\id LUK HRLUK.SFM Sur de Conchucos (adapted from HM Nov96) \h SAN LUCAS \toc1 SAN LUCAS Jesucristupä gellgangan \toc2 SAN LUCAS \toc3 Lc. \mt1 SAN LUCAS \mt2 Jesucristupä gellgangan \ip Lucasmi cay libruta gellgargan Jesuspa ruraynincunata y alli willacuynincunata musyanantsicpä. Lucasga cargan mëdicum. Jesucristo cawanan witsan Lucasga manam paywanga purirgantsu. Apostol Pablo Jesuspa alli willacuyninta willacur puriptinmi paywan puriyargan. Tsaynam Lucas cay librutaga gellgargan Jesuspä shumag tapupacuycur. Teofilo jutiyog runam Lucastaga gastuncunapä yanapanä cay libruta gellgananpä. Y tsaynömi Lucas gellgargan “Hechos” ningan librutapis. Lucaspita masta musyanayquipä liyinqui Hechos 16.10-17; 20.5-15; 21.1-18; 27.1-pita 28.16-yag; Colosenses 4.14; Filemon 24; 2 Timoteo 4.11. \c 1 \s1 San Lucaspa willacuynin \p \v 1-4 Noga Lucas cay libruta gellgä Jesucristo cawangantam. Jesucristo willacuyta gallaycunganpita patsam llapan rurangancunata apostolnincuna ricayargan. Tsay ricayangancunata willacuyänanpämi Jesus yätsirgan apostolnincunata. Paycuna willacuyaptinmi wiyagcuna Jesucristupäga juccuna juccunapis gellgayashga. Tsaymi nogapis cösa tapupacuycur mas alli cananta munar shumag yarpachacuycur cay libruta gellgä gallaycunganpita patsa imanö cangantapis. Tsaynöpam gampis, respitashga Teofilo, musyanqui willayäshungayquicuna rasun cag canganta. \s1 Juan Bautista yurinanpä cagta angel willacungan \p \v 5 Israel nacionchö Herodes mandacog rey caycänan witsanmi Zacarias jutiyog runa caycargan sacerdöti. Payga cargan Abias jutiyog sacerdötipa castanmi. Zacariaspa warminnam cargan Isabel. Paypa taytanpis sacerdötim cargan. \v 6 Paycuna Tayta Dios mandangancunata cumplirmi imaypis allilla cawacuyag. Tsaymi pipis paycunapäga mana allitaga parlayagtsu. \v 7 Isabel gollog captin wawan manam cargantsu. Ishcanpis rucu chacwannam cayargan. \p \v 8 Tsaypitanam Zacariaspa y sacerdöti mayincunapa turnun chämuptinna Jerusalenman aywayargan templuchö Tayta Diosta sirviyänanpä. \v 9 Tsaychömi üsuncunaman sortiyayargan maygan sacerdötipis templuman inciensiu goshnitseg yaycunanpä. Tsaymi Zacariasta töcargan. \v 10 Templu rurinchö Zacarias inciensiuta goshnitsinganyagnam llapan runacuna Diosman mañacuycäyargan templupa patiunchö. \p \v 11 Tsaychö inciensiuta goshniycätsiptinmi altarpa derëcha cag lädunchö Tayta Dios cachamungan juc angel Zacariasta yuripasquirgan. \v 12 Tsaymi tsay angelta ricaycur Zacarias feyupa mantsacargan. \v 13 Tsaynam angel caynö nirgan: “Zacarias, ama mantsacaytsu. Tayta Diosmi wiyashurguyqui rugacungayquita. Warmiqui Isabelmi geshyacunga ollgu wamrata. Paypa jutinmi canga Juan. \v 14 Tsuriqui yuriycuptinmi pasaypa cushicunqui. Gam cushicungayquinöllam llapan runacunapis cushicuyanga. \v 15 Tayta Dios munangantam tsuriqui ruranga. Manam vïnuta ni ima shincatsicogcunatapis upungatsu”. \p “Manarä yuricurmi Espiritu Santuta chasquinga Diospa willacuyninta willacunanpä. \v 16 Tsaynö willacuptin Israel runacuna atscagmi jutsancunata jagirir Tayta Dios munangannöna cawayanga. \v 17 Tayta Diospa munayninwan unay profëta Elias willacungannömi paypis willacunga.\f + \fr 1:17 \ft Jesucristo manarä shamuptin profëta Eliasta Tayta Dios cachamunanpä cagtam runacuna shuyacuyargan (Malaquias 4.5,6). Eliaspita masta musyanayquipä liyinqui 1 Reyes capïtulu 17-pita 19-yag y 2 Reyes 2.1-18.\f* Y runacunatam yätsinga wayincunachöpis cuyanacur cawayänanpä. Mana cäsucogcunatapis willangam alli cawaymanna ticrayänanpä Tayta Dios munangannö. Tsaynöpam runacunata musyatsinga salvacog shamogta chasquicuyänanpä”. \p \v 18 Angel tsaynö niptinnam Zacarias tapurgan: “¿Imanöpatä musyäman cay nimangayquicuna rasunpa canganta? Nogaga rucunam cä. Warmïpis chacwannam. Tsaynö caycaptinga ¿imanöpanatä tsurï canman?” nir. \p \v 19 Niptinnam angel nirgan: “Tayta Diospa willacognin angel Gabrielmi cä. Paymi cachamashga cay alli willacuyta gamta willanäpä. \v 20 Cay willaycangäcunaga llapanmi cumplinga. Ningäcunata mana criyimangayquipitam cananga mana parlanquirätsu tsuriqui yuringanyag” nir. \p \v 21 Templupa patiunchö shuyaraycag runacunanam jucnin jucninpis niyargan: “¿Imanirtä cay örayag Zacarias yargamuntsu?” nirnin. \v 22 Tsaypitanam templupita yargaraycämur shimin watpashga captin sëñasllapana tantiyatsirgan shuyaragnin runacunata. Tsaynam itsanga tantiyasquiyargan templu rurinchö imapis yuripanganta. \p \v 23 Tsaypita juc semäna templuchö ruraynincunata ushapacusquirnam wayinpana Zacariasga cuticurgan. \v 24 Warmin Isabelnam geshyag ricacurna pitsga quillantin wayillanchö cacurgan. \v 25 Tsaymi cushicurnin nirgan: “Tayta Diosmi nogata cuyapämashga. Cananpitaga runacuna mananam parlayämanganatsu ‘Mana wachacog gollog warmim payga’ nirnin”. \s1 Jesus yurinanpä cagta angel willacungan \p \v 26-27 Isabel geshyag ricacunganpita jogta quillatanam Tayta Dios cachamurgan angel Gabrielta virgen Mariaman. Tsay jipashga Galilea provincia Nazaret marcachömi tärargan. Mariaga aunishganam caycargan unay rey Davidpa castan Josewan casarayänanpä. \v 28 Tsayman chaycurmi angel nirgan: “¡Cushicuy, Maria! ¡Tayta Diospa cuyayninmi canqui!” \p \v 29 Tsaynö niptinmi Maria mantsacashga yarpachacurgan: “¿Imanirtä tsaynö niman?” nir. \p \v 30 Tsaynam angel nirgan: “Maria, ama mantsariytsu. Tayta Diosmi gamta cuyashunqui. \v 31 Cananpitaga geshyagmi ricacunqui. Wawayquim yuringa ollgu. Paypa jutinmi canga Jesus. \v 32 Poderösu captinmi runacuna ‘Diospa tsurinmi’ niyanga. Paytam Tayta Dios churanga imaycawan munayyog cananpä, unay castan rey Davidtanö. \v 33 Paypa munayninchömi gamcuna imayyagpis cayanqui. Pay munayyog canganga imayyagpis manam ushacangatsu”. \p \v 34 Tsaynö angel niptinnam Maria tapurgan: “Runawan manarä juntacarga ¿imanöpatä geshyag ricacüman?” \p \v 35 Niptinmi angel nirgan: “Espiritu Santo gamman shamuptinmi Tayta Diospa poderninwan geshyag ricacunqui. Tsaymi wawayqui ‘Diospa tsurin’ gayashga canga. \v 36 Tsaynömi castayqui Isabelpis chacwanna caycar geshyacunga. Paytaga runacuna ‘Gollog warmim’ niyashgam. Cay quillawanga jogta quillanam geshyag ricacungan. \v 37 Tayta Diospäga manam imapis ajatsu” nir. \p \v 38 Tsaynam Maria nirgan: “Nogalläga Dioslläpa munayninchömi callä. Pay munangannö callätsun”. \p Tsaynö nisquiptinnam angel illacasquirgan. \s1 Isabelta Maria watucangan \p \v 39 Angel yuripanganpita waraynincunanam Maria alistacur aywargan Isabelman watucagnin. Zacariaswan Isabelga täräyargan Judea provinciapa jircan ricoglla marcachömi. \v 40 Tsaynam wayincunaman chaycur Maria saludargan Isabelta. \v 41-42 Saludariptinmi Isabelpa pachanchö wamra cuyurirgan. Tsaynam Espiritu Santo munangannölla Isabel cushicurnin nirgan: “¡Bendïtam canqui! Llapan warmicunapitam Tayta Dios gamta acrashurguyqui. Geshyag caycangayqui wawayquipä Tayta Dios imanömi cushicun. ¡Paypis bendïtum! \v 43 Imaläyam cushicuycü Dioslläpa maman watucaycamangayquita. \v 44 Saludamangayquita mayasquir pachächö caycag wawäpis cushicur cuyushgam. \v 45 ¡Cushicuy! Tayta Diospa angelnin nishungayquicunaga llapanmi cumplinga. Payta criyicungayquipitam cushishga cawanqui”. \s1 Tayta Diosta Maria alabangan \p \v 46 Tsaynam Maria nirgan: \b \q1 “Llapan shongulläwanmi Tayta Diosta alabaycullä. \q1 \v 47 Cuyapäcog Tayta Dios juc salvacogta cachamunanpä cagtam cushicü. \q1 \v 48 Llänu shonguyog cangätam Tayta Dios ricamashga. \q1 Cananpitaga llapan runacunapis mana gongaypam yarparaycäyangalla nogapä allita ruranganta. \q1 \v 49 Poderösu Tayta Diosmi nogapä rurashga alläpa allicunata. \q1 Paynöga manam pipis cantsu. \q1 \v 50 Tayta Dios imaypis cuyapanmi munanganta ruragcunataga. \q1 \v 51 Pipis mana rurangancunatam poderninwan ruranga. \q1 Puëdeg tucogcuna yarpäyangancunataga manacagmanmi churanga. \q1 \v 52 Mandacogcunatam mandacuyninpita gargunga. \q1 Llänu shonguyogcunatanam yanapanga. \q1 \v 53 Muchuychö cagcunatam imaycanpis faltätsingatsu. \q1 Mana cuyapäcog rïcucunatanam itsanga gechurnin imaycantapis ushacätsinga. \q1 \v 54 Israel runacunata cuyaparmi yarparaycangalla yanapananpä. \q1 \v 55 Tsaynö imayyagpis cuyapänanpämi aunirgan unay Abrahamta y paypita miragcunatapis”.\f + \fr 1:55 \ft Abrahamta Tayta Dios auninganta musyanayquipä liyinqui Genesis 22.17,18.\f* \b \m Tsaynö nirmi Tayta Diosta Maria alabargan. \p \v 56 Isabel cagchö quimsa quillanö tärarcurnam wayinpana Maria cuticurgan. \s1 Juan Bautista yuringan \p \v 57 Tsaypitanam Isabelpa quillan tincusquiptin geshyacurgan ollgu wamrata. \v 58 Tsayta musyaycur castancunapis y reginacungancunapis alläpam cushicuyargan Tayta Dios paypä allita ruranganta. \p \v 59 Tsaypita semänayogna wamra caycaptinnam Zacariaspa wayinman castancuna aywayargan tsay wamranta üsuncunaman señalayänanpä.\f + \fr 1:59 \ft Israel runacunapa üsuncunachöga llullu wamra yurisquir juc semänata cumpliriptinmi pallunpa garanta ichic roguparcuyag. Y tsay junagmi wamrapa jutintapis churayag.\f* Tsaychömi taytanpa jutinllata churayta munayargan. \v 60 Tsaynam maman nirgan: “¡Manam tsaynö jutin canmantsu! Juan catsun jutinga”. \p \v 61 Isabel tsaynö niptinmi waquin runacuna niyargan: “Manam pipis cantsu castayquicunachö tsay jutiyogga” nir. \p \v 62 Tsaypitanam ima jutinta churayänanpäpis sëñasllapa Zacariasta tapuyargan. \v 63 Tsaynö tapuyaptinnam pay mañargan juc tacshalla tablata tsaychö gellgananpä. Nircurnam gellgargan: “Juanmi jutinga canga” nir. Zacariaspis tsurinpa jutin Juan cananta munaptinmi tsaychö caycag runacunaga espantacuywan ricaraycar quëdasquiyargan. \v 64 Tsaypita jinan öra Zacariaspa shimin pashtasquiptinmi Tayta Diosta alabargan. \p \v 65 Tsaycunata ricarnam tsaychö llapancunapis cushicuyargan. Tsaycuna päsangantanam pipis maypis parlayargan tsay entëru marcacunachö. \v 66 Tsayta wiyagcunaga yarpachacuyargan: “¡Cay wamra wiñarcur ima allirä caycunga!” nirninmi. Y runacuna parlayangannöllam tsay wamrata Tayta Dios shumag yanapargan. \s1 Tayta Diosta Zacarias alabangan \p \v 67 Tsaynam Espiritu Santo parlatsiptin Zacarias nirgan: \b \q1 \v 68 “Tayta Dios alabashga catsun. \q1 Payga salvamänantsicpänam caycan. \q1 \v 69 Mandu ruragnin rey Davidpa castancunapita munayyog salvacogmi yuringa. \q1 \v 70 Tsaynö cananpämi unay profëtancunawan musyatsimargantsic. \q1 \v 71 Tsaynöllam musyatsimargantsic chiquimagnintsiccunapita jipimänantsicpä cagta. \q1 \v 72 Abrahamta y paypita miragnincunatapis auningancunata manam gongashgatsu. \q1 \v 73 Paytam Tayta Dios aunirgan \q1 \v 74 chiquimagnintsiccunapa mandunpita jipimänantsicpä, \q1 Tayta Dios munangantana mana mantsariypa ruranantsicpä, \q1 \v 75 y cada junagpis munanganta rurarna cawanantsicpä”. \b \m \v 76 Tsaypita wamranta margacurcurnam Zacarias nirgan: \b \q1 “Gam llullu wamra, salvacogta chasquicuyänanpä willacuptiquim runacuna musyayanga Diospa willacognin profëta cangayquita. \q1 \v 77 Gammi tantiyatsinqui jutsancunapita Tayta Dios perdonar runacunata salvananpä cagta. \q1 \v 78 Runacunata cuyaparmi Tayta Dios salvacogta cachamunga. \q1 \v 79 Tsaymi salvacog shamur tsacaychönö cawagcunata tantiyatsinga jutsancunata jagirir allina cawayänanpä”. \b \m Tsaynömi Zacarias nirgan. \p \v 80 Tsaypita wamraga wiñayllantam yachacurgan Tayta Dios munangannö cawayta. Tsunyag jircacunallachömi täcurgan Israel runacunata Diospa willacuyninta willapayta gallaycunganyag. \b \c 2 \s1 Jesus yuringan \r (Mateo 1.18-25) \p \v 1 Juan Bautista yuricunan witsanmi Cesar Augusto emperador car mandangan cag nacioncunachö llapan runacuna censucuyänanpä nirgan. \v 2 Tsay censucuy witsanga Cirenio jutiyog runam Siria provinciachö mandacog caycargan. \v 3 Tsaynam llapan runacuna marcancunaman aywayargan yuricuyanganchö censucuyänanpä. \p \v 4-5 Tsaymi Mariawan Josepis Galilea provincia Nazaret marcapita Judea provincia Belen marcaman aywayargan censucuyänanpä. Tsayman aywayargan Josepa unay castan rey David tsay marcachö yuricushga captinmi. Tsay junagcuna Mariapaga quillan tincushganam caycargan geshyacunanpä. \v 6 Belenchö caycäyaptinnam Mariapa öranna captin pachanna tsarisquirgan. \v 7 Belenman censucog aywagcuna pasaypa quichquishga cayaptinmi posädacuyänanpä wayita mana tarir geshyacuycurgan llullu wawanta ashmacuna punucuyänan ramädallachö. Tsaychö inchanawan piturcurnam tsayllaman punuycatsirgan. \s1 Üsha täpagcunata angelcuna yuripäyangan \p \v 8 Belen marcapa ñöpan ricogchömi üsha mitsicogcuna täpaycäyargan üshancunata. \v 9 Tsaymanmi Tayta Diospa angelnin chipipirrä yuripasquirgan. Üsha täpagcunaga pasaypam mantsacaycuyargan. \v 10 Tsaynam angel nirgan: “Ama mantsacäyaytsu. Gamcunapä alli willacuytam apamurgö. Tsayta wiyarmi llapan runacuna cushicuyanga. \v 11 Tayta Dios cachamungan salvacogmi unay rey Davidpa marcanchö yuricushga. Paymi runacunata salvanga. \v 12 Paytam tariyanqui ashmacuna punucuyänan ramädallachö inchashga caycagta. Tsaytanö tarirmi cay nicangä rasun canganta musyayanqui”. \p \v 13 Tsaynö parlapaycaptinmi tsay angelpa ñöpanchö atsca angelcunana yurisquiyargan Tayta Diosta caynö alabarnin: \b \q1 \v 14 “¡Ciëluchö caycag Tayta Dios adorashga catsun! \q1 ¡Cay patsachöpis Tayta Diosta adoragcunapä alli caway catsun!” nir. \b \p \v 15 Tsaypita angelcuna ciëluman cutisquiyaptinnam üsha täpagcuna jucnin jucninpis caynö ninacuyargan: “Tayta Dios willacaycätsimuptinga acu, acu aywashun Belenman ima päsangantapis ricanantsicpä” nir. \p \v 16 Tsaynö nirmi llapancuna empëñu aywayargan. Belenman chaycurnam tariyargan Joseta, Mariata, y llulluntapis ashmacuna punucuyänan ramädallachö. \v 17 Chaycur mitsicogcunaga willacuyargan angel yuripasquir llullupä willangancunatam. \v 18 Tsaynö willacuyaptinmi tsaychö caycagcuna cushicuyargan. \v 19 Mariaga tsaycuna päsangancunata shongunllachömi yarparargan. \v 20 Tsay mitsicogcuna angel willangannölla llulluta ricaycurnam Tayta Diosta agradesicurnin alabar cuticuyargan. \s1 Jesusta templuman apayangan \p \v 21 Tsaypita wamra semänayog caycaptinnam üsuncunaman llulluta señalayargan. Jutinmi churayargan Jesusta, Mariata angel yuripar ningannölla. \p \v 22 Maria geshyacunganpita chuscu chunca (40) junagtanam\f + \fr 2:22 \ft Punta cag ollgu wawanta geshyacuycur Israel warmicuna chuscu chunca junagmi wayincunallachö cacuyag. Tsaypita masta musyanayquipä liyinqui Levitico 12.1-4.\f* Josewan aywayargan Jerusalenman. Chaycurnam templuman llulluta apayargan Tayta Diospa munayninman entregayänanpä. \v 23 Tsaycunata cumpliyargan Moises gellganganchö ningannöllam.\f + \fr 2:23 \ft Punta cag ollgu wamracunata Tayta Diospa munayninman churayanganta musyanayquipä liyinqui Exodo 13.2; 13.12,13; Numeros 3.11-13; 45-47.\f* Tsaychömi nican: “Tayta Diospa munayninman churayay mayor cag ollgu wamrayquicunata” nir. \v 24 Warmicuna geshyacuyanganpita ofrendata apayänanpä caynömi Moises gellgargan: “Ishcay cullcushta o ishcay pushapa palumacunata apayanqui” nir.\f + \fr 2:24 \ft Warmicuna geshyacuyanganpita ofrendata templuman imapä apayanganta masta musyanayquipä liyinqui Levitico 12.2-8.\f* Tsayta cumplirmi Mariapis apargan templuman. \p \v 25-26 Tsay witsancunam Jerusalenchö täcurgan Simeon jutiyog juc runa. Payga alli rurag carmi Tayta Diosta alabar cawargan. Paytam Espiritu Santo musyatsirgan salvacogta ricaycurrä wanucunanpä cagta. Tsay runam shuyacurgan Israel runacuna ñacayanganpita salvacog shamur jipinanpä cagta. \v 27-28 Tsaymi Simeonta Espiritu Santo templuman pushaptin tsaychö ricargan Mariawan Jose llulluta apaycäyagta. Paycunaga aywayargan Moises gellgangan leyta cumplirninmi. Tsaynam llulluta margarcur Tayta Diosta alabar nirgan: \b \q1 \v 29-30 “Tayta Diosllä, cananga cumplirguyquinam nimangayquita. \q1 Cananga ricargönam cachamungayqui salvacogta. \q1 Ricangächönaga cushishgana wanuculläshä. \q1 \v 31 Maytsaychöpis runacuna musyayangam cay salvacogta gam cachamungayquita. \q1 \v 32 Tsaymi mana Israel runacunapis tantiyacuyanga salvanayquipä cagta. \q1 Tsaynö captinmi gamta alabayäshunqui ‘¡Ima allirä Israel runacunata Tayta Dios acrargan tsay castachö salvacognintsic yurinanpä!’ nirnin”. \b \p \v 33 Simeon tsaynö ningancunata wiyarmi Josewan Maria yarpachacuyman churacäyargan. \v 34 Tsaynam Simeon Tayta Diosman mañacurgan paycunata yanapaycunanpä. Nircur Mariatanam nirgan: “Cay wawayquiman criyicuyanganpitam waquin Israel marca mayintsiccunapis salvacionta tariyanga. Payman mana criyicog cagcunaga infiernumanmi aywayanga. Cay llullu jövinyarnam Tayta Diospa willacuyninta parlaptin atsca runacuna chiquiyanga. \v 35 Tsaynöpam wawayquiman criyicuyanganpis o mana criyicuyanganpis musyacanga. Tsaycuna päsaptinmi gampa shonguyqui tucsiycushganörä nananga” nir. \p \v 36 Tsay junagcunaga templuchömi caycargan Diospa willacognin profëta Ana jutiyog chacwanpis. Paypa taytanga cargan Fanuel jutiyog runam, y Aser castapitam cargan. Payga jipashllam runawan casaracurgan. Casacunganpita ganchis (7) watallatam runan wanurgan. \v 37 Tsaymi viüdalla cacurgan puwag chunca chuscu (84) wata. Payga templupita imaypis mana yarguypam\f + \fr 2:37 \ft Israel runacuna goricäcuyänan templu jatuncaraymi cargan. Tsayga entërunpam pergashga cargan. Tsaychömi Tayta Diosman mañacucuyänan iglesia y atsca cuartucunapis cargan. Nircur sacerdöticuna, viüdacuna, y waquinpis posadacuyänanpäpis carganmi.\f* pagasta junagta Tayta Diosta sirvir täcurgan. Tsaynöpis ayunarmi Tayta Diosman mañacog. \v 38 Tsaychö Simeonwan Maria y Jose parlaycäyaptinnam Anapis llulluman witiycur Tayta Diosta agradesicurgan. Nircurnam runacunata willapargan ñïñu Jesus salvacog canganta. \s1 Nazaret marcanchö Jesus wiñangan \p \v 39 Tsaypitanam Tayta Dios mandacungancunata templuchö cumplisquirnin Josewan Maria cuticuyargan Galilea provincia Nazaret marcanman. \v 40 Tayta Dios yanapaptinmi wiñayllanta ñïñu Jesusga mas yachagna y callpayogna ticrargan. \s1 Jövinna caycar templuman Jesus aywangan \p \v 41 Jesuspa papäninwan mamanga cada watam Jerusalenman aywayag Pascua fiestaman päsag. \v 42 Jesus chunca ishcay (12) watayogna caycaptinmi paywanpis aywayargan tsay fiestaman. \v 43 Tsaypita fiesta ushaynam Josewan Maria cuticuyargan marcancunapana. Jerusalenchö Jesus quëdangantaga manam cuentata gocuyargantsu. \v 44 Paycunaga waquin runacunawan Jesus aywaycanganta yarparmi juc junagta aywaycäyangantarä watucasquir ashiyargan. Castancunata reginacungancunata tapupacurpis manam tariyargantsu. \v 45 Manana tarirmi cutiyargan Jerusalenman ashirnin. \p \v 46 Chäyanganpita warayninrämi Jesusta tariyargan templuchö yachag runacunapa chöpincunachö jamaraycagta. \v 47 Tsaychömi wiyagcunapis cushicuyargan tsay runacunawan pasaypa yachag cayninwan parlapänacunganpita. \v 48 Tsaynam tsaychö tariycur mamancuna pasaypa cushicuyargan. Tsaynam maman nirgan: “Waway, ¿imanirtä caychö quëdacurgayqui? Nogacuna pasaypa llaquirniquim ashiycuyargö” nir. \p \v 49 Tsaynam Jesus nirgan: “Mamay, ¿imanirtä ashiyämar tantiyayarguyquitsu cay templuchö caycangäta? ¿Manacu musyayanqui papänï Tayta Diospa ruraynincunatarä cumplinäpä cagta?” \v 50 Tsaynö niptin paycunaga manam imapä nicangantapis tantiyayargantsu. \p \v 51 Tsaypitanam cuticuyargan Nazaretman. Tsaychömi taytanwan maman mandangancunata Jesus rurargan. Mamannam shongullanchö yarparargan llapan ima päsangancunatapis. \v 52 Wiñayllanta Jesus imaycapä yarpayyog ticraptinmi Tayta Diospis y runacunapis cushicuyargan. \c 3 \s1 Juan Bautista willacungan \r (Mateo 3.1-12; Marcos 1.1-8; Juan 1.19-28) \p \v 1-2 Zacariaspa tsurin Juan tsunyag jircachö caycaptinmi Tayta Dios nirgan willacuyninta willacunanpä. Tsay witsanmi Tiberio Cesar chunca pitsga (15) watana Roma nacionchö maytsay nacioncunapa mandagnin caycargan. Paymi Poncio Pilatutapis churargan Judea provinciachö mandacog cananpä. Herodestanam mandacog churargan Galilea provinciaman. Herodespa waugin Felipitanam mandag churargan “Iturea” y “Traconite” ningan provinciacunaman. Tsaynömi Lisaniastapis mandacog churargan Abilinia provinciaman. Jerusalenchönam Anaswan Caifas llapan sacerdöticunapa mandagnin caycäyargan. \p \v 3 Tsaymi Jordan mayu cuchun quinran marcacunapa Juan purirgan caynö willacurnin: “Jutsayquicunata jagirirnin bautizacuyay. Tsaynöpam Tayta Dios perdonayäshunqui” nir. \v 4 Juan tsaynö willacunanpämi Diospa willacognin profëta Isaias caynö gellgargan: \b \q1 “Tsunyagcunachö purirmi juc runa caynö gayarar willacunga: \q1 ‘Tayta Dios cachamungan salvacog runa chämuptin chasquicuyänayquipä jutsayquicunata dejariyay. \q1 Mana alli rurayniquicunapita yarpachacuyay. \q1 \v 5 Tsaynö rurayay ragra nänicunata pampatsagnö, \q1 jirca nänicunata, wicsu nänicunata, y shalla nänicunata allitsagnöpis. \q1 \v 6 Tsaynö listacushmanna Tayta Dios salvacogta cachamuptin llapan runacunam musyayanga’ ”. \b \p \v 7 Tsaynö Juan willacuptin runacuna bautizacuyänanpä aywagcunata caynömi nirgan: “¡Culebra casta runacuna! ¿Gamcunaga ‘Bautizacuyangällawanmi salvacuyäshä Diospa castïgunpita’ niyanquipischi? \v 8 Tayta Dios infiernuman mana gaycuyäshunayquipä jutsa rurayniquicunata jagirir pay munanganta rurarna cawayay. Ama yarpäyaytsu: ‘Unay Abraham casta cayangäpitam Tayta Dios salvamanga’ nir. Tayta Dios munarga Abraham casta runacunaman cay rumicunatapis ticrascäratsinmanmi. \v 9 Mana alli wayog jachacunata cuchupita muturir ninaman gaycognö jutsa rurag runacunata infiernuman Tayta Dios gaycunanpä listunam caycan”. \p \v 10 Juan tsaynö niptinnam runacuna tapuyargan: “Tsayöraga ¿imatatä rurayäman?” nir. \p \v 11 Tsaynö niyaptinmi nirgan: “Ishcay trocanayquicuna capuyäshuptiquega goycuyanqui mana capog cagcunata. Tsaynölla lasag micuyniquicuna capuyäshuptiquega raquipaycuyanqui faltapacog cagta” nir. \p \v 12 Niptin tsaynöllam impuestuta cobragcunapis, bautizacuyänanpä aywar tapuyargan: “Taytay, nogacunaga ¿imatatä rurayäman?” \p \v 13 Tsaynam Juan nirgan: “Cobrayänayquipä cagllata cobrayanqui. Ama sacyacog cayanquitsu”. \p \v 14 Tsaynöllam tapuyargan soldäducunapis: “Nogacunaga ¿imatatä rurayäman?” \p Niyaptinnam Juan nirgan: “Ama pipa gellënintapis o imantapis puëdeg tucur gechuyanquitsu. Tsaynölla runa mayiquicunata ama manacagtaga tumpayanquitsu. Pägayäshungayquillawan conformacuyanqui”. \p \v 15 Tsaychö runacunaga salvacog cay patsaman shamunanpä cagta musyarnam yarpachacuyargan: “¿Juantsurä Tayta Dios cachamungan salvacog canman?” nir. \v 16 Tsaymi ñöpancunachö caycag runacunata Juan nirgan: “Nogaga yacullawanmi gamcunata bautizaycä. Tayta Dios cachamungan salvacog shamogmi itsanga Espiritu Santuwan chasquicogcunata bautizanga. Mana chasquicogcunataga infiernumanmi gaycunga.\f + \fr 3:16 \ft “Mana chasquicogcunataga infiernuman gaycunga” ninanpa rantinga griegu idiömachöga “ninawan bautizanga” nirmi gellgaraycan. Ninawan bautismupäga waquin runacuna niyan infiernuman gaycucäyänanpä cagta. Waquincunanam niyan Espiritu Santupa munayninwan bautizacuy canganta, Hechos 2.3-chö ningannö.\f* Tsaynö captin salvacogmanga ni ichicllapis manam nogaga iwalätsu. \v 17 Payga trïguta wayrananpä juc runa jurquitan aptashganönam caycan. Trïguta wayrarnin päjantaga ninamanmi gaycun y trïguntanam wayinman apacun. Tsaynömi Tayta Dios cachamungan runa jutsa ruragcunata imaypis mana upeg ninaman gaycunga y Tayta Dios munanganman cawagcunatam gloriaman apacunga”. \v 18 Tsaynö parlaparmi Juan runacunata tucuynöpa tantiyatsirgan Diospa willacuyninta. \p \v 19 Nircurnam llapan runacunachö Juan nirgan: “Herodesga waugin Felipipa warminta\f + \fr 3:19 \ft Tsay warmipa jutin cargan Herodias.\f* gechurnin y llapan jutsata rurarnin manam allitatsu ruraycan”. \v 20 Tsaynö ninganta musyaycurmi ajarnin Juanta Herodes prësutsir carcelman wichgayänanpä mandargan. Tsaynö wichgatsir mas jutsayognam ricacurgan. \s1 Jesus bautizacungan \r (Mateo 3.13-17; Marcos 1.9-11) \p \v 21 Carcelman Juanta manarä wichgayaptinmi runacunata bautizaycaptin Jesuspis chargan bautizacunanpä. Tsaychö bautizacusquir Jesus Tayta Diosman mañacuycaptinmi ciëlu quichacasquirgan. \v 22 Tsaypitam Jesusman Espiritu Santo urämurgan imayca palumanö. Y Tayta Diosmi ciëlupita caynö nimurgan: “Gammi cuyay tsurillä canqui. Noga munangänö llapantapis ruraptiqui alläpam cushicü” nir. \s1 Jesus Adanpa ayllunpita aywarag cangan \r (Mateo 1.1-17) \p \v 23 Jesusga bautizacurgan quimsa chunca (30) watayognam. Tsaypitanam Diospa willacuyninta willacur gallaycurgan. Jesuspäga runacuna yarpäyargan Josepa tsurin cangantam. \b \qm1 Josega canä Elipa tsurinmi. \qm1 \v 24 Elinash canä Matatpa tsurin. \qm1 Matatnash canä Levipa tsurin. \qm1 Levinash canä Melquipa tsurin. \qm1 Melquinash canä Janapa tsurin. \qm1 Jananash canä Josepa tsurin. \qm1 \v 25 Josenash canä Matatiaspa tsurin. \qm1 Matatiasnash canä Amospa tsurin. \qm1 Amosnash canä Nahumpa tsurin. \qm1 Nahumnash canä Eslipa tsurin. \qm1 Eslinash canä Nagaipa tsurin. \qm1 \v 26 Nagainash canä Maatpa tsurin. \qm1 Maatnash canä Matatiaspa tsurin. \qm1 Matatiasnash canä Semeipa tsurin. \qm1 Semeinash canä Josepa tsurin. \qm1 Josenash canä Judapa tsurin. \qm1 \v 27 Judanash canä Joananpa tsurin. \qm1 Joanannash canä Resapa tsurin. \qm1 Resanash canä Zorobabelpa tsurin. \qm1 Zorobabelnash canä Salatielpa tsurin. \qm1 Salatielnash canä Neripa tsurin. \qm1 \v 28 Nerinash canä Melquipa tsurin. \qm1 Melquinash canä Adipa tsurin. \qm1 Adinash canä Cosampa tsurin. \qm1 Cosamnash canä Elmodampa tsurin. \qm1 Elmodamnash canä Erpa tsurin. \qm1 \v 29 Ernash canä Josuepa tsurin. \qm1 Josuenash canä Eliezerpa tsurin. \qm1 Eliezernash canä Jorimpa tsurin. \qm1 Jorimnash canä Matatpa tsurin. \qm1 \v 30 Matatnash canä Levipa tsurin. \qm1 Levinash canä Simeonpa tsurin. \qm1 Simeonnash canä Judapa tsurin. \qm1 Judanash canä Josepa tsurin. \qm1 Josenash canä Jonampa tsurin. \qm1 Jonamnash canä Eliaquimpa tsurin. \qm1 \v 31 Eliaquimnash canä Meleapa tsurin. \qm1 Meleanash canä Menapa tsurin. \qm1 Menanash canä Matatapa tsurin. \qm1 Matatanash canä Natanpa tsurin. \qm1 \v 32 Natannash canä Davidpa tsurin. \qm1 Davidnash canä Jesepa tsurin. \qm1 Jesenash canä Obedpa tsurin. \qm1 Obednash canä Boozpa tsurin. \qm1 Booznash canä Salmonpa tsurin. \qm1 Salmonnash canä Nahasonpa tsurin. \qm1 \v 33 Nahasonnash canä Aminadabpa tsurin. \qm1 Aminadabnash canä Arampa tsurin. \qm1 Aramnash canä Esrompa tsurin. \qm1 Esromnash canä Farespa tsurin. \qm1 Faresnash canä Judapa tsurin. \qm1 \v 34 Judanash canä Jacobpa tsurin. \qm1 Jacobnash canä Isaacpa tsurin. \qm1 Isaacnash canä Abrahampa tsurin. \qm1 Abrahamnash canä Tarepa tsurin. \qm1 Tarenash canä Nacorpa tsurin. \qm1 \v 35 Nacornash canä Serugpa tsurin. \qm1 Serugnash canä Ragaupa tsurin. \qm1 Ragaunash canä Pelegpa tsurin. \qm1 Pelegnash canä Heberpa tsurin. \qm1 Hebernash canä Salapa tsurin. \qm1 \v 36 Salanash canä Cainanpa tsurin. \qm1 Cainannash canä Arfaxadpa tsurin. \qm1 Arfaxadnash canä Sempa tsurin. \qm1 Semnash canä Noepa tsurin. \qm1 Noenash canä Lamecpa tsurin. \qm1 \v 37 Lamecnash canä Matusalenpa tsurin. \qm1 Matusalennash canä Enocpa tsurin. \qm1 Enocnash canä Jaredpa tsurin. \qm1 Jarednash canä Mahalaleelpa tsurin. \qm1 Mahalaleelnash canä Cainanpa tsurin. \qm1 \v 38 Cainannash canä Enospa tsurin. \qm1 Enosnash canä Setpa tsurin. \qm1 Setnash canä Adanpa tsurin. \qm1 Y Adannam cashga Tayta Dios camangan. \b \c 4 \s1 Jesusta Satanas tentayta munangan \r (Mateo 4.1-11; Marcos 1.12,13) \p \v 1 Jesus Jordan mayuchö bautizacusquirga Espiritu Santupa munayninchönam ricacusquirgan. Tsaypita Espiritu Santo pushaptinnam tsunyag jircaman aywacurgan. \v 2 Tsaychö chuscu chunca (40) junag imatapis mana micuypam cacurgan. Tsaynö caycangantanam pasaypa mallagacuycurgan. Tsaychömi Satanas engañayta munar Jesusta nirgan: \p \v 3 “Diospa tsurin caycarga mä, cay rumita tantaman ticraratsiy”. \p \v 4 Tsaynö niptinnam Jesus nirgan: “Diospa palabran gellgaranganchö caynömi nican: ‘Manam micungallanwantsu runacuna cawayan, [sinöga Dios ningancunata cäsucuyanganwanpis allimi cawayan]’ ” nir. \p \v 5 Tsaypitanam Satanas juc altuman wap jayarircur ricascäratsirgan maytsay marcacuna pasaypa chipipegtarä. \v 6 Nircurmi nirgan: “Cay ricaycangayqui imaläya shumag marcacunam. Cay llapan ricaycangayquicunata entregayämargan munangä cagta pitapis goycunäpämi. \v 7 Gam ñöpäman gonguricuycur nogata adoramaptiquega gamllatana llapantapis goycushayqui munayniquichöna tsaräcunayquipä” nir. \p \v 8 Tsaynam Jesus nirgan: “Diospa palabran gellgaranganchöga caynömi nican: ‘Tayta Diosllatam adoranayqui y payllantam sirvinayqui’ nir”. \p \v 9 Tsaypitanam wap Jerusalenman apasquir templu jananchöna Jesusta Satanas ricascatsirgan. Nircurmi nirgan: “Diospa tsurin rasunpaypa carga mä, caypita patsaman jegarpuy. \v 10 Diospa palabran gellgaranganchöga caynöchä nin: ‘Gamta cuïdashunayquipä angelnincunatam Dios cachamunga. \v 11 Paycunam tsariyäshunqui patsaman jegaptiquipis rumicunachö mana tacacunayquipä’ ” nirnin. \p \v 12 Niptin Jesusnam nirgan: “Diospa palabran gellgaranganchöga caynöpis ninmi: ‘Ama Tayta Dios ningancunata manacagman churayta yarpaytsu munangayquita ruranayquipä’ ” nir. \p \v 13 Tsaynam engañayta mana puëdircur juc tiempupä yarparaycar witicurirgan. \s1 Jesus Galileachö Tayta Diospa alli willacuyninta willacur gallangan \r (Mateo 4.12-17; Marcos 1.14,15) \p \v 14 Tsaypitam Espiritu Santupa munayninwanna Jesus cuticurgan Galilea provinciaman. Tsay marcacunachö runacuna pasaypanam parlayargan alli yachatsicog canganta. \v 15 Tsay marcacunapa Tayta Diosman mañacur goricäcuyänan wayicunachömi Jesus yachatsicurgan. Tsaynam runacuna alabarnin niyargan: “Payga alläpa allim yachatsicuycun” nir. \s1 Nazaret marcachö Jesus willacungan \r (Mateo 13.53-58; Marcos 6.1-6) \p \v 16 Tsaypitanam Jesus aywargan quiquinpa marcan Nazaretmanna. Payga imaypis yaycungannömi säbadu jamapay junagchö yaycurgan Tayta Diosman mañacur goricäcuyänan wayiman. Tsaychönam llapancunapa puntanman aywargan Diospa palabranta liyimunanpä. \v 17 Tsaychö liyimunanpämi unay profëta Isaias gellganganta macyayargan. Tsaytanam quichasquir liyirgan caynö nir: \b \q1 \v 18 “Espiritu Santupa munayninchömi caycä. \q1 Tayta Diosmi acramashga pobri runacunata alli willacuyninta willapänäpä. \q1 Tsaynömi cachamashga runacunata jutsancunapita jipinäpä, \q1 gapracunapa ñawinta allïtsinäpä, \q1 y mana alli cawaypita alli cawayman jipinäpä. \q1 \v 19 Tsaynö Tayta Dios cachamashga willacungäpita runacuna salvacionta tariyänanpä”. \b \p \v 20 Tsaynö liyisquirnam Jesus cutiycatsirgan goricäcuyänan wayichö cuïdacog runata. Cutiycatsir jamacuriptinnam tsaychö caycag llapan runacuna payta pasaypa ricaräyargan. \v 21 Tsaymi Jesus nirgan: “Tsay liyimungächö noga ruranäpä cagcunanam gellgaraycan. Tsaychö gellgarangannöllam cumpliycangäta gamcuna ricaycäyanqui”. \p \v 22 Tsaynö niptinmi llapan runacuna Jesuspä espantar parlayargan: “¿Imatatä pay musyan tsaynö parlananpä? ¿Cayga manacu Josepa tsurinlla?” nir. \p \v 23 Tsaynam Jesus nirgan: “Gamcuna yarpaycäyanquim: ‘Caynö niyämaytapis mä, Capernaum marcachöpis milagrucunata rurashga caycarga marcantsicchöpis milagrucunata ruramutsun’ nir. Y tsaynöllam yarpaycäyanqui runacuna parlayangannölla caynö niyämaytapis: ‘Jampicog carga quiquinrä jampicutsun’ nir”. \p \v 24 Nircurmi nirgan: “Juclä marcacunachöga Tayta Diospa willacognin profëtata chasquicuyanmi. Peru quiquinpa marcanchöga manam cäsupäyantsu. [Tsaynö mana chasquicayämaptiquim milagrucunatapis rurashätsu cay marcäcunachöga.] \v 25-26 Yarpäyay Diospa willacognin Elias cawanan witsan imanö päsangantapis. Quimsa wata jogta quilla mana tamyaptin llapan marcacunachö pasaypa muchuyta päsayänä. Tsay witsan Israel nacionchö atsca viüdacuna ñacar cayaptinpis Tayta Dios manam cachanätsu Elias yanapananpä maygan viüdatapis. Tsaypa rantinga cachanä juclä Sidon nacionchö ‘Sarepta’ ningan marcallamanmi, tsaychö juc viüdata yanapananpä. \v 27 Tsaynömi Diospa willacognin Eliseo cawanan witsanpis Israel nacionchö atscag lepra geshyawan geshyagcuna cayänä. Tsay geshyawan atscag geshyaycäyaptinpis Eliseo manash allïtsinätsu maygantapis. Juclä Siria nacionpita juc runa Naaman jutiyogllatam allïtsinä”. \p \v 28 Tsaynam Jesus tsaynö ninganta wiyaycur tsaychö caycag runacuna cuentata gocusquiyargan juclä chiquishga runacunarä Tayta Diosman mas yäracog cayanganta. Tsaymi pasaypa rabyanäyargan. \v 29 Tsaynö rabyanarnam marcapita jipisquir Jesusta apayargan gagapa quillunninman tsaypita cumariycuyänanpä. Paycunapa marcanga cargan tsay gaga jananchömi. \v 30 Tsaychö cumariycuyta munayaptinpis runacunapa chöpinpita yargurirmi Jesus aywacurgan. \s1 Supay löcuyätsingan runata Jesus allïtsingan \r (Marcos 1.21-28) \p \v 31 Tsaypitanam Galilea provinciachö Capernaum marcaman Jesus aywargan. Tsaychömi cada säbadu jamapay junagchö runacunata yachatsirgan. \v 32 Pipis pay yachatsicungannö shumag mana yachatsiptinmi runacuna cushicur niyargan: “Parlamungantaga cumplishunmi” nir. \p \v 33 Tsay goricäcuyänan wayichömi caycargan supay löcuyätsingan runa. Paymi gayarar nirgan: \v 34 “¡Jesus Nazaret runa! ¿Imatatä munanqui nogacunawan? ¿Nogacunaman shamurguyqui ushacätsiyämänayquipäcu? ¡Noga regïmi Diospa tsurin salvacog cangayquita!” nir. \p \v 35 Tsaynö niptinmi Jesus supayta nirgan: “¡Upälla supay, yargucuy cay runapita!” nir. Tsaynö niycuptin llapan runacunapa ñöpanchö tsay runata tapsiriycurmi supay aywacurgan. \v 36 Tsaynam runacuna jucnin jucninpis ninacuyargan: “Manam imaypis wiyarguntsictsu cay runa yachatsicungantanöga. ¡Payga ima puëdegnarä! ¡Supaycunapis cäsuyänächä!” nirnin. \p \v 37 Supayta gargunganta mayarnam tsay quinran marcacunachö runacuna parlayargan Jesus alläpa poderyog canganta. \s1 Atscag geshyagcunata Jesus allïtsingan \r (Mateo 8.14-17; Marcos 1.29-34) \p \v 38 Tsaypitanam goricäcuyänan wayipita Jesus aywargan Pedrupa wayinman. Tsay wayiman chaycunanpäga Pedrupa suegranmi ujuraycargan pasaypa antsa achacharnin. Tsaymi tsaychö caycag runacuna Jesusta rugacuyargan payta allïtsinanpä. \v 39 Tsaynam Jesus tsay geshyaycag warmiman witiycur nirgan geshya yargucunanpä. Niycuptin jinan öram allisquirgan. Tsay warminam sharcurcur tsaychö caycag runacunata juclla micuynincuna garargan. \p \v 40 Tsaypita rupay ullunaycaptinnam Jesusman apayämurgan imaycaläya geshyawan geshyaycagcunata. Tsay geshyagcunata yataycuptinmi llapanpis alliscäriyargan. \v 41 Tsaynömi atscag geshyagcunapitapis supaycuna yarguyargan caynö gayararnin: “¡Gamga Diospa tsurinmi canqui!” nir. \p Tsaynö supaycuna niyaptin Jesusga manam munargantsu paypita imata parlarcuyänantapis. \s1 Goricäcuyänan wayicunachö Jesus Tayta Diospa willacuyninta willacungan \r (Marcos 1.35-39) \p \v 42 Tsaypita patsa warasquiptinnam tsay marcapita Jesus aywargan tsunyag jircaman. Tsaymanpis runacunaga ashirnin chäyarganmi. Tsaychö tariycurnam rugacuyargan paycunapita mana aywacunanpä. \v 43 Tsaymi Jesus nirgan: “Waquin marcacunachöpis Diospa willacuyninta willacunärämi caycan. Tsaypämi nogata Tayta Dios cachamashga” nir. \p \v 44 Tsaynömi ari Jesusga maytsay Israel marcacunapa purir goricäcuyänan wayicunachö willacurgan Diospa alli willacuyninta. \c 5 \s1 Pedro atsca pescäducunata tsaringan \r (Mateo 4.18-22; Marcos 1.16-20) \p \v 1 Genesaret gocha\f + \fr 5:1 \ft Galilea gochapa jucaglä cuchunchömi cargan Genesaret marca. Tsaymi Galilea gochataga “Genesaret gocha” niyagpis. Tsaytam Lucas cay versïculuchö gellgashga “Genesaret gocha” nir.\f* cuchunchö Jesus caycaptinnam quichquiypa runacuna goricäyargan Diospa willacuyninta wiyayänanpä. \v 2 Tsay gocha cuchunchömi Jesus ricasquirgan ishcay büquicuna caycagta. Pescag runacunanaga büquincunapita yargurirmi mällancunata awiycäyargan. \v 3 Tsaychö pasaypa atsca runacuna quichquiparäyaptinnam Pedrupa cag büquinman Jesus yarcurcur rugacurgan cuchunchö büqui caycagta mas chöpin niragman witircatsiyänanpä. Tsaynam tsay büquiman jamaycur tsaypitana runacunata yachatsicamurgan. \p \v 4 Yachatsiyta ushasquirnam Pedruta nirgan: “Cananga büquiquita apayay mas chöpin niragman. Nircur tsaychö jitayay mällayquicunata pescäducunata tsariyämunayquipä” nir. \p \v 5 Tsaynö niptinnam Pedro nirgan: “Taytay, canan pagas warat pescaycarpis manachä ni jucllayllatapis tsariycuyargötsu. Gam niyämaptiquega mälläcunata mä, yapay jitayäshä ari”. \v 6 Tsaynö nirmi mällancunata shumag mashtaycur pasaypa atscata pescäducunata tsariyämurgan, mällancunapis rachinäyanganyag. \v 7 Tsaynam jucag büquichö pescag mayincunata gemllar gayacuyargan jipïshir yanapayänanpä. Paycuna aywarnam ishcan büquincunaman pescäducunata raquiyargan büquincunapis jundinanganyag. \p \v 8-10 Tsaychömi caycargan Zebedeupa tsurincuna Santiaguwan Juanpis. Paycunaga cayargan Pedrupa pescag mayincunam. Pasaypa atsca pescäducunata tsariycurmi llapancunapis espantacur mantsacäcuyargan. Tsaymi Simon Pedro Jesuspa ñöpanman gonguricuycur nirgan: “Nogaga jutsasapa runam callä, taytay. Manam gampa ñöpayquichö cayta merëcillätsu” nir. \p Niptinnam Jesus nirgan: “Tsayta ama mantsariytsu. Cananpita pescäduta tsariyänayquipa rantinga Diospa alli willacuyninta runacunatanam willapäcayämunqui”. \p \v 11 Tsaynö niptinmi gocha cuchunchö büquincunata y imaycancunatapis jagiriycurnin Jesuswan aywacuyargan. \s1 Leprawan geshyagta Jesus allïtsingan \r (Mateo 8.1-4; Marcos 1.40-45) \p \v 12 Juc cuti Jesus juc marcachö caycaptinnam chargan leprawan geshyacog juc runa. Tsay runam Jesuspa ñöpanman gonguricuycur nirgan: “Taytay, cay geshyäpita alliycatsillämay” nir. \p \v 13 Tsaynö niptinnam Jesus yataycurgan “Cananpita gam allirguyquinam” nirnin. Tsaynö nir yataycuptinmi tsay runapita jinan öra tsay lepra geshyan illacasquirgan. \p \v 14 Nircurnam Jesus nirgan: “Ama pitapis willapanquitsu noga allïtsingäta. Cananga templuman aywacuy unay Moises gellgangan leychö ningannö ofrendata apacurcur.\f + \fr 5:14 \ft Lepra geshyawan geshyag runacuna allircur imata rurananpä cagcunapita masta musyanayquipä liyinqui Levitico 14.1-32.\f* Tsaychö sacerdöti ricaycushurniquim awicashgana cangayquita musyatsicamunga” nir. \p \v 15 Tsaynö Jesus imayca milagru ruraynincuna musyacänanta mana munaycaptinpis maytsaychömi masna musyacargan. Tsaynam mas atscana goricäyargan yachatsingancunata wiyayänanpä y geshyancunapita alliyätsinanpä. \v 16 Jesusga tsunyagcunaman aywaycurmi Tayta Diosmanga imaypis mañacog. \s1 Juc paralïticuyashga runata Jesus allïtsingan \r (Mateo 9.1-8; Marcos 2.1-12) \p \v 17 Juc wayichömi Jesus runacunata yachaycätsirgan. Tsaychömi jamaraycäyargan fariseucuna y Moises gellgangan ley yachatsicogcuna. Paycunaga shayämushga cayänä Galilea provinciapa maytsay marcancunapita, Judea provinciapita y Jerusalenpita. Tayta Diospa poderninwanmi Jesusga caycargan geshyagyashgacunata allïtsirnin. \v 18 Tsaymanmi runacuna quirmawan wantushga chätsiyämurgan paralïticuyashga runata. Paycunaga imaycanöpapis Jesuspa ñöpanman yaycatsiytam munayargan. \v 19 Tsaychö pasaypa runacuna quichquicashga cayaptinmi imanö caytapis mana puëdiyargantsu. Tsaynam wayi jananman yarcarcatsir wayi jananta uchcusquir wascawan watarcur cachäyargan quirmantinta Jesuspa ñöpanman. \v 20 Jesusga musyarganmi tsay runacuna payman yäracunganta. Tsaynam tsay geshyaycag runata nirgan: “Jutsayquicunapita perdonashgam canqui” nir. \p \v 21 Tsaynam tsaychö waquin ley yachatsicogcunawan fariseucuna yarpachacuyargan: “¿Pitä cay runaga llutancunata parlar Diosta ajätsin? Tayta Diosllam jutsa ruragcunataga perdonan” nir. \p \v 22 Tsaynö yarpaycäyanganta musyarnam Jesus paycunata nirgan: “¿Imanirtä gamcuna llutanta yarpäyanqui? \v 23-24 Tayta Diosmi nogata cachamashga cay patsachö runacunata jutsancunapita perdonanäpä. Cananmi Tayta Dios rasunpa cachamanganta musyayänayquipä ‘Quirmayquita aparcur aywacuy’ nir allïtsishä ricanayquicunachö” nir. \p Tsaynö nisquirnam Jesus runata nirgan: “Cananga allishganam canqui. Sharcur quirmayquita apacurcur wayiquipa aywacuy” nir. \p \v 25 Tsaynö niycuptin tsay runanam llapancuna goriraycäyaptin ñöpancunapita jinan öra jitarangan quirmanta icshacurcur wayinpa aywacurgan Tayta Diosta alabarnin. \v 26 Tsayta ricarmi llapan runacuna cushishga alabayargan Tayta Diosta: “¡Pay rurangantanöga imaypis manam ricarguntsictsu!” nirnin. \s1 Jesus discïpulun cananpä Mateuta acrangan \r (Mateo 9.9-13; Marcos 2.13-17) \p \v 27 Tsay wayipita yargurir Jesus aywaycarnam ricärirgan Mateo jutiyog\f + \fr 5:27 \ft Mateupa jucag jutinmi cargan Levi.\f* juc runa impuestuta cobrar jamaraycagta. Tsaymi Jesus nirgan: “Discïpulü canayquipä nogawan aywacushun”. \v 28 Niptinnam sharcurcur tsaychö imaycantapis jagiriycur Jesuswan Mateo aywacurgan. \p \v 29 Tsaynö discïpulun cananpä Jesus acranganpitam agradesicurnin fiestata Mateo rurargan wayinchö. Tsaychömi impuestuta cobrag mayincunawan mas waquin runacunapis Jesuswan micuycäyargan. \v 30 Tsaynö imaycaläya runacunawan Jesus caycagta ricaycurnam fariseucuna y ley yachatsicogcuna parlacacharrä Jesuspa discïpuluncunata niyargan: “¿Imanirtä gamcuna impuestu cobracogcunawanpis y jutsasapacunawanpis juntacar micuyanqui upuyanqui?” nir. \p \v 31 Tsaynö niyaptinnam Jesus caynö nirgan: “Geshyagcunallam jampicogta miñishtiyan. Manam sänu cagcunaga imata munayantsu. \v 32 Nogaga manam shamurgö alli rurag runacunallata Tayta Diospa willacuyninta tantiyatsinäpätsu, sinöga jutsa ruragcunatapis tantiyatsinäpä shamushga carmi paycunawanpis juntacü”. \s1 Mushog yachatsicuyninta Jesus tantiyatsingan \r (Mateo 9.14-17; Marcos 2.18-22) \p \v 33 Tsaypitanam Jesusta tapuyargan: “Juan Bautistapa discïpuluncuna y fariseucunapa discïpuluncuna imaypis ayunayanmi Tayta Diosman mañacur. Gampa discïpuluyquicunaga ¿imanirtä ayunayantsu?” nir. \p \v 34-35 Tsaynö niyaptinnam Jesus nirgan: “¿Imanirtä discïpulücuna ayunayänanta munayanqui? ¿Casacuy fiestaman invitashgacuna ayunaycunmantsurä? Tsay invitashgacunaga casarag noviuwan juntu caycarnin micur upur cushishga cayangannöllam discïpulücunapis nogawan juntu cayanganyagga ayunayanrätsu. Peru wanuscatsiyämaptinmi itsanga ayunayanga” nir. \p \v 36 Tsaynö nisquir caynöpis Jesus nirganmi:\f + \fr 5:36 \ft Yachatsicuynincunata Jesus iwalatsirgan mushog röpaman y tsayrä puwashga aswaman. Runacunapa unay yachatsicuynincunataga iwalatsirgan macwa röpaman y tsillishga uylluman. Tsaynö iwalatsirmi Jesus yarpachacatsirgan quiquinpa yachatsicuyninwan unay cag yachatsicuycunaga mana iwalanganta.\f* “Manam pipis macwa röpanta mushog ratashwanga remendantsu. Mushog ratashwan remendashgaga genticäratsirmi rachiratsinman. Y manam shumagga ricacunpisnatsu macwa röpachöga”. \p \v 37 “Tsaynöpis manam pipis wiñantsu tsayrä puwatsishga aswata tsillicaycag uylluman. Tsaynö carga masran tsilliratsinman. Tsaynöpam aswapis jichacasquinman y uyllupis ushacärinman. \v 38 Tsaymi tsayrä puwatsishga aswataga wiñantsic alli uylluman. Tsaynö ruraptinga aswapis jichacantsu ni uyllupis manam paquicantsu”. \p \v 39 “Y manam pipis unayna churarashga vïnuta yawarcur tsayrä rurashga cagtaga upuyta munannatsu: ‘Unayna churarashga cag vïnu mas alli caycan’ nirnin. [Tsaynöllam unay cag yachatsicuycunawan yachacashga car canan noga yachatsingäcunataga runacuna chasquicuyta munayantsu]”. \c 6 \s1 Säbadu jamapay junagchö Jesus munayyog cangan \r (Mateo 12.1-8; Marcos 2.23-28) \p \v 1 Juc säbadu jamapay junagchönam discïpuluncunawan Jesus aywaraycäyargan trïgu poguraycag cuchunpa. Tsaynö aywaraycäyangantanam discïpuluncunaga trïguta quiptuscärir cuparir micuyargan. \v 2 Tsayta ricarnam fariseucuna niyargan: “¡Canan junagga manachä arucuy junagtsu! Tsaynö caycaptinga ¿imanirtä trïguta quiptupacur puriycäyanqui?” nir. \p \v 3 Tsaynam Jesus nirgan: “¿Gamcunaga manacu Diospa palabranta liyiycarpis yarpäyanqui unay rey David mallagar imata ruranganta? \v 4 David soldäduncunawan puriycar millcapancuna manana captin mallagäyänä. Tsaynam Tayta Diosman mañacucuyänan ruriman David yaycusquir sacerdöticunalla micuyänanpä cag churarag tantata micurinä. Nircurmi garanä gatiragnincunatapis. [David mana micunanpä cagta micuringanpis ¿jutsacu cashga gamcunapä? Tsaynömi discïpulücunapis mana jutsatatsu ruraycäyan: ‘Jamapay junagchö trïguta ama quiptupacuyätsuntsu’ niyaptiquipis]”. \p \v 5 Tsaynö nisquirpis Jesus nirgan: “Noga Tayta Dios cachamashga captinmi munayyog caycä säbadu junagchöpis runacuna imata rurananpä o mana rurananpä cagtapis ninäpä”. \s1 Maquin wanucashga runata säbadu jamapay junagchö Jesus allïtsingan \r (Mateo 12.9-14; Marcos 3.1-6) \p \v 6 Tsaypita juc säbadu jamapay junagchönam Tayta Diosman mañacur goricäcuyänan wayiman Jesus yaycurgan yachatsicamunanpä. Tsaychömi maquin wanucashga juc runata tarirgan. \v 7 Ley yachatsicogcunawan fariseucunanaga Jesusta ricapaycäyargan shonguncunallachö yarpachacurmi: “Mä, ¿canan jamapay junag mana arucuy caycaptin cay runata allïtsingacush o manacush? Allïtsiptinga tsaymi achäqui canga autoridäcunaman apatsinapä” nir. \p \v 8 Tsaynö yarpaycäyanganta musyarnam tsay maquin wanucashga runata Jesus nirgan: “¡Sharcur tsay chöpiman ichïmuy!” nir. Niptin tsay runaga chöpincunamanmi ichircurgan. \p \v 9 Nircurnam tsay fariseucunata Jesus nirgan: “Canan mä niyämay. Tayta Dios ¿imata ruranantsictatä munan jamapay junagchö? ¿Cay geshyaycag runata cuyapashwancu o dejarishwancu ñacacunanpä?” nir. \p \v 10 Tsaynö nisquirnam tsay quinran caycag runacunata ricaycachasquir runata nirgan: “Maquiquita mashtamuy” nir. Niptin tsay runa maquinta mashtasquir sänunam ticrasquirgan. \v 11 Säbadu jamapay junagchö tsaynö allïtsinganta ricarnam fariseucuna pasaypa rabyanar willanacuyargan Jesusta imanöpa wanutsiyänanpäpis. \s1 Jesus chunca ishcay (12) apostolnincunata acrangan \r (Mateo 10.1-4; Marcos 3.13-19) \p \v 12 Tsay junagcunam juc tsacay Jesus juc jircanman aywaycur Tayta Diosman mañacuycar warargan. \v 13 Tsaypita patsa warasquiptinnam llapan discïpuluncunata gayargan. Nircurmi paycunapita acrargan chunca ishcay (12) runacunata apostolnincuna cayänanpä. \v 14 Paycunaga cayargan: \b \q1 Simon (Paytam jutinta Jesus churapargan “Pedro” nir), \q1 Simonpa waugin Andres, \q1 Santiago, \q1 Juan, \q1 Felipe, \q1 Bartolome, \q1 \v 15 Mateo, \q1 Tomas, \q1 Alfeupa tsurin Santiago, \q1 “Celote” ningan Simon, \q1 \v 16 Santiagupa waugin Judas, y \q1 Jesusta ranticog cag Judas Iscariote. \b \s1 Atscag runacunata Jesus allïtsingan \r (Mateo 4.23-25) \p \v 17 Jircapita Jesus uraycarnam juc patacchö atscag discïpuluncuna y waquin runacunapis goriraycagta tarirgan. Tsay runacunaga shayämushga cayargan Judea provinciapita, Jerusalenpita, lamar cuchun Tiro y Sidon marcacunapita. \v 18 Paycunaga goricäyargan Jesus yachatsicunganta wiyayta munarmi y geshyancunapita alliyta munarmi. Tsaychö supay löcuyätsingan runacunapis allïyarganmi. \v 19 Jesus poderninwan runacunata allïtsiptinmi jucpis jucpis yatayta munayargan, geshyancunapita allisquiyänanpä. \s1 Cushicuypä y llaquicuypä Jesus willacungan \r (Mateo 5.1-12) \p \v 20 Tsaynam Jesus discïpuluncunata ricaycur nirgan: \b \q1 “Cay vïdachö ñacacog cagcunata gloria vïdachöga Tayta Dios alli cawaychömi catsiyäshunqui. \q1 \v 21 Cushishgam cawayanqui cay vïdachöga mallagaychö cagcunaga. Gloria vïdachö mananam mallagäyanquinatsu. \q1 Cushishgam cawayanqui cay vïdachö wagacuychö cagcunaga. Gloria vïdachö cushicuyllachömi Tayta Dios catsiyäshunqui. \q1 \v 22 Nogata gatiräyämangayquipita runacuna chiquiyäshuptiqui, garguyäshuptiqui, y ashlliyäshuptiqui ama llaquicuyaytsu. \b \m \v 23 Noga raycur ñacagcunataga Tayta Diosmi gloria vïdachö premiuta goyäshunqui. Gamcunatanömi unay profëtacunatapis ñacatsiyargan. Tayta Dios tsay profëtacunata premiuta gongannöllam gamcunatapis goyäshunqui. Tsaynö cananpä caycaptinga ñacarpis cushicuyay”. \p \v 24 Tsaynö nisquirnam waquincunatapis Jesus nirgan: \b \q1 “¡Allau, cushishgalla cawacog rïcu runacuna! Pobricunata imayquicunallatapis mana garaycungayquipitam washa vïdachöga wagacur ñacayanqui. \q1 \v 25 ¡Imaycayquicunapis mana faltäpuyäshuptiqui cushishgalla cagcuna! Juc vïdachöga manam Diospita imatapis chasquiyanquitsu. \q1 ¡Quiquillayquicuna imatapis llutanta rurasquir asicogcuna! Gamcunaga pasaypa llaquicurmi wagayanqui. \q1 \v 26 ¡Allau, gamcunachö llapan runacunapita alabashga cayta munagcuna! Llutan yachatsicogcunata unay runacuna alabayangannöllam gamcunatapis alabaycäyäshunqui”. \b \s1 Chiqui runacunata cuyanantsicpä Jesus willacungan \r (Mateo 5.38-48; 7.12a) \p \v 27 “Shumag cawacuyänayquipä cay ningäta tantiyacuyay. Nogata gatirayämangayqui raycur chiquiyäshogniquicunataga cuyayanqui. Alli shonguyquicunawan ricayanqui mana alli ricashogniquicunatapis. \v 28 Rimayäshogniquicunapä allillata parlayanqui. Chiquiyäshur contrashogniquicunapäpis Tayta Diosman mañacuyay cawayninchö yanapananpä. \v 29 Lagyaycuyäshuptiquipis jucag lädu cag cärayquicunatana camapaycuyanqui. Punchuyquicunata gechuyäshuptiquega chompayquicunatapis llogtipaycuyanqui. \v 30 Imallatapis mañacuyäshuptiquega garaycuyanqui. Tsaynö imayquicunatapis gechuriyäshurniqui apacuyaptinga ama ‘Cutiycatsimay’ niyanquitsu. \v 31 Runa mayiquicuna alli ricayäshunayquita munarga gamcunapis paycunatarä alli ricayanqui”. \p \v 32 “Cuyanacuyangallayquiwan cuyanacuyarga ¿ima allitatä ruraycäyanqui? Jutsasapa runacunapis cuyanacuyangallanwanga cuyanacuyanmi. \v 33 Alli cagcunallawan alli cawarga ¿ima allitatä ruraycäyanqui? Jutsasapa runacunapis tsaynöllaga cawayanmi. \v 34 Yanapanacog puralla imachöpis yanapanacurga ¿ima allitatä ruraycäyanqui? Yaga runacunapis yanapagnincunallataga yanapanmi imatapis garanacuyänan raycurllaga”. \p \v 35 “Gamcunaga chiquiyäshogniquicunata cuyayay. Paycunapä allicunallata rurayay. Imatapis mañaycur ama yarpäyaytsu pägayäshunayquitaräga. Tsaynö alli cawarga poderösu Tayta Diospa wamrannam cayanqui. Paypa wamran carnam ciëluchö listangancunata chasquiyanqui. Tayta Diosga cuyapanmi jutsa ruraychö cawacogcunata. \v 36 Tsaynö captin Tayta Dios cuyapäcog cangannö gamcunapis cuyapäcog cayay”. \s1 Runa mayintsicta mana jamuränantsicpä willacungan \r (Mateo 7.1-5) \p \v 37 “Tayta Dios mana juzgayäshunayquipä jamuräcur runa mayiquicunapa vïdanta ama ashiyanquitsu. Llutanta rurayaptinpis ama contran sharcuyanquitsu. Contran sharcuyänayquipa rantinga perdonayanqui, Tayta Dios gamcunatapis perdonayäshunayquipä. \v 38 Runa mayiquicunata cuyapar imallatapis garaycuyaptiquim Tayta Dios gamcunatapis mas masta cutitsiyäshunqui tupuyquipitapis jichag jichag. Cuyapäcog cayangayquinöllam gamcunapis Tayta Diospa cuyapäcuyninta chasquiyanqui”. \p \v 39 “Juc gapra runa gapra mayinta manam pushanmantsu. Pushanacurga ¿manatsurä pözumanpis ishcan jegacurpuyanman? Nogapita imatapis manarä yachacurga gamcunapis gapranöllam caycäyanqui. \v 40 Maygan yachacogpis manam yachatsegninpita mastaga yachantsu. Tsaynömi yachatsingäcunata shumag cäsumag cagga gamcunapis noga cawangänö cawayanquiman”. \p \v 41 “Gamcunaga ¿imanirtä runa mayiquicunapa ñawinchö shucata jipicuriyänanta munar ricapäyanqui, quiquiquicunapa ñawiquicunachö geru cuentatarä caycaptin? \v 42 Ñawiquicunachö geru cuenta caycaptinga ¿imanöparä runa mayiquitarä niyanquiman: ‘Ñawiquichö shucata jipipasquishayqui’ nirnin? ¡Yachag tucogcuna! Puntataga ñawiquicunachö cagtarä jipicuyay. Tsayrämi ricayta puëdiyanqui runa mayiquipa ñawinchö caycagta jipipänayquipäga”. \s1 Imanö cawayninpita runata reginantsicpä willacungan \r (Mateo 7.17-20; 12.34b, 35) \p \v 43-45 Nircur imanö runacuna cayangantapis caynöpam tantiyatsirgan: “Alli wayog jachaga allillatam wayun y mana alli wayog jachaga mana allillatam wayun. Tsaynöllam wayuyninpita regintsic ima jacha cangantapis. Hïgusga manam cashacunapa prütantsu ni üva manam shiracapa mullacantsu. Ima jachatapis wayuyninpa regingantsicnöllam runacunatapis cawayninpita musyantsic alli runa canganta o mana alli runa cangantapis. Tsaynömi ari alli runacunaga allillata parlayan shonguncunachö allita yarpar. Y mana alli runacunaga mana allicunatam parlayan shonguncunachö yarpäyanganllata”. \s1 Jesusta cäsucog runa y mana cäsucog runa imanö canganpis \r (Mateo 7.24-27) \p \v 46 “¿Imanirtä gamcuna ‘Señor, gampa munduyquichömi caycä’ niyämanqui, noga ningäta mana cäsuycämarga? \v 47 Canan tantiyatsiyäshayqui wiyacamag runa imanö cangantapis. \v 48 Wiyacamag runaga alli cimientushga wayi sharcatsishganömi caycan. Tsay alli rurashga wayega atsca gashgay yacu miramur jaytaptinpis manam juchuntsu. Tsay wayi mana juchognöllam nogata cäsumag cagcunaga infiernuchö ushacaypita salvacunga fisyu final junagchöpis. \v 49 Ningäcunata wiyaycar mana cäsumag cagmi itsanga allpa janallanchö sharcatsishga wayinölla. Tsay cimientuynag wayitaga gashgay yacu goricar shamurninpis juchuratsinmi”. \c 7 \s1 Capitanpa wätayninta Jesus allïtsingan \r (Mateo 8.5-13; Juan 4.43-54) \p \v 1 Runacunata tsaynö parlapayta ushasquirnam Jesus aywargan Capernaum marcaman. \v 2 Tsaychömi juc capitanpa cuyay wätaynin wanuyta ricarna pasaypa antsa geshyaycargan. \v 3 Tsaynam Jesus runacunata allïtsinganta mayarna tsay capitan Jesusman cachacurgan Israel mayor runacunata: “Rugacaycayämuy wätaynïta allïcatsinanpä” nir. \v 4 Tsaymi paycuna Jesus caycanganman chaycur rugacuyargan: “Taytay, capitanpa wätaynintash allïtsipaycullanqui. Capitanga alli runam. \v 5 Marca mayintsiccunawanpis payga allim cawan. Tsaynö alli carnin paymi goricäcunantsic wayitapis sharcatsishga” nir. \p \v 6 Tsaynö rugacuyaptinmi Jesus aywargan paycunawan. Capitanpa wayin cagman Jesus yaycuraycaptinnam amïguncunata capitan taripätsirgan Jesusta caynö niyänanpä: “Amanash afanacullanquinatsu, taytay. Capitanga musyannash wayinman mana chayllapanapis allita ruraycunayquipä cagta. Musyaynash, taytay, Israel runacunapa üsuyquicunachö juclä runacunawan chänacuy mana alli cangan. \v 7-8 Tsaynöpis payga musyanshi Israel runacuna juclä runacunawanga mana parlapänacuyanganta. Tsayshi quiquinga shamushgatsu rugacuycushunayquipä”. \p “Pay musyanshi gam munayyog cangayquita. Tsayshi cayllapitana niycullanqui wätaynin allisquinanpä. Paypis mandagninpa munayninchöshi. Tsaynöshi paypa munayninchöna cayan mandangan soldäduncunapis. Tsayshi maygantapis ‘Ayway’ niptin aywayan: ‘Shamuy’ niptin shayämun, y wätayninta ‘Cayta ruray’ niptinpis ruran. Gam imaycawan munayyog captiqui musyanshi imapis ningayquega ruracasquinanpä cagta”. \p \v 9 Tsaynö ninganta wiyaycurmi Jesus cushicur paywan aywaycag runacunata nirgan: “Paynö llapan shongunwan yäracamag runaga manam Israel runacunachöpis cantsu” nir. \p \v 10 Tsaynö nisquiptin capitanpa cachancuna cutiycurmi tariyargan tsay wätay allisquishgana caycagta. \s1 Viüdapa wawanta Jesus cawatsingan \p \v 11 Tsaypitanam Jesus discïpuluncunawan Capernaum marcapita “Nain” ningan marcaman aywaycäyargan. Tsaychömi atscam runacunapis paycunawan aywaraycäyargan. \v 12 Tsaypita marcaman yaycuraycarnam tincusquiyargan ayata pampayänanpä apaycäyagwan. Tsay apaycäyangan ayaga cargan juc viüdapa japayllallan wawanmi. Atscag runacunam llaquiparnin aywaycäyargan pampäshiyänanpä. \v 13 Tsay viüda pasaypa wagagta ricaycurnam Jesus cuyapar nirgan: “Ama wagaytsu” nir. \p \v 14 Tsay ayata apaycagcunaman witiycuptinnam paycuna ichisquiyargan. Tsaynam tsay aya cäjata Jesus yataycurgan. Nircurnam nirgan: “¡Jövin, sharcuy!” nir. \p \v 15 Tsaynö nisquiptin jövin jinan öram jamarcamur ñöpan quinranchö caycag runacunata parlapar gallaycurgan. Tsaypita viüdatanam Jesus nirgan: “¡Ama wagaynatsu! ¡Wawayqui cawarimushganam!” nir. \p \v 16 Tsayta ricaycurmi llapan runacuna cushicurnin Tayta Diosta alabayargan caynö: “Diospa willacognin profëtam nogantsicman chaycamushga. ¡Cananmi sïga Tayta Dios cachaycamushga imaycachöpis cuyapäcog cayninwan yanapaycamänantsicpä!” nir. \p \v 17 Tsaynömi ari Jesuspa ruraynincuna musyacargan Judea provinciachö y ñöpan quinran marcacunachöpis. \s1 Jesus pï cangantapis Juan Bautista musyayta munangan \r (Mateo 11.2-6) \p \v 18 Jesus rurangancunatam Juan Bautista carcelchö caycagman aywar Juanpa discïpuluncuna willayargan. Tsaynö willaycäyaptinpis carcelchö caycarnin Juanga yarpachacurganmi salvador shamogpäga. Tsaymi Jesusman cachargan ishcay cag discïpuluncunata pï cangantapis tapog: \v 19 “‘¿Gamcush canqui Tayta Dios cachamungan salvacog, o juctaräcush shuyacuyäshä?’ niyämuy” nir. \p \v 20-21 Juanpa ishcan cachancuna Jesus cagman chäyänanpäga Jesus alliycätsirgan atscag tucuyläya geshyagcunatam, supay geshyatsingancunatam, y gapracunatam. Tsaymi Jesusta tapuyargan: “Tayta, gampita Juanmi musyayta munaycan. ¿Gamcush canqui Tayta Dios cachamungan salvacog, o juctaräcush shuyäyäshä?” nir. \p \v 22 Tsaynö tapuyaptinnam Jesus nirgan: “Canan aywar Juanta niyay cay ricayangayquicunata y wiyayangayquicunata. Gapracuna ricayannam. Mana puriyta puëdegcuna puriyannam. Leprawan geshyagcunapis allïyashgam. Upacunapis wiyayannam. Wanushgacunapis cawariyämushgam. Muchuychö cawagcunamanpis Diospa alli willacuyninga chaycannam. \v 23 Tsaycunata willayaptiquim cushicunga nogapita. Nogaman imaypis yäracamungannölla yäracamutsun”. \s1 Juan Bautista Diospa willacognin profëta cangan \r (Mateo 11.7-15) \p \v 24 Tsaypita Juanpa cachancuna cutisquiyaptinnam runacunata Jesus Juanpita parlapar nirgan: “Tsunyag jircaman Juanta ricag aywar manam jachata vientu cuyutsegman ricapagtsu aywayargayqui. \v 25 Y manam alläpa chaniyog röpan jatishga canganta ricapäyänayquipätsu aywayargayqui. Tsaynö chaniyog röpashgacunaga reypa wayincunallachömi taycäyan, manam tsunyagcunachötsu. \v 26 Manam tsaycunata ricagtsu aywayargayqui, sinöga Tayta Diospa willacognin profëta canganta ricayänayquipämi. \v 27 Juanpä cagtaga Tayta Diospa palabran gellgaranganchöpis nicanmi: \b \q1 ‘Salvacog manarä willacuptinmi juctarä cachashä willacuynïta willacunanpä. \q1 Pay willacunganta chasquicurmi runacuna jutsa ruraynincunata jagirir salvacogta shuyacur alistacuyanga’ nir. \b \m \v 28 Tsay ningannölla Tayta Dios Juanta willacognin cananpä churashga captinmi puntataga Juanrä tantiyashga noga salvacog rey cangäta. Tsaynö captinpis discïpulücunam nogawan purishga carnin Juanpitaga maslla willacuynïta tantiyacuycäyan”. \p \v 29 “Juan ninganta chasquicurmi hasta mas jutsasapa cagcunapis tantiyayargan Diospa willacuynin rasun caglla canganta. Tsaynöpam jinan öra Juan paycunata bautizargan. \v 30 Peru fariseucunawan ley yachatsicogcunaga bautizacuyargantsu, jutsa ruraynincunapita perdonananpä Tayta Diosta mana mañacurmi”. \s1 Juan Bautistapä y Jesuspä runacuna imanö yarpäyangan \r (Mateo 11.16-19) \p \v 31-32 Tsaynö nisquir Jesus mastapis nirganmi: “Canan tiempu runacunaga yupay tucog wamracunanömi caycäyan. Manam chasquicuyantsu noga ningäcunata ni Juan Bautista ningancunata. Wamracuna pucllar pinculluta tucapaptin yanasancuna tushuyta mana munagnömi noga ningäcunatapis mana chasquicuyta munayantsu. Tsaynö ‘Aya pampayta pucllar nogacuna cantayämushä, gamcuna wagayämunqui’ niyaptin yanasancuna wagayta mana munayangannömi Juan Bautista ningancunatapis mana chasquicuyta munayantsu. \v 33 Juan Bautistaga imaypis ayunarmi mana vïnuta upogtsu. Tsaynö captinmi gamcuna niyarguyqui: ‘¡Payga Satanaspa munayninchö carmi tsaynö cacun!’ nirnin. \v 34 Noga runacunawan goricar imaycatapis micuptï y vïnuta upuptïnam niyämanqui: ‘Micullar upullar puricun’ nirnin. Tsaynöllam ‘Payga jutsasapa runacunawanpis y impuestu cobrag sacyapacogcunawanpis juntacanmi’ niyämanqui. \v 35 Tsaynö nir mana chasquiyämaptiquipis Juantawan nogataga Tayta Diosmi cachayämashga willacuyninta willacuyänäpä. Tsaynö cachayämanganta runacuna tantiyacuyanga Tayta Dios munanganta ruraycäyangäta ricarmi”. \s1 Perdonashga cagcuna Tayta Diosta mas cuyangan \p \v 36 Tsaypitanam Simeon jutiyog juc fariseo runa Jesusta pushargan wayinchö micuyänanpä. Wayinman chascatsirnam jamaratsirgan. \v 37 Tsayman Jesus aywanganta musyaycurmi juc puricog mañösa warmi chargan shumag frascuchö perjümin apacurcur. \v 38 Jesuspa ñöpanman gonguriycur jutsanta wagacuriptinmi Jesuspa chaquinman wegin juturgan. Tsay wegin jutungantanam agtsanwan pitsapargan. Nircurnam Jesuspa chaquinta mutsaycur wiñapargan apangan perjümita. \p \v 39 Tsayta ricaycurmi tsay invitag fariseo runa caynö yarpargan: “Rasunpa Diospa willacognin profëta carga cay runa musyanmanmi cay warmi imanö cangantapis. Mañösa warmi caycaptinga manam consientinmantsu yataycunantapis”. \p \v 40 Tsaynö yarpanganta tantiyapasquirnam Jesus nirgan runata: “Simon, jucta willashayqui”. \p Niptinnam tsay fariseo nirgan: “Mä willaycamay, taytay” nir. \p \v 41 Niptinnam Jesus nirgan: “Ishcay runacunam juc rïcu runapa jagan cayänä. Jucnin jagan canä ishcay wata arupacur gänangannö. Jucagna canä ishcay quilla arur gänangannö.\f + \fr 7:41 \ft Tsay jutsasapa warmiwan Jesus iwalatsirgan atsca jaga tucushga runaman. Tsay fariseo runatanam iwalatsirgan wallcalla jaga tucushga cag runaman.\f* \v 42 Tsayna runacuna jagan cayanganta pägayta mana puëdiyaptin ishcancunatapis cuyapar manana cobranänatsu. Canan mä nimay: ¿Maygan cagtä tsay gellëyog runata mas agradesicurgan?” nir. \p \v 43 Tsaynam Simon nirgan: “Mas lasag jaga cagchir, taytay”. \p Niptinnam Jesus nirgan: “Allim yarpayniqui” nir. \p \v 44 Nircurnam tsay warmita ricärirna Simonta nirgan: “Cay warmi imanir tsaynö ruraycämangantapis manam gam tantiyanquirätsu. Üsuntsic caycaptinpis wayiquiman yaycaramuptï gamga manam yacuta garamarguyquitsu chaquïta awirinäpä. Cay warmim itsanga chaquïman wegin jutungantapis agtsanwan pitsapämashga. \v 45 Yaycamuptï manam mutsacuyniquiwan saludamarguyquitsu. Paymi itsanga yaycascamuptï jinan öra chaquïta mutsacushga. \v 46 Umämanpis manam acëtita wiñapämarguyquitsu. Paymi itsanga chaquïman perjümita wiñapämashga. \v 47 Cay warmega jutsasapa carmi perdonta taringanta pasaypa cushicurnin agradesicur tsaycunata rurashga. Waquincunam itsanga ‘Noga manam alläpaga jutsayogtsu cä perdonta ashinäpäga’ nirnin ni ichicllapis Tayta Dios agradesicuyantsu”. \p \v 48 Nircurnam tsay warmita nirgan: “Cananga llapan jutsayquicunapita perdonashganam canqui” nir. \p \v 49 Tsaynam mësachö jamaycag runacuna quiquin pura caynö ninacuyargan: “¿Pinatä payga jutsancunapita runacunata perdonananpäga?” nir. \p \v 50 Tsaynö niyaptinnam Jesus nirgan tsay warmita: “Nogaman yäracamungayquipitam Tayta Diospa castïgunpita salvacurguyqui. Cananga cushishgana aywacuy” nir. \c 8 \s1 Jesusta yanapag warmicuna \p \v 1 Tsaypitaga Jesus purirgan marcan marcan Tayta Diospa alli willacuyninta willacurmi chunca ishcay (12) apostolnincunawan. \v 2 Paywanmi aywayargan Satanaspa munayninpita jipingan warmicuna y geshyancunapita allïtsingan warmicuna. Paycunawanmi aywargan Maria Magdalenapis. Tsay warmipitam Jesus gargurgan ganchis (7) supaycunata. \v 3 Tsaynöpis aywarganmi Herodespa yanapagnin Cuzapa warmin Juana, Susana, y waquin warmicuna. Paycunam Jesusta y discïpuluncunata yanapayargan capuyanganpita imaycancunallawanpis. \s1 Diospa willacuyninta murucuywan iwalatsingan \r (Mateo 13.1-9; Marcos 4.1-9) \p \v 4 Maytsay marcacunapitapis atscanam runacuna goricäyargan Jesuswan puriyänanpä. Tsaychömi caynö nir parlapargan: \v 5 “Juc runam trïgu murucog yargunä chacraman. Tsaynam matsiptinna waquin cag tiuyanä näniman. Runacuna nänipa purirnam tiuyashgataga jaruscäriyänä y pishgucunapis chaycur upshascärinä. \v 6 Waquin murucunanam tiuyanä shagan ricogllaman. Tsaychöna ras jegarcamur shumagllaga allpa mana captin tsaquiscäriyänä. \v 7 Waquin murucunanam tiuyanä cashacuna rurinman. Tsaychöpis jegarcamur garwashtaycällarmi tsaquiscärinä. \v 8 Y waquin cag murucunanam chänä alli allpaman. Tsaychöga shumag jegascäramur wiñar pogunä cada espïgachö juc pachac (100) gränuyag”. \p Tsaynö parlapärirnam Jesus runacunata caynö nirgan: “¡Cay ningäcunata wiyag cagga tantiyacuyay!” nir. \s1 Imaycaman iwalatsiypa imanir Jesus yachatsicungan \r (Mateo 13.10-17; Marcos 4.10-12) \p \v 9 Tsaynam discïpuluncuna Jesusta tapuyargan: “Taytay, tsay yachatsicungayqui ¿imaninantä?” nir. \p \v 10 Tsaynö tapuyaptinnam Jesus nirgan: “Gamcunataga cäsucog cayaptiqui tantiyatsiyäshayquim parlapaycangäcunata. Mana cäsumag cagcunam itsanga ni imanöpa parlapaptïpis mana tantiyayangatsu. Tsaynö runacunapäga Diospa palabranchöpis nicanmi: \b \q1 ‘Noga rurangäcunata ricaycarpis manam criyiyantsu. \q1 Y willacungäcunata wiyaycarpis manam cäsuyantsu’ ” nir. \b \s1 Murucuypä willapanganta tantiyatsingan \r (Mateo 13.18-23; Marcos 4.13-20) \p \v 11 “Cananmi tantiyatsiyäshayqui murucog runaman iwalatsir yachatsingäcunata. Trïgu muroga Diospa alli willacuyninmanmi iwalan. \v 12 Muru tiuyangan nänega chucru shongu runacunamanmi iwalan. Tsaynö shongu carmi waquin runacunaga Diospa willacuyninta wiyarpis chasquicuyantsu. Juc ishcay wiyayangallantapis Satanas gongaratsiptinmi salvacionta tariyanganatsu”. \p \v 13 “Muru tiuyangan shaga allpanam waquin runacunaman iwalan. Paycunaga Diospa alli willacuyninta wiyar cushishgam chasquicuriyan. Tsaynö cushishga chasquicurpis shagachö allpa mana captin trïgu jegarcamur tsaquireg cuentam, criyicunganpita imayca ñacaycunaman char Diospa willacuyninta jagiriyan”. \p \v 14 “Muru tiuyangan casha rurinpis waquin runacunaman iwalan. Paycunaga Diospa willacuyninta wiyarpis masga yarpachacuyan imaycayogpis cayllapä y quiquincuna munayangannö cawayänanpä cagllatam. Casha rurinchö trïgu jegarcamurpis illacäregnömi yarpaynincunapita Diospa willacuyninpis gongacärin”. \p \v 15 “Muru changan alli allpaga waquin runacunamanmi iwalan. Paycunaga Diospa willacuyninta llapan shonguncunawan chasquicurnin mana dejaypam alli ruraychöna cawayan. Alli allpachö murucuy pasaypa wayungannömi Tayta Dios munangannö cawayan”. \s1 Jesus willacuyninta actsiman iwalatsingan \r (Marcos 4.21-25) \p \v 16 Tsaypita discïpuluncunata tantiyatsir mastapis Jesus nirganmi: “Manam pipis actsita tsaritsir churantsu cajon rurincunaman ni catri jawancunaman. Musyayangayquinöpis actsitaga churayan alëricunamanmi shumag atsicyänanpä. \v 17 Tsay actsi alërichö car shumag atsicyagnö, gamcuna Tayta Diospa willacuyninta runacunata shumag willapäcuyaptiquim, tantiyacuyanga alli cawaychö cawayänanpä”. \p \v 18 “Willapangäcunata wiyar chasquicurninga yachatsingäcunata masmi tantiyacuyanqui. Tsaynö wiyacur cäsucogcunataga Tayta Dios masmi yanapanga shumag tantiyacuyänanpä. Yachag tucur mana cäsucog cagcunam itsanga wiyarpis manam tantiyayangatsu”. \s1 Jesusta castan gayayangan \r (Mateo 12.46-50; Marcos 3.31-35) \p \v 19 Tsay wayichö Jesus yachatsicuycaptinmi mamanwan waugincuna chäyargan parlayta munarnin. Atsca runacuna goricashga cayaptinmi Jesus caycangan cagmanga yaycuyta puëdiyargantsu. \v 20 Tsaychö paycunata ricarnam juc runa Jesusta willargan: “Mamayquiwan waugiquicunam puncuchö shuyaraycäyäshunqui” nir. \p \v 21 Tsaynö willaptinnam Jesus nirgan: “Diospa willacuyninta wiyacur cäsumag cagcunam cayan nogapa mamänö y waugïcunanöga” nir. \s1 Pasaypa vientuwan gocha lagchicachagta Jesus päratsingan \r (Mateo 8.23-27; Marcos 4.35-41) \p \v 22 Juc cutinam discïpuluncunata Jesus nirgan: “Acu päsashun gochapa wac-tsimpaman” nir. Nisquirnam büquiman yarcurcur aywacuyargan. \p \v 23 Gochata aywaraycäyaptinnam Jesusga gepamanpachö punucasquirgan. Tsayyagnam pasaypa vientuwan yacu lagchicachar gallaycurgan büquitapis jundicätsiytana munarnin. \v 24 Tsaynam discïpuluncuna Jesusta ricchatsir niyargan: “¡Tayta Jesus, jundicaycantsicnachä!” nir. \p Tsaynam Jesus sharcurcur vientutapis yacutapis päracunanpä nirgan. Y jinan öram tsaynö niycuptin vientupis yacupis pärasquirgan. \v 25 Nircurnam discïpuluncunata nirgan: “¿Imanirtä nogaman mana yäracaycayämanquirätsu?” nir. \p Tsayga discïpuluncuna quiquincuna puram pasaypa mantsacashga parlapänacuyargan: “Cay runaga ¿ima runanarä cacunpis tsayläya vientupis yacupis pay ninganta cäsuycunanpä?” nirnin. \s1 Runapita supaycunata Jesus gargungan \r (Mateo 8.28-34; Marcos 5.1-20) \p \v 26 Tsaynö aywaraycarnam chäyargan Gerasa marcapa washaläninman. Tsayga cargan Galilea provinciapa wac-tsimpanchömi. \v 27 Tsaychö Jesus büquipita yarpuriptinnam supay löcuyätsingan juc runa shamurgan. Tsay runaga löcuyangan junagpitapis gallapächullam puricog. Panteonllachömi täcogpis. \v 28-29 Tsay runata imayca munangantam supay ruratsirgan. Maquinta chaquinta cadinawan pancayaptinpis cadinatapis rachisquirmi tsunyag jircacunapa aywacog. \p Tsaynam tsay runata ricaycur Jesus nirgan: “¡Gam supay, cay runapita yarguy!” nir. \p Niptinnam ñöpanman gonguricuycur gayarargan: “Poderösu Tayta Diospa tsurin Jesus, ¿imatatä munanqui nogacunawan? Cay runapita gargamarnï ¡ama condenaycamaytsu!” nir. \p \v 30 Tsaynam Jesus tapurgan: “¿Imatä jutiqui?” nir. \p Niptinnam supay nirgan: “Nogapa jutëga Legionmi”.\f + \fr 8:30 \ft Legion ninanga “atsca waranga o miles” ninanmi.\f* Tsaynö nirgan pasaypa atsca supaycuna payman yaycushga captinmi. \p \v 31 Tsaynö nisquirmi Jesusta rugacurgan: “Ama nogacunata infiernumanga garpaycayämaytsu” nirnin. \v 32 Tsaynam janaganchö atsca cuchicuna caycagta ricärir rugacuyargan cuchicunaman yaycucuycuyänanpä. Jesusnam nirgan aywar yaycucuycuyänanpä tsay rugacuyanganman. \v 33 Tsaymi supaycuna runapita yargurir yaycucuycuyargan tsay cuchicunaman. Tsaynam cuchicuna junish tunapita acataycachaycar jegarpäriyargan gochaman. Tsaychömi cuchicuna shengacar wanuyargan. \p \v 34 Cuchi mitsegcunanam tsayta ricaycur geshpir aywacuyargan marcapa ricayangancunata willacuyänanpä. \v 35 Tsay willacuyaptinnam runacunaga marcapita shayämurgan: “Mä imash päsaycushga” nirnin. Jesus caycanganman chaycurnam ricayargan supay löcuyätsingan runa trocapäcushga shumag fisyunchöna Jesuspa ñöpanchö jamaraycagta. Tsayta ricaycur runacunaga pasaypam mantsariyargan. \p \v 36 Marcapita chag runacunata willayargan supayyog runata Jesus allïtsingantam. \v 37 Tsaynam pasaypa mantsariywan tsay Gerasa runacuna Jesusta rugar niyargan marcanpita jucläpa aywacunanpä. \p \v 38 Tsaynam Jesus büquiman yarcuraycaptinna alliyag runa rugar nirgan: “Taytay, gamwan aywacuytam noga munä. Pushacallämay” nirnin. \p Tsaynö niptinnam Jesus nirgan: \v 39 “Nogawan aywacunayquipa rantinga wayiquipa cutir marca mayiquicunata willay gamta Tayta Dios allïtsishungayquita” nir. \p Tsaynam runa marcanman cutiycur willacurgan Jesus cuyapar milagruta ruranganta. \s1 Jairupa tsurinta Jesus cawaritsingan y yawar apaywan geshyag warmita allïtsingan \r (Mateo 9.18-26; Marcos 5.21-43) \p \v 40 Gerasapita Jesus Capernaum marcaman cutiptinnam pasaypa atsca runacuna quichquishga goriraycäyargan Jesusta shuyacur. \v 41-42 Tsaymanmi Israel runacunapa autoridänin Jairo jutiyog runa chärirgan. Payga cargan Tayta Diosman mañacur goricäyangancunachö mandacogmi. Paypa chunca ishcay (12) watayog jucllaylla warmi tsurinmi wanuycarganna. Tsaymi Jesuspa ñöpanman gonguricuycur rugacurgan wamranman allïtseg aywaycunanpä. Jesus Jairupa wayinman aywaptinnam atsca runacuna gepanta aywayargan. \p \v 43 Tsay runacunachömi juc warmi aywargan chunca ishcay (12) watana yawar apaywan geshyagyashga. Tsay warmega atscag jampicogcunachö jampicurninpis manam allirgantsu. \v 44 Tsay warmega runacunapa rurinllapa yaycuycurmi Jesuspa röpanpa cuchunta yataycurgan. Tsaynö yataycuptin jinan öram yawar apaynin pärasquirgan. \v 45 Tsay warmi allinganta tantiyasquirnam Jesus runacunata tapurgan: “¿Pitä yataycamashga?” nir. \p Tsaynam tsaychö llapanpis “Manam nogallätsu, manam nogallätsu” niyargan. Tsaynö niyaptinnam Pedro nirgan: “Tayta Jesus, cayläya quichqui aywaycashgaga jucnin jucninpis yatayäshungayquita ¿imanöparä musyashwan?” nir. \p \v 46 Tsaynö niptinpis Jesus yapaymi nirgan: “Musyämi mayganpis yataycamar podernïwan allisquinganta” nir. \p \v 47 Tsaynam warmi imanö caytapis mana puëdirna tsuctsucyarrä Jesuspa ñöpanman gonguricuycurgan. Nircurnam willargan imanir yataycunganta y jinan öra allisquinganta. \v 48 Tsaynam Jesus nirgan: “Hïja, nogaman yäracamurmi tsay geshyayquipita allirguyqui. Cananga cushishgana cuticuy” nir. \p \v 49 Jesus tsaynö parlapaycaptinmi Jairupa wayinpita juc willacognin runa chaycur Jairuta nirgan: “Tayta Jairo, tsuriquega wanushganam. ¿Imapänatä Jesustapis wayiquiman pushanqui?” nir. \p \v 50 Tsayta wiyaycurnam Jesus Jairuta nirgan: “Ama llaquicuytsu. Nogallaman yäracamuptiquega tsuriqui cawarimungam” nir. \p \v 51-53 Tsaynam Jairupa wayinman chaycur wanushga wamrapä wagaycäyagta ricaycur Jesus nirgan: “Ama wagayaytsu. Cay wamra wanushga caycarpis, punuycagnöllam riccharcamunga” nir. \p Tsaynö niptin Jesustaga runacuna asipäyarganmi. Tsaynam wamra wanushga caycanganman Jesus yaycatsirgan Pedruta, Juanta, Santiaguta, y Jairutapis warmintinninta. Waquincuna aywayänantaga manam munargantsu. \v 54 Nircurnam Jesus wamrata maquinpita tsarircur caynö nirgan: “Wamra, sharcamuy” nirnin. \p \v 55 Tsaynö niptin wamra jinan öram cawarircamur sharcurgan. Tsaynam Jesus nirgan tsay wamrata pachan garayänanpä. \v 56 Wamran cawarimunganta ricaycur papänincuna pasaypa espantacurmi cushicuyargan. Tsaypitanam Jesus nirgan: “Cay wamrata cawatsimungäta pitapis willacuycäyanquimantä” nir. \c 9 \s1 Chunca ishcay (12) discïpuluncunata Jesus cachangan \r (Mateo 10.5-15; Marcos 6.7-13) \p \v 1 Tsaypitanam chunca ishcay apostolnincunata gayaycur poderninta Jesus gorgan runacunapita supaycunata garguyänanpä y tucuyläya geshyawan geshyacogcunata allïtsiyänanpä. \v 2 Nircurnam paycunata cachargan Diospa alli willacuyninta willacuyänanpä y geshyacogcunata allïtsiyänanpä caynö nirnin: \v 3 “Maypa aywarpis ama apayanquitsu tucruyquicunata, alporjayquicunata, millcapayquicunata, ni gellëniquicunata. Janayquicunachö röpayquicunallawan aywacuyanqui. \v 4 Maychöpis pipis wayinman patsatsiyäshuptiqui tsayllachö cacuyanqui tsay marcapita aywacuyangayquiyag. \v 5 May marcamanpis chäyaptiqui sïcush runacuna mana chasquiyäshunquitsu, tsaypita aywacuyanqui chaquiquicunachö polvuta tapsicusquir. Tsaynöga rurayanqui mana chasquiyäshungayquipita Tayta Dios paycunata castigananpä cagta musyatsirmi”. \p \v 6 Tsaynö cachaptin discïpuluncuna marcan marcanmi puriyargan Diospa willacuyninta willacurnin. Tsaynömi atscag geshyagcunatapis allïtsiyargan. \s1 Rey Herodes yarpachacungan \r (Mateo 14.1-12; Marcos 6.14-29) \p \v 7 Jesus tsaynö discïpuluncunawan milagrucuna rurayanganta Galilea provinciapa mandagnin Herodes pasaypam yarpachacurgan. Tsaynam runacuna parlar niyargan: “Juan Bautistam cawarimushga” nir. \v 8 Waquincunam niyargan profëta Elias canganta. Y waquincunanam niyargan unay willacognin maygan profëtapis cawamunganta. \v 9 Juan cawarimunganta runacuna niyaptinmi Herodes yarpachacur nirgan: “Paypataga quiquïchä umantapis rogutsirga, ¿pirä canman tsay runa? Tsay runata imanöparä nogapis regiycüman” nir. \s1 5,000 runacuna micuyänanpä milagruta Jesus rurangan \r (Mateo 14.13-21; Marcos 6.30-44; Juan 6.1-14) \p \v 10 Tsaypita apostolcuna willacuyninta willacur puriyanganpita cutir Jesusta willapäyargan yachatsir puriyanganchö imanö cayanganta. Tsaynö willapäriyaptinnam paycunata pusharcurna Jesus aywargan Betsaida marcapa tsunyagnin quinranman. \v 11 Tsaypa aywayanganta musyaycur atscag runacuna gepanta aywayaptin tsaychöpis Jesusga Diospa willacuyninta willacurganmi y geshyagcunatapis allïtsirganmi. \p \v 12 Patsa tardiyaptinnam discïpuluncuna Jesusta niyargan: “Taytay, cay tsunyagchöga manam imapis cantsu cay runacuna micuyänanpä ni patsacuyänanpä. Paycunata niycuy aywacur imallatapis rantir micuyänanpä” nir. \p \v 13 Tsaynö niyaptinnam Jesus nirgan: “Gamcuna micuyänanpä garayay” nir. \p Tsaynam paycuna niyargan: “¡Imäcunatarächi tincuycätsiyäman! Caychö capayäman pitsga tantawan ishcay pescädullachä. Micuy ranteg mana aywar imarga ¿imatarä caytsica runacunata garaycuyämanpis?” nir. \p \v 14 Tsaychö runacunaga cayargan pitsga waranganömi (5,000) ollgucuna, warmipis wamrapis mana yupashga. Tsaynam discïpuluncunata Jesus nirgan: “Jamatsiyay llapan runacunata pitsga chuncacama (50)”. \p \v 15 Ningannömi discïpuluncuna llapanta jamatsiyargan. \v 16 Tsaynam Jesus tsay pitsga tantata y ishcay pescäduta tsarircur ciëluman ñuquircur Tayta Diosman mañacur agradesicurgan. Nircurnam tsay tantata y pescäduta paquirir discïpuluncunata macyargan runacunata aypuyänanpä. \v 17 Tsaychö runacuna pachajuntam micuyargan. Manana munar sobrapacuyangantanam tantatawan pescäduta discïpuluncuna goriyargan chunca ishcay (12) canastacunaman. \s1 Tayta Dios cachamungan salvacog canganta Jesuspä Pedro ningan \r (Mateo 16.13-19; Marcos 8.27-29) \p \v 18 Tsaypita juc junagnam Jesus discïpuluncunawan caycar Tayta Diosman quiquillan mañacurgan. Mañacuyta ushasquirnam paycunata tapurgan: “¿Noga pï cangätatä runacuna yarpäyan?” \p \v 19 Tsaynam discïpuluncuna niyargan: “Waquin runacunam niyan Juan Bautista cangayquita. Waquincunam niyan unay profëta Elias cangayquita. Y waquincunanam niyan unay juc profëta wanunganpita cawamushga cangayquita” nir. \p \v 20 Tsaynö niyaptinnam paycunata Jesus tapurgan: “Y gamcunaga ¿noga pï cangätatä yarpäyanqui?” nir. \p Tsaynam Pedro nirgan: “Gamga Tayta Dios cachamungan salvacogmi canqui, taytay” nir. \s1 Wanunanpä cagta Jesus willacungan \r (Mateo 16.20-28; Marcos 8.30–9.1) \p \v 21 Tsaynö Pedro niptinnam discïpuluncunata Jesus nirgan: “Ama pitapis willayayrätsu Tayta noga salvacog cangäta. \v 22 Tayta Dios cachamangan runa caycaptïpis pasaypa ñacatsirmi maltratayämanga. Autoridäcuna, sacerdöticunapa mandagnincuna, y ley yachatsicogcuna conträ sharcurmi wanutsiyämanga. Peru wanutsiyämanganpita quimsa junagtaga cawamushämi”. \p \v 23 Nircur llapan gatiragnincunatapis caynömi nirgan: “Pipis discïpulü cayta munarga quiquinpa munayllanta rurar ama cawatsuntsu. Imayca ñacaychö carpis nogaman yäracamur cawayätsun. Wanunganyagpis noga ningäcunata cäsumag cagcunaga rasunpam nogaman criyicayämun. \v 24 Noga munangänö mana cawar pipis quiquinpa munayninta rurar cawacogcunaga infiernumanmi gaycucäyanga. Imayca ñacayta päsarpis noga munangänö cawagcunam itsanga gloriaman chäyanga. \v 25 Cay patsachö imaycayog cayanganpis ¿imapärä pitapis välin Tayta Diosta mana cäsunganpita infiernuman garpucänan captinga? \v 26 Pipis nogapita y willacuynïpita pengacuptinga tsay pengacamagcunata manam nogapis cäsushätsu, Tayta Diospa angelnincunawan chipipir ciëlupita cutimungä junag. \v 27 Waquinniquicuna cawaycällarran ricayämanqui Tayta Dios cachamangan salvacog rey chipipirrä caycagta”. \s1 Jircachö Jesus chipipegta quimsan discïpuluncuna ricayangan \r (Mateo 17.1-8; Marcos 9.2-8) \p \v 28 Tsaypita semänatanam Jesus juc jircanman witsargan Tayta Diosman mañacunanpä. Tsaypa witsarnam pushargan Pedruta, Juanta, y Santiaguta. \v 29 Tsaychö Jesus Tayta Diosman mañacuycaptinmi gagllan jucnöman ticrasquirgan y röpanpis pasaypa yullag pürumanmi ticrasquirgan. \v 30 Tsaynö caycaptinnam unay profëtacuna Moiseswan Elias yuripasquirgan. \v 31 Tsay pasaypa chipipiycagchömi parlayargan Jerusalenchö Tayta Dios munangannö Jesus wanunanpä cagtapis. \p \v 32 Tsaychö Pedroga ishcay discïpulu mayincunawanmi punuy atipaptin ricchaycäyargan. Tsaymi ricayargan tsay profëtacunawan Jesus chipipirrä parlaycäyagta. \v 33 Tsaynam tsay runacuna illacasquiyänanpäna caycaptin Jesusta Pedro nirgan: “Taytay, ima allipämi cayman shacayämurgä. Cananga rurayämushä quimsa tsucllacunata, jucta gampä, jucta Moisespä, y juctana Eliaspä” nir. (Imanö niytapis mana puëdirmi Pedro tsaynöllana parlapargan.) \p \v 34 Tsaynö Pedro parlapaycaptinmi pucutay paycunata tsapasquirgan. Discïpulucunam pasaypa mantsariyargan. \v 35 Tsaynam pucutay rurinpita Tayta Dios caynö nimurgan: “Paymi cuyay tsurï. Pay niyäshungayquicunata cäsucuyay” nirnin. \p \v 36 Tayta Dios tsaynö niscamuptinga Jesus japallannam caycänä. Tsay ricayangancunata discïpuluncuna manam pitapis willacuyarganrätsu. \s1 Wanuy geshyayog wamrata Jesus allïtsingan \r (Mateo 17.14-18; Marcos 9.14-27) \p \v 37 Waraynin jircapita uräyämuptinnam atscag runacuna Jesusta taripäyargan. \v 38 Tsaynam tsay runacunapita juc runa Jesusta rugar caynö nirgan: “Tayta, cay jucllaylla tsurilläta mana ajayllapa ricaycullay. \v 39 Supaymi illagpita gayarätsin. Pampaman ishquitsin. Poshgaytapis agtutsin. Mana dejaypam pasaypa tsuctsucyätsin. \v 40 Tsaynö captinmi gamta mana tarir discïpuluyquicunatapis rugacurgö tsurïpita supayta garguycuyänanpä. Peru paycunaga manam puëdiyashgatsu” nir. \p \v 41 Tsaynö niptinnam Jesus nirgan: “¡Yäracuyniynag jutsasapa runacuna! ¿Nogallarätsurä tsaycunata ruraycäshä? ¡Imayyagrä gamcunawan caycäshä! Canan apayämuy tsay wamrata” nir. \p \v 42 Tsaynam Jesuspa ñöpanman wamrata apaycuyaptin supay tsuctsucyätsir patsaman ishquiriycatsirgan. Tsayta ricaycurmi supayta Jesus ollgutupargan wamrapita yargunanpä. Jinan öram wamra sänuna ticrasquiptin Jesus papäninta entregargan. \v 43 Tsaynö Tayta Diospa poderninwan supayta gargunganta ricarmi runacuna espantacur cushicuyargan. \s1 Wanutsiyänanpä cagta Jesus yapay willacungan \r (Mateo 17.22,23; Marcos 9.30,31) \p Tsaycunata rurangancunapita runacuna cushishga caycäyaptinpis discïpuluncunata Jesus nirgan caynömi: \v 44 “Wiyayämay shumag y yarparäyay. Noga Tayta Diospita shamogta runacuna entregayämanga chiquimagnïcunapa maquinmanmi” nir. \p \v 45 Tsaynö Jesus parlapaptinpis discïpuluncunaga manam tantiyayargantsu runacuna wanutsiyänanpä cagta. Tsaynö mana tantiyarmi imapita tapurcuytaga mantsariyargan. \s1 Mayganpis mas alli ricashga cayta munayangan \r (Mateo 18.1-5; Marcos 9.33-37) \p \v 46 Tsaypitanam Jesuspa discïpuluncuna quiquin pura rimanacuyargan: “Maygantsicshi mä llapantsicpa mandagnin cashun” nir. \v 47 Tsaynö yarpaycäyanganta musyarirmi Jesus ñöpanman juc wamrata ichïtsirgan. \v 48 Nircurnam nirgan: “Pipis cay wamratanö runa mayinta alli ricag cagmi nogata chasquiycämag cuenta caycäyan. Nagana nogata chasquimarninga cachamagnï Tayta Diostapis chasquiycäyanmi. Juccunapita mas puëdeg caypä mana yarpagcunaga mas alli discïpulümi cayanqui”. \s1 Tayta Diosta cäsucur allita ruragcunata mana michäyänanpä Jesus ningan \r (Marcos 9.38-40) \p \v 49 Tsaynam discïpulun Juan nirgan: “Taytay, nogacuna ricayargö supayyog runacunapita jutiquichö juc runa supaycunata gargogtam. Pay nogantsicwan mana puriptinmi michäyargö”. \p \v 50 Tsaynö niptinnam Jesus nirgan: “Ama michäyanquitsu. Nogantsicwan mana purishga carpis Tayta Diospa willacuyninta cäsucurga allillatam ruraycan. Tsaynö carninga manam nogantsicpa contrantsictsu caycan”. \s1 Santiagutawan Juanta Jesus ajäpangan \p \v 51 Jesus ciëluman cutinanpä ricognam tiempu chaycämurgan. Tsaynö caycaptinpis mana mantsacuypam Jesus aywargan Jerusalenman. \v 52 Tsay aywaycarnam cachacurgan Samaria provinciachö juc marcaman, tsaychö patsacuyänanpä wayi asheg. \v 53 Tsay marcachö runacuna manam chasquiyta munayargantsu, Jerusalenpa aywaycanganta musyar. \v 54 Tsaynö mana chasquiyaptinnam Santiaguwan Juan niyargan: “¿Elias ñöpata rugacungannö Tayta Diosta rugacuriyämancu ciëlupita nina runtuta cachaycamuptin cay runacuna ushacasquiyänanpä?” nir. \p \v 55 Tsaynam paycunata Jesus ajäpargan: [“Tayta Dios gamcunatapis cuyapaycäyäshuptiquega ¿imanirtä juccunapäga tsaynö yarpäyanqui?] \p \v 56 Tsaynö nisquirmi juclä marcapa aywacuyargan. \s1 Gatirayta munag runacunata Jesus tantiyatsingan \r (Mateo 8.19-22) \p \v 57 Tsaynö aywaycäyaptinmi juc runa Jesusta nirgan: “Tayta, maypa aywaptiquipis gamtaga gatiräshayquim”. \p \v 58 Tsaynö niptinmi Jesus nirgan: “Atogcunapaga machaynincuna canmi. Pishgucunapapis geshuncuna canmi. Peru noga Tayta Diospita shamogpaga manam ni juc wayïllapis cantsu maychö punuycunalläpäpis” nir. \p \v 59 Tsaynö nisquirmi juc runata Jesus nirgan: “Discïpulü canayquipä nogawan aywacushun” nir. \p Niptinnam tsay runa nirgan: “Tayta Jesus, papänï wanuptin pampaycurga gamta gatishayquim” nir. \p \v 60 Tsaynam Jesus nirgan: “Papäniquita pampaytarä shuyacunayquipa rantinga juclla nogawan aywacushun Diospa alli willacuyninta willacunayquipä. Wanogcunataga quëdagcunanachir pampacuyanga” nir. \p \v 61 Tsaypita juc runapis caynömi nirgan: “Tayta Jesus, nogapis gamwan aywacuytam munä. Itsanga castäcunatarä willaycamushä aywacunantsicpä”. \p \v 62 Niptinnam paytapis Jesus nirgan: “Pipis gepapa ticracushgaga manam yapyantsu. Tsaynö castayquipä y imaycayquicunapäpis yarparaycarga nogapa discïpulü cayta manam puëdinquitsu”. \c 10 \s1 72 gatiragnincunata Jesus Diospa willacuyninta willacog cachangan \p \v 1 Tsaypitanam Jesus acrargan ganchis chunca ishcay (72) gatiragnincunata.\f + \fr 10:1 \ft Waquin unay gellgashgancunachö nin ganchis chunca (70) gatiragnincuna canganta.\f* Nircurnam ishcay ishcay cachargan pay aywananpä cag marcacunaman. \v 2 Tsaynö cacharninmi Jesus caynö nirgan: “Maytsicag runacunam listuna caycäyan Diospa alli willacuyninta wiyacur chasquicuyänanpä. Imayca jatun chacrachö wallcag runacunalla cosichaycagnömi willacogcunaga wallcagllarä cayan. Tsaymi Tayta Diosta rugacuyänayqui willacogcuna mas atsca cayänanpä. \v 3 Cananga aywar willacuyay. Gamcunata cachaycä atsca atogcunaman üshacunata gaycapaycog cuentam, Diospa willacuyninta mana alli yaga runacunatapis willacuyänayquipä”. \p \v 4 “Ama apayanquitsu gellëniquicunata, gepiquicunata, ni llangiquicunata. Piwanpis nänichö tincurga ama parlacur cacuyanquitsu”. \p \v 5 “Pipa wayinman charpis wayiyogta niyanqui: ‘Alli caway caycutsun cay wayichö’ nir. \v 6 Tsay wayiyog chasquiyäshuptiquega niyangayquinömi alli caway canga tsay wayinchö. Mana chasquiyäshuptiquega manam paypäga alli caway cangatsu. \v 7 Pipis chasquiyäshogniquicunapa wayillanchö posadaräcuyanqui. Ama wayin wayinräga puriyanquitsu mas allitarä munar. Arupacog runa arunganpita pägunta chasquinmi. Tsaynömi gamcunapis Tayta Diospa willacuyninta willacuyangayquipita ima miñishtiyangayquitapis chasquiyanqui. Pipis imallatapis garayäshuptiqui micucurcuyanqui”. \p \v 8 “May marcamanpis chäyaptiqui runacuna chasquicuyäshurniqui tsaychö imallatapis garayäshungallayquita micuyanqui. \v 9 Tsay puriyangayqui marcacunachö geshyagcunata allïtsiyanqui. Y runacunata niyanqui: ‘Tayta Diospa alli willacuyninta musyatsicuy tiempu chämushganam’ nir. \v 10 May marcaman chäyaptiquipis runacuna mana chasquiyäshuptiquega cälliman yargusquir niyanqui: \v 11 ‘Cay chaquïcunachö polvuta tapsiyä mana alli yaga cayangayqui musyacänanpämi. Ima captinpis musyayay salvacog rey gamcunaman chämunganta’. \v 12 Tsaynö mana chasquiyäshungayquipitam tsay runacunata Tayta Dios castiganga unay tiempu Sodoma marcachö castiganganpitapis mas cuyapaypä\f + \fr 10:12 \ft Sodomachö tärag runacunata Tayta Dios castiganganta musyanayquipä liyinqui Genesis 19.1-29.\f* cay patsa ushacangan junag”. \s1 Jutsancunata mana dejagcuna infiernuman gaycucäyänanpä cagta Jesus willangan \r (Mateo 11.20-24) \p \v 13 “Corazin marca runacuna y Betsaida marca runacuna, ¡gamcunataga Tayta Dios mana cuyapaypam castigayäshunqui! Gamcunachö milagrucunata rurangänö Tiro y Sidon marcacunachö\f + \fr 10:13 \ft Tiro y Sidon marca runacuna imanö cayangantapis musyanayquipä liyinqui Isaias capïtulu 23; Ezequiel capïtulu 26-pita 28-yag; Amos 1.9,10.\f* milagrucunata ruraptëga maynam Tayta Diosta perdonta mañacur jutsa ruraynincunata dejariyanman cargan. Tsaynö jutsancunapita llaquicurnin maynam arripenticur cotenciapita röpata jaticurcur uchpaman jamaycur wagayanman cargan. Gamcunaga milagrucunata rurangäta ricaycarpis manam jutsa rurayniquicunata dejayta munayanquitsu. \v 14 Tsaynö jutsa rurayniquicunata mana dejayangayquipitam fisyu final junagchö Tiro y Sidon runacunapitapis masrä castigacäyanqui. \v 15 Capernaum marca runacuna, ¿gamcunaga ‘Tayta Diospa ñöpanmanmi chäshä’ niyanquipischi? Tayta Diospa ñöpanman chäyänayquipa rantin gamcunaga infiernullamannam gaycucäyanqui”. \p \v 16 Tsaynö nisquirnam discïpuluncunata nirgan: “Gamcuna willacuynïta willacuyaptiqui wiyayäshurga nogatapis wiyaycäyämanmi. Y gamcunata mana chasquiyäshogcunaga nogatapis manam chasquiyämantsu. Nogata mana chasquimag cagga cachamagnï Tayta Diostapis manam chasquiycäyantsu”. \s1 Jesuspa discïpuluncuna willacuyanganpita cutiyangan \p \v 17 Tsaypita juc ishcay semänacuna päsariptinnam ganchis chunca ishcay (72) discïpuluncuna willacuyanganpita cushishga cutiyargan Jesusman: “¡Runacunapita supaycunata poderniquiwan garguyaptï yargushgam, taytay!” nirnin. \p \v 18 Tsaynam Jesus nirgan: “Au, musyämi supaycuna runacunapita yargungantaga. Ciëlupita tillagucur räyu ratamungannömi Satanaspa puëdeg caynin illagaycan. \v 19 Nogam podernïta gamcunaman churargö, llapan mana allicunata jarurir päsayänayquipä. Tsaynö Satanaspa puëdeg caynintapis mana cäsuypa cayaptiquega imatapis mananam rurayäshunquinatsu. \v 20 Runacunapita supaycunata gargur cushicuyangayquipitaga masrä cushicuyay jutiquicuna Tayta Diospa librunchö gellgaraycanganta”. \s1 Tayta Diosta Jesus alabangan \r (Mateo 11.25-27; 13.16,17) \p \v 21 Tsaypitanam Jesus Espiritu Santupa munayninwan cushicur Tayta Diosta alabar caynö nirgan: “Papällä, ciëluchöpis cay patsachöpis imaycawan munayyogmi gamga caycanqui. Gamta alaballämi, Tayta Dios. Yachag tucogcunata tantiyatsinayquipa rantinga llänu runacunachömi tantiyatsicurguyqui nogata cachamangayquita. Tsaynö cananpä yarpangayquinöllam ruracashga, papällä” nir. \p \v 22 Nircurnam discïpuluncunata nirgan: “Papällämi llapantapis munaynïman churamushga, tsurin captï. Noga imanö cangätapis payllam musyaman. Tsaynöllam papällä imanö cangantapis nogalla musyä. Tsaymi tantiyatsingä cagcunalla musyayanqui Tayta Dios imanö cangantapis”. \p \v 23 Tsaypita discïpuluncunallawan caycarnam paycunata nirgan: “Gamcunam imata rurangäcunata ricar y imata yachatsingäcunata wiyar tantiyacuyanqui noga imanö cangätapis. \v 24 Unay profëtacunapis y mandacog reycunapis cay rurangäcunataga ricayta munayargannam. Ricamayta munarpis manam ricayämashgatsu. Tsaynömi noga willacungäcunata wiyayta munarpis mana wiyacuyashgatsu. Gamcunam sïga ricaycäyämanqui y wiyaycäyämanqui”. \s1 Runa mayinta Samaria runa cuyapangan \p \v 25 Tsaypita juc cutichönam juc ley yachatsicog runa Jesus yachag canganta o mana yachag cangantapis musyananpä caynö tapurgan: “Taytay, ¿imatatä ruräman imaypis mana ushacag alli cawayman yaycunäpä?” nir. \p \v 26 Tsaynö niptin Jesusnam nirgan: “Mä, puntata gamtarä tapurishayqui. ¿Imatatä tantiyanqui Moises gellgangan leycunata liyir?” \p \v 27 Niptinnam tsay runa nirgan: “Mana ushacäcog alli cawayman runa yaycunanpäga tsay leycunachöga caynömi nican: ‘Llapan shonguyquiwan Tayta Diosman yäracur cawanqui. Tsaynö llapan voluntäniquiwan, llapan callpayquiwan, y llapan yarpayniquiwan munanganta ruranqui. Y runa mayiquicunatapis llapan shonguyquiwan cuyanqui’ nir”. \p \v 28 Tsaynö niptinnam Jesus nirgan: “Tsaytaga allitam nirguyqui. Tsay ningayquicunata cumplirga gampis mana ushacag alli cawayman yaycunquim”. \p \v 29 Tsaynö niptinnam tsay ley yachatsicog runa Jesusta yapay tapurgan: “Tsayöraga gampä ¿picunatä runa mayëga, taytay?” \p \v 30 Tsaynam Jesus “Puntataga wiyamayrä” nir caynö nirgan: “Juc runam aywaycänä Jerusalen marcapita Jerico marcaman. Tsaynö aywaycaptin ladroncuna pasaypa magacacharcur jatirangan röpanta y imaycantapis gechusquir wanushgatanö jagirir jegariyänä”. \p \v 31 “Tsay nänipam aywaycänä juc sacerdöti. Tsayna wanushgatanöna runa jitaraycagta ricaycarpis tsay sacerdötega manapis ricag tucur päsacunä. \v 32 Tsaypita sacerdötipa juc yanapagninpis tsaynöta ricaycar mana ricag tucullar yagacurir päsacunä. \p \v 33 Juc Samaria runana tsay nänipa aywaycar tsayman chänä. Israel runacuna Samaria runacunawan chiquinacuycarpis tsay Samaria runaga tsaynö yawarllana jitaraycagta ricaycur pasaypa cuyapasquinä. \v 34 Tsayna acëtiwan y vïnuwan jampipaycur ratashcunawan wataparcur ashnunman muntarcatsir apanä patsacungan wayiyag. Nircur tsaychö payga jampir ichic jucläyanganyag täparänä. \v 35 Tsaypita warayninna tsay cuyapäcog runa bulsicunpita gellëta jipisquir päganä tsay wayiyogta ishcay junag arupacur gänangantanö: ‘Cay geshyagta ricapaycällanqui cutimungäyag, taytay. Imachöpis masta gastacuptiquega cutimurmi pägalläshayqui’ ” nir. \p \v 36 Jesus tsaynö willapayta ushasquirnam tsay ley yachatsicog runata tapurgan caynö nir: “Tsay quimsan runacunapita ¿maygan cagtä wanuycagna runa mayinta cuyapargan?” \p \v 37 Tsaynö niptinnam tsay runa nirgan: “Samaria runam, taytay” nir. \p Tsaynam Jesus nirgan: “Canan gampis tsay cuyapäcog runanölla runa mayiquita cuyapanqui”. \s1 Martapa y Mariapa wayinchö Jesus yachatsingan \p \v 38 Tsaypita aywacurnam Jesus discïpuluncunawan chäyargan juc tacshalla marcaman. Tsaychö Martapa wayinman Jesus chaycuptinnam pay patsatsirgan. \v 39 Martapa ñañan Marianam Jesuspa ñöpanman jamacuycurgan, Tayta Diospä parlapangancunata wiyayta munar. \v 40 Martam itsanga tsay wayinchö imayca ruraynincunata ruracuycargan. Tsaymi imayca ruraynincuna captin Jesusta nirgan: “Señor Jesus, ¿imanirtä ñañä tsaychö jamaräcun noga caychö imayca ruraycunawan ñacaycaptï? Niycullay yanapamänanpä” nir. \p \v 41 Tsaynam Jesus nirgan: “Marta, ¿imanirtä tsaynö nimanqui? Gamga alläpa yarpachacunqui imapis rurayniquicunallapämi. \v 42 Tsay quiquiquipa rurayniquillapä yarpachacunayquipa rantinga Tayta Dios ningancunata yachacunayquipä cagtam yarpachacunayqui. Mariaga yachatsingäcunatam wiyaycäman. Tsaynö yachacungantaga manam pipis gechunganatsu”. \c 11 \s1 Tayta Diosman mañacunantsicpä Jesus yachatsicungan \r (Mateo 6.9-15; 7.7-11) \p \v 1 Tsaypita juc cutichönam Jesus mañacuycargan Tayta Diosman. Mañacuyta ushasquiptinnam juc discïpulun Jesusta nirgan: “Discïpuluncunata Juan Bautista yachatsingannö nogacunatapis yachaycatsiyämay Tayta Diosman mañacuyänäpä, taytay” nir. \p \v 2 Tsaynam Jesus nirgan: “Caynömi Tayta Diosman mañacuyänayqui: \b \q1 ‘Ciëluchö caycag Tayta Dioslläcuna, \q1 llapan runacuna gamta adorayälläshuy. \q1 Munangayquinö llapan runacunapis gamllaman yäracamur cawaycuyätsun. \q1 [Ciëluchö munangayquinölla cay patsachöpis camacaycullätsun.] \q1 \v 3 Cada junagpä micuylläcuna ama faltaycatsillaytsu ari. \q1 \v 4 Runa mayï mana alli ricamaptinpis noga perdonangänölla jutsäcunapita perdonaycayämay. \q1 Jutsaman Satanas ishquitsiyämayta munaptinpis tsapaycayällämay, \q1 [y yanapaycayällämay llutancunata imaypis mana rurayänäpä. \q1 Tsaynö caycullätsun]’ ”. \b \p \v 5 Nircur Tayta Diosman imaypis mañacuypä Jesus caynömi willapargan: “Juc runash pullan pagas aywanä amïgunpa wayinman: ‘Vicïnu, quimsa tantayquita mañacushayqui. \v 6 Juc amïgümi wayïman posadacamushga. Imalläpis manam caycapamantsu garaycunäpä’ nir. \v 7 Tsaynö mañacuptinshi vicïnunga ninä: ‘¿Imanirtä cay örarä shamunqui tsayta mañacamag? Puncüpis trancashganam y wamräcunapis punucuycäyannam. Cay öraga manam gamta atiendiyta puëdïnatsu’ nir”. \p \v 8 Tsaynö nisquirnam Jesus caynö nirgan: “Sharcamuyta mana munaycarpis yaparir yaparir gayacuptinga vicïnun garangam miñishtinganta. Manam amïgun canganpitatsu garanga, sinöga pasaypa gayacuptin manana atiparmi. [Yaga runacunapis tsaynö yanapacog caycaptinga Tayta Diosga masrämi yanapayäshunqui.] \v 9-10 Tsaymi Tayta Diosmanga imaypis mañacuyänayqui. Imata miñishtirpis rugacuyay. Puncupita gayacognörä mañacuyay. Tayta Diosman mañacogcunaga chasquiyanmi. Imata miñishtirpis rugacogcunaga tariyanmi. Gayacogcunataga Tayta Dios wiyanmi”. \p \v 11 “Gamcunata maygayquitapis wamrayquicuna [tantata mañacuyäshuptiqui ¿rumitatsurä aptaparcuyanquiman?] Pescäduta mañacuyäshuptiquipis ¿culebratatsurä aptaparcuyanquiman? \v 12 Tsaynöpis runtuta mañacuyäshuptiqui ¿atapoguy curutatsurä aptaparcuyanquiman? \v 13 Gamcunaga mayläya yaga carpis wamrayquicunataga alli cagllatam garayanqui. Tsaynö gamcuna caycäyaptiquega ciëluchö caycag Tayta Diosga masrämi alli cagllata garayäshunqui. Tsay alli cagga Espiritu Santum”. \s1 Satanaspa munayninchö Jesus caycanganta runacuna niyangan \r (Mateo 12.22-30; Marcos 3.20-27) \p \v 14 Juc cutinam upayashga runapita supayta Jesus gargurgan. Supay yargusquiptinnam tsay runa parlayta gallaycurgan. Tsaynö allïtsegta ricaycur runacuna espantacur cushicuyargan. \v 15 Tsaynö caycaptinpis waquin runacunaga niyargan: “Manam Tayta Diospa poderninwantsu supayta gargushga, sinöga supaycunapa mandagnin Satanaspa poderninwanmi” nir. \v 16 Waquinnam Jesusta tapog tucur niyargan: “Tayta Diospa poderninwan supayta gargungayquita musyayänäpä mastapis milagrutaga ruraramuy ari” nir. \p \v 17 Tsaynö parlaycäyanganta musyarnam Jesus nirgan: “Manam yarpaycäyangayquinötsu. Cay ningäta wiyarcayämay. Juc nacionchö runacuna quiquincuna pura chiquinacurga wanutsinacurmi ushacätsinacuyanman. Tsaynömi juc marcachö o juc wayichö tagcunapis quiquincuna pura chiquinacur wacpa caypa gargunacuycar ushacäyanman. \v 18 Tsaynö caycaptinga gamcuna ama yarpäyaytsu Satanaspa poderninwan supaycunata gargungäta. Supaycunata mandagnin Satanas garguptinga poderniynagna ticrarmi ushacätsinacuyanman”. \p \v 19 “Gamcunachö waquin runacuna supaycunata runacunapita garguyaptin yarpäyanqui Tayta Diospa poderninwan garguyangantam. Tsaynö yarpaycarga ¿imanirtä nogapäga yarpäyanqui Satanaspa poderninwan supaycunata gargungäta? Tsay llutan yarpayniquicunawanmi manacagcunata parlayanqui. \v 20 Nogata Espiritu Santo yanapamaptin supaycunata gargungäta ricarmi gamcuna musyayanqui Tayta Diospita salvacog rey shamungäta”. \p \v 21 Satanaspita mas puëdeg canganta tantiyatsirmi Jesus mastapis nirgan: “Juc lïsu runa wayinta täpaycaptinga manam pipis imantapis suwapanmantsu. \v 22 Tsaynö täpaycaptinpis paypita mas puëdeg runa chaycurmi itsanga tucrunta gechurir imantapis apacunman. [Tsay cuentanömi nogapis puëdeg caynïwan Satanaspa maquinpita runacunata jipiycä]”. \p \v 23 Nircurmi caynöpis Jesus nirgan: “Pipis ningäcunata mana cäsumag cagcunanam Satanaspa munayninchö cayan. Y nogata cäsumag cagga noga munangätam ruraycäyan”. \s1 Maypitapis yargunganman supay cutingan \r (Mateo 12.43-45) \p \v 24 “Juc runapita supay yargucur jäcogcunapam aywan tänanpä ashirnin. Maychöpis mana tarirnam yarpasquin tärangan runaman yapay cutiycuyta. \v 25 Tsaynö cutirnam taririn tsay runapa shongunta shumag churapacushga pitsapacushga wayitanörä. \v 26 Tsaynöta tariycurnam tsay runaman cutin paypita mas mana allin cag ganchis (7) supaycunata pushacurcurna tsay runachö cangan täcuyänanpä. Tsaymi puntata canganpitapis mas peyormanna ticracurin”. \s1 Tayta Diosta cäsucogcuna cushicungan \p \v 27 Jesus tsaynö parlaycaptinnam runacunapa chöpinpita juc warmi nimurgan: “¡Diospa willacognin cangayquipita ima cushishgarä wachaycushog y shacshatsishog mamayqui caycan!” nir. \p \v 28 Tsaynö niptin Jesusnam nirgan: “Mamä cushicungannöllam Tayta Dios ninganta chasquicur wiyacogcunapis masrä cushishga caycäyan”. \s1 Milagrutarä Jesus rurananta munayangan \r (Mateo 12.38-42; Marcos 8.12) \p \v 29 Tsaypitanam runacuna Jesus caycangan cagman goricäyaptin caynö nirgan: “Gamcunaga Tayta Diosman mana yäracog mana alli runacuna carmi milagrutarä ricayta munaycäyanqui. Gamcuna munayangayquinöräga manam ima milagrutapis rurashätsu. Tsaypa rantinga Tayta Dios juc milagrutam ruranga profëta Jonas cawaycaptin rurangannö. \p \v 30 Musyayangayquinöpis unay Jonastam jatuncaray pescädupa pachanchö caycanganpita yargatsimurgan.\f + \fr 11:30 \ft Jonastaga quimsa junag jatuncaray pescädupa pachanchö caycanganpita Tayta Diosmi yargatsimurgan. Jesustapis quimsa junagmi pamparanganpita cawatsimurgan. Jonaspita masta musyanayquipä liyinqui Bibliachö “Jonas” ningan libruta.\f* Tsaynömi nogatapis pamparangäpita cawatsimanga”. \p \v 31 “Salomonpa yachatsicuyninta wiyananpämi ‘Sabah’ ningan nacionpita juc reinapis caruta shamurgan Jerusalenman.\f + \fr 11:31 \ft Rey Salomonta watucag shamog reinapita musyanayquipä liyinqui 1 Reyes 10.1-13.\f* Paypis fisyu final junagchö sharcamungam canan witsan runacunata ‘Salomonpa yachatsicuyninta noga chasquicungänö ¿imanirtä gamcunapis Tayta Diospa tsurin yachatsicunganta mana chasquicuyargayquitsu?’ ninanpä”. \p \v 32 “Tsaynöpis Jonas Diospa willacuyninta willacuptin wiyar Ninive marca runacuna jutsa ruraynincunata jagiriyargan. Jonaspitapis mas imaycawan munayyog caycaptï willacungätaga canan witsan runacuna manam cäsucuyantsu. Tsaymi fisyu final junagchö Ninive runacuna sharcayämunga: ‘Jonas willacunganta chasquicuyangänö ¿imanirtä Tayta Diospa tsurin willacunganta chasquicuyargayquitsu?’ niyänanpä”. \s1 Alli shonguyog cagcuna Jesusta chasquiyangan \r (Mateo 5.15; 6.22,23) \p \v 33 Tsaypitanam Jesus nirgan: “Actsita tsaritsir alërimanmi churantsic wayiman yaycogcuna shumag ricayänanpä. Manam imaypis tsaritsintsictsu catri jawancunaman churanantsicpäga. \v 34 Runacuna ricayänanpä actsi atsicyagnömi gamcunapis runacuna ricayäshunayquipä noga ningäcunata cäsuyänayqui. Nogata mana cäsumarninmi Tayta Dios munangantaga ruraycäyanquitsu. Tsaymi tantiyacuyanquitsu tsacaychönö jutsa rurag cayangayquita. \v 35 Waquin runacuna ‘Tayta Dios munangannömi cawaycä’ nicarpis manam rasunpaypatsu Tayta Dios munangannö cawaycäyan. Pagtatä tsay runacunanö cayanquiman. \v 36 Willacungäcunata rasunpis chasquicurga Tayta Dios cachamanganta shumagmi tantiyayanqui, tsacaychö actsiwan imaycacunatapis ricaycagnöna”. \s1 Fariseucunata Jesus gayapangan \r (Mateo 23.1-36; Marcos 12.38-40; Lucas 20.45-47) \p \v 37 Jesus parlayta ushasquiptinnam juc fariseo runa invitargan micuyänanpä. Tsaynam wayiman chaycur Jesus jamacurgan. \v 38 Israel runacunaga unay runacunapa üsuncunata cumplirmi manarä micur maquincunatarä awicuyag limpiu caycaptinpis. Tsaymi Jesus maquincunata mana awicullar micuycäyagta ricar yarpachacurnin invitag fariseo runa Jesusta ricapargan. \p \v 39 Tsaynam Jesus nirgan: “Gamcunaga maquiquicunata awirpis pucilluyquicunata y matiquicunata janallanta awirir rurin ganrata dejaycognömi caycäyanqui. Pucillupa y matipa rurinchö ganra caycagnömi llutan yarpayniquicunawan y imaycapä mallag cayangayquicunawanga raccha shongu caycäyanqui. \v 40 ¡Mana tantiyacog runacuna! ¿Manacu musyayanqui Tayta Dioslla cuerpuyquicunata camar shonguyquicunatapis ruranganta? \v 41 Tsaymi shonguyquicunapis awishga cuenta cananpäga pobricunata cuyapar yanapayay. Tsaynö rurayaptiquimi Tayta Diospäga shonguyquicuna limpiu canga, manam maquiquicunallaga”. \p \v 42 “¡Allau, fariseucuna! Gamcunataga Tayta Dios mana cuyapaypam castigayäshunqui. Gamcunaga templuman Tayta Diospä garaynin apayänayquipä huertayquicunapita mentatapis, anistapis ni imatapis chunca (10) aptay capuyäshuptiqui juc aptaytaga imaypis raquiycäyanquim: ‘Tayta Diospa palabran gellgaranganmanmi llapantapis cumpliycäyä’ nirnin. Tsaycunata rurarpis manam runa mayiquicunawan allega cawayanquitsu ni manam cuyapäyanquitsu. Nircur imata aunircurpis manam cumpliyanquitsu. Diospä ichic garayta apar cumplingayquinölla runa mayiquicunata alli ricayay, cuyapäyay, y imata aunirpis cumpliyay”. \p \v 43 “¡Allau, fariseucuna! Gamcunata Tayta Dios mana cuyapaypam castigayäshunqui. Gamcunaga goricäcuyänan wayicunachö allin cag jamacunamanrä jamacuyta munaycäyanqui. Tsaynöpis gamcuna munaycäyanqui pläzacunachö yachatsicog cayangayquipita runacuna alabayäshunallayquitam”. \p \v 44 “¡Allau, Tayta Dios mana cuyapaypam castigayäshunqui! Gamcuna runacuna ricayäshunayquillapäga, ä alli tucuycuyanqui. Peru pamparanganchö ismushga ayanömi melanaypä caycäyanqui Tayta Diospäga. Tsaynö mana alli shonguyog cayangayquitaga runacuna manam musyayantsu”. \p \v 45 Tsayta wiyarnam Moises gellgangan ley yachatsicog juc runa nirgan: “Tsaynö nirga nogacunatapis wiyaycätsiyämanquim, taytay” nir. \p \v 46 Niptin Jesusnam nirgan: “¡Allau, gamcunapis ley yachatsicogcuna! Tayta Dios mana cuyapaypam castigayäshunqui. Gamcunaga runacuna imanö caytapis mana camäpacuyanganyagmi Moises gellgangan leycunaman yapa-yaparcur cumplitsiyta munayanqui. Tsaynö captinpis shumag alli tupayllapa yachatsiyänayquipa rantinmi ollgü tupayparä yachatsiyanqui”. \p \v 47 “¡Allau gamcuna! Tayta Dios mana cuyapaypam castigayäshunqui. Gamcunaga alli cayangayquita runacuna niyänallanpämi unay runacuna wanutsiyangan profëtacuna pamparäyangan jananchö capillancunarä rurapäyanquipis. \v 48 Tsaynö ruraparpis profëtacuna gellgayangancunata mana cäsur paycunata wanutseg unay runacunanöllam gamcunapis caycäyanqui”. \p \v 49 “Tsaynö captinmi imanö cananpä cagtapis musyar Tayta Dios unay nirgan: ‘Cachamushä willacog profëtäcunata y apostolnïcunata. Waquintam wanutsiyanga y waquin cagtanam chiquir ñacatsiyanga’ nir. \v 50-51 Tsaynö cayangayquipitam gamcunata Tayta Dios juzgayäshunqui, Abelta wanutsegtanö, Berequiaspa tsurin Zacariasta altarpa ñöpanchö wanutsegtanö, y mas waquin profëtacunata wanutsegcunatanö”.\f + \fr 11:50-51 \ft Abelta wanutsiyanganta musyanayquipä liyinqui Genesis 4.8. Zacariasta wanutsiyanganta musyanayquipä liyinqui 2 Cronicas 24.20-22.\f* \p \v 52 “¡Allau ley yachatsicogcuna! Tayta Dios mana cuyapaypam castigayäshunqui. Runacuna Diospa willacuyninta yachacuyta munayaptinpis yachag tucurmi llutancunata yachatsicuyanqui. Rasunpaga quiquiquicunapis Diospa willacuynintaga manam cäsuyanquitsu”. \p \v 53-54 Tsaynö Jesus niptinnam ley yachatsicogcunawan fariseucuna ajanacurcuyargan. Tsaypitanam Jesusta rabyanapar tapupäyargan imaycaläya tapucuycunata Roma mandacogpa contran parlaptinga tsaynöpa prësuyänanpä. \c 12 \s1 Alli tucogcunata Tayta Dios juzgananpä Jesus ningan \p \v 1 Jesus tsaynö parlaycaptinrämi pasaypa atsca runacuna wayi ñöpanman goricäyargan. Tsaychö parlanganta wiyayta munarninmi cumanacur jarunacurrä caycäyargan. Tsaynam discïpuluncunata Jesus nirgan: “Fariseucunaga ‘Tayta Dios ningancunata llapantam ruraycä’ nicarpis manam cumpliyantsu. Pagtä paycunanö gamcunapis caycäyanquiman. \v 2 Pacayllapa jutsa rurayniquicuna imay musyacarpis musyacangam. Manam ima rurayniquicunapis mana musyacagga cangatsu. \v 3 Tsaynömi puncuta wichgarcur pacayllapa parlayangayquicunapis mayacanga. Ushacäcuy junagga imayca llutan rurayniquicunatapis Tayta Dios juzgangam”. \s1 Pitapis mana mantsacuypa willacuyninta willacunapä Jesus yachatsicungan \r (Mateo 10.28-31) \p \v 4 “Cuyay amïgücuna, nogapa willacuynïta willacuyaptiqui runacuna wanutsiyäshurpis almayquicunataga manam imanayangatsu. Tsaynö caycaptinga manam pitapis mantsacuyänayquitsu. \v 5 Paycunapita mantsacuyänayquipa rantinga Tayta Diosllata mantsacuyay. Paymi munayyog caycan almantinta infiernuman gaycunanpäpis”. \p \v 6 “Pishgucuna runacunapä mana alläpa cuestaptinpis Tayta Diospäga välinmi. Payga manam gongantsu ni jucllayllatapis. \v 7 Pishgucunatapis tsaynö ricaycarga gamcunatanäga masrämi Tayta Dios imanö cayangayquitapis ricaycäyäshunqui. Hasta agtsayquicunatapis yupashgatam payga caycätsin. Tayta Dios tsaynö ricaycäyäshuptiquega pipitapis ama mantsariyanquitsu”. \s1 Jesuspa favornin parlagcuna imanö cayänanpä willacungan \r (Mateo 10.32,33; 12.32; 10.19,20) \p \v 8 “Pipis nogaman criyicog canganta mana pengacuypa willacuptinga nogapis Tayta Diospa y angelnincunapa ñöpanchö paycunapa favorninmi parlashä. \v 9 Pipis nogapita pengacur willacuynïta mana willacuptinga nogapis Tayta Diospa y angelnincunapa ñöpanchö paycunata ‘Manam regïtsu’ nishämi”. \p \v 10 “Tayta Diospita shamungäta mana tantiyar nogapä llutanta parlayaptinpis Tayta Diosga perdonangam. Salvacog cangäta Espiritu Santo tantiyaycätsiptin conträ captinmi itsanga Tayta Dios imaypis perdonanganatsu”. \p \v 11 “Nogaman criyicamog cayangayquipitam goricäcuyänan wayicunaman, juezcunaman, y waquin autoridäcunaman apayäshunqui castigayäshunayquipä. Tsaychö ama llaquicuyanquitsu: ‘¿Imanöparä cananga salvacuycushä?’ o ‘¿Imatarä niycushä?’ nirnin. \v 12 Espiritu Santum tantiyatsiyäshunqui imata parlayänayquipäpis”. \s1 Imapäpis mallagashga runa mana canantsicpä Jesuspa yachatsicuynin \p \v 13 Runacunapa chöpinpitam juc runa caynö nimurgan Jesusta: “Taytay, waugïta niycuy töcamangan cag herenciäta raquipämänanpä” nir. \p \v 14 Tsaynam Jesus nirgan: “Amïgu, manam juezniquitsu noga cä tsaynö nimänayquipäga” nir. \v 15 Nircurnam runacunata nirgan: “Ama imapäpis mallagashga cayanquitsu. Alli cawayga manam imaycayogpis cayaptiquirätsu” nir. \p \v 16 Nircurpis Jesus caynö nirmi willapargan: “Juc rïcu runam murucunganpita pasaypa cosëchata gorinä. \v 17 Tsayna tsay rïcu runa yarpachacunä: ‘Cananga ¿maymantä caytsica micuynïta churashä? Wayï manam aypannatsu churanäpä’ nir. \v 18 Tsaynö yarpachacurna ninä: ‘Canan tröja wayïta pascasquirchir jucta sharcatsishä mas jatuncarayta. Tsaymanmi llapan goringä micuynïcunata y imaycäcunatapis churashä. \v 19 Tsaynö churacuycuptëga atsca watapämi micuynïcuna canga. Tsaynö churacuycurmi itsanga micur upyar cushishgallana cawacushä’ nir. \v 20 Tsaynö yarpachacurir caycaptinna Tayta Dios ninä: ‘¡Llutan yarpag malafë togshu! ¡Canan pagasmi gam wanunqui! Llapan churangayquicuna ¿pipärä quëdanga?’ nir”. \p \v 21 Tsaynö parlayta ushasquirmi Jesus nirgan: “Tsay rïcu runa, runa mayincunata mana yanapar wanungannömi llapan malafë runacunapis runa mayinta mana yanaparga Tayta Diospita imatapis chasquiyangatsu”. \s1 Tayta Diosman imaypis yäracuyänanpä Jesus yachatsicungan \r (Mateo 6.25-34) \p \v 22 Nircur discïpuluncunatapis Jesus nirgan caynömi: “Ama yarpachacuyanquitsu: ‘Canan ¿imatarä micushä? ¿Imatarä jaticushä?’ nirnin. \v 23 Micuynintsic mana captinpis röpantsic mana captinpis cushicushun Tayta Dios cawayta gomangantsicpita. \v 24 Shumag tantiyacuyay pishgucuna imanö cawayangantapis. Paycunaga manam murucuyantsu, manam cosichayantsu, ni tröjacuyantsu. Tsaynö caycaptinpis Tayta Diosmi micuynincuna faltätsintsu. Gamcunaga tsay pishgucunapitapis mas välegmi cayanqui Tayta Diospäga. \v 25 Tsaynö imaycapä mayläya yarpachacurpis ¿pirächi tamäñunpita masllataga jatunyarcunman? \v 26 Imaycapis ushacagcunallapa yarparäyänayquipa rantinga, imayca mana faltätseg Tayta Diosman yäracullar cawacuyay”. \p \v 27 “Tantiyacuyay waytacuna imanö cuyaypä tuctuyangantapis. Waytacunaga manam aruyantsu ni putscacuyantsu. Peru nicarpis imanö cuyayllapämi ricacuyan. Waytacuna cuyayllapä tuctungannöga manam unay rey Salomon jaticungan röpancunapis iwalargantsu. \v 28 Tsay waytacuna tsaquirinanlla caycaptinpis Tayta Diosga ima shumagtam tuctutsin. Tsaynö cuyayllapäta tuctuycätsirga ¿manatsurä gamcunatanäga yanapayäshunquiman röpashga cayänayquipä, yäracuyniynag runacuna?” \p \v 29 “Tsaynö caycaptinga manam yarpachacuyänayquitsu imata micuyänayquipä ni imata upuyänayquipäpis. \v 30 Tsaycunata yarpachacurga puriyan Tayta Diosman mana yäracog runacunallam. Gamcunaga tsay mana yäracog runacunanö ama yarpachacuyaytsu. Tayta Diosga musyaycanmi imata miñishtiyangayquitapis. \v 31 Tsay imapäpis yarpachacuyänayquipa rantinga Tayta Dios munanganta rurar cawayänayquipä cagta yarpachacuyayga. Pay munangannö cawayaptiquega imata miñishtiyangayquitapis Tayta Dios manam faltätsingatsu”. \s1 Rïcuyayllapä mana yarpachacunantsicpä cagta Jesus yachatsicungan \r (Mateo 6.19-21) \p \v 32 “Cuyay gatirämagnïcuna, ama llaquicuyaytsu. Gamcunatam Tayta Dios acrayäshurgayqui imayyagpis paywan cawayänayquipä. \v 33 Capuyäshungayquita imayquicunatapis ranticusquir mana capogcunata yanapayay. Tsaynö runa mayiquicunawan cuyanacur cawarga ciëluchömi Tayta Dioswan imayyagpis alli cawayta chasquiyanqui. Tsaytaga mananam runapis suwangatsu ni puyupis ushangatsu. \v 34 Imaycayogpis cayllapä cagta yarpachacurmi manana Tayta Diosmanga yarpäyanquinatsu”. \s1 Jesuspa cutimuyninpä alistacushga canantsicpä yachatsicuynin \r (Mateo 24.45-51) \p \v 35-36 “Gamcuna listacushga maya-mayallana caycäyay noga ciëlupita cutimuptï chasquicayämänayquipä. Casaracuy fiestapita patronnin cutimunanta empliyäduncuna shuyacogcunanölla nogatapis shuyacaycäyämanqui. Actsicurcur puncuta quichapänanpä shuyaragnölla gamcunapis listacushga caycäyay. \v 37 Tsay patron illanganpita cutir yätsingannö shuyaycagta tariycur imanörä cushicur alabanman tsay empliyädunta. Mësaman jamaycatsir quiquin patronmi sirvinga. \v 38 Tsay patron illanganpita imay öra chänanpä cagta mana musyar empliyäduncuna shuyacuyangannöllam, nogatapis maya-mayalla listacushga shuyacayämänayqui ciëlupita cutimunäta musyaycarga. Tsaynö shuyacaycäyämagta tariptëga imanö cushicuyrä gamcunapä caycunga”. \p \v 39-40 “Manam pipis punucunmantsu ladron suwapänanpä cagta musyarga. Maya-mayallam waranman imancunatapis täpaycar. Tsay ladronta shuyacognölla gamcunapis maya-mayalla imaypis caycäyay, noga cutimunäpä cagta musyaycarga. Noga ciëlupita cutimushä mana yarpäyämangayqui öram”. \p \v 41 Tsaynam Pedro tapurgan: “Tsaynö cay iwalatsicuycunawan yachatsicungayquega ¿nogacunallapäcu o llapan runacunapäwancu?” nir. \p \v 42 Niptinnam Jesus nirgan: “Musyayangayquinöpis juc patron maypapis illarga mas yäracuypä cag empliyäduntam haciendanchö dejan imaycancunatapis shumag ricaycänanpä y waquin empliyäduncunatapis öranchö garar caycänanpä. \v 43 Tsay patron illanganpita cutir yätsingannö llapantapis ruraycagta tariycur imanörä cushicur alabanman tsay empliyädunta. \v 44 Empliyädun tsaynö alli portacuptinnam paypa maquinmanna churanman llapan imaycantapis ricananpä. \v 45 Peru mana yäracuypä cag empliyädum itsanga yarpan: ‘Patronnï manarämi rasllaga cutiramungarätsu’ nirnin. Tsaynö yarparnam empliyädu mayincunatapis magar ushan y fiestacunachö puricur, micur upyar cacun. \v 46 Tsaynö caycagman patronnin mana yarpashgata illanganpita chaycurga empliyädun mana allicunata ruraycagta tariycur patronnin magacacharcurmi gargunga. Tsaynömi janan shongulla criyicogcunatapis Tayta Dios infiernuman gaycunga. Tsaychömi wagar quirutapis uchuyangaräga”. \p \v 47-48 “Juc empliyädu mana musyayninpa imatapis llutanta ruraptinga patronnin manam alläpatsu castiganga. Peru patronnin ninganta musyaycar mana wiyacuypa llutancunata ruraptinmi itsanga patronnin pasaypa castiganga. Tsaynöllam pipis Tayta Dios munanganta musyaycar mana cumplirga castïguman gaycucäyanga”. \s1 Jesusman criyicogcuna chiquishga cayänanpä cagta ningan \r (Mateo 10.34-36) \p \v 49 “Cay patsaman noga shamurgö chasquimag cagcuna salvashga cayänanpä y mana chasquimag cagcuna mana salvashga cayänanpämi. ¡Cay nicangäcuna maynapis ruracaraycanmanna! \v 50 Peru tsaycuna ruracänan captinpis puntataga nogataran pasaypa ñacarcatsiyämarrä wanutsiyämanga. Tsaytam pasaypa llaquicur shuyarä hasta cumplinganyag”. \p \v 51 “Ama yarpäyaytsu nogaman criyicayämungayquipita mana chiquishga cayänayquipä cagtaga. Criyicamogcunataga imaypis chiquiycäyäshunquim. \v 52 Cananpitaga nogaman criyicamunganpitam juc wayichö tagcuna quiquincuna pura chiquinacuyanga. \v 53 Taytanmi tsurinpa contran canga y tsurinpis taytanpa contranmi canga. Mamannam wawanpa contran canga y wawannam mamanpa contran canga. Llumtsuyninmi suegranpa contran canga y suegrannam llumtsuyninpa contran canga”. \s1 Jesusta Tayta Dios cachamunganta runacuna mana tantiyayangan \r (Mateo 16.2,3) \p \v 54 Tsaypitanam runacunata Jesus nirgan: “Rupay ullunan cagpa pucutay yurimuptinga: ‘Tamyanganam’ niyanqui, y niyangayquinöllam tamyan. \v 55 Tsaynömi imaypis Negeb regionpita vientumuptin: ‘Cananga rupacuypam achaycunga’ niyanqui, y niyangayquinöllam achan. \v 56 ¡Mana tantiyacogcuna! Tsaycunatapis cösa tantiyaycarga ¿imanirtä tantiyayanquitsu Tayta Diospita shamushga car noga ruraycangäcunata?” \s1 Runa mayintsicta llutanta rurarga arreglanantsicpä Jesus yachatsingan \r (Mateo 5.25,26) \p \v 57 “Y nircur Tayta Dios cachamaptinga ¿imanirtä chasquiyämanquitsu? \v 58 Pagtä nogata mana chasquiyämangayquipita Tayta Dios infiernuman gaycuyäshunquiman. Imapitapis chiquinacungayqui quejayäshuyta yarpaptinga autoridäman manarä char arreglanqui. Tsaynö mana arreglaptiquega juezman apatsishuptiqui juezga wardiyacunawanmi carcelman wichgatsiyäshunqui. \v 59 Tsaypitaga manam rasllaga yarguyanquitsu jaga cayniquicunata llapanta mana pägacurga”. \c 13 \s1 Mana cäsucog runa infiernuchö castigashga cananpä willacungan \p \v 1 Tsaynam runacuna Jesusta willayargan caynö: “¡Galilea runacuna templuchö Tayta Diosta adorarnin ashmacunata altarchö rupaycätsiyaptinmi Pilato soldäduncunata cachanä tsay runacunata wanutsiyänanpä!” nir. \p \v 2 Tsaynö willayaptinnam Jesus nirgan: “Ama yarpäyaytsu waquin Galilea runacunapita tsay wanog runacuna mas jutsayog car wanuyanganta. \v 3 Manam Tayta Diospa castïgunwantsu paycuna tsaynö wanuyashga. Gamcunam itsanga Tayta Diospa castïgunwan infiernuchö ñacayanqui jutsayquicunata mana jagiyangayquipita. \v 4 Tsaynömi Jerusalenchö Siloe törri juchur chunca puwag (18) runacunata wanutsirgan. Tsaynö captinpis ama yarpäyaytsu tsaychö quëdag runacunapita tsay wanog runacuna mas jutsayog cayanganta. \v 5 Manam Tayta Diospa castïgunwantsu paycunapis tsaynö wanuyargan. Gamcunam itsanga Tayta Diospa castïgunwan infiernuchö ñacayanqui jutsayquicunata mana jagirninga”. \s1 Mana wayog hïgusman mana cäsucog runata Jesus iwalatsingan \p \v 6 Tsaynöpis mana cäsucog runacunata mana wayog hïgusman iwalatsirninmi Jesus caynö nirgan: “Juc runapa chacranchömi canä hïgus. Tsaynam duëñun aywanä hïgusninman ricapacog: ‘¿Mä wayuncush o manacush?’ nir. Tsay runaga tarinätsu ni jucllayllatapis prütanta. \v 7 Tsayna ninä chacran cuïdag runata: ‘Quimsa watanam shamü cay hïgusman pallag y manam ni jucllayllatapis tarirgötsu. Canan mutusquir jitariy cay chacrapita. Mana wayugtaga ¿imapätä ardëllaga cay chacrachöpis catsishun?’ nir. \v 8 Tsaynö niptinna chacran cuïdag runa ninä: ‘Taytay, mä juc wata shuyärishunrä ari. Cananga entërunpa ogtipärirmi wanun wiñapäshä. \v 9 Tsaynö ruraptïchir wayurga wayungarä. Tsaychö manana wayuptinga muturiycunquichir’ nir”. \s1 Säbadu jamapay junagchö curcayashga warmita Jesus allïtsingan \p \v 10 Juc säbadu jamapay junagchönam runacuna goricäcuyänan wayichö Jesus yachatsicuycargan. \v 11 Tsaychömi caycargan supay curcayätsingan juc warmi. Payga mana derichacaypam chunca puwag (18) watantin tsaynölla cacurgan. \v 12 Tsay warmita ricaycurnam runacunapa ñöpanman päsaratsir Jesus nirgan: “Cananga allishganam canqui curcayashga cangayquipita” nir. \v 13 Tsaynö nirnin yataycuptinmi jinan öra allisquirgan. Allisquir derichacarcurnam tsay warmi Tayta Diosta alabargan. \p \v 14 Tsaynam säbadu jamapay junagchö Jesus tsay warmita allïtsishga captin tsay goricäcuyänan wayichö mandacog runa ajacurcurgan. Tsaynö ajarninnam runacunata nirgan: “Jogta junagllam runacuna aruyänanpäga. Tsay junagcunachö shayämunquiman alliyta munarga. ¡Canan säbadu jamapay junagchörä gampis puricuycanqui!” nir. \p \v 15 Tsaynam Jesus nirgan: “¡Janan shongu yachag tucog runacuna! Gamcuna säbadu jamapay junagchö ¿manacu töruyquicuna ashnuyquicuna wataraptin pascasquir yacurcatsiyanqui? \v 16 Cay Israel warmita allau chunca puwag (18) watantin Satanas geshyatsiptinmi curcayashga cacushga. Säbadu jamapay junagchö quiquiquicunapis ashmayquicunata cuyapäyangayquinölla, ¿imanirtä cay warmita cuyapayta yachayanquitsu?” \p \v 17 Tsaynö niycuptinnam chiquegnincunaga pasaypa pengacuyargan. Waquin runacunam itsanga cushicuyargan allita rurangancunata ricar. \s1 Diospa willacuyninta ñäbuspa murunman y levadüraman Jesus iwalatsingan \r (Mateo 13.31-33; Marcos 4.30-32) \p \v 18-19 Tsaynö mastapis Jesus yachatsirganmi caynö nirnin: “Tayta Diospa alli willacuyninga imayca ñäbuspa murunnöllam. Tsay ichiclla muru jegarcamurga jatunyarmi rämancunapis mashtacanganrä. Tsaynö captinmi rämancunaman pishgucunapis rataycur geshuncuna rurayan. Tsay ichic murullapita ñäbuspa räman mashtacangannömi Tayta Diospa alli willacuyninga maytsaymanpis chaycan”. \p \v 20-21 Nircur mastapis yachatsicur Jesus caynömi nirgan: “Tayta Diospa alli willacuyninga levadüranöllam caycan. Juc runa tantata rurar quimsa arröba machcaman levadürata wiñaptinmi mäsaga shumag jacan. Tsay levadüra wallcalla caycar mäsata atscayätsir jacatsingannömi Diospa alli willacuynin maytsayman chaptin chasquicogcunapis masrä atscagyäyan”. \s1 Tayta Diosta cäsucogcunalla gloriaman aywayänanpä Jesus willangan \r (Mateo 7.13,14, 21-23) \p \v 22 Tsaypita Jesus Jerusalenman aywarnam marcacunapa päsargan yachatsicuraycar. \v 23 Tsaychömi juc runa tapurgan: “Taytay, ¿wallcagllacu cayan salvacogpä cagcuna?” nir. \p Tsaymi Jesus nirgan: \v 24 “Atscag o wallcaglla captinpis gamcunaga imaycanöpa salvacionta ashiyay. Salvacur gloriaman yaycuyänayquipäga quichqui puncupanörämi päsayänayqui. Atscag yaycuyta munarpis wallcagllam yaycuyanga”. \p \v 25 “Gamcuna ‘Diospa palabranta wiyangäpitam gloriaman yaycushä’ nirpis rasunpaga cawayniquicunachö manam cäsucuycäyanquitsu. Wanucuyangayqui öra tsaynö mana cäsucuyangayquipitam gloria wayiyog puncunta wichgacascamuptin gamcuna tacacuyanqui: ‘Puncuyquita quichapaycallämay, taytay’ nir. Tsay wayiyognam niyämushunqui: ‘Gamcunataga manam regïtsu. ¿Pirä cacuyanquipis?’ nir. \v 26 Tsaymi gamcuna niyanqui: ‘¿Imanirtä regiyämanquitsu? Micurchä upurchä purirgantsic. Y marcäcunachöpis yachatsirguyquichä’ nir. \v 27 Paynam niyämushunqui: ‘Gamcunaga manam cäsuyämarguyquitsu. ¿Pirä cacuyanquipis? ¡Ñöpäpita witicuyay, jutsasapa runacuna!’ nirnin”. \p \v 28 “Tsaynam ciëluman manana yaycur Abrahamta, Isaacta, Jacobta, y profëtacunata rurichö caycagta ricarnin pasaypa wagayanqui. Quiruyquicunatapis uchuyanquirämi yaycuyta manana puëdirnin. \v 29 Maytsaypitapis shamog runacuna ciëluman yaycog cagmi itsanga Tayta Dios alistangan micuyta cushicurrä micuyanga. \v 30 Tayta Dios munangannö cawagcuna cay patsachö mana alli ricashga carpis ciëlumanga yaycuyangam. Tayta Diosta mana yarpar lluta cawaychö cawag cagcunam itsanga infiernumanna gaycucäyanga”. \s1 Jerusalen marcata ricärir Jesus wagangan \r (Mateo 23.37-39) \p \v 31 Tsaypitanam waquin fariseucuna chäyargan Jesus caycanganman caynö nir: “¡Caypita aywacuy cawayta munarga! Rey Herodesmi wanutsishuyta munan”. \p \v 32 Tsaynam Jesus nirgan: “Pay wanutsimayta munaptinpis manam imapis gocamantsu. Canan warayllanam supaycunata runacunapita gargushä y geshyagcunatapis allïtsishä. Tsaycunallawannam cumplinga llapan ruranäpä cagcuna. \v 33 Tsaypitarämi Jerusalenman aywashä tsaychö wanutsishga canäpä. Tayta Diospa willacognin profëtacuna Jerusalenchö wanuyangannömi nogapis Jerusalenchörä wanushä”. \p \v 34 “¡Jerusalen runacuna! ¿Imanirtä Tayta Dios cachamungan profëtacunataga y alli willacuyninta willacogcunataga unaypitapis wanutsiyanquilla? Nogaga imanömi gamcunata goriyta munargö, imayca wallpa chipsancunata goriycur ogllagnöpis. Tsaynö goriyta munaycaptïpis gamcunaga munayniquicunata rurarmi cacuyarguyqui. \v 35 Tsaynö cayangayquipita gamcunata Tayta Dios dejariyäshunquim y chiquiyäshogniquicunam munanganta rurar marcayquicunatapis ushacätsiyanga. Tayta Dios goricamaptin manam ricayämanquinatsu ‘¡Tayta Dios cachamungan salvayämaglläcuna shacallämuy!’ niyangayqui junagyag”. \c 14 \s1 Jacapäcushga runata Jesus allïtsingan \p \v 1 Tsaypita säbadu jamapay junagchönam Jesus aywargan juc mandacog fariseupa wayinman micog. Tsaychömi waquin fariseucunapis Jesus imata rurangancunatapis musyapacur caycäyargan. \v 2-3 Y tsaychömi entëru cuerpun jacapäcuycag runapis caycargan. Jesus tsayta ricaycurmi ley yachatsicogcunatawan fariseucunata tapurgan: “Gamcunapä säbadu jamapay junag caycaptinpis cay runata ¿allïtsishwancu o manacu?” nir. \v 4 Tsaynö niptin imatapis mana parlacuyaptinnam geshyaycag runata Jesus yataycurgan allisquinanpä. Alliscatsirnam nirgan: “Cananga aywacuyna wayiquipa” nir. \p \v 5 Nircurnam fariseucunata nirgan: “Maygayquipapis wamrayquicuna o ashmayquicuna pözuman ishquishga captin ¿manatsurä juclla jipeg aywayanquiman, säbadu jamapay junag caycaptinpis? Tsaynöllam nogapis geshyagcunata allïtsï säbadu jamapay junagchöpis”. \p \v 6 Tsaynö niptin manam imaniytapis puëdiyargantsu. \s1 Invitashgacunapita Jesus parlapangan \p \v 7 Tsay fariseupa wayinchö waquin invitashgacuna, llapancunapitapis mas alli tucurmi, wap aywar mësamanrä jamascäriyargan. Tsayta ricaycurmi Jesus yätsirnin caynö nirgan: \v 8-9 “Pipis invitayäshuptiqui mësamanräga ama ras jamacuyanquitsu. Gamcunapita mas respitädu runa chämuptin: ‘Mësapita witicuy pay jamacunanpä’ niyäshuptiqui pengacushgam jamaraycäyangayquipita witicuyanqui”. \p \v 10 “Mësaman juclla jamacunayquipa rantinga shuyäriyanquirä, invitayäshogniqui ‘Amïgu, mësallaman päsacamuy’ niyäshungayquiyag. Tsaynö jamarayätsishuptiquim itsanga mësachö waquin jamagcunapis respitayäshunqui. \v 11 Tayta Diosga manam pitapis yanapantsu alli tucogcunataga. Payga imaypis yanapan llänu shonguyog mana runa tucogcunatam”. \p \v 12 Nircurnam wayinman invitag runatapis Jesus nirgan: “Invitanacur micungayqui öra ama gayatsinquitsu cuyanacungayqui cagllata, ni waugillayquita, ni castallayquita, ni rïcu cag vicïnullayquitaga. Tsaynö rurayaptiquega paycunapis cutitsiyäshunquillam. \v 13 Tsaypa rantinga päsaratsinqui pobricunata, ratacunata, y gapracunata. \v 14 Paycunaga manam ni imanöpapis cutitsiyäshunquitsu. Tsaytaga Tayta Diosnam cutitsiyäshunqui jutsaynag runacunata cawatsimungan junag”. \s1 Tayta Diosta mana cäsucogcuna ciëluman mana aywayänanpä willacungan \r (Mateo 22.1-10) \p \v 15 Tsaynam jamaraycanganpita juc invitashga runa nirgan Jesusta: “¡Taytay, ima cushishgarä cayanga ciëluchö Tayta Dios alistangan micuyta micogcuna!” \p \v 16 Tsaynö niptinmi picuna micuyänanpä cagtapis Jesus caynö nir tantiyatsirgan: “Juc runam atsca runacunata invitanä juc junag wayinchö micupacur goyäyänanpä. \v 17 Tsaynam invitangan junagna empliyädunta cachanä tsay invitangan runacunata päsatsiyänanpä. \v 18 Tsayna empliyädun willag chaptin jucnin ninä: ‘Rantingä chacra ricagrämi aywanä caycan. Nogapita ama resentiycullätsuntsu’ nir. \v 19 Jucagna ninä: ‘Pitsga par törücunam rantiycurgö. Tsaymi alli o mana alli jarungantapis musyanäpä yapyag aywaycä. “Yapaychönash shallämunga” niycullay’ nir. \v 20 Y mas jucnin cagna ninä: ‘Tsayrämi casaracurgö y manam puëdimushätsu’ nir. Tsaynö nir llapanpis invitangan runacunaga mana aywayänätsu”. \p \v 21 “Tsayna tsay gayamog aywag empliyädun cutiycur patronninta willanä runacuna imanö niyangantapis. Tsaynö willaptinna patronnin pasaypa rabyacunä. Tsaypitana empliyädunta ninä: ‘Cällicunapa aywar pushamuy pobricunatapis, gapracunatapis, y ratacunatapis’ nir. \v 22 Tsayna patronnin ninganta cumplir empliyädun ninä: ‘Cumplillargönam llapan nimangayquicunata, taytay. Mandamangayquinö llapanta päsaycätsimuptïpis wayiquiman manarämi runacuna juntäyantsu’ nir. \v 23 Tsayna patronnin ninä: ‘Nänicunapapis y chacracunapapis aywar taringayqui cag runacunata imaycanöpapis pushamuy wayïman juntäyanganyag. \v 24 Tsay yupay tucog invitangäcuna mayganpis micuyänanta mananam munänatsu’ nir”. \s1 Salvacionta imanöpa tarinapä Jesus yachatsingan \r (Mateo 10.37,38) \p \v 25 Tsaypita atscag runacuna gatiräyaptin aywaraycarnam Jesus nirgan: \v 26 “Nogaman criyicamunganpita taytan chiquiptinpis, maman chiquiptinpis, majan chiquiptinpis, o tsurin chiquiptinpis noga ningäta rurar imaypis cawatsun. Peru noga ningäcunata mana cäsumar mamanpa, taytanpa, majanpa, o tsurinpa munayninchö cacog cagga manam rasunpatsu discïpulü”. \p \v 27 “Imaycachö ñacarpis nogaman criyicamur cawayätsun. Wanunganyag noga ningäcunata mana cäsumag cagcunaga manam rasunpatsu discïpulü. \v 28 Nogaman manana criyicamogcunaga juc runa wayi rurayta gallaycatsir dejaregnömi cayanqui. Pipis wayita rurananpäga shumagrämi yarpachacun tsay wayita ushananpä gastun aypanganta o mana aypangantapis. \v 29 Pipis wayita gallar cimientuycullar dejasquiptinga llapan ricagcunam jamuräyan: \v 30 ‘Tagay runaga mana puëdiycar wayita rurar gallaycatsishga manapis ushananpä’ nir”. \p \v 31 “Y tsaynömi juc nacion maygan nacionwanpis pelyananpäga cösarä yarpachacuyanman. Alli cösa yarpachacurirmi itsanga ninman: ‘Mä, ¿ishcay chunca waranga (20,000) soldäducunata juc chunca waranga (10,000) soldädulläwan vincïmancush o manacush?’ nir. \v 32 Pelyayta mana puëdinan captinga jucag cag mandag carullachörä caycaptinmi willacogninta cachanman: ‘Mananash pelyashunnatsu. Munangayqui cagtash imäcunatapis apacunqui’ nir willananpä. \v 33 Tsaynölla discïpulü cayman manarä yaycur llapan imayquicunatapis noga raycur dejariyänayquipä cagtarä shumag yarpachacuyay. Imayquicunatapis jagiriyta mana munarga manam discïpulü cayanquimantsu”. \s1 Cachiman iwalatsicur Jesus yachatsicungan \r (Mateo 5.13; Marcos 9.50) \p \v 34-35 “Gamcunaga cay patsachö cachinömi cayanqui. Micuyta cachi gustuta manana gor imapäpis mana välegnömi gamcunapis Tayta Dios munangannö mana cawarga imapäpis väliyanquitsu. Gamlagyashga cachita pipis jichariyangannömi gamcunatapis infiernuman Tayta Dios gaycuyäshunqui. Cay ningäcunata wiyag cagga tantiyacuyay”. \c 15 \s1 Ogracashga üshata taringanman iwalatsingan \r (Mateo 18.12-14) \p \v 1 Tsaypitanam impuestu cobracogcunawan Diosta mana cäsucog runacunapis aywayargan Jesus parlanganta wiyayänanpä. \v 2 Tsayta ricaycurnam fariseucunawan ley yachatsicogcuna Jesusta jamurar niyargan: “¿Imanirtä cay runaga Diosta mana cäsucogcunawanpis goricaycur micuycan?” nir. \p \v 3 Tsaynö niyaptinmi Jesus iwalatsicuywan parlapargan: \v 4 “Pipis pachac (100) üshanpita jucta ograycurga ¿manatsurä waquin cagcunata juc puchaman goriycur juclla aywar ashinman hasta taringanyag? \v 5 Tariycurga cushishgagachi matancarcur apacunman. \v 6 Wayinman chaycurga vicïnuncunatapis amïguncunatapis cushicurchi willapanman: ‘¡Ograngä üshätam tariycamurgö!’ nirnin”. \p \v 7 Tsaynö willaparnam Jesus nirgan: “Tsay runa üshanta tarisquir cushicungannöllam Tayta Dioswan angelnincunapis cushicuyan juc runa jutsancunata jagirir Tayta Diosta chasquicuptin. Isgun chunca isgun (99) alli cawag runacunapä cushicuyanganpita masrämi cushicuyan jucllayllapis jutsallachö cawacog runa jutsanta dejarir Tayta Diosta chasquicuptin”. \s1 Ogracashga gellëman iwalatsingan \p \v 8 “Tsaynö pï warmipis chunca gellëninpita jucta ograycur ¿manatsurä actsita tsarircatsir juclla ashinman wayintapis pitsapacur ograngan gellëninta taringanyag? \v 9 Ashiycanganta tariycurga wayinchö cushicurninchi willacunman: ‘¡Ograngä gellënïtam tarisquirgö!’ nirnin. \v 10 Tsaynömi Tayta Dioswan angelnincunapis cushicuyan juc runallapis jutsa rurayninta jagirir Tayta Diosta chasquicuptin”. \s1 Aywacog jövinman iwalatsingan \p \v 11 Mastapis Jesus caynö nirganmi: “Juc runapash ishcay ollgu tsurincuna canä. \v 12 Tsayshi gepa cag tsurin papäninta ninä: ‘Papä, nogata töcamangan cag herenciä goycamänayquitam munä’ nir. Tsaynö niptinshi papänin raquipaycunä paypä cagcunata”. \p \v 13 “Tsaypita juc ishcay junagllatanash llapan chasquingancunata ranticuscärinä. Nircur tsay gellëninta apacurcur aywacunä juclä caru marcapa. Tsaychönash munanganta rurar llapan gellëninta manacagcunallachö usharinä. \v 14-15 Tsaypita ushacäpacusquirga imanö caytapis mana puëdir mallagänäna. Y tsay marcachö muchuy gallaptinna tsay jövinga pasaypa mallagar aruyta ashinä. Tsayna juc hacendädu runa chasquinä cuchinta mitsitsinanpä. \v 16 Cuchita mitsirnash pasaypa mallagar cuchipa micuynintapis micuytana munanä. Tsaynö mallagaptinpis micuy mana captinshi pipis garanätsu”. \p \v 17 “Tsayshi yarpachacunä: ‘Papänïpa arognincunaga pachajunta micurchir caycäyan, noga caychö mallagay wanunaycaptï. \v 18 Caynö canäpa rantinga papänï cagpa cuticushä. Chaycurga caynömi nishä: “Papä, perdonaycallämay. Gomangayquicunata manacagcunachö usharmi jutsata rurargö. Manam gam munangayquinötsu ni Diosnintsic munangannötsu cawargö. \v 19 Cananpitaga ama cuentamaytsu tsuriquitanöga. Juc mincayniquitanöllana chasquiycallämay” nir’. \v 20 Tsaynö yarpachacusquir cuticunä papänin cagpa”. \p “Tsayshi wayinman carulällatarä aywaycagta ricaycur papänin cuyapaywan cörrilla taripagnin aywar pasaypa cushicuywan macallacurcunä. \v 21 Tsayshi tsuringa yarpangannö ninä: ‘¡Perdonaycallämay, papä! Gomangayquicunata manacagcunachö jutsata rurarmi ushargö. Manam gam munangayquinötsu ni Diosnintsic munangannötsu cawargö’ ”. \p \v 22 “Tsaynö parlapar manarä ushaptinshi papäninga empliyäduncunata ninä: ‘Mas alli röpacunata ras jipiyämuy trocacunanpä. Tsaynö sortïjata y zapatuta jipiyämuy jaticunanpä. \v 23 Nircur weran cag torïtuta pishtayay. ¡Canan itsanga fiestata rurashun! \v 24 ¡Cay tsurëga wanunganpita cawarimognömi! ¡Ogracanganpitam cutimushga!’ Tsaynö nir cushicurnin fiestata rurayänä”. \p \v 25 “Tsaynö fiestachö cayanganyag mayor cag tsuringa chacrachö arucuycänä. Tsaypita wayinpa aywaycanganchöga wiyanä wayinchö cushicurnin fiestachö caycäyagta. \v 26 Tsayna juc wätayninta gayaycur tapunä imanir fiestata ruraycäyanganta. \v 27 Tsaynö tapuptinna willanä caynö: ‘Waugiquim cutimushga. Tsay cushicuywanmi papäniqui pishtatsishga weran cag torïtuta’ nir”. \p \v 28 “Tsaynö willaptinshi pasaypa payga rabyarnin wayinman yaycuyta munanätsu. Tsaynash papänin aywar ruganä wayiman yaycunanpä. \v 29 Tsayshi papäninta ninä: ‘Papä, gam musyangayquinöpis maypapis mana yarguypam yanapaycä llapan nimangayquicunata rurar. Tsaynö yanapaycaptïpis imaypis manam goycamargayquitsu ni juc cabrallatapis amïgücunawan fiestata rurar micurcuyänalläpäpis. \v 30 ¡Cay gela tsuriqui jutsa rurayllachö cawacog warmicunawan gellëniquita ushasquir cutiycamuptinmi itsanga pishtatsirguyqui weran cag torïtutarä!’ nir”. \p \v 31 “Tsaynö niptinnash taytan ninä: ‘¡Aumi, hïju! Gamga mana yargucuypam nogawan caycällanqui. Tsaymi llapan imaycäcunapis gamllapäna. \v 32 Peru waugiqui jutsa rurayninta jagirir cutimushga caycaptinga, ¿imanirtä cushicuypita fiestata mana rurashwantsu?’ nir”. \c 16 \s1 Tayta Diosman mana criyicogcunawanpis alli cawanantsicpä yachatsicuynin \p \v 1 Tsaypita discïpuluncunata yachatsirmi Jesus nirgan: “Patronninmi juc mayoralninta churanä imaycanwanpis munayyog cananpä. Tsaypita patronta runacuna willapäyänä imaycancunatapis lluta tsay mayoralnin ushaycanganta. \v 2 Tsayta musyaycurna patronnin gayaycatsimurnin ninä: ‘Runacuna gampä parlayan imäcunatapis llutalla ushaycangayquitam. Cananga cuentata gomay llapan imata rurangayquitapis. Cananpitaga mananam imaycäcunawanpis munayyognatsu canqui’ nir”. \p \v 3 “Tsaynö niptinna tsay mayoralga quiquillanchö yarpachacur ninä: ‘¿Imatarä canan rurashä patronnï gargamaptinga? Manam callpäpis cantsu chacrachö arunäpä. Limushna mañacuytapis pengacümi. \v 4 Alfin patronnï gargamaptinpis amïgücuna canmi chasquiyämänanpä’ nir”. \p \v 5 “Tsaynö yarpachacurcur patronninpa jagan cag runacunata juc jucllaylla gayaycatsimur punta cagta tapunä: ‘¿Aycatä patronnïpa jagan canqui?’ \v 6 Tsaynö tapuptin jucnin cag ninä: ‘Paypa jagan cä ishcay pachac (200) lata acëtim’. Tsayna tsay mayoral ninä: ‘Canan cay recïbuchö firmamuy, pachac (100) latallatana päganayquipä’ ”. \p \v 7 “Tsaypita jucnin cagtana tapunä: ‘Gamga ¿aycatä jagan canqui?’ Tsayna tsay runa ninä: ‘Paypa jagan cä ishcay waranga (2,000) arröba trïgunmi’. Tsaynö niptinna ninä: ‘Canan cay recïbuchö firmamuy, juc waranga pitsga pachac (1,500) arröballatana päganayquipä’ ”. \p \v 8-9 “Tsay mayoral rurangan mana alli caycaptinpis patronninga payta caynö alabanämi: ‘¡Tsay runaga amishtä rurayta yachanmi, arucuyninpita yargusquir imanö cawananpäpis!’ nir”. \p Tsaynö willapärirnam Jesus nirgan: “Manam munätsu gamcuna tsay runanö manacagcunata rurayänayquita. Gamcunapis amishtäta rurayay capuyäshungayqui cagcunallawanpis, peru sïga noga yachatsicungäta willacuyaptiqui chasquicur ciëluman aywayänayquipä. \v 10-12 Alli amïgun cangayquita regishunayquipä imanta paytacuycushuptiquipis ama ricapacunquitsu. Tsaypa rantinga cuïdapanqui. Tsaynö honrädu captiquega Diospa willacuyninta willacuyaptiquipis chasquishunquim. Y mana yäracuypä cayaptiquega manam cäsuyäshunquitsu ni imapäpis”. \p \v 13 Tsaypita caynöpis Jesus nirganmi: “Manam pi runapis ishcay patrontaga sirvinmantsu. Ishcanta sirvirga jucag ningantam ruran y jucagtaga manam cäsunnatsu. Tsaynömi gellëllapä yarparag runacuna Tayta Dios ningantaga rurayanquinatsu. Tsaymi rïcu cayllapä yarpachacuywan Tayta Dios munangannöga cawayanquitsu”. \s1 Jesus yachatsingancunatana cäsucuyänanpä cangan \r (Mateo 11.12,13; 5.31,32; Marcos 10.11,12) \p \v 14 Tsaynö yachatsingancunata wiyarnam gellëllapä ayrayashga fariseucuna Jesuspita asicuyargan. \v 15 Tsaynam Jesus nirgan: “Gamcuna runacunapa ñöpanchö alli tucuyaptiquipis Tayta Dios musyaycanmi gamcunapa shonguyquicuna imanö cangantapis. Tsaymi imanöpis cayangayquita mana musyar runacuna respitayäshuptiquipis Tayta Diospäga tsay alli tucungayquicuna melanaypä caycan”. \p \v 16 “Moises gellgangancunachöpis, Tayta Diospa profëtancuna gellgayangancunachöpis y Juan Bautista willacungancunapis nican noga salvacogniquicuna cay patsaman shamunäpä cagtam. Tsaymi Juan willacur gallanganpitapis runacuna Tayta Diospa willacuynintaga chasquicuycäyan. Tsaynö captinpis waquin runacunaga manam munayantsu willacuyninta willacuyänanta, sinöga imaycanöpapis tsapatam churapaycäyan”. \p \v 17 “Tsaynö nogapa willacuynïtana chasquiyaptinpis ama yarpäyaytsu profëtacuna gellgayangan mana cumplinanpä cagta. Cay patsa y ciëlu juc junag ushacaptinpis profëtacuna gellgarangancunaga llapanmi cumplinga”. \p \v 18 “Pï runapis majanpita raquicasquir jucwan targa tsay runa adulteriu jutsatam ruraycan. Tsaynöllam majanpita raquicashgawan pipis targa jutsata ruraycan”. \s1 Gloriapä y infiernupä Jesus willacungan \p \v 19 Tsaypitanam Jesus willapargan caynö nir: “Juc rïcu runam canä selläma alli röpacunallata jatirag. Cada junag amïguncunawan fiesta rurayllachö car alli micuycunallata micuyag. \v 20 Tsay rïcu runapa wayi puncunchö limushna mañapacog Lazaro jutiyog runa jamaränä entëru garanpa geri ushashga. \v 21 Payga ‘Rïcu runapa mësanpita micuy shicwagllatapis, imanöparä micurcamüman’ ninä. Y tsaychö allgucunapis Lazarupa gerinta lagwapäyänä. \v 22 Tsaypita Lazaro wanusquiptinga angelcuna apacuyänä ciëlupa Abraham caycangan cagman. Y rïcu runa wanuptinna castancuna pampayänä”. \p \v 23 “Tsay rïcu runapa alman infiernuchö rupanä. Tsaychö rupaycarna carupita ricasquinä ciëluchö Lazaro Abrahampa ñöpanchö caycagta. \v 24 Tsayna rïcoga gayacunä: ‘Tayta Abraham, cuyapaycallämay. Lazaruta cachaycallämuy dëdunta yacuwan ushmarcatsir shimïta ogurcatsipamänanpä. Cay ninachö rupar manam awantänatsu’ nir”. \p \v 25 “Tsaynö niptinna Abraham ninä: ‘Hïju, yarpay gam imaycayqui jananchö cangayqui öra alli vïdallachö cawangayquita. Lazaroga pobri carnin pasaypam ñacargan. Tsaymi payta cananga caychö cushishga cay töcan y gamtanam tsaychö ñacacuy. \v 26 Y jinachöpis pasaypa mantsaripä wanyaycag ragram jarcämantsic. Tsaymi gam cangayqui cagman pipis tsimpamuyta puëdintsu ni gampis puëdimunquitsu tsimpamuyta cay nogacuna cagman’ nir”. \p \v 27 “Tsaynö niptinna rïcu runa ninä: ‘Tayta Abraham, rugacungä raycur papänïpa wayinman Lazaruta cachaycullay. \v 28 Tsaychö pitsgarämi waugïcuna caycäyan. Paycunata willaycamutsun cay ñacayman mana shayämunanpä’ nir”. \p \v 29 “Abrahamna ninä: ‘Paycuna tsaräyanmi Moises y waquin profëtacuna gellgayangan Bibliata. Tsaychö ningancunata cäsucuyätsun’ nir”. \p \v 30 “Tsayna rïcu runa ninä: ‘Tayta Abraham, tsay Bibliata tsarararpis tsaytaga manam cäsucuyangatsu. Juc runa wanunganpita cawarircur willacuptinmi itsanga jutsa ruraynincunata jagiriyanman’ ”. \p \v 31 “Tsaynö niptin Abraham ninä: ‘Bibliatapis mana cäsuycarga wanunganpita cawarircur willacog cutiptinpis manam cäsuyangatsu’ nir”. \c 17 \s1 Imaypis perdonanacunapä Jesus yachatsicungan \r (Mateo 18.6,7, 21,22; Marcos 9.42) \p \v 1 Tsaypita juc cutinam discïpuluncunata Jesus nirgan: “Jutsata rurayänayquita Tayta Dios mana munaptinpis jutsaman ishquitsicogcunaga imaypis cangam. Paycunataga mana cuyapaypam Tayta Dios castiganga. \v 2 Nogaman criyicamogcunata pagtä pitapis jutsata ruraycätsiyanquiman. Tsaynö runacunataga mejormi jatuncaray mulinu rumita cuncanman wataparcur lamarman jitarpuyanman. \v 3 Musyayanquinam gamcunapis. Pagtatä jutsaman ishquitsicogcunanö cayanquiman”. \p “Runa mayiqui imachöpis mana allita rurayäshuptiqui llutanta ruraycanganta shumag tantiyatsinqui. Tsay llutan rurayninta yarpachacusquir ‘Perdonaycallämay’ niyäshuptiquega perdonayanqui mana ajanaypa. \v 4 Pipis juc junagchö ganchis (7) cuti mana allita ruraycushur ‘Perdonaycallämay, cananpitaga mananachir gampä mana allita ruraycushätsu’ niyäshuptiquega perdonaycunqui”. \p \v 5 Tsaynö niptinnam apostolnincuna Jesusta niyargan: “Taytay, gamman yäracayämuptïpis ajam ningayquicunata cumpliyga. Yanapaycallämay imaypis gamta cäsucuyänäpä”. \p \v 6 Tsaynö niyaptinnam Jesus nirgan: “Nostäza murunöllapis yäracuyniquicuna ichic captinga cay jachata ‘Matsupita lluquicasquir lamarman jawicäramuy’ niyaptiquipis jawicäramunmanmi. Tayta Diosman rasunpaypa yäracuyaptiquega manam imapis ajatsu gamcunapä canga”. \s1 Tayta Dios nimangantsicta empliyädu cuentalla cäsucunantsicpä willacungan \p \v 7 “Manam ima patronpis, empliyäduncuna yapyanganpita o mitsicunganpita chasquiptin: ‘Jamacullay micunayquipä’ niyantsu. \v 8 Tsaypa rantinga llapanpis niyan: ‘Cusnacamuyrä garamänayquipä. Noga micaramuptïran gamga micunqui’ nirmi. \v 9 Tsaynö mandanganta ruraycaptinpis manam pipis agradesicuntsu tsay empliyädun rurananpä cagllata rurashga captin”. \p \v 10 “Tsay empliyädunöllam gamcunapis Tayta Diospäga cayanqui. Tsaymi Tayta Dios munanganta rurarpis mana yarpäyänayquitsu ‘Payga alli ruragmi’ niyäshunayquipä cagtaga. Tsaypa rantinga niyay: ‘Nogacunaga Tayta Diospa empliyädunmi cayällä. Tsaymi pay munangallanta rurayällä’ nir”. \s1 Leprawan geshyaycag chunca (10) runacunata Jesus allïtsingan \p \v 11 Jerusalen marcaman aywaraycarnam Jesus discïpuluncunawan päsayargan Samaria y Galilea provinciacunapa lindërunpa. \v 12 Tsaypita juc tacshalla marcaman chäyänanpä caycaptinmi leprawan geshyaycag chunca (10) runacuna Jesusta ricasquiyargan. Tsaymi carulällapita gayacuyargan: \v 13 “Tayta Jesus, ¡nogacunata cuyapaycayällämay!” nir. \p \v 14-15 Paycunata ricaycurnam Jesus nirgan: “Aywayay sacerdöticunaman allishgana cayangayquita musyatsicayämunanpä”. \p Tsaynö aywaycäyangantam geshyancunapita llapancunam allisquiyargan. Alliyanganta cushicurninmi jucnin cag runa cutiycurgan: “Cay geshyäta alliycatsimangayquipita Tayta Diosta alaballämi” niraycar. \p \v 16 Jesuspa ñöpanman chaycurnam gonguricuycurgan “¡Agradesicullämi alliycatsimangayquipita, Taytallä Jesus!” nir. Tsay runaga cargan Samaria marcapitam. \p \v 17 Tsaynam Jesus nirgan: “Allegcunaga cayarguyqui chuncagchä. ¿Maytä waquin cagga? \v 18 Cay juclä marca runallam cutiycamushga Tayta Diosta ‘Gracias’ nicur alabarnin”. \p \v 19 Tsaynö nisquirnam tsay runata Jesus nirgan: “Sharcur aywacuy. Tayta Diosman yäracuyniquipam salvacashgana canqui”. \s1 Ciëlupita cutimuynin imanö cananpä Jesus willangan \r (Mateo 24.23-28, 37-41) \p \v 20 Juc cutinam Jesusta fariseucuna tapuyargan,\f + \fr 17:20 \ft Jesus runalla canganta yarparmi fariseucuna mana tantiyayargantsu Tayta Dios cachamungan salvacog cangantaga.\f* “¿Imaytä salvacogta Tayta Dios cachamunga allina cawanantsicpä? Salvacog chämunanpäna canganta musyayänäpä ¿ima señalcunatä canga?” nir. \p Tsaynam Jesus nirgan: “Manam ima señaltaräga ricayanquitsu. \v 21 Manam pipis niyäshunquirätsu ‘Caychömi o washachömi señalta ricargö’ nir. Tayta Diosga salvacogta cachamushganam gamcuna mana cuentata gocuyaptiquipis”. \p \v 22 Tsaynö nisquirnam discïpuluncunata nirgan: “Ciëluman aywasquiptï gamcuna llaquicuywanmi cutimunäta munayanqui. Tsaynö munayaptiquipis manam jucllaga cutimushärätsu. \v 23 Runacuna niyanga ‘Tayta Dios cachamungan salvacog caychömi’ o ‘Wacchömi caycan’ nirnin. Tsaynö niyaptin ama llutallaga criyiyanquitsu. \v 24 Ciëluchö tillagucuy jucagläpita jucagläyag atsicyaptin runacuna ricayangannömi noga ciëlupita cutimogtapis llapan runacuna ricayämanga. \v 25 Tsaycuna manarä päsaptinmi puntataga runacuna chiquiyämar pasaypa ñacatsiyämanga”. \p \v 26 “Unay Noe cawanan witsan mana yarpashgata Tayta Dios diluviuta cachamungannömi nogapis mana yarpashgata cutimushä. \v 27 Tsay witsanga diluviu manarä captin runacuna micur, upyar, casaracurmi cacuyargan. Tsaynö cawacuyargan Noe büquitanö arcata ruraycur tsayman yaycungan junagyagmi. Tsaynö caycagman Tayta Dios pasaypa tamyata gallatsipaycamuptinmi cay patsaman yacu juntargan. Tsaynöpam arcaman mana yaycog cag runacuna llapan ushacäyargan”. \p \v 28 “Tsaynömi Lot cawanan witsanpis Tayta Diospa castïgun mana yarpashgata shamunanpä canganta mana musyarnin runacuna micur, upyar, rantir, ranticur, murupacur, y wayitapis sharcatsir caycäyargan. \v 29 Sodoma marcapita Lot yargusquiptinnam itsanga ciëlupita nina tamya unyamurgan. Tsaychömi llapan runacuna rupaycar ushacäyargan. \v 30 Nogapis tsaynöllam runacuna mana musyayangan öra illagpita cutimushä”. \p \v 31 “Tsay junagga wayichö caycagcuna ama imayquicunamanpis jipeg yaycuyanquinatsu. Tsaynölla chacrachö caycagcunapis wayinman amana cutiyätsunnatsu. \v 32 Yarpäyay Lotpa warmin marcanman cuticuycuyta munanganpita wanunganta.\f + \fr 17:32 \ft Lotpa warmin imanö wanungantapis musyanayquipä liyinqui Genesis 19.26.\f* \v 33 Pipis noga munangänö mana cawar quiquinpa munayllanman cawacog cagga manam gloria vïdaman changatsu. Pipis willacuynïta chasquicur Tayta Dios munangannö cawag cagmi gloria vïdachöga cushishga cawanga”. \p \v 34 “Cutimungä junag juc cämallachö ishcag punuycagcunapita nogaman criyicamog cagtam apacushä y mana criyicamog cagtanam jagirishä. \v 35 Maraynincunachö ishcag agacuycag warmicunapita nogaman criyicamog cagtam pushacushä y mana criyicamog cagtaga jagirishämi. \v 36 [Tsaynömi ishcag runacuna chacrachö aruycagpita nogaman criyicamog cagta pushacushä y mana criyicamog cagtanam jagirishä]”. \p \v 37 Tsaynam tsayta wiyaycur discïpuluncuna tapuyargan: “Tsaynö captinga ¿maymantä apayämanquega, taytay?” nir. \p Tsaynö tapuyaptinnam Jesus nirgan: “Tsunyagcunachö wiscurcuna tumaycachar musyatsicuyan maychöpis wanushga ashma jitaraycangantam. [Tsaynömi noga ningäcuna ruracagta ricar musyayanqui noga cay patsaman cutimunäpäna cagta]”. \c 18 \s1 Tayta Diosman mana ajayaypa mañacunantsicpä yachatsicuynin \p \v 1 Mana ajayaypa Tayta Diosman mañacuyänanpämi cay iwalatsicuywan discïpuluncunata Jesus yachatsirgan caynö nirnin: \v 2 “Juc marcachömi juc juez canä Tayta Diosta mana mantsacog ni runacunatapis mana cuyapag. \v 3 Tsay marcachö täcog canä juc viüdapis. Payga tsay juezman aywanä atsca cutina ‘Quejacungäta ¿imaytä arreglaycamanqui, taytay?’ nir. \v 4-5 Tsaynö cutillana cutiptinpis juezga mana cäsunätsu. Nicanganta itsanga tsay juez yarpachacur ninä: ‘Diosta mana mantsapacurpis ni runacunata mana cuyaparninpis cay warmipa demandunta juclla arreglaycushä. Mana arreglaptëga imaycay örapis cutiycämungallam fastidiamar umätapis nanatsirnin’ nir”. \p \v 6-7 Tsaynö willapärirnam Jesus nirgan: “Tsay juez mana alli caycarpis viüda quejacunganta arreglaycaptinga ¿Tayta Dios manatsurä cäsuycuyäshunquiman payman yäracogcuna pagasta junagta mañacuyaptiqui? Tayta Diosga ima mañacuyangayquitapis manam shuyarätsiyäshunquitsu. \v 8 Tsaynö rugacur mañacog cagtaga Tayta Dios mana shuyarätsiypam yanapanga. Peru itsanga noga cay patsaman cutimur ¿gamcunata tariyäshayquirätsurä Tayta Diosllaman yäracur pay munangannö caycagta?” \s1 Jutsantsicpita perdonta Tayta Diosman mañacunapä Jesus yachatsicungan \p \v 9 Juc cutichönam Jesus willapargan waquin runacuna alli tucur juccunata jamuräyanganta caynö nir: \v 10 “Ishcay runacunam aywayänä templuman Tayta Diosman mañacuyänanpä. Jucnin cag canä fariseo y jucagna canä mana alli ricashga impuestu cobracog runa. \v 11 Tsay fariseo cag runaga ichircur caynö mañacunä: ‘Gracias, Dios Taytay. Gamta agradesicümi waquin cag runacunanö mana cangäpita. Paycunaga cayan suwacogmi, mana alli ruragmi, majancunata engañar adulteriu jutsata ruragmi. Manam nogaga tagay impuestu cobracog runanöga cätsu. \v 12 Nogaga ayunäpis ishcay cutim cada semänachö. Tsaynöllam arur gänangäpita diezmutapis gollämü templuman’ nir”. \p \v 13 “Impuestu cobracog cag itsanga carulällaman ichicuycunä. Payga jutsasapa car ciëlumanpis mana ichicllapis ñuquinätsu, sinöga feyupa llaquicur ninä: ‘Cuyapämar perdonaycallämay, Tayta Dios. Nogalläga jutsasapa runam callä’ nir. \v 14 Tsay impuestuta cobracog cagga wayinman cutinä jutsanpita perdonashgana. Fariseo cagtam itsanga Tayta Dios perdonanätsu. Tsaynömi pipis alli canganta parlacachag cagtaga Tayta Dios pengacatsinga. Jutsa rurayninta tantiyacur perdonta mañacog cagtaga allim ricanga”. \s1 Tayta Diosman Wamracunapä Jesus mañacungan \r (Mateo 19.13-15; Marcos 10.13-16) \p \v 15 Tsaypita juc cutichönam runacuna Jesusman pishi wamrancunata apapäyargan maquinta umancunaman churar Tayta Diosman mañacapänanpä. Jinatanam discïpuluncuna michar cutitsiyargan. \v 16 Tsayta ricarnam Jesus nirgan: “¡Ama michäyaytsu nogaman wamracuna shayämunanta! Pipis cay wamracunanö llullu shongu cagcunatam Tayta Dios glorianman päsatsinga. \v 17 Wamra papänincunaman yäracungannö pipis Tayta Diosman mana yäracogcunaga manam gloriaman yaycuyangatsu”. \s1 Juc rïcu runa Jesuswan parlangan \r (Mateo 19.16-30; Marcos 10.17-31) \p \v 18 Juc cutichönam juc mandacog rïcu runa Jesusta nirgan: “Taytay, gamga alli rurag runam canqui. Mä niycamay, ¿imatatä ruräman gloria vïdaman chänäpä?” nir. \p \v 19 Tsaynam Jesus nirgan: “¿Imanirtä alli rurag cangäta nimanqui? Manam pï runapis alli ruragga cantsu. Tayta Diosllam alli ruragga. \v 20 Gam mandamientuncuna caynö ninganta musyanquinam. ‘Ama adulteriu jutsata ruranquitsu. Ama runa mayiquita wanutsinquitsu. Ama suwacunquitsu. Ama runa mayiquita manacagta tumpanquitsu. Papäniquita mamayquita respitar alli ricanqui’ ”. \p \v 21 Tsaynö niptinnam tsay runa nirgan: “Taytay, tsaycunataga wamra cangäpitachä cumpliycä” nir. \p \v 22 Tsaynam Jesus nirgan: “Tsaynö llapanta cumpliycarpis Tayta Diosman criyicungayqui musyacänanpä jucta ruranayquiran faltäshunqui. Canan llapan imaycayquicunatapis ranticuscärir pobricunata aypuy. Tsayta rurarga jana patsachö mana ushacag riquëzatam chasquinqui. Nircur nogaman yäracamur aywacamuy” nir. \p \v 23 Tsaynö Jesus niycuptinmi itsanga runa yarpachacur wamayashga jegasquirgan alläpa rïcu carnin. \v 24 Tsaynö wamayacurcogta ricarnam Jesus nirgan: “¡Ajallarämi rïcu runacuna Tayta Diospa glorianman yaycuyänanpäga! \v 25 Tsaypa rantinga mas fäcilchi jatuncaray camëllu ashmapis aujapa uchcunpa ullusquinman, juc rïcu runa gloriaman yaycunanpä cagpitaga” nir. \p \v 26 Tsaynö niptin wiyagcunanam Jesusta tapuyargan: “Tsaynö captinga ¡pirä salvacunga, taytay!” nirnin. \p \v 27 Tsaynam Jesus nirgan: “Runacuna quiquincunallapitaga manam salvacionta tariyantsu. Tayta Diosmi pitapis jutsancunapita perdonar salvan. Paypäga manam imapis ajatsu”. \p \v 28 Niptinnam Pedro nirgan: “Taytay, nogacunaga llapan imaycäcunatapis jagisquirmi gamta gatiraycäyä”. \p \v 29-30 Tsaynö niptin Jesusnam nirgan: “Alli willacuynïta willacur pipis wayinta, warminta, wauginta, paninta, mamanta, papäninta, tsurincunata jagireg cagga jaginganpita atsca cuti mastam cay patsachö taringa. Ñacatsiptinpis willacuynïta willacogcunaga gloria vïdachömi imayyagpis mana ushacaypa cawanga”. \s1 Wanutsiyänanpä cagta yapay Jesus willacungan \r (Mateo 20.17-19; Marcos 10.32-34) \p \v 31 Tsaypitam chunca ishcay (12) apostolnincunata gayaycur Jesus nirgan: “Musyayanquim Jerusalenpa aywaycangantsicta. Tsaychömi noga Tayta Diospita shamogta wanutsiyämanga. \v 32 Israel autoridäcunam Roma autoridäcunapa maquinman apatsiyämanga. Tsaychömi nogapita burlacuyanga, ashlliyämanga, togapäyämanga, astayämanga, y wanutsiyämanga. \v 33 Peru wanutsiyämanganpita quimsa junagtaga cawarimushämi” nir. \p \v 34 Tsaynö niptin discïpuluncunaga manam tantiyayargantsu imapä parlaycangantapis. \s1 Jerico marcachö gaprata Jesus allïtsingan \r (Mateo 20.29-34; Marcos 10.46-52) \p \v 35 Tsaypitanam Jerico marcamanna Jesus discïpuluncunawan yaycuraycäyargan. Tsaychömi näni cuchunchö jamaraycargan juc gaprayashga runa limushnata mañacur. \v 36 Tsaynam atsca runacuna aywaycäyagta mayarnin tsay gapra tapucurgan: “¿Imatä callan?” nir. \v 37 Tsaynam runacuna willayargan: “Jesus Nazaret runam päsaycan”. \p \v 38 Tsaynö willaycuptinnam gayacurgan: “Unay rey Davidpa castan Jesus, cuyapaycallämay ari” nir. \p \v 39 Tsaynö gayacuptin puntata aywaycagcunaga gaprata ajäpäyargan: “¡Upälla cay!” nirmi. Tsaynö niyaptinpis payga mas fuertipam gayacurgan: “¡Rey Davidpa castan, cuyapaycallämay!” \p \v 40 Niptinnam Jesus ichisquir nirgan tsay gaprata apapäyänanpä. Ñöpanman chaycatsiyaptinnam tapurgan: \v 41 “¿Imachö yanapanätatä munanqui?” nir. \p Tsaynam runa nirgan: “Taytay, gaprayashga car ricaytam munallä”. \p \v 42 Niptinnam Jesus nirgan: “Cananga ricayna. Nogaman yäracamungayquipitam allirguyqui” nir. \p \v 43 Tsaynam gapraga wap ricachacusquirgan. Tsaypitanam Jesuspa gepanta cushishga aywacurgan Tayta Diosta alabaraycar. Tsayta ricaycurnam llapanna runacuna Tayta Diosta alabayargan. \c 19 \s1 Jesusta Zaqueo wayinman chasquicungan \p \v 1-3 Jerico marcachömi tärargan Zaqueo jutiyog juc rïcu runa. Payga cargan impuestu cobragcunapa mandagninmi. Tsaynam Jerico marcapa atsca runacunawan Jesus päsaycaptin Zaqueoga tacshalla carnin Jesusta ricayta puëdirgantsu. \v 4 Tsaymi payga puntancunapa cörrilla aywar juc geruman yarcusquirgan, Jesus päsaycagta ricananpä. \p \v 5 Tsaynam Jesus tsaypa päsaraycarna Zaqueo achparaycagta ricasquirnin nirgan: “Zaqueo, ras yarpamuy. Cananga wayiquichömi patsatsimanqui” nir. \p \v 6 Niptinmi Zaqueoga yarpascamur Jesusta cushicur pushargan wayinman. \v 7 Tsayta ricaycurnam runacuna Jesuspä rimar gallaycuyargan: “¿Imanirtä jutsasapa runapa wayinman aywaycan patsacunanpä?” nir. \p \v 8 Tsaypita wayinchö caycarnam Zaqueo Jesusta nirgan: “Señor Jesus, llapan riquëzäpa pullanninta cay pobricunata raquipaycushä. Y pipa imantapis gechushga carga cananmi chuscu cuti masta cutiycatsishä” nir. \p \v 9 Tsaynö niptin Jesusnam nirgan: “Cananmi salvacionta alcanzayarguyqui cay wayichö llapayqui täragcunantin. Unay Abraham Tayta Diosman yäracungannömi gampis yäracurguyqui”. \p \v 10 Tsaynö nisquirnam runacunata Jesus nirgan: “Nogataga Tayta Dios cay patsaman cachamashga jutsasapa runacunata salvanäpämi”. \s1 Empliyäduncuna arunanpä patronnin gellëta jagipangan \r (Mateo 25.14-30) \p \v 11 Jesus salvacionpä parlanganta wiyarnam runacuna yarpäyargan: “Jerusalenman chaycushgaga reynintsic caymannachir juclla Jesusga churacanga” nir. Cay patsaman cutimurrä rey cananpä cagta mana musyarmi tsaynö parlayargan. \p Tsaymi Jesus juc munayyog runawan iwalatsir parlapargan caynö nir: \v 12 “Juc munayyog rïcu runatam caru marcachö mandacog emperador gayatsinä: ‘Tärangayqui marcayquichö mandacog rey canayquipä chasquicog shamuy’ nir. \v 13 Tsaymi tsay rïcu runa manarä wayinpita yargur chunca empliyäduncunata gayascäratsir jucninta jucnintapis atsca gellëta jagipänä: ‘Cutimungäyag gellënïwan aruycäyanqui’ nir. \v 14 Tsaynö nir aywacusquiptinnam marca mayincuna gepantana cachayänä willacogcunata caynö niyänanpä: ‘Manam tsay runata mandagnïcuna cananpä munayätsu’ nir”. \p \v 15 “Tsaynö marca mayincuna mana munaycaptinpis marcanchö mandacog cananpäga chasquicunä. Tsaypita marcanman cutiycurna tsay rïcoga gayatsinä gellënin tsararag empliyäduncunata gellënin aycatana wachangantapis musyananpä. \v 16 Tsay puntata chag cag ninä: ‘Taytay, gollämangayquita chunca cuti mastam gellëniquita miratsillargö’ nir”. \p \v 17 “Tsaynö niptinna patronnin ninä: ‘Gamga alli empliyädum canqui. Wallcallawanpis shumag arur miratsingayquipitam cananga chunca marcapa mandagnin canayquipä churashayqui’ nir. \v 18 Tsaypitana chänä jucag empliyädunpis caynö nir: ‘Taytay, gollämangayquita pitsga cuti mastam gellëniquita miratsillargö’ nir. \v 19 Tsaynö niptinna patronnin ninä: ‘Pitsga marcapa mandagnin canayquipämi gamta churashayqui’ nir”. \p \v 20 “Jucnin cag empliyädunna ardë tsapacullarna ninä: ‘Caychömi caycan gellëllayqui, taytay. Päñuwan gepircurmi churaycurgö. \v 21 Gamga tsaripacunqui mana quiquiquipatash y cosichanquipis mana arurcurshi. Tsaynö yaga runa captiquim mantsapacur churaycurgä’ nir”. \p \v 22-23 “Tsaynö niptinna patronnin ajäpar caynö ninä: ‘¡Gamga mana yäracuy empliyädum canqui! Quiquiquipa shimiyquipitam gamga juzgacanqui. Malafë cangäta yarpaycarga ¿imanirtä gellënïta bancullamanpis churarguyquitsu cutimur wachayyogtana goricunäpä?’ nir. \v 24 Tsaynö nisquirna tsaychö caycag runacunata ninä: ‘Tagay mana yäracuy empliyädupita gellënïta gechusquir goycuyay chunca cuti masyag wachatsir aruy yachag cagta’ ”. \p \v 25 “Tsaynö niptinna niyänä: ‘Taytay, peru paypaga chunca cuti masta wachatsinganpis capunnachä’ nir”. \p \v 26 “Niyaptinna patronnin ninä: ‘Noga ningäta cumpleg cagcunataga imaycäwanpis munayyog cananpämi churashä. Peru mana cumplegcunatam itsanga imaycantapis gechusquir gargurishä. \v 27 Y nircur mandacog rey canäta mana munar chiquimagnïcunataga cayman apaycamur wanutsiyay’ ”. \s1 Jerusalenman Jesus yaycuptin runacuna cushicur chasquicuyangan \r (Mateo 21.1-11; Marcos 11.1-11; Juan 12.12-19) \p \v 28 Tsaynö runacunata willapasquirnam Jerusalenpa Jesus aywacurgan discïpuluncunawan. \v 29 “Olivos” ningan jircan wac-wagtanchömi Betfage y Betania marcacuna cargan. Tsaycunaman yaycuraycarnam Jesus cachargan ishcay discïpuluncunata caynö nir: \v 30 “Aywayay tagay wac-tsimpapa. Tsaychömi tariyanqui manarä pipis muntacushga juc pollïnu ashnu wataraycagta. Tsayta pascasquir apayämunqui. \v 31 Pipis ‘¿Imapätä tsay ashnuta apayanqui?’ niyäshuptiquega niyanqui: ‘Señor Jesusmi miñishtin muntacunanpä’ nir”. \p \v 32 Jesus ningannö discïpuluncuna aywarnam tariyargan ashnu wataraycagta. \v 33 Tsayta pascaycäyagta ricaycurnam ämun tapurgan: “¿Imapätä ashnüta pascaycäyanqui?” nir. \p \v 34 Tsaynö niptinmi paycuna niyargan: “Tayta Jesusmi miñishtin” nir. \p \v 35 Jesus caycangan cagman chäratsiyaptinnam punchuncunata carunaparcuyaptin Jesus muntacurgan. \v 36 Tsaynö muntashga aywaraycaptinnam runacuna punchuncunata jacuncunata näniman mashtayargan. \v 37 Tsaynam Olivos jircantana uraycäyaptin gatiragnincuna cushicur Tayta Diosta alabayargan llapan milagrucunata ruragta ricayanganpita caynö nir: \v 38 “¡Tayta Dios cachamungan mandamagllantsic rey imayyagpis alabashga caycullätsun! ¡Gracias ciëluchö caycag Tayta Dioslläcuna!” \p \v 39 Tsaynam tsay runacunachö aywag fariseucuna chöpincunapita niyargan: “Mayistru, gatiräshogniquicuna upälläcuyänanpä ajäpay” nir. \p \v 40 Tsaynö niyaptinnam Jesus nirgan: “Paycunata upälläcuyänanpä niycuptëga rumicunapis gayararmi Tayta Diosta alabayanga”. \p \v 41 Tsaypitam Jerusalen marcata ricärir Jesus wagar caynö nirgan: \v 42 “Jerusalenchö täragcuna, canan junagllapis tantiyacuriyanquimanran cargan nogata chasquimar salvacionta tariyänayquipä cagta. Peru gamcuna manam chasquiycäyämanquitsu. \v 43 Tsaynö cayangayquipitam gamcunapä chämunga ñacacuy junagcuna. Chiquiyäshogniquicuna maytsayniquicunapa jirurupasquiyäshuptiqui manam maypapis geshpiyta puëdiyanquitsu. \v 44 Wamrayquicunapis ni imapis manam geshpingatsu. Chipyaypam ushacätsiyäshunqui. Wayiquicunatapis juchutsirmi ushacätsiyanga. Manam ni juc rumillapis pergaraycar quëdangatsu. Tsaynömi ruracanga Tayta Dios cachamungan salvacogta mana chasquiyangayquipita”. \s1 Templupita ranticogcunata Jesus gargungan \r (Mateo 21.12-17; Marcos 11.15-19; Juan 2.13-22) \p \v 45 Jesus Jerusalenman chaycurnam templuman yaycurgan. Tsaychö ranticogcunata tariycurnam gargur ushargan. \v 46 Tsay runacunata ajäpar nirgan: “Tayta Diospa palabran gellgaranganchö caynömi nican: ‘Temploga noga Diosllayquita maytsaypitapis shamur adorayämänayquipämi’ nir. Tsaynö nicaptin ¿imanirtä gamcunaga ladroncunapa machaynintanö catsiyanqui?” nir. \p \v 47 Tsaypitanam templuchö cada junag Jesus yachatsicurgan. Tsaymi sacerdöticunapa mandagnincuna, ley yachatsicogcuna, y waquin autoridäcuna yarpachacuyargan Jesusta imaycanöpapis wanutsiyänanpä. \v 48 Tsaychö llapan runacuna Jesus yachatsingancunata shumag wiyayaptinmi ima ruraytapis puëdiyarganrätsu. \c 20 \s1 Jesus templupita imanir ranticogcunata gargunganta autoridäcuna tapupäyangan \r (Mateo 21.23-27; Marcos 11.27-33) \p \v 1 Jesus Jerusalenman yapay chaycurnam Tayta Diospa alli willacuyninta templuchö yachatsicuycargan. Tsaymannam chäyargan sacerdöticunapa mandagnincuna, ley yachatsicogcuna, y mas waquin autoridäcuna. \v 2 Tsaychönam tapuyargan caynö: “Gam ¿ima puëdeg cayniquiwantä cay templupita ranticogcunata gargurguyqui? Tsaycunata ruranayquipä ¿pitä cachamushurguyqui?” nirnin. \p \v 3 Tsaynö niyaptinnam Jesus nirgan: “Gamcunatapis mä jucta tapuyäshayqui. \v 4 ¿Pitä Juanta cachamurgan bautizananpä? ¿Tayta Dioscu o runacunacu?”. \p \v 5 Tsaynö niptinnam quiquincuna pura willanacur niyargan: “‘Tayta Diosmi cachamushga’ nishgaga nimäshun ‘¿Imanirtä payta chasquicuyargayquitsu?’ nirmi. \v 6 ‘Runacunallam cachamushga’ nishganam llapan runacuna janantsicman shayämur samgaypa wanutsimäshun. Paycunaga Tayta Dios Juan Bautistata cachamungantam yarpäyan”. \v 7 Tsaynö willanacurirnam Jesusta niyargan: “Nogacuna manam musyayätsu Juanta pï cachamungantapis”. \p \v 8 Tsaynö niyaptinnam Jesus nirgan: “Gamcunapis mana willaycäyämaptiquega nogapis manam willätsu caycunata ruranäpä pï cachamangantapis”. \s1 Contrancunata chacra arrendagcunaman Jesus iwalatsin \r (Mateo 21.33-46; Marcos 12.1-12) \p \v 9 Tsaypitanam Jesus yachatsicurnin nirgan: “Juc runam chacranman üvata plantatsinä. Nircurmi tsaychö arupagnin runacunata arrendädu jagipaycur juclä caru marcaman tärag aywacunä. \v 10 Tsaypita üva cosëcha gallariptinnam juc empliyädunta cachanä payta töcangan cagta gorimunanpä. Tsayna empliyädun chäriptinga chacran tsararag runacuna magacacharcur mana imatapis raquipällar garguriyänä”. \p \v 11 “Tsayna chacrayog runaga juctana empliyädunta cachanä. Paytapis tsaynölla chacran tsararag runacunaga samgar umantapis paquir usharcur imaycata gayaparcurrä garguriyänä. \v 12 Tsaypita mas juctana chacrayog cachanä. Paytapis tsaynölla magar ushasquir yawarllatana jinayllata garguriyänä”. \p \v 13 “Tsaynam chacrayog yarpachacurna ninä: ‘¿Cananga imatatä rurashä? Cachashä cuyay tsurïtachir. Paytaga respitarnin manam imanayämunganatsu’ nirnin”. \p \v 14 “Tsayna chacrayogpa tsurin yaycuraycagta ricasquirga chacra arrendarag runacunaga willanacuyänä: ‘Tagaymi cay chacrawanga heredëru quëdanga. Paytaga wanuriycatsishun chacran nogantsicpäna cacunanpä’ nir. \v 15 Tsaynö willanacusquirna chacrayogpa tsurintapis tsarisquir wanuratsiyänä. Nircur ayantapis chacranpita jucläman jitariyänä”. \p Tsaycunata parlapärirnam Jesus nirgan: “Quiquin chacrayog chaycur tsay runacunata ¿imatarä ruranga? \v 16 Chacran arrendaragcunata wanuscäratsirmi juccunatana chacrantapis arrendacunga”. \p Tsaynö niptinmi runacuna niyargan: “¡Tayta Diosnintsic cuyapaycallämäshun tsaynö ajanaywan nogantsictapis mana castigaycamänantsicpä!” \p \v 17 Tsaynö niyaptinnam paycunata ricapärir Jesus nirgan: “Gamcuna infiernuman mana gaycucayta munarga tantiyacuyay caynö nir Tayta Diospa palabran gellgaranganta: \b \q1 ‘Wayi cimientog runa “Cay rumega manam allitsu” nir jitariyangan cagrämi alli albañilpäga mayistra rumimanrä ticrarin’. \b \m \v 18 Pipis tsay mayistra rumiman ishquirga tacacunmi. Y pipa jananmanpis tsay rumi cuchpacarga pasaypam ushacäratsin. [Tsaynömi pipis nogaman mana criyicamog cagga infiernuchö ñacayanga]”. \p \v 19 Tsaynö Jesus parlapäriptin sacerdöticunapa mandagnincuna y ley yachatsicogcuna contrancuna parlaycanganta musyarnam prësuytana munayargan. Peru atscag runacunata mantsacurninmi tsay örallaga prësuyarganrätsu. \s1 Impuestuta pägayänanpä o mana pägayänanpäpis Jesusta tapuyangan \r (Mateo 22.15-22; Marcos 12.13-17) \p \v 20 Tsaypitanam autoridäcuna Jesus caycanganman musyapacogcunata cachayargan alli tucuycullar parlapäyänanpä. Autoridäcunaga munayargan Roma mandacogpa contran parlaptinga tsaynöpa prësuytam. \v 21 Tsaynam Jesus cagman chaycur caynö niyargan: “Taytay, nogacuna musyayämi rasun cagllata imaypis gam yachatsicungayquita. Gamga Tayta Dios munangannö runacuna cawayänanpämi yachatsicunqui. Imata parlarpis pitapis mana mantsapacuypam ninqui. \v 22 Tsaynö captin tapucuriyälläshayqui. Munayninchö catsimagnintsic Roma nacionpä impuestuta ¿pägashwancu o manacu pagashwan?” nir.\f + \fr 20:22 \ft Waquin runacuna niyargan Roma nacionman impuestuta pägayänanpä cagtam y waquinnam niyargan impuestuta pägarga Tayta Diospa contranta ruraycäyanganta.\f* \p \v 23 Llutanta parlatsiyta munar alli shimicunallapa tapuyanganta musyarnam Jesus nirgan: \v 24 “Mä, juc gellëta apamur ricatsiyämay” nir. Tsaynam ricaycatsiyaptinna nirgan: “Cay gellëchöga ¿pipa reträtuntä caycan? ¿Pipa jutintä caychö gellgaraycan?” \p Niptinnam paycuna niyargan: “Romachö mandamagnintsic emperadorpam” nir. \p \v 25 Tsaynam Jesus nirgan: “Emperadorpa cagtaga\f + \fr 20:25 \ft Caway gomagnintsic Tayta Diosllam caway vïdantsicwanga munayyog. Tsaymi Tayta Diospa cagga caway vïdantsic caycan.\f* emperadorman apaycapuyay. Tayta Diospa cagtaga Tayta Diosta goycuyay” nir. \p \v 26 Tsaynö atsca runacunapa chöpinchö niycuptin manam imaniytapis puëdirna upällacurpuyargan. \s1 Wanushgacuna mana cawariyämunanpä cagta saduceucuna yarpäyangan \r (Mateo 22.23-33; Marcos 12.18-27) \p \v 27 Tsaypitanam saduceucunana Jesus caycanganman chäriyargan. Paycunaga yarpäyargan wanushgacuna manana cawayämunanpä cagtam. Tsaymi Jesusta tapurnin caynö niyargan: \v 28 “Taytay, Moises gellganganchöga caynömi nican: ‘Juc runa tsuriynaglla wanucuptin gepa cag wauginna llumtsuynin viüdawan tätsun. Tsaynöpam viüdachö wamran yuriptin tsay wanog cag wauginpa tsurin cuentana canga’ nir. \v 29 Tsaymi canan cuentariyäshayqui. Ganchis (7) waugicunash cayänä. Mayor cagshi juc warmiwan tänä. Payga tsurin manarä captinshi wanusquinä. \v 30 Tsayna viüdawan gepan cag wauginna tänä. Paypis manarä tsurin captinshi wanusquinä. \v 31 Y tsaynöpis mas gepan cag wauginna viüdawan tänä. Paypis wanusquinälla manarä tsurin captin. [Tsaynöllash llapan waugincuna tsay warmillawan täyänä. Y tsuriynaglla llapanpis wanuyänä.] \v 32 Tsä, tsaypitanash warmipis wanucunä. \v 33 Y wanushgacunata Tayta Dios cawaritsimungan junagga ¿maygan cag waugipa warmintä canga, llapancunawan tashga caycaptinga?” nir. \p \v 34-35 Tsaynam Jesus nirgan: “Tsay warmi manam mayganpa warminpis canganatsu. Cay vïdallachömi warmiyog y runayogpis cayan. Tayta Dios cawascatsimuptin ciëluman aywagcunaga mananam majayog cayanganatsu. \v 36 Tsaychöga angelcunanöllanam mana wanucuypa cawayanga. Tayta Diospa wamrancunanam cayanga cawatsimushga captin. \v 37 Wanushgacuna cawayämunanpä Moises gellganganta liyiycarpis ¿manacu tantiyacuyanqui? Abraham, Isaac, y Jacob wanuyanganpitaga alli unaytam shiraca rauraycag munti rurinpita Moisesta Tayta Dios nimurgan: ‘Nogaga Abraham, Isaac y Jacob adoraycäyämangan Diosmi cä’ nir. \v 38 Tsaynö nishga captinmi musyantsic wanungallanchö paycunata Tayta Dios mana dejaringanta. Tsaynöllam pitapis maytapis cawatsimunga criyicamog cagtaga”. \p \v 39 Tsaynö Jesus niycuptinnam ley yachatsicogcuna niyargan: “¡Allitam tsaytaga niycurguyqui, taytay!” nir. \p \v 40 Tsaypitaga mananam pipis mastaga tapuyargannatsu. \s1 Salvacog shamog Diosnintsic \r (Mateo 22.41-46; Marcos 12.35-37) \p \v 41 Tsaypitanam Jesus paycunatana nirgan: “Unay rey David castapita carpis salvacogga manam runallatsu. Payga Diosmi. Tsaynö caycaptinga ¿imanirtä ley yachatsicogcuna niyan runalla canganta? \v 42 Unay rey Davidpis ‘Salmo’ ningan libruchö caynö nirmi gellganäna: \b \q1 ‘Salvacogga Diosnïmi. Paytam Tayta Dios ninga: \q1 “Jamacamuy cay derëcha cag lädüman, \q1 \v 43 llapan chiquishogniquicunata munayniquichö catsinayquipä” nir’. \b \m \v 44 ‘Salvacogga Diosnïmi’ nir David nicaptinga, salvacog shamogga ¿imanöpatä runalla canman?” \s1 Ley yachatsicogcuna alli tucuyangan \r (Mateo 23.1-36; Marcos 12.38-40; Lucas 11.37-54) \p \v 45 Llapan runacuna wiyaycäyaptinmi discïpuluncunata Jesus nirgan: \v 46 “Pagtatä ley yachatsicogcuna munaynincunata rurar cawacuyangannö paycunata cäsur cawaycäyanquiman. Paycunaga chaqui puntanyag röpancuna jatipäcushga cällicunachöpis puriyan, runacuna ‘Tayta Dios munangannömi paycunaga cawayan’ niyänanta munallarmi. Paycunaga goricäcuyänan wayicunachöpis mas allin cag jamacuyänancunachöran jamasquiyan. Micupacuypä invitashga carpis mas allin cag jamacunacunataran ashiyan. \v 47 Tsaynö alli tucuycarmi viüdacunapataga imaycancunatapis sacyapar ushayan. Nircur tsaycunata rurarirga runacuna mana tantiyayänanpämi mana ima rurashganö unayrä Tayta Diosmanpis mañacur mayaräyan. Tsaynö cayanganpitam paycunataga Tayta Dios mana cuyapaypa castiganga”. \c 21 \s1 Pobri viüdapa ofrendan Tayta Diospä alläpa väleg cangan \r (Marcos 12.41-44) \p \v 1 Tsaypitam templuchö Jesus ricasquirgan rïcu runacuna gellëta ofrenda wiñacuyänan cäjaman wiñaycäyagta. \v 2 Tsaychömi ricargan juc wactsa viüdapis ishcay ichishag pöcu valoryog gellëllata wiñaycagta. \v 3 Tsayta ricaycurmi discïpuluncunata Jesus nirgan: “Allau, cay pobri viüdapa ofrendanga mas valoryogmi cashga Tayta Diospäga. \v 4 Waquin cagcunaga capuyanganpita putsogllantam garaycuyashga. Cay wactsa warmega tsayllana cawacunanpä caycaptinpis capungan cagtam wiñaparcushga” nir. \s1 Templu juchutsishga cananpä cagta Jesus willacungan \r (Mateo 24.1,2; Marcos 13.1,2) \p \v 5 Tsaychö caycäyaptin discïpuluncunaga parlaycäyargan templu pergarangan rumicuna cuyayllapä cangantam y shumag adornashga cangantam. Tsaynö niptinnam Jesus nirgan: \v 6 “Ricaycangantsic caytsican templu juchungam. Manam ni juc rumipis pergaraycar quëdangatsu. Chipyaypa juchurmi ushacanga” nir. \s1 Cay patsa manarä ushaptin imacunarä päsananpä cagta Jesus willacungan \r (Mateo 24.3-14; Marcos 13.3-13) \p \v 7 Tsaynam discïpuluncuna Jesusta tapuyargan: “Taytay, ¿imaytä ningayquinö templuta juchutsiyanga? ¿Imanöpatä musyayäshä tsaycuna ruracar gallaycunanpä cagta?” nirnin. \p \v 8 Tsaynö niyaptinnam Jesus nirgan: “Pagtatä pipis llullapar llutancunata criyiycätsiyäshunquiman. Atscagmi nogapa jutïchö llullacogcuna chäyämunga: ‘Nogaga salvacog Cristum cä’ o ‘Ushacäcuy tiempu chämushganam’ nir. Tsaynö niyäshuptiquipis gamcuna ama cäsuyanquitsu. \v 9 Maytsaychöpis ‘Gyërram caycan’ nirnin runacuna parlayaptinpis ama mantsacäyanquitsu. Rasunpapis puntataga tsaycunarämi päsanga. Tsaycuna päsaptinpis cay patsaga ushacar manam gallangarätsu”. \p \v 10 Mastapis nirgan: “Juc nacion runacunam pelyanga jucag nacionwan, juc marcam jucag marcawan. \v 11 Maytsaychöpis terremötu captin patsam alläpa cuyunga. Mallagay watacunam canga. Imaycaläya geshyacunam canga. Tsaynömi ciëluchöpis ricacämunga mantsacäcuypä imayca señalcuna”. \p \v 12 “Tsaycuna manarä päsaptinmi runacuna autoridäcunaman apatsiyäshunqui. Goricäcuyänan wayicunachömi astayäshunqui. Carcelcunamanmi wichgatsiyäshunqui. Puëdeg autoridäcunapa, mandacog reycunapa ñöpancunamanmi chätsiyäshunqui nogapa willacuynïta willacuyangayquipita. \v 13 Tsaychömi gamcuna yachatsingäcunata paycunatapis willacuyanqui. \v 14 Gamcunaga ama yarpachacuyanquitsu prësu autoridäcunaman apayäshuptiqui imata parlayänayquipäpis. \v 15 Nogam tantiyatsiyäshayqui imata niyänayquipä cagtapis. Tsaymi maygan chiquiyäshogniquicunapis imaniytapis camäpacuyangatsu ni contrayäshunquinatsu. \v 16 Tsay witsancunaga gamcunata mana criyicog taytayquicunam autoridäcunaman entregaycushunqui prësu tsariyäshunayquipä. Tsaynömi waugiquicuna, castayquicuna, y amïguyquicuna entregayäshunqui prësu tsariyäshunayquipä. Tsaynöpam waquinniquicunataga wanutsiyäshunqui. \v 17 Nogaman criyicayämungayquipitam pipis maypis chiquiyäshunqui. \v 18 Tsaynö rurayäshuptiquipis ama llaquicuyanquitsu. Ima päsayäshuptiquipis Tayta Dios manam dejaycuyäshunquitsu. \v 19 Tsaynö caycaptinga imayca ñacaycunata päsarpis mana ajayaypa criyicamog cagmi Tayta Diospa ñöpanman chäyanga”. \s1 Feyupa ñacaycuna cananpä Jesus willacungan \r (Mateo 24.15-21; Marcos 13.14-19) \p \v 20 “Jerusalen marca ushacänanpäna caycanganta musyayanqui soldäducuna maytsayninpa jirurupasquishgatana ricarmi. \v 21 Llapayqui criyicogcuna Judea jircacunapa geshpir aywacuyanqui. Jerusalenchö caycagcunapis geshpir aywacuyanqui. Chacracunachö caycagcunapis ama cutiyanquinatsu wayiquicunaman. \v 22 Tsay junagcunam runacuna castigashga cayanga. Tsaynöpam Diospa palabran gellgarangancuna llapanpis cumplinga. \v 23 Tsayläya ñacay junagcunachö, ¡allau geshyag warmicuna y llulluncuna chuchuycag warmicuna! Tsay junagcunaga alläpa cuyapaypämi runacuna ñacayanga. \v 24 Waquintam wanutsiyanga y waquintam prësu apayanga juclä caru nacioncunaman. Tayta Diosta mana cäsucog runacunam Jerusalen marcata munaynincunachö tsaräyanga munayyog caynin ushacäcunganyag”. \s1 Ciëlupita cay patsaman cutimunanpä cagta Jesus willangan \r (Mateo 24.29-31; Marcos 13.24-27) \p \v 25 “Tsayläya ñacacuycuna päsasquiptinga mananam rupaypis ni quillapis atsicyanganatsu. Estrëllacunapis ciëlupita shushuyämungam. Lamarpis mantsacäcuypä bunyaypa bunyarmi gayaranga. Tsaycuna päsaptinmi llapan runacuna mantsacaywan turwäyanga. \v 26 Ciëlu sicsicyagta ricarmi runacuna pasaypa mantsacaywan: ‘¿Imanörä cay patsa canga?’ nir wanur pitiyangarä. \v 27 Tsaypitanam noga ciëlupita pucutay jananchö pasaypa chipipirrä shamuycagta runacuna ricayämanga. \v 28 Tsaycuna llapanpis ruracar gallaycuptin nogaman yäracamogcuna cushicuyanqui. Musyayanquinam tsay ñacaycunapita jipiptï gloriaman aywayänayquipäna cagta”. \s1 Hïgus jachaman iwalatsir imay cutimunanpä cagtapis Jesus tantiyatsingan \r (Mateo 24.32-35; Marcos 13.28-31) \p \v 29 Nircur caynöpis Jesus tantiyatsirganmi: “Cay hïgusman iwalatsir ningäcunata yarparäyanqui. \v 30 Musyayanquim tamya tiempu gallaycuptin hïgus jachapa yuran tsegllimunanpäna cagta. \v 31 Tsaynömi cay ñacaycuna gallaptin gamcunapis tantiyayänayquina ciëlupita cutimunäpä cercana canganta. \v 32 Cay ningäcuna gallaptin tsay witsan runacuna manarä ushacäyaptinmi llapanpis cumplinga. \v 33 Ciëlu y cay patsa ushacäcuptinpis noga ningäcunaga llapanmi ruracanga”. \s1 Jesus cutimunanpä listuna canantsicpä willacungan \p \v 34 “Mana yarpashgata cutimur pagtatä gamcunata tariycäman imayca jutsallachö cawaycagta, machashga ima caycäyagta, o imaycayogpäpis yarpachacuywan gongamashga caycäyagta. \v 35 Tsaynö llutan cawacogcunaga manam ni jucpis geshpingatsu Tayta Diospa castïgunpita. \v 36 Tsaymi imaycay örapis Tayta Diosllaman mañacur listullana caycäyänayqui. Tsaynöpaga mananam infiernuman aywayanquinatsu, sinöga nogapa ñöpämanmi cushishgalla chäyämunqui”. \p \v 37 Tsaynömi ari Jesus junagpa templuchö yachatsicurir tsacaypana Olivos jircanman aywag tsaychö punur quëdananpä. \v 38 Cada goya cada wäray templuman Jesus yachatsicog aywaptin imanömi runacuna goricäyag yachatsicunganta wiyayänanpä. \c 22 \s1 Judas Iscariote Jesusta ranticunanpä conträtuta rurangan \r (Mateo 26.1-5, 14-16; Marcos 14.1,2, 10,11; Juan 11.45-53) \p \v 1 Pascua fiesta semänachö levadüraynag tantata micur gallaycunanpänam caycargan. \v 2 Tsay fiestachö Jesusta yachay shimincunawan tsarisquir wanutsiyänanpämi willanacuyargan sacerdöticunapa mandagnincuna y ley yachatsicogcuna. Peru tsaychö gorirag runacuna ajacurcuyänanta mantsacurmi tsariyarganrätsu. \p \v 3 Tsaynö yarpaycäyaptinmi Satanas yaycurgan Judas Iscariotipa shongunman. Judaspis Jesuspaga apostolninmi cargan. \v 4 Paymi sacerdöticunapa mandagnincunaman y templu täpag wardiyacunapa mandagnincunaman parlag aywaycur caynö nirgan: “Jesus quiquillan caycangan öram regitsiyäshayqui prësu apacuyänayquipä”. \v 5 Tsaynö nisquiptinnam sacerdöticuna cushishga auniyargan gellëta pägayänanpä. \v 6 Tsaypitaga Judas shuyacurnam gallaycurgan Jesus quiquillan caycangan öra regitsinanpä. \s1 Pascua merendata discïpuluncunawan micuyänanpä Jesus alistangan \r (Mateo 26.17-25; Marcos 14.12-21; Juan 13.21-30) \p \v 7 Levadüraynag tantata micuyänan Pascua fiesta semäna gallaycunan junagnam cargan. Tsay junagga wata watam Israel runacuna carnishcunata pishtar micuyag. \v 8 Tsaymi Jesus cachargan Pedrutawan Juanta “Pascua fiestachö merendata micunantsicpä puestucayämuy” nir. \p \v 9 Tsaynam paycuna tapuyargan: “Taytay, ¿maychötä puestuyämushä?” nirnin. \p \v 10 Tsaynö niyaptinnam Jesus nirgan: “Jerusalenpa aywayay. Tsayman charmi ricayanqui juc runata uylluwan yacuta apaycagta. Tsay runapa gepallanpa aywayanqui may wayinman changanyagpis. \v 11 Tsaychömi wayiyogta niyanqui: ‘Señor Jesusmi tapucun: ¿Maygan cuartuyquichötäshi discïpuluncunawan canan Pascua merendata micuyanga?’ nir. \v 12 Tsaynö niyaptiqui wayiyognam ricatsiyäshunqui altuschö jatun cuartu nogantsicpä alistashgatana. Tsaychö listacäyämunqui micunantsicpä” nirnin. \p \v 13 Tsaynö niyaptinnam ishcan discïpuluncuna aywacuyargan Jerusalenman. Tsayman chärirnam Jesus ningannölla tariyargan llapantapis alistapacushgata. Tsaychönam discïpuluncuna Pascua merendata micuyänanpä listapacuyargan. \s1 Micuyangan öra Jesus Santa Cënata rurangan \r (Mateo 26.26-30; Marcos 14.22-26; 1 Corintios 11.23-25) \p \v 14 Tsaynam merenday örana captin discïpuluncunawan Jesus jamacuyargan micuyänanpä. \v 15 Tsaychömi Jesus nirgan: “Imanömi munaycurgö cay Pascua merendata gamcunawan micuyta manarä wanungäyag. \v 16 Caynö cay Pascua merendata mananam micushänatsu Tayta Diospa ñöpanchö gamcunawan micungäyag”. \p \v 17 Tsaynö nisquirnam micuycäyaptinna väsuchö vïnuta aptarcur Jesus Tayta Diosman mañacur agradesicurgan. Nircurnam discïpuluncunata macyargan caynö nir: “Cay vïnuta llapayqui upuyay. \v 18 Yapayga mananam vïnuta upushänatsu Tayta Diospa ñöpanchö gamcunawan mushog vïnuta upungäyag”. \p \v 19 Tsaynömi tantata aptarcurpis Tayta Diosman mañacur agradesicurgan. Nircurnam paycunata paquipargan: “Cayga nogapa cuerpümi. Cay tantata micur gamcuna raycur wanungäta yarpäyanqui”. \p \v 20 Tsaynöllam merendata ushasquir väsuchö vïnuta aptarcurpis nirgan: “Cayga nogapa yawarnïmi. Noga yawarnïta jichar wanuptïmi Tayta Dios runacunawan mushog conträtuta ruranga criyicamog cagcunata jutsancunapita perdonananpä”. \p \v 21 “Tsaynö caycaptinpis gamcuna caychö nogawan micuycagpita jucniquim chiquimagnïcunapa maquinman entregayämanqui. \v 22 Noga Tayta Diospita shamogtaga Diospa palabran gellgaranganchö ningannöllam runacuna wanutsiyämanga. Peru allau ranticamagnï runa, ¡ima cuyapaypärä canga!” \p \v 23 Tsaynö niptinmi jucnin jucninpis discïpuluncuna ricänacur tapunacuyargan: “¿Maygantsicrä ticrapuycantsic?” nirnin. \s1 Apostolnincuna mayganpis mas mandag cayta munayangan \p \v 24 Tsaypita mayganpis mandacog cayta munar gechunacurmi discïpuluncuna rimanacuycäyargan. \v 25 Tsaynö rimanacuyaptinmi Jesus nirgan: “Cay mundu entëruchö nacion mandagcuna munayanganmanmi mandacuyan. Tsaynö lluta mandacog cayaptinpis ‘Alli runam payga’ niyanran. \v 26 Gamcunaga ama tsaynö mandacog cayta yarpäyaytsu. Tsaypa rantinga llänu shonguyquicunawanmi cawayänayqui pitapis maytapis cuyaparnin. \v 27 Musyayanquim patroncuna mësachö micuptin empliyäduncuna sirviyanganta. Nogaga tsay empliyäducunanöllam cawangäyagga caycä, manam patronnötsu. Tsaymi gamcunapis noganölla cawayänayqui”. \p \v 28 “Imayca ñacaychö captïpis gamcuna nogawanmi imaypis cayarguyqui. \v 29 Tsaymi gamcunata churayäshayqui mandacog cayänayquipä, Tayta Dios nogata mandacog canäpä churamangannö. \v 30 Gamcunaga nogawanmi micuyanqui y upuyanqui. Tsaynömi cutimuptï jamacuyanqui mandacogcuna jamacuyänan trönuman, Tayta Dios quiquinpä acrangan runacunata mandacuyänayquipä”. \s1 Pedro ñëgananpä cagta Jesus ningan \r (Mateo 26.31-35; Marcos 14.27-31; Juan 13.36-38) \p \v 31 Tsaypitanam Pedruta Jesus nirgan: “Pedro, Satanasmi Tayta Diosta rugacushga: ‘Jesuspa discïpulun Pedruta llutancunata ruratsishä’ nir. \v 32 Tsaymi gampä Tayta Diosman mañacurgö Satanas munanganta ruratsishuptiquipis Tayta Diosllaman yapay shumag yäracunayquipä. Tsaynö cangan yäracurmi criyicog mayiquicunata valoratsinqui paycunapis nogaman shumag yäracayämunanpä”. \p \v 33 Tsaynö niptinnam Pedro nirgan: “Ishcantsicta carcelman apar wanutsimänantsic captinpis ¡manam ñëgashayquitsu, taytay!” nir. \p \v 34 Tsaynam Jesus nirgan: “Pedro, canan pagasmi nogapä tapuyäshuptiqui quimsa cuti ‘Manam regïtsu’ nir ñëgamanqui gällu manarä cantaptin”. \s1 Jesuspa wanuynin cercana caycangan \p \v 35 Tsaypitanam discïpuluncunata Jesus tapurgan: “Gellëniynagta, punchuynagta, y llangiynagta willacuyänayquipä cachaptï ¿imallapis faltäyäshurgayquicu?” nir. \p Tsaynam paycuna niyargan: “Manam imapis faltäyämargantsu, taytay”. \p \v 36-37 36,37 Jesusnam nirgan: “Diospa palabran gellgaranganchö caynö nirmi gellgaraycan: ‘Jutsasapacunawan iwalatsishgam canga’ nir. Tsaynö gellgaraycan nogapämi. Cananpitaga willacog aywar imallayquicunapis apayanqui. Espädaynag cagga punchuyquicunata ranticusquirpis rantiyay”. \p \v 38 Tsaynam discïpuluncuna niyargan: “Caychö caycan ishcay espädäcuna, taytay”. \p Niptin Jesusnam nirgan: “¡Gamcuna manam tantiyayanquitsu imata nicayämangayquitapis!” \s1 Olivos jircanchö Jesus Tayta Diosman mañacungan \r (Mateo 26.36-46; Marcos 14.32-42) \p \v 39 Tsaypitam Jesus aywargan imaypis aywangannö Olivos jircanman discïpuluncunawan. \v 40 Tsayman chaycurnam discïpuluncunata nirgan: “Tayta Diosman mañacuyay Satanas jutsaman mana ishquitsiyäshunayquipä” nir. \p \v 41 Tsaynö nisquirmi mas washaläman aywasquirnin gonguricuycur Tayta Diosman mañacurgan caynö nir: \v 42 “Tayta Diosllä, cay ñacanäpä cagpita munarninga jipiycamay. Peru itsanga ama noga munangänöga catsuntsu. Gam munangayquinölla caycutsun”. \p \v 43 Tsaynö Jesus pasaypa llaquicur rugacuycaptinmi juc angel yuripasquir valoratsirgan mana alläpa llaquicunanpä. \v 44 Tsaynö captinpis llapan shongunwan Tayta Diosman mañacuptinmi jumpinpis yawarnörä patsaman juturgan. \v 45 Tayta Diosman tsaynö mañacunganpita cutiycurnin discïpuluncunata tarirgan llaquicuypita chip wanuypa punucashga caycäyagtam. \v 46 Tsaynam Jesus nirgan: “¿Punuycäyanquicu? Ricchar Tayta Diosman mañacuyay Satanas jutsaman mana ishquitsiyäshunayquipä” nir. \s1 Jesusta prësu tsarircur apacuyangan \r (Mateo 26.47-56; Marcos 14.43-50; Juan 18.3-11) \p \v 47 Tsaynö Jesus nicaptinnam discïpulun Judas Iscariote chasquirgan atsca runancuna pushashga. Nircurnam Jesuspa ñöpanman witiycur saludar cäranchö mutsaycurgan. \v 48 Tsaynam Jesus nirgan: “Judas, ¿chiquimagnïcunaman entregamänayquipäcu mutsaycamanquirä?” nir. \p \v 49 Tsaynam prësurna apacuyänanpä cagta tantiyasquir discïpuluncuna Jesusta niyargan: “Taytay, espädäcunawan gocachascayämushä” nir. \v 50 Tsaynö nirmi mas mandagnin cag sacerdötipa wätayninpa derëcha cag rinrinta juc discïpulun espädanwan walluriycurgan jipicagpä. \p \v 51 Tsaymi Jesus nirgan: “¡Amana imanayaynatsu!” Nisquirmi runapa rinrin wallucashgata yataycullar alliscatsirgan. \p \v 52 Jesusta prësu apayänanpä shamogcunaga cayargan mandag sacerdöticuna, templu täpag wardiyacunapa mandagnincuna, y Israel runacunapa autoridänincunam. Paycunatam Jesus nirgan: “Gamcunaga ¿imanirtä espädayquicunawan tucruyquicunawan shayämunqui imayca ladrontanöpis prësuyämänayquipä? \v 53 Runacunata yachatsirnin goyay goyaypis templuchö cargächä. Tsaychöga ¿imanirtä prësu tsariyämargayquitsu? Cananga Satanaspa munayninta rurayänayquipä öra chämushganam”. \s1 Jesusta Pedro ñëgangan \r (Mateo 26.57,58, 69-75; Marcos 14.53,54, 66-72; Juan 18.12-18, 25-27) \p \v 54 Tsaypitanam Jesusta prësu tsarircur apayargan sacerdöticunapa mandacogninpa wayinman. Payta prësu apacuyaptin Pedro caru gepallantam aywargan. \v 55 Runacunaga sawan rurinchö ninata tsarircatsirmi mashacuycäyargan. Tsayman yaycurirmi Pedrupis paycunawan mashacuycargan. \v 56 Tsaychömi Pedro mashacuycagta ricaycur juc wätay warmi nirgan: “Cay runapis Jesuswanmi purirgan” nir. \p \v 57 Tsayta wiyaycurmi mantsariycanganta Pedro nirgan: “Warmi, nogalläga manam payta regicütsu” nir. \p \v 58 Tsaypita rätunnintanam juc runapis Pedruta ricaycur nirgan: “Gampis paywan puregmi canqui”. \p Niptinmi Pedro nirgan: “Nogaga manam paywan imaypis purillashga cätsu” nir. \p \v 59 Tsaypita juc öratanöna jucnam nirgan: “Rasunpaypam cay runaga Jesuswan pureg Galilea runa. ¡Tsay runacunanömi caycanpis!” nir. \p \v 60 Tsaynö niptinnam Pedro nirgan: “¡Manam musyätsu imata parlapaycämangayquitapis!” \p Pedro tsaynö nicaptinmi gällu cantasquirgan. \v 61 Tsaynam sï Jesus ticraycur ricaycuptinrä Pedro yarpasquirgan caynö ninganta: “Gällu manarä cantaptinmi quimsa cuti ñëgamanqui”. \v 62 Tsay ninganta yarpasquirmi itsanga Pedro wagtaman yargusquir pasaypa llaquicur wagargan. \s1 Prësognin runacuna Jesusta burlacur magacuyangan \r (Mateo 26.67,68; Marcos 14.65) \p \v 63 Tsaypitanam prësognin runacuna burlacur Jesusta magayargan. \v 64 Nircurmi ñawinta tsaparcur niyargan: “¡Dios caycarga mä, pï magashungayquitapis niyämay!” nir. \v 65 Tsaynö nirmi tucuyta rurarnin burlacuyargan. \s1 Israel puëdeg autoridäcunapa ñöpanman Jesusta chätsiyangan \r (Mateo 26.59-66; Marcos 14.55-64; Juan 18.19-24) \p \v 66 Patsa warasquiptinnam Israel runacunapa puëdeg autoridänincuna, mandag sacerdöticuna, y ley yachatsicogcuna despächuncunaman goricäyargan. Tsaychönam Jesusta tapuyargan: \v 67-68 “Canan mä, willayämay. ¿Rasunpacu gam Tayta Dios cachamungan salvacog canqui?” nir. \p Tsaynam Jesus nirgan: “‘Aumi, paymi cä’ niyäshayquipis gamcuna criyiyämänayqui captinchi. \v 69 Cananpitaga noga ciëluchö caycäshä poderösu Tayta Diospa derëcha cag lädunchömi” nir. \p \v 70 Tsaynö niycuptinmi llapancuna niyargan: “Tsayöraga, gam Diospa tsurinchä canqui ¿au?” nir. \p Tsaynam Jesus nirgan: “Aumi, gamcuna niyangayquinöllam cä” nir. \p \v 71 Paycunanam niyargan: “Quiquinpis Diospa tsurin canganta nicämashgaga ¿imapänatä testïgutapis ashishun? [Tsaynö Dios tucuycarga ¡wanutsishga catsun!]” \c 23 \s1 Pilatuman Jesusta prësu apayangan \r (Mateo 27.1,2; Marcos 15.1-5; Juan 18.28-38) \p \v 1 Tsaypitanam llapancuna contrarna Jesusta maquinpita watarcur mandacog Pilatuman apayargan. \v 2 Tsaychönam Pilatuta niyargan: “¡Cay runaga llutancunatam yachatsicuycan! Manam munantsu Romapä impuestuta runacuna pägayänantapis. Jinachöpis quiquinmi nogacunapa mandayämag rey canganta nicäyäman. [Tsaynö mandag tucog cagga wanutsishga catsun]”. \p \v 3 Tsay niptinnam Jesusta Pilato tapurgan: “¿Rasunpacu canqui Israel runacunapa mandacognin rey?” nir. \p Jesusnam nirgan: “Gam ningayquinöllachä cä”. \p \v 4 Tsaynam Pilato nirgan mandacog sacerdöticunata y tsaychö goricashga caycag runacunata: “Cay runa llutanta yarpaptinpis, nogataga ¿imatä gocaman? Ima jutsantapis manam tarïtsu”. \p \v 5 Tsaynö niptinnam Israel autoridäcunaga masrä niyargan: “¡Manam tsaypis tsaynötsu! Romapa contran sharcuyänanpämi runacunata pasaypa aquishapaycan. Galilea provinciapita hasta cay Judea provincia quinranyagpis tsaynöllam yachatsicuycan”. \s1 Herodesman Jesusta apapäyangan \p \v 6 Tsayta wiyarnam paycunata Pilato tapurgan: “¿Rasunpacu Galileapita cay runaga?” nir. \v 7 “Aumi, payga Galileapitam” niyaptinnam Galilea provinciapa mandagnin Herodesman Jesusta apatsirgan. Tsay junagcuna Jerusalenchömi unas Herodespis caycargan. \p \v 8 Jesuspä parlayangancunata wiyashga carmi Herodesga puntapitana ñöpanchörä ima milagrullatapis rurananta munargan. Tsaymi Jesusta ricaycur cushicurgan. \v 9 Tsaychö Herodes yaparir yaparir tapupaptinpis Jesus manam imatapis parlacurgantsu. \v 10 Mandag sacerdöticunawan ley yachatsicogcunapis Jesuspa contranmi imaycatapis niyargan. \v 11 Nircurnam soldäduncunawan rey Herodes asipäyänan raycur Jesusta reytanörä catsiyargan quiquin Tsaypitanam cangan cutitsirgan Pilato cagman. \v 12 Tsay junagmi Herodeswan Pilato amishtayargan puntata chiquinacurcur. \s1 Jesusta wanutsiyänanpä Pilato dejaycungan \r (Mateo 27.15-26; Marcos 15.6-15; Juan 18.39–19.16) \p \v 13 Jesusta Pilatuman cutiycatsiptinnam Pilatuna gayatsirgan mandacog sacerdöticunata, autoridäcunata, y waquin runacunatapis. \v 14 Tsaychö llapancuna goricasquiyaptinnam nirgan: “Gamcuna cay runata apayämurguyqui: ‘Cay runaga runacunatam yachaycätsin mandagnintsicpa contran sharcuyänanpä’ nirnin. Ñöpayquicunachö tapurga manam ima jutsantapis tarirgötsu contran niyämangayquinöga. \v 15 Tsaynömi Herodespis may tarishgatsu ima jutsantapis. Tsaymi cayman cutitsimushga. Tantiyacuyay. Manam ima jutsanpis cantsu wanutsishga cananpäga. \v 16 Tsaymi payta astarcatsillar cachaycushä” nir. \p \v 17 [Pilatoga yachacashganam wata wata Pascua fiesta semänachö runacuna mañayangantaga juc prësuta cachag.] \v 18 Tsaymi Pilato Jesusta cacharinanta munaptin runacuna juc shimilla gayaraypa niyargan: “Ama Jesustaga cachaytsu. Barrabasta cachaycunayquitam munayäga” nirnin. \p \v 19 (Barrabasga carcelchö wichgaraycargan Roma nacionpa contran sharcunganpita y runacunata wanutsinganpitam.) \p \v 20 Tsaymi Pilato yapay runacunata parlapargan Jesusta cachaycuyta munarnin. \v 21 Tsaynö parlapaptinpis runacunaga masrämi gayaräyargan: “¡Cruzchö wanutsun! ¡Cruzchö wanutsun!” nirnin. \p \v 22 Tsaynam Pilato yapay nirgan: “Wanunanpäga ¿ima mana allitatä rurashga? Manam tarïtsu ima jutsantapis. Tsaymi astarcatsillar cachaycushä”. \p \v 23 Tsaynö niptin llapan runacunam masrä gayarar niyargan cruzchö wanutsinanpä. \v 24-25 Tsaynö masrä gayaräyaptinnam Jesusta runacunaman Pilato entregaycurgan munayanganta ruracuyänanpä. Runacuna mañacuyangannöllam Barrabasta cachaycurgan Romapa contran sharcushga caycaptinpis y runacunata wanutsishga caycaptinpis. \s1 Jesusta cruzchö clavayangan \r (Mateo 27.32-44; Marcos 15.21-32; Juan 19.17-27) \p \v 26 Tsaynö Jesusta cruzchö clavag apaycarnam tincuyargan Cirene marcapita juc runa Simon jutiyog chacranpita aywacuycagwan. Paytam niyargan Jesus apaycangan cruzta umrurcur Jesuspa gepanpa apananpä. \v 27 Tsaytsica runacunam Jesuspa gepanta aywaycäyargan. Tsaychömi atscag warmicunapis llaquicurnin wagaraycar aywaycäyargan. \v 28 Tsaymi wagaycag warmicunata Jesus nirgan: “Jerusalen warmicuna, ama nogapäga wagayaytsu. Wagayayga quiquiquicunapis y wawayquicunapis imanö ñacayänayquipä cagta. \v 29 Feyupa ñacaycuna captinmi pasaypa llaquicuywan runacuna niyanga: ‘¡Cushicuyätsun wawaynag warmicuna!’ nir. \v 30 Tsaychömi runacuna ñacaycunata mantsariywan gagacunatapis: ‘¡Janäcunaman juchuriycamuy juclla wanucuyänäpä!’ niyanga. \v 31 Nogatapis caynö ñacaycätsiyämarga ¡imanönarä gamcunataga ñacatsiyäshunqui!” \p \v 32 Tsaynö Jesusta apaycar ishcag ladroncunatapis apayarganmi Jesustawan juntu crucificayänanpä. \v 33 Tsaypita “Calavëra” ninganman chaycatsirnam Jesusta cruzman clavayargan. Apayangan ladroncunatapis crucificayargan jucnin cagtam Jesuspa derëcha cag lädunman y jucagtanam itsogninman. \v 34 Tsay öram Jesus nirgan: “Papällay, cay crucificayämag runacunata cuyaparnin perdonaycuy. Manam musyayantsu imata ruraycäyangantapis”. \p Soldäducunanam sortiyayargan Jesuspa röpanta. \v 35 Tsaychö runacuna ricaraycäyaptinmi autoridäcuna Jesusta asiparnin niyargan: “Juccunataga salvaycacharganchä. Canan quiquinga ¿imanirtä salvacuyta puëdintsu? Tayta Dios cachamungan salvacog carninga, mä tsay cruzpita yarparamutsun”. \p \v 36 Tsaynöllam soldäducunapis asiparnin Jesusta uputsiyargan upucuyänan ayag vïnuta: \v 37 “Israel runacunapa mandagnin rey caycarga mä, quiquiqui salvacuy” nir. \p \v 38 Imapita wanutsiyanganta runacuna musyayänanpämi juc letrëruta cruzpa puntanman clavayargan caynö gellgarcur: “CAYGA ISRAEL RUNACUNAPA REYNINMI” nir. \p \v 39 Tsaypitanam jucag crucificaraycag runapis Jesusta asiparnin nirgan: “Salvacog carga mä, tsaypita salvacuriy ari, nircur nogacunatapis salvayämänayquipä”. \p \v 40 Tsaynö niptinmi jucnin cag ajäpargan: “Gampis paynö ñacaycarga ¿manacu Tayta Diosta mantsacunqui? \v 41 Nogantsicga jutsantsiccunapitam ñacaycantsic. Payga manam ima jutsatapis rurashgatsu”. \v 42 Nircurmi Jesusta nirgan: “Señor Jesus, nogalläta yarparcallämanqui ari, cay patsaman mandacog cutimungayqui junag” nir. \p \v 43 Tsaynam Jesus nirgan: “Cananpitaga nogawanmi canqui Tayta Dioslläpa ñöpanchö”. \s1 Jesus wanungan \r (Mateo 27.45-56; Marcos 15.33-41; Juan 19.28-30) \p \v 44 Tsaypitaga pullan junagpitam quimsa öra rupay mana atsicyaptin patsa tsacasquirgan. \v 45 Tsay örallam templu rurinchöpis alli awashga jatun cortïna\f + \fr 23:45 \ft Tsay templu rurinchö alli awashga jatun cortïnapä musyanayquipä liyinqui Exodo 26.31-33; Hebreos 9.1-10; 10.19,20.\f* urayninpa ishcayman rachisquirgan. \v 46 Tsaypitam Jesus fuertipa gayarasquirmi nirgan: “¡Tayta Diosllä, maquiquimannam cawaynilläta churaycamü!” nir. Tsaynö nisquirmi wanusquirgan. \p \v 47 Tsaynö imayca päsangancunata ricaycurnin soldäducunapa capitanninmi Tayta Diosta alabagnö ticrar nirgan: “¡Rasunpam cay runaga jutsaynag cashga!” nir. \p \v 48 Tsaychö caycag runacunapis aywacuyargan pasaypa llaquicurninmi. \v 49 Jesuswan reginacogcunanam itsanga carulällapita ricaräyargan. Tsaynöllam yanaparnin Galileapita gatirag warmicunapis tsaychö cayargan. \s1 Jesusta pampayangan \r (Mateo 27.57-61; Marcos 15.42-47; Juan 19.38-42) \p \v 50-51 Juc runam cargan Jose jutiyog, Tayta Dios munangannö cawacog. Payga cargan Judea provinciachö Arimatea marcapitam. Paypis Israel runacunapa autoridäninmi cargan. Waquin autoridäcuna Jesusta wanutsiyänanpä willanacuyaptinpis payga manam munargantsu. Josega criyirgan Tayta Dios aunicungannö salvacogta cachamunanpä cagtam. \v 52 Paymi Pilatuman aywargan Jesuspa ayanta pampananpä negnin. \v 53 Pilato “Pampay ari” nisquiptinnam Jesuspa ayanta cruzpita jipisquir lïnu säbanaswan wancurgan. Nircurnam pampag apargan manarä pipis pampacungan gagachö uchcushga sepultüraman. \p \v 54 Jesus wanurgan viernis tardim. Cada viernismi tardipaypaga Israel runacuna säbadu jamapay junagpä listacuyag. \v 55 Galileapita Jesuswan shamog warmicunanam Joseta gatipar aywayargan sepultüraman. Tsayman chaycurmi ricayargan Jesuspa ayanta imanö churangantapis. \v 56 Tsaypita wayiman cutiycurninnam alistacuyargan mucuchag perjümicunata üsuncunaman Jesuspa ayanman wiñapäyänanpä. Llapanta alistapacusquirnam Tayta Diospa mandamientunta cumplir jamapäyarganrä säbadu jamapay junag captinna.\f + \fr 23:56 \ft Israel runacunapä viernis patsa tsacaypitam säbadu jamapay junag gallaycog.\f* \c 24 \s1 Jesus wanunganpita cawarimungan \r (Mateo 28.1-10; Marcos 16.1-8; Juan 20.1-10) \p \v 1 Tsaypita dominguman warämognam tsaca tsacallana warmicuna aywayargan Jesus pamparangan cagman, alistayangan perjümicunata apacurcur. \v 2 Chaycuyänanpäga pamparangan uchcuta tsaparag rumipis jucläman wititsishgam caycänä. \v 3 Tsayman yaycur manam tariyargannatsu Señor Jesuspa ayanta. \v 4 Tsaynö mantsacashga caycäyaptinmi ishcay angelcuna chipipiycag röpashga paycunapa ñöpancunachö ricacusquiyargan. \v 5 Warmicuna paycunata ricaycurnam pasaypa mantsariywan gonguriycuyargan. Tsaynam tsay yuripag angelcuna niyargan: “¿Imanirtä ashiycäyanqui wanushgacuna pamparanganchö cawaycagna runata? \v 6 Mananam caychönatsu caycan. ¡Payga cawamushganam! Yarpäyay Galilea provinciachö caycarnin caynö niyäshungayquita: \v 7 ‘Noga ciëlupita shamog runatam jutsasapa runacunapa maquincunaman entregayämanga. Cruzchö wanutsiyämaptinpis quimsa junagtam cawamushä’ nir”. \p \v 8 Tsaynö angel niyaptinrämi paycunapis yarpasquiyargan Jesus tsaynö rasunpaypa ningancunata. \v 9 Tsaymi Jesus pamparaycangan cagpita cutiycurnin willayargan chunca juc (11) apostolcunata y tsaychö runacunatapis. \v 10 Tsay willacogcunaga cayargan Maria Magdalena, Juana, Santiagupa maman Maria, y paycunawan aywag mas warmicuna. \v 11 Jesus cawamunganta warmicuna willacuyaptinpis apostolcunaga manam ichicllapis criyiyargantsu, manacagcunata parlaycäyanganta yarpar. \v 12 Waquin cag mana criyiyaptinpis Pedrum itsanga cörrillapa aywacurgan Jesus pamparangan cagman. Ruriman gawaycunanpämi säbanaswan wancuyangannölla caycänä. Ayanta mana tariycurmi pasaypa mantsacashga cuticurgan. \s1 Emaus nänichö ishcay discïpuluncunata Jesus yuripangan \r (Marcos 16.12,13) \p \v 13 Tsay junagmi Jesuspa ishcay gatiragnincuna aywaycäyargan Emaus marcapa. Emaus cargan Jerusalenpita ishcay öra aywaynöllam. \v 14 Paycunaga aywaycäyargan Jesusta wanutsiyanganta parlaraycarmi. \v 15 Tsaynö parlaraycar aywaycäyaptinmi Jesus yurisquir paycunawan juntu aywargan. \v 16 Tsaynö juntu aywaycarpis tsay discïpuluncuna manam tantiyayargantsu Jesus canganta. \p \v 17 Tsaynam Jesus tapurgan: “Jau amïgucuna, ¿imata parlartä aywaycäyanqui?” nir. \p Paycunaga pasaypa llaquinashga carmi ichicuycuyargan. \v 18 Tsaynam Cleofas jutiyog cag nirgan: “Pascua fiestaman shamog runacunaga llapanmi musyayan ganyancuna Jerusalenchö ima päsacungantapis. ¿Manacu gamga musyanqui?” \p \v 19 Niptinnam Jesus nirgan: “Mä willayämay. ¿Imatä cashga?” nir. \p Paycunanam niyargan: “Nazaret marcapitam Jesus jutiyog cargan Diospa willacognin profëta. Payga Tayta Diospa willacuynintam willacushga y Tayta Diospa poderninwanmi imayca milagrucunatapis rurashga. \v 20-21 Nogacunaga yarpäyargä Roma nacionpa mandunpita pay jipimänantsicpä cagtam. Tsaynö captinpis paytam sacerdöticunapa mandagnincunawan autoridänintsiccuna Romano autoridäcunaman entregayashga wanutsiyänanpä. Nicaptinmi Romanucuna cruzchö wanutsiyashga. Canan junagwanga quimsa junagnam Jesus wanungan. \v 22 Manam tsaypis tsayllatsu. Y mas mana criyiypäga nogacunawan pureg waquin warmicuna mantsacäcuypätam willacuyan. Paycuna Jesusta pampayanganman tsaca tsacallana aywar ayantashi tariyashganatsu. \v 23 Tsaypita wayiman cutiycamur willayämashga Jesus cawamunganta. Angelcunash yuripasquir paycunata Jesus cawamunganta willayashga. \v 24 Tsaynöllam waquin cag discïpuluncunapis pamparangan cagman aywar warmicuna willacuyangannölla Jesuspa ayanta tariyashganatsu”. \p \v 25 Tsaynam Jesus paycunata nirgan: “¿Imanirtä gamcunaga pasaypa llaquicushga caycäyanqui? Diospa profëtancuna niyangancuna, gamcunapä ¿imanirtä aja criyiyrä? \v 26 ¿Manacu yarpäyanqui salvacogga ñacarcurrä wanunganpita cawasquir Tayta Diospa ñöpanman cutinanpä cagta?” \p \v 27 Tsaypitaga paycunata tantiyatsirgan quiquinpä imanö gellgaraycanganta, Moises gellgangancunapita gallaycur waquin profëtacuna gellgayanganyag. \p \v 28 Tsaypita Emaus marcaman chaycurnam paycunapita Jesus päsacog tucurgan. \v 29 Tsaynö päsacuyta munaptinnam: “Patsa tsacaycannam, cayllachöna quëdacushun” niyargan. Tsaynö niyaptinnam Jesus paycunawan quëdacurgan. \p \v 30 Tsaypita wayichönam jamacurirna Jesus tantata aptarcur Tayta Diosta agradesicusquir paquirir paycunata macyargan. \v 31 Tsay öram itsanga tsay discïpuluncuna Jesus canganta tantiyasquiyargan. Tsaypita Jesus jinallanchömi illacasquirgan. \p \v 32 Illacasquiptinnam quiquin pura caynö parlayargan: “Jesus captinchir shonguntsicpis atsicyasquirgan nänita sharaycämur Diospa palabranta parlapämashga” nir. \p \v 33 Nircurnam paycuna jinan öra Jerusalenman cutiyargan. Chaycurnam tariyargan chunca juc (11) apostolcuna y waquin gatiragnincuna goriraycagta. \v 34 Tsaychönam tsay ishcay Jesuswan tincog discïpulucunata apostolcuna willapar niyargan: “¡Rasunpaypam Señornintsic salvacog cawamushga! Pedrutapis yuripashgam”. \p \v 35 Niyaptinnam paycunapis willayargan nänichö imanö päsangantapis y tantata paquingan öra Jesusta regiyangantapis. \s1 Apostolnincunata Jesus yuripangan \r (Mateo 28.16-20; Marcos 16.14-18; Juan 20.19-23; Hechos 1.6-8) \p \v 36 Tsaynö unas parlaycäyaptinmi Jesus paycunapa chöpinchö ricacusquirgan: “Gamcunachö alli cawacuy caycullätsun” nir. \p \v 37 Paycunanam pasaypa mantsacaycuyargan alma canganta yarparnin. \v 38 Tsaynö mantsacäyaptinnam Jesus nirgan: “¿Imanirtä mantsacashga caycäyanqui? Noga cangäta ¿imanirtä criyiyanquitsu? \v 39 Ricayay maquïta y chaquïtapis. ¡Nogam cä! Yatayämay. Ricayämangayquinöpis manam almatsu cä. Almaga aytsaynag y tulluynagmi”. \p \v 40 Tsaynö nirninmi ricatsirgan maquinta y chaquintapis. \v 41 Tsaynam discïpuluncuna pay canganta ricaycur criyiyänanpä ajallarä captinpis cushicuyargan. Tsaynö captinmi rasunpa pay canganta criyiyänanpä Jesus mañacurirgan: “¿Imallayquicunapis cancu micurinäpä?” nir. \v 42 Tsaynö niptinmi garayargan cancashga pescäduta.\f + \fr 24:42 \ft Waquin unay gellgashgacunachö nican cancashga pescädutawan chumpac mishquita micungantam.\f* \v 43 Tsaycunatam micurgan paycunapa ñöpancunachö. \p \v 44 Micusquirnam nirgan: “Bibliata gellgag llapan profëtacunapis gellgayarganmi nogata caycuna päsamänanpä cagtaga. Gamcunawan caycar willargä llapan tsay gellgaraycangancuna cumplinanpä cagtam. Tsay willangänöllam päsamashga”. \p \v 45 Tsaynö nirmi Tayta Diospa palabran gellgarangancunata tantiyatsirgan caynö nir: \v 46 “Tayta Dios cachamungan salvacogga wanunganpita quimsa junagta cawamunanpä cagpis gellgaraycanmi. \v 47-48 Musyayangayquinöpis tsay gellgarangannöllam llapanpis päsashga. Tsaymi nogapa jutïchö runacunata willapäyänayqui jutsa ruraynincunata jagirir nogaman yäracuyänanpä. Tsaynöpam Tayta Dios perdonanga jutsa ruraynincunata. Jerusalenpita gallaycur maytsaypapis aywar llapan runacunata tsaynö willapäyanqui”. \p \v 49 “Gamcunamanmi noga cachamushä papänï Tayta Diosllä aunicungan Espiritu Santuta. Itsanga Jerusalenllachö shuyaraycäyanqui Espiritu Santuta chasquiyangayquiyag. Chasquicusquirnam Tayta Diospa poderninwanna cayanqui pay munangannö cawayänayquipä”. \s1 Jesus ciëluman aywacungan \r (Marcos 16.19,20; Hechos 1.9-11) \p \v 50 Tsaypitanam discïpuluncunata Jesus pushargan Jerusalenpita Betania quinranman. Tsaychö caycarnam ricranta quichasquir Tayta Diosman mañacurgan paycuna mana gongaypa yäracuyänanpä. \v 51 Tsaynö Jesus paycunapä bendicionta mañacusquiptinmi Tayta Dios ciëlupa apacurgan. \v 52 Tsaychö discïpuluncuna Jesusta gonguripärasquirmi cushishga cuticuyargan Jerusalenman. \v 53 Tsay junagpitaga Tayta Diosta alabayänanpä cada junagmi templuman goricäyag. [Tsaynö catsun.]