pipul gin dagat \r Labidakas 11:1-47 \p \v 3 Wal Mosis bin kipgon tok, “YAWEI bin dalim yumob nomo blanga dagat enijing weya im nomo klinwan blanga serramoni. \v 4 Yumob gin dagat dislot enimul, buligi, ship, nenigout, \v 5 diya, wail ship, wail gout, entiloup, \v 6 en ola enimul weya dei garram fut jis laiga buligi, en weya dei dagat gras laik ola buligi. \v 7 Yumob nomo lau blanga dagat eni enimul weya dei nomo dagat gras o weya dei nomo garram fut laik ola buligi. Yumob nomo lau dagat kemul, rebit o rok bedja, dumaji nomeda olabat dagat gras, bat dei nomo garram fut laik buligi. \v 8 Bat yumob nomo lau blanga dagat eni bigibigi dumaji dei nomo klinbala blanga serramoni. Dei garram fut laik buligi, bat dei nomo dagatbat gras laik buligi. Yumob nomo lau dagat det enimul o tatjim det dedwan bodi blanga im. \p \v 9 “En yumob gin dagat ola fish weya dei garram fin en skeil. \v 10 Bat enijing weya im jidan langa woda en weya im nomo garram fin en skeil yumob nomo lau blanga dagat. Olabat nomo klinbala blanga serramoni. \p \v 11 “Bat yumob gin dagat eni bard weya klinbala blanga serramoni. \v 12-18 Bat dislot bard na yumob nomo lau dagat, krein, mukmuk, igulok, felkin, basad, boltja, wakwak, ostrij, sigal, jebaru, herin, beligin, komaren, hupo en ola betmob. \v 19 Ola insek weya olabat garram wing dei nomo klinbala blanga serramoni en yumob kaan dagat. \v 20 Bat yumob gin dagat eni insek weya klinbala blanga serramoni. \p \v 21 “En yumob nomo lau blanga dagat eni enimul weya imbin dai miselp. Yumob lau blanga larram detlot najalot pipul brom difrinwan kantri hu jidan garram yumob dagat tharran, o yumob gin selim det enimul langa najalot pipul. Bat yumob kaan dagat det enimul dumaji yumob jidan blanga YAWEI ronwan speshalwan pipul. Yumob nomo lau blanga yusum det mamiwan ship milk o det mamiwan gout milk blanga boilim im ronwan beibiwan ship o gout.”\x + \xo 14:21 \xt Eksa 23:19; 34:26 \x* \s1 Yu garra gibit wanbala brom ebri tenbala ebrijing \p \v 22 Wal Mosis bin kipgon tok, “Ebriyiya yumob garra gibit wanbala brom ebri tenbala blanga ola ebrijing yumob bin growimapbat langa yumob ronwan pedik. \v 23 En yumob garra go langa det wanbala pleis weya YAWEI bin pikimat blanga yumob blanga weship langa im. Deya na lida langa im, yumob garra dagat det daga, ola sid daga, wain, oliboil, en ola fesbonwan buligi en ship. Yumob garra oldei dum lagijat blanga shoum rispek langa YAWEI det trubala God blanga wi. \v 24 If det pleis im longwei blanga weship YAWEI en blanga garrimap ola ofring daga en ola enimul blanga ofring weya YAWEI bin gibit langa yumob, wal yumob dum dijan. \v 25 Yumob garra selim wanbala blanga ebri tenbala daga en enimul yumob bin abum. Wen yumob bin gajim det mani, wal yumob garra deigim langa det wanbala pleis blanga weship. \v 26 Yumob garra baiyim enijing yumob wandim, bif, ship, wain o biya en deya na weya yumob weship YAWEI det trubala God blanga wi, yumob, en yumob femili garra jidan gudbinji en dagadagatbat ola daga en abum gudwan taim. \p \v 27 “En yumob garra lukaftum det Libai klen weya dei jidan deya langa ola taun blanga yumob, dumaji dei nomo garram eni kantri. \v 28 Ebri 3 yiya, yumob garra bringimap wanbala blanga ebri tenbala ola daga weya yumob bin growimap, en yumob garra pudumwei ola daga langa detlot stowa rum deya langa yumob taun. \v 29 Yumob garra bringimap detlot daga blanga ola pipul blanga det Libai klen, dumaji olabat nomo garram eni kantri, en yumob garra gibit blanga detlot pipul hu kaman brom najawan kantri, en ola biginini hu nomo garram eni mami o dedi, en detlot widogel weya dei jidan deya langa ola taun blanga yumob. Olabat garra kaman en gajim enijing weya dei wandim. If yumob dum lagijat, wal YAWEI garra jidan brabli kainbala langa yumob.”\x + \xo 14:29 \xt Labid 27:30-33; Nam 18:21 \x* \c 15 \s1 Det namba 7 yiya \r Labidakas 25:1-7 \p \v 1 Wal Mosis bin kipgon tok langa ola Isreil pipul, “Ebri 7 yiya yumob garra fogedabat gajimbat mani brom detlot pipul weya yumob bin lendim. \v 2 Lagijat na yumob garra oldei dumbat. Yumob nomo lau blanga gajimbek det mani weya yumob lendimbat langa olabat kantrimen. Yumob nomo lau blanga askim blanga det mani, dumaji imbin det speshalwan yiya weya YAWEI det trubala God bin tok yumob garra fogedabat det mani fogud. \v 3 Bat yumob lau blanga gajimbek det mani brom detlot pipul brom najalot kantri, bat yumob kaan askim yumob ronwan kantrimen blanga det mani weya dei owim yumob. \p \v 4 “Wal YAWEI det trubala God blanga wi im garra jidan brabli kainbala langa yumob en langa det kantri weya im garra gibit langa yumob. Yumob pipul olabat kaan jidan powan \v 5 if yumob lisin en teiknodis en dum ebrijing wanim im dalim yumob blanga dum. \v 6 YAWEI garra jidan brabli kainbala langa yumob laik imbin pramisim. Wal yumob garra lendim mani langa detlot pipul brom najawan kantri. Bat yumob nomo askim najalot blanga mani dumaji yumob garram ebrijing. Yumob garra jidan bos langa ebri traib langa ebri kantri en olabat kaan jidan bos langa yumob. \p \v 7 “Wal langa eni taun langa det kantri weya YAWEI garra gibit yumob, if yumob faindim eni powan kantrimen, wal yumob garra album im en if im wandim enijing brom yumob, wal yumob kaan nokambek langa im. \v 8 Yumob garra jidan kainbala en lendim im enijing im wandim.\x + \xo 15:8 \xt Labid 25:35 \x* \v 9 Yumob nomo nokambek detlot hu wandim yumob blanga lendim mani dumaji yumob bin jinggabat det namba 7 yiya im gulijap en maitbi dei kaan peibek det mani. Wal yumob nomo jinggabat nogudbalawei lagijat. If yumob nomo lendim langa detlot pipul dei garra jingat langa YAWEI blanga yumob en yumob garra jidan giltiwan. \v 10 Wal yumob garra lendim im gudbinjiwei en YAWEI garra jidan brabli kainbala langa yumob langa ebrijing yumob dumbat. \v 11 Bat sambala Isreil pipul garra stil jidan powan en if dei wandim enijing brom yumob, wal yumob garra gibit kainbalawei langa olabat jis laik aibin dalim yumob blanga dum.”\x + \xo 15:11 \xt Meth 26:11; Mak 14:7; Jon 12:8 \x* \s1 Hau blanga lukaftumbat ola prisana wekinmen en wekingel \r Eksadas 21:1-11 \p \v 12 Wal Mosis bin kipgon tok, “Wal if yumob baiyim yumob ronwan kantrimen blanga jidan wekinmen o wekingel laiga prisana, im garra wek blanga yumob fo 6 yiya en yumob garra larramgo im fri langa det namba 7 yiya. \v 13 Wen yumob larramgo im fri nomo larram im go nomo garram enijing. \v 14 Yumob garra gibit ebrijing kainbalawei, dumaji YAWEI bin gudbinji langa yumob en imbin gibit yumob ola ship, sid daga, en wain. \v 15 Yumob jinggabat na wen yumob bin jidan wekinmen en wekingel jis laiga prisana langa Ijip, en YAWEI bin larramgo yumob fri. Blanga tharran na ai gibit yumob dijan lowa. \p \v 16 “Bat maitbi det wekinmen o wekingel weya jidan laiga prisana, nomo wandim blanga gowei, dumaji im laigim yu en yu femilimob en wandi jidan langa yumob. \v 17 Wal yu garra deigim im langa det dowawei langa yu ronwan kemp, en deya na yu garra pudum hol langa im irriwol, en im garra oldei jidan wekinmen o wekingel blanga yu. \v 18 Wen det taim blanga yumob wekinmen o wekingel hu jidan laiga prisana garra go fri, yumob nomo jidan nogudbinji, dumaji imbin wek brabli ad blanga yumob fo 6 yiya, mowa adbala langa enibodi hu yumob bin peiyim mani. If yumob dum lagijat wal YAWEI garra jidan brabli kainbala langa yumob langa ebrijing yumob dumbat.”\x + \xo 15:18 \xt Labid 25:39-46 \x* \s1 Ola fesbon boiwan buligi en ship \p \v 19 Wal Mosis bin kipgon tok, “Ebriyiya yumob garra pudum wansaid blanga YAWEI ola fesbon boiwan buligi en ship en yumob nomo lau blanga meigim det buligi wek en yumob nomo kadimbat det wul blanga det ship.\x + \xo 15:19 \xt Eksa 13:12 \x* \v 20 Dumaji ebriyiya yumob en yumob femilimob garra dagat detlot fesbon boiwan enimul langa det pleis weya yumob oldei weship langa YAWEI. \v 21 Bat if samting rong garram det enimul, maitbi im garra siknis o im blainwan o leimwan, wal yumob nomo lau blanga gibit blanga det sekrifais ofring langa YAWEI. \v 22 Bat langa yumob kemp yumob lau blanga dagat det enimul. Nomeda yumob klinbala o nomo klinbala blanga serramoni, jis laik wen yumob dagat det enimul gulum diya o entiloup. \v 23 Wal yumob kaan yusum det blad blanga dagat. Yumob garra tjakidawei langa graun jis laik det woda.”\x + \xo 15:23 \xt Jen 9:4; Labid 7:26,27; 17:10-14; 19:26; Dyud 12:16,23 \x* \c 16 \s1 Det serramoni gulum Pasoba \r Eksadas 12:1-20 \p \v 1 Wal Mosis bin kipgon tok langa ola Isreil pipul, “Wal wan nait langa det manth gulum Abib, YAWEI det trubala God bin bringimat yumob brom Ijip. Dumaji imbin meigim yumob fri, wal yumob garra shoum rispek langa im wen yumob kipgon abumbat det serramoni gulum Pasoba langa det manth gulum Abib. \v 2 Yumob garra go langa det wanbala pleis blanga weship blanga abum det speshalwan sapa gulum Pasoba en deya na yumob garra kilim wanbala buligi o ship blanga yumob, blanga shoum rispek langa YAWEI. \v 3 En wen yumob dagat, det damba kaan abum eni raising. Blanga 7 dei na yumob garra dagat det damba nomo garram eni raising, jis laik wen yumob bin gowei brom Ijip kwikbalawei. Yumob garra dagat diskain damba ebriyiya en gulum det damba, ‘damba blanga adtaim’ blanga album yumob jinggabat det taim yumob bin kamat brom Ijip, det pleis weya yumob bin abum adtaim. \v 4 En langa detlot 7 dei nobodi langa yumob kantri nomo lau blanga abum det raising daga langa olabat kemp. En blanga det bifpat blanga det enimul weya yumob bin kilim langa det fes dei, wal yumob garra dagat holot det seim nait gin. \p \v 5-6 “Wal yumob garra kilim ola enimul blanga det Pasoba langa det wanbala pleis blanga weship en nomo langa najawan pleis langa det kantri weya YAWEI bin gibit yumob. En yumob garra dum sangodantaim, dumaji im det seimtaim na wen yumob bin kamat brom Ijip. \v 7 En brom deya yumob garra boilimap det bif en dagadagatbat holot langa det wanbala pleis blanga weship, en neksdei yumob garra gobek langa yumob tent. \v 8 Wal fo 6 dei yumob garra dagadagatbat det damba nomo garram eni raising, en brom deya langa det namba 7 dei yumob garra majurrumap miselp blanga weship langa YAWEI en yumob nomo lau dum eni wek langa det dei.”\x + \xo 16:8 \xt Eksa 12:1-20; Labid 23:5-8; Nam 28:16-25 \x* \s1 Det serramoni gulum Kukwan Daga \r Eksadas 34:22; Labidakas 23:15-21 \p \v 9 Wal Mosis bin kipgon tok, “Ebriyiya yumob garra kaundimap 7 wik brom det taim wen yumob stat gajimbat ola sid daga, \v 10 en langa det taim na yumob garra abum det serramoni gulum Kukwan Daga. Yumob garra bringimap det ofring blanga shoum rispek langa YAWEI det trubala God blanga wi. Wal yumob garra gibitbek sambala sid daga blanga ofring. If YAWEI bin gibit yumob oni lilbit wal yumob oni garra gibitbek lilbit en if imbin gibit yumob bigismob wal yumob garra gibitbek im bigismob. \v 11 Yumob garra jidan gudbinji langa YAWEI en yumob garra kaman garram yumob biginini en ola wekinmen en wekingel en det Libai klen en detlot pipul nomo blanga yumob kantrimen olabat en detlot biginini nomo garram mami en dedi en detlot widogel weya dei jidan langa yumob kantri. En yumob garra weship YAWEI deya langa det wanbala pleis. \v 12 En yumob garra duwit langa det wed wanim imbin dalim yumob, en yumob garra kipgon jinggabat wen yumob bin wekinmen en wekingel hubin jidan laiga prisana deya langa Ijip.”\x + \xo 16:12 \xt Labid 23:15-21; Nam 28:26-31 \x* \s1 Det serramoni gulum Hampi \r Labidakas 23:33-43 \p \v 13 Wal Mosis bin kipgon tok, “Ebriyiya yumob garra klinimat det nogudwan pat brom det sid daga en yumob garra deigimat ola juspat brom detlot greip daga blanga meigim wain. Afta tharran blanga 7 dei yumob garra abum det serramoni gulum Hampi. \v 14 Yumob garra jidan gudbinjiwei na garram yumob biginini en yumob wekinmen en wekingel olabat, en det Libai klen en detlot pipul brom najalot kantri hu jidan garram yumob, en detlot biginini hu nomo garram mami o dedi, en ola widogel langa detlot taun du. \v 15 Yumob garra shoum rispek langa YAWEI wen yumob garra abum det serramoni gulum Hampi blanga 7 dei langa det wanbala pleis blanga weship im. Yumob garra jidan gudbinjiwei, dumaji YAWEI na bin gudbinji langa yumob en imbin gibit yumob sid daga en albumbat yumob wek du.\x + \xo 16:15 \xt Labid 23:33-36,39-43; Nam 29:12-38 \x* \p \v 16-17 “En ola Isreil men weya dei jidan langa yumob kantri garra kaman en weship langa YAWEI 3 taim ebriyiya langa det wanbala pleis blanga weship. Dei garra midap langa det serramoni gulum Pasoba, det serramoni gulum Kukwan Daga, en det serramoni gulum Hampi. Ola men garra bringimap presen. If YAWEI bin gibit yumob oni lilbit wal yumob oni garra gibitbek lilbit en if imbin gibit yumob bigismob wal yumob garra gibitbek im bigismob.” \s1 Det lowa blanga kotimbat pipul raitwei \p \v 18 Wal Mosis bin kipgon tok, “Yumob garra pikimat sambala pipul blanga jidan lowamen en najalot lidamob brom ola taun weya YAWEI garra gibit langa yumob. Dislot men garra kotimbat ola pipul raitwei. \v 19 Dei garra kotimbat ola pipul raitwei. En dei kaan larram enibodi gibit olabat mani snikinwei blanga bekimap im, dumaji detkain na gin meigim det klebabala en trubala men tok laiyawan wed.\x + \xo 16:19 \xt Eksa 23:6-8; Labid 19:15 \x* \v 20 Yumob garra gibit ola pipul feyago en dum ebrijing raitwei wulijim yumob garra jidan longtaim langa det kantri weya YAWEI garra gibit yumob. \p \v 21 “Wal wen yumob pailimap detlot ston blanga meigim teibul blanga ofring blanga YAWEI, yumob nomo lau blanga pudum wansaid det wudwan pos blanga det gelwan drimin gulum Eshara.\x + \xo 16:21 \xt Eksa 34:13 \x* \v 22 En yumob nomo lau pudumap long fletwan ston blanga weship langa enikain drimin, dumaji YAWEI nomo laigim detkain ting.\x + \xo 16:22 \xt Labid 26:1\x* \c 17 \p \v 1 “Wal yumob nomo lau sekrifais langa YAWEI det trubala God blanga wi eni buligi o ship garram eni siknis o enijing nogud atsaidwei langa im bodi, dumaji YAWEI brabli nogudbinji langa detkain. \p \v 2 “Bambai wen yumob jidan langa det kantri weya YAWEI garra gibit yumob maitbi yumob irrim nyus brom wanbala taun, hau sambodi bin dum nogudbala ting langa YAWEI en imbin breigim det brabli strongwan pramis blanga YAWEI \v 3 wen imbin weshipbat detlot drimin o det san o mun o detlot sta. Wal blanga tharran na im nomo bin teiknodis langa det lowa blanga YAWEI.\x + \xo 17:3 \xt Eksa 22:20 \x* \v 4-7 Wal if yumob irrim nyus lagijat wal yumob garra lafta faindim sambala witnis hu bin luk wanim bin hepin. If im garram oni wanbala witnis yumob kaan kilim im ded, bat if yumob garram sambala witnis, wal yumob garra kilim im ded. Wal yumob garra deigim det sambodi atsaid brom det taun en yumob garra stonim im ded.\x + \xo 17:4-7 \xt Nam 35:30; Dyud 19:15; Meth 18:16; 2 Karin 13:1; 1 Tim 5:19; Hib 10:28 \x* En ola witnismob garra tjakam ola ston langa det sambodi basdam, en bambai ola najalot pipul garra stonim im du. Wen yumob dum lagijat wal yumob garra stapam diskain nogudbala ting.\x + \xo 17:4-7 \xt 1 Karin 5:13 \x* \p \v 8 “Maitbi ola lowamen weya yumob jidan kaan sodimat sambala trabul. Maitbi sambala pipul agamin gija brom stilimbat enijing, o wen wanbala kilim najawan, o wen sambala pipul reken sambodi bin wandim medrimbat najawan men, bat im reken im nomo bin medrimbat im, imbin jis hepin lagijat na. Wen diskain ting hepin yumob garra go langa det wanbala pleis weya YAWEI bin pikimat blanga weship. \v 9 En deya na yumob garra dalim yumob trabul langa detlot Libai serramonimen en langa det haibala lowamen weya im jidan deya, en larram detlot sodimat det trabul. \v 10 Detlot garra dalim yumob wanim rait en yumob garra dum wanim detlot dalim yumob blanga dum. \v 11 Nomo ensabek langa det haibala lowamen en detlot serramonimen. Yumob garra dum ebrijing wanim detlot dalim yumob blanga dum. \v 12 If enibodi nomo teiknodis blanga det haibala lowamen o detlot serramonimen wal im garra lafta dai. Lagijat na yumob gin deigimwei ola nogudwan ting langa Isreil. \v 13 Wen ebribodi garra lisin langa tharran ting, wal dei garra bradin na en nomo enibodi garra ensabek igin.” \s1 Ebrijing det king garra sabi \p \v 14 Wal Mosis bin kipgon tok, “Bambai na wen yumob jidan langa det kantri weya YAWEI garra gibit yumob, wal yumob garra tok, ‘Wi wandim sambodi blanga jidan king jis laik ol detlot najalot pipul garram king.’\x + \xo 17:14 \xt 1 Sem 8:5 \x* \v 15 Wal yumob garra meiksho det men yumob pikimat blanga king im na det seimwan YAWEI pikimat. Det men garra jidan blanga yumob kantrimen. Yumob nomo pikimat king brom najalot kantri. \v 16 Det king na nomo lau blanga abum bigmob hosis blanga im ami en im kaan jandim enibodi blanga go langa Ijip blanga baiyim ola hosis, dumaji YAWEI bin tok im ronwan pipul kaan gobek langa det kantri.\x + \xo 17:16 \xt 1 King 10:28; 2 Kran 1:16; 9:28 \x* \v 17 Wal det king na nomo lau blanga abum detmatj waif, dumaji olabat mait meigim im tenawei brom YAWEI. En im nomo lau meigimbat miselp jidan ritjwan garram bigmob silba en gol.\x + \xo 17:17 \xt 1 King 10:14-22,27; 11:1-8; 2 Kran 1:15; 9:27 \x* \v 18 Wen det men jidan king im garra askimbat detlot Libai serramonimen blanga meigim najawan buk garram detlot lowa blanga YAWEI seim laik det buk dei lukaftumbat. \v 19 En det king na garra abum det buk en im garra oldei ridimbat, wulijim im garra abum rispek blanga YAWEI en teiknodis en duwit brabliwei langa detlot lowa. \v 20 Wal wen det king dum lagijat, im kaan reken miselp jidan mobeda langa im kantrimen. Im garra kipgon dumbat wanim detlot lowa blanga YAWEI tok blanga im. Wen im dum lagijat im garra jidan king blanga longtaim en ola biginini blanga im garra jidan boswan blanga det kantri longtaim du.” \c 18 \s1 Ola daga en klos blanga ola serramonimen \p \v 1-2 Wal Mosis bin kipgon tok langa detlot Isreil pipul, “Yumob sabi YAWEI det trubala God bin pikimat det Libai klen blanga jidan speshalwan pipul en blanga jidan ola serramonimen du blanga im. En yumob sabi YAWEI bin dalim olabat dei kaan abum eni kantri langa Isreil laik yumob najalot klen. Olabat na garra gajim det daga en ola najalot enijing brom detlot ofring en sekrifais ofring weya yumob gibit langa YAWEI.\x + \xo 18:1-2 \xt Nam 18:20 \x* \p \v 3 “Wal enitaim yumob garra kilim det buligi o ship blanga det sekrifais ofring, yumob garra gibit det sholdapat, det dubala jaupat en det binjipat langa detlot serramonimen. \v 4 En wen yumob garra bringimap detlot najalot ofring yumob garra gibit langa olabat lilbit na brom ola sid daga en wain en oliboil en wul. \v 5 YAWEI bin pikimat det klen blanga Libai brom ol yumob najalot klen blanga jidan serramonimen blanga im. En tudei olabat bigininimob garra kipgon dumbat ol dislot wek. \p \v 6 “Wal if eni men brom det Libai klen wandim kaman langa det weship pleis blanga YAWEI blanga wek blanga im, wal dei gin kaman brom eni taun langa Isreil langa det weship pleis blanga wek blanga im. \v 7 Olabat garra wek deya jis laik detlot najalot Libai serramonimen, \v 8 en olabat garra abum det seimkain daga wulijim najalot serramonimen deya. Olabat gin kipum detlot ting weya olabat femilimob jandim blanga olabat.” \s1 Nomo dumbat ola nogudbala ting \p \v 9 Wal Mosis bin kipgon tok, “Wen yumob garra jidan langa det kantri weya YAWEI garra gibit langa yumob, wal yumob nomo lau blanga dumbat ola brabli nogudbala ting weya ola najalot pipul oldei dumbat. \v 10-11 Yumob nomo lau blanga sekrifais yumob biginini langa faiya langa det teibul blanga sekrifais ofring langa detlot drimin. En yumob nomo lau blanga dumbat klebabala ting blanga faindat wanim garra hepin langa yumob bambai. En yumob nomo lau blanga singim enibodi. En wen yumob luk samting langa skai laik det lait o wen det bard im jingat o najalot enijing, nomo jinggabat en bradin, en nomo go langa eni klebabala blanga faindat wanim im min. En yumob nomo lau blanga askim enijing langa det spirit blanga det dedbala.\x + \xo 18:10-11 \xt Eksa 22:18; Labid 19:26; 19:31 \x* \v 12 Wal YAWEI nomo laigim detlot pipul hu oldei dumbat ol detlot nogudbala ting. Blanga tharran na im garra andimwei ol detlot nogudbala pipul brom det kantri blanga larram yumob jidan deya. \v 13 Wal yumob garra kipgon jidan trubala langa YAWEI.”\x + \xo 18:13 \xt Meth 5:48 \x* \s1 YAWEI garra jandim wanbala speshalwan mesinja \p \v 14 Wal Mosis bin kipgon tok, “Langa det kantri weya yumob garra teikoba, detlot najalot pipul oldei dumbat detlot nogudbala ting. Olabat go langa klebabala pipul blanga faindat wanim garra hepin bambai en blanga askim ola najalot nogudbala ting du. Bat YAWEI im dalim yumob nomo blanga dumbat detkain nogudbala ting, \v 15 en im na garra jandim wanbala speshalwan mesinja brom yumob ronwan kantrimen en im garra jidan jis laik mi, en yumob garra teiknodis langa im.\x + \xo 18:15 \xt Eks 3:22; 7:37 \x* \p \v 16 “Langa det dei wen yumob bin majurrumap miselp langa det hil gulum Sainai yumob bin brabli bradin blanga dai wen yumob bin lisin langa YAWEI en wen yumob bin luk det faiya. En langa det taim na yumob bin dalim mi blanga dalim YAWEI yumob nomo wandi im blanga tok langa yumob igin en yumob nomo wandi luk det faiya blanga im. \p \v 17 “Wal YAWEI bin tok langa mi, ‘Deibin tok gudbalawei. \v 18 Mi na, YAWEI garra faindim sambodi brom yumob Isreil pipul blanga jidan speshalwan mesinja blanga yumob, jis laik yu na Mosis. Ai garra dalim im wanim im garra tok en im garra dalim ola pipul ebrijing wanim aibin tok langa im. \v 19 Det speshalwan mesinja im garra tok blanga mi, en if enibodi nomo teiknodis langa im wal ai garra panishim im.\x + \xo 18:19 \xt Eks 3:23 \x* \v 20 Bat if eni speshalwan mesinja im reken miselp en im tok, “YAWEI bin dalim mi blanga dalim yumob blanga dijan wed,” bat imbin tok laiyawan langa yumob, wal blanga tharran na, yumob garra kilim im ded. En seimwei du eni speshalwan mesinja garra dai wen im tok, “Detlot drimin bin dalim mi blanga tok dislot wed.” ’ Lagijat na YAWEI bin tok.” \p \v 21 Wal Mosis bin tok igin, “Wal maitbi yumob jinggabat, ‘Hau wi garra sabi if det speshalwan mesinja tok det trubalawan wed blanga YAWEI?’ \v 22 Wal wen det speshalwan mesinja tok, ‘YAWEI na bin dalim mi samting garra hepin,’ en det ting nomo hepin, wal yumob garra sabi det wed nomo blanga YAWEI. Det speshalwan mesinja na oni bin tok im ronselp, en yumob kaan bradin langa im.” \c 19 \s1 Detlot seifwan taun \r Nambas 35:9-34; Joshuwa 20:1-9 \p \v 1 Wal Mosis bin kipgon tok, “Wal bambai YAWEI det trubala God garra binijimap ola pipul weya jidan langa det kantri weya im garra gibit yumob. Deya na yumob garra jidan langa olabat kemp en langa olabat taun. \v 2-3 Afta na yumob garra kadimat det kantri langa 3 pat, en langa ebri pat yumob garra pikimat wanbala seifwan taun blanga detlot pipul hu jidan gulijap. If sambodi kilim ded sambodi weya im nomo bin wandi kilim im, wal im gin ranawei kwikbala langa det gulijapwan seifwan taun, en wen im jidan langa det seifwan taun nobodi kaan peiyimbek im. \v 4 If sambodi kilim ded sambodi hu nomo im enami en im nomo bin wandi kilim im, wal im gin ranawei langa wanbala seifwan taun. \v 5 Maitbi dubala men go langa bush kantri blanga kadimbat tri en det hedpat blanga det eks blanga wanbala men kamat en kilim ded det najawan men. Wal if detkain ting hepin det men weya bin swingim det eks im gin ranawei langa eni seifwan taun. \v 6 If yumob pikimat oni wanbala seifwan taun wal sambala pleis garra jidan longwei brom deya. En wen sambodi ranawei langa det seifwan taun maitbi ola femili blanga det dedwan men garra gajim im en kilim im ded bifo im garra gajimap det seifwan taun. Im nomo bin dum enijing rong. Im nomo bin wandi kilim ded det men hu nomo enami blanga im. \v 7 Blanga dijan na aibin dalim yumob blanga meigim thribala seifwan taun. \p \v 8 “Wal YAWEI garra gibit yumob det kantri weya imbin pramisim langa wi grengrenfathamob. \v 9-10 If yumob laigim im en teiknodis en duwit langa im en len brom im, wal im garra gibit yumob det kantri. Wen im gibit yumob det kantri wal yumob garra pikimat naja thribala seifwan taun, wulijim YAWEI kaan tok, ‘Yumob gilti dumaji yumob nomo bin maindim det men weya bin kilim sambodi ded, bat im nomo bin min blanga kilim im ded.’ \p \v 11 “Wal yumob jinggabat na. Maitbi wanbala men meigim det plen blanga medrimbat im enami, en im kilim im ded en im ranawei deya langa wanbala seifwan taun. \v 12 If diskain ting im hepin detlot boswan blanga det men ronwan taun garra jandim pipul blanga gedim im en hendimoba im langa det femilimob blanga det dedwan men, wulijim olabat gin kilim im ded. \v 13 Nomo shoum sori filing langa det men, en nomo larram det giltiwan jidan deya langa Isreil if yumob wandim YAWEI blanga kipgon albumbat yumob langa ebrijing yumob dumbat.” \x + \xo 19:13 \xt Josh 20:1-9 \x* \s1 Blanga det bandri lain \p \v 14 Wal Mosis bin kipgon tok, “Wen yumob bin jidan deya longtaim langa det kantri, yumob nomo lau blanga mubum eni ston blanga det bandri lain langa det kantri weya YAWEI garra gibit langa yumob.” \x + \xo 19:14 \xt Dyud 27:17 \x* \s1 Ola witnis garra tok trubalawei \p \v 15 Wal Mosis bin kipgon tok, “Yumob nomo lau blanga kotim en panishim det wanbala men weya imbin meigim trabul wen oni wanbala witnis bin luk im meigim det trabul, dumaji yumob garra abum dubala o mowa witnis hubin luk langa im wen imbin dum det ting.\x + \xo 19:15 \xt Nam 35:30; Dyud 17:6; Meth 18:16; 2 Karin 13:1; 1 Tim 5:19; Hib 10:28 \x* \v 16-17 En if sambodi tok laiyawan wed en pudum bleim langa sambodi blanga gibit im trabul, wal det dubala lafta go langa detlot lowamen en detlot serramonimen hu jidan deya en dei garra tok hu rait o hu rong. \v 18-19 Detlot lowamen garra faindat ebrijing wanim bin hepin, en if det men im dalimbat laiya langa im kantrimen. Wal yumob garra panishim det men hubin dalimbat laiya. Im garra abum det seimwan panishmen jis laik imbin wandim det men weya imbin bleim bina abum. If yumob dum jis laik aibin dalim yumob, wal yumob garra stapam diskain nogudbala ting. \v 20 Wen yumob irrim wanim bin hepin yumob garra jidan bradinwan en nobodi garra dum diskain nogudbala ting igin. \v 21 Wen diskain nogudwan ting hepin nomo shoum sori filing langa det giltiwan hu dumbat detkain ting. Wal yumob garra panishim pipul lagijat na. If sambodi kilim sambodi, wal det lowamen garra dum seimwei langa im du blanga panishim im. If sambodi bin deigimat sambodi ai, wal det lowamen garra dum seimwei langa im du blanga panishim im. If sambodi breigim sambodi tuth, wal det lowamen garra dum seimwei langa im du blanga panishim im. If sambodi kadimof sambodi bingga o fut, wal det lowamen garra dum seimwei langa im du blanga panishim im.” \x + \xo 19:21 \xt Eksa 21:23-25; Labid 24:19,20; Meth 5:38 \x* \c 20 \s1 Detlot lowa blanga wo \p \v 1 Wal Mosis bin kipgon tok, “Wal wen yumob garra go blanga fait, yumob nomo bradin blanga detlot enami, nomeda yumob luk olabat garram detmatj soljamob garram ola bagi en hosis, dumaji YAWEI det trubala God blanga wi, hubin bringimat wi brom Ijip, im garra album yumob. \v 2 Bat wen yumob garra redi blanga go en fait, wanbala serramonimen garra jandap lida langa yumob en tok langa yumob. \v 3 Im garra tok, ‘Yumob men brom Isreil, yumob lisin na. Tudei yumob garra go blanga fait. Nomo hatjamp en sheiksheikbat o jidan bradin blanga ola enami, \v 4 dumaji YAWEI garra go garram yumob en im garra larram yumob bidim olabat.’ \p \v 5 “Wal detlot boswan solja garra askim detlot men, ‘Enibodi iya bin jis bildimap haus bat nomo bin abum det serramoni blanga meigim det haus speshalwan blanga YAWEI? Wal im lafta gobek na, dumaji if im go blanga fait en im gitkil, wal najamen garra meigim det haus speshalwan blanga YAWEI. \v 6 En enibodi iya bin jis plentimbat greip fam bat im nomo bin abum taim blanga kadim detlot kukwan greip? Wal im lafta gobek na, dumaji if im go blanga fait en im gitkil, wal najamen garra dringgimbat det wain blanga im brom det greip fam weya imbin growap. \v 7 En enibodi iya hu garram pramis, en im nomo bin merrit im pramis? Wal im lafta gobek, dumaji if im go blanga fait en im gitkil, wal najawan men garra merrit det pramis blanga im. \v 8 En enibodi iya holdimbek miselp en im bradin? Wal im lafta gobek, dumaji im mait meigim det najalot bradin du.’ \v 9 Afta wen detlot boswan solja bin binij toktok langa detlot soljamob, dei garra pikimat ola lida blanga ebri grup. \p \v 10 “En wen yumob garra go blanga fait langa wanbala taun, basdam yumob garra askimbat detlot pipul if dei wandi gibap en nomo fait. \v 11 If olabat opinimap det geit en gibit miselp langa yumob, wal dei garra jidan wekinmen en wekingel laiga prisana en wek brabli adbalawei blanga yumob. \v 12 Bat if detlot pipul langa det taun nomo gibit miselp langa yumob, wal ol yumob solja garra redi blanga fait en majurrumap miselp raidaran langa det taun. \v 13 En wen YAWEI im larram yumob teikoba det taun, wal yumob garra kilim ola men. \v 14 Yumob gin deigimwei detlot wuman en biginini en ola enimul en ebrijing deya langa det taun. Yumob gin yusum ebrijing blanga ol yumob enami, dumaji YAWEI bin gibit langa yumob. \v 15 Lagijat na yumob garra dumbat langa ola najalot taun weya jidan longwei brom det kantri weya yumob garra jidan. \p \v 16 “Bat wen yumob teikoba detlot taun deya langa det pleis weya YAWEI garra gibit yumob, wal yumob garra kilim ebribodi ded. \v 17 Yumob garra binijimap ola pipul, ol detlot Hitait, en Emarait, en Keinanait, en Perasait, en Hibait en Jebusait pipul, jis laik YAWEI bin dalim yumob blanga dum. \v 18 Yumob garra kilim olabat ded, wulijim olabat kaan meigim yumob dum nogudbala ting langa YAWEI wen olabat titjimbat yumob hau blanga dumbat detlot brabli nogudbala ting wen olabat weshipbat ol detlot drimin sheip. \p \v 19 “Wen yumob garra trai blanga teikoba wanbala taun wal maitbi yumob garra jidan lilbit longtaim raidaran langa det taun. Wal yumob gin dagat det daga brom detlot tri, bat nomo kadimdan detlot tri, dumaji detlot tri im nomo enami blanga yumob. \v 20 Yumob gin kadimdan detlot najalot tri weya nomo abum daga, en yusum detlot tri blanga bildimap detlot step blanga albumbat yumob galimapbat det wol blanga go insaid en teikoba det taun.” \c 21 \s1 Wen nobodi nomo sabi hubin kilim det dedwan men \p \v 1 Wal Mosis bin kipgon tok, “Wal yumob jinggabat na. If sambodi faindim dedwan bodi langa det bush kantri weya YAWEI det trubala God garra gibit langa yumob, en nobodi nomo sabi hubin kilim det dedwan men, \v 2 wal yumob boswan en lowamen garra go en faindat wujan taun gulijap langa det dedwan bodi. \v 3 En detlot boswan deya langa det gulijapwan taun langa det dedwan bodi, dei garra gajim wanbala yangwan kau det nomo bin dum eni wek. \v 4 En dei garra deigim langa gudwan pleis gulijap langa det springwoda weya im randan en im nomo draiyap, en weya nobodi bin wek blanga growimap enijing, en deya na yumob garra breigim im nek. \v 5 En detlot serramonimen brom det Libai klen garra go deya du, dumaji dei garra sodimat det lowa wen sambodi bin kilimbat enibodi. Wal YAWEI det trubala God blanga wi bin pikimat olabat blanga jidan serramonimen blanga im, en olabat garra dalimbat yumob ola gudbala ting weya YAWEI garra dumbat langa yumob. \v 6 En ol detlot boswan brom det taun gulijap langa det pleis weya deibin faindim det dedwan bodi, wal dei garra washim olabat bingga langa woda ontop langa det kau, \v 7 en dei garra tok, ‘Melabat nomo bin kilim det sambodi, en melabat nomo sabi hubin dum tharran. \v 8 Yu na YAWEI bin meigim melabat Isreil pipul go fri brom Ijip. Wal yu larramgo melabat fri brom dijan nogudbala ting weya sambodi bin kilim ded det gudbalawan, dumaji melabat nomo bin dum. Yu nomo tok melabat giltiwan.’ \v 9 Wen yumob dum lagijat yumob dumbat wanim YAWEI wandim yumob blanga dum en nobodi kaan pudum bleim langa yumob blanga kilim ded det sambodi.” \s1 Det lowa blanga gelwan prisana blanga wo \p \v 10 Wal Mosis bin kipgon tok, “Wal wen YAWEI garra larram yumob bidim detlot najalot pipul langa wo, en yumob gajim detlot prisana, \v 11 en wanbala blanga yumob luk wanbala purdiwan yanggel langa olabat, en im wandi merrit det gel, \v 12 wal det men garra deigim det gel langa im kemp weya det gel garra sheib im hed en kadim im bingga neil, \v 13 en tjeinjim im klos. Im garra jidan insaid langa det men kemp en kraikrai oldei blanga im mami en dedi blanga 1 manth en afta 1 manth det men gin merrit det gel. \v 14 Bambai if det men nomo wandim det gel, wal im lafta larramgo det gel fri. Im kaan tridim det gel laiga prisana en selim im, dumaji det men bin fosim det gel blanga silipsilip garram im.” \s1 Det lowa blanga gibit yumob feswan san \p \v 15 Wal Mosis bin kipgon tok, “Wal yumob jinggabat na. Wanbala men garram dubala waif. Imbin laigim wanbala brabliwei en det najawan im nomo bin laigim. Wal det dubala waif blanga im bin abum dubala san blanga im. Det feswan san blanga im nomo bin biginini blanga det waif weya imbin laigim brabliwei. \v 16 Wal wen det men jinggabat wujei im garra pudum im ebrijing blanga im biginini olabat, wal det men kaan gibit bigismob enijing langa det san blanga det waif weya im laigim brabliwei, dumaji im garra lafta gibit det raitwan ebrijing langa det feswan san. \v 17 Im garra lafta gibit im wanim det lowa tok det feswan san garra abum, nomeda im nomo det san blanga det waif weya im laigim brabliwei. Wal det men garra lafta gibit det feswan san wanim det lowa tok im garra gibit.” \s1 Det lowa blanga brabli nogudwan san \p \v 18 Wal Mosis bin kipgon tok, “Wal yumob jinggabat na. If sambodi abum san en im nomo teiknodis en im nomo duwit langa im mami en dedi, nomeda dei panishimbat im, \v 19 wal dubala lafta deigim det boi langa miting blanga ola boswan langa det taun weya im jidan, en ola boswan garra kotim im. \v 20 Wal dubala garra tok langa olabat, ‘Minbala san im nomo duwit wanim minbala dalim im blanga dum. Im weistim ola mani en im jidan drangginbala.’ \v 21 Brom deya detlot boswan men brom det taun garra stonim im en kilim im ded. Lagijat na yumob gin deigimwei ola nogudwan ting brom Isreil. Wal wen enibodi irrim wanim bin hepin, dei garra bradin nomo lilbit.” \s1 Difrindifrinwan lowa \p \v 22 Wal Mosis bin kipgon tok, “Wal maitbi sambodi bin gitkil brom dumbat rong ting, en deibin heingimap im bodi ontop langa shapwan wadi. \v 23 Wal im kaan jidan deya naitaim. Sambodi garra lafta berrim det dedwan bodi det seim dei, dumaji if det dedwan bodi stap deya langa det wadi wal God im brabli nogudbinji langa det kantri en im garra panishim det kantri. Yumob garra lafta berrim det dedwan bodi wulijim yumob kaan meigim det kantri nogudwan weya YAWEI garra gibit yumob.” \x + \xo 21:23 \xt Galei 3:13 \x* \c 22 \p \v 1 Wal Mosis bin kipgon tok, “Orait, if sambodi blanga yumob luk det buligi o ship blanga im kantrimen bin wokawei, wal det sambodi kaan reken im nomo bin luk det enimul. Im garra gajim im en deigimbek im langa im ronwan bos. \v 2 Bat if det boswan jidan longwei, o det men nomo sabi hu det boswan blanga det enimul, wal im garra gajim det enimul en deigim langa im ronwan kemp, en wen det boswan garra kaman en lukabat blanga det enimul, wal det sambodi garra gibitbek det enimul langa im. \v 3 Wal yumob garra dum seimwei if yumob faindim dongki o maitbi lilbit klos o enijing mowa. Yumob garra gibitbek langa yumob kantrimen enijing weya yumob bin faindim. \p \v 4 “If dongki o buligi blanga yumob kantrimen buldan en yumob sabi tharran, wal yumob kaan reken yumob nomo bin luk tharran. Yumob garra album im blanga meigim det enimul jandap miselp igin.\x + \xo 22:4 \xt Eksa 23:4,5 \x* \p \v 5 “Wal gel kaan werrimon klos blanga men, en men kaan werrimon klos blanga gel, dumaji YAWEI det trubala God nomo laigim pipul hu dumbat detkain ting. \p \v 6 “Wal yumob jinggabat na. If yumob faindim mamiwan bard jidanbat langa im eig o im lilwan beibi langa det nes langa tri o langa graun, wal yumob kaan gajim det mamiwan bard. \v 7 Yumob gin gajim det lilwan bard o eig, bat yumob garra larramgo det mamiwan bard, wulijim yumob gin jidan gudwei lilbit longtaim garram yumob gudwan laif. \p \v 8 “Wal yumob jinggabat na. Wen yumob bildimap stonwan haus garram fletwan ruf, meiksho yumob pudum strongwan wol olaran ontop wulijim yumob kaan abum trabul if sambodi buldan brom det ruf en kilim miselp ded. \fig |src="GT_Deut2208 Stone house with Flat Roof.tif" size="col" ref="22:8" \fig* \p \v 9 “Wal yumob kaan growimap difrinwan sid daga langa seimwan pedik weya yumob growimap greiptri. Wal if yumob dum lagijat yumob kaan dagat detlot greip daga o detlot sid daga. \p \v 10 “Wal yumob kaan gajim det buligi en dongki en taiyimap dubala mijamet blanga tenim det graun. \p \v 11 “En yumob kaan werrimon klos wen dei yusum kotin en wol mijamet.\x + \xo 22:11 \xt Labid 19:19 \x* \p \v 12 “Wal yumob garra yusum matiriyal laik lilwan teil langa det fobala kona langa yu klos.” \x + \xo 22:12 \xt Nam 15:37-41 \x* \s1 Detlot lowa blanga jidan mijamet \p \v 13 Wal Mosis bin kipgon tok, “Wal yumob jinggabat. Maitbi wanbala men bin merrit langa wanbala gel, en afta imbin jinggabat im nomo wandim det gel na, \v 14 en im dalim laiyawan stori blanga det gel. Im reken det gel bin silipsilip garram najawan men bifo dubala bin git merrit. \p \v 15 “Wal if im hepin lagijat, det mami en dedi blanga det gel garra gajim det merrit shit weya im abum blad. Dei garra shoum ola lidamob deya gin langa olabat taun en dei garra sabi en luk det blad langa det merrit shit en dei garra sabi det gel nomo bin silipsilip garram eni men bifo dubala bin merrit. \v 16 Det dedi blanga det gel garra tok langa olabat, ‘Aibin gibit main doda langa dijan men blanga merrit langa im na, en im nomo wandim im na, najing. \v 17 Imbin dalimbat laiyawan stori blanga im, en imbin tok blanga det gel, “Maitbi naja men bin silipsilip garram im bifo minbala bin merrit.” Bat iya ai garram pruf blanga main doda im nomo bin silipsilipbat garram najawan men. Luk langa dijan blad langa dijan merrit shit!’ \p \v 18 “Wal detlot lidamob brom det taun garra gajim det hasbin en beldim im na. \v 19 En dei garra meigim im pei 50 silba mani langa det dedi blanga det Isreil gel, dumaji det men bin meigim det gel brabli sheim. En det gel garra stil jidan waif blanga im en im kaan neba libum im nomeda haulong im garra jidan. \p \v 20 “Bat if im trubala, en dei nomo garram pruf blanga det gel nomo bin silipsilipbat garram naja men bifo dubala merrit, \v 21 wal dei garra deigim im lida langa im dedi haus, en detmob men langa det taun garra stonim langa im raidap im binij, dumaji imbin sheim im ronwan pipul olabat wen imbin silipsilipbat garram men bifo imbin merrit, en wen imbin stil jidan langa im dedi haus. Wen yumob dum lagijat yumob meigim miselp fri brom det nogudbala ting. \p \v 22 “Wal if enibodi luk eni men im silipsilipbat garram naja men waif, wal detlot lowamen garra kilim dubala ded. Wen yumob dum lagijat yumob meigim miselp fri brom det nogudbala ting. \p \v 23 “Wal yumob jinggabat na. Maitbi wanbala men langa det taun gajim wanbala gel hubin pramis langa najawan men en im silipsilipbat garram im. \v 24 Wal yumob garra gajim dubala en deigim dubala atsaid brom det taun en kilim dubala ded garram ston. Det gel garra dai, dumaji im nomo bin jingat langa enibodi blanga album im, nomeda imbin langa det taun weya najalot pipul gin irrim im. En det men garra dai, dumaji imbin silipsilipbat langa det gel wen det gel bin pramis blanga naja men. Wen yumob dum lagijat yumob meigim miselp fri brom det nogudbala ting. \p \v 25 “Wal yumob jinggabat na. Maitbi wanbala men longwei brom taun en im fosim wanbala gel blanga silipsilip garram im, en imbin pramis blanga naja men. Wal oni det men dei garra kilim ded, \v 26 bat nomo enijing garra hepin langa det gel, dumaji im nomo bin dum nogudbala ting. Wal im jis laik wen wanbala men medrim naja men. \v 27 Wal det men bin fosim det gel blanga silipsilip garram im longwei brom taun en det gel maitbi bin jingat, bat nobodi bin deya blanga album im. \p \v 28 “Wal yumob jinggabat na. Maitbi wanbala men bin gajim wanbala gel hu nomo bin pramis blanga enibodi en imbin fosim det gel blanga silipsilipbat garram im. \v 29 Wal im garra lafta pei det gel dedi 50 silbawan mani, en im garra deigim det gel blanga im waif, dumaji imbin fosim im blanga silipsilip garram im. Wal im kaan neba libum im nomeda haulong im garra jidan.\x + \xo 22:29 \xt Eksa 22:16,17 \x* \p \v 30 “Wal nomo eni men kaan sheim langa im dedi dumaji imbin silipsilipbat garram detlot waif blanga im dedi.” \x + \xo 22:30 \xt Labid 18:8; 20:11; Dyud 27:20 \x* \c 23 \s1 Detlot pipul hu nomo lau blanga jidan garram YAWEI pipul \p \v 1 Wal Mosis bin kipgon tok, “Wal eni men deibin kadim laiga boiwan buligi, o imbin lujim im boiwan pat, wal im kaan jidan garram detlot pipul blanga YAWEI det trubala God. \p \v 2 “Enibodi hubin bon en im mami en dedi nomo bin merrit, im en im femili lain kaan jidan garram detlot pipul blanga YAWEI raidap langa det namba 10 jinareishan. \p \v 3 “Nomo eni Emanait o Mowebait pipul en olabat femili lain kaan jidan garram detlot pipul blanga YAWEI raidap langa det namba 10 jinareishan, \v 4 dumaji dei nomo bin gibit yumob daga en woda wen yumob bin go brom Ijip. En deibin peiyim det men Beilam det san blanga Biyowa brom det taun gulum Pethora deya langa Mesapoteimiya. Deibin wandim im blanga singim yumob. \v 5 Bat YAWEI det trubala God blanga wi nomo bin lisin langa Beilam en imbin gibit yumob ola gudwan ting wen Beilam bin trai singim yumob. Imbin gibit yumob ola gudbala ting, dumaji imbin laigim yumob detmatj.\x + \xo 23:5 \xt Nam 22:1-6; 23:7—24:9; Niya 13:1,2\x* \v 6 Nomeda haulong yumob jidan langa det kantri yumob kaan album detlot Emanait o Mowebait pipul en meigim olabat gudbinji. \p \v 7 “En wen yumob luk det Idamait traib yu kaan lukdan en gibit bekboun langa olabat, dumaji olabat yumob femili. En yumob nomo heidim detlot pipul brom Ijip, dumaji yumob bin jidan langa olabat kantri basdam. \v 8 En brom det namba 3 jinareishan yumob gin kaundimap detlot pipul du garram ol detlot pipul blanga YAWEI.” \s1 Blanga kipum det ami kemp klinwan \p \v 9 Wal Mosis bin kipgon tok, “Wal wen yumob jidan langa kemp langa det taim wen yumob go blanga fait, yumob garra wotjim miselp en nomo dum eni nogudbala ting, dumaji yumob garra kipum miselp klinbala blanga serramoni. \v 10 If eni men bin abum wetwan drim naitaim wen imbin silip, im garra go en jidan atsaid langa kemp. \v 11 Wal bambai na wen im gulijap dakbala im garra go en washim miselp, en afta na wen im sangodantaim im garra gobek langa im kemp. \p \v 12 “En yumob garra abum pleis atsaid brom yumob kemp wen yumob wandim go bush. \v 13 Yumob garra garrimap wadi blanga yumob, en wen yumob go bush, yumob gin digim hol en afta yumob gaburrumap. \v 14 Kipum yumob kemp klin blanga serramoni, dumaji YAWEI im deya garram yumob langa yumob kemp. Im maindimbat yumob en album yumob. Yumob kaan dum eni brabli nogudwan ting, dumaji im meigim YAWEI tenim im bek langa yumob.” \s1 Ola najalot lowa \p \v 15 Wal Mosis bin kipgon tok, “Wal maitbi wekinmen o wekingel hu jidan laiga prisana bin ranawei brom im bos langa najawan kantri en im kaman langa yumob blanga album im. Wal yumob kaan jandimbek im na. Yumob garra kipum im. \v 16 Im gin jidan langa eni taun im wandim, en yu kaan tridim im nogudbalawei. \p \v 17 “En nomo eni Isreil men o wuman kaan silipsilipbat garram enibodi blanga mani deya langa det Serramoni Pleis.\x + \xo 23:17 \xt Labid 19:29 \x* \v 18 En eni mani dei meigim brom detkain ting dei kaan deigim deya langa det Serramoni Pleis blanga YAWEI blanga kipum det pramis blanga im. YAWEI brabli nogudbinji blanga detkain nogudbala ting. \p \v 19 “Wal wen yumob lendim mani o daga o enijing langa yumob kantrimen, yumob kaan meigim im peiyimbek yumob mowa langa wanim yumob bin gibit im. \v 20 Bat yumob gin meigim sambodi brom najawan kantri peiyimbek mowa den yumob bin lendim im, bat nomo langa yumob kantrimen. Yumob garra teiknodis langa dijan lowa. God garra peiyimbek yumob gudbalawei blanga ebrijing yumob dum langa det kantri weya yumob garra teikoba.\x + \xo 23:20 \xt Eksa 22:25; Labid 25:36,37; Dyud 15:7-11 \x* \p \v 21 “En wen yumob meigim pramis langa YAWEI det trubala God blanga wi, wal yumob kaan breigim yumob pramis, dumaji YAWEI garra kipgon jinggabat wanim yumob bin pramis, dumaji im brabli nogud wen yumob breigim yumob pramis lagijat.\x + \xo 23:21 \xt Nam 30:1-16; Meth 5:33 \x* \v 22 En im mobeda yumob nomo meigim pramis langa God. \v 23 Bat wen yumob meigim pramis na, yumob garra kipum det pramis. \p \v 24 “En wen yumob wok langa sambodi greip fam, yumob gin dagat ol detlot daga yumob wandim, bat yumob kaan deigimwei eni daga brom detlot greip tri langa biligan. \v 25 Wen yumob wok langa sambodi gadin weya dei growimap sid daga, wal yumob gin breigim ol detlot daga garram yumob bingga, bat yumob kaan kadim eni daga garram det krukidwan naif.” \c 24 \s1 Wen sambodi andimwei im waif en im merrit najawan men \p \v 1 Wal Mosis bin kipgon tok, “Wal yumob jinggabat. Maitbi wanbala men im merrit langa wanbala gel, en bambai imbin jinggabat blanga libum det gel, dumaji im nomo bin meigim im gudbinji. Wal im garra raidimdan leda na blanga libum det gel, en jandimwei det gel brom im kemp garram det leda.\x + \xo 24:1 \xt Meth 5:31; 19:7; Mak 10:4 \x* \v 2 En bambai na maitbi det gel merrit langa naja men. \v 3 Wal maitbi det men jinggabat blanga libum det gel. Wal im garra raidimdan leda na blanga libum det gel, en jandimwei det gel brom im kemp. O maitbi det namba 2 hasbin bin dai. \v 4 Wal det feswan hasbin blanga det gel kaan merrit langa det gel igin, dumaji imbin silip garram det najawan hasbin. If im merrit langa det gel igin, im nomo gudwan langa YAWEI det trubala God. Yumob kaan dum det brabli nogudbala ting langa det kantri weya YAWEI garra gibit langa yumob.” \s1 Difrindifrinwan lowa \p \v 5 Wal Mosis bin kipgon tok, “Wal if wanbala men im jis git merrit, im kaan streidawei go langa det ami kemp o dum enikain wek blanga gabman. Dei garra larram im go fri fo 1 yiya, wulijim im garra weidabat langa im kemp en meigim im waif gudbinji. \p \v 6 “Wen yumob lendim enijing langa enibodi, yumob kaan deigim en holdim im granding ston raidap im peiyimbek yumob, dumaji im yusum tharran blanga grandimbat sid daga blanga meigim daga blanga im femili. \p \v 7 “Wal if eni Isreil men grebum en deigimwei im kantrimen brom im femilimob en meigim im jidan laiga prisana blanga adwek blanga im, o selimbat im, wal im nogud lagijat. Yumob garra lafta binijimap det men. Wen yumob dum lagijat yumob git fri brom det nogudbala ting.\x + \xo 24:7 \xt Eksa 21:16 \x* \p \v 8 “En maitbi yumob garram det brabli nogudwan skin siknis. Wal yumob lafta teiknodis wanim detlot serramonimen brom det Libai klen garra dalim yumob blanga meigim yumob gudwan, dumaji yumob garra bulurrum det lowa aibin gibit langa detlot serramonimen.\x + \xo 24:8 \xt Labid 13:1—14:54 \x* \v 9 Yumob jinggabat na wanim YAWEI bin dum langa Miriyam deya wen wibin kaman brom Ijip.\x + \xo 24:9 \xt Nam 12:10 \x* \p \v 10 “Wal wen yumob lendim sambodi mani, im garra gibit yumob bleingkit blanga kipum raidap im peiyimbek det mani. Nomo gowin langa det men haus en deigimwei det bleingkit weya imbin tok im garra gibit langa yumob. \v 11 Yumob garra weidabat atsaid, raidap im garra bringimat langa yumob imselp. \v 12 Wal if im po men, wal yumob nomo kipum im bleingkit naitaim. \v 13 Yumob garra gibitbek im ebri koltaim, wulijim im gin abum blanga silip gudwei. Wal im garra jidan hepi, en YAWEI garra gudbinji langa yumob.\x + \xo 24:13 \xt Eksa 22:26,27 \x* \p \v 14 “Wal yumob kaan tridim enibodi hu jidan powan nogudbalawei wen olabat wek blanga yumob, nomeda im blanga yumob Isreil traib o brom najawan kantri hu jidan deya garram yumob. \v 15 Ebridei bifo det sangodan yumob garra peiyim im blanga det wek. Im wandim det mani, dumaji imbin weidabat blanga gajim. If yumob nomo gibit langa im, wal im garra jingat adbala langa YAWEI, en yumob garra jidan gilti blanga tharran.\x + \xo 24:15 \xt Labid 19:13 \x* \p \v 16 “Yumob kaan kilim det mami o dedi blanga det nogudbala ting weya im biginini bin dum, en yumob kaan kilim det biginini blanga det nogudbala ting weya im mami en dedi bin dum. Yumob gin oni kilim tharran hubin dum det nogudbala ting.\x + \xo 24:16 \xt 2 King 14:6; 2 Kran 25:4; Isik 18:20 \x* \p \v 17 “Yumob garra gibit feyago langa enibodi brom najawan kantri, en langa detlot biginini weya nomo garram mami o dedi, en yumob kaan deigimwei det bleingkit brom eni widogel wen im owim yumob samting. \v 18 Yumob garra jinggabat wen yumob bin jidan wekinmen en wekingel jis laiga prisana deya langa Ijip, en deya na YAWEI bin meigim yumob fri, en blanga tharran na aibin gibit yumob dijan lowa.\x + \xo 24:18 \xt Eksa 23:9; Labid 19:33,34; Dyud 27:19 \x* \p \v 19-21 “Wal wen yumob gajim sid daga brom yumob pedik, o detlot frut daga brom detlot olibtri o detlot greip daga brom detlot greip fam en yumob libum sambala weya yumob bin kadim, yumob kaan gobek na blanga gajim, dumaji detlot daga garra jidan blanga detlot brom najawan kantri, en blanga detlot biginini hu nomo garram mami o dedi, en blanga ola widogel. Wen yumob dum lagijat na YAWEI garra jidan brabli kainbala langa yumob.\x + \xo 24:19-21 \xt Labid 19:9,10; 23:22 \x* \v 22 Yumob garra jinggabat wen yumob bin jidan wekinmen en wekingel jis laiga prisana deya langa Ijip, en blanga tharran na aibin gibit yumob dijan lowa.” \c 25 \p \v 1 Wal Mosis bin kipgon tok, “Wal maitbi dubala brom det Isreil traib go langa kot blanga streitinap det agamin weya dubala abum. Wal wanbala im gudwan en det najawan im giltiwan. \v 2 If det jadj tok dei garra beldim det giltiwan men, det jadj garra meigim im leidan feisdan en beldim im garram wip. Det namba blanga det wip mak garra jidan det rait namba blanga det nogudbala ting weya imbin dumbat. \v 3 Maitbi dei garra gibit im 40 wip mak, jaldu na. Yumob kaan gibit oba 40, dumaji yumob mait meigim im brabli sheim lida langa yumob.\x + \xo 25:3 \xt 2 Karin 11:24 \x* \p \v 4 “En wen yumob yusum buligi blanga deigimat det skinpat brom det sid daga, yumob kaan taiyimap det mawus blanga im, dumaji im garram det rait blanga dagat det sid daga du.” \x + \xo 25:4 \xt 1 Karin 9:9; 1 Tim 5:18 \x* \s1 Wanim blanga dum wen sambodi braja dai \p \v 5 Wal Mosis bin kipgon tok, “Wal maitbi dubala braja gija jidan langa wanbala fam mijamet en wanbala dai, en im nomo garram eni san. Wal det waif blanga det dedbala men kaan merrit langa naja men brom naja femili. Det braja blanga det dedbala men, im garra merrit det gel. \v 6 En wen dubala faindim det feswan san, wal im garra jidan san blanga det dedbala men, en im garra abum im femili lain kipgon olawei deya langa Isreil.\x + \xo 25:6 \xt Meth 22:24; Mak 12:19; Luk 20:28 \x* \v 7 Bat if det braja nomo wandim merrit langa im dedbala braja waif, wal det gel garra go langa detlot lidamob blanga det taun en dalim olabat, ‘Main hasbin braja nomo bin wandi duwit. Imbin jis rabishim im braja en im nomo wandi gibit im femili lain iya langa ola Isreil pipul.’ \v 8 Wal detlot lidamob garra gibit oda langa det men blanga kaman, en dei garra tok langa im. If im stil nomo wandi merrit det gel, \v 9 wal det gel garra go deya lida langa im garram detlot lidamob en deigimof wanbala but blanga det men. En afta det gel garra tjakam spit langa im feis en tok, ‘Diskain ting na gin hepin langa detkain men hu nomo meigim femili lain blanga im braja.’ \v 10 Wal ola Isreil pipul garra gulum im femili, ‘det femili blanga det men weya im dedbala braja waif bin deigimat im but.’”\x + \xo 25:10 \xt Ruth 4:7,8 \x* \s1 Najalot lowa \p \v 11 Wal Mosis bin kipgon tok, “Wal maitbi dubala men faitfait en det waif blanga det najawan men bin trai blanga album im hasbin, en imbin grebum det naja men boiwan pat. \v 12 Yumob nomo kain langa det gel. Yumob garra kadimof im bingga. \p \v 13-14 “En yumob kaan trikim enibodi wen yumob yusum det skeil o meshurumbat enijing wen yumob selim. \v 15 En yumob garra meiksho yumob yusum gudwan en trubala langa enibodi wen yumob yusum det skeil o meshurumbat enijing. If yumob dum lagijat, wal yumob garra jidan longtaim langa det pleis blanga YAWEI weya im garra gibit langa yumob. \v 16 Dumaji YAWEI nomo laigim detkain pipul brabliwei hu tjidimbat najalot pipul.” \x + \xo 25:16 \xt Labid 19:35,36 \x* \s1 Det lowa blanga kilim ded det Amalekait traib \p \v 17 Wal Mosis bin kipgon tok, “Yumob jinggabat wanim det Amalekait traib bin dum langa yumob wen wibin kaman brom Ijip. \v 18 Dei nomo bin bradin langa God. Deibin kaman kwikbala langa yumob brom biyain en fait langa yumob wen yumob bin nokap. En deibin kilim ded ol detlot pipul hubin kaman slobala. \v 19 Wal wen YAWEI bin gibit yumob det kantri, en meigim yumob jidan seifwan brom detlot enami blanga yumob hu jidan deya olaran langa det kantri blanga yumob, wal yumob garra meiksho yumob kilim ol det Amalekait traib, en nobodi kaan jinggabat langa olabat enimo. Nomo foget tharran na.” \x + \xo 25:19 \xt Eksa 17:8-14; 1 Sem 15:2-9 \x* \c 26 \s1 Lowa blanga feswan kukwan daga \p \v 1 Wal Mosis bin kipgon tok, “Wen yumob teikoba en jidan langa det kantri weya YAWEI det trubala God garra gibit langa yumob, \v 2 yumob garra abum baskit, en ebri feswan kukwan daga yumob gajim, yumob garra pudum langa det baskit, en yumob garra deigim langa det pleis weya yumob garra weship.\x + \xo 26:2 \xt Eksa 23:19 \x* \v 3 Yumob garra go langa det boswan serramonimen langa det taim en dalim im, ‘Ai wandim dalim YAWEI aibin kaman langa dijan kantri en mi na jidan langa dijan kantri weya imbin pramisim langa wi grengrenfathamob blanga gibit wi.’ \p \v 4 “Wal det serramonimen garra gajim det baskit brom yumob en pudum lida langa det teibul blanga ofring blanga YAWEI det trubala God blanga wi. \v 5 En deya na yumob garra tok dislot wed, ‘Wi grengrenfatha Jeikob bin Eramiyan hubin wokabat ebriweya en nomo bin abum kemp blanga silip, en imbin deigim im femilimob langa Ijip en stap deya oni garram lilbit pipul, bat deibin gro bigismob pipul deya. \v 6 Detlot Ijip pipul bin graul langa olabat en meigim olabat wekinmen en wekingel jis laiga prisana, en deibin meigim olabat wek adbala. \v 7 Bat olabat bin prei langa YAWEI det trubala God blanga wi grengrenfathamob. En YAWEI bin irrim olabat en imbin luk det trabul en det adwek en ol detlot rili krulwan ting olabat bin abumbat. \v 8 En garram im brabli gudwan en strongbala pawa imbin bringimat olabat brom Ijip. Im strongwan pawa bin wek ebriweya wen imbin meigim olkain nogudwan ting hepin langa detlot Ijip pipul, en deibin bradin nomo lilbit. \v 9 Imbin bringimap wi iya en imbin gibit wi dijan gudwan kantri garram gudwan graun blanga growimapbat ola daga. \v 10 Wal wi bringimap langa YAWEI det feswan enijing, dumaji imbin gibit langa wi.’ Lagijat na yumob garra tok. \p “Wal yumob garra libum det baskit deya langa YAWEI en yumob garra weship im deya. \v 11 En yumob garra rili gudbinji en gibit theingks blanga ola gudbala ting weya YAWEI bin gibit yumob en yumob femili olabat. Larram detlot Libai pipul en detlot pipul brom najawan kantri hubin jidan garram yumob joinin langa det gudbala taim du. \p \v 12 “Wal ebri 3 yiya yumob garra gibit wanbala ebri tenbala wanim yumob bin growimap langa detlot Libai pipul en langa detlot pipul brom najawan kantri hu jidan garram yumob, en detlot biginini nomo garram mami o dedi, en detlot widogel du, wulijim langa dijan kantri ebribodi garra abum naf daga blanga dagat.\x + \xo 26:12 \xt Dyud 14:28,29 \x* \v 13 Wen yumob dum lagijat yumob garra tok langa YAWEI, ‘Aibin gibit wanbala blanga tenbala blanga ola daga aibin growimapbat. Aibin dum tharran jis laik yubin dalim mi en aibin gibit langa detlot Libai pipul, en detlot pipul brom najawan kantri hu jidan garram wi, en detlot biginini nomo garram mami o dedi, en detlot widogel. Ai nomo bin foget enijing yubin dalim mi langa dijan lowa. \p \v 14 “‘En ai nomo bin dagat eni daga brom det wanbala ting blanga ebri tenbala ting weya aibin gibit langa yu wen aibin nogudbinji dumaji sambodi bin dai. Ai nomo bin deigim eni daga brom tharran atsaid brom main haus wen aibin jidan nomo klinbala blanga serramoni, en ai nomo bin deigim eni daga brom tharran blanga fyunral serramoni blanga eni dedbala pipul. YAWEI aibin dum ebrijing yubin dalim mi blanga dum blanga det ofring. \v 15 Wal yu garra lukdan brom det holiwan kemp blanga yu langa hebin, en meigim yu ronwan Isreil pipul brabli gudbinji. En yu garra meigim ol dislot kantri weya yubin gibit melabat brabli gudwan garram gudwan graun blanga growimapbat ola daga, laik yubin pramis langa melabat grengrenfathamob.’ Lagijat na yu garra tok.” \s1 Ronwan pipul blanga YAWEI \p \v 16 Wal Mosis bin kipgon tok, “Wal tudei na YAWEI det trubala God blanga wi bin dalim yumob blanga teiknodis en duwit langa ol detlot lowa blanga im. Wal yumob garra teiknodis en duwit langa ol detlot lowa brabli trubalawei garram holbit yumob hat. \v 17 Wal tudei na yumob bin tok YAWEI im na det brabliwan God blanga wi, en yumob bin pramis blanga teiknodis en duwit langa im, en kipum det lowa blanga im, en blanga dum ebrijing weya imbin dalim yumob. \v 18 YAWEI bin meigim pramis basdam garram yumob blanga meigim yumob im ronwan pipul olabat, en tudei na imbin kipum det pramis langa yumob. En imbin dalim yumob blanga duwit langa ol detlot lowa blanga im.\x + \xo 26:18 \xt Eksa 19:5; Dyud 4:20; 7:6; 14:2; Tai 2:14; 1 Pida 2:9 \x* \v 19 Wal im garra meigim yumob abum mowa pawa brom najalot pipul weya imbin meigim. Olabat garra preisimbat en rispek langa yumob. Yumob garra jidan ronwan pipul na blanga YAWEI, jis laik imbin pramis.” Lagijat na Mosis bin tok. \c 27 \s1 God bin raidimdan lowa langa ston \p \v 1 Wal wen Mosis bin jandap mijamet garram ola boswan langa Isreil, imbin tok langa detlot Isreil pipul, “Yumob garra dum ol detlot ting weya ai dalim yumob tudei. \v 2-4 Yumob garra krosim det Jodan Riba en kamat langa det kantri weya YAWEI det trubala God blanga wi garra gibit yumob, en weya YAWEI bin pramisim wi grengrenfathamob. En det kantri en det graun im brabli gudwan blanga growimap olkain daga. En deya na sangodansaid langa det Jodan Riba, yumob garra meigim jandap sambala bigwan ston langa det hil gulum Ibal en yumob garra rabum olabat garram waitwan klei en raidimdan langa olabat ol detlot lowa weya aibin titjimbat yumob. \v 5 En yumob garra bildimap teibul blanga ofring garram ston. Yumob nomo kadim garram aiyanwan enijing, \v 6 dumaji eni teibul blanga ofring yumob bildimap blanga YAWEI, yumob nomo lau yusum enijing blanga kadim detlot ston. En deya na yumob garra gibit barnapwan sekrifais ofring, \v 7 en yumob garra sekrifais en dagat det feloship ofring en gibit theingks langa YAWEI. \v 8 En langa detlot ston yumob bin rabum garram klei, yumob garra raidimdan gudwei ebri wed blanga God lowa.” Lagijat na Mosis bin tok.\x + \xo 27:8 \xt Eksa 20:25; Josh 8:30-32 \x* \p \v 9 Afta na Mosis bin deya mijamet garram detlot Libai serramonimen, en imbin tok langa detlot Isreil pipul, “Yumob Isreil pipul, yumob lisin langa mi. Tudei na, yumob jidan pipul blanga YAWEI det trubala God blanga wi, \v 10 en yumob garra teiknodis en duwit langa im en kipum ol detlot lowa weya aibin dalimbat yumob tudei.” Lagijat na Mosis bin tok. \s1 Panishmen wen pipul nomo kipum detlot lowa \p \v 11 Wal Mosis bin kipgon tok, \v 12 “Afta wen yumob krosim det Jodan Riba ola pipul brom Simiyan, Libai, Juda, Isaka, Josef en Benjamin klen garra jandapbat langa det hil gulum Gerisim, en olabat garra tok langa ola pipul hau YAWEI garra lukaftumbat en albumbat olabat.\x + \xo 27:12 \xt Dyud 11:29; Josh 8:33-35 \x* \v 13 En ola pipul brom Rubin, Ged, Esha, Sebyulan, Den en Neftali klen garra jandap langa det hil gulum Ibal, \v 14 en detlot Libai serramonimen garra tok adbala ol dislot wed blanga panishmen langa detlot Isreil pipul. \p \v 15 “Dei garra tok, ‘Wal YAWEI garra panishim enibodi hu meigim drimin sheip brom ston, wud, o aiyan en weshipbat tharran snikibalawei, dumaji YAWEI nomo laigim detlot pipul hu dum detlot ting.’ \p “En ola pipul garra tok, ‘Yuwai! Trubala dijan im tok!’ \x + \xo 27:15 \xt Eksa 20:4; 34:17; Labid 19:4; 26:1; Dyud 4:15-18; 5:8 \x* \p \v 16 “‘Wal YAWEI garra panishim enibodi hu nomo rispek en teiknodis langa im dedi o mami.’ \p “En ola pipul garra tok, ‘Yuwai! Trubala dijan im tok!’ \x + \xo 27:16 \xt Eksa 20:12; Dyud 5:16 \x* \p \v 17 “‘Wal YAWEI garra panishim enibodi hu mubumbat eni ston blanga det bandri lain blanga yumob kantrimen.’ \p “En ola pipul garra tok, ‘Yuwai! Trubala dijan im tok!’ \x + \xo 27:17 \xt Dyud 19:14 \x* \p \v 18 “‘Wal YAWEI garra panishim enibodi hu lidimbat sambodi hu jidan blainwan langa det rong roud.’ \p “En ola pipul garra tok, ‘Yuwai! Trubala dijan im tok!’ \x + \xo 27:18 \xt Labid 19:14 \x* \p \v 19 “‘Wal YAWEI garra panishim enibodi hu nomo gibit feyago langa detlot pipul brom najawan kantri, o detlot biginini hu nomo garram dedi o mami, o detlot widogel.’ \p “En ola pipul garra tok, ‘Yuwai! Trubala dijan im tok!’ \x + \xo 27:19 \xt Eksa 22:21; 23:9; Labid 19:33,34; Dyud 24:17,18 \x* \p \v 20 “‘Wal YAWEI garra panishim enibodi san wen im silipsilipbat garram eni waif blanga im dedi. Tharran na garra meigim im dedi sheim!’ \p “En ola pipul garra tok, ‘Yuwai! Trubala dijan im tok!’ \x + \xo 27:20 \xt Labid 18:8; 20:11; Dyud 22:30 \x* \p \v 21 “‘Wal YAWEI garra panishim enibodi hu silipsilipbat garram eni enimul.’ \p “En ola pipul garra tok, ‘Yuwai! Trubala dijan im tok!’ \x + \xo 27:21 \xt Eksa 22:19; Labid 18:23; 20:15 \x* \p \v 22 “‘Wal YAWEI garra panishim enibodi hu silipsilipbat garram im sista o im haf sista.’ \p “En ola pipul garra tok, ‘Yuwai! Trubala dijan im tok!’\x + \xo 27:22 \xt Labid 18:9; 20:17 \x* \p \v 23 “‘Wal YAWEI garra panishim enibodi hu silipsilipbat garram det mami blanga im ronwan waif.’ \p “En ola pipul garra tok, ‘Yuwai! Trubala dijan im tok!’\x + \xo 27:23 \xt Labid 18:17; 20:14 \x* \p \v 24 “‘Wal YAWEI garra panishim enibodi hu medrimbat sambodi sigridbalawei.’ \p “En ola pipul garra tok, ‘Yuwai! Trubala dijan im tok!’ \p \v 25 “‘Wal YAWEI garra panishim enibodi hu deigim eni mani blanga medrimbat sambodi hu nomo bin dum enijing rong.’ \p “En ola pipul garra tok, ‘Yuwai! Trubala dijan im tok!’ \p \v 26 “‘Wal YAWEI garra panishim enibodi hu nomo dum wanim imbin tok langa im lowa en wanim imbin titjimbat olabat.’ \p “En ola pipul garra tok, ‘Yuwai! Trubala dijan im tok!’”\x + \xo 27:26 \xt Galei 3:10 \x* \c 28 \s1 Wen pipul kipum detlot lowa \r Labidakas 26:3-13; Dyudaranami 7:12-24 \p \v 1 Wal Mosis bin kipgon tok, “If yumob teiknodis en duwit langa YAWEI det trubala God blanga wi, en bilib brabliwei, en kipum ola lowa blanga im weya aibin gibit yumob tudei, wal im garra meigim yumob abum mowa pawa brom ola pipul langa najalot kantri. \v 2 Yumob garra duwit langa ola lowa brom YAWEI, en im garra dum ol dislot brabli gudbala ting blanga yumob. \p \v 3 “Wal YAWEI garra meigim ola brabli gudbala ting kaman langa yumob taun en fam. \p \v 4 “En YAWEI garra gibit yumob bigmob biginini, en bigmob sid daga, en bigmob buligi en ship. \p \v 5 “En YAWEI garra gibit yumob detmatj gudwan sid daga en ola daga weya yumob meigim redibala blanga dagat. \p \v 6 “En YAWEI garra meigim ola brabli gudbala ting kaman langa ebrijing weya yumob oldei dumbat. \p \v 7 “En YAWEI garra bidim detlot enami wen dei fait langa yumob. Dei garra kaman langa yumob wanwei, bat dei garra ranawei ebriweya. \p \v 8 “En YAWEI garra meigim ola brabli gudbala ting kaman langa yumob wen yumob wek wulijim yumob garra filimap detlot stowa haus garram loda daga. En im garra meigim ola brabli gudbala ting kaman langa yumob langa det kantri weya im garra gibit yumob. \p \v 9 “If yumob duwit langa YAWEI, en dum ebrijing wanim im wandim yumob blanga dum, wal im garra meigim yumob im ronwan pipul laik imbin pramis. \v 10 En ola pipul langa ebri kantri garra luk YAWEI bin pikimat yumob blanga meigim yumob im ronwan pipul, en olabat garra bradin langa yumob. \v 11 Wal YAWEI garra gibit yumob loda biginini, en loda buligi, en loda sid daga langa det kantri weya imbin pramis im garra gibit wi grengrenfathamob. \v 12 Im garra jandim rein langa det raitwan taim brom im ritjwan stowa haus langa top, en im garra album yumob blanga dum det wek blanga yumob, wulijim yumob gin lendim mani langa detlot najalot traib, bat yumob kaan askim najalot blanga mani dumaji yumob garra abum detmatj ebrijing. \v 13 Wal YAWEI garra meigim yumob lida blanga ola najalot kantri, en yumob kaan bulurrumbat eni najalot kantri. Yumob garra oldei abum blendibala ting en yumob garra teiknodis en duwit langa detlot lowa weya YAWEI wandim yumob blanga dum. \v 14 Bat yumob nomo stap dumbat dislot lowa o weship en bulurrum enikain drimin sheip.” \x + \xo 28:14 \xt Dyud 11:13-17 \x* \s1 Wanim garra hepin wen pipul nomo kipum det lowa \r Labidakas 26:14-46 \p \v 15 Wal Mosis bin kipgon tok, “Bat if yumob nomo teiknodis en duwit langa YAWEI, en nomo bilib langa im brabliwei en kipum ol detlot lowa imbin gibit yumob tudei, wal ol dijan nogudbala ting garra kaman langa yumob. \p \v 16 “Wal YAWEI garra dum nogudbala ting langa ola taun en fam blanga yumob. \p \v 17 “En YAWEI garra dum nogudbala ting langa yumob sid daga en ola daga yumob meigim brom detlot. \p \v 18 “En YAWEI garra oni gibit yumob lilbit biginini en lilbit daga en lilbit buligi en ship. \p \v 19 “En YAWEI garra dum nogudbala ting langa ebrijing weya yumob dumbat. \p \v 20 “If yumob gibit bekboun langa YAWEI, wal im garra jandim nogudbala ting langa yumob en im garra miksimap yumob main, en jandim blendibala trabul langa yumob, en brabli kwikbala im garra binijimap yumob. \v 21 En YAWEI garra jandim mowa en mowa siknis langa yumob, raidap nobodi kaan jidan langa det kantri weya yumob garra teikoba. \v 22 Wal YAWEI garra jandim ola strongbala siknis langa yumob. Yumob garra swelap en barnbarn ebriweya. En im garra jandim hotwan win en moldiwan ting blanga kilim ola sid daga blanga yumob. En ol detlot brabli nogudbala ting garra jidan langa yumob raidap yumob garra dai. \v 23 En nomo eni rein garra buldan langa yumob, en det graun blanga yumob garra jidan rili adwan jis laik aiyanwan. \v 24 YAWEI garra jandim oni das en nomo eni rein, najing. En im garra binijimap yumob. \p \v 25 “En YAWEI garra larram detlot enami bidim yumob. En yumob garra fait langa olabat brom wanwei bat yumob garra ranawei brom olabat ebriweya. Ol detlot pipul langa dijan wel garra brabli bradin wen olabat garra luk wanim bin hepin langa yumob. \v 26 Wen yumob dai, ola bard en wailwan enimul garra kaman en dagadagat yumob bodi, en nobodi garra jidan deya blanga andimwei olabat. \v 27 En YAWEI garra jandim boil langa yumob, laik imbin dum langa detlot Ijip pipul. Im garra meigim yumob bodi breikbreik garram sowa. En yumob sowa garra abum adwan top en yumob garra jidan rili itjiwan, bat nomo eni medisin garra meigim yumob beda. \v 28 En YAWEI garra meigim yumob nomo sabi wanim yumob dumbat, en im garra meigim yumob blainwan en im garra meigim yumob brabli granggibala. \v 29 En yumob garra wokaran deitaim jis laik det blainwan men, en yumob kaan faindim wei blanga go, en yumob kaan dum enijing gudwei. Olataim ola enami garra gibit yumob adtaim en stilimbat ola ebrijing brom yumob, en nobodi kaan album yumob. \p \v 30 “Wal yumob garra abum pramis, bat najawan men garra merrit det gel. Yumob garra bildimap haus, bat yumob kaan stap deya dumaji najawan men garra teikoba det haus. Yumob garra meigim bigiswan pedik blanga growimap ola greip tri, bat yumob kaan dagat detlot greip dumaji najawan men garra teikoba det pedik. \v 31 Blanga yumob buligi, detlot enami garra kilim olabat blanga dagat, en yumob kaan dagat det bif. Dei garra deigimwei yumob dongki wen yumob lukabat olabat, bat dei kaan gibitbek langa yumob. Dei garra deigimwei yumob ship, en nobodi kaan album yumob. \v 32 Dei garra deigimwei langa najawan kantri ol yumob san en doda, en dei garra meigim olabat jidan laiga prisana. Yumob garra luk detlot dum tharran langa yumob ronwan ai. Ebridei yumob garra kipgon wotjimbat blanga yumob biginini, en yumob garra ardim ai brabliwei brom tharran na, bat detlot biginini kaan kambek. \v 33 Detlot pipul brom najawan kantri garra deigimwei detlot sid daga weya yumob bin adwek en growimap. Wal yumob kaan gajim enijing. Detlot pipul brabli krulbala en olabat garra oldei tridim yumob nogudbalawei. \v 34 En yumob garra abum brabli adtaim en tharran na garra meigim yumob nomo sabi wanim yumob dumbat. \v 35 En YAWEI garra gaburrumap yumob dubala leig garram sowa wulijim yumob kaan gitbeda, en yumob garra abum loda pein brom detmatj sowa weya garra gaburrumap yumob hed raidap langa yumob fut. \p \v 36 “Wal YAWEI garra deigimwei yumob en yumob king langa najawan kantri, weya yumob en wi grengrenfathamob nomo bin go, en deya na yumob garra weshipbat detlot drimin sheip deibin meigim brom wadi en ston. \v 37 En langa detlot kantri weya YAWEI garra jandimwei yumob, ola pipul langa detlot kantri garra gida shok wanim bin kaman langa yumob, en olabat garra meigimbat fan langa yumob en mokimbat yumob. \p \v 38 “Wal yumob garra plentimbat loda sid, bat oni lilbit yumob garra gajim, dumaji loda grashopa garra kaman en dagadagat ola daga. \v 39 Yumob garra plentimbat ola greiptri en yumob garra lukaftumbat gudwei, bat yumob kaan gajim eni greip daga o dringgim eni wain brom detlot greiptri, dumaji det wem garra dagat detlot greiptri. \v 40 Detlot olibtri garra gro ebriweya langa yumob kantri, bat yumob kaan abum eni oliboil, dumaji detlot olib daga garra buldan. \v 41 Yumob garra abum san en doda, bat yumob garra lujim olabat, dumaji detlot enami blanga yumob garra deigimwei olabat prisana. \v 42 En ol detlot tri en daga blanga yumob, detlot grashopa garra dagadagatbat. \p \v 43 “Detlot pipul brom najawan kantri hu jidan langa det kantri blanga yumob, dei garra abum mowa pawa en yumob garra lujim yumob pawa en dei garra jidan bos blanga yumob. \v 44 Dei garra abum ola mani blanga lendim yumob, bat yumob kaan abum eni mani blanga lendim olabat, en afta olabat garra jidan bos blanga yumob. \p \v 45 “Ol dislot panishmen garra kaman langa yumob, en dei garra jidan langa yumob, raidap dei garra binijimap yumob, dumaji yumob nomo bin duwit langa YAWEI, en yumob nomo bin kipum det lowa blanga im weya imbin gibit yumob. \v 46 Detlot ting garra shoum olabat God bin panishim yumob en yumob bigininimob olabat olagija. \v 47 YAWEI bin gibit yumob brabli gudbala ting, bat yumob nomo bin dum wanim imbin wandim gudbinjiwei. \p \v 48 “Wal yumob garra jidan wekinmen en wekingel blanga detlot enami na weya YAWEI garra jandim langa yumob, en yumob garra jidan brabli hanggribala en thestibala en neigidbala nomo garram enijing, en YAWEI garra panishim yumob brabli strongbalawei raidap yumob garra dai. \v 49 En YAWEI garra bringimap langa yumob detlot pipul brom longwei kantri, en yumob nomo sabi olabat langgus. Dei garra kaman kwikbala langa yumob jis laik igulok weya im flaiflai langa top. \v 50 Dei garra jidan brabli krulbala en dei kaan kain langa enibodi, langa yangwan pipul o ol pipul. \v 51 Dei garra dagat ol yumob buligi en sid daga en yumob garra jidan hanggribala raidap yumob garra dai. Dei kaan neba libum eni daga, wain, oliboil, buligi o ship blanga yumob. Wal yumob garra dai. \v 52 Dei garra binijimap ebri taun langa det kantri weya YAWEI garra gibit yumob. Detlot strongwan wol raidaran langa yumob taun weya yumob oldei trastimbat, wal olabat garra buldan dumaji detlot enami garra nokamdan. \p \v 53 “Wen detlot enami blanga yumob garra jidan olaran langa detlot taun blanga yumob, wal yumob garra brabli hanggribala, en yumob garra dagat yumob ronwan biginini olabat weya YAWEI bin gibit yumob. \v 54-55 En langa det adtaim det brabli kainbala en brabli ritjwan men garra dagat sambala biginini blanga im, dumaji im nomo bin abum eni mowa daga blanga dagat. En im nomo wandi gibit eni bif langa im braja, o langa im waif im laigim detmatj, o langa detlot biginini hubin stil jidan laibala. \v 56-57 En det brabli haibala gel hu jidan brabli ritjwan hu nomo bin wok eniweya, im garra kadimat miselp blanga daga en im garra dagat im ronwan lilwan beibi en detlot najalot ebrijing streidawei wen det beibi bin bon. Im nomo wandi gibit enijing langa im hasbin im laigim detmatj, o im biginini olabat.\x + \xo 28:56-57 \xt 2 King 6:28,29; Lem 4:10 \x* \p \v 58 “Wal if yumob nomo teiknodis en duwit brabliwei langa God wed weya imbin raidimdan langa dijan buk, en if yumob nomo rispek det brabli haibala neim blanga YAWEI, \v 59 wal im garra jandim langa yumob en yumob biginini olabat detlot strongbala siknis weya yumob kaan neba gitbeda, en detlot najalot nogudwan siknis garra spredat langa najalot pipul en kaan neba stap. \v 60 En im garra jandim igin ola rili nogudwan siknis langa yumob pipul, weya yumob bin abum langa Ijip, en yumob kaan gitbeda. \v 61 En im garra jandim olkainaba siknis en detlot siknis garra spredat ebriweya langa yumob, en yumob garra binij. Nobodi nomo bin raidimdan detlot siknis bifo langa dijan buk blanga God lowa. \v 62 En nomeda yumob namba im bigiswan jis laik detlot sta langa skai, bat oni lilbit garra jidan laibala, dumaji yumob nomo bin duwit langa YAWEI. \v 63 YAWEI bin gudbinji blanga meigim yumob rili ritjwan en imbin meigim yumob abum loda biginini. Wal seimwei im garra gudbinji blanga binijimap yumob en im garra dum loda nogudwan ting langa yumob, en im garra jandimwei yumob brom det kantri weya im garra gibit langa yumob blanga jidan. \p \v 64 “En YAWEI garra meigim yumob spredat langa ebri kantri, brom wanbala pleis raidap ebriweya, en deya na yumob garra weshipbat olkain drimin sheip weya deibin meigim brom wud en ston. Detkain drimin sheip wi grengrenfathamob nomo bin weshipbat. \v 65 En yumob kaan jidan gudbinji o faindim eni gudwan pleis eniweya en nomo eni pleis blanga jidan miselp. YAWEI garra gibit yumob nogudwan filing, en im garra oldei meigim yumob wandi gibap. \v 66 Yumob garra jidan olataim langa deinja. Deitaim en naitaim yumob garra oldei bradin, en yumob garra bradin blanga dai. \v 67 Yumob garra hatjamp langa ebrijing yumob luk. Ebri ailibala yumob garra oldei wandim sangodantaim, en ebri sangodantaim yumob garra wandim ailibala. \v 68 En YAWEI garra jandimbek yumob langa Ijip garram ola bout, nomeda imbin tok yumob kaan gobek deya igin, en deya na yumob garra trai selimbat miselp blanga wekinmen en wekingel hu jidan laiga prisana, bat detlot enami blanga yumob nomo wandim baiyim yumob.” Lagijat na Mosis bin tok. \c 29 \s1 YAWEI bin meigim brabli strongwan pramis \p \v 1 Wal dijan brabli strongwan pramis YAWEI det trubala God bin dalim Mosis blanga meigim garram ola Isreil pipul langa det kantri gulum Moweb. En dijan na najawan brabli strongwan pramis jis laik imbin meigim basdam garram ola pipul langa det hil gulum Sainai. \p \v 2 Wal Mosis bin majurrumap ola Isreil pipul en imbin tok langa olabat, “Yumob bin luk wanim YAWEI bin dum langa det king deya langa Ijip, en langa im wekinmen olabat, en langa im kantri du. \v 3 En yumob bin luk hau detlot brabli nogudwan klebabala ting en ol detlot trabul bin kaman langa olabat. Ol detlot ting YAWEI bin dum bin brabli strongbala. \v 4 Brom longtaim raidap tudei na im nomo bin larram yumob sabi ebrijing weya bin hepin langa yumob langa det deset kantri. \p \v 5 “Wal fo 40 yiya YAWEI bin lidimbat yumob wen yumob bin wokwokbat langa det deset kantri en yumob klos en but nomo bin go rabishwan. \v 6 Yumob nomo bin abum eni daga blanga dagat o wain o biya blanga dringgim, bat YAWEI na bin gibit yumob speshalwan daga en woda, wulijim im gin titjimbat yumob blanga sabi im na yumob brabliwan God. \v 7 En wen wibin kaman iya, det King Saihan brom det taun gulum Heshban, en det King Og brom det taun gulum Beishan bin kaman blanga fait langa wi, bat wibin bidim olabat.\x + \xo 29:7 \xt Nam 21:21-30,31-35 \x* \v 8 En wen wibin teikoba dijan kantri, wibin kadimat det kantri blanga detlot Rubin, Ged en haf Manesa klen.\x + \xo 29:8 \xt Nam 32:33 \x* \v 9 Wal yumob garra teiknodis en duwit langa det brabli strongwan pramis, wulijim YAWEI garra gibit yumob loda buligi, en loda sid daga en ola ebrijing. \p \v 10 “En tudei na ol yumob jandap iya garram YAWEI, ola lida, en wekinmen, \v 11 en ola wuman en biginini, en detlot pipul brom najawan kantri hu jidan langa yumob hu kadimbat wud en gajimbat woda blanga yumob. \v 12 Wal yumob iya tudei blanga meigim det brabli strongbala pramis garram YAWEI, en yumob garra kipum det strongbala pramis, \v 13 wulijim YAWEI garra shoum yumob, yumob na im pipul olabat, en im na God blanga yumob, jis laik imbin pramisim yumob en wi grengrenfatha olabat neim Eibrahem, Aisik en Jeikob. \v 14 Wal nomo oni blanga yumob YAWEI bin meigim dijan strongwan pramis. \v 15 Imbin meigim dijan brabli strongwan pramis garram ebribodi hu jandap lida langa im iya tudei, en langa ol detlot biginini olabat hu nomo bin bon. \p \v 16 “Wal yumob garra jinggabat det laif blanga yumob wen yumob bin deya langa Ijip, en wen yumob bin trebulin thru langa loda kantri blanga ola najalot pipul. \v 17 Yumob bin luk detlot brabli nogudwan drimin sheip blanga olabat, weya deibin meigim detlot brom wud, ston, silba en gol. \v 18 Bat yumob garra meiksho ola men, gel, femili en klen hu jandap iya tudei nomo tenim miselp brom YAWEI en weshipbat detlot drimin sheip blanga najalot pipul. Det men o det gel hu dum lagijat im jis laiga rut weya growimap en jidan laiga poisinwan gadin.\x + \xo 29:18 \xt Hib 12:15 \x* \v 19 Yumob garra meiksho nobodi hu jidan iya tudei garra irrim dislot pramis en stil tok, ‘Mi rait. Ai stil garra dum main ronwei.’ Tharran na garra meigim yumob ol dai, gudbala en nogudbala. \v 20 Wal YAWEI kaan larramgo fri detkain pipul. Im nomo laigim lagijat. Im garra brabli wail langa enibodi hu dum lagijat, en im garra dum ola nogudbala ting weya dijan buk dalim wi. YAWEI garra binijimap im olagijawan. \v 21 YAWEI garra panishim im lida langa ola Isreil pipul blanga album olabat sabi im nogudbala ting, en loda trabul garra kaman langa im. Wal YAWEI garra dum ola nogudbala ting langa im weya deibin raidimdan langa dijan buk weya im garram ola lowa blanga YAWEI. \p \v 22 “Bambai najalot jinareishan blanga yumob biginini olabat en detlot pipul brom najawan kantri, olabat garra luk det trabul weya yumob garra abum. Loda pein en brabli nogudwan siknis en olkain nogudbala ting garra kaman langa yumob weya YAWEI garra jandim langa det kantri blanga yumob. \v 23 Det kantri garra brabli powan en nomo garram eni plent blanga gro, en im garra gaburrumap garram yelawan ston en solt, en nomo enijing garra gro, en rabishwan gras kaan gro deya du. En yumob kantri garra jidan laik detlot taun gulum Sadam en Gamora en Edma en Seboiyim weya YAWEI bin binijim wen imbin brabli wail.\x + \xo 29:23 \xt Jen 19:24,25 \x* \v 24 Ola pipul langa dijan wel garra tok, ‘Wotfo YAWEI bin dum lagijat langa det kantri blanga olabat? Wotfo imbin brabli wail langa olabat?’ \p \v 25 “Wal sambodi garra tok, ‘YAWEI pipul olabat bin breigim det brabli strongwan pramis. Im na det pramis weya YAWEI, det God blanga olabat grengrenfathamob bin meigim garram olabat wen imbin bringimat olabat brom Ijip. \v 26 Deibin stat weshipbat olkain drimin sheip weya olabat nomo bin weship basdam. YAWEI bin tok brabli adbala dei nomo lau blanga weship lagijat. \v 27 Wal YAWEI bin gitwail brabliwei langa im pipul olabat na, en imbin jandim panishmen langa olabat kantri seimwei deibin raidimdan langa dijan buk. \v 28 En YAWEI bin brabli wail, en wen imbin brabli wail imbin andimwei olabat brom det kantri en jandim olabat langa najawan kantri, en deya na olabat jidan tudei.’ Lagijat na imbin tok. \p \v 29 “Wal YAWEI bin kipum sambala ting sigridwan, bat imbin shoumbat detlot lowa blanga im langa wi. En wi en wi bigininimob garra teiknodis en duwit wanim im tok langa detlot lowa.” \c 30 \s1 YAWEI wandim pipul blanga tenim miselp langa im \p \v 1 Wal Mosis bin kipgon tok, “Aibin dalim yumob ola gudbala ting YAWEI garra dum if yumob teiknodis langa im, en ol detlot nogudbala ting YAWEI garra dum if yumob nomo teiknodis langa im. Wal wanim yumob garra dum? If yumob garra gibit bekboun langa YAWEI yumob garra jidan langa detlot pipul langa najalot kantri weya YAWEI det trubala God garra jandimwei yumob. Langa det taim na yumob garra jinggabat basdam wen yumob bin abum taim blanga jinggabat wanim yumob garra dum. \v 2 En if yumob en yumob biginini olabat tenim miselp langa YAWEI garram yumob hat holbit en bulurrum ol im lowa weya aibin gibit yumob tudei, \v 3 wal YAWEI det trubala God blanga wi im kain en gud, en im garra bringimbek yumob brom detlot pipul weya imbin jandim yumob. En im garra meigim yumob bigismob pipul igin, en gibit yumob gudwan ebrijing. \v 4 Nomeda if yumob gowei langa longweiwan kantri, bat YAWEI garra majurrumap yumob en bringimbek yumob, \v 5 wulijim yumob garra abum det kantri weya wi grengrenfathamob olabat bin jidan, en im garra meigim yumob bigismob pipul, en det namba garra jidan mowa brom wen wi grengrenfathamob olabat bin jidan. \v 6 En YAWEI garra tjeinjim yumob en yumob biginini olabat laif blanga wandi bulurrum im holbit, wulijim yumob garra laigim im garram yumob hat holbit, en yumob garra kipgon jidanbat langa det kantri. \v 7 En im garra tenimran ol detlot panishmen brom yumob langa yumob enami olabat, weya dei nomo laigim yumob en deibin oldei tridim yumob nogudbalawei. \v 8 En yumob garra teiknodis en duwit langa im en kipum detlot lowa weya aibin gibit yumob tudei. \v 9 Wal YAWEI garra gibit yumob loda ebrijing, en yumob garra abum loda biginini en loda enimul, en yumob kantri garra abum loda daga. En im brabli gudbinji blanga gibit yumob ebrijing laik imbin gibit wi grengrenfathamob. \v 10 Bat yumob garra oldei teiknodis en duwit langa im, en yumob garra oldei kipum detlot lowa blanga im weya imbin raidimdan langa det buk garram ol detlot ting imbin titjimbat yumob. Yumob garra lafta gibit miselp langa im garram ol yumob hat. \p \v 11 “Wal tharran lowa aibin gibitbat yumob tudei, im nomo brabli adwan blanga yumob. \v 12 Im nomo deya langa top, en yumob kaan askim, ‘Wal hu garra gowap deya en bringimdan blanga melabat, wulijim melabat gin irrim en duwit?’ \v 13 En im nomo deya najasaid langa det solwoda, en yumob kaan askim, ‘Hu garra go krosim det solwoda en bringimap langa melabat, wulijim melabat gin irrim en duwit?’ \v 14 Nomo. Im iya garram yumob, en yumob sabi en yumob gin toktok detlot lowa. Wal yumob garra teiknodis en duwit.\x + \xo 30:14 \xt Rom 10:6-8 \x* \p \v 15 “Wal tudei na yumob garra jinggabat wanim yumob wandim. Yumob wandim gudbalawei o nogudbalawei? Yumob wandim jidan laibala o dedbala? \v 16 Wal if yumob dum detlot lowa blanga YAWEI weya aibin dalimbat yumob tudei, if yumob laigim im, en teiknodis en duwit langa im, en kipum ola lowa blanga im, wal yumob garra abum detmatj gudwan ting, en yumob garra jidan bigismob pipul. YAWEI garra jidan kainbala langa yumob langa det kantri weya yumob garra jidan. \v 17 Bat if yumob nomo teiknodis en duwit, en nomo irrim, en yumob tenawei en weship olkain drimin sheip, \v 18 wal yumob garra binijap. Ai gibit yumob dijan woning na. Yumob kaan jidan longtaim langa det kantri najasaid langa det Jodan Riba weya yumob garra teikoba. \v 19 Ai garra gibit yumob taim na blanga jinggabat wanim yumob garra dum. Yumob garra jidan laibala o dedbala, gudbalawei o nogudbalawei? Ai garra jingat langa skai en langa graun. Dubala garra jidan witnis blanga yumob wanim yumob jinggabat blanga dumbat. Wal yumob garra jinggabat blanga jidan laibala. \v 20 Yumob garra laigim YAWEI, en yumob garra teiknodis en duwit langa im, en jidan trubala langa im. Wal wen yumob dum lagijat, yumob en yumob biginini olabat garra jidan longtaim langa det kantri weya YAWEI bin pramisim langa yumob grengrenfatha olabat neim Eibrahem, Aisik en Jeikob.” \x + \xo 30:20 \xt Jen 12:7; 26:3; 28:13 \x* \c 31 \s1 Joshuwa garra jidan lida blanga Isreil \p \v 1 Wal Mosis bin kipgon tok, \v 2 “Wal mi 120 yiya ol na, en ai kaan kipgon jidan lida blanga yumob. En YAWEI det trubala God bin dalim mi ai nomo lau krosim dijan Jodan Riba.\x + \xo 31:2 \xt Nam 20:12 \x* \p \v 3 “Wal YAWEI det trubala God blanga wi, im garra go lida langa yumob en binijimap ola pipul hu jidan deya langa det kantri, wulijim yumob garra jidan langa det kantri, en Joshuwa garra jidan lida blanga yumob, laik YAWEI bin tok. \v 4 YAWEI garra binijimap ol detlot pipul, seimwei laik imbin binijimap Saihan en Og, det dubala king blanga detlot Emarait pipul, en imbin binijimap olabat pipul langa det kantri du.\x + \xo 31:4 \xt Nam 21:21-35 \x* \v 5 En YAWEI garra hendimoba detlot enami langa yumob, en yumob garra tridim olabat jis laik aibin dalim yumob. \v 6 En yumob garra jidan strongbala en yumob kaan bradin blanga detlot enami. YAWEI garra jidan garram yumob, en im kaan neba libum yumob miselp en im garra oldei album yumob.” Lagijat na Mosis bin tok. \p \v 7 Wal Mosis bin jingat langa Joshuwa en imbin tok langa im deya lida langa detlot Isreil pipul. Imbin tok, “Wal yu garra jidan brabli strongbala en nomo bradin en nomo gibap. Yu garra lidim dislot pipul blanga jidan langa det kantri weya YAWEI bin pramisim wi grengrenfathamob olabat.\fig |src="CO00874B.TIF" size="col" ref="31:7" \fig* \v 8 Wal YAWEI, im garra go garram yu en im garra jidan garram yu. Im kaan libum yu en im garra oldei album yu, en yu kaan bradin en yu kaan wori.” Lagijat na Mosis bin tok.\x + \xo 31:8 \xt Josh 1:5; Hib 13:5 \x* \s1 Ridimbat detlot lowa ebri 7 yiya \p \v 9 Wal Mosis bin raidimdan detlot lowa blanga God en imbin gibit langa detlot serramonimen brom det Libai klen hubin bos blanga det Seikridwan Boks blanga YAWEI, en langa detlot lidamob blanga ola Isreil pipul. \v 10 En imbin dalim olabat, “Wal langa ebri 7 yiya, yumob kaan peiyimbek enimo mani na weya yumob owim yumob kantrimen. En langa det seim yiya na yumob garra ridimat dislot wed adbala langa det serramoni gulum Hampi.\x + \xo 31:10 \xt Dyud 15:1,2; 16:13-15 \x* \v 11 Yumob garra ridim langa detlot Isreil pipul wen olabat kaman blanga weship YAWEI langa det pleis weya dei oldei weshipbat. \v 12 Yumob garra jandim wed langa ola men, en gel, en biginini, en langa ol detlot pipul brom najawan kantri weya jidan langa olabat taun, blanga majurrumap miselp wulijim ebribodi garra irrim en len blanga rispek YAWEI en teiknodis en duwit langa im lowa en bilib strongbalawei. \v 13 En yumob bigininimob weya neba bin irrim detlot lowa blanga YAWEI, dei garra irrim, wulijim olabat garra len blanga rispek langa im olataim olabat jidan langa det kantri weya yumob garra jidan najasaid langa det Jodan Riba.” Lagijat na Mosis bin tok. \s1 Laswan wed YAWEI bin dalim Mosis \p \v 14 Wal YAWEI bin tok langa Mosis, “Wal yu kaan jidan laibala longtaim. Yu jingat langa Joshuwa en bringimap im langa det Seikridwan Tent wulijim ai garra dalim im wanim im garra dum.” Wal Mosis en Joshuwa bin go langa det Seikridwan Tent, \v 15 en YAWEI bin kamat langa dubala deya. Imbin jandap deya jis laiga longwan klaud wansaid langa det dowa blanga det Seikridwan Tent. \p \v 16 Wal YAWEI bin tok langa Mosis, “Yu garra dai dregli, en wen yu dai, detlot pipul garra gibit bekboun langa mi, en olabat garra breigim det brabli strongwan pramis weya aibin meigim garram olabat. Olabat garra libum mi, en olabat garra weshipbat olkain drimin sheip blanga det kantri weya olabat garra jidan. \v 17 Wal wen tharran garra hepin bambai, ai garra brabli wail langa olabat. Ai garra libum olabat, en ai garra binijimap olabat. Olkain nogudbala ting garra kaman langa olabat en bambai olabat garra sabi ol detlot ting bin hepin dumaji mi na olabat God en aibin libum olabat. \v 18 Wal ai kaan album olabat langa det taim, dumaji olabat garra dum nogudbala ting en olabat garra weshipbat olkain drimin sheip. \p \v 19 “Wal yu raidimdan dijan song en titjimbat langa detlot Isreil pipul wulijim det song garra shoum olabat wanim ai wandim olabat blanga dum. \v 20 Ai garra deigim olabat langa det gudbala kantri garram gudwan graun blanga growimapbat ola daga weya aibin pramisim olabat grengrenfathamob. Deya na olabat garra abum ola daga olabat wandim en afta olabat garra sedisfaid. Bat olabat garra tenawei en weship olkain drimin sheip, en olabat garra gibit bekboun langa mi, en olabat garra breigim det brabli strongwan pramis langa mi. \v 21 En afta, loda trabul en nogudwan ting garra kaman langa olabat. Bat dijan song garra shoum olabat ola nogudbala ting weya deibin dumbat. Wal tudei, bifo ai garra deigim olabat langa olabat kantri weya aibin pramisim olabat, ai sabi olabat jinggabat blanga det nogudbalawei.” Lagijat na YAWEI bin tok. \p \v 22 Wal det taim na, Mosis bin raidimdan det song en imbin titjimbat detlot Isreil pipul na. \p \v 23 Wal YAWEI bin dalim Joshuwa det san blanga Nan, “Yu garra jidan brabli strongbala en nomo bradin en nomo gibap. Yu garra lidim dislot Isreil pipul langa det kantri weya aibin pramisim olabat, en ai garra jidan garram yu.” Lagijat na YAWEI bin tok.\x + \xo 31:23 \xt Nam 27:23; Josh 1:6 \x* \p \v 24 Wal Mosis bin raidimdan ol detlot lowa blanga God langa buk, \v 25 en wen imbin binij, imbin dalim detlot serramonimen hubin bos blanga det Seikridwan Boks blanga YAWEI. \v 26 Imbin tok, “Wal deigim dijan buk garram God lowa en pudum wansaid langa det Seikridwan Boks blanga YAWEI, wulijim dijan buk garra jidan witnis blanga yumob weya yumob dumbat ola nogudbala ting. \v 27 Ai sabi hau ol yumob Isreil pipul jidan brabli adbala en gibit bekboun langa YAWEI. Yumob bin gibit bekboun langa YAWEI wen aibin jidan garram yumob, en yumob garra jidan mowes afta ai dai du. \p \v 28 “Wal yumob garra majurrumap ola boswan lida brom ola klen, en ol detlot wekinmen, en ai garra dalim olabat ol dislot ting. Ai garra gulum skai langa top, en langa det graun, blanga jidan witnis blanga ebrijing aibin dalim olabat. \v 29 Wal ai sabi afta ai dai, yumob garra tenawei brom det wei aibin gibit yumob, en bambai brabli nogudbala ting garra hepin langa yumob, dumaji yumob garra meigim YAWEI brabli wail wen yumob dumbat rong ting.” Lagijat na Mosis bin tok. \p \v 30 Wal Mosis bin titjimbat dijan song langa ola Isreil pipul. \c 32 \s1 Song blanga Mosis \p \v 1 Wal Mosis bin sing, \fig |src="Praise.tif" size="col" ref="32:1" \fig* \p “Skai en graun, irrim wanim ai sing. \q2 Irrim mi brabliwei. \q1 \v 2 Main wed garra buldan laik rein, \q2 en jidan langa graun jis laik dyu. \q1 Main wed garra jidan laik woda langa plent, \q2 en laik rein langa sofwan gras. \q1 \v 3 Ai garra preisimbat det neim blanga YAWEI. \q2 Im pipul olabat garra tok im brabli haibala. \b \q1 \v 4 “YAWEI im jis laiga brabli strongwan ston weya kipum yumob seifwan. \q2 Im neba dum eni rong ting. \q1 Yumob gin oldei trastimbat God. \q2 Im brabli gudbala en im oldei gibit feyago. \q1 \v 5 Bat yumob nomo trubala langa YAWEI. \q2 Yumob kaan jidan im pipul olabat. \q2 Yumob brabli nogudbala en laiyinbala pipul. \q1 \v 6 Wal im nomo gudwan lagijat blanga peiyimbek YAWEI. \q2 Yumob brabli medwan pipul. \q2 Im na yumob dedi en imbin meigim yumob. \b \q1 \v 7 “Yumob garra jinggabat wanim bin hepin brom longtaim. \q2 Yumob askimbat yumob mami en dedi wanim bin hepin. \q2 Yumob askimbat ola pipul en dei garra dalim yumob wanim bin hepin. \q1 \v 8 Det brabli haibala God bin gibit pipul miselpmiselp detlot kantri weya olabat jidan. \q2 Imbin faindim kantri blanga pipul blanga jidan. \q2 Imbin gibit ebri traib speshalwan einjul.\x + \xo 32:8 \xt Eks 17:26 \x* \q1 \v 9 Bat God bin pikimat det traib blanga Jeikob blanga im ronselp. \b \q1 \v 10 “Imbin faindim yumob wokabat langa deset kantri, \q2 det draiwan pleis weya strongbala win bin oldei bloblobat. \q1 Imbin deya en imbin lukaftum yumob, \q2 jis laik im lukaftumbat imselp. \q1 \v 11 Im jis laiga igulok hu oldei titjimbat im beibi blanga flai. \q2 Im oldei spredimat im wing blanga gajim im beibi. \q2 Lagijat na YAWEI bin lukaftumbat ola Isreil pipul. \q1 \v 12 Wal YAWEI imselp bin oldei lidim im pipul olabat. \q2 Detlot drimin sheip nomo bin album yumob. \b \q1 \v 13 “YAWEI bin meigim yumob Isreil pipul bos langa hil kantri. \q2 Yumob bin dagat loda daga brom detlot fam. \q1 Imbin gibit yumob shugabeig brom detlot ston. \q2 Yumob bin abum gudwan olibtri langa det stoni kantri. \q1 \v 14 Yumob bin abum blendibala milk brom buligi en nenigout. \q2 Yumob bin abum gudwan ship en buligi en nenigout. \q2 Yumob bin abum loda gudwan sid daga en gudwan wain. \b \q1 \v 15 “Yumob bin gro ritjwan, bat yumob bin gibit bekboun langa YAWEI. \q2 Yumob bin gro fetwan en gridiwan garram detmatj daga. \q1 Wal yumob bin libum God hubin meigim yumob. \q2 Yumob nomo bin bilib langa im hubin seibum yumob. \q2 Imbin jis laiga bigwan ston weya bin seibum yumob. \q1 \v 16 YAWEI bin brabli jelas wen imbin luk yumob weshipbat olkain drimin sheip. \q2 Det nogudbala ting bin meigim im brabli wail. \q1 \v 17 Yumob pipul bin sekrifais langa detlot drimin hu nomo trubala, \q2 en yumob bin abum nyubala drimin weya yumob grengrenfathamob nomo bin sabi. \q1 Yumob nomo bin weship detlot drimin bifo.\x + \xo 32:17 \xt 1 Karin 10:20 \x* \q1 \v 18 Yumob bin fogedabat yumob ronwan God. \q1 Im jis laiga bigwan ston weya bin seibum yumob. \q1 Im det God na hubin gibit yumob laif. \b \q1 \v 19 “Wen YAWEI bin luk tharran imbin brabli wail, \q2 en imbin gibit bekboun langa im san en doda olabat. \q1 \v 20 Imbin tok, ‘Ai kaan album yumob. \q2 Ai garra luk wanim garra hepin langa yumob. \q2 Yumob brabli adbala pipul hu jidan nomo trubala langa mi. \q1 \v 21 Garram yumob drimin sheip weya yumob bin meigim, \q2 yumob oldei meigim mi jelas en brabli wail. \q2 Detlot na nomo brabliwan. \q1 Ai garra yusum najalot pipul wulijim dei gin meigim yumob wail. \q2 Ai garra meigim yumob jelas blanga detlot pipul hu nomo sabi mi.\x + \xo 32:21 \xt Rom 10:19; 1 Karin 10:22 \x* \q1 \v 22 Mi brabli wail en mi garra barnbarn jis laiga faiya. \q2 Ai garra barnimap ebrijing deya langa graun. \q2 Det faiya garra spredat weya ola dedbala pipul jidan, \q2 en barnimap det graun andanith langa detlot bigwan hil. \b \q1 \v 23 “‘Ai garra bringimap loda brabli nogudwan trabul langa yumob, \q2 en ai garra yusum main spiya langa yumob. \q1 \v 24 Yumob garra dai dumaji yumob hanggribala en sikbala. \q2 Yumob garra binijap brom detlot strongbala siknis. \q1 Ai garra jandim ola wailwan enimul blanga ardimbat yumob, \q2 en ola poisinwan sneik blanga baidim yumob. \q1 \v 25 Langa roud ai garra jandim loda enami blanga kilimbat yumob. \q2 Olkain ting garra kamat langa yumob kemp en bradinim yumob. \q1 Ola yangboi en ola yanggel garra dai, \q2 en ola beibi en ol pipul garra dai du. \q1 \v 26 Ai bina binijimap yumob raidap yumob holot bin binij, \q2 wulijim nobodi bina jinggabat yumob. \q1 \v 27 Bat ai nomo bin wandim detlot enami garra tok praudbalawei weya deibin bidim main pipul, \q2 dumaji mi na bin bidim yumob.’ \b \q1 \v 28 “Yumob Isreil pipul yumob nomo abum eni gudwan main. \q2 Yumob nomo sabi enijing. \q1 \v 29 Yumob nomo sabi wotfo yumob nomo bin win, \q2 en yumob nomo sabi wanim bin hepin langa yumob. \q1 \v 30 Wotfo wanbala men brom detlot enami gin bidim 1,000 pipul brom yumob? \q2 Wotfo dubala men brom detlot enami gin bidim 10,000 pipul brom yumob? \q1 YAWEI na bin libum yumob, \q2 en imbin larram detlot enami bidim yumob. \q1 \v 31 Detlot enami sabi detlot drimin blanga olabat dei wikwan. \q2 Olabat nomo strongbala laik det God blanga ola Isreil pipul. \q1 \v 32 Detlot enami olabat nogudbala, \q2 jis laik detlot pipul langa det dubala taun gulum Sadam en Gamora. \q1 Olabat jis laik greiptri weya abum jigiwan en poisinwan greip daga, \q2 \v 33 en det wain im brabli poisinwan, \q2 jis laik brabli poisinwan sneik. \b \q1 \v 34 “Wal YAWEI sabi wanim yumob enamimob bin dum. \q2 Im garra weit raidap det rait taim blanga panishim olabat. \q1 \v 35 YAWEI garra peiyimbek en panishim olabat. \q2 Det taim garra kaman wen olabat ol garra buldan. \q2 Det taim im gulijap wen olabat garra binij.\x + \xo 32:35 \xt Rom 12:19; Hib 10:30 \x* \q1 \v 36 YAWEI garra seibum im pipul olabat wen im luk yumob lujim yumob pawa. \q2 Im garra brabli kain langa detlot wekinmen blanga im wen im luk hau dei jidan wikwan. \x + \xo 32:36 \xt Saam 135:14 \x* \q1 \v 37 En YAWEI garra tok langa im pipul olabat, \q2 ‘Weya ol detlot drimin sheip yumob bin trastimbat? \q1 \v 38 Yumob bin gibit olabat det fet brom yumob sekrifais, \q2 en bin pudum wain ofring blanga olabat blanga dringgim. \q1 Wal yumob jingat langa olabat blanga kaman en album yumob. \q2 Larram detlot drimin sheip kaman blanga seibum yumob. \b \q1 \v 39 “‘Nomo eni drimin jidan laibala. \q2 Oni mi na det trubalawan God. \q1 Mi na gibit laif, \q2 en mi na deigimwei laif. \q1 Mi na meigim yumob ardimbat, \q2 en mi na meigim yumob gudbala, \q2 en nobodi gin tjeinjim wanim ai dum. \q1 \v 40 Mi na det laibalawan God en trubala ai dalim yumob. \q2 Ai lidimap main bingga blanga meigim dijan strongwan pramis langa yumob. \q1 \v 41 Ai garra shapinim main bigwan shainiwan naif, \q2 en ai garra meiksho ebribodi abumbat feyago. \q1 Ai garra panishim main enami olabat, \q2 en ai garra peiyimbek detlot hu nomo laigim mi. \q1 \v 42 Main spiya garra jidan garram detmatj blad brom olabat. \q2 Det bigwan shapwan naif blanga main garra kilim ol detlot hu fait langa mi. \q1 Nobodi hu fait langa mi garra jidan laibala, \q2 nomeda olabat langa jeil o hu ardimbat brom faitfaitbat langa wo. \q2 Holot garra dai.’ \b \q1 \v 43 “En detlot najalot pipul garra lafta preisim detlot pipul blanga YAWEI, \q2 dumaji im panishim detlot najalot pipul hubin kilim ded im pipul olabat. \q1 YAWEI garra meigim detlot enami pei, \q2 en im garra meigimbat im pipul olabat fri brom olabat nogudbalawei.”\x + \xo 32:43 \xt Rom 15:10; Reb 19:2 \x* \b \p \v 44 Wal Mosis en Joshuwa det san blanga Nan, dubala bin singsing det song adbala wulijim detlot Isreil pipul garra irrim. \p \v 45 Wal wen Mosis bin binij titjimbat olabat blanga God wed imbin tok, \v 46 “Wal yumob garra meiksho yumob garra teiknodis en duwit ol detlot lowa weya aibin dalimbat yumob tudei. En yumob garra dalim yumob biginini olabat, wulijim dei garra teiknodis en duwit ol detlot lowa weya aibin titjimbat yumob blanga God. \v 47 Dislot wed aibin lenimbat yumob. Dei nomo rabishwan wed. Dei blanga yumob laif. Wal yumob garra oldei teiknodis en duwit wulijim yumob gin jidan longtaim langa det kantri najasaid langa det Jodan Riba, weya yumob garra teikoba.” Lagijat na Mosis bin tok. \p \v 48 Wal det seimdei na YAWEI bin tok langa Mosis, \v 49 “Yu garra go langa detlot hil gulum Ebarim langa det kantri gulum Moweb, najasaid langa det taun dei gulum Jeriko. Yu garra galimap langa det hil gulum Neibo, en yu garra luk det kantri gulum Keinan weya ai garra gibit detlot Isreil pipul. \v 50 En deya na yu garra dai langa det hil jis laik yu braja Eran bin dai langa det hil gulum Hora, \v 51 dumaji yunbala nomo bin trubala langa mi deya lida langa detlot Isreil pipul. Wen yubin deya langa det woda pleis gulum Meriba gulijap langa det taun gulum Keidish langa det deset kantri gulum Sin, yu nomo bin rispek langa mi lida langa ola pipul. \v 52 Wal yu gin luk det kantri brom longwei, bat yu kaan go langa det kantri weya ai garra gibit ola Isreil pipul.” Lagijat na YAWEI bin tok.\x + \xo 32:52 \xt Nam 27:12-14; Dyud 3:23-27 \x* \c 33 \s1 Mosis bin gibit gudbala wed langa detlot Isreil klen \p \v 1 Wal dijan na detlot gudbala wed weya Mosis, det men blanga God bin gibit ola Isreil klen bifo imbin dai. \q1 \v 2 \fig |src="Prayer.tif" size="col" ref="33:2" \fig*Imbin tok, “Wal YAWEI det trubala God bin kaman brom det hil gulum Sainai. \q2 Imbin gidap jis laik det san brom Idam, \q2 en imbin shain langa im pipul olabat brom det hil gulum Paran. \q1 Bigismob einjul bin deya garram im, \q2 jis laik bigbala faiya langa im raidensaid bingga. \q1 \v 3 YAWEI laigim im pipul olabat, \q2 en im oldei maindimbat ola pipul blanga im. \q1 Olabat weship im, \q2 en olabat oldei dum wanim imbin tok. \q1 \v 4 Aibin gibit yumob detlot lowa blanga God. \q2 Detlot lowa im brabli gudwan ting blanga wi. \q1 \v 5 Wen ol yumob klen en lidamob bin majurrumap miselp, \q2 yumob bin tok, ‘YAWEI jidan king blanga wi.’” \b \p \v 6 Blanga det Rubin klen Mosis bin tok, \q1 “Olabat garra kipgon olagijawan, \q2 nomeda olabat garra oldei jidan oni lilbit pipul.” \b \p \v 7 Blanga det Juda klen Mosis bin tok, \q1 “Wal YAWEI garra irrim olabat kraikraibat langa im blanga album olabat. \q2 Olabat garra joinap garram olabat najalot klen, \q2 en olabat garra fait langa olabat enami.” \b \p \v 8 Blanga det Libai klen Mosis bin tok, \q1 “YAWEI, yu shoum olabat wanim yu wandim olabat blanga dum garram det dubala speshalwan ston gulum Yuram en Thamam. \q2 Yu shoum tharran thru langa detlot trubala wekinmen blanga yu, detlot Libai serramonimen. \q1 Yubin testim olabat deya langa det pleis gulum Mesa, \q2 en yubin sabi olabat brabli trubalawan deya langa det woda gulum Meriba.\x + \xo 33:8 \xt Eksa 17:7; 28:30; Nam 20:13 \x* \q1 \v 9 Olabat bin brabli gudbala langa yu, YAWEI, \q2 en olabat bin pudum yu lida langa olabat mami en dedi en braja en sista. \q1 Olabat ol bin teiknodis en duwit langa yu wed, \q2 en olabat bin bilib brabliwei langa yu brabli strongwan pramis. \q1 \v 10 Olabat na garra titjimbat ola pipul, \q2 wulijim olabat garra teiknodis en duwit langa yu lowa. \q2 En detlot pipul garra oldei pudum sekrifais ofring en barnim det gudsmelwan medisin langa det teibul blanga ofring blanga yu. \q1 \v 11 YAWEI, yu garra album dijan klen en meigim olabat jidan strongbala. \q2 Yu gudbinji langa olabat wen olabat oldei dum det speshalwan wek blanga yu. \q1 YAWEI yu garra oldei fait langa ola enami blanga olabat, \q2 en nomo larram detlot enami bidim olabat.” \b \p \v 12 Blanga det Benjamin klen Mosis bin tok, \q1 “Wal YAWEI laigim yumob, \q2 en im oldei lukaftum yumob. \q1 Im oldei maindimbat yumob, \q2 en im oldei jidan garram yumob.” \b \p \v 13 Blanga det Josef klen Mosis bin tok, \q1 “YAWEI garra jandim gudwan sisan blanga rein langa yumob kantri, \q2 en springwoda garra kamat brom graun langa det kantri. \q1 \v 14 Im garra meigim det kantri jidan garram loda gudwan frut daga, \q2 en meigim det frut daga brabli gudwan ebri sisan. \q1 \v 15 Im garra meigim ola hil kantri abum loda brabli gudwan frut daga. \q1 \v 16 Im garra meigim det kantri abum loda gudwan ebrijing. \q2 Im garra meigim ebrijing jidan brabli gudwan. \q1 Im na bin tok brom det faiya langa lilwan tri weya nomo bin barn. \q1 YAWEI, yu meigim det klen blanga Josef brabli gudbinji, \q2 dumaji Josef im na bin lida blanga im braja olabat. \q1 \v 17 Det dubala ami blanga Ifreiyim en Manesa jidan jis laiga wailwan buligi. \q2 Dei jidan haibala en strongbala. \q2 Dei garra yusum spiya blanga kilim detlot najalot pipul brom najalot kantri.” \b \p \v 18 Blanga det dubala klen blanga Sebyulan en Isaka Mosis bin tok, \q1 “Yumob Sebyulan pipul garra abum loda mani brom baiyimbat en selimbat ebrijing brom najalot kantri det jidan najasaid langa det solwoda. \q2 Yumob Isaka pipul garra abum loda ebrijing langa det kantri weya yumob jidan. \q1 \v 19 Yumob garra oldei welkam pipul brom najalot kantri langa det bigwan hil, \q2 en yumob gibit det raitwan sekrifais ofring deya. \q1 Yumob garra gajim loda ebrijing langa det solwoda en langa det sengraun.” \b \p \v 20 Blanga det klen blanga Ged Mosis bin tok, \q1 “Yumob preisimbat God. \q2 Im na garra gibit yumob bigismob kantri. \q1 Yumob jidan redibala blanga fait, \q2 jis laiga laiyan redi blanga kilim enimul blanga dagat. \q1 \v 21 Yumob bin deigim det gudbala kantri blanga yumob ronselp, \q2 en yumob bin gedim gudbala kantri seimwei laik ola Isreil lidamob. \q1 Wen ola lidamob bin majurrumap miselp, \q2 yumob bin duwit langa YAWEI, \q2 en yumob bin album detlot najalot klen jidan raitwei.” \b \p \v 22 Blanga det klen blanga Den Mosis bin tok, \q1 “Wal yumob jis laiga yangwan laiyan weya im oldei jampap brom Beishan.” \b \p \v 23 Blanga det klen blanga Neftali Mosis bin tok, \q1 “YAWEI im brabli gudwan langa yumob, \q2 en im garra gibitbat yumob brabli gudwan ebrijing. \q1 Det kantri blanga yumob go sauthwei brom det Leik Gelali.” \b \p \v 24 Blanga det klen blanga Esha Mosis bin tok, \q1 “YAWEI garra gibit yumob gudwan ebrijing, \q2 mowa langa najalot klen. \q1 YAWEI garra meigim yumob jidan brabli gudwan fren langa yumob brajamob, \q2 en meigim det kantri blanga yumob abum loda olibtri. \q1 \v 25 Im garra meigim detlot taun blanga yumob abum brabli strongwan aiyanwan geit, \q2 en larram yumob oldei jidan deya seifwan.” \b \p \v 26 Wal Mosis bin kipgon tok, \q1 “Yumob Isreil pipul, nomo eni drimin laik yumob God. \q2 Im oldei wotjimbat yumob brom top, \q2 en im oldei kamdan brom top en album yumob. \q1 \v 27 God bin oldei album yumob, \q2 en im oldei holdim yumob garram im bingga. \q1 Imbin oldei andimwei ola enami brom yumob, \q2 en imbin oldei dalim yumob blanga binijimap ola enami blanga yumob. \q1 \v 28 Ola bigininimob blanga Jeikob jidan fri na, \q2 en blanga yumob kantri im seifwan, \q2 en im garram loda sid daga en wain. \q2 En dyu oldei buldan brom top blanga wodarim det kantri. \q1 \v 29 Yumob Isreil pipul jidan brabli gudbinji na. \q2 Nomo eni pipul jidan laik yumob. \q1 YAWEI bin seibum yumob. \q2 YAWEI na oldei jidan jis laik det shild en shapwan naif. \q2 Im na oldei lukaftumbat yumob en bidim yumob enamimob. \q1 Detlot enami garra askim yumob blanga kainbala langa olabat, \q2 bat yumob Isreil pipul garra bidim olabat.” \m Lagijat na Mosis bin tok. \c 34 \s1 Mosis bin dai \p \v 1 Wal Mosis bin wok langa det plein kantri gulum Moweb en imbin gowap ontop langa det hil gulum Neibo en raidap ontop langa det hil gulum Pisga, sanraiswei brom Jeriko. Deya na YAWEI det trubala God bin shoum im ola kantri, brom det pleis gulum Giliyad raidap nowathwei langa det taun blanga Den, \fig |src="CO00872B.TIF" size="col" ref="34:1" \fig* \v 2 en ola kantri blanga Neftali, en blanga Ifreiyim en Manesa, en ola kantri blanga Juda sangodanwei raidap langa det solwoda gulum Medatareiniyan, \v 3 en langa sauthwei langa Juda, en langa det plein kantri na weya gulijap langa det kantri gulum Sowa raidap langa Jeriko. Det taun na bin abum loda pamtri. \fig Mosis bin luk Keinan brom det hil gulum Pisga|src="map Deut 34-3 K.tif" size="col" ref="34:3" \fig* \v 4 Wal deya na YAWEI bin tok langa Mosis, “Dijan iya det kantri weya aibin pramisim Eibrahem, Aisik en Jeikob blanga gibit langa olabat bigininimob na. Wal aibin larram yu blanga luk, bat ai kaan larram yu go deya.” Lagijat na YAWEI bin tok.\x + \xo 34:4 \xt Jen 12:7; 26:3; 28:13 \x* \p \v 5 Wal Mosis, det wekinmen blanga God bin dai deya langa det kantri Moweb. Wal God bin tok lagijat, en imbin hepin lagijat. \v 6 Wal YAWEI bin berrim im deya samweya na langa det beli langa Moweb, najasaid langa det taun gulum Bethpiyowa, bat raidap tudei nobodi sabi det pleis weya imbin berrim im. \v 7 Mosis bin 120 yiya ol wen imbin dai, bat imbin brabli strongbala, en im ai dubala bin stil luk gudwei. \v 8 Wal detlot Isreil pipul deibin kraikrai blanga Mosis fo 30 dei deya langa det plein kantri blanga Moweb. \p \v 9 Wal YAWEI bin meigim Joshuwa det san blanga Nan jidan brabli klebabala wen Mosis bin pudum im bingga langa im blanga meigim im jidan lida. Ol detlot Isreil pipul bin oldei duwit langa Joshuwa en olabat bin oldei kipum det wed YAWEI bin gibit Mosis. \p \v 10 Wal nomo eni speshalwan mesinja laik Mosis bin jidan langa detlot Isreil pipul dumaji YAWEI bin tok garram im feis tu feis.\x + \xo 34:10 \xt Eksa 33:11 \x* \v 11 En nomo eni speshalwan mesinja bin dum klebabala ting laik Mosis bin dum wen YAWEI bin jandim im langa det king blanga Ijip blanga dum detlot klebabala ting langa im, en langa detlot boswan blanga im, en langa ola pipul. \v 12 En nomo eni speshalwan mesinja bin dum ola klebabala ting weya bin meigim ebribodi brabli bradin. Oni Mosis na bin dum lagijat. Imbin dum lagijat lida langa ola Isreil pipul. \p Binij na.