\id MAT matpnq.sfm Panao Quechua \h SAN MATEO \toc1 Jesúspa willapanta San Mateo willacushan \toc2 SAN MATEO \toc3 Mt \mt1 Jesúspa willapanta San Mateo willacushan \io1 Tantiyacunanchipaj: \ip Mateo cay libruta isquirbiran. Paypa juc-caj jutin caran Leví. Israel runa carpis, Roma marcapaj jillayta shuntaj. Chaypita Israel-masincuna chiquij. Chaypis purïshinanpaj Jesús acracuran. Jesúsllawanna puriran. Caćhan cashpan jipataraj Jesúspa alli willapanta isquirbiran Israel-masincunata tantiyachinanpaj. Mateupita musyayta munar, liguinqui: San Mateo 9.9–13; San Marcos 2.3–17; San Lucas 5.27–32. \ip Unaypita-pacha Israel runacuna ñacayćhu juyar, juc Washäcujta shuyarpaycaran. Tayta Diosninchi aunish caran Washäcujta caćhamunanpaj. Chaymi Jesús Washäcuj cashanta Mateo musyachicuran. \io1 Mateo isquirbiran: \io2 Jesúspa auquilluncunapita, yurishanpita: \ior San Mateo 1.1–2.23\ior*. \io2 Jesús ushyacushanpita, Supay maquichacuyta camashanpita: \ior San Mateo 3.1–4.11\ior*. \io2 Jesús willapäcushanpita, Tayta Diosninchi camacächiyninpa imatapis rurashanpita: \ior San Mateo 4.12–18.35\ior*. \io2 Judea quinranćhu Jesús willapäcushanpita: \ior San Mateo 19.1–20.16\ior*. \io2 Jerusalén marcapa aywar Jesús willapäcushanpita, Tayta Diosninchi camacächiyninpa imatapis rurashanpita: \ior San Mateo 20.17–21.11\ior*. \io2 Jerusalén marcaćhu Jesús caycashanpita: \ior San Mateo 21.12–25.46\ior*. \io2 Jesústa wañuchishanpita, cawarachimushanpita, purïshijnincunawan tincushanpita, paycunata caćhacushanpita: \ior San Mateo 26.1–28.20\ior*. \c 1 \s1 Jesúspa unay auquilluncunapita musyachicushan \r San Lucas 3.23–38 \p \v 1 Jesucristu caran mandaj Davidpa willcan, Abrahampa willcan. Canan Jesúspa auquilluncunata ricsicushun. Cay librućhu jutincuna isquirbiraycan: \q1 \v 2 Abraham churiyäcuran Isaacta. \q1 Isaacna churiyäcuran Jacobta. \q1 Jacobna churiyäcuran Judáta, \q2 waquin wauguincunatapis. \q1 \v 3 Judána churiyäcuran Faréstawan Zérata. Paycunapa maman caran Tamar. \q1 Farésna churiyäcuran Esrónta. \q1 Esrónna churiyäcuran Aramta. \q1 \v 4 Aramna churiyäcuran Aminadabta. \q1 Aminadabna churiyäcuran Naasónta. \q1 Naasónna churiyäcuran Salmónta. \q1 \v 5 Salmónna warmin Rahabćhu churiyäcuran Boozta. \q1 Boozna warmin Rutćhu churiyäcuran Obedta. \q1 Obedna churiyäcuran Jeséta. \q1 \v 6 Jeséna churiyäcuran mandaj Davidta. \q1 Mandaj Davidna churiyäcuran Salomónta. \q2 Salomónpa maman caran Uríaspa warmin. \q1 \v 7 Salomónna churiyäcuran Roboamta. \q1 Roboamna churiyäcuran Abíasta. \q1 Abíasna churiyäcuran Asáta. \q1 \v 8 Asána churiyäcuran Josafatta. \q1 Josafatna churiyäcuran Joramta. \q1 Joramna churiyäcuran Ocíasta. \q1 \v 9 Ocíasna churiyäcuran Yotamta. \q1 Yotamna churiyäcuran Ajazta. \q1 Ajazna churiyäcuran Ezequíasta. \q1 \v 10 Ezequíasna churiyäcuran Manasésta. \q1 Manasésna churiyäcuran Amónta. \q1 Amónna churiyäcuran Josíasta. \q1 \v 11 Josíasna churiyäcuran Jeconíasta. \q2 Jeconíaspa wauguincunapis caran. \p Jeconías cawashan wichan Babilonia runacuna Israel runacunata marcanman apacäriran. \v 12 Chay marcaćhu Jeconíaspa wamran Salatiel yuriran. \q1 Salatielna churiyäcuran Zorobabelta. \q1 \v 13 Zorobabelna churiyäcuran Abiudta. \q1 Abiudna churiyäcuran Eliacimta. \q1 Eliacimna churiyäcuran Azorta. \q1 \v 14 Azorna churiyäcuran Sadocta. \q1 Sadocna churiyäcuran Aquimta. \q1 Aquimna churiyäcuran Eliudta. \q1 \v 15 Eliudna churiyäcuran Eleazarta. \q1 Eleazarna churiyäcuran Matánta. \q1 Matánna churiyäcuran Jacobta. \q1 \v 16 Jacobna churiyäcuran Joséta. \q2 Joséga Maríapa majan caran. \q1 Maríapita Jesús yuriran. \q1 Jesústa ricsinchi: «Tayta Diosninchi caćhamushan Washäcuj» nir.\f * \fr 1:16 \ft Washäcuj ninanta griego rimayćhu: «Cristu» nin. Hebreo rimayćhüna: «Mesías» nin. «Mesías» nirsi, «Cristu» nirsi, Tayta Diosninchi caćhamushan washäcujpaj tantiyachinanchi. Israel runacuna shuyararan jäpa runacunapa maquinpita washänanta. \f* \p \v 17 Abrahampita mandaj Davidcaman ćhunca ćhuscuwan (14) willcacaman runacuna miraran. Mandaj Davidpita Israelcunata Babilonia marcaman apashancaman yapay ćhunca ćhuscuwan (14) willcacaman miraran. Chaypita Tayta Diosninchi caćhamushan Washäcuj yurishancaman yapay ćhunca ćhuscuwan (14) willcacaman miraran. \s1 Jesús yurishan \r San Lucas 2.1–7 \p \v 18 Canan Jesucristupita tantiyacushun. Maríawan José majachacänanpaj parlanacush caycaran. Ichanga manasi yataptillan Espíritu Santu camacächiptinmi, María jishyaj ricacuran. \v 19 Mana yataycaptin María jishyaj ricacuptin, José jaguiricuyta munaran. Payga Tayta Diosninchita sumaj manchapacuran. Chaymi runa washanta rimananta mana munar, pacayllapa jaguiricuyta munaran. \p \v 20 Jaguiriyta munaptin, suyñuyllanćhu Tayta Diosninchi caćhamushan anjil niran: «José, mandaj Davidpa willcan canqui. Maríawan majachacayta ama pingacuychu. Payga Espíritu Santu camacächiptin, jishyaj ricacusha. \v 21 Wamranpis ullgu yuringa. Marca-masincunata jucha aparicuypita washanga. Chaymi: ‹Jesús› nir jutinta ćhurapanqui.»\f * \fr 1:21 \ft Griego rimayćhu: «Jesús» ninanta: «Yeshúa» nin. «Yeshúa» niptin, tantiyan: «Tayta Diosninchi washan» nir.\f* \p \v 22 Llapanpis camacaran Tayta Diosninchipa shimin ćharcucänanpaj. Paypa willacujnin unayna musyachicuran: \q1 \v 23 «Runa yatäni jipash jishyaj ricacunga. \q1 Ullguta jishyacunga. \q1 Jutintana ćhurapanga: ‹Emmanuel› nir. \q1 ‹Emmanuel› ninanga: ‹Tayta Diosninchi nuwanchiwan iwal juyan› ninan.»\f * \fr 1:23 \ft Isaías 7.14.\f* \p \v 24 José puñushanpita ricchapacurir anjilpa shiminta wiyacur, Maríawan majachacaran. \v 25 Wamran manaraj yurishancaman Maríata mana yataparanchu. Wamran yuriptin: «Jesús» nir jutichaparan. \c 2 \s1 Tantiyaj runacuna mallwa Jesústa alliman ćhurashan \p \v 1 Judea quinran Belén marcaćhu Jesús yuriran. Judea marcacuna mandaj Herodespa maquinćhu caycaran. Chay wichan inti jigamunanpita Jerusalén marcacaman tantiyaj runacuna ćhayaran. Paycuna ima-imapaj istrïlla cashantapis sumaj tantiyaran. \v 2 Jerusalén marcaćhüna tapucuran: «Israel runacunapa mandajnin, ¿mayćhütaj yurisha? Marcäpita-pacha musyachicuj istrïllata ricamushcä. Chaymi ricsichimashan mallwata alliman ćhuraj shamushcä» nir \p \v 3 «Israel runacunapa mandajnin, ¿mayćhütaj yurisha?» niptin, mandaj Herodespis, Jerusalén marca runacunapis mancharicäcuran. \v 4 Chaymi mandaj Herodes mayur cüracunata, Moiséspa shiminta yaćhajcunata jayachiran: «Tayta Diosninchi caćhamushan Washäcuj, ¿mayćhütaj yurinan casha?» nir. \v 5 Tapuptin, niran: «Judá quinran Belén marcaćhüshi. Chayćhu yurinanpäshi unay willacuj musyachicur isquirbiran: \q1 \v 6 ‹Judá quinran Belén runacuna, waquin marca runacuna jatun-tucuptinsi, alli ricash canquipaj. \q1 Marcayquićhu juc mandaj yuringa. \q1 Paypa maquinćhu llapan Israel runa cawanga. \q1 Uysha michij ricashan-jina llapanta ricanga› » nir.\f * \fr 2:6 \ft Miqueas 5.2.\f* \p \v 7 Chaura yaćhajcunata pacayllapa jayarcachir, mandaj Herodes tapuran: «¿Imaypitanataj istrïllata ricashcanqui?» nir. \v 8 Imaypita ricarishantapis willaycuptin, Belén marcaman caćharan: «Mallwa ashij mä, ayway. Tarirga, nuwatapis willamanqui mallwata alliman ćhuraj aywanäpaj» nir. \p \v 9 Chaura chaynuy niptin, Belén marcapa aywacuran. Maypa aywananpäpis ricarij istrïlla ñaupaparan. Ichanga mallwa yurishan marca ricänanćhu ićhicuycuran.\fig San Mateo 2.1–9|src="CN01628B.TIF" size="span" loc="Mat 2.1-9" ref="SAN MATEO 2:9" \fig* \v 10 Istrïlla ićhicuycuptin, yaćhajcuna jatunpa cushicuran. \v 11 Wasiman yaycur, Maríata mallwantinta tariran. Mallwanpa ñaupanman jungurpacuycur, alliman ćhuraran. Jipinta pascarir, cuyachicuynin jurita, insinsuta, pirjümita juycuran.\f * \fr 2:11 \ft Mandaj cashanta yarpar, ćhaninyuj cuyachicuynincunata jararan.\f*\fig San Mateo 2.11|src="CN01632B.TIF" size="span" loc="Mat 2.11" ref="SAN MATEO 2:11" \fig* \v 12 Chaypita suyñuynillanćhu Tayta Diosninchi willaran mandaj Herodesman mana cutinanpaj. Suyñuyninćhu willaycuptin jucläpa tumarcur, yaćhaj runacuna marcanman cuticäriran. Mandaj Herodesman mana cutirannachu. \s1 Egipto marcaman Maríawan José jishpicushan \p \v 13 Istrïlla tantiyaj runacuna aywacuriptin, suyñuynillanćhu Tayta Diosninchi caćhamushan anjil Joséta niran: «Jatariy. Warmiquitawan mallwata Egipto marcaman jishpichicuy. Willaptïraj, cutimunqui. Mandaj Herodes wamrayquita wañuchinanpaj ashinga» nir. \p \v 14 Chaynuy niptin, José jataricurcuran. Chay chacaylla warmintawan mallwanta pushacurcur, Egipto marcaman aywacuran. \v 15 Egipto marcallaćhu mandaj Herodes wañushancaman tiyacuran. Chaynuy ćharcunanpaj unay willacujninwan Tayta Diosninchi musyachicuran: «Egipto marcapita Wawäta jayamushcä» nir. \p \v 16 Chaura istrïlla tantiyajcuna mana ćhayaptin, mandaj Herodes juyupa ullgucäcuran: «Istrïlla tantiyajcuna llullapämasha» nir. Chaymi willashanta tantiyacurir, Belén marca quinranćhu iti wamracunata murucuncunawan wañuchiran. Ishcay watayujpita uraman llapan ullgu wamrata wañuchiran. \v 17 Chaymi willacuj Jeremíaspa shimin ćharcucaran. Jeremíasga unayna niran: \q1 \v 18 «Ramá marcaćhu tiyaj runacuna ataran. \q2 Atashanta llapan wiyaran. \q2 Raquelpa wawancunata wañuchishanpita juyupa wagaran. \q2 Wawancuna ushyacashanpita wagar amachaptinsi, mana ćhawaranchu.»\f * \fr 2:18 \ft Jeremías 31.15.\f* \s1 Egipto marcapita Maríawan José cutishan \p \v 19 Mandaj Herodes wañucuptinna Egipto marcaćhu José caycaptillanraj, suyñuynillanćhu Tayta Diosninchi caćhamushan anjil niran: \v 20 «José, jatariy. Warmiquita mallwantinta pushacurcur, Israel marcaman cuticäriy. Wamrata wañuchiyta munajcuna wañucushana.» \p \v 21 Chaynuy niptin, José jataricurcuran. Warminta mallwantinta pushacurcur, Israel marcaman cuticuran. \v 22 Chay wichan Judea quinranta mandaj Herodespa wamran Arquelao mandaycaran. Chaymi Judea quinranman ćhayayta José mana munaranchu. Tayta Diosninchipa anjilninpis suyñuynillanćhu willaran Galilea quinranpana aywacunanpaj. \v 23 Willaptin, Nazaret marcaman juyaj aywacuran. Llapanpis camacaran willacujcunapa shimin ćharcucänanpaj. Willacujcuna unayna niran: «Washäcujta ricsingapaj: ‹Nazaret runa› nir.» \c 3 \s1 Jesúspita Ushyachicuj Juan willacushan \r San Marcos 1.1–8; San Lucas 3.1–9, 15–17; San Juan 1.19–28 \p \v 1 Chaypita unayllata Judea quinran chunyaj pachaćhu Ushyachicuj Juan ricariran. \v 2 Llapanta willapar niran: \q1 «Juchayquipita wanacäriy. \q1 Tayta Diosninchi jananchićhünam. \q1 Maquinćhünam purichimäshun.» \p \v 3 Juan willacuran willacuj Isaíaspa shimin ćharcucänanpaj. Isaíasga unayna niran: \q1 «Chunyajćhümi juc runa jayacuypa willacuycan: \q1 ‹Taytanchi shamunanpaj camaricuy. \q1 Caminuta pichay. \q1 Wicsu caminucunatapis allchay.› »\f * \fr 3:3 \ft Isaías 40.3.\f* \p \v 4 Juanpa müdanan camïllupa ajchanpita caran. Sinturunninpis jarachapita caran. Chaynuypis chunyajćhu tarishan chucluscunallatawan munti abïjapa mishquillanta micuj. \v 5 Jerusalén marcapita, Judea marcacunapita, Jordán mayu rajra quinranpita runacuna Juanpa shiminta wiyaj aywaran. \v 6 Jucha aparicushanta mana pacaptin, Jordán mayućhu Juan ushyachiran. \p \v 7 Fariseu runacunapis, saduceu runacunapis ushyacuyta munar ćhayaran. Chaypis Juan niran: «Supaypa wawancuna, ushyacurpis juchallaćhu aruptiquiga, Tayta Diosninchi ñacachishunquipämi. Mana jishpinquipächu. \v 8 Wanacushayqui musyacänanpaj Tayta Diosninchita manchapacur allillata rurar caway. \v 9 Ama chapacunquichu: ‹Abrahampa willcan caycanchi. Paypita Tayta Diosninchi alli ricaycämanchi› nir. Abrahampa willcan cananpäga Tayta Diosninchi rumitapis ticrarachinman wiyacuj cananpaj. \v 10 Ushyacurpis juchapita mana wanacuptiqui, Tayta Diosninchipis jargurishunquipaj. Yüratapis mana sumaj wayuptin, jächawan muturij-muturijllana shuyaranchi. Muturir, ninaman jaycurinchi. \v 11 Juchapita wanacushayqui musyacänanpaj yacullawan ushyachiycaj. Jucmi ichanga Espíritu Santuwanpis, ninawanpis ushyachishunquipaj. Payga munayniyujmi. Chaymi llanguinta apäshiyllatapis manchapacü. \v 12 Juchapita wanacujcunata alli ñawinwan Tayta Diosninchi ricanga. Juchaćhu arujcunatam ichanga mana upij ninaman jaycuringa. Sumaj tantiyacärinquiman. Rïguta wapyarpis, punshanta ruparachin. Muruntam ichanga wasinman shuntan.» \s1 Jesústa Juan ushyachishan \r San Marcos 1.9–11; San Lucas 3.21–22 \p \v 13 Chay wichan Jesús aywaran Galilea quinranpita Jordán mayuman Ushyachicuj Juan ushyachinanpaj. \v 14 Ushyachiyta mana munar, Juan niran: «Tayta Jesús, mana ushyachijmanchu. Manchäga ushyachimanquiman.» \p \v 15 Jesúsna niran: «Ushyachimay. Chayraj Tayta Diosninchipa shungun munashanta ćharcushun.» Chaymi Jesústa Juan ushyachiran. \v 16 Ushyacuriycur yacupita Jesús llucshiriptin, janaj pachapa puncun quićhacäcamuran. Espíritu Santuna paluma-jina Jesúsman ćhayaran. \v 17 Janaj pachapitana nimuran: «Jesúsga cuyay Wawämi. Shungüman tincun.» \c 4 \s1 Jesústa Supay maquichacuyta camashan \r San Marcos 1.12–13; San Lucas 4.1–13 \p \v 1 Chaypita chunyaj pachaman Espíritu Santu Jesústa aparan Supay maquichacuyta camananpaj. \v 2 Jesúsga ćhuscu ćhunca (40) pagas, ćhuscu ćhunca (40) junaj micuyta mana mallir, yargaranna. \v 3 Chaypita juchacachicuj Supay ćhayarcur, niran: «Tayta Diosninchipa Wawan car, cay rumita tantaman mä, ticrarachiy.» \p \v 4 Jesúsna niran: «Tayta Diosninchipa shimin nin: \q1 ‹Runa mana tantallawanchu cawan. \q1 Manchäga Tayta Diosninchipa shiminta wiyacurpis cawan.› »\f * \fr 4:4 \ft Deuteronomio 8.3.\f* \p \v 5 Chaypita Jerusalén marcamanna Jesústa Supay aparan. Tayta Diosninchipa wasinpa siswanman ićhichiran. Jinarcur niran: \v 6 «Tayta Diosninchipa Wawan car, pachaman mä, jigacurpuy. Tayta Diosninchipa shimin nin: \q1 ‹Anjilnincunata Tayta Diosninchi caćhamunga washäshunayquipaj. \q1 Ćhaquiqui rumiman mana tacacunanpäpis maquinwan charishunquipaj.› »\f * \fr 4:6 \ft Salmo 91.11–12.\f* \p \v 7 Jesúsna niran: «Tayta Diosninchipa shimin nin: \q1 ‹Tayta Diosninchita maquichacuyta ama camanquimanchu.› »\f * \fr 4:7 \ft Deuteronomio 6.16.\f* \p \v 8 Chaypita jatunnin puntamanna Jesústa Supay aparan. Jatun marcacunata ima-aycancunatawanpis ricachiran. \v 9 Jinarcur niran: «Ñaupäman jungurpaycur alliman ćhuramaptiqui, llapan marcäcunata juycushayqui. Maquiquićhu purichinquipaj.» \v 10 Jesúsna niran: «Washata ayway, Supay. Tayta Diosninchipa shimin nin: \q1 ‹Tayta Diosnillanchita manchapacunquiman. \q1 Paypa maquillanćhu cawanquiman.› »\f * \fr 4:10 \ft Deuteronomio 6.13.\f* \p \v 11 Jarguriptin, supay aywacuran. Anjilcunana Jesúsman ćhayarcur, pishishanta tarichiran. \s1 Jesús willapäcuyta jallaycushan \r San Marcos 1.14–15; San Lucas 4.14–15 \p \v 12 Ushyachicuj Juanta carsilćhu wićhgachishanta mayar, Galilea quinranmanna Jesús cuticuran. \v 13 Ichanga Nazaret wasinman mana ćhayaranchu. Manchäga Cafarnaún marcaman tiyaj aywacuran.\f * \fr 4:13 \ft Cafarnaún marcata waquin Bibliaćhu nin: «Capernaúm.» Waquinćhüna: «Cafarnaúm» nin.\f* Cafarnaún marca Galilea püsu cantunćhu caran. Chay quinranćhu Zabulónpa yawar-masincuna, Neftalípa yawar-masincuna tiyaran. \v 14 Cafarnaún marcaćhüna Jesús tiyaran willacuj Isaíaspa shimin ćharcucänanpaj. Isaíasga unayna niran: \q1 \v 15 «Galilea runacuna, sumaj wiyacunquiman. \q2 Wiyacunquiman Zabulónpa yawar-masin carpis, \q2 Neftalípa yawar-masin carpis, \q2 Jordán mayu wajtanćhu tiyarpis, \q2 Galilea quinran jäpa runacunapa marcanćhu tiyarpis. \q2 \v 16 Shunguyqui yanayash caycan juchaćhu cawashayquipita. \q1 Chaypis Washäcuj ćhayamuptin, shunguyqui achicyacäcunga. \q2 Juchata aparicushayquipita wañuy janayquićhu caycasha. \q2 Chaypis achquipäshunayquipaj Washäcuj ćhayamushana.»\f * \fr 4:16 \ft Isaías 9.1–2.\f* \p \v 17 Isaíaspa shiminta ćharcur Tayta Diosninchipa shiminta willapäcur, Jesús niran: «Juchayquipita wanacäriy. Tayta Diosninchi shuyaraycämanchina. Maquinćhüna purichimäshun.» \s1 Purïshinanpaj ćhuscuj piscädu charijcunata Jesús jayashan \r San Marcos 1.16–20; San Lucas 5.1–11 \p \v 18 Galilea püsu cantunpa aywaycashanćhu Jesús ricaran «Pedro» nishan Simónta, wauguin Andrésta-ima. Piscädu charij car, ridinta yacuman jitarcaycaran. \v 19 Jesúsna niran: «Purïshimay. Piscäduta charishayqui-jina runacunata shuntanquipaj Tayta Diosninchipa maquinćhu cawananpaj. Chaytaga quiquïmi camacächishaj.» \v 20 Chaura ridinta jaguiriycur, Jesúswan aywacuran. \p \v 21 Washlänijta aywaycashanćhu Santiagutawan Juanta bütillaćhu ridinta allcharcaycajta tariran. Paycunapa taytan caran Zebedeo. Ridinta allchaycajta Jesús jayaran. \v 22 Jayaptin papänin Zebedeuta bütićhu jaguiycur, Jesúswan aywacäriran. \p \v 23 Galilea quinranćhu marcan-marcan Jesús puriran. Shuntacäna wasicunaćhüpis Tayta Diosninchipa alli willacuyninta willapäcuran. Jishyaćhucunatapis allchacächiran. Nanapäcujcunatapis allchacächiran. \p \v 24 Jesús ima-imata rurashanta llapan Siria runacunapis mayaran. Chaymi apamuran nanächicujcunata, jishyaćhücunata, supay pucllacushan runacunata, wañupayyujcunata, cumllucashcunata. Ima jishyawan jishyaptinsi, llapallanta Jesús allchacächiran. \v 25 Chaymi chay-tucuypita ćhayar, achcaj runa Jesústa jatirpararan. Jatirpararan: Galilea runacunapis, Decápolis runacunapis, Jerusalén runacunapis, Judea runacunapis, Jordán mayu chimpanćhu tiyaj runacunapis. \c 5 \s1 Jesús willapäcushan \r San Lucas 6.20–23 \p \v 1 Chay-chicaj runata ricar pataman jigarcur, Jesús jamacuycuran. Purïshijnincuna jutupaycuptin, \v 2 tantiyachicur Jesús niran: \q1 \v 3 «Pishipacujcuna, cushicärinquiman. Llapan shunguyquiwan yupachicuptiqui, Tayta Diosninchi yanapaycäshunqui. Maquinćhümi cawaycächishunqui. \q1 \v 4 Ñacajcuna, cushicärinquiman. Llaquicur wagaptiquisi, Tayta Diosninchi yanapaycäshunqui. Shacyaycächishunqui. \q1 \v 5 Ćhacraynaj, wasiynaj runacuna, cushicärinquiman. Pampa runa captiquisi, Tayta Diosninchi yanapaycäshunqui. Maquiquimanmi cay pachatapis ćhuranga.\fig San Mateo 5.1–7.28|src="CN01700B.TIF" size="span" loc="Mat 5.1-7.28" ref="SAN MATEO 5:5" \fig* \q1 \v 6 Wañuy-caway Tayta Diosninchipa shungun munashannuy cawayta ashijcuna, cushicärinquiman. Tayta Diosninchi yanapaycäshunqui. Shunguyqui munashantapis tarichishunqui. \q1 \v 7 Llaquipäcujcuna, cushicärinquiman. Tayta Diosninchi yanapaycäshunqui. Sumaj llaquipaycäshunquim. \q1 \v 8 Shungunćhu juchata mana pacajcuna, cushicärinquiman. Tayta Diosninchi yanapaycäshunqui. Quiquinwanmi tincunquipaj. \q1 \v 9 Pï-maytapis amachajcuna, cushicärinquiman. Tayta Diosninchi yanapaycäshunqui. Payga wamrachacushunquim. \q1 \v 10 Tayta Diosninchipa shungun munashanta rurajcuna, cushicärinquiman. Runacuna ñacachishuptiquisi, Tayta Diosninchi yanapaycäshunqui. Maquinćhümi puriycächishunqui. \p \v 11 «Wiyacamashayqui-janan ashllishuptiquisi, chiquir ushyashuptiquisi, imapita tumpashuptiquisi, cushicärinquiman. \v 12 Ñacachishushayqui-jina chiqui runacuna Tayta Diosninchipa unay-unay willacujnincunatapis ñacachir ushyaran. Janaj pachaćhümi ichanga Tayta Diosninchi alli cawayta shuyaraycächishunqui. Chaymi sumaj cushicärinquiman. Shunguyquicunapis achicyacärinman. \s1 Caćhiwan, achquiwan tincuchiypa willapäcushan \r San Marcos 9.50; San Lucas 14.34–35 \p \v 13 «Jamcuna caćhi-jina carcaycanqui. Caćhipa puchguynin illariptin, ¿yapay puchguyninman cutichinquimanchuraj? Mana. Puchguynin illariptin, wicaparin. Runacuna lluchcar ushyan. \p \v 14 «Tayta Diosninchipa shiminta wiyacushayquipita achquita alli ricashan-jina jamcunatapis llapan runa alli ricashunquiman. Juc pataćhu marca captinshi, llapan runa rican. \v 15 Achquita ratarcachir, pipis manash manca rurinman ćhuranmanchu. Manchäga wasićhu llapanta achicyänanpaj patacmanshi ćhuran. \v 16 Achqui allipaj cashan-jina jamcunapis alli shungu canquiman. Alli shungu cashayquita ricar, janaj pachaćhu tiyaj Tayta Diosninchitapis llapan runa alliman ćhuranga. \s1 Moiséspa shiminpita Jesús willapäcushan \p \v 17 «Sumaj tantiyacunquiman. Mana Moiséspa shiminta, unay willacujcunapa shiminta ushyacächijchu shamushcä; manchäga llapanta alliman camacächijmi. \v 18 Cay pachawan janaj pacha mana ushyacaptillan, Moiséspa shimin ćharcucanga Tayta Diosninchipa shimin cashpan. Mana ichicllapis jungacangachu. \v 19 Chaymi pipis Tayta Diosninchipa shiminta llapanta ćharcurpis juc-ishcayllatasi pantaptin, Tayta Diosninchipis mana ricaj-tucungachu. Juc-ishcayllata mana wiyacunanpaj shimiyajcunatapis Tayta Diosninchi mana ricaj-tucungachu. Shiminta wiyacujcunatawan sumaj yaćhachicujcunatam ichanga alli ricar, maquinćhu cawachinga. \v 20 Fariseucunapis, Moiséspa shiminta yaćhajcunapis janan-janallan Tayta Diosninchipa shiminta wiyacun. Tayta Diosninchipa ñaupanman ćhayanayquipämi ichanga llapan shunguyquiwanraj wiyacunquiman. \s1 Chiquinacuypita willapashan \r San Lucas 12.57–59 \p \v 21 «Mä, wiyamay. Unay auquillunchicunata Moisés niran: ‹Ama wañuchicunquichu. Wañuchicujpa juchan jurgapash canga.›\f * \fr 5:21 \ft Éxodo 20.13; Deuteronomio 5.17.\f* \v 22 Canan nuwana willashayqui. Shungullanćhu warmijcunapa, ullgujcunapa juchantapis Tayta Diosninchi jurgapanga. Runa-masinta ashllicujcunata mayur Israel runacunapa ñaupanman ćhayachinga. Pipis runa-masinta ashllir: ‹Upa. Tacra› nir pampaman ćhuraptin, chacaj pachaman ćhayanga. Ninaćhu Tayta Diosninchi ñacachinga. \v 23-24 Chaymi: ‹Tayta Diosninchita cuyachicuynïta jarashaj› nir runa-masiquiwan jagayächinacush caycar, ama ćhuranquirächu. Manchä juclla ushyacächinquiman. Jinarcurraj cuyachicuyniquita Tayta Diosninchita jaranquiman. \p \v 25 «Pipis dimandashuptiqui jatunman mana ćhayallar, juclla ushyacächinquiman. Manchäga juiswan charichishunquipaj. Juisga murucucunawan carsilman apachishunquipaj. \v 26 Carsilpita llap-llapanta pägarraj llucshimunquipaj. Chayta sumaj tantiyacunquiman. \s1 Jananpachicuypita willapashan \p \v 27 «Moiséspa shiminta musyanqui. Shiminćhu nin: ‹Majayquita ama jananpachinquichu.›\f * \fr 5:27 \ft Éxodo 20.14; Deuteronomio 5.18.\f* \v 28 Canan nuwana willashayqui. Pipis juc warmiwan cacuyta yarpar, mayna shungullanćhu juchata aparicusha. Majanta jananpachishana. \v 29 Chaymi ñawiqui juchata aparicachishuptiqui ujtirir wicapariptiqui, alli canman.\f * \fr 5:29 \ft Israelcuna yarpaj dirïcha maquin, dirïcha ñawin bälij cashanta.\f* Ñawiyuj caycar chacaj pachaman aywanayquipita ñawiquita wicapariptiqui, alli canman. Manchäga chacaj pachaćhu ñacanquipaj.\f ** \fr 5:29 \ft Chacaj pachata griego rimayćhu nin: «Gehenna.» Waquin Biblia castillänućhu nin: «infierno.»\f* \v 30 Maquiquipis juchata aparicachishuptiqui muturir wicapariptiqui, alli canman. Maquiyuj caycar ñacayman aywanayquipita maquiquita muturir wicapariptiqui, alli canman. Manchäga chacaj pachaćhu ñacanquipaj. \s1 Raquicaypita willapashan \r San Mateo 19.9; San Marcos 10.11–12; San Lucas 16.18 \p \v 31 «Moiséspa shiminta yaćhacushcanqui. Shiminćhu nin: ‹Pipis warminta jaguirir, actaman jamachinman.›\f * \fr 5:31 \ft Deuteronomio 24.1–4.\f* \v 32 Canan nuwana willashayqui. Juc runa majanta jaguiriycur jucwan jananpachiptillanraj, jaguirinman. Manchäga mana camacanchu. Jaguirirga, jucha aparicuyman warminta ćhayachin. Juc runatana ćhasquir, juchaman ćhayan. Runan jaguirish warmiwan majachacaj runapis juchata aparicun. \s1 Ishcay-quimsata rimashanpita willapashan \p \v 33 «Unay auquillunchicunata Moisés niran: ‹Ama llullacunquichu. Manchäga shimiquita ćharcunquiman. Tayta Diosninchipa ñaupanćhu aunishcanqui.› \v 34 Canan nuwana willashayqui. Imatapis aunir, janaj pachaman ama ricarinquichu. Janaj pachaga Tayta Diosninchipa wasin. \v 35 Ćhacrayquitapis ama auninquichu. Ćhacracunapis Tayta Diosninchipa maquinćhümi. Jerusalén marcamanpis ama ricarinquichu. Jerusalén marcapis munayniyuj Tayta Diosninchipa maquinćhümi. Paypa marcanmi. \v 36 ‹Mana ćharcuptï, wañurachimanqui› ama ninquichu. Cawayniquipis Tayta Diosninchipa maquinćhümi. Ajchayqui yana cananpäpis, yuraj cananpäpis quiquin camasha. Jucnayllatasi rucayta mana junquimanchu. \v 37 Rimacuyniquiga juc shimilla cachun. Aunir, ama cutiricunquichu. ‹Mana› aunirpis, ama auninquinachu. Ishcay-quimsata rimar, supay yarpashanta rimaycanqui. \s1 Chiquicujpita willapashan \r San Lucas 6.29–30 \p \v 38 «Moiséspa shiminta musyanqui. Shiminćhu nin: ‹Maganacur, iwal cutichinacunqui. Ñawiyquićhu ćhayachishuptiqui, ñawillanćhu cutichinqui. Quiruyquićhu ćhayachishuptiqui, quirullanćhu cutichinqui.›\f * \fr 5:38 \ft Éxodo 21.24; Levítico 24.20; Deuteronomio 19.21.\f* Canan nuwana willashayqui. \v 39 Pipis magashuptiqui, ayninta ama cutichinquichu. Juc-caj jajllayquićhu lajyashuptiqui, juc-cajlätana camapunqui. \v 40 Camsayquita jićhushunayqui-cashan dimandashuptiqui, punchuyquitapis jaguipaycunquiman. \v 41 Juc murucu juc lïwacaman jipinta apachishuptiqui, ishcay lïwacaman apaparcunquiman. \v 42 Mañacushuptiqui, tarichinquiman. ‹Challimay› nishuptiqui, ama upa-tucunquimanchu. \s1 Chiquicujcunata alli ricananpaj willapashan \r San Lucas 6.27–28, 32–36 \p \v 43 «Moiséspa shiminta musyanqui. Shiminćhu nin: ‹Yaćhänacushayquita alli ricanqui. Juyucunatam ichanga chiquinqui.›\f * \fr 5:43 \ft Levítico 19.18.\f* \v 44 Canan nuwana willashayqui. Pipis chiquishuptiqui, llaquipanquiman. Juyu ñawinpa ricashuptiquisi, alli ñawiquipa ricanqui. Paycunapaj Tayta Diosninchita mañacunqui alli cawayta tarichinanpaj. \v 45 Chayrämi Tayta Diosninchipa wawan cashayqui musyacanga. Payga alli runacunapäpis, juyu runacunapäpis intita achicyächimun. Chaynuypis shiminta wiyacujcunapäpis, mana wiyacujcunapäpis tamyachimun. \p \v 46 «Yaćhänacushallayquiwan llaquipänacur, ¿rasunpachuraj llaquipayta yaćhanqui? Mana. Aynillanta cutiycächinqui. Chiqui runacunapis yaćhänacushallanwan alli ricanacun.\f * \fr 5:46 \ft «Chiqui runa» niptin, waquin Bibliaćhu nin: «publicano, cobrador de impuestos.»\f* \v 47 Ricsinacushallayquiwan wamayänacur, ¿allitachuraj ruraycanqui? Mana. Aynillanta cutiycächinqui. Tayta Diosninchita mana manchapacujcunapis ricsinacushallanwan wamayänacun. \v 48 Chaymi Tayta Diosninchi llaquipäcuj cashan-jina, allillata ruraj cashan-jina, jamcunapis llapan runa-masiquita llaquipanquiman. Alli ricanquiman. \c 6 \s1 Pishipacujcunata tarichiypita willapashan \p \v 1 «Runa ricanallanpaj ama alli-tucuychu. Runa ricanallanpaj ruraptiqui, janaj pachaćhu tiyaj Tayta Diosninchi mana imatapis tarichishunquipächu. \v 2 Chaymi pishipacujta jarar, willacuräcur ama purinquichu. Janan shungu runacunalla cällicunaćhüpis, shuntacäna wasicunaćhüpis willacuräcur purin. Chay-niraj cashanpita runa-masin alli ricaptin, ashishanta mayna tarisha. Chaymi Tayta Diosninchi imatapis mana tarichinganachu. Chayta sumaj tantiyacunquiman. \v 3 Chaura wacchata jarar, pitapis ama musyachinquichu. \v 4 Llaquipäcuj cashayquita mana willacuptiquiraj Tayta Diosninchi shunguyquita musyapar, imatapis tarichishunquipaj. \s1 Tayta Diosninchita mañacuypita tantiyachishan \r San Lucas 11.2–4 \p \v 5 «Tayta Diosninchita mañacur, janan shungu runacuna-jina ama ruranquichu. Paycunaga runa ricanallanpaj shuntacäna wasicunaćhüpis, cällicunaćhüpis ićhicaycärir Tayta Diosninchita mañacun. Chay-niraj cashanpita runa-masin alli ricaptin, ashishanta mayna tarisha. Chaymi Tayta Diosninchi imatapis mana tarichinganachu. Chayta sumaj tantiyacunquiman. \v 6 Tayta Diosninchita mañacushayquita shungullayqui musyaranman. Wasi puncuyquita wićhgacurcur, mañacunqui. Pacayllapa mañacushayquita ricar, Tayta Diosninchi imatapis tarichishunquipaj. \p \v 7 «Juc rimashallayquita cutiparir-cutiparir Tayta Diosninchita ama mañacunquichu. Jäpa runacuna Tayta Diosninchi pï cashantapis mana musyar, yarpan: ‹Cutiparir-cutiparir mañacuptïräshi, Tayta Diosninchi wiyamanga› nir. \v 8 Chay-niraj runacuna yarpashanta ama jatinquichu. Ima-imata mañacunanchipaj cashantapis mayna Tayta Diosninchi musyaycan. Shiminchi mana pashtapacuptillanraj, musyaycanna. \v 9 Chaymi Tayta Diosninchita mañacur ninqui: \q1 ‹Papäninchi, \q1 Janaj pachaćhu tiyajmi canqui. \q1 Llapanpis manchapacuyculläshunqui. \q1 \v 10 Maquiquićhu cawaycachillämay. \q1 Janaj pachaćhu wiyacushushayqui-jina \q1 cay pachaćhüpis llapanmi wiyayculläshunqui. \q1 \v 11 Waran-waran cawanäpäpis tariycachillämay, ari. \q1 \v 12 Juchäcunatapis ama yarparaynachu. \q1 Manchäga chiquimajcunata alli ricashä-jina alli ricaycallämay. \q1 \v 13 Juchaman ćhayanätapis ama camacaycachillaychu. \q1 Manchäga Supaypa maquinpita washaycallämay.› \p \v 14 «Runa-masiquiwan imatapis alli shimillayquipa ushyacächiptiqui, Tayta Diosninchipis llapan juchayquita junganga. \v 15 Quiquiqui-pura mana ushyacächiptiquim ichanga, Tayta Diosninchipis juchayquita mana jungangachu. \s1 Ayünupita tantiyachishan \p \v 16 «Ayünar, llaquish-niraj ama canquichu. Janan shungu runacuna-jina ama canquichu. Paycunaga ayünashanta runacuna musyananpaj llaquish-tucur purin. Chay-niraj cashanpita runa-masin alli ricaycaptin, ashishanta mayna tarisha. Chaymi Tayta Diosninchipita mana imatapis ćhasquinganachu. Chayta sumaj tantiyacunquiman. \v 17 Jamcunam ichanga ayünar, umayquita pajpacurir ñajchacunqui. Jajllayquitapis mayllacunqui. \v 18 Chaura ayünashayquita pipis mana tantiyangachu. Tayta Diosninchim ichanga pacayllapa mañacushayquita ricar, imatapis tarichishunquipaj. Payga llapan runapa shungunta musyapan. \s1 Ricashanchiman mana yupachicunanpaj \r San Lucas 12.33–34 \p \v 19 «Cay pachallaćhu rïcuyaytapis, ima-aycatapis ama ashinquichu. Cayćhüga imanchicuna mupallin. Puyun. Suwapis apacun. \v 20 Chaymi cay pachaćhu imatapis ama ćhuracunquichu. Manchäga janaj pachaman ćhuracunqui. Runa-masiquita llaquipar yanapashayquita Tayta Diosninchi ricanga. Ricaptinga, mana mupallinchu. Mana puyunchu. Suwapis mana apanchu. \v 21 Sumaj tantiyacunquiman. Runaga shungun imata munashallanta yarparäcun. \p \v 22 «Achquiga shimïwan tincun. Ñawinchiwan llapantapis ricanchi. Ñawinchi achquita ricaptin, shungunchipis achicyacäcun. Shunguyquiman shimï ćhayaptin, Tayta Diosninchipa shungun munashanta tantiyacunquipaj. Shunguyquiman mana ćhayaptinmi ichanga, jucha aruyllaćhu cawanquipaj. \v 23 Ñawinchi chacash captin, rama-ramalla ricashanchi-jina juyu shungu cashanchipis ricacan Tayta Diosninchipa shungun munashanta mana ruraptinchi. Ñawinchi japra captin, allita, mana allitapis mana tantiyacushunpächu. \p \v 24 «Juc runa ishcaj patrunpa maquinćhu mana cawanmanchu. Ishcanwan shungun mana tincunmanchu. Ishcajpa maquinćhu cawar, juc-cajpita carupayllapa purir, juc-cajllamanna jillicurcunga. Juc-cajta pampaman ćhurar, juc-cajllatana alli ñawinwan ricanga. Jamcunapis jillayllaman yarparar, Tayta Diosninchita jungaycärinquipaj. \p \v 25 «Canan sumaj willapäshayqui. Ama llaquicunquichu: ‹¿Imawanraj cawashaj? ¿Imataraj micushaj? ¿Imataraj ushtucushaj?› nir. Cawaycar paćhayquipaj pishiptinpis, janayquipaj pishiptinpis, ama llaquicunquichu. \v 26 Pichuysacunata mä, ricacushun. Paycuna mana murupacunchu. Mana pallapacunchu. Murutapis mana ćhuracunchu. Imatapis mana ruracuycaptinsi, Tayta Diosninchi micunanta camapan. Pichuysacunata camapaycarga, ¿pishïchishunquimanchuraj? Mana. Tarichishunquipämi. \p \v 27 «May-jina llaquicurpis wañuy ćhayamuptin, mana jishpinquipächu: ‹Cawapärishäraj› nir. \v 28 Müdanayquipaj ama yarpaćhacunquichu. Waytacunata mä, ricacushun. Waytacunaga mana arucuycarsi, mana puchcacuycarsi cuyayllapaj waytan. \v 29 Wayta cuyayllapaj cashanman unay mandaj Salomónpis mana tincuranchu achic-achicyaycaj müdanash caycarsi. \v 30 Waytacuna juc-ishcay junajllapämi. Juc junaj cuyayllapaj waytan. Waranninna capllupäna chaquicäcun. Nircur tullpallaćhu ushyacäcun. Chaypis Tayta Diosninchi cuyayllapaj waytachin. Chaynuy caycaptin, ¿jamcunata Tayta Diosninchi pishïchishunquimanchuraj? Mana. Chaymi sumaj yupachicärinquiman. \v 31 Ama llaquicunquichu: ‹¿Imataraj micushaj? ¿Imataraj upushaj? ¿Imataraj ushtucushaj?› nir. \v 32 Tayta Diosninchiman mana yupachicujcunallam chaycunapaj llaquicun. Jamcunam ichanga Tayta Diosninchiman yupachicunqui. Payga imalla pishïshushayquitapis mayna musyaycan. \v 33 Chaymi maquillanćhu cawanquiman. Shungun munashallanta rurar cawanquiman. Maquinćhu purichishushpayqui pishijcunatapis tarichishunquipaj. \v 34 Chaymi: ‹Wara-warantin, ¿imanuyraj cawashaj?› nir ama llaquicunquichu. Wara-warantinpis cawashayquinuylla cawanquipaj.» \c 7 \s1 Jamurpaypita tantiyachicushan \r San Lucas 6.37–38, 41–42 \p \v 1 «Runa-masiquita pampaman mana ćhuraptiqui, Tayta Diosninchipis pampaman mana ćhurashunquipächu. \v 2 Runa-masiquita pampaman ćhurashayquiman-tupu Tayta Diosninchipis pampaman ćhurashunquipaj. Runa-masiquita juyu ñawiquiwan ricashayquiman-tupu Tayta Diosninchipis juyu ñawinwan ricashunquipaj. \v 3 Mä, tincuchiypa tantiyacushun. Quiquiquipa ñawiquićhu cullu jatiraycaptin, ¿jucpa ñawinpita pujrita jurgapunquimanchuraj? Mana. \v 4 Quiquiquipa ñawiquićhu cullu caycaptin, ¿imanuyparaj runa-masiquita ninquiman: ‹Ñawiquipita pujrita jurgapushayqui›? \v 5 Chaynuy nir, juchaynaj-tucurcaycanqui. Ñawiquipitaraj culluta jurgunquiman runa-masiquipa ñawinpita pujrita jurgapunayquipaj. Chay-jina juchaćhu cawaycarga, jucpa juchanta ama jurgapanquichu. \p \v 6 «Tayta Diosninchipa shiminta mana wiyacujcunata ama willapanquimanchu. Quishatapis allguta mana jaranchichu. Jaraptinchi, caniramäshuwan. Achic-achicyaycaj rumipita piñitapis cuchicunata mana wallgapanchichu. Wallgapaptinchi, achicyaycaj rumi piñitapis lluchcar ushyarinman. Chay-jina mana wiyacujcunapis Tayta Diosninchipa shiminta pampaman ćhuranga. Allita willapaptiqui, ticrapushunquiman. \s1 Mana yamacällar mañacunanpaj cashan \r San Lucas 11.9–13; 6.31 \p \v 7 «Mañacuptiqui, Tayta Diosninchi jushunquipaj. Ashiptiqui, tarichishunquipaj. Jayacuptiqui, puncuta quićhapushunquipaj. \v 8 Mañacujcunaga ćhasquinmi. Ashijcunaga tarinmi. Jayacujcunataga puncuta quićhapunmi. \v 9 Mä, tapushayqui. Wawayquicuna tantata mañacushuptiqui, ¿rumitachuraj aptaparcunquiman? \v 10 Piscäduta mañacushuptiqui, ¿wañuchicuj curutachuraj aptaparcunquiman? \v 11 Jamcuna jucha-sapa carcaycarsi, wamrayquicunata allita jaranqui. Tayta Diosninchipis llaquipäcujmi. Mañacuptiquiga, quiquinmi janaj pachaćhu caycashpan alli-allillata tarichishunquipaj. \p \v 12 «Alli ricashunayquita munashayqui-jina runa-masiquitapis alli ricanquiman. Alli ricanacunanchipämi Moiséspa shiminpis, unay willacujcunapa shiminpis willapämanchi. \s1 Quićhqui puncuwan tincuchishan \r San Lucas 13.24 \p \v 13-14 «Quićhqui puncupa yaycuy sasa cashan-jina Tayta Diosninchipa maquinćhu puriyga sasa. Paypa shungun munashannuy cawar, ñacanquipaj. Chaymi wallcajlla quićhqui puncupa yaycun. Paycunalla imaycamanpis Tayta Diosninchipa maquinćhu cawanga. Jatun puncupa yaycuyga mana sasachu. Ichanga ushyacayman ćhayan. Chaypis achcaj runa jatun puncupa yaycushan-jina quiquinpa shungun munashallanta rurar cawan. Chaymi ushyacayman mana ćhayanayquipaj quićhqui puncupa yaycuy. \s1 Wayuyninpita ricsichicushan \r San Lucas 6.43–44 \p \v 15 «Pipis pantachishurunquiman: ‹Tayta Diosninchipa shiminta willapäcuycä› nir. Paycunaga micucuj liyun-jina caycarsi, shuti uysha-jina ćhayapushunquipaj: ‹Tayta Diosninchipa shungun munashallanta rurashun› nillar. \v 16 Ichanga ruracuyninpa, cawacuyninpa ricsican. ¿Mishqui übasta wangurpitachuraj pallanchi? ¿Durashnutapis wirca-cashapitachuraj pallanchi? \v 17 Rüta yüra mishquijta wayun. Casha jaćhapis asgajta wayun. \v 18 Rüta yüra asgajta mana wayunmanchu. Casha jaćhapis mishquijta mana wayunmanchu. \v 19 Cashayuj jaćhata cuchurin. Ninaman jaycurin. \v 20 Casha jaćhacunata wayuyninpa ricsishayqui-jina pantachicujcunatapis ruracuyninpa, cawacuyninpa ricsinquipaj. \s1 Tayta Diosninchipa ñaupanman ćhayananpita willapashan \r San Lucas 13.25–27 \p \v 21 « ‹Taytallau Tayta› nimaj runacuna mana llapanchu Tayta Diosninchipa ñaupanman ćhayanga imaycamanpis maquinćhu cawananpaj. Papänïpa maquinćhu shungun munashanta rurajcunalla cawanga. \v 22 Cay pacha ushyacaptin, llapan runapa juchanta jurgapashä junaj achcajmi nimanga: ‹Taytallau Tayta, nimashayquinuylla shimiquita willapäcushcä. Yaćhachimashayquinuylla supaycunata jargur, pucllacushancunata allchacächishcä. Camacächishayquinuylla runa mana rurashancunata rurashcä.› \v 23 Nuwam ichanga nishaj: ‹Juchaćhu arujcuna, ¿piraj cacullanquipis? Ricaytapis mana munallajchu. Washata ayway.› \s1 Wasi rurajcunawan tincuchishan \r San Marcos 1.22; San Lucas 6.47–49 \p \v 24 «Shimïta wiyacujcunata alli wasita rurajwan tincuchï. Wasita alli rurar, rumiwan simintuta jallarachin. \v 25 Rumi jananćhu wasi tapyarar, mana jućhunchu. Chigaypa tamyar llujlla ćhayaptinsi, mayu ćhayaptinsi, chicchinpa pücaptinsi, wasi mana jućhunchu. Llapantapis ićhipun rumiwan simintuta jallarish captin. \v 26 Shimïta mana wiyacujcunatam ichanga upa rinri runawan tincuchï. Upa runaga ñushya allpallaman wasinta jatarachin. \v 27 Chaymi tamyar llujlla ćhayaptin, mayu ćhayaptin, chicchinpa pücaptin, wasin jućhucäcun. Llapallan ushyacäcun.» \p \v 28 Rimayta ushyarcuptin, llapan runa cushicuran: \v 29 «Moiséspa shiminta yaćhajcuna willapäcushanta mana tantiyanchichu. Jesús willapäcushanmi ichanga shungunchiman sumaj ćhayan» nir. \c 8 \s1 Jaraćhu jishyaj runata Jesús allchacächishan \r San Marcos 1.40–45; San Lucas 5.12–16 \p \v 1 Sumaj willapäcurir puntapita yarpuptin, achcaj runa Jesúspa jipanpa aywaran. \v 2 Jaraćhu jishyaj runapis Jesústa taripar ñaupanman jungurpacuycur, niran: «Llaquipämashpayqui allchacaycachillämay. Tayta Diosninchipa ricay ñawinćhüpis alli cayta munä.» \p \v 3 Jesúsna llaquipashpan maquinwan yataycur, niran: «Llaquipajmi. Allchacayna.» Niptin, jaraćhu jishya illaricäcuran. Allchacäcuran. \v 4 Jinarcur Jesús niran: «Ama pitapis willapanquichu. Manchäga cüraman ayway. Moiséspa shiminta ćharcur cuyachicuyniquitapis Tayta Diosninchita jaray. Chayraj llapanpa ricay ñawinćhu alli canquipaj.» \s1 Capitanpa uywayninta Jesús allchacächishan \r San Lucas 7.1–10; San Juan 4.43–54 \p \v 5 Cafarnaún marcaman Jesús ćhayaycaptin, Roma murucucunapa capitannin ćhayapuran. Ćhayarcur mañacuran: \v 6 «Tayta, uywaynï jishyaycan. Ćhaquinta, maquinta mana cuyuchinchu. Juyupa nanächicun» nir. \p \v 7 Jesúsna niran: «Wasiquiman aywashun. Allchacächishaj.» \p \v 8 Capitanmi ichanga niran: «Wasïman ćhayanayqui mana camacanchu. Roma runa captï, Israel-masiquicuna ricamaytapis mana munanchu. Chaypis aunimaptiqui, uywaynï allchacäcunga. Mana aywanayquirächu. \v 9 Nuwapis jucpa maquinćhu juyä. Quiquïpis maquïćhu murucucunata purichï. Chaymi: ‹Shamuy› niptï, shamun. ‹Ayway› niptï, aywan. Wasïćhüpis llapan mincaynï shimïta wiyacun» nir. \p \v 10 Capitanpa shiminta wiyar, Jesús jatunpa cushicuran. Jatirpaj runacunata niran: «Jäpa runa caycarsi, llapan shungunwan cay runa manchapacaman; Israel-masinchicunam ichanga janan shungulla. \v 11 Sumaj tantiyacunquiman. Tayta Diosninchipa maquinćhu cawajcuna chay-tucuy marcapita jutucangapaj. Auquillunchi Abrahamwan, Isaacwan, Jacobwan, llapanmi Tayta Diosninchipa ñaupallanćhu micupacungapaj. \v 12 Israel-masinchicunam ichanga: ‹Tayta Diosninchipa wawanmi cä› nirpis, mana jutucangachu. Paycunata chacaj pachaman Tayta Diosninchi jargungapaj. Chayćhüraj llaquicunga. Atar waganga. Juyupa ñacar quiruntapis ućhunga.» \p \v 13 Jinarcur capitanta Jesús niran: «Wasiquimanna cuticuy. Yupachicamashayquiman-tupu camacanga.» Nishan ürash capitanpa uywaynin allchacäcuran. \s1 Simónpa suydanta Jesús allchacächishan \r San Marcos 1.29–31; San Lucas 4.38–39 \p \v 14 Chaypita Pedrupa wasinman Jesús aywaran. Pedrupa suydan wayllaywan jishyaycaran. \v 15 Maquinpita Jesús yataycuptinmi ichanga, wayllay caćhariycuran. Chaura jatarcur, yanucuriycuran jarananpaj. \p \v 16 Chacanaycaptinna, Jesúsman jishyaćhucunata apamuran: «Diyawarda ushyashanam» nir. Supay pucllacushan jishyaćhucunatapis ćhayachiran. Jesúsmi ichanga juc shimi rimarillar, supaycunata jarguriran. Jishyaćhucunatapis llapallanta allchacächiran. \v 17 Chaynuymi unay willacuj Isaíaspa shimin ćharcucaran. Isaíasga unayna niran: \q1 «Quiquinmi jishyanchicunata jurgusha. \q2 Nanayninchicunatapis apasha.»\f * \fr 8:17 \ft Isaías 53.4.\f* \s1 Jesúswan puriyta munajcuna \r San Lucas 9.57–62 \p \v 18 Juc cuti achcaj runata ricar, purïshijnincunata Jesús niran: «Yacu püsuta chimpashun.» \v 19 Chaynuy niptin, Moiséspa shiminta yaćhaj runa niran: «Tayta, aywashayquipa aywayta munä. Maypapis purimushun.» \p \v 20 Jesúsna niran: «Atujcunapis maćhayninćhu tiyan. Pichuysacunapis jishuyuj. Nuwapam ichanga Tayta Diosninchipa caćhan captïsi, mayman ćhayanäpäpis wasï mana canchu.» \p \v 21 Chaypita juc purïshijninna Jesústa niran: «Tayta, papänïtaraj ricashaj. Wañucuptin pampaycurraj, purïshishayqui» nir. \p \v 22 Jesúsna niran: «Papäniqui chapata ama rurashunquimanchu. Juclla purïshimay. Wañushta wañush-masincuna pampachun.» \s1 Wayranpawan tamyata Jesús ćhawachishan \r San Marcos 4.35–41; San Lucas 8.22–25 \p \v 23 Chaypita purïshijnincunawan-ima Jesús bütiman jigaran. \v 24 Bütiwan aywaycashanćhu Jesús puñucäcuran. Puñucäcushancaman shucucuy wayra ricacamuran. Yacu büchiypa-büchir, bütiman yaycuycaran. \v 25 Purïshijnincunana Jesústa ricchachiran: «Washämay. Washämay, Tayta. Challpucaycanchina» nir. \p \v 26 Jesúsna niran: «¿Imanirtaj mancharinqui? ¿Janan shungullachu Tayta Diosninchiman yupachicunqui?» Jatarcurna, yacutawan wayrata Jesús piñacuran. Piñacuptin, shucucuy wayra ćhawacäcuran. Yacupis puñucäcuran. \p \v 27 Chaura purïshijnincuna mancharicäcur, quiquin-pura ninacäriran: «¿Piraj cay runa? Piñacuriptin, shucucuy wayra ćhawacäcun. Yacupis puñucäcun» nir. \s1 Gadara quinranćhu supay pucllacushan runacunata Jesús allchacächishan \r San Marcos 5.1–20; San Lucas 8.26–39 \p \v 28 Püsuta chimpar, Gadara quinranman Jesús ćhayaran. Ćhayaptin, pantyunpita ishcaj runa llucshiramuran. Supaypa maquinćhu purir, juyu caran. Chaymi chay quinranpa pipis mana puricujnachu. \v 29 Supay pucllacushan runacunana supay rimachiptin, jayacuran: «Tayta Diosninchipa Wawan Jesús, ¿imanirtaj ashipämanqui? ¿Imanirtaj juclla ñacayman jitarpamayta munaycanqui? Amaraj ñacachimaychu, ari» nir. \p \v 30 Chay junaj washlänin quinranćhu chay-chica cuchi pagupacurcaycaran. \v 31 Chaymi supaycuna Jesústa mañacuran: «Cay runapita jargumashpayqui cuchicunata pucllacunäpaj aunimay, ari» nir. \p \v 32 Mañacushanta Jesús auniran: «Ayway» nir. Auniptinga runata caćhariycur, cuchicunatana pucllacuran. Cuchicunana jishyayar, chagapita yacuman jigapurcuran. Llapallan shugupacaypa wañuran. \p \v 33 Cuchi michijcunana mancharish jishpicäriran. Marcanman ćhayar, imallata ricashantapis willacuran. Ishcaj jishyayash runa allchacashantapis willacuran. \v 34 Willaptin, llapan runa Jesúsman aywaran. Ćhayar, mañacuran: «Cay marcapita aywacuy, ari» nir. \c 9 \s1 Cumllucash runata Jesús allchacächishan \r San Marcos 2.1–12; San Lucas 5.17–26 \p \v 1 Chaypita bütiman jigarcur, marcanman Jesús cuticuran. \v 2 Ćhayaptin, runacuna quirmallawan cumllucash runata Jesúsman ćhayachiran. Paycuna llapan shungunwan yupachicushanta musyar, cumllucash runata Jesús niran: «Wawallau wawa, ama llaquicuychu. Juchayquicunata jungashcäna.» \p \v 3 Chaura Moiséspa shiminta yaćhajcuna shungullanćhu ullgucäcuran: «Caynuy rimar, Tayta Diosninchita apäriycan» nir. \p \v 4 Yarpashanta musyar, Jesús tapuran: «¿Imanirtaj llutanta yarparcaycanqui? \v 5 Mä, tapushayqui. ¿Allchacächiychu, jucha aparicushanta jungacächiychu sasa? \v 6 Sumaj tantiyacunquiman. Tayta Diosninchi cay pachaman caćhamasha. Munayniyujmi cä pipa juchantapis jungacächinäpaj.» Chaymi cumllucash runata niran: «Jatariy. Quirmayquita shuntacurcur, wasiquiman cuticuy.» \v 7 Chaynuy niptin, cumllucash runa änir, jatarcur wasinman cuticuran. \p \v 8 Runacunana jatunpa mancharicäcuran. Tayta Diosninchitapis alliman ćhuraran: «Ima allish Tayta Diosninchi runacunatapis yanapan munayniyuj cananpaj» nir. \s1 Mateuta Jesús jayashan \r San Marcos 2.13–17; San Lucas 5.27–32 \p \v 9 Chaypita aywaycurna, Mateo jutiyuj runata Jesús ricaran. Payga Roma marcapa mandajninpaj jillayta shuntaycaran. Ricar, Jesús niran: «Mateo, purïshimay.» Niptin, Jesústana Mateo purïshiran.\fig San Mateo 9.9–13|src="CN01691B.TIF" size="span" loc="Mat 9.9" ref="SAN MATEO 9:9" \fig* \p \v 10 Chaypita Mateupa wasinćhu purïshijnincunawan Jesús micurcaycaran. Waquin juchaćhu arujcunawanpis, jillayta shuntajcunawanpis micurcaycaran. \v 11 Paycunata ricar, fariseucuna Jesúspa purïshijnincunata jamurparan: «¿Imanirtaj jillayta shuntaj chiqui runacunawan, juchaćhu arujcunawan Taytayqui Jesús micun?» nir. \p \v 12 Jamurpaptin, Jesúspis niran: «Jishyaćhucunallash jampicujta ashin. Mana jishyarga, mana ashinchu. \v 13 Sumaj tantiyacunquiman. Tayta Diosninchipa shiminćhu nin: ‹Jaramänayquitachu mana munaycä; manchäga runa-masiquita llaquipänayquitam.› Nuwapis juchaćhu arujcunata Tayta Diosninchiman cutichijmi shamushcä. ‹Juchaynajmi cä› nijcunatachu mana ashiycä.»\f * \fr 9:13 \ft Oseas 6.6.\f* \s1 Ayünupita tapunacushan \r San Marcos 2.18–22; San Lucas 5.33–39 \p \v 14 Chaypita Ushyachicuj Juanpa purïshijnincuna Jesúsman ćhayar, tapucuran: «Fariseucunapis, nuwacunapis ayünar, Tayta Diosninchita mañacü. ¿Imanirtaj purïshijniquicuna mana ayünanchu?» nir. \p \v 15 Chaynuy niptin quiquinman tincuchicur, Jesús niran: «Warmi ashïshijcuna manash llaquishachu ayünan. Manchäga cushishash micupacärin. Warmi ashij müsuta jićhuptinshi ichanga, ayünangapaj. Jatunpash llaquicungapaj. \v 16 Chaynuypis mauca müdanata mushuj raćhipawan manash pipis jiranmanchu. Mushujwan jiraptin, jintishpan mauca müdanatapis jatunpanash raćhirachin. \v 17 Bïnuta puguchinanpäpis manash pipis chaquish jaracha putuman wiñanmanchu. Bïnu pugur, chaquish jaracha pututa pashtarachinshi. Pashtaptin, bïnupis ushyacäcunshi. Jaracha putupis raćhicäcunshi. Chayshi llullu bïnuta llullu jaracha putumanraj wiñan. Chaynuypa bïnupis, jaracha putupis manash ushyacanchu.» \s1 Wamrata cawarachishanpis, yawar-apaywan jishyaycaj warmitapis Jesús allchacächishan \r San Marcos 5.21–43; San Lucas 8.40–56 \p \v 18 Jesús rimaycaptillan juc mayur Israel runa ćhayarcur, Jesúspa ñaupanman jungurpacuycuran: «Tayta, warmi wamrä chayraj wañucusha. Wasïman aywashun. Maquiquiwan yatarcuptiqui, wamrä cawarimungapämi» nir. \v 19 Niptin, purïshijnincunawan-ima Jesús aywaran. \v 20 Yawar-apaywan jishyaycaj warmipis tallucash aywaycaran. Ćhunca ishcaywan (12) watana jishyaycaran. Jipallanpita tariparcur, Jesúspa müdananta yataycuran: \v 21 «Müdanallantapis yatar, allchacashaj» nir. \v 22 Yataptin, ticrarcur Jesús niran: «Wawallau wawa, ama llaquicuychu. Yupachicamashayquipita allchacashcanqui.» Chaynuy niptin, warmi allchacäcuran. \p \v 23 Chaypita mayur runapa wasinman ćhayar, Jesús yaycuran. Canturcunapis pampananpaj camaricuycaranna. Runacunapis atarcaycaran. \v 24 Jesúsna niran: «Witicuy. Wamra jipash mana wañushachu. Manchäga puñucashalla caycan.» Niptin, täpajcuna Jesústa asiparan. \v 25 Jurpacunata jarguriptin, maquinpita charircur, wamra jipashta Jesús cawarachiran. \v 26 Cawarachishanta chay quinranćhu llapan runa mayaran. \s1 Ishcaj japrata Jesús allchacächishan \p \v 27 Jesús aywacuptin, ishcaj japrana Jesúspa jipanta jayacuraycar aywacullaran: «Unay mandaj Davidpa willcan Jesús, llaquipaycallämay, ari» nir. \v 28 Wasiman ćhayaptin, ishcaj japracunapis ćhayaran. Paycunata Jesús tapuran: «Allchacächinäpaj yupachicamanquichu» nir. Japracunana: «Aumi, Tayta» niran. \v 29 Chaynuy niptin japra runacunapa ñawinta yataycur, Jesús niran: «Yupachicamashayquiman-tupu allchacashana canquipaj.» \v 30 Chaura ñawin quićhacäcuran. Ñawincuna quićhacäcuptin, Jesús piñaparan: «Pitasi ama willapanquichu.» \v 31 Paycunam ichanga shiminta chapacuyta mana camäpacuranchu. Manchäga marcanman aywaycur llapanta willaparan: «Ñawïta Jesúsmi allchacächisha» nir. \s1 Upa runata Jesús allchacächishan \p \v 32 Japracuna aywacurishallanta supay pucllacushan upa runatapis Jesúsman ćhayachiran. \v 33 Supayta Jesús jarguptin, upa runa rimariranna. Upa runa rimariptin, llapan runa cushicuran: «Cay Israel marcanchićhu upa rimajta imaypis mana ricaranchichu» nir. \v 34 Fariseucunam ichanga niran: «Mayur supayta jayararshi, supaycunata jarguycan.» \s1 Pallapacuywan tincuchishan \p \v 35 Chaypita marcan-marcan purir shuntacäna wasicunaćhu Tayta Diosninchipa shiminta Jesús willapäcuran. Alli willapata willapäcur niran: «Maquinćhu cawananchipaj Tayta Diosninchi shuyaraycämanchi» nir. Jishyaćhucunatapis, nanapäcujcunatapis allchacächiran. \v 36 Achcaj runata ricar, Jesús llaquiparan: «Cay runacunata pipis mana ricanchu. Ujracash uysha-yupay mancharish carcaycan. Llaquish carcaycan» nir. \v 37 Chaymi micuy shuntaywan tincuchir purïshijnincunata niran: «Micuy puguraycaj-yupay chay-chicaj runa Tayta Diosninchipa shiminta wiyaj-wiyajlla shuyaraycan. Shiminta willacujcunam ichanga wallcajlla. \v 38 Chaymi willacujcuna juclla yapacämunanpaj Tayta Diosninchita mañacäriy. Shiminta ćhasquicujcunata shuntamunan carcaycan.» \c 10 \s1 Ćhunca ishcaywan caćhancunata Jesús acracushan \r San Marcos 3.13–19; San Lucas 6.12–16 \p \v 1 Chaypita ćhunca ishcaywan purïshijnincunata Jesús shuntaran. Nircur cargunman ćhuraycur niran: «Nuwapita munayniyuj caycanqui supaycunata jargunayquipäpis, jishyaćhucunatawan nanapäcujcunata allchacächinayquipäpis.» \p \v 2 Jesúspa purïshijnincuna ćhunca ishcaywanmi caran: «Pedro» nishan Simón, Simónpa wauguin Andrés, Zebedeupa ishcan wamran Santiaguwan Juan, \v 3 Felipe, Bartolomé, Tomás, jillayta shuntaj Mateo, Alfeupa wamran Santiago, Tadeo, \v 4 «Marcanpaj nanachicuj» nishan Simón, Judas Iscariote. Payga Jesústa wañuyman jitarpuran.\fig San Mateo 10.1–4|src="CN01699B.TIF" size="span" loc="Mat 10.1-4" ref="SAN MATEO 10:4" \fig* \s1 Ćhunca ishcaywan caćhancunata Jesús caćhacushan \r San Marcos 6.7–13; San Lucas 9.1–6 \p \v 5-6 Ćhunca ishcaywan purïshijnincunata caćhacuran. Cargunman ćhurar, Jesús niran: «Sumaj wiyamay. Israel runacunallaman caćhashayqui. Paycuna ujracash uysha-yupay cawan. Jäpa runacunamanmi ichanga ama aywanquichu. Samaria runacunapa marcanmanpis ama yaycunquichu. \v 7 Israel runacunata willapar ninqui: ‹Tayta Diosninchi shuyaraycämanchi. Maquinćhüna purichimäshun› nir. \v 8 Jishyaćhucunatapis allchacächinqui. Wañushcunatapis cawarachinqui. Jaraćhu jishyacunatapis allchacächir, allina ricanqui. Supaycunatapis jargunqui. Carguyquiman ćhurar, llapan shungüwan ćhurashcaj. Mana imatapis mañacushcajchu. Jamcunapis imatapis mana mañacullar, llapan shunguyquiwan carguyquita ćharcunqui. \v 9 Willapäcuj aywar, jillayniquita ama apanquichu. \v 10 Jipiquitapis, rucanayquitapis, llanguiquitapis, garutiquitapis ama apanquichu. Shimïta willapäcujcunaga micush-upush purinan camacan. \p \v 11 «Marcacunaman ćhayar, alli runata ashinqui. Pachacur, jucläpa aywacushayquicaman jinallanćhu pacharäcunqui. \v 12 Juc wasiman ćhayar: ‹Tayta Diosninchi yanapayculläshunqui› nir wamayanqui. \v 13 Ćhasquicushushpayqui änirmi alli cawayta taringa; manchä, mana. \v 14 Ćhayashayqui marcaćhu, ćhayashayqui wasićhu mana ćhasquishuptiqui, mana wiyashuptiqui, ćhaquiquita pichacurir aywacunqui.\f * \fr 10:14 \ft Israel runacuna pitapis chiquir, müdanantapis, llanguintapis tapsicurin.\f* \v 15 Sumaj tantiyacunquiman. Cay pacha ushyacaptin, Sodoma quinran runacunatawan Gomorra quinran runacunata ñacachirpis, Tayta Diosninchi llaquipangaraj. Wasguipajcunatam ichanga mana llaquipällar ñacachinga.» \s1 Chiquir ushyash cananta willapashan \p \v 16 «Sumaj tantiyacunquiman. Willapäcuj caćhar, uyshata liyun rurinman jaycurij-yupay caćhaycaj. Juyu runacunaman ćhayanquipaj. Chaymi pichuysa curu-yupaypis jishpij-jishpijlla purinqui. Paluma-yupaypis llutalla purinqui. \v 17 Sumaj tantiyacunquiman. Chiquishushpayqui mayur Israel runacunaman ćhayachishunquipaj. Shuntacäna wasicunaćhüsi magashunquipaj. \v 18 Ćhasquicamashayqui-janan Roma auturdäcunamanpis, Roma mandajcunamanpis ćhayachishunquipaj. Wacpa-caypa purichishuptiquisi, shimiquita ama amucurcunquichu. Manchäga auturdä captinsi, jäpa runacuna captinsi, pï-maytapis nuwapita willapanqui. \v 19 Auturdäcunaman ćhayachishuptiqui, ama llutäpacunquichu: ‹¿Imataraj rimashaj? ¿Imanayparaj chapacusha?› nir. Manchäga shimiquiman Tayta Diosninchi ćhurashallanta rimanquipaj. \v 20 Quiquillayquipitachu mana rimanquipaj. Manchäga quiquin Espíritu Santu rimachishunquipaj. \p \v 21 «Waugui-purapis nuwa-janan wañuyman jitarpanacunga. Juc waugui chiquimar, ćhasquicamaj wauguinta wañuyman jitarpunga. Papänincunapis wamrancunata wañuyman jitarpunga. Wamrancunapis maman-taytanta chiquir, wañuyman jitarpunga. \v 22 Ćhasquicamashayqui-janan llapan runa chiquishunquipaj. Imaman ćhayarpis mana wasguimaptiquiga, maquinćhümi Tayta Diosninchi imaycamanpis cawachishunquipaj. \p \v 23 «Juc marcapita jaticaćhäshuptiqui, juc marcamanna jishpicunqui. Sumaj tantiyacunquiman. Cutimushäcaman llapan Israel marcacunaman ćhayayta mana atipanquipächu. Llapanman mana ćhayaptiquisi, Tayta Diosninchipa caćhan cashpä cutimushaj. \p \v 24 «Jipa wamracuna mayur runacuna yarpashanta manash yarpanrächu. Uyway runapis patrunninta manash apärinmanchu. \v 25 Jipa wamracuna mayur runa yarpashanta yarparraj cushicunman. Uyway runapis patrunninta ricacurraj, cushicunman. Sumaj wiyacunquiman. Juyu runacuna ashllimar nin: ‹Supaycunapa mandajnin Beelzebulmi canqui.› Chaynuy ashllimaptin, ¿imamanraj tincuchishunquipaj maquïćhu cawaptiqui? \s1 Mana manchacullar willapäcunanpaj shacyächishan \r San Lucas 12.2–7 \p \v 26 «Chiqui runacuna imata rurashuptiquisi, ama manchacunquichu. Runacuna shungullanćhu pacarächishanpis mayacanga. Imata yarpashanpis unayllata musyacanga. \v 27 Chaymi rinrillayquićhu willashäta llapan runapa rinrinman ćhayachiy. Quiquillayquita willapashätapis llapan runata musyachiy. \v 28 Chiqui runacuna wañuchishunayquita ama manchacunquichu. Wañuchishushpayquisi, almayquita mana wañuchingachu. Tayta Diosninchitam ichanga manchapacärinquiman. Payga munayniyujmi wañuyman jitarpushunayquipäpis, almayquita ninaćhu illarachinanpäpis. \v 29 Chaymi ama mancharinquichu. Acapalla pichuysacuna mana ćhaninchu. Chaypis Tayta Diosninchi camacächiptinraj, wañuyman ćhayan. Pichuysata ricaycarga, ¿jungaycushunquimanchuraj? Mana. \v 30 Tayta Diosninchipa maquinćhümi cawaycanqui. Mana imaysi jungashunquichu. Ajchayquitapis yuparaycächin. \v 31 Chaymi imatapis ama manchacuychu. Jamcunaman pichuysacunapis mana tincunchu. \v 32-33 Runacunata mana manchacur ćhasquicamashayquita willacuptiqui, janaj pachaćhu Papänïpa ñaupanćhu nuwapis willacushaj: ‹Rasunpa maquïćhu purin› nir. Runata manchacur wasguimaptiquim ichanga, nuwapis janaj pachaćhu Papänïpa ñaupanćhu wasguishayqui. \s1 Jesús-janan runacuna tincupänacushan \r San Lucas 12.51–53; 14.26–27 \p \v 34 «Shunguyquićhu ama yarpanquichu: ‹Cay pachaman Jesús shamusha alli cawayta tarichimänanchipaj.› Runacuna mana alli cawayllaćhüchu cawanga. Manchäga ćhasquicamashayqui-janan chiquir ushyashunquipaj. \v 35 Nuwa-janan papänintapis ullgu wamran chiquinga. Warmi wamranpis mamanta chiquinga. Llumchuyninpis suydanta chiquinga. \v 36 Juc wasićhu quiquin-puralla tincupänacunga. Chiquinacunga.\f * \fr 10:36 \ft Miqueas 7.6.\f* \p \v 37 «Shungü munashallanta ruranquiman. Mamayqui-taytayqui-janan ama jungaramanquimanchu. Wamrayquicuna-janan ama wasguiramanquimanchu. Shimïta wiyacuptiquiraj, alli ricashayqui. \v 38 Shimïta wiyacujcuna imanuy ñacarsi, rusćhu wañuyman ćhayarsi, ricay ñawïćhu alli cawanman. Manchäga purïshimayta mana camäpacungachu. \v 39 Ñacaytapis, wañuytapis manchacur maquïćhu puriyta mana munar, ushyacayman ćhayangapaj. Maquïćhu purir llapanta jaguijcunam ichanga imaycamanpis Tayta Diosninchipa maquinćhu cawangapaj. \s1 Llaquipashanman-tupu imatapis tarishan \r San Marcos 9.41 \p \v 40 «Shimiquita ćhasquicujcuna nuwatapis ćhasquicaman. Ćhasquicamajcunana Tayta Diosninchitapis ćhasquicun. Paymi caćhamasha. \v 41 Pipis Tayta Diosninchipa shiminta willacujcunata ćhasquiptin, willacujta-jina Tayta Diosninchipis alli ricar ayninta cutichinga. Wiyacuj runata ćhasquiptin, wiyacuj runata-jina Tayta Diosninchipis alli ricar ayninta cutichinga. \v 42 Sumaj tantiyacunquiman. Pipis: ‹Washäcuj Jesúspa purïshijnin canqui› nir yacullatasi macyaycushuptiqui, Tayta Diosninchipis alli ricar ayninta cutichinga.» \c 11 \s1 Ushyachicuj Juanpa purïshijnincuna tapucushan \r San Lucas 7.18–35 \p \v 1 Ćhunca ishcaywan purïshijnincunata willapariycur, Jesús aywacuran. Waquin marcacunaćhüna Tayta Diosninchipa shiminta willapäcuräcur puriran. \p \v 2 Chay wichan Ushyachicuj Juan carsilćhu wićhgaraycaran. Jesús ima-imata rurashallanta mayar, purïshijnincunata Jesúsman caćharan: \v 3 «¿Jamchush Tayta Diosninchi caćhamushan Washäcuj caycanqui? ¿Juctarächush shuyäcärishaj?» nir. \v 4 Tapuptin, Jesús niran: «Cutircur, ricashayquicunata, wiyashayquicunata, Juanta willar ninqui: \q1 \v 5 ‹Japracuna ricaycanna. \q1 Wijrucunapis puriycanna. \q1 Jaraćhu jishyajcunapis allchacaycanna. \q1 Upacunapis wiyaycanna. \q1 Wañushcunatapis cawarachin. \q1 Pishipacujcunatapis Tayta Diosninchipa alli willapanta willapäcuycanna.›\f * \fr 11:5 \ft Isaías 35.5–6; 61.1.\f* \q1 \v 6 Chaymi Tayta Diosninchipa caćhan cashäta mana wasguijcuna sumaj cushicärinman. Imaman ćhayaptinsi, paycunata Tayta Diosninchi sumaj yanapan.» \p \v 7 Chaura Ushyachicuj Juanpa caćhancuna cuticuriptin, juturashan runacunata Jesús niran: «Jamcunapis chunyaj pachaman aywar, Juanpa shiminta wiyarayquim, ¿au? Payga imatapis mana manchacujchu. Mana ishcay-quimsatachu rimaj. \v 8 ¿Imamanraj aywashcanqui? ¿Alli müdanashtachu tarishcanqui? Mana. Alli müdanashcunata achic-achicyaycaj wasillaćhu juyaycajtam tarinqui. Jatun auturdäcunallam alli-alliga cawan. \v 9 ¿Pï runataraj ashishcanqui? Chunyaj pachaćhu Juanpa shiminta wiyaycur, Tayta Diosninchipa willacujnin cashanta tantiyacärishcanqui. Payman waquin willacujcunapis mana tincuranchu. \v 10 Juanta caćhamunanpaj unayna Tayta Diosninchi musyachicuran. Shiminćhu nin: \q1 ‹Caćhäta ñaupapäshunayquipaj juc runata ñaupachishaj. \q1 Camaricushalla shuyaräshunayquipaj runacunata willapäcungapaj› nir.\f * \fr 11:10 \ft Malaquías 3.1.\f* \p \v 11 «Sumaj tantiyacunquiman. Chay-chicaj runa carsi, Ushyachicuj Juanman mayganpis mana tincushachu. Chaypis maygan runa mana alli ricash caycaptinsi, Tayta Diosninchipa maquinćhu cawajcunaman Juanpis mana tincunchu. \p \v 12 «Ushyachicuj Juan willapäcushanpita-pacha Tayta Diosninchitapis, shiminta wiyacujcunatapis runacuna chiquin. Maquichacuyta munan. \v 13 Chaynuy cananta manaraj Juan willapäcuptillan, unay willacujcunapis, Moiséspis musyachicuran. \v 14 ‹Willacuj Elíasta caćhamushaj› nir Ushyachicuj Juanta caćhamunanpaj musyachicuycaran. Chayta tantiyar, rimashantapis tantiyacunquiman. \v 15 Rinriyujmi canqui. Tantiyacunquiman.» \p \v 16 Chaymi paycunata wiyächipar Jesús niran: «Canan wichan runacunata, ¿imawanraj tincuchïman? Yupay-tucuj wamracunawanćhi tincuchishaj. Upa wamracuna-jina mana imatapis tantiyacunchu. \q1 \v 17 ‹Cushicuywan jachwashun› nir quïnata tucapaptinpis, \q1 mana jachwashcanquichu. \q1 ‹Llaquicuywan wagashun› niptinpis, \q1 mana wagashcanquichu. \p \v 18 «Chay-jina Ushyachicuj Juan ichic-ichicllata micuj. Bïnutapis mana mallishachu. Chaypis Juanta ashllishcanqui: ‹Supay pucllacusha› nir. \v 19 Nuwatapis Tayta Diosninchi caćhamasha. Llapanta micü. Bïnutapis upü. Chaypis ashllircaycämanqui: ‹Shincanan-raycullar, paćhan-raycullar purin. Juchaćhu arujcunawanpis, jillayta shuntaj chiqui runacunawanpis purin› nir. Imata rimarsi, Tayta Diosninchi yarpashanta pipis mana chapanmanchu. Shiminta wiyacujcunaga ricsipalla cawan.» \s1 Mana wiyacujcunapita rimashan \r San Lucas 10.13–15 \p \v 20 Shiminta mana wiyacushanpita runacunata Jesús piñacuran. Payga Tayta Diosninchi sumaj munayniyuj cashanta musyachicur tucuy-jinanpa imatapis rurar, runacunata sumaj yanaparan. Chaypis runacuna jucha aparicushanpita mana wanacuranchu. Chaymi Jesús piñacur niran: \p \v 21 «Corozaín runacuna, Betsaida runacuna, Israel runa captiquisi, juyupa Tayta Diosninchi ñacachishunquipaj. Pay camacächiyninpa shiminta willapaycaptïsi, jishyaćhucunata allchacaycächiptïsi, chay-chicaj runata jaraycaptïsi, supaycunata jarguycaptïsi, maquinćhu cawayta mana munashcanquichu. Jäpa Tiro marca runacunawan jäpa Sidón marca runacunam ichanga jishyaćhucunata allchacächishäta ricar, supaycunata jargushäta ricar, mayna Tayta Diosninchipa shiminta ćhasquicur juchanpita wanacunman caran. Wanacushan musyacänanpaj llaquicuywan mayna waganman caran. Umanman ućhpata pićhucunman caran. Jaćhga müdananta ushtucunman caran. \v 22 Chaymi Tiro runacunatawan Sidón runacunata Tayta Diosninchi yangallaraj ñacachingapaj. Jamcunatam ichanga ricaycarsi mana wanacushayquipita cay pacha ushyacashan junaj juyupa ñacachishunquipaj. \v 23 Cafarnaún runacuna: ‹Janaj pachaman aywashaj› niptiquisi, yarpashayqui mana camacangachu. Chacaj pachaman Tayta Diosninchi jargushunquipaj.\f * \fr 11:23 \ft Chacaj pachata griego rimayćhu ricsin: «Hades» nir.\f* Sodoma runacunam ichanga wanacunman caran Tayta Diosninchi camacächishanta ricaycar. Wanacurga, marcantin mana ushyacanmanchu caran. \v 24 Sodoma runacuna mana wanacushanpita ushyacaran. Jamcunatam ichanga mana wanacuptiqui cay pacha ushyacaptin, llaquipaypaj Tayta Diosninchi ñacachishunquipaj. Chay junajmi juchayquita sumaj jurgapäshunquipaj.» \s1 Tayta Diosninchiwan Wawan Jesúslla ricsinacushan \r San Lucas 10.21–22 \p \v 25 Chaypita Tayta Diosninchita alliman ćhurar, wiyächipaypa Jesús niran: «Papällau Papä, jatunpa cushicü. Cay pachapis, janaj pachapis maquiquićhu caycan. Alli shungu runacunata wamra-jina wiyacuj captin, yarpashayquita musyachishcanqui. Yaćhaj-tucujcunatam ichanga shunguyqui yarpashanta mana musyachishcanquichu. Papä, shunguyqui munashanta llapantam camacächishcanqui.» \p \v 26 Jinarcur llapan runata niran: «Shungun munaptin, Papänï maquïman llapanta ćhurasha. \v 27 Wawan cashäta Papänï musyan. Wawan carmi, Papänï pï cashantapis musyä. Yanapaptïraj, pipis Papänïpa shungunta musyapanga. \p \v 28 «¿Imanirtaj jamcuna llaquish juyanqui? ¿Imanirtaj llutäpacur cawanqui? Wiyacamaptiquiga, alli cawayta tarichishayqui. \v 29 Shimïta wiyacunquiman. Imanuy cawashätapis ricacunquiman. Tantiyacujmi cä. Alli shungu cä. Allilla cawachishayqui. \v 30 Shimïga mana sasachu ćharcunayquipaj. Mana yamacanquipächu.» \c 12 \s1 Diyawardaćhu rïguta shipishan \r San Marcos 2.23–28; San Lucas 6.1–5 \p \v 1 Juc cuti diyawarda junajćhu rïgu cantunpa purïshijnincunawan Jesús aywaycaran. Purïshijnincunana yargar rïguta shipircur-shipircur cupacaćhärir, ućhuran. \v 2 Cupacaćhashanta ricar, waquin fariseucuna tapuran: «¿Imanirtaj diyawardaćhu purïshijniquicuna rïguta cupacaćharcaycan? Diyawardaćhu Tayta Diosninchipa shiminta ćharcurmi, mana arunchichu» nir. \p \v 3 Chaura Jesús niran: «¿Auquillunchi David imata rurashantapis manachu musyanqui? Tayta Diosninchipa shiminta liguiycarsi, ¿yargaywan David imata rurashantapis manachu tantiyacushcanqui? \v 4 Yargay chariptin Tayta Diosninchipa wasinman yaycurir, jarashan tantanta micuran. Cüracunallapa micunan caycaptinsi, yanaguincunawanraj David micupäcuran. \v 5 ¿Moiséspa shimintapis manachu liguishcanqui? Shiminćhu nin: ‹Diyawarda captinsi, Tayta Diosninchipa wasinćhu aruj cüracuna arucunman. Arursi, juchata mana aparicunchu.› \p \v 6 «Sumaj wiyamay. Tayta Diosninchipa wasinta ama manchapacunquichu. Manchäga quiquïta sumaj manchapacamanquiman. \v 7 Jamcuna Tayta Diosninchipa shiminta mana tantiyacunquirächu. Shiminćhu nin: ‹Jaramänayquitachu mana munaycä; manchäga runa-masiquita llaquipänayquitam.›\f * \fr 12:7 \ft Oseas 6.6.\f* Shiminta tantiyacur, purïshimajnïcunata mana tumpanquimanchu caran: ‹Juchata aparicusha› nir. Paycunaga juchata mana aparicushachu. \v 8 Tayta Diosninchi caćhamasha. Chaymi diyawardapis maquïćhu caycan. Diyawardaćhu runa imata rurananpäpis, imata mićhänäpäpis maquïćhu caycan.» \s1 Maquin wañush runata Jesús allchacächishan \r San Marcos 3.1–6; San Lucas 6.6–11 \p \v 9 Chaypita aywacur, juc shuntacäna wasiman Jesús ćhayaran. \v 10 Maquin wañush runapis caycaran. Waquin runa achäquita ashinan-cashallan Jesústa tapucuran: «Tayta, ¿diyawarda caycaptin, Moiséspa shimin auninchu jishyaćhucunata allchacächinanchipaj?» nir. \p \v 11 Jesúsna niran: «Diyawarda caycaptin japallan uyshayqui ućhcuman shicwaptin, ¿manachu utgaylla jurgurinquiman? \v 12 Uyshatapis cawananpaj jurguycar, ¿jishyaćhu runata manachu yanapäshuwan? Chaymi diyawarda captinsi, yanapänacunanchi camacan.» \v 13 Jinarcur maquin wañush runata Jesús niran: «Maquiquita chutapacuy.» Chutapacuriptin, maquin änir allchacäcuranna. Juc-caj maquin-jina allina ricacuran. \v 14 Fariseucunam ichanga ullgush llucshicur, parlanacuran Jesústa wañurachinanpaj. \s1 Unay willacujpa shimin ćharcushan \p \v 15 Chaura wañuchiyta munashanta musyar, Jesús aywacuran. Aywacuptinsi, achcaj runa aywäshiran. Jishyaćhucunatapis allchacächir, piñaparan: \v 16 «Pï cashätapis ama willacunquichu» nir. Ricsichinanta mana munaranchu. \v 17 Chaynuypa unay willacuj Isaíaspa shimin ćharcucaran. Tayta Diosninchi musyachiptin, Isaías unay niran: \q1 \v 18 «Mä, wiyamay. Mandu-rurajnïta quiquï acracushcä. \q1 Payta llaquï. \q1 Shungüwan sumaj tincun. \q1 Espíritu Santupa maquinćhu purichishaj. \q1 Llapan runacunata may-chayćhu juyarpis, shacyächinga: \q2 ‹Maquinćhu Tayta Diosninchi puriycächishunqui› nir. \q1 \v 19 Piwanpis mana piñanacungachu. \q1 Mana tincupänacungachu. \q1 Runa ricay mana rimangachu. \q1 \v 20 Wañunächi runacunatapis alli ñawinpa ricanga. \q1 Pishipacuj wacchacunata llaquipanga. \q1 Llapan runa Tayta Diosninchipa maquinćhu alli cawananta munar, llapantapis ruranga. \q1 \v 21 Llapan runa may-chayćhu juyarpis, payman yupachicunga.»\f * \fr 12:21 \ft Isaías 42.1–4.\f* \s1 Jesústa pampaman ćhurashan \r San Marcos 3.20–30; San Lucas 11.14–23; 12.10 \p \v 22 Chaypita supay pucllacushan runata Jesúsman apamuran. Chay runa mana ricaranchu. Mana rimaranchu. Jesús allchacächiptinmi ichanga, shiminpis rimaricuranna. Ñawinpis ricaranna. \v 23 Chayta ricar, runacuna mancharicäcushpan tapunacuran: «¿Cay runa washämäshunchuraj? ¿Rasunpachuraj unay mandaj Davidpa willcan?» nir. \v 24 Runacuna rimashanta wiyarmi ichanga, fariseucuna Jesústa pampaman ćhuraran: «Supaycunapa mandajnin Beelzebulta jayararshi, supaycunata jarguycan. Mana Tayta Diosninchitachu jayaraycan» nir. \p \v 25 Shungun yarpashanta musyar, Jesús tincuchiypa niran: «Juc marcaćhu runacuna quiquin-pura ticrapanacurshi, wacpa-caypa aywacärin. May marcaćhüpis, may wasićhüpis majanwan ticrapanacur, raquicaymanshi ćhayan. \v 26 Mayur supaypis supay-masinwan ticrapanacur, ima ruraytapis mana camäpacunmanchu, ¿au? Raquicar-raquicar, ushyacäcunga. \v 27 ¿Imanirtaj Beelzebulta jayararraj supaycunata jargushäta yarparcaycanqui? Mä, tapucushayqui. Jamcunapis supayta jargur, ¿pitataj jayaranqui? ¿Tayta Diosninchita jayararchu, supayta jayararchu? Beelzebulta jayararraj jarguptï, jamcunapis payta jayararräćhi jarguycanqui. \v 28 Sumaj tantiyacunquiman. Tayta Diosninchi camacächiptin, munayninwan supaycunata jargur, Tayta Diosninchi munayniyuj cashanta musyachicuycä. Chayta ricar, maquinćhüna Tayta Diosninchi runacunata puriycächishantapis tantiyacunquiman. \v 29 Tincuchiypa tantiyachishayqui. Juc runash quiquinpa imancunata sumaj rican. Chayshi sumaj callpayuj yaycurraj, wasiyujta mancurnan. Jinarcurräshi imancunatapis ushyajpaj apacun. \v 30 Chaymi Tayta Diosninchi caćhamashanta mana aunirga, chiquircaycämanqui. Tayta Diosninchipa shiminta willacuptï mana yanapämarga, chapata rurarcaycämanqui. Runacunatapis manchaycächinqui. \p \v 31 «Sumaj wiyamay. Runacuna tucuy-jinanpa juchata aparicun. Chaypis wanacuptin Tayta Diosninchi llaquipar, juchanta mana yarparanganachu. Tayta Diosninchi Espíritu Santuwan allita ruraycaptinsi: ‹Rurashanta supaypa maquinćhi› nir runa ashllir ushyaptinmi ichanga, Tayta Diosninchi juchanta mana imaysi jungangachu. \v 32 Tayta Diosninchi caćhamashanta mana aunir tincupämaptinsi, Tayta Diosninchi juchanta mana yarparanganachu. Allita ruranäpaj Espíritu Santu camacächiptin: ‹Payga supayta jayaran› nir tincupaptinmi ichanga, Tayta Diosninchi juchanta mana imaysi jungangachu. \s1 Wayuyninpita ricsichicushan \r San Lucas 6.43–45 \p \v 33 «Chay-jina yürata wayuyninpa ricsinchi. Alli yüra mishquijta wayun. Wañunächi yüram ichanga wamajllata wayun. \v 34 Tumpamashayquipita jamcuna supaypa wawan carcaycanqui. Juchallaćhu arurcaycanqui. Shunguyqui yarpashanta musyachicur, tucuytapis rimanqui. \v 35 Tayta Diosninchita manchapacuj runa Tayta Diosninchipa shungun munashallanta ruran. Juchaćhu aruj runam ichanga llutanta ruran shungun llutanta yarpaptin. \v 36 Sumaj wiyacäriy. Cay pacha ushyacaptin, llapan runata ima-imata rimashanpitapis Tayta Diosninchi ñauquinga. \v 37 Shiminman-tupu runacunapa juchanta jurgapanga. Shimillayquipita alli cawaytapis tarinquipaj. Ñacaymanpis ćhayanquipaj.» \s1 Jesústa ashipashan \r San Marcos 8.12; San Lucas 11.29–32 \p \v 38 Chaura waquin fariseucunawan Moiséspa shiminta yaćhajcuna niran: «Tayta Jesús, Tayta Diosninchi camacächiyninpa mä, imallatapis ruray.» \v 39 Jesúsna niran: «Jamcuna juchallaćhu arunqui. Jananpachicuj carcaycanqui. Tayta Diosninchi camacächiyninpa imallata ruranäta munaptiquisi, mana rurashächu. Chaypis tantiyayta munar, unay willacuj Jonáspa willapanta yarparanquiman. \v 40 Jonásga quimsa pagas, quimsa junaj jatun piscädupa paćhanćhu caran. Chay-jina nuwapis Tayta Diosninchi caćhamash captin, quimsa pagas, quimsa junaj pacha rurinćhu pamparäshaj. \p \v 41 «Jucha aparicushanpita llapan runata Tayta Diosninchi ñauquiptin, Nínive marca runacunapis ñauquishunquipaj: ‹Tayta Diosninchi llaquipämashanta Jonás willapämaptin, wanacärishcä. Jamcunam ichanga mana wanacärishcanquichu› nir. Jonásga Tayta Diosninchipa willacujnin carsi, nuwaman mana tincushachu. \v 42 Sumaj tantiyacunquiman. Cay pacha ushyacaptin, llapan runata jucha aparicushanpita Tayta Diosninchi ñauquiptin, Saba marca mandaj warmipis cawarimunga. Paymi ñauquishunquipaj: ‹Mandaj Salomónpa shiminta wiyar, Tayta Diosninchi llaquipäcuj cashanta tantiyacushcä. Jamcunam ichanga mana tantiyacärishcanquichu› nir. Chay warmi carupita-pacha shamuran mandaj Salomón rimashanta wiyananpaj. Wiyar, Tayta Diosninchipa shiminta ćhasquicuran. Mandaj Salomón yaćhaj carsi, nuwaman mana tincushachu. Chaypis shimïta wiyacuyta mana munanquichu. \s1 Runaman supay cutishanpita willapashan \r San Lucas 11.24–26 \p \v 43 «Supay imata rurashantapis tantiyacunquiman. Runapita jargush captin, chunyajćhüshi purin. Jamaytapis manash tarinchu. \v 44 Mayćhüpis jamayta mana tarir, yarpaćhacun: ‹Chay runaman cuticushaj› nir. Cutirshi, chay runata pichapacush wasita-jina, jäcuycaj wasita-jina tarin. \v 45 Chayshi janćhis mas juyu supay-masincunata pushacurcur runaćhu tiyananpaj cutin. Supaycuna cutiptin, juyu cashanpitash masna runa juyuyacäcun. Chay runa juyuyacäcushan-jina jamcunapis juchallaćhu arur, juyuyacäcunquipaj.» \s1 Mamanwan wauguincuna Jesústa ashishan \r San Marcos 3.31–35; San Lucas 8.19–21 \p \v 46 Juturaj runacunata parlapaycaptillan, Jesúspa mamanwan wauguincuna ćhayaran. Paywan parlayta munaran. \v 47 Chaymi juc runa niran: «Tayta Jesús, mamayquiwan wauguiquicunash jawaćhu shuyarpaycäshunqui. Jamwan parlaytash munaycan.» \p \v 48 Willaptin, Jesús niran: «¿Pitaj mamä? ¿Pitaj wauguïcuna?» \v 49 Purïshijnincunata ricärir, niran: «Jamcuna mamä, wauguïcuna canqui. \v 50 Pï-maypis janaj pachaćhu Papänïpa shungun munashanta rurajcunaga mamäwan, wauguïwan, panïwanmi tincun.» \c 13 \s1 Murupacujwan tincuchiypa willapashan \r San Marcos 4.1–9; San Lucas 8.4–8 \p \v 1 Chay junaj wasipita aywacur, jatun püsu cantunćhu Jesús jamacuycuran. \v 2 Jamaraycaptin, achcaj runa ćhayapuran. Chay-chicajta ricar, willapäcunanpaj bütiman jigacurcuran. Runacunam ichanga püsupa cantullanćhu juturpaycaran. \v 3 Chaymi imawanpis tincuchiyllapa tantiyachir, Jesús niran: \p «Juc runash murupacuj aywaran. \v 4 Machiptinshi, waquin muru caminuman ćhayasha. Caminuman ćhayajta pichuysacunash pashacurcusha. \v 5 Waquin murunash jarapshu allpaman ćhayasha. Jarapshu captinshi, juclla wiñacarcamusha. \v 6 Ichanga janallanćhu sapin captin inti rupaptinshi, chaquicäcusha. \v 7 Waquin murunash shata-shataman ćhayasha. Shata atayäcurcurshi, muru wiñamujtapis jarwashtärachisha. \v 8 Waquin murunash alli allpaman ćhayasha. Sumajshi wayusha. Juc murullapitash waquin wayusha juc paćhacta (100), waquinnash sujta ćhuncata (60), waquinnash quimsa ćhuncata (30). \v 9 Rinriyujmi canqui. Tantiyacunquiman.»\fig San Mateo 13.1–9|src="DN00470B.TIF" size="span" loc="Mat 13.1-9" ref="SAN MATEO 13:9" \fig* \s1 Tincuchiypa willapashanpita tantiyachishan \r San Marcos 4.10–12; San Lucas 8.9–10 \p \v 10 Purïshijnincunana lädunman ashurcur, Jesústa tapuran: «¿Imanirtaj tincuchiyllapa willapäcunqui?» nir. \p \v 11 Jesúsna niran: «Jamcunata mayna tantiyachishcaj: ‹Maquinćhu cawananchipaj Tayta Diosninchi shuyaraycämanchi› nir. Waquincunatam ichanga mana tantiyachirächu. \v 12 Wiyacuptin, pitapis Tayta Diosninchi sumaj tantiyachinga. Mana wiyacujcunatam ichanga ichicllata tantiyashallantapis jungaycachinga. \v 13 Chaymi imawanpis tincuchiyllapa tantiyachï sumaj tantiyacunanpaj. Ichanga ima-imata rurashätapis ricaycarsi, ñawiynaj-tucun. Wiyaycämarsi, rinriynaj-tucun. Mana tantiyaj-tucunchu. \v 14 Chayrämi willacuj Isaíaspa shimin ćharcucan. Yarpashanta Tayta Diosninchi musyachiptin, Isaías unayna niran: \q1 ‹Wiyajcuna wiyaycarsi, mana tantiyacunchu. \q1 Ricajcuna ricaycarsi, tantiyayta mana munanchu. \q1 \v 15 Cay runacuna rumi shungum. \q1 Rinriyuj carsi, upa-tucun mana wiyananpaj. \q1 Ñawiyuj carsi, japra-tucun mana ricananpaj. \q1 Alli shungu carmi ichanga ñawiyuj cashpan \q1 rurashäta ricar, tantiyacunman. \q1 Rinriyuj cashpan shimïta wiyar, tantiyacunman. \q1 Shungunman ćhayaptin, juchata aparicushanpitapis wanacunman. \q1 Nuwapis tucuypita allchacächïman.›\f * \fr 13:15 \ft Isaías 6.9–10.\f* \p \v 16 «Purïshimajcuna, jamcunaga cushicärinquiman. Llapan rurashäta ricanayquipäpis, shimïta wiyanayquipäpis Tayta Diosninchi yanapaycäshunqui. \v 17 Sumaj tantiyacunquiman. Unay willacujcunapis, Tayta Diosninchita manchapacuj runacunapis ricamayta munaran. Ima-imata rurashätapis ricayta munaran. Shimïtapis wiyayta munaran. Ichanga mana camäpacuranchu. \s1 Murupacujpita tantiyachishan \r San Marcos 4.13–20; San Lucas 8.11–15 \p \v 18 «Canan murupacujwan tincuchiypa willapashajta sumaj tantiyacuy. \v 19 Caminu chucru shungu runacunawan tincun. Chucru shungu runacuna Tayta Diosninchipa shiminta wiyarpis shungunman mana ćhayaptin, mana tantiyacunchu. Chaymi yangalla tantiyacushallantapis supay jungaycachin Tayta Diosninchipita witicunanpaj. \p \v 20 «Jarapshu allpana janan shungu runawan tincun. Paycuna cushi-cushilla Tayta Diosninchipa shiminta ćhasquicun. \v 21 Chaypis mana sapichashan-jina janan shungulla. Chaymi Tayta Diosninchita wiyacushan-janan ñacaycuna ćhayapuptin, witicurin. Mana ićhipunchu. \p \v 22 «Shata wiñanan allpana tincupacaj runawan tincun. Paycuna Tayta Diosninchipa shiminta wiyan. Wiyarsi, cay pachaćhu imapäpis alläpa yarpaćhacur, jillayllata ashir tincupacan. Chaymi Tayta Diosninchipa shiminta wiyash carsi, Tayta Diosninchipa shungun munashanta mana ruranchu. \p \v 23 «Alli allpana wiyacuj runawan tincun. Paycuna Tayta Diosninchipa shiminta sumaj tantiyacur, manchapacur cawan. Juc murulla alli wayushan-jina allita rurar cawan. Alli muruga wayun paćhacta (100), waquinna sujta ćhuncata (60), waquinna quimsa ćhuncata (30).» \s1 Rïguwan juyu jiwapita tincuchiypa willapashan \p \v 24 Yapay tincuchiypa willapäcur, Jesús niran: «Tayta Diosninchipa maquinćhu cawaypita tantiyachishayqui. Juc runash ćhacranman rïguta murusha. \v 25 Llapan puñucashancamanshi chiqui runa chacayllapa aywarcur, juyu jiwata rïgu murushan jananman mururisha. Jinarcurshi jishpicusha. \p \v 26 «Rïgu atayar shicshiyta jallaycuptinshi, juyu jiwapis shicshiyta jallaycusha. \v 27 Mincaynincunanash ćhacrayujta tapusha: ‹Tayta, alli murullata murushcanqui, ¿au? ¿Imanaypataj juyu jiwaga wiñamusha?› nirshi. \v 28 Ćhacrayujnash niran: ‹Chiquimashpan juc runa murupaycamasha.› Mincaynincunanash tapuran: ‹¿Llupiramushächu?› nir. \v 29 Ćhacrayujnash niran: ‹Mana. Jiwata llupiptiqui, rïgupis llupicäcungapaj. \v 30 Rïguwan tallushalla pugunancaman cacuchun. Puguptin, rutüshimajcunata nishaj: «Puntata juyu jiwacunallata shuntarcur, wancuy. Jinarcur rupachiy. Rïgutam ichanga wasïman shuntay.» › » \s1 Ñäpus muruwan tincuchiypa willapashan \r San Marcos 4.30–32; San Lucas 13.18–19 \p \v 31 Yapay tincuchiypa willapäcur, Jesús niran: «Tayta Diosninchipa maquinćhu cawajcuna ñäpus muruwan tincun.\f * \fr 13:31 \ft Israel marcaćhu wiñaj ñäpus ricsishanchi ñäpuswan mana tincunchu. Chay ñäpus wiñar, quimsa ricracaman atayan.\f* Juc runash wirtanman ñäpusta mururan. \v 32 Chay muruga llapan murupitapis mas acapallash. Wiñamurshi ichanga, waquin jaćhacunapitapis mas atayan. Yüranpis sumaj atayäcurcun. Callapancunaćhüpis pichuysacunasi jishucun.» \s1 Libadürawan tincuchiypa willapashan \r San Lucas 13.20–21 \p \v 33 Yapaypis tincuchiypa willapäcur, Jesús niran: «Tayta Diosninchipa maquinćhu cawajcuna libadürawan tincun. Tantata rurananpaj juc warmi quimsa arüba arinatash libadürawan chapusha. Chapurächisha llapan arinata jacachinancamanshi.» \s1 Tincuchiyllapa willapäcunanpaj cashan \r San Marcos 4.33–34 \p \v 34 Juturashan runacunata imawanpis tincuchiyllapa Jesús willapäcuran. Imapis tincuchinanpaj mana captin, jinalla mana tantiyachijchu. \v 35 Chaymi juc willacuj rimashan ćharcuran. Tayta Diosninchi rimachiptin, unayna niran: \q1 «Imawanpis tincuchiyllapa willapäcushaj. \q1 Shungulläćhu musyashäta willapäcushaj. \q1 Cay pachata camashanpita-pacha mana musyachishäta tantiyachicushaj.»\f * \fr 13:35 \ft Salmo 78.2.\f* \s1 Juyu jiwapita tantiyachishan \p \v 36 Chaypita llapan runata jaguiycur, wasinman Jesús cuticuran. Wasipina purïshijnincuna niran: «¿Imamantaj ćhacraćhu murupacushan juyu jiwata tincuchishcanqui?» \p \v 37 Jesúsna niran: «Tayta Diosninchi caćhamasha. Rïgu muruj runawan tincü. \v 38 Ćhacrana llapan runawan tincun. Rïgu muruna Tayta Diosninchipa maquinćhu cawajcunawan tincun. Juyu jiwana supaypa maquinćhu cawajcunawan tincun. \v 39 Chiquimajna supaywan tincun. Rutuy junajna cay pacha ushyacaywan tincun. Rutujcunana anjilcunawan tincun. \p \v 40 «Juyu jiwata ninawan rupachishan-jina cay pacha ushyacänan junajćhu canga. \v 41 Tayta Diosninchipa caćhan carmi, llapan runacunata maquïćhu purichï. Chaymi anjilcunata caćhamushaj waquin runata raquinanpaj. Runa-masinta juchaman janćhash captin, juchaćhu arush captin, shuntarcur ñacayman jaycuringa. \v 42 Ratataycaj ninaman jaycuringa. Chayćhu atayparaj waganga. Juyupa ñacar, quiruntapis ućhunga. \v 43 Tayta Diosninchipa shiminta wiyacujcunam ichanga Tayta Diosninchipa ñaupanćhu cuyayllapaj juturanga. Inti achicyashan-niraj ricacanga. Rinriyujmi canqui. Tantiyacunquiman. \s1 Pamparaj jillaywan tincuchiypa willapashan \p \v 44 «Tayta Diosninchipa maquinćhu caway ćhacraćhu jillay pamparajwan tincun. Juc runash ćhacraćhu jillay pamparajta tarir, jinallanman yapay pampaycun. Jinarcurshi cushicuyllawan jillay pamparaj ćhacrata rantin. Rantinanpäshi quiquinpa imancunatapis ushyaypa ranticuycun. \s1 Achic-achicyaycaj rumiwan tincuchiypa willapashan \p \v 45 «Tayta Diosninchipa maquinćhu caway achic-achicyaycaj rumiwan tincun. Ranticujcunash sumaj achicyaycaj rumita ashin. \v 46 Sumaj achic-achicyaycaj rumita tarirshi, llapan imancunatapis ranticuycun. Llapanninta ranticuycurshi, achic-achicyaycaj rumita rantin. \s1 Ridiwan tincuchiypa willapashan \p \v 47 «Tayta Diosninchipa maquinćhu caway ridiwan tincun. Ridita yacuman jitarga, tucuy-niraj piscädutash charin. \v 48 Ridiman piscädu juntaptin, pallgamanshi jurgun. Jinarcurshi acran. Allicajtash canistaman wiñan. Mana allicajcunatash ichanga wicaparin. \v 49 Chaynuymi canga cay pacha ushyacaptin. Anjilcuna shamur, Tayta Diosninchipa shiminta wiyacujcunatapis, juyu runacunatapis acranga. \v 50 Juyu runacunataga ratataycaj ninaman jaycuringa. Chayćhu atayparaj waganga. Juyupa ñacar, quiruntapis ućhunga.»\fig San Mateo 13.47–50|src="LB00210B.TIF" size="span" loc="Mat 13.47-50" ref="SAN MATEO 13:50" \fig* \p \v 51 Chaura llapanta willapariycur, Jesús tapuran: «¿Yaćhachishäta llapantachu tantiyashcanqui?» nir. Paycunana niran: «Au. Tantiyashcämi, Tayta.» \v 52 Jesúsna niran: «Tayta Diosninchipa maquinćhu cawayta yaćhajcuna wasiyuj runawan tincun. Wasiyujga allitash jipirächin. Pascar, mushujcunatapis, unay-cajcunatapis ricachicunshi.» \s1 Nazaret marcaćhu Jesús willapäcushan \r San Marcos 6.1–6; San Lucas 4.16–30 \p \v 53 Tincuchiypa willapäcuricur, Jesús aywacuran. \v 54 Marcanman cuticur, shuntacäna wasićhüna willapäcuran. Runacuna tantiyayta mana atipar, tapunacurcaycaran: «Jesús sumaj yaćhan, ¿au? ¿Mayćhüraj llapanta yaćhacusha? ¿Imanuyparaj Tayta Diosnillanchi camacächishancunata ruran? \v 55 Payga carpintïru Josépa wamrallan, ¿au? Mamanpis, ¿manachu María? Wauguincunapis Santiago, José, Simón, Judas, ¿au? \v 56 Panincunawanpis waran-waran tincuycanchi, ¿manachu? Jinan runa caycar, ¿imanuyparaj llapanta yaćhacusha?» \p \v 57 Chaynuy nir Jesústa pampaman ćhuraran. Jesúsna niran: «May-chayćhüpis alli ñawinpa Tayta Diosninchipa willacujninta rican. Yurishan marcaćhümi ichanga marca-masincunapis, yawar-masincunapis pampaman ćhuran. Ricaytapis mana munanchu.» \v 58 Runacuna payman mana yupachicushanpita Tayta Diosninchi camacächiyninpa mana imatapis ruranchu. Juc-ishcay jishyaćhucunallata allchacächiran. \c 14 \s1 Ushyachicuj Juanta wañuchishan \r San Marcos 6.14–29; San Lucas 9.7–9 \p \v 1 Chay wichan Galilea marcacunata mandaj Herodes Jesús ima-imata rurashantapis mayaran. \v 2 Wiyashpan yanapajnincunata niran: « ‹Jesús› nishan runa Ushyachicuj Juanćhi wañushanpita cawarircamusha. Chayćhi munayniyuj ricarimusha Tayta Diosnillanchi camacächishancunata rurananpaj.» \p \v 3-4 Ushyachicuj Juanta piñacushallanpita quiquin mandaj Herodes unayna mancurnarcachir, carsilman wićhgachish caran. Juan piñacurunaj: «Tayta Herodes, mama Herodíasga wauguiqui Felipupa warminmi. Wauguiquipa warminta ama jićhunquimanchu» nir. \v 5 Mandaj Herodes wañurachiyta munarsi, runacunata manchacuran. Runacuna niran: «Ushyachicuj Juan Tayta Diosninchipa willacujninmi.» \p \v 6 Juc junaj mandaj Herodes diyanta tünaran. Tünaćhu mama Herodíaspa jipashninraj sumaj jachwaptin, mandaj Herodes cushicuran. \v 7 Sumaj cushicur, jipashta niran: «Shunguyqui munashanta mañacamay. Munaptiqui, imätapis juycushayquim.» \v 8 Jipashna maman shacyächiptin, mandaj Herodesta niran: «Ushyachicuj Juanpa umanta mañacushayqui. Juclla matiwan macyamay.» \p \v 9 Chaura mandaj Herodes juyupa llaquicäcuran. Llaquicursi, jurpancunapa ñaupanćhu aunish cashpan mañacushanta ćharcuchiran. \v 10 Chaymi mincaynincunata caćharan Juanpa umanta rugunanpaj. \v 11 Mincaynincunana Juanpa umanta änir matillawan jipashta macyaycuran. Jipashna mamanta juycuran. \v 12 Juanpa purïshijnincuna aywarcur ayanta shuntaran. Pampaycäriran. Jinarcur Jesústa willaran. \s1 Pichga waranga runata Jesús jarashan \r San Marcos 6.30–44; San Lucas 9.10–17; San Juan 6.1–14 \p \v 13 Juanta wañuchishanta mayar, Jesús bütiman jigarcuran. Püsuta chimpar, chunyaj pachaman aywacuran. Shuyninpa aywacushanta mayar, chay-tucuy marcapita runacuna ćhaquillapa tariparan. \v 14 Bütipita Jesús llucshirir achcaj runata ricar, llaquiparan. Jishyaćhucunatapis allchacächiran. \p \v 15 Pacha chacanaycaptin, purïshijnincuna Jesústa niran: «Chunyaj pachaćhu carcaycanchi. Pachapis chacanaycan. Runacuna marcacunaman aywacuchun micuyta rantircur micunanpaj.» \p \v 16 Jesúsna niran: «Ama aywacuchunchu. Jamcuna jaranquiman.» \v 17 Paycunana niran: «Pichga tantatawan ishcay piscädullata chararcaycä.» \v 18 Jesúsna niran: «Mä, apamuy.» \p \v 19 Jinarcur llapan runata pashpallaman jamachiran. Pichga tantatawan ishcay piscäduta aptacurcur janaj pachaman ricärir, niran: «Taytallau Tayta, ima allish tarichillämashcanqui.» Nircur tantacunata paquircur-paquircur, purïshijnincunata macyaran. Paycunana llapan runata jararan. \v 20 Runacunana puchupacushancaman micuran. Micurcuptin, puchupacushanta ćhunca ishcaywan (12) canista juntataraj shuntaran. \v 21 Micujcunata yupaptin, ullgulla pichga waranga-yupay (5,000) caycaran. Warmicunatawan wamracunatam ichanga mana yuparanchu. \s1 Yacu jananpa Jesús aywashan \r San Marcos 6.45–52; San Juan 6.16–21 \p \v 22 Jinarcur chimpapa ñaupacärinanpaj purïshijnincunata bütiman Jesús jigachiran. Nircur llapan runata wasinman-caman cutircachiran. \v 23 Llapan aywacuriptin, quiquillanna Jesús puntaman aywaran Tayta Diosninchita mañacunanpaj. Mañacuycaptillan, pachapis chacacäcuran. \p \v 24 Purïshijnincunana bütiwan jatun püsu ćhaupinta aywaycaran. Chicchinpa wacman-cayman purichicuycaran. Wayrapis chapacaćhaycaran. \v 25 Pacha waraycaptillan, yacu janallanpa Jesús taripaycaran. \p \v 26 Purïshijnincunana yacu jananpa taripaycajta ricar mancharir, japaćhacäriran: «Alma shaycämun» nir. \p \v 27 Jesúsna niran: «Ama manchacamaychu. Quiquïmi caycä.» \v 28 Pedruna niran: «Tayta, rasunpa quiquiqui cashpayqui, yacu janallanpa shamunäpaj camacächiy.» \v 29 Jesúsna: «Shamuy, ari» nir Pedruta jayaran. Payna bütipita llucshirir, yacu janallanpa Jesúsman aywaran. \v 30 Yacu büchiypa-büchicurcuptinmi ichanga, mancharicäcuran. Mancharir, yacu rurinman challpucäcuycaran. Chaymi japaćhacuran: «Washämay. Washämay, Tayta» nir. \v 31 Jesúsna juclla maquinpita Pedruta jurguran: «Janan shungulla runa, ¿imanirtaj mana yupachicamanquichu?» nir. \p \v 32 Ishcanin bütiman jigacurcuptin, wayrapis ćhawacäcuran. \v 33 Bütićhu aywajcunana Jesúspa ñaupanman jungurpacuycuran: «Rasunpa Tayta Diosninchipa Wawan canqui» nir.\fig San Mateo 14.22–33|src="CN01722B.TIF" size="span" loc="Mat 14.22-33" ref="SAN MATEO 14:33" \fig* \s1 Genesaret quinranćhu jishyaćhucunata Jesús allchacächishan \r San Marcos 6.53–56 \p \v 34 Jatun püsuta chimparir, Genesaret marcaman ćhayaran. \v 35 Chay runacuna Jesústa ricsicuycur, chay-tucuypa willanacäriran. Chaymi jishyaćhucunata Jesúsman apamuran. \v 36 Jishyaćhucunana mañacuran: «Tayta Jesús, müdanayquipa cantullantapis yataycachillämay, ari» nir. Yataycujcuna änir allchacäcuran. \c 15 \s1 Jucha ruray runapa shungunpita ricarishan \r San Marcos 7.1–23 \p \v 1 Chaypita waquin fariseucunawan Moiséspa shiminta yaćhajcuna Jerusalén marcapita ćhayarcur, Jesústa tapuran: \v 2 «¿Imanirtaj purïshijniquicuna auquillunchicuna yaćhachishanta jungaycun? Maquinta awicurinman. Janra maquinwan micur, Tayta Diosninchipa ricay ñawinćhu llutanta ruraycan» nir. \p \v 3 Jesúsna tapuran: «¿Imanirtaj Tayta Diosninchipa shiminta jungaycur, auquilluyquicuna yaćhachishushayquita ćharcurcaycanqui? \v 4 Tayta Diosninchipa shimin nin: ‹Mamayqui-taytayquita alli ricanqui. Maman-taytanta ashllijcuna ama cawachunpishchu.›\f * \fr 15:4 \ft Éxodo 20.12; Deuteronomio 5.16; Éxodo 21.17; Levítico 20.9.\f* \v 5 Jamcunam ichanga mamayqui-taytayquita mana yanapänayqui-cashan nircaycanqui: ‹Cananga imätapis llapantam Tayta Diosninchipa maquinman ćhurashcä. Yanapänajpaj mana puchunnachu.› \p \v 6 «Chaynuy nir pipis maman-taytanta mana yanapänanpaj shimiyaycanqui. Auquilluyquicuna yaćhachishushayquita rurar, Tayta Diosninchipa shiminta pampaman ćhurarcaycanqui. \v 7 Janan shungulla carcaycanqui. Rasullantaćhari Tayta Diosninchi rimachiptin, willacuj Isaías unayna niran: \q1 \v 8 ‹Cay runacuna shimillanwan alliman ćhuramaj-tucun. \q1 Shungunmi ichanga juccunata manchapacun. \q1 \v 9 Janan shungulla alliman ćhuraman. \q1 «Tayta Diosninchipa shimin allim» nirpis, runa yarpashallanta willapäcun.› »\f * \fr 15:9 \ft Isaías 29.13.\f* \p \v 10 Chaynuy nir llapan runata jayarcur, Jesús niran: «Llapaniqui wiyamay. Shimïta sumaj tantiyacuy. \v 11 Shiminchiwan micushanchiga, upushanchiga mana juchata aparicachimanchichu. Shungunchićhu llutanta yarpashanchita rimarmi ichanga, Tayta Diosninchipa ricay ñawinćhüpis jucha aparicuyman ćhayachimanchi.» \p \v 12 Purïshijnincunana Jesúsman witircur, willaran: «Rimashayquita wiyar, fariseucuna ullgusham» nir. \v 13 Jesúsna niran: «Juyu jiwata sapintinta llupirir ćhacrapita wicapashan-jina paycunatapis janaj pachaćhu tiyaj Papänï illarachinga. \v 14 Chaymi fariseucunata ama rimapaychu. Paycunaga japra-masinta pushaycaj-jina. Pipis japra-masinwan pushanacur, ishcanin ućhcuman tunicun.» \p \v 15 Chaura Pedro niran: «Tayta, micuypita rimashayquita tantiyachimay, ari.» \p \v 16 Jesúsna niran: «¿Jamcunapis manachu tantiyacärinquiraj? \v 17 Runa micushan paćhallaman ćhayan. Micucurcur, ishpacurin. \v 18 Runa shungunćhu yarpashanmi ichanga juchaman ćhayachin. Llutanta rimar, Tayta Diosninchipa ricay ñawinćhüpis juchata aparicun. \p \v 19 «Runa shungunćhu yarpaćhacun juchata rurananpaj, runa-masinta wañuchicunanpaj, majanta jananpachinanpaj, warmi-paćha runa-paćha cananpaj, suwacunanpaj, llullapäcunanpaj, pipa washantapis rimananpaj. \v 20 Shungun yarpashanta rurar, Tayta Diosninchipa ricay ñawinćhüpis juchata aparicun. Maquinta mana awicullar micurmi ichanga, mana juchatachu aparicun. Tayta Diosninchitapis mana pampamanchu ćhuran.» \s1 Jäpa warmipa wamranta Jesús allchacächishan \r San Marcos 7.24–30 \p \v 21 Chaypita aywacur, Tiro marca quinranman, Sidón marca quinranman Jesús ćhayaran. \v 22 Chay quinranćhu Canaán marca warmi tiyaran. Jäpa warmi carsi Jesústa ricar, japariypa niran: «Taytallau Tayta, unay mandaj Davidpa willcan canqui. Llaquipaycallämay, ari. Warmi wamräta supay pucllacusha. Juyupa ñacaycächin.» \v 23 Yaparir-yaparir mañacuptinsi, Jesús mana wiyaj-tucuranchu. Purïshijnincunana niran: «Tayta Jesús, yanapaycuptiquićhi, alli canga. Japariypa mañacuycäshunqui.» \p \v 24 Jesúsna niran: «Ujracash uysha-jina captin, Israel runacunallaman Tayta Diosninchi caćhamasha, ¿au?» \p \v 25 Warmina Jesúspa ñaupanman jungurpacuycur, mañacuran: «Tayta, yanapaycallämay, ari» nir. \v 26 Chaura jäpa runacunata allguwan tincuchir, Jesús niran: «Wamracuna micushanta jićhurir allguta jarananchi mana camacanchu.» \v 27 Warmina niran: «Rasullanta rimashcanqui, Tayta. Allgucunam ichanga wamracuna caćhapacushallantapis micucun.» \v 28 Jesúsna niran: «Mamacha, allita rimashcanqui. Llapan shunguyquiwan yupachicamanqui. Mañacamashayqui camacan.» Niptin, jucllash warmipa wamran allchacäcuran. \s1 Jishyaćhucunata Jesús allchacächishan \p \v 29 Chaypita Galilea püsu cantullanpa Jesús aywaran. Pataman yagaycur, jamacuycuran. \v 30 Jamaraycaptin, achcaj runa ćhayapuran. Wijrucunatapis, cumllucunatapis, japracunatapis, upacunatapis ćhayachiran. Ima jishya charish captinsi, Jesúspa ñaupanman ćhayachiran. Payna llapanta allchacächiran. \v 31 Upacuna rimaptin, cumllucuna allchacaptin, wijrucuna alli puriptin, japracuna ricaptin, runacuna jatunpa cushicuran. Tayta Diosninchita alliman ćhuraran: «Israel runacunapa Tayta Diosnin sumaj munayniyuj» nir. \s1 Ćhuscu waranga runata jarashan \r San Marcos 8.1–10 \p \v 32 Purïshijnincunata shuntarcur, Jesús niran: «Cay runacunata llaquipämi. Quimsa junajna purïshiycämanchi. Micunanpäpis mana canchu. Micünillata wasinman caćhaptinchi, shungunpis ushyacäcunga.» \p \v 33 Purïshijnincunana niran: «Chunyaj pachaćhu carcaycanchi. ¿Cayćhu tantata tarishuwanchuraj? Runacunapis chay-chicajmi caycan.» \p \v 34 Jesúsna tapuran: «¿Ayca tantatataj chararcaycanqui?» nir. Tapuptin, niran: «Janćhis tantatawan ishcay-quimsa piscädullata.» \p \v 35 Chaynuy niptin, llapan runata pampallaman jamachiran. \v 36 Janćhis tantata, piscäduta aptacurcur, Jesús niran: «Taytallau Tayta, ima allish tarichillämashcanqui.» Jinarcur paquircur-paquircur, purïshijnincunata macyaran. Paycunana llapan runata aypuran. \p \v 37 Runacunana puchupacushancaman micupacäriran. Puchupacushanta shuntaptin, janćhis canistamanraj juntaran. \v 38 Micujcunata yupaptin, ullgulla ćhuscu waranga (4,000) caran. Warmitawan wamracunatam ichanga mana yuparanchu. \v 39 Micucurcuptinna, llapan runata Jesús niran: «Wasiquicunaman cuticäriy.» Quiquinmi ichanga bütiman jigarcur, Magadán quinranman chimparan. \c 16 \s1 Jesústa ashipashan \r San Marcos 8.11–13; San Lucas 12.54–56 \p \v 1 Juc cuti fariseucunawan saduceucuna Jesúsman ćhayaran. Achäquita ashipashpan niran: «Tayta Diosninchi camacächiyninpa mä, imallatapis ruray.» \p \v 2 Jesúsna niran: «Pacha lliuyaraptin: ‹Wara usyanga› nir rimapäcunqui. \v 3 Yana pucutayta ricar: ‹Canan tamyanga› nir rimapäcunqui. Tamyanantapis, usyanantapis tantiyanqui. Tayta Diosninchi caćhamashantam ichanga mana tantiyacunquichu, ¿au? \v 4 Jamcuna juchallaćhu arunqui. Jananpachicuj carcaycanqui. Tayta Diosninchi camacächiyninpa imallatapis ruranäta munaptiquisi, mana imatapis rurashächu. Tantiyayta munar, unay willacuj Jonáspa willapanta yarparanquiman.» Chaynuy nir Jesús aywacuran. \s1 Libadürawan fariseucunata tincuchishan \r San Marcos 8.14–21 \p \v 5 Chaypita purïshijnincuna-ima Jesús Galilea püsuta chimparan. Purïshijnincunam ichanga micuy apayta jungaycäriran. \v 6 Jesúsna niran: «Sumaj tantiyacunquiman. Fariseucunapa, saduceucunapa libadüranta ama ćhasquipanquichu.» \v 7 Purïshijnincunana quiquin-puralla parlanacäriran: «Tantata mana apamushanchipitaćhi wiyächipaycämanchi» nir. \p \v 8 Tapunacuycashanta musyar, Jesús niran: «¿Imanirtaj: ‹Tanta mana canchu› ninacurcaycanqui? ¿Manachu yupachicamanqui? \v 9 ¿Pichga tantallata pichga waranga (5,000) runacunapaj aypächishäta jungaycushcanquinachu? Puchupacushanta, ¿ayca canista juntatataj shuntarayqui? ¿Tantiyayta manachu atipanqui? \v 10 ¿Janćhis tantallata ćhuscu waranga (4,000) runapaj aypächishäta jungaycushcanquinachu? Puchupacushancunata, ¿ayca canista juntatataj shuntarayqui? \v 11 ¿Imanirtaj mana tantiyacunquirächu? ‹Fariseucunapa, saduceucunapa libadüranta yatarunquiman› nirga, mana tantapächu rimaycarä.» \p \v 12 Chayrämi purïshijnincuna tantiyacurisha. Jesús mana libadürapächu rimaycaran; manchäga fariseucunapa, saduceucunapa yarpashanta mana ćhasquicunanpaj. \s1 Jesús Washäcuj cashanta Pedro rimaricushan \r San Marcos 8.27–30; San Lucas 9.18–21 \p \v 13 Chaypita Cesarea Filipo marca quinranman purïshijnincunawan Jesús aywaran. Aywarcaycashanćhu purïshijnincunata tapuran: «Runacuna, ¿imatataj yarpan Tayta Diosninchi caćhamushan Washäcujpita?» nir. \v 14 Chaura purïshijnincuna niran: «Waquin runash nin: ‹Ushyachicuj Juan.› Waquinnash: ‹Elías› nin. Waquinnash: ‹Jeremías› nin. Waquinnash: ‹Pï carpis, Tayta Diosninchipa willacujnin canga› nin.» \p \v 15 Chaura quiquincunata Jesús tapuran: «Jamcunapäga, ¿pitaj cä?» nir. \v 16 Simón Pedruna niran: «Washäcujmi canqui. Cawaj Tayta Diosninchipa Wawanmi canqui.» \v 17 Jesúsna niran: «Jonáspa wawan Simón, cushicunquiman. Janaj pachapita Papänï yanapashcashunqui pï cashätapis musyanayquipaj. Runapa shiminpitachu mana musyashcanqui. \p \v 18 «Rasunpa Pedro canqui. (‹Pedro› ninanga: ‹rumi› ninanmi.) Pedro, jutucaj irmänucunata ricanayquipaj ćhurashayqui. Paycunata supaypis mana ićhipungachu. Irmänucuna wañurpis, chacaj pachallaćhu mana imaysi tiyacungachu. \v 19 Canan lläbi charaj-jina llapan irmänucuna maquiquićhu cawanga. Pipis cay pachaćhu Tayta Diosninchipa maquinćhu cawayta munaptin, ricanqui. Mićhashayquita janaj pachaćhüpis Tayta Diosninchi mićhanga. Aunishayquitapis auninga.» \v 20 Jinarcur purïshijnincunata piñaparan: «Tayta Diosninchi caćhamushan Washäcuj cashäta pitapis ama willapanquichu» nir. \s1 Wañuyman ćhayananta Jesús musyachicushan \r San Marcos 8.31–9.1; San Lucas 9.22–27 \p \v 21 Chay junajpita-pacha purïshijnincunata Jesús niran: «Jerusalén marcamanna aywanä. Aywaptïga, mayur runacuna, mayur cüracuna, Moiséspa shiminta yaćhaj runacuna juyupa ñacachimanga. Wañuchimanga. Wañuchimaptinsi, quimsa junajta Tayta Diosninchi cawarachimanga.» \p \v 22 Pedruna yatalla jayarcur, Jesústa piñacuran: «Tayta, rimashayqui ama camacächunchu. Tayta Diosninchipis ama camacächichunchu» nir. \p \v 23 Jesúsna ullgüparan: «Pedro, Supaymi canqui. Washata ayway. Chapata ama ruramaychu. Tayta Diosninchipa shiminta ćharcunäta mićhaycämanqui. Imatapis munapashayquitaga runacunalla ashin. Tayta Diosninchipa shungun yarpashanwan ichanga mana tincunchu» nir. \p \v 24 Jinarcur purïshijnincunata Jesús niran: «Pipis purïshimayta munar, quiquinpa shungun munashanta ama ruranmanchu. Manchäga nuwa-janan ñacachiptinsi, rusćhu wañuchiptinsi shimïta wiyacuchun. \v 25 Ñacaytapis, wañuytapis manchacur maquïćhu puriyta mana munar, ushyacayman ćhayangapaj. Maquïćhu purir llapanninta jaguijcunam ichanga imaycamanpis Tayta Diosninchipa maquinćhu cawanga. \v 26 Sumaj rïcuyayta tarirpis ushyacayman ćhayaptin, rïcu cayninga, ¿imapäraj alli? ¿Rïcu cayninga Tayta Diosninchipa ñaupanman ćhayachingachuraj? \v 27 Washäcuj car Tayta Diosninchi caćhamaptin, anjilcunawan-ima achic-achicyaycar shamushaj. Llapan runata Tayta Diosninchipa shiminta wiyacushanman-tupu tarichishaj. Wiyacujcunata alli cawayta tarichishaj. Mana wiyacujcunatam ichanga ñacayman jaycushaj. \v 28 Sumaj tantiyacunquiman. Tayta Diosninchipa caćhan cashpä shamushaj llapan runata maquïćhu purichinäpaj. Waquinniquiga manaraj wañullarmi, cutimunäta ricanquipaj.» \c 17 \s1 Juc-nirajman Jesús ticracurishan \r San Marcos 9.2–13; San Lucas 9.28–36 \p \v 1 Chaypita sujta junajta Pedruta, Santiaguta, Santiagupa wauguin Juanta pushacurcur, puntaman Jesús jigaran. \v 2 Puntaćhu quimsan purïshijnincunalla ricapaycaptin, achic-achicyaycajman Jesús ticracuriran. Inti-jinaraj jajllan achic-achicyäcurcuran. Müdananpis yuraj llutpiman ticracuriran. \v 3 Unay willacuj Moiséswan Elíaspis ricariparcur, Jesúswan parlaycaran. \p \v 4 Chaura Pedro niran: «Tayta Jesús, cayćhüga alli juyäcuymi. Munaptiqui, quimsa tacmata rurarishaj: jucta jampaj, jucta Moiséspaj, jucta Elíaspaj.» \p \v 5 Pedro rimaycaptillan, quimsanta achic-achicyaycaj pucutay chapacurcuran. Pucutay rurinpitana Tayta Diosninchi nimuran: «Jesúsga cuyay Wawämi. Shungüman tincun. Shiminta wiyacuy.» \p \v 6 Rimamushanta wiyar, purïshijnincuna manchariywan pampaman llashtacaycäriran. \v 7 Paycunata yataycur, Jesús niran: «Jatariy. Ama manchariychu.» \v 8 Niptin, ricaćhacurishanćhu quiquillantana Jesústa ricaran. Pipis mana carannachu. \p \v 9 Puntapita yarpaycämushanćhu purïshijnincunata Jesús willaparan: «Tayta Diosninchi caćhamasha. Canan ricashayquita pitapis ama willapanquichu wañushäpita manaraj cawarimushäcaman» nir. \v 10 Chaynuy niptin, paycuna tapuran: «¿Imanirtaj Moiséspa shiminta yaćhajcuna willacun: ‹Elías shamushanpitaraj Washäcuj shamunga› nir?» \p \v 11 Chaura Jesús niran: «Au, rasunpa Elías cutimur, runacunata anyapanga Tayta Diosninchipa shungun munashannuy cawananpaj. \v 12 Chaypis tantiyacunquiman. Elías mayna shamusha. Shamuptinsi, runacuna mana ricsij-tucur shimintapis mana ćhasquiranchu. Manchäga shungun munashallanta ruraran. Elíasta ñacachishan-jina ñacachimanga Tayta Diosninchipa caćhan caycaptïsi.» \p \v 13 Chayrämi purïshijnincuna tantiyacuriran Elíaspaj rimar, Ushyachicuj Juanpaj rimaycashanta. \s1 Supay pucllacush wamrata Jesús allchacächishan \r San Marcos 9.14–29; San Lucas 9.37–43 \p \v 14 Puntapita yarpur runacuna juturpashanman ćhayaptin, juc runa Jesúspa ñaupanman jungurpacuycuran: \v 15 «Tayta, llaquipämar yanapaycallämay, ari. Wamräta wañupay charin. Juyupa ñacan. Ninamanpis, yacumanpis yaparir-yaparir tunin. \v 16 Waquin purïshijniquicunata mañacurä allchacächinanpaj. Ichanga mana camäpacuranchu» nir. \p \v 17 Jesúsna niran: «Jamcuna Tayta Diosninchiman mana yupachicunquichu. Juchallaćhüpis arunqui. ¿Imaycamanraj tantiyachishayqui? Mana yupachicamaptiquim, yamacashcäna.» Wamrapa papänintana niran: «Wamrayquita mä, apamuy.» \p \v 18 Wamranta ćhayachiptin Jesús piñacuptin, wamrata supay caćhariycuran. Wamrana allchacash ricacuran. \p \v 19 Chaypita purïshijnincuna pacayllapa Jesústa tapuran: «¿Imanirtaj nuwacuna supayta jarguyta mana camäpacushcächu?» nir. \p \v 20 Chaura Jesús niran: «¿Imanirtaj Tayta Diosninchiman mana yupachicunquichu? Sumaj tantiyacunquiman. Yangallapis yupachicurga, tagay jatun puntata ninquiman: ‹Caypita washaman witicuy.› Niptiqui, änir witicunman. Imapis sasa mana cangachu. \v 21 (Chay-niraj supayta ayünunpawan Tayta Diosninchita mañacurraj jargunqui.»)\f * \fr 17:21 \ft Waquin Bibliaćhu cay birsïculu mana canchu.\f* \s1 Wañuyman ćhayananta yapay Jesús musyachicushan \r San Marcos 9.30–32; San Lucas 9.43–45 \p \v 22 Galilea quinranpa puriycashanćhu purïshijnincunata Jesús niran: «Tayta Diosninchi caćhamasha. Chaypis juc runa charimar, juyu runacunapa maquinman ćhayachimanga. \v 23 Paycunana wañuchimanga. Quimsa junajtam ichanga cawarimushaj.» Niptin, purïshijnincuna juyupa llaquicuran. \s1 Tayta Diosninchipa wasinpaj jillayta ćhurashan \p \v 24 Cafarnaún marcaman purïshijnincunawan Jesús ćhayaptin, jillayta shuntajcuna Pedruta tapuran: «Mandajniqui, ¿manachu jillayta ćhuran Tayta Diosninchipa wasinpaj?» nir. \v 25 Pedruna niran: «Au. Ćhuran.» \p Wasiman cutir mana rimaptinraj, Jesús tapuran: «Simón Pedro, cay pachaćhu caycaj auturdäcuna, ¿pitataj jillayta ćhurachin: castancunatachu, jäpa runacunatachu?» \v 26 Tapuptin, Pedro niran: «Jäpa runacunatam.» Jesúsna niran: «Chaura castancuna jillayta mana ćhuranchu, ¿au? \v 27 Ima captinpis, jillayta ćhurachij mana ullgüpämänanchipaj ćhurashun. Juclla yacuman ayway. Punta-caj piscädu charishayquipa shiminta quićharir, juc jillayta tarinquipaj. Ishcaninchipaj jillayta ćhuray.» \c 18 \s1 Alli ricash cayta ashijcunapita tantiyachishan \r San Marcos 9.33–37; San Lucas 9.46–48 \p \v 1 Chay junajlla purïshijnincuna Jesústa tapucuran: «Tayta Diosninchipa maquinćhüga, ¿mayganïtaj mayur cayman ćhayashaj?» nir. \p \v 2 Tapuptin, juc wamrata jayarcur purïshijnincunapa ćhaupinman ićhichiran. \v 3 Jinarcur niran: «Sumaj tantiyacunquiman. Tayta Diosninchipa maquinćhu cawanayquipaj wamracuna-jina imatapis mana yarpaćhacullar cawanquiman. \v 4 Cay pachaćhu wamracuna mana alli-tucushannuy cawaptiquiraj, janaj pachaćhüpis Tayta Diosninchi sumaj alli ñawinpa ricashunquipaj. \v 5 Yupachicamashayqui-janan cay-niraj wamrata alli ricar, nuwatapis alli ñawiquipa ricarcaycämanqui. \p \v 6 «Wamra-jina llapan shungunwan nuwaman yupachicamajcunata juchaman janćhajcuna wañuyman ćhayachun. Jatun-caray marayta cuncanman wallgaparcur, yacu ruri-ruricaman wicaparinman. \p \v 7 «Cay pachaćhu imanayllapapis runa juchaman ćhayan. Juchanpita ñacanga. Runa-masinta juchaman janćhacujcunam ichanga llaquipaypaj ñacanga. \p \v 8 «Maquiquipis, ćhaquiquipis juchata aparicachishuptiqui muturir, wicaparinquiman. Maquiynaj, ćhaquiynaj caycar juchata mana aparicurna, Tayta Diosninchipa maquinćhu imaycamanpis cawanquipaj. Maquiyuj, ćhaquiyuj caycar juchaćhu aruptiquim ichanga, mana upij ninaman Tayta Diosninchi jaycurishunquipaj. \v 9 Ñawiqui juchata aparicachishuptiqui ujtirir, caruman wicaparinquiman. Ñawiynaj caycar juchaćhu mana cawaycarna, Tayta Diosninchipa maquinćhu imaycamanpis cawanquipaj. Ñawiyuj caycar juchaćhu cawaptiquim ichanga, mana upij ninaman Tayta Diosninchi jaycurishunquipaj. \s1 Ujracash uyshawan tincuchiypa willapashan \r San Lucas 15.3–7 \p \v 10-11 «Pipis wamra-jina llapan shungunwan nuwaman yupachicuptin, pampaman ama ćhuranquichu. Yupachicamajcunata ricaj-anjilcuna Papänïpa ricay ñawinćhu cawarcaycan. Quiquinpa ñaupanćhümi janaj pachaćhu cawarcaycan. \p \v 12 «Mä, yarpaćhacushun. Juc runapash paćhac (100) uyshan caran. Jucta ujraycur, ¿manachu waquinta juc pachaman jutuycur ujrashanta ashir purin? \v 13 Ujrash uyshanta tariycurshi, jatunpa cushicun. Isgun ćhunca isgunwan (99) uysha captinsi ujracashta tariptin, shungunpis jatunpash cushicun. \v 14 Janaj pachaćhüpis chaynuymi. Papäniqui pipis ujracänanta mana munanchu. Llapan wawancunata llaquipan. \s1 Irmänupa juchanta jugananpaj tantiyachishan \r San Lucas 17.3 \p \v 15 «Maygan irmänupis juchata aparicush captin, watucunqui. Ćhayar, quiquillanta piñacunqui. Piñacushayquita wiyacuptin, allina ricanacunqui. \v 16 Mana wiyacuptin, juc-ishcay irmänuta jayachinqui. Tayta Diosninchipa shiminćhüpis nin: ‹Ishcay-quimsa runa wiyaycaptin, piñacunqui.›\f * \fr 18:16 \ft Deuteronomio 19.15.\f* \v 17 Paycunata mana wiyacuptinmi ichanga, jutucaj irmänucunata willanqui. Irmänucuna piñacuptinpis mana wiyacuptinga, jargurinquiman: ‹Tayta Diosninchita mana manchapacunchu. Chiqui runa› nir. \p \v 18 «Sumaj tantiyacunquiman. Cay pachaćhu mana wiyacujcunata jargushayquita Tayta Diosninchipis janaj pachaćhu jargunga. Wiyacujcunata ćhasquishayquita Tayta Diosninchipis ćhasquinga. \v 19 Ishcaniqui parlanacuriycur mañacuptiqui, Papänï sumaj yanapäshunqui imatapis ruranayquipaj. Cay pachaćhu parlanacuptiqui, janaj pachaćhüpis wiyashunquipaj. \v 20 Ishcaj-quimsajllapis yupachicamashayqui-janan jutucaptiqui, jamcunawan caycäshaj.» \p \v 21 Chaura Pedro tapuran: «Tayta, juc irmänu juchaćhu arur jagayächimaptin, ¿ayca cuticamantaj juchanta jungashaj? ¿Janćhis cuticamanchuraj?» nir. \v 22 Jesúsna niran: «Janćhis cutillaga ama; manchäga imay-imaypis juchanta junganquiman. Janćhis ćhunca janćhiswan (77) cutipis juchanta junganquiman. \s1 Jucha aparicushanta yarparäcujpita tantiyachishan \p \v 23 «Tayta Diosninchipa maquinćhu purichimashanchita tincuchiypa willapäshayqui. Juc jatun patrunshi capuralnincunata jayachiran. Paycunatash jayachiran jillayninta cutichinanpaj. \v 24 Cutichinan junaj ćhayamuptinshi, juc jaga-tucuj capuralninta jayachisha. Chay runa mana yupaysi atipaypäshi jagan caran. \v 25 Cutichiyta mana camäpacuptinshi, murucuncunata patrunnin niran: ‹Jagäta cutichimänanpaj cay runata ranticuycuy. Wamrancunatapis, warmintapis, llapan imancunatapis ranticucuy. Chay jillaywanraj jagäta cutichimanga.› \v 26 Chayshi jaga runa jungurpacuycur mañacuran: ‹Taytallau tayta, tarishäcaman shuyaycallämay, ari. Tarir, llapanta cutichilläshayqui› nir. \v 27 Mañacuptinshi, llaquipar jillayninta mana shuntarannachu. ‹Ama cutichimaynachu› nirshi caćhariycuran. \p \v 28 «Patrunninpa wasinpita llucshirir, capural-masinwannash tincusha. Capural-masinga juc paćhacllash (100) jagan caran. Chayshi cuncanpita charircur, awicaćhärir ullgüparan: ‹¿Jagäta cutichimanquichu? ¿Manachu cutichimanquipis?› nir. \v 29 Jucninnash jungurpacuycur mañacuran: ‹Ichicllata shuyaycallämay, ari. Taripacurir, llapallanta cutichilläshayqui› nirshi. \v 30 Jucninnash ichanga shuyayta mana munar, juclla carsilman wićhgachisha. Mana llaquipällarshi, jaganta cutichinancaman wićhgachiran. \p \v 31 «Waquin capural-masincunash chayta ricar, juyupa llaquiparan. Patrunninman aywarcurshi, llap-llapanta willaycuran. \v 32 Patrunninnash juyu capuralninta jayachiran: ‹Juyu canqui. Chay-chica jagä captiquisi, mañacamaptiqui: «Ama cutichimaynachu» nishcaj. Jagäta mana shuntashcänachu. \v 33 Llaquipashaj-jina jampis capural-masiquita llaquipanquiman caran.› \v 34 Patrunnin sumaj ullgüpariycurshi, carsilman wićhgachiran: ‹Llapan jagäta cutichimashancaman sumaj wascapamay› nir. \p \v 35 «Sumaj tantiyacunquiman. Ticshaparänacur irmänuyquipa juchanta yarparäcuptiqui, Papänïpis juchayquita yarparäcunga. Mana imaysi jungangapächu.»\fig San Mateo 18.21–35|src="DN00464B.TIF" size="col" loc="Mat 18.21-35" ref="SAN MATEO 18:35" \fig* \c 19 \s1 Majayujcuna mana raquicänanpaj willapashan \r San Marcos 10.1–12; San Lucas 16.18 \p \v 1 Willapäcurir, Galilea quinranpita Judea quinranmanna Jesús aywacuran. Jordán mayu chimpanman ćhayaran. \v 2 Achcaj runapis jipanpa aywaran. Pipis jishyaćhu caycaptin, Jesús allchacächiran. \p \v 3 Waquin fariseucunana achäquita ashipar, Jesústa tapuran: «¿Imallapitasi warminpita runa raquicänan camacanchu?» nir. \p \v 4 Jesúsna niran: «¿Tayta Diosninchipa shiminta jungashcanquinachu? Shiminćhu nin: ‹Cay pachata, janaj pachata camar, warmitapis, ullgutapis Tayta Diosninchi ruraran.›\f * \fr 19:4 \ft Génesis 1.27; 5.2.\f* \v 5 Chaynuypis nin: ‹Runa warmita ashir, maman-taytanpa maquinpita llucshicunman. Warmillanwanna ujllanacärinman juc shungulla cawananpaj.›\f * \fr 19:5 \ft Génesis 2.24.\f* \v 6 Ishcaj carsi, juc shungullana cawan. Chaymi Tayta Diosninchi majachacächishanta runa mana raquicächinmanchu.» \p \v 7 Fariseucunana niran: «Chaynuy captin, ¿imanirtaj Moisés auniran: ‹Actaman jamaycachir warmiquiwan raquicar, jargurinquiman› nir?» \p \v 8 Jesúsna niran: «Chucru shungu car nishayqui-nishayqui rurashayquipita raquicänayquita Moisés auniran. Tayta Diosninchim ichanga runa warminwan raquicänanta imaypis mana munanchu. \p \v 9 «Jucwan jananpachishuptiquiraj, majayquita jargurinquiman; manchäga mana. Juchan mana caycaptin warmiquita jaguiriycur, juc warmitapis ama ashinquimanchu. Chayta rurar, jananpachiycanqui.» \p \v 10 Purïshijnincunana Jesústa niran: « Warminwan runa chaynuy cawaptin, mana majachacayllaćhu jampi, ¿au?» \v 11 Jesúsna niran: «Llapan runa majanwan cawanman. Chaypis Tayta Diosninchi camacächiptin, waquin mana majananchu. \v 12 Waquinga mana majananchu chicla yurishpan, waquinna capash cashpan. Waquinmi ichanga mana majananchu Tayta Diosninchipa shiminta willapäcur puricunan cashpan. Shimïta tantiyayta atiparraj, majaynajlla cawanquiman.» \s1 Wamracunapaj Tayta Diosninchita mañacapushan \r San Marcos 10.13–16; San Lucas 18.15–17 \p \v 13 Waquin runacunana Jesúsman ćhayaran: «Maquiquiwan yataycur mallwa wamräcunapaj Tayta Diosninchita mañacapamay, ari» nir. Wamracunata ćhayachijta ricarmi ichanga, purïshijnincuna piñacuran. \p \v 14 Jesúsna niran: «Ama mićhaychu. Wamracunata apamuchun. Shacamuchun. Wamra alli shungu cawashan-jina runacunallapis Tayta Diosninchiman yupachicushpan maquinćhu cawan.» \v 15 Wamracunapäna mañacapuran. Maquinwan yataycur niran: «Taytallau Tayta, cay wamracunata sumaj yanapaycullay» nir. Jinarcur Jesús aywacuran. \s1 Puchuy-puchuy jananćhu cawaj runawan Jesús parlashan \r San Marcos 10.17–31; San Lucas 18.18–30 \p \v 16 Juc cuti juc runa Jesúsman ćhayarcur, tapuran: «Tayta, ¿ima allitataj ruräman Tayta Diosninchipa ñaupanćhu imaycamanpis cawanäpaj?» nir. \p \v 17 Jesúsna niran: «¿Imanirtaj allita ruranayquipaj tapumanqui? Tayta Diosnillanchim alli. Ñaupanćhu imaycamanpis cawanayquipaj paypa shiminta wiyacunquiman.» \p \v 18 Chay runana tapuran: «¿Ima-imatataj wiyacüman?» nir. Jesúsna niran: «Ama wañuchicunquichu. Majayquita ama jananpachinquichu. Ama suwacunquichu. Runa-masiquita ama tumpanquichu. \v 19 Mamayqui-taytayquita alli ricanquiman. Quiquiqui alli ricacushayqui-jina runa-masiquitapis alli ricanquiman.»\f * \fr 19:19 \ft Éxodo 20.12–16; Deuteronomio 5.16–20; Levítico 19.18.\f* \p \v 20 Chaura niran: «Chaycunata llapantam ćharcushcä. ¿Imarätaj pishïman?» \p \v 21 Jesúsna niran: «Llap-llapanta ćharcuyta munarga, llapan charashayquicunata ranticuycur pishipacujcunata aypurir, purïshimay. Chayraj Tayta Diosninchipa maquinćhu imaycamanpis cawanquipaj.» \p \v 22 Chaynuy niptin, shungun ishquicäcuran. Puchuy-puchuy jananćhu cawashpan juyupa llaquish aywacuran. \p \v 23 Purïshijnincunatana Jesús niran: «Sumaj tantiyacunquiman. Puchuy-puchuy jananćhu cawajcuna Tayta Diosninchipa maquinćhu cawananpaj sumaj sasa. \v 24 ‹Camïllu› nishan jatun-caray uywa aujapa ñawinpa yaycuyta mana jushan-jina puchuy-puchuy jananćhu cawajcunapis Tayta Diosninchipa maquinćhu cawayta mana junchu.»\fig San Mateo 19.16–30|src="HK00041B.TIF" size="span" loc="Mat 19.16-30" ref="SAN MATEO 19:24" \fig* \p \v 25 Chaura chayta wiyar, purïshijnincuna mancharicäcuran: «Chaynuy captin, ¿piraj Tayta Diosninchipa ñaupanman ćhayanga?» nir. \p \v 26 Llapanta ricapärir Jesús niran: «Runacuna ushyacajllam. Chaymi alli cawarpis, sasächicun. Tayta Diosninchipämi ichanga imapis mana sasachu. Payga munayniyujmi pitapis ñaupanman ćhayachinanpaj.» \p \v 27 Pedruna niran: «Tayta, nuwacuna llapan imäcunatapis jaguiycurmi purïshiycaj. Chayta rurashäpita, ¿imataraj ćhasquishaj?» \p \v 28 Jesúsna niran: «Sumaj tantiyacunquiman. Tayta Diosninchi caćhamasha. Payga cay pachata mushujman ticrachishan wichanpita-pacha llapanta mandaptï, jamcunapis mandäshimanquipaj. Israel runacuna ćhunca ishcaywan (12) casta captin, llapanta maquiquićhu purichinquipaj. \v 29 Nuwa-raycur imancunata jaguijcuna paćhac (100) janapaytana ćhasquinga. Paycunaga wasinta, mayurnincunata, shullcancunata, mamanta, taytanta, wawancunata, ćhacrancunata ćhasquinga. Tayta Diosninchipa ñaupanman ćhayarpis, mana ushyacaj cawaytapis taringa. \v 30 Ima captinpis, sumaj tantiyacunquiman. Cay pachaćhu achcaj runa alli ricash captinsi, Tayta Diosninchipa ñaupanman ćhayar, mana alli ricashnachu canga. Waquincunatam ichanga Tayta Diosninchi alli ñawinpa ricanga runa-masin pampaman ćhurash captinsi.» \c 20 \s1 Piyuncunawan tincuchiypa willapashan \p \v 1 Mä, tincuchiypa tantiyachishayqui. «Piyunta ashij-yupay Tayta Diosninchipis runacunata maquinman shuntan. Juc runash tuta-tutalla piyuncunata ashiran ćhacranćhu arüshinanpaj. \v 2 ‹Juc jurnalta pägashayqui› nirshi llapanta aruchiran. \p \v 3 «Ćhajćha inti-yupayshi ćhacrayuj runa yapay ricaćhacuj aywaran. Marcaćhu jitaraj runacunata ricarshi, \v 4 niran: ‹Arüshimay. Arupacushayquipita juc jurnalta pägashayqui.› Niptin, änirshi chay runacuna arüshij aywaran. \p \v 5 «Ćhacrayuj runa tarishanman-tupush piyunta aruj caćharan waquinta lasdüsi, waquintanash jatun mallway. \v 6 Tacsha mallwaypis ćhacrayuj runa yapayshi marcaman aywaran. Runacuna jitarpäcuycajta tarir, tapusha: ‹¿Imanirtaj jitarpäcuycanqui? ¿Manachu aruyniqui can? ¿Juyaytachu jitarpäcunqui?› nirshi. \v 7 Chay runacunanash niran: ‹Pillasi mana mincacamashapishchu.› Ćhacrayuj runana niran: ‹Arüshimay. Ćhacräman ayway.› Niptin, paycunapis änirshi aywaran. \p \v 8 «Chacarcuptinnash, capuralninta ćhacrayuj niran: ‹Piyunninchicunata jayarcur-jayarcur llapanta pägay. Jipata ćhayamujta puntata päganqui. Tutapita arujcunata ushyanantaraj päganqui.› \v 9 Piyuncunana ćhacrayuj pägashantash ćhasquiran. Tacsha mallway aruj yaycujcunapis juc jurnaltash ćhasquiran. \v 10 Chaynuy pägaptinshi, tutapita-pacha arujcuna achcata ćhasquiyta yarparaycaran. Chaynuy yarparcaycarsi, juc jurnaltash ćhasquiran. \v 11 Chayllata ćhasquirshi, ćhacrayujta jagayapar niran: \v 12 ‹Jipataraj ćhayamujcuna juc ćhajćhalla arusha. Juc ćhajćhalla arush caycaptin, ¿imanirtaj juc jurnaltaraj pägashcanqui? Nuwacunam ichanga rasunpa juyayta arushcä. Juyayta aruptï, shanaypis wapćhamasha. Sumaj uticashcä.› \p \v 13 «Chayshi ćhacrayujna niran: ‹Tayta mishti, mana llutantachu rurashcä. Jamwan juc jurnalta päganajpaj parlashcanchi. Rimashä-jina pägashcaj. \v 14 Cananga päguyquita ćhasquicurcur, aywacuyna. Shungü munaptin, jamcunata pägashä-jina junajraj aruyman yaycamujcunatapis pägayta munä. \v 15 Quiquïpa jillaynïta imatapis ruracüman, ¿au? Ama jaticämuychu. Alli shungu caycaptïpis, mallaj carcaycanqui.› \p \v 16 «Canan sumaj tantiyacuy. Waquin runa pampaman ćhurash captinsi, Tayta Diosninchi alli ñawinpa ricanga. Waquincunam ichanga alli ricash captinsi, Tayta Diosninchipa ñaupanman ćhayar, mana alli ricashnachu canga.» \s1 Quimsa cutipana wañuyman ćhayananta Jesús musyachicushan \r San Marcos 10.32–34; San Lucas 18.31–34 \p \v 17 Jerusalén marcaman wichaypa aywarcaycashanćhu ćhunca ishcaywan purïshijnincunallata shuntarcur, Jesús niran: \v 18 «Jerusalén marcaman aywaycashanchita musyanqui. Tayta Diosninchi caćhamasha. Chaypis waquin runacuna mayur cüracunapa maquinman, Moiséspa shiminta yaćhajcunapa maquinman ćhayachimanga. Paycuna wañuyman jitarpamanga. \v 19 Wañuchimänanpaj jäpa runacunapa maquinman ćhayachimanga. Ashllir ushyamanga. Juyupa wascamanga. Rusćhu wañuchimanga. Wañuchimaptinsi, quimsa junajta Tayta Diosninchi cawarachimanga.» \s1 Munayniyuj cayta ashijcunapita tantiyachishan \r San Marcos 10.35–45 \p \v 20 Wamran Santiagutawan Juanta pushacurcur, Zebedeupa warmin Jesúsman ćhayaran. Ñaupanman jungurpacuycur, Jesústa niran: «Tayta, mañacushäta aunimay, ari.» \p \v 21 Jesúsna tapuran: «¿Imaćhütaj yanapäshayqui?» nir. Tapuptin, niran: «Tayta, mayur mandaj cayman ćhayar, wamräcunatapis mandäshishunayquipaj ćhurapaycamanqui, ari. Jucninta dirïcha-caj läduyquiman jamachiy; jucnintana isquirda-caj läduyquiman.» \p \v 22 Wamrancunatana Jesús niran: «Imata mañacaycämashayquitapis mana musyanquichu. Tapushayqui. Nuwata-jina juyupa ñacarcachir imamanpis ćhayachishuptiqui, ¿ićhipunquimanchuraj?» nir. Paycunana niran: «Au. Ićhipushämi.» \p \v 23 Jesúsna niran: «Rasunpa ñacashä-jina ñacanquipaj. Mandäshimänayquipaj ćhuranajmi ichanga mana camacanchu. Chayga Papänïpa maquinćhu caycan. Paymi quiquin acracushanta dirïcha-caj lädümanpis, isquirda-caj lädümanpis jamachinga.» \p \v 24 Santiaguwan Juan mañacushanta wiyar, ćhuncaj purïshij-masincuna ullgucaycäriran. \p \v 25 Chaura llapanta jayaycur, Jesús niran: «Jäpa runacuna juc-niraj cawashanta musyanqui. Paycuna Tayta Diosninchita mana manchapacunchu. Mandajnincunapis ullgurcur-ullgurcur, nishan-nishan marca-masincunata imatapis rurachin. \p \v 26 «Jamcunam ichanga chaynuy ama canquimanchu. Munayniyuj cayta munar, llapantaraj yanapanquiman. \v 27 Mandaj cayta munar, llapanpa manduntaraj ruranquiman. \v 28 Tayta Diosninchi caćhamasha. Chaypis mana munayniyuj cayta ashirchu shamushcä; manchäga pï-maytapis yanapänäpaj. Tayta Diosninchipa maquinćhu cawananpaj cawaynïpa ćhaninwan may-may runata jishpichishaj.» \s1 Ishcaj japra runata Jesús allchacächishan \r San Marcos 10.46–52; San Lucas 18.35–43 \p \v 29 Jericó marcapita Jesús aywacuptin, achcaj runa jipanta aywacuran. \v 30 Jesús aywaycashanta wiyar, caminu wajtallanćhu jamarpaj ishcaj japracunapis jayacuran: «Unay mandaj Davidpa willcan Jesús, llaquipaycallämay, ari» nir. \v 31 Runacunana ullgüparan: «Upälla» nir. Chaypis callpacuycurraj japracuna jayacuycaran: «Unay mandaj Davidpa willcan Jesús, llaquipaycallämay, ari» nir. \p \v 32 Chaynuy jayacuptin, Jesús ićhicuycuran. Nircur japracunata jayarcur, tapuran: «¿Imallaćhütaj yanapäshayqui?» nir. \v 33 Japracunana niran: «Tayta, ñawï ricananta munä.» \v 34 Japracunata llaquipar, Jesús ñawincunata yataycuran. Yataycuptin, ñawin quićhacäcuran. Ricashpan Jesústana purïshiran. \c 21 \s1 Jerusalén marcaman Jesús ćhayashan \r San Marcos 11.1–11; San Lucas 19.28–40; San Juan 12.12–19 \p \v 1 Jerusalén marcaman mana ćhayallar, Betfagé marcamanna purïshijnincunawan Jesús ćhayaran. Betfagé marca Ulïbus punta ćhaquinćhu caycaran. Ishcaj purïshijnincunata caćharna, \v 2 Jesús niran: «Wac chimpa tacsha marcaman aywariycuy. Ćhayar, mallwayuj büruta tarinquipaj. Watarashanpita pascarir, apacamunqui. \p \v 3 «Pascaycaptiqui pipis mićhäshuptiqui, ninqui: ‹Mandamajnïtash mañanqui. Cutirachipamushayqui.› » \p \v 4 Llapantapis ruraran juc willacujpa shimin ćharcucänanpaj. Willacujga unay niran: \q1 \v 5 «Jerusalén marca runacunata ninqui: \q1 ‹Mä, ricay. \q1 Mandajniqui shaycämun. \q1 Lluta runa-jina bürun muntash shaycämun. \q1 Manta bürun muntash shaycämun.› »\f * \fr 21:5 \ft Zacarías 9.9.\f* \p \v 6 Chaura Jesúspa shiminta wiyacur, purïshijnincuna llapanta ruraran. \v 7 Wawantinta büruta Jesúsman aparan. Jacuncunata shawaparcur, Jesústa muntachiran. \p \v 8 Bürun muntash Jesús aywaycaptin, runacuna cushicuywan jacuncunatapis, jaćhapa rämancunatapis caminuman mashtapuran. \p \v 9 Jesúspa jipanta, ñaupanta aywajcunapis cushicushpan japarpararan: \q1 «Taytallau Tayta, washaycallämay, ari. \q1 Unay mandaj Davidpa willcanta washaycullächun. \q1 Tayta Diosninchi caćhamushan runa alli ricash caycullächun. \q1 Janaj pachaćhu cawaj Tayta Diosninchita alliman ćhurayculläshun» nir.\f * \fr 21:9 \ft Salmo 118.25–26.\f* \p \v 10 Jinan Jerusalén marcaman ćhayaptin, runacuna wichaypa-uraypa rimacullaran: «¿Piraj cay runa?» nir. \v 11 Jesúswan purijcunam ichanga niran: «Cay runa willacuj Jesúsmi. Galilea quinran Nazaret marcapita shamusha. Tayta Diosninchipa shimintam willapäcun» nir. \s1 Tayta Diosninchipa wasinpita ranticujcunata jargushan \r San Marcos 11.15–19; San Lucas 19.45–48; San Juan 2.13–22 \p \v 12 Tayta Diosninchipa wasinpa sawanninman yaycurirna, ranticujcunatapis, rantipacujcunatapis Jesús jarguriran. Jillay rucapacuj runacunapa mïsancunatapis sajtar ushyariran. Jillaynintapis mashtar ushyariran. Paluma ranticujcunapa jamacunancunatapis wicapar ushyariran. \v 13 Llapanta wicapar niran: \q1 «Tayta Diosninchipa shiminćhu nin: \q1 ‹Wasïga mañacamajcunallapämi.› \q1 Jamcunam ichanga suwapa maćhayninman ticrachishcanqui.»\f * \fr 21:13 \ft Isaías 56.7; Jeremías 7.11.\f* \p \v 14 Tayta Diosninchipa wasillanćhu caycaptin, japracunawan wijrucuna Jesústa ćhayapuran. Payga llapanta allchacächiran. \v 15 Tayta Diosninchi camacächiyninpa runacuna imaypis mana ricashancunata Jesús ruraptin, wamracunapis cushicushpan niran: «Unay mandaj Davidpa willcan alli ricash caycullächun.» Jesústa alliman ćhuraptin, mayur cüracunawan Moiséspa shiminta yaćhajcuna ullgucaycäriran. \v 16 Ullgur, Jesústa tapuran: «¿Wamracuna imata rimashantapis manachu wiyanqui?» nir. Jesúsna niran: «Au, wiyashcä. Jamcunapis wiyamay. Tayta Diosninchipa shiminta liguishcanqui, ¿au? Isquirbirächishanćhu nuwapaj rimar nin: \q1 ‹Sinćhi wamracunapis, chuchućhu waguiraj wamracunapis alliman ćhurananta quiquin Tayta Diosninchi camacächisha.› »\f * \fr 21:16 \ft Salmo 8.2–3.\f* \p \v 17 Paycunata jaguiycur Betania marcamanna Jesús pachacuj aywacuran.\fig San Mateo 21.12–17|src="CN01787B.TIF" size="span" loc="Mat 21.12-17" ref="SAN MATEO 21:17" \fig* \s1 Jïgus yüra chaquicäcunanpaj Jesús mañacushan \r San Marcos 11.12–14, 20–26 \p \v 18 Warannin tuta Jerusalén marcaman Jesús cutiptin, yargay chariran. \v 19 Caminu lädunćhu jïgus yürata ricar, wayuyninta ashij aywaran. Ćhayar, wayuyninta mana tariranchu. Üjallanta tariran. Chaymi jïgus yürata niran: «Cananpita mana imaypis wayunquipänachu.» Niptin, chaquicäcuran. \p \v 20 Chaquicäcujta ricar, purïshijnincuna mancharicäcuran: «¿Imanirraj yüra juclla chaquicäcusha?» nir. \p \v 21 Jesúsna niran: «Sumaj tantiyacunquiman. Mana llutäpacullar Tayta Diosninchiman yupachicur, mana jïgus yürallatachu chaquichinquipaj. Manchäga puntacunatasi yacu püsuman witirachinquipaj. Llapanta camäpacunquipaj. \v 22 Llapan shunguyquiwan Tayta Diosninchita mañacur, ćhasquinquipaj.» \s1 Jesús munayniyuj cashan \r San Marcos 11.27–33; San Lucas 20.1–8 \p \v 23 Chaypita Tayta Diosninchipa wasinman yaycurir, Jesús willapäcuran. Mayur cüracunawan mayur runacuna Jesústa tapuran: «Tayta, ¿pitaj caćhamushcashunqui? ¿Pipa munayninwantaj imacunatapis ruraycanqui?» nir. \p \v 24 Jesúsna niran: «Nuwapis mä, tapucushayqui. Willamaptiqui, pï caćhamashantapis willashayqui. \v 25 Juanta ushyachicunanpaj, ¿pitaj caćhamusha: Tayta Diosninchichu, runa-masillanchu? Mä, willamay.» \p Chaura quiquin-pura parlanacäriran: « ‹Tayta Diosninchi caćhamusha› niptinchi: ‹¿Imanirtaj mana wiyacushcanquichu?› nimäshun. \v 26 ‹Runa-masinchicunalla caćhamusha› niptinchi, runacuna wañuchimäshun.» Runacuna Ushyachicuj Juanta ćhasquicush caran: «Tayta Diosninchipa willacujninmi» nir. \v 27 Chaymi Jesústa niran: «Tapumashayquita mana musyächu.» Chaura Jesúspis niran: «Mana camäpacuptiqui, nuwapis pï caćhamashanta mana willashayquichu.» \s1 Wamracunawan tincuchiypa willapashan \p \v 28 Jananmanpis: «Mä, tapushayqui» nir tincuchiypa willapar, Jesús niran: «Juc runapash ishcay wamran caran. Jichpa wamrantash niran: ‹Wawallau, canan junaj übasta uryamuy.› \v 29 Wamrannash niran: ‹Mana aywashäpächu.› ‹Mana aywashäpächu› nirpis yarpaćhacurirshi, aruj aywaran. \v 30 Shullca wamrantapis arujshi caćharan. Caćhaptin, jucllash auniran. Chaypis manash aywaranchu. \p \v 31 «Canan mä, tapushayqui. ¿Maygan wamrantaj papäninpa shiminta ćharcusha?» Niptin: «Jichpa wamran» nipäcuran. Jesúsna niran: «Sumaj tantiyacunquiman. ‹Chiqui runacunapis, wayrapacuj warmicunapis juchallaćhu arun. Mana imaysi Tayta Diosninchipa maquinćhu juyangachu› nirpis llutanta yarpaycanqui. Yarpaćhacurirga, Tayta Diosninchipa maquinćhu cawanga; jamcunam ichanga mana. \v 32 Ushyachicuj Juan: ‹Tayta Diosninchipa shiminta wiyacuy› nir willapäshuptiquisi, mana wiyacushcanquichu. Juchayquipita mana wanacushcanquichu. Chiqui runacunawan wayrapacuj warmicunam ichanga wiyacusha. Juchanpita wanacushanta ricaycarsi, mana yarpaćhacushcanquichu. Tayta Diosninchipa shiminta mana ćhasquicushcanquichu.» \s1 Ćhacrayujwan tincuchiypa willapashan \r San Marcos 12.1–12; San Lucas 20.9–19 \p \v 33 Yapay tincuchiypa willapäcur, Jesús niran: «Juc ćhacrayuj runash übasta mururan. Ushyaypash pirgaran. Übasta japchinanpäpis püsutash ruraran. Ćhacranta täpananpänash türi wasita pirgachiran. Jinarcur ćhacra runacunata allimshaycurshi, juclä marcapa aywacuran.\fig San Mateo 21.33–46|src="LB00103B.TIF" size="span" loc="Mat 21.33-46" ref="SAN MATEO 21:33" \fig* \v 34 Übas pallay ćhayamuptin, uywaynincunatash caćhacuran: ‹Dirïchüta shuntamuy› nirshi. \v 35 Caćhancuna ćhayaptinshi, allimshacuj runacuna juc caćhanta magaran. Juctanash wañuycachiran. Juctanash sajmar ushyaran. \v 36 Chaura ćhacrayuj juc uywaynincunatanash caćhacuran. Chaynuyllash paycunatapis allimshacujcuna ushyaran. \v 37 Chayshi ćhacrayuj quiquinpa wamranta caćhacuran: ‹Quiquïpa wamräta manchapacungam› nirshi. \v 38 Ćhacrayujpa wamranta ricarshi ichanga, allimshacujcuna quiquin-puralla parlanacäriran: ‹Papänin tagay wamrallanpaj llapan imancunatapis jaguipaycunga. Chaymi wañurachishun. Chaura cay ćhacra nuwanchipaj canga› nir. \v 39 Chaynuy nirshi, ćhacrayujpa wamranta charipäcuran. Ćhacranpita jargurcurshi, wañuycachiran. \v 40 Canan mä, willamay. Ćhacrayuj cutimur, ¿imataraj ruranga chay ćhacra runacunata?» \v 41 Paycunana niran: «Chay ćhacra runacunata mana llaquipällar wañurachinga. Ćhacranta alli runacunatana allimshaycunga. Allimshaycunga ćhacrapa wawanta cutichijcunallata.» \p \v 42 Jesúsna niran: «¿Tayta Diosninchipa shiminta manachu liguishcanqui? Shiminćhu niycan: \q1 ‹Wasi rurajcuna: «Cay rumi mana allichu» nir wicapashantapis Tayta Diosninchi simintuta jallarachinanpaj ćhurasha. \q1 Chayta quiquin Tayta Diosninchi camacächisha. Chaypita cushicurcaycanchi.›\f * \fr 21:42 \ft Salmo 118.22–23.\f* \p \v 43-44 «Sumaj tantiyacunquiman. Mana wiyacuptiqui, Tayta Diosninchipis caćhariycushunquipaj. Wiyacuj runacunatam ichanga maquinćhu purichinga. Wiyacujcunaga Tayta Diosninchipa shungun munashanta ruranga.»\f * \fr 21:43-44 \ft Waquin Bibliaćhu nin: «Wicapash rumiman pipis tacacur, ushyacanga. Chay rumi juc runapa jananman shicwar, nitiringa.» Waquin Bibliaćhu mana canchu: «San Lucas 20.18-pitash yapasha» nir.\f* \p \v 45 Fariseucunawan mayur cüracuna wiyächipaycashanta tantiyacuriran. \v 46 Chaura juclla Jesústa chariyta munaran. Ichanga achcaj runa juturaptin, mancharishpan mana chariranchu. Runacuna Jesústa ćhasquicuran: «Tayta Diosninchipa willacujnin» nir. \c 22 \s1 Majachacay tünawan tincuchiypa willapashan \r San Lucas 14.15–24 \p \v 1 Yapay imawanpis tincuchiyllapa willapäcur, Jesús niran: \v 2 «¿Imanuytaj maquinćhu Tayta Diosninchi cawachimäshun? Mä, tantiyacushun. Juc mandaj runapa ullgu wamran majachacaptinshi, sumaj camaricuran. \v 3 Jinarcurshi sirbintincunata caćhacuran: ‹Jayachishä runacuna micuj shamuchunna› nirshi. Tünaman jayaycächiptinsi, manash aywaranchu. \p \v 4 «Mana aywaptinshi, yapay waquin sirbintincunata caćhacur niran: ‹Jayachishä runacunata shamunanpaj willanqui: «Micupacärinayquipäshi aywanqui. Camaricushallanash caycan. Allinnin türucunatapis, wanllannin wäcacunatapis pishtashana. Jucllash majachacay tünaman aywanqui» nir.› \v 5 Jayachishan runacunash ichanga upa-tucäriran. Waquinnash ćhacraman aruj aywacuran. Waquinnash rantipacuj aywacuran. \v 6 Waquinnash mandaj runapa sirbintincunata ashllir ushyaran. Wañuycachiran. \p \v 7 «Chayshi mandaj runa juyupa ullgucäcuran. Murucuncunatanash caćharan: ‹Wañuchicujcunata wañurachimuy. Marcantapis rupachiypa ushyariy› nirshi. \v 8 Jinarcurnash, juc sirbintincunata niran: ‹Wamrä majachacänanpaj micuy mayna ćhayash caycan. Jayachimushäcunatam ichanga upa-tucushanpita mana jayachimümanchu caran. \v 9 Cananga lluta runacuna cashan-cajman ayway. Tincushayqui runata jayachimuy majachacay tünaman shamunanpaj.› \v 10 Chayshi sirbintincuna ćhaquin ćhayashanpa aywacäriran. Tincushan runatash allicunatapis, juyucunatapis micupacuj pusharan. Wasi juntash runacunana jutucaran. \p \v 11 «Tünaman ćhayajcunata ricananpäshi quiquin mandaj runa yaycuriran. Yaycuriptin, juc runash mana rucacullar jamaraycaran. \v 12 Chayshi tapuriran: ‹Tayta mishti, ¿imanaypataj majachacay tünaman rucacünilla yaycamushcanqui?› nirshi. Tapuptin, imata niytapis manash camäpacuranchu. Upällash cacuran. \v 13 Chayshi sirbintincunata niran: ‹Maquin-ćhaquinta mancurnarcur wajtaman wicapay. Chacajman jaycuriy. Chayćhu atayparaj waganga. Juyupa ñacar, quiruntapis ućhunga.› \p \v 14 «Canan tantiyachishayqui. Tayta Diosninchi llapan runata jayachin. Chaypis acracushancunallatam maquinćhu purichinga.» \s1 Jillayta ćhurananpaj tapucushan \r San Marcos 12.13–17; San Lucas 20.20–26 \p \v 15 Chaypita fariseucuna parlanacuran Jesústa achäquita ashipänanpaj. \v 16 Chaymi fariseu-masincunatawan, mandaj Herodespa purïshijnincunata Jesúsman caćharan. Paycuna Jesústa tapuran: \p «Tayta, alli shungu cashayquita musyä. Pitapis Tayta Diosninchipa shimillanta willapanqui. Llapan runata alli ricanqui. \v 17 Chaymi tapucushayqui. ¿Mandaj Césarpaj jillayta ćhurashuwanchuraj, manachuraj?» nir. \p \v 18 Jesúsmi ichanga achäquita ashipaycashanta musyar niran: «Janan shungulla runacuna, ¿imanirtaj maquichacamayta munanqui? \v 19 Mandajta pägashayqui jillayta mä, ricachimay.» Chaura jillayta apapuran. \p \v 20 Jesúsna tapuran: «¿Pipa liträtunta jillayćhu caycan? ¿Pipa jutinta isquirbiraycan?» nir. \v 21 Paycunana niran: «Mandaj Césarpa.» Jesúsna niran: «Mandaj Césarpata Césarpaj ćhuray. Tayta Diosninchipata Tayta Diosninchipaj ćhuray.» \p \v 22 Niptin, ima rimapacuytapis mana camäpacuranchu. Upällallana aywacäriran. \s1 Wañushcuna cawarimunanpita tapucushan \r San Marcos 12.18–27; San Lucas 20.27–40 \p \v 23 Chay junajlla saduceu runacunapis Jesúsman ćhayaran. Paycuna yarpaj: «Wañushcuna mana cawaringapächu» nir. Chaymi niran: \v 24 «Tayta Jesús, isquirbishanćhu Moisés niran: ‹Runa wañucur warminta wawaynajllata jaguiptin, wañucuj runapa wauguillan biyüdawan majachacanman. Mushuj majanwan tarishan wamrata wañucuj runanpa jutinta apanga.›\f * \fr 22:24 \ft Deuteronomio 25.5–10.\f* \v 25 Canan mä, tapucushayqui. Janćhis wauguish caran. Juc wauguish warmiwan majachacaran. Ichanga warminta mana mirachillarshi wañucuran. Wañuptin, juc-caj wauguinnash biyüdawan majachacaran. \v 26 Juc warmillawan majachacarcur-majachacarcur, chay janćhis waugui wañucuran. \v 27 Llapan wañushanpa jipantaräshi warmipis wañucuran. \p \v 28 «Tayta, mä, willamay. Wañushanpita cawarcamur, chay warmi, ¿maygan wauguipa warmintaj canga janćhiswan majachacash caycar? ¿Llapanpachuraj warmin canga?» \p \v 29 Jesúsna niran: «Jamcuna llutanta yarparcaycanqui. Tayta Diosninchipa shimintapis, munayniyuj cashantapis mana tantiyanquichu. \v 30 Cawarimuj runacuna warmi ullgupis mana majachacanganachu. Manchäga janaj pachaćhu anjilcuna-jina cawangapaj. \v 31 Wañushcuna cawarimunanta mayna Tayta Diosninchi musyachicuran. ¿Manachu shiminta liguishcanqui? Shiminćhu nin: \v 32 ‹Unay auquilluyqui Abraham, Isaac, Jacob wañush carsi, cawaycan. Tayta Diosnin caycaptï, manchapacaycäman.› Cawaycajcunalla Tayta Diosninchita manchapacun; wañushcuna mana.» \p \v 33 Chaura Jesúspa shiminta wiyar, runacuna jatunpa cushicuran. \s1 Allicaj yaćhachicuypita tapucushan \r San Marcos 12.28–34 \p \v 34 Saduceucunata upällachishanta mayaycur, fariseu runacuna jutucaran. \v 35 Moiséspa shiminta yaćhajnin fariseucunana achäquita ashipashpan Jesústa tapuran: \v 36 «Tayta, Moisés isquirbishan llapan yaćhachicuycunapita, ¿maygantaj allicaj yaćhachicuy?» nir. \p \v 37 Jesúsna niran: « ‹Llapan shunguyquiwan Tayta Diosninchita manchapacäriy.›\f * \fr 22:37 \ft Deuteronomio 6.5.\f* \v 38 Caymi llapan yaćhachicuycunapita mas allicaj. \v 39 Juc-cajpis chay-nirajlla. ‹Quiquiqui alli ricacushayqui-jina runa-masiquitapis alli ricanquiman.›\f * \fr 22:39 \ft Levítico 19.18.\f* \v 40 Ishcan yaćhachicuycunata ćharcurga, Tayta Diosninchipa shimintapis, willacujcunapa shimintapis llapantana ćharcuycanqui.» \s1 Washäcuj Jesús mandaj Davidpa willcan cashan \r San Marcos 12.35–37; San Lucas 20.41–44 \p \v 41 Fariseucuna juturaycaptin, Jesús tapuran: \v 42 «¿Pipa willcanraj Washäcuj canga?» nir. Paycunana niran: «Unay mandajninchi Davidpa willcallanmi.» \v 43-44 Jesúsna niran: «Salmos librućhu nin: ‹Espíritu Santu rimachiptin, quiquin mandaj David niran: \q1 «Tayta Diosninchi Washäcujnïta nisha: \q1 ‹Mandäshimänayquipaj dirïcha-caj lädüman jamacuy cunćharyuyquicunata pampaman ćhuranäcaman. \q1 Nishayqui-nishayqui munashayquita rurachinquipaj.› » ›\f * \fr 22:43-44 \ft Salmo 110.1.\f* \p \v 45 «Chaynuy niycaptin, ¿Washäcujga rasunpachuraj Davidpa willcallan canga? ¿Runapa wamranchuraj canga? Au, paypitam. Chaypis quiquin mandaj David manchapacur, Taytachacuycan.» \p \v 46 Jesús tapuptin, pipis mana rimacuranchu. Chay junajpita-pacha pipis mana tapuparannachu. \c 23 \s1 Fariseucunatawan Moiséspa shiminta yaćhajcunata Jesús piñapashan \r San Marcos 12.38–40; San Lucas 11.37–54; 20.45–47 \p \v 1 Chaypita juturaj runacunatapis, purïshijnincunatapis willapar, Jesús niran: \v 2 «Fariseucunawan Moiséspa shiminta yaćhajcuna Moisés-jina yaćhaj ricarin. Shiminta sumaj yaćhachicun. \v 3 Chaymi willapäcushanta wiyacunquiman. Llupinpam ichanga ama jatinquichu. Paycunaga ishcay cäram. Allita rimarsi, shiminta mana ćharcunchu. \v 4 Runacunata tucuy-tucuyta yaćhachin. Ćharcunan sasacunatapis yaćhachin. Quiquincunam ichanga juc maquillasi mana yanaparcunchu. \v 5 Runa ricanallanpämi Tayta Diosninchipa shiminta jatun-jatunta isquirbircur, ricranman, urcunman watacun. Jacunpa puntanćhu jatusaj-jatusaj waytashcunata watacun runacuna: ‹Tayta Diosninchita sumaj manchapacun, ¿au?› nir ninanpaj.\f * \fr 23:5 \ft Tayta Diosninchipa shiminta isquirbircur urcunman, ricranman watacunanpaj tantiyachimanchi Deuteronomio 6.8; 11.18; jacunpa puntanćhu waytashcunata watacunanpaj tantiyachimanchi Números 15.37–40; Deuteronomio 22.12\f* \p \v 6 «Micupacuj jayachiptinpis, allillata jarananta ashin. Shuntacäna wasiman aywarpis, ñaupa-ñaupallaćhu jamayta ashin. \v 7 Läsacunaćhüpis llapan runa manchapacunallanta munan. ‹Taytallau tayta, yaćhajmi canqui› ninallanta ashin. \p \v 8 «Paycuna-jinam ichanga ama canquimanchu. ‹Taytallau tayta› nir manchapacushushayqui mana camacanchu. Manchäga juc taytallapita car, payllata manchapacunquiman. Juc shungulla cawanquiman. \v 9 Cay pachaćhu pitapis ama taytachacunquimanchu. Manchäga janaj pachaćhu cawaj Tayta Diosnillanchita taytachacunquiman. Payllam Taytayqui. \v 10 Chaynuypis pitapis ama taytachacunquichu: ‹Jamlla yaćhaj canqui› nir. Washäcuj canäpaj Tayta Diosninchi caćhamash captin, nuwallata taytachacamanquiman. \v 11 Alli ricash cayta munar, runa-masiquitaraj sumaj yanapanquiman. \v 12 Sumaj tantiyacunquiman. Alli-tucujcunata Tayta Diosninchi pampaman ćhuranga. Maquinćhu cawajcunatam ichanga alliman ćhuranga. \p \v 13 «Moiséspa shiminta yaćhajcuna, fariseucuna, ishcay cära canqui. Llaquicärinquiman. Juyupa ñacanquipaj. Yaćhaj carsi, Tayta Diosninchita mana manchapacunquichu. Shimintapis runa-masiquicunata mana yaćhachinquichu. Manchäga Tayta Diosninchipa shungun munashannuy cawayta munarcaycaptin, mićharcaycanqui. \p \v 14 «Moiséspa shiminta yaćhajcuna, fariseucuna, ishcay cära canqui. Llaquicärinquiman. Juyupa ñacanquipaj.\f * \fr 23:14 \ft Waquin Bibliaćhu birsïculu 14-ćhu nin: «Jamcunaga biyüda warmicunapa imancunatapis ushyapaycanqui. Jinarcur chapacunallayquipaj may üra Tayta Diosninchita mañacuj-tucunqui.» Waquin Bibliaćhu mana canchu: «San Marcos 12.40-wan San Lucas 20.47-tawan tincuchir yapasha» nir.\f* \v 15 May-chayman ćhayarpis aunishunayquita munallar, tucuyta ruranqui: ‹Moiséspa shiminta yaćhajcunawan fariseucuna yarpashannuylla cawashun› nir. Runa aunircushuptiqui, supaypa jipanpana janćhanqui. Juyu caycaptiquisi, paycunapa juyu cayninman mana tincunquipächu. \p \v 16-17 «Yaćhajcuna, fariseucuna, japra-yupay canqui. Llaquicärinquiman. Juyupa ñacanquipaj. Upa cayniquiwan imatapis mana tantiyashpayqui waquincunata tantiyachiycanqui. Chaymi ninqui: ‹Tayta Diosninchipa wasinćhu ćhurashanchi cuyachicuyninchicuna manchapacuypaj. Chaymi shiminchi ćharcucänanpaj camacächinga. Tayta Diosninchipa wasinmi ichanga mana manchapacuypächu. Shiminchi ćharcucänantapis mana camacächingachu.› Upa runa carcaycanqui. ¿Manachu musyanqui cuyachicuyninchicuna Tayta Diosninchipa wasinćhüraj manchapacuypaj cashanta? \v 18-19 Chaynuypis ninqui: ‹Tayta Diosninchita jarashanchicuna manchapacuypaj. Chaymi shiminchi ćharcucänanpaj camacächinga. Tayta Diosninchita jarananchi tullpam ichanga mana manchapacuypächu. Shiminchi ćharcucänantapis mana camacächingachu.› Upa runa canqui. ¿Manachu musyanqui jarayninchipis Tayta Diosninchipa tullpanćhüraj manchapacuypaj cashanta? Payga ishcanta alli rican. \v 20 Sumaj tantiyacunquiman. Pipis: ‹Shimïta ćharcucächinanpaj Tayta Diosninchita jarananchi tullpa manchapacuypämi› nirga, tullpatapis jarayninchita manchapacuycan. \v 21 Pipis: ‹Shimïta ćharcucächinanpaj Tayta Diosninchipa wasin manchapacuypämi› nirga wasintinta Tayta Diosninchitapis manchapacuycan. \v 22 Pipis: ‹Shimïta ćharcucächinanpaj janaj pacha manchapacuypämi› nirga munayniyuj Tayta Diosninchitapis manchapacuycan. Payga janaj pachapita llapan runata maquinćhu puriycächin. \p \v 23 «Moiséspa shiminta yaćhajcuna, fariseucuna, ishcay cära canqui. Llaquicärinquiman. Juyupa ñacanquipaj. Alli ricash cayta munar, llapan imayquicunapitapis Tayta Diosninchipaj raquinqui. Irbabuynatasi, añistasi, cuminustasi raquinqui. Chaypis Tayta Diosninchipa shiminta mana llapan shunguyquiwanchu ćharcuycanqui. Mana paypa shungun munashannuyllachu cawaycanqui. Runa-masiquitapis mana llaquipanquichu. Tayta Diosninchitapis mana manchapacunquichu. Paypa-cajta raquir, allita rurarcaycanqui. Ichanga imatapis allillata ruranquiman. Shiminta sumaj-sumaj ćharcunquiman. \p \v 24 «Yaćhaj carpis, upa canqui. Runa ricanallanpaj alli-tucunqui. Tayta Diosninchipa ricay ñawinćhümi ichanga juchaćhu aruycanqui. Yacuta upunayquipaj acapalla chuspita jurgurpis, ‹camïllu› nishan jatun-caray uywantinta upurcaycanqui. \p \v 25 «Moiséspa shiminta yaćhajcuna, fariseucuna, ishcay cära canqui. Llaquicärinquiman. Juyupa ñacanquipaj. Mati janallan mayllash-niraj carcaycanqui. Runapa ricay ñawinćhu juchaynaj-tucursi, juchaćhu arunqui. Mallaj caycar, suwacuyllaćhu arunqui. Shunguyqui munashallanta ashir purinqui. \v 26 Upacuna, Tayta Diosninchi shunguyquita musyapan. Shiminta wiyacunquiman. Wiyacuptiqui, runacunapis allina ricashunquipaj. \p \v 27 «Moiséspa shiminta yaćhajcuna, fariseucuna, ishcay cära canqui. Llaquicärinquiman. Juyupa ñacanquipaj. Mïchu-niraj canqui. Jananpita ricaptinchi, cuyayllapaj mïchu. Rurinćhümi ichanga millanaypaj ayapa tulluncuna ismuycan. \v 28 Chay-niraj canqui. Runa ricashunallayquipaj alli-tucunqui. Tayta Diosninchipa shimintam ichanga wiyaytapis mana munanquichu. Jucha aparicuyllata shunguyqui yarparaycan. \p \v 29 «Moiséspa shiminta yaćhajcuna, fariseucuna, ishcay cära canqui. Llaquicärinquiman. Juyupa ñacanquipaj. Tayta Diosninchita manchapacujcunapa, unay willacujnincunapa mïchuncunata yapay rurarcaycanqui. Yarparänayquipaj, cuyayllapaj cananpaj picharcaycanqui. \v 30 Jananmanpis ninquiraj: ‹Auquillunchicuna cawashan wichan cawarga, willacujcunata mana wañuchishuwanchu caran.› \v 31 Chaypis wañuchicujcunapa wawan cashayquita shimillayqui musyachicuycan. \v 32 Mïchunta pichar: ‹Auquillücuna willacujcunata wañuchir, allita rurasha› nir rurarcaycanqui. Cananpis yaćhachishushayquinuylla mä, ruray. \v 33 Supaypa wawan car, wañuchicuj curu-jina canqui. Chaymi Tayta Diosninchi ninaman jaycushunquipaj. Chacaj pachapita jishpiyta mana camäpacunquipächu. \v 34 Sumaj tantiyacunquiman. Tayta Diosninchipa shiminta willapäcunanpaj achcajtam caćhamushaj. Willacujcunatapis, yaćhachicujcunatapis, Moiséspa shiminta yaćhajcunatapis caćhamushaj. Jamcunam ichanga waquinta rusćhüraj wañuchinquipaj. Waquintana shuntacäna wasicunaćhu wascar ushyanquipaj. Waquintana marcan-marcan jaticaćhar ushyanquipaj. \p \v 35 «Tayta Diosninchipa shiminta wiyacujcunata wañuchicur, auquilluyquicuna wañuchicushantapis aparicunquipaj. Juchanta aparicunquipaj wiyacuj Abelta wañuchishanpita-pacha Baraquíaspa wamran Zacaríasta wañuchishancaman. Payta Tayta Diosninchipa wasi puncunćhu, tullpa wajtallanćhu wañuchishcanqui. \v 36 Sumaj tantiyacunquiman. Auquilluyquicuna wañuchishanpita jamcunatana Tayta Diosninchi ñacachishunquipaj.» \s1 Jerusalén marca runacunata Jesús llaquipashan \r San Lucas 13.34–35 \p \v 37 Jerusalén marca runacunata llaquipar, Jesús niran: «Jerusalénllau Jerusalén, ¿imanirtaj Tayta Diosninchipa willacujnincunata wañuchinqui? ¿Imanirtaj caćhancunata sajmar ushyanqui? Chipsancunata maman ujllananpaj shuntashan-jina shuntayta munashcaj. Munaptïsi, wasguipämashcanqui. \v 38 Chay-niraj cashayquipita marcayquipis ragäman ticranga. \v 39 Nuwatapis mana ricamanquipänachu. ‹Tayta Diosninchi caćhamushan runa alli ricash caycullächun› nir ćhasquicamashpayquim ichanga, imayllapis ricamanquipaj.»\f * \fr 23:39 \ft Salmo 118.26.\f* \c 24 \s1 Tayta Diosninchipa wasinta jućhurachinanta musyachicushan \r San Marcos 13.1–2; San Lucas 21.5–6 \p \v 1 Tayta Diosninchipa wasinpita Jesús llucshiycaptin, purïshijnincuna niran: «Tayta, mä, ricay. Achic-achicyaycaj rumicunawan Tayta Diosninchipa wasinta pirgasha. Sumaj cuyayllapaj, ¿au?» \p \v 2 Jesúsna niran: «Au, llapanta ricaycanchi. Chaypis sumaj tantiyacunquiman. Imayllaga llapan ricashayqui ushyacanga. Rumiwan pirgararsi, llapanmi jućhurachish canga.» \s1 Runacuna imaman ćhayananta musyachicushan \r San Marcos 13.3–23; San Lucas 21.7–24; 17.22–24 \p \v 3 Chaypita Ulïbus puntaćhu Jesús jamaraycaptin, purïshijnincuna rinrillanćhu tapuran: «Tayta, ¿imaytaj Tayta Diosninchipa wasinta jućhurachinga? ¿Imanaypataj shimiqui ćharcucänantapis, cay pacha ushyacänantapis musyashaj?» nir. \p \v 4 Jesúsna niran: «Pipis pantachishurunquiman. \v 5 Achcaj pantachicujcuna shamunga: ‹Tayta Diosninchi caćhamushan Washäcujmi cä› nir. Achcaj ćhasquicamajta pantachinga. \v 6 Wacćhu-cayćhu wañuchinacuy jatariptinpis, ama mancharinquichu. Chaycunaraj cangapaj. Chaypis cay pacha mana ushyacangarächu. \v 7 Cay pacha ushyacänanpäga marcan-marcan wañuchinacungapaj. Mućhuy captinpis, yargaywan runacuna wañunga. Chay-tucuyćhüpis pacha juyupa sicsicyanga. \v 8 Chaypis runacuna mana ushyacangarächu. Manchäga ñacayllarämi jallaringa. \p \v 9 «Ćhasquicamashayqui-janan juyu runacunapa maquinman ćhayachishunquipaj. Ñacachishunquipaj. Wañuchishunquipaj. Llapan runa chiquishunquipaj. \v 10 Achcaj runa: ‹Jesúspa shiminta ćhasquicushcä› nirpis, wasguimanga. Quiquin-puralla wañuymanpis jitarpanacunga. Chiquipänacunga. \p \v 11 «Juchallaćhu arujcuna jataringa: ‹Tayta Diosninchipa shiminta willacü› nir. Achcajta pantachinga. \v 12 Runacunana Tayta Diosninchipa shiminta wiyayta mana munar, juyuyanga. Mana llaquipänacunganachu. \v 13 Ima captinpis, jipaman ama cutiricunquichu. Mana yamacällar shimïta wiyacuptiqui, imaycamanpis maquinćhu Tayta Diosninchi cawachishunquipaj. \v 14 May-chayćhüpis llapan runata shimï willapäcush canga: ‹Tayta Diosninchi maquinćhümi llapan runata cawachiyta munan. Alli willapäta wiyaptinraj, cay pacha ushyacänan ćhayamunga› nir. \p \v 15 «Willacuj Danielpa shiminta sumaj tantiyacärinquiman. Payga unayna niran: ‹Chiqui runacuna yaycapur, Tayta Diosninchita wasintinta pampaman ćhuranga. Manchapacushantapis ićhichinga.› Millanaypaj rurashancunata ricar, \v 16 juclla jishpicärinquiman. Judea quinranćhu tiyajcuna puntacunaman jishpicärinman. \v 17 Wasi puncućhu caycar, ruriman ama yaycunquimanchu. Imayquicunatapis ama jurgunquimanchu. \v 18 Ćhacrapitapis wasiquiman ama cutinquimanchu. Müdanayquita ama shuntanquimanchu.» \p \v 19 «Ñacachishan wichan jishyaj warmicunapis, pishi wamrayujcunapis cuyapaypaj ñacanga. \v 20 Chaymi jishpinayqui junaj tamya wichanman mana ćhayananpaj, diyawardaman mana ćhayananpaj Tayta Diosninchita mañacäriy. \v 21 Chay wichan juyupa ñacay canga. Chaynuy ñacay imaypis mana caranchu Tayta Diosninchi cay pachata camashanpita-pacha. Chaynuypis yapay mana imaysi cangapänachu. \v 22 Wamrachacushancunata llaquipar, Tayta Diosninchi chay ñacay junajcunata wallcayächinga. Manchäga pipis mana wañuypita jishpinmanchu. \p \v 23 «Chaymi pipis: ‹Mä, ricay. Tayta Diosninchi caćhamushan Washäcujninchi shamusha. Ćhayaycämun› nir nishuptiquisi, ama ćhasquipanquichu. \v 24 Chay wichan Washäcuj-tucujcuna, willacuj-tucujcuna ricarimungapaj. Munayniyuj car, tucuyta ruranga runacunata riguichinanpaj. Imaysi runa mana ricashancunatapis ruranga. Chayta rurar, Tayta Diosninchi acracushan runacunatapis waquinta pantachinga. \v 25 Canan sumaj tantiyacunquiman. Willapänajpaj cashanta mayna willapashcaj. \p \v 26 «Chaymi: ‹Washäcujninchi chunyajćhu caycan› nishuptiqui, ama aywanquichu. ‹Wasi rurićhümi Washäcujninchi pacaraycan› nishuptiquipis, ama ćhasquipanquichu. \p \v 27 «Tayta Diosninchi caćhamasha. Cutimuptïga, illaguta llapan ricashan-jina llap-llapanmi ricamanga. \v 28 Rimaypis purin. ‹Siucacunash micunanta ricar, maymanpis jutucan.› Cutimushätapis llapan runa mayanga.» \s1 Tayta Jesúspa cutimunanpita musyachicushan \r San Marcos 13.24–37; San Lucas 17.26–30, 34–36; 21.25–33 \p \v 29 «Juyupa ñacaycuna ćhawarcuptillan, \q1 ‹Inti wañucäcunga. \q1 Quillapis mana achicyämunganachu. \q1 Istrïllacunapis shicwamunga. \q1 Janaj pachapis juyupa tapsinga.›\f * \fr 24:29 \ft Isaías 13.10; 34.4.\f* \p \v 30 «Chaypitaraj cutimunäta mayanquipaj. Llapan runa mancharir, waganga. Chay junaj Tayta Diosninchi caćhamaptin, munayniyuj car, pucutay jananćhu achic-achicyaycar cutiycämujta ricamanquipaj. \p \v 31 «Tayta Diosninchina anjilcunata caćhamunga. Paycunana curnïtanta sumaj suynachimur, chay-tucuypita Tayta Diosninchi acracushan runacunata shuntamunga. Janaj pachapa cantunpita juc-caj cantuncaman shuntamunga. \p \v 32 «Jïgus yürawan tincuchiypa tantiyacushun. Yüran chillguiptin, tamya quilla jallaycunanta musyanchi. \v 33 Chay-jina llapan willapashäcuna ćharcuptin, cutimunä caycashanta tantiyacärinquipaj. \v 34 Sumaj tantiyacunquiman. Waquinniquipa ricay ñawiquićhu llapan ćharcucanga. \v 35 Janaj pachapis, cay pachapis ushyacanga. Shimïmi ichanga mana jungacangachu. Llapanmi ćharcucanga. \p \v 36 «Cutimunä junajta Tayta Diosninchi pitapis mana musyachishachu. Anjilnincunatapis, nuwatapis mana musyachimashachu. Quiquin Taytallanchim musyaraycan. \p \v 37 «Sumaj tantiyacunquiman. Tayta Diosninchi caćhamasha. Yapay caćhamänan wichanga Noé cawashan wichan-jina runacuna cawarcaycangapaj. \v 38 Noé cawashan wichan lücu tamya mana jallarishancaman runacuna cawashanwan cawacurcaycaran. Jauca micucuran. Upucuran. Waquinga majachacaycaran. Bütiman Noé jigacurcuptinmi ichanga, lücu tamya jallacuycuran. \v 39 Chaycaman runacuna imatapis mana yarpaćhacullar cawaran. Yacu ćhayar jananćhu ricacuptin llapan wañur, ushyacayman ćhayaran. Chay-jina Tayta Diosninchi caćhamaptin, cutimushä wichanpis runacuna cawashanwan cawarcaycangapaj. \p \v 40 «Cutimunä junaj ishcaj runa ćhacraćhu arurcaycaptin, juc-cajllata shuntacushaj. Jucnintam ichanga jaguiycushaj. \v 41 Ishcaj warmi agacurcaycaptinpis, juc-cajllata shuntacushaj. Jucnintam ichanga jaguiycushaj. \p \v 42 «Chaymi ricchaycar imaypis cawanquiman. Nuwam Taytayqui caycä. Imay üra cutimunätapis mana musyanquichu. \v 43 Sumaj tantiyacunquiman. Wasiman suwa yaycunanta musyar, wasiyuj mana puñucunmanchu. Manchäga suwa suwapänanpita ricchaycar waranman. \v 44 Chaymi jamcunapis mayaj-mayajlla shuyarpaycämanquiman. Tayta Diosninchipa caćhan cashpä mana yarpashpita cutimushaj.» \s1 Mincaywan tincuchiypa willapashan \r San Lucas 12.41–48 \p \v 45 «Mä, sumaj tantiyacunquiman. ¿Mayganiquiraj alli mincayman, tantiyacuj mincayman tincunquiman? Mincay alli captin, tantiyacuj captin, capural cananpäshi wasiyuj ćhuranga. Capuralga mincay-masincunata sumajshi rican. Jaran. \v 46 Capuralninpa shiminta ćharcuptin wasiyuj cutimur, allipash ricanga. \v 47 Sumaj tantiyacunquiman. Allita rurashanpita, capuralpa maquinmanna llapanta ćhuranga. \v 48 Juyu capuralshi ichanga shungullanćhu yarpaćhacunman: ‹Wasiyuj mana cutimungarächu› nir. \v 49 Chayshi mincay-masincunata magar ushyan. Micur, upyallar juyan. \v 50 Wasiyuj mana musyash junajćhu illajpita cutiramunga. \v 51 Llutanta rurashanpitash juyu mincayninta mana cuyapaypa wascar ushyanga. Jarguringa: ‹Juyu-masiquicunawan juyämuy› nirshi. Chayćhu atayparaj waganga. Juyupa ñacar, quiruntapis ućhunga. \c 25 \s1 Ćhuncaj jipashwan tincuchiypa willapashan \p \v 1 «Tayta Diosninchi maquinćhu purichimashanchipita tincuchiypa tantiyachishayqui. Juc cutićhüshi ćhuncaj jipash achquinwan-caman majachacaj müsuta shuyarpaycaran. \v 2 Pichgaj jipashnash yarpay-sapa caran; pichgajnash pishi-yarpayyuj. \v 3 Pishi-yarpayyuj jipashcuna achquinwan puriptinsi, wira wiñacunanta manash purichiranchu. \v 4 Yarpay-sapa jipashcunash ichanga achquinta, wira wiñacunantinta purichicäriran. \v 5 Majachacaj müsu juclla mana ćhayaptinshi, jipashcunata puñunay chariran. Llapanshi puñucäcuran. \p \v 6 «Pullan-pagas ćhayamuptinna, juc runash jayacuriran: ‹Majachacaj müsu yaycaycämunna. Ćhasquicäriyna› nirshi. \v 7 Chayshi jipashcuna achquinta camaricäriran. \v 8 Pishi-yarpayyuj jipashcunanash yarpay-sapa jipashcunata niran: ‹Achquïga upicäcuycannam. Wirayquita challicallämay.› \v 9 Yarpay-sapa jipashcunanash niran: ‹Challinacurga, llapanchi pishipacushunpaj. Wirata munar, ranticujcunaman aywariycunquiman.› \p \v 10 «Chayshi wira rantij aywashancaman majachacaj müsu ćhayaran. Majachacay tünaman achquin rataycajcunallatash yaycuchiran. Jinarcur wasipa puncuntash wićhgacurcuran. \p \v 11 «Chaypita pishi-yarpay jipashcunanash cutimur, puncupita jayacuran: ‹Taytallau tayta, puncuyquita quićhapaycallämay, ari› nirshi. \v 12 Majachacaj müsunash wasi ruripita nimuran: ‹Mana ricsillajchu. ¿Piraj cacullanquipis?› \p \v 13 «Yarpay-sapa jipash-jina jamcunapis camaricushalla cawanquiman. Cutimunäta mana musyanquichu. Mana yarpashpita cutimushaj. \s1 Jillay ćhasquij piyuncunawan tincuchiypa willapashan \r San Lucas 19.11–27 \p \v 14 «Sumaj tantiyacunayquipaj tincuchiypa willapäshayqui. Juc runash carupa aywacunanpaj quimsa uywaynincunata jayachiran. Paycunapa maquinmanshi llapan imancunatapis ćhuraycuran. \v 15 Callpanta tantiyaycur-tantiyaycur, llapallantash jaguipuran. Juc uywaynintash jaguipuran pichga waranga (5,000) jillayta, juctanash ishcay waranga (2,000) jillayta, juctanash juc waranga (1,000) jillayta. Jinarcur carupash aywacuran. \p \v 16 «Pichga waranga (5,000) jillayta ćhasquijnash juclla aruchiran. Aruchiptinshi, wawallan pichga waranga (5,000) llucshiran. \v 17 Chay-jinash ishcay waranga (2,000) jillayta ćhasquijpis aruchishanpita wawallanta ishcay warangata (2,000) shuntaran. \v 18 Juc waranga (1,000) jillayta ćhasquijnash ichanga pachata ućhcuriycur pacaycuran. Manash aruchiranchu. \p \v 19 «Unayllatanash wasinman runa cutiran. Jinarcur uywaynincunatash jayachiran jillayninta wawantinta shuntananpaj. \v 20 Pichga waranga (5,000) jillayta ćhasquijnash niran: ‹Tayta, pichga waranga (5,000) jillayta jaguipamashcanqui. Wawanpis pichga (5,000) warangata mirasha. Wawantintam cutiycächij. Cayllä callan.› \v 21 Runanash niran: ‹Allita rurashcanqui. Ichicllatapis alli ricashayquipita achcatana jaguipushayqui. Canan tünashun. Micupacushun.› \p \v 22 «Ishcay waranga (2,000) jillayta ćhasquijnash niran: ‹Tayta, ishcay waranga (2,000) jillayta jaguipamashcanqui. Wawantapis ishcay warangata (2,000) shuntashcä. Wawantintam cutiycächij. Jillayllä.› \v 23 Runanash niran: ‹Allita rurashcanqui. Wallcallatapis alli ricashayquipita achcatana jaguipushayqui. Canan tünashun. Micupacushun.› \p \v 24 «Juc waranga (1,000) jillayta ćhasquijnash niran: ‹Tayta, manchacuypa runa cashayquita musyä. Jamashalla imatapis ćhasquinqui. Mana murupacuycarsi, achca-achcata shuntayta munanqui. Mana arucuycarsi, chay-chicata pallayta munanqui. \v 25 Chaymi manchacurä. Manchacurmi, jillayniquitapis mana yatapashcächu. Manchäga pachata ućhcurcullar pacaycurä. Catay jillayniqui.› \p \v 26 «Chayshi runa niran: ‹Juyu runa canqui. Jilla. Jamashalla achca-achcata shuntayta musyaycar, \v 27 jillay mirachijcunallamanpis jillaynïta ćhuranquiman caran. Cutimur, wawantinta shuntacüman caran.› \v 28 Waquin uywaynincunatanash niran: ‹Waranga jillayninta jićhurir, ćhunca waranga (10,000) charaj-cajta juycuy. \v 29 Sumaj wiyamay. Wiyacamaptin, pitapis yanapäshaj. Paycuna may-mayta charangapaj. Mana wiyacamajcunatam ichanga ichicllata charashantapis jićhushaj. \v 30 Jilla uywaytaga wajtaman wicapay. Chacajman jaycuriy. Chayćhu atayparaj waganga. Juyupa ñacar, quiruntapis ućhunga.› \s1 Runacunapa juchanta jurgapänan junajpita willapashan \p \v 31 «Tayta Diosninchipa caćhan car, anjilcunawan-ima cutimushaj. Jatun auturdä-jina achic-achicyaycar mandajpa jamacunanćhu jamashaj. \v 32 Llapan marcapita runacuna ñaupäman jutucanga. Llapan jutucaptin, capshicunapa ćhaupinpita uyshata raquiycaj-yupay shimïta wiyacujcunata raquicurishaj. \v 33 Wiyacamajcunata alli ricar, dirïcha-caj lädüman raquicurishaj. Mana wiyacamajcunatam ichanga juyu ñawïwan ricar, isquirda-caj lädüman raquirishaj. \p \v 34 «Jatun auturdä carmi, wiyacujcunata nishaj: ‹Papänï alli ricashunqui. Paypa maquinćhüna caway. Cay pachata camashanpita-pacha maquinćhu cawanayquipaj shuyaraycäshunqui. \v 35 Yargaycajta ricaycämar, jaramashcanqui. Yacunaycajta ricaycämarpis, upuchimashcanqui. Jurpay-tucur puriptïpis, pachächimashcanqui. \v 36 Müdanaynajta ricaycämarpis, ushtucunäpaj camaripamashcanqui. Jishyaptïpis, carsilćhu wićhgaraptïpis, watucallämashcanqui.› \p \v 37 «Chaura wiyacuj runacuna tapumanga: ‹Tayta, ¿imaytaj yargaycajta ricar, jarallashcaj? Yacunaycajta ricar, ¿imaytaj upuchillashcaj? \v 38 Jurpay-tucur puriptiqui, ¿imaytaj pachächillashcaj? Müdanaynajta ricar, ¿imaytaj camaripullashcaj? \v 39 Jishyaycaptiqui, carsilćhu wićhgaraptiqui, ¿imaytaj watucullashcaj?› nir. \v 40 Canan sumaj tantiyacunquiman. Wiyacamaj irmänucunata tarichir yanapar, quiquïta yanapämashcanqui. Nuwa-janan paycunata yanapashcanqui runa-masincuna mana alli ricacaptinsi. \p \v 41 «Jinarcur mana wiyacujcunata chapata rurar nishaj: ‹Juyu runacuna, ricaytasi mana munallajchu. Ratataycaj ninaman jaycushayqui. Mana ushyacaj ninata Tayta Diosninchi camarisha supay-masintincunapaj. \v 42 Yargaycaptïsi, mana jaramashcanquichu. Yacunaycaptïsi, mana upuchimashcanquichu. \v 43 Jurpay-tucur puriptïsi, mana pachächimashcanquichu. Müdanaynaj caycaptïsi, ushtucunäpaj mana camaripamashcanquichu. Jishyaycaptïsi, carsilćhu wićhgaraycaptïsi, mana watucamashcanquichu.› \p \v 44 «Chaura mana wiyacujcunapis tapumanga: ‹Tayta, yargaycajta, yacunaycajta, jurpay-tucur puriycajta, müdanaynajta imaypis mana ricashcajchu. Jishyaycashayquitapis, carsilćhu wićhgaraycashayquitapis mana musyashcächu. Ricar-imarga, yanapajmanmi caran.› \v 45 Nuwana nishaj: ‹Sumaj tantiyacunquiman. Wiyacamajcunata mana alli ricashpayqui mana yanaparga, nuwatapis mana yanapämashcanquichu.› \p \v 46 «Chaymi mana wiyacamajcuna imaycamanpis ñacangapaj. Wiyacamajcunatam ichanga maquinćhu imaycamanpis Tayta Diosninchi cawachinga.» \c 26 \s1 Jesústa charinanpaj parlanacushan \r San Marcos 14.1–2; San Lucas 22.1–2; San Juan 11.45–53 \p \v 1 Willapäcuriycur, purïshijnincunallatana Jesús niran: \v 2 «Cananpita ishcay junajllata Pascua fiesta jallaycunga. Fiestaćhu Tayta Diosninchipa caćhan caycaptïsi, runacuna charimanga rusćhu wañuchimänanpaj.» \p \v 3 Chay junajcuna mayur cüra Caifás mandaj cüra-masincunata, mayur runacunata, yaćhajcunata wasinman jayachiran. \v 4 Parlanacur, llapan auniran tumpayllapa Jesústa charircur wañuchinanpaj. \v 5 Chaypis waquinga mana munaranchu: «Fiestaćhu ama wañuchishunchu. Runacuna ticraparamäshuwan» nir. \s1 Jesústa pirjümita warmi jaycapushan \r San Marcos 14.3–9; San Juan 12.1–8 \p \v 6 Betania marcaman ćhayar, Simónpa wasinćhu Jesús micupacuycaran. Simón jaraćhu jishyapita allchacash captin: «Jaraćhu Simón» nir ricsij. \v 7 Micupacuycaptin, butïlla pirjümin aptash warmi ćhayaran. Chay pirjümi sumaj ćhaninyuj caran. Butïllata quićharir, Jesúspa umanman jaycapuriran. \p \v 8 Jesúspa purïshijnincunana ullgucäcuran: «¿Imapäraj pirjümita usuchisha? \v 9 Ama usuchinmanchu caran. Manchäga pishipacujcunata aypunanpaj ćhaninćhu ranticunman caran» nir. \p \v 10 Jesúsmi ichanga niran: «Ama rimapaychu. Cay warmi llaquipämar, allita rurasha. \v 11 Pishipacujcunata imaypis ricanquipaj. Nuwatam ichanga waran-waran mana ricamanquipänachu. \v 12 Chaymi cay warmi allita rurasha. Cawaycaptillä, pampamänanpaj armachimasha. \v 13 Sumaj tantiyacunquiman. May-chayćhüpis Tayta Diosninchipa alli willacuyninta willapäcur, cay warmi allita rurashantapis willacunga. Mana jungacangachu.» \s1 Judas Iscariote Jesústa ticrapushan \r San Marcos 14.10–11; San Lucas 22.3–6 \p \v 14 Chay junajlla Judas Iscariote Jesúspa purïshijnin caycarsi, mayur cüracunaman aywaran. \v 15 Ćhayarcur niran: «Jesústa charïshiptï, ¿imatataj jumanquiman?» Paycunana quimsa ćhunca (30) jillayta yupapuran. \v 16 Chay junajpita-pacha charij-charijllana Judas caycaran mayćhüpis Jesústa charinanpaj. \s1 Purïshijnincunawan Pascua micuyta Jesús micushan \r San Marcos 14.12–25; San Lucas 22.7–23; San Juan 13.21–30; 1 Corintios 11.23–26 \p \v 17 Pascua fiesta jallariran. Chay fiestaćhu Israel runacuna libadüraynaj tantata micuj. Acrashan cashnitapis pishtaj. Chay junaj purïshijnincuna Jesústa tapuran: «Tayta, ¿mayćhütaj Pascua micuyta camaricamushaj?» nir. \v 18 Jesúsna niran: «Jerusalén marcaman ñaupay. Juc runapa wasinman ćhayar, ninqui: ‹Tayta Jesús caćhamasha. Warasi-chicasi wañucunganash. ¿Mayćhütäshi wasi jäcuycan purïshijnincunallawan Pascua micuyta micunanpaj?› » \p \v 19 Purïshijnincunana änir marcaman ćhayar, Jesúspa shiminman-tupu llapantapis tariran. Chayllaćhu Pascua micuyta camaricuran. \p \v 20 Chacas-chacasna ćhunca ishcaywan purïshijnincunawan micunanpaj Jesús jamacuycuran. \v 21 Micurcaycashanćhu niran: «Sumaj tantiyacunquiman. Mayganiquipis ticrapamar, wañuyman jitarpamanquipaj.» \v 22 Chaura llaquicäcur, jucnin-jucninpis Jesústa tapuran: «Tayta, ¿nuwachuraj? ¿Nuwachuraj?» nir. \p \v 23 Jesúsna niran: «Nuwanchiwan iwal micujmi wañuyman jitarpamanga. \v 24 Tayta Diosninchi caćhamasha. Quiquin camacächiptin, wañuyman ćhayashaj shimin ćharcucänanpaj. Jitarpamaj runam ichanga juyupa ñacanga. Ama yurinmanpishchu caran.» \p \v 25 Wañuyman jitarpuyta yarpaj Judaspis niran: «Tayta, ¿nuwachuraj?» Jesúsna niran: «Shimillayquipita musyä.» \p \v 26 Micurcaycashanćhu tantata aptacurcur, Jesús niran: «Taytallau Tayta, ima allish tarichillämashcanqui.» Jinarcur tantata paquircur-paquircur, purïshijnincunata aypuran: «Catay. Micupacuy. Cay tanta quiquïmi caycä» nir. \p \v 27 Chaypita bïnuyuj cüpata aptacurcur, niran: «Taytallau Tayta, ima allish tarichillämashcanqui.» Jinarcur purïshijnincunata aypuran: «Cayllapita llapaniqui upuchinacuy. \v 28 Cay bïnu yawarnïmi. Washänaj-raycur wañuyman ćhayaptï, yawarnï jićhanga. Yawarnïwanraj parlanacushanta Tayta Diosninchi ćharcucaycächin. Pï-maypa juchantapis jungaycur, alli ñawinpana ricashunqui. \v 29 Sumaj tantiyacunquiman. Cananpita bïnuta mana upushänachu. Llapanchita Papänïpa maquinman jishpichimaptinchiraj, mushuj bïnuta upushunpaj.» \s1 Pedro wasguinanta Jesús musyachicushan \r San Marcos 14.26–31; San Lucas 22.31–34; San Juan 13.36–38 \p \v 30 Micupacuyta ushyariycur, Tayta Diosninchita alliman ćhurashpan cantarir, Ulïbus puntaman aywacäriran. \p \v 31 Chayćhüna purïshijnincunata Jesús niran: «Canan pagas llapaniqui jaguiraycamanquipaj. Mana yupachicamanquipänachu. Tayta Diosninchipa shiminpis nin: \q1 ‹Uysha michijta wañuchishaj. \q1 Wañuycachiptï, uyshancuna mashtaypa-mashtar aywacunga.›\f * \fr 26:31 \ft Zacarías 13.7.\f* \p \v 32 «Cawarircamurmi ichanga Galilea marcaman ñaupashaj.» \p \v 33 Pedruna niran: «Llapan jaguirishuptiquipis, mana imaysi jaguirishayquipächu.» \p \v 34 Jesúsna niran: «Pedro, sumaj tantiyacunquiman. Canan chacayllasi wasguimanquipaj. Mana ricsij tucumanquipächu. Gällu manaraj cantaptillansi, quimsa cutiparaj wasguimanquipaj.» \p \v 35 Pedruna niran: «Mana imaypis wasguishayquichu. Ishcaninchitapis jina wañuchimäshun.» Llapan purïshijnincunapis Pedro-jina niran: «Mana wasguishayquichu.» \s1 Getsemaní ćhacraćhu Jesús mañacushan \r San Marcos 14.32–42; San Lucas 22.39–46 \p \v 36 Chaypita «Getsemaní» nishan ćhacraman purïshijnincunawan Jesús aywaran. Ćhayar, niran: «Washanijćhu Tayta Diosninchita mañacushäcaman cayllaćhu jamapäriy.» \p \v 37 Chaynuy nir Pedrutawan Zebedeupa ishcay wamrantapis pusharan. Paycunapa ricay ñawinćhu jatunpa llaquicuran. Shungun ishquicäcuptin, niran: \v 38 «Llaquicuy juyupa ćhayapamasha. Wañuy janäćhüna. Yanagaycallämay, ari. Waräshimay.» \p \v 39 Jinarcur carushman aywarcur pachacaman jungurpacuycur, Jesús mañacuran: «Papä, camacaptin, shuyarämaj ñacay ama ćhayapamanmanchu. Jishpiyta munaptïsi, shungü munashan ama camacächunchu. Manchäga munashayquinuylla llapanpis caycullächun» nir. \p \v 40 Cutircur, quimsaj purïshijnincunata puñuycajta tariran. Chaymi Pedruta niran: «¿Puñucuycanquichu? ¿Manachu juc ürallasi yanagämanqui? \v 41 Ricchay-llapa. Mana wasguimänayquipaj Tayta Diosninchita mañacäriy. Allita yarparsi, ushyacajllam carcaycanqui.» \p \v 42 Jinarcur yapay Tayta Diosninchita mañacuj aywacuran: «Papällau Papä, ñacanä camacaptin, munashayquinuylla jina ñacashäpis» nir. \p \v 43 Yapay purïshijnincunaman cutircur, puñucashta tariran. Wañuypa puñunay chariptin, puñucurcaycaran. \p \v 44 Chaura puñuycajta jaguiycur yapay Tayta Diosninchita mañacuj aywacuran. Mañacushan-jinalla quimsa cutipa mañacuran. \p \v 45 Yapay purïshijnincunaman cutircur, niran: «¿Puñurcaycanquićhim? ¿Jitarpaycanquićhim? Juyu runacuna ćhayamushana. Tayta Diosninchipa caćhan caycaptïsi, charimanga. \v 46 Jataripacuyna. Wañuyman jitarpamaj runa jananchićhünam. Aywapushun.» \s1 Jesústa rïsu charishan \r San Marcos 14.43–50; San Lucas 22.47–53; San Juan 18.2–11 \p \v 47 Jesús rimaycaptillan, purïshijnin cashpansi Judas ćhayapuran. Mayur cüracunawan mayur runacuna caćhaptin, chay-chicaj runa aywaran jirunwan-caman, tucsicunanwan-caman. \p \v 48 Judas mayna nish caran: «Macallarcushä runa Jesúsmi canga. Mana caćharillar, charicurcunqui» nir. \p \v 49 Chaymi juclla Jesústa macallarcur, wamayaran: «Taytallau tayta» nir. \p \v 50 Jesúsna niran: «Wawallau, yarpashayquita juclla ruray.» Chaynuy niptin, Jesústa charicarcäriran. \p \v 51 Chaura Jesúspa juc purïshijninna cuchillunta jurgurir, mayur cürapa uywayninpa rinrinta rugupariran. \p \v 52 Jesúsna niran: «Cuchilluta ćhuraycuy. Ama jugariychu. Cuchilluta jugarijcuna cuchilluwan tucsish wañunga. \v 53 Papänïta mañacuptï, washämänanpaj ćhunca ishcaywan (20) batallun anjilcunatapis juclla caćharamunman. \v 54 Chaypis mana mañacushächu. Jina wañuchimächun Tayta Diosninchipa unay willacujnincunapa shimin ćharcucänanpaj.» \p \v 55 Llapan runatana Jesús niran: «¿Imatataj yarpanqui? ¿Suwa cashätachu? ¿Imanirtaj jiruyquiwan-jiruyquiwan, cuchilluyquiwan-cuchilluyquiwan shamushcanqui? Waran-waran Tayta Diosninchipa wasinćhu tantiyachicuycajta ricamashcanqui. ¿Imanirtaj mana charimashcanquichu? \v 56 Ichanga Tayta Diosninchipa shimin ćharcucänanpämi charimashcanqui. Unay willacujcuna llapanta musyachicuran.» \p Niycaptillan, purïshijnincuna jishpicäriran. Japallantana Jesústa jaguiycäriran. \s1 Mayur Israel runacunapa sisyunninman Jesústa apashan \r San Marcos 14.53–65; San Lucas 22.54–55, 63–71; San Juan 18.12–14, 19–24 \p \v 57 Charijcunana Jesústa aparan mayur cüra Caifáspa wasinman. Chayćhu Moiséspa shiminta yaćhajcunawan mayur runacuna shuntacaran. \p \v 58 Jesúspa caru jipallanta aywar, sawan ruricaman Pedro yaycuran. Rurićhu Jesús imaman ćhayanantapis ricananpaj Tayta Diosninchipa wasinta täpajcunawan jamacuycaran. \p \v 59 Wasi rurićhu mayur cüracunawan llapan mayur Israel runacuna tumpajcunata ashircaycaran Jesústa wañuchinanpaj. \v 60 Ichanga mana tariranchu. Imata tumparpis, juchanta mana tariranchu. Mayllantana ishcaj runa niran: \v 61 «Chay runash nisha: ‹Tayta Diosninchipa wasinta jućhurachïman. Jinarcur, quimsa junajllaćhu jatarachïman.› » \p \v 62 Chaynuy tumpaptin mayur cüra jatarcur, Jesústa tapuran: «¿Manachu rimacunqui? ¿Rasunpachu rimashcanqui?» \p \v 63 Chaynuy tapuptinsi, Jesús mana rimacuranchu. Chaura mayur cüra niran: «Cawaj Tayta Diosninchipa ricay ñawinćhu caycanchi. Mä, willamay. ¿Tayta Diosninchipa Wawanchu canqui? ¿Caćhamushan Washäcujchu canqui?» \p \v 64 Jesúsna niran: «Rimashcanquinam. Chaypis Tayta Diosninchipa caćhan cashpä willashayqui: ‹Cananpita mandäshinäpaj Munayniyuj Tayta Diosninchipa dirïcha-caj lädunćhu jamashaj. Pucutay jananćhu cutiycämujta ricamanquipaj.› »\f * \fr 26:64 \ft Daniel 7.13.\f* \p \v 65 Chaura mayur cüra ullgucäcuran. Müdanantapis raćhir ushyarir japariran: «Quiquin Tayta Diosninchita apäriycan. Shiminpita wiyashcanchi. Tistïguta mana ashishunnachu. \v 66 Waquinniqui, ¿manachu rimacunqui?» Chaynuy tapuptin, llapan runa juc shimilla niran: «Wañuchicächun.» \p \v 67 Waquin runa Jesústa tuwapur ushyaran. Waquinna lajyar ushyaran. Waquinna magaran: \v 68 «¿Pitaj lajyashcashunqui? Tayta Diosninchi caćhamushan Washäcuj caycar, mä, willamay» nir. \s1 Jesústa Pedro wasguishan \r San Marcos 14.66–72; San Lucas 22.56–62; San Juan 18.15–18, 25–27 \p \v 69 Pedro sawanćhu jamaraycaptin, cürapa uywaynin jipash aywarcur, niran: «Galilea runa Jesúswan purishcanqui, ¿au?» \v 70 Pedrum ichanga llapanpa ñaupanćhu wasguiran: «Mana. Imatash rimacullanquipis» nir. \p \v 71 Chaynuy nir sawan wajtapa llucshicuran. Cürapa juc-caj uywaynin jipashna Pedruta ricar, llapan runata willaran: «Cay runa Nazaret marca Jesúspa purïshijnin» nir. \p \v 72 Pedruna niran: «Mana. Jesús pï cashantapis mana musyächu. Tayta Diosninchipa ricay ñawinćhu rimaycä.» \p \v 73 Mayllanta jinan runacunana Pedruta niran: «Galilea runa canqui, ¿au? Rimacuynillayqui musyachicuycan.» \p \v 74 Chaura Pedro ullgucäcuran: «Chay runata mana ricsïchu. ¿Piraj cacullanpis? Llullacuptïga, jina Tayta Diosninchi ñacaycachimächun» nir. Rimaycaptillan, gällu cantariycuran. \p \v 75 Chayraj Pedro yarpäriran: «Mana ricsij tucumanquipächu. Gällu manaraj cantaptillansi, quimsa cutipa wasguimanquipaj» nishanta. Jesúspa shiminta yarpärir wajtaman llucshiycur, llaquicuywan juyupa wagaran. \c 27 \s1 Mandaj Pilatupa dispächunman Jesústa apashan \r San Marcos 15.1; San Lucas 23.1–2; San Juan 18.28–32 \p \v 1 Pacha wararcuptin, mayur cüracunawan mayur runacuna yapay jutucaran. Sisyunćhu Jesústa imanuypa wañuchinanpaj parlanacäriran. \v 2 Jinarcur Jesústa sumaj watacurcur, mandaj Pilatupa dispächunman aparan. \s1 Judas Iscariote wañushan \p \v 3 Jesús wañuyman ćhayananta musyar, chigaypa Judas llaquicuran. Chaymi wañuyman jitarpushanpita wanacuran. Quimsa ćhunca (30) jillayta ćhasquishantapis mayur cüracunatawan mayur runacunata cutiycachiran: \v 4 «Tayta Diosninchipa ricay ñawinćhu juchata aparicushcä. Jesús mana juchacush caycaptinsi, wañuyman jitarpushcä» nir. Paycunana niran: «Mana imanämanpishchu. Quiquiquipitana.» \v 5 Chaura jillay ćhasquishantapis Tayta Diosninchipa wasin ruriman machirir aywacuran. Carushta aywaycur, maticuriran. \p \v 6 Mayur cüracunana jillayta shuntarcur, parlanacäriran: «Cay jillayta Tayta Diosninchita jarashan cuyachicuyninwan mana talluchishuwanchu. Wañuchicuj runapa jillayninta mana ćhasquishuwanchu» nir. \v 7 Parlanacuriycur, jäpa runacuna pampacunanpaj ćhacrata rantiran. Chay ćhacrapa jutin caran: «Allpa manca pampa.» \v 8 Canancamanpis chay ćhacrata ricsin: «Yawar pampa» nir. \v 9 Llapanpis camacaran willacuj Jeremíaspa shimin ćharcucänanpaj. Payga unayna niran: \q1 «Waquin Israel runacunapa shiminta ćharcur, runata wañuchishanpita quimsa ćhunca (30) jillayta juturan. \q1 \v 10 Chay jillayllawan ‹Allpa manca pampa› nishanta rantiran. \q1 Tayta Diosninchipa shiminpita llapanpis camacaran.»\f * \fr 27:10 \ft Zacarías 11.12–13.\f* \s1 Jesústa mandaj Pilato tapupashan \r San Marcos 15.2–5; San Lucas 23.3–5; San Juan 18.33–38 \p \v 11 Dispächuman ćhayachiptin, mandaj Pilato Jesústa tapuran: «¿Rasunpachu Israel runacunapa mandajnin canqui?» nir. Jesúsna niran: «Quiquiquim rimashcanqui.» \p \v 12 Mayur cüracunawan mayur runacunana tucuy-tucuypita Jesústa tumparan. Jesúsmi ichanga mana rimacuranchu. \v 13 Chaura mandaj Pilato Jesústa tapuran: «Ima-imata nishuptiquipis, ¿manachu rimacunqui?» nir. \v 14 Jesúsmi ichanga imatapis mana rimacuranchu. Chaymi mandaj Pilato mancharicäcuran. \s1 Jesústa rusćhu wañuchinanpaj aunishan \r San Marcos 15.6–20; San Lucas 23.13–25; San Juan 18.38–19.16 \p \v 15 Pascua fiestaćhu runacuna mañacuptin, watan-watan mandaj Pilato juc rïsuta caćharij. \v 16 Chay wichan juyu runa Barrabás rïsu wićhgaraycaran. Juyu cashanta llapan runa musyaran. \v 17 Chaymi mandaj Pilato llapan runata tapuran: «¿Maygantataj caćharishaj: Barrabástachu, ‹Washäcuj› ricsishan Jesústachu?» nir. \v 18 Jesústa chiquir mayur runacuna apapushanta mandaj Pilato mayna musyaycaran. \p \v 19 Dispächućhu caycaptillan, mandaj Pilatuta warmin willachiran: «Chay runa juchata mana aparicushachu. Imatapis ama ruraychu. Chacay chiquita suyñushcä» nir. \p \v 20 Chaycaman mayur cüracunawan mayur Israel runacuna llapan runata shimiyaran: «Barrabásta caćhariy. Jesústa wañuycachiy» nir mañacärinanpaj. \v 21 Chaymi mandaj Pilato: «¿Mayganta caćharinätataj munanqui?» nir tapuptin, runacuna: «Barrabásta caćhariy» nir mañacuran. \v 22 Mañacuptin, mandaj Pilato tapuran: « ‹Washäcuj› ricsishan Jesústa, ¿imanäshätaj?» nir. Runacunana llapallan japariypa niran: «Rusćhu wañuchicächun.» \v 23 Mandaj Pilatuna yapay tapuran: «¿Imaćhütaj juchata aparicusha?» Runacunana sumaj japariran: « Rusćhu wañuchicächun.» \p \v 24 Runacuna sumaj ullgucarcäriptin, ima ruraytapis mandaj Pilato mana camäpacurannachu. Chaymi llapan ricay maquinta yacuwan awicuran: «Cay runata wañuchiptin, nuwapa juchä mana cangachu. Munashayquita imatapis mä, ruracäriy» nir. \v 25 Chaura llapan runa niran: «Cay runa wañuchishanpita nuwacunana, wamräcuna juchata aparicushaj.» \p \v 26 Chaymi mandaj Pilato Barrabásta caćhariycuran. Jesústam ichanga sumaj wascachiriycur, murucuncunata inćhigaran rusćhu wañuchinanpaj. \p \v 27 Murucucuna mandajninpa sawanninman Jesústa yaycuchiran. Jinarcur llapan murucu-masincunata shuntachiran. \v 28 Jalapaćhar, Jesústa ushyaran. Asipänan cashpan mandajpa puca jacunta jacuparan. \v 29 Umanmanpis curünata jatiparan, ichanga cashata pilltarcullar. Dirïcha-caj maquinmanpis shugush garutillata aptaparan. Jinarcur ñaupanman jungurpacaycärir ashllir ushyaran. Alliman ćhuraj-tucuran: «Israel runacunapa mandajnin alli ricash caycullächun» nir. \v 30 Jananmanpis tuwapur ushyaran. Shugushwan umanćhu wirur ushyaran. \p \v 31 Pampaman ćhurariycur, puca jacunta jićhuriran. Quiquinpa müdananta ushtuparcur, rusćhu wañuchinanpaj aparan. \s1 Jesústa rusćhu wañuchishan \r San Marcos 15.21–32; San Lucas 23.26–43; San Juan 19.17–27 \p \v 32 Jesústa wañuchinanpaj apaycashanćhu Cirene marca Simónwan tincuran. Simóntana Jesús apashan rusta apachiran. \p \v 33 Ćhayaran «Gólgota» nishan pachaman. Rimayninćhu: «Gólgota» ninanta: «Calabïra pata» nir ricsin. \v 34 Usuncachicuj jampitawan bïnuta tallurcachir, Jesústa upuchiyta munaran. Malliycur, mana upuranchu. \p \v 35 Rusman läbaycur, murucucuna surtita jitaran Jesúspa müdananta mayganinpis apacunanpaj.\f * \fr 27:35 \ft Waquin Bibliaćhu yapashpan nin: «Unay willacujpa shimin ćharcunanpaj surtitaraj jitaran mayganin apananpäpis. Willacujga unayna niran: ‹Surtita jitarcurraj müdanäta apanga.› » Salmo 22.18.\f* \v 36 Jinarcur jamacuycur täparan. \v 37 Imapita wañuchishanpis musyacänanpaj rus jananman isquirbiran: «Cayga Jesús, Israel runacunapa mandajnin» nir. \p \v 38 Jesústawan ishcaj suwatapis iwal rusman läbaran: jucninta dirïcha-caj lädunman, jucninta isquirda-caj lädunman. \p \v 39 Chay quinranpa purij runacuna Jesústa pampaman ćhuraran. Ashllishpan umanta awir \v 40 niran: «Tayta Diosninchipa wasinta jućhurachirshi, quimsa junajllata pirgaypa jatarachinqui. Tayta Diosninchipa Wawan carga, wañuypita mä, jishpiy. Ruspita mä, yarpamuy» nir. \p \v 41 Mayur cüracunapis, mayur runacunapis, Moiséspa shiminta yaćhajcunapis Jesústa pampaman ćhurar, niran: \v 42 «Waquin runacunata cawarachishash. Quiquinmi ichanga jishpiyta mana junchu. Israel runacunapa mandajnin carga, ruspita mä, yarpamuchun. Yarpamuptin, shiminta ćhasquicushunćhi. \v 43 Tayta Diosninchimanshi yupachicuran. ‹Tayta Diosninchipa Wawanmi cä› nishash. Tayta Diosninchi llaquipar, mä, wañuypita jishpichichun.» \p \v 44 Lädunćhu läbaraj suwacunapis Jesústa ashllir ushyaran.\fig San Mateo 27.31–44|src="DN00493B.TIF" size="span" loc="Mat 27.31-44" ref="SAN MATEO 27:44" \fig* \s1 Jesús wañushan \r San Marcos 15.33–41; San Lucas 23.44–49; San Juan 19.28–30 \p \v 45 Lasdüsipita mallwaycaman pacha chacacäcuran. \v 46 Mallwayna Jesús japaćhacuran: «Elí, Elí, ¿lamá sabactani?» nir. Rimayninćhu: «Elí, Elí, ¿lamá sabactani?» ninanga: «Taytallau Tayta, ¿imanirtaj jaguiraycamashcanqui?» ninanmi.\f * \fr 27:46 \ft Salmo 22.1.\f* \p \v 47 Japaćhacuptin, wiyajcuna niran: «Mä, wiyashun. Tayta Diosninchipa unay willacujnin Elíastaćhim jayacuycan.» \v 48 Juc runana juclla shigui bïnuman shaputa ushmarcachir shugushman watarcur, Jesústa shuguchiyta munaran. \v 49 Waquin runam ichanga ricaparcaycaran: «Ama yanapaychu. Mä, ricapäshun. Rasunpachush Elías shamunga ruspita jishpichinanpaj» nir. \p \v 50 Jesúsmi ichanga sumaj japarir, wañucäcuran. \p \v 51 Wañucäcuptin, Tayta Diosninchipa wasinćhu chaparaj bayïtapis janapita uraypa callacäcuran. \v 52 Pachapis sicsicyacurcuran. Chagacunapis shillicäcuran. Mïchucunapis quićhacäcuran. Tayta Diosninchita wiyacujcunaga wañush caycashanćhüsi achcaj cawaricarcamuran. \v 53 Cawarimur, pamparashan ućhcupita llucshiramuran. Paycunapis Jesús cawarimushanpita Jerusalén marcaman aywaran. Achcaj runa ricaran. \p \v 54 Pacha sicsicyaptin, Jesústa täpaj capitanpis, murucucunapis juyupa manchariran: «Cay runa rasunpa Tayta Diosninchipa Wawan casha» nir. \p \v 55 Jesústa yanapar Galilea marcapita-pacha aywäshij warmicunapis carullapita ricapaycaran. \v 56 Ricapaycaran Magdalena marcapita María, Santiagupawan Josépa maman María, Zebedeupa warmin-ima. \s1 Jesústa pampashan \r San Marcos 15.42–47; San Lucas 23.50–56; San Juan 19.38–42 \p \v 57 Pacha chacanaycaptin, mandaj Pilatuman Arimatea marcapita José aywaran. Payga puchuy-puchuy jananćhu cawaj runa caran. Jesúswanpis purij. \v 58 Ćhayarcur, mandaj Pilatuta niran: «Jesústa pampachicushaj.» Mañacuptin, murucuncunata: «Apacuchun» nir auniran. \p \v 59 Chaura ayanta shuntaycur, tacshash bayïtawan José pituran. \v 60 Jinarcur quiquin pampacunanpaj ućhcuchishan chagaman pampaycuran. Chayman pitapis mana pamparanrächu. Puncuntapis jatun rumiwan chapachiran. Nircur aywacuran. \v 61 Pamparaycaptin, Magdalena marca Maríawan Josépa maman María pamparashan ñaupanćhu jamaraycaran. \p \v 62 Diyawarda tutana Pascua fiesta camaricuy junaj ushyarcuptinna, mayur cüracunawan fariseucuna parlanacuriycur, mandaj Pilatuman aywaran. \v 63 Ćhayar, niran: «Tayta, llulla Jesús cawaycällar niran: ‹Quimsa junajpita cawarimushaj.› \v 64 Chaymi pamparashanta quimsa junajcaman täpachiy. Manchä purïshijnincuna ayanta suwacurunman. Jinarcur runacunata willapanga: ‹Wañushanpita Jesús cawarimusha› nir. Chaynuy llullacuptin, llapan shungunwanna runacuna ćhasquicunga.» \v 65 Mandaj Pilatuna niran: «Murucucunaga maquiquićhümi. Jesús pamparashanta sumaj täpachun.» \v 66 Niptin, murucucunawan aywar, Jesús pamparashanta chaparaj rumita chäpaypa chapaycuran. Murucucunatapis täpananpaj ćhuraran. \c 28 \s1 Jesús cawarimushanpita willacushan \r San Marcos 16.1–8; San Lucas 24.1–12; San Juan 20.1–10 \p \v 1 Diyawarda ushyarcuptin dumingu warariycaptillan, Magdalena marca Maríawan juc-caj María Jesús pamparashanman aywaran. \p \v 2 Illajpita pacha juyupa sicsicyacurcuran. Janaj pachapitapis Tayta Diosninchipa anjilnin ćhayamuran. Anjilna ućhcu chaparaj rumita witircachir, jananman jamacuycuran. \v 3 Payga illagu-jina achic-achicyaran. Müdananpis rajupa-niraj yuraj llutpi caran. \v 4 Täpaj murucucunana juyupa mancharicäcuran. Wañush-jina jitacäcuran. \p \v 5 Warmicunatana anjil niran: «Ama manchariychu. Rusćhu wañuj Jesústa ashiycashayquita musyä. \v 6 Cayćhu pampacush carsi, mana cannachu. Shiminman-tupu Tayta Diosninchi cawarachimusha. Mä, aya pamparashanta ricay. \v 7 Canan purïshijnincunata juclla willamuy. Cawarishantapis, Galilea quinranman ñaupaycashantapis willanqui. Chayćhümi tincunquipaj. Imatapis ama tapupämaynachu. Llapantana willashcaj.» \p \v 8 Warmicunana mancharir, pamparashanpita aywacullaran. Chaypis shungun achicyacäcuptin, juclla Jesúswan purij-masincunata willaj aywacuran. \p \v 9 Aywarcaycaptin, Jesús ricaripuran: «¿Allillachu caycanqui?» nir. Wamayaptin, Jesúspa ćhaquinta macallacurcur alliman ćhuraran. \v 10 Jesúsna niran: «Ama manchariychu. Purïshimajnïcunata willaraycamuy. Galilea marcaman aywachun. Chayćhümi tincushun.» \s1 Murucucunata llullacachishan \p \v 11 Warmicuna aywacuriptin, pamparashanta täpaj murucucunapis waquinga marcaman cuticuran. Mayur cüracunata llapallanta willaparan. \v 12 Chaura mayur cüracunawan mayur runacuna parlanacuran. Sumaj parlanacuriycur, murucucunata achca jillayta juycuran: \v 13 «Pitapis willanqui: ‹Nuwacuna puñuycaptï purïshijnincuna chacaypa sharcamur, Jesúspa ayanta suwapaycamasha› nir. \v 14 Mandaj Pilato mayaptin, parlapushayqui mana imamanpis ćhayanayquipaj. Mana wascashunayquipaj amachashaj» nir. \v 15 Chaura murucucuna jillayta ćhasquicurcuran. Mayur runacuna yaćhachishallanta runacunata willaparan. Rimashanga Israel runacunapa yarpayninćhu canancamanpis jinalla cacun. \s1 Purïshijnincunata Jesús caćhacushan \r San Marcos 16.14–18; San Lucas 24.36–49; San Juan 20.19–23 \p \v 16 Chaura Galilea quinranman Jesús ricsichishan puntaćhu tincunanpaj ćhunca jucwan (11) purïshijnincuna aywaran. \v 17 Jesústa ricar waquin tantiyayta mana camäpacursi, llapallan alliman ćhuraran. Waquincunam ichanga llutäpacuycaran. \p \v 18 Paycunawan juturar, Jesús niran: «Janaj pachatapis, cay pachatapis maquïman Tayta Diosninchi ćhurasha. \v 19 Cananga jamcunapis chay-tucuyman aywanquiman. May marcaćhüpis shimïta willapäcunqui. Shimïta wiyacujcunata Tayta Diosninchipa jutinćhu, Wawanpa jutinćhu, Espíritu Santupa jutinćhu ushyachinqui. \v 20 Wiyacunanpaj ima-imata willapashätapis llapanta tantiyachinqui. Cay pacha ushyacänancaman ricaycäshayqui.»\fig San Mateo 28.16–20|src="CN01882B.TIF" size="span" loc="Mat 28.16-20" ref="SAN MATEO 28:20" \fig*