\id LUK - Rikbaktsa NT -Brazil 2011 (DBL -2013) \h Rukas \toc1 Rukas wasaniha Sesus soho ziwatahaka \toc2 Rukas \toc3 Rk \mt1 Rukas wasaniha Sesus soho ziwatahaka \ip Taparaka Rukasta batu Sesus tuk pão, bykyze zuba Sesus tazo bo ziksizoze ihumo tispirikporẽta niyzik. Sudeubyita tu nokponi zizuruku Toroade hudikhudikwy anaeze Pauro ibo zihobyk. Myzororowykytsa niy. Deus hyrikoso ziapewywyky iwatahi Sesus soho ziwatahaka. \c 1 \p \v 1 Uta Teopiro bo piwatahaka. Kyze tapara sizubarẽtsa kytsa papeu humo botu ziwatahanaha katsa mybaze hawa tsinynaha ziwatahabanaha. \v 2 Tapara zinynahatsa kino mybo nitsasobanaha Deus harere kino niwatihi nitsasobanaha. Ikia tsahyrinymyrẽta botu wasaniha soho niy. \v 3 Abaka uta kino tubabatu kahyrinymyrẽta. Iwatahi uta kytsa iksipeha: \p — Hawa skaraba niy — iky. Kabo sizubarẽtsa nitsasobanaha. Iwatahi uta ikia bo pykyhytu piwatahaka. \v 4 Iwatatu tsipinymyry wasani tsimy. Kytsa ikia bo botu nitsasokonaha wasani hỹ. Tapara mopamykyso Sakarias soho ioke niwatihi. \s1 Suão Batista nipuruk naha soho. \p \v 5 Kyze Erodes pehatsa Sudeutsa hudikhudikwy eze tuze Sakarias niy. Deus wahoro zubata eze ziknapamykysokota niy. Abias astsabarẽtsa niy Deus wahoro zubata eze nikara. Abias atsatubarẽtsa tsekokatsa ziknapamykysokonahatsitsa niwatihi. Atatsa ioke Arão tsekokatsa ikny niy. Arão niwatihi Deus wahoro eze ziknapamykysokota. Isabeu inarokotatsa. \v 6 Isukzakata zikzuruku harape tuk Deus harere bo hyỹ ziknakaranaha iwatahi Deus isukzakata soho tihi: \p — Wasani mynakaranaha — niy. Kytsa isukzakata soho humo wasani nikaranaha. \v 7 Batu ihyrytsa ka. Iwatatsahi ibykyhy byitatsa zikzuruku. Ihyrytsa ahabyita tu nitsaikbanaha. \p \v 8 Kyze Sakarias Deus wahoro zubata bo niy. Anaeze Deus tuk tarabaja nikara. Ziknapamykysokota humo tarabaja nikara. Abias astsabarẽtsa tarabaja nikara. \v 9 Tapara ustsa ziknapamykysokonahatsitsa ibo nitsasokonaha: \p — Abaka ikiazakta! Ikia hi Deus wahoro zubata bo tsimytsuk. Tsimytsukze anaeze Deus bo jokmorẽnikia ty tyziwezoko — niaha. Hyỹ niy. \fig |src="LB00263B.TIF" size="span" copy="Louise Bass ©The British & Foreign Bible Society, 1994." ref="Rukas 1.9" \fig* \v 10 Deus wahoro zubata bo nitsuk. Jokmorẽnikia ziwezokoze aparakbahatsa isturupeze Deus bo nipamykysokonaha. \p \v 11 Niytahi atsoko bijoikpe iknykta Deus tsumuẽhĩtsa ibo inasik. Iwezowy baze jokmorẽnikia niriktohoko. \v 12 Sakarias ibo nikozoze ihyrinymyrybyita nikara. Iwatahi ipokso nipyby. \v 13 Bijoikpe iknykta Deus tsumuẽhĩtsa ipe niy: \p — Apyby byitykta! Ikia tsikzapykykynaha Deus ziwaby. Aba aoke tabykyhy. Atse mopurukze Suão ty tsipinaro niy. \v 14 Ikia atse mopurukze akurẽta tsimozik. Kytsa kino niwatihi atse humo sakurẽtsa moziknaha. \v 15 Deus okze ka maku myhyrizikwani mozik. Iwatahi duabohotsa tsik ty ka tsõ tsõbyity my, tsõsĩ humo kino niwatihi tsõ tsõ byity. Taje arakokeze tuze Deus ituk mynapykyry. Deus hyrikoso piakse, mopurukze tu Deus hyrikoso ituk mynapykyryk hỹ — niy. \p \v 16-17 — Atse taypykze Sudeutsa Deus bozo mysioktyhyryk. Atse Erias wata mozuruku. Erias Deus hyrikoso tuk zikzuruku. Atahi Deus zikwy ziwatawy. Deus harere ziwatawyky. Atse niwatihi Deus zikwy piwatawyky. Atahi kytsa Deus zipehata weryk pizozikbawy. Izotsa mytsatyziu maha. Sihyrytsa bo mytsaty maha iwatsatu niharapepehakanaha nakokozonaha atse harere humo mykaranaha. Abaka kytsa Deus harere bo hyỹ maha. Iwaze Deus zipehata mozumuze ityryktsa botu piperykynaha — niy. \p Iwaze bijoikpe iknykta Sakarias bo itse soho nitsaso. \p \v 18 Niytahi Sakarias ipe niy: \p — Iwaze sa kaoke tabykyhy tsimy. Hawa sa aharere baba. Utakta ba iktsaikba kaoke kino niwatihi nitsaikba. Iwatatsatu sa tabykyhy — niy. \p \v 19 — Utakta Deus tsumuẽhĩtsa Deus tuk mynapykyryk. Utakta kanaro Kabarieu. Deus zikpehata hi abo iknasik. Iwatahi wasania ty mopamykysoko. \v 20 Iwatahi ikia wabyziutykta kaharere bo yhỹ ahabyita hi iwatahi tsimyharerebyri. Atse mopurukze tsipaharerezo. Kaharere ka wasaniha — niy. \p \v 21 Kyze aparakbaha Deus isturupeze ziperykynaha. Sakarias Deus wahoro ekze izoik ziperykynaha. Aparakbaha paikpa iktsa nikaranaha. \p — Amy skaraba atahi Deus wahoro eze tu batu aidy puke ziky — nikaranaha. \p \v 22 Izoize niharerebyri. Sakarias Deus wahoro eze tuze itsotospyk waha zinyhik. Mytsotospyk waha ana hi zinymyrynaha. Bijoikpe iknyktsa bo iktsa niy. Myzubaha okze tu niharerebyri iwatahi tatsyhyrypetsa ty zuba pawyk nikara. Taharek ty zuba zikziwatawyky. \p \v 23 Iwaze zuba Sakarias tarabaja Deus wahoro zubata eze zepykze tawahoro bo ziksizo. \v 24 Taoke zityrykzuwyze tabykyhy. Estuba tsyhyrywa byzoje zetsuze tawahoro eze tu ziknapykyryk. Isabeu tihi: \p \v 25 — O Deus tsiksapywyky. Kahumo tsimypokzitsiukrẽta. Taparaka kasikpybyrẽtatsa. Kabykyhy byizeka kasikpybyrẽtatsa. Abaka batu. Batu kasikpyby. Iwatatsahi ikbykyhy hỹ. Abaka aparakbaha humo batu kasikpyby. Iwa ikbykyhy tatsatu Deus ziksikpybybyri — Isabeu nikara. Iwatatsahi Sakarias oke tabykyhy. Ibykyhyhuk byitatsa tu tabykyhy niy. \s1 Sesus Kiristu nipuruk naha soho. \p \v 26 Kyze usta byzoje eze Deus bijoikpe iknykta Maria bo izipeha. Bijoikpe iknykta Deus tsumuẽhĩtsa Maria bo inatakaha Kabarieu inarokota. Deus zipehata. Deus ipe niy: \p — Maria pe nawa tykta Kabarieu atatsa Nasare ezektatsa bo — niy. \p Hyỹ niy. \p \v 27-28 — Maria ityrykduwyhybyitatsa tu tabykyhy. Ikia atatsa bo wasania ty tsimy — niy. Iwaze byri puẽtsikze Sose atatsa piakse. Sose Dawi tsekoka niy. Iwaze atatsa bo bijoikpe iknykta inasik. Atahi: \p — O Deus atuk mynapykyryk — niy. \p \v 29 Tsipybyrẽtatsa iharere pokso nikara. — Hawa ha skaraba — niy. \p \v 30 — O apyby byityktsa Maria. Deus ahumo papokzitsiki. Ikia tuk mynakara. Aba tsipabykyhy. \v 31 Atse mopurukze Sesus ty tsipinaro. Taypykze maku myhyrizikwani mozik. \v 32 Aparakbaha isoho humo “Deus tse” maha. Deus tyryktsa tuk mynapykyry ba zikpyk — niy. Deus hi Sesus Sudeutsa pehatsa mozik Dawi wata, ahadiri mypehatsa wata. \v 33 Sesus Sako tsekokatsa pehakatsa. Sesus Deus tyryktsa tuk mypehatsa tawahi mynapykyryk. \p \v 34-35 Maria ipe niy: \p — Hawa sa katyrykduwyhybyitatsa tu sa pikbykyhy — niy. \p — O atyrykduwyhybyitatsa tu tsipabykyhy Deus hyrikoso humo tsipabykyhy. Iwatatsahi atyrykduwyhybyitatsa tu tsipabykyhy niy. Iwatsahi kytsa atse soho humo. “Deus tse” maha — niy. \p \v 36 — Wabyty! Ajetsy Isabeu ibykyhyhuk byitatsa tu abaka tabykyhy nitsaikbatatsa tu tabykyhy hỹ. Tapara kytsa tsasowy “batu ibykyhyhuk” nikaranaha. Abaka tabykyhy tatsa estuba tsyhyry wa byzoje zetsuze. \v 37 Aba itse mopuruk. Deus tuk batu amy tohi ihokdaha — niy. \p \v 38 — O nawa my. Deus pikpehaze hyỹ my. Katyrykduwyhybyitatsa tu katse mopuruk. Ikza hyỹ my — niy. \p Niytahi bijoikpe iknykta hokda zuba niy. Batu ity nyzo. \s1 Maria Isabeu bo inakozore. \p \v 39 Bykyze Maria Isabeu bo harakoso bo atsoko niparak. Isabeu wahoro bo zumu. Ana hi hudikhudikwy Sudejaka. \v 40 Sakarias wahoro bo paku niy. Isabeu ziharapyryk. Nipamykysoko. \v 41 Atatsa Maria harere ziwabyze ibykyhy iarakokeze tsakurẽta nikara iwatahi kuanare kuanare nikara. Deus hyrikoso Isabeu tuk mynapykyryk. \v 42 Iwatatsahi Maria bo opykani nipamykysoko: \p — Deus pasapywyky. Ikia hi akurẽtatsa tynapykyryk. Awaky wytykyryk tynasiyzikwyky. Abykyhy niwatihi tsakurẽta. \v 43 Parakbaha okze tu ikza myhyrizikwanibyitatsa tu my. Hawa tsikytatsa ikia kapehatsa je kabo tsimynakozore. \p \v 44 Aksoho iwabyze atakta kaharakokeze tu kuanare kuanare nikara. Tsakurẽta iwatahi kuanare kuanare nikara. \p \v 45 Ikia bijoikpe iknykta Deus tsumuẽhĩtsa harere humo hyỹ tsiky. Iwatatsahi akurẽtatsa. Iwaze Deus harere humo aspirikporẽtatsa akurẽtatsa tsimy — Isabeu niy. \s1 Maria Deus bo nisakibazikik. \p \v 46 Niytatsahi Maria Deus bo nipamykysoko: \q1 — Ikza tihi: O Deus ikia zuba tsamysapyrẽta. \q2 Ikia humo kakurẽtatsa. \q1 \v 47 Deus bo mykara zeka ipokzi kakurẽtatsa. \q1 \v 48 Iwatahi kabo mytsaty niy. Nanabyi humo kanamybyitatsa tu sa atsumuẽhĩtsata mozik. \q2 Abaka myzubaha kape maha Deus atatsa humo tsimypokzitsiarẽta mykaranaha. \q1 Wabyty! Myzubaha eze mopamykysokonaha “Deus ziktsumuẽhĩkĩ” mykaranaha niy. \q2 Abaka aparakbaha sitsekokatsa niwatihi kasoho \q1 “Deus atatsa humo zisapywyky” mykaranaha. \q1 \v 49 Deus kino atatsa tsyhyryze tsihokdaharẽna zik niy. \q2 Atahi tsizikwyrẽta. Atahi mekywata. \q1 \v 50 Deus aparakbaha humo tsimypokzitsiarẽta. Iwatsahi sispirikporẽtsa moziknaha. \q2 Abaka aparakbaha, \q1 sitsekokatsa kino niwatihi \q2 Deus sihumo tsimypokzitsiarẽta. \q1 \v 51 Deus ziwatahaka tsihyrinymyrẽta hiba. Sizubarẽtsa mytsaty maha zeka “uta zuba mypehatsa” sisopykyktsa asahi mysipykik. \q2 Iwaze kytsa siharere tsihikbyitsa moziknaha. \q1 \v 52 Ispehatsa sihudikhudikwy ezektsa niwatihi mysipykik. Myhyrizikwybyitsa hi \q2 myhyrizikwanitsa moziknaha. \q1 \v 53 Siarapanikitsa disahawy ka tsizubarẽna mopykyryknaha. \q2 Sinamynikitsaktsa mysinamybyri. Batu amy tohi mykaranaha. \q1 \v 54 Iwa Deus Sudeutsa mysitsumuẽhĩkĩ. \q2 Tatyryktsa mysitsumuẽhĩkĩ. \q1 \v 55 Tubabatu Deus harere mydiritsa ispirikze niy. \q2 Abaka wasani niy. Sibo nitsasoko: “Ikiahatsa humo kamypokzitsiarẽta” niy. \q1 Mydiritsa bo Abarão tsekokatsa bo iwa. \q2 Deus taharere humo ba zikspiriktsokda \m Iwa Maria Deus soho humo nikara. \p \v 56 Iwaze byzoje harakykbyihi zitsuze Maria Isabeu tuk niapykyk. Iwaze tawahoro bo ziksizo. \s1 Suão Batista purukwy. \p \v 57 Iwaze Isabeu bykyhy nipuruk. \v 58 Itukytsa, iututsa pauktsitsa kino niwatihi sakurẽtsa niapykyryknaha. Isabeu tse humo sakurẽtsa. Ziwabynahaze Deus atatsa humo tsimypokzitsiarẽta, iwatsahi sakurẽtsa niyziknaha. \p \v 59 Niahatsahi izumukunaha. Iwatsahi ibykyhy tsibik pipiakzyknaha. Kyze ibykyhy tsibik mytsyhyrytsa asiba nisipykze kytsa izumunaha. Zinaro tsihikiknaha Sakarias ty izo naro ty zinaro tsihikiknaha. \v 60 Ije ispe niy: \p — Batu zik. Sakarias humo batu inaro tsihik. Inaro babaka Suão — niy. \p \v 61 Iwaze ipe niaha: \p — Ikiatsaktsa zik anahumo ka batu atukytsa naro kok — nikaranaha. \p \v 62 Niahatsahi izo pe niaha. \p — Askyrywy sa tsipinaro — niaha. Sakarias niharerebyitahi iwaze kytsa ibo tahatsyhyrypetsa ty ziwatawykynaha zuba. \v 63 Niytahi Sakarias kino: \p — Kabo iwatahawy ty nynytynaha — niy. Hyỹ niaha. Iwaze ziwataha — Inaro ka Suão. — Aparakbaha paikpa iktsa nikaranaha sipybyrẽtsa nikaranaha. \p \v 64 Iwazebabatu Sakarias inataharerezo. Tsakurẽta. Iwaze nipamykysokozo. Deus pe niy: \p — O Deus ikiahi tsamysapyrẽta — niy. Iwa Deus bo nipamykysoko. \v 65 Iututsa pauktsitsa iwaha pokso hi sipybyrẽtsa nikaranaha. Nanabyitaba wasaniha Suão soho nitsasokonaha. Harakoso Sudeja eze tuze Suão soho ty nipamykysokonaha. \v 66 Ziwabynahaze mytsaty nikaranaha: \p — Hawa sa ibykyhy mozik Deus zikwy ituk mynapykyryk — nikaranaha. \s1 Sakarias Deus soho nitsasokota niy. \p \v 67 Iwaze niytahi nipamykysoko. Deus hyrikoso ituk ziknapykyryk. Iwatahi nipamykysoko. Atahi: \q1 \v 68 — Ikiahatsa Deus bo tsimypamykysokonaha. “Ikia hi tsamysapyrẽta. \q2 Ikia zuba wasani tsimykara. Iwaze ikia soho humo myharereziurẽtsa tsimaha” niy. \q1 Kyze Isareu tsekokatsa, Sudeutsa Deus humo myspirikporẽtsa. \q2 Katsaktsa Deus humo myharereziurẽtsa. Deus tyryktsa tsimoziknaha. \q1 Ata kino tatyryktsa bo mymyoktyhyryk — niy. \q1 \v 69 Deus mymyoktyhyrykta mybo myzipeha. \q2 Mymyoktyhyrykta Dawi tsekokatsa iknykta. \q1 Dawi mydiri Deus tsumuẽhĩtsa. \q1 \v 70 Tubabatu Deus simysapyrẽtsa bo nitsasokonaha \q2 asahi Deus harere sohokotsa nitsasoko: \q1 \v 71 — Deus ispirikze iharerebaba mymyoktyhyryk. Iwatahi mysukyrytsitsa ba zik mybanaha. \q2 Iwaze kytsa myhumo siakyriukrẽtsa ba zik mybanaha. \q1 \v 72 Deus mydiri humo tsimypokzitsiukrẽta. \q2 Katsa myhumo niwatihi tsimypokzitsiarẽta. \q1 \v 73 Tubabatu Deus Abarão bo taharere baba ty niy. \q2 Abarão taparakta mydiri niy. \q1 \v 74 “Ikiahatsa pahaoktyhyrykta pipeha” niy. \q2 Abaka taharere bo mytsaty niy. \q1 \v 75 Mymyoktyhyrykta pipehahik my nikara. \q2 Mymyoktyhyrykta pipeha iwatsahi mysapyrẽtsa tsimoziknaha. \q1 Mysukyrytsitsa ba zik mybanaha. \q2 Mysukyrytsitsa pokso batu mypyby. \q1 Niahatsahi tyzibyituhukunahatu Deus tsipitsumuẽhĩnaha. \q2 Deus pokso batu mypyby — niy. \q1 \v 76 — Ikia kaskyrywy Deus sohokotsa tsimozik. \q2 Ikia mymyoktyhyrykta haraze tsimy. \q1 Kiristu Deus bo mymyoktyhyryk. \q1 \v 77 Iwaze mozumuze sizubarẽtsa ahumo mytahazozikymybanaha. \q2 Mymyoktyhyrykta humo mokymynaha. \q1 Iwaze hi aparakbaha bo mopamykysoko: \q2 “Deus sisopyksapybyikitsa nikaranaha iwatsatu mysiokzohik. Deus kino mysioktyhyryk. \q1 Iwatsahi Deus soho humo sispirikporẽtsa.” \q2 Ikia humo Deus soho aparakbaha sispirikporẽtsa myziknaha niy. \q1 \v 78 Iwaze Deus myhumo tsimypokzitsiarẽta. \q2 Tsimysapyrẽnikita my. \q1 \v 79 Abaka atakta mybo bijoikpe iknykta okoro hyritywaka katsa mybo myziharamweke. \q2 Haramwe humo iktsa mahatsa watsa mypobyri katsaktsa mymyoktyhyrykta humo myspirikporẽtsa. \q1 Taparaka miwa ahaburuk ziknaukurunahaze ky waha. \q2 Abaka haramwe waha niyzik. \q1 Iwatsahi kytsa mohyrikosokdanahaze batu sipyby. \q2 Katsa batu mykyriuk. Katsa mykurẽtsa — niy. \p \v 80 Iwaze Sakarias Deus harere nitsasoko niy. Itse taypykykze Deus harere bo hyỹ mykara. Tsipaikrẽta mozik jerukbara bo niparak. Atazuba zikziuruku. Aiba zuba Deus tyryktsa bo niy. \c 2 \s1 Sose, Maria ahatsa tahahudikhudikwy Berẽhe bo niukurunaha. \p \v 1 Sesus Kiristu purukwy. Deus zipehata mymyoktyhyrykta. Kuirini Sirija ezektsa pehatsa. Aukusto sizubarẽtsa pehatsa niy. Homa ezektsa pehatsa ityryktsa tuk niy. Aukusto tihi: \p — Ikiahatsa ahazubarẽtsa nabo pãotaha! niy. \v 2 Taparaktsa ahadiritsa hudikhudikwy bo tsiksizonahaktsa! Anaeze aty ahanaro piwataha — niy. \p \v 3 Hyỹ niaha. Iwaze kytsa sizubarẽtsa ziksikinaha. \p \v 4 Sose Nasare ezekta. Nasare Karireja eze tu niy. Iwaze Berẽhe bo zumu. Tubabatu Sose taparaktsa idiritsa Berẽhe eze nipupurukuknaha. Dawi inarokota. Iwatsahi Berẽhe bo zumunaha. Maria ituk zumuku. \v 5 Puẽtsikze zuba Sose atatsa piakse. Maria tabykyhytatsa Berẽhe bo zumu. Anabo zumunahaze wahoro inahareknaha. Batu iwewehe. Pikuzatsa parik zuba asa wanu sapy zuba. \p \v 6 Anaeze, Berẽhe eze ibykyhy nipuruk. Ibykyhywyzytykta nipuruk. \v 7 Nipurukze panu ty ziakwaraka. Pikuzatsa disahawy suk eze tyhoek niy. Iwaze nipurukze Sose taskyrywy zinaroko Sesus niy. \s1 Bijoikpe iknyktsa hozipyrykzatsa perykytsitsa bo nitsasokonaha. \p \v 8 Kyze Berẽhe baze tu hozipyrykzatsa perytsitsa. Unata eze hozipyrykzatsa nisiperykynaha. \v 9 Iwaze unata bijoikpe iknykta Deus tsumuẽhĩtsa sibo natakaha. Deus tsumuẽhĩtsa bo nikozonaha. Sibaze okoro ziky waha niukuru. Sipybyrẽtsa nikaranaha. Bijoikpe iknykta: \p — Ahapybybyihuktsa Deus hi izikpeha, ahabo wasaniha motsasoko. Tsipiwabynahaze ahakurẽtsa tsimoziknaha. \v 10 Aba Berẽhe eze Kiristu nipuruk. \v 11 Ibo tynakozorenaha! Ibykyhy panu eze iakwarahata. Pikuzatsa disahawy suk eze mohoeke. \v 12 Iwaze hi ikiahatsa tu tsimyzinyrenaha yhỹ tsimaha — niy. \p \v 13 Nitsasobaze bijoikpe iknyktsa sizubarẽtsa ibo atsoko inatakahanaha. Deus bo sizubarẽtsa sakurẽtsa nisakibazikiknaha. \p \v 14 Asahi Deus bo: \p — O ikia humo ka mykurẽtsa. Ikia hi tsamysapyrẽta Deus wasani tsimykara. Ikia hi taparata bijoikpe ezekta. Mybarawy ezektsa niwatihi sakurẽtsa mykaranaha. Ikia tynasipokzitsiki iwatsahi sakurẽtsa moziknaha — niaha. \p \v 15 Kyze bijoikpe iknyktsa ziksizonahaze hozipyrykzatsa perytsitsa kino: \p — Aidyktsa! Berẽhe bo tsimynakozorenaha! Deus katsa mybo nitsaso. Deus tatsumuẽhĩtsa mybo zipehaka. Tsimynakozorenaha! — nikaranaha. Yhỹ niaha. \p \v 16 Iwaze atsoko anabo niukurunaha. Maria Sose ibykyhy iwatsa bo zumunaha. \fig |src="CN01625b.tif" size="span" copy="© 1978 David C. Cook Publishing Co." ref="Rukas 2.16" \fig* \v 17 Ibykyhy pikuzatsa disahawy suk eze nihoeke. Hozipyrykzatsa perytsitsa Berẽhe ezektsa bo nitsasokonaha. \v 18 Berẽhe ezektsa bo wasania ty nipamykysokonaha. Sakurẽtsa nikaranaha. \v 19 Nipybynaha. Maria kino siharere ziwabytatsa tu mytsatyziu nikara. Bykyze hozipyrykzatsa perytsitsa ziksizonaha. Sakurẽtsa nikaranaha. \p \v 20 Deus bo nisakibazikiknaha. Asa kino: \p — O ikia humo ka mykurẽtsa. Bijoikpe iknytsa humo mykurẽtsa. Jaba Berẽhe eze Kiristu Deus zipehata nipuruk. Nitsasokoze wasani niy — nikaranaha. \p Bijoikpe iknykta harere ty asta hareretu nikaranaha. Iwa ziksizonaha. \s1 Sose Sesus ty zinaro. \p \v 21 Kyze estuba mytsyhyrytsa asiba nipykze Sose, Maria tahatse zipiakzyknaha taparaktsa sopykwy ty nikaranaha. Sesus ty zinaronaha. Tapara tu bijoikpe iknykta Deus tsumuẽhĩtsa Maria pe niy: \p — Bykyze abykyhy mopurukze Sesus ty tsipinaro — niy. Iwa bijoikpe iknykta ipe niy. Iwatsahi Sesus ty zinaronaha. \s1 Izo ije ahatsa Sesus Deus wahoro zubata bo zioktyhyryknaha. \p \v 22-23 Niahatsahi izotsa Serusarẽhe bo Sesus zioktyhyryknaha. Tubabatu Moises Deus harere ziwatahaka Sudeutsa bo: \p — Kyze estuba byzoje zirahaze makuskyry nipuruk, ikiahatsa ziknapamykysokota bo siraratsa ty nyny tsimaha. Ziknapamykysokota siraratsa ty Deus okze mysiba — niy. Iwaze makuskyry je wasani niyzikzo. Tabykyhy humo tsakurẽtatsa. Iwatsahi Sose Maria iwatsa Serusarẽhe bo tahatse Deus wahoro zubata bo zibykyknaha. Iwatsahi ziknapamykysokota bo zibykyknaha. Deus bo Sesus ziwatawykynaha. \v 24 Isukzata amytudutsa petoktsa ty ziknapamykysokota bo nyny niaha. Iwaze ziknapamykysokota amytudutsa Deus okze tysiba. Tubabatu Moises Deus harere Sudeutsa bo nitsasoko: \p — Wytyk tapara makuskyry pepurukze. Deus makuskyry soho motsaso: \p “Abykyhywyzytykta, atakta metutu kabo nyny tsimy. Katsewata. Kabo metutu abykyhywyzytykta humo” mykara. \p Iwatsahi Sose Maria ahatsa Sesus ziknapamykysokota bo zibykyknaha. Siraratsa ziknapamykysokota bo nyny niaha. Deus harere humo amytudutsa petoktsa ty nyny niaha. Siraratsa ty nyny niahaze iwatsahi aparakbaha sihyrinymyrẽtsa, Maria wasani mozikzo — niaha. Moises Deus harere Sudeutsa bo nitsasoko: \p — Ziknapamykysokota bo siraratsa ty nyny tsimaha. Ziknapamykysokota Deus okze siraratsa mysiba. Taparakta bykyhy nipuruk — niy. \p Iwa Moises Deus harere ziwatahaka. \s1 Simeõ soho. \p \v 25 Aba ikia bo Simeõ soho piwatahaka. Kyze maku Simeõ inarokota. Atahi Serusarẽhe eze ziknapykyk. Tubabatu Deus harere humo nispirikpota. Deus harere bo hyỹ ziknakara. Atahi mymyoktyhyrykta piperyky. Mymyoktyhyrykta Sudeutsa bo myze sakurẽtsa moziknaha. Deus hyrikoso ituk tu hỹ. \v 26 Tapara Deus hyrikoso Simeõ pe niy. \p — Deus myzipehata tsipiny. Iwaze Deus myzipehata tsipinyze tu tsimyhyrikosokda — niy. \v 27 Iwaze izotsa ibykyhy tsibik tuk Deus wahoro zubata bo inapupunahaze. Deus hyrikoso Simeõ pe: \p — O ikia Deus wahoro zubata bokta — niy. Ata kino Deus wahoro zubata bo nitsuk. Izotsa Deus wahoro zubata bo Sesus zibykyknaha iwatsahi Deus harere bo hyỹ niaha. \p \v 28 Niytahi Simeõ Sesus ziny. Iwatahi zebykyk. Deus soho humo tsiharereziurẽta. Nitsasoko: \q1 \v 29 — Abaka kakurẽta. O Deus aharere humo wasani my. \q2 Hawa atsumuẽhĩtsa pe tsiky atsatu tsikykara. \q1 Uta abaka kakurẽta tu mohyrikosokda. \q1 \v 30 Abaka zipehata mymyoktyhyrykta iny — niy. Simeõ ibykykhy soho nitsasohozo: \q1 \v 31 — Atahi kytsa okzetu zipehata zumu. \q1 \v 32 Atahi haramwe hyrity wata. \q2 Hawa haramwe humo kytsa ske buruk mokozonaha. \q1 Katsa bipyritsa ahatsa niwatihi Deus ske bo mymyoktyhyrykta humo \q2 aparakbaha sihyrinymyrẽtsa. \q1 Bipyritsa bo izumu. \q2 Deus aparakbaha humo tsimypokzitsiarẽta iwatahi mybo izumu. \q1 Iwatahi zipehata bipyritsa bo niwatihi izumu. \q2 Atahi haramwe hyrity wata ahatyryktsa Sudeutsa bo zumu. \q1 Haramwe wata Sudeutsa bo \q2 iwatsahi kytsa okze ka siharereziurẽtsa moziknaha — niy. \p \v 33 Iypyktsa ije niwatihi paikpa mytsaty nikaranaha. Hawa ha ty Simeõ ibykyhy soho nitsasoko ana humo hi nipybybaiknaha. \v 34 Niytahi Simeõ Sesus je pe niy: \p — Wabyty! Deus abykyhy ziny. Sudeutsa sizubarẽtsa ihumo Deus harere bo batu yhỹ zikaha. Ustsa Sudeutsa ihumo Deus harere bo hyỹ zikaha. Sizubarẽtsa ihumo ba siakparawy. Deus atakta abykyhy ziwatawy iwatsahi hawa ha ty kytsa mytsaty mykaranaha ana humo hi tsihyrinymyrẽta. Iwaze kytsa Deus humo sispihikrẽtsa ihumo jokpitsĩhĩbara. \p \v 35 Ikia niwatihi ba asukatsihik. Abykyhy taypykze kytsa humo sinini mykara. Ikia kino niwatihi sinini tsimykara. Sinini ty sokorotsapu wata ty paskoik naha sinini tsimy — niy. \p Iwa Simeõ Maria bo nitsasoko. \s1 Ana inarokotatsa soho. \p \v 36 Kyze Deus wahoro eze Deus sohokotsata niy. Atatsa Deus wahoro eze ziknapykyryk. Ana inarokotatsa. Panuweu ste. Ase astsabarẽtsa. Nitsaikbatatsa oitẽta kwatero anos. \v 37 Tubabatu ibarikta nihyrikosokda. Ata tuk mytsyhyry wa ziytyk tseheze iwaze maku nihyrikosokda iwaze atatsa hi nipytsabyri iwatatsahi Deus wahoro eze ziknapykyryk. Iwatatsahi Deus bo ziknapamykysoko. Atatsa tu ziknatadukutu Deus bo ziknasakibaziki. \v 38 Iwaze baba tu izotsa Deus wahoro zubata bo inapupunahaze atatsa kino niwatihi izumu. Iwaze Deus bo nipamykysoko: \p — O kazo mykurẽtsa, ikia humo kakurẽtatsa. Ikia hi myhumo tsimypokzitsiarẽta — niy. \p Atatsa Sudeutsa sizubarẽtsa bo nitsasoko. Deus zipehata ziperykynaha. Asahi Deus tyryktsa moziknaha. Asahi Deus zipehata ibo mysioktyhyryk. \s1 Nasare bo ziksizonaha. \p \v 39 Deus wahoro eze zipykbanahaze tahahudikhudikwy bo ziksizonaha. Sose, Maria, Sesus ahatsa, Karireja bo ziksizonaha. Nasare bo zumunaha. \p \v 40 Iwaze Sesus tsiupyhyritorykrẽta taypykyk. Tsihyrinymyrẽta. Deus tatse humo tsakurẽta nikara. Ihumo iakparawy. Iharereziuwy. \s1 Sesus Deus wahoro zubata eze nitare. \p \v 41 Pororo ziknakara Sose Maria iwa ahatsa Sudeutsa myikaha bo nikozorenaha. Serusarẽhe bo niukurunaha. Simyikaha bo nikozore kozorekenaha. Deus taparaktsa nisitsumuẽhĩkĩ mytsaty ziknakaranaha. \v 42 Sesus niskyrybyrize Serusarẽhe bo zioktyhyryknaha. \v 43 Kyze simyikaha nepykze ziksizonaha. Sesus Serusarẽhe eze nitare. Iypyktsa ije ahatsa tahatse ty batu ityny. \p \v 44 — O kytsa tuk ja naukuru — niaha. Batu meky watu. Bykyze zunubaze, tahatykytsa bo situktsa kino niwatihi ispe niaha: \p — O mytse ja Sesus sa ikiahatsa tuk — niaha. Situkytsa kino: \p — O batu. Katsa batu ityny — niaha. \p \v 45 Iwaze itynybyitsa hi Serusarẽhe bo ziksizonaha. Tahatse ziberikinaha. \v 46 Kyze harakykbyihi zurunahaze. Deus wahoro zubata eze ibo zumunaha. Taparaktsa baze nidyhyky. Sihyrinymyrẽnikitsa harere ziwabyky. Situk zinymyryky. \p \v 47 Taparaktsa tihi: \p — O atakta tsihyrinymyrẽta — nikaranaha. Ije iypyktsa ahatsa nipybynaha. \v 48 Ije tihi: \p — O katse hawa sa tsimykara. Ikia pokzi batu myku. Botua tsikzaberikinaha — niy. \v 49 Sesus tihi: \p — Amo sa tsimozikberikinaha Utakta kazo wahoro eze iktare. Kazo zikpehata, nawa kasopyk — my. \p \v 50 Ipyktsa ije: \p — Amy skaraba — niaha. Batu sihyrinymyry. \p \v 51 Iwaze Sesus situk Nasare bo ziksizonaha. Zikzibyituhukutu hyỹ ispe nikara. Iwatatsahi ije tatse soho humo mytsatyziu nikara. \p \v 52 Iwaze Sesus zinymyrybaba. Itaypykze tsipaikrẽta niyzik. Deus ihumo tsakurẽta. Aparakbaha niwatihi ihumo siakparawy. \c 3 \s1 Suão Batista Deus wasania ty ziknatsasoko. \p \v 1 Iwaze Deus Suão bo nitsasokoze. Tiberias Sesa Homa pehatsa niapykyryk, Põtsio Piratus Sudeja ezektsa pehatsa, Erodes Karireja ezektsa pehatsa, Piripi Itureja ezektsa pehatsa, Piripi Tarakoita ezektsa pehatsa niwatihi. Atahi Erodes tsy. Iwaze Deus Suão bo nitsaso. Anas Kajapas taparaktsa Deus wahoro eze ziknapamykysokonahatsitsa. Risania Abirene ezektsa pehatsa niy. Iwa. \v 2-3 Suão Sakarias tse jerukbara eze Deus ipe niy: \p — Sizubarẽtsa pihik ty tysiharasusu — niy. Iwatsahi sispirikporẽtsa moziknaha. Ikiahi: \p — O kytsa ahasopyksapybyri tsimoewybaiknahaktsa Deus harere bo hyỹ tsimahaktsa — tsimykara. Pihik ty pahaharasusu zeka ahaspirikporẽtsa tsimoziknaha. Ikia tsipahaharasusuze kytsa mekywatsatu tsimoziknaha iwatawy. Niytahi Deus ahasopyksapybyritsa ky pahaokzohik. \p Iwatahi Suão buburu sak bo niukuru. Buburu Sorodão inarokota. Nanabyitaba Deus wasania ty ziknapamykysoko. \p \v 4 Taparaka Deus Isaijas bo nitsasoko. Isaijas Deus sohotsa. Deus harere Isaijas ziwatahaka: \q1 — “Maku jerukbara buruk hua mykara. Opykani mopamykysoko: \q2 ‘Pykyhytuty Deus ske bo tsimy’. \q1 Tsipiskezoze buruhuwa tsipiske. \q1 \v 5 Wytyk hoke taharatõtõ. Hara buruk piskezozikiknaha. \q2 Iske myiha humo tsihokdaharẽna buruhuwa tsizoziknaha. \q1 Batu iske sapy iwaze tiskeziurẽta mozik. \q2 Hawa kytsa iske pizozikiknaha nawaha Suão Deus zipehata haraze aparakbaha mysispirikpo \q2 iwatsahi kytsa Deus zipehata piperykynaha. \q1 \v 6 Aparakbaha Deus mykaraze iktsa maha. Deus bo ityryktsa mysioktyhyryk” niy. \q2 Nawa myske Deus zipehata mozumuku. \p \v 7 Kyze myzubaha Suão bo zumukunaha. Aparakbaha mysiharasusukuze. Ispe nikara: \p — Ikiahatsaktsa pyryhyktsa myrawy watsa — niy. Pyryhyktsa pokso tytururukiknaha. Ikiahatsa niwatihi. Aty sa ahape: \p — O ahasopyksapybyitsa tu tsikykaranaha iwatsahi Deus iakyriwy pokso tsimytururukiknahaktsa — niy. \v 8 Aba ikiahatsa Deus harere bo hyỹ tahaktsa. Kytsa bo batu ahamyi tsihikik tsipiwatawynaha. Aparakbaha tsiwatawynahaktsa. Ikiahatsa mytsaty ahabyitsa tsimykaranaha: \p — O Abarão taparakta mydiri. Iwatahi Deus myhumo bazik takyri — tsimaha. Batu ba. Ikiahatsa tihi: \p — Katsa zuba myhyrizikwani — tsimaha. — Ikiahatsa batu ahahyrinymyry. Deus haraharetsa tuk Abarão tsekokatsa mysisukni ziky. \v 9 Ikiahatsa wiharatatsa, aba botu wywyk zizowy. Iharatatsa buruk mysikakarenahaze. Hwi iharasapybyita tu izo bo pioktsokik — nikara. Hawa kytsa hwi isapybyitakta piwenaha nawa aty imysapybyikitsa tu mykara sinini ykarawy bo pipehaka. \p \v 10 Iwatsahi parakbaha ipe niaha: \p — Hawa skaraba tsimaha — nikaranaha. \v 11 Iwaze ispe niy: \p — Aty petok suk zeka estuba nynyty isukbyita bo. Aty idisahawykyta zeka disahawybyita bo nynyty — nikara. \p \v 12 Asaktsa ispehatsa tsyhyryze okyrysarobyktsitsa izumunahaze — O tymyharasusukta! — Suão pe nikaranaha: \p — O myhyrinymyrykytsa! Hawa skaraba tsimaha — niaha. \v 13 Suão tihi: \p — Okyrysaro ahapehakatsa ahape maha atsatu tsipiaksenaha. Ana ty zuba wabehyryk tsimaha! niy. Batu amy tohi tsimaha — nikara. \p \v 14 Sodadutsa niwatihi ipe niaha: \p — Hawa skaraba katsa kino tsimaha — niaha. Suão tihi: \p — Batu kytsa okyrysaro ty ka okok okok byitaha ikiahatsaktsa ahapaikrẽtsa humo batu tsiaksenaha. Ahakyriukrẽtsaktsa paik paik byitaha. Sipybyrẽtsa ikiahatsa pokso batu okyrysaro zebyknaha. Batu okyrysaro humo mybarapetu tsimaha. Ahapehatsa okyrysaro ty ahabo nyny my. Anahumo hi ahakurẽtsa tynakaranaha — nikara. \p \v 15 Niytahi aparakbaha batu sihyrinymyry. Suão harere humo. Sihyrinymyrybyitsa tu nikaranaha: \p — Aty skaraba Suão, Suão Deus zipehata ja. Tozeka ja Kiristu — nikaranaha. \v 16 Suão aparakbaha pe nikara: \p — Utakta pihik ty zuba pahaharasusuku. Usta mozumuta. Atahi tsimysapyrẽta myhyrizikwani. Utakta batu. Ipyrysuktsa mysibokik zeka kasikpybyrẽta. Utakta pihik ty zuba aparakbaha mysiharasusuku. Atakta maku hi Kiristu Deus zipehata Deus hyrikoso ahabo mynasik myzipeha. Deus hyrikoso rika wata ahabo mynasik. Hawa miwa rika humo amypubyri nawa Deus hyrikoso humo tsimysapyrẽna ty zuba pahahyrinymyry myspirikporẽtsa tsimoziknaha. Deus hyrikoso mynasikze ikiahatsa tuk mynapykyryk. \p \v 17 Kiristu mozumuze maku dua ty wabe mozikta wata. Mektsaktsa ispawaha pipapara. Siriktsa mysizozekeze ispa zipaparakanaha. Anawahi Kiristu aparakbaha metutu my. Izo bo mysisapywy. Asaktsa simysapybyitsaktsa sinini ykarawy bo mysipehahik. Anaeze izo ba zikbe naha byikia bo. Ustsaktsa simysapyrẽtsaktsa ituk tahawahi mynapykyryknaha. Iwa aparakbaha metutu mykara — Suão niy. \p \v 18 Kyze Suão niukuru, wasania ty aparakbaha bo nipamykysoko. Niukuruze wasania ty kytsa bo nipamykysoko. \v 19 Iwaze Erodes sipehakatsa Karireja eze zikniapykyryk. Suão tsipa humo tyzioktyhyk. Sakyriukrẽnikitsa hurukwy bo motsahuruk tsihikik. Nezeba Suão Erodes zipehaka. Erodias soho nitsasoko: Suão ipe niy: \p — Ikia atsy oke tsioktyhyryk batu iktsa zuba ziky. Ikia batu amysapy. Usa amysapybara ty tsikykara — niy. \p \v 20 Erodes zisapybyikik nikara. Aba usta imysapybara ty niy. Suão sakyriukrẽnikitsa hurukwy bo zipehahik niy. \s1 Sesus harasuwy. \p \v 21 Kyze Suão aparakbaha nisiharasusubaze Sesus ibo izumu ipe niy: \p — Tsikarasusukta — niy. \p Iwaze Suão Sesus hi ziharasusu. Sesus Deus bo nipamykysokoze bijoikpe sakpare niy. \v 22 Deus hyrikoso inasik. Deus hyrikoso amytudu hyrity wata inasik. Amytudu ipapyry bete inazo. Iaksoho bijoikpe iknyky ziwaby: \p — Ikiakta katse baba tahi. Ikia humo kamypokzitsiarẽta. Ikia humo kakurẽta — niy. Iwa Deus Sesus pe niy. \s1 Taparaktsa Sesus diritsa. \p \v 23 Sesus kino taypykze tirĩta anos Deus soho ty sizubarẽtsa nisihyrinymyryky. Iwaze Deus hyriziktsokzawy humo ziakbataze. Aparakbaha nipamykysokonaha: \p \v 24 — O atakta Sose tse ja — nikaranaha. Batu ba Deus tse babata zuba. \q1 Sose ta Eri tse niy. Eri ta Matate tse. Matate ta Rewi tse. Rewi ta Meki tse. Meki ta Sanai tse. \q1 Sanai ta Sose tse. Sose ta Matatias tse. \v 25 Matatias ta Amos tse. Amos ta Naũ tse. Naũ ta Esri tse. \q1 Esri ta Nakai tse. \v 26 Nakai ta Marate tse. Marate ta Matatias tse. Matatias ta Semei tse. Semei ta Sose tse. \q1 Sose ta Soda tse. \v 27 Soda ta Soana tse. Soana ta Resa tse. Resa ta Sorababeu tse. Sorobabeu ta Sarateu tse. \q1 Sarateu ta Neri tse. \v 28 Neri ta Mereki tse. Mereki ta Adi tse. Adi ta Kosã tse. Kosã ta Emadã tse. \q1 Emadã ta Er tse. \v 29 Er ta Sosue tse. Sosue ta Eriesa tse. Eriesa ta Sorĩ tse. Sorĩ ta Matate tse. \q1 Matate ta Rewi tse. \v 30 Rewi ta Simeõ tse. Simeõ ta Suda tse. Suda ta Sose tse. Sose ta Sona tse. \q1 Sona ta Eriakĩ tse. \v 31 Eriakĩ ta Merija tse. Merija ta Mena tse. Mena ta Matata tse. Matata ta Natã tse. \q1 Natã ta Dawi tse. \v 32 Dawi ta Sese tse. Sese ta Obede tse. Obede ta Boas tse. Boas ta Saro tse. \q1 Saro ta Nasõ tse. \v 33 Nasõ ta Aminadabe tse. Aminadabe ta Ami tse. Ami ta Esrõ tse. Esrõ ta Peres tse. \q1 Peres ta Suda tse. \v 34 Suda ta Sako tse. Sako ta Isake tse. Isake ta Abarão tse. Abarão ta Tera tse. \q1 Tera ta Nako tse. Nako ta Seruke tse. \v 35 Seruke ta Rakau tse. Rakau ta Pareke tse. Pareke ta Ebe tse. \q1 Ebe ta Sara tse. \v 36 Sara ta Kaina tse. Kaina ta Arapakasade tse. Arapakasade ta Sẽ tse. Sẽ ta Noe tse. \q1 Noe ta Rameke tse. \v 37 Rameke ta Metuserẽ tse. Metuserẽ ta Enoke tse. \v 38 Enoke ta Sarete tse. Sarete ta Marereu tse. \q1 Marereu ta Kaina tse. Kaina ta Enos tse. Enos ta Ses tse. Ses ta Adão tse. Adão ta Deus tse. Iwa niaha. \c 4 \s1 Satanas Sesus ziakzobyriki naha soho. \p \v 1 Sesus tuk Deus hyrikoso ziknapykyryk iwatatu buburu Sorodão inarokota bo ziksizo. Ziksizoze Deus hyrikoso jerukbara bo zioktyhyryk. Anaeze hyrikoso sapybara pehatsa Sesus bo zumuku. Diabo inarokota niy. Sesus bo izumuze atahi Sesus Deus harere bo ka yhỹ yhỹ byitykta ana nizihikik. \v 2 Sesus iharere humo batu yhỹ niy. Iwa estuba byzoje zirahaze Sesus hauk ahabyitatu niapykyryk. Byzoje estuba zirahaze irapa izumu. Hauk ahabyitatu zikzurukutahi irapa izumu. \p \v 3 Iwaze Diabo ipe niy: \p — Ikia Deus tse tihi zeka ta harahare pe. “Atsikara tuziktykta” — niy. \p \v 4 Batu Sesus niy. Tubabatu taparaktsa Deus harere papeu humo ziwatahakanaha: \p — Kytsa batu mydisahawy humo zuba mozurukunaha. Sizubarẽtsa disahawy hauk maha zeka sispitu zuba mykaranaha. Sizubarẽtsa Deus harere bo hyỹ maha zeka sakurẽtsa moziknaha. Sakurẽtsa — niaha. Iwa taparaktsa ziwatahakanaha. \p \v 5 Iwaze Diabo Sesus hara joboni tabo zioktyhyryk. \v 6 Ipe niyzo: \p — Nanabyi bo iktsa tykta — niy. Atsoko mybarawy tsizubarẽna nizokparaka. Aidy sityryktsa tuze niwatihi natakaha. \v 7 Diabo kino: \p — Uta anaty abo nynybaik my. Ikia hi sipehakatsa tsimozik. Sityryktsa ikia sopyk abazubata maha. Ikia asoho mynatsasokonaha “Atakta tsimysapyrẽta” mynakaranaha. Aba uta kapitão mybarawy ezekta myzubaha katyryktsa. Aty kakparawy zeka ibo mybarawy ty nyny my. Ikia kaokeryk aekaratsa humo puruk puruk zuba tsimy zeka kabo tsimytsaso zeka, “Ikia tsamysapyrẽta” iwa tsimy zeka mybarawy ty abo nyny my. Anamy mozik — niy. Iwa Diabo Sesus pe nikara. \p \v 8 Sesus: \p Batu niy. Tubabatu taparaktsa papeu iwatahaha humo. Deus harere ziwatahakanaha tihi: \p — Deus bo zuba tynapamykysokonaha “Ikia tsamysapyrẽta”. Ata kino zipehakaze ikiahatsa iharere humo zuba hyỹ tsimykaranaha — ziwatahakanaha. Iwa de. \p \v 9 Iwaze Diabo Sesus bo izumuzo. Diabo Serusarẽhe bo Sesus zioktyhyryk. Anaeze Deus wahoro zubata hara bete ziriktohohikare. Joboniha bo zioktyhyryk. Niytahi ipe niy: \p — Ikia Deus tse tihi zeka nabo wytyk bo tukutyny. Tyk bo tynapurukta! Taparaktsa wataha: \p \v 10 “Bijoikpe iknyktsitsa Deus tsumuẽhĩtsitsa ikia bo mynasipeha. Paperykynaha. Ikia humo simypokzitsiukrẽtsa” niaha. Ziwatahakanahazo. \v 11 “Haraharetsa bete tsimynaraha zeka bijoikpe iknyktsa aty paik maha. Iwatahi ba zikahyrikywy” niaha — niy. \p \v 12 Sesus: \p Batu niy. — Tubabatu taparaktsa Deus harere ziwatahakanaha. “Deus ta ba ziakzobyrinaha”. Hawa ha ty ikia tsimyzihikik Deus bo batu tsizipeha. Iwa taparaktsa ziwatahakanaha — niy. \p \v 13 Iwaze Diabo Sesus bo imysapybyikia ty zipehaka. Sesus iharere humo batu yhỹ niy. Diabo nipamykysobaze zerekekspyk. \s1 Sesus tahyriziktsokzawy humo ziakbata Karireja eze. \p \v 14 Sesus Karireja bo ziksizo. Deus hyrikoso ituk ziknapykyk. Myzubaha paikpa isoho ziknatsasokonaha. Isohowy ziwabybanaha. \v 15 Sesus Deus wahoro eze ziakbataze nisihyrinymyryky. Myzubaha iharere siakparawy. \s1 Sesus Nasare eze niapykyrykspyk. \p \v 16 Kyze Sesus Nasare bo ziksizo. Anaeze itaypyk. Iwaze mybyrykywy eze Sesus Deus wahoro bo pororo ziknakara. Deus wahoro bo nitsuk. \v 17 Niytahi ziknapamykysokota perytsa Deus harere ty papeu ty Sesus bo nyny niy. Iwaze kyik niy. Deus harere iwatahaha nitsasoko. Opykani haty nikara, sizubarẽtsa ziwabykynaha. Tubabatu Deus harere Isaijas ziwatahaka. Isaijas Deus sohokotsa Sesus papeu ty zoksapare niy. Niytahi papeu zikaha. Iwatahaha: \q1 \v 18 — Deus hyrikoso katuk mynapykyryk. Iwatahi uta sinamybyitsa bo zikpeha. \q2 Sinamybyitsa bo wasaniha motsasoko. \q1 Sihurukuhutsa bo zikpeha. Tysisapare. \q2 Sihyrizikubyitsa bo zikpeha. Tysizororowyta! Iwaze mokozozonaha. \q1 Sipokzitsiukbyikitsa bo zikpeha. Ahapybywytsitsa bo aidy pãotaha! \q1 \v 19 Uta sizubarẽtsa bo zikpeha. Ispe my “Deus tsimysapyrẽta. \q2 Myzubaha mysisapywyky. Sitsyhyryze Deus bo maha”. \m Iwa papeu humo ziwatahakanaha. Abaka iharere wasani mykara — niy. \p \v 20 Sesus iwatahaha opykani haty nikara. Papeu zihokbohik, iperykytsa bo nynyrezo niy. Iwaze dyhyzo niy. Kytsa Deus wahoro eze nidyhydyhykynahatsa nikozotoktokonaha. \v 21 Iwaze ispe niy: \p — Isaijas Deus harere ziwatahaka. Jabasykyri tsiwabykynaha. Abaka iwahi mykara — niy. \p \v 22 Sizubarẽtsa Deus wahoro eze ziwabykynahaze, Sesus humo siharereziurẽtsa. Iharere siakparawy. Ziwabykynahaze ihumo sipybyrẽtsa. Iwatsahi asa zuba nipamykysokonaha: \p \v 23 — Aty skaraba Sose tse ja — nikaranaha. Sesus ispe niy: \p — Tozeka ja ikiahatsa hi aharere tsimytsasokonaha “O mozororowykytsa ikia arahwiwy tsiku!” Amy ty ikia tsikykara botu tsiwabynaha hỹ. Kaparanaũ eze tuze ikia soho botu tsiwabynaha hỹ. Aba atsatu ahudikhudikwy eze tu tsimy. Ikia ahudikhudikwy eze niwatihikta kabo tsimy — nikara. \p \v 24 Uta ikiahatsa pe: \p — Hawa motsasoko wasani mykara. Deus sohokotsa tahahudikhudikwy eze tu zeka batu wasani sisopyk. Wasani habyitsa tu kytsa batu siakparawy — niy. Wasani mykarazo. \p \v 25 — Tubabatu Isareu eze hyritsikbyrize. Hyritsik baratu harakykbyi niytyk tseheze. Sirapa izumu. Iwaze Deus Erias haramukuka bo zipeha. \v 26 Atatsa Sarepata eze niapykyryk. Sidõ eze niapykyryk. Atatsa Sudeubyitatsa. Bipyri. Erias Deus sohokotsa atatsa bo zipeha. Haramukukaka sizubarẽza Isareu eze. Deus Erias zipeha haramukuka bipyri bo — Sesus nikara. \p \v 27 — Tubabatu Eriseu niwatihi Deus sohokotsa Isareu eze tu. Nama takõrõrõtsa ty nibibibakata. Sizubarẽtsa Isareu eze nibibibakanahatsitsa. Eriseu batu isty zororowy. Nama zuba zizororowy. Nama bipyri zuba — Sesus nikara. \p \v 28 Ana ziwabykynahaze kytsa Deus wahoro eze tahasakanikinaha. Tahakyrikinaha. \v 29 Inakyikyikbaiknaha, Sesus itsipa humo zioktyhyryknaha. Zikyrikinaha tahahudikhudikwy ekze zioktyhyryknaha. Tahahudikhudikwy hara bete nikaranaha. Hara joboni tabo zioktyhyryknaha. Iharatsupetowy bo tapetohikta nikaranaha. \v 30 Batu zikaha. Sesus sitazahara buruk niukuru. \s1 Maku ihyrikoso sapybara ibo pororo ziknakarata. \p \v 31 Sesus Kaparanaũ bo niukuru. Kaparanaũ Karireja eze ky. Anaeze Sudeutsa zinymyrykynahatsa wahoro bo nitsuk. Anaeze kytsa nisispirikpoko. \v 32 Mybyrykywy eze Deus wahoro eze nisispirikpoko. Paikpa iktsa nikaranaha: \p — O wasani nikara. Tsihyrinymyrẽta babata — nikaranaha. Sesus humo sispirikporẽtsa. \v 33 Anaeze estuba maku ata bo hi hyrikoso sapybara pororo ziknakaranaha. Sesus bo iktsa niyze ibo huahua niy. \p \v 34 Nipukaraka: \p — Hawa sa myty tsimy Sesus Nasare ezekta. Amy bo sa tsikzumu. Tsimymyiksiwyhik tsihikik sa. Ikia soho humo kahyrinymyrẽta. Ikia Deus zapehata — niy. \p \v 35 Sesus hyrikoso sapybara zipeha: \p — Aksobyity! Nabo pãoty — niy. Maku wytyk bo inaraha. Hyrikoso sapybara humo kytsa okze tu inaraha. Batu nabaze taty hyrikywy ahabyita. Sesus harere humo ziponaha. \p \v 36 Iwatsahi kytsa sizubarẽtsa ibaze tu nikozotoktokozonaha: \p — O amy skaraba Sesus hyrikoso sapybara pe: “Nabo pãotaha” myze hyỹ sisopyk — niaha. \p \v 37 Iwaze nanabyitaba Sesus soho ziwabykynaha. \s1 Sesus sizubarẽtsa nisizororowyky. \p \v 38 Sesus kyikyk niy. Deus wahoro ekze izoik. Iwaze Simaõ wahoro bo nitsuk. Anaeze Simaõ wapyry niapykyryk. Atatsa ityrykani ihumuẽzumu. Wahoro ezektsa Sesus bo nitsasokonaha. \v 39 Niytahi Sesus iwanu baze rikto niy. Ityryk ykzo pe niy. Iwaze ityrykani ihumuẽzumu iwatatsa tu mahani. Iwaze atsoko kyik niy, kytsa nisidisahawyky. \p \v 40 Iwaze zunabazoze sizubarẽtsa ituktsa simyitsapyritsa Sesus bo nasioktykynaha. Nanabyi nazukmuwykynahatsa Sesus bo nisioktykynaha. Iwaze simyitsapyritsa tatsyhyrypetsa ty sihumo paik nikaranahaze nisizororowybaik. \v 41 Hyrikoso sapybara kino niwatihi nisiksiwyhik. Asa kino kytsa ekze nisiksiwyhikze huahua niaha: \p — Ikiakta Deus tse hi. Deus pehaha hi — niaha. Iwatahi Sesus hyrikoso sapybara nisibetsakik: \p — Ahakso byitaha! — niy. Sihyrinymyrytsa Sesus hi Deus tse babata. Sesus Deus pehaha sihyrinymyrẽtsa iwatahi anatyhi — batu tyso — niy. Iwaze Sesus harere humo niaksohobyrinaha. \s1 Sesus wasaniha nitsasoko. \p \v 42 Iwaze inakyokze Sesus nio. Atazuba jerukbara bo niukuru. Kytsa sizubarẽtsa Sesus ziberikinaha. Zihobyknahaze ipe niaha: \p — Amo sa tsipiksikiri, mytuk tutarekta — niaha. \v 43 Sesus ispe niy: \p — Batu zik. Aba utakta ustsa hudikhudikwy ezektsa bo Deus harere humo mysispirikpo. Iwatahi ikzumu — niy. Deus soho ty mysispirikpo. Deus tyryktsa moziknaha. \p \v 44 Sudeutsa zinymyrykynahatsa wahoro bo anabo wasania ty nipamykysoko. Nanabyitaba ziknapamykysoko. \c 5 \s1 Sesus tuk zinymyrykynahatsa nisiwatawy. \p \v 1 Sesus zitsikpaparaknahatsa bo zumu. Asahi pinymyrynahatsa. Kyze Sesus pihikzotsabyri sak eze niriktohoko. Kenasere pihikzotsabyri inarokota. Myzubaha harape baze tu niriktotohokonaha. Zihyrizabaiknaha. Deus harere ziwabykynaha. Sesus Deus harere humo nisispirikpoko. Sizubarẽtsa ziwabykynaha. \v 2 Iwaze petoktsa tsarahatsa bo nikozo. Tsarahatsa nimyra eze niapykyknaha. Zitsikpaparakanahatsa botu ziponaha. Niahatsahi tahatõhõryk nitsapikiknaha. \v 3 Sesus Simaõ tsaraha bo takoro. Ipe niy: \p — Nabo pihik itsikpukte tohi bo zuk tykta! — niy. Yhỹ niy. Niytahi tsaraha eze dyhy niy. Sizubarẽtsa tsaraha eze tu nisispirikpoko. \p \v 4 Iwaze nisispirikpobaze Simaõ pe niy: \p — Tsaraha ty nabo maporik bo zoktykta! Anabo ahatõhõryk ty tsioktsoktsokzonahaktsa kytsa! — niy. \p \v 5 — O myhyrinymyrykytsa katsa dik botu tsitsikpaparakanaha. Unata batu istyzo. Iwatsatuza ikia harere zehita hyỹ my. Mytõhõryk taoktsotsokokzo — niy. \p \v 6 Iwaze Peduru tuktsa piknutsazokowy pihik bo zioktsotsokzonaha. Piknutsa estuba zubabyitsa nasizokonaha. Tõhõryk piknutsa inahareknaha, piknutsa humo asiba niaktsawakba. \v 7 Tahatõhõryk asiba zitsawakbanaha tahatuktsa bo huahua niaha. Tahatuktsa usta tsaraha ezektsa bo hua nikaranaha. \p — Pany. Aidytahaktsa. Nawazekta! Tymytsumuẽhĩnaha — niaha. Izumunahaze tsarahatsa petoktsa piknutsa ty inasihareknaha. Piknutsa tsakyrik ty asiba nitaboknaha. \v 8 Anabo Simaõ Peduru nikozoze Sesus okeryk taekaratsa humo puruk puruk niy. Sesus humo ispirikporẽta hi iwatahi taekaratsa humo puruk puruk niy. Ipe niy: \p — O ikiakta ẽryktohitu ziktotykta. Uta kamysapybyita mykara — niy. \p \v 9 Nipybybaiknaha. Piknutsa bo paikpa iktsa nikaranaha. Iwa kytsa kino niwatihi nipybybaiknaha. Piknutsa bo paikpa iktsa nikaranaha. \v 10 Tsiaku, itsy Suão ahatsa Sebedeu hyrytsa piknutsa estuba zubabyitsa humo nipybybaiknaha. Sesus ispe niy: \p — Ahapyby byihu ja! Tapara zikzitsikpaparakanahaze piknutsa ziknasizokonaha. Abaka ikiahatsa katuk mektsa ty tysitsumuẽhĩnaha. Kytsa bo Deus soho tynatsasokonaha. Ahaharere humo ka sizubarẽtsa Deus harere bo hyỹ maha — niy. \p \v 11 Iwaze tahatsaraha ty bybybyuhikare niaha. Tahatõhõryk zerekbaiknaha. Tahanamy kino niwatihi zerekbaiknaha. Iwaze Sesus hapik niukurunaha. \s1 Sesus inakõrõrõbaikta zizororowy. \p \v 12 Nakõrõrõbaikta asiba nibibibata tu zizororowy. \p Kyze Sesus hudikhudikwy eze tuze maku ibo izumu. Nakõrõrõbaikta. Atahi Sesus okeryk wytyk bo inaraha. Sesus humo tispirikporẽta iwatahi inaraha. Wytyk bo hok bohyk ahata inaraha iwaze ipe: \p — O tsahyrinymyrynikita, tsipitsihikik zeka tsipikzorowy — niy. \p \v 13 Sesus ihumo paik niy. Ikia pe — Yhỹ my. Uta pazororowykta — niy. Atsoko iakõrõrõtsa nihokdanaha. \v 14 Iwatahi Sesus ipe niy: \p — Sasabyitsa bo kaja sosobyity. Aba ikia Deus wahoro ezekta bo tsipawatawy! Hawa taparakta Moises papeu humo ziwatahaka atsatu ikia Deus bo nyny tsimy. Iwaze sizubarẽtsa azororowy piwabynaha — niy. \p \v 15 Iwatatu Sesus maku pe — Sosobyity. — Nanabyitaba Sesus soho nitsasoko. Iwatsahi kytsa Sesus bo zumunaha ziwabykynaha. Simyitsapyritsa kino niwatihi ziknasizororowyky. \v 16 Sesus kino jerukbara bo atazuba niparak. Anaeze Deus bo nipamykysoko. \s1 Sesus ityryk niakbabata zizororowy. \p \v 17 Kyze Sesus nisispirikpoko. Sizubarẽtsa ibo zumunaha. Pariseutsa, Moises harere ty nisihyrinymyrykynahatsa iwatsa zumunaha. Karireja iknyktsa, Sudeja iknyktsa, Serusarẽhe iknyktsa sizubarẽtsa iwatsa izumubanaha. Deus zikwy Sesus tuk ziknapykyryk. Iwatahi simyitsapyritsa nisizororowyky. \p \v 18 Kyze kytsa ityryk niakbabata zebykyknaha. Iwanu bete tu Sesus bo zebyk tsihikiknaha. Sesus bo ityryk niakbata zihoek tsihikiknaha. Batu dik. \p \v 19 Wahoro inahareknaha. Iwatsahi ityryk niakbabata tatuk batu paku niaha. Sizubarẽtsa humo batu paku aha. Iwatsahi wahoro hara bo zidokoronaha. Iziwy zipeksykiknahaze ityryk niakbabata wanu bete inaripiknaha. Sesus okeryk kytsa tazahara bo inaripiknaha. \v 20 Iwaze Sesus iharereziuwytsitsa pe niy: \p — O kytsa “Sesus myhumo tsimypokzitsiukrẽta” tsimaha. Iwatahi ikiahatsa humo kakurẽta — niy. Iwaze ityryk niakbabata pe niy: \p — O ikia tihi “Kasapybyita Deus humo batu yhỹ mykara” tsimy. Iwatatu paokzohik. Amysapybyita tu tsimykara tatu paokzohik inakokozo — niy. \p \v 21 Iwaze Pariseutsa, Moises harere humo zinymyrykynahatsitsa niwatihi mytsatyziu nikaranaha. Sesus harere humo tahakyrikinaha. \p — Amy skaraba. Hawa sa nitsasoko. Deus zuba mymyokzohik. Ata zuba isapybara ty piokzo mykara — mytsaty nikaranaha. Kytsa iwa mytsaty nikaranaha. \p \v 22-23 Sesus tsihyrinymyrẽta tu iwaze ispe niy: \p — O hawa skaraba kytsa. Iwahatu pahaokzohik my zeka tsihokdaharẽna. Batu zikozonaha. Uta kyiktykta my zeka ana humo kino tsihokdaharẽna. Nizororoze kazikwybaba humo ahahyrinymyrẽtsa. Iwatu utakta wyzik niwatihi my — niy. \v 24 Ityryk niakbabata pe niy: \p — O uta ape “kyiktykta! Awanu ty pohyrykty! Tsiksikta” — niy. \p \v 25 Atsoko inatarikto. Iwaze tawanu ty kokpuhyryk niy. Tawahoro bo ziksi. Deus bo nisakibaziki: \p — O ikia humo ka kakurẽta. Ikia hi tsikzororowy — nikara. \v 26 Sizubarẽtsa zinynahaze nipybybaiknaha. Deus bo nipamykysokonaha: \p — O Deus ikia humo ka mykurẽtsa. Niwa ha ty ka katsa batu tyny — niaha. \s1 Rewi Sesus tuk zinymyrykyta niyzik ituk niukuru. \p \v 27 Kyze Sesus niparak. Maku pehatsa tsyhyryze siokyrysarobykyktsa bo iktsa niy. Rewi inarokota. Siokyrysarobykwy sapy eze nidyhyky. Iwaze Sesus: \p — Pany kapikta! — niy. Hyỹ niy. \p \v 28 Kyikyk niy. Tanamy ka zerekbaik. Iapik niparak. \v 29 Niytahi Rewi tawahoro eze tamyikahaka. Kytsa siokyrysarobykyktsa sizubarẽtsa, ustsa kino niwatihi, ituk tahadisahakanaha. \v 30 Pariseutsa, Moises harere soho humo sihyrinymyrẽtsa kino niwatihi tahakyrikinaha. Asahi zinymyrykynahatsa nisibetsakaknaha: \p — Hawa skaraba — tsikykaranaha. — Ikiahatsa siokyrysarobykyktsa tuk tsipahadisahakanaha. Ikiahatsa simysapybyitsa tuk tsipahadisahakanaha — niaha. \v 31 Iwaze Sesus ispe niy: \p — Simysapybyitsa simyitsapyritsa watsa. Sakurẽtsaktsa mozororowykytsa bo ba zikumunaha. Simyitsapyritsa zuba mozororowykytsa bo pomonaha. \v 32 Iwatahi ikzumu simysapyrẽtsa bo ka ba. Utakta simysapybyikitsa bo hi ikzumu iwaze simysapybyitsa kahumo simysapyrẽtsa moziknaha. Iwaze imysapybyri pimoewynaha — niy. \s1 Sesus myzuwy nitsasoko. \p \v 33 Niahatsahi nipamykysokozonaha: \p — Suão Batista tuk zinymyrykynahatsa hauk ahabyitsa ziknakaranaha. Iwaze Deus bo ziknapamykysokonaha. Pariseutsa tuk zinymyrykynahatsa kino niwatihi hauk ahabyitsa ziknakaranaha. Ikia tuk zinymyrykynahatsa batu. Asa hi mynatahadisahakanaha mozikukunaha niwatihi. Amy humo sa atuk zinymyrykynahatsa tahadisahakanaha — nikaranaha. \p \v 34 Sesus ispe niy: \p — Maku tasukzaze tatuktsa tuk tamyikaha niy. Tumy mytakuku. Tahadisahakanaha — niy. \v 35 — Iwaze isukzata myserekze kytsa batu siaku iwaze hauk ahabyitsa mykaranaha. Iwaze utakta kazo bo myziksizoze zinymyrykynahatsa batu siaku iwaze hauk ahabyitsa mykaranaha — niy. Iwaze Sesus Pariseutsa bo nitsasoko, myzuwy soho nitsasoko. \p \v 36 Niytahi Sesus nipamykysokozo. Panu soho humo ziwatawyky. Iwa nisihyrinymyryky. Sesus tihi: \p — Ba aty tohi panu ezytyk ty zizyzyka, isuk ibyky myzutsuku. Iwa my zeka isuk mysykbaik. Panu ibykta tu ezytyk humo mymyibaik — niy. \p \v 37 Nipamykysokozo. — Kyze ba aty tohi duabohotsa tsik ezytyk ty siraratsa hwyk ibykta bo pisusu iwa my zeka duabohotsa tsik ezytyk mynapytoze ibykta tsasuk mytok mypokbaik — niy. Duabohotsa tsik tsasuk ibykta bo susu tsimy zeka pimyibaik. \v 38 Duabohotsa tsik taweba. Duabohotsa tsik ezytyk tsasuk ezytyk eze tu tsipisusu eze ka. \p \v 39 Iwaze duabohotsa tsik isuk kino tisapyrẽna maha. Bykyze atahi duabohotsa tsik ezytyk batu iakparawy. Asahi: \p — O duabohotsa tsik ziperyky jokboha niy — nikara. \c 6 \s1 Sesus Sudeutsa byrykywy soho humo nisihyrinymyryky. \p \v 1 Sudeutsa byrykywyze zinymyrykynahatsa Sesus tuk waratok buruk niukurunaha. Zinymyrykynahatsa tirikotsa inasibakanaha nisityhyktyhykyknaha iwaze nisiborokonaha. \v 2 Pariseutsa nipamykysokonaha: \p — Amy skaraba niwa tsimykaranaha. Nawa zuruze mybyrykywyze katsaktsa batu tarabaja mysopyk — nikaranaha. \p \v 3 Sesus ispe niy: \p — Ikiahatsa batu ahahyrinymyry Dawi soho ziwatahaka. \v 4 Taparakta Dawi itukytsa taharapaspykze hawa nikaranaha. Deus wahoro bo nitsuk. Atsikara zibykyknaha. Atsikara Deus bo nyny niy ana hi ziokok. Iwaze itukytsa kino niwatihi ziokoknaha. Atsikara humo Deus wahoro eze ziknapamykysokonahatsa zuba zikziokoknaha. Kytsaktsa batu zikaha. Anaka papeu Dawi soho batu ahahyrinymyry ja — niy. \p \v 5 — Utakta Deus zikpehata ikiahatsa wata. Uta hi mybyrykywy tsihitsa niwatihi my. Uta zuba mybyrykywy eze pipehaka. Myzubaha kaharere bo yhỹ maha — niy. \s1 Sesus itsyhyrype noikta zizororowy. \p \v 6 Kyze Sesus itsyhyrype noikta zizororowy. Usta mybyrykywyze Sesus Deus wahoro bo nitsuk. Anaeze nisispirikpoko. Atsokyka itsyhyrype noikta bo iktsa niy. \v 7 Kytsa taparaktsa zinymyrykynahatsitsa, Pariseutsa kino niwatihi Sesus bo iktsaziu nikaranaha. Ibo nikozotoktokonaha: \p — O mybyrykywyze hawa pizororowy ja — nikaranaha. Hawa Deus sohokotsa botu ziwatahakanahatsa siharere bo ka Sesus batu yhỹ my nizihikiknaha. \v 8 Sesus tsihyrinymyrẽta. Hawa taparaktsa mytsaty nikaranaha, Sesus zinymyry. Iwaze Sesus itsyhyrype noikta pe niy: \p — Kyiktykta! Mytazahara eze riktotykta — niy. \p Itsyhyrype noikta atsoko kytsa tazahara eze tarikto. \v 9 Niytahi Sesus taparaktsa nispehaka: \p — Utakta ikiahatsa pehatsa. Hawa skaraba mybyrykywy eze ahasopyk. Mybyrykywy wasani ja tsipisapyky zeka, yhỹ tsimaha. Mybyrykywy eze hawa ja tsipisapybyri zeka wasani ja tsimaha. Mybyrykywy eze kytsa hawa ja tsipitsumuẽhĩkĩ zeka, yhỹ tsimaha. Mybyrykywy eze kytsa hawa ja tsipimyiwy zeka wasani ja tsimaha — niy. \p \v 10 Sesus sizubatsa bo iktsaziu niy. Iwaze itsyhyrype noikta pe niy: \p — Atsipa ty kabo nynyty! — niy. Maku tatsipa ty nyny niy. Iwaze nizororohik. \v 11 Iwatsahi kytsa Sesus humo tahakyrikinaha. Iharere ziwabykynahaze asa zuba nipamykysokonaha: \p — Hawa sa Sesus ty tsimaha tabezehik sa — nikaranaha. Iwa ihumo tahakyrikinahatsa nikaranaha. \s1 Sesus tuk zinymyrykynahatsa nisiwatawyky. \p \v 12 Kyze Sesus hara bo nido. Unata Deus bo nipamykysoko. Inakyokze Sesus tuk zinymyrykynahatsa bo nisiwatawyky. \v 13 Zinymyrykynahatsa sizubarẽtsa dose ahatsa bo. Sesus kino nisiwatawyky. \p \v 14 Ituk zinymyrykynahatsa: Simaõ ta Peduru ty zinaroko, itsy Ãdere kino niwatihi. Tsiaku, Suão Tsiaku tsy. Piripi, Baratoromeu, \v 15 Mateus, Tome, usta Tsiaku Arapeu tse, \v 16 Tadeu, Simaõ, bipyritsa batu iakparawy Sudas usta Iskariotses inarokota iwatsa, Sesus watawyhytsa. Aibani Sudas Iskariotses Sesus humo isopyksapybyita nikara. \s1 Sesus nisihyrinymyryky iwatatu nisizororowyky. \p \v 17 Sesus hara zikarape bo zinymyrykynahatsa tuk nisik. Amytsĩ eze pykpyk niaha. Iwaze sizubarẽtsa Sesus bo izumunaha. Sizubarẽtsa ituk niukurunahatsitsa Sesus bo izumunaha. Sudeja ezektsa, Serusarẽhe ezektsa, Tiro ezektsa, Sidõ ezektsa, iwatsa izumukunaha. \p \v 18 Nanabyi ezektsa izumukunaha. Sesus harere ziwaby tsihikiknaha. Nizororo tsihikiknaha iwatsahi izumukunaha. Mektsaktsa hyrikosotsa sapybaratsa situktsa izumukunaha asahi Sesus nisiksiwyhik. \v 19 Myzubaha Sesus zibyby tsihikiknaha. Iwatsahi Sesus zikwy humo nizororokonaha. Deus harere humo nisizororoko. Sesus zikwy humo nisizororowyky. \s1 Sesus mykuwy soho mysukatsihikwy ana soho humo nisihyrinymyryky. \fig |src="LB00301B.TIF" size="span" copy="Louise Bass ©The British & Foreign Bible Society, 1994." ref="Rukas 6.19" \fig* \p \v 20 Sesus tuk zinymyrykynahatsa bo iktsaziu niy. Sakurẽnikitsa soho nitsasoko ispe niy: \q1 — Ahakurẽtsaktsa ikiahatsa batu amy tohi tsimaha. \q2 Ahanamybyitsa Deus tyryktsa tsimoziknaha — niy. \q1 \v 21 — Ahakurẽtsaktsa abaka aharaparẽtsa. \q2 Bykyze ikiahatsa ahadisahawynikitsa tsimaha — niy. \q1 — Ahakurẽtsaktsa ikiahatsa abaka tsimopukarakanaha ahamysapybyri humo tsikykaranaha \q2 iwaze hi bykyze hazi tsimykaranaha kawatsa tsimoziknaha. \p \v 22 Ahakurẽtsaktsa kytsa ikiahatsa humo tahakyrikinahaze ahape: \p “Nabo pãotaha!” mykaranaha. Katuktsa humo takyrikinaha. Iwaze ikiahatsa Deus tyryktsa tsimoziknaha. Siharerewabymybarẽtsa, ahaharere pisapybyrikinaha zeka ahakurẽtsaktsa! — niy. \p \v 23 — Ahakurẽtsaktsa, kytsa mymysapybyrikinahaze ikiahatsa soho humo ahakurẽtsa tsimoziknaha. Ahayzikrẽtsaktsa! Deus tukze ahanamy tsizubarẽna tsimaha. Tubabatu taparaktsa iwa Deus sohokotsa sisopyk niaha. Deus sohokotsa atsatu sisopyk — Sesus niy. \p \v 24 Niytahi Sesus sinamynikitsa bo nipamykysokozo. Sininiwy soho nitsasoko. \q1 — O ahawahi sinini tsimynakaranaha. Aba ahanamyrẽtsa. Tapara tu ahayzikrẽtsa tsimykaranaha. \q2 Ahanamy mopykze sinini tsimykaranaha. \q1 \v 25 O ahawahi sinini tsimynakaranaha. \q2 Abaka ahadisahawyrẽtsa. Ahadisahawy bo zuba mytsaty tsimykaranaha zeka sinini tsimykaranaha. \q1 Bykyzehu aharapa zeka tsimopuziukunaha. \q2 O ahawahi sinini tsimynakaranaha abaka ahayzikrẽtsa, \q1 bykyze ahamysapybyri humo mytsaty tsimykaranahaze ana humo hi sinini tsimynakaranaha. Tsimypukarakanaha. \q2 O ahawahi sinini tsimynakaranaha. \p \v 26 Sizubarẽtsa nanabyitaba ikiahatsa humo siharereziurẽtsa. Iwaze taparaktsa Deus sohobyitsa tu siharereziurẽtsa. Kytsa “Katsaktsa Deus sohokotsa” mybarapetu ziknakaranaha. Asatu kytsa ziknataharereziu tsihikiknaha. Iwaze sizubarẽtsa ahahumo siharereziurẽtsa pykyhytutaha ikiahatsa siwatsa tsimaha — niy. \s1 Mysukyrytsitsa mysipokzitsinaha. \p \v 27 Kaharere tsipiwabykynahatsitsa. Uta ikiahatsa pe my: \p — Ahasukyrytsitsa tysipokzitsinaha! Ahasukyrytsitsa tysisapywykynaha zeka wasani tsimykaranaha. \v 28 Deus bo tsimypamykysokonahaze: \p “O Deus kasukyrytsitsa bo wasanitykta. O Deus kasukyrytsitsa humo tysisapywyky”. Iwa ahasukyrytsitsa tsyhyryze Deus bo typamykysokonaha — niy. Niytahi sisukyrytsitsa sopyk nisiwatawy niy. Sesus nisispirikpozo: \p \v 29 — Aty paokpyk zeka usta taba kino niwatihi tsimy. Aty akpyzazawy pibok zeka asuk humo niwatihi nyny taha. Iwa zeka wasani tsimykara. \p \v 30 Ba zikakyri aty ape: \p “ka bo ja” my zeka ibo nyny tsimy. Aty anamy piakse zeka ba kabo tyzisizokta tsimy wasani tsimaha. \p \v 31 Sizubarẽtsa ahabo wasani maha tsimyzihikiknaha. Iwaze ikiahatsa sibo tsipisapywykynaha atsawatu sisopyk. Atsawatu kytsa bo wasani sisopyk tsimaha. \p \v 32 Ikiahatsa ahatukytsa humo zuba ahamypokzitsiukrẽtsa zeka Deus okze “ahasopyksapybyitsa tsimykaranaha” my. Kytsa simysapybyitsa kino niwatihi. Simysapybyitsa situkytsa humo simypokzitsiukrẽtsa. Kytsa ykparawytsa mysipokzitsikinaha. \p \v 33 Ikiahatsa kytsa humo wasania ty zuba tsimykaranaha zeka asa kino ahawa tu munaha ikiahatsa sisapybyikitsa watsa. Deus okze ka ahamysapybyitsa tsikykaranaha. Iwatsaze kytsa simysapybyitsa kino niwatihi sisopyk. Simysapybyitsa kytsa bo wasania ty zuba, kytsa sibo sisopyk wasani mykaranaha. \p \v 34 Ikiahatsa ahanamy ty kytsa bo nynyspyk tsimaha zeka kyze myzisizonaha iwa mytsaty tsimaha. Deus okzeka ahamysapybyitsa tsimaha. Kytsa simysapybyitsa kino niwatihi iwa mykaranaha. Tahanamy ty nyny mykaranaha zeka bykyze sinamy pisizonaha. Iwaze hi sinamy sibo myzisizonaha. \p \v 35 Ahasukyrytsitsa tysipokzitsikinaha! Tysisapywykynahaktsa! Ahanamy ty nynyspyktaha! Iwaze ahanamy ja myzisizo. Ba ahanamy ziperynaha. Iwaze ahanamy baba Deus tuk tsizubarẽna. Deus hyrytsa tsimoziknaha. \p \v 36 Deus myzubarẽtsa bo mymysapywyikik. Asa kino iharere humo batu yhỹ mykaranaha, asa bo hi mysisapywyikik, simysapyrẽtsa niwatihi mysisapywyikik. Abazubatsa mysisapywyikik. Ikiahatsa ahamypokzitsiukrẽtsaktsa! Ahazo wata atsawatu tsimypokzitsikinaha — Sesus niy. \s1 Zinyziukunaha maktsa humo tu ispe nikara. \p \v 37 — O atakta “batu imysapy ba zikaha” iwaze ba ziktsasonaha. Iwa tsimaha zeka ustsa ahasoho kino niwatihi “O atakta batu imysapy” maha. Iwaze batu tyso: “Atakta batu wasani ba zikaha”. Iwa tsimaha zeka ustsa ahasoho kino niwatihi: “Atakta batu wasani” maha. Ikiahatsa kytsa simysapybyri humo tysiokzonaha Deus kino niwatihi ahamysapybyri humo pahaokzo — Sesus nikara. Iwa Sesus nisispirikpoko. \v 38 Niytahi ispe niyzo: \p — Harape bo nynytaha! Iwaze ustsa kytsa kino ahabo nyny maha. Hawa ha ty nyny tsimaha zeka abazuba tsipiaksenaha. Kytsa ahabo nyny mahaze peryk inaharek zektawa. Mytõbaik zekywa. Mysidydyky. Tsizubarẽna ty nyny tsimaha zeka, abazuba tsipiaksenaha. Tsikaeni zuba nyny tsimaha zeka, iwaze tsikaeni zuba ahabo kytsa nyny maha — Sesus nikara. \p \v 39 Sesus nipamykysokozo. Ihyrizikubyrita soho humo nitsasoko. Nisihyrinymyryky: \p — Harape hyrizikubyritsa tu zeka ba zikarapeoktynaha. Iwa zeka wytyk hoke bo mynaharazuknaha. \p \v 40 — Pinymyrykyta tsikaeni zuba zinymyryta. Ihyrinymyrytsa abazuba izinymyry. Pinymyryziu zeka tahyrinymyrytsa watu mozik. Tahyrinymyrywy pepykze tahyrinymyrytsa watu mozik. \p \v 41 — O kytsa amo skaraba ikia aziky hyrizik oke bo hwi upa tsibik bo tsimykozoze. Hwi puho ahyrizik okeze tuze batu zikozo. Ahany byizeka hwi puho ahyrizik okeze tu tsimy. \v 42 Hawa tsimaha aziky pe tsimy: \p “Byri kaziky, uta ahyrizik okebo humo hu my” tsimy — niy. — O ikia myziharawatahanaha ziktawa niy. Batu ahahyrinymyry. Tapara hwi puho ahyrizik eze taty hyrybokty iwaze iktasaziu tsimy iwaze aziky tsipitsumuẽhĩ. Niytahi hwi upa ty aziky hyrizik okeze ky bo hu tsimy — niy. Sesus nikarazo. Iwaze ikia wasani tsimy zeka aziky tsipitsumuẽhĩ. \s1 Hwi ihara aha niwatihi nisispirikpoko. \p \v 43 — Kyze hwi tisapyrẽta zeka ihara kino niwatihi tisapyrẽta. Wihara sapybyi my zeka hwi batu isapy my. Hwi isapy byizeka wihara kino batu isapy mozik — niy. \v 44 — Ihara bo tsimykozonahaze hwi tsinynaha. Wihara humo hwi tsinynaha. Hwitsa sinyhytsa anahi wihara baba — niaha. — Hwi inikoso eze zeka ba umaha hara zikzibanaha. Kytsa umaha hara ty zykzyk maha, batu duabohoharatsa kino niwatihi bazyk zikaha. Hwi initsa eze zeka batu duabohotsa haratsa ty zykzyk zikaha. Kytsa duabohoharatsa mytsihikiknaha zeka duabohotsa sisakatsa ty zykzyk maha. \p \v 45 Kytsa wihara watsa niy. Aty tisapyrẽna bo mytsaty nikara ana humo hi imysapywyky zuba. Imysapybyita hawa mytsaty nikara ana humo hi imysapybara ty nikara. Hawa mytsaty tsimykaranaha, ana humo kino tsimoziknaha — niy. \s1 Petok wahoro humo nisispirikpoko. \p \v 46 — Aty ja kape: “O mypehakatsa” my. Iwatsa tu kaharere bo batu ma tsimaha — niy. Ikiahatsa kape mypehakatsa tsimaha zeka iwaze kaharere bo hyỹ tsimaha. \v 47 Aty kabo zumu. Kaharere ziwaby atahi hyỹ nikara. Hawa iwata humo pawatawy. \p \v 48 Atahi maku wata atahi wahoro nizuknize. Harahare eze ziukuru. Ihoke zihiboani ziuku. Iwaze zopoktsa mynabybyknahaze. Hyritsik nawõze. Pihik mynapokze wahoro bo mozumuze baziknatsehepetok. Iwa maha zeka ba ziknazuru. Atakta kaharere ziwabyze iwaze kaharere bo hyỹ nikara. \p \v 49 Atakta kaharere ziwabykyze kaharere bo batu yhỹ ziky. Hawa iwata humo pawatawy. Atahi maku wata wahoro nizuknize tawata. Nimyra eze tu ziukuru. Jokboha zuba jowy batu ioketsehezeze. Iwaze zopoktsa mynabybyknahaze. Hyritsik nawõze. Pihik mynapokze wahoro bo mozumuze. Wahoro myzitsehepetokyk. Natõbaik. Atakta maku kaharere ziwabyta tuze batu yhỹ isopyk. Iwa Sesus tuk zinymyrykynahatsa nisispirikpoko hawa kytsa iharere bo batu yhỹ sisopyk. \c 7 \s1 Sesus sodadutsa pehatsatsumuẽhĩtsa zizororowy. \p \v 1 Kyze Sesus sizubarẽtsa bo nipamykysobaze niukuru. Kaparanaũ bo zumu. Anaeze sodadu tsumuẽhĩtsa zizororowy. \v 2 Kyze maku sẽ sodadutsa nisipeha, atakta sodadu Homa ezekta. Estuba tsumuẽhĩtsa humo tsimypokzitsiukrẽta. Ata hi imyitsapyrita iwatahi asiba nihyrikosokda. \v 3 Niytahi taparakta sodadutsa Sesus bo, Sudeutsa taparaktsa ypykyhytsa nisipeha. Ikiahatsa Sesus pe taha: \p — Panykta! Uta katsumuẽhĩtsa tsizororowykta tsimaha — niy. Hyỹ niaha. Iwa Sesus bo nisipeha. \v 4 Niukurunaha. Zumunahaze Sesus bo nizapykykynaha. Sesus pe niaha: \p — Ikia mytukta! Taparakta sodadutsa bo tynakozore. Iwaze itsumuẽhĩtsa tsipizororowy. Sodadutsa pehatsa Sudeutsa humo tsimypokzitsiukrẽta. \v 5 Atahi katsa mytsyhyryze Deus wahoro nizukni. Tsimysapyrẽta humo ikia mytukta! — nikaranaha. \p \v 6 Iwatahi Sesus situk niparak. Tykareze tuze taparakta sodadutsa wahoro bo nikaranaha. Sodadutsa pehatsa ituktsa zihobyknaha. \v 7 Nezeba taparakta sodadutsa ispe niy: \p — Katuktsa aidyktsa! Sesus bo tsinakozorenaha. Katsyhyryze Sesus pe tsimaha: “O kapehatsa. Ikiahatsa kawahoro bo paku pakubyity, kamysapybyita tu mykara iwatahi ba ziktsuk. Kasikpybyrẽta. Iwatahi batu kabo paku tsimy. Tytsasozubakta! Aharere ty zuba katsumuẽhĩtsa tsipizororowy. \p \v 8 Aharere soho humo kahyrinymyrẽta. Uta niwatihi kapehatsa harere bo hyỹ kasopyk. Sodadutsa kaharere bo hyỹ sisopyk. Mysipehaze: ‘Nabo pãoty!’ Ana humo kino moparak. Usta pe ‘Pany!’ Ana humo kino mozumu. Katsumuẽhĩtsitsa iksipehaka: ‘Nawa tykta!’ Ana humo kino hyỹ maha” Nawa sodadutsa pehatsa tuktsa bo nitsasoko. Ikia kawata tsimy zeka katsumuẽhĩtsa tsipizororowy — niy. Niahatsahi sodadutsa pehatsa tuktsa iharere Sesus bo nikaranaha. \p \v 9 Ana Sesus ziwabyze paikpa mytsaty nikara. Sizubarẽtsa bo Sesus nitsasoko: \p — Wabytaha! Sudeutsa batu kahumo sispirikpo maha. Sodadutsa pehatsa watsa. Atahi kahumo ispirikpota babata Sudeutsa batu — niy. \p \v 10 Kyze ituktsa sodadutsa pehatsa wahoro bo ziksizonaha. Iwaze nipupunahaze nizororota bo nikozonaha. Itsumuẽhĩtsa botu nizororo. Iwa Sesus sodadutsa pehatsa tsumuẽhĩtsa zizororowy. \s1 Sesus haramukuka tse izihyrizikpowy. \p \v 11 Iwaze Sesus niukuruzo. Zinymyrykynahatsa ituk niukurunaha. Sizubarẽtsa tuk niukurunaha. \p \v 12 Sesus Naĩ hudikhudikwy bo zumubahaneze kytsa sizubarẽtsa zihobyknaha. Asahi iytyk bo niukurunaha. Haramukuka tse itaypykze nihyrikosokda. Kytsa iytyk bo zebykyknaha. Ata babata zuba itse. Atatsa zuba kytsa sizubarẽtsa atatsa tuk niukurunaha. \v 13 Kyze Sesus haramukuka zinyze ihumo imypokzitsi izumu. Niytahi atatsa pe: \p — Asukabyityktsa — niy. \p \v 14 Niytahi ihyrikosokdata bo zumu. Isukpesuk bete zebykyknaha. Iwaze ibyktsitsa ske pokteze pykpyk niaha. Sesus ihyrikosokdata pe niy: \p — O kyitykta! — niy. \p \v 15 Iwaze atsoko ihyrikosokdata kyik tsiharadyhy niy. Atsoko nipamykysokozo. Sesus ije bo zisi. \v 16 Kytsa sizubarẽtsa zinynahatsa sipybyrẽtsa niapykyknaha. Iwaze Deus bo nipamykysokonaha: \p — O Deus ikia hi tsamysapyrẽta. Ikia zuba wasanita — nikaranaha. Asa zuba nipamykysokonaha — Deus sohotsa natakaha mybo izumu. Deus mybo izumu katsa ityryktsa tsimoziknaha — nikaranaha. \p \v 17 Nanabyitaba sizubarẽtsa ziwabykynaha. Sesus tahawatu ziwabykynaha. Sudeja ezektsa nawatsatu isoho ziwabykynaha. Haramukuka tse inahyrizikpo naha ziwabykynaha. \s1 Suão Batista tsumuẽhĩtsa Sesus bo niaha. \p \v 18 Suão Batista tuk zinymyrykynahatsa ziwabykynaha. Asa hi Suão bo nitsasokonaha. \v 19 Ziwabyze petoktsa pe niy: \p — Pany pãotyny. Sesus boktsa! — niy. Niytahi zinymyrykynahatsa petoktsa Sesus bo nisipeha. Ikiahatsa ipe tsimaha: \p — Ikiahi sa Deus zapehata. Usta za tapery tsimaha — niy. \p Yhỹ nikaranaha. Iwatsahi Sesus bo nitururuknaha. \v 20 Ibo zumunahaze ipe niaha: \p — Suão Batista nimypeha. Iwatsahi tsiknatururuknaha. “Ikiahi sa Deus zapehata. Usta za tapery.” Nezeba Suão mype niy — nikaranaha. \p \v 21 Jabasykyri Sesus sizubarẽtsa nisizororowyky. Kytsa hyrikoso sapybara situkoktsa pororo nakaranahatsa nisiksiwyhik. Ustsa sihyrizikubyitsa kino niwatihi nihyrizikzororonaha. \p \v 22 Sesus: \p — Suão bo tsiksizonaha! Tsinykynaha, tsiwabykynaha anaty Suão bo tytsasonaha! Sihyrizikubyitsa nihyrizikzororonaha. Siekbyritsa nizororobanaha. Tahakõrõrõtsa humo asiba nibibibanahatsa tu nizororobaiknaha. Siharawitsa tu ziwabykynaha. Niakbakanahatsa inahyrizikpobanaha. Sinamybyitsa Deus wasaniha piwabykynaha. Sakurẽtsa mykaranaha iwa Suão bo tytsasonaha — niy. \v 23 Sesus: \p — Aty kahumo tispirikporẽta zeka iwatahi tsakurẽta mozik — niy. \p \v 24 Suão Batista nisipehanahatsa petoktsa nitururuknahaze Sesus kytsa sizubarẽtsa bo nipamykysoko. \v 25 Suão soho nitsasoko: \p — Amo skaraba ikiahatsa jerukbara bo tsikukurunaha. Amo sa tsinykynaha, hwi tsibik zopok humo wãkwãk nikara. Batu ba. Suão batu hwi tsibik wabyita niy. Amo tsiny tsihikiknaha. Tisuksapyrẽta ja. Batu, sisuksapyrẽtsa ispehatsa wahoro sihezõje taeze mopykyknaha. Sinamyrẽtsa. Suão inamybyita niy. \p \v 26 Amo skaraba tsiny tsihikiknaha za Deus harere sohokotsa ja. Suão Deus sohokotsa babata. \v 27 Suão soho botu ziwatahakanaha: \p “Iktsa katsumuẽhĩtsa kaharaze iakzohota. Ske pizozik kahumo pykyhytuty my. Hawa kytsa ske zizozikbanaha siwatsa Suão kytsa nisihyrinymyryky iwa zeka zipehata humo piperykynaha. Sizubarẽtsa Suão harere humo kabo pikymynaha”. \p \v 28 Iwa Suão soho Deus harere ziwatahakanaha — niy. \p — Kytsa tapara nipupurukbanahatsaktsa myhyrizikwanibyitsa. Suão zuba myhyrizikwanikita niy. Iwatatu aty Deus tyryktsa tuk my, atahi myhyrizikwanikita hỹ. Suão batu — niy. \p \v 29 Aparakbaha okyrysaro bykyktsitsa kino niwatihi ana humo hi ziwabykynahaze: \p — O Deus wasani tsimykara — nikaranaha. \v 30 Tapara Suão nisiharasusuku Deus harere bo yhỹ nikaranaha. Pariseutsa sihyrinymyrykytsitsa ahatsa Deus harere bo batu yhỹ niaha. Suão humo siharasusu tsihikbyitsa nikaranaha. \p \v 31 Niytahi Sesus kytsa bo nipamykysokozo: \p — Kytsa abaktsa sa hawa — Sesus nikara. Uta mysiwatawy niy. \v 32 Asahi jabyitsa watsa. Jabyitsa mowakyrikinaha kõpara ykarawy eze modyhydyhykynaha. Paikpa harape bo hua hua mykaranaha: \q1 — Katsaktsa isukzata myikaha bo tsimopamykyzukunaha ikiahatsa ba zikarinaha. \q2 Katsaktsa tsikziharawatahakanaha iytyk eze tsikpukarakanaha. Ikiahatsa ba mytuk huehue zikaha niaha — niy. \p \v 33 Suão Batista izumuze hauk ahabyita niapykyryk. Duabohotsa tsik batu tsõ. Suão soho humo mybarapetu tsikykaranaha: \p — O ihyrikoso sapybara Suão tuk mynapykyryk tsikykaranaha — niy. \v 34 Utakta Deus zikpehata ahawata ikyzik. Uta ahabo ikzumu. Myzikdisahaikik. Myzikuikik iwa ikykaraze kasoho humo mybarapetu tsikykaranaha: \p — Iktsa taha! Atakta titsaurẽta tsikaha. Okyrysaro byktsitsa tuk tadisahaka. Ustsa kytsa simysapybyitsa tu nikaranaha iakparawy tsimaha — niy. \v 35 Kytsa: \p — O katsa zuba myhyrinymyrẽtsa. Wasani my tsimaha — maha. — Batu ba. Batu sihyrinymyry Deusta koikny bakta hyrinymyryhy tu aty hyỹ my zeka wasani mykara — nikara. \s1 Sesus Simaõ Pariseu wahoro eze tadisahaka. \p \v 36 Niytahi maku Pariseu Sesus pe niy. \p — Pany! Pakutyny kawahoro eze tsimymydisahanaha — niy. Yhỹ niy. Sesus Pariseu wahoro bo nitsuk. Iwaze mydisahawyzozowy baze tadyhy. \p \v 37 Kyze wytyk imysapybyitatsa Sesus bo inatsuk. Atatsa anaeze zikzurukutatsa. Imysapybara ty zuba ziknakaratatsa kytsa ykparawy. Ana ziwabyze Sesus Pariseu wahoro eze niytatsahi ibo izumu. Iwatatsahi jokmorẽnikia bykyhy tuk netsukuk. Jokmorẽnikia ty taoporosuk eze tsipokzitsarẽna tu zibykyk. \p \v 38 Atatsa Sesus bo zumu. Sesus sukpe baze niriktohoko. Ipyrytsa baze babatu okmymyhãtatsa. Nipuziuku. Tahyritsik tyty zipyrypikik. Taharadi tyty zipyrywikik. Ipyrytsa sukpe ty piok piok nikara. Jokmorẽnikia ty zipyrysusuku. \v 39 Pariseu ibo nikozoze mytsaty niy: \p — O Sesus Deus sohokotsa babata ja. Deus sohokotsa babata zeka wytyk soho humo tsihyrinymyrẽta. Imysapybyitatsa tu ipyrytsa humo paik nikara anahi zinymyryky — mytsaty niy. \p \v 40 Niytahi Sesus Pariseu pe niy: \p — O Simaõ ikia tuk mopamykyso tsihikik — niy. \p — O myhyrinymyrytsa tytsaso — niy. \p \v 41 Sesus: \p — Kyze makutsa petoktsa tsinamyrẽta okyrysaro ty batu tysirezo. Estuba okyrysaro tsizubarẽna batu isty sirezo. Kĩjẽtos okyrysaro batu isty sirezo. Usta okyrysaro tsikaeni zuba sĩkuẽta zuba batu isty sirezo. Kytsa petoktsa batu okyrysaroko nikaranaha. Tsinamyrẽta bo okyrysaro ty batu nyny zikaha. Kytsa batu amy tohi niaha. \v 42 Iwaze tsinamyrẽta tihi: \p “Uta kaokyrysaro soho humo ikspiritsokda. Okyrysaro ikiahatsa kabo batu tysizo. Kyzekta niwatihi” niy. Iwaze sa aty ihumo iakuta babata mozik — Sesus nikara. \p \v 43 Simaõ ipe niy: \p — Atakta okyrysaro tsizubarẽna zisirezo. Atahi tsinamyrẽta tihi: \p “Kĩjẽtos okyrysaro ikspiriktsokda” niy. Atahi tsakurẽta atahi kok iakuta babata my — niy. \p Sesus ipe niy: \p — Wasani tsikykta — niy. \p \v 44-46 Iwaze Sesus wytyk bo iktsa niy. Simaõ pe niy. — Atatsa wytyk bo iktsa tykta. Uta awahoro bo iknatsukze ikia pihik ty batu kabo nyny tsiky. Iwatahi pihik ty kapyrypikwy ty batu nyny tsiky. Atatsa hi tahyritsik ty zikpyrypikik. Taharadi ty zikpyrywiki. Ikzumuze ikia batu katy hapyryk aha. Atatsa zuba kapyrytsa ty piok piok nikara. Ikia oreo ty kaharek bo batu nyny tsiky. Atatsa hi jokmorẽnikia ty zikpyryharasusuku. \v 47 Wasani nikara. Atatsa hi imysapybyitatsa tu nikara iwatatsa tu Deus ziokzo. Atatsa kahumo tsimypokzitsirẽtatsa iwaze Deus ziokzohik niy. Atatsa kahumo tsimypokzitsiarẽtatsa niyzik — niy. Kytsa tahape: \p — O mymysapybyitsa tsikykaranaha tsikaeni zuba iwaze Deus myhumo mymyokzo mytsaty ahabyitsa tsimykaranaha. Iwaze Deus maku imysapybyita ty puẽtsik zuba mysiokzo atahi kytsa humo puẽtsik zuba imypokzitsi — niy. \p \v 48 Iwaze Sesus atatsa pe niy: \p — Amysapybyri humo Deus ziokzohik — niy. \p \v 49 Kytsa nidyhydyhykynahatsa asazubatsa tuk nipamykysokonaha. \p — Aty skaraba niwa isopykta nikaranaha. Mysapybyitsa tu tsimykaranaha mymyokzo — nikaranaha. \p \v 50 Sesus atatsa pe niy: \p — Ikia kahumo aspirikporẽtatsa. Abaka akurẽtatsa tsimozik. Tsiksi — niy. \p Iwa Sesus Simaõ bo wytyk soho nitsasoko. Nezeba imysapybara ty zuba ziknakaratatsa Deus ziokzohik, meky watu niyzik. \c 8 \s1 Wytykyryk Sesus tuk ziknaukurunahaze. \p \v 1 Aibani Sesus niparak. Sihudikhudikwy taba paikpa zikzumuku. Deus tyryktsa soho nitsasoko. Zinymyrykynahatsa dose ahatsa ituk niukurunaha. \v 2 Wytykyryk kino niwatihi ituk niukurunaha. Ihumo nizororokonahaza. Nezeba hyrikoso sapybara sibo pororo ziknakaranahaze hi, Sesus nisiksiwyhik. Iwazahi wytykyryk Sesus hapik niukurunaha. \v 3 Nawa ahaza niukurunaha: Maria, Soana, Susana sizubarẽza. Ustatsa Maria Madarena inarokotatsa. Atatsa kino Sesus hyrikoso sapybara sete nisiksiwyhik. Soana Kusa oke. Ibarikta Erodes namy perytsa iwa ahaza niukurunaha. Wytykyryk tahanamy ty Sesus bo zinymyrykynahatsa bo kino niwatihi nyny nikaranaha. \s1 Nisiparikikta soho niy. \p \v 4 Nanabyitaba sihudikhudikwytsa sizubarẽtsa Sesus bo inauzuzukbanaha. Myzubaha Sesus bo zumunaha. Iwatahi nisihyrinymyryky. Waratok pariktsa soho humo nipamykysoko: \p \v 5 — Kyze amata riktsa nisiparikikta. Nisipaparikikze mektsaktsa wastuhu ske sak bo siriktsa natsukunaha. Kytsa nisipaparibaiknaha. Piyktsa niwatihi nisihorozukbaiknaha. \p \v 6 Ustsa riktsa harahareziktsa bo inatsukunahatsa. Iwatsa tu iziponahaze harahareziktsa humo niparabaiknaha. Pihikbyitsahi siharapyryryky niakbabaiknaha. \p \v 7 Ustsa riktsa inikoso bo inatsukunahatsa. Tahaypykyknahaze tahazozikiknahaze ini humo batu tahatypyk ty niakbabaiknaha. \p \v 8 Ustsa riktsaktsa mahani. Asaktsa jytykziuha bo inatsukunaha tsahi sisapyrẽtsa taypyknaha tahasukuknaha nipopobanahaze. Sisukbozuarẽtsa niyziknaha Sesus nikara: \p Kaharere tsipiwaby tsihikiknaha zeka wabytaha — niy. \p Iwaze Sesus waratok pariktsa soho humo ziwatawyky, ana humo kytsa nisispirikpoko. \s1 Riktsa pariktsa soho humo nisispirikpoko. \p \v 9 Niahatsahi zinymyrykynahatsa Sesus pe niaha. \p — Amy sa aharere ty mytsyhyryze tsipiwatawyky — niaha. Sesus ispe niy: \p — Deus ikiahatsa bo kaharere ty piwatawy tsihikik. Kaharere Deus tyryktsa soho pahawatawyky niy. \v 10 Ikiahatsa bo pahawatawy tsihikik. Ustsa bo ka batu. Kaharere ziwabykynaha zuba. Hawa ha ty ziwabykynaha batu yhỹ niaha iwatsahi batu sispirikpo. Kaharere ziwabynahaze ana soho humo batu mytsaty niaha. Iwatsahi kaharere bo batu yhỹ zikaha batu sihyrinymyry — Sesus nikara. \p \v 11 — Kaharere ty pahawatawyky. Riktsa Deus harere hyrity watsa niy. \v 12 Aparakbaha Deus wasania ty piwabykynaha. Asahi riktsa ske sak bo inatsukunahatsa watsa. Deus harere piwabykynaha zuba. Piwabykynahaze Satanas sibo myzumuze, Deus harere pimyiwy. Iwatsahi batu zinymyrynaha. Deus harere humo batu sispirikpo. Deus harere Satanas pimyiwy piyktsa watsa. \p \v 13 Ustsa Deus harere piwabykynaha. Asa hi riktsa harahareziktsa bo inatsukunahatsa watsa. Asahi wasania ty piwabynahaze sakurẽtsa. Riktsa siharatatsa zuba byitsa watsa asahi tsikaeni zuba zinymyrykynaha. Ziwabyziubyinahatsa tu Deus harere tsihokdarẽna humo iwaze imysapybyitsa tu mykaranaha iharere humo myspiriktsokdabanaha. \p \v 14 Ustsa Deus harere piwabynaha. Asahi riktsa ini tazahara bo inatsukunahatsa watsa. Deus wasania ty piwabykynaha. Tahanamy bo zuba mytsaty mytsaty nikaranaha. Tahanamy tsihikiknaha. Deus harere humo sakubyrizumu. Asahi wihara watsa ba zikjakuk byitawa. \p \v 15 Ustsa Deus harere piwabykynaha. Asahi sisapyrẽtsa. Deus tihi: \p “Asaktsa wasanikitsa” nikara. Deus harere piwabyziukunaha. Deus wasania ty humo sispirikporẽtsa moziknaha. Deus harere bo hyỹ mykaranaha. Iwatsahi wihara nijakuk naha watsa — Sesus niy. \s1 Rika soho nitsasoko. \p \v 16 Niytahi Sesus nipamykysokozo. Sesus: \p — Rika soho humo pahawatawyky — niy. — Ba aty tohi rika napokze peryk pukezi zik ziky. Batu aty tohi rika wanu pukezi zik ziky. Rika isapy eze tu joboni zik my. Iwaze hi mynapupunahaze amypubyri mozik. \v 17 Iwaze hi amy jokpitsĩha zeka amypubyri mozik. Aba myhyrinymyrybara humo bykyze kino wasani tsimaha. Ana watawy niyzik. \p \v 18 Wabyziutaha! Pinymyrytohitakta. Aty kahumo mospirikpo zeka mektsa namy ty nyny my. Aty kahumo ispirikpo zeka tsikaeni zuba pinymyryky ana hi mospiriktsokda zuba — Sesus niy. \s1 Sesus je itukytsa kino niwatihi iwa ibo zumunaha. \p \v 19 Sesus je itukytsa ahatsa Sesus bo zumu tsihikiknahatsa tu batu ibo zuk niaha. Myzubaha pokso batu zuk niaha. \v 20 Iwaze tohi Sesus pe niy: \p — Aje atukytsa ahatsa izumunaha ape baze moriktotohokonaha. Atuk mopamykyso tsihikiknaha — niy. \p \v 21 Niytahi Sesus aparakbaha bo nipamykysoko: \p — Asaktsa Deus harere piwabykynaha, iwaze iharere bo hyỹ mykaranaha. Asahi kaje babaza, katukytsa babatsa maha — Sesus niy. \s1 Sesus zopoktsa nisipykik. \p \v 22 Kyze Sesus tsaraha bo takorohyk. Zinymyrykynahatsa tuk kokokorohyk niaha. Sesus: \p — Koikny! Tsinaporenahaktsa! — niy. \p Satsukyk niaha. Ziturikinaha. \p \v 23-24 Amykta taba zitsikzakanahaze iwaze Sesus kino tsapukteze iotutsa izumuta zurubaka. Iwaze zopoktsa inabybyknaha. Pihik humo tsaraha asiba inaharek. Ihiridawy wa niukuru. Asiba nitaboknaha. Iwatsahi zinymyrykynahatsa Sesus zitudutudukunaha iwaze inapopo ipe niaha: \p — O mypehakatsa batu iktsa ziky. Tsimymybabakanaha — niaha. Inapopoze kyik niyze: \p — O zopoktsa niwazuba pyktahaktsa. Pihik pyktykta — niy. Zopoktsa atsoko paỹ niaha. Pihik atsoko nitsykyrituhudibyri. Ihiridawy jakara zikbohota bo mahani itsikpepepe zuba. \v 25 Iwatahi Sesus zinymyrykynahatsa pe: \p — Amy skaraba Deus humo batu ahaspirikpo — niy. Sipybyrẽtsa. Paikpa iktsa nikaranaha. Iwatsahi asa zuba nipamykysokonaha: \p — Aty skaraba atakta zopoktsa pihik aha ihumo ziwabynaha. Aty skaraba Sesus — niaha. \s1 Sesus maku hyrikoso sapybara nisiksiwyhik. \p \v 26 Iwaze amakta taba bybybyu niaha. Amakta taba Kerasa bo zumunaha. \v 27 Sesus byu niyze maku ibo izumu. Hyrikosotsa sapybaratsa ityryk bo pororo ziknakaranaha nipupunaha anaeze ziknapykyryknaha. Iwatahi tubabatu isuk byitatu wahorobara bo tu zikzuruku. Mytyk eze zinapykyryk. Atazuba zikzuruku. \v 28 Maku Sesus bo iktsa niyze opykani kakaik niy. Taekaratsa humo iokeryk puruk puruk niy: \p — Hawa skaraba Sesus, ikia Deus tse. Amy skaraba kabo tsimyzumuku. Sinini ykarawy bo ka myty pehapehabyity — niy. \p \v 29 Iwaze Sesus hyrikoso sapybara nisiksiwyhik. Tapara hyrikoso sapybara maku nizokbatsinaha. Itsipa ziboro. Tsipaikrẽta. Kytsa karikutsitsiwytsa ty zikzipawarakanahaze kino batu. Ziknasitsawakbaka. Zikzipyrytsawarakanahaze kino ziknasitsawakbaikik. Sasabyitsa kino ba ipaikwa sukni ahabyitsa. Hyrikoso sapybara jerukbara bo zioktyhyryknaha. Iwatahi nezeba Sesus hyrikoso sapybara pe: \p — O nabo pãotaha hyrikoso sapybara! — niy. \v 30 Sesus: \p — Amy skaraba anaro — niy. \p — O kanaro myzubaha iwatatu katsa myzubarẽtsa — niy. Iwaze hyrikoso sapybara sizubarẽtsa maku tuk ziaksenaha. \p \v 31 Niahatsahi: \p — O batu ihoketsihirizezebara bo ka myty peha peha byity! Katsaktsa pazaharezatsa bo tsimypupunaha anaeze mynapykyryknaha — niaha. \p \v 32 Iwa nizapykykynaha. Pazaharezatsa sizubarẽtsa hara sukpetara bo tahadisahakanaha — Sibo tsimypupunaha! — niaha. Sesus yhỹ niy. \v 33 Iwaze hyrikoso sapybara pazaharezatsa bo nipupunahaze pazaharezatsa iharatsupetohowy bo nitururukiknaha. Pihik bo niharazukzukbaiknaha. Tahababaiknaha. Batu ibo zukzo niaha. De. \p \v 34 Iwaze pazaharezatsa perytsitsa iktsa niahaze nitururukiknaha. Nanabyitaba myzubaha bo nipamykysokonaha. Sihudikhudikwy bo niwatihi ziknatsasokonaha. \v 35 Iwatsahi kytsa Sesus bo inakozorenaha. — O hawa skaraba — nikaranaha. Ibo zumunahaze maku bo nikozonaha. Astatu. Taparaka hyrikoso sapybara ituk ziknapykyryknahata dyhyhabyita inaukuru zuba. Abaka Sesus baze nidyhyky. Abaka tasukukta. Taparaka batu isuku. Abaka wasani nizororobaba. Tahabyi niapykyryk. Ibo nikozonahaze sipybyrẽtsa nikaranaha. \p \v 36 Inytsitsa tihi: \p — Nawa niyta tihi maku nizororota nikara — niaha. \v 37 Nipamykysobanahaze kytsa tihi: \p — O tsiksizokta Sesus. Ikia pokso mypybyrẽtsa — nikaranaha. Niparak tsaraha bo takorohyk. \p \v 38 Iwaze izororota Sesus bo zumu: \p — O uta ikia hapik — niy. \p \v 39 Sesus: \p — O batu. Awahoro bo tsiksikta! Atukytsa pe tsimy: “O Deus kahumo tsimypokzitsiarẽta. Abaka ikzororo” tykta — niy. \p Hyỹ niy. Ziksizo. Iwatahi Sesus soho myzubaha bo nitsasoko: \p — O abaka ikzororo. Sesus zikzororowy — nikara. Iwa hỹ. \s1 Sesus imyitsapyritatsa zizororowy iwaze jypykyhyzytyktatsa zihyrizikpowy iwa. \p \v 40 Kyze Sesus ziksikizoze jakara zikbohota zitsikzakazoze aparakbaha sakurẽtsa. Sesus ziperykynahatsa hi sakurẽtsa. \p \v 41 Maku Sairu inarokota Sesus bo zumu. Kytsa nisipehaka Deus wahoro eze tu niy. Atahi Sesus okeryk taekaratsa humo puruk puruk niy. Sesus humo ispirikpo tahi iwatahi puruk puruk niy. \v 42 Ipe niy: \p — Pany pãotyny Sesus! Tupakta kawahoro bo. Kaste ikatatsahi pomozaka. Asiba zumuza. Aidytykta! — niy. \p Yhỹ niy. \p Sizubarẽtsa iapik niukurunaha. Zihyrizabaiknaha. Iwewehebara botu niukurunaha. \p \v 43 Wytyk kino niwatihi situk niukuru. Atatsa ispubyri ahabyitatsa. Ispu ba ziknapyk. Okyrytsik zikukuze kino batu pyk aha. Zikukuze kino hawa ja zuba nikara. Okyrysaro zipykbaik. Iwatatsahi Sesus bo zuk niy. \v 44 Isuk tsihara humo kytsa papatu paik niy. Iwaze atsoko ispu inapyk. Zizororowy. \fig |src="LB00310B.TIF" size="span" copy="Louise Bass ©The British & Foreign Bible Society, 1994." ref="Rukas 8.44" \fig* \v 45 Iwaze Sesus pyk niy. Iwaze: \p — Aty sa kasuk humo paik niy — niy. \p Batu harere ahabyitsa nikaranaha. Peduru tihi: \p — O mypehatsa aparakbaha abaze tu tsimyriktotohokonaha — niy. \p \v 46 Iwatahi Sesus niyzo: \p — Aty sa kasuk humo paik niy. Deus zikwy kaikze zipo — niy. \p \v 47 Iwaze wytyk ipapatu zinykyze zumuku. Atatsa izororotatsa ibo zumuku. Tsipybyrẽtatsa. Nitydydykyk atatsa tu ibo zumuku. Taekaratsa humo puruk puruk niy. Niytatsahi sizubarẽtsa okze hawa nizororoze nitsasoko. Sesus suk humo paik niyze atsoko nizororobaba. \p \v 48 Sesus iwa atatsa pe niy: \p — O aspirikporẽtatsa “Sesus pikzororowy” my tsiky. Ikia aharereziutatsawy azororowy. Akurẽtatsa tsikyzik Abaka tsiksiktsa! Tsikzororo baba — niy. \p \v 49 Iwaze nitsasobaze maku sibo zumu. Sairu tsumuehĩtsa ipe niy: \p — Aste zuba botu nihyrikosokda. Kyzekta! Iwa zeka Sesus mytakni! — niy. \p \v 50 Sesus ziwabyta tu Sairu pe niy: \p — Apyby byihukta! Uta kahumo aspirikporẽta iwatatsa tu mozororo tsakurẽtatsa myzikzo. Tupakta! — niy. \p \v 51 Kyze Sesus Peduru, Tsiaku, Suão, Sairu, Sairu oke, iwatsa zuba wahoro bo inapupunaha. \p \v 52 Anaeze aparakbaha nipuziukunaha. Sesus ispe niy: \p — Ahasuka byitaha! Hawa hatsa sa tsimopuziukunaha. Iste ba mahani ihyrikosokda zuru zuba — niy. \p \v 53 Iwaze ziwabynahatsa ihumo hazi nikaranaha. Sispirikpobyitsa hi Sesus humo hazi nikaranaha. \p \v 54 Iwaze Sesus Sairu ste nihoekek wanusapy bo zumu. Iwaze itsyhyrype pe humo paik niy. Opykani ipe niy: \p — Jypykyhyzytyktatsa kyikty! — niy. \p Iwaze atsoko inahyrizikpo. Inatariktozo. \p \v 55 Sesus: \p — Atatsa tsidisahawynaha! — niy. \v 56 Izotsa paikpa iktsa nikaranaha. Ispe niy: \p — Sosobyijataha. Aste soho ty ka soso byitaha — Sesus niy. \c 9 \s1 Dose zinymyrykynahatsa nispeha. \p \v 1 Kyze Sesus dose zinymyrykynahatsa nisiwatawy. Tazikwy ty sibo nyny niy. Iwatsahi simyitsapyritsa mysizororowynaha. Hyrikoso sapybara mysiksiwyhiknaha. Iwaze Sesus tazikwy ty sibo nyny niy. \v 2 Iwatahi nisipehakaze Deus tyryktsa soho tytsasokonaha simyitsapyritsa tysizororonaha. Nisipehakaze: \p — Aparakbaha tysizororowykynahaktsa! Hyrikoso sapybara tysiksiwyhiknahaktsa! \p \v 3 Nanabyitaba tsipomokonaha zeka nanabyi ty ka pu pu byitaha! Azozowy humo kino niwatihi wabe wabe byitaha! Boroho ty pu pu byitaha! Ahadisahawy humo kino niwatihi pok pok byitaha! Okyrysaro ty pok pok byitaha! Ahasuk ty kino pok pok byitaha! Ahahumo ky ty zuba. \v 4 Tsipomonahaze wahoro bo tsinapupunahaze anaeze zuba tsimypykyknaha. \p \v 5 Myzubaha bo tsipomonahaze ahahumo yhỹ ahabyi zeka. Meky hudikhudikwy botu tsimytururuknaha. Anabo ahaharere ty waby byizeka mekybotu tykurunaha. Tsimyzonahaze ahapyrysuktsa ty bok boktaha. Wytyk tazy natõze. Myzubaha ezektsa Deus harere bo batu yhỹ niaha piwatawy — niy. Iwa Sesus tuk zinymyrykynahatsa bo nitsasoko. \p \v 6 Niahatsahi zinymyrykynahatsa niukurunaha. Paikpa zikzumukunaha. Nanabyitaba Deus wasania ty ziknapamykysokonaha. Simyitsapyritsa ziknasizororowykynaha. \s1 Erodes paikpa mytsaty nikara. \p \v 7 Erodes Karireja ezektsa pehatsa niy. Zinymyrykynahatsa soho ziwabyze batu iaku. Sesus soho ziwabyze batu iaku. Erodes tsipybyrẽta. Kytsa harere humo batu ihyrinymyry. Kytsa wastuhu nikaranaha: \p — O Suão Batista inahyrizikpo — nikaranaha. \v 8 Ustsa iwa nikaranaha: \p — O Erias mydiri zumuzo — nikaranaha. Mektsatu kino: \p — O taparaktsa Deus sohokotsa nahyrizikponaha — nikaranaha. \v 9 Iwatahi Erodes tapetu niy: \p — O uta tu Suão Batista sodadutsa pe tsiharekzykiknahakta iky. Aty skaraba maku kytsa soho piwabyky — niy. \p Niytahi Erodes Sesus ziny tsihikik. \s1 Sesus sizubarẽtsa nisidisahawyky. \p \v 10 Sakzohotsa Sesus bo ziksizonahaze ibo nitsasobanaha. Zinykynaha ty nipamykysokonaha. Iwatsahi Sesus tuk niukurunaha. Betesaida bo niaha. Asa zuba Sesus jerukbara bo nisioktyhyryk. \v 11 Myzubaha ziwabynahaze Sesus tuk zinymyrykynahatsa jerukbara bo niukurunaha. Ana humo kino ziwabynahaze Sesus hapik jerukbara bo nitururuknaha. Sesus sibo nikozoze sihumo tsimypokzitsiarẽta. Deus tyryktsa soho humo nisihyrinymyryky. Simyitsapyritsa nisizororowyba. \p \v 12 Kyze zunubakaze zinymyrykynahatsa ibo zumunaha: \p — O Sesus tykara eze ka batu mydisahawyky. Jerukbara eze ka batu mydisahawyky. Abaka punubaka kytsa tysipehakta! Ziksinaha — niaha — “Ahadisahawy tyziskyknahaktsa! Anaeze wahoro tsarawybara bo tsipomonaha!” tsimy — niaha. Batu niy. \p \v 13 Sesus tihi: \p — O ikiahatsa zakta sidisahawy ty sibo nynytaha! — niy. Iwatsahi: \p — O batu. Atsikara mytsyhyry wa zuba. Piknutsa petok zuba niaha. Batu sidisahawy ty kõpara zikaha — niaha. Iwa nikaranaha. Sĩko miutsa ahatsahi nikaranaha. \p \v 14 Iwaze Sesus tuk zinymyrykynahatsa pe niy. \p — Ikiahatsa kytsa pe: \p “Tyk humo dyhy dyhytahaktsa!” — niy. \p Yhỹ niaha. \p \v 15 Iwaze metutu tahadyhydyhykynaha! Yhỹ niaha. Sizubarẽtsa itahadyhydyhybanahaze, \v 16 Sesus atsikara ty okok niy. Piknutsa ty kino petoktsa okok niyze bijo bo iktsa Deus pe niy: \p — Ikia humo ka mykurẽtsa — niy. \p Niytahi atsikara zitsakze tatuktsa bo nyny niy. \p — O sibo nynytahaktsa! — niy. Piknutsa petoktsa sizubarẽtsa niyziknaha sibo nyny niy. Kyze zinymyrykynahatsa myzubaha bo zibiakaknahaze tsizubarẽna niyzikik iwa sizubarẽtsa tahadisahakanaha. \p \v 17 Itahasuruknaha. Tahadisahabanahaze itsatsakyhy jerehe peryktsa bo zipupukunaha. Dose peryktsa inasihareknaha. \s1 Peduru Sesus pe niy: — Ikia hi Deus zapehata — niy. \p \v 18 Kyze Sesus atazuba Deus bo nipamykysoko. Zinymyrykynahatsa ibo zumukunaha. Niytahi Sesus zinymyrykynahatsa bo nipamykysoko. Sesus: \p — Hawa skaraba kahumo maha myzubaha mytsaty mykaranaha — niy. \p \v 19 Zinymyrykynahatsa ipe niaha: \p — O wastuhu “O ikia pe Suão Batista mykaranaha”. Ustsaktsa ata hi “Erias” mykaranaha. Mektsatu batu niaha. “Ikia taparakta Deus sohokotsa inahyrizikpota ja” mykaranaha — iwa nikaranaha. \p \v 20 Sesus ispe niy: \p — Ikiahatsa ja. Aty skaraba uta ahaokze ka — niy. \p — O Deus pehaha babata — Peduru niy. \s1 Sesus tabezewy soho nitsasoko iwaze tahyrizikpowy soho niwatihi nitsasoko. \p \v 21 — Kytsa bo soso byitaha! Utakta Deus zikpehata — Sesus nikara. — Kytsa bo ka ja soso byitaha! \p \v 22 Tapara utakta Deus zikpehata iknasikta maku babata ahawatihi sinini my. Sudeutsa taparaktsa kapitãotsa kaharere bo batu yhỹ zikaha. Taparaktsa ziknapamykysokonahatsa Deus wahoro batu kahumo yhỹ mykaranaha. Siwatahakatsitsa kino niwatihi batu kahumo yhỹ mykaranaha. Uta pikbezenaha. Petok puruze mynahyrizikpo — nikara. \p \v 23 Niytahi Sesus aparakbaha bo nipamykysokozo: \p — Aty katuk babata mozihikik. Atakta pibyituhukutu ta humo tu mospiriktsokda. Pibyituhukutu takparawybara humo kino yhỹ mynakara Deus pokzi mohyrikosokda tawata. Iwa tsikahazozikymybanahaktsa! Hawa sinini mykara atakta niwatihi katuk babata mozik zeka kawata sinini mynakara, iwatsahi tsikahazozikymybanahakta kytsa — niy. \p \v 24 — Aty tapokzitsihikik zuba zeka Deus okze ka mohokda. Aty ziktapokzitsi byizeka ata kino Deus tuk tawahi mynaopykyryk. \v 25 Ahanamyrẽtsa zeka tsimyhyrikosokdanahaze ahanamy ka mohokdaba. Ikiahatsa kino niwatihi ahahyrizikarawy mohokda. Kahumo tispirikporẽta ziknakara zeka, katuk tawahi mynapykyryk — niy. \p \v 26 — Utakta Deus zikpehata. Myziksizoze kazo zikwy katuk mynapykyryk. Deus tisapyrẽta katuk mozumuzo. Bijoikpe iknyktsa Deus tsumuẽhĩtsa katuk mozumunaha. Myziksizoze: “Aty kahumo tisikpybyrẽta zeka uta kino ihumo kasikpybyrẽta. Aty kaharere humo tisikpybyrẽta zeka. Uta kino iharere humo kasikpybyrẽta.” iwa my — niy. \p \v 27 Ikiahatsa tazaharaeze tu sihyrikosokda byizetu Deus pehatsa parakbaha moziknaha. Deus tyryktsa mysinynaha. \s1 Moises Erias ahatsa Sesus tuk inatakahanaha. \p \v 28 Kyze estuba mytsyhyrytsa nisipyk naha sapy bo Sesus Peduru, Tsiaku, Suão ahatsa nisioktyhyryk. Asa zuba hara bijobonita bo nidokoroknaha. \v 29 Deus bo nipamykysokoze meky watu tahyrity tisukbarazarẽta tsimoksapyrẽta niyzik. \p \v 30 Kytsa petoktsa ibo inatakahanaha. Erias, Moises ahatsa. \v 31 Taparaktsa Deus sohokotsa. Nihyrikosokdanahatsa ituk nipamykysokonaha. Sesus Serusarẽhe eze sinini mykara. Kytsa pibezenaha, mohyrikosokdaze Deus myzihyrizikpowy iwaze Deus bijo bo mydozo iwa Deus mozihikik ana soho ty hi nipamykysokonaha. \p \v 32 Peduru tatuktsa tuk tahaõtutsaspyk zurubakanaha. Inapoponahaze Sesus tisapyrẽta bo nikozonaha. Sesus tisapyrẽta niyzik. \fig |src="LB00317B.TIF" size="span" copy="Louise Bass ©The British & Foreign Bible Society, 1994." ref="Rukas 9.32" \fig* \v 33 Kytsa petoktsa ahatsa bo nikozonaha. Iwaze Peduru: \p — O mypehatsa tykara eze harakykbyihi ahaparik tsipizinaha! Estuba ikia bo, estuba Moises bo, usta Erias bo iwa tsimaha — niy. \p Ihyrinymyrybyita tu nitsasoko. \v 34 Nitsasokoze joktsĩ haramwe ziharasu. Bijo satata nasiharak bo. Bijo satata pokso sipybyrẽtsa nikaranaha. \v 35 Bijo satata buruk iaksoho ziwabynaha Deus nikara: \p — Tahi katse, uta iwatawyta. Ihumo kakurẽta. Iharere bo wabyziutaha! — niy. \p \v 36 Nitsasobaze Sesus zuba nitare. Paikpa iktsa nikaranaha. Batu aty tohi niy. Sesus bo zuba nikozonaha. Zinymyrykynahatsa batu harere. — Iwahahi tsinynaha tyka kytsa bo soso byitaha — Sesus niy. \s1 Sesus jypykyhyzytykta zizororowy. \p \v 37 Kyze hinipỹ are niahaze hara jobonita ekze inasiknahaze sizubarẽtsa Sesus zihobyknaha. \v 38 Maku estuba myzubaha tazahara eze hua nikara: \p — O myhyrinymyrykytsa katse humo tsiktsumuẽhĩkta. Katse tohi zuba. Iktsaziu tsimy. \v 39 Hyrikoso sapybara ibo mozumukunahaze opykani ka mynakara niy. Hyrikoso sapybara humo ziknatahyrikywyky. Atsoko itsipa myziboro. Isake saraporo mozipo atsoko mynaraha hyrikoso sapybara pokso, asahi ibo pororo mynakaranaha. \v 40 Zinymyrykynahatsa pe iky: \p “Hyrikoso sapybara tysiksiwyhiknahaktsa” iky. Sihyrinymyrybyitsa hi iwatsahi batu katy tsumuẽhĩ — niy. \p \v 41 Sesus ispe niy: \p — Ikiahatsa batu kahumo ahaspirikpo. Iwatsa tu ahabaze mynapykyryk. Ikiahatsa ahaharere bo zuba hyỹ tsimykaranaha, kaharere bo ka batu yhỹ zikaha — niy. \p Iwaze Sesus izo pe niy: \p — Atse tyzioktyhyrykta — niy. \p \v 42 Izumuze atsoko ihyrikoso sapybara inapapykzo. Itsipa ziborozo wytyk bo inaraha. Sesus ihyrikoso sapybara zipehahik: \p — Nabo pãoty! — niy. Kyze jypykyhyzytykta zizorororwy izo bo zisizo. \v 43 Aparakbaha Deus zikwy humo sipybyrẽtsa niyziknaha. \s1 Sesus tabezewy soho nitsasokozo. \p \v 44 Kytsa sizubarẽtsa nisipybybaiknaha Deus zikwy humo sipybyrẽtsa. Kyze Sesus tuk zinymyrykynahatsa pe niy: \p — Wabyziutaha utakta Deus zikpehata ahawata ikyzik. Kasukyrytsitsa bo pikoktyhyryknaha — niy. \p \v 45 Iharere tsihokdarẽna. Iwaze zinymyrykynahatsa batu sispirikpo. Iwatsahi amy ty iharere piwatawy batu siwabyziuhu. Sisikpybyrẽtsa. Iwatsatu batu ipe aha. \s1 Aty sa myhyrizikwanita Deus tuk niy. \p Bykyze zinymyrykynahatsa asa zuba nipamykysokonaha. \p \v 46 — Aty skaraba myhyrizikwanita mytuk mynapykyryk — nikaranaha. \v 47 Hawa zinymyrykynahatsa mytsaty nikaranaha. Ana humo ka Sesus zinymyryba iwatahi jabastatsa tsibik tahatazaha eze tyrikto niy. \p \v 48 Sesus ispe niy: \p — Jabyitsa humo tsinasipokzitsiki zeka niwaha humo ka kakurẽta. Utakta ikiahatsa humo kakurẽta zeka Deus kino niwatihi. Atahi zikpeha. Ituktsa tsimypokzitsiukrẽta atahi myhyrizikwanita mozik. Tsimypokzitsiukrẽta Deus mytsaty my “O atahi myhyrizikwanita kytsa mysitsumuẽhĩ” niy. Atahi katyryktsa tukta Sesus nikara. Aty ahatukze kytsa mysipokzitsiki atahi myhyrizikwanita — niy. \s1 Aty ahahumo ahabyizeka atahi ahahumo iakparawy. \p \v 49 Niytahi Suão Sesus pe niy: \p — O myhyrinymyrykytsa katsa maku hyrikoso sapybara azikwy humo nisiksiwyhikta tsinynaha niy, iwaze katsa tsispehakanaha: “Kyzekta niwazubakta tsikaha. Ikiakta mytyrykbyita tsikaha” — Suão niy. \p \v 50 Sesus ispe niy: \p — O awatutaha. Atahi ahahumo ahabyi zeka iwatahi mytuk moziknaha. Ikiahatsa tysioktyhyryknaha katuktsa moziknaha. \s1 Samarija ezektsa Sesus humo batu yhỹ niaha. \p \v 51 Kyze Sesus tazo bo piksi naha soho zumukuze iwaze: \p — O tapara Serusarẽhe bo hi my — niy. \v 52 Niytahi kytsa taharaze nisipeha. Iwatsahi niukurunaha. \v 53 Zumunahaze siwanu sapy ziberikinaha Samarija ezektsa batu yhỹ niaha. Sesus Serusarẽhe bo niukuruze iwatsahi kytsa batu yhỹ niaha. Samarija ezektsa, Serusarẽhe ezektsa humo batu siakparawy iwatsahi batu yhỹ niaha. \v 54 Suão, Tsiaku iwatsa nikozonahaze ipe niaha: \p — O izo bijoikpe iknyky tynazipikta iwaze tysiharazohikta — niaha. \p \v 55 Sesus uwok niyze nisibetsakik. \v 56 Kyze usa hudikhudikwy bo niaha. \s1 Sesus tuktsa niyziknahatsa soho humo nisihyrinymyryky. \p \v 57 Iwatsahi mekybotu niukurunaha. Ske buruk niukurunahaze. Estuba maku Sesus pe niy: \p — Uta kino ikia tuk. Ikia tuk paikpa mynakara — niy. \p \v 58 Sesus ipe niy: \p — Tsoromamatsaktsa tahahoke eze tu mynapykyryknaha. Piyktsa kino niwatihi tahasuk eze tu mynapykyryknaha. Utakta Deus zikpehata ahawata ikyzik batu kawanu sapyky. Ba haneze tohi zikuru — niy. \p \v 59 Niytahi Sesus usta pe niy: \p — Pany katukta! — niy. Maku ipe niy: \p — Byrikta tapara kazo myziytykare — niy. \p \v 60 Sesus tihi: \p — Nihyrikosokdata ty ka arekekty. Mohyrikosokdaze itukytsa tu piytyknaha. Ikia kino Deus wasania ty ityryktsa soho tytsasoko. Tapara Deus tsyhyryze tarabaja tsimy — niy. \p \v 61 Niytahi usta niwatihi niy. \p — O mypehatsa uta ikia tuk mozihikik. Tapara katukytsa nasipehare “Aba mokuru my” — niy. \p \v 62 Sesus tihi: \p — Ikia maku wata. Atahi wywyk myzibykze iwaze tasukpe bo iktsa mykara. Paikpa iktsa mykara. Batu tarabaja ziky. Tarabaja ziky byizeka iwa mytakta ba Deus tukta zikyzik. Iwa my zeka ba katukta babata zikyzik — Sesus niy. \c 10 \s1 Sesus setẽta doistsa nisipeha. \p \v 1 Bykyze Sesus kytsa sizubarẽtsa nispeha. Setẽta doistsa nisipeha. Petok petokohotsa nisipehaka. Iharere sohowy tuk sihudikhudikwy taba niukurunaha. Iharaze niukurunaha. Deus wasania ty ziknapamykysokonaha. Bykyze Sesus siapik pomo sihudikhudikwy taba my. \v 2 Sesus ispe niy: \p — Katyryktsa mysizozikiknahatsa watsa. Wihara myzibakanaha. Waratok eze idisahawy niobara. Wihara nijakuk. Katsumuẽhĩtsitsa batu sizuba. Iwatsahi waratok tsihitsa pe: “Ikiakta atsumuẽhĩtsitsa wihara bo tysiakzokta!” Zisizoziknaha. Niobaranaha iwatsahi mysizoziknaha — niy. \p \v 3 — Aba tsimykurunaha. Uta pahapehaka. Kytsa ahahumo batu siakparawy. Ikiahatsa hozipyrykzatsa watsa. Hozipyrykza parinitsa tazaha eze tawata tsimoziknaha. Parini hozipyrykzatsa myzukbatsi tsihikik naha watsa kytsa pahasukyrykynaha. Kytsa ikiahatsa humo ba hỹ zikaha. \p \v 4 Iwaze ske buruk okyrysaro suk ty batu wabehyryktaha! Ahanamy ty ka pok pok byitaha! Ahapyrysuk byitsa tu tsimaha! Ske buruk pyk pyk byitaha! Kytsa tsimysihobyknaha zeka, pamykyso pamykyso byitaha! Aidyktsa tsimaha! — nikara. \p \v 5 — Wahoro bo tsimypupunahaze wahoro ezektsa pe tsimaha: “Deus ikiahatsa humo pahasapywyky” tsimaha — niy. \v 6 — Anaeze maku tsakurẽta aharere bo yhỹ mykara. Wasani my. Aharere piakse wasani my. Anaeze kytsa zuba simysapybyikitsa maha zeka aharere bo hyỹ ahabyi zeka. Deus ikiahatsa zuba pahasapywykyzo. \v 7 Wahoro tsimypupunahaze anaeze tsimypykyknaha. Tahadisahawy ty ahabo nyny mahaze, tsipahadisahanaha. Tahaopowy ty nyny mahaze niwatihi tsipikunaha. Kytsa sitsumuẽhĩtsitsa bo tahadisahawy ty sihyriziktsokzawy humo nyny maha. Iwatsahi kytsa ahadisahawy ty ahabo nyny maha. Ahahyriziktsokzawy humo ahadisahawy ty nyny maha. Mekta wahoro bo ka pão pão byitaha ataeze zuba tupykyknaha — niy. \p \v 8 — Sihudikhudikwy bo tsipomonahaze kytsa ahahumo sakurẽtsa mykaranaha. Iwaze tahadisahawy ty nyny maha. Tsipahadisahanaha. \v 9 Anaeze simyiziubyitsa tysizororowynaha. Anaeze sihudikhudikwy ezektsa pe: “O Deus tyryktsa ikiahatsa bo mozumunaha tsimaha” — niy. \p \v 10 — Sihudikhudikwy bo tsipomonaha zeka kytsa ahahumo batu siaku mykaranaha. Tsiksinaha. \v 11 Tapara siwahoro ezektsa pe tsimaha: \p “Ahahudikhudikwy eze ky jytyk tazyk mypyrysuktsa humo pyryk my zeka. Wytyk tazy ty ka dydydy aretaha ‘Deus tyryktsa ikiahatsa bo zumu. Ikiahatsa Deus harere bo batu waby tsimaha’ tsimaha” — niy. Wytyk tadydy kino natõze ana humo ziwatawy. \p \v 12 Sesus wasani nikara iwaze ahape: \p — Kytsa Sodõ ezektsa sisopyksapybyikitsa tu nikaranaha iwatsahi sinini mykaranaha. Nawa puruze Deus sisopyksapybyitsa pe my “O ikiahatsa hi batu ahamysapy” my. Sodõ ezektsa sinini mykaranaha. Ahahudikhudikwy ezektsa abazuba haty sinini tsimykaranaha. Kytsa anaeze sinini mykaranahatsa. Deus harere humo waby ahabyitsa hi sinini mykaranaha — niy. \s1 Sihudikhudikwy ezektsa simysapybyitsa nikaranaha iwatsahi batu sispirikpo. \p \v 13 — O Tsoratsĩ inarokoha sihudikhudikwy ezektsa sinini mykaranaha. Kaharere bo batu yhỹ mykaranaha iwatsahi sispirikpobyitsa tu sinini mynakaranaha — niy. \p — O Beseza inarokoha anaeze hudik mykaranahatsa sinini mykaranaha. Kaharere bo yhỹ ahabyitsa hi sinini mynakaranaha. Anahi kazikwy zinynaha. Atsawatu zeka Tiro hudikhudikwy ezektsa bo mykaranaha. Atsawatu zeka Sodõ hudikhudikwy ezektsa niwatihi tubabatu Deus harere bo hyỹ nikaranaha. Simysapybyitsa nikaranahatsa kino pimoewynaha. Asahi kazikwy zinynaha zeka simysapybyitsa tu nikaranaha pimoewynaha. Iwaze izohyri ty tahapiakwatahakanaha tahasopyk tihi nikaranaha. Kytsa bo ziwatawykynaha simysapybyitsa tu nikaranaha ana hi zimoewybaiknaha. Nawa zuruze Deus simysapybyitsa pe: \p “O ikiahatsa batu ahamysapy tsimaha” my. \p \v 14 Nawa zuruze kytsa Tiro ezektsa jokboha zuba sinini mykaranaha. Kytsa Sodõ ezektsa niwatihi jokboha zuba sinini mykaranaha. Ikiahatsa hi sininitohi tsimykaranaha niy. \p \v 15 Ikiahatsa Kaparanaũ eze sihudikhudikwytsa. Anaezektsa tihi: \p “O katsa zuba myhyrinymyrẽtsa” iwatsahi bijo bo ahabyitsa mytsaty tsimykaranaha. Batu ba. Ikiahatsa izo bo pahaoktsoktsokik iwaze sininitohi tsimykaranaha — niy. \p \v 16 Zinymyrykynahatsa pe nikarazo: \p — Aty ahaharere piwaby zeka atahi pikwaby. Aty ahaharere ty waby byizeka uta kaharere humo kino niwatihi ba waby zikaha. Aty kaharere bo yhỹ ahabyi zeka atsawatu zikpehata harere bo batu yhỹ ziky — nikara. \s1 Nisipehanahatsa sizubarẽtsa setẽta doistsa ziksizonahatsa. \p \v 17 Kyze Sesus nisipehakanahatsa sizubarẽtsa setẽta doistsa ziksizonaha. Sakurẽtsa nikaranaha. Sesus bo nipamykysobanaha: \p — O mypehatsa hyrikoso sapybara myharere humo hyỹ nikaranaha. Ikia naro humo tsiksiakzonahaze tsiksisiwyhiknaha. Azikwy humo zipobaiknaha — niaha. \p \v 18 — Yhỹ niy. Iwaze hi Satanas bijoikpe ikny wytyk bo inasik inyhik bijo papaizo niaha waha. \v 19 Wabytaha! Uta ikiahatsa bo kazikwy ty botu nyny iky. Ikiahatsa pyryhyk bete tsimyzonaha zeka ba zahasisi. Ikiahatsa pikzaha bete tsimyzonaha zeka ba zahahohoro — niy. — Batu amy tohi ahamyiwyky. Ahasukyrytsitsa humo ba zahamyiwynaha — niy. \p \v 20 — Ikiahatsa hyrikoso sapybara ahaharere humo yhỹ mykaranaha ana humo kino ahaku byitaha. Ikiahatsa ahakurẽtsa ahanaro bijoikpe eze Deus botu ziwatahaka, ana humo hi ahakurẽtsa tsimykaranaha — niy. \s1 Sesus sihumo tsakurẽta nikara. \p \v 21 Kyze Deus hyrikoso humo tsakurẽta. Deus bo nipamykysoko: \p — O kazo ikia zuba abazubata. Ikia hi bijoikpe ezektsa pehatsa. Ikia hi mybarawy ezektsa pehatsa. Ikia zuba wasani tsinakarata. Iwatahi sihyrinymyrẽtsa bo hawa tsimykara ziokpitsĩ. Batu isty watawy. Sihyrinymyrẽtsa papatu batu isty watawy. Sizubarẽtsa sihyrinymyrybyikitsa hawa tsimykara tsiksiwatawyky. Kytsa jabasitsa watsa hi tsiksiwatawyky. O Deus kazo yhỹ my. Wasani tsimykara. Iwa tsimyzihikik ana humo hi tsimysiwatawyky — niy. \p \v 22 — O kazo ikia hi anamy ty kabo nyny tsiky. Ba aty tohi taja itse ziky ikatahi zuba. Kazo zuba. Niwatihi ba aty tohi taja kazo ziky ikatahi atse babata zuba zany. Asa kino mysiwatawy tsihikik. Iwa hỹ — niy. \p \v 23 Niytahi Sesus tuk zinymyrykynahatsa asa bo zuba nipamykysokozo. \p \v 24 — Kytsa ikiahatsa wa pinynaha zeka sakurẽtsa moziknaha. Tubabatu Deus sohokotsa ziny tsihikiknaha hawa Deus mykaranaha batu sinyhy. Ikiahatsa botu tsiknynaha. Ispehatsa kino niwatihi zinytsihikinaha amy ty tsipinykynaha batu sinyhy. Hawa ha ty tsipiwabykynaha, ziwaby tsihikiknaha batu siwabyhy — Sesus nikara. Iwa zinymyrykynahatsa bo nipamykysoko. \s1 Samarija ezekta asiba nihyrikosokdata humo tsimypokzitsiarẽta nikara. \p \v 25 Deus harere watahatsa Sesus bo zumu. Sesus zispirikpobyisohoko ata tihi nikara. Iwaze ipe niy: \p — O myhyrinymyrytsa, hawa skaraba my iwaze mohyrikosokdaze uta Deus bo kawahi mynapykyryk — niy. Iwa nipamykysoko Sesus zispirikpobyisohoko. \p \v 26 Sesus: \p — Deus harere botu ziwatahaka. Hawa ty skaraba iwatahaha tsinymyryky — niy. \p \v 27 Sesus pe niy: \p — Botu ziwatahakanaha. Deus humo tsamypokzitsiukrẽta! Deus humo aspirikporẽta zeka iharere bo hyỹ tsimykara. Deus bo mytsatyziu tsimykara. Deus iakparawy. Deus tsyhyryze tarabajaziu tsimykara. Tsapaikrẽta tu itsyhyrypeze ahyriziktsokzawy humo tsimykara. Tsipinymyry zuba hawa Deus mytsaty nikara. Aotutsa pauktsitsa tynasipokzitsiki, ahumo tu tawata tsinakara nahawa tihi. Iwa tsimyzuruku — niy. \p \v 28 Sesus ipe niy: \p — Wasani tsimy. Nawaze kytsa sisopyk niytahi Deus tawahi mynapykyk — niy. \p \v 29 Deus harere watahatsa mytsaty nikara: \p — Uta zuba wasani — my. Ta maku ustsa kytsa batu iakparawy. Ta bo zuba mytsaty mykara. — Myzubaha pe batu katukytsa ziky — mytsaty nikara. \p \v 30 Iwatahi Sesus pe nikara: \p — Amatsa sa kaotutsa pauktsitsa — niy. Sesus zispirikpoko: \p — Kyze estuba maku Serusarẽhe iknykta ske buruk Serikoho bo inaukuru. Inaukuruze sitsyhyryboarẽnikitsa maku nizukbatsihiknaha. Isuk zibobobaiknaha. Nitsakikinaha. Maku zipypykyknaha iwa asiba zibezenaha. Inamy zebykbaiknaha. Iwaze zerekeknaha. \p \v 31 Iwaze maku Deus wahoro eze ziknapamykysokota Serikoho bo niukuru niwatihi. Ibo nikozoze ziharamu zuba. Tatuky asiba nihyrikosokdata ziharamu. Batu ibo iktsa niy. Usta ske buruk ziharapuwyhik. \p \v 32 Iwaze Deus wahoro eze ziknasitsumuẽhĩkĩta zumu. Usta ituky zumu. Asta buruk tu inaukuru ata kino asiba nihyrikosokdata zinyze ziharamu zuba. Usta ske buruk ziharapuwyhik. Iwaze ske buruk niukuru. \p \v 33 Iwaze usta maku Samarija ezekta inaukuru. Atakta bipyri asiba nihyrikosokdata zinyze ihumo tsimypokzitsiarẽta nikara. \v 34 Iwaze asiba nihyrikosokdata bo tadyhy. Ikiwytsa sapy panu ty ziakwaraka. Zihipepeke. Oreo ty ikiwy sapy bo zitsyktsykyk. Ziharasusuku. Duabohotsa tsik ty zipiakurukuk iwa. Iwaze tarara bete zihwikyk. Sisukmotsa wahoro bo zioktyhyryk. Maku asiba nihyrikosokdata humo tsimypokzitsiukrẽta. Sisukmotsa wahoro bo niy. \p \v 35 Byi zuruze sisukmotsa wahoro tsihitsa petok okyrysaro parata ty ibo nyny niy. Asiba tabezewyta iwahoro eze zereke. Iwaze wahoro tsihitsa pe niy: \p “Tsipokzitsiki ja. Okyrysaro tsispepyk zeka myziksizoze okyrysaro ty puẽtsik abo nyny my” niy. Iwaze tsihitsa yhỹ niy, okyrysaro ziakse — iwa Sesus nipamykysoko. \p \v 36 Iwatahakatsa pe niy: \p — Aty sa asiba nihyrikosokdata tukta my. Aty sa iotutsa pauktsitsa — niy. \p \v 37 Iwatahakatsa: \p — O atahi imypokzitsiukrẽnikita niy. Atahi itukta babata — niy. Sesus: \p — Yhỹ niy. Ikia tsiksikta. Bipyri wata tsimykara. Samarija ezekta wata tsimykara — niy. \p Iwa Sesus bipyri soho ty nipamykysoko. Bipyritsa itukbabata niy. \s1 Sesus Mata Maria ahaza bo nikozore. \p \v 38 Kyze niukurunaha. Sesus zinymykyrynahatsa tuk niukurunahaze myzubahabara bo izumunaha. Anaeze Mata wahoro bo nitsuk. \v 39 Maria Mata tsy niy. Atatsa hi Sesus harere ziwabyziu. Ipyrytsa baze nidyhyky. Atatsa iharere ziwabytoktoko. \v 40 Ieky katsa bu nikara. Mydisahawy humo tsihyriziktsokzaharẽtatsa nikara. Iwatatsahi Sesus bo zumu. Ipe niy: \p — O mypehatsa. Ikia batu iktsa ziky. Katsy ba ziktsumuẽhĩ. Ikza zuba mynakara, ikia katsy pe tsimy: “Aiky tsitsumuẽhĩktsa” tsimy — niy. \p \v 41-42 Sesus atatsa pe niy: \p — O batu, ikia hi paikpa mytsaty tsimykara, tsahyriziktsokdaharẽtatsa hi. Maria zuba wasani mykara. Tisapyrẽna piwabyky. Hawa pinymyryky ba aty tohi jekze ziakse — Sesus niy. \c 11 \s1 Sesus Deus bo mopamykyso naha soho humo nisihyrinymyryky. \p \v 1 Kyze Sesus Deus bo nipamykysoko. Nepykze zinymyrykyta ipe niy: \p — O myhyrinymyrytsa katsa tymyhyrinymyry. Hawa Deus bo tsimypamykysokonaha tymyhyrinymyry. Deus bo tsimypamykyso tsihikiknaha. Tymyhyrinymyry Suão wata. Suão tatuktsa nisihyrinymyryky. Hawa Deus bo mopamykysonaha nisihyrinymyryky. \p \v 2 Sesus ispe niy: \p — Deus bo tsimypamykysonaha zeka nawa tsimaha. \q1 “O myzo! Atyryktsa parakbaha abo mytsaty mykaranaha \q2 ‘O atahi imysapyrẽnikita batu aty tohi humo asapyzekyhu. \q1 Ikia zuba abazubata. Aparakbaha atyryktsa moziknaha. \q2 O ikia zuba tsamysapyrẽta’ tsimaha” maha. \q1 Mybarawy ezektsa aharere bo hyỹ mahaktsa! \q1 \v 3 Mydisahawy humo tyzibyituhukutu \q2 mybo nyny tynakara. \q1 \v 4 Mysapybyitsa tu tsimykaranahaze iwatsa tu tymyokzo. \q2 Katsa kino niwatihi. Kytsa mybo simysapybyitsa mykaranahaze batu mytsaty tsimaha, \q2 sihumo tsimyokzonaha. \q1 Katsa aharere bo batu ma tsimaha zeka tynamytsumuẽhĩkta iwatsahi isapybara bo ka batu yhỹ tsimaha. \m Iwa tsimaha. Deus bo ikiahatsa tsimypamykysonahaze iwa tsimaha — Sesus nikara. \p Niytahi Sesus nisihyrinymyryky. Kyze isukmota soho humo ziwatawyky. \p \v 5 Sesus tihi: \p — Amo skaraba tsimy. Unopokte ikia atukta bo ja tsimykuru. Ipe tsimy: “O katukta atsikara ty harakykbyi kabo nynytyny. \v 6 Aba usta katukta izumu tahi mykara. Isukmota kawahoro bo zumu. Batu amy tohi ty ibo nyny ziky” tsimykara. \p \v 7 Atukta tawahoro eze tu hawa ja kape my: \p “O batu tsipikykniki. Iwatahi hokbowy zihokbohik. Uta kahyrytsa tuk purubaka. Ba kyik ziky. Ba kadisahawy ty abo nyny ziky” niy. Iwa sa my — Sesus nikara. \p \v 8 — Iwaze atakta atukta humo batu kyik. Iwata tu kyik my. Pikykniki naha humo kyik my. Ata bo atsikara ty nyny my — niy. Iwa Sesus isukmota soho humo nisihyrinymyryky. \p \v 9 Sesus tihi: \p — Iwatsahi tsimyzapykykynaha zeka Deus ahabo nyny my. Deus bo tsipiberikinaha zeka tsimozikahanaha. Hokbowy eze huahua tsimaha zeka hokbowy ty zoksapare my. \v 10 Kytsa Deus bo myzapykykynaha zeka asahi piaksenaha. Kytsa Deus piberikinaha zeka mozikahanaha. Kytsa hokbowy baze huahua mahaze hokbowy zoksapare my. Deus bo tsizapykykynaha zeka, kytsa watsa asahi hokbowy baze huahua maha — nikara. Sesus nipamykysokozo. \p \v 11 — Aty ahatukze izo zeka iwaze atse ape my zeka “O kazo piknu ty kabokta!” myze, ikia atse bo pyryhyk ty ba nyny ziky. \v 12 Atse ape my zeka “O kazo kokuaro kare ty kabokta” myze ikia atse bo pikzaha ty ba nyny ziky. \v 13 Ikiahatsa ahasapybyitsa tu tsimykaranaha zeka iwatsa tu amy ty tisapyrẽna ty ahyrytsa bo nyny tsimaha. Myzo hi bijoikpe eze tuze atahi imysapyrẽnikita babata. Atahi ikiahatsa bo isapyhanikia ty zuba ahabo nyny mynakara. Deus bo ihyrikoso tsimyzapykykynaha zeka iwaze tahyrikoso ahabo myzapikso iwaze ahatuk mynapykyryk my hỹ — nikara. \v 14 Iwa Sesus sibo nitsasoko. \s1 Kytsa Sesus Beresebuhu humo ihyrikoso sapybara ziksiwyhik mybarapetu nikaranaha. \p Niytahi Sesus ihyrikoso sapybara ziksiwyhik. Maku iharerebyita, ihyrikoso sapybara humo batu harere ziky. Sesus zizororowyze nizororota nitsasoziuku. Kytsa sizubarẽtsa paikpa iktsa nikaranaha siwastuhutsa nitsasokonaha. \p \v 15 — Beresebuhu, Satanas usa naro hyrikoso sapybara pehatsa zikwy humo hi Sesus iharerebyita zizororowy. Satanas humo hyrikoso sapybara nisiksiwyhik. Iwatahi maku zizororowy. \p \v 16 Ustsa nimysapykykynaha: \p — Ikia mytsyhyryze azikwy Deus ikny mybo tsipiwatawyky. — Nimysapykykynahaze Sesus harere zisapybyi tsihikiknaha. Sesus humo sispirikpobyitsa tu iwatsahi iharere zisapybyi tsihikiknaha. Sesus sisoho humo tsihyrinymyrẽta mytsaty nikaranaha. \v 17 Ana humo hi mysihyrinymyryky. Niytahi Sesus sibo nipamykysoko: \p — Ikiahatsa kazikwy humo batu ahaspirikpo. “Deus zikwy ty batu ibo nyny niy” tsimaha. Iwa ikiahatsa tsikpamykysokonaha. Deus zikwy ty kabo nyny my hỹ. Satanas kazikwy nyny my zeka hawa piwatahawy. \v 18 Ityryktsa myharape banaha zeka mopyknaha. Nawaze kytsa metutu mokmyinaha iwaze mysiakbabaiknaha. Niwatihi wahoro ezektsa myharape banaha zeka mopyknaha. Iwaze asahi metutu mokmyinaha. Niwatihi Satanas tuktsa myharape banaha zeka mopyknaha. Myakbabaiknaha. Ikiahatsa tsimyspihikbatakanaha “O tahi hyrikoso sapybara nisiksiwyhik Beresebuhu zikwy humo tsimaha” niy. \v 19 Atuktsa ja. Aty zikwy humo atuktsa hyrikoso sapybara mysiksiwyhiknaha Utakta wasani mynakara. Hyrikoso sapybara mysiksiwyhikze Deus zikwy humo zuba my. Anahi atuktsa piwatawykynaha. \v 20 Abaka Deus tyryktsa ikiahatsa bo mozumuku ana hi piwatawyky. Kazikwy abazubata. Maku tsipaikrẽta wata. \p \v 21 Maku tsipaikrẽta tsiparakyrẽta tawahoro ty pykyhytu taparakytsa tuk. Sitsyhyryboarẽtsa batu ibo paku zikaha. \v 22 Usta maku ipaikanikita tu zeka iwahoro bo inatsukze taparakytsa humo taspihikik iwatatu batu ipaikik. Iwaze usta hi inamy pebykba. Zepykyk. Inamy pibiakba. Iwaze utakta ipaikanikita wata kazikwy abazubata — Sesus niy. \p \v 23 — Aty batu katuk zeka, atahi kape batu yhỹ my. Aty katy tsumuẽhĩ byizeka atahi kytsa metutu myokmyinaha — Sesus niy. \s1 Hyrikoso isapybara ziksizota. \p \v 24 Sesus nipamykysokozo: \p — Hyrikoso isapybara maku ekze poize pitabaka zuba. Ata taty byryhabyita tu pitabaka zuba. Hyrikoso isapybara itseheha bo pitabaka. Tasapy piberiki. Tawanu sapy ty batu tykaha. Iwatahi ihyrikoso sapybara tapetu isopyk: \p “Kawahoro bo piksizo. Nezeba maku ekze ikoik tabo tu piksizo” niy. Hyrikoso isapybara izoihikze maku tsakurẽta. Hyrikoso isapybara nihokdaze tsakurẽta nikara. Kyze ihyrikoso sapybara maku bo ziksizo. \v 25 Zumukuze maku wahoro wata. Wahoro tsiziurẽna. Zizozoko itsytsykyha niy. Ta humo tuk mytsaty niy. \v 26 Tisapyrẽna. Niytahi niparakzo. Ustsa hyrikoso sapybara sete hyrikoso sapybara nisihobyk. Hyrikoso sapybara iwanu sapy bo mynasioktyhyryk. Maku bo mozumunaha. Ituk mynapykyryknaha. \p Tapara ihyrikoso sapybara estuba ituk maku batu iaku. Abaka hyrikoso sapybara sizubarẽtsa ibo pororo mykaranaha iwatahi tisukatsihikrẽta babata mynapykyryk — Sesus nikara. \s1 Hawa mykusukninaha baba naha humo nisihyrinymyryky. \p \v 27 Sesus nipamykysokoze atatsa hi myzubaha tazaha eze opykani Sesus okze nipamykyso nawa ipe niy: \p — Aje tsakurẽtatsa. Atatsahi tabykyhy humo tsakurẽtatsa atatsahi ikia pykyhytu ziknakara. Ikia humo tsakurẽtatsa — niy. \p \v 28 Sesus atatsa pe niy: \p — O asahi Deus harere piwabyziukunaha. Iwaze iharere bo hyỹ mykaranaha, asahi sakurẽtsa babatsa mynakaranaha — Sesus nikara. \s1 Sizubarẽtsa iwatahawy nizapykykynaha. \p \v 29 Kytsa sizubarẽtsa harape bo inakypykyknahaze Sesus ispe niy: \p — Abaktsa kytsa batu simysapy nikaranaha. Kahumo batu sispirikpo. Iwatsahi iwatahawy myziberikinaha. “Deus zipehata mybo tyziwatawykta!” mykaranaha. Batu yhỹ my. Sonas wata mysiwatawy. \p \v 30 Sonas wata pahawatawy — niy. — Tubabatu Sonas Deus zikwy Ninewe ezektsa bo ziwatawy. Tapara Deus Sonas Ninewe ezektsa bo ziakzoze ziwatawy. Iwata utakta Deus zikpehata ahawata ikyzik abaktsa kytsa Deus zikwy piwatawyky. Tapara Deus zikykzo abaktsa kytsa bo piwatawy — niy. \v 31 Niytahi Sesus nikara. — Uta kahyrinymyrẽta ikzumu, ikiahatsa kahumo batu ahaspirikpo. Kytsa mynahyrizikpobanahaze Deus simysapbyitsa pe my: \p “O ikiahatsa batu ahamysapy iwatsahi sinini tsimynakaranaha” my. Niytahi atatsa Seba tyryktsa tuk ispehatsata niyzik. Atatsa hi mynahyrizikpoze. Abaktsa kytsa niwatihi aiba tohi mynahyrizikponahaze. Atatsa tihi: \p “O asahi simysapybyikitsa tu nikaranaha, ana hi piwatawyky. Tubabatu ikza nokponi ikukuru. Soromao ihyrinymyryta babata harere myziwabyre. Tsihyrinymyrẽta harere piwaby tsihikik” — niy. Sesus: \p — O abaktsa kytsa kaharere bo batu yhỹ maha. Uta abazubata myhyrizikwyta kaharere bo batu yhỹ niaha — nikara. — Kytsa mynahyrizikpobanahaze aiba tohi Deus simysapybyikitsa bo “O ikiahatsa kahumo batu ahamysapy” my. Ahamysapybyitsa tu tsikykaranaha iwatsahi sinini ykarawy bo tsimynakaranaha my — niy. \p \v 32 — Niytahi Ninewe ezektsa mynahyrizikponahaze asahi abaktsa kytsa pe: \p “O ikiahatsa batu ahamysapy tsikaha” mykaranaha. Ahamysapybyitsa tu tsikykaranaha tsipiwatawynaha. Iwatsahi Ninewe ezektsa tamysapybara ty nikaranahatsa zimoewyhiknaha. Deus harere ziwabynahaze imysapybara zimoewynaha Sonas harere humo. Deus harere bo hyỹ nikaranaha — niy. \p — Abaktsa kytsa hi kaharere bo batu yhỹ mykaranaha. Uta myhyrizikwanita babata kaharere bo batu yhỹ zikaha — Sesus nikara. \s1 Rika soho humo nisispirikpokozo. \p \v 33 Sesus rika soho humo nisispirikpoko. \p — Myhyriziktsa rika watsa — niy. — Ba aty tohi rika mozipokze miha papa ba okpitsĩ ziky. Ba peryk pukezi zik ziky. Rika mozipok zeka jo baze zik my. Aty mynatsukze mypubyi mozikze zinytokto — niy. \p \v 34 — Myhyriziktsa rika watsa ahanamy bo sihumo iktsa tsimaha. Ahahyriziktsa humo tuzu byizeka ikiahatsa okze mypubyri mozik. Ahahyriziktsa sisapy byizeka ikiahatsa miwa ezektsa watsa. Ba zikozonaha unata ky wa. Maku ihyriziktsa humo tuzu byizeka tsakurẽta mykara maku wata atahi mypubara buruk mokuru. \v 35 Iwatsahi pykyhytu tynakaranaha rika mypubara ahatukze ba miwa ziky. \p \v 36 Kyze ikiahatsa mypubyi mozik zeka ba miwa ziky. Ikiahatsa atawahi mypubara buruk mokuru tawata. Atawahi zeka rika wata amypubyrizo. Nakyoknahaze kywa — nikara. \s1 Sesus Pariseutsa iwaze tapara Moises harere humo zinymyrykynahatsitsa soho humo nitsasoko. \p \v 37 Sesus nipamykysobaze Pariseu ziakzoko: \p — Kawahoro bo tsikadisahakta! — niy. \p Yhỹ niy. Sesus iwahoro bo nitsuk. Idisahawyzozowy baze nidyhyky. Pariseu Sesus bo nikozotoktoko. Sesus itsyhyrype pikihibyita tu tadisahaka. Iwatahi ibo nikozotoktoko. \v 38 Niytahi Sesus ipe niy: \p — Ikiahatsa Pariseutsa ahamypewytsa ahaokporosuktsa kino niwatihi sisupetaba zuba tsinasipikiknaha. \v 39 Ikiahatsa Pariseutsa mypewytsa watsa. Mypewytsa isupetaba zuba tsibararẽtsa. Joke tabaka nioktsirõrõ. Hawa mytsaty tsimykaranaha batu wasani tsikaha. Simysapybyikitsa tu tsikykaranaha. Ahazokdiharẽtsa. \p \v 40 O ahatyryksapybyitsa tu tsimaha. Atakta isupetaba tsispeharazyky, zikino ioketaba niwatihi tsimaha — niy. \v 41 — Ahadisahawy ty sinamybyitsa bo nyny tsimaha. Sihumo ahamypokzitsirẽtsa hi iwatsahi sibo nyny tsimaha. Anahi wasani my. Iwaze Deus ahape my: “O atakta tsimysapyrẽta mozik” — my. \p \v 42 — O Pariseutsa sinini tsimykaranaha — Sesus nikara. — Ahanamy tsihohokrẽnaha zeka estuba Deus bo nyny tsimaha. Wasani tsimaha. Ikiahatsa ahadisahawykykywy ty Deus bo nyny tsimaha. Kytsa humo batu ahamysakihiky tsimaha. Iwatsahi Deus harere bo batu yhỹ zikaha — niy. — Ahanamy tsihohokrẽna zeka estuba Deus bo nyny tsimaha. Iwa tsimaha zeka wasani tsimykaranaha. Ustsa humo kino niwatihi tsimaha! Ahanamy tsihohokrẽnaha zeka sinamybyitsa bo nynytaha. Sizubarẽtsa humo ahamysakihikrẽtsa. Iwa tsimykaranaha — niy. \p \v 43 — O Pariseutsa sinini tsimykaranaha. Batu ahaku tsimoziknaha. Ikiahatsa Deus wahoro eze ahadyhydyhywytsa sisapyrẽtsa zuba ahakparawy tsimaha. Kytsa pahahobyknahaze ahahumo siharereziurẽtsa ana hi ahakparawy. Kytsa mynakaranaha bo zuba mytsaty ahasopyk — niy. \p \v 44 — O Pariseutsa sinini tsimykaranaha. Ikiahatsaktsa mytyk watsa. Mytyk iokpitsĩha niaha. Kytsa sinymyrybyitsa hi mytyk humo nipaparekenaha iwatsahi batu wasani aha — nikara. \p \v 45 Niytahi estuba Deus harere ihyrinymyrykyta Sesus pe niy: \p — O myhyrinymyrykytsa iwaze ikia za tsimymysapybyikikta — niy. \p \v 46 Yhỹ Sesus niy. — Ikiahatsa niwatihi. Ikiahatsa sinini tsimykaranaha. Kytsa paikpa tysiakzo: “O taparaktsa harere bo pykyhytutaha! tsimahaktsa.” tsimykaranaha. Ikiahatsa taparaktsa harere bo batu yhỹ tsikaha. Ikiahatsa kytsa bo yhỹ ahabyi zeka, Deus ahahumo batu imypokzitsi tsimaha. Ikiahatsa ja. Kytsa taparaktsa harere bo batu zikahaze, ikiahatsa batu isty tsumuẽhĩ. Iwatsahi sinini tsimykaranaha — niy. \v 47 — Ikiahatsa Deus sohokotsa siytyk sapyrẽtsa tsinazoknikinaha. Asatu taparaktsa ahadiritsa nisibabaiknaha. \v 48 Iwatsahi tsipiwatawykynaha hawa taparaktsa nikaranaha ikiahatsa yhỹ tsimykaranaha. Ana kino tsipiwatawykynaha Deus tsihyrinymyrẽta. \v 49 Iwatahi tubabatu Deus tihi: \p “Kapehatsitsa, kasohokotsitsa kino niwatihi sizubarẽtsa bo nisipehaka.” Wastuhu nisibakanaha. Mektsaktsa nisisukyrykynaha. \p \v 50 Tapara nisibakanaha. Abaktsa kytsa kino Deus sohokotsa mysiba tsihikiknaha. Taparaktsa tuk yhỹ maha. Tapara Abeu tabezewy. Ziharawy Sakarias Deus wahoro eze zibezenaha. \p \v 51-52 — O Deus harere sihyrinymyrykytsitsa sinini tsimykaranaha. Ikiahatsa imysapyha tsiokpitsikinaha. Iwatsahi Deus humo batu ahaspirikpo. Ikiahatsa isapyha humo batu ahakparawy iwatsahi ustsa kytsa bo ba nyny zikaha. Iwatsahi asahi ahahumo batu sihyrinymyry. Ikiahatsa humo batu sispirikpo — niy. \p \v 53 Sesus niparakze Pariseutsa, sihyrinymyrykynahatsitsa ahatsa Sesus humo tahakyrikinaha. Iharere ziwabyziukunahaze. O Sesus batu imysapy nipamykyso tsihikiknahaze iwatsa tu batu zikaha. \v 54 Iwatsahi Sesus tsipa humo ziokty tsihikiknaha. \c 12 \s1 Myspihikbatawy soho humo nisihyrinymyryky. \p \v 1 Myzubaha Sesus bo inauzuzukbanaha, iwaze niharapebakanahatu. Niytahi Sesus tuk zinymyrykynahatsa pe niy: \p — Pykyhytutaha! Pariseutsa harere humo pykyhytutaha! Pariseutsa tihi: “katsaktsa zuba wasani tsimaha” iwaze mytsaty ahabyitsa nikaranaha. Batu ba, mybarapetu nikaranaha. \v 2 Hawa ha ty kytsa papatu tsimahaze iwaha humo tu kytsa pinymyrynaha. Hawa ha ty tsiksakzikinaha humo tu kytsa pinymyrykynaha. \p \v 3 Hawa ha ty ikiahatsa miwa eze tsikpamykysokonaha ana hi kytsa mypubara piwabykynaha. Hawa ha ty awahoro eze tsiktsasokonaha iwahatu ahahudikhudikwy eze opykani mopamykysonaha — niy. \s1 Aty pokso sa mypyby. \p \v 4 Sesus nipamykysokozo: \p — O katukytsa! Ahapyby byihu ja! Kytsa pahabanaha sipokso ahapyby byihu ja! Asaktsa pahabanaha zeka iwaze batu zikaha. Batu amy tohi zikaha. \v 5 Ahahyrizikararawy ba ziksibanaha iwaze sipokso batu ahapyby Deus pokso zuba ahapybyrẽtsaktsa! Atahi kytsa mohyrikosokdanahaze sinini ykarawy bo mymypeha ziky. Iwatsahi Deus pokso ahapybyrẽtsa! \p \v 6 Kyze nawa mytsyhyry wa piyktsa hana wa skaraba sihuak ty okyrysaro ty nyny maha “O tsikaeni zuba nyny tsimaha”. Deus ta piyk tsibik humo ba zikspiriktsokda. \v 7 Deus tsihyrinymyrẽta sihumo tsimypokzitsiarẽta. Iozeka tsipokzitsarẽna. Ikiahatsa ja. Deus hi ahasoho humo tsihyrinymyrẽta atahi ahahumo tsimypokzitsiukrẽta — Sesus nikara. \s1 Kiristu katukta my. Kiristu batu kanyhy my, ana soho humo nisihyrinymyryky. \p \v 8 Sesus ispe niy: \p — Utakta Deus zikpehata ahawata ikyzik. Ikiahatsa kytsa okze: “Uta Sesus tukta my. Sesus iny” tsimaha. Ikiahatsa tsimytsasokonaha zeka uta niwatihi my. Bijoikpe iknyktsa Deus tsumuẽhĩtsitsa okze uta tihi: “Atakta katukta atahi iny” my. \v 9 Ikiahatsa kytsa okzeka: “Sesus batu kanyhy tsimaha”. Nawa tsimytsasokonaha zeka uta niwatihi. Bijoikpe iknytsa Deus tsumuẽhĩtsitsa okze: “Atakta batu kanyhy” my. \p \v 10 Aty kasoho humo tsiharerewabymybarẽta zeka imysapybara tu mynakaranaha iwatsa tu Deus mysiokzohik. Aty Deus hyrikoso humo tsiharerewabymybarẽta zeka imysapybara tu mynakaranaha atahi Deus ba zikokzowy my — niy. \p \v 11 — Kytsa ahatsipa humo pahaokytyhyryknaha zeka ispehatsitsa okeryk tsimytsasonaha, Deus wahoro bo pahaoktyhyryknaha zeka ispehatsitsa okze tsipahabetesanaha. \v 12 Iwatsahi ba paikpa mytsaty zikaha. Iwatahi Deus pahatsumuẽhĩ pahahyrinymyry. Ahaharere Deus hyrikoso humo mytsaty tsimaha iwatsahi atahumo ahahyrinymyrẽtsa iwa pahatsumuẽhĩ — Sesus niy. \s1 Tsinamyrẽta imytsatyhybyita. \p \v 13 Maku estuba myzubaha tazahara eze Sesus bo nipamykysoko: \p — O myhyrinymyrykytsa kaziky pe tykta “Azo nihyrikosokda. Aba azo hyrikyky ty tsapukte buruk atsy bo nynyty tsimy” — niy. \p \v 14 Sesus ipe niy: \p — Batu aty tohi kape nawaty aha. Ikia hi myharere bo wabyty tsimy, mynamy soho tsimytsasoko — niy. \p \v 15 Wabyziutaha! Ispe niy: \p — Pykyhytutaha! Ahasorokbyihu ja! Pykyhytutaha ahanamybyihuktsa. Nanabyi humo tsipahanamy tsihikinaha zeka batu Deus tuk zikykpykyknaha. Deus kytsa nisisukni iwatsahi Deus tuk mynapykyryknaha. Kytsa mynamy bo zubabyitsa Deus nisisukni — niy. \p \v 16 Niytahi Sesus nipamykysoko. Tsinamyrẽta soho kytsa bo ziwatawyky ispe niy: \p — Kyze maku estuba tsinamyrẽta waratok tadisahawy ziubara niy. \v 17 Iwatahi tsinamyrẽta tatuk tuka mytsaty nikara: \p — Hawa sa my. Hana bo sa kadisahawy pidodo. \v 18 Iwatahi kadisahawyzozowy pipaparahik. Iwaze ustsa disahawyzozowy mozukni. Disahawy zozowy zuba puẽtsikbyita mozukni. Iwaze hi kadisahawy pidozik. Kanamy niwatihi wahoro zuba tabo pidodo — niy. \v 19 Iwatahi tapetu nikara: \p — O abaka kakurẽta. Pikbyry pikuikik kakurẽta mozik! Kadisahawy tsizubarẽna ty hauk my. Kanamy kino tsizubarẽna ba zikpykba — niy. \v 20 Deus hi tsinamyrẽta pe niy: \p — O ityrykmyita. Ikia mytsatybyita tu kyze unata tsipomoza. Tsipomozaze ahyrikoso sa hana bo my. Anamy ja. Aty baze sa anamy motare. Nezeba anamy tsidodoko. Aty baze sa anamy mopykyk — niy. \p \v 21 Sesus tihi: \p — Kytsa ustsa mysisapywykynaha zeka sinamy Deus baze dodo maha. Asaktsa ba tahanamy pidodonaha zeka asahi tsinamyrẽta wata imytsatyhybyita — niy. \s1 Deus humo sispirikporẽtsa babatsa. \p \v 22 Iwaze Sesus sibo mynamy soho nisispirikpoko. Zinymyrykynahatsa pe niy: \p — Ahanamy bo ka mytsaty mytsaty byitaha. Iwa zeka paikpa mytsaty tsimykaranaha “O amy ty sa tsimymydisahanaha ba zikaha. O amy ty sa mysuk tykorobyk tsimaha ba zikaha.” Ahadisahawyky zeka wasani tsimaha. Ahasukok zeka wasani tsimaha. \v 23 Ikiahatsa hi iwatsa tu tsimykzokonaha Deus baze mywahi tsimynapykyryknaha zeka mysapyrẽnikia baba niy. \p \v 24 Piyktsa bo iktsaziutaha! Piyktsa tahadisahawy ba ziksipariknaha, ba tahadisahawy zizoziknaha ba ziktahatsohoknaha. Wahoro eze batu sidisahawy zozowyky. Deus piyktsa humo tsimypokzitsiarẽta sidisahawy ty sibo nyny isopyk. Piyktsa bo sidisahawy ty nyny mynakara. \v 25 Deus ikiahatsa humo tsimypokzitsiarẽta. Amy skaraba ana bo hi mytsaty tsimykaranaha. Mytsatyziu tsimaha zeka ja usta puruze mynakubazo. Batu ba. Mytsaty tsimaha zeka ja ba zikara \v 26 Iwatsahi ikiahatsa tsikaeni zuba ba zikaha zeka amy skaraba disahawy humo mytsaty tsimykaranaha. Amy skaraba ahasuk humo kino niwatihi mytsaty tsimykaranaha — Sesus nikara. \p \v 27 Sesus ispe niyzo: \p — Isazik bo iktsataha amytsĩ bo iktsataha. Iktsaziutaha! Isazik taypykze, anatu ba ziktatsazik ba anatu pyryryk pyryryk ziky, anatu zeka tasuk ba ziwowo. Wasani mykaranaha. Tapara Saromao tsinamyrẽta. Inamy tisapyrẽna. Isuk tsiziuwyrẽna ty zuba korobyk ziknakara. Nanabyi sazik ka abazuba tsiziurẽna baba. \v 28 Iwaze Deus nanabyi sazik humo tsimypokzitsiarẽta. Abaka okyry saro ispitu byriri ka mohokda. Izo bo mokoroba. Ikiahatsa ja. Deus ikiahatsa humo tsimypokzitsiukrẽta. \v 29 Iwaze Deus ahasuk ty ahabo nyny my. Ikiahatsa Deus humo jokboha zuba ahaspirikpo zeka atahi ahanamy ty ahabo nyny my — niy. — Iwatsahi mytsaty mytsaty byitaha. Batu tyso: \p “Amy ty sa tsimymydisahanaha. Amy sa tsipikunaha” niy. \p \v 30 Kytsa Deus humo batu sispirikpo iwa mytsaty nikaranaha. Deus ahazo tsihyrinymyrẽta. Ahasuk ty ahabo nyny my. Ahazo bijoikpe eze tuze ahasoho humo tsihyrinymyrẽta. Atahi ikiahatsa bo ahadisahawy ty nyny mykara. Ahasuk humo kino niwatihi nyny mykara. \v 31 Ikiahatsa Deus tyryktsa bo mytsaty tsimykaranaha. Iwa mytsaty tsimykaranaha zeka Deus ahanamy ty nyny my. Deus ikiahatsa bo ahanamy ty nyny mykara — niy. Iwa Sesus sizubarẽtsa namy soho humo nisispirikpoko. \s1 Sinamy bijoikpe eze ky. \p \v 32 Sesus tihi: \p — O kahyrytsa ahapyby byihu ja! Ahazo tyryktsa tsimoziknaha zeka ana hi mozihikik. Amy humo ahaku byri zeka nyny my! \v 33 Ikiahatsa ahaokyrysaro ty sinamybyitsa bo nyny tsimaha! Iwatsahi ahanamy baba tsizubarẽna bijoikpe eze. Anaeze ahanamy ba hawa tohi ziky. Ahanamy bijoikpe eze niy. Anaeze sitsyhyryboabyitsa ba zibyknaha. Anaeze ka ahanamy ba wazazatsa ziworonaha. \p \v 34 Ahanamy bijoikpe eze tu zeka, ikiahatsa bijoikpe bo mytsaty tsimykaranaha. Ahanamy bo bijoikpe eze iwaze bijoikpe soho bo mytsaty tsimykaranaha — niy. \s1 Sitsumuẽhĩtsa botu tazozikba. \p \v 35 Kyze Sesus myziksizo naha humo kytsa piperykynaha. Nisihyrinymyryky: \p — Tsikahazozikbanahaktsa kytsa! Ahasuk ty opyk haĩtaha! Rika ty poktaha! \v 36 Kytsa watsa tahapehakatsa piperykynahaze ky wa. Ispehakatsa mysukzawy bo zumukuta myziksizoze tawata. Kytsa pehakatsa piperykynahaze hokbowy humo tototo maha piwabynahaze atsoko zoksapare niaha. \v 37 Inatsukze sitsumuẽhĩtsitsa sakurẽtsa. Sitsumuẽhĩtsitsa ziperykynahatsa hi ispehakatsa ziksize sakurẽtsa. Wasani nikaranaha. Sitsumuẽhĩtsa disahawyzozowy baze dyhy niy. Iwaze atahi tsakurẽta nikara. Ispehakatsa tsakurẽta nikara kytsa taperytsitsa humo. Iwatahi sidisahawy ty sibo nyny my. \v 38 Sispihikrẽtsa nikaranaha tozeka ja ispehakatsa unopokte ja mozumu. Tozeka ja iwariknakyrize ja mozumu Sitsumuẽhĩtsa piperykynaha zeka sakurẽtsa mykaranaha — Sesus niy. \p Sesus: \p — Aparakbaha katy peryhabyize watu myziksizo. \v 39 Kyze wahoro tsihitsa nawa taeze itsyhyryboanikita mynatsuk zeka iwahoro bo ba ziktsuk. Tsihyrinymyrẽta zeka itsyhyryboarẽta iwahoro bo ba ziknatsuk. Aparakbaha ba sihyrinymyry wahoro tsihitsa wata. Uta niwatihi kytsa katy pery ahabyitu myziksizo — niy. \p \v 40 Sesus nikarazo: \p — Tsipiperynaha. Utakta Deus zikpehata ahawata ikyzik atsoko myziksizoze iwatsahi tsipiperynaha! — niy. \s1 Sitsumuẽhĩtsa wasani isopykta usta pykyhytu zikybyikita iwatsa humo nisihyrinymyryky. \p \v 41 Peduru Sesus pe niy: \p — O mypehatsa, aty bo sa aharere tsipiwatawyky. Katsa mybo zuba sa tsipiwatawyky. Sizubarẽtsa bo tihi sa tsipiwatawyky — niy. \p \v 42 Sesus nipamykysokozo. Sitsumuẽhĩtsa soho ty nipamykysoko. \p Ipehakatsa tatsumuẽhĩtsa pe niy: \p — Kawahoro ja typery niy hawa kytsa disahawy ty wasani eze zuba sibo nyny ty ka — niy. \v 43 Sitsumuẽhĩtsa imyperyziuta zeka ipehakatsa ihumo tsakurẽta. Ata soho hi nitsasoko. Hawa mykara nisihyrinymyryky. Atahi: \p — Sitsumuẽhĩtsa pehakatsa harere bo yhỹ mykara zeka tsakurẽta. \v 44 Wasani mykara. Ipehatsa namy tsizubarẽna perytsa mozik — niy. \p \v 45 — Tozeka ja sitsumuẽhĩtsa tapetu isopyk my: \p “O kapehatsa azymyny batu aidy erete ziky” niy. Iwaze tawa kytsa mysikiki. Sitsumuẽhĩtsiza kino niwatihi mysikiki. Tadisahaikik. Siopuwy pikuikik iwatahi tsiopyryrykrẽta. Atsoko ipehatsa ipapatu iziksi. \p \v 46 Sitsumuẽhĩtsa nispihikbyize. Haramwe hana eze ja batu ihyrinymyry. Ihyrinymyrybyita tu ipehatsa atsoko ziksi. Ipehakatsa sitsumuẽhĩtsa zizukutu niy. Sinini ykarawy bo pipehahik. Kytsa Deus harere bo hyỹhabyi zeka anabo mysipehahik. \p \v 47 Amakta tsumuẽhĩtsa sininiwy my. Tsihyrinymyrẽta tu ipehatsa harere bo “batu yhỹ” niy. Pykyhy izozikbyitu. Atahi Deus namy perytsa wata. Deus ibo iktsa niyze: “O atakta ‘batu imysapy’ ” my. Niytahi sitsumuẽhĩtsa tisikpybyrẽta. Tsihyrinymyrẽta humo tisikpybyrẽta. Sinini tynakara. \p \v 48 Usta tsumuẽhĩtsa tsikaeni zuba sinini tynakara. Ipehatsa harere ihyrinymyrybyita tu, iwatahi tsikaeni zuba sinini tynakara. Iktsataha! ahanamy tsizubarẽna zeka nyny tahaktsa. Deus kytsa bo sinamy nyny niy zeka asahi ustsa bo nyny ahabyi zeka sisikpybyrẽtsa. Iwaze Deus tihi: \p “Uta ahabo tsizubarẽna ty nyny my iwaze ikiahatsa kytsa bo batu nyny tsimaha, kaokze ikiahatsa batu ahamysapy tsimykaranaha” — niy. \s1 Sesus humo meky watu niyzikiknaha. \p \v 49 Sesus ispe niyzo: \p — Utakta mybarawy ezektsa bo ikzumu niy. Ikzumuze izo waha. Izo waratok pipopokoknaha ziktawata iwaze tisapyrẽna mozik. Ikiahatsa ahamysapybyitsa tu tsikykaranaha Deus mysiokzohik. Kytsa pikbezenahaze iwaze simysapybyitsa mykaranahatsa Deus mysiokzohik. Botu mohyrikosokda zeka kakurẽta. Bykyze zuba. \v 50 Tapara sinini my. Iwatahi batu kaku. Nawa humo hi mykara — niy. \v 51 Ikiahatsa mytsaty ahabyitsa tsimykaranaha. — O Sesus mybarawy ezektsa bo izumu iwatsahi kytsa harape wa metutu byinahatsa — iwa mytsaty ahabyitsa tsimykaranaha. Utakta mybarawy ezektsa boze kytsa kahumo meky watu mytsaty mykaranaha. \p \v 52 Iwaze kytsa mytsyhyrytsa wa wahoro eze tuze mopykyryknaha. Harakykbyihi mytsaty maha: \p — O ta batu wasani — maha. Petoktsahatsa: \p — O na wasani — maha. Iwaze harakykbyihi petoktsa bo mysimyijakanaha. Petoktsa harakykbyihi bo mysimyijakanaha. Wastuhu — O Sesus tsimysapyrẽta — mykaranaha. Ustsa — O batu ba — mykaranaha. Iwa metutu moziknaha. \v 53 Sizotsa tahahyrytsa humo batu siakparawy. Sihyrytsa tahazotsa humo batu yhỹ zikaha iwatsahi metutu mopaparahanaha. Sijeza tahahyryza humo batu siakparawy. Sihyryza tahaje za humo batu yhỹ zikaha iwazahi metutu mopaparahanaha. Sipyijeza tahahyrytsa okeza humo batu siakparawy. Sihyrytsa okeza tahapyje humo batu yhỹ zikaha iwazahi metutu mopaparahanaha. \s1 Iwatawy soho humo nitsasoko. \p \v 54 Sesus kytsa bo nipamykysokozo. \p — Ẽryk ioktsĩ bo iktsa tsimahaze ikiahatsa atsoko: “O hyritsik kok mynawõ” wasape ahasopyk. Hyritsik mynawõ hỹ. \v 55 Zopok nabybykykze. Ikiahatsa: \p “O na haramwe zeka tsizõhanina mozik” wasani ahasopyk. Tsizõhanina mozik hỹ. \p \v 56 Ahaharawatahatsitsa! Iwatawy bijoikpe eze humo ahahyrinymyrẽtsa. Iwatawy mybarawy eze kino niwatihi ahahyrinymyrẽtsa. Kawatahawy humo ka batu ahahyrinymyry niy. Deus watahawy ahabo nyny my. Kawatawy humo hi ikiahatsa ba ahaspirikpo — niy. \s1 Mykyriwytsitsa humo batu zikaha. \p \v 57 — Amy skaraba batu wasani tsimykaranaha. Wasani tsimaha zeka aba kahumo ahaspirikpo. Ikiahatsa batu wasani tsimaha zeka maku wata atahi niharapesohometukuta. \p \v 58 Iske buruk tsimokurunahaze kytsawabytsitsa bo sisukmobyi tu harape humo tsimynakokonaha. Iske buruk kokoha byizeka maku itsipa humo pioktyhyryk. Ikia sakyriukanikitsa hurukwy bo tsipahurukwy. \v 59 Aokyrysaro ty nyny ahabyizeka ba zikzoik. Aokyrysaro ty nynybaik ahabyizeka ba zikzoik. \c 13 \s1 Ahamysapybyity moewy ahabyizeka tsimyhyrikosokdanaha. \p \v 1 Kyze wastuhu kytsa Sesus bo zumukunaha. Piratus soho ty nipamykysokonaha. Piratus sodadutsa nisipehanahatsa wastuhu Karireja ezektsa nisibabakanaha. Kytsa Deus wahoro eze nisibabakaranaha. Deus bo siraratsa ty nyny nikaranahaze kytsa nisibabakanaha. \v 2 Sesus ispe niy: \p — Ahaokze ka asaktsa simysapybyikitsa tu iwatsahi sinini niaha. Batu ba. \v 3 Wasani ahape mykara. Ikiahatsa ahamysopyksapybyri ty moewy ahabyizeka tsimyokbabanaha. Karireja ezektsa wa tsimyokbabanaha. \v 4 Deus harere bo yhỹ ahabyi zeka tsimyokbabanaha. \p Kytsa Siroã eze tu anaeze wahoro zuba kytsa bete inakzuruhukze inasipyk. Ahaokzeka asaktsa simysapybyitsa tu iwatsahi sinini niaha. Batu ba. \v 5 Ikiahatsa ahasopyksapybyri ty moewy ahabyizeka siwa tsimyokbabanaha. \s1 Umaha iharabyita humo ziwatawyky. \p \v 6 Sesus nipamykysokozo. Umaha soho humo ziwatawyky. Nipamykysoko simysapybyitsa moewy ahabyizeka hawa my niy. Umaha humo mytsatyziutaha. \p — Maku estuba umaha waratok eze ziparik. Kyze ihara ziberikize batu iharaka niy. \fig |src="LB00085B.TIF" size="span" copy="Louise Bass ©The British & Foreign Bible Society, 1994." ref="Rukas 13.6" \fig* \v 7 Iwatahi waratok perytsa pe niy: \p “Hwi tsiwehikta! Amy skaraba iharahokbyitatu mopykyk. Tsiwehikta” niy. \v 8 Waratok perytsa ipe niy: \p “Kapehatsa niwatihikta! Aba hwi mytyktsehezoze piokpyrytete siraratsa tsitsi ty myziokpyry haratõtõ. \v 9 Kyze mytyktsehezoze tahara zeka wasani. Ziktahara byizeka tsikpipehazo zeka uta piwehik” niy — Sesus nikara. \s1 Sesus Sudeutsa byrykywy eze wytyk zizororowy. \p \v 10 Kyze mybyrykywy eze Sesus Deus wahoro eze nisihyrinymyry. \v 11 Iwaze wytyk izumu. Tubabatu sinini ziknakara. Hyrikoso isapybara humo batu iaku. Okmymyhuk ahatatsa tu zikzitabaka. \v 12 Sesus zinyze atatsa pe niy: \p — Ikia botu tsikzororotsa — niy. \p \v 13 Ibete tatsyhyrype ty paik niy. Atsoko buruhuwa niyzikzo. Deus bo nisakibaziki: \p — O Deus ikiahi kahumo tsamysapyrẽta — nikara. \v 14 Taparaktsa Deus wahoro eze. Sesus humo tahakyrikinaha. Sesus mybyrykywy eze wytyk zizororowy. Iwatsahi taparaktsa tahakyrikinaha. Kytsa pe niaha: \p — Ustsa tsyhyrype humo estuba zuba tarabaja tsimaha! Tarabaja mybyrykywy eze batu imysapy. Katsa mybyrykywy eze batu tarabaja Deus harere humo nikaranaha. Usta nawa zuruze tsimyzumunaha. Mybyrykywy eze ka batu isty zororo ziky — nikaranaha. \p \v 15 Sesus ispe niy: \p — Ahaharawatahatsitsa! Mybyrykywy eze tarabaja tsimaha. Ikiahatsa pikuza buhu kino niwatihi isparik ikny tsipisatsuknaha. Pihik bo tysioktyhyknaha. \v 16 Uta hi wasani my mybyrykywy eze atatsa izororowy. Atatsa Abarão tsekoka. Tubabatu Satanas ziporokmyitatsa iwatatsahi ba buruhuwa ziktoziky niy — Sesus nikara. \p \v 17 Sesus nipamykysokoze sisukyrytsitsa hi sisikpybyrẽtsa niyziknaha. Kytsa sizubarẽtsa Sesus humo sakurẽtsa niapykyknaha. \s1 Mostarada rik tsibik soho humo nisispirikpoko. \p \v 18 Sesus sizubarẽtsa bo nipamykysokozo. Deus tyryktsa soho humo nisihyrinymyryky. Sesus tihi: \p — Deus tyryktsa hawa sa maha Pahawatawyky. \v 19 Hawa rik tsibik taypykze Deus tyryktsa sizubarẽtsa moziknaha. Deus tyryktsa rik tsibik wata. Mostarada rik wata mysiubaraka niy. Taparaka maku waratok eze ziparikik iwaze taypykze hwi puẽtsikbyita mozik. Piyktsa isarapatsa bete tahasukuknaha tahasuk pizozokonaha. Isarapatsa watu tahasukuknaha. \p Hawa mostarada wata mysiubara Deus tyryktsa mysiubara. \s1 Ipytowy soho humo nisispirikpoko. \p \v 20 Sesus nipamykysokozo: \p — Deus tyryktsa hawa sa maha. Pahawatawyky. Deus tyryktsa ipytowy hyrity waha. \v 21 Tapara atatsa ipytowy tsikaeni zuba tiriko mytsakyky pok niy. Napytoze piharazo. Hawa atsikara napyto, nahawa Deus tyryktsa sizubarẽtsa moziknaha. \p Tapara Deus tyryktsa hudikhudikwy estuba zuba bo maha. Aibani nanabyitaba maha — Sesus niy. \s1 Hawa Deus bo pomonahaka jakebyita buruk tu mytsuk. \p \v 22 Sesus Serusarẽhe bo niukuru. Nanabyitaba sihudikhudikwy bo zikzumuku. Anaeze sizubarẽtsa nisihyrinymyryky. Nanabyitaba nisihyrinymyryky. \v 23 Niytahi amata Sesus pe niy: \p — O hawa skaraba mypehakatsa sizubabyitsa sa Deus bijoikpe bo mysioktyhyryk — niy. \p \v 24 Sesus ipe niy: \p — Bijoikpe ka hokbowy wata. Hawa kytsa hokbowy buruk mopupunaha anawahi kytsa bijoikpe bo mopupunaha. Bijoikpe hokbowyta batu jakebyita tu. Iwatsahi sizubarẽtsa mopupu tsihikiknaha. Ba zikpupunaha. Nawa zuruze kytsa ba ziknapupunaha. Bijoikpe ske tsihokdaharẽta. \p \v 25 Wahoro tsihitsa kyik niyze zihokbowyhik. Ikiahatsa ape baze tototo tsimykaranaha. Ape baze hua hua tsimykaranaha. “O kapehatsa hokbowy ty zoksoparety” tsimaha. Iwaze ahape my. “O ikiahatsaktsa kanyhybyitsa. Hana iknytsa skaraba” my. Iwaze hi ikiahatsa ipe tsimaha: \p \v 26 “Katsaktsa ikia tuk ziknamydisahakanahatsa. Ikia tuk zikzikukunahatsa ikia myhudikhudikwy eze katsa tsikmyhyrinymyryky.” tsimaha. \v 27 Ispe myzo: \p “Ikiahatsaktsa kanyhybyitsa. Hana iknyktsa skaraba tsimykaranaha. Ahamysapybyitsa tu tsikykaranaha iwatsahi ba ziknapupunaha. Nabo pãotaha paku paku byitaha” my. \v 28 Deus tyryktsa tsimysinynaha zeka ahasukatsihikrẽtsa. Tsimypuziukunaha. Abarão, Isake, Sako, Deus sohokotsa iwatsa tsimysinynahaze tahatsaputsa ty dydydy tahakyri humo iwatsahi tsimopuziukunaha. Ikiahatsa hi Deus tyryktsa byitsa tsimaha — niy. \p \v 29 Kytsa sizubarẽtsa nanabyitaba mozumunahatsa. Deus tyryktsa tazaha eze dyhy dyhy maha. \v 30 Wabytaha! Aba kytsa ziharawytsa myharazektsa moziknaha. Abaka siapikwaktsa hi Deus tyryktsa moziknaha. \s1 Sesus Serusarẽhe ezektsa humo tsimypokzitsiarẽta. \p \v 31 Iwazektsahi wastuhu Pariseutsa zumukunaha, Sesus pe niaha: \p — O nibo tihi tsiksita. Erodes pabezetsihikik — niaha. \p \v 32 Sesus ispe niy: \p — Aidy Erodes tsoromama wakata, ipe tsimaha: \p “Aba, byiri kino niwatihi hyrikoso sapybara mosiksiwyky. Sizubarẽtsa mysizororowy. Kyze kahyriziktsokzawy pepykze mohyrikosokda. \v 33 Iwaze harakykbyihi puruze kaske buruk mokuru. Deus sohokotsa Serusarẽhe eze nisibabaiknaha. Uta kino niwatihi Serusarẽhe eze mohyrikosokda.” Iwa Erodes pe tsimaha — niy. \p \v 34 Sesus tihi: \p — O Serusarẽhe ezektsa ikiahatsa Deus sohokotsa tsiksibanaha. Deus nispehanahatsitsa haraharetsa ty tsiksibanaha. Hawa ahahumo tsimypokzitsiarẽta kokuaro watatsa. Kokuaro tahyrytsa tasara paik puke bo mysihuruk ezektatsa watatsa. Iwa uta ahahumo kamypokzitsiarẽta. Ikiahatsa kabaze batu yhỹ tsikaha. \p \v 35 Wabytaha! Uta piksi maku tawahoro perikik tawata. Kytsa wahoro inakarabaik. Deus tihi hudikhudikwy soho nakarakbaik niy. Uta ape my ikiahaka ba ziknyzonaha. Ikiahatsa tsimytsasokonaha zeka, “Atakta Deus zipehata myziksizo tsimaha ihumo mykurẽtsa tsimoziknaha, iharere bo hyỹ tsimaha. Iwaze ihumo mykurẽtsa tsimoziknaha” iwaze tsipiknyzonaha — niy. \c 14 \s1 Sesus imyiziubyita zizororowy. \p \v 1 Mybyrykywy eze Sesus Pariseu wahoro bo nitsuk. Taparakta ypykyhyta Sesus ituk tadisahaka. Anaeze kytsa sizubarẽtsa Sesus bo nikozotoktokonaha. \v 2 Iwaze maku Sesus bo izumu. Tsimyitsapyrẽta. Natsipatsawiwibaik tahi ihyrypyrytsa humo kino niwatihi iwatahi asiba nira. Kytsa Sesus bo nikozotoktokonaha. \p — Tozeka ja mybyrykywy eze Sesus pizororowy — mytsaty nikaranaha. \v 3 Iwatahi Sesus Pariseutsa, Moises harere humo zinymyrykynahatsa kino niwatihi ispe niy: \p — Hawa skaraba mybyrykywy eze botu ziwatahakanaha. Pizororowy ja tsimykaranaha — niy. \p \v 4 Iwatsahi batu pykpyk zuba niaha. Batu ibo tyso. Niytahi Sesus maku humo paik niyze zizororowy. Iwaze tsiksita niy. Niytahi izororohota tawahoro bo ziksi. \v 5 Bykyze Sesus ispe niy: \p — Ikiahatsa ja. Ikiahatsa tihi: “O mybyrykywy eze tsipizororowynaha zeka batu sapy tsimaha.” Sesus kytsa mysizororowyze batu sapy tsimaha. Mytsatyziu tsimaha. Aty ahatuk hyriziktsokzawy my. Kyze mybyrykywy eze pikuza wytyk hoke bo mynaraha zeka aidy sukyhyporok. Atse wytyk hoke bo mynarahazuk zeka aidy sukyzotaha — niy. \p \v 6 Iwatsahi Pariseutsa nihareretsihikbyrinaha. \s1 Sakzohotsa soho humo nisihyrinymyryky. \p \v 7 Kyze Sesus sakzohotsa bo iktsa niyze, asahi sisapyrẽtsa bete zuba itahadyhydyhykynaha. Iwatahi sisoho humo nitsasoko, simyikaha soho humo ziwatawyky. \p \v 8 — Mysukzawy myikaha bo pakzo zeka. Mydyhydyhywytsa tisapyrẽtsa bete ka ba dyhy zikaha. \v 9 Tozeka ja maku myhyrizikwanita mozumu zeka iwaze tamyikahakata ape my: “Kyiktykta! Ikiakta meky botu dyhy tykta!” my. Iwaze isapybyita bete dyhy my. Zihitsa nitsasokoze ikia asikpyby tsipiyk. Ikia pakzo zeka pykyhytuty myhyrizikwybyitsa tuk dyhy ty. \p \v 10 Iwaze hi zihitsa ikia pe my: “O ikiakta katsa mytuk tsikadisahata my. Yhỹ” tsimy. Taparaka isapybara bete tu dyhy tsimy. Pakzo zeka pykyhy myhyrizikwybyitsa baze dyhy tsimy. Zihitsa myikaha adyhywy bo mozumu. Iwaze hi: “Katukta, anaeze dyhy tyny” my. Iwaze maku myhyrizikwanita baze dyhy tsimy niy. Nitsasokoze kytsa okzeka ikia aspirikporẽta. Kytsa ahatuk tahadisahakanahaze ahumo sispirikporẽtsa iwatsahi kytsa okzeka wasani tsimy. \v 11 Iwaze hi aty mytsaty “Utakta myhyrizikwani my zeka” atahi tisikpybyrẽta mozik. Aty tapetu isopyk “O aty utakta myhyrizikwybyita my zeka pykyhy tu isopyk” my. Iwa mytsaty mykara zeka wasani my. Atahi myhyrizikwani mozik — Sesus niy. \p \v 12 Kyze Sesus zihitsa pe: \p — Ikia tsipamyikahaze atukytsa, ahaõtutsa pauktsitsa ahaharereziuwytsa sinamynikitsa ka asa ty ka ykzo ykzo byity. Bykyze pakzonaha iwaze situk tsipadisaha. Iwa ikia botu nynyrezo maha. Iwatahi batu isty ykzo. \v 13 Ikia tsipamyikaha zeka sinamybyikitsa ty siekbyritsa ty sihyrizikubyitsa ty iwatsa zuba tynasiakzo. \v 14 Iwaze hi tsakurẽta. Iwaze asaktsa kytsa ikia batu aty ykzozo. Batu ikia bo ka nyny zikaha. Deus zuba ikia bo nyny my. Iwa puruze simysapyrẽtsa mynahyrizikponahaze Deus ihuak ty abo nyny my. \s1 Myikaha zubarẽna soho humo nisihyrinymyryky. \p \v 15 Maku estuba disahawyzozowy baze nidyhyky ana ziwabyze Sesus pe niy. \p — O Deus tyryktsa aparakbaha sakurẽtsa. Deus tyryktsa tuk tahadisahakanahaze sakurẽtsa. \p \v 16 Kyze iwatahi Sesus nipamykysoko. \p — Kyze estuba maku myikaha zihitsa mozik. Sizubarẽtsa nisiakzoko. \v 17 Imyikaha inakymyze itsumuẽhĩtsa sakzohotsa bo nisipeha ispe niy: “Pany kamyikaha inakymy” nikara. Yhỹ niy. Iwaze sakzohotsa bo niparak. Kytsa batu zuk. \p \v 18 Sakzohotsa batu yhỹ niaha. Tapara estuba itsumuẽhĩtsa pe niy: \p “O uta zik batu, waratok iakse. Tapara uta katsuhuk bo mynakozore.” niy. Iwatahi ikia zihitsa pe tsimy. “Waratok iakse tahi batu pão my” niy. \p \v 19 Iwaze usta itsumuẽhĩtsa pe niy: \p “Uta zik batu, pikuzatsa mytsyhyrytsa wa iksiakse. Aba sibo iktsa my, hawa ja mykaranaha. Iwatahi imyikaha bo ba zikparak” niy. \p \v 20 Usta ziharawy niwatihi tsumuẽhĩtsa pe niy: “Jaba iksukza iwatahi ba imyikaha bo ba zikumu” niy. \p \v 21 Iwaze itsumuẽhĩtsa ziksizo. Tamyikahakata bo nitsasobaik. Tamyikahakata ana ziwabykytahi taokaniki. Niytahi tatsumuẽhĩtsa pe niy: \p “Aidykta! Nanabyitaba sihudikhudikwy taba! Ske buruk tykuru! Sinamybyikitsa siekbyritsa sihyrizikubyitsa pãozikahabyitsa iwahatsa tynasioktyhyryknaha” niy! Hyỹ niy. \p \v 22 Ziksizoze itsarawybara kino anatu niy. \v 23 Kyze zihitsa ipe niyzo: \p “Nabo pãozotykta! Ske buruktsa bo tsimy. Hỹbyri mykaranahatsa tuktu tynasioktyhyk. Iwaze kawahoro mynahareknaha” niy. Iwaze itsumuẽhĩtsa sihudikhudikwy taba niparakzo. Iwaze tamyikahakata wahoro bo nasioktyhyryk. Abaka mydyhydyhywytsa tsarawykytsa zuba. Batu iwewehe bara eze tu nikara — niy. \v 24 — Uta tapara baba iksiakzonahatsa hi kadisahawy ty batu hauk zikaha — Sesus niy. Iwa kytsa soho asaktsa Deus harere bo batu yhỹ niaha ana humo hi nisiwatawyky. \s1 Aty sa uta katukta babata mozik niy. \p \v 25 Kyze myzubaha Sesus tuk niukurunaha. Sesus tasukpe bo iktsa nikara. Nipamykysoko. \p \v 26 — Aty katukta babata mozihikik zeka. Kaharere humo zinymyrykyta mozik. Atakta kahumo tsimypokzitsiarẽtakta my. Uta tsipikpokzitsiziu zeka uta kino wasani my. Bykyze zuba itukta, izo, ije, ioke, ihyrytsa itukytsa iwatsa mysipokzitsi. \v 27 Tapara kahumo pikpokzitsi baba. Bykyze itukytsa zuba. Iwa myzeka katukbabata mozik — niy. Sesus tihi: \p — Ikiahatsa sinini tsimykaranaha zeka ja ana hi tsipazoziknaha. Maku iharapatawyhyta pebykyrykze mohyrikosokda atawahi tsimaha. Aty maku harapatawyhyta zebykyrykta wata atahi katukta mozik. Atakta iharapatawyhyta puhyryk ahabyizeka ba katukta zikyzik. Katukta babata sinini mykara tsipazoziknaha maku harapatawyhyta zebykyrykta wata my atatu hawaziy — niy. Iwatahi Sesus nipamykysokozo. \p \v 28 — Zihyrinymyrykyta my zeka taparaka mytsatyziu tsimaha. Aty wahoro mozukni zeka tapara mytsatyziu my. Kyze maku wahoro jobonita mozukni tsihikik zeka tapara dyhy my iwaze tatuk zuba mytsatyziu mykara. Kaokyrysaro tsizubarẽna zeka. Iokyrysaro izubabyizeka myziakbata zuba iwazeka ba zikymy. \v 29 Iwaze kytsa sizubarẽtsa wahoro bo iktsa maha zeka pimyijanaha. \v 30 Asahi: \p “O atakta ziakbata tatu batu ikymyhuk” nikaranaha. Hawa maku taparaka wahoro soho bo mytsatyziu niy, ikiahatsa niwatihi katuk tsinymyrykynahatsa tsimaha zeka mytsatyziutaha — Sesus niy. \p \v 31 Sesus nipamykysokozo tasoho humo nisihyrinymyryky. Ispehatsa wata mytsatyziutahaktsa! — Kyze aty sodadutsa pehakatsa des miutsa sodadutsa tuk mowatsoronahaze takyriwytsitsa bo maha. Tapara aparakbyitu mytsatyziuty. Sihyrinymyrykytsa pe my: \p “Mysukyrytsitsa sodadutsa tozeka ja abazuba” my. Sihyrinymyryrẽtsa pehatsa bo motsasonaha zeka: \p “O mypehakatsa mysukyrytsitsa sodadutsa wĩte miutsa abazubatsa maha. Iwatsahi katsa ba zikwatsoronaha” maha. \v 32 Iwaze hi ẽryktsa botu takyriwytsitsa bo kytsa mysipehaka. Ispe niaha: \p “O pão pão byitahaktsa tsimaha” maha. Ba zikwatsoro — iwa Sesus nikara. \p \v 33 — Iwa ikiahatsa ahanamy ty arek ahabyizeka ikia batu katukta babata zikyzik. Hawa ispehatsa sodadutsa soho humo mytsatyziu nikaranaha ikiahatsa niwatihi katuk zinymyrykynahatsa tsimaha zeka mytsatyziu tsimaha — Sesus niy. \s1 Poro itsarỹkbara soho humo nisispirikpoko. \p \v 34-35 — Zinymyrykyta babata poro waha. Poro titsarakrẽna my. Iwa poro waha tsimahaktsa. Poro itsarỹk byizeka batu tykykyzo my. Batu zik. Poro itsarỹk byizeka wytyk tuktu zeka isapybara mozik. Poro itsarỹk byizeka tsipipaparanaha itsarỹk byizeka istsitsi humo batu isapy iwatahi istsitsi ty batu tyharatoto. Tsipipaparabaiknaha zuba. \p Ikiahatsa kaharere ty wabyziu ahabyizeka poro itsarỹkbara waha tsimoziknaha, ahamysapybyitsa tsimoziknaha. Iwatsahi ikiahatsa kaharere tsipiwabytoktonaha. Pykyhytu tahaktsa! Tsipiwabyziunaha zeka kaharere bo yhỹ tsimaha. Niahatsahi katuk zinymyrykynahatsa babatsa tsimoziknaha — Sesus nikara. \c 15 \s1 Hozipyrykza nizarata soho humo nitsasoko. \p \v 1 Kyze okyrysaro bykyktsitsa, tahapehatsa tsyhyryze zebykyryknaha. Asahi Sesus bo zumukunaha. Simysapybyitsa nikaranaha niwatihi ibo zumukunaha. Myzubaha Sesus harere ziwaby tsihikiknaha. \v 2 Pariseutsa kytsa Deus harere nisihyrinymyrykynahatsitsa kino niwatihi Sesus zisapybyrikinaha. \p — Atakta simysapybyikitsa tuk iakparawy. Kytsa simysapybyikitsa nikaranaha situk tadisahaka — nikaranaha. \p \v 3 Sesus ana ziwabytahi kytsa bo nipamykysoko: \p \v 4 — Kyze aty hozipyrykzatsa humo tsiraratsahohokrẽta zeka. Iwaze nubaze taokarawy bo myziksinahaze estuba nikyrybyri iwa nizarata. Iwatahi nizarata pokzi piberiki tisukatsihikrẽta kyzekta ustsa tyka amytsĩ eze nisierekek. Nokponi hozipyrykza arara nizarata piberiki. Ustsa ty ka erekek niy. Tapara nizarata piberi. Hana bo skaraba my. Tyberi beri ibo typiktumuzo niy. \p \v 5 Myzikahazoze arara hozipyrykza isukyriki buruk korohyk my. Nizarata tu zisihykzo. Nizarata humo tsakurẽta nikara. \v 6 Atsoko iwahoro bo piksi. Taotutsa pauktsitsa bo piksizoze ispe my: “Ikiahatsa katuk ahakurẽtsa tykaranaha karara hozipyrykza nizarata tu ikzikahazo” my. Wasani nikaranaha. \p \v 7 Iwaze bijoikpe iknytsitsa sizubarẽtsa sisopyksapybyitsa nikaranaha Deus botu nisiokzohik anahumo hi sakurẽtsa. Maku estuba tapara imysapybyita nikara iwaze Deus harere bo hyỹ nikara. Atakta hozipyrykza nizarata zikahazo tawata. Atahi Deus harere bo hyỹ my zeka bijoikpe iknyktsitsa ihumo sakurẽtsa nikaranaha. Aparakbaha humo sakurẽtsa. Deus imysapybyita tu ziknakarata ziokzohikze bijoikpe iknyktsitsa kino ihumo sakurẽtsa — Sesus niy. \s1 Mytsozikewy zihokzahik naha soho humo nitsasoko. \p \v 8 Sesus nikarazo sizubarẽtsa bo atsawatu nitsasokozo: \p — Estuba wytyk mytsozikewy tsizubarẽna niy. Mytsozikewy mytsyhyrytsa waha parata hi. Estuba pihokda zeka iwatatsahi mytsozikewy piberi. \v 9 Wahoro ke bo piberiki. Tykahabyize rika ty hupok my. Tawaharo pioketsyktsyk. Itsozikewy humo tahi zikwatu piberiki, itsozikewy izikahaze atatsa tatukykyryk pe niy: “O katuk ahakurẽza ky. Katsozikewy nihokdata tu ikzikahazo. Wasani mykara” niy. \p \v 10 Atatsa tatsozikewy zikaha atatsa tsakurẽtatsa. Maku estuba tapara imysapybyikita ziknakara iwaze Deus harere bo hyỹ mykara zeka bijoikpe iknyktsitsa Deus tsumuẽhĩtsitsa ihumo atatsa watatsa sakurẽtsa. \s1 Itse tazo zerikikta soho nitsasoko. \p \v 11 Deus kytsa humo tsimypokzitsiukrẽta niy. Sesus nipamykysokozo. \p Maku petoktsahatsa ihyrytsa. \v 12 Iypykziubyitahi: \p — O kazo mybo anamy ty nynytykta! Kaziky bo, uta kabo tsimy — niy. \p Hyỹ niy. Tanamy ty sibo nyny niy. \v 13 Byri puẽtsik iypykziubyita tanamy zizozoko. Iwatahi meky botu niukuru. Mektsa botu tasapy. Anaeze isopyksapybyita nikara. Tanamy ziwebaik zuba. \p \v 14 Kyze nepykbaze ba amy tohi humo ba ziktadisaha, ata kino niwatihi batu idisahawyky. Tarapaspyk. Iwatahi anaeze sihudikhudikwy eze estuba zuba tabo paku niy. \v 15 Atakta: \p — O nabo pazaharezatsa tysidisahawykta! — niy. Iypykziubyita iarapa zumuze. \p \v 16 — O karaparẽta. Utakta pazaharezatsa disahawy ty pikdisaha tsihikik — niy. Batu. Ba aty tohi ibo nyny ziky. \v 17 Kyze mytsaty nikara. \p — O nabo kazo baze zuba mydisahawy momoewyky zuba. \v 18 Kazokta tsidisahawyrẽta. Karapaspyk mohyrikosokdaka. Piksizoze. Kazo pe my: \p “O kazo utakta kasopyksapykbyita ikykara. Ikiakta ba kape katse tsimy. \v 19 Atsebyitatu zeka abaze zuba atuktu my. Iwatatu tarabajaziu my” — niy. Iwatahi ziksizo. Tazo zerekek tatu iwatatu ziksizo. \p \v 20 Kyze izo ziperyky. Itse zumukuze waratok sak eze tatse bo nikozo, nokponi eze tu izo ibo nikozo. Isukziubyita nikorotso. Iwaze izo ihumo imypokzitsi izumu. Iokeryk niparak tatse zihapyrykyk. \v 21 Itse: \p — O utakta kasopyksapybyita ikykara kazo Deus okze kamysapybyita ikykara. Ikia kape ba katse tsimy — niy. Iwaze izo. \p \v 22 — O kytsa aidyktaha katsumuẽhĩtsitsa katse suk ty iziuha ty zuba wabehyrytynaha! Katse humo korobyktaha. Inahatsa ipyrysuktsa humo kino niwatihi wabehyryktyny — niy. \v 23 Aidytaha pikuza tsibezenaha. Kamyikaha nakymy. O kakurẽta. Atakta katse asiba nihyrikosokdata tu atatu. \v 24 Nokponi tasapyta tu kabo ziksizo niy. Yhỹ O mykurẽtsa wahoro ezektsa kino niwatihi nikaranaha. \p \v 25 Kyze usta ziky taparakta ypykyhy waratok ikny ziksita. Berekzetsa suka ziwaby kytsa nikarikinaha. \p \v 26 Iwaze tazo tsumuẽhĩtsa pe niy: \p — “O niytahi amy skaraba” niy. \p \v 27 “O atsy ziksizo. Azo pikuza zibeze tamyikaha bete zibeze. Tsakurẽta. Atsy batu ihyrikosokda ibo ziksizo. Tsakurẽta” niy. \p \v 28-30 “O batu imysapy. Utakta ba ziktsuk. Kaokanirẽta” niy. Bykyze sizo izoize ipe niy: \p “O ikia kino pakutynykta katse. Tsikadisaha” niy. \p “Batu. O atuk mynapykyryk ta tu. Tsimyzikpehakaze uta hyỹ mynakara. Iwatatu batu katy myikaha. Batu pikuza ty tybeze. Atse anamy ziaksebaikta tu iwaze wytykyryk humo ziwebaik, iwaze anamy zipykta tu sa ziksizoze tumy tsipikuku itsyhyryze pikuza tsibeze” niy. \p \v 31-32 Izo ipe niyzo: \p “O katse ikiakta katuk hi tsimynapykyryk. Uta kanamy atsatu natawihikik. Niwatsa tu abaka mykurẽtsa tsimykaranaha. Tumy takuku. Wasani my. Atsy asiba nihyrikosokda iwatatu atatu. Nizarata wata ziksizo” niy. Aty imysapybara ty nikaratatu zimoewy, Deus humo tispirikporẽta iypykbyita wata. Maku imysapybyita tu my zeka pimoewy Deus bo myziksizo iwaze Deus mysiokzohik. Iypykziubyita wata tazo bo ziksizo — iwa Sesus nisispirikpoko. Deus myzubaha humo tsimypokzitsiukrẽta nisispirikpoko. \c 16 \s1 Ispehatsa pykyhytu ziknybyita soho nitsasoko. \p \v 1 Kyze Sesus tuk zinymyrykynahatsa pe niyzo. Kytsa Deus harere bo batu yhỹ nikaranaha iwatsa tu sihyrinymyrẽtsa, tahanamy soho humo zuba sihyrinymyrẽtsa. Sisoho nisiwatawyky. \p — Kyze estuba maku inamyrẽnikita niapykyryk. Itsumuẽhĩtsa inamy ziperyky. Atahi inamyrẽnikita tsyhyryze okyrysaro zikzibykyk, ana hi ihyriziktsokzawy. Iwaze kytsa inamyrẽnikita bo zumukunaha. Ipe niaha: \p “O atsumuẽhĩtsa ba aokyrysaro bykyktsa hi anamy ziakseke. Atahi anamy piwebaka. Aokyrysaro humo batu wasani zeky, mybarapetu mykara” niaha. \v 2 Iwaze maku inamyrẽnikita iperykytsa pe niy: \p “Hawa skaraba wasape hi sa asoho humo nikaranaha” niy. “Kaokyrysaro ty kabo zozotyny. Ikia kaokyrysaro ty kabo tysirezoty. Ikiakta paiksiwyhik kanamy perytsa ba zikziksizo. Mektatu maku kanamy perytsa mozik” niy. \p \v 3 Iperytsa tapetu isopyk: \p “O maku inamyrẽnikita kape niy ‘Nabo pãotykta’ niy. Mektatu maku inamyperytsa mozik. Iwaze uta sa hawa my. Uta wytyk piu naha humo batu kapaik. Kytsa bo okyrysaro humo kamykzasikpybyrẽta. \v 4 Uta kahyrinymyrẽta. Iwatatu myperybyitatuze kytsa inamyrẽnikita bo okyrysaro pisirezonahaze siharereziuwy mozik. Asa wahoro bo hi mytsuk. Kytsa: \p ‘O mywahoro bo paku tsimy. Ikia katsa mytuk tynapykyrykspyk’ maha” niy. \p \v 5 Iwatahi kytsa sizubarẽtsa nisipeha. Kytsa inamyrẽnikita bo okyrysaro zisirezonaha nisipehaka. Iwaze tapãbabakta pe niy. “Hawa sa maku inamyrẽnikita bo okyrysaro ty nynyrezo tsimy” niy. \p \v 6 “O situtawy tsizubarẽna, tsihohokrẽna” niy. \p Yhỹ nikara. “Iktsa ty apapeu ty abo nyny my. Anaeze dyhyty! Aidyty! Tsapukte eze zuba apapeu humo tsipiwatahaka. Nawa zuba tysirezo tsimy” niy. Yhỹ niy. \p \v 7 Kyze iperytsa usta pe niy: \p “Ikia ja. Hawa sa maku inamyrẽnikita nynyrezo tsimy” niy: \p “O wanatsitsa sizubarẽtsa tsihohokrẽtsa” niy. \p Yhỹ nikara. \p “Iktsa ty apapeu ty abo wabehyrykty. Ikia za tsapukte zuba apapeu humo tsipiwatahaka. Nawa zuba tysirezo tsimy” niy. Iwaze iharereziuwy niyzik. \p \v 8 Iwatahi maku inamyrẽnikita tatsumuẽhĩtsa soho bo mytsaty mykara: \p “O atakta kanamyperytsa tsihyrinymyrẽta babata. Iwatatu imysapy byitatu tsihyrinymyrẽta” — niy. Iwa mytsaty nikara inamyperytsa soho niy. \p \v 9 Iwaze Sesus tuk zinymyrykynahatsa bo nitsasokozo, okyrysaro soho humo nisispirikpoko. Sesus ispe niy: \p — Abaktsa kytsa tahanamy bo zuba mytsaty mynakaranaha iwatsahi sihyrinymyrẽtsa. Katyryktsa asahi Deus harere bo hyỹ mykaranaha. Okyrysaro soho humo batu sihyrinymyryziu iwatsahi tsinymyrykynaha — niy. — Kytsa tsyhyryze ahaokyrysaro ty natawihikik. Iwaze tsimyhyrikosokdanahaze ahanamy Deus tuk tsimaha. Bykyze Deus tsipihobyknahaze asa humo ahaokyrysaro tsiwihiknaha ahahumo sakurẽtsa iwatsahi ahabo wasani tynakaranahaktsa. \p \v 10 Kyze ikiahatsa ja ahanamy zuba tsikaeni tsimaha zeka situk wasani tsimykaranaha iwaze ikiahatsa ahanamy tsizubarẽna tsimaha zeka situk niwatihi wasani tsimykaranaha. Ikiahatsa ja ahanamy zuba tsikaeni tsimaha zeka situk batu wasani tsimykaranaha. Iwaze ahanamy tsizubarẽna tsimaha zeka niwatihi situk batu wasani tsimykaranaha — niy. \p \v 11 — Ikiahatsa namy zuba tsikaeni tsimaha zeka situk mybarapetu tsimykaranaha. Kytsa ahaokyrysaro humo tsimysispihikbatakanaha zeka ba zikspirikponaha. Ikiahatsa ahaspirikpo byizeka Deus isapyrẽnikia ty ba ahabo nyny ziky. \p \v 12 Ikiahatsa mektsa namy ty pykyhytu ahabyizeka, batu aty tohi ahanamy ty nynyzo ziky. \p \v 13 Kyze ba aty tohi petoktsahatsa ipehatsitsa bo ziky myhyriziktsokzawy humo my zeka. Itsumuẽhĩtsa petoktsa hatsa bo ba zikaha. Petoktsa hatsa tsimysitsumuẽhĩnaha zeka estuba hi akparawy mozik. Ustakta akparawybyita mozik. Sitsumuẽhĩtsa mytsaty nikara: \p “O estuba zuba kakparawy. Ustakta batu kakparawy” Iwa mytsaty nikara. Sesus ispe niy ikiahatsa niwatihi. Deus harere bo hyỹ tsimaha zeka iwaze okyrysaro ty iokboha zuba ahakparawy. Ikiahatsa okyrysaro humo zuba ahakparawy zeka iwaze Deus harere bo batu yhỹ tsimaha — Sesus niy. \s1 Sesus nisispirikpokozo. \p \v 14 Pariseutsa Sesus harere ziwabynahaze iharere okyrysaro soho humo tahakyrikinaha. Asahi okyrysaro siakparawy iwatsahi zimyijakanaha. \v 15 Niytahi Sesus Pariseutsa bo nipamykysokoze ispe niy: \p — Ikiahatsa kytsa okze tsinakaranaha: \p “O katsaktsa wasani tsimykaranaha” ahasopyk. Deus ahahumo tsihyrinymyrẽta. Wasanibara humo tsihyrinymyrẽta. Hawa mytsaty tsimykaranaha humo tsihyrinymyrẽta. Kytsa ahasoho bo mytsaty mykaranahaze: \p “O wasani mykaranaha” mytsaty ahabyitsa nikaranaha. Deus okzeka anaka imysapybara ty tsimykaranaha. Iwa Deus mytsaty nikara. \p \v 16 Taparaktsa Moises harere zahahyrinymyryky Deus harere bo yhỹ nikaranaha. Taparaktsa Deus sohokotsa botu ziwatahakanaha ana humo hi sizubarẽtsa yhỹ nikaranaha. Iwatsa tu ziknapykyryknaha. Niytahi Suão Batista nipuruk. Iwaze Deus wasaniha nitsasoko. Kytsa bo wasaniha nitsaso: \p “Deus tyryktsa tuk mynapykyk. Taharere ba zimyi” niy. Abaka Deus sohokotsa atsatu mopamykysokonaha. Kytsa sizubarẽtsa Deus tyryktsa moziknaha. Sizubarẽtsa Deus harere ba zimyinaha — niy. \p \v 17 Sesus nisihyrinymyrykyzo Deus harere soho, Deus harere tawahi mynapykyryk niy. \p Amy ty taparaktsa, Deus sohokotsitsa botu ziwatahakanaha, ba zikokza. Bijoikpe mopyk naha humo ba ihokdaha wytyk mopyk naha humo kino ba ihokdaha. Deus iwatahaha ba zikokda. Ziwatahaka naha tsikaeni zuba ba zikokda. Mybarawy mopykze kino siwatahaha tawahi mynapykyk. Deus harere mynapykyk. Iwa Sesus nisihyrinymyrykyzoze niy. \p \v 18 — Maku tasukza zeka ba mektatsa tu ziakse. Aty taoke pimoewy zeka mektatsa tu piakse zeka Deus okzeka batu imysapy. Iwaze wytyk kino niwatihi. Atatsa kino tabarikta pimoewy zeka mektatu piakse zeka Deus okzeka batu imysapy. Atatsa batu imysapy — Sesus ispe niy. \s1 Inamyrẽnikita Rasaru ahatsa soho nitsasoko. \p \v 19 Sesus nisispirikpokozo. Abaka kytsa Deus harere bo hyỹ mykaranaha. Aiba ka iharere bo ba yhỹ zikaha. Sesus tihi: \p — Kyze maku estuba inamyrẽnikita tadisahawy humo zikzibyituhukutu isapyha ty zuba ziknakara. Tasuk ty ka ipokzitsia ty zuba ziknakara. Iwaze hi ziknatamyikahaka. \p \v 20 Iwaze usta maku inamybyita. Rasaru inarokota inakõrõrõbaikta. Atahi inamyrẽnikita hokbowy baze ziknadyhyky. \v 21 Tadisahawy zikziperyky. Inamyrẽnikita tisorekrẽta hi batu ibo nyny ziknakara. Tadisahawy tsihizik humo kino ba nyny ziknakara. Iwaze inamybyikita itsuhuha ty zuba ziknatadisahaka. Tsikuparinitsa iakõrõrõtsa ziknasihierokok. \p \v 22 Iwaze Rasaru nihyrikosokda. Bijoikpe iknytsitsa Abarão bo zioktyhyryknaha. Abarão Deus baze mynapykyryk. Anabo bijoikpe iknytsitsa inamybyikita zioktyhyryknaha. Inamyrẽnikita kino niwatihi nihyrikosokda kytsa ziytyknaha. Iwaze inamyrẽnikita hyrizikararawy sinini ykarawy bo tasapy, anaeze sinini mynakara. \v 23 Inamyrẽnikita kytsa simysapybyikitsa sapy bo zumu. Iwaze nokponi Abarão bo iktsa niy. Rasaru kino ituk niapykyryk. Abaka inamyrẽnikita sinini mynakarata Abarão bo iktsa niy. \p \v 24 Iwaze Abarão bo huahua niy: \p “O kazo kahumo amypokzitsiukta! Ikia Rasaru kabo tyzipehakta. Tatsyhyry humo pihik ty sokyk ziyk. Sok my zeka bykyze atahi kastiãrik bo tsikziny itsikwarika ty. Uta izo humo mokorobaka. Sinini mynakara” niy. \p \v 25 Abarão ipe niy: \p “O batu ba. Ikia mytsatytykta! Ikia aokzetuze anamyrẽta ziknakara. Rasaru inamybyikita niy. Abaka Rasaru tsakurẽta. Ikia batu aku sinini tsimynakara” niy. \v 26 “Nawahi ihoketsihirizezebara nisihiza my mytazaharaze. Aparakbaha usta taba batu zikaha. Ihoke ba zikskaputabanaha niaha. Aparakbaha katuk ikia bo batu koikny zikaha. Ikiahatsa kino niwatihi mybo ba zikziskaraputabanaha” niy. \p \v 27 Inamyrẽnikita tihi: \p “O kazo ikia pe my: \p ‘Rasaru kazo wahoro bo tsipehakta’ \v 28 Anaeze uta katukytsa mytsyhyry wa mopykyryknaha. Iwatahi tynasipehare. Iwa tsimyzeka katukytsa sinini ykarawy bo ba zikzumunaha” niy. \p \v 29 Niytahi Abarão ipe niy: \p “O Rasaru ba zipeha. Atukytsa Deus harere Moises ziwatahakanaha isohotsitsa kino niwatihi botu ziwatahakanaha nisisupehekenaha. Iwatahaha humo yhỹ maha zeka ba sinini ykarawy bo ba zikumunaha. Ana harere bo hyỹ mykaranaha zeka sinini ykarawy bo ba zikumunaha” niy. \p \v 30 “O batu ba kazo. Maku nihyrikosokdata iwaze nahyrizikpo sibo mozumu zeka iwaze Deus harere bo hyỹ mykaranaha. Simysapybyitsa nikaranaha pimoewynaha” niy. \p \v 31 Abarão: “Batu ba” niy. “Atukytsa Deus harere bo ma ahabyi zeka. Hawa ha ty Deus sohokotsa ziwatahakanaha bo kino niwatihi ma ahabyizeka. Niahatsahi amata nahyrizikpo zeka Deus harere bo batu yhỹ maha ihumo batu sispirikpo maha.” niy — Sesus nikara. \c 17 \s1 Imysapybyiwy mykara ana hi pimoewyze Deus piokzo. \p \v 1 Kyze Sesus tuk zinymyrykynahatsa bo nipamykysokozo. \p Kytsa ustsa mysimyiwykynaha ana soho ty hi nipamykysoko. Kytsa simysapybyikitsa nikaranaha iwa nikaranaha. Atakta usta maku pimyiwyze sinini mykara. \v 2 Sesus: \p — Atakta harahare ty pisoikaĩhiknaha zeka buburu zuba bo mopapyknaha iwaze moharazuk, ana wa zeka batu sapy. Kytsa kahumo jokboha sispirikpo iwaze amata pimyiwyky iwatahi kahumo ispirikpobyritahi sinini ykarawy bo pipehahik tawahi sinini mynakara — niy. \p \v 3 Sesus nisihyrinymyrykyzo. Ustsa kytsa pahasapybyinaha zeka tysiokzohik: \p — Pykyhytutaha! Atukytsa simysapybyitsa mykaranaha zeka ikia tsipipeha. Atahi imysapybyita nikara zeka anahumo hi tisukatsihikrẽta zeka tsiokzohik. \v 4 Niwatihi amata myzisapy byrikizeka ana humo hi batu iaku iwaze tsiokzohikzo. Imysapybyri ty ana nikara naha humo ba mytsaty tsimykara — niy. \s1 Deus humo sispirikporẽtsa. \p \v 5 Sesus nisihyrinymyryky. Deus humo sispirikporẽtsa. Sesus ykzohotsa ipe niaha. Asahi: \p — O katsaktsa ikia humo myspirikporẽtsa. Aba katsa puẽtsik tymospirikpo — niaha. \p \v 6 Iwaze Sesus ispe niy: \p — Deus zikwy humo amy tsimyzapykykynahaze Deus ana humo hi hyỹ my. Tsimyzapykykynaha zeka umaha ataharatatsa tysibokbokyknaha iwaze buburu zuba bo piparik. Niytahi hwi zibokyk buburu zuba bo piparik. Ikiahatsa Deus humo tsimyspirikpobabanaha zeka iwatahi hwi zibokyk buburu zuba bo piparik. Ikiahatsa Deus humo ahaspirikporẽtsa mostarada rik wa. Niytahi Deus zikwy humo hwi zibokyk buburu zuba bo piparik — niy. Ahaspirikpo kino mostarada rik wa zeka iwazehi zeka umaha pe tsimaha. Aidy ikia tu hyrykokytyze buburu zuba bo piparik. Iwatahi my zeka hyỹ mykara. \s1 Sitsumuẽhĩtsa hawa my. \p \v 7 Sesus nisihyrinymyryky: \p — Ikia atsumuẽhĩtsa waratok buruk ja mysiparikik. Hozipyrykzatsa ja mysisuparaka. Waratok ikny ziksize ikia ipe tsimy: “Aidytykta na bete dyhy ty! Tsikadisahakta” tsimy. \v 8 Iwa ba ziky. Atsumuẽhĩtsa hi papokzitsiki. Ikia ipe: “Asuk ty korokbykty! Kadisahawy ty! Mypewytsa ty wabehyrykty! Uta tapara pikdisaha bykyze ikia kasapy bo tsipadisaha” niy. \v 9 Atsumuẽhĩtsa aharere bo hyỹ my zeka ikia ba ziktsaso. “O tsamysapyrẽta”. Ba ziky. Atsumuẽhĩtsa zuba. \p \v 10 Ikiahatsa iwata tsimaha. Ikiahatsa Deus harere bo hyỹ tsimaha zeka “kamysapyrẽta ba ziky.” Ikia atsumuẽhĩtsa wata. Tsimytsasokonahaze: “Utakta Deus tsumuẽhĩtsa my iharere bo hyỹ ikykara” tsimaha. Iwa tsimaha — Sesus nikara. \s1 Sesus mytsyhyrytsa watsa siakõrõrõtsa nisizororowy. \p \v 11 Niytahi Sesus Serusarẽhe bo niukuruze Karireja ziharamu. Samarija buruk ziharamu. \v 12 Izumuze kytsa mytsyhyrytsa watsa Sesus zihobyknaha. Kytsa tahakõrõrõtsa humo nibibibakanahatsa tu. Ẽryk tu pykpyk niaha. \v 13 Sesus bo opykani hua nikaranaha: \p — O Sesus mypehatsa myhumo amypokzitsiuhukta — nikaranaha. \p \v 14 Sibo nikozoze ispe niy: \p — Nabo tsiksizonahaktsa! Deus wahoro eze ziknapamykysokonahatsa bo tsikahawatawynaha. Ziknapamykysokonahatsitsa pahapiaksukparanaha nawa taha — niy. \p Yhỹ niaha. Nitururuknaha ske buruk niukurunahaze nizororobaiknaha. Kytsa tahakõrõrõtsa humo asiba nibibibanahatsa tu nizororobaiknaha. \v 15 Estuba nizororota ziksizo. Atahi Samarija ezekta bipyri niy. Nizororota Sesus bo ziksizo. Nizororota Deus bo nipamykysoko. — O Deus ikia hi tsikzororowy. Iwatahi kakurẽta — niy. \v 16 Sesus bo zumuze iokeryk taekaratsa humo puruk puruk niy. — O Sesus ikia hi tsamysapyrẽta — nikara. Atakta maku bipyri, Samarija ezekta. \p \v 17 Niytahi Sesus ipe niy: \p — Mytsyhyrytsa watsa zuba tsikzororonaha. Ustsa sa hana bo nizororonahatsa. Ustsaktsa sa batu eretezo niy. Estuba zuba Deus bo nipamykysoko. O Deus ikia hi tsamysapyrẽta. Ikia tsikzororowy hỹ — niy. \v 18 Ustsa Deus bo batu pamykyso. \p \v 19 Iwaze Sesus ipe niy: \p — Kyiktykta! Nabokta! Ikia kahumo tsikspirikpotawy azororowybaba — niy. \s1 Hawa kytsa Deus tyryktsa moziknaha. \p \v 20 Kyze Pariseutsa Sesus pe nikaranaha. \p — Hawaze sa kytsa Deus tyryktsa moziknaha niaha. Nawa puruze Deus tyryktsa mozumunaha — niaha. Sesus ispe niy: \p — Deus tyryktsa bo ka ba zikozonaha. Kytsa iwatawy piberikinaha zeka ba zikozonaha niy. \v 21 Ba aty tohi naeze Deus tyryktsa ziky. Nabo Deus tyryktsa. Wabyziutaha! Abaka kytsa Deus harere bo hyỹ mykaranaha zeka asahi botu Deus tyryktsa moziknaha iwa Deus tyryktsa ahatuk tu my — nikara. \p \v 22 Sesus tuk zinymyrykynahatsa pe niy: \p — Uta myziksizoze pareparezo mozikta wata my. Bijoikpe eze tu nanabyitaba pareparezo mykaraze tawata iwaha bo myzubatsa kabo iktsa maha. Taparaka sinini mykara. Abaka kytsa kahumo batu sispirikpo — iwa Sesus tuk zinymyrykynahatsa zuba nipamykysoko. Sesus: \p — Bykyze Deus bo piksizoze ikiahatsa tsipikny tsihikiknaha. Utakta Deus zikpehata ahawata ikyzik. Bykyze tsimytsasokonaha. “O uta Sesus piny tsihikik. Sesus mytazahare zeka tsimysapyrẽta. Uta Sesus pe tyziksizota mykara.” Batu ba, mohokda tsimaha — nikara. \p \v 23 Wastuhu ikiahatsa pe maha: \p — Nabo iktsataha! Sesus mozumuku. Tabo iktsataha Sesus mozumuku iwa maha zeka tyberi beri byitaha! Kytsa harere bo ka ma ahabyitaha! \v 24 Myziksizoze tsipiknynaha. Bijoikpe buruk nanabyitaba mypubyri pare parezo waha. Aparakbaha kabo tsimykozonaha. Utakta Deus zikpehata myziksizoze iwahi my — niy. \p \v 25 Sesus: \p — Tapara sinini mykara. Abaka kytsa kahumo batu sispirikpo. \v 26 Myziksizoze kytsa Noe okze ziknakaranaha ky watsa. Zikzibyituhukutu ziknatahadisahakanaha, zikzikukunaha aha ziknatahasukzakanaha. \v 27 Iwa my. Iwaze Noe tsaraha puẽtsikbyita bo nitsukze nahawa. Takoroze atsoko hyritsik inawõ. Ustsa kytsa pihik humo tahababaiknaha. Iwatsa sispirikpobyitsa tahababaiknaha. \p \v 28 — Ro okze tu niaha wa tihi niy: Zikzibyituhukutu kytsa ziknatahadisahakanaha, zikzikukunaha, ziknasiparikiknaha, wahoro zikzitsetsikiknaha, sinamy ty nyny ziknakaranaha sinamy ziaksekenaha. Ro Sodõ hudikhudikwy ezektsa iwa ziknakaranaha. \v 29 Iwaze Ro Sodõ ekze niparakze. Atsoko Deus izo hyritsik waha bijoikpe ikny tu izo inawõkõ. Izohyri tywaha inawõkõ anaezektsa nisibabaik. \p \v 30 Iwahi myziksizoze atsawatu my. \v 31 Uta myziksizoze aty ape baze rikto zeka tanamy bo ba zitsuk. Tanamy ba zebyk. Aty waratok eze mopykyryk zeka ba tawahoro bo baziksizo! \p \v 32 Ro oke bo mytsatytaha atatsa niparakze tasukpe bo iktsa niytatsa. Nihyrikosokda izo bo niharakoro. \v 33 Iwaze aty mowak zeka tanamy pihokzaba tahi wasani habo tasapy. Aty Deus humo tispirikporẽta zeka inamy zuba mohokda atahi tawahi Deus tuk mynapykyryk. Wasani mykara. \p \v 34 Myziksizoze petoktsa harape tuk atsa bete tu purubakanaha zeka estuba katuk pioktyhyryk. Ustakta perikik. \v 35 Petokzahaza wanatsitsa mysiwazikinaha zeka estuba katuk pioktyhyryk. Ustatsa katsa perikik. \p \v 36 Kytsa petoktsa waratok piwekenaha zeka estuba katuk pioktyhyryk ustakta perikik — niy. Zinymyrykynahatsa ipe niaha: \p — Hana eze sa iwa tsimy — niaha. Niytahi Sesus harere pinymyrykynaha. Mytsatyziu mykaranaha. \p \v 37 Sesus tihi: \p — Hawaze nirata zeka urubutsa nakypyknaha. Piborobanaha. Urubutsa Deus bo mytsaty zikahabyitsa sihorotsa zuba nasiborokonaha. Kytsa Deus bo mytsaty zikahabyitsa ihumo sispirikpobyitsa iwatahi babyitatu uta myziksizoze kaharere zuba wasani my — Sesus niy. \c 18 \s1 Haramukuka kytsaharerewabytsa aha humo nisispirikpoko. \p \v 1 Sesus haramukuka soho nitsasoko. Zinymyrykynahatsa nisihyrinymyryky. Hawa kytsa Deus bo myzapykykynaha, ibo mopamykysoikiknaha ba pyk zikaha. Iwaha humo zinymyrykynahatsa nisihyrinymyryky. Iwatahi haramukuka soho nitsasoko. \p \v 2 Atahi: \p — Kytsaharerewabytsa hudikhudikwy eze niy. Ata kino Deus humo batu ipyby. Kytsa humo batu ma isopyk sihumo batu imypokzitsiu. \v 3 Anaeze niwatihi haramukuka ziknapykyryk. Atatsa ibo pororo ziknakara. Ibo ziknatsasoikik: \p “O tsiktsumuẽhĩ ky” nikara. “Kasukyrytsa humo kaharere bo wabyty. Ata kino moziksapybyriki. Kaharere tsipiwaby zeka kasukyrytsa sakyriukrẽnikitsa hurukwy bo tsimytsahurukik” niy. Iwa atatsa nipamykysoikik. \p \v 4 Batu aidy ahabyita ziknakara kytsaharerewabytsa batu yhỹ niy. Bykyze ta humo tu mytsaty niy. “Iwatatu utakta Deus humo batu kapyby. Kytsa humo batu ma kasopyk sihumo batu kamypokzitsiu. \v 5 Abaka haramukuka pikykniki. Iwatahi haramukuka pitsumuẽhĩ. Atatsa tasukyrytsa harere soho piwaby. Uta hi atatsa pibetesaka. Iharere ty waby byizeka pikyknizo. Kakubyri mozumu zeka kakidipyk mynaparak” niy — Sesus nikara. \p \v 6 Iwaze Sesus aparakbaha bo nipamykysoko. \p — Kytsaharerewabytsa harere bo wabytahaktsa! Atakta imysapybyitatu nikara. Iwatatu atatsa zibetesaka. \v 7 Deus ta abazuba tsimysapyrẽta. Ikiahatsa ahatuktu zuba: \p “O Deus ja mymytsumuẽhĩ tsimaha” iwa ba ziktsasonaha. Mymytsumuẽhĩ tsihikik hỹ. Iwatsahi ibo tynapamykysoikiknaha. Unata okoroze ahaeze Deus bo tynapamykysokonaha. \v 8 Atahi pahatsumuẽhĩ hỹ. Deus tatyryktsa mysitsumuẽhĩ. Atsoko mysitsumuẽhĩ hỹ. Sihumo tsimypokzitsiarẽta. Utakta Deus zikpehata ahawata ikyzik. Myziksizoze kytsa kahumo sispirikporẽtsa moziknaha ana hi mozihikik. Deus bo mynapamykysoikiknaha hi mozihikik. Iwatsahi Deus bo tynapamykysoikiknahaktsa kytsa! — niy. \s1 Pariseu okyrysaro bykyktsa ahatsa soho nitsasoko. \p \v 9 Kyze Sesus nipamykysokozo. Wabytaha simyspihikbatatsa soho humo nisihyrinymyryky. Asaktsa: \p — “O katsa zuba wasani Deus okze tsimykaranaha” nikaranaha. Ustsa humo ka tahasupewykynaha — niy. Iwatahi Sesus sisoho nitsasoko. \p \v 10 — Kyze makutsa petoktsa Deus wahoro zubata bo inapupunaha. Iwaze Deus bo nipamykysokonaha. Estuba Pariseu. Usta okyrysaro bykyktsa iwa ahatsa. \v 11 Pariseu ata zuba niriktohoko. Atazuba Deus bo nipamykysoko nawa nikara. \p “O Deus ikia humo ka kakurẽta. Ikia kasoho bo wasani mytsaty tsimy. Ustsa kytsaktsa sinamy siakparawy. Utakta batu. Ustsa kytsaktsa mektsaktsa okeza nasipyrirykyknaha. Utakta batu, niwa kasopykbyita. Utakta tohi okyrysarobykyktsa byitawata mynakara. \v 12 Pororo mynakara petok mozurukuze hauk ahabyita mynakara. Ikia bo kanamy ty nyny kasopyk. Kanamy tsapukte buruk iwaze abo nyny kasopyk” niy. Iwa tatuktu zuba nipamykysoko. Atahi imysapybyikita nikara isukatsihikbyita nikara. \p \v 13 Iwaze okyrysaro bykyktsa nokponi tu rikto ahata. Bijoikpe bo iktsa ahabyita tu nikara. Wytyk bo zuba okmymy ahata nikara. Tarok humo zuba baybay nikarata. Iwaze hi Deus bo nipamykysokota iwa nikara: \p “O Deus kahumo amypokzitsihukta! kamysapybyita tu mykara” nikara. \p \v 14 Niahatsahi makutsa petoktsa tahawahoro bo ziksizonahaze — Sesus nikara. Iwaze Sesus nitsasokozo: \p — O Pariseu wasanibara ty mykara. Atakta okyrysarobykyktsata ziksi wasani nakarata. Aty: “O utakta wasani” my zeka. Deus ipe: \p “O atakta batu wasani isopyk.” Aty: “O kamysapybyita tu mykara ana humo hi kasukatsihikrẽta” my zeka Deus ipe my: \p “O atahi wasani isopykta” my — Sesus nikara. Iwa nisihyrinymyryky. \s1 Sesus jabyitsa ahatsa niy. \p \v 15 Kyze mektsaktsa kytsa tahahyrytsa Sesus bo nisioktyhyryknaha. Iwatsahi nisiharekpypyikiknaha. Iwaze zinymyrykynahatsa tahasakparekenaha. Nisibetsakaknaha. \v 16 Sesus ana ziwabyze taokaniki iwaze ispe niy: \p — Kyzehu tahaktsa jabyitsa uta kabo tynasioktyhyryknahaktsa! — niy. Zinymyrykynahatsa pe niy: \p — Siypyktsa humo ka tsihokdaharẽna jabyitsa humo ka mahani ihokzaha. Iwaze Deus tyryktsa hi jabyitsa watsa maha. \v 17 Jabyitsa hi: “Kytsa harere bo ma sisopyk”. Jabyitsa wa tsimaha zeka Deus harere bo: ma tsimaha. Deus bo ma ahabyi zeka ityryktsabyitsa tsimaha — niy. \s1 Tsinamyrẽta Sesus bo zumu. \p \v 18 Niytahi ispehatsa hudikhudikwy ezektsa tuk tsinamyrẽta Sesus bo zumu. Sesus pe nikara: \p — O myhyrinymyrykytsa wasani tsimynakarata. Hawa sa mykara iwatahi mohyrikosokdaze uta Deus tuk kawahi mynapykyryk — niy. \p \v 19 Sesus: \p — Amo skaraba ikia kape wasani tsimynakarata tsiky. Deus zuba wasani mynakara. \v 20 Amy ty Deus sohokotsa botu ziwatahakanaha ahyrinymyrẽta. Deus harere tihi nitsasoko: Mektsa okeza ba ziksipyrirynaha. Ba zibezenaha. Usta namy ty hyryk hyryk byitaha. Ba zik spihikbatanaha. Ahazotsa humo awatu taha — Sesus niy. \p \v 21 — O mypehatsa jabasize tu Deus harere humo wasani ziknakara ana humo ka botu ikspirikpoba ziknakara — niy. \v 22 Sesus ziwabyze nitsasokozo: \p — Ikia aba estubaha tsimy. Anamy ty sinamybyitsa bo nyny tsimy. Aokyrysaro humo kino niwatihi nynybaik tsimy. Iwaze hi anamy baba Deus sapy eze tu my. Anamy baba ty mynapykyk. Bykyze pany! Kapik tynao — niy. \p \v 23 Atakta ana ziwabyze iaku byri ta. Tsinamyrẽta hi tanamy pokzi tsiwy tuk batu hyỹ niy. \v 24 Sesus tisukatsihikrẽta bo nikozoze atahi zinymyrykynahatsa pe niy: \p — Iwaha hiba tsihokdaharẽna sinamyrẽtsa Deus tyryktsa moziknaha. \v 25 Tsihokdaharẽna siraratsa kamero inarokota mysukwowowy ispioke buruk mytsuk. Ihokdahanikia tsinamyrẽta Deus tyryk mozik — Sesus niy. \p \v 26 Sizubarẽtsa ana ziwabynahaze asahi nipamykysokonaha. \p — Hawa hatsa sa Deus tyryktsa moziknaha. Aty skaraba Deus myzioktyhyryk — nikaranaha. \p \v 27 Sesus: \p — Kytsa tuk ka ba zikaha. Deus tuk batu amy tohi ihokzaha — niy. \p \v 28 Niytahi Peduru Sesus pe niy: \p — Katsaktsa mywahoro tsikzerebaiknaha. Iwatsahi ikia tuk tsiknamysapynaha — niy. \p \v 29 Yhỹ my. Sesus: \p — Uta kaharere wasani my. Ahawahoro tsiperekeknaha zeka Deus usa wahoro ty ahabo nyny my. Niwatihi ikiahatsa tatukytsa tsimyserekeknaha zeka, tahyrytsa, tazotsa, tsimyserekbanaha zeka iwa abakta ustsa itukytsa moziknaha. \v 30 Abakta ustsa tatukytsa, ustsa hyrytsa, ustsa zotsa iwatsa Deus ahabo nyny my. Bykyze ikiahatsa tsimyhyrikosokdanahaze Deus tuk ahawahi tsimynapykyryknaha — niy. \s1 Sesus tabezewy soho mynahyrizikpo naha humo kino nitsasokozo. \p \v 31 Sesus tuk zinymyrykynahatsa meky botu nisioktyhyryk. Anaeze ispe niy: \p — Wabytaha! Serusarẽhe bo tsimykurunaha. Utakta Deus zikpehata ahawata ikyzik. Kytsa hawa ja katy maha. Hawa Deus sohokotsa botu ziwatahakanaha kasoho atsatu maha. Botu ziwatahakanaha abaka mykaranaha. \v 32-33 Bipyritsa bo pikoktyhyryknaha. Pikspihikbatanaha. Piksapybyrinaha. Pikpyriryknaha. Pikezozoknaha. Pikpypyknaha. Iwaze pikbezenaha iwa katy maha. Iwaze petok puruze mynahyrizikpo — Sesus niy. \p \v 34 Zinymyrykynahatsa iharere humo sihyrinymyrybyitsa nikaranaha. Iharere tsihokdaharẽna. Hawa ha iharere piwatawyky naha humo batu sihyrinymyry. \s1 Sesus ihyrizikubyrita zizororowy. \p \v 35 Sesus Serikoho bo niukuru. Zumubahanize ihyrizikubyrita ske sak eze nidyhyky. Kytsa ziharamukunahaze ispe nikara: \p — Uta kabo ja — ziknakara. \v 36 Niytahi kytsa sizubarẽtsa ziharamukunaha. Kytsa sizubarẽtsa nisiwabyze ispe nikara: \p — Amo skaraba — niy. \p \v 37 — O Sesus Nasare ezekta mozumu — nikaranaha. \p \v 38 Niytahi ihyrizikubyrita Sesus bo huahua niy: \p — Sesus, Dawi tsekoka kahumo amypokzitsiukukta! — niy. Iwa hua nikara. \p \v 39 Iwatsahi kytsa ziharamukunaha tsahi zibetsakaknaha: \p — O aksobyitykta — niaha. Tybyi zuba nikara. Opykani hua nikara: \p — Sesus Dawi tsekoka kahumo amypokzitsiuhukta — niy. \p \v 40 Sesus ske pokteze pyk niy. \p — Pany! Kabo pãotyny kabo tyzioktyhyryknaha — niy. \p \v 41 Iwaze izumuze Sesus tihi: \p — Amy skaraba hawa sa abo my — niy. \p — O kapehatsa ba zikozonaha. Kahyriziktsa tysizororowykta — niy. \p \v 42 Sesus ipe niy: \p — Uta kahumo tsaspirikporẽtawy iwatahi tsikzororo — niy. \p \v 43 Kyze atsoko ihyrizikubyrita nikozozo. Nihyriziktsa zororo Sesus hapik niukuru. — O Deus ikia humo kakurẽta — nikara. Kytsa niwatihi Deus bo nipamykysokonaha. — O Deus ikia hi tsamysapyrẽta — nikaranaha. \c 19 \s1 Sakeu Sesus humo meky watu niyzik. \p \v 1 Sesus Serikoho bo zumukuze. \v 2 Kyze Sakeu Serikoho ezekta okyrysaro bykyktsa. Tsinamyrẽta. Kytsa namy zikziakseke. Imyspihikbatanikita. Tsiokyrysarozubarẽta tu iwatatu batu nyny ziky. \v 3 Atakta: \p — Sesus ziny tsihikik tahi nikara. Iwatahi isoho piwaby — niy. Batu ibo zikozo. Iypykzezebyita hi nikara. Kytsa sizubarẽtsa zihirizabanaha iwatahi Sesus ty batu tyny. \v 4 Tsihokdaharẽta. Iwatahi ske buruk siharaze niparak. Hwi ske sak eze tu buruhua tabo nido. \p — O abahi Sesus tykara tabo mozumu kaopuke buruk harakmo myze ibo mokozo — mytsaty niy. \v 5 Kyze Sesus iopuke buruk izumuzakaze jo bo iktsa niy. Sesus: \p — O aidytynykta. Tynasikta! Sakeu pe niy. Aba uta awahoro bo mynakozore. Abaze dyhy my — niy. \p Yhỹ niy. \p \v 6 Iwaze Sakeu aidy sarapuruk niy. Tsakurẽta iwahoro bo zumunahaze. \v 7 Ustsa kytsa tihi: \p — O Sesus tisorekrẽta baze tu modyhyky. Batu imysapy — nikaranaha. \p \v 8 Kyze wahoro eze Sesus nipamykysobaze Sakeu kyik niy. Sakeu: \p — O nezeba kytsa okyrysaro iaksebaik. Iksispihikbataikik Sesus. Abaka mahani kasorok. Kaokyrysaro ty tsapukte buruk pinyny. Siakubyrinikitsa bo nyny my. Sinamybyikitsa bo nyny my — niy. \p \v 9 Sesus: \p — Iwa wasani. Jaba ikia apokzi ikzumu. Ikia bo iknakara patsumuẽhĩ iky. Mekywatu tsimozik. \v 10 Ustsa ikia wata sisopyksapybyikitsa tu mykaranaha. Iwatahi mybarawy bo ikzumu. Sisopyksapybyikitsa tu nikaranaha asahi meky watu moziknaha zeka Deus bo mysioktyhyryk — niy. \s1 Maku tatsumuẽhĩtsa bo okyrysaro zisirezo ana soho humo Sesus nisihyrinymyryky. \p \v 11 Ziwabynahatsa bo nipamykysokozo. Aba Serusarẽhe zumubahanikinahaze iwatahi Sesus aparakbaha nisihyrinymyryky. Kytsa — Aba ja Deus tyryktsa mozumunaha — mytsaty ahabyitsa nikaranaha. \v 12 Iwaze Sesus ispe niy: \p — Kyze maku myhyrizikwanita nokponi mokuru. Meky botu mokuru. Myzumuze ispehatsa mozik tsihikik niy. Bykyze myziksizoze. \v 13 Ijobyitu tatsumuẽhĩtsitsa mytsyhyrytsa watsa tuk mopamykysoko. Ispe niy: \p “Uta ikiahatsa bo ouro ty ahawa tu nyny my. Ouro mytsyhyrytsa waha ty nyny my. Ahawatu nyny nyny my” iwa nyny mykara. Ouro humo tarabaja tsimahaze puẽtsik tsipiaksenaha. Iwataha — niy. Iwa ispe niyze niparak. \p \v 14 Meky botu niukuru. Kyze itukytsa ihumo batu siakparawy. Kytsa sakyriukrẽtsa. Iwatsahi wastuhu kytsa maku myhyrizikwani bo niukurunaha. Iwaze ibo zumunahaze. Kytsa tihi: \p — O katsaktsa batu ikia humo makparawy. Kyzekta ikia abaka mypehatsa byita tuzik — niaha. \p \v 15 Iwatatu maku myhyrizikwani ispehatsa niyzik. Iwaze tahudikhudikwy ziksizoze tatsumuẽhĩtsitsa bo nisihuahua. Iwaze sitsumuẽhĩtsitsa ibo zumunaha ispe niy: \p — Hawa sa ouro ty tsikykaranaha — niy. \v 16 Tapara estuba zubata tapehatsa pe niy: \p — O kapehatsa ikia estuba ouro ty kabo nyny tsiky. Ta humo katsyhyrytsa wa iakse — niy. \p \v 17 Myhyrizikwanita tihi: \p — O katsumuẽhĩtsa tsamysapyrẽta ikia wasani tsikykara. Ouro ty estuba zuba abo nyny ikyta tu abazuba tsisararawy. Iwatahi ikia bo hudikhudikwy mytsyhyrytsa watsa nyny my. Iwaha tyziperyky tsimy. Ikia ispehatsa tsimozik — niy. \p \v 18 Usta tsumuẽhĩtsa ipe niy: \p — O kapehatsa ikia kabo ouro ty estuba nyny tsiky ta humo mytsyhyry wa iakse — niy. \p \v 19 Iwatahi maku myhyrizikwanita tihi: \p — Ikia hudikhudikwy mytsyhyry wa tyziperyky. Ikia ispehatsa tsimozik — niy. \p \v 20 Usta tsumuẽhĩtsa ipe niy: \p — O kapehatsa ouro ty estuba kabo nyny tsikahaty taty abo nynyzo my. Utakta panu eze iakwaraka, jokpitsĩhik. Aba kino estuba zuba my. \v 21 Ikia pokso kapybyrẽta hi ikykara. Ikia batu amy tsumuẽhĩ tsihikik. Ikia humo hi kytsa sinamybyitsa. Ikia namy tsizubarẽna. Ikia kino nyny nynybyity. Ikia waratok sizonita bo batu ziksiparik. Tsinasizozeke zuba. Kyrizykbyitatu tsinasizozeke zuba. Iwa sitsumuẽhĩtsa nitsasoko — Sesus niy. \p \v 22 Iwaze myhyrizikwanita zibetsakak ipe niy: \p — O batu amysapy. Ikia katsumuẽhĩtsa batu apasara tsihik. Batu imysapy aharere humo zuba piwatawy. Ikia mytsaty tsimy utsa kytsa tysinamybyiwyky. Ikia mytsaty tsimy nyny ahabyitatuze kanamy ziakseke zuba. Ikia mytsaty tsimy kapairikihibara tu pizozeke zuba. \v 23 Iwatahi amy skaraba maku okyrysaro perytsa bo ouro ty batu nyny tsiky. Iwazeka abaka ouro puẽtsik zuba tsipiakse niy. Iwa myhyrizikwanita — niy. \p \v 24 Iwaze sinytsitsa pe niy: \p — Ouro ty estuba zubataty okoktaha! Iwaze maku katsyhyrytsawa ibo nyny tahaktsa — niy. \p \v 25 Sinytsitsa tihi: \p — O mypehatsa, atakta botu ouro katsyhyrytsawaha niy — niaha. \p \v 26 Myhyrizikwanita tihi: \p — Utakta wasani mykara. Maku tsinamyrẽta tu namy ty abazuba ibo nyny my. Maku inamybyita tsikaeni zuba my zeka piakseba — niy. \v 27 Abaka kasukyrytsitsa kabo tynasioktyhyknaha. Kahumo siharerewabymybarẽtsa. Niahatsahi kape niaha: \p — O ikia batu mykparawy. Ikia mypehatsa byita tuzik niaha. Aba kaokze tu tysibanaha — niy! Iwatsahi sisukyrytsitsa nisibaiknaha. \s1 Sesus Serusarẽhe bo zumuku. \p \v 28 Kyze Sesus Serusarẽhe bo zinymyrykynahatsa haraze niukuru, \v 29 Bytykara wa sihudikhudikwy zumubahaninahaze Betipake myzubaha bara. Betanija hara jobonikita Oriwereja inarokoha pauk baze niy. Sesus zumuze tatuktsa petoktsa nispeha. \p \v 30 Iwa ispe niy: \p — Sihudikhudikwy bo pãotaha kytsa! Atsezubaha tsimypupunahaze pikuza tsibik tsipipiktumunaha. Atahi isoikãihikta niy. Ibete dyhyhukbyita niy. Satsukyktaha! Kabo tyzioktyhyknaha! \v 31 Aty ahape: “Amo maha zeka”. Myhyrinymyrykytsa tihi mype tyoktyhyrykspyk. Niahatsahi tsimykaranaha. Bykyze ahabo tasirezo tsimaha — niy. \p \v 32 Kyze zumunahaze wasani pikuza bo zumunaha. Sesus nikara nahawa tihi ibo zumunaha. \v 33 Zisatsuknahaze zihitsa ispe niy: \p — Hawa skaraba tsimykaranaha — niy. \p \v 34 — O myhyrinymyrykytsa mype kabo tyzioktyhyknahaktsa niaha tsahi tsimykaranaha — niaha. \p \v 35 Sesus bo zioktyhyryknaha, tahasuk pikuza bete zizozokonaha. Iwaze Sesus ibete nido. \v 36 Kytsa ske buruk tahakpyzazawy zipaparakanaha. Sesus ykparawytsa tahakpyzazawy zipaparakanaha. \v 37 Oriwereja tsahara inasikze iapiktsa sizubarẽtsa sakurẽtsa. Siaksoho opykrẽtsa inakaranaha: \p — O Deus tsamysapyrẽta. Sesus zuba awata mynakara — nikaranaha. \p \v 38 — Deus Sesus zipehaka. Deus pauk bazekta tu katsa mybo izumu. Atakta tsimysapyrẽta. Atahi abazubata bijoikpe eze tu niy. Bijoikpe iknyktsitsa ihumo sakurẽtsa — nikaranaha. \p \v 39 Pariseutsa sitazahara eze Sesus bo nipamykysokonaha. Ipe niaha: \p — O myhyrinymyrykytsa zinymyrykynahatsa pe aksobyitahatykta! Siharere ka batu imysapy — niaha. \p \v 40 Sesus tihi: \p — Aparakbaha soso ahabyizeka haraharetsa kaka maha — nikara. \s1 Sesus Serusarẽhe ezektsa humo nipuziuku. \p \v 41 Sesus Serusarẽhe zumubahaneze nipuziuku. Nawa nikara. \p \v 42 — O Serusarẽhe ezektsa! Tsinymyrykynaha zeka aty ahahumo tsimynakokozo. Awatutaha. Abaka batu ahahyrinymyry. \p \v 43 Bykyze ahasukyrytsitsa mozumunaha. Ahudikhudikwy myzipykbaiknaha. Pahahurukwybaiknaha. Ahudikhudikwy pok taba piukunaha, paikpa piukunaha. \v 44 Nanabyitaba ahasukyrytsitsa zuba. Ahawahoro myzipykba. Wahoro ezektsa niwatihi nasipyk. Haraharetsa harape betektsa mynatsubanaha. Ikiahatsa Deus mozumuze pahaoktyhyryk ana humo hi batu ahahyrinymyry. \s1 Sesus Deus wahoro zubata isturupeze bo nitsuk. \p \v 45 Kyze Sesus Deus wahoro zubata isturupeze bo nitsuk. Anaeze kytsa bo nikozo. Kytsa tahanamy zihuakaknaha. Okyrysaro ty kytsa bo nyny nikaranaha. Iwatahi nisiksiwyky Sesus ispe niy: \p — Nabo pãotaha! niy. \p \v 46 Deus harere niy: \p “Atakta uta kawahoro zubata Deus bo mynapamykyso.” Iwa botu ziwatahakanaha. Ikiahatsa hi kawahoro sitsyhyryboarẽtsa parik wa tsikzoknihiknaha — niy. \p \v 47 Zibyituhukutu Sesus Deus wahoro zubata isturupeze nisihyrinymyryky. Taparaktsa ziknapamykysokonahatsitsa, Deus harere humo sihyrinymyrytsitsa iwatahatsitsa iwatsa Sesus humo batu siakparawy. \v 48 Iwatsahi taparaktsa Sesus zibezekyzykynaha. Ustsa kytsa pokso sipybyrẽtsa nikaranaha tsahi batu. Kytsa sizubarẽtsa Sesus ziwabytoktokonaha. \c 20 \s1 Aty harere humo Sesus kytsa mysipeha. Aty sa ipe: — Natihiktsa — my. \p \v 1 Kyze usta okoro eze Sesus Deus wahoro zubata isturupeze kytsa nisihyrinymyryky. Deus wasania ty nitsasoko Deus soho ty kytsa bo nipamykysoko. Iwaze taparaktsa Deus wahoro eze ziknapamykysokonahatsitsa, ziwatahakanahatsitsa, kapitaõtsa iwatsa zumubanaha. \v 2 Sesus bo zumukunahaze. Ipe niaha: \p — Aty sa ikia pe kytsa tysihyrinymyrykta niy. Aty sa zapeha — niaha. \p \v 3 Ispe niy: \p — Uta kino ikiahatsa pe my. \v 4 Aty sa Suão Batista pe: \p “Kytsa tysiharasusu” niy. Tozeka ja kytsa ipe niaha. Tozeka ja Deus ipe niy. Aty sa Suão Batista pe: \p “Kytsa tysiharasusu” — niy. \p \v 5 Taparaktsa asa zuba nipamykysokonaha. \p — Katsaktsa sa hawa tsimaha. Tsimytsasonaha zeka Deus ipe niy iwatahi Sesus mype: \p “Amo sa Suão humo batu ahaspirikpo” my. \v 6 Tsimytsasonaha zeka kytsa ipe niy. Iwaze kytsa sizubarẽtsa katsa harahareziktsa mybo mynasipaparanaha. Suão hi Deus sohokotsa mytsaty mykaranaha — nikaranaha. Iwa asa zuba nipamykysokonaha. \p \v 7 Iwatsahi Sesus pe niaha. \p — Katsaktsa batu myhyrinymyry aty sa Suão Batista pe: \p “O kytsa tysiharasusu!” niy — niaha. \v 8 Sesus: \p — Uta kino niwatihi. Uta ahabo ba ziktsaso, aty ja kape: \p “Kytsa tysihyrinymyrykykta!” — niy. Iwa Sesus Pariseutsa bo nipamykysoko. \s1 Duabohotsa perytsitsa sisopyksapybyitsa soho humo nitsasoko. \p \v 9 Kyze Sesus aparakbaha bo nipamykysokozo. Duabohotsa perytsitsa sisopyksapybyitsa soho humo ziwatawyky. \p Maku estuba duabohotsa nisiparikik. Waratok tsihitsa tsumuẽhĩtsa pe: \p — Duabohotsa tysiperynahaktsa! — niy. Iwaze nisierekek. Mekybotu niparak. \v 10-11 Iwaze nisizozikiknahaze, usta tatsumuẽhĩtsa duabohotsa mysiperykynahatsa bo zipeha. Hwiharatsa itsapukte buruk piakse. Duabohotsa perytsitsa itsumuẽhĩtsa nitsakikinaha. Batu amy tohi ty ibo nyny niaha. Niytahi sizihitsa mektatu ziakzo. Duabohotsa perytsitsa ata kino niwatihi nitsakikinaha. Sisopyksapybyitsa nikaranaha. Batu amy tohi ty ibo nyny niaha. \v 12 Iwatahi zihitsa usta tsumuẽhĩtsa zipeha duabohotsa perytsitsa bo zipehazo. Waratok perytsitsa ata kino nitsakikizonaha. Zisukehekzonaha. Batu amy tohi ty ibo nyny niaha. Zihyrikywykynaha. \v 13 Duabohotsa zihitsa mytsaty nikara — Hawa sa my. Katse kahumo tsipokzitsiarẽta iwatatu pipeha. Ata humo ka ja ba zikaha — nikara. \p \v 14 Iwaze itse niparak. Kyze duabohotsa perytsitsa zihitsa tse bo nikozonahaze asa zuba nipamykysokonaha: \p — O duabohotsa zihitsa tse tabezehikta kytsa nikaranaha, iwaze inamy takse. Atakta izo mohyrikosokdaze atahi tazo namy piakse. Atahi duabohotsa mynasitsihitsa mozik, ana pokso iwatsahi tabezehikta kytsa! Iwaze katsa hi duabohotsa tsihitsitsa tsimoziknaha. Iwa asa zuba nipamykysokonaha — Sesus niy. \p \v 15 — Itse sibo zumuze waratok ekze ziksiwyhiknaha. Zibezehiknaha. Duabohotsa zihitsa hawa sa waratok perytsitsa humo my \v 16 Niytahi zihitsa perytsitsa bo mozumuku. Mysibaik. Iwazeka waratok ty mektsa bo tu nyny my. Ustsa perytsitsa bo nyny my — Sesus nikara. \p Ana ziwabynahaze asahi Sesus pe: \p — O batu ba — niaha. \p \v 17 Iwaze Sesus sibo iktsaziu nikara. Ispe niy: \p — Deus harere botu ziwatakanaha. “Kytsa wahoro nizoknikinahaze nitsasonaha ‘O ana harahare batu isapy’ iwa maha zeka mopapyknaha.” Ata hi harahare hi abazubata niyzik. Anahi harahare tisapyrẽta humo ustsa harahareziktsa buruhuwa niaha — niy. \v 18 Harahare bete mynarahanaha zeka nisipaparabaik. Atahi harahare kytsa bete mynaraha zeka iwaze wytyk tazy moziknaha. \s1 Kytsa okyrysaro humo Sesa abazubata bo nyny mykaranaha ja. \p \v 19 Taparaktsa Deus wahoro eze ziknapamykysokonahatsitsa, ziwatahakanahatsitsa sihyrinymyrẽtsa iwatsa soho humo Sesus nitsasoko. Hawa mykaranaha anahi ziwatawy niaha tsahi itsipa humo zioktyhyrynaha. Batu zik kytsa pokso sipybyrẽtsa. \v 20 Iwatsahi kytsa Sesus bo nisipehakanaha. Kytsa — O Sesus myhyrinymyrykytsa! — mybarapetu nikaranaha. Asaktsa siharerewabymybarẽtsa. Kytsa Sesus nizokparakanaha iharere ziwabytoktokonaha. Bykyze isoho humo — “O atakta batu imysapy” maha hi — nizihikiknaha. Iwatsahi ispehatsa bo pioktyhyryknaha. \v 21 Iwatsahi siharereziutsa wa niukurunaha nizokparakanaha tu iwatsahi Sesus pe nikaranaha. \p — O ikia tsahyrinymyrẽta ikia hi kytsa bo tsimypamykysokota wasani tsimykara. Deus harere humo tsinymyry wasani tsimykara. Wasani nisihyrinymyryky. \v 22 Kapitão Sesa Homa ezektsa pehakatsa okyrysaro ty ibo nyny tsimaha zeka wasani ja — nikaranaha. \p \v 23 Asaktsa simysapybyitsa tu mykaranaha ana humo hi Sesus tsihyrinymyrẽta. \p \v 24 Iwatatu ispe niy: \p — Pany okyrysaro ty kabo nynytaha! Aty naro sa okyrysaro humo iwatahaha. Aty hyrikoso sa okyrysaro humo ziwatahaka — niy. — Sesa hyrikoso okyrysaro humo niy. \p Sesa naro iwatahaha okyrysaro humo niwatihi — nikaranaha. \p \v 25 Sesus tihi: \p — Ikiahatsa kapitão namy ty ka ibo nyny taha! Okyrysaro ty kapitão bo tsisizonaha. Deus humo kino niwatihi. Deus namy baba ty ka ibo nyny tahaktsa! Deus namy tsisizonaha — niy. \p \v 26 Sesus harere pisapybyri naha hi mozihikik naha batu zik. Aparakbaha okzeka Sesus harere batu tymyi. Iwatsahi batu tyso. Sesus harere humo paikpa mytsaty nikaranaha. \s1 Mynahyrizikpo naha soho humo nitsasoko. \p \v 27 Kyze Sadusitsa Sesus bo zumunaha. Asahi kytsa myhyrizikosokdanahaze ba ziknahyrizikponaha mykaranaha. Iwatsahi Sesus bo nipamykysokonaha. \p \v 28 — O myhyrinymyrykytsa Moises mytsyhyryze papeu humo ziwatahakaze: “Taparakta maku ihyrytsa byitatu nihyrikosokdaze itsy haramukuka ziakse! Iwaze atatsa tabykyhyze mopurukze kytsa tihi: ‘O iziky tse nipuruk’ maha. \p \v 29 Nawaze tuk itukytsa sete ahatsa nikaranaha. Taparakta tasukza. Hyrytsa ahabyita tu nihyrikosokda. \v 30 Niytahi itsy haramukuka ziakse. Itsy kino niwatihi itybykyhybyitatu nihyrikosokda. \v 31 Bykyze ustsa itukytsa kino niwatihi harape wanu sapy zikziaksekenahatsa tu batu sihyrytsa byitsa tu niakbakanaha. Iwaze itukytsa mytsyhyry wa atatsa ziaksenaha, estuba nihyrikosokdaze iwaze itsy ziakse siwatu atatsa zioktyhyryknaha. Iwa niaha. Kytsa sete itukytsa sihyrytsahabyitsa tu niakbakanaha. \p \v 32 Bykyze atatsa kino niwatihi nihyrikosokda. \v 33 Nawa puruze myzubaha mynahyrizikponaha aty sa ibarikta babata” nikaranaha, sete itukytsa ahatsa atatsa ziaksenaha — iwa Sesus bo nikaranaha. \p \v 34 Iwaze Sesus ispe niy: \p — Abaktsa kytsa tahasukzanaha. \v 35 Iwatsa tu mohyrikosokdanahaze mynahyrizikponaha. Mynahyrizikponahaze ba zik mysukzazonaha. Iwaze Deus tihi: \p “Ikiahatsa tsimynahyrizikponaha zeka bijoikpe bo tsimaha, ba zik karazonaha ba zik mysukzazonaha.” \v 36 Iwatsahi bijoikpe iknyktsitsa watsa tsimoziknaha. Deus hyrytsa tsimoziknaha. \v 37 Tsimyhyrikosokdanaha zeka tsinahyrizikponaha iwatsahi ahahyrinymyrẽtsa niy. Tubabatu Moises niwahi ziwatahaka. Mytsatytaha! Moises okyrysaro mokorobaka soho ziwatahaka. Hana eze okyrysaro ikny Moises Deus yksoho ziwaby Deus tihi: \p “Utakta Deus my, Abarão kahumo tispirikporẽta. Isake niwatihi ka humo tispirikporẽta. Adiri Sako kahumo tispirikporẽta” iwa. \v 38 Kytsa siakbatsa Deus humo batu sispirikpo. Kytsa asatu zuba Deus humo sispirikporẽtsa. Iwatsahi taparaktsa asatu maha. Deus okze ka myzuba asatu — niy. \p \v 39 Estuba iwatahahatsitsa ipe niy: \p — O myhyrinymyrykytsa ikia tsiktsasoziuku niy. \p \v 40 Iwatsahi batu amy tohi ziktsasonaha. Sesus harere humo sipybyrẽtsa — nikaranaha. Nihareretsihikbyrinaha. \s1 Deus myzipehata mywata mozikta soho. \p \v 41 Sesus ispe niy: \p — Amy skaraba kytsa nitsasokonaha Kiristu, Deus zipehata ahawata Dawi tsekokatsa tu nikaranaha. \v 42 Deus hyrikoso humo Dawi babata Samo papeu humo ziwatahakaze: \q1 “Deus kapehatsa pe: ‘Kapanuryk taba dyhyty \v 43 Bykyzehu uta Deus asukyrytsitsa ty apyrytsa pukezi \q2 tysipykwy apokso sipybyrẽtsa’.” \m Iwa Samo papeu humo iwatahaha. \v 44 Dawi hi Kiristu pe niy “Kapehatsa”. Iwa Dawi pehatsa. Dawi tsekokata atsatu sa. Atsatu hiba — Sesus nikara. \s1 Sesus iwaze Moises harere humo zinymyrykynahatsitsa tuk nipamykysoko. \p \v 45 Kytsa sizubarẽtsa Sesus ziwabykynaha iwaze atahi zinymyrykynahatsa pe niy. \p \v 46 — Pykyhytutaha! Moises harere humo zinymyrykynahatsitsa humo pykyhytutaha! Asaktsa tahasuk humo isapyha ty zuba siakparawy. “Katsaktsa wasani tsimaha” mytsaty ahabyitsa tu nikaranaha. Kytsa nisihobyknahaze sibo nipamykysoziukunaha. Deus wahoro eze ziknadyhydyhykynahaze tisapyrẽna zuba mynazihikiknaha. Tahamyikaha eze isapyhazuba mynazihikiknaha. \p \v 47 Kytsa mohyrikosokdanahaze haramukukaka okyrysaro piaksekenaha. Iwaze aparakbaha okzeka Deus bo mopamykysoikiknaha. Simysapybyikitsa tu nikaranaha iwatahi Deus sinini ykarawy bo mysipehahik. Sihyrinymyrykytsitsa tu sinini tynakaranaha — niy. \c 21 \s1 Haramukuka okyrysaro ty ikatyhi Deus bo nynybaik niy. \p \v 1 Sesus Deus wahoro zubata isturupeze anaeze kytsa okyrysaro suk bo pokpok nikaranaha. Iwaze hi Sesus sinamynikitsa tahaokyrysaro typok pok nikaranaha ana bo hi Sesus nizoko. \v 2 Iwaze Sesus haramukuka bo iktsa niy. Atatsa inamybyitatsa tu petok zuba pok niy. \v 3 Sesus tatuktsa pe niy: \p — Atatsa hi wasani mykara. Okyrysaro ty ikatyhi nynybaik niy. Sinamynikitsaktsa okyrysaro ty nynytohi nikaranaha. Deus okze ka atatsa abazuba nyny niy. \v 4 Sinamynikitsaktsa okyrysaro ty tsizubarẽna zerekeknaha. Atatsa katsa batu. Atatsa inamybyitatsa tu okyrysaro ty tadisahawy huakzetu haty nynybaik niy. Atatsa katsa okyrysaro ty nynybaik niy. Sinamynikitsa Deus okze ka tsikaeni zuba nyny niaha — Sesus niy. \s1 Sesus Deus wahoro zubata mynakbi naha soho nitsasoko. \p \v 5 Kyze kytsa Deus wahoro zubata soho humo nipamykysokonaha: \p — O haraharetsa taparaka siziurẽtsa niaha. Iktsa taha. Haraharetsa watahawytsa zuba Deus bo nyny niy. Haraharetsa siwatahawy zuba tisapyrẽna — niaha. Nipamykysokonahatsa tu Sesus ispe niy: \p \v 6 — Haraharetsa bo iktsataha. Haraharetsa sisapyrẽtsa bo iktsa taha. Aibatohi haraharetsa ba harape betektsa mynatsubanaha. Mopaparahabaiknaha harahareziktsa natsubanaha. Deus wahoro zubata eze haraharetsa mytõtõbanahaze iwaze mopykba. \s1 Hawa sa kytsa mysininiwykynaha ana soho humo Sesus nisihyrinymyryky. \p \v 7 Zinymyrykynahatsa tihi: \p — O myhyrinymyrytsa hawaze skaraba Deus wahoro zubata mopykba. Hawaha humo sa mybo tsipiwatawy — nikaranaha. \p \v 8 Niytahi Sesus iwatawy soho nitsasoko: \p — Pykyhytutaha! Kytsa pahaspihikbatakanaha. Kytsa sizubarẽtsa mozumunahaze: \p “O utakta Kiristu. Aba Deus zipehata kytsa mysioktyhyryk” maha. Pahaspihikbatakanaha zeka situk ka pão pão byitaha! \v 9 Nanabyi soho tsipiwabynaha zeka kytsa ẽryktsa mowatsoronaha. Kytsa bytykara eze kino niwatihi mowatsoronaha ana hi tsipiwabynaha zeka ahapyby byihu ja! Tapara niahawatihi. Mybarawy pykbara tu. \p \v 10 Sasabyitsa myharape banaha. Kytsa sizubarẽtsa mowatsorokonaha. \v 11 Nanabyitaba wytyk mytydydyky tu morapa humo kino niwatihi. Iwatsahi kytsa sizubarẽtsa tarahapapiyknaha. Kytsa sizubarẽtsa sinini maha. Bijoikpe eze mypybywy natakaha. \p \v 12 Tapara ana bo zuk ahabyizetu kytsa ikiahatsa ahasukyrytsitsa bo pahaoktyhyryknaha. Ikiahatsa kino sihumo sinini tsimykaranaha. Deus wahoro bo pahaoktyhyryknaha iwaze sakyriukrẽnikitsa hurukwy bo pahahuruknaha. Kahumo pahasukyrykynaha. \v 13 Ispehatsa okze pahasukyrykynaha. Pahasukyrykynahaze ikiahatsa wasaniha soho ty tsimypamykysokonaha. \p \v 14 Aba ahahyrinymyrẽtsa. Kytsa ispehakatsa okeryk pahaoktyhyryknahaze ahaharere soho bo batu mytsaty tsimykaranaha. Mytsaty mytsaty byitaha! \v 15 Uta kino aharere ty ahabo nyny my. Ahahyrinymyrẽtsa tsimoziknaha. Kaharere ikiahatsa bo motsaso. Ahasukyrytsitsa ahaharere humo ba zikaha. \p \v 16 Iwaze ahazotsa siharereziubyitsa tu ahasukyrytsitsa bo pahaoktyhyryknaha. Ahazikytsa ahatukytsa kino niwatihi siharereziubyitsa tu ahasukyrytsitsa bo pahaoktyhyryknaha. Wastuhu pahabanaha. Atyryktsa tuk pahabanaha. \v 17 Ikiahatsa kahumo ahaspirikporẽtsa iwatsahi kytsa ahahumo batu siakparawy. \v 18 Iwatsatu ahabyri typykyknaha. Deus pahapokzitsiki. Aharadi estuba mohokda zeka tsihyrinymyrẽta. \v 19 Ikiahatsa sinini tsimaha zeka, awahi Deus tuk tynapykyryknaha. Ikiahatsa Deus tuk tsimynaopykyryknaha — Sesus niy. \s1 Sesus Serusarẽhe mynakbi ana soho nitsasokozo. \p \v 20 Sesus ispe niy: \p — Kyze sodadutsa Serusarẽhe myziharapyryryknahaze tsimykozonahaze atsoko naktsihyripetoktokba iwazeka ahahyrinymyrẽtsa. Serusarẽhe naktsihyripetoktokba. \p \v 21 Iwaze asaktsa Sudeja eze mopykyryk zeka hara bo tywaknaha! Asaktsa tahahudikhudikwy eze mopykyknahatsaktsa aidy pãotaha! Asaktsa jeruk bara eze mopykyryknahatsaktsa sihudikhudikwy bo erete erete byitaha. \v 22 Iwahaty sinini mykaranaha. Deus sohokotsitsa botu ziwatahakanaha atsatu mysisininiwykynaha. \p \v 23 Wytykyryk sihyryzahaza sisukatsihikrẽza moziknaha. Sijeza kino niwatihi tahabykytsa tuk sisukatsihikrẽza moziknaha. Nawa puruze kytsa sizubarẽtsa sinini mykaranaha. Deus kytsa sisopyksapybyikitsa humo sinini ty ka niy. \p \v 24 Sizubarẽtsa sokorotsaputsa ty mysibezenaha. Ustsa meky botu mysioktyhyryknaha. Bipyritsa asaktsa Deus humo batu sispirikpo Serusarẽhe bo mozumunaha. Anaeze tuze Serusarẽhe pisapybyrinaha. Serusarẽhe ezektsa bipyritsa pokso sipybyrẽtsa mykaranaha. Kyze Deus tihi: “O niwazubakta!” my — Sesus nikara. \s1 Sesus Deus zipehata mywata myziksizo. \p \v 25 — Bijoikpe eze myziwatawy nanabyi piwatawy. Iwatawy haramwe eze byzoje eze byrisoiktsa eze iwahatsa natakaha. Mybarawy ezektsa sinyhybyitsahi iwatsahi sipybyrẽtsa. Iwatawy pokso sipybyrẽtsa. Buburu zuba ykpyri waha humo. Aparakbaha sipybyrẽtsa. \v 26 Batu siaku sipybyrẽtsa zuba. “Hawa sa my” maha. Bijoikpe ezektsa mytydydykyknahaze mokurunaha. Iwatsahi sipybyrẽtsa babatsa. Kytsa babyitsa tu mynatsunaha. \p \v 27 Iwaze uta Deus zikpehata ahawata myziksizo iwaze aparakbaha tsipiknynaha. Bijoikpe zatata eze tu mynasik. Iwa uta myziksizoze kasapyrẽta kazikwyrẽta my. \v 28 Iwa myze ahakurẽtsa tsimoziknaha! Ahapyby byihu ja. Ahapunihikrẽtsa tsimoziknaha. Atsoko uta katyryktsa bo pahaoktyhyryk. \s1 Umaha soho nitsasoko. \p \v 29 Kyze Sesus kytsa bo nipamykysokozo. Myziksizo ana soho humo hi ziwatawyky. Iwa nisihyrinymyryky. \p \v 30 — Umaha bo iktsatahaktsa! Ustsa hwitsa bo iktsatahaktsa! Okyrysaropoktsa myponahaze ikiahatsa ahape tu ahasopyk. “O takarasapyky” tsimaha. \v 31 Iwa ahahyrinymyrẽtsa. Iwa my zeka ahahyrinymyrẽtsa. Iwata iwatawy tsizubarẽna bijoikpe bo tsimykozonahaze ikiahatsa ahape tu ahasopyk. “O abahi zuba Sesus tatyryktsa tuk myziksizo. Atahi abazubata mozik tsimaha”. \v 32 Wasani tsimykaranaha. Wastuhu abaktsa kytsa anabo hi iktsa maha. Kaharere ty atsatu mykara, bykyzehu zuba mohyrikosokdanaha \v 33 Bijoikpe mohokda. Mybarawy kino niwatihi mohokda. Kaharere zuba ba zikokza. Kaharerebaba ka tawahi mynapykyk — Sesus niy. \s1 Tsikasuparakanahaktsa iwaze iktsaziutaha. \p \v 34 Sesus ispe niyzo: \p — Iktsaziutaha! Ahadisahawy bo mytsaty mytsaty byitaha. Ahamyitsapyri humo mytsaty mytsaty byitaha. Ahamyikaha bo kino mytsaty mytsaty byitaha. Iwaze nawa puruze sizubarẽtsa sinini mykaranahaze anahumo ja ahapyby byihu. \v 35 Iwa puruze atsoko mozumu. Hawa siraratsa taokarawy bo mynapupunaha sinyhybyitsa tu mynapupunaha ikiahatsa batu siwatsa tsikahasukparanahaktsa iwatsahi nawa puruze mozumuze batu ahapyby. \p \v 36 Iwaze ahabyi ahaspihik tsiwabykynaha. Tsipiperykynahaktsa Deus bo tsimypamykysoikiknaha “O Deus ikia tymytsumuẽhĩkta! Kytsa mymysininiwykynaha humo ikia mybo iktsa tsimyze tymytsumuẽhĩ iwatsahi mypunihikrẽtsa tsimoziknaha. Katsa tsimywaknaha iwaze Sesus myziksizoze mypunihikrẽtsa” tsimaha — Sesus nikara. \p \v 37 Kyze zikzibyituhukutu Sesus Deus wahoro zubata isturupeze nisihyrinymyryky, zunubakaze hara Oriwereja inarokota bo nidoko. \v 38 Miwa botu Deus wahoro zubata bozo niy. Kytsa sizubarẽtsa Deus wahoro zubata bo niukurunaha. Sesus natawabyhyk niahatsahi ziwabykynaha. \c 22 \s1 Hawa kytsa Sesus zibeze tsihikiknaha. \p \v 1 Kyze Sudeutsa myikaha zumubahanikize, anawaha eze Deus taparaktsa nisitsumuẽhĩ mytsaty ziknakaranaha. Atsikara ipytowybara ty pororo ziknakaranaha. \v 2 Kytsa myikaha inakymyze taparaktsa Deus wahoro eze ziknapamykysokonahatsitsa sihyrinymyrykytsitsa kino niwatihi Sesus ziberikinaha. Iwatsahi zibeze tsihikiknaha. Aparakbaha pokso sipybyrẽtsa. Iwaze sipapatu Sesus zibeze tsihikiknaha. \s1 Sudas Sesus sukyrytsitsa bo zumu. \p \v 3 Niytahi Satanas Sudas tuk niapykyryk. Sudas usa naro Iskariotses inarokota. Sudas Sesus tuk zinymyrykyta. \v 4 Iwatatu taparaktsa bo niparak. Taparaktsa Deus wahoro eze ziknapamykysonahatsitsa iwaze Deus wahoro perykytsitsa ahatsa bo niparak. Atahi Sesus sukyrytsitsa bo zumu. Iwatahi situk nipamykysoko: \p — O Sesus batu ahakparawy. Tsipibeze tsihikiknaha. Uta pahatsumuẽhĩ. Bykyze uta hi ibo pahaoktyhyryk — niy. \p \v 5 Iwaze ziwabynahatsitsa sakurẽtsa niapykyryknaha. \p — O ikia tsimymytsumuẽhĩ zeka okyrysaro ty abo nyny tsimaha — niaha. \p \v 6 — Yhỹ. Bykyzehuta! Aba ibo piksizo — niy. \p — Yhỹ. Tsipiksi za — niaha. \p Kyze Sudas mytsaty nikara. — Hawa sa Sesus bo mysioktyhyryk. Yhỹ ja, bykyzehu — niy. Ziperyky zuba. \s1 Sesus tamyikaha bo nisiakzo. \p \v 7 Kyze Sudeutsa myikaha inakymy. Nawa puruze atsikara ipytowybara ty ziokikiknaha. Sudeutsa hozipyrykzatsa zipyryktsa ty nisibakanaha. \v 8 Niytahi Sesus Peduru Suão ahatsa nisipeha. Sesus: \p — Nabo kytsa mydisahawy humo bubutaha — niy. \p \v 9 — Hana eze sa mydisahawy humo bubu tsimaha — niaha. \p \v 10 Sesus ispe niy: \p — Wabytaha! Sihudikhudikwy bo tsipomonahaze maku pihik suk bykyhy tuk tsipihobyknahaze ata hi iapik tu wahoro bo mytsukze paku paku tsimaha \v 11 Zihitsa pe: \p “O Sesus hana eze skaraba mymyikaha ty katuktsa tuk hauk tsimaha tsimahaktsa!” \v 12 Ata ahape: “Iktsatahaktsa my”. Wahoro jobo tsimydoknaha. Ipokpedawy bo pykyhytu mydyhywytsa bo iktsa tsimaha. Anaeze hi mymyikaha ty tsimymydisahanaha — niy. \p Yhỹ niaha. \p \v 13 Iwatsahi petoktsa zinymyrykynahatsa nitururuknaha. Sihudikhudikwy izumunahaze Sesus nikara naha watu niy. Iwaze tahamyikaha zikymynaha. Anaeze hozipyrykza tsibik zizokonaha. \s1 Sesus tatuktsa tuk tadisahaka. \p \v 14 Zunubaze Sesus zumu. Zinymyrykynahatsa tuk tahadisahakanaha \v 15 Sesus ispe niy: \p — Uta ahatuk pikdisaha tsihikik zetu. Ahahumo kahyrizikbarẽta. Aba sinini my iwatahi ahatuk pikdisaha tsihikik. \v 16 Aba na waha ty ikiahatsa tuk ba zikdisahazo. Deus tyryktsa mozumunahaze bykyze zuba pikdisahazo. Bijoikpe eze zuba pikdisahazo — niy. \p \v 17 Iwaze Sesus taopowysuk ty okok niy. Deus pe niy: \p — Ikia humo ka mykurẽtsa — niy. Iwaze sibo nyny niy: \p — Paiktahaktsa! Tsõtahaktsa — niy. \v 18 — Uta aba zuba duabohotsa tsik pikuku. Ba zikuzo Deus tyryktsa mozumunahaze zuba pikuzo. Bijoikpe eze tu zuba piku — niy. \p \v 19 Bykyze Sesus atsikara ty okok niy. Deus pe niy: \p — Ikia humo ka mykurẽtsa — niy. Atsikara zitsatsakara. Iwaze sibo nyny niy: \p — Hauk tahaktsa! Atsikara kanury my. Anaty hauk tsimaha zeka kanury soho bo mytsaty tsimaha. \p “Sesus mysapyzeky nihyrikosokda tsimaha” — niy. \p \v 20 Niytahi duabohotsa tsik soho ty nipamykysoko. Zikuze duabohotsa tsik soho nitsasoko. \p — Anaka kaharere ezytyk. Tsipikunahaze kaspu waha tsipikunaha. Kaspu aparakbaha bo mozipoko ana soho bo mytsaty tsimaha — niy. \v 21 — Mytazahaeze estuba “O Sesus kaharereziuwybyita. Abaka batu Sesus tukta my” niy. Atahi kasukyrytsitsa bo pikoktyhyryk. \v 22 Utakta Deus zikpehata ahawata ikyzik. Tubabatu kytsa botu ziwatahakanaha. Deus harere “Uta mohyrikosokda nikaranaha. Atakta kasukyrytsitsa bo pikoktyhyryk. Atahi sinini mykara” — niy. Tisukatsihikrẽta mozik. \p \v 23 Iwaha ziwabynahatsa hi batu siaku. \p — O aty skaraba! Utakta batu. Utakta batu — nikaranaha. \s1 Aty sa myhyrizikwanita mozik. \p \v 24 Iwaze zinymyrykynahatsa asa zuba nipamykysokonaha. Aty sa myhyrizikwani babata nikaranaha. \p — Utakta mypehakatsa wata ahazubarẽtsa tyziktsumuẽhĩnaha. \p O batu, utaza. Batu, utazakta! Uta ja — nikaranaha. \v 25 Iwa nipamykysokonahaze Sesus tihi: \p — Ispehatsa bipyritsa tuk asahi kytsa nisipehakanaha. Kytsa tarabaja ziknakaranaha. Tadisahawy supesapy humo nisiakzokonaha, iwatsahi nizekezokonaha kytsa sisoho pe mykaranaha. “O asahi myharereziuwytsa maha mybetesatsitsa” mytsaty ahabyitsa tu nikaranaha. \v 26 Ikiahatsaktsa meky watu. Ikiahatsa kytsa tuk “O ustsa kytsa tysitsumuẽhĩnahaktsa” tsimaha. \v 27 Deus tihi: “Aty myhyrizikwanita atahi ituktsa tsumuẽhĩtsa babata. Atahi mypehatsa wata. Atahi katyryktsa tukta my” niy. Aty sa abazubata tozeka ja tadisakata ustaza sidisahawybykyktsa ja mytsatytaha. Tadisahakata hiba tsimaha. Atahi myhyrizikwanita. Uta hiba ahatazahaeze mydisahawybykyktsa wata — niy. Iwa zinymyrykynahatsa nipamykysokozo. \p \v 28 — Uta sinini mykaraze. Ikiahatsa katuktu tsinapykyryknaha. \v 29 Kazo zikwy humo mypehatsa mozik. Niwatihi uta pahany. \v 30 Iwatuze ikiahatsa mypehatsa tsimoziknahaze kadisahawy zozowy baze tsipadisahanaha. Iwa Isareu ezektsa harere tsipiwabynaha — niy. \s1 Sesus Peduru nisupeheke. \p \v 31 Kyze Sesus Simaõ Peduru pe niyzo. \p — Simaõ wabyziutykta! Satanas kape niy: \p “O uta ikia tuktsa zinymyrykynahatsa mysiakpy zeka ikia yhỹ tsimy. Simaõ Peduru piakpy zeka yhỹ tsimy” niy. \p Yhỹ ahumo za tsipiakpy — iky. Iwa Satanas botu niy. Hawa hahauktsa karetsawakatsa dua eze siriktsa mysidydykynahaze ky iwaze Satanas pakpy zeka amy ty isapyrẽnikia motare my. Satanas tapetu nikara: \p — O tozeka ja Simaõ Peduru Sesus humo ispirikpota babata iwatahi piakpy — niy. \p \v 32 Iwaze utakta Deus bo atsyhyryze botu ikpamykysoko: \p — O Deus Simaõ Peduru tsikaeni zuba kahumo ispirikpo tsipitsumuẽhĩ iwatahi atahi kahumo tispirikporẽta babata mozik — niy. Iwaze Sesus Peduru pe niy. — Kahumo tsimyspirikpozoze atukytsa tynasipunihikwyky. Iwaze tysitsumuẽhĩ. Asahi ahumo sispirikporẽtsa moziknaha — niy. \p \v 33 Peduru ipe niy: \p — Utakta atukta babata katsipa humo pikoktyhyryknaha zeka yhỹ my. Uta kino atuk tu mohyrikosokda — niy. \p \v 34 — O Peduru, kyze kokuaro ipobyi tu harakykbyi hi “Batu Sesus kanyhy” tsimy — niy. \s1 Sesus tuk zinymyrykynahatsa nisisupeheke. \p \v 35 Iwaze Sesus tuk zinymyrykynahatsa pe niy: \p — Ahapehaze iky ahaperykbyitsa tu ahaokyrysaro anabyitsatu ahapyrysuktsabyitsa tu, amy humo ahakubyri zika — niy. \p — Batu amy tohi mykubyri — niaha. \p \v 36 Abaka meky watu. Peryk tsibyknaha! Okyrysaro ty wabehyryktaha! Ahasokorotsapu byizeka ahakpyzazawy humo tsipihuaknaha iwaze sokorotsapu tsipiakse. \v 37 Ziwatahakanahatsitsa ikiahatsa pe my. Tubabatu kasoho ziwatahakanaha. Amy ty botu ziwatahakanaha atsatu kytsa mykaranaha. Ziwatahakanaha: \p — Deus zipehata isopyksapybyita wata maha — niaha. — Kytsa kasoho humo nawa pahaspihikbatakanaha — niy. \p \v 38 Iwaze zinymyrykynahatsa ipe: \p — O mypehatsa sokorotsapu petoktsa — niy. — Niwazuba — niy. \s1 Sesus Oriwerejatsa hara bo nido. \p \v 39 Sesus hara bo niparak. Atsa botu ziknakara. Iwaze Oriwerejatsa hara bo nido. Zinymyrykynahatsa niwatihi ituk niukururunaha. \v 40 Hara bo zumunahaze ispe niy: \p — Deus bo typamykysonahaktsa! Iwaze kytsa pahasapybyinaha zeka batu tsimaha. Ikiahatsa isapybara humo ba yhỹ tsimaha — niy. \p \v 41 Iwaze Sesus bytykarawatu tirĩta meteros niapykyryk. Iwaze Sesus taekaratsa humo puruk puruk niy. Deus bo nipamykysoko. \p \v 42 Atahi: \p — O kazo nawa tsimyzihikik zeka sinini my kasukyrytsitsa pikbezenaha. Uta tu zeka ba kahyrikosokda tsihik. Ikia hi: “Tyhyrikosokdakta” tsimyzeka mohyrikosokda. Ikia harere bo yhỹ my — niy. \p \v 43 Atsoko bijoikpe iknykta Deus tsumuẽhĩtsa ibo inasik zitsumuẽhĩkĩ iwatahi tsipunihikrẽta niyzik. \v 44 Sesus Deus bo nipamykysokozo. Tisukatsihikrẽta nikara. Itsizuk ispu hyritywaha zipoko wytyk bo inatsuku. \p \v 45 Deus bo nipamykysobaze nikyikykzo. Zinymyrykynahatsa bo zumuzo. Sibo zumuze sisukatsihikrẽtsa hi zurubakanaha. \v 46 Ispe niy: \p — Amo sa tsipurubakanaha. Kyiktaha! Deus bo typamykysonaha! Iwa ahabyi zeka imysapybara ty tsimykaranaha — niy. \s1 Isukyrytsitsa Sesus zioktyhyryknaha. \p \v 47 Sesus nipamykysokoze kytsa sizubarẽtsa zumukunaha. Sudas siharaze zumuku. Atahi zinymyrykynahatsa tukta kytsa haraze inaukuru. Iwaze Sesus kytsa bo piwatawy nikara tahi. Iwaze Sesus bo izikeba ziharapyrykik. \p \v 48 Sesus ipe niy: \p — Tsipikarapyryk zeka sibo tsipikwatawy. Ikia hi kasukyrytsitsa bo tsipikoktyhyryk. Imyspihikbatanikita tsimy. Utakta Deus zikpehata ahawata ikyzik. Ikia tsipikarapyrykyk nawa kasukyrytsitsa bo tsipikwatawy. \p \v 49 Iwaze zinymyrykynahatsa Sesus sukyrytsitsa bo nikozonahaze ipe niaha: \p — O mypehakatsa katsa kino sa mykuwytsa natahaboboknaha — niaha. \p \v 50 Niytahi ipaukbazekta zinymyrykyta hi taparaktsa tsumuẽhĩtsa zispizykik. \v 51 Sesus ipe niy: \p — O awatu tykta! — iwaze Sesus ispi ty okokzo niyze atsoko zispizororowy. \v 52 Kyze Sesus Deus wahoro zubata ziknapamykysokonahatsitsa ispehatsa, Deus wahoro perytsitsa iwatsahatsa pe niy: \p — Amy skaraba ahaupepetsa, ahakuwytsa iwatsa tsiknasebykyknaha awatutaha. Utakta katsyhyryboabyita. Batu kakyri. \v 53 Ahatuk zikzibyituhukutu. Deus wahoro zubata eze kytsa iksihyrinymyryky iwatsa tu sa batu katsipa humo katy oktyhyryk. Abaka ikiahatsa hawa tsimyzihikiknaha naha humo tsimykaranaha iwatsahi katsipa humo tsikoktyhyryknaha. Hawa ha ty Satanas hyrikoso sapybara pehatsa zahapeha iwa tsimaha. Ikiahatsa Satanas harere bo yhỹ tsimykaranaha. \s1 Peduru Sesusta batu kanyhy nikara. \p \v 54 Kytsa Sesus isukyrytsitsa bo zioktyhyryknaha. Deus wahoro zubata eze ziknapamykysokonahatsa tuk myhyrizikwanita wahoro bo zioktyhyryknaha. Peduru ẽrykani tu iapik niukuru. Atazuba niukuru. \v 55 Kyze niaha tsahi izo zipoknahaze taparakta wahoro peze nidyhydyhykynaha. Peduru situk nidyhyky. \v 56 Estuba itsumuẽhĩtsata ibo nikozo. Izo baze niakpyzazakata iwatatsahi nikozo. Atatsahi: \p — O ikia hi sa Sesus tukta — niy. \p \v 57 — O Batu. Batu kanyhy — niy. \p \v 58 Bykyze usta ipe niy: \p — O ikia hi kok Sesus tuk tsinymyrykyta — niy. Iwaze: \p — O batu ba, batu kanyhy — niy. \p \v 59 Bykyze mekta tu ipe niy: \p — O hawa skaraba ikia hi sa Sesus tukta. Ikia kino sa Karireja ezekta. Ikia hi Sesus tukta — niy. \p \v 60 Peduru ipe niy: \p — Batu kanyhy. Aty skaraba Sesus — niy. \p \v 61 Iwa nitsasokoze kokuaro nipo. Peduru mytsaty niy. Nezeba Sesus kape niy: \p — O kokuaro ipobyize ka “Batu Sesus kanyhy” tsimy — niy. Atsoko Sesus Peduru bo nikozo. \p \v 62 Iwaze Peduru niparak. Nipuziuku. \s1 Sodadutsa Sesus nitsakikinaha. \p \v 63 Kytsa Sesus ziperykynahatsa zimyijakaranaha. Nitsakikinaha. \v 64 Zihyrizikwarakanahaze ipe nikaranaha: \p — Ikia ahyrinymyrẽta zeka aty skaraba zaki — nikaranaha. \v 65 Asahi Sesus zisapybyrikinaha. \s1 Kytsa Sesus kytsaharerewabytsitsa bo zioktyhyryknaha. \p \v 66 Miwa botu taparaktsa inakypykyknaha. Ispehaktsa, sihyrinymyrykytsitsa, kapitaõtsa iwatsa inakypykyknaha. Bykyze Sesus taparaktsa bo zioktyhyryknaha. \p \v 67 Iwatsahi ipe nikaranaha: \p — Ikia hi Deus zapehata zeka mybo tytsasokta — niaha. Sesus hi: \p \v 68 — Uta yhỹ my zeka, ikiahatsa batu kahumo ahaspirikpo. Ikiahatsa kaharere bo batu yhỹ zikaha. Uta hiba Deus zikpehata my. \v 69 Abaka Deus tuk modyhyky. Deus zikwyrẽnikita tuk modyhyky — niy. Niahatsahi nipamykysokonaha. \p \v 70 — O ikia hi sa Deus tse — nikaranaha. \p — Iwa ikiahatsa ziknatsasokonaha — Sesus niy. \p \v 71 — Amy skaraba kytsa tsimysiberikinaha iwaze hi Sesus harere soho motsasokonaha. Katsa kino iharere imysapybara ty tsiwabykynaha. Niwazuba — taparaktsa nikaranaha. \c 23 \s1 Kytsa Sesus Piratus bo zioktyhyryknaha. \p \v 1 Niahatsahi aparakbaha kyikyik niaha. Sesus Piratus bo zioktyhyryknaha. \v 2 Piratus bo zumunahaze Sesus amybara humo tu zisohometukunaha. Iwa nikaranaha. \p — Atakta kytsa bo nipamykysoko. “Homa ezektsa pehatsa bo okyrysaro ty batu nyny tsimaha” zispihikbatakanaha. Atakta “Deus zikpehata mypehatsa mozik” — mybarapetu nikaranaha. Iwa Piratus bo zisohometukunaha. \p \v 3 Iwatahi Piratus Sesus pe niy: \p — Ikia hi sa Sudeutsa pehatsa babata — niy. — Yhỹ. Wasani tsiky — niy. \p \v 4 Piratus kytsa sizubarẽtsa bo, taparaktsa Deus wahoro eze ziknapamykysokonahatsitsa kino niwatihi ispe niy: \p — Atakta wasanita. Tsimysapyrẽta mynakara batu amytohi ty ziky — niy. \p \v 5 Kytsa tahaharere ty harapubetehe nikaranaha. \p — Atakta batu imysapy — mybarapetu nikaranaha. \p — Kytsa Sudeja eze Karireja eze kino niwatihi kytsa nisihyrinymyrykyze nisimyiwyky. Aba tykara bo izumu. Kytsa nisimyiwyky iharere humo — nikaranaha. Iwa zisohometukunaha. \s1 Kytsa Sesus Erodes bo zioktyhyryknaha. \p \v 6 Piratus ana ziwabyze ispe niy: \p — Hawa skaraba atakta hi sa Karireja ezekta — niy. \p Yhỹ nikaranaha. Iwatahi Piratus Erodes pehatsa bo zipehahik. \p \v 7 Sesus Karireja ezekta tu Erodes bo zipehahik. Atahi Karireja ezektsa pehatsa. Iwaze Serusarẽhe bo inakozore. Iwatahi Piratus Sesus Erodes bo zipehahik. \p \v 8-9 Erodes Sesus bo nikozoze tsakurẽta nikara. Nezeba Sesus humo ziwaby iwatahi Sesus ziny tsihikik. Sesus zikwy piny tsihikik. Amy ty kytsa batu zikaha Sesus mykara ana humo hi piny tsihikik. Sesus batu ibo harere. \p \v 10 Taparaktsa Deus wahoro eze ziknapamykysokonahatsitsa tuk iwatahatsitsa kino niwatihi niriktotohokonaha. Asahi zisohometukunaha. Siharerewabymybarẽtsa. \v 11 Erodes sodadutsa tuk Sesus zimyijakanaha. Sesus myzisukyrykiknaha. Iwaze isuk tisapyrẽta ty ihumo korokbyk niaha. Iwaze zimyijakanaha. Niahatsahi Piratus bo zisihyrykzonaha. \p \v 12 Iwaze Erodes Piratus iharereziuwy niyzik. Nezeba sakyriwytsa ziknakaranaha. Abaka siharereziuwytsa niyziknaha. \s1 Sesus tabezewy. \p \v 13 Piratus myhyrizikwanikita, Deus wahoro eze ziknapamykysokonahatsitsa tuk, kytsa Sudeutsa hudikhudikwy pehatsitsa iwatsa inakypykyknaha. Piratus hi: \p Tynazuzuknahaktsa! \p \v 14 Iwaze ispe niy: \p — Atakta kabo tsizioktyhyryknaha. Ikiahatsa tihi: \p “O atakta isopyksapybyita” tsikykaranaha. Batu ba. Ikiahatsa okze ituk ikpamykysoko. Utakta batu amy tohi ihumo iky. Atahi batu tymyi. Tsiktsasokonaha batu sapy niy. \v 15 Erodes niwatihi isoho “Batu tymyi” niy. \v 16 Iwatahi katsa mybo zipehahikzo. Atahi batu tabeze my. Uta pipeha hwi ty tytsakikta. Bykyze piksiwyhik — Piratus niy. \p \v 17 Tubabatu Paskoa myikaha eze Piratus estuba ziknazukekenaha. \v 18 Iwaze Piratus hi: \p — O Sesus myzuke. Tapara tytsakikta bykyze myzuke — niy. \p Aparakbaha opykani kadi nikaranaha: \p — Sesus tabezehikta! Bahabas tyzukehikta — nikaranaha. Kytsa sizubarẽtsa sakyriukrẽnikitsa hurukwy eze tu niapykyryknaha. \p \v 19 Situkta estuba nizukenaha. Sakyriukrẽnikitsa hurukwy eze Bahabas niapykyryk. Kytsa bakatsa. Iwatsahi nitsahuruknaha. \p \v 20 Piratus Sesus nizuke tsihikik iwaze kytsa bo nitsasokozo: \p — O Sesus myzukehik tsimaha — niy. \p \v 21-22 Aparakbaha opykani kadi nikaranaha: \p — Tabezehikta! Iharapatawyhyta humo tabezehikta — nikaranaha. Iwaze Piratus nitsasokozoze: \p — Hawa skaraba nikara. Batu amy tohi ihumo. Batu tymyi. Tybeze beze byitaha. Iwatahi uta pipeha tytsakinaha bykyze myzukeze — niy. \p \v 23 Batu ba. Aparakbaha opykani kadi nikaranahazo. Hỹ byri nikaranaha: \p — Tabezehikta! Tabezehikta! — nikaranaha. \v 24 Iwaze Piratus hi: \p Yhỹ niy. Siharereze Bahabas nizuke. \v 25 Bahabas kytsa bakatsa nizuke. Maku iharereziubyikita nizuke. Sesus ty zuba sibo nyny niy. Iwaze siharereze tabezewy. \s1 Iharapatawyhyta humo zihyrizikiknaha. \p \v 26 Kyze sodadutsa Sesus zioktyhyryknahaze ske buruk maku zihobyknaha. Simaõ inarokota. Sireni ezekta. Tatsuhuk ikny ziksikirita. Simaõ nizokbatsinaha. Ipe niaha: \p — O iharapatawyhyta tsebykta — niaha. Niytahi iharapatawyhyta tasukyriki bete ziskik. Sesus hapik niukuru. \p \v 27 Aparakbaha iapik niukurunaha. Wytykyryk kino niwatihi iapik niukurunaha. Kykyry zipokzitsikinaha iwazahi nipukarakanaha. \v 28 Sesus sibo uwok niy ispe niy: \p — O Serusarẽhe eze kykyry katy pokzi pokzi byitaha. Ikiahaka zuba ahapokzi iwaze ahahyrytsa pokzi tynapukarakanaha. \v 29 Iwatuktu puruze kytsa tihi: \p “Sakurẽza sibykyhybyiza. Sakurẽza sibykyhyhuk byiza. Sakurẽza tahabykyhytsa ba ziksiwazuknaha.” Kytsa sinini mykaranaha, ana pokso hi mohyrikosokda tsihikiknaha. \v 30 Iwaze aparakbaha mykaranaha “Hara mybete mynaraha. Harahare katsa mymyokpitsĩ” mykaranaha. Mysinini humo iwa ty mytsaty mykaranaha. \v 31 Iktsa tsimaha. Hawa kytsa kahumo mykaranaha. Kamysapyrẽta tuzeka hawa mykaranaha. Ikiahatsa ja, ahasopyksapybyitsa tu tsikykaranaha hawa sa ahahumo mykaranaha — niy. \p \v 32 Kyze petoktsa kytsa Sesus tuk nisioktyhyryknaha. Kytsa bakatsitsa. Kytsa tahapehatsa harere bo batu yhỹ nikaranaha. Sesus tuk mysibezenaha. \v 33 Zumunahaze isapy bo niaha. Iharekpokoso inarokoha bo izumunahaze Sesus iharapatawyhyta bete zitsyhyrysoikare eze nisihyrizikiknaha. Ipyrytsa ty kino niwatihi zihyrizikiknaha. Nikymynahaze iharapatawyhyta jobo ziriktohiknaha. Ituk kytsa petoktsa siharapatawyhytsa humo nisihyriziknaha. Nataba nataba aha. \p \v 34 Sesus Deus bo nipamykysoko: \p — O kazo kytsa sihyrinymyrybyitsa kahumo mykaranaha ba ziktsapusare. Sisopyksapybyitsa tu tysiokzohik — niy. \p Iwa Deus bo nipamykysoko. Niahatsahi Sesus suk zibokiknahaze hi sodadutsa zibiakaknaha. \v 35 Kytsa ibo iktsa nikaranaha. Taparaktsa niwatihi zipyrirykyknaha. Asahi: \p — Ustsa kytsa tsiksitsumuẽhĩkĩ. Aba ikia tu tsikatsumuẽhĩkta! Ikia hi Deus zapehata zeka tynasikta! Ikia hi Kiristu zeka ja — nikaranaha. \p \v 36 Sodadutsa niwatihi zipyrirykyknaha. Iopukeze duabohotsa tsik ty itsãrãkbara ty ibo nyny nikaranaha. Iwa zimyijakanaha. \v 37 Ipe nikaranaha: \p — Ikia hi Sudeutsa pehatsa babata zeka tynasikta! — nikaranaha. \p \v 38 Iharapu bete botu ziwatahakanaha: \sc SUDEUTSA PEHATSA\sc*aha iwatahaha. \p \v 39 Estuba sibakatsa ituk zumuzakaze Sesus zisapybyriki: \p — Ikia Deus zapehata zeka ikiatu tsikatsumuẽhĩkta iwaze katsa tymytsumuẽhĩ. Ikia zikwy tu zeka tymytsumuẽhĩkta — niy. Iwa zisapybyriki ta nikara. \p \v 40 Usta iharere ziwabyze takyriki. Zibetsakik. \p — Iwa Sesus pe ka niwazubakta niy ikia sa Deus humo batu apyby katsa hiba ituk tsimykzanaha. Katsa kino sinini tsimykaranahaze wasani. \v 41 Mysapybyitsa hi tsimykaranaha. Atakta batu amy tohi byitatu — niy. \p \v 42 Iwaze Sesus pe niy: \p — O Sesus kabo mytsaty tsimy. Abazubata tsimozikze kabo mytsatytykta — niy. \p \v 43 Sesus ipe niy: \p — Yhỹ kyzetu. Ikiakta katuk tu bijoikpe bo tsipasapy — niy. \s1 Sesus nihyrikosokda. \p \v 44 Kyze tokbaha niyzikze miwa niyzik. Haramwe bawa niyzik unata ky wa nio bykyze iharakibikia eze inaharamwezo. \v 45 Panu ipamaba ipokpedawy Deus wahoro zubata eze ky nisykbaik. Tsapukte buruk nisyk. \v 46 Iwaze Sesus opykani kaka niy: \p — O kazo kahyrizikarawy ty abo nyny my — niy. Iwa Deus pe niy. Iwaze zumuza. \p \v 47 Sodadutsa pehakatsa ibaze niriktohokota nikozoze, ta tihi: \p — O atakta tsimysapyrẽta hi — niy. Iwa Deus bo nipamykysoko. \p \v 48 Kyze kytsa sizubarẽtsa: — Hawa ha sa — nikaranaha. Iwatsahi nipuziukunaha. Iwatsahi tahawahoro bo tahasukatuk tu ziksikinaha. Sisukatsihikrẽtsa nikaranaha. \v 49 Sesus tuktsa ẽryktsatu nikozokonaha. Wytykyryk Karireja eze kykyry iapik niukurunaha. Asiza kino jẽrykzatu nikozokonaha. \s1 Sesus nury nitsahoroknaha. \p \v 50 Kyze nubaze maku Sose inarokota Piratus bo zumu. Sose Arimeteja ezekta Arimeteja Sudeja eze niy. Kytsaharerewabytsa tsimysapyrẽta. Wasani zuba ziknakara. \v 51 Taparaktsa tukta batu yhỹ niy. Mektatu. Ustsa Sesus tabezekta nikaranahaze, Sose batu yhỹ niy. Atakta Deus tyryktsa tukta. \p \v 52 Atahi Piratus bo zumu. Sose hi: \p — O Piratus Sesus nury ty uta kabokta. Uta iytyk bo mytsahorok — niy. Piratus: \p Yhỹ niy. \v 53 Niytahi Sesus nury nazipikze, panu ty ziakwaraka. Tubabatu harahare hoke bo anabo hi nitsahorok. Batu aty tohi iytyk ezytyk bo nitsahorok. \v 54 Tahabyrykywy harazetu nikymynahaze iwatahi Sose Sesus nury ty atsoko babatu ity hoekare niy. Anaeze tyhoek niy. \p \v 55 Wytykyryk iapik niukurunahaza. Karireja eze kykyry inaukurunaha. Iytyk haneze nitsahorok naha bo zinykynaha. Harahare yktaba nitsahorok zinykynaha. \v 56 Bykyze tahawahoro bo ziksizonaha. Jokmorẽnikia ty inury bo susu nikaranaha. \p Byriri Deus harere humo tahabyrykynaha. Iwaze domiko pomoze zuba jokmorẽnikia ty myziskyknaha. Iwa nikaranaha. \c 24 \s1 Deus Sesus zihyrizikpowy. \p \v 1 Kyze petok zuruze miwa botu domiko eze wytykyryk niukurunaha. Iytyk bo zumukunaha. Jokmorẽnikia itsakykyha tuk niukurunaha. Kykyryk hi: \p — Inury bo jokmorẽnikia tsipiokmorẽnaha ky — nikaranaha. \v 2 Harahare hoke bo iktsa niaha. Harahare puẽtsikbyita ty meky botu zikare niy. \v 3 Iwaze iytyk bo nipupunaha. Anaeze Sesus nury ty batu ityny: \p — Hana bo sa inury — nikaranaha. \v 4 Atsoko makutsa petoktsa sibaze natakahanaha. Sisukbarazarẽtsa. \v 5 Iwazahi sipokso nipybybaiknaha, wytyk bo ziktsutsu niaha. Tahahikiubobohiknaha. Sipybyrẽza nikaranaha. \v 6 Kytsa ispe niaha: \p — Amo skaraba siakbatsa ytyk botu ispita tsipiberikinaha inahyrizikpo. Batu aty tohi tykarezeka. Hana bo ja. Mytsatytaha! \v 7 Nezeba Sesus ikiahaka pe niy: \p “Utakta Deus zikpehata kytsa kasukyrytsitsa bo pikoktyhyryknaha. Iharapatawyhyta humo pikpyryknaha. Myhyrikosokda. Petok puruze mynahyrizikpo” niy — niaha. \p \v 8 Niahaza hi Sesus harere bo mytsaty niahaza hi iytyk ekze puke puke niaha. \v 9 Ziksizonahaze zinymyrykynahatsa bo iytyk tsarywybara soho nitsasokonaha. \v 10 Niahaza hi Maria Madarena, Soana, ustatsa Maria Tsiaku je, situkza iwaza zinymyrykynahatsa bo nitsasokonaha. Zinymyrykynahatsa wytykyryk harere humo batu ma niaha. \v 11 Kytsa mytsaty nikaranaha. Paze! nikaranaha. Wytykyryk harere bo batu ma niaha. \p \v 12 Iwaze Peduru kyik niy. Iytyk bo niparak. Ziktsutsu iktsa niy. Iytyk bo inakozore. Panu zuba zinyhikare. Anaeze tapanu metutu zerekik. Iwatahi tawahoro bo ziksizo. Inury hana bo ja, isapy bo nekpa iwatsahi paikpa mytsaty nikara! \s1 Emaus ske buruk Sesus inatakaha. \p \v 13 Kyze asta okoroze tu Sesus tuktsa petoktsa niukurunaha. Emaus bo niukurunaha. Serusarẽhe ekze niukurunaha. Emaus jokboha botu des kirometeros niy. Emaus bo ziksizonaha. \p \v 14 Iwatsahi ske buruk inapamykysokonaha. Hawa skaraba nikaranaha. Tahatuk tuka inapamykysokonaha. \p \v 15 Iwaze Sesus sibo izumu. Kytsa tahatuk tuka nipamykysokonahaze Sesus situk ske buruk niukuru. \v 16 Kytsa petoktsa Sesus batu sinyhy bipyri ja nikaranaha. \v 17 Iwaze Sesus ispe niy: \p — Amo skaraba ske buruk tsimypamykysokonaha — niy. Siakubyitsa tu pykpyk niaha. \p \v 18 Estuba Kereopas inarokota atahi ipe niy: \p — Ikia sa asukmota Serusarẽhe ezekta sa tsimynakozore zuba niy. Ikia zuba hi “hawa sa niy” batu sa awabyhy — niy. \p \v 19 — Hawa sa niy — Sesus niy. Iwatsahi ibo nitsasokonaha. Ipe niaha: \p — O Sesus soho niaha. Nasare ezekta. Atahi Deus sohokotsa babata. Tsihyrinymyrẽta. Hawa kytsa zikahabara ty Sesus ziknakara. Kytsa okze amy tohi batu iokdaha nikara. Iharere tisapyrẽna. Deus okze ka zikzisapywyikik. \v 20 Taparaktsa Deus wahoro eze ziknapamykysokonahatsitsa, mypehakatsitsa hudikhudikwytsa ezektsa iwatsa bipyritsa bo Sesus zioktyhyryknaha. Iwatsahi asa hi: “Atakta tabezehikta!” nikaranaha. Iwaze isukyrytsitsa harapatawyhyta humo zipyrykiknaha. Iwaze nihyrikosokda. \p \v 21 Katsaktsa Sudeutsa atahi mymybetesakatsa. Iwa mytsaty tsikykaranaha. Abaka harakykbyi hi ziharamu. \v 22 Miwa botu wytykyryk iytyk bo inury sapy bo zumunaha. \v 23 Batu ityny niaha. Hana bo ja. Bijoikpe iknyktsa Deus tsumuẽhĩtsa bo nikozonaha. Asahi: “O Sesus ispituzo” nikaranaha. Sipybyrẽza nikaranaha. Iwaze ziksizonaha. \p \v 24 Kyze katsa ituktsa iytyk bo tsiktururuknaha. Hawa skaraba wytykyryk nitsasokonaha atsatu tsinykynaha — niaha. \p \v 25 Kyze Sesus ispe niy: \p — Hawa skaraba Deus harere humo batu ahaspirikpo. Hawa ha ty Deus sohokotsa botu ziwatahakanaha humo batu ahaspirikpo. Ikiahatsa batu ahahyrinymyry. Hawa ha ty Deus sohokotsa ziwatahakanaha tsikaeni zuba tsinymyrykynaha. \v 26 Deus zipehata sinini mykara. Bykyzehu zuba bijoikpe bo modozo — niy. \p \v 27 Niytahi nisihyrinymyryky. Hawa ha ty Deus sohokotsa botu ziwatahakanaha anahi nisihyrinymyryky. Moises harere humo ziakbataze iwaze hawa haty ustsa sohokotsa ziwatahakanaha nisihyrinymyryky. \p \v 28 Zumubahaninahaze Sesus asiba harakmo zuba niy. \p \v 29 — O bytykareze tukta katsa mybo pakutynykta niaha. Abaka punubaka miwa moku — niaha. \p Yhỹ niy. Iwaze nitsuk. Petoktsa baze nitare. \v 30 Sesus nidyhyky. Atsikara ty okok niy. Deus bo nipamykysoko: \p — O myzo ikia tsamysapyrẽta. Ikia hi mydisahawy ty mybo nyny tsimykara — niy. Bykyze atsikara ty zuktsak niyze sibo nyny niy. \v 31 Atsikara zitsatsakarakze atsoko Sesus zinynaha. Iwaze babyita tu hokda zuba niy. \v 32 Iwaze asa zuba nipamykysokonaha. \p — Katsaktsa batu mytsaty tsikaha. Ske buruk nimyhyrinymyrykyze katsa batu mytsaty tsikaha. Taparaktsa Deus sohokotsa watahaha nimyhyrinymykyze mykurẽtsa tsikykaranaha — niaha. \p \v 33 Niahatsahi Serusarẽhe bo niukuruzonaha. Anabo zukzuk niaha. Zinymyrykynahatsa bo zumunaha. Iwaze inahapekypykbanaha. \p \v 34 Kytsa sibo nitsasokonaha: \p — O Sesus inahyrizikpota Simaõ Sesus iny — nikaranaha. \p \v 35 Iwaze petoktsa ske buruk hawa sa niaha nitsasokonaha. \p — Hawa Sesus atsikara zitsatsakarakze tsinynaha — nikaranaha. \s1 Sesus tuk zinymyrykynahatsa bo babyita tu natakaha. \p \v 36 Ana nitsasokonahaze tu Sesus natakaha. Atsoko istazaha eze kaha zuba niy. Ispe niy: \p — Ahakurẽtsaktsa tsimoziknaha — niy. \p \v 37 Sipybyrẽtsa nikaranaha. Nipybybaiknaha. Ihyrikoso zuba zinynaha mytsaty ahabyitsa nikaranaha. \v 38 Iwatahi Sesus ispe niy: \p — Amy skaraba tsikpybybaiknaha. Amo skaraba paikpa mytsaty tsimykaranaha. Amo skaraba kahumo batu ahaspirikpo. \v 39 Katsyhyrype bo iktsatahaktsa! Kapyrytsa bo kino niwatihi iktsatahaktsa! Uta hiba. Kanury bo bubutaha! “O Sesus babata” tsimaha. Nihyrikosokdata itsanibyita ipoiktsa byita iwa — niy. \p \v 40 Nipamykysokoze tatsyhyrype ziwatawyky. Tapyrytsa humo kino niwatihi ziwatawyky iwatsahi sakurẽtsa nikaranaha. \v 41 Sesus humo sispirikpohuk byitsahi nipybybaiknaha. \p \v 42 Iwaze hi Sesus ispe niy: \p — Hawa sa ahadisahawy — niy. Iwaze piknu izohota ty ibo nyny niaha. \v 43 Siokze tu piknu ziboroko. \v 44 Ispe niy: \p — Utakta ahatuk tuze ziknapamykysoko. Hawaeze Moises botu kasoho ziwatahaka. Hawa ha ty isohokotsa botu ziwatahakanaha ty hi atsatu ty mynakara. \p \v 45 Hawa eze kytsa Samo papeu humo botu kasoho ziwatahakanaha. Aba kino atsatu mynakara. Isohokotsa, kasoho botu ziwatahakanaha aba kino atsatu mynakara — niy. \v 46 Niahatsahi nisihyrinymyryky. Iwaze Deus harere papeu humo ky zinymyryziukunaha. Tubabatu papeu humo ziwatahaka: \p — Deus zipehata mohyrikosokda. Harakykbyihi puruze mynahyrizikpo, ispitu mozikzo. \v 47 Iwatahi Deus wasania ty aparakbaha bo tytsasokonahaktsa! Zipehata humo wasania ty tsimypamykysokonahaktsa! Tsipamykysokonahaze aparakbaha bo: \p “Ahamysapybyri tsimoewynaha awatutaha! Niytahi Deus ahamysapybara humo pahaokzohik” niy. Tapara Serusarẽhe ezektsa bo tsimytsasokonaha. \v 48 Niahatsahi mektsa tyryktsa bo tsimytsasokonaha. Ikiahatsa pahatsumuẽhĩ. Ikiahatsa kazikwy humo tarabaja tsimaha. Iwaze kytsa bo tsimypamykysonaha. \v 49 Wabyziutahaktsa! Tapara kazo harere kabo nitsasoko. Utakta iharere ahabo iktsasoko. Byi puẽtsik Deus hyrikoso ahabo myzipeha. \p Iwaze Serusarẽhe eze tsiperynaha. Deus hyrikoso ikiahatsa bo myzipeha. Deus zikwy pahapeha my — niy. \s1 Sesus bijoikpe bo nido. \p \v 50 Betanija bo Sesus tuk zinymyrykynahatsa nisioktyhyryk. \v 51 Anaeze sitsyhyryze Deus bo nipamykysoko: \p — O kazo tysipokzitsikikta! — niy. Iwaze jo bo nidoko. Nisereke. Bijoikpe bo nitsuk. \p \v 52 Zinymyrykynahatsa Deus bo nisakibazikiknaha. Iwaze Serusarẽhe bo ziksizonaha. Sakurẽtsa nikaranaha. \v 53 Zikzibyituhuku naha tu Deus wahoro zubata isturupeze nikaranaha. Deus bo ziknasakibazikiknaha: \p — O Deus ikia zuba tsamysapyrẽta — nikaranaha. Iwa Deus bo nisakibazikiknaha. \p O Teopiro niwa zuba botu iwatahaba De.