\id TIT - Ramoaaina NT [rai] -Papua New Guinea 2006 (DBL 2014) \h Tito \toc1 A Buk anun Paaulo karom Tito \toc2 Tito \toc3 Tit \mt1 A Buk anun Paaulo karom \mt2 Tito \imt1 A pirpir kaapa muga \ip A buk mi Paaulo i timui karom Tito. Tito wakir a te Iudaia. I walangoro a warawaai anun Paaulo ma i nukpuku ma i nurnur un Iesu Kaarisito. Tito i weur ma Paaulo unaanga Ierusalem baa a kum aapostolo raap diat ki ungaai (babo Aap 15:2). Paaulo i tula wa Tito urong Korinto ru pakaan (babo 2 Kor 7:6-7 ma 8:17). Namur Paaulo i pilak paa Tito kupi in tena baboura u ra lotu irong u ra lolo Keretaa (babo Tito 1:5). \ip U ra buk mi Paaulo i wapua Tito un woi na mangaana taara din pilak pa diat kupi diat a kum tena pinapaam u ra lotu. Ma i wapuai naa in baboura a lotu ko ra kum warwaruga na tena wawer, ma in wer wakaak a kum taara na lotu u ra koina mangamangaan. \iot A winawaan i ra buk Tito: \io1 A turturpaai ra buk mi (1:1-4) \io1 A kum mukmuga ko ra lotu (1:5-16) \io1 A wawer karom a taara na lotu (2:1-15) \io1 A koina mangamangaan baa daat a murmuri (3:1-11) \io1 A tintinip na pirpir anun Paaulo karom Tito (3:12-15) \c 1 \p \v 1 Iaau Paaulo a tultul anun God ma aapostolo anun Iesu Kaarisito, kupi ang waraaut a nurnur anu ra taara na pipilak anun God, ma ang wer diat kupi diat a nunura a lingtatuna. A lingtatuna maa in ben diat kupi diat a murmur a mangamangaan anun God. \v 2 A nurnur maa ma ra lingtatuna maa, i waan paat ko ra kini walaang ma ra nurnur kup a lalaaun takum. A lalaaun takum baa God i weweliman taau uni turpaai baa pa i waki utbaai a rakrakaan buaal. Ma God pa i laana warwaruga. \v 3 Baa a pakaana bung i ot i wapuaana anuna weweliman baa miaat warawaai mai. God anundaat Tena Walaaun i taar taa a pinapaam na warawaai taang welaar ut ma ra nuna wetulaa. \p \v 4 Iaau timtimu karom ui Tito, natunglik baa daar raa ku u ra nurnur. A maarmaari ma ra maalmaal kon God Tamaandaat ma Kaarisito Iesu anundaat Tena Walaaun, in ki karom ui. \s1 A kum mukmuga ko ra lotu \p \v 5 Iaau waan kon ui matira u ra lolo Keretaa, kupi ui ma un waraap a kum pinapaam baa pa i raap utbaai ma un pilak paa ta kum mukmuga ko ra lotu u ra kum taamtaamaan raap welaar ma iaau ut iaau aa pir taai taam. \v 6 Baa un pipilak un pilak paa te baa pa ta wetakun i ki uni, i taulaa ku ma raa tabuan ma ra kum natnatuna diat a kum tena nurnur, ma pa ta wetakun i lo diat un ta mangamangaan, ma pa diat wabulbul karom tamaandiat ma naandiat. \v 7 A mukmuga ko ra lotu, ia ut a tena baboura u ra kum pinapaam anun God, io, i koina baa ia a mangaana muaana baa pa ta wetakun in loi. Koku i wangaala paai, koku i laana kaankaan gagaa, koku i tena ininim, koku i tena wineium, ma koku i nemnem kup a ngaala na maani. \v 8 In laana gaaia paa a taara u ra nuna ruma, ma in nemnem kup a koina mangamangaan, in naagagon kado anuna kum nemnem, in tena takado, in gomgom namataan God, ma in naagagon kado anuna lalaaun. \v 9 In paam akoto a lingtatuna na wawer baa di aa wer taai uni kupi in wadekdek kaai a taara u ra takado na wawer, ma in pir apuaana a niraara anundiat baa diat turbaat a Koina Wewapua. \s1 A pirpir na wewaraaut karom Tito u ra nuna pinapaam \p \v 10 Un pilak paa ta kum mukmuga ko ra lotu, kabina mongoro na taara a kum tena wabulbul. Diat pipipir u ra kum utnaa biaa ku ma diat aal raara a nuknuki ra taara. Raa kikil kon diat baa iaau nem na pirpir dekdek un diat, diat baa diat piri naa, din poko kikil a pani ra taara baa wakir a taara Iudaia. \v 11 Un turbaat anundiat kum pirpir, maa kabina diat laana wapurpuruan a nurnur anun ta mongoro na kapkaba tamaana ma ta kum wawer baa pa i koina kupi din wer diat uni. Diat laana wer diat ku lenbi kupi diat a waruga paa maani kon diat. \v 12 Raa propet ko ra taara Keretaa ut i piri lenbi, “A taara Keretaa, a kum tena warwaruga mulu, a kum aakaakaina kuaabaar, a kum malawo diat, diat ko ra winangaan ku.” \v 13 A pirpir mi un diat i lingtatuna aakit. Un pirpir dekdek karom diat u ra nundiat niraara kupi diat a paam akoto a takado na nurnur, \v 14 ma koku ma diat murmur a kum wawer biaa ku anu ra taara Iudaia, ma ra kum naagagon anu ra taara baa pa diat nem a lingtatuna na wawer. \v 15 A kum utnaa raap i gomgom karom diat baa diat gomgom, iaku karom diat baa pa diat gomgom ma pa diat nurnur, a kum utnaa raap kaai pa i gomgom. A nuknukindiat i aaka aakit ma pa ta takado u ra balaandiat. \v 16 Diat piri naa diat nunura God, iaku anundiat kum pinapaam ut i wapuaanai naa pa diat nunurai. Diat a kum aakaina taara aakit, a kum tena wabulbul, ma pa diat paam laar paa ta koina pinapaam. \c 2 \s1 A takado na wawer \p \v 1 Iaku ui, un wer diat u ra kum utnaa baa i murmur wakaak a takado na wawer. \v 2 Un wer a kum muaana baa di buta muga diat taam, kupi diat a baboura wakaak anundiat mangamangaan, diat a lo a mangaana lalaaun baa a taara diat a ru diat uni, diat a naagagon kado anundiat lalaaun, diat a dowot u ra nundiat nurnur, anundiat maarmaari ma ra nundiat tinur dekdek baa diat baraata mawaat. \p \v 3 Lenkaai maa, un wer a kum tabuan baa di buta muga diat taam, kupi diat a laa u ra aakapi na urur u ra nundiat lalaaun, koku diat pirura, koku diat a kum tena ininim, diat a wer a taara u ra utnaa baa i koina. \v 4 Diat a paami lenmaa kupi diat a wer a kum tabuan namur taan diat, kupi diat a maari anundiat kum muaana ma ra kum natnatundiat, \v 5 diat a naagagon kado anundiat lalaaun, diat a murmur a gomgom na mangamangaan, diat a laa u ra minamaal u ra nundiat kum bonanaaka, diat a laa u ra maarmaari, ma diat a taraam karom anundiat kum muaana, kupi koku te i pir aakaka a pirpir anun God. \p \v 6 Lenkaai maa, un wadekdek a kum baarmaan, kupi diat a naagagon kado anundiat lalaaun. \v 7 Un paam a koina pinapaam namataandiat, kupi a koina walawalar karom diat. Baa u wer diat, un papaam ma ra dowotina, ma ra urur u ra pirpir anun God. \v 8 Un pir a takado na pirpir baa pa te in puku ui uni, kupi diat baa diat turbaat ui diat a wawirwir, kabina maa pa daat paam ta aakaina baa diat a pir daat uni. \p \v 9 Un wapua a kum wilawilaau kupi diat a taraam karom anundiat kum mukmuga, ma diat a wagaaia diat ma ra kum pinapaam raap baa diat paami, ma koku diat baalu pirpir. \v 10 Koku diat walong anundiat kum mukmuga. Diat a wapuaana anundiat koina mangamangaan kupi anundiat kum mukmuga diat a nurnur un diat. Io, in wapuaanai naa a wawer un God anundaat Tena Walaaun i wakwakaak. \p \v 11 Maa a wewapua u ra maarmaari anun God kup a warwalaaun anu ra taara raap ia waan paat kaapakaapa. \v 12 A maarmaari mi i wer daat, kupi daat a waan ingen ko ra kum mangamangaan baa pa i ot ma ra nuknukin God, ma ko ra kum nemnem kup a kum utnaa ko ra rakrakaan buaal. Daat a naagagon kado anundaat lalaaun, daat a takado, ma daat a lalaaun murmur a nuknukin God u ra lalaaun mi, \v 13 baa daat ki walaang ma ra nurnur kup a bung na gaaia baa in waan paat. A bung baa anundaat ngaala na God Iesu Kaarisito anundaat Tena Walaaun in waan paat ma ra nuna minamaar. \v 14 I taar taa anuna lalaaun un daat, kupi in kul walaangalaanga daat ko ra nundaat kum aakaina mangamangaan raap, ma in wagomgom pa daat, kupi daat anuna taara lingtatuna ut, daat a taara baa daat nemnem aakiti naa daat a paam a kum kokoina pinapaam. \p \v 15 Un wer diat u ra kum utnaa bi. Un wadekdek a taara, ma un pir apuaana anundiat niraara namataandiat. Un wer diat lenutmaa welaar ma ra naagagon baa u aa paam akotoi. Ma koku u maadek taa te baa i nuki naa ui a muaana biaa ku. \c 3 \s1 A mangaana lalaaun baa a te Kaarisito in murmuri \p \v 1 Un wapua balet anum taara kupi diat a urur karom a kum mukmuga ko ra mataanitu, ma karom diat raap baa diat paam akoto a naagagon. Diat a taraam karom diat ma diat a ki na waninaar kupi diat a paam a kum kokoina pinapaam. \v 2 Koku diat pir ta aakaina pirpir un te, diat a ki na maalmaal, diat a paam a koina mangamangaan, ma diat a wapuaana anundiat wowowon na mangamangaan karom a taara raap. \p \v 3 Maa daat kaai namuga, pa daat manaana, daat a kum tena wabulbul, daat waan raara, daat ki u ra winiwi i ra nundaat kum aakaina nemnem ma ra aalawur mangaana utnaa raap baa daat gaaia kupi. U ra nundaat kinkini na lalaaun daat paam a kum aakaakaina utnaa ma daat nuknuk aakaka, a taara diat milikuaana daat, ma daat kaai daat milikuaana diat. \p \v 4 Iaku baa a koina mangamangaan ma ra maarmaari anun God anundaat Tena Walaaun i waan paat, \v 5 i walaaun daat, kabina u ra nuna maarmaari karom daat, wakir un ta kum takado na pinapaam baa daat aa paam taai, pate. I walaaun daat baa i gi agomgom daat. A warwagomgom mi a Takado na Nion i paami u ra nundaat lalaaun, baa i buta matakina daat ma anundaat lalaaun i matakin uni. \v 6 Kabina u ra pinapaam anun Iesu Kaarisito, anundaat Tena Walaaun, God i tabaara daat ma ra Takado na Nion baa i labo biaa wai ku nate un daat. \v 7 I walaaun daat, kupi daat a kale a lalaaun takum, baa daat ki walaang kupi ma ra nurnur. Baa i walaaun daat i waatung daat naa daat takado namataana kabina u ra nuna maarmaari. \v 8 A kum pirpir mi i lingtatuna aakit. Ma iaau nemi naa un ongor dekdek ma ra kum pirpir mi kupi a taara baa diat nurnur un God diat a taar mulu ta diat u ra koina pinapaam u ra nundiat kum bungbung na lalaaun. A kum utnaa mi i koina ma i waraaut a taara raap. \p \v 9 Un waan ingen ko ra kum tuptup na wengangaar, ma ra kum aakaakur na wuna taara, a weoror, ma ra wineium na pirpir u ra kum Naagagon anun Moses, kabina maa pa diat gaa un ta utnaa ma pa in waraaut ui. \v 10 Baa te i laana weraana a taara na nurnur, un pirpir na watumaarang karomi, a mugaana pakaan. Io, a weru pakaan baa pa in walangor, un waan ingen koni. \v 11 Baa te i paami lenmaa, un nunurai ku naa ia raara ma ia teng ma ra aakaina mangamangaan. Ma ia ut ia baat paa nuna winirua takum. \s1 A niaaring anun Paaulo karom Tito \p \v 12 Baa ang tula wa Aartemaas karomi ui, baa Tikiko, un ongor kupi un waan karom iaau irong Nikopoli, kabina ang ki wa a kum kalaang na madiring marong. \v 13 Un tula wa Aapolos ma Senaa, ia baa a tena manaana u ra kum naagagon, ma un waraaut diaar kupi koku diaar iba kup ta utnaa. \v 14 Anundaat taara diat a wawer kupi diat a taar mulu ta diat u ra koina pinapaam, kupi diat a taar a koina waindiat u ra nundiat lalaaun ma kupi diat a waraaut a iba na taara. \p \v 15 Diat raap baa diat ki ungaai ma iaau, diat taar anundiat maarmaari karom ui. Un taar anumiaat maarmaari karom a kum teptepaandaat u ra nurnur. \p A maarmaari anun God in ki karom muaat raap.