\id MRK - Rikbaktsa NT -Brazil 2011 (DBL -2013) \h Marakos \toc1 Marakos wasaniha Sesus soho ziwatahaka \toc2 Marakos \toc3 Mk \mt1 Marakos wasaniha Sesus soho ziwatahaka \ip Marakos Sesus humo ispirikpota. Sesus mybarawy eze ziknapykyrykze iwazeka Marakos mykyryburuk zikzuruku iwatahi batu ituk pão. Sesus tazo bo ziksizoze Deus hyrikoso ziapewywyky iwaze hi Sesus ziknakara naha ty Marakos ziwatahaka. \c 1 \s1 Suão Batista mypehawy kytsa bo nitsasoko. \p \v 1 Papeu humo Deus wasania ty Sesus Kiristu soho ziwatahaka. Sesus Kiristu Deus tse. \v 2 Ata hi mybarawy bo inasikta ana kino Deus sohotsa Isaijas botu ziwatahaka. Isaijas hawa niy, tubabatu ziwatahaka tahi: \p — Tapara katsumuẽtsa aharaze pipeha. \q1 Hawa katsa myske piskezozeke atahi aske piwatawy. Piskezozeke. \q2 \v 3 Atahi jerukbara eze hua mykara \q1 “Pykyhytuty Deus zipehata ske buruk tsimaha. \q2 Tsipiskezozekeknaha. \q1 Iske buruhuwa tu taha. \q2 Iwa iske takymy” iwaze Deus zipehata mozumuze mokuru — niy. \m Iwa Deus sohokotsa niy. Hawa kytsa mokymynaha Deus zipehata harere bo yhỹ mykaranaha ana hi motsasoko. \p \v 4 Anaharere wa Suão Batista jerukbara bo izumu. Anaeze Deus harere nitsasoko kytsa nisiharasusuku. Atahi: \p — O kytsa ahamysapybyi tsimoewynahaktsa tynamyharasusukta! Tsipiharasusunaha zeka iwatawy kytsa bo meky watu tsimoziknaha, ahamysapybyitsa tsikykaranaha tsimoewy tsihikiknaha — niy. Iwaze Deus ahamysapybyitsa tsikykaranaha humo pahaokzohik. \p \v 5 Sizubarẽtsa Suão Batista bo zumukunaha. Serusarẽhe ezektsa Sudeja ezektsa iwatsa ibo ziknakaranaha. Suão sizubarẽtsa ziknasiharasusuku. Nisiharasusukuze asa kino: \p — Tapara mysapybyitsa tsikykaranaha. Abaka batu meky watu tsimoziknaha mysapybyi tsikykaranaha anahi tamoewy tsihikik — nikaranaha. \p \v 6 Suão kamero hwyk zikziwaskik niy. Irikpidiwy kino kamero hwyk. Masetsa ziknasiboroko. Pete zikzerukuk ziknakara. \v 7 Myzubaha bo ziknatsasokoze: \p — Usta mozumuze. Atahi tsimysapyrẽta, iwatahi myhyrizikwani. Utakta batu. Iwatahi kasikpybyrẽta. Ipyrysuktsa mysibobokzeka kasikpybyrẽta mozik. \p \v 8 Utakta pihik ty zuba kytsa mysiharasusuku. Atakta Deus hyrikoso pipehaka. Mynasikze ahatuk mynapykyryk iwatsahi ihumo meky watu ahamysapyrẽtsa tsimoziknaha — niy. \s1 Sesus harasuwy. \p \v 9 Iwaze Sesus Suão bo izumu. Nasare iknykta. Nasare Karireja eze tu. Suão bo zumuze, taharasusu tsihikik iwatahi ibo zumu. Suão buburu Sorodão inarokota eze kytsa nisiharasusuku. Anaeze hi Sesus kino ziharasu. \v 10 Pihik ikny inazoze atsoko bijoikpe sakpare iktsa niy. Deus hyrikoso ibo inasik, amytudu hyrity wata ibo inasik. \v 11 Iwaze bijoikpe ikny iaksoho ziwaby Deus hi: \p — Ikia hi katse babata. Ikia humo ka kamypokzitsiarẽta. Ikia humo kakurẽta — niy. Iwa Deus Sesus pe niy. \s1 Sesus jerukbara bo niy. Anaeze Satanas zimyiwy tsihikik. \p \v 12 Iwaze Deus hyrikoso hi Sesus jerukbara bo zioktyhyryk. \v 13 Anaeze estuba byzoje zirahaze. Kuarẽta zuruze anaeze ziknapykyryk. Anaeze sasabyitsa niaha. Satanas hyrikoso sapybara pehatsa Sesus Deus harere bo ka yhỹbyitykta nizihikik. Batu zik. Sesus ipe batu yhỹ niy. Iwaze bijoikpe iknyktsitsa Deus tsumuẽhĩtsitsa Sesus ziperykynaha. Iwa de \s1 Sesus Karireja eze Deus wasania ty ziakbata motsasoko. \p \v 14 Kytsa Suão Batista tsipa humo sakyriukrẽnikitsa hurukwy bo zioktyhyryknaha. Iwaze Sesus Karireja bo ziksizo Deus harere wasania ty nitsasoko. \v 15 Atahi: \p — Nawa zuruze kytsa Deus tyryktsa moziknahaze mozumu. Abaka kytsa Deus tyryktsa moziknaha. Iwatsahi ahamysapybyri tsimoewynahaktsa! Deus harere bo zuba hyỹ tahaktsa — niy. \p \v 16 Kyze Sesus pihikzotsabyri sak taba Karireja inarokota eze niy. Ana buruk ziknaukuruze petoktsahatsa, ziktsikpaparakanahatsa bo nikozo. Peduru inarokota itsy tihi Ãdere iwahatsa tõhõryk pihik bo zioktsotsokoknaha. \v 17 Sesus ispe niy: \p — Uta kapikta! Tapara tsitsikpaparakanahaze piknutsa ziknasizokonaha. Abaka, uta katuk, mekywatsatu tsimysitsumuẽhĩnaha. Kytsa bo Deus soho tsimytsasonaha. Ahaharere humo kytsa Deus harere bo hyỹ mykaranaha — niy. \fig |src="LB00211B.TIF" size="span" copy="Louise Bass ©The British & Foreign Bible Society, 1994." ref="Marakos 1.17" \fig* \p \v 18 Iwaze atsoko tahatõhõryk zerekbaiknaha. Iapik niukurunaha. \p \v 19 Sesus puẽtsik pãozo niyze mektsa bo tu nikozozo. Tsiaku Suão ahatsa tahazo Sebedeu tuk. Suão, Tsiaku tsy niy. Tsaraha ezektsa tu, tahatõhõryk pykyhytu zizozikiknaha. \v 20 Atsoko Sesus nisihuahua: \p — Uta kapikta — niy. \p Hyỹ niaha. Iwaze tahazo ty ka tsaraha eze, tatsumuẽhĩtsitsa baze zerekeknaha. Sesus tuk niukurunaha. \s1 Ihyrikoso sapybyita maku tuk ziknakara iwatahi Sesus ziksiwyhik. \p \v 21 Kyze Kaparanaũ eze, Sesus Deus wahoro bo nitsuk, Sudeutsa zinymyrykynahatsa wahoro bo nitsuk. Sabado, nawa zuruze Sudeutsa byrykywy Sesus siwahoro anaeze inakypyknahaze nisihyrinymyryky. \v 22 Kytsa ziwabykynahaze: \p — Atakta tsimysapyrẽta hawa mymyhyrinymyryky naha wasani mykara. Ta hi myhyrinymyrykytsa. Moises harere zinymyrykynahatsa batu sihyrinymyryziu — niaha. Sipybyrẽtsa paikpa iktsa nikaranaha. \p \v 23 Iwaze maku anaeze nitsuk. Ihyrikoso sapybara ibo pororo ziknakara. \v 24 Sesus bo iktsa niyze ipokso kakaik niy: \p — Amy skaraba mybo tsimyzumuku, Sesus Nasare ezekta. Mype nabo pãoty tsimy. Ikia mynyhy Deus zapehata tsimysapyrẽta. Ikia mopyk sa — niy. \v 25 Sesus: \p — Aksobyitykta! Nabo pãotykta! — niy. \p \v 26 Ihyrikoso sapybara humo maku hi nitydydykyk tu kakaik niy, niwakik. Batu ity nyzo. \v 27 Kytsa sizubarẽtsa ibaze tutsa nipybybaiknaha. \p — O amy skaraba ihyrinymyrywy ezytyk ja Sesus hyrikoso sapybara pe: “Nabo pãotaha” myze, hyỹ sisopyk — niaha. Iwatsahi kytsa nipybybaiknaha. \p \v 28 Iwatahi sizubarẽtsa nanabyitaba Karireja eze Sesus niyhaty ziwabykynaha. \s1 Sesus Simaõ wapyry zizororowy. \p \v 29 Iwaze Sesus wahoro eze ziponaha iwaze Tsiaku, Suão, ahatsa tuk Simaõ Ãdere siwahoro bo nipupunaha. \v 30 Simaõ wapyry ihumuẽzumu. \p — O Simaõ wapyry ihumuẽzumu — niaha. \p \v 31 Sesus iwanu sapy bo zumuze, itsyhyrype humo paik niy. Itsyhyrype humo tyzikto niyze nizororo. Iwaze ihumuẽzukbyitatsa tu nisidisahawyky. \s1 Sesus simyitsapyritsa nisizororowy. \p \v 32 Kyze zunubazoze Sudeu byrywy nepyk iwaze Kaparanaũ ezektsa simyitsapyritsa Sesus bo nasioktyhyryknaha. Kytsa sipiakmyitsa hyrikosotsa simysapybaratsa humo sibo pororo ziknakaranahatsa. Asa kino Sesus bo nasioktyhyryknaha. \v 33 Kytsa ape baze sizubarẽtsa wahoro peze niriktotohokonaha. \v 34 Iwaze Sesus meky mekywatu simyitsapyritsa ty nisizororowyky. Sihyrikosotsa sapybaratsa hi nisiksiwyhik. Ispe: \p — Nabo pãotaha — myze iharere bo hyỹ sisopyk niaha. Hyrikoso sapybara Sesus humo sihyrinymyrẽtsa atahi Deus zipehata zinymyrykynaha iwatahi Sesus ispe niy: \p — Soso byitaha — niy. Iwatsahi batu harere. \s1 Sesus Karireja eze. \p \v 35 Kyze zokorobyitu Sesus inapopoze jerukbara bo niparak. Anaeze Deus bo nipamykysoko. \v 36 Iwaze Simaõ tuktsa ziberikinaha. \v 37 Zihobyknahaze ipe niaha: \p — Kytsa sizubarẽtsa paberikinaha — niaha. \p \v 38 Sesus ispe niy: \p — Ustsa hudikhudikwy boktsa kytsa! Sihudikhudikwy bytykareze tu. Anabo Deus wasania ty motsaso ana humo hi ikzumu — niy. \p \v 39 Iwaze Karireja buruk niukurunaha. Sesus Sudeutsa wahoro bo nitsuk. Anaeze wasania ty nitsasoko. Sihyrikosotsa sapybaratsa nisiksiwyhik iwa zikzuruku. \s1 Maku inakõrõrõbaikta humo zizororowy. \p \v 40 Maku inakõrõrõbaikta humo asiba nibibibata zizororowy. Maku nakõrõrõbaikta Sesus bo izumu. Atahi Sesus okeryk taekaratsa humo puruk puruk niy. Sesus humo tispirikporẽta nikara iwatahi puruk puruk niy. Ipe niy: \p — Ikia tsipitsihikik zeka tsipikzororowy — niy. \p \v 41-42 Iwaze Sesus ihumo tsimypokzitsiarẽta tatsyhyrype ty humo paik niy. Ipe: \p — Yhỹ ana hi mozihikik pazororowy. Aba pazororowy hỹ — niy. Atsoko iakõrõrõtsa nihokdanaha. Zizororowyhik. \v 43-44 Sesus zipehaka: \p — Sosobyity. Batu aty tohi bo ziktsaso. Aba ikia Deus wahoro bokta! Ziknapamykysokota bo tsikawatawykta. Niytahi amytudutsa ty ikia petoktsa ty Deus bo nyny tsimy. \p Iwa taparakta Moises tubabatu ziwatahaka papeu humo atsatu tsimy. Tsimyze kytsa sizubarẽtsa tsikzororo baba sihyrinymyrẽtsa. Ikia azororowy soho batu tyso — niy. \p \v 45 Nizororo tahi niparak. Iwata tu Sesus ipe: \p — Sosobyity — atahi Sesus soho ty nipamykysoko. Nanabyitaba kytsa sizubarẽtsa bo tazõrõrõwy soho nitsasoko. Iwatahi Sesus sihudikhudikwy bo batu zukzo. Jerukbara eze kytsa pokso nitare. Iwatsa tu kytsa sizubarẽtsa ibo niukurunaha. \c 2 \s1 Sesus ityryk niakbata zizororowy. \p \v 1 Kyze byi puẽtsik Sesus Kaparanaũ bo ziksizo. — O Sesus ziksizo — nikaranaha. \v 2 Iwaze myzubaha ibo nikozorenaha. Wahoro inahareknaha batu iwewehe. Ape baze hokbowy baze, sizubarẽtsa niriktotohokonaha. Deus soho ty sibo nipamykysoko. \v 3 Iwaze ustsa kytsa izumukunaha. Sapetoktsa sapetoktsa ahatsa izumunaha. Ityryk niakbata hi ibo izebykyryknaha. Batu hawa tohi zikaha. \v 4 Kytsa sizubarẽtsa izihyrizabaiknaha. Iwatsahi batu Sesus bo zuk niaha. Iwatsahi wahoro harapu nidokoknaha. Zipeksykiknaha. Zipeksykiknahaze ityryk niakbata hi iwanu bete inaripiknaha. Sesus bo imyitsapyrita inaripiknaha. \fig |src="CN01687B.TIF" size="span" copy="© 1978 David C. Cook Publishing Co." ref="Marakos 2.4" \fig* \v 5 Iwaze Sesus iharereziuwytsa pe niy: \p — O kytsa, “Sesus myhumo tsimypokzitsiukrẽta” tsimaha. Iwatahi ikiahatsa humo kakurẽta — niy. Iwaze ityryk niakbata pe: \p — O katukytsa wata “Kamysapybyita” tsimykara. “Deus harere bo batu yhỹ mykara” tsimy. Iwahatu paokzohik. Asopyksapybyita tu tsimykara paokzohik — niy. \p \v 6 Moises harere zinymyrykynahatsitsa, ibaze tu tsahi iharere humo tahakyrikinaha. \p \v 7 — Amo skaraba nitsasoko. Atahi isopyksapybyita mykara Deus zuba: paokzohik mykara — mytsaty nikaranaha. \p \v 8 Kytsa iwa mytsaty nikaranaha, Sesus tsihyrinymyrẽta iwaze ispe niy: \p \v 9 — O hawa tuza kytsa “Iwahatu, paokzohik” my zeka tsihokdaharẽna. “Kyiktykta” my zeka, ana kino tsihokdaharẽna. \v 10 Iwatu utakta wyzik niwatihi my — niy. \v 11 Ityryk niakbata pe tihi: \p O papeha. — Kyiktykta! Awanu ty pohyrykty! Tsiksikta! \p \v 12 Iwaze atsoko itarikto. Tawanu ty kokpuhyryk niy. Kytsa nikozokonahatsa nipybybaiknaha: \p — O Deus ahumo mykurẽtsa. Iwa batu ityny — asa zuba nipamykysonaha. \s1 Rewi Sesus hapik niukuru. \p \v 13 Iwaze Sesus niparakzo Karireja buruk pihikzotsabyri sak bo zukzo niy. Kytsa sizubarẽtsa zikziberikinaha. Zihobyknaha siwatu ziknasihyrinymyryky. \v 14 Niukuruze Rewi bo iktsa niy. Rewi Arapeu tse. Atahi siokyrysaro bykyktsitsa sipehakatsa tsyhyryze nikara. Atakta siokyrysarobykwy sapy eze ziknadyhyky, Sesus ipe niy: \p — Panykta! Katuk! — niy. \p Yhỹ niy. Niytahi atsoko kyikyk Sesus tuk niukuru. Tanamy zerekbaik. \p \v 15 Kyze Sesus Rewi wahoro eze tadisahaka. Kytsa siokyrysarobyktsitsa sipehakatsa tsyhyryze tahadisahakanaha. Sesus tuk zinymyrykynahatsa, kytsa simysapybyitsa iwa ahatsa tahadisahakanaha. Tumy zikukunaha. \v 16 Pariseutsa asaktsa Moises harere humo sihyrinymyrẽtsa ana bo iktsa niahaze tahakyrikinaha. Siokyrysarobyktsitsa, kytsa simysapybyitsa tuk iwa tahadisahakanaha ana bo hi iktsa niahaze tahakyrikinaha. Sesus tuk zinymyrykynahatsa nisibetsakaknaha: \p — Amo skaraba mykara. Atakta siokyrysarobykyktsa tuk tadisahaka. Simysapybyitsa tuk tumy mozikuku — niaha. \p \v 17 Sesus siharere ziwabyze ispe niy: \p — Sakurẽtsaktsa batu myzororowytsa bo ba zikumunaha. Simyitsapyritsa zuba mozororowytsa bo pomonaha. Simysapybyitsa simyitsapyritsa watsa niy. Iwaze ikzumu, iwatahi simysapyrẽtsa bo batu zuk iky. Uta simysapybyitsa bo ikzumu — Sesus niy. \s1 Sesus hauk ahabyita soho humo nisihyrinymyryky. \p \v 18 Kyze estuba okoroze Suão Batista tuk zinymyrykynahatsa haukabyitsa ziknakaranaha. Pariseutsa atsabarẽtsa kino niwatihi haukabyitsa ziknakaranaha. Deus bo mopamykysokonaha. Iwatsahi kytsa Sesus bo zumukunaha. Ipe niaha: \p — Suão Batista zinymyrykynahatsitsa tuk haukabyitsa ziknakaranaha. Pariseutsa kino niwatihi haukabyitsa ziknakaranaha. Ikia tuk zinymyrykynahatsa batu. Asaktsa tahadisahakanaha. Amy humo sa tahadisahakanaha — nikaranaha. \p \v 19 Sesus ispe niy: \p — Zinymyrykynahatsa katuk hauk tsimykaranaha. Maku tasukzaze tatukytsa tuk tamyikaha maha tumy mytakuku. Hamyikaha maha. \v 20 Isukzata moparakze asaktsa haukabyitsa mykaranaha. Iwaze utakta kazo bo myziksizoze zinymyrykynahatsa kino niwatihi haukabyitsa mykaranaha. Iwaze Deus bo mopamykysonaha — niy. \p \v 21 Iwaze panu soho nitsasoko. Tahi: \p — Ba aty tohi panu ezytyk ty zizyzykyha isuk ibyky myzutsuku iwa myzeka isuk mysykbaik. Panu ibykta tu ezytyk humo mymyibaik — Sesus niy. \p \v 22 — Batu aty tohi duabohotsa tsik ezytyk ty ba siraratsa hwyk ibykta bo ba zisusu. Iwa myzeka duabohotsa tsik ezytyk mynapytoze ibykta tsasuk mytok. Mopokobaik. Duabohotsa tsik tsasuk ibykta bo susu tsimyzeka pimyibaik. Duabohotsa tsik ezytyk tsasuk ezytyk eze tu tsipisusu hỹ — Sesus niy. \p Iwa Sesus nitsasoko taharere panu ezytyk wata, duabohotsa tsik ezytyk waha nikara. \s1 Sesus Sudeutsa mybyrywy humo nisihyrinymyryky. \p \v 23 Kyze mybyrywy eze Sesus tuk zinymyrykynahatsa tuk waratok buruk niukurunaha. Niukurunahaze zinymyrykynahatsa tirikotsa nisibykyknaha sihipyrytsa ty tsikyk tsikyk iwaze taharapaspyk tu nisiborokonaha. \v 24 Iwaze Pariseutsa Sesus pe niaha: \p — Iktsa tykta! Ikia tuk zinymyrykynahatsa tarabaja mykaranaha. Amo skaraba nawa mykaranaha. Okoroze mybyrywy eze katsaktsa batu tarabaja mysopyk. Ana kino tubabatu Moises harere papeu humo mybyrywy soho humo nimyhyrinymyryky — niaha. \p \v 25-26 Kyze Sesus Pariseutsa pe niy: \p — Hawa taparakta Dawi niy batu sa ahahyrinymyry Papeu humo Dawi soho ziwataha. Taparakta Dawi itukytsa siaraparẽtsa tuze Deus wahoro bo nipupunahaze. (Taparakta Abiata inarokota Deus wahoro zubata taeze ziknapamykysokonahatsa tuk taparakta.) Dawi nitsukze atsikara ty ziknapamykysokonahatsa Deus bo ky zituha ziknapamykysokonahatsa Deus bo nyny niaha anatyhi wabehyryk niy. Zioko itukytsa niwatihi ziokoknaha. Moises harere tihi: \p “Ana humo ka atsikara kytsa ba zioknaha. Ziknapamykysokonahatsitsa zuba zikziokoknaha” niy. Iwahatu Dawi ziokok. Itukytsa kino ziokoknaha. Ana papeu humo batu ahahyrinymyry ja niy. \p \v 27-28 Deus kytsa nisisukni. Batu mybyrywy humo nisisukni. Kytsa tahabyrykynaha ana humo hi tabyrywy nizukni. Utakta Deus zikpehata ahawata ikyzik. Anahumo hi uta kino mybyrykywy zihitsa ikyzik nawazuruze tabyryky eze zipehaka my hỹ — niy. \c 3 \s1 Sesus maku itsyhyrype noikta zizororowy. \p \v 1 Sesus itsyhyrype noikta zizozorowy. Kyze usta nawa zuruze tabyrykywyze Sesus Sudeutsa wahoro bozo niy. Anaeze estuba maku itsyhyrype noikta niy. \v 2 Pariseutsa Sesus bo nikozotoktokonaha. Sesus nizokparakanaha iwatsahi iktsaziu nikaranaha: \p — O mybyrykywyze ja hawa pizororowy — mytsaty nikaranaha. Sesus soho iharerewabymybarakanaha. Sesus Moises harere bo batu yhỹ nizihikiknaha iwatsahi pykyhytu ibo iktsaziu nikaranaha. \v 3 Sesus sisoho humo tsihyrinymyrẽta. Hawa abaktsa mytsaty nikaranaha ana humo kino zinymyryky. Iwaze itsyhyrype noikta pe — Kyiktykta! Pany! Mytazahara eze riktoty — niy. Yhỹ niy. \p \v 4 Iwaze Pariseutsa pe niy: \p — Hawa skaraba mybyrykywy eze ahasopyk. Mybyrykywy eze kytsa bo tsipisapybaka zeka iwaze Moises harere bo ka ja yhỹ tsimaha. Kytsa bo tsipimyiwy zeka ja wasani tsimaha. Kytsa bo tsimytsumuẽhĩ zeka ja wasani tsimaha. Maku tsipibeze zeka ja wasani tsimaha. Hawa sa mybyrywy eze ahasopyk — niy. \p Kytsa siharerebyitsa wa niunaha. \v 5 Iwaze Sesus sihumo takyriki. Sioktsiokrẽtsa hi sihumo tisukatsihikrẽta. Itsyhyrype noikta humo batu simypokzitsiu ana humo takyriki. Iwaze itsyhyrype noikta pe: \p — Atsyhyrype ty kabo nynyty — niy. Maku tatsyhyrype ty nyny niy. Atsoko nizororohik. \p \v 6 Iwatsahi Pariseutsa tahakyrikinaha, niunaha. Erodes tuktsa izumubanaha. Niharapepehakanaha: \p — Hawa skaraba Sesus tabezehik — nikaranaha. \s1 Sesus ustsa kytsa sizubarẽtsa nisizororowy. \p \v 7 Sesus tuk zinymyrykynahatsa tuk pihikzotsabyri Karireja inarokota zitsikzanaha. Kyze kytsa sizubarẽtsa Sesus bo niaha. Karireja ezektsa, Sudeja ezektsa. \v 8 Serusarẽhe ezektsa. Idumaja ezektsa, Sorodão buburu koiknyktsa, kytsa asahi Sidõ bytykareze tutsa, Tiro bytykareze tutsa iwa myzubaha ezektsa Sesus bo zumukunaha. Tapara hawa Sesus nikara botu ziwabykynaha. Iwatsahi ibo zumukunaha. \v 9 Iwaze Sesus tuk zinymyrykynahatsa pe niy: \p — Kytsa pokso tsaraha bo tsatahaktsa! Iwa zeka mynamyhirizabanaha — niy. \p \v 10 Tapara Sesus sizubarẽtsa nisizorohikwy iwatsahi simyiziubyitsa Sesus bo nikaranahatsa paikpa niharape petutukunaha. \v 11 Kytsa asahi hyrikosotsa sapybaratsa sibo ziknakaranaha tsa hi Sesus bo iktsa niahaze iokeryk tahaekaratsa humo puruk puruk niaha. Kazi nikaranaha: \p — Ikia hi Deus tse babata — nikaranaha. \p \v 12 — Soso byitaha! Ana tyhi batu aty tohi bo tsimytsasonaha — Sesus niy. Iwa nisibetsakik. \s1 Sesus tuk zinymyrykynahatsa nisiwatawyky. \p \v 13 Kyze Sesus hara bo nidoze kytsa nisiwatawyky. Mysiwatawynahatsa ibo izumukunaha. \v 14-19 Tatuk zinymyrykynahatsa nisiwatawy. Ituk zinymyrykynahatsa. \p Simaõ pe: — Ikiakta Peduru — niy. Tsiaku Suão Sebedeu hyrytsa ahatsaktsa. Asaktsa nisitsatsikik — Bijo bipyri hyrytsa — maha. Iwaze Ãdere, Piripi, Baratoromeu, Mateus, Tome. Usta Tsiaku Arapeu tse, Tadeu, Simaõ tatyryktsa humo niwatsoroko. Iwaze Sudas usta Iskariotses inarokota atahi Sesus isukyrytsitsa bo zioktyhyrykta iwatsa Sesus nisiwatawy. \p Nisipeha: \p — Nohi bo tsimynakozorenahaktsa! Myzubaha bo Deus wasania ty tytsasonahaktsa! Tysizororowynaha! Hyrikosotsa sapybaratsa tysiksiwyhik! — niy. Hyỹ niaha. Sesus nipamykyso, iwa niaha. \s1 Sesus Beresebuhu soho humo nisihyrinymyryky. \p \v 20 Iwaze Sesus wahoro bo zumuzo niy. Iwaze kytsa sizubarẽtsa ibo zumukunaha. Sipokso batu hauk, zinymyrykynahatsa niwatihi batu hauk. \v 21 Itukytsa isoho ziwabynahaze ibo zumunaha: \p — O ikia wahoro bo tsipaoktyhyryknaha — niaha. Atakta ityrykmyita wata mytsaty ahabyitsa nikaranaha. \v 22 Iwaze Sudeu sopykwy iwatahatsitsa ibo zumunaha. Serusarẽhe ezektsa nitururuknaha. Sizubarẽtsa Sesus ziharerewabykynaha. Asaktsa: \p — Beresebuhu Sesus tuk mynapykyryk. Iwatahi hyrikosotsa sapybaratsa humo mysipeha, Satanas humo nisiksiwyhik — mybarapetu nikaranaha. Satanas usta inarokota Beresebuhu atakta hyrikosotsa sapybaratsa pehakatsa. \p \v 23 Iwaze Sesus tabo nasipeha. Sudeu sopykwy iwatahatsitsa tabo nisihuahuaka. Isoho humo nisihyrinymyryky. \p — Hawa sa Satanas atatu taiksiwyhik — niy. \p \v 24 — Ityryktsa myharape ziubyinahaze mopyknaha. Kytsa metutu mymyinaha zeka iwaze mysibabaiknaha. \v 25 Nawatihi estuba zubahatsa myharape ziubyinaha zeka asa zuba mokmyinaha. \v 26 Iwahatu Satanas tatuktsa tu myharape ziubyi zeka myokbabaik. Sisohometutu humo mopyk — niy. \p \v 27 — Batu aty tohi ipaikta wahoro bo ba ziktsuk iwaze ba inamy ziakse. Ba ziky. Tapara amata ipaikta piakwaraze, iwahoro bo mytsuk inamy piakse. \p \v 28-29 Kaharere tsiwabytoktonaha. Kytsa simysapybyitsa nikaranaha Deus mysiokzohik. Siharere batu imysapy ana hi Deus piokzohik. Sisopyksapybyitsa mysiokzohik. Kytsa Deus hyrikoso soho pisapybyrikinahaze ana humo hi ba ziokzohik. Deus ana humo hi ba zikspiriktsokda. Ana isopyksapybyitsa ty tawahi kytsa tuk mynapykyryk — Sesus niy. \p \v 30 Iwa ispe niy. Nezeba kytsa ipe niaha: \p — Ihyrikoso sapybara ty ikia tuk mynapykyryk — niaha. Iwatahi ana humo kino nitsasoko. \s1 Sesus je itukytsa niwatihi ibo izumunaha. \p \v 31 Kyze Sesus je itukytsa ahatsa ibo zumu tsihikiknaha. Kytsa humo batu ibo zukzuk. Ape baze niriktotohokonaha. Iwatsahi zipehakanaha. \v 32 Kytsa sizubarẽtsa Sesus okeryk nidyhydyhykynaha. Ipe niaha: \p — Aje atukytsa ahatsa ape baze moriktotohokonaha. Atuk mopamykyso tsihikiknaha — niaha. \p \v 33 Sesus ispe niy: \p — Atatsa hi kaje. Asaktsa hi katukytsa — niy. \p \v 34 Iwaze kytsa asaktsa harape baze nidyhydyhykynahatsa sibo iktsaziu niy. \v 35 Ata hi: \p — Asaktsa Deus harere bo hyỹ mykaranaha hawa Deus mozihikik sisopyk asa hi katukytsa babatsa. Asiza hi kaje babaza katukytsa babatsa niwatihi — Sesus niy. \c 4 \s1 Sesus nisiparikikta soho nisihyrinymyry. \p \v 1 Iwaze zinymyrykynahatsa ibo ziksizonahaze Sesus pihik sak eze nisihyrinymyrykyzo. Myzubaha pihikzotsabyri eze niriktotohokonaha. Iwatahi myzubaha pokso tsaraha bo takorohyk. Tsaraha sak bete nidyhyky. Kytsa pihik sak eze iharere ziwabykynaha \v 2 Nisihyrinymyryky. Waratok soho humo nitsasoko nawa humo nisiwatawyky. Hawa kytsa mekywatsa tu Deus harere bo maha, wastuhu iharere bo hyỹ maha, ustsa iharere bo batu yhỹ maha ana humo hi nisihyrinymyryky. \v 3 Ata hi: \p — Tsiwabytoktonahaktsa! Kyze maku waratok bo niy. Ata siriktsa nisiparikik. \fig |src="LB00094B.TIF" size="span" copy="Louise Bass ©The British & Foreign Bible Society, 1994." ref="Marakos 4.3" \fig* \v 4 Nisiparikikze wastuhu riktsa ske sak bo inatsukunaha. Iwaze piyktsa nisihorozukbaiknaha. \p \v 5 Kyze ustsa riktsa nisiparikikze harahare buruk inatsukurunaha. Iwatsahi atsoko zipokonahaze wytyk tsikaeni zuba humo niakbabaiknaha, batu iytyk sapy. \v 6 Batu siharapyryky iwatsahi niakbabaiknaha. Nitsehebaiknaha. Haramwe humo niakbabaiknaha. \p \v 7 Kyze ustsa riktsa nisiparikikze inikoso bo inatsukurunaha. Tahapykyknahaze nisiupyksiknaha. Inisahatsa humo, batu tahatypyk. Niakbabaiknaha. \p \v 8 Ustsaktsa mahani. Ustsa riktsa nisiparikikze jytykziuha bo inatsukurunahaze sisapyrẽtsa. Tsiytyksapyrẽna bo natsukunaha. Niahatsahi taypykyknahaze tahasuknaha nipopokonaha. Wastuhu nisiubaranaha tirĩta riktsa. Ustsa nisiubaranaha sesẽta riktsa. Ustsa nisiubaranaha sẽ riktsa sizubarẽtsa hỹ — niy. \p \v 9 Iwaha soho humo nisihyrinymyryky: \p — Kaharere tsiwabynaha zeka wabyziutahaktsa kytsa! — niy. \s1 Hawa Sesus nisispirikpoko. \p \v 10 Kyze kytsa sizubarẽtsa niparaknahaze zinymyrykynahatsa wastuhu wabynahatsa ahatsa ibo zumunaha ipe niaha: \p — Hawa ha ty aharere ty riktsa soho tsimymywatawy — niaha. \p \v 11 Sesus ispe niy: \p — Deus kaharere ty pahahyrinymyry tsihikik Deus tyryktsa soho pahawatawy tsihikik. Ustsa batu wabyziu. Ikiahatsa kahyrinymyrywy ezytyk bo yhỹ tsimaha iwatsahi Deus tyryktsa tsimoziknaha. Ustsa batu, iwatahi isoho humo nisihyrinymyryky. \v 12 Isoho humo piwabynahaze hawa ha ty piwatawy batu mytsaty hỹ. Isoho humo mytsatykynaha zeka sisopykysapybyitsa ty mykaranaha pimoewy tsihikiknaha. Sisopyksapybyi humo sisukatsihikrẽtsa tu zeka Deus mysiokzohik hỹ ana hi batu sihumo itsihik — niy. \s1 Riktsa parikitsa soho humo nisispirikpoko. \p \v 13 — Kasoho humo ahahyrinymyry byizeka. Iwaze hawa usa soho humo sa mytsaty tsimykaranaha — niy. \p \v 14 — Kaharere pahawatawyky. Asaktsa kahyrinymyrywy ezytyk bo yhỹ maha zeka Deus tyryktsa moziknaha. Atakta nisiparikiktsa Deus harere mynatsasokonahaktsa watsa. Riktsa Deus harere hyrity watsa niy. \p \v 15 Wastuhu Deus harere ziwabynahatsa riktsa watsa ske sak bo inatsukurunaha. Deus wasania ty piwabynahaze Satanas sibo mozumuze, Deus harere piakse. Kytsa sispirikpobyitsa tu Satanas Deus harere ziakse piyktsa hyrity watsa iwaze wasani humo batu sispirikpo. \p \v 16 Ustsa Deus harere piwabykynaha. Asaktsa riktsa watsa harahare buruk inatsukunaha wytyk tsikaeni zuba batu siharapyryky. Tapara wasaniha ziwabykynaha sakurẽtsa niyziknaha. Riktsa jakspe bete tu niapykyryknaha batu jytyksapy eze inatsukurunaha watsa. Asahi tsikaeni zuba pinymyrykynaha. \v 17 Ziwabyziubyinahatsa tu Deus bo tsihokdaharẽna zeka Deus harere bo batu yhỹ my nikaranaha, iharere humo ispiriktsokdanaha. Ustsa kytsa Deus harere humo nisimyijakanaha Deus wasaniha zimoewynaha. Deus humo batu sispirikpo. \p \v 18-19 Ustsa Deus harere piwabykynaha. Asahi riktsa watsa inikoso bo inatsukurunaha iwatsahi niupyksikbaiknaha. Deus harere piwabynahaze tahanamy bo zuba mytsaty mytsaty nikaranaha. Tahanamy tsihikiknaha zuba. Sinamy inisahara watsa iwatsahi siriktsa batu taypykwatsa, wihara batu nijakuk Deus harere humo sakubyri zumunahaze ihumo batu sispirikpo. \p \v 20 Ustsa Deus harere piwabykynaha hawaha mykaranaha riktsa watsa wytyk tisapyrẽna bo inatsukurunahatsa, ustsa kytsa Deus harere siwabynahatsa watsa piwabyziukunaha. Piwabykynaha iharere bo yhỹ mykaranaha ihumo sispirikporẽtsa moziknaha. Deus harere bo hyỹ nikaranaha. Iwatsahi wihara nijakuk naha wa. Wastuhu nisiubaranaha tirĩta riktsa. Ustsa nisiubaranaha sesẽtsa riktsa. Ustsa nisiubaranaha sẽ riktsa. Sizubarẽtsa hỹ — niy. \p Deus tuktsa niwatihi iharere bo hyỹ mykaranaha simysapyrẽtsa moziknaha wihara waha simysapyrẽtsa. Iwaze hawa kytsa Sesus hyrinymyrywy ezytyk hawa ja maha iwatahi nisihyrinymyryky. \s1 Rika soho humo nisihyrinymyryky. \p \v 21 Kyze Sesus tuktsa zinymyrykynahatsa bo nipamykysokozo. Rika soho nitsasoko. Ata hi: \p — Batu aty tohi pitsi rika ziknapok. Iwaze peryk pukezi zik niy. Batu aty tohi rika wanu pukezi zik niy. Pitsi rika jobaze zik my. Isapy eze tu my. Iwatsahi kytsa inapupunahaze amypubyri. \v 22 Aba hawa ha jokpitsĩha bykyze kino piwatawy. Aba amy humo batu myhyrinymyry bykyze kino tanymyryky. \v 23 Kaharere tsiwaby tsihikiknaha zeka wabyziutaha! — niy. \p \v 24 — O wabyziutahaktsa kytsa! Hawa ustsa kytsa ahasopyk ana kino Deus ahabo isopyk. Ikiahatsa ustsa kytsa mysisapywyky zeka Deus pahasapywyky. Ikiahatsa ustsa bo tsimysisapybyrikinaha zeka ahasopyk, iwaze Deus kino niwatihi ahabo atsatu isopyk Deus ahahumo iakyri mozik. \p \v 25 Atakta pinymyry tsihikik pihyrinymyrytohi. Atakta kaharere bo batu wabytokto tsikaeni zuba pinymyry myspiriktsokdaka, Deus mymyspiriktsokda. \s1 Siriktsa soho humo nisihyrinymyryky. \p \v 26 Sesus nipamykysokozo: \p — Deus tyryktsa abazubatsa mozikze maku wata. Atakta tatsuhuk bo siriktsa nisiparikik. \p \v 27 Unata zurubakaze siriktsa mozipobanaha. Pibyituhukutu inapopoze siriktsa taypykbakanaha. Hawa siriktsa taypyknaha maku batu ihyrinymyry. \v 28 Ta zuba taypyknaha siriktsa mozipokonaha. Tapara ipa mozipo, iwaze ikoka motaypyk iwaze riktsa ikoka eze mynahareknaha. Sizubarẽtsa niubaranaha. \p \v 29 Kyze moakuknahaze niunaha maku penari ty mysizyzyknaha, nikymynahaze atsoko mysizyzyk nahỹ — niy. Iwa Sesus siriktsa soho humo nisihyrinymyry. \s1 Mostarada riktsa soho humo nisihyrinymyryky. \p \v 30 Sesus nipamykysokozo. Deus tyryktsa abazubatsa humo nisihyrinymyryky: \p — Hawa kytsa Deus tyryktsa sa. Hawa Deus tyryktsa mypehakatsa zahawatawyky. \v 31 Rik tsibik taypykze watsa. Rik mostarada wata niy. Wytyk eze ziparikikze mostarada pyripykani riktsa. \v 32 Kyze rik taypykze hwi puẽtsikbyita mozik, tisarapazubarẽta mozik. Iwaze piyktsa ibete tahasukuknaha isarapatsa watu mykaranaha — niy. \p Iwa nipamykysoko Deus tyryktsa sizubarẽtsa mozik. Taparaka batu sizuba aibani abazubatsa moziknaha. Hawa mostarada niubara iwatsa Deus tyryktsa mysiubaraka. \s1 Taparaka iokpitsĩhatuk anasoho hi kytsa mysihyrinymyryky. \p \v 33 Iwaze Sesus sisoho sizubarẽtsa kytsa bo nipamykysoko. Iwa nisihyrinymyryky. Sibo nipamykysoko, zinymyrykynahaze iwaze kytsa nisihyrinymyrytohi. Isoho humo zuba nisihyrinymyryky. \v 34 Bykyzehu atazubaze zinymyrykynahatsa tuk sisoho humo nisiwatawyziu ana hi nitsasoko. Iwa sisoho humo mytsatyziu nikaranaha. \s1 Sesus zopoktsa nisipykwyhik. \p \v 35 Kyze haramwe zunubakaze, Sesus zinymyrykynahatsa pe: \p — Koikny tynaporenahaktsa kytsa! — niy. \p Yhỹ niaha. \p \v 36 Ustsa nisiksiwyhiknahaze Sesus tsaraha eze nitareta, iwaze zinymyrykynahatsa zikorohyknaha. Nabo amykta taba zitsikzakanaha. Ustsa tsarahatsa kino niwatihi nikurunaha. \v 37 Iwaze atsoko zopoktsa inabybyknaha. Pihik ihiridawy waha niukuru tsaraha pihik ty inaharekek, ana humo hi asiba nitaboknaha. \v 38 Sesus kino tsapukteze nihoeke. Zurubaka iharek panu bete nihoeke iwatsahi tahapybyspyk tu zituzutuzukunaha. Zinymyrykynahatsa ity zipopohiknaha. \p \v 39 Kytsa: \p — O mypehakatsa batu iktsa ziky tsimymybabakanaha! — niaha. \p Kyikrikto niyze: \p — O zopoktsa aksobyitahaktsa! Niwazuba pihik pyktykta! — niy. \p Zopoktsa atsoko paỹ niaha. Pihik atsoko nitsikyrituhudibyri. \v 40 Sesus ispe niy: \p — Amy pokso ahapybyrẽtsa “Sesus batu imypokzitsiuk” tsimykaranaha — niy. \v 41 Tahapybytuk tu nitsasokonaha: \p — Atakta Sesus aty skaraba! Zopoktsa, pihik, ihumo ziwabykynaha. Aty skaraba Sesus! — nikaranaha. Batu sihyrinymyry. Sesus Deus tse, ihumo sihyrinymyrybyitsa. \c 5 \s1 Sesus maku hyrikosotsa sapybaratsa tukukta nisiksiwyhik. \p \v 1-2 Iwaze koiknyktsa taba bo Kerasa tyryktsa bo zukzuk niahaze. Sesus byuzo niyze, maku ibo izumu. Hyrikoso sapybara zikzibyituhukunaha tu ibo pororo ziknakaranaha. \v 3 Iwatahi siytyk baze nitareta. Atazuba zikzuruku. Mytyk ikny tahi ziknakara ana eze hi ziknapykyryk. Batu ipaiktaze kino zizukbatsi karikutsitsitsa humo kino ba ziknazukbatsikinaha ba itsipatsa ty pokzi zikaha ipyrytsa ty iwa ziknakaranaha kino batu karikutsitsitsa ziknasitsawakbakanaha ba aty tohi zipaik. \v 4 Karikutsitsitsa zipyrytsahãihiknahaze ziknasitsawakbaka sasabyitsaktsa batu sipaik ipaikwy tysukni ahabyitsa. \v 5 Okoroze unata niwatihi kadi ziknakara. Hara joboni eze siytyk eze kino niwatihi ziknakuru. Haraharetsa humo taharekywyikik. \fig |src="LB00303B.TIF" size="span" copy="Louise Bass ©The British & Foreign Bible Society, 1994." ref="Marakos 5.5" \fig* \p \v 6-8 Iwaze ẽrykani Sesus bo nikozoze ibo zumu. Taekaratsa humo iokeryk puruk puruk niy. \p — O Sesus abazubata tsihyrinymyrẽta — nikara. (Sesus ihyrikoso sapybara ziny tahi zipeha: \p — O hyrikoso sapybara nabo pãoty! — niy.) Maku hyrikoso sapybara tukta opykani kakaik niy: \p — Amo Sesus Ikia hi Deus tse. Amo skaraba kabo tsikzumuku Deus zikwy humo awatu tykta! myhumo batu asopyksapyhukta — niy. \v 9 Sesus: \p — Amo skaraba anaro — niy. \p — O kanaro myzubaha katsa myzubarẽtsa hỹ — niy. \p \v 10 — O hyrikoso sapybara sapy bo ka isty pehapehabyity — maku nikara. \v 11-12 Pazaharezatsa sizubarẽtsa hara sukpe taba bo tahadisahakanaha. \p — Katsaktsa za pazaharezatsa tuk tsimypykyknaha — hyrikoso sapybara nikaranaha. \p \v 13 Sesus ispe niy: \p — Pazaharezatsa bo tahaktsa — niy. Iwaze pazaharezatsa bo zumukunaha, asa hi iharatsupetohowy bo nitururukiknaha. Pihik bo niharazukzukbaiknaha sizubarẽtsa dois miutsa niakbabaiknaha. De. \p \v 14 Iwaze pazaharezatsa perytsitsa nitururukiknaha, nanabyitaba myzubaha bo nipamykysokonaha. \p — Sesus hyrikoso sapybara nisiksiwyhik iwatsahi pazaharetsa niakbabaiknaha — nitsasokonaha. Iwatsahi kytsa Sesus bo inakozorenaha: \p — O hawa skaraba — nikaranaha. \v 15 Ibo izumunaha, maku bo nikozonaha. Astatu. Taparaka hyrikoso sapybara pokso, dyhyhabyita tu, inaukuru zuba. Abaka Sesus baze modyhyky nikara. Taparaka batu isuku. Abaka tasukuk. Wasani mytsaty mykara nizororo. \v 16 Ibo nikozonahaze sipybyrẽtsa. Pazaharezatsa perytsitsa: — Iwaha nitsasokonaha — niaha. \v 17 Hyrikoso sapybara soho ty nipamykysobanahaze, kytsa: \p — O tsiksizokta, Sesus! Ikia pokso mypybyrẽtsa — niaha. \v 18 Iwaze Sesus tsaraha bo takoroze izororota: \p — O ikia hapik! — niy. \p \v 19 Sesus: \p — O batu. Awahoro bo tsiksikta! Atukytsa pe tsimy “O, Deus kahumo tsimypokzitsiukrẽta. Abaka ikzororo” tykta! — niy. \p \v 20 Hyỹ niy. Ziksizo. Itukytsa Sesus soho ty nipamykysoko. Nanabyitaba hudikhudikwy mytsyhyrytsawa bo Sesus soho ty nipamykysoko. \p — O abaka ikzororo. Sesus zikzororowy — nikara. Sizubarẽtsa paikpa iktsa nikaranaha. \p — Amo skaraba! — niaha. \s1 Sesus imyitsapyritatsa zizororowy. Sairuste jypykyhyzytyktatsa zihyrizikpowy. \p \v 21 Kyze Sesus zinymyrykynahatsa tuk amykta tabakta iziksizonaha. Iwaze nimyrazata eze kytsa sizubarẽtsa ibo izumukunaha. \v 22 Iwaze Sairu Sudeu wahoro taparaktsa Sesus bo izumu. \p — Sesus abazubata — mytsaty nikara. Iwatahi taekaratsa humo puruk puruk nikara \v 23 Niytahi: \p — Pany Sesus! Tupakta kawahoro bo! Kaste pomozaka. Aidytykta! Ihumo paik tsimy zeka mozororo. Iwa zeka ba zikumuza — niy. \p \v 24 Yhỹ niy. Sairu hapik niparak. Siapik sizubarẽtsa niukurunaha zihyrizabaiknaha. \s1 Sesus imyitsapyritatsa zizororowy. \p \v 25 Wytyk tihi siapik niukuru. Ispubyri ahabyitatsa ispu ba ziknapyk. Mytsyhyrytsa wa ziytyk tseheze imyitsapyritatsa ziknapykyryk. \v 26 Atatsa myzororowytsa bo. Nanabyi zikzikuku zikino batu izororowyhuk iwatatsahi taokyrysaroko zepykba. Imyitsapyritatsa babatatsa. \p \v 27-28 Sesus soho kytsa nisizororowy ziwaby iwaze atatsa tasopyk: \p — O ikza isuk humo paik my zeka mozororo — mytsaty nikara. Iwaze isukpetaba zuk. Kytsa papatu isuk tsihara humo paik niy. \v 29 Atsoko ispu inapyk nizororo. \p — O ikzororobaba — mytsaty nikara. \v 30 Sesus zinymyry Deus zikwy zipo. Iwaze Sesus: \p — Aty sa kasuk humo paik niy — niy. \p \v 31 Zinymyrykynahatsa: \p — O ikiasta iwewehe baeze tsimypykyryknaha. Amo “Aty sa kasuk humo paik niy” tsiky — niaha. \p \v 32 Sesus paikpa iktsa nikara aty sa kasuk humo paik niy atahi ziperyky. \v 33 Iwaze atatsa izororotatsa ibo zumuzo. Tsipybyrẽtatsa nikara. Nitydydykyktatsa tu ibo zumu iokeryk taekaratsa humo puruk puruk niy. Ihumo tispirikporẽtatsa. Ibo ta humo ky nitsasoko. \v 34 Sesus ipe niy: \p — O katukywatatsa. “Sesus pikzororowy” tsiky. Ikia kazikwy humo aspirikpotatsawy azororowy. Akurẽtatsa tsiksi. Awahi tsikzororo baba — niy. \s1 Sesus jypykyhyzytyktatsa niratatsa zihyrizikpowy. \p \v 35 Iwa nitsasokoze, kytsa sibo zumunaha. Kytsa Sairu wahoro ezektsa, sibo harape bo zumukunaha. Asahi: \p — Aste botu nihyrikosokda Sairu. Kyzekta! Iwa zeka Sesus mytakni! — niaha. \p \v 36 Sesus ziwaby tahi Sairu pe niy: \p — Apyby byihukta! Uta kabo zuba mytsaty tsimy zeka kahumo tsaspirikporẽta. Tupakta! — niy. Iske buruk hyry hyry hyryzo niaha. \v 37 Iwaze Sesus tuk zinymyrykynahatsa harakykbyi zuba nisioktyhyryk Peduru, Tsiaku, itsy Suão, iwatsa zuba Sairu wahoro bo zumunaha. \v 38 Ata wahoro eze kytsa sizubarẽtsa Sairuste pokzi hawa tohi zikahabyispyk nipuziukunaha. \v 39 Sesus nitsukze ispe niy: \p — Hawa hatsa sa tsimopuziukunaha Iste mahani isukmuza byitatsa tu purubakatu — niy. \p \v 40 Iwaze ana hi ziwabynahatsa hazi nikaranaha. Sesus humo sihyrinymyrybyitsa iwatsahi tsaeni bete tu nikaranaha. Sesus ispe niy: \p — Ape bo tsiponahaktsa! — niy, ape bo kytsa zipoiknaha. Iwaze Sesus tatuktsa, Sairu, Sairu oke, iwa jypykyhyzytyktatsa bo izumunaha. \p \v 41 Sesus jypykyhyzytyktatsa bo izumuze itsyhyrype humo paik niy. Ipe: \p \tl — Tarita kumi —\tl* niy. Siharere piwatawy. — Jypykyhyzytyktatsa pe kyiktyktsa! — niy. \p \v 42-43 Atsoko nahyrizikpo, natarikto, zitabaka iwaze nipybybaiknaha. Atatsa dose mytsyhyrytsa wa ziytyk tsehetatsa. Sesus kytsa pe: \p — Ahakso byitaha. Atatsa idisahawy ty ibo nynytaha! — niy. Idisahawy ty ibo nyny niaha. Iwa hỹ. \c 6 \s1 Nasare ezektsa Sesus harere bo batu yhỹ nikaranaha. \p \v 1 Kyze Sesus ziksizo. Nasare eze itaypykyk zinymyrykynahatsa tuk zumu. \v 2 Nawa zuruze tabyrywy eze Sudeutsa wahoro bo zumubanaha. Anaeze kytsa nisihyrinymyrykyze sipybyrẽtsa nikaranaha. Ihyrinymyrywy ziwabynahaze nipybybaiknaha. Asa hi: \p — Atakta hawa sa zinymyryky. Hawa myhyrinymyrywy baba sa. Aty sa zispirikpoko. Amy ty kytsa batu zikaha ana ty hi mykara, aty sa zikwy ituk mynapykyryk. \v 3 Atahi ja hwitsabikitsa Maria tse. Tsiaku Sose Sudas Simaõ iwatsa moziky ipe sisopyk. Iwa itukytsa maha. Itukykyry mytuk tu niwatihi maha — nikaranaha. \p Iwaze iharere bo batu yhỹ nikaranaha. \v 4 Iwaze Sesus ispe niy: \p — Nanabyitaba Deus sohokotsa harere kytsa piwabytoktokonaha. Atahi tahudikhudikwy eze tu zeka iututsa pauktsitsa batu iharere ziwabynaha — niy. \p \v 5 Kytsa Sesus humo sispirikpoziubyitsa zikwy batu iwatawyhy. Atahi batu sizuba simyitsapyritsa nisizororowy tatsyhyrypetsa ty sibete tsika nikaraze nisizororowy. \v 6 Ihumo sispirikpobyitsa tu ana humo hi paikpa mytsaty nikara. \s1 Sesus dose zinymyrykynahatsa nisipeha. \p Iwaze ustsa myzubahatsa bo niukuru, anabo kytsa nisihyrinymyryky. \v 7 Kyze Sesus tuk zinymyrykynahatsa nisipehaka. Iwaze tazikwy ty sibo nyny niy. Iwatsahi kytsa asahi hyrikosotsa sapybaratsa sibo pororo ziknakaranaha nisiksiwyhiknaha. Sesus zikwy humo hi hyrikosotsa sapybaratsa ziknasiksiwyhiknaha. Nanabyitaba nisipehaka. Sipetok kohotsa ty zuba iwa nisipeha. \v 8 Ispe niy: \p — Ahazozowy ty zuba wabehyryk taha. Ẽryka bo tsipomonahaze ahaborohobyitsa tutaha! Ahadisahawy byitsa tutaha! Okyrysaro ty kino pok pok byitaha! \v 9 Ahapyrysuktsa ty zuba korobyktaha! Usa ahasuk tyka pok pok byitaha! Estuba zuba tsimaha. Batu petok suk pok pok byitaha — niy. \p \v 10 — Hudikhudikwy tsimyzumunaha. Wahoro bo tsimypupunaha zeka anaeze hi tsimypykyryknaha. Asta wahoro eze tu zuba tynapykyryknaha. \v 11 Tsipomonahaze tsarytsitsa ahape pany pakuty ahabyi zeka. Asaktsa ahaharere ty waby ahabyizeka meky botu tsimaha. Tsimykurunahaze ahapyrysuktsa ty bokbokyk taha. Wytyk tazy ty mynatõ. Mynatõ zeka sihudikhudikwy ezektsa Deus harere bo batu yhỹ niaha iwatawy — niy. Iwa Deus mysisininiwyky anahi piwatawyky. \p \v 12 Iwatsahi zinymyrykynahatsa Deus wasaniha sizubarẽtsa bo motsasokonaha. Asaktsa: \p — Ahasopyksapybyitsa ty tsikykaranaha tsimoewynahaktsa kytsa — nikaranaha. \p \v 13 Kytsa asahi hyrikosotsa sapybaratsa sibo pororo ziknakaranaha nisisiksiwykynaha. Simyitsapyritsa siharek bete ituta hyrity waha ty ziknasiharasusunahaze ziknasizororowykynaha. \s1 Suão Batista bezewy. \p \v 14 Kyze sihudikhudikwy pehakatsa myhyrizikwanitsa Erodes inarokota atahi Sesus soho ziwaby. Kytsa sizubarẽtsa Sesus soho ziwabykynaha. Asa zuba nipamykysokonaha: \p — O atakta Suão Batista inahyrizikpo iwatahi amy ty kytsa zikahabara ty ana ty hi mykara. \p \v 15 Ustsa batu: \p — O atakta Erias taparakta mydiri — nikaranaha. \p — O batu, taparakta Deus sohotsa ziknakaranaha — ustsa wastuhutsa nikaranaha. \p \v 16 Erodes ana ziwabykyze: \p — O ata hi ja Suão Batista iky. Uta kino kytsa pe Suão Batista soik buruk hi bokokik iky. Atahi ja inahyrizikpo — niy. \p \v 17 Tapara Erodes pehakata kytsa Suão bo nisipehahik. Asahi itsipa humo sakyriukrẽnikitsa hurukwy bo zioktyhyryknaha. Ana eze karikutsitsiwytsa ty zipawarakanaha. Iwa hỹ. Ana kino isopyk Erodias humo. Tatsa itsy Piripi oke iwatuze atatsa tuk ziakse niy. \v 18 Tapara Suão tihi: \p — Ikia Deus harere bo batu yhỹ tsimy. Deus harere tihi “Atsy oke ba ziakse.” Ikia atsy oke tsiakse iwatahi Deus harere bo yhỹ ahabyitahi tsiky — ziknakara. \p \v 19 Ana humo hi Erodias tsiakyriukarẽtatsa, iwatatsahi Suão zibezekyzyky Erodes ipokso hi batu zik, atahi ihumo tsipybyrẽta. \v 20 Erodes Suão soho humo tsihyrinymyrẽta. Atahi tsimysapyrẽta ana humo hi tsihyrinymyrẽta. Iwatahi ihumo tsimyharerewabyrẽta. Iharere humo ziwabyze paikpa mytsaty nikara. Iharere ziwaby tsihikik ziknakara: \p — Atakta sakyriukrẽnikitsa hurukwy eze ka kytsa ba zibezenaha, iwahi piperyky — mytsaty nikara. \p \v 21 Kyze Erodes myikaha zumuze. Tumy tsihohokrẽna inakymyze iwa Erodes purukwy zumuze imyikaha bo mytsaty nikaranaha. Sizubarẽtsa sakzohotsa bo huahua niy. — Kamyikaha bo tyzumunaha — nikaranaha. Kytsa myhyrizikwanitsitsa sodadutsa pehakatsa, Karireja hudikhudikwy ezektsa asaktsa simyhyrizikwanikitsa iwatsa kytsa sizubarẽtsa imyikaha bo izumunaha. Iwaze Erodes oke Erodias inarokotatsa ana hi ziperyky iwaze hi Suão zibeze tsihikik. Naha atatsa tape aba ikza Suão pibezewyky. \v 22 Kyze Erodias ste jypykyhyzytyktatsa tsarawybara bo tu netsuk. Atatsa hi Erodes ykzohotsa okze nikariki. Tisapyrẽna ty nikariki iwatatsa hi kytsa sakurẽtsa nikaranaha. Iwaze Erodes ipe niy: \p — Amy sa tsimyzihikik. Amy ty kabo tsimyzapyky zeka anatyhi abo nyny my. \p \v 23 Deus kaharere piwaby iwatahi atsatu mykara. Amy kabo tsimyzapyky zeka ana ty hi abo nyny my. Kahudikhudikwy bo tsimyzapyky zeka tsapukte buruk abo nyny my — niy. \p \v 24 Iwaze atatsa zoihik. Taje pe niy: \p — O kaje amy sa ibo myzapyky — niy. — Suão Batista harek tsimyzapyky hỹ — ije niy. \p \v 25 Iwaze aidy atatsa ziksizo. Erodes pe niy: \p — Suão Batista harek ty kabo nyny tsimy hỹ. Aidy iharek ty mypewy eze korok tsimy iwaze kabo tyny — niy. \p \v 26 Sipehakatsa Erodes zisukatsihikbaik. Suão Batista soho ziwabyze tisukatsihikarẽta nikara. Taharere ty ka sakzohotsa bo batu yhỹ niy, ana humo hi batu tyso. Tisikpybyrẽta. Iwaze sodadu pe niy. \p \v 27 — Suão Batista harek ty bokokiktykta. Isoik buruk bokokyk ty — niy. Sodadu niparak. Sakyriukrẽnikitsa hurukwy bo netsuk. Anaeze Suão soik ty bokokik niy. \v 28 Iwaze iharek ty mypewy eze niy. Erodias ste bo zibykyryk. Atatsa taje bo iharek ty nyny niy. Iwa Erodes Suão Batista zibeze. Erodias iharek bo iktsa niyze Suão zibeze tsihyrinymyrẽtatsa. \p \v 29 Suão Batista tuk zinymyrykynahatsa ana soho ziwabynahaze izumukunaha. Inury ty zizozikarenaha. Harahare yktaba nitsahoroknaha de. \s1 Sesus kytsa sizubarẽtsa nisidisahawyky. \p \v 30 Kyze siakzohotsa Sesus bo ziksizonaha. Amy ty nisihyrinymyrykynaha ibo nipamykysobaiknaha. \v 31 Kytsa sizubarẽtsa paikpa myzukurunaha zinymyrykynahatsa Sesus ahatsa bo zumukunaha. Iwatsahi sibyrybyitsa tu nikaranaha sidisahabyitsa tu. Iwaze Sesus zinymyrykynahatsa pe niy: \p — Nabokta jerukbara bo tsimymybyrynaha! — niy. \p Yhỹ niaha. \p \v 32 Iwaze zinymyrykynahatsa ituk jerukbara bo tsaraha eze kokokorohyk niaha. \v 33 Ustsa kytsa zuba nisinynaha. Asaktsa: \p — O Sesus tuk zinymyrykynahatsa nabo mokurunaha. Tsimytururuknahaktsa! Hara taba siharaze nabo tsipomonahaktsa! — niaha. Kytsa sizubarẽtsa niukurunaha. \p \v 34 Iwaze Sesus anabo byuzo niyze kytsa sizubarẽtsa bo iktsa niy. Sihumo tsimypokzitsiarẽta, sispirikpobyitsa tu sihumo tsimypokzitsiukrẽta: \p — O Deus soho piwaby tsihikiknaha iwatsahi kaharaze nitururuknaha — niy. Iwaze Sesus nisihyrinymyryky iwaze kytsa ziwabytoktonaha. \p \v 35 Zunubakaze zinymyrykynahatsa ibo zumunaha: \p — O Sesus tykara eze ka batu mydisahawyky. Abaka punubaka hỹ. \v 36 Kytsa hudikhudikwytsa bo tysipehakta! “Ahadisahawy tyzeskyknahaktsa” tsimy — niaha. \v 37 Sesus: \p — O ikiahatsa sidisahawy ty sibo nynytahaktsa! tsimaha — niy. \p — Hawa skaraba atsikara ty huak tsimaha batu okyrysarotsa dusẽtos namy parata hi batu ziakse. Batu amy tohi ty zikaha — niaha. \p \v 38 Sesus: \p — Hana wa skaraba mydisahawy iktsatahaktsa! — niy. Kytsa iktsa niahaze: \p — O atsikara mytsyhyry wa zuba. Piknutsa petok zuba — niaha. \p \v 39 Iwaze kytsa sizubarẽtsa pe tsimaha: \p — Tyk humo dyhy dyhytaha! Parakbaha dyhy dyhytaha! — Sesus niy. Sĩkuẽtatsa, sẽtsa iwa nidyhydyhykynaha. \v 40 Towahaditsa sikakairẽtsa bete itahadyhydyhynaha. Parakbaha sẽ, sĩkuẽta iwatsa sibete nidyhydyhykynaha. \v 41 Iwaze Sesus atsikara ty okok niyze, piknutsa ty iwa nasekykzoze bijo bo iktsa niy. Deus pe nikara: \p — Ikiakta tsamysapyrẽta ikia humo ka mykurẽtsa — niy. Atsikara zitsakze zinymyrykynahatsa bo nyny niy: \p — O sibo tsipibiaknaha piknutsa petok tsibik zuba tsatu niwatihi sibo nynytahaktsa! — niy. \v 42 Sibo nyny nyny nynyzo niy. Sesus ziubarawy iwatsahi kytsa sizubarẽtsa tahadisahakanaha. Sibo zibiakakzoze iwaze nitare tu. Bykyze: \p — O mysorokrẽtsa — nikaranaha. \p \v 43-44 Tahadisahabanahaze atsikara piknutsa ahatsa nitare nahatsa peryktsa bo zipupukunaha. Mytsyhyrytsa ty pỹ ahatsawa nasiharekbanaha. Kytsa sizubarẽtsa sĩko miutsa tahadisahakanaha. Siokeza, tahahyrytsa tuk niwatihi tahadisahakanaha. \s1 Sesus pihik tsiksukpe buruk niukuru. \p \v 45 Atsoko Sesus tuk zinymyrykynahatsa Betesaida bo nisipeha. Ispe niy: \p — Tsaraha eze kokokorohyktaha! Kaharaze pihikzotsabyri koikny tsitsikzanahaktsa! kytsa! — niy. Iwaze Sesus myzubaha siwahoro bo nisipehaka. Nisipehakaze zinymyrykynahatsa koikny ziturikinaha. \v 46 Myzubaha ziksibanahaze, Sesus hara bo nido. Anaeze Deus bo nipamykysoko. \v 47 Zunubaze Sesus atazuba hara bo nido. Zinymyrykynahatsa pihik tsikpukteze buruk ziturikinaha. \p \v 48 Sesus sibo nikozo. Opykani ziturikinaha. Zopoktsa pokso opykani ziturikinaha, iwatsahi ispara izumu. Zokorobyitu sibo niy. Miwa botu kytsa bo pihik tsiksukpe buruk inaukuru harazuk ahabyita pitabaka. Asiba nisiharamu. \p \v 49-50 Sesus bo nikozonahaze pihik tsiksukpe buruk niukuru sipybyrẽtsa nikaranaha. Tahapybyspyk tu kakaik niaha. Ihyrikoso zuba mytsaty ahabyitsa. Ipokso sipybyrẽtsa. Iwaze atahi: \p — O ahapunihikuktsa kytsa! Ahapyby byihu ja! Uta hi mykara — Sesus niy. \p \v 51 Iwaze Sesus tsaraha bo natakoro. Atsoko zopoktsa inapyknaha niukurunaha. Iwatsahi paikpa mytsaty nikaranaha. \v 52 Sesus Deus tse babata humo batu sihyrinymyry. Amy humo kytsa sizubarẽtsa disahawyky ty ziubarawy ana humo hi nisiwatawy zinymyrykynahatsa ihumo batu sispirikpo. Sioktsiokrẽtsa iwatsahi batu siaku. Bykyze zuba Sesus humo sispirikporẽtsa moziknaha. \s1 Kenaserete bo simyitsapyritsa nisizororowy. \p \v 53 Pihikzotsabyri zitsikzanahaze Kenasere bo zumunaha. Ipupuwy bo nimyra byu niaha. \v 54 Tsaraha ikny nizoknahaze kytsa Sesus zinynaha. \v 55 Iwatsahi siwahoro taba paikpa zikzumukunaha. Simyitsapyritsa Sesus bo nisioktyhyryknaha. Asaktsa tahawanu eze tu ibo nisioktyhyknaha. Nanabyitaba niukuruze. \p \v 56 Kytsa hi: \p — O Sesus mybo mozumuku — niaha. Ana zikziwabykynahaze simyitsapyritsa Sesus bo ziknasioktykyryknaha. Tsarawybara eze simyitsapyritsa iokeryk ziknasihoekeknaha. Situkytsa Sesus pe niaha: \p — O asuk tsihara humo paik tsimaha zeka mykurẽtsa — nikaranaha. \p Yhỹ niy. \p Iwaze asaktsa Sesus suk tsihara humo paik maha zeka mozororobaiknaha. Nanabyi Sesus zikwy humo simyitsapyritsa sizubarẽtsa nizororobaiknaha. \c 7 \s1 Sesus Sudeutsa sopykwy humo nisihyrinymyry. \p \v 1 Kyze Pariseutsa iwatahatsitsa kino niwatihi asaktsa Serusarẽhe ezektsa inakypyknaha. Sesus bo izumubanaha. \v 2 Taparaktsa sopykwy ty nisihyrinymyrykynaha. Tapara tahatsyhyrype pikiknaha iwaze tahadisahakanaha. Taha ty tsyhyrype pik byizeka ba ziktahadisahanaha. \fig |src="LB00280B.TIF" size="span" copy="Louise Bass ©The British & Foreign Bible Society, 1994." ref="Marakos 7.2" \fig* \p \v 3 Pariseutsa Sudeutsa ahatsa tahatytsyhyrype pik byizeka ba ziktahadisahanaha, sizotsa iwa nisihyrinymyrykynaha. \v 4 Hawa ha ty sidisahawy zozokorowy ikny zibykyknahaze nitsapikiknaha tsizubarẽna iwaze zuba tahadisahakanaha. Iwa taparaktsa sopykwy humo nikaranaha. Deus okze ka mysapyrẽtsa mytsaty ahabyitsa nikaranaha. Taparaktsa sopykwy humo yhỹ byizeka Deus ispe: \p — Ikiahatsa batu ahamysapy — mytsaty ahabyitsa ziknakaranaha. Sipowysuktsa ty morosuk ty karikuktsa ty iwahatsa ty mysiokepiknaha taparaktsa sidiritsa sopykwy humo. \p \v 5 Sesus tuk zinymyrykynahatsa tahadisahanahaze ba ziktahatsyhyrype piknaha. Taha ty tsyhyrype pikbyritsa tu tahadisahakanaha. Taparaktsa sopykwy humo yhỹhabyitsa nikaranaha. Iwaze Pariseutsa Moises harere watahatsitsa niwatihi ana bo kino iktsa nikaranahaze ipe niaha: \p — Amy humo zinymyrykynahatsa taparaktsa mydiritsa sopykwy yhỹhabyitsa nikaranaha. Amy skaraba sitsyhyrytsape pikihikbyitsa tu tahadisahakanaha — niaha. \p \v 6 Iwaze Sesus ispe niy: \p — Tubabatu Deus ahasoho ziwatahaka. Ikiahatsa zihawatahakanahatsa watsa kytsa bo tysimyiwykynaha. Isaijas Deus sohokotsa tihi: \q1 “Asaktsa katsa Deus humo mymypokzitsirẽtsa mybarapetu mykaranaha. \q2 Ihumo batu simypokzitsi, iwatsahi nisispihikbatakanahatsa.” \q1 \v 7 “O Deus ikia zuba wasani tsimykara” nikaranaha \q2 kaharere bo batu ma nikaranaha. Sispihikbatakatsa tu \q1 “O katsa Deus harere ahabo tsimytsasokonaha” mybarapetu nikaranaha. \q2 Tahaharere ty zuba motsasokonaha. \m Tubabatu Isaijas Deus sohokotsa iwa sisoho ziwatahaka — Sesus niy. \p \v 8 Deus harere bo batu ma zikaha. Iharere batu ahawabyhy. Ahazotsa sopykwy ty zuba tsimykaranaha. \p \v 9 Deus harere bo batu yhỹ. Katsa mysapyrẽtsa mytsaty ahabyitsa tsimykaranaha, ahasopyk zuba tsimyzihikiknaha. Batu ahape tu tsipimyikiknaha. \p \v 10 Tubabatu Moises ziknakara: \p — Ahazotsa tysipokzitsinahaktsa! Ahazotsa, ahajeza kino niwatihi wasani ahasopyk. Aty tazo pisapybyriki zeka tsibezehik. Aty taje pisapybyriki zeka tsibezekta — niy. Iwa tubabatu Moises ziwataha ahazotsa soho. Ikiahatsa hi iharere bo batu yhỹ zikaha. \v 11 Ikiahatsa hi: \p — O kazo kaokyrysaro ty abo nyny mykara eze tu batu zik. Anaokyrysaro ty Deus bo nyny my iwaze ba zatsumuẽhĩ — tsimaha. \v 12 Anahi kytsa bo tsimytsasonaha zeka tsimyikiknaha. Kytsa tahanamy ty tahazotsa bo nyny maha wasani maha. Aha humo batu nyny maha. Iwaze ikiahatsa kytsa tysimyiwykynaha. \p \v 13 Ikiahatsa Deus harere bo batu ahamyzihik. Ahaharere ty zuba tsimykaranaha. Iwaze Deus harere humo batu ahakparawy. Iharere humo tsipimyikiknaha. Sesus Pariseutsa pe niy. \s1 Kytsa simysapybyitsa moziknaha. \p \v 14 Kyze Sesus kytsa sizubarẽtsa pe niyzo: \p — Kabo tyzumunahaktsa kytsa. Kaharere bo wabytaha! Tsiwabytoktonahaktsa! — niy. \v 15 — Amy ty maku hauk my zeka ba ana humo hi isopyksapybyita nikara. Hawa kytsa mytsaty mykara ana humo hi batu imysapy mozik. Hawa motsasoko ana humo hi batu imysapy mozik hawa mynakara ana kino batu imysapybara mozik. \p \v 16 Kaharere tsipiwaby tsihikiknaha zeka wabytoktotahaktsa! — niy. \p \v 17 Iwaze Sesus myzubaha ikny niparak. Zinymyrykynahatsa tuk iwahoro bo zumunaha. Inapupunahaze ipe niaha: \p — Amy ty asoho ty tsimymywatawyky, amy ty tsimymyhyrinymyryky — niaha. \v 18-19 Sesus: \p — Ikiahatsa ja niwatihi ikiahatsa sizubarẽtsa watsa, batu wabyziuha tsimaha. Kytsa tahadisahakanahaze wasani mykaranaha. Ana humo hi sakurẽtsa moziknaha. Sidisahawy siwazik eze zuba. Iwaze pikaranahaze hana bo ja — niy. \p Iwa Sesus nisihyrinymyryky nanabyi mydisahawy wasani my, kytsa bo mektsatu disahawy watsa ty wasani my. \p \v 20 Sesus nitsasokozo: \p — Mydisahawy tisapyrẽna my. Hawa ty kytsa mytsaty mykaranaha ana humo hi batu imysapy my. \p \v 21 Kytsa wytykyryk ahaza niwatihi hawa sa batu simysapy mytsaty mykaranaha zeka sisopyksapybyitsa tu mykaranaha anahi batu imysapy. Iwaze kytsa ustsaktsa pimyiwy tsihikiknaha. Mekta oke tu piakse tsihikiknaha. Mektatsa barikta tu mozihikiknaha zeka. Kytsa mysiba tsihikiknaha. Kytsa namy piakse tsihikiknaha. \v 22 Mekta oke bo ihizikikwy. Siharerewabymybarẽtsa. Simyspihikbatanikitsa. Sisopyksapybyitsa tu mykaranaha anahi zimyiwynaha. Sizokdirẽtsa. Ustsa mysimyiwykynaha. Sisakimyijarẽtsa tu, “O katsa zuba mysapyrẽtsa” mybarapetu mykaranaha. \v 23 Iwa kytsa mytsaty mykaranaha zeka iwaze batu imysapy moziknaha. Ana kino batu imysapy my. Mydisahawy zuba tisapyrẽna my — Sesus niy. \s1 Sudeubyitatsa tu Sesus humo tispirikporẽtatsa. \p \v 24 Kyze Sesus niparak. Tiro bo bytykareze tu anabo niukuru. Anaeze wahoro bo nitsuk. Nitare tykareze. Kytsa batu ityny anaezehe nitarespyk. Batu kytsa ityny. \p \v 25 Iwaze wytyk Sesus wahoro eze ziwaby. Ana ziwabyze atsoko wahoro bo niparak. Atatsa ste bo hyrikoso sapybara ibo pororo ziknakara. Iwatatsahi aste tsyhyryze Sesus bo niy. Zumuze iokeryk taekaratsa humo puruk puruk niy, ihumo tispirikporẽtatsa nikara iwaze iokeryk taekaratsa humo puruk puruk niy. \v 26 Atatsa Sudeubyitatsa tu Kereko harere nitsasoko. Siropenisia ezektatsa niy. Iwaze atatsa hi Sesus pe niy: \p — O hyrikoso sapybara ty kaste bo pororo mynakara tsiksiwyhik ky! Nabo pãoty tsimy — niy. \p \v 27 Sesus ipe niy: \p — Batu. Ikia Sudeubyitatsa tapara kahyrytsa Sudeutsa mysitsumuẽhĩ. Bykyze zuba Sudeutsabyitsa mysitsumuẽhĩ. Tapara ahahyrytsa zitadisahanaha bykyze zuba kytsa sidisahawy tsihirik ty tsikuparinitsa bo nyny mynakaranaha. Tapara tsikuparinitsa bo ahadisahawy ty nyny tsimaha zeka batu isapy tsimaha. Isopyksapybyitsa. Ihyrytsa tapara tadisahanaha — niy. \p \v 28 Atatsa ipe niy: \p — O myhyrinymyrykytsa wasape tsiky. Tsikuparinitsa zipyryktsa hwi upukezi tu asaktsa itsatsakyhy arehe ty tahadisahakanaha. Itsatsakyha ty tsikuparinitsa tahadisahakanaha. Ikza kino niwatihi piperyky tsipiktsumuẽhĩ tsikuparinitsa zipyryktsa hwi upukezi watsa — niy. \p \v 29 — O aharere wasani my niy. Ana harere humo kino awahoro boktsa! Hyrikoso sapybara ty aste ekze botu iksiksiwy — niy. \p \v 30 Iwaze atatsa tawahoro bo ziksi. Nitsukze iste wanu eze nihoeke. Hyrikoso sapybara botu nisiksiwy tsakurẽtatsa niyzik. \s1 Sesus zikwy humo iharawita ziwaby. \p \v 31 Kyze Sesus Tiro ikny niparakze. Sidõ bo nio kyze Dekaporis ziharamu Karireja pihikzotsabyri bo niy. \v 32 Iwaze kytsa iharawita Sesus bo zioktyhyryknaha. Ana humo kino iharerebyita. Kytsa Sesus bo zioktyhyryknaha ipe niaha: \p — O atsyhyrype ty iharawita harek bete tsikatykta! Iwaze tsipizororowyky — nikaranaha. \v 33 Iwaze Sesus iharawita zioktyhyryk. Sizubarẽtsa ikny ituk zuba niy. Iwaze Sesus maku ispiuke bo tatsyhyry ty korok niy. Hezok niy. Tasaytsik ty iharawita stiãrik bete tsika niy. \v 34 Iwaze bijoik pe bo iktsa niyze sysy nikara. Ipe niy: \p \tl — Epapata —\tl* iharere nitsasoko. Ana harere ziwatawy — Aspiukitsa saparetaha — niy. \p \v 35 Iwaze ispiukitsa sapare niaha. Ziwabyky istiãrik zizororobaba tsihareresapyrẽta niyzik. \v 36 Asaktsa ibo iktsa niahaze ispe niy: \p — Ana kino kytsa sizubarẽtsa bo batu tyso — niy. Iharere bo batu ma zikaha. Ziknapamykysokonaha hawa iharawita zizororowy naha nanabyitaba ana soho ziknatsasokonaha. \v 37 Paikpa iktsa nikaranaha. Asa hi: \p — Amy skaraba nikara tisapyrẽna my — nikaranaha. — Atakta iharawita tu abaka piwabyky. Ata iharerebyita tu abaka taharere piziuku. Hawa skaraba my — nikaranaha. \c 8 \s1 Sesus sizubarẽtsa nisidisahawyky. \p \v 1 Kyze myzubaha Sesus tuk inakypykzonaha. Batu sidisahawyky iwatsahi siarapa izumu. \v 2 Iwaze Sesus zinymyrykynahatsa pe niy: \p — Pany pãotynaha! Uta kytsa abazubatsa humo kamypokzitsiarẽta. Harakykbyihi katuk zurunaha aba sidisahawy nepykba. \v 3 Ispe: “Awahoro bo tsiksinahaktsa!” my zeka ske buruk taharapatsapyrispyk pumuzanaha, mektsaktsa ẽryktsa tu izumukunaha — niy. \p \v 4 Zinymyrykynahatsa: \p — Hawa skaraba tsimaha. Batu aty tohi mydisahawy ty kytsa bo nyny zeky. Jerukbara bo batu mydisahawyky. Katsaktsa ba ziksitsumuẽhĩnaha — niaha. \p \v 5 Sesus: \p — Atsikara ja hana wa skaraba atsikara — niy. \p — Yhỹ. Nawa usta tsyhyrype wa humo petok ziakyri sete atsikara tsimaha — niaha. \p \v 6 Iwaze Sesus kytsa sizubarẽtsa pe niy: \p — Wytyk humo dyhy dyhy taha! — niy. Iwaze Sesus atsikara ty okok niyze Deus pe niy: \p — Ikia tsamysapyrẽta ahumo ka mykurẽtsa — niy. Atsikara zitsaktsakze tatuktsa bo nyny niy: \p — O sibo nynytaha! — niy. Iwaze zinymyrykynahatsa sizubarẽtsa bo atsikara kytsa bo zibiakaknaha. \v 7 Piknutsa batu sizuba niwatihi niaha. Sesus Deus pe niyzo: \p — O kazo ikia zuba tsamysapyrẽta. Piknutsa zipyryktsa ty mybo nynytykta — niy. Iwaze zinymyrykynahatsa pe niy: \p — O sizubarẽtsa bo piknutsa zipyryktsa ty nynytaha — niy. \p Yhỹ niaha. Iwa kytsa sizubarẽtsa bo piknupyryktsa nisibiakaknaha. Kytsa sizubarẽtsa bo nyny nyny nyny nikaranaha. Nisiubarawy. \p \v 8 Kyze kytsa sizubarẽtsa: \p — O mysorokrẽtsa — nikaranaha. Tahadisahabanahaze zinymyrykynahatsa atsikara piknutsa ty itsatsakyhy arehe ty peryktsa bo zipupukurunaha. Pok pok pok nikaranaha. Iwa sete peryktsa inasiharekbanaha. \v 9 Kytsa sizubarẽtsa tahadisahakanaha. Kwatero miutsa ahatsa. Iwaze Sesus nisipeha: \p — Ahawahoro bo tsiksinahaktsa! — niy. \p Yhỹ niaha. \p \v 10 Iwaze Sesus tsaraha bo itakorohyk. Zinymyrykynahatsa tuk kokokorohyk. Daramanuta bo niaha. \s1 Pariseutsa Sesus pe — Amy ty kytsa batu zikaha tymywatawy — niaha. \p \v 11 Iwaze Pariseutsa Sesus bo izumunahaze niharapebetsakaknaha iwaze ipe niaha: \p — Deus zikwy mybo tsiwatawykta. Atakta bijoikpe iknykta zikwy iwatawy humo tsiny tsihikiknaha iwatsahi Deus zapeha tsinymyrykynaha — niaha. Iwa ziakzobyrikinaha. \v 12 Sesus sihumo tisukatsihikrẽta. Ihumo batu sispirikpo ana humo hi tisukatsihikrẽta. Ispe niy: \p — Amy humo abaktsa kytsa iwatawywy myziberikinaha. Amy humo utakta Deus zikwy mysiwatawy mozihikiknaha. Kaharere wasape batu amy tohi abaktsa kytsa bo mysiwatawy — Sesus niy. \p \v 13 Iwaze Sesus niparak. Tsaraha bo takorozo. Zinymyrykynahatsa tuk pihikzotsabyri koikny nipo. Pariseutsa asa zuba pihikzotsabyri sak niriktotohokonaha. \s1 Pariseutsa, Erodes niwatihi sihyrinymyry napyto waha. \p \v 14 Zinymyrykynahatsa atsikara humo nispiriktsokdanaha. Estuba zuba tatuk zibykyknaha. \v 15 Iwaze Sesus ispe niy: \p — O kytsa pykyhytutaha. Pariseutsa harere humo pykyhytutaha. Erodes harere humo niwatihi pykyhytutaha! Sihyrinymyrywy napyto naha waha anaty hi jokpitsĩhik abahi atsikara tsakyky napyto naha humo nawerekbaik. Iwaze sispirikpobyitsa siharere bo yhỹ mykaranaha — niy. \p \v 16 Iwaze zinymyrykynahatsa asa zuba nipamykysokonaha: \p — Anatyhi nitsaso atsikara humo tsikspiriktsokdanaha ja — nikaranaha. Iharere batu sinymyry. \p \v 17 Sesus siharere humo tsihyrinymyrẽta. Iwaze atahi: \p — Amy humo tsimaha ikiahatsa “Katsaktsa atsikara byitsahi iwatahi anapytowy soho mybo nitsaso tsimaha”. Kahumo batu ahaspirikpo. Batu kabo mytsaty tsimaha. \v 18 Ikiahatsa ahahyriziktsa katsa tuba, iwatsa tu batu iktsa zikaha. Ikiahatsa ahaspiukikitsa tuba iwatsa tu batu waby zikaha. Hawa ha ty botu ikykara tsikspiriktsokdanaha ja. \v 19 Atsikara mytsyhyry tsawata zitsaktsakze kytsa sizubarẽtsa sĩko miutsa bo nyny iky, hana wa ja peryktsa bo tsipupukunaha sa atsikara ty jerehe haty tsikaha — niy. \p — Dose peryktsa tsiknasihareknaha — niaha. \p \v 20 — Atsikara usta tsyhyry humo petok ziakyri sete zitsaktsakze, kytsa sizubarẽtsa kwatero miutsa bo nyny iky, hana wa ja peryktsa bo tsipupukunaha sa itsatsakyhy jerehe haty tsikaha — niy. \p — Sete peryktsa tsiknasihareknaha — niaha. \p \v 21 — Yhỹ iwa atsikara tsizubarẽna niyzik. Ikiahatsa ahamytsatyhybyritsa tu — Sesus niy. \s1 Sesus Betesda eze ihyrizikbyrita zizororowy. \p \v 22 Kyze Sesus Betesda ezektsa bo niukuru, zinymyrykynahatsa tuk zumunaha. Kytsa ihyrizikbyrita ibo izioktyhyryknaha. \p — O Sesus ikia ihyrizikubyita ty tsika tsimy zeka mozororo — niaha. Iwa nizapykykynaha. \v 23 Iwaze Sesus ihyrizikubyita tsyhyry humo paik niy. Ape baze myzubaha pauk bo zioktyhyryk. Iwaze hezok niy. Tasaytsik ty ihyriziktsa bo tsyktsyk niy. Tatsyhyry ty ihyriziktsa bete tsika niyze: \p — Hawa sa iktsa tsimykara — niy. \p \v 24 — Abaka tsikaeni zuba iktsa mykara. Kytsa hwitsa watsa kaokeryk monaukurunahatsa watsa — niy. \p \v 25 Iwaze Sesus tatsyhyry ty ihyriziktsa bete tsikazo niy. Nizororo. Amypubyri niyzik iktsaziu nikara. Nizororobaba hỹ. \v 26 Sesus ipe: \p — Awahoro bo tsiksikta! Betesda bo ka erete eretebyijaty — Sesus niy. \s1 Peduru Sesus soho humo zinymyry babata. \p \v 27 Kyze Sesus tuk zinymyrykynahatsa tuk nitururuknaha. Sisarija Piripi bo niukurunaha. Piripi sihudikhudikwytsa ezektsa nisipehaka. Niukurunahaze asa zuba ske buruk inapamykysokonaha. Sesus ispe niy: \p — Aty skaraba uta kahumo kytsa mytsaty mykaranaha — niy. \p \v 28 Zinymyrykynahatsa ipe niaha: \p — Wastuhutsa ikia pe Suão Batista nihyrikosokdata ja mykaranaha. Mektsaktsa batu niaha. Ata hi nihyrikosokdata Erias ja — mykaranaha. Ustsaktsa batu. \p — Ikia taparakta Deus sohokotsa nahyrizikpota ja mykaranaha — niaha. \p \v 29 Sesus ispe niy: \p — Ikiahatsa ja. Ahaokze ka aty skaraba uta ahahyrizikze ka tsimykaranaha — niy. \p Peduru tihi: \p — Ikiakta Kiristu. Ikiakta Deus pehahababata — niy. \v 30 — Ana tyka kytsa bo soso byitaha! — Sesus niy. \s1 Sesus tabezewy soho nitsasoko inahyrizikpo nahasoho niwatihi nitsasoko. \p \v 31 Iwaze Sesus hawa mohyrikosokda naha soho nitsaso, kytsa pibezenaha soho kino nitsaso. Nisihyrinymyryky: \p — Tapara utakta Deus zikpehata maku babata ahawata ikyzik. Sinini mykara Sudeutsa tapara taypyknahatsa kaharere bo yhỹhabyitsa ziknakaranaha. Taparaktsa ziknapamykysokonahatsa Deus wahoro kahumo batu siakparawy. Iwatahatsitsa kino niwatihi kaharere bo yhỹhabyitsa ziknakaranaha. Kytsa pikbezenaha. Petok puruze mynahyrizikpo — niy. \p \v 32 Iwa nitsaso kytsa nisihyrinymyryky, iharere amypubyri batu ihokdaha. Iwaze Peduru Sesus zioktyhyryk. Zibetsakak ipe niy: \p — Iwa katy kaja sosobyity — niy. \v 33 Sesus uwok niyze zinymyrynahatsa bo iktsa niyze Peduru pe niy: \p — Satanas nabo pãotykta — niy. — Ikia Deus harere bo yhỹhabyitahi tsimy, hawa kytsa mytsaty mykaranaha ana bo hi yhỹ tsimykara iwatahi Satanas wata tsimozik — niy, iwa zibetsakik. \p \v 34 Iwaze Sesus kytsa sizubarẽtsa bo nisihuahuaka. Zinymyrykynahatsa ahatsa nisihuahuazo. Sibo nipamykysoko. \p Ispe niy: — Aty katukbabata mozihikik zeka atakta pibyituhukutu hawaha iakparawy zeka ana humo ka piwari. Kaharere bo zuba ma tsimykaranaha. Kytsa iharapatawyhyta bo iktsa mahaze maku pibezenaha sihyrinymyrẽtsa. Pibyituhukutu kawata tsimahaktsa! Tozeka ja ikiahatsa kawa tu sinini tsimykaranaha! Hawa sinini mykara naha humo kawatu sinini tsimykaranaha hỹ. Ikiahatsa kahumo sinini tsimykaranaha zeka ana humo hi tykymynahaktsa kytsa! \p \v 35-36 Aty tapokzitsi zuba zeka tahyrizikararawy pihokda. Tanamy pihokzaba. Aty inamy ty tsizubarẽna piakse zeka mohyrikosokdaze tsizubarẽna mohokda. Ihyrizikararawy niwatihi mohokda. Aty tohi kahumo ispirikpo iwaze kytsa ity pibeze atahi Deus tuk tawahi mynapykyryk. Atahi kahumo tispirikporẽta Deus wasania ty motsasoko atakta mohyrikosokdaze atahi Deus tuk tawahi mynapykyryk. \v 37 Katsa Deus tuk mywahi tsimynapykyry tsihikiknaha zeka Deus bo batu amy ty ibo nyny zikaha. Deus harere humo zuba yhỹ tsimykaranaha iwaze tawahi ituk mynapykyryk, isapyha ty mybo nyny my. \p \v 38 Mektsaktsa kytsa simysapybyitsa tu nikaranaha, asaktsa abaktsa kytsa deusbyitsa humo yhỹ mykaranaha. Kahumo sisikpybyrẽtsa. Kaharere humo kino niwatihi sisikpybyrẽtsa. Utakta Deus zikpehata maku wata ikyzik. Deus imysapyrẽnikita izikwy tuk myziksizo. Bijoikpe iknyktsa Deus tsumuẽhĩtsitsa kino niwatihi situk myziksizo. Myziksizoze, aty kahumo tisikpybyrẽta zeka. Uta kino ihumo kasikpybyrẽta. Aty kaharere humo tisikpybyrẽta zeka. Uta kino iharere humo kasikpybyrẽta Asaktsa batu katukytsa byitsawatsa — Sesus niy. \c 9 \p \v 1 Kaharere wasani mykara. Deus hi ityryktsa mynasipehaka. Kytsa abazubaha mynasipeha. Wastuhu ahatuk kytsa ana bo hi iktsa maha. Deus ahapehakatsa mozik ana bo hi iktsa maha. Bykyzehu zuba mohyrikosokdanaha. \s1 Moises Erias iwatsa Sesus bo inatakahanaha. \p \v 2 Kyze mytsyhyrytsa wa zurunahaze Sesus hara bo jobonita bo kytsa nisioktyhyryk. Peduru Tsiaku Suão iwatsa nisioktyhyryk. Asa zuba, ustsaktsa nitarenaha. Sibaze meky watu itahyrity. \v 3 Tisukbarazarẽta niyzik. Katsaktsa ibarazabaharẽta batu myny hỹ. Ibaze kytsa petoktsa natakahanaha. \v 4 Erias, Moises ahatsa, tubabatu nihyrikosokdanahatsa tu, ituk nipamykysokonaha. \v 5 Iwaze Peduru: \p — O myhyrinymyrytsa, wastsa wyzik tykara eze harakykbyihi ahaparik tazi. Estuba ikia bo, estuba Moises bo, estuba Erias bo iwa — niy. \p \v 6 Tsipybyrẽta tu amy ty ja nipamykysoko batu inymyryhy. Sipybyrẽtsa tu nikaranaha. \v 7 Iwaze bijo satata inasiharasuk. Bijo satata eze nihokdanaha. Deus iaksoho ziwabynaha. Atahi ispe niy: \p — Atakta katse babata, ihumo ka kamypokzitsiarẽta uta iwatawyta. Mytsasoze tsiwabytoktonahaktsa! — niy. \p \v 8 Nitsasobaze atsoko Sesus atazuba nitare. Paikpa iktsa nikaranaha. Sesus bo zuba nikozonaha. \p \v 9 Bykyze hara jobonita ekze inasikzonahaze Sesus: \p — O jabasani tsinynaha ty kaja kytsa bo ka soso byitaha! Uta Deus zikpehata ahawata ikyzik mohyrikosokdaze mynahyrizikpoze ana zuba kytsa bo tsimypamykysonaha — niy. \v 10 Yhỹ niaha. — Amy skaraba inahyrizikpo — mytsaty nikaranaha. Sihyrinymyrybyitsa nikaranaha, iwaze asa zuba nipamykysokonaha. \v 11 Iwaze ipe niaha: \p — Amo humo sa Moises harere mymyhyrinymyrykynahatsa hi “Tapara Erias myziksizo”. Amo skaraba iharere mymywatawy — niaha. \p \v 12 — Wasani my. Tapara Erias mozumuze atsatu ezytyk pikymyze. Kytsa Deus humo sispirikporẽtsa mytsaty mykaranaha. Tubabatu utakta Deus zikpehata ahawata ikyzik kasoho hi ziwatahanaha. “Atakta sinini mykara. Ihumo mymyijakanaha, ihumo batu siakparawy. Iharere bo batu yhỹhabyitsa ziknakaranaha”. \v 13 Hawa sa ziwatahakanaha Erias soho atsatuty nikaranaha. Erias hyritywata botu izumu. Isukyrytsitsa zimyijakanaha zibezenaha. Amy ty tubabatu ziwatahakanaha atsatu nikaranaha — niy. \s1 Sesus jypykyhyzytykta hyrikoso sapybara ibo pororo ziknakarata iwatahi zizororowy. \p \v 14 Kyze Sesus tuktsa ustsa zinymyrykynahatsa bo zumunahaze kytsa sizubarẽtsa sipauk baze iktsa niaha. Sudeutsa sopykwy humo sihyrinymyrẽtsa zinymyrykynahatsa tuk nahapepehakanaha. \v 15 Kytsa sizubarẽtsa Sesus bo iktsa niahaze sipybyrẽtsa nikaranaha ibo inatururukiknaha. Iwaze ipe: \p — Tsikzumu — nikaranaha. Yhỹ ikzumu Sesus niy. \p \v 16 — Hawa hatsa sa zinymyrykynahatsa tuk tsimyharape pehakanaha — niy. \p \v 17 Estuba maku tihi: \p — O myhyrinymyrykytsa, katse zioktyhyryk. Hyrikoso sapybara ibo pororo ziknakara iwatahi iharerebyita iharawita niwatihi. \v 18 Myzumuze wytyk bo naraha narahaka, isake soroporo, tatsaputy dy nikara itsipa ziboro. Iwaze zinymyrykynahatsa pe iky: \p — Hyrikoso isapybara katse bo pororo ziknakara ata kino tsiksiwyhiknahaktsa kytsa. Ipe nabo pãoty tsimaha iky. Zinymyrykynahatsa batu zikaha — niy. \p \v 19 Iwaze Sesus ispe niy: \p — Ikiahatsa Deus humo batu ahaspirikpo, Deus humo ahaspirikpo byizeka iwatsa tu ahatuk mynapykyryk. Jypykyhyzytykta kabo tyzioktyhyk! — niy. \p \v 20 Iwatsahi jypykyhyzytykta Sesus bo zioktyhyryknaha. Hyrikoso sapybara Sesus bo iktsa niyze jypykyhyzytykta wytyk bo zirahawy opykani nitydydyky niy. Jypykyhyzytykta wytyk buruk paikpa niparakak weze weze nikara. Isake soroporo zipoko. \p \v 21 Sesus izo pe niy: \p — Hawaze sa atse niwa niu — niy: \p — Jabaseze tu niwa niu — niy. \v 22 — Hyrikoso sapybara pibeze tsihikik. Hyrikoso sapybara humo pihik bo piharazukik izo bo pioktsokik. Iwa pibeze tsihikik — izo niy. — O tymytsumuẽhĩkta! Azikwykyta zeka tymytsumuẽhĩkta! Myhumo amypokzitsiakta! — niy. \p \v 23 — Hawa sa tsimy “azikwykyta zeka”. Yhỹ ikyba. Aty Deus humo ispirikpo zeka kazikwy humo ziky — Sesus niy. \v 24 Atsoko jypykyhyzytyktazo kakaik niy, Sesus pe niy: \p — O ahumo kaspirikporẽta tsikaeni zuba. Tsipiktsumuẽhĩ zeka ahumo mospirikpotohi kaspirikporẽta babata mozik — niy. \p \v 25 Kytsa sizubarẽtsa harape baze ziknapykyknahaze Sesus ihyrikoso sapybara pe niy: \p — O hyrikoso sapybara aharawita aharerebyita kino niwatihi nabo pãoty. Awahi pãoty. Erete eretebyijaty — niy. Iwa ihyrikoso sapybara zipehahik. \p \v 26 Iwaze ihyrikoso sapybara kakaik niy. Jypykyhyzytykta nitydydykyk tu. Iwa niparak. Jypykyhyzytykta nirata hyrity wata niyzuknihikare niy. Iwaze kytsa tihi: \p — O atakta botu nihyrikosokda — nikaranaha. \v 27 Sesus jypykyhyzytykta tsyhyrype humo paik niy. Zitsumuẽhĩkĩ ity kyik niy. Tsakurẽta niyzikzo. \p \v 28 Iwaze Sesus wahoro bo paku niy. Asazubaze zinymyrykynahatsa ipe niaha: \p — Amo skaraba katsa ihyrikoso sapybara ty batu tyiksiwyhik batu zikaha — niaha. \p \v 29 — Deus bo pamykyso byizeka ihyrikoso sapybara tawata ba ziksiwynaha — Sesus niy. Iwa hỹ. \s1 Sesus tasukmozawy soho tahyrizikpowy humo kino niwatihi nitsasokozo. \p \v 30 Kyze niukurunahaze, Sesus nisihyrinymyryky. Haneze niy kytsa batu sihyrinymyry anahi ziny tsihikik. Karareu buruk niukurunahaze zinymyrykynahatsa zuba nisihyrinymyryky. \v 31 Sesus: \p — O aibani kasukyrytsitsa pikbezenaha. Pikbezenahaze petok puruze mynahyrizikpo — niy. \p \v 32 Zinymyrykynahatsa asa zuba: \p — O amy skaraba “mynahyrizikpo” — mytsaty nikaranaha. Zinymyrykynahatsa tahasikpybyspyk tu batu ity peha. \s1 — Aty sa myhyrizikwanita mozik Deus tyryktsa tuk — nikaranaha. \p \v 33-34 Kyze zinymyrykynahatsa Sesus hapik ske buruk niukurunaha. Asa zuba nipamykysokonaha. Kytsa tihi: \p — Utakta mypehatsa wata. Ahazubarẽtsa tyziktsumuẽhĩnaha! Usta: \p “O batu, utazakta! batu, utazakta!” — nikaranaha. Kyze Kaparanaũ bo zumunahaze, Sesus ispe niy: \p — O kytsa hawa skaraba tsiktsasokonaha. Ske buruk tsikukurunahaze hawaha tsiktsasokonaha — niy. Tahasikpybyspyk. Batu harere. Batu yhỹ. \p \v 35 Iwaze Sesus itadyhyze: \p — Kapauk baze dyhy dyhytaha! Tsipiwabynaha. Ikiahatsa: \p “Utakta mypehatsa wata sizubarẽtsa moziktsumuẽhĩnaha” tsikykaranahaze, Deus kino myha batu. Deus tihi: \p “Aty sa tatukytsa mysitsumuẽhĩekik, atahi mypehatsa wata. Atahi katyryktsa tukta myhyrizikwanita my” niy. Hyỹ nikaranaha. Hawa sizotsa mozihikiknaha siharere humo astsa tu nikaranaha iwa Deus harere bo hyỹ tsimykaranaha zeka iwaze Deus tyryktsa tsimoziknaha. Iwa ahabyi zeka batu Deus tyryktsa tsimoziknaha — niy. \p \v 36 Iwaze Sesus jabasitatsa tsibik tahatazaha eze tyrikto niy. Ziharapykze sibo ziwatawyky: \v 37 Sesus: \p — O jabyitsa humo ahamypokzitsiukrẽtsa zeka, niwaha humo ka kakurẽta. Ikiahatsa kahyrytsa watsa. Jabyitsa humo ahamypokzitsiukrẽtsa zeka kahumo niwatihi ahamypokzitsiukrẽtsa. Iwaze ikiahatsa humo kakurẽta zeka Deus kino niwatihi. Atahi mybarawy bo zikpeha — ispe niy. \s1 Asaktsa mybo batu sisakanibyitsa mytuktsa moziknaha. \p \v 38 Kyze Suão Sesus bo nipamykysoko: \p — O myhyrinymyrykytsa maku tsinynaha hyrikoso sapybara nisiksiwyhik azikwy humo. Atakta katsa mytukbyita tu iwatsahize katsa ipe: \p “Batu tihikta! Ikiakta mytyrykbyita tsimy” — tsikaha. \p \v 39 Sesus: \p — O batu. Ahasopyksapybyritsa tsimykaranaha. Aty tohi amy ty kytsa batu zik kahumo my zeka atakta kaokzeka pisapywyky. \v 40 Kahumo tsakurẽta mozik. Asaktsa myhumo sisakanibyitsa mytukytsa moziknaha. \v 41 Kaharere wasani hỹ tsiwabytoktokonaha. Aty pihik ty ahabo nyny my zeka ikiahatsa Kiristu tuktsa humo atakta isapyha ty ibo nyny my — niy. \s1 Imysapybara ty pimoewy zeka iwaze hi Deus piokzo. \p \v 42 Sesus nisihyrinymyrykyzo. Kytsa jabyitsa bo nisiaknikinaha soho Sesus ispe niy: \p — Aty harahare ty pisoikaĩhiknaha zeka iwaze pihik maporik bo nipapykik iwaze moharazukik ana humo batu isapy. Atakta jabyitsa kahumo tispirikporẽta tu zeka zimyiwyky ana humo batu imysapy. Atakta imysapybyrẽnikita babata. \fig |src="HK079E.tif" size="col" copy="Horace Knowles ©The British & Foreign Bible Society, 1954, 1967, 1972, 1995." ref="Marakos 9.42" \fig* \p \v 43-44 Atsyhyrype ahumo isapybyri zeka, atsyhyrype ty iykzykikty. Deus sapy bo tsimytsukze atsyhyrype estuba zuba zeka wasani. Sinini ykarawy bo zeka atsyhyrypetsa petok zeka wasanibara bo tsipasapy. Sinini ykarawy anaeze izo ba zikbe. Anaeze winuputsa tahawahi mynapykyryknaha. \p \v 45-46 Apyry humo isapybyri zeka apyry ty iykzykikty. Deus sapy bo tsimytsukze apyry estuba zuba zeka wasani. Sinini ykarawy bo zeka apyrytsa petok zeka wasanibara bo tsipasapy. \p \v 47 Ahyrizik humo isapybyi zeka ahyrizik ty hyrykokik ty. Deus sapy bo tsimytsukze ahyrizik estuba zuba zeka wasani. Sinini ykarawy bo zeka ahyriziktsa petoktsa zeka wasanibara bo tsipasapy. \v 48 Sinini ykarawy eze ka izo ba zikbe. Anaeze winuputsa tahawahi mynapykyryknaha. Sinini mynakaranaha. Anaeze tsizubarẽna batu mysapy, kytsa tawahi mynapykyryknaha. Iwatsahi mysapybaraka tamoewyhik. \p \v 49 Hawa katsa poro siraratsani kykywy iwazeka ba ziktahõrõ anahyrity wa ha Deus mymysininiwy iwaze imysapybaraka tsimoewynaha. \v 50 Poro tisapyrẽna. Poro morỹk byizeka ba zik tsakykyzonaha. Poro iõrỹkbara wytyk humo batu sapy mozik mymaiwy. Poro mydisahawy tsakykyha wasani my. Iwa hyrity wa ha ahamysapyhuktsa kytsa! — niy. Tynaharape pokzitsikinaha. \c 10 \s1 Sesus myokeza moewy soho humo nisihyrinymyryky. \p \v 1 Iwaze Sesus niparak. Sudeja bo. Sorodão buburu zitsikza. Iwaze myzubaha ibo inakypykyknaha nisihyrinymyrykyzo. \v 2 Pariseutsa zukzuk niaha. Izumunahaze ibo nipamykysokonaha. Asatu niharapepehakanahatsa tu iharere zimyi tsihikiknaha. Ipe niaha: \p — Hawa sa wasani maku taoke pimoewyhik zeka Moises harere bo ja batu yhỹ ha — niaha. \p \v 3 Sesus: \p — Amo taparakta Moises harere botu zahapehaka — niy. \p \v 4 Moises tihi: \p — Maku taoke pimoewy tsihik zeka tapara papeu atatsa soho piwataha iwaze atatsa pãoty zikaha my. “Ikia hi batu kaokebyitatsa” piwatahaka — niaha. Iwa kytsa siokeza siakparawy byizeka ziknakaranaha. Aokzeka ja wasani nikaranaha. \p \v 5 Sesus ispe niy: \p — Ikiahatsa Deus harere bo yhỹ ahabyitsa tsikykaranaha. Iwatsa tu Moises ahaharere bo yhỹ niy. Deus harere bo ahawabytoktobyitsa tu tsimykaranaha iwaze Moises ahaharere bo yhỹ niy. \v 6 Tapara Deus mybarawy nizuknize iwaze maku wytyk ahatsa niwatihi nisisukni. Petoktsa nisisukni. \v 7-8 Iwatsahi kytsa tahazotsa bara botu tahasapynaha tahaokeza tuk zuba tahasapynaha. Isukzata batu ata zuba mozuru harapetok mozurukunaha. \v 9 Iwatahi Deus maku ibarikta nizukni atatsa ioke nizukni niwatihi Deus okzeka estuba zubata wata iwatahi ba zikaharapemoewynaha. Iwa zeka batu imysapy — niy. \p \v 10 Iwaze Sesus tuk zinymyrykynahatsa wahoro bo pakuzo niaha. Asa tihi: \p — Amy ty sa nisihyrinymyryky — niaha. \v 11 Iwaze Sesus ispe niy: \p — Maku taoke moewyky zeka mektatsa tu piakse zeka batu imysapy my. Taoke humo batu imysapy my. \v 12 Iwa wytyk atatsa kino tabarikta moewyky zeka mekta tu piakse zeka. Atatsa imysapybyitatsa. Tabarikta humo batu imysapy — niy. Nawa Sesus sibo nipamykysoko. \s1 Sesus jabyitsa tuk. \p \v 13 Kyze wastuhu sizotsa tahahyrytsa Sesus bo nisioktykyryknaha. \p — O Sesus myhyrytsa ty paik tsimy zeka sakurẽtsa tsimoziknaha — niaha. Zinymyrykynahatsa sihumo sisakparẽtsa iwatsahi batu ibo zuk. \p — O nabo tsiksizonahaktsa! — niaha. \v 14 Sesus ziwabyze takyriki. Sesus: \p — “O nabo tsiksizonahaktsa!” soso byitaha! Jabyitsa uta kabo tynasioktyhyknahaktsa! Deus tyryktsa jabyitsa watsa. \v 15 Jabyitsa kino isapyha ty isty nyny my zeka sakurẽtsa moziknaha: yhỹ sisopyk. Jabyitsa watsa zeka Deus pe: yhỹ tsimaha. Deus pe: yhỹ aha byizeka ityryktsabyitsa tu tsimaha — niy. \p \v 16 Sesus sihyrytsa nisibykyk, siwatu isty paik niyze. Deus pe: \p — O kazo sihyrytsa tynasipokzitsikikta — niy. \s1 Maku tsinamyrẽta Sesus bo izumu. \p \v 17 Kyze Sesus ziokpykyze iwaze niukuru maku tsinamyrẽta ibo izumu. Izumuze Sesus okeryk taekaratsa humo puruk puruk niy. O Sesus tsimysapyrẽta humo ka iwaze puruk puruk niy. Ipe niy: \p — O myhyrinymyrykytsa ikia hi tsamysapyrẽta. Hawa sa mykara, iwatahi uta mohyrikosokdaze Deus tuk kawahi mynapykyryk — niy. \p \v 18 Sesus: \p — Amo skaraba ikia kape tsiky “tsimysapyrẽta”. Deus zuba tsimysapyrẽta koikny baktatu tsimysapyrẽta. \v 19 Deus harere tsinymyryky. Mektsa okeza ba ziksipyrirynaha. Ba zikahapebezenaha. Usta namy ty hyryk hyryk byitaha. Ba zikspihikbatanaha. Ba zik mybarapetu tsimaha. Azotsa humo awatu ty amypokzitsiuhukta! Deus harere bo yhỹ tsimy zeka iwaze Deus tuk tawahi tsimynapykyryk — niy. \p \v 20 Inamynikita ipe niy: \p — O myhyrinymyrykytsa jabasize tu aharere humo wasani ziknakara — niy. \p \v 21 Iwaze Sesus ibo iktsaziu niy. Ihumo tsimypokzitsiarẽta. Ipe niyzo: \p — Ikia aba estubaha ty tsimy. Tsipiksi anamy huak ty okyrysaro ty. Iwaze sinamybyitsa bo okyrysaro ty nynybaik tsimy. Iwaze hi anamy baba ty Deus sapy eze tu tsimy. Anamy baba ty mopykyryk. Bykyze pany! Kapik tynao — niy. \p \v 22 Inamynikita ana ziwabyze iakubyri tisukatsihikrẽta. Tsinamyrẽta hi tanamy pokzi tsiwy tuk batu yhỹ niy iwatahi batu iaku. Sesus ekze niparak tisukatsihikrẽta. \v 23 Iwaze Sesus zinymyrykynahatsa bo iktsa niy. Ispe niy: \p — Sinamyrẽtsa Deus tyryktsa moziknaha tsihokdaharẽna. Tahanamy bo zuba mytsaty mynakaranaha. \p \v 24 Zinymyrykynahatsa iharere humo nipybybaiknaha. Sesus nitsasokozo: \p — O kytsa katukytsa watsa hawa Deus tyryktsa moziknaha tsihokdaharẽna hỹ Deus harere bo yhỹ ahabyitsa iwatsahi ba Deus tyryktsa zikyziknaha. \v 25 Tsihokdaharẽna siraratsa kamero inarokota mysukwowowy ispioke buruk mytsuk. Tsinamyrẽta Deus tyryk mozik tsihokdaharẽna hỹ batu zik — niy. \p \v 26 Ana humo ziwabykynahaze sipybyrẽtsa asa zuba nipamykysokonaha. \p — Aty skaraba Deus tyryktsa moziknaha — nikaranaha. \p \v 27 Sesus sibo iktsaziu niy. Ispe niy: \p — Kytsa tuka batu zikaha. Deus humo ka batu amy tohi ihokdaha. \p \v 28 Peduru ipe niy: \p — Niwazuba! Katsaktsa mybo ka iktsa tykta, mynamy mywahoro eze niwatihi tsizubarẽna tsikzerebaiknaha iwaze ikia tuk tsimymysapynaha — niy. \p \v 29 Sesus: \p — Kaharere wasani my. Wabyziutaha! Aty tawahoro perekek zeka katukta mozik, atakta Deus wasaniha humo tispirikporẽta mozik. Atahi abaka sẽ sizubarẽtsa wahoro ty nyny mykara, ana wata aty tatukytsa myserekek zeka, taziky, tatsy, taje, tazo, tahyrytsa tatsuhuk iwa myserekba zeka ustsa itukytsa Deus ibo nyny my. Sẽ itukytsa sizubarẽtsa hỹ. \p \v 30 Abaka ustsa ziky, itsy, ije, izo, ihyrytsa, itsuhuk sẽ sizubarẽtsa ty iwa ibo nyny mykara. Ustsa pisapybyriki. Kyze atakta mohyrikosokdaze Deus baze tawahi mynapykyryk. \v 31 Sizubarẽtsa tihi: “O katsaktsa myhyrizikwanitsa tsa watsa tsimoziknaha” mybarapetu nikaranaha. Asaktsa siapiktsa zuba moziknaha. Abaka sizubarẽtsa siapiktsa maha asahi sihyrizikwanitsa watsa moziknaha — Sesus niy. \s1 Sesus tabezewy soho nitsasokozo tahyrizikpowy soho niwatihi nitsasokozo. \p \v 32 Kyze Serusarẽhe bo niukurunahaze Sesus siharaze niukuru. Zinymyrykynahatsa ihumo mytsaty nikaranaha. Ustsa kytsa siapik niukurunaha sipybyrẽtsa nikaranaha. Iwaze Sesus tuk zinymyrykynahatsa bo nipamykysokozo, hawa sa ihumo my. \p \v 33 — Wabyziutaha aba katsa Serusarẽhe bo tsikukurunaha. Uta Deus zikpehata ahawata ikyzik Serusarẽhe bo mokuru. Nakpo zukzuk tsimahaze kytsa taparaktsa Deus wahoro eze ziknapamykysonahatsa, Moises harere ty nisihyrinymyrynahatsa iwatsa kasukyrytsitsa bo pikoktyhyryknaha. Pikspihikbatanaha. “Atakta Deus okzeka batu mysapy mykara, katsa kino niwatihi atakta batu mysapy mytsaty tsimykaranaha” motsasonaha. Bipyritsa bo pikoktyhyryknaha. \v 34 Pikuezozokoknaha. Pikikinaha. Pikbezenaha. Iwaze petok puruze mynahyrizikpo. Utakta Deus zikpehata, ahawata ikyzik pikbezenaha — Sesus niy. \s1 Tsiaku itsy Suão ahatsa Sesus bo nizapykykynaha. \p \v 35 Kyze Tsiaku itsy Suão niwatihi Sesus bo izumunaha. Asa hi Sebedeu hyrytsa niaha. Sesus pe niaha: \p — O myhyrinymyrykytsa abo tsimyzapykykynaha zeka atsatu mybo yhỹ tsimy — niaha. \p \v 36 — Amy sa tsimyzihikiknaha — niy. \p \v 37 — Ikia aparakbaha abazubata tsimozikze katsaktsa abaze dyhy dyhy tsimaha. Estuba apanuryk taba dyhy my. Usta apawazo taba dyhy my — niaha. \p \v 38 — Amy sa tsimyzapykykynaha batu ahahyrinymyry. Tozeka ja sinini tsimaha kawata ja. Pikbezenahaze ikiahatsa ja. Kawata pahabezenaha zeka ana kino ahapunihiku ja. \p \v 39 Yhỹ niaha. \p Iwaze Sesus ispe niy: \p — Sinini tsimaha kawata hỹ. Pahabezenaha kawata pikbezenaha hỹ. \v 40 Aty kabaze dyhy my ba ziktsaso. Aty kapanuryk taba dyhy my. Aty kapawazo taba dyhy my ba ziktsaso. Deus botu nisiwatawy utakta batu — Sesus niy. \p \v 41 Ustsa zinymyrykynahatsa Tsiaku Suão ahatsa harere ziwabynahaze taokanikinaha. \v 42 Iwatahi Sesus tabo inasipehaze ispe niy: \p — Bipyritsa pehatsa kytsa sizubarẽtsa mysipehakanaha. Katsa abazubatsa mytsaty ahabyitsa mykaranaha. Kytsa ziknasipehaikiknaha. Ana tyhi ahahyrinymyrẽtsa. \v 43 Ikiahatsa ahatuk batu. Aty mysipeha tsihikik atahi sizubarẽtsa mysitsumuẽhĩ. \v 44 Aty myhyrizikwanita mozihikik ahatuk sizubarẽtsa mysitsumuẽhĩkĩ. \p \v 45 Utakta Deus zikpehata ahawata ikyzik. Mybarawy bo inasikze myzubaha mysitsumuẽhĩ. Myzubaha humo ba katsumuẽhĩhuk kytsa katy ba ziktsumuẽhĩnaha ana bo ka batu zuk. Ikzumuze mybarawy ezektsa sisapyzeky mohyrikosokda iwatsahi asaktsa Deus tuk tahawahi mynapykyryknaha. Kabezewy humo kytsa simysapyrẽtsa moziknaha ana bo hi ikzumu — niy. \s1 Sesus ihyrizikubyita zizororowy. \p \v 46 Kyze Baratimeu ihyrizikubyita zizororowy. Sesus zinymyrykynahatsa tuk Serikoho bo niukurunaha. Kyze Serikoho zipokonahaze kytsa sizubarẽtsa siapik niukurunaha. Ihyrizikubyrita Baratimeu Timeu tse Serikoho ske sak eze nidyhyky. Ba zikozo batu amy tohi humo ziky. Kytsa ziharamunahaze sakpyri zuba ziwaby. \p — O kaboja, kaboja! — nikara. Kytsa okyrysaro ty ibo nyny niaha. Siske eze nidyhyky. Kytsa Baratimeu pe: \p — Sesus Nasare ezekta mozumu — niaha. \v 47 Iwaze Sesus ibaze Baratimeu kaka niy: \p — O aidytykta Sesus! Tyziktsumuẽhĩkta! O Sesus ikia mydiri Dawi tse kahumo amypokzitsiukta — kaka niy. \p \v 48 Kytsa zibetsakaknaha: \p — O aksobyitykta! — niaha. Tybyi zuba niy: \p — O tyziktsumuẽhĩkta kahumo amypokzitsiukta, Sesus! — kakazo niy. \p \v 49 Sesus itarikto: \p — Pany! Uta kabo tyzioktyhyknaha! — niy. Kytsa ihyrizikubyita zihuahuahiknaha: \p — O apybybyihukta! Riktotykta! Sesus pahuahuaka — niaha. \p \v 50 Atsoko itarikto. Tasuk izezerẽnikita zibokikare. Sesus bo niparak. \fig |src="LB00294B.TIF" size="span" copy="Louise Bass ©The British & Foreign Bible Society, 1994." ref="Marakos 10.50" \fig* \p \v 51 Sesus: \p — Amo skaraba hawa sa my — niy. \p — O myhyrinymyrykytsa ba zikozo. Kahyriziktsa tysizororowykta! — niy. \p \v 52 Sesus: \p — Ikia kahumo aspirikporẽta. Iwatahi pazororowy — niy. \p Iwaze nihyriziktsa nisizororowy nikozozo. Sesus hapik niukuru. \c 11 \s1 Sesus Serusarẽhe bo zumuku. \p \v 1 Kyze Sesus tuk zinymyrykynahatsa Serusarẽhe bo niukurunaha. Betepake Betanija baze na hara jobonikita Oriwereja inarokota baze anaeze Sesus tatuktsa petoktsa nisipeha: \p \v 2 — Nabo pãotaha kytsa. Atsezubaha myharaze tsimypupunahaze pikuza tsibik tsipipiktumunaha. Ata bo hi isoikãihita tsipinynaha, batu aty tohi ibete dyhy. Satsukyktaha! Kabo tyzioktyhyknaha! \v 3 Ustsa kytsa: \p “Hawa sa tsimykaranaha” maha zeka, “Mypehakatsa mype niy kabo tyzioktyhyknaha” tsimaha! “Bykyze ahabo tasirezo” tsimahakta! — niy. \p Yhỹ niaha. \p \v 4 Iwaze niukurunahaze, pikuza ske eze zinynaha hokbowy baze zikahanaha. Isoik ihaĩhita bo zisatsukyknaha. \v 5 Ustsa kytsa sibaze tutsa: \p — Hawa sa tsimykaranaha. Hawa hatsa sa pikuza tsipisatsukykyknaha — niaha. \p \v 6 — O mypehakatsa tihi mype niy pikuza tsibik kabo tyzioktyhyknaha. Bykyze ahabo tasirezo — niaha. \p — Yhỹ. Tsioktyhyryknahaktsa! — niaha. \v 7 Sesus bo pikuza zioktyhyryknaha. Tahasuk pikuza bete zizozokonaha. Sesus ibete niukuru. \p \v 8 Iwaze ustsa kytsa kino niwatihi tahakpyzazawy ske buruk zipaparakanaha. Tsarakzapatsa jerukbara ezektsa ty bokok bokok ky niaha ana humo kino niwatihi ske buruk nisipaparakanaha. Iwa tsimykaranaha Sesus tsimysapyrẽta humo asazuba nipamykysokonaha \v 9 Sizubarẽtsa Sesus haraze, kytsa iapik kino niwatihi niukurunaha, myzubaha zihuahuakanaha. \q1 — Sesus Deus baze niapykyk, mywata niyzik. \q2 Deus bazekta tu, katsa mybo izumu. Deus mybarawy bo zipeha. \q1 Atakta tsimysapyrẽta. \q1 \v 10 Taparakta Dawi mydiri wata “O Deus ibo zisapywy iwatsahi mykurẽtsa!” \q2 Ata humo Deus tyryktsa tsimoziknaha. Atahi wasani mynakara. \q1 “O ihumo mykurẽtsa hỹ” — nikaranaha. \p \v 11 Iwaze Sesus Serusarẽhe bo niukuru. Deus wahoro zubata bo nitsuk. Paikpa kytsa bo iktsa nikara. Zunubakaze, Betanija zinymyrykynahatsa tuk ziksizonaha. \s1 Sesus umaha soho humo nisihyrinymyryky. \p \v 12 Sesus estuba zuruze zinymyrykynahatsa tuk Serusarẽhe bo ziksizonaha. Niukurunahaze irapa izumu. \v 13 Ẽrykani umaha bo iktsa niaha. Tisarozubarẽta niy. Iwaze Sesus umaha bo nakpo zuk niyze iharabyita botu zuk niy. Ihara ziberiki. Isaro zuba. Batu iharaka. Aibani zuba tahara. \v 14 Iwatahi umaha pe niy: \p — Niwazuba! Aharahokbita ba aty tohi ahara zezukzo — niy. \p Ana humo hi zinymyrykynahatsa ziwabynaha. \s1 Sesus Deus wahoro zubata isturupe bo nitsuk. \p \v 15 Kyze Sesus tuk zinymyrykynahatsa Serusarẽhe bo niaha. Deus wahoro zubata isturupeze bo nitsuk. Kytsa asaktsa myraratsa ty ziknasihuakaknaha okyrysaro humo. Ustsaktsa bipyri okyrysaro humo Sudeutsa okyrysaro ty ziknasihuakaknaha. Iwaze Sesus sizubarẽtsa nisiksiwykik. Atsoko nitururuknaha. Asaktsa okyrysaro ty nisihuakaknaha sidisahawyzozokorowy nisitsihipetotokokbaik. Asaktsa amytudutsa nisihuakaknaha sidyhywytsa nisitsihipetotokbaik. \v 16 Sesus ispe niy: \p — Batu amy tohi Deus wahoro zubata isturupeze sinamy ba zisikta batu skeke — niy. \v 17 Iwaze nisihyrinymyryky. \p — Deus harere tubabatu ziwataha tihi: \p “Kawahoro zubata haneze nanabyitabaktsa myzubaha kabo mynapamykysokonaha” ziwataha. Ikiahatsa kawahoro sitsyhyryboarẽtsa wahoro tsimyzapyhuaknaha — niy. \p \v 18 Taparaktsa ziknapamykysokonahatsa, asaktsa Sudeutsa sopykwy zikziwatahakanahatsitsa kino niwatihi iharere ziwabykynaha. Ana kino ziwabynahaze pibeze tsihikiknaha. Ipokso sipybyrẽtsa. Myzubaha Sesus harere bo yhỹ mykaranaha ihumo sispirikporẽtsa iwatsahi ipokso sipybyrẽtsa. Isukyrytsitsa tu pibeze tsihikiknaha myzubaha pokso tsawyzik batu zikaha. \p \v 19 Zunubakaze Sesus zinymyrykynahatsa tuk niparakzo. Betanija bo ziksizonaha. \s1 Umaha niharapara tasoho. \p \v 20 Byri zokorobyitu niukuruzonahaze umaha bo iktsa niaha. Iharatatsa niharaparabaiknaha. \v 21 Nezeba Sesus nipamykysoko ana bo hi Peduru mytsaty nikara iwaze ipe niy: \p — O myhyrinymyrykytsa iktsa tykta! Umaha ikia tsikykarata niharapara — niy. \p \v 22 Sesus: \p — Deus humo ahaspirikporẽtsaktsa! \v 23 Kaharere wasani my. Wabyziutaha! Hara jobonita bo tsipepehanaha zeka “Nabo pãoty buburu zuba bokta”. Nawa tihi my. Ba mytsaty tsimaha “O buburu zuba bo ja, batu yhỹ ja” tsimaha. Ahaharere humo buburu zuba bo my. Deus humo tsimyspirikponaha zeka hawa ha sa tsimyzapykykynaha atsatu ahabo nyny my. \p \v 24 Hawa ha ty Deus bo tsimyzapykykynaha zeka ana humo hi Deus ahabo nyny my, iwa tsimaha zeka ihumo tsimyspirikponaha. Nawaze ahabo nyny my hỹ. \p \v 25 Deus bo tsimypamykysokonahaze kytsa humo batu ahakyri. Ikia tsipakyriki zeka ustsa simysapybaratsa humo aha bo mahaze ana humo ka tyspiriktsokdakta iwatsa tu tysiokzohik tsimaha. Simysapybyitsa tu nikaranaha tsimysiokzohik zeka myzo bijoikpe ezekta ahamysapybyi humo pahaokzohik. \p \v 26 Ikiahatsa kytsa simysapybyitsa bo mytsaty tsimykaranaha zeka myzo bijoikpe ezekta kino ahamysapybyi humo ba zikspiriktsokda ba zahaokzohik — Sesus niy. \s1 Aty harere humo Sesus kytsa mysipeha. Aty sa ipe: — Natihiktsa — my. \p \v 27 Kyze Serusarẽhe bo niukuruzonaha. Sesus Deus wahoro zubata eze zitabakaze taparaktsa Deus wahoro ziknapamykysokonahatsitsa, Sudeutsa sopykwy zikziwatahakanahatsitsa, taparaktsa Sudeutsa kapitãotsa nisipeha iwatsa ibo zumunaha. \v 28-30 Ipe niaha: \p — Aty sa ikia pe Deus wahoro zubata kytsa tysiksiwyhik! Katsyhyryze tarabajakta! tsimykara. Aty sa zapeha — niaha. Batu ihumo siakparawy iwatsahi ibo nipamykysokonaha. Iwaze Sesus ispe niy: \p — Aty sa Suão Batista pe: “Kytsa tysiharasusukta” niy. Aty sa Suão Batista zipeha. Tozeka ja Deus ipe niy. Tozeka ja kytsa ipe niaha. Aty sa kabo tsimytsasokonaha — Sesus niy. — Ana hi kabo tsimytsasonahaze uta kino ahape my. Aty kape: \p “Tarabajakta iwa tihikta” my — niy. \p \v 31 Iwaze taparaktsa kapitaõtsa asa zuba nipamykysokonaha. \p — Hawa sa tsimaha Deus ipe niy zeka kytsa tysiharasusukta tsimaha zeka iwaze Sesus mype: \p “Amy skaraba Suão humo ahaspirikpobyitsa tsimaha” — my. \p \v 32 — Katsa batu tyso “Kytsa ipe tysiharasusukta”. Myzubaha Suão Deus sohokotsa babata humo ka sispirikporẽtsa iwatsahi kytsa pokso batu tyso, kytsa ipe tysiharasukukta batu tyso — nikaranaha. \p \v 33 Iwaze ipe niaha: \p — Suão Batista soho humo batu myhyrinymyry — niaha. \p Iwaze Sesus ispe niy: \p — Uta kino ahabo ba ziktsaso aty kape: \p “Tarabajakta” — niy. \c 12 \s1 Duabohotsa perytsitsa sisopyksapybyikitsa soho humo nitsasoko. \p \v 1 Iwaze Sesus myzubaha bo nipamykysokozo. Waratok humo nikaranahatsitsa soho nitsasoko iwa nisihyrinymyryky. Atahi: \p — Maku estuba duabohotsa nisiparikik. Nisiparikikze jokarawytsa ty okehyry okehyry niy. Ihoke ziuku anaeze kytsa duabohotsa tsik nisipypyrikiknaha. Iwaze tsihitsa jo bo isparik ziziki anaeze ziperykykta duabohotsa nisisukparaka. Waratok tsihitsa niparakze kytsa pe: “Utakta mu. Nokponi mokuru. Ikiahatsa duabohotsa tysiperynaha! Tsapukte buruk kaperytsa humo duabohotsa ty ahabo nyny my” niy. Yhỹ niaha. Iwaze tsihitsa meky botu itasapy. \p \v 2 Kyze duabohotsa nijakuknahaze tsihitsa tatsumuẽhĩtsa pe: “Tupaktsa! Iperytsitsa bo tsimy. Abaka duabohotsa nakymynaha, siperytsitsa mysizyzykyknaha. Iwaze okyrysaro tsapukte bo duabohotsa huak humo kabo tyzibykyk!” niy. Yhỹ niy. Niparak. \p \v 3 Zumuze duabohotsa perytsitsa nizokbatsinaha. Nitsakikinaha. Awani ziksiwyhiknaha. \v 4 Iwaze duabohotsa tsihitsa usta tsumuẽhĩtsa zipeha. Anabo zumuze zimyijakanaha. Ziharektotokoknaha. \p \v 5 Iwaze ustsa tsumuẽhĩtsa nisipeha. Wastuhu nisikikinaha ziksiwyhiknaha. Ustsa nisibanaha. Hawa tapara tsumuẽhĩtsa sisopyk atsatu ustsa bo niaha. \p \v 6 Iwaze itse babata zuba are niy, ihumo tsimypokzitsiarẽta. Iwatatu tatse sibo zipeha. Tapetu nikara: \p “O katse humo ka ja ba zikaha” mytsaty nikara. \p \v 7 Iwaze duabohotsa perytsitsa itse zinynahaze asa zuba nipamykysokonaha. Asa tihi: \p “Atakta duabohotsa tsihitsa tse my. Ata kino izo mohyrikosokdaze izo namy takse. Duabohotsa tsaizekita takse. Tabezehiktsa kytsa! Tsipibezenaha zeka katsa hi duabohotsa tahaksenaha” niaha. Iwa asa zuba nipamykysokonaha. \p \v 8 Iwaze tsihitsa tse nizokbatsinaha. Zibezehiknaha. Inury duabohotsa kosobara bo nipapykiknaha. \p \v 9 Tsihitsa ziksize hawa my duabohotsa perytsitsa bo my — Sesus niy. \p — Atahi mozumuze iperytsitsa mysiba. Duabohotsa mektsa botu nyny my. Duabohotsa sukpesapy ty ustsa skezokotsitsa bo nyny my — Sesus nikara. \p \v 10 Tubabatu Deus harere papeu humo botu ziwatahaka. Ana hi tsinymyrykynaha. \q1 — Harahare wahoro mozoknikitsitsa batu isapy mytsaty nikaranaha iwatsahi nipapykiknaha, \q2 ata hi harahare abazubata niyzik iwatahi wahoro tisapyrẽna niyzik — Deus harere niy. \q1 \v 11 — Ana hi Deus mykara. Iwatsahi katsaktsa: \q2 “O tisapyrẽna. Tsipisapywyky tsimaha. Deus mypehatsa ihumo hi tisapyrẽna hỹ tsimaha”. \m Iwa tubabatu Deus harere papeu humo botu ziwatahaka — Sesus niy. \p \v 12 Iwaze sisukyrytsitsa sihyrinymyrẽtsa. Hawa nitsasoko sisoho nipamykysoko ana humo hi sihyrinymyrẽtsa. Iwatsahi itsipa humo ziokty tsihikiknaha. Kytsa pokso sipybyrẽtsa. Iwaze sisukyrytsitsa zerekeknaha ziksinaha. \s1 Kytsa okyrysaro humo Homa Sesa abazubata bo nyny mykaranaha ja. \p \v 13 Kyze asaktsa Sesus sukyrytsitsa Pariseutsa, Erodes tuktsa kino niwatihi kytsa Sesus bo nisipehakanaha. Nizokparakanaha iharere batu isapy mozihikiknaha ana wakysukik Sesus bo zumukunaha. \v 14 Zumunahaze asa hi: \p — O myhyrinymyrykytsa tisapyrena haty zuba nisihyrinymyryky ana humo myhyrinymyrẽtsa. Kytsa pokso batu apyby, kytsa abazubatsa humo ikia batu asikpyby. Kytsa aharere siakparawy byizeka batu asikpyby. Amy bo mytsaty tsimykaranaha tsihyrinymyrẽta hỹ. Deus harere ty zuba tsimysihyrinymyryky. Ahyrinymyrywy baba ty zuba tsimykara. Tozeka ja mypehatsa abazubata Homa Sesa okyrysaro ibo nyny tsimaha. Tozeka ja batu nyny tsimaha. Hawa sa batu myhyrinymyry — nikaranaha. \p \v 15 Sesus simysapybyi humo tsihyrinymyrẽta. Iharere batu sapy mozihikiknaha humo tsihyrinymyrẽta. Iwaze ispe niy: \p — Amo kaharere humo imysapybara tsimyzihikiknaha Okyrysaro ty estuba kabo nynytaha! Okyrysaro wata bo iktsa taha — niy. \p \v 16 Okyrysaro wata ty estuba ibo nyny niaha. \p — Aty naro sa okyrysaro humo ziwatahaka. Aty hyrikoso sa okyrysaro humo ziwatahaka — niy: \p — Abazubata Sesa hyrikoso okyrysaro humo — niaha. \p \v 17 Sesus: \p — Niwazuba. Abazubata Sesa namy ty ibo tu tysizotahaktsa! Okyrysaro ty abazubata Sesa bo tsisizonaha. Hawa ha Deus mozihikik ana ty zuba Deus bo nyny tahaktsa! Deus hawa ty mozihikik ibo tysizotaha — Sesus niy. \p Iharere ziwabynahatsa paikpa iktsa nikaranaha. \s1 Mynahyrizikpo naha soho nitsasoko. \p \v 18 Kyze wastuhu Sadusitsa Sesus bo zumunaha. Asaktsa tsimyhyrizikosokdanahaze ba ziknahyrizikponaha mykaranaha. \v 19 Iwatsahi Sesus pe niaha: \p — O myhyrinymyrykytsa, tubabatu Moises ziwatahaka. Deus harere myhumo ziwatahaka atahi “Taparakta maku nihyrikosokdaze itsy haramukuka ziakse. Iwaze atatsa tabykyhyze mopurukze kytsa tihi: ‘O izikytse mopuruk’ maha” niy. Iwa Deus harere papeu humo ziwatahaka. Ipezo maha. \v 20 Kyze kytsa sete itukytsa nisakba. Taparakta tasukza. Kyze hyrytsa ahabyita tu nihyrikosokda. \p \v 21 Kyze itsy haramukuka bo zipytsawy. Itsy kino niwatihi ihyrytsa byita tu nihyrikosokda. Bykyze itsy taziky wanu sapy bo ziaksezoze ata kino ihyrytsa byita tu nihyrikosokda. \p \v 22 Iwa itukytsa nisakba katsyhyrywatsa sete atatsa ziakse. Estuba nihyrikosokdaze usta itsy atatsa zioktyhyryk siwatu atatsa zioktyhyryk. Kytsa hyrytsa ahabyitsa tu niakbakanaha. Iwaze atatsa kino niwatihi nihyrikosokda. \p \v 23 Kyze nawa puruze sizubarẽtsa mynahyrizikponahaze aty sa ibarikta babata niaha. Sete itukytsa atatsa ziaksenaha iwatsahi aty sa ibarikta babata — niaha. \p \v 24 Iwaze Sesus ispe niy: \p — Ana humo kino zahaspihikbatakanaha. Deus harere siakbatsa sohowy humo batu ahaspirikpo. Deus zikwy humo batu ahahyrinymyry. \v 25 Abaktsa kytsa tahasukzanaha. Wytykyryk mysiaksekenaha. Iwatsa tu mohyrikosokdanahaze mynahyrizikponaha. Inahyrizikponahaze sisukzabyitsa bijoikpe eze tu mynapykyknaha. Ba zikarazonaha. Iwaze bijoikpe iknyktsitsa watsa moziknaha asahi batu tahasukza — niy. \v 26 — Tsimyhyrikosokdanahaze tsinahyrizikponaha ana ty hi tsinymyrykynaha — niy. Tubabatu Moises ziwataha, ana papeu humo ja batu ahahyrinymyry. Mytsatytaha! Moises okyrysaro mokorobaka soho ziwatahaka. Hana eze okyrysaro ikny Deus yksoho ziwaby. Deus tihi: \p — Utakta Deus my. Taparakta Abarão kahumo tispirikporẽta. Adiri Isake niwatihi kahumo tispirikporẽta. Adiri Sako kahumo tispirikporẽta. Iwa — niy. \p \v 27 Kytsa niakbakanahatsa Deus humo batu sispirikpo. Kytsa asatu zuba ihumo sispirikporẽtsa. Iwatsahi asaktsa tapara niakbakanahatsa aba kino asatu sispitu. Iwatsahi Deus tihi: \p — Uta hi Deus my asahi kahumo mospirikpokonaha. Iwatsahi kytsa batu myhyrizikpozo mytsaty tsimykaranaha zeka batu wasani tsimaha, tsipimyinaha — ispe niy. \s1 Amy ty Deus harere aba zuba iharereta. \p \v 28 Kyze estuba siwatahakatsa Sesus bo niy. Hawa isukyryktsitsa pe nitsasoziuku ziwaby. Iwaze Sesus pe niy. Atahi: \p — Amy ty sa Deus harere aba zubaha iharere. Tisopykzubarẽta sa — niy. \p \v 29 Sesus ipe niy: \p — Deus harere iwa aba zuba my. Wabytaha Isareu ezektsa! Deus estuba zuba koikny baktatu atahi Deus babata. Ihumo ahaspirikporẽtsa. \v 30 Deus harere bo zuba hyỹ tsimykaranaha. Ibo zuba mytsatyziuty. Ihumo ahamypokzitsirẽtsa babatsa. Itsyhyrype ze tarabajaziuba tsimykaranaha. Tsahapaikrẽtsa itsyhyrypeze ahahyriziktsokzawy tsimykaranaha. Hawa Deus mytsaty mynakara tsipinymyrykynaha zuba. Nawa tubabatu Deus harere papeu humo botu ziwatahaka. \v 31 Usta harere aba zuba tihi: \p — Ahatuktsa pauktsitsa tynasipokzitsikinaha, ahumo tsinakaranaha watihi. Iwa tubabatu Moises Deus harere papeu humo ziwatahaka. Anaharere petoktsa abazubatsa maha iwatsahi anaharere bo hyỹ tsimykara — Sesus niy. \p \v 32 Iwaze Sudeu ziwatahakata nitsaso: \p — O myhyrinymyrytsa hawa ty tsimykara wasani my. Deus estuba zuba, koiknybakta tu atahi Deus babata. \v 33 Katsa ibo tsimykaranaha tihi. Atahi abazubata my. Ibo zuba mytsatyziu tsimykaranaha tihi. Ihumo mymypokzitsirẽtsa babatsa. Iharere bo zuba hyỹ tsimykaranahaktsa. Mypaikrẽtsa itsyhyrypeze myhyriziktsokzawy tsimykaranaha. Hawa Deus mytsaty mynakara tanymyry zuba. Iwaze mytuktsa pauktsitsa tysipokzitsikinaha my humo tu tsinakaranaha wa tihi. Ana harere aba zuba. Katsa siraratsa nisibanahaze Deus bo isty nyny tsimykaranaha. Wasani my. Siraratsa tsimysikorobanahaze iwaze Deus bo nyny tsimykaranaha. Wasani my. Katsaktsa iharere bo hyỹ tsimykaranaha zeka ana humo hi wasani babatsa tsimykaranaha Deus myhumo tsakurẽta mozik — niy. \p \v 34 Sudeu ziwatahakata nitsasoziuku iwaze Sesus ipe niy: \p — Ikia Deus tyryktsa tsimozik tsihikik abanury tu tsimozik — niy. \p Iwatsahi kytsa iharere pokso sisikpybyrẽtsa. Batu — Hawa sa tsimy niahazo — nikaranaha. \s1 Deus zipehata Dawi tsekokata atsatu sa. \p \v 35 Iwaze Sesus Deus wahoro zubata eze nisihyrinymyrykyze ispe niy: \p — Hawa Deus harere hyrinymyrytsa Deus zipehata Dawi tsekokatsa mozik. \v 36 Tubabatu Dawi Deus hyrikoso humo nitsaso. \q1 Deus pehatsa pe: “Kapanuryk taba dyhyty! \q2 Bykyzehu utakta Deus asukyrytsitsa apyrytsa pukezi typykyk \q1 apokso sipybyrẽtsa” niy. \m Iwa Dawi Deus hyrikoso humo ziwatahaka. \p \v 37 Tubabatu Dawi hi Kiristu Deus zipehata pe “Kapehatsa” iwatahi Deus zipehata Dawi tsekokatsa hỹ ata kino ipehatsa niwatihi — Sesus niy. \p Kytsa sizubarẽtsa iharere humo sakurẽtsa niyziknaha. \s1 Sesus Moises harere hyrinymyrytsitsa soho — Pykyhytu tahaktsa kytsa! — niy. \p \v 38 Sesus nisihyrynymyrykyzo. Atahi: \p — Moises harere hyrinymyrytsitsa humo pykyhytutaha kytsa! Asaktsa tahasuk humo tisapyrẽna ty zuba siakparawy. \p “Katsa zuba mysapyrẽtsa” mybarapetu nikaranaha. Anasapy kytsa sinamy pihuakaknaha, anaeze kytsa zihobyknahaze sibo nitsasoziukunahaze ana kino siakparawy. \v 39 Sudeutsa wahoro eze sidyhydyhywytsa sisapyrẽtsa zuba siakparawy. Tahamyikahanaha zeka isapyha zuba siakparawy. Sisorokrẽtsa. “Katsaktsa wasani tsimykaranaha” mybarapetu nikaranaha. \p \v 40 Asahi maku nihyrikosokdaze haramukuka namy piaksenaha. Okyrysaro piaksenaha. Asahi kytsa okzeka Deus bo mopamykysokonahaze sipapatu haramukukaka namy piaksebanaha. Kytsa okzeka ihyritywaha humo zuba, Deus sihumo tsihyrinymyrẽta. Atahi sinini ykarawy bo mysipehahik anaeze tahawahi mynapykyryknaha — niy. \s1 Haramukuka okyrysaro ty ikatyhi nynybaik niy. Ana bo hi Sesus iktsa niy. \p \v 41 Kyze Sesus Deus wahoro zubata isturupeze okyrysarosuk baze nidyhyky. Kytsa okyrysaro suk bo zipopokonaha ana bo hi nikozoko. Sinamyrẽtsa okyrysaro tsizubarẽna ty poktohi nikaranaha. \p \v 42 Iwaze haramukuka bo iktsa niy. Inamybyitatsa tu okyrysaro suk bo korok niy. Atatsa okyrysaro suk bo okyrysaro kaha tihi petok tsibik zuba korok niy. \v 43-44 Iwaze Sesus zinymyrykynahatsa pe: \p — Totsohi bo iktsatahaktsa! Atatsa okyrysaro tsizubarẽna ty nyny niy, iwatatsatu petok tsibik korok niy. Sinamyrẽtsa okyrysaro tsizubarẽna ty nyny niaha iwatsa tu siokyrysaro kino kyhybyri habara ziknakara. Atatsa katsa batu. Inamybyitatsa tu okyrysaro ty tadisahawy huakaty nynybaik niy. Deus okzeka ikahatyhi okyrysaro ty nynybaik niy. Atatsa hi okyrysaro ty nynybaik tsihyrizikporẽtatsa nikara — Sesus niy. \c 13 \s1 Deus wahoro zubata mynakbi Sesus niy. \p \v 1 Kyze Sesus Deus wahoro zubata ekze zinymyrykyta ipe niy: \p — O myhyrinymyrytsa iktsa tykta. Haraharetsa sisapyrẽtsa sibuzurẽtsa. Deus wahoro zubata ipamabita — niy. \p \v 2 Sesus: \p — Yhỹ. Haraharetsa bo iktsa ty. Aibatohi haraharetsa ba harape bete zozo zikaha. Haraharetsa mynatõtõbaiknaha, iwaze Deus wahoro zubata nakarakbaik — niy. \fig |src="LB00250B.TIF" size="span" copy="Louise Bass ©The British & Foreign Bible Society, 1994." ref="Marakos 13.2" \fig* \s1 Sininikarawy isukyrywy aha. \p \v 3 Bykyze Sesus nidyhyky. Oriwerejatsa hara eze nidyhyky. Deus wahoro zubata bo inakozo. Iwaze Peduru, Tsiaku, Suão, Ãdere iwatsa ibo nipamykysokonaha. Asazubatsa ibo nipamykysokonaha. \p \v 4 — Hawaze Deus wahoro zubata mynakarakbaik amy ty sa tsimymyhyrinymyry ana hi mybo tsipiwatawy — nikaranaha. \p \v 5 Iwaze ispe niy: \p — Pykyhytutaha! Kytsa pahaspihikbataikiknaha hỹ. Siharere bo ka waby waby byitaha! \v 6 Sizubarẽtsa mozumunahaze pahaspihikbatanaha “Utakta Kiristu Deus zikpehata maha” mybarapetu mykaranaha. Siharere batu wasani my situka pão pão byitaha — niy. \p \v 7 Tsiwabykynahaze kytsa nokponi mysibanaha, kytsa bytykara eze kino niwatihi mysibanaha. Ahapybybyihu ja iwa my zeka mybarawy ipykbaratu. \p \v 8 Nanabyi tabatsa myharape sukyryikiknaha. Nanabyi taba usa koikny mybarawy taba mytydydykyk tu. Kytsa sizubarẽtsa taharapa piyknaha. Batu sidisahawyky iwa myziakbataka mysinininaha. \p \v 9 — Pykyhytutaha! Botu ahabo iktsaso. Kytsaharerewabytsitsa bo pahaoktyhyryknaha. Sudeutsa wahoro eze pahamyijakanaha, kapokzi pahakikinaha. Tahapehatsitsa bo pahaoktyhyryknaha. Ikiahatsa siokeze tu kaharere tsimytsasonaha. \p \v 10 Taparaka wasania ty myzubaha bo tsimytsasonaha bykyze zuba mybarawy mopykba. \v 11 Ahatsipa humo pahaoktyhyryknaha. Sipehatsa okeryk pahaoktyhyryknaha zeka ahaharere soho mytsaty mytsaty byitahaktsa! Sipehatsa okeryk tsimytsasonaha zeka Deus pahatsumuẽhĩ. Deus hyrikoso myzapikso izikwy humo tsimytsasonaha iwaze ahahyrinymyrẽtsa hỹ. Ahasukyrytsitsa ahaharere ba ziaksenaha — niy. \p \v 12 Iwaze atukytsa siharerewabymybarẽtsa tu maku tahatsy ty sisukyrytsitsa bo mysioktyhyryknaha iwa mysibanaha. Sizotsa tahahyrytsa sisukyrytsitsa bo mysioktyhyryknaha iwa mysibanaha. Sihyrytsa kino niwatihi tahazotsa humo tahakyrikinaha sisukyrytsitsa bo mysioktyhyryknaha iwaze mysibanaha. \p \v 13 Ikiahatsa kahumo ahaspirikporẽtsa iwatsahi kytsa ahahumo tahakyrikinaha. Atakta tsipunihikrẽta tu tsimysapyrẽta mozik. Aty sinini mykara zeka iwatahi tsipunihikrẽta mozik atakta tawahi Deus tuk mynapykyryk hỹ. \s1 Sesus isapybyiwy soho nitsasoko ana humo hi kytsa sinini mykaranaha. \p \v 14 Sesus nisispirikpokozo. \p — Iktsa tsimahaze isapybyiwy anahi imyrawy namymyikik, ana bo kino iktsa tsimahaze Deus wahoro zubata eze batu zetuba my! (Aty papeu pinymyryky siwabynahatsitsa bo pinymyryziuku!) Hawa myze asaktsa Serusarẽhe eze tu Sudeja hara bo tywaknahaktsa! \p \v 15 Aty wahoro bete zeka paku paku byity, ba anamy zebyk. \p \v 16 Aty tatsuhuk ezeka awahoro bo ba eretezo asuk humo zikykta! \p \v 17 Wytykyryk sihyryzahaza sisukatsihikrẽza mopykyknaha. Sijeza niwatihi tahabykytsa tuk sisukatsihikrẽza mopykyknaha. \v 18 Deus bo tsimypamykysonaha: \p “O myzo nawa puruze batu hyritsik tyziwõ tsimyzapykykynaha.” tsimaha. \v 19 Amakata okoroze sinini tsimykaranaha. Deus mybarawy nizuknize kytsa anawa haty batu sinini niaha. Ba sininizo zikaha. Iwaze zuba nawa sinini tsimykaranaha. \p \v 20 Deus siwatahawyhytsa pokzi nawa puruze mopykba. Batu mybara bo ka siwatahawyhytsa pokzi. Nawa puruze mopyk byizeka batu aty tohi ispitutsa ba zikapykyryknaha. \p \v 21 — Aty ahabo motsaso zeka “Iktsa tahaktsa! tabo Deus zipehata Kiristu maha” iharere bo ka ba hỹ tsimaha. Usta ahape my zeka “Nabo Kiristu my” iharere bo ka ba hỹ tsimaha. \p \v 22 Kytsa sizubarẽtsa mozumunaha. Asa tihi: “Utakta Kiristu maha” pahaspihikbatakanaha. Kytsa sizubarẽtsa siharere bo yhỹ mykaranaha. Mymyspihikbataikiknaha zuba. Mektsa tu mozumukunahaze “Katsaktsa Deus sohokotsa maha” mybarapetu mykaranaha. Siwatahawytsa mykaranaha ana humo hi kytsa mysiakmyiwykynaha. Deus watawyhytsitsa mysiakmyiwy tsihikiknaha. \p \v 23 Iwatsahi pykyhytutaha! Hawa mykara naha botu ahabo motsasoko iwatsahi ahaspirikpohuja! \s1 Uta Deus zikpehata ahawata ikyzik myziksizo. \p \v 24 — Bykyze sininikarawy mopykze nanabyi iwatawy natakaha. Bijoikpe eze iwatahawy natakaha. Haramwe mybe. Miwa zuba byzoje kino niwatihi myhyrizikubyri. \p \v 25 Byrisoiktsa mynatsunaha. Bijoikpe iknyktsa mytydydykyryknaha. \p \v 26 Iwaze uta mynasikze kabo tsimykozonaha. Utahi Deus zikpehata ahawata bijo oktsĩ tuk kabo tsimykozonaha. Mynasikze kamysapyrẽta, kahyrizikporẽta, kazikwyrẽta ana kino kytsa sizubarẽtsa mytsaty mykaranaha. \p \v 27 Iwaze bijoikpe iknyktsitsa Deus tsumuẽhĩtsitsa mysipeha. Siwatawyhytsa bo mysipeha. Nanabyitaba siwatahawyhytsa mynakypyknaha — niy. \p Iwa Sesus tuk zinymyrykynahatsa bo nipamykysoko. \s1 Umaha soho humo nisiwatawyky. \p \v 28 — Umaha bo iktsa tsimykaranahaze ana soho hawa pahawatawy tsinymyrykynaha. Umaha taypykze tapara isarapatsa ytsik humo tasaropok iwaze moziponaha. Iwaze ikiahatsa: \p “O hyritsik abaka jokboha” tsimykaranaha. Ahahyrinymyrẽtsa. \v 29 Iwaha hi sinini tsimykaranahaze utakta mynasik ana humo hi ahahyrinymyrẽtsa hỹ. Wasani my. \p \v 30 Kaharere ka wasani hỹ wabytaha! Abaktsa kytsa amy ty motsasoko pinymyrynaha. Kaharere atsatu mykara iwaze zuba mohyrikosokdanaha. \p \v 31 Bijoikpe mybarawy ahaka mohokda. Kaharere ka ba zikokza. Ba nawa taize ja zikaha ba zikpyk. Kaharere ka tawahi mynapykyk — iwa Sesus tuk zinymyrykynahatsa nisihyrinymyryky. \s1 Sesus myziksizo naha humo batu aty tohi ihyrinymyry. \p \v 32 Sesus: \p — Utakta myziksizoze batu aty tohi nawa taize ja ziky ba sihyrinymyryhy. Batu aty tohi sinini ykarawy bo myze ba ihyrinymyryhy. Bijoikpe iknyktsa Deus tsumuẽhĩtsitsa kino ba sihyrinymyryhy. Uta kino Deus tse babata tu batu kahyrinymyryhy. Kazo zuba tsihyrinymyrẽta. \p \v 33 Iwatsahi tsimyziperykynaha! Tykymybanahaktsa! \v 34 Hana wa okoroze sinini okarawy mozumuze maku wata. Atahi meky botu moparak. Taparaka tatsumuẽhĩtsitsa sihyriziktsokdawy humo mysipehare. Hokbowy perytsitsa nisipeha. Iwaze tawahoro ekze niparak. \p \v 35 Iwa tsiperynahaktsa! Zihitsa myziksizo naha humo batu sihyrinymyry. Kyze punubaze ja myziksi, unopokte ja myziksi, nakokze ja myziksi, zokorobyi tu ja myziksi. Batu ahahyrinymyry. \v 36 Atsoko myziksizo zeka batu ahazika. Iwatsahi tsiperykynahaktsa! \v 37 Hawa ha ty ahape mykara atsatu sizubarẽtsa pe mykara. Ahazikara byihuja tsiperykynahaktsa! kytsa — niy. \c 14 \s1 Sesus zibeze tsihikiknaha. \p \v 1 Aba petok puru nahawaze simyikaha asiba inakymy. Simyikaha atsikara ipytowybara ty zikziokoknaha. Simyikaha eze Deus taparaktsa nisitsumuẽhĩ bo mytsaty ziknakaranaha. Iwaze Deus wahoro eze ziknapamykysokonahatsitsa, siwatahatsitsa kino niwatihi Sesus ziberikinaha. Sisukyrytsitsa niaha. Itsipa humo zioktyhyryk tsihikiknaha. Tabezehikta nikaranaha tsahi kytsa papatu asahi Sesus zibeze tsihikiknaha. \v 2 Asa hi: \p — Mymyikaha eze tuze ba Sesus zibezenaha. Kytsa pokso mypybyrẽtsa. Tsipibezenaha zeka iwazeka kytsa mymybabanaha. Sizubarẽtsa niakmyinaha — nikaranaha. \s1 Sesus Betanija hudikhudikwy eze. \p \v 3 Sesus Betanija bo zumu. Tapara Simaõ iakõrõrõta zizororowyta wahoro bo nitsuk. Tahadisahakanahaze wytyk inatsuk. Atatsa jokmorẽnikia ty taoporosuk arabastero harahare hi, tsipokzitsarẽna niy. Narado inarokoha tsipokzitsarẽna ty. Atatsa Sesus boze taoporosuk zisoiktsakik iwaze jokmorẽnikia ty iharek bete ziharasusuku. Iwa nikara. \p \v 4 Iwatsahi wastuhu sakzohotsa ihumo tahakyrikinaha. Tahasakparekenaha: \p — Amy skaraba jokmorẽnikia ty piharasusuku — asa zuba nipamykysonaha. \p \v 5 — Jokmorẽnikia tsipokzitsiarẽna. Katsaktsa jokmorẽnikia ty tahuak zeka okyrysaro tsizubarẽna humo, 300 denario tsimaha. Iwaze okyrysaro ty sinamybyitsa bo nyny tsimaha zeka wasani tsimaha — nikaranaha. Iwa zibetsakaknaha. \p \v 6 — Awatu betsak betsak byitaha! — Sesus niy. — Atatsa hiba wasani mykara. Amy humo sa tsipesuka tsihikiknaha nikara kahumo tisapyrẽna niy. \v 7 Sinamybyitsa ahapauk baze mopykyryknaha zeka sibo nyny tsimaha zeka wasani my. Utakta kabo ka ba nyny zikaha. \v 8 Abanurytu pikbezenaha. Mohyrikosokda. Atatsa kanury ziharasusuku iwaze kaytyk bo mokymy — niy. \p \v 9 — Kaharere tsiwabyziunahaktsa! Nanabyitaba Deus wasania ty myzubaha bo motsasokonaha. Hawa atatsa niy ana ty hi nanabyitaba inapamykysokonaha niwatihi iwaze sizubarẽtsa atatsa soho bo mytsaty mykaranaha — niy. \s1 Sudas Sesus sukyrytsitsa bo niy. \p \v 10 Kyze Sudas Iskariotses isopyksapybyita tu mykara. Sesus tuk zinymyrykyta iwatatu Deus wahoro eze ziknapamykysonahatsa taparaktsa bo zumu ispe niy: \p — O Sesus batu ahakparawy. Tsipibeze tsihikiknaha. Uta pahatsumuẽhĩ. Bykyze uta hi ibo pahaoktyhyryk — niy. \fig |src="LB00319B.TIF" size="span" copy="Louise Bass ©The British & Foreign Bible Society, 1994." ref="Marakos 14.10" \fig* \v 11 Iwaha ziwabynahatsa sakurẽtsa nikaranaha: \p — O ikia tsimymytsumuẽhĩ zeka okyrysaro ty abo nyny tsimaha — niaha. \p — Yhỹ. Bykyzehuta! Aba ibo piksizo — niy. \p — Yhỹ. Tsipiksi za — niaha. Iwaze Sudas mytsaty nikara: \p — Hawa sa Sesus bo mysioktyhyryk. Yhỹ ja. Bykyzehu — niy. Ziperyky zuba. \s1 Sesus tuk zinymyrykynahatsa myikaha ty tadisahaka. \p \v 12 Kyze Sudeutsa simyikaha mozumuze zinymyrykynahatsa ipe niaha: \p — O Sesus hana eze sa mymyikaha tsipikymynaha Hana eze sa ikia tuk karaneru tsani tazobaze tsimymydisahanaha — niaha. Amyikaha bo pororo ziknakaranaha Deus Sudeutsa taparaktsa ziknasitsumuẽhĩkĩnahatsa bo mytsaty ziknakaranaha. \p \v 13 Sesus ispe niy: \p — O nabo tsimykaranaha kytsa. Ikiahatsa petoktsa nabo Serusarẽhe hudikhudikwy bo tsimytururuknaha! Anaeze maku pihik suk pebykykyrykta bo tsimykozonaha. Pihik myzizokota hapikta! Wahoro bo mytsukze, iapik tu paku paku tsimaha! \v 14 Tsihitsa pe: \p O myhyrinymyrytsa “Hana eze sa amyikaha eze mydisahawy ty katuktsa tuk hauk tsimaha my” tsimahakta! Iwaze ahape my “Iktsatahaktsa”! \p \v 15 Wahoro jobo tsimydokoknaha, pokpedawy bo pykyhytu mydyhydyhywy bo iktsa tsimaha. Mysapy eze inakymy. Anaeze mymyikaha katsa mybo inakymynahaktsa! — niy. Yhỹ niaha. \p \v 16 Iwaze zinymyrykynahatsa petoktsa nitururuknaha. Serusarẽhe bo izumunahaze hawa ty Sesus botu nitsasoko, atsatu niaha. Nawa tahamyikaha zikymynaha karaneru tsani zizobanahaze. \p \v 17 Kyze zunubaze Sesus ustsa zinymyrykynahatsa tuk zumukunaha, mytsyhyrytsa watsa tuk izumuku. \v 18-21 Tahadisahakanahaze Sesus ispe niy: \p — Ahatuk estuba: \p “O Sesus kaharereziuwybyita my. Abaka batu Sesus tukta my” mykara. \p Iwatahi kasukyrytsitsa tuk kabo tynasioktyhyk. O bykyze atakta sinini myze zikpuruk byizeka wasani my. Imyspihikbatanikita tu Deus zipehata mywata humo sinini mykara. Ana hi Deus botu ziwataha — niy. Iwaha ziwabynahatsa hi batu siaku: \p — O aty skaraba. Uta kino batu. Uta kino batu. — nikaranaha. Sihyrinymyrybyitsa tu sibo Sudas soho nitsasoko. Sesus: \p — Estuba katuk tamihi ty sok mytahi imyspihikbatanikita — niy. \s1 Hawa Sesus tuktsa ihumo mytsaty mykaranaha. \p \v 22 Kyze tahadisahabanahaze Sesus atsikara waha ty okok niy. Deus pe niy: \p — Ikia humo ka mykurẽtsa — niy. Atsikara zitsatsakak. Sibo zibiakak: \p — O hauk tahaktsa, naty hauk tsimahaze, kanury soho bo mytsaty tsimaha, “Sesus mysapyzeky nihyrikosokda” tsimaha — niy. Iwa niaha. \p \v 23 Iwaze taoporosuk duabohotsa tsik ty okokzo niy. Deus pe niy: \p — Ikia humo ka mykurẽtsa — niy. Iwaze sibo nyny niy. \p \v 24 — O naka kaspu waha. Tsimyzikukunahaze kaspu soho bo mytsaty tynakaranaha. Kaspu mopuku iwaze Deus ahasoho pe my “Sisopyksapybyitsa humo mysiokzo iwatsahi kaokzeka meky watu moziknaha” Deus mykara. \v 25 Uta aba zuba duabohotsa tsik piku. Pikuzoze kazo tuk kytsa tuk asaktsa kaharere bo hyỹ mykaranaha, katyryktsa moziknaha — niy. Iwaze sizubarẽtsa duabohotsa tsik zikukunaha. \p \v 26 Kyze unata eze Deus bo nisakibazikiknaha: \p — O Deus ikia tsamysapyrẽta — nikaranaha. Kyze Deus bo nisakibazibanahaze ape bo ziponaha. Hara jobonita bo Oriwereja inarokota bo niukurunaha. \s1 Sesus Peduru nizukpeheze — O batu Sesus kanyhy tsimy — niy. \p \v 27 Nakpo zukzuk niahaze. Sesus ispe niy: \p — Utakta aba pikbezenaha. Pikbezenahaze, batu aty tohi katuk mopykyryk. Kasukyrytsitsa pokso tsimywaknaha. Deus harere botu ziwataha “Hozipyrykzatsa irarakata pibezenaha iwaze myraratsa mowakbaiknaha” iwa Deus harere botu kahumo ziwataha. Utakta hozipyrykzatsa irarakata wata. \v 28 Mynahyrizikpoze ahaharaze Karireja eze pahapery — niy. \p \v 29 Peduru: \p — O batu. Ustsa kytsa ja. Utakta batu. Uta kino atuktu mopykyryk. \p \v 30-31 Sesus: \p — O Peduru aba unata eze harakykbyi kasoho “Batu Sesus kanyhy” tsimyspihikbata, kokuaro petok nipuze iwa tsimyspihikbata. Iwa ba zabezenaha — niy. \p — O niwazubakta. Abaze pikbezenaha zeka: \p “Utakta Sesus tukta” my — niy. \p Kytsa sizubarẽtsa kino niwatihi nikaranaha. \s1 Sesus zinymyrykynahatsa tuk Oriwerejatsa hara bo Kesemani inarokota niukurunaha. \p \v 32 Kyze Sesus zinymyrykynahatsa tuk hara bo nidoknaha anaeze isaziktsa koso Kesemani inarokoha bo hi nisioktyhyryk. Ispe niy: \p — Anaeze dyhy dyhytahaktsa! Uta kino Deus bo mopamykyso — niy. \p \v 33 Ustsa kytsa dyhy dyhy niahaze, Peduru, Suão, Tsiaku, ahatsahi nisioktyhyryk. Sesus mytsaty nikara: \p — O bykyze pikbezenaha — nikara. Paikpa mytsaty nikara. Iakubyita niapykyryk. Tisukatsihikrẽta nikara. \v 34 Tatuktsa pe niy: \p — O batu kaku. Pikbezenaha kasukatsihikrẽta mykara. Uta kino Deus bo mopamykysoko. Tykara eze tu tutarenaha. Tsikperynaha ahaõtutsabyihu ja — niy. \p \v 35 Iwaze siharapu bo niparak. Niparakze, wytyk bo okmymy niy, Deus bo nipamykysoko. \v 36 Iwaze Deus pe niy: \p — O kasukyrytsitsa kabo mozumukunaha, kazo. Tsiktsumuẽhĩkta iwaze sinini mykara. Uta tu zeka ba mohyrikosokda tsihikik. Ikia: \p “Tyhyrikosokdakta!” tsimy zeka, mohyrikosokda — niy. \p \v 37 Iwaze tatuktsa Peduru, Tsiaku Suão ahatsa bo iziksizo. Zurubaiknaha. \p — O tsikurubaik naha sa Peduru. Katuk batu tsiperyky ja hini hini byitahaktsa! — niy. \p \v 38 — Deus bo typamykysonahaktsa! Deus zikwy humo zuba ikiahatsa ahapunihikrẽtsa tsimoziknaha niy iwatsahi Satanas harere bo batu yhỹ tsimaha. Hawa ha ty wasani tsipitsihikiknaha ikiahatsa batu ahapunihik iwatsahi Deus bo typamykysonahaktsa — Sesus niy. \p \v 39 Atsa botu ziksizoze, Deus bo nipamykysokozo: \p — O “Tyhyrikosokdakta!” tsimy zeka, kazo, utakta mohyrikosokda — niy. \v 40 Sibo ziksizoze, zurubaikzonaha. Tahaõtutsaspyk nikaranaha. Sesus: \p — O tsipuruziukunaha zuba — niy. Batu harere zikaha. \p \v 41 Bykyze Deus bo nipamykysozoze sibo ziksizo. \p — O abaze sihi tsikahabyrynaha. Abaka ba zikumunaha. Abaka utakta Deus zikpehata ahawata ikyzik kasukyrytsitsa bo pikoktyhyryknaha niy. Abahi pikbezenaha. \v 42 Kyiktykta! Tupaktsa! Abaka imyspihibatanikita mozumuku. Kasukyrytsitsa kabo tynasioktyhyryk. \s1 Kytsa Sesus tsipa humo zioktyhyryknaha. \p \v 43 Ana hi nitsasokoze Sudas ibo izumu. Sudas zinymyrykyta tu siharereziubyitsa tuk izumuku. Sesus bo inasioktykyryk. Tanoratsa upepetsa iwatsa tu nasebykyknaha. \p \v 44 Tapara Sudas ispe niy: \p — O Sesus piwatawyze piharapyrykze ahanyhybyitsa tsipinynaha kytsa. Atahi piharapyryk! Iwaze itsipa humo tsioktyhyryknahaktsa! — niy. Taparaktsa Deus wahoro eze ziknapamykysonahatsa nisipeha Sesus pioktyhyryknaha, Moises harere hyrinymyrytsa, Sudeutsa taparaktsa kino niwatihi nisipehanaha. \p \v 45 Iwaze Sudas Sesus bo zuk niy. Sudas: \p — O ikzumukta kahyrinymyrytsa — niy. \p Iwaze Sesus ziharapyryk. \v 46 Kytsa Sesus zioktyhyryknaha. \v 47 Ipaukbazekta Sesus tukta tasokorotsapu izibok. Maku spi zizykik. Atahi taparakta maku ziknapamykysokota Deus wahoro zubata eze tsumuẽhĩtsa. \v 48 Sesus ispe niy: \p — Amo skaraba tanoratsa ahaupepetsa iwatsa tsiknasebykyknaha. Awatutaha. Utakta katsyhyryboabyita. Batu kakyri. \v 49 Ahatuk zikzuruku. Ikiahatsa tuk Deus wahoro zubata eze zikzahahyrinymyryky. Iwatsa tu batu katsipa humo katy oktyhyryk. Deus harere botu ziwataha itsyhyryboanikita wata katsipa pikoktyhyryknaha. Aba zuba katsipa humo tsipikoktyhyryknaha — niy. \p \v 50 Iwaze zinymyrykynahatsa niwakbaiknaha. Tahapybyspyk hi niwakbaiknaha. — Iwa zeka mymybabanaha — niaha. \p \v 51 Itsipa humo zioktyhyryknahaze mykyryburukta Sesus hapik niukuru. Atahi niwakik panu ty irikpidiwyhyta niy. \v 52 Nizokbatsinaharẽta tu niwakik. Tazikpidiwy zuba sibaze zereke. Iwatahi isukbyitatu niwakik. \s1 Kytsa Sesus kytsa harerewabytsa bo zioktyhyryk. \p \v 53 Kyze Sudas tuktsa taparakta ziknapamykysokonahatsa tuk myhyrizikwanikita wahoro Sesus zioktyhyryknaha. Taparaktsa kapitaõtsa watsa Moises harere hyrinymyrytsitsa kino niwatihi anaeze niapykyryknaha. Sizubarẽtsa inakypyknaha. \p \v 54 Peduru tsipybyrẽta hi ẽrykani iapik inaukuru. Taparakta wahoro sturupe eze nitsukze iwarikspyk sodadutsa baze nidyhyky izo baze niakpyzazaka. \v 55 Iwaze taparaktsa Deus wahoro ziknapamykysonahatsitsa. Sudeutsa taparaktsa Moises harere hyrinymyrytsitsa ahatsa inakypyknahaze kytsa harere ziwabynaha. Asahi: \p — O kytsa Sesus soho pisapybyrikinaha iwatsahi pibezenaha — anahi mozihikiknaha. Siharere meky watu nitsasokonaha. \v 56 Iwaze wastuhu kytsa ispe: \p — Sesus harere batu wasani — niaha. Ustsa kytsa batu yhỹ niaha. — O batu imysapy — niaha. Isoho nimyspihikbataikik. Mekywatu nikaranaha. \p \v 57 Wastuhu niriktotohokonaha. \v 58 Asa tihi: \p — Katsa iharere tsiwabynaha mype niy: \p “Utakta Deus wahoro zubata anahi kytsa nizukninaha myzipyk bykyze petok puruze usta wahoro mozokni anahi kytsa batu mozokninaha” Sesus niy, anahi tsiwabynaha — mybarapetu nikaranaha. \p \v 59 Ana ty hi metutu nitsasokonaha iwatsahi Kajapas: \p — O mybarapetu mykaranaha — niy. \v 60 Nitsasobanahaze, Kajapas sibaze tarikto: \p — Amo Sesus. Kytsa asoho nitsasokonaha anahi tsiwaby. Hawa sa tsimy — niy. \p \v 61 Sesus batu harere. Iwaze Kajapas ipe niyzo: \p — Hawa sa Sesus. Ikiahi ja Deus zapehata. Ikiahi ja Deus bo tsimymyoktykta. Ikiahi ja Deus tse — niy. \p \v 62 — Yhỹ. Deus zuba izikwyrẽnikita. Utakta Deus zikpehata ahawata ikyzik. Ibaze tuze mybarawy ezektsa bo zikpeha. Iwaze mybarawy bo mynasik. Aba uta Deus bo mydo. Ibaze tuze bijoikpe eze tu, kabo iktsa tsimaha iwaze mybarawy bo bijo satata tuk mynasikzo — niy. \p \v 63 Kajapas ana harere ziwabyze tsiakyriukrẽta niyzik. Iwaze isuk zisykik nawa ziwatawy takyriki. \p \v 64 — O soso byitaha ba ziktsasonaha! — niy. \p — “Utakta Deus wata” my. Iharere botu tsiwabynaha hawa sa ity tsimaha — niy. \p — Tabezehikta! Tabezehikta! — nikaranaha. \p \v 65 Iziakbatakanahatsa zehezozokoknaha, zihyrizikwarakanahaze iwaze hi nitsakikinaha. \p — Aty skaraba zaki — nikaranaha, zimyijakanaha. Isperytsitsa kino niwatihi nitsakikinaha. \s1 Peduru Sesusta batu kanyhy nikara. \p \v 66 Peduru wahoro peze nidyhyky. Anaeze myhyrizikwanita tsumuẽhĩtsata ziharamuze. \v 67 Atatsa Peduru izo bo niakpyzazaka ibo zinytokto, iwaze ipe niy: \p — O ikia tihi sa Sesus Nasare ezekta tukta tsiky — niy. \p \v 68 — O batu. Batu kanyhy — nikara. Iharere batu kawabyhy zispihikbata. Iwaze hokbowy baze zumuzoze kokuaro nipo. \p \v 69 Atatsa ibo nikozoze ustsa kytsa pe niy: \p — O ata tihi kok Sesus tuk zinymyrykyta — niy. Iwa niyzoze: \p \v 70 — O batu — mybarapetu nikara. Bykyze ustsa: \p — O atatsa nitsasoze wasape hi niaha. Ikia tihiba Sesus tukta ikia kino niwatihi Karireja ezekta — niaha. \p \v 71 Peduru tsipybyrẽta nikara: \p — Batu kanyhy. Aty skaraba Sesus batu itukta Deus kaharere piwabyky iwatahi kaharere wasani byizeka Deus piksininiwyky Sesus batu kanyhy — Peduru nikara. \p \v 72 Iwa nitsasokoze kokuaro nipozo. Peduru mytsaty niy. Tapara Sesus kape niy: \p — O kokuaro ipozoze: Harakykbyri kasoho “Batu Sesus kanyhy” tsimykara — niy. \p Peduru ana bo hi mytsaty niyze nipuziuku. \c 15 \s1 Kytsa Sesus Piratus bo zioktyhyryk. \p \v 1 Kyze zokorobyitu Sudeutsa Deus wahoro eze ziknapamykysonahaktsa, taparaktsa kapitãotsa Moises harere nisihyrinymyrykynahatsitsa iwatsa sizubarẽtsa inakypyknahaze hawa Sesus tabeze nipamykysokonaha iwaze Sesus Piratus bo zioktykyryknaha. Taparaka zipawarakanaha. Iwaze Piratus bo zipehahik. Piratus abazubata iharere awatu zeka Sudeutsa ba zikbezenaha. \v 2 Piratus ipe niy: \p — O Sesus ikia ja Sudeutsa pehatsa — niy. \p — Ikia tihi tsiktsaso — Sesus niy. \p \v 3 Taparaktsa Deus wahoro zubata eze ziknapamykysokonahatsitsa: \p — O Piratus Sesus batu imysapy — nikaranaha. Isoho humo zispihikbatakanaha. \v 4 Piratus ipezo niy: \p — Amo Sesus. Asoho humo zasapybyrikinaha. Tsiwaby sa. Iwa wasani sa — niy. \p \v 5 Batu harere tasoho humo batu harere. Iwatahi Piratus ata zuba tatu mytsaty nikara — O amo skaraba! Batu harere ziky, batu taokani! — niy. \s1 Sesus tabezewy. \p \v 6 Tapara tahamyikaha eze Piratus maku estuba inazukenaha. Maku sizubarẽtsa sakyriukrẽnikitsa hurukwy eze tu. Situkta estuba nizuke. \p — O aty sa myzuke — nikara. Atakta! Serusarẽhe ezektsa nikaranaha, yhỹ nikara. Iwa simyikaha eze ziknakara. \p \v 7 Serusarẽhe eze kytsa niwatsoronaha iwaze sakyriukrẽtsa nitsahurukiknaha. Estuba sakyriukrẽnikitsa hurukwy eze Bahabas inarokota niy. Kytsa bakatsa niy. Ana humo hi nitsahurukiknaha. \v 8 Iwaze kytsa sizubarẽtsa Piratus bo zumunaha. — O aty sa tsimyzuke — nikaranaha. \v 9 Piratus: \p — O ikiahatsa istsa. Hawa sa tsimyzihikiknaha. Sudeutsa pehatsa za myzuke Sesusta tsimysapyrẽta! — niy. \p \v 10 Taparaktsa Sudeutsa tahakyrikinaha sizokdirẽtsa nikaranaha iwatsahi Sesus ibo zioktyhyryknaha ana humo hi Piratus tsihyrinymyrẽta. \p \v 11 — O batu. Mektatukta! Bahabas zakta! — niaha. Iwa taparaktsa botu kytsa sizubarẽtsa pe niy: \p — Ikiahatsa tsimaha zeka Bahabas. Bahabas tsimaha — niaha. \v 12 Piratus ispe niy: \p — Sesus ja. Hawa sa Sesus ty my. Atakta Sudeutsa pehatsa — niy. \p \v 13 Myzubaha tihi: \p — Tabezehikta! Iharapatawyhyta humo tabezehikta! — nikaranaha. \p \v 14 Piratus: \p — Amo humo sa. Amy ty sa imysapybara ty nikara — niy. \p — Tabezehikta! Tabezehikta! — opykani kazi nikaranaha. \p \v 15 Iwaze Piratus: Yhỹ niy. Nawa myzubaha humo zuba harereziu tsihik mykara iwatahi Bahabas nizukehik. Sesus ta batu. Sodadutsa pe: \p — O tytsakinahaktsa! Iharapatawyhyta humo tsibezehiknahaktsa! — niy. De. \s1 Sodadutsa Sesus zimyijakanaha. Inisaha ty zitsorikiknaha. \p \v 16 Kyze sodadutsa Sesus tahawahoro isturupeze bo zioktyhyryknaha. Sodadutsa zumubanahaze Sesus zispihikbatakanaha. \p \v 17 Isuk tsaririta ty zisuknaha. \p — O abaka Sudeutsa pehatsa abazubata! tsimy — zimyijakanaha. Inisaha ty zitsorikiknaha. Tubabatu nawa sisopyk. Sipehatsa mekywa tu sitsorik. Sesus ty ka inisaha ty zitsorikiknaha iwaze zimyijakanaha. \p \v 18 — O ikia Sudeutsa pehakatsa — zispihikbatakanaha. \p \v 19 Hwi ty ziharektotokoknaha, zihwezozokoknaha. Tahaekaratsa humo iokeryk puruk puruk nikaranaha, sipehatsa okeryk watsa iwa zisininiwyky. \v 20 Zispihikbatabanahaze isuk tsaririta zibokiknaha. Isuk babata ty tysukzonaha. Iwaze ape bo zioktykyryknaha. Iharapatawyhyta humo tabeze nikaranaha. \s1 Iharapatawyhyta humo zihyrizikiknaha. \p \v 21 Ske buruk niukurunahaze, Simaõ nasihobyk. Atakta Sireni ezekta tatsuhuk ikny ziksikirita. Ihyrytsa Aresãdere Hupus ahatsa inarokotsa. Iwaze sodadutsa ipe niaha: \p — O iharapatawyhyta tsebykta! — niaha. \v 22 Niytahi zebykyk! Iharekpokoso sapy inarokoha bo Sesus zioktyhyryknaha, iharekpokoso Sudeutsa harere kokota maha. \v 23 Anabo izumunahaze aty tohi mymyitsapyri hwi ty Sesus bo nyny niy: \p — Tsõty — niy. \p Batu niy. Batu tsõ. \p \v 24 Isuk zibokiknahaze ziaksenaha. Sodadutsa harahare zipyryktsa ty nisipaparakanaha aty ja Sesus suk piakse nikaranaha tsahi ziwatawykynaha. Iharapatawyhyta humo zihyrizikiknaha, itsyhyry soikare eze zaza nikaranaha zihyrizikiknaha, ipyrytsa ty kino niwatihi zaza nikaranaha zihyrizikiknaha. Iwaze nepykbanahaze iharapatawyhyta ziriktonaha. \p \v 25 Haramwe nazotoktoze iharapatawyhyta humo zihyrizikiknaha. Zikymynahaze, iharapatawyhyta zitseknahaze ziriktonahaze. \v 26 Iharapu bete iwatahaha ty. \sc SUDEUTSA PEHATSA\sc* ziwatahakanaha iwa isoho humo hazi nikaranaha. \p \v 27-28 Kytsa petoktsa sitsyhyryboanikitsa ituk nisibanaha siharapatawyhytsa humo nisibanaha estuba ipanuryk taba usta ipawazo taba ahatsa niaha. \p \v 29 Kytsa nabaze ske buruk niukurunahatsa, zisapybyrikinaha hazi nikaranaha: \p — O iktsatahaktsa. Taparaka zuba: \p “Deus wahoro zubata myokarabaka bykyze petok puruze usta pizi tsikykara” abaka tsimyraka — nikaranaha. \v 30 — Ikia tsahyrinymyrẽta babata zeka, pany, tynasikta! Ba zikumuzakta — zimyijakanaha. \p \v 31-32 Deus wahoro zubata eze ziknapamykysokonahatsa Moises harere nisihyrinymyrykynahatsitsa kino niwatihi nitsasokonaha: \p — O ustsa kytsa nisitsumuẽhĩkĩ, atahi ba ziktsumuẽhĩ! Iwatatu sa pomoza Deus zipeha zeka “tynasikty”, Sudeutsa pehatsa babata zeka, iharapatawyhyta ekze “tynasikta!” Iwa tsimy zeka: \p “O Sesus hi Deus zipehata babata” tsimaha — mybarapetu nikaranaha. \p Asaktsa ituk nihyrikosokdanahatsa asa kino niwatihi zisapybyrikinaha. \s1 Sesus nihyrikosokda. \p \v 33 Iwaze tokbaha eze miwa niyzik. Batu haramweke. Sudeja eze miwa niyzik. \v 34 Iharakibikia bo zoize inaharamwezo. Iwaze Sesus: \p \tl — Eri Eri rama sabaktani —\tl* ana taharere baba ty huahua niy. Anatyhi myharere. — O Deus amo skaraba uta zuba tsipikarikik — niy. \p \v 35 Ustsa kytsa niaha: \p — Amo sa Erias bo hua mykara — niaha. \p \v 36 Tohi duabohotsa tsik ipokzitsibara ty itsãrãkbara ty morosuk eze ky ty tsikok niy. Anabo mazori waha ty duabohotsa tsik bo sokyk niy. Zipypyikik. Mazori waha ty hwi humo korokbykyk jobo Sesus sak bo tsyk tsyk nikara. Atakta: \p — Byriktsa, tozeka ja Erias mozumu, iharapatawyhyta humo piakse. Tsiperynahaktsa! — niy. \p \v 37 Iwaze Sesus kakazo niyze zumuza. \p \v 38 Iwaze panu ipamaba ipokpedawy Deus wahoro zubata eze ky nisykbaik. Tsapukte buruk nisyk bijoikny tu niaksykyryk. \p \v 39 Sodadutsa pehakatsa tuk nikozoko iharapatawyhyta okeryk niriktohoko Sesus iwa nihyrikosokdaze atahi: \p — O atahi Deus tse babata — niy. \p \v 40 Wastuhu wytykyryk nizokparakanaha. Maria Madarena, ustatsa Maria, Sarome, usiza, iwa ẽryk tu nizokparakanaha. Maria hyrytsa Sose Tsiaku jypykyhyzytykta iwatsa niy. \p \v 41 Asiza hi Karireja ikny ihumo simypokzitsiarẽza nikaranaha. Usiza wytykyryk iapik Serusarẽhe bo zikzumukunaha za kino niwatihi asiza nizokparakanaha: Zitsumuẽhĩekiknaha. \s1 Sose Sesus ziytykyk. \p \v 42-43 Iwaze byiri Sudeutsa nawa zurunahaze tahabyrykywy, nubaze Sose Arimeteja ezekta Piratus bo izumu. Sose taparakta Deus wahoro zubata eze tu niy. Tsimysapyrẽta atahi kytsa Deus harere bo hyỹ mykaranaha ana hi mozihikik. Batu pyby iwaze Piratus pe niy. — O Sesus nury ty kabokta. Uta inury ty iytyk bo mytsahok — niy. \p \v 44-45 Piratus: \p — Botu sa pỹ niy — niy. Iwaze sodadutsa pehatsa pe niy: \p — Sesus sa botu nihyrikosokda — niy. Sodadutsa pehatsa ipe niy: \p — Yhỹ pỹ — niy. Iwaze Piratus: \p — Ikia za tsinazipik Sose. Iwaze tsimytsahok — niy. \p \v 46 Sose panu kõpara niy inury inazipikze, panu ty ziakwaraka. Tubabatu harahare yktaba nitsahoknaha, abaka anabo hi nitsahok. Harahare bobyri ihok bo zikorore. Zihokbore. \p \v 47 Maria Madarena, ustatsa Maria, ahaza nizokparakanaha. Iytyk zinyrenaha. \c 16 \s1 Sesus inahyrizikpo. \p \v 1-2 Kyze petok zuruze, sabado nipykze miwa botu Maria Madarena ustatsa Maria, Tsiaku je Sarome, iwahaza iytyk bo niukurunaha. Jokmorẽnikia bykyhy tuk. Niukurunaha zahi inury iokmorẽnikia ty taharasusu nikaranaha. Anahi Sudeutsa sopykwy ty ziknakaranaha. \p \v 3 — O aty sa harahare mytsyhyryze pipetu nikaranaha. Titsakyrikrẽta hỹ. Aty skaraba mytsyhyryze sukyhy my — nikaranaha. \p \v 4 Iwaze nitururuknaha anabo zumunahaze iktsa niaha, mektatu botu harahare bobyri zipetuhikare. \v 5 Iwaze iytyk bo nipupunaha. Anaeze maku bo nikozonaha, atahi nidyhyky. Tisukbarazarẽta. Iwaze ipokso nipybybaiknaha. \v 6 Maku hi: \p — Kapokso ahapyby byihujaktsa. Sesus Nasare ezekta atahi kytsa iharapatawyhyta humo zihyrizikiknaha tsipiberikinaha ana hi pinymyry. Atahi inahyrizikpo. Nabo isapy bo iktsataha. Isapy zuba niapykyk. \v 7 Aidytahaktsa Peduru ustsa zinymyrykynahatsa bo tynakozorẽnahaktsa! ispe tsimaha: \p “O Sesus inahyrizikpo. Aba tsipinynaha Karireja bo ahaharaze mykara hawa botu ahape niy” tsimaha — bijoikpe iknykta niy. \p \v 8 Iwaze wytykyryk puke puke niaha. Nitururukuknaha. Sipybyrẽza ziksikirinaha. Nitydydykyknahaza tu paikpa mytsaty nikaranaha. Sipybyrẽza nikaranaha iwazahi kytsa bo batu tyso. \s1 Sesus Maria Madarena bo natakaha. \p \v 9 Sesus domiko eze inahyrizikpo tapara Maria atatsa Makadã ezektatsa bo inatakaha. Tapara Sesus hyrikoso sapybara sete nisiksiwyhikze. Atatsa ihumo nizororobabatatsa. \v 10 Iwaze atatsa itukytsa bo niy. Ipokzi nipuziukunaha. Atatsa hi: \p — O myhyrinymyrytsa inahyrizikpo. Ispituzo my. Ikza inyzo — niy. \p \v 11 Itukytsa iharere humo paze! nikaranaha. Inahyrizikpo naha humo ma ahabyitsa nikaranaha. Atatsa mybarapetu ja mykara iwa mytsaty nikaranaha. \s1 Sesus tuk zinymyrykynahatsa petoktsa ahatsa bo natakaha. \p \v 12 Kyze Sesus meky watu itahyrity niyzik petoktsa ahatsa bo natakaha. Niukurunahaze amytsĩ eze natakaha. Situk nipamykysoko. \v 13 Iwatsahi ziksizonaha. Itukytsa bo nipamykysokonaha. Siharere humo kino niwatihi itukytsa ma ahabyitsa nikaranaha. Asaktsa mybarapetu ja mykaranaha iwa mytsaty nikaranaha. \s1 Sesus tuk zinymyrykynahatsa bo natakaha. \p \v 14 Iwaze zinymyrykynahatsa õse ahatsa bo natakaha. Tahadisahakanahaze sibo natakaha. Ma zikahabyitsa nisibetsakak. Tahaoktsĩnahatsa humo nisibetsakak. Ustsa harere humo inahyrizikpo naha soho batu ma ahabyitsa iwatahi nisibetsakak. \v 15 Iwaze ispe niy: \p — Nanabyitaba tynakaranahaktsa! Sihudikhudikwy taba wasania ty abazubatsa bo tytsasonahaktsa! — niy. \v 16 — Aty kaharere bo hyỹ my zeka kahumo tispirikporẽta mozik atahi imysapybara ty myzeka Deus piokzohik. Ata kino piharasuhikze iwatawyhyta katukta my, atahi Deus myzo bo pioktyhyryk. Aty kahumo ispirikpobyi zeka imysapybara ty my zeka ba ziokzo, imysapybara ty nikara ituk tawahi mynapykyryk. \v 17 Asaktsa kahumo sispirikporẽtsa Deus zikwy piwatawynaha. Kahumo hyrikosotsa sapybaratsa tysiksiwyhiknaha. Mektsa harere ty mopamykysokonaha. \v 18 Pyryhyk ty paik maha zeka ba zikyrikosokdanaha. Tumy tsarawyhyha ty pikunaha zeka ba zikyrikosokdanaha. Simyitsapyritsa tahatsyhyrype ty tsika maha zeka, mysizororowy sakurẽtsa moziknaha — Sesus niy. \s1 Sesus bijoikpe bo nido. \p \v 19 Taharere nitsasobaze jobo bijoikpe bo Deus zioktyhyryk. Tazo tuk ipanuryk taba mynadyhyky niy. \p \v 20 Iwaze itukytsa nitururuknaha. Nanabyitaba Deus wasania ty natsasokonaha. Hawa ha ty kytsa batu zikaha ana ty hi Deus zikwy humo nikaranaha. Iwatsahi kytsa siharere bo hyỹ niahaze Sesus humo sispirikporẽtsa niyziknaha. Sipehakatsa hi nisispirikpoko. Deus zikwy humo ziwatawykynaha, Sesus nisitsumuẽhĩkĩ iwatsahi myzubaha siharere bo hyỹ nikaranahaze Sesus humo sispirikporẽtsa niyziknaha. Niwazuba.