\id PHP - Ramoaaina NT [rai] -Papua New Guinea 2006 (DBL 2014) \h Pilipoi \toc1 A Buk anun Paaulo karom a taara Pilipoi \toc2 Pilipoi \toc3 Pil \mt2 A Buk anun Paaulo karom a taara \mt1 Pilipoi \imt1 A pirpir kaapa muga \ip Baa Paaulo i ki u ra karabus irong Rom, i timu waat na buk: Raa karom a taara Epeso, raa karom a taara Pilipoi, raa karom a taara Kolose ma raa kaai karom Pilemon. \ip A buk mi i timui karom a taara irong Pilipoi, ma i waatung wakaak karom diat u ra maani baa diat taar taai taana. Diat taar taai taan Epaaprotito, ma i waan mai karom Paaulo. \ip Pilipoi ia raa ngaala na taamaan irong u ra papaar Maakedonia. Paaulo i waan urong u ra nuna weru winawaan. Baa Paaulo i waan urong pa diat walangoro utbaai a Koina Wewapua, ma a taara baa diat nukpuku u ra warawaai anun Paaulo diat a mugaana taara na nurnur irong Pilipoi (babo Aap 16:12-40). \ip A taara na nurnur irong Pilipoi wakir diat tadaaru ma ra maani. Iaku diat gaaia kupi diat a wetabaar ma ra maani karom a taara na nurnur irong Iudaia baa diat iba aakit, ma karom Paaulo kaai. \ip Paaulo i ki u ra karabus, iaku i gaaia ma i nemi naa a taara Pilipoi kaai diat a gaaia baa diat baraata a kum mawaat. Paaulo i piri karom diat naa diat a tur dekdek ma diat a baboura diat ko ra kum tena wawer warwaruga baa diat wer a taara naa diat a poko kikil diat. I piri kaai naa diat a murmur a mangamangaan anun Iesu baa i wakinalik paai. \ip U ra buk mi daat baboi naa Paaulo i maari aakit a taara na nurnur irong Pilipoi. \iot A winawaan i ra buk Pilipoi: \io1 A turturpaai ra buk mi (1:1-11) \io1 Paaulo i wapua diat u ra nuna kinkini u ra karabus (1:12-26) \io1 A mangamangaan baa a kum tena nurnur diat a murmuri (1:27–2:18) \io1 Paaulo i nem na tula wa Timoti ma Epaaprotito (2:19-30) \io1 Diat a tur dekdek (3:1–4:9) \io1 Paaulo i gaaia u ra nundiat wetabaar (4:10-20) \io1 A tintinip na pirpir anun Paaulo karom diat (4:21-23) \c 1 \p \v 1 Iaau Paaulo, mir ma Timoti, a ru tultul anun Kaarisito Iesu, mir timtimu karom muaat a taara raap anun God, matira u ra taamaan Pilipoi. Karom muaat baa muaat lalaaun un Kaarisito Iesu, ma muaat kaai a kum mukmuga ko ra lotu ma ra kum tena wewaraaut. \v 2 A maarmaari ma ra maalmaal kon God Tamaandaat ma a Tadaaru Iesu Kaarisito in ki karom muaat. \s1 A niaaring anun Paaulo u ra taara Pilipoi \p \v 3 Iaau waatung wakaak karom anung God u ra kum pakaana bung raap baa iaau nuk pa muaat. \v 4 Ma u ra nung kum niaaring un muaat raap, iaau aaraaring ma ra gaaia, \v 5 kabina maa muaat tur ungaai ma iaau u ra Koina Wewapua, turpaai ut u ra mugaana bung baa muaat walangoroi tuk mi. \v 6 Iaau nunura mului naa God baa i turpaa a koina pinapaam un muaat, anuna pinapaam i waan utbaai, tuk baa in kudulaan u ra bung baa Kaarisito Iesu in waan pari balet uni. \p \v 7 I takado baa ang nuknuk lenbi un muaat raap, maa muaat ki mulu u ra nuknuking. Baa iaau ki u ra karabus, ma baa iaau tur baalu a pirpir anu ra taara baa diat pir aakaka a Koina Wewapua, ma baa iaau wapuaanai karom a taara, io, daat raap daat tur ungaai u ra pinapaam mi baa God i taar taai taang u ra nuna maarmaari. \v 8 God i nunurai naa iaau nem aakiti naa ang babo muaat raap, maa iaau maari aakit muaat ma ra maarmaari anun Kaarisito Iesu. \p \v 9 Anung niaaring i lenbi: Iaau aaraaring baa anumuaat maarmaari in tawa ma in tawa dekdek, ungaai ma ra manaana ma ra lingtatuna na ninunuk. \v 10 Lenmaa, muaat a pet laar paai baa muaat a nunura lele paa a utnaa baa i koina aakit, kupi muaat a gomgom, ma pa ta wetakun in lo muaat u ra bung anun Kaarisito. \v 11 Muaat a teng ma ra takado na mangamangaan, baa Iesu Kaarisito i paam apaati u ra numuaat lalaaun, kupi a taara diat a pir walaawa paa God ma diat a wangaala paai. \s1 A kini anun Paaulo u ra karabus i watawa a Koina Wewapua \p \v 12 A kum tateng liklik, iaau nemi naa muaat a nunurai naa a kum mawaat iaau kariaanai, i watawa a Koina Wewapua kupi in waan werweraan. \v 13 Io lenmaa, i kaapa karom a kum tena wineium raap baa diat baboura a ruma anu ra king, ma karom a taara raap kaai, baa iaau ki u ra karabus kabina iaau anun Kaarisito. \v 14 Anung kini u ra karabus ia wadekdek mongoro na tateng liklik u ra nundiat nurnur u ra Tadaaru, kupi diat a wewapua ma ra pirpir anun God ma ra dekdek, ma pain diat a burut. \p \v 15 A lingtatuna baa raa taara diat warawaai un Kaarisito kabina maa diat nuknuk aakaka karom iaau. Ma raa taara kaai diat warawaai un Kaarisito kabina maa diat nem na tur baalu iaau ku kupi diat a taar a mawaat karom iaau. Iaku raa taara diat warawaai ma ra koina nuknukindiat. \v 16 Diat warawaai kabina a maarmaari i ki u ra balaandiat. Diat nunurai naa iaau ki u ra karabus kupi ang wadekdek a Koina Wewapua. \v 17 Iaku raa taara diat warawaai un Kaarisito kabina maa diat nem na wangaala pa diat ut, ma pa i lingtatuna a balaandiat. Diat nem na ot balet ku anung kum mawaat, baa iaau ki u ra karabus. \v 18 Iaku pa iaau ngaraa. Baa diat warawaai ma ra aakaina ninunuk baa a koina ninunuk, diat raap mi diat warawaai ku un Kaarisito. Maa ia kabina maa iaau gaaia. \p Maia, ang gaaia liklik ku, \v 19 maa iaau nunurai naa u ra numuaat kum niaaring, ma ra wewaraaut anu ra Nion Iesu Kaarisito, a kum utnaa baa iaau kariaanai din pukui kupi ang laangalaanga. \v 20 Iaau nurnur naa pang paam ta utnaa baa ang wawirwir uni. Ang tur dekdek ma pang burut, kupi ang wangaala paa Kaarisito u ra nung kum mangamangaan raap. Ang wangaala paai u ra nung lalaaun, baa u ra nung minaat. \v 21 Maa a nuknuking i lenbi: Baa iaau lalaaun, iaau lalaaun kup Kaarisito, ma baa ang maat ang kale paa a ngaatngaat na utnaa aakit. \v 22 Baa iaau lalaaun u ra paning, ang papaam kup ta koina wai ra nung pinapaam. Io, pa iaau nunurai baa woi na paan diaar ma maa ang pilak paai, a lalaaun baa a minaat. \v 23 I ru nuknuking. Raa, iaau nem aakiti naa ang waan ma ang ki ungaai ma Kaarisito, ia maa i koina aakit kon raa paan diaar. \v 24 Iaku i ngaatngaat aakit kupi ang lalaaun, ma ang waraaut muaat. \v 25 Kabina iaau nunura mului naa anung pinapaam na wewaraaut karom muaat pa i raap utbaai, io, iaau nunurai naa ang lalaaun ma ang ki ungaai ma muaat, kupi muaat a tawa, ma muaat a gaaia u ra nurnur. \v 26 Io, baa daat a webabo balet, anumuaat gaaia un Kaarisito Iesu in ngaala aakit, kabina un iaau. \p \v 27 Bi ia a ngaala na utnaa aakit: Muaat a baboura anumuaat lalaaun kupi in murmur ot paa a Koina Wewapua anun Kaarisito. Lenmaa, baa gun ang waan kupi ang babo muaat, ma baa ang ki welwelik ma ang walangoro ku a wewapua un muaat, ang nunurai naa muaat tur dekdek un raa ninunuk ot ku, ma muaat ongor ungaai ma raa nuknukimuaat ku kupi a taara diat a nurnur u ra Koina Wewapua, \v 28 ma pa muaat a burutaana a kum ebaar. Maa ia a wakilang karom anumuaat kum ebaar baa diat a wirua, iaku karom muaat, God in walaaun muaat. God ut in paam a kum utnaa maa. \v 29 Maa God i wadaan muaat. Wakir u ra numuaat nurnur ku un Kaarisito baa i wadaan muaat, pate, u ra ngunungut utkaai baa muaat kariaanai u ra iaana. \v 30 Mi muaat aa tur ungaai ma iaau u ra wineium. A wineium baa namuga muaat baboi baa iaau paami, ma mi muaat walangoroi baa iaau paami utbaai. \c 2 \s1 Daat a wakinalik pa daat welaar ma Kaarisito i wakinalik paai \p \v 1 Anumuaat lalaaun un Kaarisito i wadekdek muaat, anuna maarmaari i wamanaatung muaat, muaat lalaaun ungaai ma ra Takado na Nion, muaat maari wetwetalaai muaat ma muaat paam a koina karom muaat wetwetalaai. \v 2 Io, iaau nemi kaai naa anumuaat lalaaun in wagaaia iaau kupi anung gaaia in kudulaan. Muaat a wagaaia iaau baa in raa ku a nuknukimuaat, muaat a maraam wetwetalaai karom muaat, ma muaat a tur ungaai u ra numuaat kum pinapaam, ma in raa ku a niomuaat. \v 3 Koku muaat paam ta utnaa baa muaat a wangaala pa muaat mai, baa muaat a wamaan mai. Muaat a wakinalik pa muaat ma muaat a nuk angaala paa a taara ingen. \v 4 Koku muaat nuknuk ku kup aawa baa in wakoina muaat. Muaat raaraa muaat a nuknuk kaai kup a utnaa baa in wakoina a taara ingen. \p \v 5 I koina baa a nuknukimuaat in welaar ma ra nuknukin Kaarisito Iesu. \q1 \v 6 I welaar mulu ma God, \q2 iaku wakir i nuk paa anuna ngaala na kini baa i welaar ma God, \q2 kupi in paam kotoi, pate. \q1 \v 7 I waan ko ra nuna ngaala na kini maa, \q2 i lo paa a magiraa ra tultul, \q2 ma di butai, i waan paat a muaana welaar ma daat. \q1 \v 8 Ma a taara diat baboi naa ia a muaana mulu. \q2 I wakinalik paai, \q2 baa i taraam ma i taar taa ia ut kupi in maat, \q2 maia, i maat u ra bolo. \q1 \v 9 Io, God i wangaala paa Kaarisito u ra kini i ngaala aakit inaanga nate, \q2 ma i taar taa a iang taana baa i ngaala ko ra kum iang raap, \q1 \v 10 kupi u ra iaan Iesu a kum wawaki raap diat a ki but keke, \q2 a kum wawaki raap inaanga u ra maawa ma u ra rakrakaan buaal ma natudaangi ra rakrakaan buaal, \q1 \v 11 ma diat raap diat a pir apuaanai naa Iesu Kaarisito ia a Tadaaru, \q2 kupi diat a wangaala paa God a Tamaandaat. \s1 Daat a baarabaara welaar ma ra kum naangnaang \p \v 12 A kum teptepaang, muaat laana tartaraam u ra kum bungbung baa iaau ki karom muaat. Io mi, baa pa iaau ki ungaai ma muaat, i ngaatngaat kupi muaat a ongor u ra tinaraam, kupi muaat a laana waiaai u ra numuaat lalaaun naa God ia walaaun pa muaat. Muaat a paami ma ra bunurut ma ra dadader. \v 13 Maa God ut i papaam un muaat kupi muaat a nem a utnaa baa in gaaia uni, ma muaat a paami kaai. \p \v 14 U ra kum utnaa raap baa muaat paami koku muaat pirpir na uraai baa wengangaar uni, \v 15 kupi muaat a laangalaanga ko ra kum wetakun ma muaat a gomgom, a kum natnatun God, baa pa ta niraara un muaat, naliwan taa ra taara baa pa diat takado ma a magiraandiat i aaka aakit. Muaat a baarabaara naliwan taan diat welaar ma ra kum naangnaang baa diat wabaara a rakrakaan buaal, \v 16 baa muaat wetabaar ma ra pirpir na lalaaun. Baa muaat paami lenbi ang gaaia un muaat u ra bung baa Kaarisito in waan paat balet uni, kabina maa in kaapa naa pa iaau welulu biaa ku ma anung pinapaam pa i ling biaa ku. \v 17 Anumuaat pinapaam baa anumuaat nurnur i paam apaati, i welaar ma ra wetabaar karom God. Ma baa ang maat a gaaping in welaar ma ra wetabaar baa din laboi nate u ra numuaat wetabaar maa.\f + \fr 2:17 \ft Baa di tun a wewagua kupi a wetabaar karom God, raa kum pakaan di labo kaai a waain nate uni kupi din wetabaar kaai mai.\f* Io, ang gaaia ma ang gaaia ungaai ma muaat raap. \v 18 Lenmaa muaat kaai muaat a gaaia, ma muaat a gaaia ungaai ma iaau. \s1 Paaulo i nem na tula Timoti ma Epaaprotito \p \v 19 Iaau nurnur u ra Tadaaru Iesu, baa marawaai ma ang tula wa Timoti karom muaat, kupi ang gaaia baa ang walangoro a wewapua un muaat. \v 20 Pa te i welaar ma Timoti, baa i ngaraa aakit un muaat. \v 21 Maa a taara raap diat nuk pa diat ut ma ra nundiat kum pinapaam, ma pa diat nuk paa Iesu Kaarisito ma ra nuna pinapaam. \v 22 Iaku muaat aa nunura a magiraan Timoti, baa i papaam ungaai ma iaau u ra warawaai ma ra Koina Wewapua welaar ma ra naat baa i papaam ungaai ma tamaana. \v 23 Baa iaau aa nunura aawa maa din paami un iaau, io, iaau nurnur naa ang tula wai maraagaam karom muaat. \v 24 Ma iaau nurnur u ra Tadaaru baa marawaai ma iaau ut ang waan karom muaat. \p \v 25 Iaau nuki naa i koina aakit baa ang tula talili wa balet Epaaprotito, a teindaat karom muaat. Ia a tena pinapaam ma a tena wineium ungaai ma iaau, ma anumuaat tultul baa muaat tula wai kupi in waraaut iaau u ra kum utnaa baa iaau iba kupi. \v 26 I nem aakiti naa in babo muaat raap balet, ma i tapunuk baa muaat walangoroi naa i malaapaang. \v 27 A lingtatuna ut baa i malaapaang, marawaai in maat. Iaku God i maari, ma wakir i maari Epaaprotito ku, i maari iaau utkaai, kupi koku ta tapunuk balet in lo iaau. \v 28 Io, mi iaau nem aakiti naa ang tula wai karom muaat, kupi muaat a gaaia baa muaat a webabo balet, ma pang nuknuk ma. \v 29 Muaat a gaaia paai u ra iaa ra Tadaaru ma ra ngaala na gaaia, ma muaat a urur karom a mangaana taara lenmaa, \v 30 kabina maa pa i nuk paa anuna lalaaun, pate. I taar taai u ra pinapaam anun Kaarisito, ma marawaai ut baa in ung wa nuna lalaaun uni. I paami lenmaa kupi in waraaut iaau, maa muaat ut pa muaat pet laar paai. \c 3 \s1 Daat baa daat nurnur un Kaarisito daat a kum tena takado mulu \p \v 1 A kum tateng liklik, a tintinip na pirpir mi iaau timui karom muaat: Muaat a gaaia u ra Tadaaru. Iaau gaaia baa ang timu balet a kum utnaa baa iaau aa timu taai mun karom muaat, kupi in waraaut muaat. \p \v 2 Muaat a baboura muaat ko ra kum karangaap na paap, a taara baa diat paampaam aakaina, ma diat poko aakaka a panpani ra taara, ma diat wer diat naa baa pa di poko kikil diat pa diat a lo a warwalaaun.\f + \fr 3:2 \ft A poko kikil a wakilang di paami kupi in waiaai naa a muaana ia raa kon diat a taara anun God baa diat murmur a kum Naagagon.\f* \v 3 Daat baa daat lotu karom God u ra dekdek i ra Niono, daat ku maa a taara mulu anun God, welaar ma di aa poko kikil ta daat. Pa daat nurnur u ra dekdek i ra taara, pate. Daat gaaia ku u ra pinapaam baa Kaarisito Iesu ia paam taai un daat. \v 4 Baa gun a dekdek i ra taara i walaaun daat, io iaau ut ang pet laar paai kupi ang nurnur uni. A kum utnaa baa diat nurnur uni iaau koina aakit kon diat uni. \v 5 Iaau a te Iudaia, ko ra wuna taara Beniaamin. Iaau a te Ebraaio ma iaau murmur anundiat kum mangamangaan. Baa ia 8 na bung baat iaau, io, di poko kikil iaau. Iaau a Parisaaio ma iaau laana murmur dekdek a kum Naagagon anun Moses. \v 6 Iaau ongor dekdek kupi ang murmur kado paa a pinapaam anun God, ma u ra nung pinapaam maa iaau baanaakaka a kum tena nurnur un Kaarisito. Baa gun te in takado kabina baa i murmur raap a kum Naagagon, io, pa ta wetakun in lo iaau. \p \v 7 Iaku a kum utnaa raap mi baa namuga i ngaatngaat karom iaau, mi a utnaa biaa maku karom iaau, kabina un Kaarisito. \v 8 Maia, a kum utnaa raap mi diat a kum utnaa biaa maku karom iaau, pa iaau nurnur ma un diat. Raa utnaa ku i ngaatngaat aakit, kupi ang nunura Kaarisito Iesu anung Tadaaru. A kum utnaa raap mi diat aa raap kon iaau, kabina un Kaarisito Iesu. Diat welaar maku ma ra kurkur karom iaau, kupi ang lo paa maku Kaarisito u ra nung lalaaun, \v 9 ma ang ki karomi. Ma wakir iaau a tena takado kabina iaau murmur a kum Naagagon, pate, kabina ku baa iaau nurnur un Kaarisito. A lingtatuna God i waatung daat a kum tena takado kabina daat nurnur un Kaarisito. \v 10 Iaau nemi naa ang nunura Kaarisito ma ra dekdek i ra nuna tinur balet ko ra minaat, ma iaau nemi naa ang tur ungaai mai u ra nuna kum ngunungut, ma ang welaar ut mai u ra nuna minaat. \v 11 Baa lenmaa, iaau nurnur baa iaau kaai ang tur balet ko ra minaat. \s1 A welwelulu kup a tintinipina \p \v 12 Wakir iaau nuki naa iaau aa paam akoto a kum utnaa raap maa. Ma pa iaau takado aakit utbaai kaai. Iaku iaau ongor utbaai kup a utnaa baa Kaarisito Iesu i kale pa iaau kupi. \v 13 A kum tateng liklik, pa iaau nuki naa iaau aa lo paai. Iaku raa utnaa ku iaau paami, pa iaau nuk paa balet ma a kum utnaa taanga namuga, iaau ongor maku kup a kum utnaa baa kuraa namuga taang. \v 14 Iaau welulu unamuga kup a tintinipina, kupi ang uwia paa a welwelulu ma ang lo paa a wedok, a wewataai anun God karom iaau un Kaarisito Iesu kup a lalaaun inaanga u ra maawa. \p \v 15 Io, i koina baa daat, baa daat tur dekdek, a nuknukindaat in lenmaa. Iaku baa a nuknukimuaat in raaungaana un ta utnaa, io, God ut in wakaapai karom muaat. \v 16 Io, daat a murmur a lingtatuna na wawer baa daat aa lo paai, ma raa ia maa i ngaatngaat. \p \v 17 A kum tateng liklik, muaat a murmur anung kum mangamangaan. Miaat aa paam taa a walawalar karom muaat, io i koina baa muaat a babo murmur diat baa diat murmuri. \v 18 Maa mongoro na pakaan iaau aa wapua muaat naa, mongoro diat lalaaun welaar ma ra kum ebaar anu ra bolo anun Kaarisito, ma mi iaau luan baa iaau piri balet taa muaat. \v 19 Diat waan maku kup a winirua, a nemnem i ra panindiat ia anundiat god. Diat wamaan ma ra kum mangamangaan baa din wawirwir uni. A nuknukindiat i ki ku u ra kum utnaa taanga min napia. \v 20 Iaku daat, daat a taara taanginaanga u ra maawa. Ma daat kiki walaang ma ra ngaala na nemnem kup a Tena Walaaun baa in waan pari taanginaanga nate, a Tadaaru Iesu Kaarisito. \v 21 In puku paa a panindaat baa pa i dekdek kupi in welaar ma ra baarabaara na panina. In pukui ma ra dekdekina, baa i papaam mai kupi in ung taa a kum utnaa raap natudaangi ra nuna naagagon. \c 4 \p \v 1 Io, a kum tateng liklik, muaat a tur dekdek u ra Tadaaru lenutmaa iaau aa wapua ta muaat uni. Iaau maari muaat ma iaau nem aakiti kupi ang babo muaat, maa muaat anung gaaia ma muaat welaar ma ra wedok u ra nung pinapaam. \s1 A kum pirpir baa in wadekdek a taara na nurnur \p \v 2 Iaau aaring mur Ewodia ma Sintike kupi in raa ku a nuknukimur, maa mur anu ra Tadaaru. \v 3 Ma ui kaai raa dowot na tena pinapaam ungaai ma iaau, iaau aaring ui kupi un waraaut a ru tabuan mi, maa diaar papaam dekdek ungaai ma iaau kup a Koina Wewapua in waan werweraan. Miaat papaam ungaai ma Kelemen, ma raa taara kaai baa a kum iaandiat ia ki u ra buk na lalaaun. \p \v 4 Muaat a laana gaaia u ra Tadaaru a bungbung raap. Ma ang piri balet naa, muaat a gaaia. \v 5 Muaat a waiaa anumuaat wowowon na mangamangaan karom a taara raap kupi diat a baboi. Marawaai ma a Tadaaru in waan paat. \v 6 Koku muaat nuknuk kup ta utnaa. U ra kum utnaa raap, muaat a aaraaring ma ra niaaring na waatung wakaak karom God. Ma muaat a wapuai u ra numuaat kum nemnem. \v 7 Ma a maalmaal anun God baa i ngaala aakit ko ra manaana raap anu ra taara, in baboura a balaamuaat ma ra nuknukimuaat, kabina muaat anun Kaarisito Iesu. \p \v 8 A kum tateng liklik, a tintinip na pirpir mi iaau timui karom muaat: A nuknukimuaat in ki u ra kum utnaa bi: a kum utnaa baa diat lingtatuna, a kum utnaa baa di urur un diat, a kum utnaa baa diat takado, a kum utnaa baa diat gomgom, a kum utnaa baa diat babo wakwakaak ma ra kum utnaa baa a taara diat pir akoina pa diat. Baa ta utnaa i koina aakit, ma baa ta utnaa diat pir walaawa paai, a nuknukimuaat in ki uni. \v 9 A kum utnaa baa muaat aa wer paai kon iaau, ma muaat aa lo paai ma muaat aa walangoro taai kon iaau, ma muaat aa babo taai un iaau, muaat a wapapaam diat. Ma God na maalmaal in ki karom muaat. \s1 Paaulo i gaaia u ra wetabaar anu ra taara na nurnur irong Pilipoi \p \v 10 Iaau gaaia aakit u ra Tadaaru, kabina maa ia ngaala na iwan baa pa muaat waraaut iaau, iaku mi muaat waraaut iaau balet. A lingtatuna, pa muaat dumaana iaau, iaku pa ta aakapi kupi muaat a waraaut iaau. \v 11 Pa iaau piri lenmi kabina maa iaau iba, pate. Maa iaau aa wawer paa kupi a nuknuking in ngo u ra kum mangaana kini baa in baraata iaau. \v 12 Iaau nunura a kini na niba, ma iaau nunura kaai a kini na tadaaru. Iaau aa wawer paa kupi a nuknuking in ngo u ra kum mangaana kini baa in baraata iaau: baa ang maaur, baa ang molo, baa ang paam akoto mongoro na utnaa, ma baa ang iba. \v 13 Iaau pet laar paa a kum utnaa raap kabina un Kaarisito baa i wadekdek iaau. \p \v 14 Iaku i koina baa muaat tur ungaai ma iaau u ra kum mawaat baa iaau baraatai. \v 15 Ma muaat a taara Pilipoi, muaat nuk paai baa iaau warawaai ma ra Koina Wewapua irong u ra papaar Maakedonia ma muaat nukpuku. Ma baa iaau waan taangirong Maakedonia, pa ta taara na nurnur diat tur ungaai ma iaau ma diat waraaut iaau ma ta wetabaar, pate, muaat ot ku. \v 16 Ma baa iaau ki irong Tesalonika, wakir muaat tabaara iaau raa pakaan ku, mongoro na pakaan ut muaat tabaara iaau baa iaau iba. \v 17 Wakir anumuaat wetabaar maa iaau ngaraa kupi. Iaau nemi ku naa muaat a wa mongmongoro, kupi muaat a koina uni. \v 18 Iaau aa lo paa a kum utnaa raap ma i ngaala aakit, i ngaala taa ra nung niba. Pa iaau iba ma kup ta utnaa, maa a kum utnaa baa muaat taar wai, iaau aa lo paai kon Epaaprotito. I welaar ma ra wetabaar karom God baa i aangawian wakwakaak, ma God i gaaia uni ma i nem aakiti. \v 19 Anung God in banoto a kum utnaa baa muaat iba kupi, ko ra nuna kum kokoina wuwuwung baa anundaat, kabina un Kaarisito Iesu. \v 20 Daat a wangaala paa anundaat God a Tamaandaat, pa in raap ma pa in raap. Aamen. \s1 A kum pirpir na maarmaari \p \v 21 Muaat a taar anung maarmaari karom a taara raap anun Kaarisito Iesu. A kum tateng liklik u ra nurnur baa diat ki ungaai ma iaau diat taar anundiat maarmaari karom muaat. \v 22 A kum taara anun God diat raap diat taar anundiat maarmaari karom muaat, ma a taara anun God baa diat ki u ra ruma anu ra Kaaisaar, diat kaai diat taar anundiat maarmaari karom muaat. \p \v 23 A maarmaari anu ra Tadaaru Iesu Kaarisito in ki u ra niomuaat. Aamen.