\id REV \h Dae-bafo Rupa Bebeuꞌ \toc1 Yohanis susura na laꞌeneuꞌ hata fo neuꞌ ko mori-dadi nai dae-bafoꞌ a nonoe na losaꞌ hapu Dae-bafo Rupa Bebeuꞌ \toc2 Dae-bafo Rupa Bebeuꞌ \toc3 Why \mt2 Yohanis susura na laꞌeneuꞌ hata fo neuꞌ ko mori-dadi \mt2 nai dae-bafoꞌ a nonoe na losaꞌ hapu \mt1 Dae-bafo Rupa Bebeuꞌ \c 1 \p \v 1-2 Soda-moleꞌ neme au mai, Yohanis, fo Yesus Kristus lahenda nadedenun. \p Nai susuraꞌ ia, au duiꞌ laꞌeneuꞌ hata fo neuꞌ ko mori-dadi. Au bubuluꞌ hata ia ra leo iaꞌ: Manetualain riꞌ nafada memaꞌ neuꞌ Yesus Kristus. Boe ma Manetualain nadenu Yesus fo nafada Ria lahenda nara. Basa de Yesus nadenu eilaꞌo-limalopen esa neme nusatetu-ikutemaꞌ a mai, fo neu natudu basa hata ia ra, ela au duiꞌ memaꞌ. Huu fo ta dooꞌ a soꞌ te, tantu basa hata ia ra dadi. De, emi muste mamanene matalolole Manetualain Dedea-nafadan fo Yesus nafada so a. \p \v 3 Basa lahenda fo lees susuraꞌ ia losaꞌ lahenda bisa ramanene, sona ara raua-ranale ran seli. Ma lahenda fo ramanene susuraꞌ ria isi-liin, ma tao tuka hehelu na, sira boe raua-ranale. Huu fo ria fai mamai Na, naneneaꞌ so. \s1 Yohanis haitua haraoe soda-moleꞌ fee lahenda sarani kahituꞌ fo rai propinsi Asia \p \v 4 Au haitua susuraꞌ ia neuꞌ sarani bubua kahituꞌ fo rai propinsi Asia. \p Au hule fo Manetualain natudu dale malole Na, ela emi bisa masoda no tetu-temaꞌ, mole-dame, ma tesatei-tamadaleꞌ. Huu fo Manetualain nana nasoda memaꞌ neme lele uluꞌ mai. Ana nasoda nai besaꞌ ia, ma neuꞌ ko nasoda losa doo na neu. Au hule fo Ria Dula-dale Na natudu dale malole na boe, ela emi masoda no tetu-temaꞌ, mole-dame, ma tesatei-tamadaleꞌ. Au ita Ria Dula-dale Na, sama leoꞌ dula-daleꞌ hitu rasare ra Manetualain kadera mana pareta Na.\f + \fr 1:4 \ft Nai ia manaduiꞌ dedea Yunani nae, “dula-daleꞌ hitu rasare ra Ramatuaꞌ a kadera mana pareta na”. Tuka lahenda fo duiꞌ ralelaꞌ laꞌeneuꞌ Susura Makamoiꞌ ara, nomer hitu sosoa na riꞌ hata mananoꞌu-manadaiꞌ, ma tetu-temaꞌ. Huu ria na de, lahenda malelaꞌ inaꞌ ruma rae, dula-dale kahituꞌ sira sosoa na nae, Ramatuaꞌ a Dula-dale Malalao-malalafu Na. No ria na nai lalane kahaan losa kaliman, Yohanis dedea ua-naleꞌ neme, 1) Manetualain mai, neme, 2) Ria Dula-dale Na mai, ma neme, 3) Yesus Kristus mai.\f* \x + \xo 1:4 \xt Kalua reme Masir 3:14; Daebafo Rupa-lole Bebeuꞌ a 4:5\x* \v 5 Au hule fo Yesus Kristus natudu dale malole Na boe, ela emi bisa masoda no tetu-temaꞌ, mole-dame, ma tesatei-tamadaleꞌ. Yesus dedea lelekaꞌ laꞌo naroo laꞌeneuꞌ hata fo Manetualain nafada Ni a. Fai a ulu na Ana mate, tehuu Manetualain fee Ni nasoda seluꞌ, ela Ana dadi neuꞌ lahenda masososaꞌ, fo nasoda seluꞌ neme mamates a mai. Ria boe dadi Malaka fo ator maneꞌ nai dae-bafoꞌ ia. \p Huu no Yesus sue ita, de daa Na faa soaneuꞌ ita. Ma mamate Ni ria, Ana soi enoꞌ ela poꞌi-tata na ita teme sala-sikoꞌ ara mai.\x + \xo 1:5 \xt Yesaya 55:4; Sosoda Iꞌio-oꞌoaꞌ ara 89:27\x* \v 6 Boe ma Ana soꞌu na ita dadi teuꞌ Ria anaraun nara, ela ita toi-tao soaneuꞌ Ria Aman Manetualain. Yesus Kristus nana tebe kahereꞌ, ma kuasa Na ta manabasaꞌ fa. Tebe, ria!\x + \xo 1:6 \xt Kalua reme Masir 19:6; Daebafo Rupa-lole Bebeuꞌ a 5:10\x* \p \v 7 De, madilaꞌ mata mara fo mete matalolole! Besaꞌ ia Yesus no Papa Na rai nusatetu-ikutemaꞌ a. Ta dooꞌ a soꞌ te, Ana onda faliꞌ nai oaꞌ a daleꞌ. Basa lahenda fo rai dae-bafoꞌ a neuꞌ ko rita Ni. Leoꞌ na boe, neuꞌ lahenda fo maulu na ara pau Ni a. Basa lahenda nai dae-bafoꞌ ia rasaledale ma dola nana huu ara bubuluꞌ rae maulu na Ria ri ara tipa Ni. Tebe basa ia ra tantu dadi.\x + \xo 1:7 \xt Daniel 7:13; Mateos 24:30; Markus 13:26; Lukas 21:27; 1 Tesalonika 4:17; Sakaria 12:10; Yohanis 19:34, 37\x* \p \v 8 Manetualain nae, \q1 “Au ia, \q2 Alfa losa Omega. \q1 Au ia, \q2 A losa Z. \q1 Basa-basan mori-dadi reme Au mai, \q2 neme masososa na mai, losa babasan. \q1 Au ia asoda memaꞌ neme uluꞌ mai. \q2 Au asoda nai besaꞌ ia. \q1 Ma Au boe asoda losa doo na neu. \q2 Au riꞌ mana kuasa madema nan seliꞌ!”\x + \xo 1:8 \xt Daebafo Rupa-lole Bebeuꞌ a 22:13; Kalua reme Masir 3:14\x* \s1 Yohanis nita Ana Lahendaꞌ a \p \v 9 Ita basa tamahere belaꞌ a tae, Yesus nana, ita Mane na. Huu ria na, de au dadi uuꞌ emi toranoom. Lahenda fekeꞌ a ramanasa, nana huu ita tuka Yesus. Boe ma ara tao doidoso ita basa. Tehuu Yesus natetea ita dale nara, fo ela bisa tanenete taroo. Hapu lahenda ta sipoꞌ nana huu au tui-beka fee lahenda laꞌeneuꞌ Manetualain Dedea-nafadan, ma anori-afada lahenda laꞌeneuꞌ Yesus boe. Huu ria na de, besaꞌ ia ara hopu ra au, de tuꞌu au leo pulu ia mai so, fo nade Patmos. \v 10 Laiꞌ esa de, naraa laꞌe fai mamasoꞌ, Manetualain Dula-dale Na onda maiꞌ au. Kekeneu te, au amanene haraoe esa naloo namberaina neme au dea ka. Lii na sama leoꞌ fufuuꞌ a. \v 11 Haraoeꞌ ria nadenu au nae, “Yohanis! Au sakaꞌ atudu hata esa neuꞌ o. Basa hata fo mita a, o muste duiꞌ asa. Basa nana, o muste haitua si leo sarani kahituꞌ ara, siꞌ saraniꞌ fo rai kota Efesus, kota Smirna, kota Pergamus, kota Tiatira, kota Sardis, kota Filadelfia, ma kota Laodikia.” \p \v 12 Amanene a leoꞌ na, boe ma au lipe dea ka fo nau mete bea riꞌ mana dedeaꞌ ria. Tehuu au ita dedede anaꞌ lilopilas hitu mana fuaꞌ rai mamana pepeda dededeꞌ a. \v 13 Ma Lahenda esa napadei nai dededeꞌ sira talada. Ria rupa-lolen sama leoꞌ Ana Lahendaꞌ a. Ana pake badu manaru losa ei basa na, ma ana nasaa lafa lilopilas esa nai aru na.\x + \xo 1:13 \xt Daniel 7:13; 10:5\x* \v 14 Lakadoo na, fula makadila sama leoꞌ aba-minaꞌ.\f + \fr 1:14 \ft Duduiꞌ dedea Yunani a nae, “Laka na ma lakadoo na fula na sama leoꞌ bib-ilopo a bulu na, ma fula na sama leoꞌ salju.” Sira dua sosoa na nae, buas esa fula namaroroon.\f* Mata na nahaa sama leoꞌ aipilaꞌ.\x + \xo 1:14 \xt Daniel 7:9\x* \v 15 Ei na pilas a, sama leoꞌ hotu riti nai aipilaꞌ a. Haraoe na sama leoꞌ nafa a narulu.\x + \xo 1:15 \xt Daniel 10:6; Yeskial 1:24; 43:2\x* \v 16 Ana homu ruuꞌ hitu rai lima ona na. Tafa mahina dea-daleꞌ tandeꞌ esa, kalua neme bafa Na mai. Mata-idun, rahaa sama leoꞌ ledo a nahaa nai ledo hanan. \p \v 17 Au ita Lahenda ria, boe ma au bara uu tutiꞌ a nai ei dae Na, sama leoꞌ lahenda a saparao. Tehuu, lima ona Na tai laꞌe au, ma Ana dedea nae, “Ana ki on! Bosoꞌ biiꞌ! Basa-basan mori-dadi remeꞌ Au mai, neme masososa na losa babasan.\x + \xo 1:17 \xt Yesaya 44:6; 48:12; Daebafo Rupa-lole Bebeuꞌ a 2:8; 22:13\x* \v 18 Maulu na Au mate, tehuu besaꞌ ia o mete dei! Au asoda seluꞌ so, ma neuꞌ ko Au asoda losa doo na neu! Ma Au riꞌ homu koeꞌ fo bisa soi mamanaꞌ lahenda mana mateꞌ ara, ela rasoda seluꞌ. \v 19 O muste duiꞌ basa hata, fo besaꞌ ia o mita a, ma duiꞌ basa hata fo neuꞌ ko ara mori-dadi. \v 20 Au afada ria sosoa na leo iaꞌ dei: dedede lilopilas kahituꞌ sira, sosoa na riꞌ sarani kahituꞌ ara. Ma ruu kahituꞌ fo o mita si rai Au lima ona Ka, sira nana Manetualain eilaꞌo-limalopen hitu reme nusatetu-ikutemaꞌ a mai. Ara reni haraꞌ neme Manetualain mai soaneuꞌ sarani kahituꞌ sira.” \c 2 \s1 Ramatua Yesus haitua haraoeꞌ soaneuꞌ saraniꞌ fo rai Efesus \p \v 1 Basa ria boe ma, Ana Lahendaꞌ a pareta au nae, “Yohanis! O muste duiꞌ susuraꞌ esa, lii na leo iaꞌ: \q1 ‘Soaneuꞌ saraniꞌ fo rai kota Epesus: \q1 Susuraꞌ ia, neme Au mai, Yesus. Au riꞌ homu ruuꞌ hituꞌ rai Au lima ona Ka. Au boe laꞌo aleleꞌi fo memete dedede lilopilas kahituꞌ sira esa-esa. Nenene Au dedea Ki ia. \q1 \v 2 Au ita emi leleo-lalaꞌo mara nai kota Efesus so, emi moi-tao sota man seli soaneuꞌ Ramatuaꞌ a. Maneniko hapu lahenda tadaluꞌ nai emi talada, emi ta fee lelaꞌ neuꞌ ana fa. Ma maneniko lahenda mai fo napuputaꞌ nae, ria nana Ramatuaꞌ a lahenda nadedenun, sona emi parisaꞌ matalolole ria leleo-lalaꞌon, ela bubuluꞌ mae, lahenda rupa leo naꞌ a nana lahenda mapuputaꞌ, do taꞌa. Boe ma emi tipa henin, ma ta mamanene ni. \v 3 Leo mae lahenda tao rasususaꞌ emi, nana huu mamahere Au, tehuu emi manenete mahere, ma ta heoꞌ fa. \q1 \v 4 Tehuu, Au ita emi tuda huu hata esa. Fai a ulu na tepoꞌ fo emi besaꞌ ko mamahere Au a, emi masue-malaiao esa no esa. Tehuu besaꞌ ia, emi ta leo naꞌ soꞌ. \v 5 De emi muste mafarene fai a ulu na dei! Besaꞌ ia emi dooꞌ a man seli neme nonoi-tatao mauluꞌ ria mai so! Huu ria na de, emi muste ediꞌai mara neme sala-siko mara mai, fo masue-malaiao sama leoꞌ maulu na. Maneniko taꞌa, sona neuꞌ ko Au atafali mai fo hai faliꞌ dededeꞌ lilopilas sira reme emi mai. \v 6 Tehuu, Au amahoꞌo baianaꞌ, nana huu emi tipa heni Nikolai nanori-nafadan fo ria ana mana tukadea nara tao tuka ni a. Au boe tipa heni sira nonoi-tataon.\f + \fr 2:6 \ft Lahenda malelaꞌ Susura Makamoiꞌ ara rae, hata fo Nikolai sara nanori-nafada isi na, ita ta talelaꞌ ana fa.\f* \q1 \v 7 Nenene matalolole, hata fo Ramatuaꞌ a Dula-dale Na nafadan neuꞌ saraniꞌ ara a. Lahenda fo nanenete tuka nahere Au losaꞌ ana mate, neuꞌ ko Au feen lelaꞌ, ela ana bole naa ai-boaꞌ neme ai-huu fo nai Manetualain okan daleꞌ. Huu fo bea riꞌ naa ai-huuꞌ ria boa na, ana hapu masoda matetuꞌ manaetu-manabasa taaꞌ.’ ”\x + \xo 2:7 \xt Tutui Masososaꞌ 2:9; Daebafo Rupa-lole Bebeuꞌ a 22:2; Yeskial 28:13; 31:8\x* \s1 Ramatua Yesus haituua haraoeꞌ soaneuꞌ saraniꞌ fo rai Smirna \p \v 8 Boe ma Ana Lahendaꞌ a tuti naroo Ria dedea Na nae, “Yohanis, besaꞌ ia o muste duiꞌ susura fekeꞌ. Lii na leo iaꞌ: \q1 ‘Soaneuꞌ saraniꞌ fo rai kota Smirna: \q1 Susuraꞌ ia neme Au mai, Yesus. Basa-basan reme Au mai, mulai neme masososa na losa babasan. Maulu na Au mate, tehuu besaꞌ ia Au asoda seluꞌ so. De nenene Au dedea Ki ia.\x + \xo 2:8 \xt Yesaya 44:6; 48:12; Daebafo Rupa-lole Bebeuꞌ a 1:17; 22:13\x* \q1 \v 9 Au ita emi doidoso ma nai kota Smirna so. Tuka lahenda dae-bafoꞌ a memete na, sona emi ia nana lahenda manatoꞌa-manataaꞌ. Sekona te, tuka Ramatuaꞌ a memete na, sona emi nana kamasuꞌi. Lahenda fo dedea ramumulu-ramamaeꞌ emi a, manaku rae, sira nana Ramatuaꞌ a lahendan. Sekona te, Ramatuaꞌ a lahendan ta sira fa. Sira sama leoꞌ saraniꞌ fo tuka noi nitu ra malaka na. \v 10 De, nenene matalolole. Neuꞌ ko emi bei hapu susa-lela, tehuu bosoꞌ bii. Sadi emi bubuluꞌ, huu fo nitu ra malaka na sakaꞌ homu ra emi ruma ela tee emi leo bui daleꞌ meu, losa faiꞌ sanahulu. Ria hihii na, emi hiru masadea Au. Leo mae ara nau raisa emi, tehuu bosoꞌ mafarene heni Au. Lahenda fo nanenete tuka nahere Au losaꞌ ana mate, neuꞌ ko Au balas ria sosota na, ela ana nasoda naroo sama-sama no Au. \q1 \v 11 Nenene matalolole hata fo Ramatuaꞌ a Dula-daleꞌ Na nafadan neuꞌ saraniꞌ ara. Lahenda fo nanenete tuka nehere Au losaꞌ ana mate, neuꞌ ko ta nameda doidoso nai tasi aipilaꞌ mana mate taaꞌ a. No ria na, ana ta mate ka laiꞌ dua na soꞌ.’ ”\x + \xo 2:11 \xt Daebafo Rupa-lole Bebeuꞌ a 20:14; 21:8\x* \s1 Ramatua Yesus haitua haraoeꞌ soaneuꞌ saraniꞌ fo rai Pergamus \p \v 12 Boe ma Ana Lahendaꞌ a, tuti seluꞌ dedea Na bali nae, “Yohanis, besaꞌ ia o muste duiꞌ susuraꞌ fekeꞌ bali. Lii na nae leo iaꞌ: \q1 ‘Soaneuꞌ saraniꞌ fo rai kota Pergamus: \q1 Susuraꞌ ia, neme Au mai, Yesus. Au riꞌ homu tafa tandeꞌ, mahina dea-daleꞌ. Nenene Au dedea Ki ia. \q1 \v 13 Au bubuluꞌ emi kota Pergamus ma so. Mana homu pareta fo nai naa, nana riꞌ nitu ra malaka na. Leo mae leoꞌ na boe, emi homu mahere Au nade Ka, ma mamahere maroo Au. Fai a ulu na Au lahenda Ki esa nai naa, nade Antipas. Ana nanori-nafada kokosen roo-tetuꞌ laꞌeneuꞌ Au eno masoda Ka, tehuu ara raisa ni. Leo mae leoꞌ na boe, tehuu emi ta malena Au fa. \q1 \v 14 Tehuu Au ita, emi tuda huu hata esa-dua. Hapu lahenda hida reme emi mai rahiiꞌ tuka Balaam nanori-nafadan. Fai a ulu na Balaam nanori Balak fo dudukuꞌ lahenda Israel ara, losaꞌ ara ralena laka neuꞌ Manetualain hihii-nanaun. Ana fufudi-leleꞌo si fo soko-taku, ma raa nanaaꞌ sosokoꞌ, ma hohoke.\x + \xo 2:14 \xt Susura Dudui Nadeꞌ a 22:5, 7; 25:1-3; 31:16; Tui Seluꞌ Laꞌe Neuꞌ Eno Sodaꞌ a 23:4\x* \v 15 Lahenda hida reme emi tuka Nikolai nanori-nafadan boe.\x + \xo 2:15 \xt Daebafo Rupa-lole Bebeuꞌ a 2:6\x* \v 16 De emi muste ediꞌai mara meme sala-sikoꞌ mara mai. Kalu taꞌa sona, ta dooꞌ a te, Au mai fo oi dedeaꞌ emi boe, tande na sama leoꞌ tati pake tafaꞌ. \q1 \v 17 Nenene matalolole hata fo Ramatuaꞌ a Dula-dale Na nafada neuꞌ Ria sarani Nara. Lahenda fo nanenete tuka Au losaꞌ ana mate, neuꞌ ko Au fee ni naa roti \it manna\it*, fo nanapeda natalololeꞌ nai nusatetu-ikutemaꞌ a. Neuꞌ ko Au boe fee ni batu fulaꞌ esa, manaduiꞌ ria nade bebeu na. Noi ria mesaꞌ ana riꞌ nalelaꞌ nadeꞌ ria. Tehuu lahenda fekeꞌ a ta bubuluꞌ fa.’ ”\x + \xo 2:17 \xt Kalua reme Masir 16:14-15; 16:33-34; Yohanis 6:48-50; Yesaya 62:2; 65:15\x* \s1 Ramatua Yesus haitua haraoeꞌ soaneuꞌ saraniꞌ fo rai Tiatira \p \v 18 Basa boe ma Ana Lahendaꞌ a tuti seluꞌ dedea Na bali nae, “Yohanis, besaꞌ ia o muste duiꞌ susura fekeꞌ bali. Lii na leo iaꞌ: \q1 ‘Soaneuꞌ saraniꞌ fo rai kota Tiatira: \q1 Susuraꞌ ia, neme Au mai, Yesus, fo Manetualain Ana Na! Au mata Ka nahaa sama leoꞌ aipilaꞌ a, ma Au ei Ka boe pilas a sama leoꞌ hotu riti nai aipilaꞌ daleꞌ. Nenene Au dedea Ki ia. \q1 \v 19 Au ita emi masoda mara so. Emi sue-lai matetuꞌ Au, ma mamahere tebe-tebe neuꞌ Au. Emi tuka maroo Au pareta Ka, de malalau-maoono lahenda ra. Leo mae lahenda tao doidoso emi boe, emi manenete maroo. Au boe bubuluꞌ ae, besaꞌ ia, emi boe-boe moi-tao soaneuꞌ Au. \q1 \v 20 Tehuu emi tuda nai hata esa daleꞌ: emi sipoꞌ no malole inaꞌ Isabel fo riꞌ nadedema aon nae, ria nana Ramatuaꞌ a mana nesimatan. Ma emi feen lelaꞌ fo nanori-nafada pepekoꞌ Au lahenda kara. Huu no, ria nanori napuputan ria, losaꞌ Au lahenda kara hohoke, ma raa-rinu nanaa sosokoꞌ. \v 21 Au asaꞌai inaꞌ ria kokosen, ela ana foa ela salaꞌ ria. Tehuu ana ta nau fa. \q1 \v 22 De, mete matalolole, huu fo besaꞌ ia Au aetuꞌ so, ela huku ni neniꞌ hedis esa, losaꞌ ana ta bisa foa neme mamana susuku na mai. Leoꞌ na boe neuꞌ basa lahenda fo hohoke ni a. Maneniko ara ta foa ela ina tadaluꞌ ria, sona ta dooꞌ a soꞌ te, Au huku si boe. \v 23 Neuꞌ ko Au aisa ina tadaluꞌ ria ana nara. No ria na, emi basa fo kamahereꞌ ara bubuluꞌ mae, Au alelaꞌ lahenda dae-bafoꞌ a dale ana boboko nara. Ma neuꞌ ko Au balas emi tuka nonoi-tatao mara.\x + \xo 2:23 \xt Sosoda Iꞌio-oꞌoaꞌ ara 7:10; 62:12; Yeremia 17:10\x* \q1 \v 24 Tehuu nai Tiatira, emi ruma ta tuka inaꞌ ria nanori-nafada tadalu na. Emi tipa heni nanori nino fo ara rae, ‘nitu ra nanori maiu na’. Huu ria na de, Au ta parlu asaꞌai emi bali, \v 25 sadi emi homu mahere namahere mara losaꞌ Au mai. \v 26-28 Lahenda fo nanenete tuka Au losaꞌ ana mate, neuꞌ ko Au fee ni kuasa. Kuasa ria bauinaꞌ a, sama leoꞌ Au hapu neme Papa Ka mai, fo pareta basa lahenda nusaꞌ ara rai dae-bafoꞌ a neniꞌ meru-ranin. Kalu bea nalena laka neuꞌ ana, neuꞌ ko tao nalulutuꞌ asa, sama leoꞌ lahenda tao ralulutuꞌ ure dae a.\x + \xo 2:26-28 \xt Sosoda Iꞌio-oꞌoaꞌ ara 2:8-9\x* Neuꞌ ko Au fee emi ruu dulupilaꞌ a boe. \q1 \v 29 Nenene matalolole hata fo Ramatuaꞌ a Dula-daleꞌ Na nafadan neuꞌ Ria sarani nara.’ ” \c 3 \s1 Ramatua Yesus haitua haraoeꞌ soaneuꞌ saraniꞌ fo rai Sardis \p \v 1 Boe ma Ana Lahendaꞌ a tuti seluꞌ dedea Na no au bali nae, “Yohanis, besaꞌ ia o muste duiꞌ susura fekeꞌ bali. Lii na leo iaꞌ: \q1 ‘Soaneuꞌ saraniꞌ fo rai kota Sardis: \q1 Susuraꞌ ia, neme Au mai, Yesus. Manetualain Dula-dale Na nai Au. Ma Dula-daleꞌ ria nanuu pooꞌ hitu. Au homu ruuꞌ hitu rai Au lima Ka boe. Nenene Au dedea Ki ia. \q1 Au ita emi nonoi-tatao mara nai Sardis so. Lahenda ruma rae, emi masoda tuka Au hihii-nanau Ka, sekona te emi nonoi-tatao mara ta ratudu rae emi manuu masodaꞌ a. \v 2 De foa leo! Matetea emi namahere mara, fo hisadeina mopo ni a. Au parisaꞌ basa hata fo emi tao ni a, tehuu ta hapu esa matetuꞌ nai Manetualain mata Na boeꞌ. \v 3 Bosoꞌ mafarene heni basa nanori-nafada roo-tetuꞌ, fo maulu na emi mamanene, ma sipo so a. Tuka matetuꞌ Ramatuaꞌ a hihii-nanaun, ma foa ela emi sala-siko mara, fo matafali mai tuka Ramatuaꞌ a. Maneniko emi ta malale foa fo tao leo naꞌ, neuꞌ ko Au mai akekeꞌ a sama leoꞌ naꞌo, de emi ta bubuluꞌ fa.\x + \xo 3:3 \xt Mateos 24:43-44; Lukas 12:39-40; Daebafo Rupa-lole Bebeuꞌ a 16:15\x* \q1 \v 4 Tehuu, neme emi fo nai Sardis bei hapu ruma, rasoda roo-tetuꞌ, sama leoꞌ lahenda fo ta nakekeo papake nara. Huu no sira rasoda roo-tetuꞌ, de neuꞌ ko naraa ara laꞌo sama-sama ro Au pake papake fulaꞌ. \v 5 Lahenda fo tuka nahere Au losaꞌ ana mate, neuꞌ ko ria boe pake papake fulaꞌ. Au ta ose heni nade na neme susuraꞌ fo riꞌ manaduiꞌ lahenda naden fo neuꞌ ko nasoda naroo no Manetualain. Neuꞌ ko Au boe manaku ni, nai Papa Ka matan, ma eilaꞌo-limalope nara rai nusatetu-ikutemaꞌ a ae, ria nana Au lahenda Ki.\x + \xo 3:5 \xt Kalua reme Masir 32:32-33; Sosoda Iꞌio-oꞌoaꞌ ara 69:29; Daebafo Rupa-lole Bebeuꞌ a 2:7; 20:12; Mateos 10:32; Lukas 12:8\x* \q1 \v 6 Nenene matalolole hata fo Ramatuaꞌ a Dula-daleꞌ Na nafadan neuꞌ Ria sarani nara.’ ” \s1 Ramatua Yesus haitua haraoeꞌ soaneuꞌ saraniꞌ fo rai Filadelfia \p \v 7 Basa boe ma Ana Lahendaꞌ ria dedea naroo bali nae, “Yohanis, besaꞌ ia o muste duiꞌ susura fekeꞌ bali. Lii na leo iaꞌ: \q1 ‘Soaneuꞌ saraniꞌ fo rai kota Filadelfia: \q1 Susuraꞌ ia neme Au mai, Yesus. Au nana Malalao-malalafuꞌ ma Roo-tetuꞌ. Au riꞌ homu mane Daud a koe na. Maneniko, Au soi lelesu a, sona ta hapu esa ena ni boeꞌ. Maneniko Au ena ni, sona ta hapu esa bisa soi ni boeꞌ.\x + \xo 3:7 \xt Yesaya 22:22; Ayub 12:14\x* \q1 \v 8 Au bubuluꞌ basa-basa hata fo emi tao si a. Au boe bubuluꞌ, emi kuasa ma noi baianaꞌ. Leo mae leoꞌ na boe, emi ta malena Au nade Ku, ma emi tuka maroo Au nanori-nafada Ki. Mafarereneꞌ matalolole, huu fo Au soi lelesu fee emi so, de ta hapu esa bisa ena ni boeꞌ. \q1 \v 9 Nenene matalolole! Huu fo hapu lahenda ruma dedea fufudiꞌ rae, sira nana Manetualain lahenda roo-tetun. Sekona te sira, nana mapuputaꞌ ara, fo tuka nitu ra malaka na. Tehuu neuꞌ ko emi mita! Huu fo Au tao aa si, losa ara sundaꞌ undulaka nara nai emi mata mara, ma manaku rae, tebe Au sue-lai emi.\x + \xo 3:9 \xt Yesaya 49:23; 60:14; 43:4\x* \v 10 Huu no emi tuka Au pareta Ka so, fo manenete tuka maroo Au, de neuꞌ ko Au anea atalolole emi neme doidoso fo Manetualain sakaꞌ fee ni mai, ela fefei-fofora basa lahenda nai dae-bafoꞌ ia. \q1 \v 11 Ta dooꞌ a soꞌ te, Au mai. De, homu mahere Au nanori-nafada Ki fo emi sipo ni neme fai a ulu na mai so a. Bosoꞌ losa ruma ralea ra emi seseba-babaem fo Manetualain nau fee neuꞌ emi a. \v 12 Lahenda fo nanenete tuka Au losaꞌ ana mate, ana leo naroo no Manetualain, sama leoꞌ dii tokaꞌ fo manasele naisaꞌ nai Manetualain Uma Na. Neuꞌ ko Au duiꞌ Au Ramatua Ka nade Na, ma Manetualain kota na naden, nai lahenda ria ao-ina na. Ara hule kota ria rae, ‘Yerusalem Bebeuꞌ’, fo riꞌ neuꞌ ko Ramatuaꞌ a naondan neme nusatetu-ikutemaꞌ a mai. Ma neuꞌ ko Au duiꞌ Au nade bebeu Ka neuꞌ lahenda ria ao-ina na boe.\x + \xo 3:12 \xt Daebafo Rupa-lole Bebeuꞌ a 21:2; Yesaya 62:2; 65:15\x* \q1 \v 13 Nenene matalolole, hata fo Ramatuaꞌ a Dula-daleꞌ Na nafadan neuꞌ Ria sarani nara.’ ” \s1 Ramatua Yesus haitua haraoe soaneuꞌ saraniꞌ fo rai Laodikia \p \v 14 Boe ma Ana Lahendaꞌ ria tuti dedea na bali nae, “Yohanis, besaꞌ ia o muste duiꞌ susuraꞌ mateꞌe oeꞌ a. Lii na leo iaꞌ: \q1 ‘Soaneuꞌ saraniꞌ fo rai kota Laodikia: \q1 Susuraꞌ ia, neme Au mai, Yesus, fo lahenda raloon rae, ‘Roo-tetuꞌ’. Au tebe-tebe tui-beka Manetualain Dedea-nafadan kose-kose. Ma basa-basan fo Manetualain adu-tao naa si a, nana reme Au mai.\x + \xo 3:14 \xt Dedea Lasiꞌ a 8:22\x* \q1 \v 15 Au ita emi nonoi-tatao ubeaꞌ nai Laodikia so. Tehuu emi, leo beaꞌ ia?! Makahanaꞌ oo taꞌa, masufuꞌ boe taꞌa. Maneniko makahanaꞌ, sona tebe-tebe makahanaꞌ! Maneniko masufuꞌ, sona tebe-tebe masufuꞌ. \v 16 Tehuu no emi dale poo seseri mara, Au nau asapura heni emi meme Au bafa Ka mai, sama leoꞌ lahenda nasapura heni ape na. \q1 \v 17 Emi dedea koaoꞌ mae, ‘Ita lahenda kamasuꞌi. Ita tasoda no malole, ta parlu hata esa boeꞌ!’ Sekona te, emi dale mara poke si so, losaꞌ emi ta bubuluꞌ malole a riꞌ ubeaꞌ. Emi dadi meuꞌ lahenda ua-soe, manatoꞌa-manataaꞌ ma poꞌiraoꞌ. \v 18 De, malole lenaꞌ emi mai asa lilopilas teaꞌ neme Au mai, ela tetebes sara emi dadi meuꞌ lahenda kamasuꞌi. Ma asa papake fulaꞌ fo mapoti-mapaluꞌ emi poꞌiraom ria. Ma asa modo-aidoo, fo lame neuꞌ mata mara, ela mita-dae seluꞌ no malole. \q1 \v 19 Maneniko lahenda fo Au sue si ara tao salaꞌ, Au asaꞌai ma huku si, ela ara dadi malole. De emi muste tao mamaroo dale mara, ela tebe-tebe emi tuka Au no ao maseeꞌ.\x + \xo 3:19 \xt Dedea Lasiꞌ a 3:12; Ibrani 12:6\x* \q1 \v 20 Nenene matalolole, huu fo Au apadei nai lelesu a mata na, ma Au aloo kose-kose fo nau daleꞌ uu. Maneniko hapu lahenda namanene Au hara Ka, de ana mai soi lelesu a, neuꞌ ko Au masoꞌ daleꞌ uu, ela ami matuuꞌ mia-minu sama-sama. \v 21 Bea nanenete tuka Au losaꞌ ana mate, neuꞌ ko Au fee ni hak, ela ana natuuꞌ pareta sama-sama no Au. Huu fo Au boe anenete tuka Papa Ka, de besaꞌ ia Au atuuꞌ pareta sama-sama oo Ni. \q1 \v 22 Nenene matalolole hata fo Ramatuaꞌ a Dula-daleꞌ Na nafadan neuꞌ Ria sarani nara.’ ” \c 4 \s1 Ara doꞌo-tabe Manetualain nai nusatetu-ikutemaꞌ a \p \v 1 Ana Lahendaꞌ a dedea basa laꞌeneuꞌ haraoe hehelu Na fee saraniꞌ kahituꞌ ara, boe ma Manetualain fee au ita hata fekeꞌ bali. Kekeneu te, au ita lelesu esa nanasoiꞌ nai nusatetu-ikutemaꞌ a. Boe ma au amanene seluꞌ lahenda fo haraoe na sama leoꞌ fufuuꞌ a nae, “Mai! Ae iaꞌ mai leo, ela Au fee o mita basa-basan fo neuꞌ ko dadi a.” \p \v 2 Hate mataꞌ ria boe Dula-daleꞌ a noo au leo nusatetu-ikutemaꞌ a uu. Kekeneu te, au ita kadera mana pareta esa, ma hapu esa natuuꞌ nai lain. \v 3 Ria haa na modoꞌ ma pilas, sama leoꞌ batu makadilaꞌ mabeli a fo riꞌ rae, \it yaspis\it* ma \it sardius\it*. Elus esa eo naa Ria kadera mana pareta na boe. Haa na, modoꞌ sama leoꞌ batu makadilaꞌ \it samrud\it*.\x + \xo 4:3 \xt Yeskial 1:26-28; 10:1\x* \v 4 Nai mamanaꞌ ria boe hapu kadera mana pareta aanaꞌ dua hulu haa, eo ra kadera mana pareta bauinaꞌ fo nai talada a. Hapu ketua dua hulu haa ratuuꞌ rai kadera sira lain. Basa si pake papake fulaꞌ, ma pake silaka mana pareta lilopilas. \v 5 Neme kadera mana pareta fo nai talada kalua rela-tatas natututiꞌ. Obor hitu pila rai kadera mana pareta ria mata na boe. Sira nana, sama leoꞌ Dula-daleꞌ nanuu pooꞌ hitu.\x + \xo 4:5 \xt Kalua reme Masir 19:16; Daebafo Rupa-lole Bebeuꞌ a 1:4; 8:5; 11:19; 16:18; Yeskial 1:13; Sakaria 4:2\x* \v 6 Nai kadera mana pareta ria mata na, au ita nonooꞌ leo tasiꞌ a makaneneun sama leoꞌ tiroao. \p Boe ma au ita sama leoꞌ banda kahere inaꞌ haa eo ra kadera ria. Ao-ina nara dea-mataꞌ nanahenuꞌ no mata dekeꞌ a. Sira nana, Manetualain adu naa si fo ralalau-raoono Ni.\x + \xo 4:6 \xt Yeskial 1:22\x* \p \v 7 Banda masososaꞌ a mata-idun, sama leoꞌ meoasu. Kadua a mata-idun, sama leoꞌ sapi maneꞌ a. Katelu a mata-idun, sama leoꞌ lahenda. Ma kahaa a mata-idun, sama leoꞌ parupua a laa.\f + \fr 4:7 \ft Tuka lahenda malelaꞌ Susura Makamoiꞌ a, ara rae banda kahaaꞌ sira sosoa na riꞌ: Meoasu a riꞌ, mana kuasa nan seli. Sapi maneꞌ a riꞌ, baraꞌaiꞌ na seli. Lahenda a, malela na seli. Ma parupua a, kate na seli.\f* \x + \xo 4:7 \xt Yeskial 1:5-10; 10:14\x* \p \v 8 Banda kahaaꞌ sira, esa na dilaꞌ nee. Dila nara pooꞌ dea-daleꞌ, henuꞌ no mata dekeꞌ boe. Hatu-leledon ara soda raroo rae, \q1 “Ami io-oa Manetualain! \q1 Ami soꞌu madedema Ramatuaꞌ a nade Na! \q1 Ramatuaꞌ a Malalao-malalafuꞌ nan seli! \q1 Ramatuaꞌ a kuasa Na kahereꞌ nan seli. \q1 Ana nasoda neme uluꞌ mai. \q1 Ana nasoda besaꞌ ia. \q1 Ma Ramatuaꞌ a nasoda losa doo na neu!”\x + \xo 4:8 \xt Yeskial 1:18; 10:12; Yesaya 6:2-3\x* \p \v 9 Soda leo naꞌ, nana huu ara io-oa ma fee hada-horomata neuꞌ Manetualain, ma hule makasi neuꞌ Ana, huu fo Ria riꞌ natuuꞌ nai kadera mana pareta ria lain, ma Ana nasoda losa doo na neu. Tepoꞌ fo ara soda a, \v 10 ketua kadua hulu haaꞌ sira sundaꞌ undulaka nara reuꞌ Manetualain fo riꞌ natuuꞌ nai kadera mana pareta ria a mata na. Ara huꞌa heni silaka mana pareta nara, de tao si reuꞌ Ria kadera mana pareta na matan, ela doꞌo-tabe neuꞌ Ria fo riꞌ masodaꞌ losa doo na neu. Boe ma ara io-oa Ni rae, \q1 \v 11 “Oo Manetualain! \q1 Ami io-oa Ramatuaꞌ a! \q1 Ami soꞌu madedema Ramatuaꞌ a nade Na. \q2 Ramatuaꞌ a, nana ami Malaka ma. \q2 Ramatuaꞌ a, nana ami Manetualain ma! \q1 Ramatuaꞌ a riꞌ naraa sipo ami iꞌio-oꞌoa ma. \q1 Ramatuaꞌ a riꞌ tebe muste sipo ami hada-horomata ma. \q2 Huu no Ramatuaꞌ a riꞌ mana kuasa nan seli. \q2 Ma Ramatuaꞌ a riꞌ kahereꞌ nan seli. \q1 Ramatuaꞌ a riꞌ adu na basa-basan. \q1 Ramatuaꞌ a riꞌ fee sodaꞌ neuꞌ basa-basan. \q2 Basa-basan dadi, \q3 nana huu Ramatuaꞌ a riꞌ adu. \q2 Basa hata masodaꞌ a, \q3 hapu anihahaeꞌ, nana huu Ramatuaꞌ a riꞌ fee.” \c 5 \s1 Susura nanaluluꞌ fo nanasegel \p \v 1 Basa de au ita seluꞌ Ria fo natuuꞌ nai kadera manapareta a. Ana homu lululuꞌ esa nai lima ona na. Lululuꞌ ria, dea-daleꞌ manaduiꞌ. Ma ara segel raisaꞌ ana nai mamanaꞌ hitu.\x + \xo 5:1 \xt Yeskial 2:9-10; Yesaya 29:11\x* \p \v 2 Boe ma au ita eilaꞌo-limalope kahereꞌ matetuꞌ esa neme nusatetu-ikutemaꞌ a mai. Ana natane namberaina nae, “Bea riꞌ nanuu hak fo buka segel ma lees susuraꞌ ria?” \v 3 Ana natane nae leoꞌ na, tehuu ara ta hapu lahenda esa nanuu hak boeꞌ, fo bisa buka susuraꞌ ria, ma lees isi na. Leo mae nai nusatetu-ikutemaꞌ a, do nai dae-bafoꞌ a, ta hapu esa nanuu hak boeꞌ. Nai lahenda mana mateꞌ ara mamanan, boe ta hapu fa. \v 4 Au ita leoꞌ na, boe ma au dola, nana huu ta hapu lahenda esa nanuu hak boeꞌ fo bisa buka susuraꞌ ria, ma lees isi na. \v 5 Boe ma esa neme ketua kadua hulu haaꞌ sira mai dedea no au nae, “Ae, aꞌa! Bosoꞌ dola. Huu fo mane Daud a tititi-nonosin esa kahereꞌ nan seli, ara raloo Ni sona rae, ‘Meoasu, neme leo Yahuda mai’. Ana naseki basa tadaluꞌ ara so. De, Ria riꞌ nanuu hak fo bisa buka segel, ma lees susuraꞌ ria isi na.”\x + \xo 5:5 \xt Tutui Masososaꞌ 49:9; Yesaya 11:1, 10\x* \p \v 6 Amanene leoꞌ na, boe ma au ita Bibi-lopo Anaꞌ esa napadeiꞌ nai kadera manapareta fo nai talada a ma banda kahereꞌ kahaaꞌ sira ro ketua kadua hulu haaꞌ ara ratuuꞌ eo raan. Bibi-lopo Anaꞌ ria, nonooꞌ parnaa raisa Ni. Ana nanuu susuraꞌ hitu, ma nanuu mataꞌ hitu. Mata kahitun sira, sama leoꞌ Ria Dula-dalen fo riꞌ nanuu pooꞌ hitu. Bibi-lopo Anaꞌ a fee ni leo dae-bafoꞌ ia katemaꞌ mai.\x + \xo 5:6 \xt Yesaya 53:7; Sakaria 4:10\x* \v 7 Basa de au ita Bibi-lopo Anaꞌ a leo Ria neu, fo riꞌ natuuꞌ nai kadera manapareta a, de hai naa susura nanaluluꞌ a neme Ria lima ona Na mai. \p \v 8 Bibi-lopo Anaꞌ a hai naan, boe ma banda kahereꞌ kahaaꞌ sira, ma ketua kadua hulu haaꞌ ara sunda undulaka nara reuꞌ mata Na fo doꞌo-taben. Sira esaꞌ ko homuꞌ hata maliiꞌ sama leoꞌ sasandu, ma mako lilopilas esa. Mako ria isi ai-nana maboomeniꞌ nai daleꞌ fo ara hotun, ela masu na naboomeni. Ai-nanaꞌ maboomeniꞌ ria, riꞌ Ramatuaꞌ a lahenda nara huhule-haradoin.\x + \xo 5:8 \xt Sosoda Iꞌio-oꞌoaꞌ ara 141:2\x* \v 9 Boe ma basa si soda sosoda bebeuꞌ esa rae: \q1 “Bibi-lopo Anaꞌ a, riꞌ naraa sipo susuraꞌ ia. \q1 Bibi-lopo Anaꞌ a, nanuu hak fo bisa buka segel a. \q1 Huu fo Ria nanahalaꞌ so. \q2 Basa de Manetualain pake Ria daa Na, \q3 fo soi-tefa na lahenda reme basa leo ra, ma lahenda nusaꞌ ara mai, \q2 fo ela sira ruma bisa dadi reuꞌ Ramatuaꞌ a lahendan. \q1 No ria na, lahenda reme basa dedeaꞌ, ma nusaꞌ ara, \q2 bisa dadi reuꞌ Ramatuaꞌ a kileobobokin.\x + \xo 5:9 \xt Sosoda Iꞌio-oꞌoaꞌ ara 33:3; 98:1; Yesaya 42:10\x* \q1 \v 10 Bibi-lopo Anaꞌ a, nabubua na sira basa, \q2 dadi reuꞌ nusaꞌ esa lahenda nara fo Ana pareta si. \q1 Bibi-lopo Anaꞌ a, here naa si, \q2 dadi reuꞌ Ramatuaꞌ a lahenda mananoi-manatao nara. \q1 Neuꞌ ko ara homu pareta nai dae-bafoꞌ a. \q1 Neuꞌ ko roi-tao fee Ramatuaꞌ a nai dae-bafoꞌ a.”\x + \xo 5:10 \xt Kalua reme Masir 19:6; 1 Petrus 2:5, 9; Daebafo Rupa-lole Bebeuꞌ a 1:6\x* \p \v 11 Basa de, au botiꞌ laka ka, boe ma au amanene haraoe bauinaꞌ esa. Ma au ita banda kahereꞌ kahaaꞌ sira, ma ketua kadua hulu haaꞌ ara, tamba ro Ramatuaꞌ a eilaꞌo-limalopen dodouinaꞌ reme nusatetu-ikutemaꞌ a. Eilaꞌo-limalope sira dodouꞌ ran seli losaꞌ reke doaꞌ asa.\x + \xo 5:11 \xt Daniel 7:10\x* \v 12 Basa si soda ramberaina rae, \q1 “Ami soꞌu madedema Bibi-lopo Anaꞌ fo nanahalaꞌ a. \q1 Nana huu Ria riꞌ naraa sipo ami iꞌio-oꞌoa ma! \q2 Ria kuasa Na, bau na seli. \q2 Ria hata-heton, dodou nan seli. \q2 Ria duduꞌa-aafin, tandeꞌ a. \q2 Ria baraꞌai Na tebe kahereꞌ. \q1 Ami soꞌu madedema Ria nade Na. \q1 Ami fee hada-horomata neuꞌ Ana. \q1 Ami io-oa Ni.” \p \v 13 Basa de, au amanene seluꞌ sosoda fekeꞌ esa bali. Neme basa-basan fo rasoda, leo mae nai nusatetu-ikutemaꞌ a, nai lalai, nai dae-bafoꞌ a, ma nai tasiꞌ daleꞌ, basa si soda. Neme lahenda mana mateꞌ ara mamana na mai boe, ara soda tuka. Basa si soda belaꞌ a rae, \q1 “Ami io-oa Manetualain fo riꞌ natuuꞌ nai kadera manapareta ia. \q1 Ami soꞌu madedema Bibi-lopo Anaꞌ ia boe. \q1 Ami fee hada-horomata neuꞌ Asa. \q1 Ami doꞌo-tabe Si. \q2 Nana huu Ara homu raroo pareta a losa doo na neu! \q2 Ma Sira kuasa Na, manaetu-manabasa taaꞌ!” \p \v 14 Basa boe ma, banda kahere sira haa si rataa raroo rae, “Tebe ria! Tebe ria so!” Boe ma ketua kadua hulu haaꞌ sira sundaꞌ undulaka nara bali fo doꞌo-tabe neuꞌ Manetualain no Bibi-lopo Anaꞌ ria. \c 6 \s2 Bibi-lopo Anaꞌ a buka segel sira esa-esa Segel masososaꞌ a — parani musu a kalua mai \p \v 1 Basa de, au ita Bibi-lopo Anaꞌ a buka susura nanaluluꞌ ria segel masososaꞌ na. Boe ma au amanene esa neme banda kahereꞌ kahaaꞌ sira, naloo nambera sama leoꞌ tatas a. Ana pareta nae, “Muu leo!” \v 2 Kekeneu te, au ita dara fulaꞌ esa. Lahenda esa saꞌe nai lain, ana pake silaka malaka musu, nana huu naseki naroo nai musu daleꞌ. Besaꞌ ia Ana homu oꞌou, de ana kalua fo neu naseki seluꞌ musu nara rai dae-bafoꞌ a.\x + \xo 6:2 \xt Sakaria 1:8; 6:3, 6\x* \s2 Segel kadua a — tasibuꞌ a nai dae-bafoꞌ a \p \v 3 Basa de, Bibi-lopo Anaꞌ ria buka segel kadua a. Boe ma au amanene banda kahereꞌ kadua a pareta nae, “Muu leo!” \v 4 Boe ma dara pilamakarelaꞌ esa kalua mai. Lahenda fo saꞌe nai lain a sipo na tafaꞌ bauinaꞌ esa. Ara fee ni kuasa fo neu tao tasibuꞌ nai dae-bafoꞌ a, ela lahenda dae-bafoꞌ a esa naisa esa.\x + \xo 6:4 \xt Sakaria 1:8; 6:2\x* \s2 Segel katelu a — fai laa-roeinaꞌ a nai dae-bafoꞌ a \p \v 5 Bibi-lopo Anaꞌ ria buka segel katelu a. Boe ma au amanene banda kahereꞌ katelu a pareta nae, “Muu leo!” Kekeneu te, au ita dara keoꞌ esa. Lahenda fo saꞌe nai dara ria lain, ana homu tataiꞌ esa, ela tai nanaaꞌ fo mulai reꞌe a.\x + \xo 6:5 \xt Sakaria 6:2, 6\x* \v 6 Boe ma au amanene nonooꞌ haraoeꞌ esa neme banda kahereꞌ kahaaꞌ sira talada mai. Haraoeꞌ ria nafada nae, “Neuꞌ ko hapu fai laa-roe inaꞌ nai dae-bafoꞌ a. Lahenda kadi na faiꞌ esa, bisa asa adaꞌ noi isiꞌ mok telu; isi malole, sona asa adaꞌ noi mok esaꞌ a. Tehuu maneniko fai laa-roes ria losa, ai saitun no ai anggor rai okaꞌ ara daleꞌ, boa nara ta ramaetun.”\f + \fr 6:6 \ft Nai nusaꞌ ria lahenda nara rasoda remeꞌ ai-huuꞌ kaduaꞌ sira mai. De, leo mae fai laa-roe inaꞌ boe, sadi hapu ai-huuꞌ sira dua, sona lahenda bei bisa nasoda naroo.\f* \s2 Segel kahaaꞌ a — mate lahenda dodouꞌ \p \v 7 Bibi-lopo Anaꞌ ria buka segel kahaa a. Boe ma au amanene banda kahereꞌ kahaa a pareta nae, “Muu leo!” \v 8 Kekeneu te, au ita dara bulu tolo-afu esa. Lahenda fo saꞌe nai dara ria lain a, nade ‘Mamates’. Esa tuka dea na boe, ria nade ‘Mamana Lahenda Mana Mateꞌ Ara’. Sira dua hapu kuasa fo reu raisa lahenda rai dae-bafoꞌ a reniꞌ tafaꞌ, reniꞌ fai laa-roes, reniꞌ hedi-raus, ma reniꞌ banda maꞌaaꞌ. Maneniko reke basa mana mateꞌ sira, sona dedesi na sama no mate lahenda dae-bafoꞌ a koar esa.\x + \xo 6:8 \xt Yeskial 14:21\x* \s2 Segel kalima a — Ramatuaꞌ a lahenda nara rahani fo Ana naetuꞌ sira dedea nara \p \v 9 Bibi-lopo Anaꞌ ria buka segel kalima a. Boe ma au ita lahenda fo fai a ulu na raisa si a. Sira sumane nara rai mei tutunu-hohotuꞌ a fiki dale na. Raisa si nana huu ara ramahere Manetualain, ma ara tui-beka Ria Dedea-nafadan nai basa mamanaꞌ ara. \v 10 Ara raloo rae, “Oo Ramatuaꞌ! Ami Ramatuam fo kahereꞌ nan seli! Ramatuaꞌ a riꞌ malalao-malalafuꞌ! Ramatuaꞌ a dedea ubeaꞌ, sona ami mamahere. Tehuu ami muste mahani losa fai hidaꞌ, besaꞌ ko Ramatuaꞌ a maetuꞌ dedeaꞌ ela huku lahenda, fo raisa ami nai dae-bafoꞌ a?” \p \v 11 Ara ratane basa rae leoꞌ na, boe ma sira esa-esa sipoꞌ badu fula manaru. Esa nafada si nae, “Mahani selubaiꞌ, losaꞌ dedesi ma namadai. Huu fo bei hapu emi toranom fo neuꞌ ko nananaisaꞌ sama leoꞌ emi.” \s1 Segel kanee a — soe nai lalai ma dae-bafoꞌ a \p \v 12 Bibi-lopo Anaꞌ ria buka segel kanee a. Kekeneu te, au ita dae a natakeko bau na seli. Boe ma ledo a dadi maiuꞌ sama leoꞌ tema keoꞌ a, ma bulaꞌ a dadi pilas sama leoꞌ daa.\x + \xo 6:12 \xt Daebafo Rupa-lole Bebeuꞌ a 11:13; 16:18; Yesaya 13:10; Yoel 2:10, 31; 3:15; Mateos 24:29; Markus 13:24-25; Lukas 21:25\x* \v 13 Ruuꞌ fo rai lalai tuda leo dae-bafoꞌ a mai, sama leoꞌ ai boa laeꞌ a, monu henin nana huu ani inaꞌ a. \v 14 Boe ma au ita lalai bila bati duan, de nanaluluꞌ sama leoꞌ neaꞌ a losaꞌ mopo ni. Ma leteꞌ ara ro pulu ra ratakeko losaꞌ mopoꞌ si reme mamana nara mai.\x + \xo 6:14 \xt Yesaya 34:4; Daebafo Rupa-lole Bebeuꞌ a 16:20\x* \v 15 Lahenda fo rai dae-bafoꞌ a rita leoꞌ na, boe ma mulai neme maneꞌ ara, malaka manapareta, malaka soldadu, lahenda kamasuꞌi, losa leo ata ra, basa si bii. Boe ma ara ralai reu funiꞌ rai leaꞌ ara daleꞌ, ma rai batu lelaꞌ fo nai leteꞌ ara.\x + \xo 6:15 \xt Yesaya 2:19, 21\x* \v 16 Ara radenu leteꞌ ara roo batu bauinaꞌ ara rae, “Ela leoꞌ bea na refa mai fo tatana ma ami leo! Mafuni ami ela Ria fo natuuꞌ nai kadera manapareta bauinaꞌ ria lain, ta bisa nita ami fa. Ela Bibi-lopo Anaꞌ a ta bisa huku ami soꞌ.\x + \xo 6:16 \xt Hosea 10:8; Lukas 23:30\x* \v 17 Adoo! Ami ta dadadiꞌ soꞌ, huu fo fai soe a mai so! Manetualain no Bibi-lopo Anaꞌ Na sakaꞌ poꞌa sira nasa-bolii nara neuꞌ ami. Tehuu ta hapu esa bisa sili nala so boeꞌ!”\x + \xo 6:17 \xt Yoel 2:11; Maleaki 3:2\x* \c 7 \s1 Manetualain ee-dedeꞌ na lahenda rifun natun esa haa hulu haa \p \v 1 Basa ria boe ma, au ita Ramatuaꞌ a eilaꞌo-limalopen haa reme nusatetu-ikutemaꞌ a mai, ara rapedei rai dae-bafoꞌ a bukun haas fo ramakee ani a. De ani a ta bisa fufuu nai tasiꞌ a, nai madaꞌ lain, ma ta fufuu leo ai-huuꞌ ara neu.\x + \xo 7:1 \xt Yeremia 49:36; Daniel 7:2; Sakaria 6:5\x* \v 2 Ramatuaꞌ a fee si kuasa fo tao ralulutuꞌ madaꞌ lain no tasiꞌ a. Boe ma au ita eilaꞌo-limalope fekeꞌ esa nai nusatetu-ikutemaꞌ a, neme dulu mai. Ana neni eꞌee-dededeꞌ neme Manetualain fo riꞌ nasoda naroo a. Ana naloo nambera nafada eilaꞌo-limalope kahaaꞌ sira nae, \v 3 “Mahani dei! Bosoꞌ tao malulutuꞌ madaꞌ lain, do tasiꞌ a, do ai-huuꞌ ara. Mahani losaꞌ ami tao eꞌee-dededeꞌ neuꞌ Ramatuaꞌ a lahenda nadedenu nara dedei nara dei.”\x + \xo 7:3 \xt Yeskial 9:4, 6\x* \p \v 4 Boe ma ara rafada au rae, eilaꞌo-limalope a ee-dedeꞌ heni Ramauaꞌ a lahenda nara so. Sira dedesi na lahenda rifun natun esa haa hulu haa (144.000), reme basa Israel leo nara mai. Siꞌ: \q2 \v 5 neme Yahuda leo na, lahenda rifun sana hulu dua; \q2 Ruben leo na, lahenda rifun sana hulu dua; \q2 Gad leo na, lahenda rifun sana hulu dua; \q2 \v 6 Aser leo na, lahenda rifun sana hulu dua; \q2 Naftali leo na, lahenda rifun sana hulu dua; \q2 Manase leo na, lahenda rifun sana hulu dua; \q2 \v 7 Simeon leo na, lahenda rifun sana hulu dua; \q2 Lewi leo na, lahenda rifun sana hulu dua; \q2 Isaskar leo na, lahenda rifun sana hulu dua; \q2 \v 8 Sebulon leo na, lahenda rifun sana hulu dua; \q2 Yusuf leo na, lahenda rifun sana hulu dua; \q2 ma neme Benyamin leo na mai, lahenda rifun sana hulu dua. \s1 Lahenda malalao-malalafuꞌ ara io-oa Manetualain no Bibi-lopo Anaꞌ a \p \v 9 Boe ma, au ita lahenda dodouinaꞌ, losaꞌ reke doaꞌ dedesi nara. Ara reme basa leo ra, basa nusaꞌ, basa dedeaꞌ ara, ma basa lahenda dae-bafoꞌ a. Basa si tesa rasare ra kadera manapareta ria, no Bibi-lopo Anaꞌ a. Ara pake badu fulaꞌ homu palam a doo na nai lima nara. \v 10 Ara io-oa belaꞌ a rae, \q1 “Ami io-oa neuꞌ ami Manetualain ma, \q2 fo riꞌ natuuꞌ nai kadera manapareta ia. \q1 Ami soꞌu madedema Bibi-lopo Anaꞌ ia boe! \q1 Sira siꞌ, poi-tata raa ami. \q1 Sira siꞌ, soi fee ami eno masodaꞌ a.” \p \v 11 Ara dedea basa rae leoꞌ na, boe ma Ramatuaꞌ a eilaꞌo-limalopen reme nusatetu-ikutemaꞌ a rapadei eo raa kadera manapareta a, sundaꞌ undulaka nara losa mata-idu nara neta dae a rasare raa kadera manapareta bauinaꞌ ria. Ketua sira, ma banda kahereꞌ kahaaꞌ ara tao leo naꞌ boe. Basa si doꞌo-tabe neuꞌ Manetualain, \v 12 ma soda rae, \q1 “Tebe! Tebe ria! \q1 Ami io-oa Manetualain! \q1 Ami soꞌu madedema Ramatuaꞌ a nade Na! \q2 Ramatuaꞌ a duduꞌa-aafin, manaꞌahiiꞌ. \q2 Ramatuaꞌ a kuasan, bau na seli. \q2 Ramatuaꞌ a baraꞌai na, kahereꞌ nan seli. \q1 Ami hule makasi maroo neuꞌ Ramatuaꞌ a. \q1 Ami fee hada-horomata neuꞌ Ramatuaꞌ a ta etu-basan fa. \q2 Tebe! Tebe ria!” \p \v 13 Ara io-oa basa rae leoꞌ na, boe ma neme ketua kadua hulu haaꞌ sira, esa natane au nae, “O malelaꞌ lalenda makadotoꞌ manapake badu fula ia ra, do? Sira reme beaꞌ mai?” \p \v 14 Tehuu au ataa ae, “Taꞌa Papa. Au ta alelaꞌ sira nana bea. Papa riꞌ bubuluꞌ dai lena.” \p Boe ma ana nafada au nae, “Sira nana, lahenda fo kalua reme doidoso bauinaꞌ a mai. \q1 Sira nana, lahenda fo riꞌ pake Bibi-lopo Anaꞌ ria daa Na, \q2 fo safe reniꞌ sira kakao-papake nara, \q2 ma tao fula makamoiꞌ sira badu nara.\x + \xo 7:14 \xt Daniel 12:1; Mateos 24:21; Markus 13:19\x* \q1 \v 15 Huu ria na de, ara rapadei rai Manetualain kadera manapareta Na matan. \q1 Hatu-leledon ara ralalau Ramatuaꞌ a nai Uma Mamaso Na. \q2 Ramatuaꞌ a noo si laꞌo naroo. \q2 Ramatuaꞌ a nanea nahere si. \q1 \v 16 Neuꞌ ko ara ta ramalaa ma mamada soꞌ. \q2 Neuꞌ ko ledo a ta haa si soꞌ. \q2 Neuꞌ ko rou nara ta olu huu ledo haaꞌ si.\x + \xo 7:16 \xt Yesaya 49:10\x* \q1 \v 17 Bibi-lopo Anaꞌ fo riꞌ naneneaꞌ kadera manapareta a, \q1 neuꞌ ko Ria riꞌ dadi neuꞌ sira manafoo na. \q1 Neuꞌ ko Ana foo neni si, \q2 reu rinuu nai oe mataꞌ fo neni masodaꞌ a. \q1 Neuꞌ ko Ramatuaꞌ a oꞌoe-nanasi si, \q2 de ara ta bolu-ramatani soꞌ.”\x + \xo 7:17 \xt Sosoda Iꞌio-oꞌoaꞌ ara 23:1-2; Yeskial 34:23; Yesaya 49:10; Yesaya 25:8\x* \c 8 \s1 Segel kahitu a — Ramatuaꞌ a eilaꞌo-limalope nara sipo ra fufuuꞌ hitu \p \v 1 Boe ma Bibi-lopo Anaꞌ ria buka segel kahitu a. Kekeneu te, basa-basan fo rai nusatetu-ikutemaꞌ a roi neneeꞌ a. Ta hapu esa nahahara boeꞌ, bate losaꞌ jam seseriꞌ esa. \v 2 Basa de, au ita eilaꞌo-limalope hitu reme nusatetu-ikutemaꞌ a mai. Ara rapadei rahere rai Manetualain mata Na, de ara sadia ralalau Ni. Sira esaꞌ ko sipoꞌ fufuu na. \p \v 3 Boe ma eilaꞌo-limalope fekeꞌ esa neme nusatetu-ikutemaꞌ a mai, napadei nai mei fo riꞌ ara hotu reniꞌ ai-nana maboomeniꞌ a, mata na. Ana homu mako lilopilas esa, fo riꞌ biasa ara tao ai-nana maboomeniꞌ neuꞌ daleꞌ. Ara fee ni ai-nana maboomeniꞌ dodouinaꞌ, fo ana epoꞌ nabuan noo Manetualain lahenda nara huhule-haradoin. Basa de ana neni mako lilopilas ria, sama leoꞌ tutunu-hohotuꞌ maboomeniꞌ, de taon neuꞌ mei lilopilas ria lain, nai kadera manapareta a mata na.\x + \xo 8:3 \xt Amos 9:1; Kalua reme Masir 30:1, 3\x* \v 4 Basa de ana hotu ai-nana maboomeniꞌ ria. Boe ma boomeni na ae leo Manetualain mata na neu, sama-sama no basa huhule-haradoiꞌ neme Ramatuaꞌ a lahenda nara. \p \v 5 Basa de, eilaꞌo-limalope a hai na aipilaꞌ neme mei ria mai, de tao nahenu mako lilopilas a. Boe ma ana tuꞌu mako ria leo dae-bafoꞌ a neu. Kekeneu te, au ita narela ii-onaꞌ nai dae-bafoꞌ a. Boe ma natata natututiꞌ lii na bau na seli, ma dae a natakeko.\x + \xo 8:5 \xt Malaka Agama ra Atoran 16:12; Yeskial 10:2; Kalua reme Masir 19:16; Daebafo Rupa-lole Bebeuꞌ a 11:19; 16:18\x* \p \v 6 Basa de, eilaꞌo-limalope kahituꞌ fo reme nusatetu-ikutemaꞌ a mai a, ara rahehere ao nara sakaꞌ fuu sira fufuu nara. \s2 Fuu fufuu masososaꞌ a — aipilaꞌ a naa heni parusa ra \p \v 7 Fai fo eilaꞌo-limalope masososaꞌ a fuu ria fufuu na, boe ma uda es ma aipilaꞌ manaepoꞌ no daa, dadiꞌ nanapoꞌa leo dae-bafoꞌ a mai. Aipilaꞌ a naa heni nau mana momodoꞌ fo nai basa mamanaꞌ ara. Maneniko ita bati dae-bafoꞌ a neuꞌ babatiꞌ telu, sona aipilaꞌ a naa heni a, nana babatiꞌ esa rian. Ma kalu ita bati basa ai-huuꞌ nai dae-bafoꞌ a neuꞌ babati telu, sona aipilaꞌ a naa heni a, nana babatiꞌ esa rian.\x + \xo 8:7 \xt Kalua reme Masir 9:23-25; Yeskial 38:22\x* \s2 Fuu fufuu kadua a — mate tasiꞌ a oe-isin \p \v 8 Fai fo eilaꞌo-limalope kadua a fuu ria fufuu na, boe ma hataꞌ esa sama leoꞌ lete bauinaꞌ a pila, lokopiro leo tasiꞌ daleꞌ neu, losaꞌ tasiꞌ a babatiꞌ esa neme babatiꞌ telu mai dadi daa. \v 9 Boe ma banda fo rasoda rai tasiꞌ daleꞌ, mate basa babatiꞌ esa neme babatiꞌ telu mai. Ma ofaꞌ fo rai tasiꞌ a boe ralulutuꞌ heni babatiꞌ esa neme babatiꞌ telu mai. \s2 Fuu fufuu katelu a — oe a dadi maliꞌ \p \v 10-11 Fai fo eilaꞌo-limalope katelu a fuu ria fufuu na, boe ma ruu bauinaꞌ esa sama leoꞌ obor bauinaꞌ esa pila, tuda neme lalai mai. Ruuꞌ ria nade ‘Maliꞌ’. Fai fo ana tuda mai, boe ma oe fo rai lee ra, ma oe mataꞌ ara dadi maliꞌ. Basa de lahenda fo rinuu oe ria a, mate dodouinaꞌ. Kalu ita bati basa lee ra, ma oe mataꞌ fo rai dabafoꞌ a reuꞌ babatiꞌ telu, sona dadi maliꞌ a, nana babatiꞌ esa.\x + \xo 8:10-11 \xt Yesaya 14:12; Yeremia 9:15\x* \s2 Fuu fufuu kahaa a — ledo a, bulaꞌ a, ma ruuꞌ ara dadi maiuꞌ \p \v 12 Basa de, eilaꞌo-limalope kahaa a fuu ria fufuu na. Kekeneu te, ledo a, bulaꞌ a, ma ruuꞌ ara hapu fefepaꞌ, de ledo a, bulaꞌ a ma ruuꞌ ara babatiꞌ esa neme babatiꞌ telu mai dadi maiuꞌ. De kalu leledoꞌ sona ledo a ta nahaa nabasa leledoꞌ esa katema, ma hatuꞌ sona bulaꞌ a no ruuꞌ ara ta rahaa rabasa hatuꞌ esa katema.\x + \xo 8:12 \xt Yesaya 13:10; Yeskial 32:7; Yoel 2:10, 31; 3:15\x* \p \v 13 Boe ma au botiꞌ laka ka te, au ita parupua esa laa namemetoꞌ nai lalai. Ana naloo nae, “Besa-besa o! Huu fo eilaꞌo-limalope fekeꞌ telu reme nusatetu-ikutemaꞌ a mai, bei ta fuu sira fufuu nara fa. Maneniko fuu fufuuꞌ sira sona tantu soe bauinaꞌ a tuda laꞌe basa lahenda fo rasoda rai dae-bafoꞌ a.” \c 9 \s2 Fuu fufuu kalima a — lamaꞌ ara tao doidoso lahenda dae-bafoꞌ a \p \v 1 Basa de, eilaꞌo-limalope kalima a fuu ria fufuu na. Boe ma au ita ruuꞌ fo maulu na tuda leo dae-bafoꞌ a mai a, ara fee ruuꞌ ria koeꞌ esa, ela ana soi lelesu neme boloꞌ doidoso fo ta hapu mateꞌe na. \v 2 Ana soi boloꞌ ria lelesu na, boe ma ai masu keo-inaꞌ a kalua mai sama leoꞌ aipilaꞌ a naa nura. Ai masuꞌ ria kaboboa, losaꞌ lalai ma ledo a dadi maꞌiu.\x + \xo 9:2 \xt Tutui Masososaꞌ 19:28\x* \v 3 Boe ma lamaꞌ dodouinaꞌ, kalua remeꞌ ai masuꞌ ria mai, de onda leo dae-bafoꞌ a reu. Manetualain fee si kuasa sama leoꞌ uraꞌ a.\x + \xo 9:3 \xt Kalua reme Masir 10:12-15\x* \v 4 Tehuu Ana pareta si fo ta bole tao ralutu dae-bafoꞌ a nau na, ai-huuꞌ, ma parusa fekeꞌ ara. Tehuu ara muste tao doidoso basa lahenda fo Ramatuaꞌ a ee-dededen taꞌa sira dedei nara.\x + \xo 9:4 \xt Yeskial 9:4\x* \v 5 Ramatuaꞌ a fee lamaꞌ ara lelaꞌ fo tao doidoso lahenda ra losaꞌ bulaꞌ lima, tehuu ta bole raisa si fa. Adaꞌ noi tao rahehediꞌ asa sama leoꞌ uraꞌ a dede. \v 6 Nai bulaꞌ kalimaꞌ sira dalen, lahenda ra doidoso ran seli, losaꞌ ara hule mamates. Leo mae leoꞌ na, tehuu ta mate si boeꞌ.\x + \xo 9:6 \xt Ayub 3:21; Yeremia 8:3\x* \p \v 7 Au ita lamaꞌ sira rupa nara, sama leoꞌ dara musu a. Ara pake silaka malaka musu lilopilas. Sira mata-idun sama leoꞌ lahenda.\x + \xo 9:7 \xt Yoel 2:4\x* \v 8 Laka-doo nara naruꞌ a, sama leoꞌ inaꞌ ara laka-doo na. Ma nisi nara tande na sama leoꞌ meoasu a nisi nara.\x + \xo 9:8 \xt Yoel 1:6\x* \v 9 Ara pake babaa araꞌ neme besi a mai, nonooꞌ leo ika uneꞌ. Ara laa sona dila nara lii na narulu, sama leoꞌ soldadu batalyon esa dara nara ralai hela kareta dodouꞌ.\x + \xo 9:9 \xt Yoel 2:5\x* \v 10 Sira iko nara kahereꞌ, ma manuu rasoꞌ, sama leoꞌ uraꞌ a raso na. Ara hapu kuasa fo tao doidoso lahenda reniꞌ raso nara, losaꞌ bulaꞌ lima. \v 11 Lamaꞌ sira maneꞌ na, riꞌ malaka neme basa eilaꞌo-limalope fo usi heni si a, rai bolo doidoso fo ta hapu mateꞌe na fa. Ria nade na nai dedea Ibrani, \it Abadon\it*, ma nai dedea Yunani, \it Apolyon\it*. Sosoa na nae, “Mana Tao Nalutu Hata”. \p \v 12 No ria na, soe masososaꞌ a neu so. Tehuu besa-besa o! Huu fo neuꞌ ko bei soe dua mai seluꞌ bali. \s2 Fuu fufuu kanee a — doidoso rupaꞌ telu nai dae-bafoꞌ a \p \v 13 Basa de, eilaꞌo-limalope kanee a fuu ria fufuu na. Boe ma au ita ara pake mei lilopilas ela hotu reniꞌ ai-nana maboomeniꞌ fo riꞌ nasare na Ramatuaꞌ a. Haraoeꞌ esa kalua neme mei ria susuran haa si mai.\x + \xo 9:13 \xt Kalua reme Masir 30:1-3\x* \v 14 Haraoeꞌ ria nafada eilaꞌo-limalope fo besaꞌ ko fuu ria fufuu na a nae, “Eilaꞌo-limalope haa manahekeꞌ dooꞌ a rai lee bauinaꞌ esa, nade Efrat. Muu poꞌi maa si leo!” \v 15 Boe ma ana neu poꞌi naa si, fo reu raisa lahenda naraa no teu na, bula na, fai na, ma oras fo Manetualain naetuꞌ memaꞌ so a. Maneniko ita bati basa lahenda rai dae-bafoꞌ a, dadi reuꞌ babatiꞌ telu, sona mana mate sira, nana babatiꞌ esa. \v 16 Ara rafada au rae, eilaꞌo-limalope ra soldadun fo saꞌe dara musu sira, dedesi nara juta natun dua. \v 17 Basa de, au ita soldadu sira ro dara nara. Soldadu sira pake babaa araꞌ rupaꞌ telu, siꞌ: pilamakarelaꞌ, momodo makadilaꞌ, ma uniꞌ balerang. Dara sira laka nara sama leoꞌ meoasu a laka na. Doidoso rupaꞌ telu kalua reme dara sira bafa nara mai, siꞌ, aipilaꞌ, ai-masuꞌ, ma balerang. \v 18 Doidoso kateluꞌ sira tao ramate lahenda nai dae-bafoꞌ a babatiꞌ esa neme babatiꞌ telu mai. \v 19 Dara sira tao doidoso lahenda dae-bafoꞌ a reniꞌ bafa nara ma iko nara. Nai dara sira iko nara, ranuu lakaꞌ sama leoꞌ meke a laka na. \p \v 20 Tehuu bei hapu lahenda fekeꞌ rai dae-bafoꞌ a, ara ta raisa si reniꞌ soe sira. Leo mae leoꞌ na, tehuu ara ta nau foa ela sira nonoi-tatao tadalu nara. Ara soko raroo nitu, ma soko hata fo ara taon neme lilopilas, lilofulaꞌ, riti, ai ma batu. Leo mae hata sira, ta bisa rita dae, ta bisa ramanene, ma ta bisa laꞌo, tehuu ara soko-taku si ta pake hahaeꞌ fa!\x + \xo 9:20 \xt Sosoda Iꞌio-oꞌoaꞌ ara 115:4-7; 135:15-17; Daniel 5:23\x* \v 21 Sira boe ta nau hahae reme sala feke nara mai, leo-leoꞌ raisa lahenda, pake dedeaꞌ, hohoke, ma ramanaꞌo. \c 10 \s1 Eilaꞌo-limalope neme nusatetu-ikutemaꞌ a mai ma susura aanaꞌ nana luluꞌ \p \v 1 Boe ma au ita Ramatuaꞌ a eilaꞌo-limalope kaheren esa, onda neme nusatetu-ikutemaꞌ a mai. Oaꞌ a napoti na ao-ina na. Elus a eo na laka na. Mata-idun rahaa sama leoꞌ ledo a, ma ei nara pilaa sama leoꞌ aipilaꞌ. \v 2 Ana homu susura nanalulu ana esa nana napelaꞌ so. Ana napadei, ma ei ona na nai tasiꞌ a, ei ii na nai madaꞌ lain. \v 3 Ana naloo namberaina, sama leoꞌ meoasu a ao. Ana naloo basa, boe ma tatas a natata natututiꞌ laiꞌ hitu nanuu sosoa-raraaꞌ. \v 4 Tatas a natata basa, boe ma au nau duiꞌ sira dedea na. Tehuu, au amanene haraoeꞌ esa neme nusatetu-ikutemaꞌ a mai nae, “Ae! O bosoꞌ mafada lahenda, tatas kahituꞌ sira dedea nara! Ta bole duiꞌ hata-hata esa boeꞌ.” \p \v 5 Basa de eilaꞌo-limalopeꞌ fo napedei riꞌ eiꞌ esa nai tasiꞌ a, ma esa nai madaꞌ lain a, soꞌu lima ona na leo lalai neu, \v 6 fo soo-supa nae, “Au soo-supa pake Manetualain nade Na, nana huu Ria riꞌ masodaꞌ losa doo na! Ria riꞌ adu naa lalai no dae-bafoꞌ a, ma basa oe-isi nara katemaꞌ. De nenene matalolole! Ita tahani fai a, nana mamai na naneneaꞌ so. \v 7 Huu fo maneniko eilaꞌo-limalope kahitu a, fuu ria fufuu na, neuꞌ ko Ramatuaꞌ a tao tuka Ria naetu Na neme fai ulu na mai. Ana nafada naetun ria noi neuꞌ mana nesimatan fo ralalau Ni a, tehuu lahenda dae-bafoꞌ a ta bubuluꞌ. Au dedea ki ia, tebe.”\x + \xo 10:7 \xt Kalua reme Masir 20:11; Tui Seluꞌ Laꞌe Neuꞌ Eno Sodaꞌ a 32:40; Daniel 12:7; Amos 3:7\x* \p \v 8 Boe ma, haraoeꞌ fo au amanenen neme lalai mai a, dedea seluꞌ no au nae, “Yohanis, o muu leo eilaꞌo-limalope mapadeiꞌ, fo riꞌ eiꞌ esa nai tasiꞌ a, ma esa nai madaꞌ lain a. Hai ma susura nanalulu anaꞌ fo riꞌ nana napelaꞌ nai ria lima na a.” \p \v 9 Basa de au leo eilaꞌo-limalope ria uu, fo hule susura anaꞌ ria. Boe ma ana nafada au nae, “Hai man fo mua leo! Nai o bafa ma mamedan maꞌeeꞌ a sama leoꞌ fani-oeꞌ, tehuu nai o tei ma mameda man maliꞌ a.” \p \v 10 Ana dedea basa nae leoꞌ na, boe ma au sipo a susura anaꞌ ria neme lima na mai. De au ua ni. Nai au bafa ka ameda an maꞌeeꞌ a sama leoꞌ fani-oeꞌ. Tehuu au odo henin, boe ma au ameda an maliꞌ a nai au tei ka.\x + \xo 10:10 \xt Yeskial 2:8—3:3\x* \p \v 11 Boe ma haraoeꞌ ria nadenu au nae, “O muste muu seluꞌ bali, ela mafada memaꞌ hata fo Ramatuaꞌ a nau taon nai dae-bafoꞌ a. Mafada laꞌeneuꞌ hata fo sakaꞌ dadi neuꞌ basa maneꞌ ara rai dae-bafoꞌ a, ma lahenda reme basa nusaꞌ ara, leo ra, ma basa dedeaꞌ ara.” \c 11 \s1 Manetualain mana nesimata kaheren dua \p \v 1 Basa de, ara loo fee au ai uukuꞌ esa, nanaru na sama leoꞌ teteꞌe a. Boe ma Manetualain pareta au nae, “Yohanis, o foa leo fo muu uku Au Uma Mamaso Ina Ka, no mei tutunu-hohotu na, nai kota Yerusalem. Ma reke basa lahenda fo hule-haradoi rai naa.\x + \xo 11:1 \xt Yeskial 40:3; Sakaria 2:1-2\x* \v 2 Tehuu, bosoꞌ uku Uma Mamasoꞌ ria mata na, te mamanaꞌ ria fee henin leo lahenda nusa fekeꞌ fo ta ralelaꞌ Au fa. Neuꞌ ko ara mai heheta rakekeo-rakakanu Au kota Ki ria, losa bulaꞌ haa hulu dua (riꞌ faiꞌ rifun esa natun dua nee hulu).\x + \xo 11:2 \xt Lukas 21:24\x* \v 3 Neuꞌ ko Au adenu lahenda Ki dua rai naa, fo dadi reuꞌ Au mana nesimata Kara, ela rafada Au hehelu Ka losaꞌ faiꞌ rifun esa natun dua nee hulu (1.260). Ara pake papake karong huu fo rasaledale.” \p \v 4 Manetualain mana nesimatan Sakaria, duiꞌ memaꞌ neme fai a ulu na mai, laꞌeneuꞌ mana nesimata kaduaꞌ ia ra. Ana pake gambar ai saitun huuꞌ dua ma mamanaꞌ fufua dededeꞌ dua fo rapadeiꞌ rasare leo Manetualain reu, riꞌ basa lahenda nai dae-bafoꞌ a Ramatua na.\x + \xo 11:4 \xt Sakaria 4:3, 11-14\x* \v 5 Maneniko, lahenda sakaꞌ tao rasususaꞌ Manetualain mana nesimatan kaduaꞌ ia ra, sona neuꞌ ko aipilaꞌ a kalua neme sira bafa nara mai, fo naa naputu sira musunoo nara katemaꞌ. No ria na, basa lahenda fo sakaꞌ tao rasususaꞌ asa, tantu mate si. \v 6 Tepoꞌ fo dua si dadi reuꞌ Ramatuaꞌ a mana nesimatan nai dae-bafoꞌ a, Ana fee si kuasa fo ena uda a. Ana fee si kuasa, fo tao ra oe mataꞌ ara dadi daa, ma kuasa ela reni soe rupaꞌ ara leo dabafoꞌ a mai, tuka sira hihii-nanaun.\x + \xo 11:6 \xt 1 Maneꞌ ara 17:1; Kalua reme Masir 7:17-19; 1 Samuel 4:8\x* \p \v 7 Maneniko sira ledo-fain fo rafada Ramatuaꞌ a hara hehelu Na basan, neuꞌ ko banda maꞌaaꞌ esa kalua neme boloꞌ doidoso fo ta hapu nateꞌe na. Ana natati soaꞌ dua si, losaꞌ ana naseki ma naisa si.\x + \xo 11:7 \xt Daniel 7:7; Daebafo Rupa-lole Bebeuꞌ a 13:5-7; 17:8; Daniel 7:21\x* \v 8-9 No ria na, dua si mate rai kota bauinaꞌ fo fai a ulu na, raisa sira Ramatua na nai ai kake a. Kota ria dadi neuꞌ kota tadaluꞌ so, sama leoꞌ fai a ulu na Sodom no Masir. Neuꞌ ko lahenda ra tuꞌu heni mana nesimata sira dua popora nara nai enoꞌ, losaꞌ faiꞌ telu seseriꞌ. Boe ma lahenda reme basa nusa ara, basa leo ra, basa dedeaꞌ ara, mai ranilu poporaꞌ sira dua. Ara ta fee lelaꞌ fo ratoi si,\x + \xo 11:8-9 \xt Yesaya 1:9-10\x* \v 10 nana huu ara ramahoꞌo rita lahenda sira dua mate si so. Huu fo fai a ulu na dua si odaꞌ tao kaco lahenda nai dae-bafoꞌ a duduꞌa-aafi nara. De ara tao feta belaꞌ a, ma esa haitua fee esa hadia. \p \v 11 Tehuu basa faiꞌ telu seseriꞌ, neuꞌ ko Manetualain fee si ani hahaeꞌ, ela rasoda seluꞌ. Basa lahenda fo rita si a, ara dere saꞌu-saꞌu.\x + \xo 11:11 \xt Yeskial 37:10\x* \v 12 Boe ma mana nesimata sira duaꞌ, ramanene haraoeꞌ esa neme lalai mai, nadenu si nae, “Emi dua ae mai leo!” Boe ma dua si nanasoꞌu leo lalai reu ma oaꞌ a napoti naa si. Musunoo nara rita leoꞌ na boe ma roi ramakokoaꞌ a.\x + \xo 11:12 \xt 2 Maneꞌ ara 2:11\x* \v 13 Kekeneu te, dae a natakeko nan seli. Kalu ita reke basa uma fo rai bendar a, neme uma sanahulu mai hea heni esa. Ma mate lahenda rifun hitu. Lahenda fekeꞌ fo ta mate si fa, ara bii ran seli. Tehuu neuꞌ ko sira fee hada-horomata neuꞌ Manetualain boe, nana huu Ria riꞌ homu pareta nai nusatetu-ikutemaꞌ a.\x + \xo 11:13 \xt Daebafo Rupa-lole Bebeuꞌ a 6:12; 16:18\x* \p \v 14 No ria na, soe kadua a neu so. Tehuu besa-besa! Huu fo soe katelu a sakaꞌ mai. \s2 Fuu fufuu kahitu a — Manetualain no Yesus Kristus homu pareta nai dae-bafoꞌ a \p \v 15 Basa ria boe ma, eilaꞌo-limalope kahitu a neme nusatetu-ikutemaꞌ a mai, fuu ria fufuu na. Kekeneu te, au amanene haraoeꞌ dodouꞌ rahara belaꞌ a reme nusatetu-ikutemaꞌ a mai rae, \q1 “Besaꞌ ia mana homu pareta nai dae-bafoꞌ a, \q2 adaꞌ noi Manetualain no Kristus, \q3 riꞌ Ramatuaꞌ a Lahendan fo Ana here nan neme fai a ulu na mai so. \q2 Neuꞌ ko Manetualain homu naroo pareta sama leoꞌ Maneꞌ, losa doo na neu.”\x + \xo 11:15 \xt Kalua reme Masir 15:18; Daniel 2:44; 7:14, 27\x* \p \v 16 Ketua kadua hulu haaꞌ fo ratuuꞌ rai kadera pareta fo rai Manetualain mata Na a, ara ramanene haraoeꞌ sira boe. Boe ma ara sundaꞌ undulaka nara losa mata-idu nara neta dae a, fo io-oa Manetualain, \v 17 ma soda rae, \q1 “Oo Manetualain! \q1 Ami Ramatua ma! \q1 Ami Manetualain ma! \q2 Ramatuaꞌ a riꞌ pareta basa-basan. \q2 Ramatuaꞌ a riꞌ kuasa basa-basan. \q1 Ramatuaꞌ a masodaꞌ neme fai a ulu na. \q1 Ramatuaꞌ a masodaꞌ besaꞌ ia. \q1 Ami hule makasi neuꞌ Ramatuaꞌ a, \q2 nana huu Ramatuaꞌ a pake kuasa bau-ina na, \q3 de homu pareta nai dae-bafoꞌ a. \q1 \v 18 Tehuu basa lahenda nusaꞌ ara ramanasa, \q2 de ara ta nau tuka Ramatuaꞌ a. \q1 Tehuu besaꞌ ia, Ramatuaꞌ a namanasa, \q2 nana huu ara ta nau ralelaꞌ Ana fa. \q1 Besaꞌ ia losa ledo-fain so, \q2 de Ramatuaꞌ a huku lahenda fo riꞌ ta nau tao daleꞌ neuꞌ Ana. \q1 Besaꞌ ia ledo-fain losa so, \q2 de Ramatuaꞌ a tao nalulutuꞌ lahenda fo riꞌ tao ralulutu lahenda fekeꞌ ara. \q1 Besaꞌ ia ledo-fain losa so, \q2 de Ramatuaꞌ a parisaꞌ lahenda mana mateꞌ ara dedea nara. \q1 Besaꞌ ia ledo-fain losa so, \q2 de Ramatuaꞌ a balas lahenda nadedenu nara puse titin. \q2 Sira nana Ramatuaꞌ a mana nesimata nara, \q2 ma Ramatuaꞌ a lahenda nara, \q3 aana-bauinaꞌ, lasi-muriꞌ. \q1 Ramatuaꞌ a balas basa lahenda, \q2 fo riꞌ fee hada-horomata neuꞌ Ramatuaꞌ a nade Na.”\x + \xo 11:18 \xt Sosoda Iꞌio-oꞌoaꞌ ara 2:5; 110:5; 115:13\x* \p \v 19 Basa de au ita nai nusatetu-ikutemaꞌ a, Ramatuaꞌ a Uma Mamaso Ina Na lelesun mana soiꞌ. Boe ma au ita peti fo fai a ulu na, ara peda Manetualain paretan fo riꞌ mana duiꞌ nai batu. Boe ma narela-natata natututiꞌ lii na bauna seli, dae-bafoꞌ a natakeko, ma uda es batu mabera a tuda neme lalai mai.\x + \xo 11:19 \xt Daebafo Rupa-lole Bebeuꞌ a 8:5; 16:18; 16:21\x* \c 12 \s1 Meke naga a natati soaꞌ inaꞌ a no ana na \p \v 1 Basa ria boe ma, kekeneu te au ita tanda kahere ꞌ esa toda nai lalai, bei ta parnaa lahenda rita ni fa: hapu inaꞌ esa, ao-ina na ledo a napoti nan. Ana molo ei na nai bulaꞌ a. Ana pake silaka maneꞌ, nanuu ruuꞌ sanahulu dua. \v 2 Ana nairu, ma dola, huu fo tei na nanoso sakaꞌ boki. \p \v 3 Kekeneu te, au ita seluꞌ tanda kahereꞌ fekeꞌ esa toda nai lalai. Hapu meke naga pilas bauinaꞌ esa. Ana nanuu lakaꞌ hitu, ma susuraꞌ sanahulu. Ana pake silaka maneꞌ hitu rai laka nara.\x + \xo 12:3 \xt Daniel 7:7\x* \v 4 Ana pake iko na, de kakai namopo babatiꞌ esa neme basa ruuꞌ fo rai lalai. Ela adaꞌ noi babatiꞌ duaꞌ. Basa de, ana tuꞌu heni ruuꞌ sira leo dae-bafoꞌ a reu. Boe ma ana neu napadei nasare na inaꞌ ria fo nahani losaꞌ ana boki. Huu fo ana nau odo na memaꞌ anaꞌ ria.\x + \xo 12:4 \xt Daniel 8:10\x* \v 5 Boe ma inaꞌ ria boki na Ana touꞌ esa. Tehuu, Manetualain eilaꞌo-limalopen esa neme nusatetu-ikutemaꞌ a mai de nalea na Anaꞌ ria, boe ma noon leo Ramatuaꞌ a neu, ela Anaꞌ ria pareta sama-sama noo Manetualain nai nusatetu-ikutemaꞌ a. Huu fo Anaꞌ ria, neuꞌ ko pareta basa lahenda nusaꞌ fo rai dae-bafoꞌ a neniꞌ kuasa kahereꞌ.\x + \xo 12:5 \xt Yesaya 66:7; Sosoda Iꞌio-oꞌoaꞌ ara 2:9\x* \v 6 Tehuu inaꞌ ria nalai leo mamana lino-nees, fo riꞌ Ramatuaꞌ a sadia fee ni so. Neuꞌ ko ara urus ana nai naa, losaꞌ teuꞌ telu seseriꞌ (riꞌ faiꞌ rifun esa natun dua nee hulu). \s2 Mikael natati soaꞌ meke naga a nai nusatetu-ikutemaꞌ a \p \v 7 Boe ma natati bauinaꞌ a dadi nai nusatetu-ikutemaꞌ a. Manetualain eilaꞌo-limalope nara ro sira malaka soldadun, Mikael ratati soaꞌ meke naga ria no ana mana tukadea nara.\x + \xo 12:7 \xt Daniel 10:13, 21; 12:1; Yudas 9\x* \v 8 Boe ma Mikael asa raseki meke naga ria no ana mana tuka dea nara. Basa de, ara horo meke naga ria no ana mana tuka dea nara, fo ta bole leo rai nusatetu-ikutemaꞌ a soꞌ. \v 9 Huu ria na, ara usi heni si reme nusatetu-ikutemaꞌ a mai, de tuꞌu si leo dae-bafoꞌ a reu. Meke naga ria, nana riꞌ nitu ra malaka na, fo rae ‘Iblis’. Neme masososa na mai, ana napuputaꞌ lahenda ra fo ara tao salaꞌ.\x + \xo 12:9 \xt Tutui Masososaꞌ 3:1; Lukas 10:18\x* \v 10 Basa de, au amanene seluꞌ haraoeꞌ esa nahara nambera neme lalai mai nae, \q1 “Fai a ulu na, meke naga ria napadei nahere nai Ramatuaꞌ a mata Na. \q2 Sosoa na riꞌ tuꞌu salaꞌ fee ita toranoo kamahere nara. \q3 Ana sale si hatu-leledon. \q1 Tehuu besaꞌ ia, nanatuꞌu heni neme nusatetu-ikutemaꞌ a mai. \q1 De besaꞌ ia basa-basan namanoꞌu-namadai. \q2 Besaꞌ ia ledo-fain losa so, de Ramatuaꞌ a soi-tefa na lahenda dae-bafoꞌ a. \q1 Besaꞌ ia Ramatuaꞌ a homu pareta neniꞌ Ria kuasa kahereꞌ Na. \q2 Ma Ana soꞌu na Kristus, \q3 Lahenda fo Ana here naan, ela dadi Maneꞌ fee basa lahenda nusaꞌ ara.\x + \xo 12:10 \xt Ayub 1:9-11; Sakaria 3:1\x* \q1 \v 11 Ita toranoo kamahere nara raseki meke naga, fo riꞌ fai a ulu na ana tuꞌu fee si salaꞌ a, \q2 huu no Bibi-lopo Anaꞌ a daa na faa, fo ela sae-safe sira sala-siko nara. \q1 Sira boe raseki ni, \q2 nana huu ara raparani rafada lahenda laꞌeneuꞌ Bibi-lopa Anaꞌ a dale malole Na soaneuꞌ asa a. \q1 Leo mae lahenda ramanasa fo nau raisa si boe, \q2 ara ta heoꞌ fa. \q1 \v 12 De basa-basan fo rasodaꞌ rai nusatetu-ikutemaꞌ a, muste ramahoꞌo! \q1 Tehuu basa-basan fo rasodaꞌ rai dae-bafoꞌ a muste ranea, \q2 nana huu soe a sakaꞌ tuda laꞌe emi. \q2 Nitu ra malaka na onda leo emi mai. \q1 Ana namanasa nan seli, \q2 nana huu ana bubuluꞌ nae, ria ledo-fai tatao tadalu na, sakaꞌ basan!” \s2 Meke naga a nasakaꞌ inaꞌ ria nai dae-bafoꞌ a \p \v 13 Meke naga a bubuluꞌ nae, ria nana tuꞌu heniꞌ nai dae-bafoꞌ a so, boe ma neu saka inaꞌ fo boki na Anaꞌ ria a, ela tao nasususaꞌ ana. \v 14 Tehuu inaꞌ ria sipo naa dilaꞌ dua, sama leoꞌ parupua a dila nara, fo ela ana laa neu funiꞌ nai mamana lino-nes, dooꞌ a neme meke naga ria mai. Nai naa ara urus ana losa teuꞌ telu seseriꞌ.\f + \fr 12:14 \ft Susura Makamoiꞌ dedea Yunani teꞌa a duiꞌ nae, “ledo-fai esa, ledo-fai dua, ma ledo-fai seseriꞌ esa”. Dedeaꞌ sira sama noo nai \ft \+it Danial\+it* babati kahitun lalane kadua hulu liman; babati kasanahulu duan lalane kahitun. Ria ledo-fain, sama noo bulaꞌ haa hulu dua, do faiꞌ rifun esa natun dua nee hulu nai lain babati kasanahulu esan lalane kaduan losa katelun.\f* \v 15 Meke naga ria nita leoꞌ na, boe ma ana nasapura oe deaꞌ mai sama leoꞌ faa a, ela lepa neni inaꞌ ria. \v 16 Tehuu dae-bafoꞌ a tulu-fali na inaꞌ ria de dae a natakaa, de odo na basa oe fo kalua neme meke naga a bafa na mai, ela oe a bosoꞌ losa inaꞌ ria. \v 17 Boe ma, meke naga a namanasa nan seli neuꞌ inaꞌ ria. De, ana kalua fo neu natati soaꞌ inaꞌ ria ana feke nara, siꞌ lahenda fo rasoda tuka Manetualain pareta Na, ma manaku rae, sira nana Yesus lahenda nara. \v 18 Basa boe ma, meke naga ria neu napadei nai tasiꞌ a suu na, ma safa timi na. \c 13 \s1 Banda maꞌaaꞌ fo kalua neme tasiꞌ a mai \p \v 1 Basa de, au ita banda maꞌaaꞌ esa kalua neme tasiꞌ a mai. Ana nanuu lakaꞌ hitu, ma susuraꞌ sanahulu. Ana pake silaka maneꞌ bei esaꞌ nai susura nara. Nai lakaꞌ sira mana duiꞌ dedea namumulu-namamaeꞌ neuꞌ Manetualain.\x + \xo 13:1 \xt Daniel 7:3; Daebafo Rupa-lole Bebeuꞌ a 17:3, 7-12\x* \v 2 Ria ao-ina na, sama leoꞌ meoasu a. Ria ei nara, sama leoꞌ baruang a ei nara. Ma bafa na, sama leoꞌ singa a bafa na. Meke naga a fee hak neuꞌ banda maꞌaaꞌ ria, fo natuuꞌ neuꞌ kadera manapareta a, ma pake ria kuasa nara katemaꞌ.\x + \xo 13:2 \xt Daniel 7:4-6\x* \v 3 Nai banda maꞌaaꞌ ria laka ni esa, hapu bisu pii bauinaꞌ, nonooꞌ parnaa tati ni losaꞌ hisadeina maten, tehuu ta dadi maten fa. Basa lahenda fo rai dae-bafoꞌ a rita banda maꞌaaꞌ ria kahere na, boe ma ara heran, de ara tuka ni. \v 4 Ara fee hada-horomata neuꞌ meke naga ria boe, ma soꞌu radedema ni sama leoꞌ Ramatuaꞌ a, nana huu meke naga a fee kuasa neuꞌ banda maꞌaaꞌ ria so. Lahenda sira io banda maꞌaaꞌ ria boe rae, “Ria kahereꞌ nan seli! Ta hapu esa bisa naseki ni boeꞌ!” \p \v 5 Manetualain fee banda maꞌaaꞌ ria lelaꞌ fo dedea koaoꞌ ma nadadae Ramatuaꞌ a. Ana hapu lelaꞌ fo homu pareta, losa teuꞌ telu seseriꞌ (riꞌ bulaꞌ haa hulu dua). \v 6 Huu ria na de, ana dedea natuda Manetualain nade na. Ma ana dedea nadadae basa Manetualain lahendan fo leo rai nusatetu-ikutemaꞌ a.\x + \xo 13:6 \xt Daniel 7:8, 25; 11:36\x* \v 7 Ramatuaꞌ a feen lelaꞌ boe, fo natati soaꞌ Ramatuaꞌ a lahenda nara, losaꞌ naseki si. Ana hapu kuasa boe, fo pareta lahenda remeꞌ basa leo, nusaꞌ ara, ma basa dedeaꞌ fo rai dae-bafoꞌ a.\x + \xo 13:7 \xt Daniel 7:21\x* \v 8 Huu ria na basa lahenda fo rai dae-bafoꞌ a soko neuꞌ banda maꞌaaꞌ ria. Sira nana siꞌ lahenda fo nade nara ta manaduiꞌ nai Bibi-lopo Anaꞌ ria Susura na daleꞌ. Fai a ulu na, lahenda raisa Bibi-lopo Anaꞌ ria so, tehuu Ramatuaꞌ a fee Ni nasoda seluꞌ. Tepoꞌ fo Ramatuaꞌ a bei ta adu dae-bafoꞌ a, Ana duiꞌ memaꞌ basa lahenda kamahereꞌ ara nade nara rai susuraꞌ ria daleꞌ nae, sira siꞌ neuꞌ ko hapu soda matetuꞌ manaetu-manabasa taaꞌ a.\x + \xo 13:8 \xt Sosoda Iꞌio-oꞌoaꞌ ara 69:29\x* \q1 \v 9 “Nenene matalolole! \q1 \v 10 Maneniko Ramatuaꞌ a naetuꞌ nae, muste homu raa lahenda esa, \q2 neuꞌ ko homu raan. \q1 Maneniko Ramatuaꞌ a naetuꞌ nae, lahenda esa muste raisan reniꞌ tafaꞌ, \q2 de neuꞌ ko raisa ni reniꞌ tafaꞌ boe.”\x + \xo 13:10 \xt Yeremia 15:2; 43:11\x* \q2 De, Ramatuaꞌ a lahenda nara bosoꞌ heoꞌ, huu fo ria dadi neuꞌ lelaꞌ ela ara tuka ma ramahere raroo Ni! \s1 Banda maꞌaaꞌ fo kalua neme dae-bafoꞌ a mai \p \v 11 Basa ria boe ma, au ita banda maꞌaa fekeꞌ, kalua neme dae-ina a mai. Ana nanuu susuraꞌ, sama leoꞌ bibi-lopo a susura na. Ma haraoe na, sama leoꞌ meke naga a haraoe na. \v 12 Ana dadi mana nesimata fee ria malaka na, riꞌ banda maꞌaa masososaꞌ fo maulu na ara tati ni de hisadeina maten. Ana sipo kuasa neme ria malaka na mai, de naseti lahenda fo rai dae-bafoꞌ a ela soko neuꞌ ria malaka na. \v 13 Ana tao tanda heran kahereꞌ ara boe, losaꞌ ana bisa naonda aipilaꞌ neme lalai mai, neuꞌ lahenda dodouꞌ matan. \v 14 Banda maꞌaa kadua ria, pake malaka na kuasa na fo napuputaꞌ lahenda rai dae-bafoꞌ a. Ria pareta lahenda ra fo tao patung esa, sama leoꞌ ria malaka na rupa-lolen, ela ara soko neuꞌ ana. \v 15 Ramatuaꞌ a fee kuasa neuꞌ banda mapuputaꞌ ria, fo fee ani hahaeꞌ tao nasodaꞌ patung ria boe. No ria na, patung ria bisa dedea, ma pareta ela raisa lahenda fo ta nau soko ni. \p \v 16 Banda mapuputaꞌ ria boe naseti basa lahenda fo riꞌ sipoꞌ eꞌee-dededeꞌ nai sira lima ona nara, do nai dedei nara. Basa lahenda ra, aana-bauinaꞌ, kamasuꞌi-hata taaꞌ, ata do ta ata, basa si muste sipoꞌ eꞌee-dededeꞌ ria. \v 17 Kalu taꞌa, sona ara ta bisa raseꞌo-asa hata esa boeꞌ. Nai eꞌee-dededeꞌ ria, mana duiꞌ banda maꞌaaꞌ masososaꞌ a nade na, ma ria nomer na. \p \v 18 Nai ia muste pake duduꞌa-aafiꞌ! Lahenda malelaꞌ ara, bisa bubuluꞌ nomer ria sosoa na. Nomer ia natudu lahenda esa riꞌ, “nee, nee, nee (6,6,6)”.\f + \fr 13:18 \ft Tuka lahenda fo nalelaꞌ laꞌeneuꞌ Susura Makamoiꞌ a, tepo-leleꞌ mauluꞌ a, nomer “6” sosoa na, riꞌ dedea ta malole esa, fo ta tetu-temaꞌ, do tadaluꞌ. De, nomer “6,6,6” sosoa na nae, “tadalu nan seli”.\f* \c 14 \s1 Bibi-lopo Anaꞌ a no Ria lahendan rifun natun esa haa hulu haa (144.000) \p \v 1 Basa de au botiꞌ laka ka, kekenau te, au ita Bibi-lopo Anaꞌ ria napadei nai lete anaꞌ esa lain, nade lete Sion. Ana napadei sama-sama no lahenda rifun natun esa haa hulu haa (144.000). Nai sira basa dedei nara mana duiꞌ Bibi-lopo Anaꞌ ria no Papa Na nade Nara.\x + \xo 14:1 \xt Yeskial 9:4; Daebafo Rupa-lole Bebeuꞌ a 7:3\x* \v 2 Basa de, au amanene haraoeꞌ esa neme lalai mai. Lii na, bauinaꞌ a sama leoꞌ oe manariridoꞌ, ma narulu sama leoꞌ tatas a. Tehuu haraoeꞌ ria malole na seli, sama leoꞌ lahenda dodouꞌ kuti sasandu. \v 3 Boe ma, au ita lehenda rifu kaesaꞌ natun kahaa hulu haaꞌ (144.000) sira, rapadei rasare ra Manetualain, ma banda kahereꞌ sira haa, ro ketua kadua hulu haaꞌ sira eo ra Ramatuaꞌ a kadera manapareta Na. Lahenda kadodouinaꞌ sira soda sosoda bebeuꞌ esa. Adaꞌ noi sira mesaꞌ asa siꞌ ralelaꞌ sosodaꞌ ria, tehuu lahenda fekeꞌ ara sona taꞌa. Sira malole ro Ramatuaꞌ a, nana huu Ramatuaꞌ a pake Ria Ana Na daa Na, de soi-tefa naa si so. \v 4 Sira masoda na lalao-lalafuꞌ, sama leoꞌ ana tou murianaꞌ a bei ta parnaa suku no inaꞌ ara. Ara tuka rahere Bibi-lopo Anaꞌ ria beaꞌ neu a, huu fo Ramatuaꞌ a soi-tefa naa si pake Ana Na daa Na, fo ela ara dadi reuꞌ Ria nuu-enan. Huu ria na sira sama leoꞌ pule uluꞌ fo lahenda reni neme okaꞌ nara mai fee Ramatuaꞌ a no Bibi-lopo Anaꞌ ria. \v 5 Sira boe ta dedea rapuputaꞌ ralelaꞌ fa, nana huu dale nara lalao-lalafuꞌ.\x + \xo 14:5 \xt Sefanya 3:13\x* \s1 Eilaꞌo-limalope telu reni haraꞌ \p \v 6 Basa de au ita Manetualain eilaꞌo-limalopen esa neme nusatetu-ikutemaꞌ a mai bali. Ana laa namemetoꞌ nai lalai, ela tui-beka Ramatuaꞌ a Tutui Malolen ta etu-basan fa. Ana laa naleleiꞌ ela nafada basa lahenda rai dae-bafoꞌ a, reme basa leo ra, basa nusaꞌ ara, ma basa dedeaꞌ ara. \v 7 Ana naloo namberaina nae, \q1 “Emi muste fee hada-horomata neuꞌ Manetualain! \q1 Emi muste soꞌu madedema Ria nade kahere Na! \q2 Nana huu losa ledo-fain so, \q3 fo Ramatuaꞌ a parisaꞌ basa lahenda ra nonoi-tataon. \q1 Io-oa neuꞌ Ana! \q1 Soꞌu madedema nade Na! \q2 Nana huu Ria riꞌ adu na lalai no dae-bafoꞌ a. \q1 Ma Ria riꞌ pareta, de tasiꞌ a, ma oe mataꞌ ara basan dadi.” \p \v 8 Dedea basa nae leoꞌ na, boe ma au ita eilaꞌo-limalope fekeꞌ esa neme nusatetu-ikutemaꞌ a mai tuka ni. Ana nafada nae, “Nalulutuꞌ so! Kota Babel kahereꞌ a, nalulutuꞌ so! Kota tadaluꞌ ria, refa henin nai daeꞌ so. Fai a ulu na, kota ria sama leoꞌ ina manasosoa a fo riꞌ naseti basa lahenda nusaꞌ rai dae-bafoꞌ a rinu mafuꞌ ma tuka ria manasosoa na. Tehuu besaꞌ ia kota ria nameda nita Ramatuaꞌ a nasa-boliin so!”\x + \xo 14:8 \xt Yesaya 21:9; Yeremia 51:8; Daebafo Rupa-lole Bebeuꞌ a 18:2\x* \p \v 9 Boe ma au ita eilaꞌo-limalope fekeꞌ neme nusatetu-ikutemaꞌ a mai tuka eilaꞌo-limalope kadua a. Ana naloo namberaina nae, “Besa-besa o! Basa lahenda fo soko neuꞌ banda maꞌaaꞌ ria no patung na, do sipoꞌ ria ee-dededen nai dedei nara, do nai lima nara, neuꞌ ko rameda rita Ramatuaꞌ a nasa-bolii Na boe. \v 10 Neuꞌ ko Ramatuaꞌ a poꞌa Ria nasa-boliin neuꞌ asa, sama leoꞌ Ana fee si rinu anggor oe laka maliꞌ. Neuꞌ ko Ana tuꞌu heni si leo aipila balerang mana mate taaꞌ a reu. Ria eilaꞌo-limalope nara reme nusatetu-ikutemaꞌ a mai, ma Bibi-lopo Anaꞌ a, rita hata ria boe.\x + \xo 14:10 \xt Yesaya 51:17; Tutui Masososaꞌ 19:24; Yeskial 38:22\x* \v 11 Eꞌetu dedea na, basa lahenda fo soko banda ria no patung na, do sipo ra ria ee-dededen, neuꞌ ko ara hapu eese-rurumuꞌ manabasa taaꞌ leo naꞌ a. Masuꞌ neme sira doidoso nara mai, kalua hatu-leledon ta namaetun fa.\x + \xo 14:11 \xt Yesaya 34:10\x* \p \v 12-13 De, basa sira sosoa na nae, Manetualain lahenda nara muste nenene ratalolole Ria pareta Na, ramahere raroo Yesus, ma bosoꞌ heoꞌ. \p Basa boe ma, au amanene haraoeꞌ esa neme lalai mai, nafada au nae, “Yohanis! O muste duiꞌ leo iaꞌ: Mulai besaꞌ ia, maneniko mate lahenda fo ramahere Ramatua Yesus, sona raua-ranale ran seli.” \p Basa de, Manetualain Dula-dale Malalao-malalafu Na nataa nae, “Tebe! Neuꞌ ko ara raua-ranale matetuꞌ! Huu fo ara hapu doidoso nai dae-bafoꞌ a, tehuu ranenete tuka raroo Ramatuaꞌ a. De neuꞌ ko Ramatuaꞌ a balas sira sosota na, ma ara ta doidoso nai nusatetu-ikutemaꞌ a soꞌ.” \s1 Ramatuaꞌ a huhuku Na nai dae-bafoꞌ a sama leoꞌ ledo-fai eꞌetu-oꞌoru \p \v 14 Basa de, au botiꞌ laka ka. Kekeneu te, au ita oa fulaꞌ mahaaꞌ esa, ma lahenda esa natuuꞌ nai oaꞌ ria lain. Lahenda ria nonooꞌ Ana Lahendaꞌ a. Ana pake silaka pareis lilopilas, ma ana homu dope sabit matande esa.\x + \xo 14:14 \xt Daniel 7:13\x* \p \v 15 Basa de, au ita seluꞌ eilaꞌo-limalope fekeꞌ esa neme nusatetu-ikutemaꞌ a, ana kalua neme Ramatuaꞌ a Uma Mamaso Ina Na mai. Ana naloo ma nafada lahenda fo nai oaꞌ a nae, “Pake dope sabit ria, fo mulai etu-oru leo! Huu fo ledo-fai nabubua dae-bafoꞌ a buna-boa nara, losa so.”\x + \xo 14:15 \xt Yoel 3:13\x* \v 16 Boe ma, Lahenda fo natuuꞌ nai oaꞌ a, etu-oru neniꞌ Ria dope sabit na, ma nabubua na dae-bafoꞌ a buna-boan. \p \v 17 Basa de, eilaꞌo-limalope fekeꞌ esa, kalua neme Uma Mamasoꞌ Ina nai nusatetu-ikutemaꞌ a mai bali. Ria homu dope sabit matande esa boe fo sakaꞌ seu ai-boaꞌ. \p \v 18 Basa de, eilaꞌo-limalope fekeꞌ esa, kalua neme mamana hohotu ai nana maboomeniꞌ, nai Uma Mamasoꞌ nai nusatetu-ikutemaꞌ a. Eilaꞌo-limalope ia nonoi-laka na, riꞌ nanea aipilaꞌ nai mamana hohotu ai nana maboomeniꞌ a. Ana naloo ma nadenu eilaꞌo-limalope fo homu dope ria nae, “Pake o dope sabit mi ria, fo muu edi ai-boaꞌ nai dae-bafoꞌ a leo! Huu fo nai naa, ai anggor a boa nara latuꞌ so.” \v 19 Boe ma eilaꞌo-limalope ria lalaeꞌ Ria dope sabit na leo dae-bafoꞌ a neu, fo kero ai anggor a kii nara. Boe ma ana tao anggor boaꞌ ara leo bak heheeꞌ anggor daleꞌ reu. Basa de, ara aai si ela hai ra oe na. Aai anggor boaꞌ nai bak ria daleꞌ, nana riꞌ Ramatuaꞌ a nasa-boliin. \v 20 Bak heheeꞌ ria nai kota a deaꞌ. Faiꞌ fo ara aai anggor boaꞌ ara, daa dodouꞌ faa deaꞌ mai. Daa ria faa sama leoꞌ lee esa, nanaru na kilo natun telu, ma dedema na meter esa seseriꞌ.\f + \fr 14:20 \ft Susura Makamoiꞌ dedea Yunani mana duiꞌ lee ria nanaru na \ft \+it “stadia\+it* rifun esa natun nee (1.600)”, riꞌ kilo natun dua sio hulu nee losa natun telu (296-300km). Ma lee ria dedema na, ara duiꞌ rae, “dedema na sama no dara a tali rapa na”, riꞌ meter esa seseriꞌ. Sira dara nara bau lena dara Rote ra.\f* \x + \xo 14:20 \xt Yesaya 63:3; Nasaꞌedu-Boreuꞌ 1:15; Daebafo Rupa-lole Bebeuꞌ a 19:15\x* \c 15 \s1 Eilaꞌo-limalope hitu reni soe bauinaꞌ hitu leo dae-bafoꞌ a neu \p \v 1 Boe ma au ita hata kahereꞌ esa nai lalai, losa au heran an seli. Eilaꞌo-limalope hitu reme nusatetu-ikutemaꞌ a mai, esaꞌ ko homuꞌ kuasan fo fee soe bauinaꞌ neuꞌ dae-bafoꞌ a. Soe ia ra hitu, nana soe mateꞌe oeꞌ. Maneniko basa sira dadi, sona sosoa na nae, Manetualain dale Na masufun, de Ana ta namanasa no lahenda dae-bafoꞌ a soꞌ. \p \v 2 Boe ma au ita tasiꞌ a pila sama leoꞌ tiroao a nanaepoꞌ no aipilaꞌ. Au ita lahenda dodouꞌ rapadeiꞌ rai tasiꞌ ria suu na boe. Sira nana, lahenda fo ta tuka banda maꞌaaꞌ ria, ta soko neuꞌ patung na, ma ta sipoꞌ ria ee-dededen. Basa si homu hata maliiꞌ sama leoꞌ sasandu, fo ara sipo neme Manetualain mai. \v 3 Ara soda sosodaꞌ neme baꞌi Musa fo riꞌ Manetualain lahenda nadedenu faiꞌ ulu na. Lahenda sira soda sosodaꞌ esa boe, fo io-oa Yesus. Fai a ulu na lahenda raisa Ni, sama leoꞌ lahenda hala bibi-lopo anaꞌ nai Manetualain Uma Mamaso Na, fo tao masufu Ria dale Na. Ara soda rae,\f + \fr 15:3 \ft Musa duiꞌ na sosodaꞌ ria, tepoꞌ fo Ramatuaꞌ a napipipi-nalalaꞌo noo lahenda Israel ara kalua reme Masir mai, sira mamana doidoso na.\f* \q1 “Ami io-oa Manetualain! \q1 Ami soꞌu madedema Ria nade Na! \q2 Nana huu Ramatuaꞌ a kuasa Na, kahere nan seli. \q2 Ma Ramatuaꞌ a kahere Na, talalu heran. \q1 Ramatuaꞌ a pareta basa lahenda nusaꞌ rai dae-bafoꞌ a. \q1 Ramatuaꞌ a dadi Maneꞌ soaneuꞌ basa leo ra rai dae-bafoꞌ a. \q2 Ramatuaꞌ a nonoi-tataon, kahereꞌ nan seli! \q2 Ramatuaꞌ a nonoi-tataon, malole na seli! \q2 Ramatuaꞌ a eno-dalan, roo-tetu!\x + \xo 15:3 \xt Kalua reme Masir 15:1-18\x* \q1 \v 4 Basa lahenda ra soꞌu radedema Ramatuaꞌ a nade Na, \q1 basa lahenda ra io-oa Ramatuaꞌ a malole Na. \q2 Nana huu noi Ramatuaꞌ a riꞌ malalao-malalafuꞌ. \q2 Noi Ria mesaꞌ ana riꞌ ta nanuu salaꞌ fa. \q1 Neuꞌ ko basa lahenda nusaꞌ ara mai doꞌo-tabe Ramatuaꞌ a. \q1 Neuꞌ ko basa leo ra mai hule makasi neuꞌ Ramatuaꞌ a. \q2 Nana huu basa lahenda ra rita Ramatuaꞌ a nonoi-tatao malole Na. \q2 Ma basa lahenda ra bubuluꞌ Ramatuaꞌ a dale Na roo-tetuꞌ.”\x + \xo 15:4 \xt Yeremia 10:7; Sosoda Iꞌio-oꞌoaꞌ ara 86:9\x* \p \v 5 Lahenda sira soda basa, boe ma au ita Ramatuaꞌ a Uma Mamaso Ina Na nai nusatetu-ikutemaꞌ a. Au ita nai Kama Malalao-malalafuꞌ a, tema manapepele na manasoi napepelaꞌ.\x + \xo 15:5 \xt Kalua reme Masir 38:21\x* \v 6 Boe ma au ita eilaꞌo-limalope kahituꞌ fo riꞌ reni soe kahituꞌ sira a. Ara kalua reme Ramatuaꞌ a Uma Mamason ria mai. Ara pake papake fula makadilaꞌ, makamoiꞌ ma rasaa lafa anaꞌ lilopilas teaꞌ. \v 7 Boe ma au ita banda kahereꞌ sira haa, fo riꞌ rai Ramatuaꞌ a kadera manaparetan boboa na a, esa bati bokor lilopilas hitu fee eilaꞌo-limalope sira hitu. Bokor sira hitu esa-esaꞌ ko nana pedaꞌ huhukuꞌ neme Manetualain mai. Ria riꞌ nasoda naroo losa doo na neu. Ana sadia poꞌa nasa-bolii Na leo dae-bafoꞌ a neu. \v 8 Ta doo bea boeꞌ te, Uma Mamasoꞌ a henuꞌ no ai masuꞌ fo kalua neme Manetualain rela-saꞌan ma kuasa na mai. Ta hapu lahenda esa bisa masoꞌ leo naꞌ neu boeꞌ. Eilaꞌo-limalope sira hitu, muste poꞌa rabasa soe kahituꞌ ara leo dae-bafoꞌ a mai, besaꞌ ko lahenda bisa masoꞌ leo naꞌ reu.\x + \xo 15:8 \xt Kalua reme Masir 40:34; 1 Maneꞌ ara 8:10-11; 2 Israel no Yahuda Tutui na 5:13-14; Yesaya 6:4\x* \c 16 \s1 Manetualain nasa-bolii na nana poꞌa leo dae-bafoꞌ a neu \p \v 1 Basa de au amanene haraoeꞌ esa kalua neme Uma Mamasoꞌ a mai, pareta eilaꞌo-limalope sira hitu nae, “Meu leo! Hai meni bokor sira fo poꞌa Ramatuaꞌ a nasa-boliin leo dae-bafoꞌ a neu leo.” \p \v 2 Eilaꞌo-limalope masososaꞌ a namanene leoꞌ na, boe ma ana poꞌa heni ria bokor na isi na leo dae-bafoꞌ a neu. Kekeneu te, soe a laꞌe basa lahenda fo parnaa sipo banda maꞌaaꞌ ria eꞌe-dededen, ma lahenda fo soko neuꞌ ria patung na. Ara hapu bisu puruꞌ nanoso na seli.\x + \xo 16:2 \xt Kalua reme Masir 9:10\x* \p \v 3 Basa boe ma, eilaꞌo-limalope kadua a poꞌa heni ria bokor na isi na leo tasiꞌ a neu. Kekeneu te, tasi oeꞌ a dadi daa, naboo puruꞌ, sama leoꞌ lahenda mana mateꞌ a. Boe ma basa hata masoda rai tasiꞌ daleꞌ, mate basa si. \p \v 4 Basa de, eilaꞌo-limalope katelu a poꞌa ria bokor na isi na leo lee ra, ma oe mataꞌ ara neu. Boe ma basa oe ra dadi daa.\x + \xo 16:4 \xt Kalua reme Masir 7:17-21; Sosoda Iꞌio-oꞌoaꞌ ara 78:44\x* \v 5 Basa de, au amanene eilaꞌo-limalope esa fo riꞌ ana urus basa oe nai dae-bafoꞌ a. Ana io-oa Manetualain nae, \q1 “Oo Ramatuaꞌ! \q1 Ramatuaꞌ a malalao-malalafuꞌ! \q1 Ramatuaꞌ a fo ta parnaa tao salaꞌ! \q2 Ramatuaꞌ a masodaꞌ neme masososa na mai. \q2 Ma Ramatuaꞌ a masodaꞌ losa doo na neu. \q1 Ramatuaꞌ a naetuꞌ dedeaꞌ no matetuꞌ. \q1 Ramatuaꞌ a natetaꞌ huhukuꞌ sona naraa. \q1 \v 6 Lahenda ra ratiti-ranosiꞌ heni \q2 Ramatuaꞌ a lahenda nara daa na. \q1 Ma raisa Ramatuaꞌ a mana nesimata nara. \q1 Huu ria na de Ramatuaꞌ a huku si, naraa no sira nonoi-tataon, \q1 de Ana naseti si fo rinu daa ria.” \p \v 7 Basa ria, boe ma au amanene haraoeꞌ esa kalua neme mei tutunu-hohotuꞌ a mai, nataa nae, \q1 “Tebe! Manetualain riꞌ mana kuasa nan seli. \q1 Tebe! Manetualain riꞌ kahereꞌ nan seli. \q2 Ramatuaꞌ a naetuꞌ dedeaꞌ no matetuꞌ. \q2 Ramatuaꞌ a natetaꞌ huhukuꞌ naraa laꞌe eno na.” \p \v 8 Basa boe ma eilaꞌo-limalope kahaa a poꞌa bokor na isi na leo ledo a neu. Kekeneu te, ledo a nahaa na seli, losaꞌ putu lahenda dae-bafoꞌ ara. \v 9 Basa lahenda dae-bafoꞌ fo putu si a, ara kutuk Manetualain nade Na, nana huu Ana nadenu fo haitua fee si soe ria. Leo mae leoꞌ na, tehuu ta hapu lahenda esa saledale-tuꞌetei na, fo natafali leo Ramatuaꞌ a neu, ela io-oa neuꞌ Ana. \p \v 10 Basa de, eilaꞌo-limalope kalima a poꞌa ria bokor na isin leo banda maꞌaaꞌ ria kadera pareta na neu. Kekeneu te, maꞌiu inaꞌ a napoti na basa lahenda fo soko neuꞌ ana, losaꞌ ara rakemuꞌ nisi nara, ela bisa ranenete doidoso a.\x + \xo 16:10 \xt Kalua reme Masir 10:21\x* \v 11 Sira boe kutuk neuꞌ Manetualain nai nusatetu-ikutemaꞌ a, nana huu hina nara, ranoso ran seli. Leo mae leoꞌ na, tehuu ta hapu esa hahae tatao tadaluꞌ a boeꞌ, fo natafali neu tuka Ramatuaꞌ a. \p \v 12 Basa de, eilaꞌo-limalope kanee a poꞌa ria bokor na isi na leo lee bauinaꞌ Efrat neu. Boe ma lee ria meti tutiꞌ oe na. Basa de ara tao enoꞌ nesiꞌ na, fee maneꞌ ara ma soldadu, fo reme dulu mai a.\x + \xo 16:12 \xt Yesaya 11:15\x* \v 13 Boe ma, au ita nitu makaresiꞌ telu. Rupa nara sama leoꞌ kedeama. Esa kalua neme meke naga ria bafa na mai. Esa kalua neme banda maꞌaaꞌ ria bafa na mai. Ma esa bali kalua neme meke naga ria mana nesimata mapuputaꞌ na bafa na mai. \v 14 Nitu sira telu, ranuu kuasa fo tao tanda heran rupaꞌ ara. Ara mai raneta roo basa maneꞌ nai dae-bafoꞌ a fo rala-haraꞌ, ela faiꞌ esa sona, reu ratati soaꞌ Manetualain mana kuasa bauinaꞌ. Tehuu raheluꞌ raa ledo-fai a, naraa no Manetualain ledo-fain fo riꞌ Ana naeꞌtu memaꞌ neme uluꞌ mai, ela naseki katemaꞌ Ria musunoo nara. \p \v 15-16 Mamanaꞌ nabuaꞌ fo riꞌ neuꞌ ko rabua ela ratatiao a, dedea Ibrani na nae, \it Armagedon\it*. \p Yesus Kristus boe dedea nae, “Mafarereneꞌ matalolole! Kekeneu te, Au mai sama leoꞌ naꞌo, de lahenda ta bubuluꞌ fa. Ua-nale bauinaꞌ neuꞌ lahenda fo ranea ma kao-pake bua-loas. Maneniko Au mai, ana ta maeꞌ fa, nana huu lahenda ta rita ni poꞌiraoꞌ.”\x + \xo 16:15-16 \xt Mateos 24:43-44; Lukas 12:39-40; Daebafo Rupa-lole Bebeuꞌ a 3:3; 2 Maneꞌ ara 23:29; Sakaria 12:11\x* \p \v 17 Basa de eilaꞌo-limalope kahitu a poꞌa ria bokor na isi na leo ani a neu. Boe ma Manetualain dedea namberaina neme kadera mana paretan fo nai Uma Mamasoꞌ a nae, “Basa so! Au nasa-bolii Ki poꞌa heni katemaꞌ asa so!” \p \v 18 Boe ma narela-natata natututiꞌ lii na bau na seli. Dae a natakeko nan seli, fo bei ta parnaa dadi nai dae-bafoꞌ a boe.\x + \xo 16:18 \xt Daebafo Rupa-lole Bebeuꞌ a 8:5; 11:13, 19\x* \v 19 Tepoꞌ ria Manetualain ta nafarene heni kota Babel a tadalu na. Ana pake dae a natakeko kaheren ria, losaꞌ kota kahereꞌ ria hea batin neuꞌ telu. Ana tao leo naꞌ, ela lahenda Babel ara rameda rita Ria nasa-boliin. Kota fekeꞌ fo rai dae-bafoꞌ a hea heni si boe.\x + \xo 16:19 \xt Yesaya 51:17\x* \v 20 Tepoꞌ ria pulu ra tenaꞌ heni asa, ma mopo basa leteꞌ ara boe.\x + \xo 16:20 \xt Daebafo Rupa-lole Bebeuꞌ a 6:14\x* \v 21 Hapu uda es batu kabaꞌuina ara tuda reme lalai mai, de rapanuꞌi ra lahenda dae-bafoꞌ a. Es batu sira, ruma bebera nara losa kilo haa hulu.\f + \fr 16:21 \ft Susura Makamoiꞌ dedea Yunani a mana duiꞌ nae, “bebera na sama noo \ft \+it talenta\+it* esa”. \+it Talenta\+it* esa sona bebera na, riꞌ kilo telu hulu haa losa haa hulu (34-40kg).\f* Huu no uda es ria tao na lahenda dae-bafoꞌ a doidoso, de ara kutuk Manetualain.\x + \xo 16:21 \xt Kalua reme Masir 9:23; Daebafo Rupa-lole Bebeuꞌ a 11:19\x* \c 17 \s1 Manetualain eilaꞌo-limalopen nararaaꞌ kota Babel no ina mana sosoa \p \v 1 Boe ma, eilaꞌo-limalope kahituꞌ mana homu bokor rouꞌ sira, esa mai dedea no au nae, “Maiꞌ ia dei! Au nau atudu o Manetualain huku tao mana sosoa tadaluꞌ inaꞌ ria leoꞌ bea. Ria nana riꞌ kota bauinaꞌ fo ara rafoa ni naneneaꞌ oe dodouꞌ.\x + \xo 17:1 \xt Yeremia 51:13\x* \v 2 Fai a ulu na maneꞌ ara reme basa mamanaꞌ ain mai, hohoke kota ria lahenda nara. Lahenda fekeꞌ ara boe mai rinu mafuꞌ, ma tuka kota ria mana hohoke na.”\x + \xo 17:2 \xt Yesaya 23:17; Yeremia 51:7\x* \p \v 3 Basa de, Manetualain Dula-daleꞌ Na onda neuꞌ au, boe ma eilaꞌo-limalope ria noo au leo mamana lino-nes esa uu. Nai naa au ita inaꞌ esa saꞌe nai banda maꞌaaꞌ pilas makadilaꞌ esa lain. Banda ria nanuu lakaꞌ hitu, ma susuraꞌ sanahulu. Nai ao-ina na katemaꞌ, mana duiꞌ dedea namumulu-namamaeꞌ neuꞌ Manetualain.\x + \xo 17:3 \xt Daebafo Rupa-lole Bebeuꞌ a 13:1\x* \v 4 Inaꞌ ria, pake papake balanau mabeli, rupaꞌ pilas ma pilabarakeoꞌ. Ria papake na aon neniꞌ lilopilas, batu makadilaꞌ mabeli, ma mutiara. Ana homu makotee lilopilas esa nai lima ona na, henuꞌ no anggor. Anggor ria, nana riꞌ ria hohoke na, ma basa hata tadaluꞌ makekeo-makakanu fekeꞌ fo ana tao a.\x + \xo 17:4 \xt Yeremia 51:7\x* \v 5 Nai ria dedei na mana duiꞌ nadeꞌ esa, sosoa-raraan bei nino. Duduiꞌ ria nae leo iaꞌ: \q1 Au ia Babel! \q2 Riꞌ kota fo kahereꞌ nan seli! \q1 Basa tadalu rupaꞌ rai dae-bafoꞌ a, \q2 reme au mai. \q1 Basa mana hohoke rai dae-bafoꞌ a, \q2 raoka-rasamu rai au. \p \v 6 Boe ma au mete neu te, inaꞌ ria mafuꞌ nan seli, nana huu ana ninu Manetualain lahenda nara daa na. Ria sosoa na nae, ana naisa Manetualain lahenda nara, nana huu ara ta hahae rafada lahenda laꞌeneuꞌ Yesus. \p Au ita leoꞌ na, boe ma au oi amakokoaꞌ a, ma heran an seli. \p \v 7 Tehuu eilaꞌo-limalope ria natane au nae, “Ubeaꞌ taon de o moi mamakokoaꞌ a leoꞌ na? Mai, fo au afada o inaꞌ tadaluꞌ ria sosoa-raraan. Leoꞌ na boe banda maꞌaaꞌ laka kahituꞌ susura kasanahuluꞌ fo riꞌ ana saꞌe ni a. \v 8 Fai a ulu na, banda maꞌaa ria nasoda nai dae-bafoꞌ a, tehuu besaꞌ ia neꞌes ana so. Tehuu ta dooꞌ a soꞌ te, ana natafali neme bolo doidoso madema ina ria mai. Tepoꞌ ria, lahenda rai dae-bafoꞌ a ruma nade nara ta manaduiꞌ rai Bibi-lopo Anaꞌ a Susura Na. Susura ria, Manetualain duiꞌ memaꞌ tepoꞌ fo Ana bei ta adu naa dae-bafoꞌ a. Neuꞌ ko lahenda sira rita banda maꞌaaꞌ ria te, roi ramakokoaꞌ a, nana huu ana natafali mai. Tehuu maneniko ana fali mai, sona neuꞌ ko Manetualain tuꞌu heni ni leo aipila balerang manabasa taaꞌ a daleꞌ neu.\x + \xo 17:8 \xt Daniel 7:7; Daebafo Rupa-lole Bebeuꞌ a 11:7; Sosoda Iꞌio-oꞌoaꞌ ara 69:29\x* \p \v 9 Lahenda fo malelaꞌ matetuꞌ a bisa bubuluꞌ hata ia. Banda maꞌaaꞌ ria lakan hitu si, sosoa na nae leteꞌ hitu. Manasosoa ria riꞌ kota Babel a, rafoa nai leteꞌ sira lain. Ma lakaꞌ sira hitu boe sosoa na nae, maneꞌ hitu. \v 10 Neme maneꞌ sira hitu mai mate lima so. Besaꞌ ia esa natuuꞌ homu pareta. Esa bali sona bei ta mai fa. Tehuu maneniko ana mai, sona ana homu pareta adaꞌ noi hate mataꞌ. \v 11 Besaꞌ ia au afada laꞌeneuꞌ banda maꞌaaꞌ fo fai a ulu na nasoda, tehuu besaꞌ ia mate ni so. Fai a ulu na ana masoꞌ nai maneꞌ sira hitu daleꞌ, tehuu neuꞌ ko ana homu seluꞌ pareta fo dadi maneꞌ kafalu a. Neuꞌ ko ria boe nalulutuꞌ. \p \v 12 Susuraꞌ sira sanahulu sosoa na nae maneꞌ sanahulu. Ara bei ta homu pareta. Neuꞌ ko ara sipo kuasa, fo homu pareta sama-sama roo banda maꞌaaꞌ ria, tehuu adaꞌ noi hate mataꞌ.\f + \fr 17:12 \ft Susura Makamoiꞌ dedea Yunani nai ia, bisa nanuu sosoaꞌ dua, riꞌ: 1) noi hate mataꞌ; do 2) noi jam esaꞌ a.\f* \x + \xo 17:12 \xt Daniel 7:24\x* \v 13 Huu fo basa si rala haraꞌ, fo fee sira kuasa na leoꞌ banda maꞌaaꞌ ria neu. \v 14 Maneꞌ sira neuꞌ ko reu ratati soaꞌ Bibi-lopo Anaꞌ ria. Tehuu neuꞌ ko Bibi-lopo Anaꞌ a no lahenda nara raseki basa si. Lahenda mana tuka Bibi-lopo Anaꞌ ria, nana siꞌ lahenda fo Ana teka-here, ma naloo si ela tuka rahere Ni. Neuꞌ ko ara raseki, nana huu Bibi-lopo Anaꞌ ria kahereꞌ nan seli. Adaꞌ noi Ria riꞌ Maneꞌ nai basa maneꞌ ara lain, ma Malaka nai basa malaka ra lain. \p \v 15 Ma oe kadodouꞌ fo naneneaꞌ manasosoa ria, sosoa na nae, lahenda reme basa leo, basa nusaꞌ, ma basa dedeaꞌ fo rai dae-bafoꞌ ia. \v 16 Maneꞌ sira sanahulu, ma banda maꞌaaꞌ ria, neuꞌ ko eteꞌao nara ro inaꞌ mata mamaeꞌ taꞌ ria. Neuꞌ ko ara ralea ra kakao-papaken, ma hata-heton katemaꞌ, fo foa ela ni naholaꞌ neuꞌ na. Ara raa paa na boe. Boe ma ara tuꞌu ao-paa lena na leo aipilaꞌ daleꞌ neu. \v 17 Manetualain riꞌ tataon, de losaꞌ maneꞌ sira sanahulu, basa si rala haraꞌ, fo fee sira kuasa na leo banda maꞌaaꞌ a neu, losaꞌ ana tao nalulutuꞌ inaꞌ ria. No ria na, Manetualain nanae Na neuꞌ ko basan dadi. \p \v 18 Manasosoa fo o mita ni a, nana riꞌ kota kahereꞌ fo pareta basa maneꞌ nai dae-bafoꞌ a.” \c 18 \s1 Manetualain eilaꞌo-limalopen tui kota Babel a hehea heni na \p \v 1 Basa ria boe ma, au ita eilaꞌo-limalope feken esa neme nusatetu-ikutemaꞌ a mai bali. Ana nanuu kuasa ma makaledo na kahereꞌ nan seli losa tao naa dae-bafoꞌ a makaleledon. \v 2 Ana nafada nambera nae, \q1 “Hea neu so! Hea neu so! Kota Babel a hea neu so! \q1 Tuꞌu neu so! Tuꞌu neu so! Kota kahereꞌ ria tuꞌu neu so! \q2 Ana dadi neuꞌ nitu ra mamana leleon so. \q2 Ana dadi neuꞌ dula-dale tadaluꞌ ara nusa-namon so. \q2 Ana dadi neuꞌ basa manupui mana nanaa poporaꞌ ma banda mates ara mamana nabua nara so. \q2 Ana dadi neuꞌ basa banda tadaluꞌ ara oka nara so.\x + \xo 18:2 \xt Yesaya 21:9; Yeremia 51:8; Daebafo Rupa-lole Bebeuꞌ a 14:8; Yesaya 13:21; Yeremia 50:39\x* \q1 \v 3 Ana hea neu, nana huu basa lahenda nusaꞌ rai dae-bafoꞌ a, \q2 mai rinu mafuꞌ neme ria anggor na mai. \q1 Ana tuꞌu neu, nana huu basa leo fo rai dae-bafoꞌ a, \q2 mai hohoke kota ria lahenda nara. \q1 Maneꞌ reme basa nusaꞌ ara, \q2 mai hohoke rai na. \q1 Lahenda papalele remeꞌ basa bendar ara, \q2 mai raseꞌo losaꞌ ara ramasuꞌi so. \q3 Huu no kota ria sama leoꞌ inaꞌ fo riꞌ nahiiꞌ asa basa lole-napuꞌ a. \q3 Huu no kota ria sama leoꞌ manasosoa fo riꞌ nahiiꞌ saka basa mina-malada.”\x + \xo 18:3 \xt Yesaya 23:17; Yeremia 51:7\x* \p \v 4 Basa de au amanene seluꞌ haraoe fekeꞌ esa naloo neme lalai mai nae, \q1 “Ae! Basa Au lahenda kara emin! \q1 Malai kalua meme naꞌ mai leo! \q1 Foa ela kota ria leo! \q2 Bosoꞌ tao tuka kota ria lahenda nara tadalun, \q2 ela bosoꞌ hapu sira huhuku-lalaken boe.\x + \xo 18:4 \xt Yesaya 48:20; Yeremia 50:8; 51:6, 45\x* \q1 \v 5 Huu no sira tadalu nara \q2 dodouꞌ nan seli so. \q1 Ma sira sala-sikon \q2 natutuleꞌ losa lalai so. \q1 Besaꞌ ia, Manetualain ta nafarene heni \q2 sira eno masoda tadalun ria. \q1 Besaꞌ ia, Manetualain sadia \q2 fo sakaꞌ huku si.\x + \xo 18:5 \xt Tutui Masososaꞌ 18:20-21; Yeremia 51:9\x* \q1 \v 6 De emi muste balas sira tadalu nara, \q2 sama leoꞌ ara tao tadaluꞌ neuꞌ lahenda fekeꞌ ara. \q1 Tehuu emi muste balas sira, \q2 losaꞌ laiꞌ dua. \q1 Fai a ulu na ara tipu-dai lahenda, \q2 fo rinu anggor doidoso, neme sira makotee lilopilas na mai. \q1 Tehuu besaꞌ ia sira siꞌ muste rinu \q2 anggor doidosa ria, losa laiꞌ dua.\x + \xo 18:6 \xt Sosoda Iꞌio-oꞌoaꞌ ara 137:8; Yeremia 50:29\x* \q1 \v 7 Sira tao ao nara kahereꞌ. \q1 Ma soꞌu radedema ao nara. \q2 Ara rahiiꞌ rasoda adaꞌ noi nai lole-napuꞌ. \q2 Ara rahiiꞌ adaꞌ noi mina-malada. \q1 Huu ria na de, ara muste hapu susa bauinaꞌ. \q1 De ara muste rasoda nai doidoso a. \q1 Fai a ulu na ara dedea koaoꞌ sama leoꞌ manasosoa ria rae, \q2 ‘Au ia, ina maneꞌ! \q2 Neuꞌ ko au ta dadi ina-falu! \q2 Neuꞌ ko au ta dola. \q2 Neuꞌ ko au ta pake papake keoꞌ fa.’ \q1 \v 8 Ara dedea rae leoꞌ na losaꞌ Manetualain namanasa no si. \q1 Losaꞌ Manetualain nau huku si. \q2 Neuꞌ ko noi nai faiꞌ esa dalen, \q3 ara ramalaa ran seli, \q3 ara rasaedu-boreu, \q3 ma sira boe mopo-mate. \q2 Losaꞌ lahenda ra tuꞌu si leo aipilaꞌ daleꞌ reu. \q2 Losaꞌ aipilaꞌ a naa heni popora nara. \q1 Huu fo Ramatuaꞌ mana kuasa bauinaꞌ a, riꞌ naonda huhukuꞌ ia. \q1 Ma Ramatuaꞌ kahere bauinaꞌ a, riꞌ naetuꞌ dedeaꞌ ia.\x + \xo 18:8 \xt Yesaya 47:7-9\x* \q1 \v 9 Fai a ulu na maneꞌ ara mai \q2 hohoke kota ria lahenda nara, \q2 ma rasoda hapu-dai rai na. \q1 Neuꞌ ko ara rita masuꞌ fo neme aipilaꞌ ria mai, \q1 neuꞌ ko ara bubuluꞌ rae aipilaꞌ a naa heni basa kota ria. \q1 Boe ma ara dola ni. \q1 \v 10 Boe ma ao-ina nara maninis a rita lahenda sira doidoso nara. \q2 Tehuu ara raparani rapadei adaꞌ dooꞌ a. \q2 Ma ara raparani mete adaꞌ noi reme naaꞌ mai. \q1 Boe ma ara dedea rae, \q2 ‘Adoo! Kasian Babel e! \q2 Adoo! Kasian kota kahereꞌ on! \q2 Huu fo noi jam esaꞌ a dalen, o hapu huhukuꞌ. \q2 Huu fo noi hate mataꞌ, o malulutuꞌ so.’\x + \xo 18:10 \xt Yeskial 26:16-17\x* \q1 \v 11 Lahenda fo fai a ulu na reme basa mamanaꞌ ara mai fo papalele rai naa, ramanene leoꞌ na, \q2 boe ma ara dola, \q2 Huu fo ta hapu lahenda esa, \q3 nau reu asa sira hata-heton boeꞌ.\x + \xo 18:11 \xt Yeskial 27:31, 36\x* \q2 \v 12 Ta hapu esa nau neu asa \q3 sira bua-loa ao lilopilas, lilofula nara, \q3 batu makadilaꞌ, do mutiara nara. \q2 Ta hapu esa nau neu asa \q3 sira tema lenan, tema sutra, \q3 do, tema balanau fekeꞌ ara fo pilas do pilabarakeoꞌ nara. \q2 Ta hapu esa nau neu asa \q3 sira hata-heton neme ai nana maboomeniꞌ, gading madudulaꞌ, \q3 do ai madudulaꞌ fekeꞌ ara. \q2 Ta hapu esa nau neu asa \q3 sira hata-heton neme riti, besi, do batu marmar. \q2 \v 13 Ta hapu esa nau neu asa \q3 sira ai maꞌeen, do ai rou maꞌee rupa nara. \q2 Ta hapu esa nau neu asa \q3 sira ainana maboomenin, do mina maboomeni rupa nara. \q2 Ta hapu esa nau neu asa \q3 sira oe anggor, mina saitun, \q3 uuꞌ, do hade gandum. \q2 Ta hapu esa nau neu asa \q3 sira sapin, bibi-lopon, do dara nara. \q2 Ta hapu esa nau neu asa \q3 sira kareta nara, \q3 do, sira ata nara.\x + \xo 18:13 \xt Yeskial 27:12, 13, 22\x* \q1 \v 14 Neuꞌ ko lahenda papalele ra rasaledale rae, \q2 ‘Adoo Babel e! \q2 Adoo kota kahere on! \q3 O hata-heto lole-napum fo o lahenda mara rahiiꞌ raan seli a, \q3 taꞌa so. \q2 Mopo basa si so, losaꞌ ara dadi reuꞌ lahenda manatoꞌa-manataaꞌ, \q3 losaꞌ toꞌa-taa ran seli.’ \q1 \v 15 Fai a ulu na, lahenda papalele sira ramasuꞌi, nana huu kota manasosoa ria. \q2 Tehuu besaꞌ ia ara rasaledale ta etu-basan fa. \q3 Ara biiꞌ mamateꞌ, \q3 rita kota ria lahenda nara doidoso na. \q2 Sira ao-ina nara maninis raan seli, \q3 rita sira huhukun ria. \q2 Tehuu ara raparani noi mete reme dooꞌ a mai. \q2 Ara raparani rapadei adaꞌ naaꞌ. \q1 \v 16 Boe ma ara dedea rae, \q2 ‘Adoo! Kasian Babel! \q3 Adoo! Kasian kota kahereꞌ on!\x + \xo 18:16 \xt Yeskial 27:31, 36\x* \q2 Fai a ulu na o lahenda mara pake papake balanauꞌ pilas, ma pilabarakeoꞌ, \q3 neme tema mabeli a mai. \q2 Fai a ulu na o lahenda mara papake ao nara reniꞌ lilopilas, mutiara, \q3 ma batu makadilaꞌ mabeli. \q2 \v 17 Tehuu noi jam esaꞌ a dalen, \q3 o bua-loam taꞌa so. \q2 Adaꞌ noi hate mataꞌ, \q3 o suꞌi-bete mara mopo basa si!” \q1 Fai a ulu na ofaai ra kapatein ara ro mataroos ara \q2 saꞌe ofaai reu-mai reme kota ria mai. \q2 Tehuu besaꞌ ia, ara nafu rahaniꞌ dooꞌ a. \q2 Ma besaꞌ ia, ara raparani mete noi reme dooꞌ a mai.\x + \xo 18:17 \xt Yesaya 23:14; Yeskial 27:26-30\x* \q1 \v 18 Ara ranilu masuꞌ fo kalua neme aipilaꞌ ria mai. \q2 Boe ma ara bubulu rae, aipilaꞌ a naa heni ni so. \q1 Boe ma ara rasaledale rae, \q2 ‘Adoo kasian! Ta hapu kota fekeꞌ \q3 kahereꞌ sama leoꞌ Babel soꞌ. \q2 Adoo kasian! Ta hapu kota fekeꞌ, \q3 malole na sama leoꞌ ria soꞌ.’\x + \xo 18:18 \xt Yeskial 27:32\x* \q1 \v 19 Ara huru afu fo tao neuꞌ laka nara \q2 nana huu sira dale nara susa. \q2 Ara rasaedu-boreu, \q3 nana huu dale nara ralulutuꞌ. \q1 Boe ma ara dedea rae, \q2 ‘Adoo! Kasian Babel! \q3 Adoo! Kasian kota kahereꞌ on! \q2 Ami saꞌe ofaꞌ meu-mai, meni bua-loas fee o, \q3 losaꞌ ami boe mamasuꞌi. \q2 Ami fua meni o hata-num \q3 losaꞌ ami boe masoda nai lole-napuꞌ a. \q2 Tehuu adaꞌ noi jam esaꞌ a dalen, \q3 basa sira mopoꞌ asa. \q2 Adaꞌ noi hate mataꞌ, \q3 basa sira, ralulutuꞌ heni si.’\x + \xo 18:19 \xt Yeskial 27:30-34\x* \p \v 20 Boe ma, haraoeꞌ ria dedea tamba nae, \q1 ‘Ae, emi fo leo nai nusatetu-ikutemaꞌ a! \q2 Ta parlu emi dale hedi soꞌ. \q1 Ae, Ramatuaꞌ a lahendan emin! \q2 Ta parlu emi susa soꞌ. \q1 Ae, Ramatuaꞌ a lahenda nadedenu nara! \q2 Ela leoꞌ bea na emi mamahoꞌo-matadale. \q1 Ae, Ramatuaꞌ a mana nesimata nara! \q2 Ela leoꞌ bea na emi mamahoꞌo. \q1 Fai a ulu na, Babel tao nasususaꞌ emi, \q1 kota ria ese-rumu emi, \q2 de emi doidoso. \q2 Tehuu besaꞌ ia, Ramatuaꞌ a balas kota ria tadalu na.’ ”\x + \xo 18:20 \xt Tui Seluꞌ Laꞌe Neuꞌ Eno Sodaꞌ a 32:43; Yeremia 51:48\x* \p \v 21 Basa ria boe ma, au ita eilaꞌo-limalope baraꞌai inaꞌ esa neme nusatetu-ikutemaꞌ a mai. Ana mai soꞌu na batu esa, bau lahenda a. Basa de ana tuꞌu batu ria leo tasiꞌ daleꞌ neu. Ana nafada nae, \q1 “Neuꞌ ko ara tao ralulutuꞌ Babel leoꞌ na boe. \q2 Neuꞌ ko ara tao ramopo kota kahereꞌ ria leoꞌ na boe.\x + \xo 18:21 \xt Yeremia 51:63-64; Yeskial 26:21\x* \q1 \v 22 Ta hapu lahenda, \q2 naminaꞌ hata maliiꞌ nai kota ria. \q1 Ta hapu lahenda, \q2 namanene sasandu, gitar, suling, \q3 ma fufuuꞌ a lii na nai kota ria soꞌ. \q1 Ta hapu tukan, \q2 noi ria nonoi na soꞌ. \q1 Ta hapu lahenda, \q2 napau hade nai kota ria soꞌ.\x + \xo 18:22 \xt Yeskial 26:13; Yesaya 24:8\x* \q1 \v 23 Ta hapu lahenda, \q2 dede dededeꞌ nai kota ria soꞌ. \q1 Ta hapu lahenda, \q2 tao feta kakabiꞌ nai naa soꞌ. \q1 Fai a ulu na, kota ria mana maseꞌo do mana asa nara, \q2 ramasuꞌi ran seli. \q1 Fai a ulu na, Babel lahenda papalele nara, \q2 rasoda nai lole-napu dae-bafoꞌ a. \q1 Tehuu, ara pake malela maiu-mahatuꞌ, \q2 fo tipu-dai lahenda rai dae-bafoꞌ a. \q1 Ara pake malelaꞌ siura a, \q1 fo rapuputaꞌ lahenda dae-bafoꞌ a.\x + \xo 18:23 \xt Yeremia 7:34; 25:10\x* \q1 \v 24 Babel hapu huhuku mabera ia, \q2 nana huu ana naisa Ramatuaꞌ a mana nesimata nara. \q1 Kota kahereꞌ ria nalulutuꞌ, \q2 nana huu, ana ese-rumu naisa Ramatuaꞌ a lahenda nara. \q1 Ara raisa Ramatuaꞌ a lahendan ruma rai mamana fekeꞌ boe. \q2 Tehuu, Babel riꞌ muste lepa-nasaa katemaꞌ salaꞌ sira. \q2 Kota kahereꞌ ria riꞌ muste lepa na natataaꞌ ria.”\x + \xo 18:24 \xt Yeremia 51:49\x* \c 19 \s1 Manasoda ra soda rai nusatetu-ikutemaꞌ a \p \v 1 Eilaꞌo-limalope ria dedea basa nae leoꞌ na, boe ma au amanene haraoe malole nonooꞌ leo manasoda dodouꞌ, soda rai nusatetu-ikutemaꞌ a. Ara soda rae, \q1 “Haleluya! Haleluya! \q2 Ita io-oa ita Manetualain na, \q3 nana huu Ria kahereꞌ nan seli. \q1 Haleluya! Haleluya! \q2 Ita io-oa ita Manetualain na, \q3 nana huu Ria mana kuasa bauinaꞌ. \q1 Ramatuaꞌ a riꞌ soi-tefa na ita, \q2 teme sala-siko a mai. \q1 Ramatuaꞌ a riꞌ tao natalolole ita, \q2 teme ita masoda peko-paki na mai. \q1 \v 2 Ita io-oa Manetualain, \q2 nana huu Ria riꞌ naetuꞌ dedeaꞌ no matetuꞌ. \q1 Ita io-oa Manetualain, \q2 nana huu Ana natetaꞌ huhukuꞌ sona beibeberaꞌ. \q1 Ramatuaꞌ a fee huhukuꞌ neuꞌ inaꞌ manasosoa ria so, \q2 nana huu ana soa fufudi-leleꞌo lahenda rai dae-bafoꞌ ia, \q3 ela roo ni hohoke, \q3 ma tuka ria tadalu na. \q1 Ramatuaꞌ a balas inaꞌ ria tadalu na, \q2 nana huu ana naisa \q3 Ramatuaꞌ a lahenda nadedenu nara.”\x + \xo 19:2 \xt Tui Seluꞌ Laꞌe Neuꞌ Eno Sodaꞌ a 32:43; 2 Maneꞌ ara 9:7\x* \p \v 3 Basa ria boe ma, ara soda sosoda fekeꞌ nai nusatetu-ikutemaꞌ a bali rae, \q1 “Haleluya! Io-oa Ramatuaꞌ a! \q1 Haleluya! Soꞌu madedema Ria nade Na! \q2 Nana huu aipilaꞌ fo riꞌ naa heni inaꞌ ria popora na a, \q3 masu na ae naroo ta pake hahaeꞌ fa. \q1 Ma aipilaꞌ fo riꞌ naa heni kota kahereꞌ ria, \q2 masu na ae naroo ta etu-basan fa.”\x + \xo 19:3 \xt Yesaya 34:10\x* \p \v 4 Basa boe ma, ketua kadua hulu haaꞌ sira roo banda kahereꞌ kahaaꞌ ara sundaꞌ undulaka nara, fo doꞌo-tabe rasare leo Manetualain kadera manapareta na reu. Ara fee hada-horomata neuꞌ Ana rae, \q1 “Tebe! Mai ita io-oa Manetualain! \q1 Haleluya! Mai ita soꞌu tadedema Ria nade Na!” \s1 Bibi-lopo Anaꞌ a feta kakabi na \p \v 5 Basa de, au amanene haraoeꞌ esa neme kadera manapareta ria mai bali nae, \q1 “Ae, Manetualain lahenda nadedenu nara! \q2 Ae, Manetualain ana nara! \q1 Mai, fo ita soꞌu tadedema Manetualain nade Na. \q2 Aana-bauinaꞌ basan mai fo io-oa Ni.”\x + \xo 19:5 \xt Sosoda Iꞌio-oꞌoaꞌ ara 115:13\x* \p \v 6 Basa boe ma au amanene nonooꞌ leo lahenda dodouꞌ dedearaon ara. Sira haraoe nara lii na bauinaꞌ a sama leoꞌ oe manariridoꞌ a, ma narulu sama leoꞌ natata natututiꞌ. Ara dedea rae, \q1 “Haleluya! Ami io-oa Manetualain. \q2 Haleluya! Ami soꞌu madedema Ria nade Na. \q1 Nana huu Ria, mana kuasa bauinaꞌ. \q2 Ma Ria riꞌ pareta basa-basan.\x + \xo 19:6 \xt Yeskial 1:24; Sosoda Iꞌio-oꞌoaꞌ ara 93:1; 97:1; 99:1\x* \q1 \v 7 Besaꞌ ia, ita tamahoꞌo-tatadale. \q2 Ita io-oa Ni, \q2 nana huu Bibi-lopo Anaꞌ a fai kakabi Na losa so. \q1 Ita soꞌu tadedema Ria nade Na, \q2 nana huu Bibi-lopo Anaꞌ baroit Na manasadiaꞌ so. \q1 \v 8 Manetualain fee ni pake bua-loas kakabiꞌ neme tema balanauꞌ a mai. \q2 Manetualain fee ni papake fula makadilaꞌ so.” \p (Papake fula makadilaꞌ ria, riꞌ Manetualain lahenda nara nonoi-tatao malolen.) \p \v 9 Boe ma eilaꞌo-limalope ria nafada au nae, “Yohanis! O muste duiꞌ leo iaꞌ: \q1 ‘Basa lahenda fo hapu nalooꞌ leo Bibi-lopo Anaꞌ a feta kakabi Na mai a, neuꞌ ko raua-ranale matetuꞌ!’ ” \p Eilaꞌo-limalope ria tuti seluꞌ dedea na nae, “Manetualain Dedea-nafadan, memaꞌ tebe!”\x + \xo 19:9 \xt Mateos 22:2-3\x* \p \v 10 Boe ma au sundaꞌ undulaka ka fo nau doꞌo-tabe eilaꞌo-limalope ria. Tehuu ana nasaꞌai au nae, “O bosoꞌ doꞌo-tabe au! Huu fo au boe Ramatuaꞌ a lahenda nadedenun sama leoꞌ o, ma o toranoo mara siꞌ rafada lahenda laꞌeneuꞌ Yesus. Mana nesimata fo rafada Manetualain hehelu-barataan, basa-basan ratudu neuꞌ Yesus fo ela lahenda ra doꞌo-tabe Ni. Huu fo Ramatuaꞌ a Dula-dale Na hihii-nanaun leo naꞌ. De, bosoꞌ doꞌo-tabe au, tehuu doꞌo-tabe noi neuꞌ Manetualain!” \s1 Ramatua Yesus mai, saꞌe dara fulaꞌ \p \v 11 Basa de au botiꞌ laka ka te, au ita nusatetu-ikutemaꞌ a nanasoiꞌ. Kekeneu te, au ita dara fulaꞌ esa kalua mai. Lahenda fo saꞌe nai dara ria lain a, nade, “Lahenda fo ta Nafarene heni Hehelu Na” ma “Lahenda Roo-tetuꞌ”. Fai fo Ana naetuꞌ dedeaꞌ, Ana naetuꞌ tuka matetu na. Maneniko Ana neu natati, Ana neu noo dale roo-tetuꞌ.\x + \xo 19:11 \xt Yeskial 1:1; Sosoda Iꞌio-oꞌoaꞌ ara 96:13; Yesaya 11:4\x* \v 12 Ria mata na nahaa sama leoꞌ aipilaꞌ. Ana pake silaka maneꞌ dodouꞌ nai laka Na. Ria nade na manaduiꞌ nai ao-ina na, tehuu adaꞌ noi Ria mesaꞌ ana riꞌ bubuluꞌ nadeꞌ ria sosoa na.\x + \xo 19:12 \xt Daniel 10:6\x* \v 13 Ria kakao-papaken, nana maboroꞌ nai daa. Lahenda hule Ni sona rae, “Manetualain Hara-dasin”. \v 14 Au ita soldadu ra reme nusatetu-ikutemaꞌ a, saꞌe dara fulaꞌ fo mai tuka Ni. Basa si pake papake fula makamoiꞌ boe. \v 15 Tafaꞌ matande esa kalua neme Ria bafa na mai boe. Ana pake tafaꞌ ria, fo neu natati soaꞌ basa lahenda nusaꞌ rai dae-bafoꞌ a, losaꞌ Ana naseki si. Boe ma Ana dadi neuꞌ sira Mane na. Ana pareta si no baraꞌaiꞌ, losaꞌ rameda rita Ramatuaꞌ mana kuasa a nasa-boliin, sama leoꞌ lahenda aai rasosopuꞌ anggor ela hee heni oe na.\x + \xo 19:15 \xt Sosoda Iꞌio-oꞌoaꞌ ara 2:9; Yesaya 63:3; Yoel 3:13; Daebafo Rupa-lole Bebeuꞌ a 14:20\x* \p \v 16 Nai Lahenda ria papake Na, ma nai Ria puu Na, manaduiꞌ nae leo iaꞌ: \q2 Maneꞌ nai basa maneꞌ ara \q2 Ramatuaꞌ nai basa ramatuaꞌ ara lain. \s2 Ramatua Yesus naseki banda maꞌaaꞌ no soldadu nara \p \v 17 Basa ria de, au ita eilaꞌo-limalope esa neme nusatetu-ikutemaꞌ a mai, napadei nai ledo a lain. Boe ma ana naloo basa manupuiꞌ mana naa poporaꞌ fo riꞌ laa ramemetoꞌ rai lalai nae, “Maiꞌ fo emi basa mabubua nai ia leo, ela mia Manetualain feta bau-ina Na! \v 18 Emi bole mia basa lahenda mana mateꞌ ara paa nara: siꞌ maneꞌ ara, malaka soldadu ra, ma soldadu ra. Emi bole mia dara ra ro soldadu fo saꞌe rai dara sira a paa nara. Emi bole mia ata, do ta ata fa, do lahenda aanaꞌ, do lahenda bauinaꞌ ara paa nara. Eetu dedea na, emi bole mia sira basa paa nara.”\x + \xo 19:18 \xt Yeskial 39:17-20\x* \p \v 19 Boe ma au ita banda maꞌaa fo fai a ulu na kalua neme tasiꞌ a mai a. Ana neu dedearaoꞌ no basa maneꞌ rai dae-bafoꞌ a ro soldadu nara, fo reu ratati soaꞌ Lahenda manasaꞌe dara fulaꞌ ria, sama-sama no Ria soldadu nara reme nusatetu-ikutemaꞌ a mai. \v 20 Tehuu Lahenda manasaꞌe dara fulaꞌ ria, hopu na banda maꞌaaꞌ a no mana nesimata mapuputan, fo riꞌ fai a ulu na tao tanda heran rupaꞌ ara, ela napuputaꞌ lahenda fo sipoꞌ banda maꞌaaꞌ ria ee-dededen, ma soko neuꞌ ria patung na. Tehuu besaꞌ ia, Lahenda manasaꞌe dara fulaꞌ ria, neu tuꞌu heni banda maꞌaaꞌ ria no mana nesimata na leo tasi aipila balerang manabasa taaꞌ a neu.\x + \xo 19:20 \xt Daebafo Rupa-lole Bebeuꞌ a 13:1-18\x* \v 21 Basa de, Lahenda manasaꞌe dara ria, neu naisa soldadu fekeꞌ sira, neniꞌ Ria tafan fo kalua neme bafa Na mai a. Basa boe ma manupui mana naa poporaꞌ ara mai raa heni katemaꞌ poporaꞌ sira. \c 20 \s1 Ara heke meke naga a reniꞌ rante losa teuꞌ rifun esa \p \v 1 Basa boe ma au ita eilaꞌo-limalope esa onda neme lalai mai. Ana homu rante bauinaꞌ esa, ma homu boloꞌ doidoso mademaina koe na. \v 2 Basa de ana neu hopu na meke naga, fo riꞌ hulen sona rae nitu ra malaka na. Ria riꞌ napuputaꞌ lahenda neme fai a ulu na mai. Eilaꞌo-limalope ria heke na meke naga a neniꞌ rante, fo saka neu enan nai boloꞌ ria daleꞌ losa teuꞌ rifun esa.\x + \xo 20:2 \xt Tutui Masososaꞌ 3:1\x* \v 3 Boe ma eilaꞌo-limalope ria rua meke naga a leo bolo doidoso ria daleꞌ neu. Basa de ana segel naisaꞌ boloꞌ ria lelesu na, fo ela ena meke naga a neuꞌ na, losaꞌ basa teuꞌ rifun esa. No ria na, meke naga ria ta bisa napuputaꞌ basa lahenda nusaꞌ rai dae-bafoꞌ a losa teuꞌ rifun esa. Basa ria, besaꞌ ko poꞌi ni, tehuu adaꞌ noi hate mataꞌ. \p \v 4 Boe ma au ita kadera manapareta dodouinaꞌ, ma lahenda ratuuꞌ rai lain. Manetualain soꞌu naa si fo dadi mana ee dedeaꞌ. Sira nana siꞌ lahenda fo fai a ulu na reu tui-beka laꞌeneuꞌ Yesus Tutui Malole Na, ma Manetualain Hara-dasin, losaꞌ lahenda raisa si. Sira ta soko neuꞌ banda maꞌaaꞌ ria noo ria patung na. Sira boe ta nau sipoꞌ banda maꞌaaꞌ ria ee-dededen, nai sira dedein do lima nara. Raisa si, tehuu Manetualain fee si rasoda seluꞌ, fo ela ara homu pareta sama-sama roo Kristus losa teuꞌ rifun esa.\x + \xo 20:4 \xt Daniel 7:9, 22\x* \v 5-6 No ria na ara dadi reuꞌ lahenda masososaꞌ fo Manetualain fee si rasoda seluꞌ. De ara raua-ranale matetuꞌ, huu fo sira dadi reuꞌ Manetualain lahendan so. Sira ta nanatuꞌu heniꞌ leo mamana doidoso ria reu, de ta rameda rita mamate kadua a. Sira dadi sama leoꞌ malaka agama fo ralalau Manetualain ma Kristus. Ma sira boe homu pareta sama-sama roo Kristus losa teuꞌ rifun esa. \p Tehuu, lahenda mana mate fekeꞌ ara, muste rahani losa teuꞌ rifun esa, besaꞌ ko Manetualain fee si rasoda seluꞌ. \s1 Ara tuꞌu nitu ra malaka na leo tasi aipilaꞌ neu \p \v 7 Neuꞌ ko basa teu rifu kaesaꞌ ria te, Ramatuaꞌ a nadenu fo poꞌi meke naga a neme bolo doidoso ria mai. \v 8 Boe ma ana neu napuputaꞌ basa lahenda nusaꞌ reme basa mamanaꞌ nai dae-bafoꞌ ia, fo riꞌ hule rae, Gog no Magog. Neuꞌ ko ana nabubua naa sira lahenda nara fo reu ratati. Sira dedesi na, sama leoꞌ soroaeꞌ nai tasiꞌ a suu na.\x + \xo 20:8 \xt Yeskial 7:2; 38:2, 9, 15\x* \v 9 Boe ma Gog no Magog soldadu nara, baris losa dae-bafoꞌ a buku nara. Ara eo ra Ramatuaꞌ a kota susue Na, ma Ria lahenda nara. Tehuu, Ramatuaꞌ a naonda aipilaꞌ neme lalai mai, de naa heni katemaꞌ soldadu sira. \v 10 Boe ma Ramatuaꞌ a lahenda nara homu raa nitu ra malakan, fo riꞌ rae Iblis, manatipu-manadai lahendaꞌ. De, ara tuꞌu ni leo tasi aipila balerang manabasa taaꞌ a daleꞌ neu. Neuꞌ ko, ria nanaenaꞌ nai naa sama-sama noo banda maꞌaaꞌ a, ma ria mana nesimata mapuputa na. Nai naa, ara hapu eese-rurumuꞌ ma doidoso raroo hatu-leledon, losa doo na neu. \s1 Manetualain naetuꞌ basa lahenda ra dedean \p \v 11 Boe ma au ita kadera manapareta fulaꞌ bauinaꞌ esa. Ma Manetualain natuuꞌ nai kadera ria lain. Kekeneu te, dae-bafoꞌ a no lalai mopoꞌ asa, losaꞌ ta nananitaꞌ soꞌ. \v 12 Basa de, au ita lahenda mana mateꞌ ara. Sira basa aana-bauinaꞌ rapadei rasare leo kadera mana pareta ria reu. Boe ma eilaꞌo-limalope reme nusatetu-ikutemaꞌ a mai, buka susuraꞌ fo riꞌ manaduiꞌ lahenda dae-bafoꞌ a nonoi-tataon katemaꞌ. Basa de, ara buka seluꞌ susura fekeꞌ esa, riꞌ susuraꞌ fo manaduiꞌ nadeꞌ neme lahenda fo neuꞌ ko rasoda roo Manetualain losa doo na neu. Boe ma Ana naetuꞌ lahenda mana mateꞌ ara dedean, tuka sira esa-esaꞌ ko nonoi-tataon, sama leoꞌ manaduiꞌ nai susuraꞌ sira daleꞌ.\x + \xo 20:12 \xt Daniel 7:9-10\x* \v 13 Basa lahenda mana mateꞌ ara mai fo rapadei rasare raa kadera mana pareta ria. Sira nana siꞌ, basa lehenda fo parnaa mate, leo mae rai madaꞌ lain, do rai tasiꞌ a. Manetualain naetuꞌ sira esa-esa dedean, tuka nonoi-tatao nara. \v 14 Basa ria boe ma, Manetualain tuꞌu heni Mamates a leo tasi aipilaꞌ manabasa taaꞌ a daleꞌ neu. Ana tuꞌu heni Mamanaꞌ Lahenda Mana Mateꞌ a, leo tasi aipilaꞌ ria neu boe. Huu fo tasi aipilaꞌ ria, nana mamanaꞌ mamate kadua. \v 15 Lahenda fo nade nara ta manaduiꞌ nai susuraꞌ ria daleꞌ, nanatuꞌu heniꞌ leo tasi aipilaꞌ manabasa taaꞌ ria reu boe. Huu fo susuraꞌ ria manaduiꞌ noi nade neme lahenda fo ara hapu soda-mole manabasa taaꞌ. \c 21 \s1 Yohanis nita lalai ma dae-bafo rupa bebeuꞌ \p \v 1 Basa de au ita lalai rupa bebeuꞌ ma dae-bafoꞌ rupa bebeuꞌ, huu fo lalai paraaꞌ ma dae-bafoꞌ paraaꞌ a mopo si so. Tasiꞌ a boe neꞌes ana so.\x + \xo 21:1 \xt Yesaya 65:17; 66:22; 2 Petrus 3:13\x* \v 2 Boe ma au ita Manetualain kota malalao-malalafu Na, riꞌ Yerusalem Bebeuꞌ, onda neme nusatetu-ikutemaꞌ a mai. Kota ria nanasadia so, sama leoꞌ manakabi inaꞌ a sakaꞌ neu sipoꞌ saotou na.\x + \xo 21:2 \xt Yesaya 52:1; Daebafo Rupa-lole Bebeuꞌ a 3:12; Yesaya 61:10\x* \v 3 Basa de au amanene haraoe bauinaꞌ esa neme kadera manapareta ria mai nae, \q1 “Mete matalolole! \q1 Mulai neme besaꞌ ia mai, Manetualain Uma Na nai lahenda dae-bafoꞌ a talada. \q1 Mulai faiꞌ ia, Ramatuaꞌ a nasoda sama-sama noo Ria lahenda nara. \q2 Huu fo Ana dadi neuꞌ sira Manetualain na. \q2 Ma sira dadi reuꞌ Ria ana nara so. \q1 Neuꞌ ko Ana no si naroo. \q2 Ma Ana sama-sama noo si losa doo na neu.\x + \xo 21:3 \xt Yeskial 37:27; Malaka Agama ra Atoran 26:11, 12\x* \q1 \v 4 Neuꞌ ko Ana oꞌoe-nanasi si, \q2 de ara ta dola do ramatani soꞌ. \q3 Huu fo nai naa ta hapu hedi-raus. \q3 Ma nai naa ta hapu momopo-mamates soꞌ. \q1 Basa mana tao susa neme fai a ulu na mai a, taꞌa soꞌ. \q1 Basa mana tao doidoso neme fai a ulu na mai a, sapu-lalo so.”\x + \xo 21:4 \xt Yesaya 25:8; 35:10; 65:19\x* \p \v 5 Boe ma Ria fo riꞌ natuu nai kadera manapareta ria dedea nae, “Mete matalolole, huu fo Au tao a basa-basan dadi reuꞌ bebeuꞌ so.” Basa de Ana dedea seluꞌ no au nae, “Duiꞌ leo! Basa lahenda ra bisa ramahere Au Dedea-nafada Ki ia, huu fo basa ia ra, memaꞌ tebe leoꞌ na so!” \p \v 6 Boe ma Ana nafada seluꞌ au nae, \q1 “Basa hata fo Au helu neme fai a ulu na mai a, dadi so. \q1 Huu fo Au ia, \q2 Alfa losa Omega. \q1 Ma Au ia, \q2 A losa Z. \q1 Basa-basan reme Au mai, \q2 mulai neme masososa na losa babasan. \q1 Basa lahenda fo mamada-metihedu, \q2 neuꞌ ko Au fee si rinu pardeo, \q3 neme oe mata masodaꞌ, fo neni fee lahenda soda matetuꞌ a.\x + \xo 21:6 \xt Yesaya 55:1\x* \q1 \v 7 Basa lahenda fo ranenete tuka Au losaꞌ ana mate, \q2 neuꞌ ko ara sipo raa basa ua-nale. \q1 Neuꞌ ko Au dadi uuꞌ sira Manetualain na, \q1 ma sira dadi reuꞌ Au ana Kara.\x + \xo 21:7 \xt 2 Samuel 7:14; Sosoda Iꞌio-oꞌoaꞌ ara 89:26-27\x* \q1 \v 8 Tehuu lahenda fo riꞌ nanatuꞌu heniꞌ, \q2 leo tasi aipila balerang, manabasa taaꞌ a. \q3 Leo-leoꞌ lahenda fo bii-namataꞌu manaku Ramatuaꞌ a, \q3 lahenda fo hiru rasadea Yesus, \q3 lahenda makekeo-makakanuꞌ, \q3 lahenda mana hohoke, \q3 kanisaꞌ lahendaꞌ, \q3 manasoko-manataku, \q3 manateiꞌ, \q3 ma mapuputaꞌ ara. \q1 Neuꞌ ko sira basa nanatuꞌu heniꞌ leo tasi aipilaꞌ daleꞌ reu, \q2 fo riꞌ lahenda rae, ‘mamana mamates kadua.’ ” \s1 Yohanis nita kota Yerusalem rupa bebeuꞌ \p \v 9 Boe ma au ita esa neme eilaꞌo-limalope kahituꞌ mana homu bokor fo riꞌ henuꞌ no Ramatuaꞌ a nasa-boliin. Ana mai naneta no au de dedea nae, “Maiꞌ ia dei! Huu fo, au sakaꞌ fee o mita baroit, fo nau sao Bibi-lopo Anaꞌ a.” \p \v 10 Basa de, Ramatuaꞌ a Dula-daleꞌ Na onda neuꞌ au, boe ma eilaꞌo-limalope esa neme nusatetu-ikutemaꞌ a mai, noo au leo lete madema esa uu. Nai naa ana natudu au kota Yerusalem, riꞌ Manetualain kota malalao-malalafu Na, onda neme Ramatuaꞌ a mai, nai nusatetu-ikutemaꞌ.\x + \xo 21:10 \xt Yeskial 40:2\x* \v 11 Kota ria malole na seli! Makaledoꞌ a nahaa sama leoꞌ batu intan makadilaꞌ, kalua neme Manetualain marela-masaꞌa Na mai. Losaꞌ kota ria katemaꞌ ana makaleledon. \v 12 Hapu tembok bau-ina madema esa feo na kota ria, nanuu lelesu bafa bauinaꞌ sanahulu dua. Eilaꞌo-limalope sanahulu dua reme nusatetu-ikutemaꞌ a mai ranea rai lelesu sira. Nai lelesu bafaꞌ sira sanahulu duaꞌ, manaduiꞌ Israel leo kasanahulu dua nara naden.\f + \fr 21:12 \ft Tuka lahenda fo nalelaꞌ Susura Makamoiꞌ a, nomer sanahulu dua, nana nomer fo natudu nomer matetuꞌ laꞌeneuꞌ lahenda dae-bafoꞌ a.\f* \v 13 Lelesu bafaꞌ ina telu rasare duluꞌ, telu rasare muriꞌ, telu rasare iiꞌ, ma telu bali rasare onaꞌ.\x + \xo 21:13 \xt Yeskial 48:30-35\x* \v 14 Tembok ria napadeiꞌ nai batu fanderen bauinaꞌ sanahulu dua lain. Nai batu sira esa-esa manaduiꞌ nadeꞌ neme Bibi-lopo Anaꞌ a lahenda nadedenu kasanahulu duan fo riꞌ ralalau Ni nai dae-bafoꞌ a. \p \v 15 Boe ma, eilaꞌo-limalope fo dedea no au a, ana homu neni teteꞌe uukuꞌ lilopilas esa, fo sakaꞌ uku kota ria lelesu bafaꞌ ina nara ma tembok na.\x + \xo 21:15 \xt Yeskial 40:3\x* \v 16 Ana uku nauluꞌ kota ria tembok fo bukuꞌ haa. Nanaru na, loloa na, ma dedema na basan sama, riꞌ kilo rifun dua natun dua dua hulu (2.220).\f + \fr 21:16 \ft Susura Makamoiꞌ dedea Yunani manaduiꞌ nae, \ft \+it stadia\+it* rifun sanahulu dua.\f* \v 17 Basa de, ana uku tembok ria aate na, meter nee hulu lima, tuka lahenda dae-bafoꞌ a uuku na.\f + \fr 21:17 \ft Susura Makamoiꞌ dedea Yunani manaduiꞌ nai ia nae, \ft \+it “peihon\+it* natun esa haa hulu haa”. \+it Peihon\+it* esa, sona sama no hasta esa. Sanahulu dua laiꞌ sanahulu dua, riꞌ natun esa haa hulu haa (144). De, kalu sanahulu dua sosoa na nae, manadaiꞌ, natun esa haa hulu haa (144), sosoa na, natetu-naraa.\f* \v 18 Ara tao tembok ria, neme batu makadilaꞌ mabeli, nade \it yaspis\it*. Ma basa-basan fo rai kota ria daleꞌ, ara tao neme lilo isiꞌ fo makaneneun sama leoꞌ tiroao. \p \v 19 Batu natendeꞌ sira sanahulu dua, parong asa reniꞌ batu makadilaꞌ rupaꞌ mabeli. Masososaꞌ a pake batu \it yaspis\it* nahaa rupa modoꞌ. Kadua a, pake batu \it nilam\it*, nahaa rupa modobarakeoꞌ. Katelu a, pake batu \it mirah\it*, nahaa rupa pilas. Kahaa a, pake batu \it samrud\it*, nahaa rupa modoꞌ. \v 20 Kalima a, pake batu \it unam\it*, nahaa rupa soklat ma baraeta fulaꞌ. Kanee a, pake batu \it sardius\it*, nahaa rupa pilas. Kahitu a, pake batu \it ratna cempaka\it*, nahaa rupa uniꞌ. Kafalu a, pake batu \it beril\it*, nahaa rupa modobarakeoꞌ. Kasio a, pake batu \it krisolit\it*, nahaa rupa uniꞌ. Kasanahulu a, pake batu \it krisopras\it*, nahaa rupa momodoꞌ. Kasanahulu esa a, pake batu \it lasuardi\it*, nahaa rupa modobarakeoꞌ. Ma kasanahulu dua a, pake batu \it kecubung\it*, nahaa rupa pilabarakeoꞌ. \v 21 Ma lelesu bafaꞌ ina kasanahulu duaꞌ sira, tao si reme mutiara dekeꞌ sanahulu dua mai. Lelesu esa sona tao ni neme mutiara dekeꞌ esa. Ma kota ria okafoo na, ara taon neme lilo isiꞌ makadilaꞌ, sama leoꞌ tiroao.\x + \xo 21:21 \xt Yesaya 54:11-12\x* \p \v 22 Tehuu au ta ita Uma Mamaso Ina nai kota ria fa. Huu fo Manetualain mana kuasa bau-ina, ma Bibi-lopo Anaꞌ a rahaniꞌ naa. Huu ria na de, lahenda ra reuꞌ doꞌo-tabe mataꞌ Asa. \v 23 Kota ria boe, ta parlu ledo ma bulaꞌ fo ela makaledoꞌ a, nana huu Manetualain rela-saꞌan nahaa nai naa. Ma Bibi-lopo Anaꞌ ria, dadi sama leoꞌ dededeꞌ a pila.\x + \xo 21:23 \xt Yesaya 60:19-20\x* \v 24 Neuꞌ ko, lahenda remeꞌ basa nusaꞌ fo rai dae-bafoꞌ a, mai fo laꞌo-laꞌo rai makaledoꞌ ria. Maneꞌ fo rai dae-bafoꞌ a boe, reni sira hata-heto kahere nara leo naaꞌ reu.\x + \xo 21:24 \xt Yesaya 60:3\x* \v 25 Ta hapu hatuꞌ nai naa soꞌ. Huu ria na de, ta parlu ena lelesu fo masoꞌ leo kota ria neu. \v 26 Neuꞌ ko, ara reni basa hata malole ma basa hada-horomata neme basa nusaꞌ fo rai dae-bafoꞌ a, leo kota ria daleꞌ reu.\x + \xo 21:26 \xt Yesaya 60:11\x* \v 27 Tehuu ta bole maso leo naꞌ reu a, nana siꞌ basa tadaluꞌ ara, leo-leoꞌ: mana soko, mana hohoke, ma mapuputaꞌ ara. Bole masoꞌ reu a, nana noi lahenda fo rasoda raroo roo Manetualain a nade nara manadui rai Bibi-lopo Anaꞌ a susura na.\x + \xo 21:27 \xt Yesaya 52:1; Yeskial 44:9\x* \c 22 \s2 Lee fo oe na neni sodaꞌ, ma ai-huuꞌ fo neni sodaꞌ \p \v 1 Boe ma eilaꞌo-limalope ria natudu au lee esa, fo riꞌ oe na neni sodaꞌ. Oe ria makaneneun sama leoꞌ tiroao. Faa neme Manetualain no Bibi-lopo Anaꞌ ria kadera manapareta na mai.\x + \xo 22:1 \xt Yeskial 47:1; Sakaria 14:8\x* \v 2 Ana faa leo okafoo ina fo nai kota ria talada a. Nai lee ria suun dua si, mori ai-huuꞌ esa neni sodaꞌ. Ai-huuꞌ ria teuꞌ esa sona naboa laiꞌ sanahulu dua, bulaꞌ esa na laiꞌ esa. Doo na bisa dadi neuꞌ modo-aidoo fo ramodo reniꞌ basa lahenda nusaꞌ rai dae-bafoꞌ a.\x + \xo 22:2 \xt Tutui Masososaꞌ 2:9\x* \v 3 Tehuu, basa-basan fo parnaa Manetualain tipa henis ma fees kutuk a, reꞌes ana kota ria. Nai naa nana, noi Manetualain ma Bibi-lopo Anaꞌ a ratuuꞌ homu pareta rai Sira kadera manapareta nara, ro Sira lahenda nadedenun fo doꞌo-tabe Si a.\x + \xo 22:3 \xt Sakaria 14:11\x* \p \v 4 Sira basa bisa rita Manetualain mata-idun. Ma Ramatuaꞌ a nade Na manaduiꞌ nai sira dedei nara. \v 5 Ta hapu hatuꞌ nai naa fa. De Ramatuaꞌ a lahenda nara ta parlu ledo, do dededeꞌ, huu fo Manetualain riꞌ tao na kota ria makaledoꞌ a. Neuꞌ ko, ara homu pareta nai naa losa doo na neu.\x + \xo 22:5 \xt Yesaya 60:19; Daniel 7:18\x* \s1 Ramatua Yesus nateꞌe Ria hehelu Na \p \v 6 Basa de, eilaꞌo-limalope ria nafada au nae, “Basa-basan fo au afada o a, nana tebe. Basa lahenda bisa ramahere au dedea ka. Tepoꞌ ria Manetualain pake Dula-dale Na fo nafada Ria Hara-dasin neuꞌ mana nesimata nara. Tehuu basa boe ma Ana pake eilaꞌo-limalopen neme nusatetu-ikutemaꞌ a mai bali, de nafada ana nara laꞌeneuꞌ basa hata fo ta dooꞌ a soꞌ te, muste dadi.” \p \v 7 Huu fo Yesus riꞌ dedea nae, “Mafarereneꞌ! Ta dooꞌ a soꞌ te, Au mai. Nai susuraꞌ ia, manaduiꞌ basa-basan, laꞌeneuꞌ hata fo neuꞌ ko dadi. Basa lahenda fo tuka susuraꞌ ia isi-liin, neuꞌ ko ara raua-ranale ran seli.” \p \v 8 Au ia Yohanis, riꞌ duiꞌ susuraꞌ ia. Au riꞌ amanene ma ita basa hata ia ra. Amanene basa boe ma, au sundaꞌ undulaka ka uuꞌ eilaꞌo-limalope ria ei dae na. Huu fo ria riꞌ natudu basa hata ia ra reuꞌ au. \v 9 Tehuu ana nasaꞌai au nae, “Ae! O bosoꞌ tao leo naꞌ! O muste doꞌo-tabe noi neuꞌ Manetualain. Bosoꞌ doꞌo-tabe neuꞌ au. Huu fo au boe, Manetualain lahenda nadedenun sama leoꞌ o, ma o toranom fo dadi reuꞌ Ria mana nesimatan, ma basa lahenda fekeꞌ fo ara tao tuka hata manaduiꞌ nai susuraꞌ ia daleꞌ. \p \v 10 O bosoꞌ mafuni susuraꞌ ia isi-liin neuꞌ lahenda fekeꞌ a. Ta dooꞌ a soꞌ te, basa hata fo manaduiꞌ nai susuraꞌ ia daleꞌ a, tantu dadi. \q1 \v 11 Basa lahenda fo tao makekeo-makakanuꞌ sona, \q2 pesi si remeꞌ na, ela ara tao raroo makekeo-makakanuꞌ. \q1 Tehuu, basa-basan fo rasoda lalao-lalafuꞌ a, \q2 ara muste rasoda lalao-lalafuꞌ raroo. \q1 Basa lahenda fo tao tadaluꞌ, \q2 nemeꞌ na ela ara tao raroo tadaluꞌ. \q1 Tehuu basa-basan fo tao malole, \q2 ara muste tao malole raroo.”\x + \xo 22:11 \xt Daniel 12:10\x* \p \v 12 Basa ria boe ma, Yesus dedea seluꞌ nae, “Mafarereneꞌ matalolole! Ta dooꞌ a soꞌ te, Au mai. Neuꞌ ko Au balas basa lahenda ra, tuka sira nonoi-tataon.\x + \xo 22:12 \xt Yesaya 40:10; 62:11; Sosoda Iꞌio-oꞌoaꞌ ara 28:4; Yeremia 17:10\x* \q1 \v 13 Au ia, \q2 Alfa losa Omega. \q1 Au ia, \q2 A losa Z. \q1 Basa-basan reme Au mai, \q2 mulai neme masososa na losa babasan.\x + \xo 22:13 \xt Daebafo Rupa-lole Bebeuꞌ a 1:8; Yesaya 44:6; 48:12; Daebafo Rupa-lole Bebeuꞌ a 1:17; 2:8\x* \q1 \v 14 Lahenda fo safe makamomoi bua-loas nara a, sira raua-ranale. \q2 Huu fo, neuꞌ ko ara hapu hak fo leo kota ria daleꞌ reu, masoꞌ tuka lelesu bafaꞌ ina a. \q1 Lahenda fo rasoda nai malalao-malalafuꞌ a, raua-ranale. \q2 Nana huu, neuꞌ ko ara hapu lelaꞌ de raa ai-boaꞌ neme ai-huu fo neni sodaꞌ a.\x + \xo 22:14 \xt Tutui Masososaꞌ 2:9; 3:22\x* \q1 \v 15 Tehuu, lahenda fekeꞌ a, ta bole masoꞌ leo naꞌ reu fa. \q1 Ta Ramatuaꞌ a lahendan fa, sona ta bole leo rai naa. \q2 Riꞌ, lahenda fo ta ramahere Ramatuaꞌ a,\f + \fr 22:15 \ft Susura Makamoiꞌ dedea Yunani manaduiꞌ nae, “busa”. Lahenda Yahudi ra rahiiꞌ pake dedea “busa” ela dadi tutuiꞌ fo natudu fee lahenda ta Yahudi fa, riꞌ lahenda fekeꞌ “fo ta ramahere Ramatuaꞌ a”. Nai lalaneꞌ ia, Yohanis dedea laꞌeneuꞌ lahenda bubua rupaꞌ, fo ta dadi masoꞌ leo nusatetu-ikutemaꞌ a reu. Masososaꞌ a riꞌ, “lahenda fo ta ramahere Ramatuaꞌ a”. De ia nana ta tutui laꞌeneuꞌ busa a masoꞌ leo nusatetu-ikutemaꞌ a neu, do taꞌa.\f* \q2 mana hohoke, mana soko, \q2 kanisa lahendaꞌ, manaateiꞌ, \q2 mana mapuputaꞌ. \q1 Basa sira, ta bole masoꞌ leo naꞌ reu. \q1 Foa ela sira basa, adaꞌ deaꞌ. \p \v 16 Au ia, Yesus. Au riꞌ fee eilaꞌo-limalope Ka neme nusatetu-ikutemaꞌ a mai, fo nafada basa-basan riꞌ o mita a, ela emi meu mafada Au hehelu Ka neuꞌ saraniꞌ kahituꞌ ara. \q1 Au ia, mane Daud a tititi-nonosin. \q1 Au ia, Maneꞌ mana homu pareta. \q1 Au makaledo Ka nahaa matetuꞌ, \q2 Sama leoꞌ Ruu fo nai Dulu. \q1 Au makaledo Ka tande na seli, \q2 sama leoꞌ Ruuꞌ Dulupilaꞌ.”\x + \xo 22:16 \xt Yesaya 11:1, 10\x* \p \v 17 Manetualain Dula-dale Na naloo nae, “Leo iaꞌ mai!” \p Manakabi inaꞌ ria boe naloo nae, “Maiꞌ leo!” \p Basa-basan fo ramanene a rae, “Mai leo!” \q1 Ela leoꞌ bea basa mana mamada-meti heduꞌ ara, mai rinu leo! \q1 Ela leoꞌ bea na basa-basan nau rinu oe fo neni sodaꞌ, \q2 mai aso leo! \q1 Lahenda bole aso pardeo \q2 oe ria. \q1 Lahenda bole rinu oe ria \q2 ta tifa-bae fa.”\x + \xo 22:17 \xt Yesaya 55:1\x* \s1 Yohanis hehelu mateꞌe na \p \v 18 Au ia, Yohanis, fee nafarereneꞌ neuꞌ basa lahenda fo neuꞌ ko ramanene hata fo Manetualain natudu memaꞌ neuꞌ au nai susura ia, leo iaꞌ: maneniko hapu lahenda tamba seluꞌ ubeaꞌ neuꞌ susura ia, neuꞌ ko Manetualain fee tamba huhukuꞌ neuꞌ ana, neniꞌ soe kahituꞌ fo Ana poꞌa si leo dae-bafoꞌ a reu a. \v 19 Ma kalu hapu lahenda nakuraꞌ ubeaꞌ nemeꞌ susuraꞌ ia isi na mai, neuꞌ ko Manetualain hai faliꞌ ria hak na, fo ela ana bosoꞌ masoꞌ leo kota malalao-malalafuꞌ ria neu, ma ana bosoꞌ naa ai-boaꞌ masoda, fo riꞌ tao naa lahenda nasoda naroo a.\x + \xo 22:19 \xt Tui Seluꞌ Laꞌe Neuꞌ Eno Sodaꞌ a 4:2; 12:32\x* \p \v 20 Yesus riꞌ natudu basa hata ia ra. Ana helu nae, “Tebe ria! Ta dooꞌ a soꞌ te, Au mai.” \p Ramatua Yesus, mai leo! \p \v 21 Au hule fo Ramatua Yesus natudu dale malole Na neuꞌ basa Ria lahenda nara. Amin! \q2 Neme au mai, \q2 Yohanis