\id ROM Wanca Quechua NT \h Romanos \toc1 Roma Malcaćhu Chalapacücunäman Pablo Cartacuśhan \toc2 Romanos \toc3 Ro \mt1 Roma Malcaćhu Chalapacücunäman Pablo Cartacuśhan \ip Cayta Pablom isquirbila Roma malcaćhu chalapacücunäman. Cayćhümi willamanchic llapa nuna masqui Israel caśhta ütac juc caśhtapis jucha-sapa caśhanchicta. Chaymi Diospi japächaśha mana allinpa licaycuśha cayanchicpis. Chaynu cayaptinpis Tayta Dios'a unanchaycula juchanchic-laycu cutichi-yupay Jesus wañunanpämi. Chay uycuśhan yawarninman chalapacuptinchicmi paywan allinpa licaycamanchic. Cay lulaśhanman chalapacuśhallanchicpam Diosninchicwan cawsaycuchwan juchacunäta “Maquiquićhüñachu manañam cawsá” nil. \ip Chaynütacmi Israelcunäćhu Tayta Dios imacunacta lulaycuśhantapis, jinaman lulaycunantapis nimanchic. Chaynütacmi cayćhu willaycamanchic chalapacü-masinchiccunawan imanuypa juc śhun'ulla juc pinsaylla cawsaycunapäpis. Chaynüpaćh Tayta Diostapis Jesusninchictapis altuman juluycuśhun. \c 1 \p \v 1 Ya'a Pablo Salbacü Jesuspa nunanmi isquirbiycamuc. Tayta Diosmi jucnin puydï caćhanpä japächaycamal allin willacuyninta willacunäpä caćhamäla. \v 2 Cay allin willacuyca Tayta Dios unay willacünincunawan limalicamäśhanchic shiminćhu cäyäcämari. \v 3 Chay willacuy Chulinpïmari. Pay nuna cayninpïtá puydï mandacü Davidpa milayninpi śhamulmi ya'anchicnuy nuna cala. \v 4 Ñatac Tayta Diospa Rasun Chulin caśhantá Chuya Ispiritunpa munayninwan wañuycäpi śhalcachimuśhanwanmi camalachila. Pay Duyñunchic Salbacü Jesusmá. \v 5 Paypamari llaquipäcuyninćhu Tayta Dios willacüninpälä ćhulaycaman jinantin pachäćhu mana-Israel nunacunäta payman chalapacachiptí cäsuculcänanpä. \v 6 Aw-ari, paymi am Roma malcaćhu cäcunätapis ayaycuśhunqui Jesusninchicpa nunan capäcunayquipä. \p \v 7 Chaymi am Romaćhu cäcunäman, Tayta Dios cuyaśhancunäman, Jesusninchic nunan canayquipä ayaycuśhancunäman isquirbiycälimuc. \p Quiquin Tayta Diosninchicwan Duyñunchic Jesuspa llaquipayninpïta jawca cawsay amcunaćhu caycuchun. \s1 Romaćhu willaycuytam Pablo wañupacun \p \v 8 Puntactá, jinantin malcacunäćhu allin chalapacuyniquipi limapäcuśhanta uyalilmi Tayta Diosninchicta sulpäta ucú Jesusninchicpa. \v 9 Paytam llapan śhun'üwan cay Chulin Jesuspi allin willacuyta willacuśhtin sirbí. Diosninchicmari tuquicta yaćhan mana pishipällal amcunapi mañacuśhäta. \v 10 Chaynütacmi mañacuyá, Tayta Dios munaptin'a amcunaman ćhämunäpäña. \p \v 11 Rasunpa śhamuyta wañupacuyá Chuya Ispirituwan chalapacuyniquićhu callpanchaycälinacpämi. \v 12 Aw-ari, ampis ya'apis Jesusninchicćhu chalapacuyninchicpam yanapänacuycunchic. \v 13 Chalapacü-masïcuna, canancamapis mayćha amcunaman śhamuyta munalá. Ñatac imaymana sasachacuycunam licalicämun licalicämun. Yaćhaycälinayquitamari muná mana-Israelcunäćhu lulaśhänuy amcunaćhüpis Tayta Diospä achca-achcacta juntuycuyta munaynïwan śhamuyta atipacamuśhäta. \p \v 14 Cay allin willacuyta willacunäpä lluy-lluyman mänum cayá: sumänin nunacunämanpis, mana cäpä licaśha nunacunämanpis, chaynütac yaćhayniyücunämanpis mana yaćhayniyücunämanpis. \v 15 Chaymi am Romaćhu cäcunämanpis willaycuypi sumä wañupacuyá. \p \v 16 Aw-ari, cay Jesuspa allin willacuyninta willacuypi mayantapis manam ya'a pin'acüchu. Cayman chalapacücäta Tayta Dios salbaycunanpä sumä munaynin cayanmá, manyallapi Israel caśhtacunapïpis jinaman juccunamanpis. \v 17 Cay allin willacuymi tantiaycachimanchic, Tayta Dios imanuypa nunacunäta allinpa licaycamäśhanchicta: chalapacuyllanchicpamari allaycunchicpis, chalapacuyllanchicpatacmi camacanchicpis. Chaymi niyan unay isquirbishanćhüpis: \q1 “Chalapacuyllanpa allinpa Tayta Dios licaycuśhancällamá rasun allin cawsayniyu can'a”\x + \xo 1:17 \xt Hab 2.4\x* nil. \s1 Jucha luläcunapämi Tayta Dios piñacuyninta camalachin \p \v 18 Chaynütacmi Tayta Dios piñacuynintapis camalaycachimanchic chay sumä mana allin lulayninwan rasuncäta lisinanpä atajäcunäpä. \v 19 Paycunapá Tayta Dios piñacun uyaypa camalaycachicuptinpis ipanchapäcuśhanpam. \v 20 Masqui quiquin Tayta Diosta mana licayalpis, cay pachäta camaśhanpi lluy lulaśhanta licaśhanchicwanmi ichá yaćhanchic Tayta Dios rasun caśhanta, jinaman wiñay munayniyu caśhantapis. Chayurá manam mayanpis imapi limalcälinan canñachu. \p \v 21 Chaynu Tayta Diosta lisiyalcalpis nunacunaca manam Tayta Diostanüchu altuman julaycälila nïtac sulpätapis uculcälachu. Aśhwanpam uman chalaśhan yan'alcunaman tantiayalcan, śhun'unpis pasaypimanñamari muyülun. \v 22 Chaynu yaćhayniyütucüśha cayalcalpis pasaypi luclumanmi muyülälin. \v 23 Wiñay simpri cawsä Tayta Diosta alawapäcunantá, chincacü nunactanuy luläśha taytachacunacta, pishucunacta, culucunacta, imaymana licchä uywacunactam cuyacalcälin. \p \v 24 Chaymi chay anla śhun'uncunap munayninman Tayta Dios caćhaycüla. Jinaptinmi quiquin-pulacuna pin'ay anla lulaycunaman ćhächinaculcäla. \v 25 Rasuncäpïtá aśhwanpam artiman muyucalcälila. Chaynüpam quiquin Camacücäta alawapäcunantá chay camaśhancunällacta alawapäcula, sirbipäcula. ¡Ñatac Diosllari imaycamapis alawäśha cachun! ¡Chaynu cachun! \p \v 26 Chaynu quiquinpa munayninta lulayalcaptinmi, Tayta Dios caćhaycüla chay pin'ay anla lulay munaśhancunäman. Chaymi walmicunäpis wayapancunacta caćhaycul walmi-masincunawan anla juchapacuycunaman muyucalcälila. \v 27 Chaynütacmi wayapacunäpis, walminwan tuqui cacunantá, quiquin-pulacuna wañuy-wañuyta munapanacücuyalcäla. Chaymi wayapa-pulacuna pin'ay anla lulaycunacta lulayalcäla. Caynu iwïsha lulaynincunapïmi mućhuyninta ćhasquipäcun. \p \v 28 Chaynu śhun'unpi Tayta Diosta alupäcuptinmi pasaypi śhun'unpä munayninmanña caćhaycüla imaymana mana lulanacunacta lulapäcunanpä. \v 29 Chaymi imaymana mana allincunallawan tawacüśha cayalcan: imaymana anla lulaycunawan, lägacuycunawan. Chaynütac inbidiacuycunawan, wañuchicuycunawan, ma'anacuyllacta ashiycunawan, mana allin iwïsha limaycunallawan, waśha limaycunallawan. \v 30 Chaynütacmi tumpapäcun, Diosta ćhïnipäcun, mana allinta pinsapäcun, nunatuculcan, munay-sapa capäcun, taytancunapä shimi-sapa capäcunpis. \v 31 Paycuná mana uyalïtucücunam, limayninman mana chalapacunacunam, mana śhun'uyu nunacunam, mana pampachaycuyta yaćhäcunam, mana llaquipayniyücuna imam. \v 32 Ñatac caynu luläcunäta Tayta Dios wiña-wiñaypä mućhuchinan caśhanta yaćhayalcalpis manamari lulayllachu lulapäcun, sinu'a juccuna lulaptinpis bïbapäcunlämi canpis. \c 2 \s1 Llapa nunam Diospa ñawpäninćhu juchayu \p \v 1 ¿Icha nipäcunqui “Ima cá nunacunatan” nilchun? ¿Nipäcunayquipä mayan tucuyalcanquitan? Paycunacta cäraycuyal'a quiquillayquim cäraycucuyalcanqui. Amcunapis chaynu cayalcal'a, manam imapi imaninayquipis canñachu. \v 2 Canan yaćhanchicñam caynu cawsäcunäta Tayta Dios rasun allincämannuy cäraycunanta. \v 3 Chay juchachaycälishayquinuy amcunapis lulayalcal'a ¿imanuypatá Tayta Diospa cäraycuyninpi ayïlälinquiman? \v 4 Icha ¿llaquipaynintawan pasinsiaynintachun jalutacuyalcanqui? ¿Icha manachun tantiapäcunqui juchayquipi wanacunayquipä allin pasinsiayniyu llaquipayniyu pay caśhanta, imatá? \p \v 5 Chaynu mana uyalicul śhun'uyqui munaśhanta lulayal'a Tayta Dios tincüninman cäraycunancäpä piñacuyninta mas mastalämi tawacuyalcanqui. \v 6 Chay muyunmi “Lluy nunacta lulaśhanman tincüta Dios uycun'a”\x + \xo 2:6 \xt Sal 62.12\x* \v 7 Allincäćhu tacyaycul Tayta Dioslla altuman juluycunanta, allinpa licaycunanta, wiñay cawsayta uycunanpä ashiycunätá pay quiquinmi uycun'a. \v 8 Ñatac chay allincäta ipanchaycul pasaypi cullucuycul mana allincällacta ashïcunätam ichá, Tayta Dios sumä piñacuyninta caćhaycülun'a. \v 9 Caynu nunacunapämi wa'acuy llaquicuy, ñacaycuna cacun'a, masqui Israel mana-Israel caśhta captinpis. \v 10 Allin luläcunapäñatacmi ichá jawca cayllaćhu altuman juluycuśha allinpa licaycuśha imalä capäcun'apis masqui Israel mana-Israel caśhtapis. \v 11 Tayta Dios'a chaycuscactam llapa nunactapis licaycamanchic. \p \v 12 Ñatac camachicuyniyu cä juchayu Israel caśhtactapis, ütac mana camachicuyniyu cä juchayu juc caśhtactapis Tayta Diosmi chaymannuy cäraycun'a. \v 13 Camachicuyta uyalishallayquipachu manamari Tayta Dios juchannäta lican'a, sinu'a cäsucücunätamá. \v 14 ¿Manachun licanchic chay mana camachicuyniyu caśhtacunaca quiquillanpi tantial camachicuy nishanta lulapäcuśhanta, imamá? Caymari tantiachimanchic paycuna imacta lulapäcunantapis mana lulapäcunantapis tuquicta yaćhapäcuśhanta, masqui isquirbishaćhu mana uywayalcalpis. \v 15 Lulaynincunamari camachicuyca śhun'unćhu caśhanta camalachin. Quiquinpa śhun'unmari lulaynincuna allin mana allin caśhantapis niycun. \v 16 Cäraycunan muyuncäćhüñatacmi Tayta Dios niycuptin llapa nunap śhun'unćhu pacacuynincunacta Jesus cäraycun'a. Cay can'a allin willacuyta willacuśhämannümari. \s1 ¿Imanuymi rasun Israel caśhta cay? \p \v 17 Ñatac “Israel caśhtam cayá” nil ¿mayan tucunquitan? Camachicuyman chalapacuyanquitac, jinaman Tayta Diosta lisishayquipïtá nunatucunquitac. \v 18 “Tayta Dios ya'acunapi imacta munaśhantapis yaćhayämi” nil niyanqui. “Camachicuypatacmi allincäta aclaycunapäpis yaćhayá” niyanquitacmi. \v 19 Chalapacuy cüsacunaćhu aplacunäpa puśhaycünin tucuyalcanquimá. Jinaman tutapäćhu pulïcunäpä acchi-yupay puśhänin-tucuyanquitacmá. \v 20 Mana tantiayniyücunäpäpis müsucunäpäpis yaćhachicünin-tucunquimá. Lluy caycunawan “Camachicuymi llapa yaćhaytapis, rasuncätapis uycaman” nilmi niyanquipis. \v 21 ¿Chaynu nuna-masiquicunacta yaćhayächilchun, quiquiquiñatac yaćhachishayquimannüchu mana lulanquiman? “Manam suwacunachu” nil yaćhayächilpis, ¿manachun quiquiqui suwacuyanqui? \v 22 “Manam mansibacunachu” nil yaćhayächilpis, ¿manachun quiquiqui mansibacuyalcanqui? “Taytachacunacta ćhïnïmi” niyalpis ¿manachun chay taytachacunap imapis cänincunacta wañupacuyniquiwan suwacuyalcanqui? \v 23 Chaynu Diospa camachicuyninpi nuna-nunaycuśha yaćhätucuyalcalpis, ¿manachun mana cäsucuyniquiwan'a camachicuyta jalutacuyanquitac? \v 24 Chaymari Tayta Diospa unay willacüninpis niyan: “Amcunap janayquimá llapa mana-Israelcunapis Tayta Diosninchicta jamuyan”\x + \xo 2:24 \xt Is 52.5\x* nil. \p \v 25 Rasunpa, mayanniquipis umri cayniquićhu Tayta Diospä siñalachicuśhanca allinmi camachicuyta cäsucuptiqui'a. Mana cäsucuptiquiñatacmi ichá mana siñalachicuśha-yupay cayanqui. \v 26 Ñatac mana siñalachicuśha mana-Israelcunaca, camachicuymannuy cawsaycuptin'a, ¿manachun siñalachicuśhactanuy Dios licaycun'a, masqui mana cayaptinpis? \v 27 Amcuna camachicuyta mana cäsucuptiqui'a, juc caśhta mana siñalachicüśha camachicuyta cäsucücunämi amta cäraycälishunqui, masqui siñalachicüśha jinaman camachicuyta uywayalcaptiquipis. \p \v 28 Israel caśhta cay, manam janällanchicćhu lulaycaćhaśhallanchicpachu; nïtac aychallanchicćhu siñalachicüśhanchicpachu. \v 29 Rasunpa Israel caśhta cay'a lulïninchicpïmá; siñalachicuycäpis śhun'unchicpïmá. Caynu śhun'u manamari isquirbisha camachicuypïchu śhamun, sinu'a Ispiritup wayuyninpïmi. Caynu nunacta manam nuna-masillanchu allinpa licaycun'a sinu'a quiquin Tayta Diosmari. \c 3 \s1 ¿Diospa rasun nunan mayanmi canchic? \p \v 1 Chaynu captin'a ¿Israel caśhta cay ima allinmá? ¿Siñalachicüśha caśhanchicpis ima allinmá? \v 2 Allintá allinmá Israel caśhta cay: paycunaman quiquin Tayta Dios limayninta ćhulaycula licaycälinanpä. \p \v 3 Rasunpa waquinnincuná manam chalapaculcälachu. Ñatac ¿chaynu mana chalapaculcäśhanpachun Tayta Dios mana chalapacuna cälun'a, imamá? \v 4 ¡Manamari! Masqui lluy mana allin artillacta niyalcaptinpis, pay'a rasuncällactam nin'a. Chaymi Diospa shiminćhüpis niyan: \q1 “Limaptiqui'a rasuncäćhu caśhayquita lluyćha yaćhapäcun'a; chaymi cärayculpis llallinqui”\x + \xo 3:4 \xt Sal 51.4\x* nil. \p \v 5 Ichaćh waquinnincuna: “Juchanchiccunam Tayta Dios maynu sumä caśhanta camalaycayächin; chayurá mućhuycachimänanchicwan'a allin cayninmannüchu manaćh lulaycun” niyalcan. \v 6 ¡Chay manam chaynüchu! Tayta Dios tincüninman mana licaycü cayal'a, manaćh imaypis cay pachäta cäraycuyanmanchu. \v 7 Waquincunañatacćha nin'a: “Articuynïwan Tayta Diospa rasun caynin mas-mas altuman juluycuśha cayaptin'a, ¿imapïtan-nila jucha-sapapa cäraycayämanman? \v 8 Chayurá mana allincällacta lulaycuśhun allinca śhaycamunanpä” nil. “Caynümi yaćhayächin” nil tumpapämanlä canpis. Paycunacta Tayta Diospa mućhuycachiyninmi tincüninmannuy alcaycuyan. \p \v 9 Chayurá ¿Israelcunaca mas allinchun cacuyanchic? ¡Manamari! Tantiaycälichicñam Israel mana-Israel caśhtapis juchap maquillanćhu caśhanchicta. \v 10 Chaymi Diospa shiminćhüpis cayta niyan: \q1 “¡Manam mayan nunallapis mana juchayu canchu! ¡Jucllayllapis manam canchu! \q1 \v 11 ¡Manam mayanpis Tayta Diosman licaćhacü canchu! \q1 ¡Jucllayllapis ashiycü manam canchu! \q1 \v 12 Lluypis pintïlälinmi; lluy lluymi pampaman muyülälin. \q1 ¡Manam mayanllapis allincäta lulaycü canchu; manam jucllayllapis canchu!\x + \xo 3:12 \xt Sal 14.1-3; 53.1-3; Ec 7.20\x* \q1 \v 13 Tuncurincunapis nïchu quićhalayäcänümi cayan; \q1 alluncunapïpis articunallam yalayämun\x + \xo 3:13 \xt Sal 5.9\x*; \q1 shimincunaćhüpis culibraypa bininuncunallam winalayalcan.\x + \xo 3:13 \xt Sal 140.3\x* \q1 \v 14 Shiminpi piñacuycunallawan mana allin juyu cananpä limaycunallam juntäśha cayan.\x + \xo 3:14 \xt Sal 10.7\x* \q1 \v 15 Ćhaquinpis nuna-masinta wañuchinanpämi pinquiylla pinquiyan. \q1 \v 16 Chaymi pulishancunaćhu mana allinllacta, llaqui pulumäśhacta caćhaycamun. \q1 \v 17 Jawca cawsayćhu yaćhayta manam lisipäcunchu.\x + \xo 3:17 \xt Is 59.7\x* \q1 \v 18 Umanćhu manam caycunchu Tayta Diosta manchacuywan licaycälinanpäpis”\x + \xo 3:18 \xt Sal 36.1\x* nil. \p \v 19 Canan yaćhanchicmi camachicuyca maquinćhu cäcunällapä caśhanta. Chay jinantin pachäćhu cäcunaca imaniculcäśhantapis upällachil Tayta Diospa cäraycuyninman puśhamunanpämari. \v 20 Ñatac camachicuyta lulaśhanchicpachu manam Tayta Dios allinpa licaycamanchic. Aśhwanpa camachicuycá tantiaycachimanchic jucha-sapa caśhallanchictam. \p \v 21 Cananñatacmi ichá Tayta Dios camalaycachimanchic nunacunaca imanuypa paywan allinpa licachicunapäpis. Cay manam camachicuypïchu śhamun. Ñatac cay rasun caśhanta camachicuywan Diospa willacünincuna isquirbishanćhümi niyan. \v 22 Tayta Dios juchannäta licamanchic Jesusman chalapacücunätam, masqui mayan cacuptinchicpis. Pay mana juc-jucpächu licamanchic \v 23 jinantin pachäćhu cä llapa nuna juchallaćhu cayaptinchicmi, Tayta Diospa sumä chuya cayninpi japächäśha cayaptinchicmi. \v 24 Chaynu cayaptinchicpis Tayta Dios'a Jesusman chalapacuśhallanchicpam juchannäta licaycamanchic. Paymari dinbaldilla llaquipayninwan juchanchiccunacta pampachaycamanchic. \v 25-26 Tayta Diosmi unanchaycula juchanchic-laycu wañunanpä. Chay uycuśhan yawarninman chalapacuptinchicmi paywan allinpa licaycamanchic. Maynu sumä allinllanman cäraycü caśhanta caycunapam tantiaycachimanchic: puntactá, llaquipayninćhu unay nunacunap juchancunapi manalä mućhuycachishanwan, chaynütac cananpis Jesusman lluy chalapacücunäta juchannäpäña licaycuśhanwanpis. \p \v 27 Chayurá ¿mayantá juchannä caśhanchicpi alawacuchwan? ¡Manamari mayanninchicpis! ¿Imapi? Manamá camachicuyta cäsucuśhanchicpachu, sinu'a Jesusman chalapacuśhallanchicpam. \v 28 Chayurá caymanmi chumacacun: nunaca juchannä licaycuśha chalapacuyllanpam, manam camachicuyca nishanta lulaśhanpachu. \p \v 29 Tayta Dios ¿Israelcunällap Diosllanchun? ¿Manachun mana-Israelcunapá? Aw, mana-Israelcunäpäpis Tayta Diosninmi. \v 30 Jucllayllam Tayta Dios. Payllamari siñalachicüśha mana siñalachicüśha cäcunätapis chalapacuyllanchicpa juchannäta licaycamanchic. \v 31 ¿Chayurá chalapacuycäwan camachicuyta mana ćhaniyümanñachun muyuchinchic? ¡Manamá! Aśhwanpam tacyalpachinchic. \c 4 \s1 Abrahammi chalapacuyllanpa allinpa licaycuśha \p \v 1 Ñatac lluy caycunapi ¿imanichwanmi awquillunchic tayta Abrahampi? \v 2 Sïchuśh Abraham lulayninpa Tayta Dioswan allinpa caycuptin'a, alawacunanpä canmanćhá cala. Ñatac Tayta Diosćhu'a manamari. \v 3 Chaymi Diospa limayninćhu niyan: “Tayta Diosman chalapacuśhallanpam Abraham allinpäña ćhasquiycuśha cala” nil. \p \v 4 Canan má, lulachicuśhanchic nunap pägunta manam rigalayänüchu uyanchic, sinu'a lulaśhanpi tincüninmanmi unchic. \v 5 Ñatac mayanpis quiquillan lulananpïtá, jucha-sapacta juchannäman muyuchï Tayta Diosman chalapacullalmi ichá, allin chuya nunapäña licaycuśha cayan. \v 6 Caynu nunacunäpa lulayninta mana licallal juchannäta Tayta Dios licaycuśhanta, puydï mandacü Davidpis tantialam. Paycunapïtamari isquirbishanćhüpis “sumä cushishacuna” niyan: \q1 \v 7 “¡Paycunapá maynu cushicuymi juchanta pampachaycuśhanpi, \q1 mana allinnincunacta chincaycachishanpi! \q1 \v 8 ¡Maynu cushicuymi juchancunacta manaña imaypis Taytanchic yalpalcuśhancunäpá!”\x + \xo 4:8 \xt Sal 32.1-2\x* nil. \p \v 9 ¿Cay cushicuy Israel siñalachicüśha caśhtacunallapächun icha juc-lädu mana siñalachicüśhacunäpäwanchun? Nilanchicmari chalapacuyllanpa Abrahamta allinpäña Tayta Dios ćhasquiycuśhanta. \v 10 Chaynu captin'a ¿imaytá allinpa ćhasquiycula, siñalachicüluptinñachun icha puntactalächun? ¡Manaläpis siñalachicuptinmá! \v 11 Chaypïlämi siñalachicula. Chay Tayta Dios mana juchayütaña chalapacuyllanpa ćhasquiycuśhanta camalachinallanpämi cala. Ñatac payman chalapacula manaläpis siñalachicüśha cayalmi. Chaymi Tayta Diosman chalapaculcal'a lluy mana siñalachicüśhacunäpis Abrahampa ayllunña cayalcan. Chaymi paynüpis mana juchayüña licaycuśha cayalcan. \v 12 Chaynütacmi siñaläśhacunäpis milaynincuna cayalcan. Manam siñaläśha cayllanpachu, sinu'a manaläpis Abraham siñaläśha cayal chalapacuyninpa laśhćhunman jaluycuśhanpawanmi. \s1 Limalicuyta chalapacuyllapam ćhasquinchic \p \v 13 Tayta Dios limalicula Abraham lluy milaynintin jinantin pachäta ćhasquiycunanpä manam camachicuyta lulaycuśhanpachu, sinu'a Tayta Diosman chalapacuśhallanpam. Chaymi mana juchayütaña Dios licaycula. \v 14 Chayurá “Tayta Diospa limalicuśhanca camachicuyta cäsucücunapämi cayan” niyaptinchic'a, Tayta Diosman chalapacuypis yan'almá, limalicuśhanpis, pampapämá. \v 15 ¿Imactamá camachicuyca limalicun? Mana cäsucünincunacta mućhuycachiyllactamá. Ñatac camachicuy mana cayaptin'a jalutacuy manamá canmanchu. \p \v 16 Chaymi limalicuyca chalapacuyllanchicpa śhamun Tayta Diospa llaquipayllanpa caśhanta camalaycachimänanchicpä. Caynüpamari Abrahamman limalicuśhanta tacyalpachin llapa milaynincunapäpis. Yapa niycuśhayqui: Manam camachicuyta lulay jicutänallapächu, sinu'a Abraham chalapacuśhannuy Tayta Diosman chalapacuśhanchiccunäpäwanmi. Paymari chalapacuy cüsacunaćhu lluypa awquillunchic, Diospa shiminćhu nishannüpis: \v 17 “Lluy nasyuncunap awquillunmi canqui”\x + \xo 4:17 \xt Gn 17.5\x* nil. Abraham chalapacuśhan Tayta Dios caymari: wañuśhacunactapis cawsayta uycücämi, limayninwan mana cäpïpis licalichïcämi. \p \v 18 Masqui lluy mana lulacacünuy captinpis Tayta Diospa limalicuśhanmanmi Abraham chalapacula. Chaynu jinaśhanpamari achca nasyuncunap taytan licalïla, limalicuyćhu: “Achcam milayniquicuna can'a”\x + \xo 4:18 \xt Gn 15.5\x* nishanmannuy. \v 19 Chaynu aychan wañuypa patanćhü-yupayña cayaptinpis, paćhac watayü-yupayña cayalpis, jinaman walmin Sara mana waćhacü chacwaśhyayaptinpis, Diosman chalapacuynin'a manam mirmalachu. \v 20-21 Manatacmi ishcayyayälachu “Limalicamäśhanca rasunpachućh icha yan'alchućh” nil. Aśhwanpa chalapacuyninpam callpanchaculapis; Tayta Diostapis altuman juluycul sulpäta ucula “Taytá limalicamäśhancäta lulaycun'amari” nil. \v 22 Chaymi Diospa shiminćhüpis, “Chaynu chalapacuyllanpam Tayta Dios allinpäña ćhasquiycula”\x + \xo 4:22 \xt Gn 15.6\x* niyan. \v 23-24 Caynu “Tayta Dios chalapacuyllanpam juchannäta ćhasquiycula” nishanca manam payllactachu niyan sinu'a ya'anchictapis niyämanchicmi. Ya'anchictapis mana juchayüta licaycamanchic, Duyñunchic Jesusta wañuycäpi śhalcachimücäman chalapacuśhallanchicpam. \v 25 Aw, juchanchic-laycum Tayta Dios wañuycäman Jesusta ćhulaycula. Jinaman juchannätaña licaycamänanchicpämi śhalcachimula. \c 5 \s1 Chalapacuyllapam juchannä canchic \p \v 1 Chayurá Duyñunchic Jesus lulaśhanman chalapacuśhallanchicpam, Tayta Dios “Juchannämi canqui” nimanchic. Chaymi paywan jawca cawsayćhu caycunchic. \v 2 Chalapacuyninchicpam Tayta Diosman Jesus puśhaycamanchic llaquipayninćhu cawsaycunapä. Chayurá sumämi cushicunchic pay sumä alli-alli ćhaniyünincunactalä ya'anchicwan wäćhanacuycunanta\f + \fr 5:2 \fk wäćhanacuy: \ft Waquincunaćhümi “partinacuy” nipäcun.\f* yaćhayal'a. \v 3 Jinaman'a cushisha cayanchic masqui ima ñacay, llaqui intumaptinchicpis caycunawan tacyaycachimänanchicta yaćhayalmi. \v 4-5 Tacyaycuptinchic'a Tayta Dios allin pasäpäñam licaycamanchic. Caymari payman masta chalapacachimanchic. Manatacmá llaquishachu cayäna, Tayta Dios sumä cuyacuyninta Chuya Ispiritunwan alli-allicta uycayämaptinchic'a. \p \v 6 Caynümi cuyacuynin: Mana cäña imanuypapis salbacuyta mana atipaptinchicmi, llapa nunap juchanchicpïta Salbacü Jesus wañula. \v 7 Mayanpis allin nunap janan cawsayninta manaćh uycülunmanchu. Ichapisćha waquinllá lulälunmanpis. \v 8 Ñatac ya'anchic jucha-sapanninlä cayaptinchicmi Jesus ya'anchic-laycu wañula. Chaynüpam Tayta Dios camalaycachimanchic maynu-maynu cuyamäśhanchictapis. \p \v 9 Ñä, yawarninpa “mana juchayüñam canqui” niyämaptinchic'a ¡maynüñaćh piñacuyninpïtá Tayta Dios salbaycamäśhun! \v 10 Chaynütac Diospa ćhïnicünin cayaptinchicpis chulinpa wañuyninwan caśhan jucllachayämaptinchicñá ¡maynüñaćhari cawsayninwan'a salbaycamäśhun! \v 11 Ñatac manam cayllachu, sinu'a allinpa licaycachimäninchic Jesusninchicpam quiquin Taytanchicćhu sumä-sumä cushicunchic. \s1 Wañuyca Adanpam śhamula; cawsaycäñatacmi Jesuspa \p \v 12 Má, uyalipäcuy cayta: Wamä nuna Adan juchacta lulälulmi cay pachäman wañuyta ćhächimula. Cay juchanpïmi jinantin pachäman wañuyca miläla, lluy-lluypis juchacta luläluptinchicmari. \v 13 Ñatac Tayta Dios camachicuyninta manalä camalaycachiptinpis nunacunaca juchacta lulapäculañam. Aw-ari, mana camachicuy cayaptin'a manatacmi may-chicacta jalutacuśhanchic tawacäśhantapis yaćhaśhachu. \v 14 Chaynu captinpis Adan timpupi aśhta Moisescamam lluy wañupäcula, masqui quiquin Adannuy mana cäsucuyninwan Tayta Diospa camachicuyninta nï jalutacuyalcaptinpis. \p Má ¡cay Adanwan ima juc-jucmi chay śhamüca! \p \v 15 Mana tincuycachinamari chay juchawan Tayta Dios dinbaldilla uycamäśhanchic'a. Aw, rasunpa jucllay Adan nunallap juchanpïtam achca-achcaman wañuyca miläla. Ñatac jucllay nunallapmi, Salbacü Jesusllapmá, achca-achcactatac pampachaycamanchicpis. Caynüpam Tayta Dios sumä jatun cuyacuyniyu llaquipayniyu caśhanta camalaycachimanchic. \v 16 Chaynütac cay Tayta Dios dinbaldilla uycamäśhanchicpa camacaynin manam chay nunap juchanpa camacayninnüchu. Jucllay nunallapmari “Juchayquipi cäraycuśham canqui” nisha calanchic. Ñatac Tayta Diospa uycamäśhanchic'a juchacunapïtalämi śhamula, “Juchannäñam canqui” nishtin. \v 17 Chay Adanpa juchanmi ichá llapa nuna wañuycäpa maquinćhu cananchicpä cala. Ñatac Tayta Dios'a sumä llaquipayninćhu julaycamanchic Salbacü Jesuspam “Mana juchayüñam canqui” niycamänanchicpä. Cayta ćhasquicücunacá paywan wañuycäta llallïcunam capäcun'a. \p \v 18 Chayurá jucllay nunap juchallanpïmi jinantin nunacunaca cäraycuśha mućhuycachisha canapä cälun. Ñatac jucllay allin nunap lulayllanpatacmi jinantin nunacunäpis Tayta Diospa puntanćhu mana juchayüña cawsaycuchwan. \v 19 Maynümi jucllay nuna mana cäsucuśhallanpa lluypis jucha-sapaman licalïlunchic, chaynütacmi jucllay nunap cäsucuyllanpa lluypis juchannäña licaycuśha caycuchwan. \p \v 20 Tayta Dios camachicuyta uycamälanchic mana allin lulayniyu maycama caśhanchicta licaycachimänanchicpämi. Ñatac maynu jatun jucha captinpis Tayta Diospa llaquipaynin'a maynu sumä-sumä jatunlämi. \v 21 Unay'a juchap munayninćhu cayalmi maquinćhu lluypis wañunanchic cala. Ñatac canan'a Tayta Diospa maquinćhüñam cayanchic; llaquipayninpam “juchannäta” licaycamanchic Duyñunchic Salbacü Jesuspa wiñay cawsayta uycamänanchicpälä. \c 6 \s1 Juchäpá wañüśhañam cayanchic \p \v 1 ¿Chayurá ima? ¿“Jina juchallacta lulaycuyäśhun Tayta Diospa llaquipaynin masta-masta camalaycunanpä” niyäśhunchun, imatá? \v 2 ¡Chaynu manamá canmanchu! Cay juchäpá lluy wañüśhañam cayanchic. Chaynu cayaptin'a ¿lulayta jicutayachwanlächun? \v 3 Icha ¿manachun yaćhapäcunqui bawtisacul Jesuswan jucllaña caycuśhanchicta, jinaman paytanuy wañüśha-yupayta licamäśhanchicta, imamá? \v 4 Bawtisacuyninchicpam paypa wañuyninćhu wañuśhanchic-yupay cayanchic paynüpis Tayta Diospa sumä munayninwan śhalcächisha caśhannuy ya'anchicpis allin muśhü cawsayćhu canapä. \p \v 5 Chay wañuyninćhu Jesuswan cuscachäśha cayaptinchic'a, śhalcamuyninćhüpis paywan cuscatacmi caycuśhun. \v 6 Yaćhanchicmi, unay mana allin cawsayninchic paywan cusca curuśhcäćhu chacatäśha caśhanta, juchap munayninpïta juluycuśha canapä. Chaynüpam uywayninnuy maquinćhu manaña caśhunchu. \v 7 Juchapïtamari julaycamanchic; chayurá wañüśha nunanüpis manañam jucha lulananchic canñachu. \p \v 8 Salbacü Jesuswanña wañüśha cayal'a, chalapacunchictacmi paywan cawsananchictapis. \v 9 Jinaman'a caynu śhalcamuśhanwan yaćhanchicmi payta wañuyca manaña tupaycunanta nï callpanpis caśhanta. \v 10 Caynu juchap munayninta pampaman muyuchinanpä Jesus jucllactam wañula. Canan'a Tayta Diospämi cawsayan. \p \v 11 Chayurá amcunapis juchacta wañüśhapäña licapäcuy. Ñatac Tayta Diospá Jesuswan cusca cawsä capäcuy. \v 12 Ama-ari juchäpa munayninwan aysachicuyalcaychu nïtac cäsucuyalcaychu. \v 13 Jinantin aychayquita mana allin lulaycäman ama caćhaycuyaychu. Aśhwanpa wañüśhapi cawsamü nunanuy Tayta Diosllapä caycäliy. Payman caćhaycuy jinantin aychayquita munaśhanmannuy allincäta lulaycälichishunayquipä. \v 14 Amañari imaypis juchap maquinćhu caycäliychu. Manañamá camachicuypa maquinćhüñachu cayalcanqui, sinu'a llaquipayniyu Tayta Diospa maquinman juluśhañam cayalcanqui. \s1 Allincäpa uywayninñam cayanchic \p \v 15 ¿Icha “Camachicuypa maquinpi libraycul, llaquipayniyu Tayta Diospa maquinćhu cayal'a jina juchallactari lulayäśhun” nilchun niyäśhun? ¡Manamá! \v 16 ¿Manachun “Mayantapis imactapis sirbishä” niyal'a chaypa uywayninña licalïlunqui, imatá? Juchacta sirbinayquipä aclaycul'a wañuyniquipäćha can'a; Tayta Diosta cäsucunayquipä aclaycuptiquim ichá mana juchayu cawsaypä caminaycuśhunqui. \v 17 Ñatac juchap uywaynin unay amcuna cayalcaptiquipis, canan'a llapan śhun'uyquiwanmi yaćhachishäcäta uyaliculcälanqui. Chaymari Taytanchicta sulpäta uycú. \v 18 Chay unay duyñuyqui juchap maquinpi julüśhañam capäcunqui. Cananñatacmi ichá juc muśhü duyñuyqui lluy rasun allincällap uywayninña capäcunqui. \p \v 19 Caynu tantiapaśh tincuchiypa niycälic caycunalla tantiayniquipä caycuśhanpam. Maynümi imaymana mana allinpa uywayninman ćhulacaycälilanqui mana allincunallacta mas-mas lulapäcunayquipä, chaynümi canan'a allincäpa maquinman uywayninnuy ćhulacaycälinayqui allin tincüllanman cawsaycälinayquipä. \v 20 Chay juchap uywaynin cayalcal'a, manamá allincäta lulaycälinayquipä calachu. \v 21 Ñatac ¿chay pin'ay lulaśhayquicunawan imactamá taliyculanqui? ¡Wañuycällactamá! \v 22 Ñatac juchapi yalulanqui Tayta Diospa uywayninña caśhayquipam; chayurá payllapäña allin tincüllanman libri cawsaycunqui, wiñay cawsaypälämi canpis. \v 23 Juchacá wañuycäwanmi pägaycuśhunqui; ñatac Tayta Dios'a Duyñunchic Jesuswanmi dinbaldilla wiñay cawsaytalä uycuśhunquipis. \c 7 \s1 Camachicuypi libriñam cayanchic Tayta Diospä cawsananchicpä \p \v 1 Chalapacü-masïcuna, camachicuyta sumäta lisïcunactam limapaycälic. ¿Nunaca camachicuypa maquinćhu cawsaśhanchiccamallam cayanchic icha manachun? \v 2 Má, jucnin camachicuyninchicćhümari niyan walmica wayapan cawsaśhancamá payllawan caycunanpä. Wayapan wañucuptinmi ichá chay chalaläśhan camachicuypi libriña. \v 3 Sïchuśh wayapan cawsayaptinlä juc wayapawan cayaptin'a mansibacuyanmi. Ñatac wayapan wañucuptin'a libriñam munaśhanwan yapacunanpä; jucwan yapaculpis manañamari mansibacuyanchu. \p \v 4 Chaynümi lluywanpis, chalapacü-masïcuna. Salbacü Jesuspa aychanwanmari amcuna camachicuypä wañuśha-yupayña cayalcanqui. Chaymi canan'a śhalcamücäpäña caycälinqui, Tayta Diospa allin wayuycunacta wayuycunanchicpä. \v 5 Ñatac unaymi aychanchicpa munaynin maquinćhu cachimälanchic. Camachicuycäpis mana allin munayninchictam talcachï cala. Jinaptinmi wañuyllapäña wayuyculanchic. \v 6 Ñatac canan'a chay camachicuypa maquinćhu ćhänalächimäśhanchicpá wañüśhanüña caśhanchicpam libriña cayanchic. Chaymi manaña unay camachicuywanñachu Tayta Diosta sirbiycunchic, sinu'a muśhü cämannüña, Ispiritunpa munayninmannüñamari. \s1 Allincäwan jucham iwinacun \p \v 7 Chayurá ¿“Camachicuyca mana allinmi” niyäśhunchun, imatá? ¡Manamá! Camachicuyca juchayu caśhallätam tantiaycachimäla. Sïchuśh camachicuy “Ama munapayaychu”\x + \xo 7:7 \xt Ex 20.17; Dt 5.21\x* mana nimaptin'a manaćh munapayta lisïmanchu cala. \v 8 Ñatac camachicuy nishancunacta juchaca chalacuyculmi śhun'üćhu imaymana mana allin munaycunacta śhalcachimula. Camachicuyca mana captin'a juchaca wañüśha-yupayćha canman. \v 9 Chaymi camachicuyta manalä lisil'a allin cawsayniyu cayculá. Ñatac camachicuy ćhämuptin'a śhun'üpi juchaca cawsamuyta allacuycuptinmi wañülá. \v 10 Chaynu cawsayta uycamänanpä alcaycuśhäcämi ichá wañuyman ćhächimäñä. \v 11 Nishacnüpis juchaca camachicuyta chalacuyculmi pantaycachil wañuyman ćhächiman. \p \v 12 Ñatac quiquin camachicuycá sumä chuyam, allinmi, tincüllanmanmi. \v 13 Chayurá ¿wañuycäman allincächun ćhächiman? ¡Manamá! Ñatac rasunpa maynu-maynu juchaca caśhanta camalachicunanpä allincäta chalacuyculmi wañuycäman ćhächimäla. Caynu camachicuypam maynu sumä mana allin caśhanta juchaca camalachicula. \p \v 14 Yaćhanchicmi camachicuyca Diospa Ispiritun cüsacunapi caśhanta. Ñatac ya'a aychayu tulluyülla cayalmi juchap uyway nunan canäpä lanticüśha cacuñá. \v 15 Chaymi caycunacta lulaśhäpi rasunpa mana tantiayta atipächu. Allin lulayta munalpis ćhïnipäśhá mana allincunällactam lulayta jicutayá. \v 16 Chaynu mana munaśhäcäta lulayapti'a tantiachiman camachicuy allin caśhanta awnishätam. \v 17 Cay lulaycunacta manam quiquilläpïñachu lulayá. Sinu'a ya'aćhu cä jucham mana allin lulaycunaman jitaycalläman. \v 18 Yaćhämari ya'aćhu ima allinllapis mana caycuśhanta. Allincäta lulaycuypi maynu wañupaculpis manamá atipächu. \v 19 Cay allin lulay munaśhäta lulanäpïtá, mana lulay munaśhá mana allincätam jinalla lulayá. \v 20 Chaynu mana munaśhäta lulayapti'a manañam quiquïchu lulayá, sinu'a cay aychäćhu cä juchäñam. \p \v 21 Caynu allincäta lulayta munayalpis mana allincälla ya'aćhu cayaptin'a tantiachiman juc licchä camachicuy ya'acta lulachimäśhantam. \v 22 Rasunpa Tayta Diospa camachicuyninta llapan śhun'üwanmari cuyá; \v 23 aychäñatacmi ichá chay juc camachishacta aticuyan. Cay camachicuymari aychäćhu gïrranacun tantiaynïćhu allin camachicuy caśhanta tantiaśhäcäwan. Jinalmi juchaman puśhamä aychäćhu camachicuyca ćhänalächiman. \v 24 ¡Imalä bïdá can'a! Cay aychá wañuypä unanchaycuśhanpïta ¿mayanćha julaycallämanman? \v 25 ¡Tayta Diosllamari Duyñunchic Jesuspa! ¡Payta sulpay callächun! \p Má, ash limayllaćhu niycuśhayqui: Tayta Diospa camachicuyninpa uywayninmi tantiaynïćhu'a caycú; aychäñatacmi ichá juchap camachicuyninpa uywaynin caycun. \c 8 \s1 Diospa śhun'unpänuy cawsanapämi munayta uycamanchic \p \v 1 Chayurá Jesuswan cusca cäcunäpä manañam mućhuycachiy canñachu ˻aychanchicpa munayninćhu manaña cawsal, Ispiritup munayninćhüña cawsayaptinchic'a˼. \v 2 Chay cawsayta uycü Ispiritümari juchaman wañuyman puśhä camachicuypi Jesuspa julamälanchic. \v 3 Camachicuyca allin tincüninman cawsaycachiyta mana atipamälanchicchu pishi aychanchic captinmá. Tayta Diosninchicñatacmi ichá juchanchicta mana cäman muyuycachila ya'anchicnu aychayu tulluyu chulinta caćhamuśhanwan. Chaynüpam jucha-sapacunäpa juchanchicta cäraycul mućhuycachila. \v 4 Chaymari camachicuy lluy allin mañaśhancunaca ya'anchicćhu lulacacun aychanchicpa munayninćhu manaña cawsal, Ispiritup munayninćhüña cawsayaptinchic'a. \p \v 5 Aychanpa munayninćhu cawsäcunäpa śhun'unpis chay aychanpa munayllanćhümi cayan. Ñatac Ispiritup munayninmannuy cawsäcunäpá Ispiritup munayllanćhütacmi śhun'unpis cayan. \v 6 Sïchuśh aychanchicpa munayllanćhu śhun'unchicpis cayaptin'a, wañuycämanmi ćhäśhun. Ñatac śhun'unchic Ispiritup maquinćhu cayaptin'a sumä jawca allin rasun cawsayniyüñam caycuśhun. \v 7 Aw-ari, aychap munayninman cawsäcuna manam imallaćhüpis Tayta Dioswan apanacunchu. Manamari Tayta Diospa camachicuyninman sujitaculcanchu nïtac atipapäcunpischu. \v 8 Chaymari caycuna Tayta Diospa śhun'unpänuy mana cawsaycälinmanchu. \p \v 9 Amcunam ichá, Diospa Ispiritun amcunaćhu rasunpa caycuptin'a, aychayquip maquinćhüchu manaña cayalcanqui, sinu'a Ispiritup maquinćhüñamá. Mayanćhüpis Jesuspa Ispiritun mana captin'a manamá paypachu. \v 10 Aw, aychayqui juchaćhu caśhan-laycum wañunan cayan. Ñatac Jesus amcunawan cayaptin'a Tayta Dios caśhan allinpäña licaycälishuśhayquipam Ispiritun cawsayta uycälishunqui. \v 11 Chaynütac wañuycäpi Jesusta śhalcachï Tayta Diospa Ispiritun amcunaćhu cayaptinmi chay quiquin śhalcachimüca camacä aychayquicunacta Ispiritunpa cawsayta uycälishunqui. \p \v 12 Chayurá, chalapacü-masïcuna, aychanchicpa munayninman manañam cawsayänanchicchu. \v 13 Sïchuśh chaynülla cawsapäcul'a wañuśhunmi. Ñatac Ispiritucta cäsucul munayninwan aychanchicpa mana allin lulaynincunacta wañuchilmi ichá cawsaśhun. \p \v 14 Tayta Diospa Ispiritunpa caminaycuśha cäcunacá chulincunañam. \v 15 Cay ćhasquiycuśhanchic manam uyway-yupay manchacuyćhu canapä ispirituchu, sinu'a chulin canapä cutiycachimäninchic Chuya Ispiritunmi. Paypa munayninwanmari: “Papáy papáy” ninchic. \v 16 Caynu Tayta Diospa Ispiritun ya'anchicpa ispiritunchicwan śhun'unchicćhu juclla caycuśhanpam chulin caycuśhanchicta camalaycachimanchic. \v 17 Chaynu chulin cayal'a Jesuswan cuscaćhari Tayta Diospa ćhulaśhan tücänincunacta ćhasquiycuśhun. Chaynütac Jesuspa ñacä-masin cayal'a paywantacmi altumanpis juluycuśha caycuśhun. \s1 Diosmi lluy camaśhanta altuman juluycun'a \p \v 18 “Canan ñacaśhanchic'a manam tincuycachisha canmanchu śhamücäćhu sumä altumanlä ćhulaycamänanchicwan'a” nilmi niyá. \v 19 Jinantin camaśhancunäpis Tayta Diospa chulincuna rasun imanuy cananchictapis licaycuypi wañupacuyalcanmá. \v 20 Rasunpa, jinantin camaśhanmi mana caśhanman cutinanpä unanchaycuśha cala, manam quiquillanpïchu, sinu'a Tayta Dios munaptinmari. \v 21 Ñatac unanchaycula juc muyun llapan camaśhancunäta ismüśha cayalcäśhanpïta caśhan allincäman juluycunanpämi, Tayta Diospa chulincunawan cusca jawca libri cayćhu caycunanpälä. \p \v 22 Yaćhanchicmi jinantin camaśhancuna waćhacü walminüpis ñacayćhu canancama caśhanta. \v 23 Ya'anchicpis masqui Ispiritu uycamäśhanchicwan dilantaycayämaptinchicpis, wa'ayninchicwan llapan śhun'unchicwanmi Tayta Dios chulinman muyulcachil aychanchicta muśhüman muyuycachimänanchicta alcaycuyanchic. \v 24 Cayman chalapacuyninchicpamari salbaycamälanchicpis. Ñatac alcaśhanchicta licaycuyal'a uywaycuyal'a manañamá imacta alcaycunanchic canchu. ¿Mayanmá uywaśhancäta alcaycuyanman? \v 25 Ñatac mana licaśhanchiccätalä alcaycuyal'a mana jucmanyällalmi alcaycunanchic. \p \v 26 Chaynütacmi mana callpayu cayaptinchicpis Chuya Ispiritutac yanapaycamanchic. Manamá imanuypa mañacuytapis waquinćhu'a yaćhanchicchu. Ñatac quiquin Ispiritum śhun'unpi-cama yalamü mana atipänä limayninwan Tayta Diosta ya'anchicpi mañacun. \v 27 Śhun'unchicćhu lluy cäcunäta lisï Tayta Diosmi tuquicta yaćhan imanuy śhun'unwan Ispiritu mañacuśhantapis. Chaynütacmi chalapacücunäpi Ispiritu mañacuśhanca Tayta Diospa śhun'unpänuy caśhantapis yaćhan. \s1 Jesuspam llallïcunapïpis maslä cayanchic \p \v 28 Canan'a Tayta Diosta cuyaśhanchicpïtá, munayninmannuy aclamäśhanchicpïtam yaćhanchic ima pasamäśhanchiccunäpis allinninchicpä caśhanta. \v 29 Allaycuycäpïñam Tayta Dios yaćhala mayancuna aclaycuśhan cananchictapis. Chay aclaśhancunäta chulin Jesusnülla canapämi unanchaycamälanchic. Caynu achca-achcapïtañatacmi Jesus wamä chulin caycun'a. \v 30 Chay unanchaycuśhancunätam ayaycamälanchic; ayaycuśhancunätam juchannäta licaycamälanchic; chay mana juchayütaña licaycuśhancunätam altumanpis julaycamälanchic. \p \v 31 Chayurá ¿imanichwantan? Tayta Dios ya'anchicwan caynüña cayaptin'a, ¿mayantá ya'anchicpa cuntranchic canman? \v 32 Tayta Dios chulintapis mana llaquipaycullal ya'anchicpi wañuycunanpä ćhulayalchun, ¿ampá paywan cuscactatac lluy imactapis mana uycamachwanchu? \v 33 Chayurá ¿mayantá aclacuśhancunäta acusaycamachwan Tayta Dioslä “Mana juchayüñam cayanqui” niyämaptinchic'a? \v 34 ¿Mayantá cäraycul mućhuycachimachwan quiquin Jesusninchic wañuyllachu mana wañuyal, sinu'a śhalcalcamul Tayta Diospa lädunćhülä ya'anchicpi mañacuyaptin'a? \v 35 Salbacüninchic Jesuspa cuyacuyninpi ¿imatá laquiycamachwan? ¿Ñacaycunachun, llaquicuycunachun, aticaćhaycunachun, micuy wanäcunachun, mana müdanayu caycunachun, sasachacuycunachun, icha wañuycächun? \p \v 36 Rasunpa, cawsayninchic isquirbishaćhu cay nishannümi: \q1 “Am-laycum, Tayta Diosnilláy, imaypis wañuycällapä licaycuśha capäcú; \q1 Uwish ćhipïsha cananpä licapäśhancänümi capäcú”\x + \xo 8:36 \xt Sal 44.22\x* nil. \p \v 37-38 ¡Manamá imapis! Lluy caycunaćhu cuyamäninchicpam llallïcunapïpis mas sumänincamalä caycunchic. ¡Tayta Dios Duyñunchic Salbacü Jesuswan cuyamäśhanchicpïta ima ayca mana japächamänanta yaćhayämi: nï wañuycäpis, nï cay cawsaypis, nï anjilcunäpis, nï puydïcunäpis, nï munayniyücunäpis, \v 39 nï cay pachäćhüpis, nï janay pachäćhüpis, nï ima camaśhanpis, nï cananpis, nïtac śhamücunäćhüpis! \c 9 \s1 Diosmi munaśhanmannuy Israel caśhtacta aclaycula \p \v 1 Salbacüninchic Jesuspa puntanćhu cayal Chuya Ispiritu tantiaynïta caminaycayämaptin'a, cay nishäca rasunmi; manam articüchu: \v 2-3 ¡Maynu-maynu mana camacaycütamari śhun'üćhu llaquicú malca-masïcunapïta, caśhta-masïcunapïta, Israel-masïcunapïtapis! Chaymi yanapaycuná captin'a masqui quiquïpis Jesuspïta japächäśha wiñay lupäcäman jitaycuśhapis cäman. \v 4 Israelcunämari Tayta Diospa aclacuśhan capäcula. Paycunactam chulinman muyuycachila. Jinaman sumä allin caynintapis licachila. Paycunamanmi limalicuyta limalicul camachicuytapis uycula. Paycunactam rasun imanuypa alawananpäpis yaćhaycachila. \v 5 Sumänin awquillunchiccunap milayninpïlätacmi paycuna śhapämun. Chaypïtacmi imaycamapis alawäśha quiquin Dios lluy imapïpis sumänin Salbacü Jesuspis śhamun. ¡Chaynu cachun! \p \v 6 Caywan “Tayta Dios limalicuśhanca manam lulacacunchu” nil manam niyalcacchu. Sinu'a “Llapa Israel caśhta manam rasun Israel caśhtachu” niyalcacmi. \v 7 Manatacmi Abrahampa lluy milaynincunachu chulincuna, sinu'a “Isaacpam milayniqui śhamun'a”\x + \xo 9:7 \xt Gn 21.12\x* nishancunämi. \v 8 Chayurá Tayta Diospa chulincuna manam aychallapi śhamücunächu, sinu'a limalicuśhanpi śhamücunämá. \v 9 ¿Manachun Tayta Dios Abrahamta limalicula: “Canannu wata śhamunäpämi walmiqui Sara wawicta ishyacun'a”\x + \xo 9:9 \xt Gn 18.10,14\x* nil? \v 10 Jinaman chaynütacmi awquillunchic Isaacpa walmin Rebecaćhu ishcay chulin cala. \v 11-12 Chaynu captinpis, chulin awachacuna\f + \fr 9:11-12 \fk awacha: \ft Waquincunaćhu'a ‘awashcha’ nipäcunmi.\f* manaläpis näsimuptin, nï allinta ütac mana allinta lulaptinlämi jucninta Tayta Dios aclaycula munaśhanca lulacacunanpä. Chayćhu maman Rebecactam nila: “Mayurcämi śhullcäta sirbin'a”\x + \xo 9:11-12 \xt Gn 25.23\x* nil. Manamá allin ütac mana allin lulaśhanpachu, sinu'a Tayta Dios chaynüpa unanchaycuśhallanpam. \v 13 Chaynütacmi niyan: “Jacobtam aclalá; Esaütañatacmi mana”\x + \xo 9:13 \xt Mal 1.2-3\x*\f + \fr 9:13 \ft Griego limayninćhu niyan “Jacobtam cuyalá; Esaütañatacmi ćhïnilá” nil.\f* nil. \p \v 14 Chayurá ¿“Tayta Dios mana allinta lulaycun” niyäśhunchun? ¡Manamá! \v 15 Quiquin Tayta Diosmari Moisesta nin: \q1 “Mayanwanpis munaśhäwanmi allin śhun'uyu caycuśhä; llaquipay munaśhätatacmi mayantapis llaquipaycuśhä”\x + \xo 9:15 \xt Ex 33.19\x* nil. \p \v 16 Chayurá aclacuynin manam munayäcäpïchu nï wañupacuyäcäpïchu, sinu'a Tayta Diospa llaquipayninpïtamá. \v 17 Chaymari isquirbishancunaćhu Faraoncäta aclaycuśhanpïpis niyan: \q1 “Sumä puydï mandacüman ya'ami ćhulaycuc munaynïta amćhu camalaycachinäpä; jinal jinantin pachäman willaycuśha canäpämi”\x + \xo 9:17 \xt Ex 9.16\x* nil. \p \v 18 Chayurá Tayta Dios munaśhancätam llaquipaycun; śhun'unta lumiyachiyta munal'a lumiyächintacmi. \p \v 19 Ñatac ninquićh: “Chayurá ¿imapïtan-nila juchachayämanman? ¿Paypa munayninpa cuntran mayantá śhalcunman?” nil. \v 20 Ya'añatacmi nic: ¿Pï tucunquitan Tayta Dios ima lulaśhanpïpis niyänayquipä? ¿Icha allpapi luläśha wacuyca luläninta “¿Imapïtá caynüta lulamälanqui?”\x + \xo 9:20 \xt Is 29.16; 45.9\x* nilchun niyan? \v 21 ¿Manachun wacuy luläcäpa munayllanćhu cayan quiquin allpallapi fistallapä tuqui wacuyta ütac muyun-muyun sirbichicunallapä lulananpäpis? \p \v 22 Má, Tayta Dios piñacuynintawan munayninta camalaycachinanpäña cayaptinpis pasinsiawanmi awantaycun cay rabyachïcunäta maynu-maynu camacaycüśha cananpä cayalcaptinpis. \v 23 Awantaycun juccunäman llaquipayninta ćhaycachinanpämi, chay sumä jatun cayninta camalachicunanpä cäcunaman, unaypïña unanchaycuśha cäcunämanmari. \v 24 Chay ayaycuśhancunaca ya'anchicmi cayanchic, manam Israelcunallapïchu, sinu'a mana-Israel caśhtacunäpïpis. \v 25 Chaymi Diospa willacünin Oseas isquirbishanćhu niyan: \q1 “Mana malcá cäcunätam ‘malcá’ nishä. ‘Mana cuyaśha’ nishan malcamanmi cuyacuynïta camalaycachishä”\x + \xo 9:25 \xt Os 2.23\x* nil. \p \v 26 Jinamanmi niyan: “Chay ‘Amcuna manamá malcächu capäcunqui’ nishacunällaćhütacmi ‘Cawsä Diospa chulincuna’ nishatac capäcunquipis”\x + \xo 9:26 \xt Os 1.10\x* nil. \p \v 27-28 Diospa willacünin Isaiasñatacmi Israel malcapi nila: \q1 “Masqui lamarćhu cä awishquicunänuy Israelcunaca cayalcalpis, waquillanmi salbaculcan'a. Caynu can'a Taytanchic jinantin pachäćhu nunacunäman mana dimurällal tincüninman-cama cäraycuptinmá”\x + \xo 9:27-28 \xt Is 10.22-23\x* nil. \p \v 29 Chaynütacmi Isaias unay nila: \q1 “Sumä munayniyu Taytanchic milayninchicta mana caćhaycamaptinchic'a, Sodoma Gomorra malcacunanüćha cachwan cala”\x + \xo 9:29 \xt Is 1.9\x* nil. \p \v 30 Chayurá caytam camalaycachimanchic: juchannä cayta mana ashiycü mana-Israel caśhtacunälämi aśhwanpa talïlälin. Chayta chalapacuyllanpamá. \v 31 Ñatac mana juchayu caycuyta camachicuypa ashiycü Israelcunäñatacmi ichá nï taliycälinchu. \v 32 ¿Imapïtatan? Manamari chalapacuypachu ashiycapäcula, sinu'a lulayninpam. Chaymari isquirbishaćhu nishanmannuy mitcacacuna lumïman mitcacälälin\f + \fr 9:32 \fk mitca...: \ft Waquincunaćhu “saytacülun” nipäcunmi. Waquincunaćhu'a “ismitacülun” nipäcunmi.\f*. \v 33 Chayćhümi niyan: \q1 “Licapäcuy, Sionmanmi mitcacacuna\x + \xo 9:33 \xt Is 28.16-wan Is 8.14\x* lumicta ćhulayá; chaynütacmi cućhpachï wancactapis. \q1 Ñatac payman chalapacücá manam pin'ayman juluycuśhachu can'a” nil. \c 10 \s1 Allin willacuywanmi camachicuyca tincuycachisha \p \v 1 Chalapacü-masïcuna, śhun'üpa wañupacuyninpis Tayta Diosman mañacuynïpis Israelcunaca salbaśha cananpïtamá cayan. \v 2 Canan paycunap allinnintam niycú: Tayta Diosta sirbiyta maynu-maynümi wañupacuyalcan. Ñatac imanuypa sirbiytapis pantaśhamá cayalcan. \v 3 Manamari tantiapäcunchu Tayta Dioslla mana juchayüman muyuycachimäśhanchicta. Aśhwanpam Tayta Dios lulaśhanta mana ćhasquicul quiquillancunap munayninwan lulayta jicutayalcan. \v 4 Salbacüninchic Jesusñatacmi ichá camachicuycäta camacälun payman lluy chalapacücunaca mana juchayu allin caycuyta ćhasquiycälinanpä. \p \v 5 Ñatac camachicuypa mana juchayu cayta ashïcunäpá Moises caynütam isquirbila: “Cawsayta munal'a llapallan camachicuytam lulaycunqui”\x + \xo 10:5 \xt Lv 18.5\x* nil. \v 6 Ñatac chalapacuyllanchicpa allin caycuyca manamá calućhüchu. Isquirbishanćhüpis niyämanchicmi: \p “Manam janay pachäta ishpinanchicchu (yanapaycamänanchicpä Jesusta ji'alpachimü) \v 7 nïtac wañuśhacunämanpis linanchicchu (yanapaycamänanchicpä Jesusta caśhan śhalcachimü)” nil. \p \v 8 Rasunpa manamá. Chalapacuyllap Tayta Dios mana juchayüta licaycamäśhanchicmi cayllaćhu cayan isquirbishaćhu nishannüpis: “Willacuyca lädullayquićhümi; shimillayquićhümi, śhun'ullayquićhümi cayan”\x + \xo 10:8 \xt Dt 30.12-14\x* nil. \p Caytamari ya'anchic willacuyanchic: \v 9 Shimiquiwan Duyñuyqui Jesus caśhanta awniptiqui, śhun'uyquiwanñatac payta Tayta Dios wañuycäpi śhalcachimuśhanman chalapacuptiqui'a, salbaśham canqui. \v 10 Cay śhun'unchicwanmari chalapacunchic mana juchayu ćhasquiycuśha canapä; shiminchicwanñatacmi awninchic salbaycuśha canapä. \v 11 Diospa shiminćhu nishancänüllam cayćhüpis niyan: “Payman mayanpis chalapacücunacá manam imaypis pin'ayćhüchu capäcun'a”\x + \xo 10:11 \xt Is 28.16\x* nil. \v 12 Manañamari juc-jucchu Israel caśhtawan juc caśhtacunäpis; lluypäpis quiquin Taytallanchicmi ayacünincunacta sumä allincäta uycamanchic. \v 13 Chaynümi jucninćhüpis niyan: “Taytanchicta lluy ayacücunämi salbaycuśha capäcun'a”\x + \xo 10:13 \xt Jl 2.32\x* nil. \p \v 14 Ñatac ¿imanuypamá ayaculcanman mana chalapaculcäśhancäman'a? ¿Imanuypamá chalapaculcanman mana uyalipäcuśhancäman'a? ¿Imanuypatacmá uyalipäcunman mana mayanpis willaycuyaptin'a? \v 15 Chaynütac mana caćhaśha cayalcal ¿imanuypamá willaculcanman? Cay willacücunäpïmari Diospa shiminćhu niyan: “¡Maynu sumä tuquim allin willacuyta willacücunäpa ćhämuynincunapis!”\x + \xo 10:15 \xt Is 52.7; Nah 1.15\x* nil. \p \v 16 Ñatac lluychu manam allin willacuyta awnipäcula. Chaymi Isaiaspis niyan: “Taytay ¿willacuśhanchicta mayanllá ćhasquiyculatan?”\x + \xo 10:16 \xt Is 53.1\x* nil. \p \v 17 Chayurá allin willacuyta uyaliptinchicmi chalapacuyca licalimun. Chay licalichimü allin willacuyllatacmi Jesuspa willacuynin. \p \v 18 Canan má, niycälimay: ¿Icha willacuyta manachun uyalipäcula, imatá? ¡Uyalipäculamari! Diospa shiminćhüpis niyanmá: \q1 “Shimin jinantin pachäman ćhaycächisham cala. \q1 ¡Willacuynin sïlup sapincamam ćhaycuśha cala!”\x + \xo 10:18 \xt Sal 19.4\x* nil. \p \v 19 Yapa má, niycälimay: ¿Icha Israelcunaca manachun tantiapäcula, imatá? ¡Tantiapäculamari! Puntactá Tayta Diosmi Moisesćhu nila: \q1 “Am Israelcunäta jamuyäśha nasyunpïtam sïlachishayqui. \q1 Mana tantiayniyu malcawanmi piñacuyman ćhulaśhayqui”\x + \xo 10:19 \xt Dt 32.21\x* nil. \p \v 20 Chaypïtá willacünin Isaiasćhüpis mas tuquictalämi nila: \q1 “Mana ashimäcunämi taliycapämäla. \q1 Ya'api mana tapucücunämanmi camalachiculá”\x + \xo 10:20 \xt Is 65.1\x* nil. \p \v 21 Ñatac Israelcunapïtá niyanmi: \q1 “Pasaypi mana uyalicü cullu-linli-cama malcaman yanapaycunäpä anyaśh muyunmi maquïta chacchalalá”\x + \xo 10:21 \xt Is 65.1\x* nil. \c 11 \s1 Caynüpam Israelcunäta Dios licaycun'a \p \v 1 Chayurá má, niycälimay: ¿Tayta Dios malcanta ipanchälunchun? ¡Manamá! Quiquïpis Israel caśhtamari cayá, Abrahampa milaynin, Benjaminpa ayllunmari. \v 2 Tayta Dios unaypi japächaycuśhan malcanta manamá ipanchalachu. ¿Icha manachun yaćhapäcunqui isquirbishancunaćhu Eliaspi limaśhanta? Paymari Israel malcanpi Tayta Diosman caynu quijacula: \v 3 “Taytay, willacüniquicunacta lluymi wañüchin, alawaycälinacpä cäcätam pampaman lluy muyülächin. Ya'allañamari cawsayniyu puchuycüca cayá. Ñatac ya'actapis wañuchipämänanpäñam aticaćhacayalcäman”\x + \xo 11:3 \xt 1R 19.10,14\x* nil. \v 4 Niptinmi Tayta Dios nila: “Anćhish walanga (7000) wayapacuna chay taytacha Baalman mana uyshuycälïcunactalämi uywayá”\x + \xo 11:4 \xt 1R 19.18\x* nil. \v 5 Caynüpam canan timpupä Tayta Dios llaquipayninćhu Israelcunäpi aclaycula. \v 6 Paycuna manam imapis lulapäcuśhanpachu, sinu'a Diospa llaquipayllanpamari. Lulayninpa captin'a manañaćh llaquipaypachu canman. \p \v 7-8 Chayurá caytam tantiachimanchic: Israelcunaca wañuy-wañuy ashishanta manamá taliycapäculachu. Aclaśhancunäñatacmi ichá taliycälila. Juccunäpa śhun'untañatacmi lumiyächila Diospa shiminćhu nishannüpis: \p “Tayta Diosmi śhun'unta lumiyächin, canancamapis ñawin mana licananpä, linlinpis mana uyalinanpä” nil. \p \v 9 Chaynütacmi Davidpis nila: \q1 “Cushicuy fistachacuynincuna quiquinpa cunca cuchuynincunaman muyuchun, licalichun trampancunaman palpupäcunanpä. Jinaman imanpis mana cäman muyuchun, chaynüpa mućhuycachisha capäcunanpä. \q1 \v 10 Ñawincunapis aspachun; lluy imawanpis ñitichicüśha pasaypi curculächunpis”\x + \xo 11:10 \xt Sal 69.22-23\x* nil. \s1 Mana-Israel caśhtam salbaycuśha capäcun'a \p \v 11 Chayurá má, niycälimay: ¿Chaynu Israelcunaca ipanchapäcuśhanwan caśhan allincäman cutipämunanpä cäsu cayanlächun? ¡Aw-ari! Aśhwanpa chay mana uyalicuynincunap mana-Israel caśhtacuna salbaśha cacuyaptinmi sïlaculcan'a. \v 12 Chayurá chay jalutacuynin jinantin pachäpä allin cayaptin'a, jinaman chay palpuynin juc caśhtacunäpä allinnin cayaptin'a, ¡caśhan filtacamuptin maynu-maynu allinpäñaćhá caycun'a! \p \v 13 Canan am mana-Israelcunätam niycälic: Amcunap puydï jucnin caćhanpämi Dios ya'acta ćhulaycamäla. Chaymi cay lulaynïta sumä allin ćhaniyüpä licaycú. \v 14 Chaynüpam ichá imanuypapis malca-masí Israelcunäta licaćhacächïman waquinllanpis salbaculcänanpä. \v 15 Paycuna ipanchäśha capäcuśhanpa jinantin nunacunaca Diosman caśhan cutiycayämuptin'a ¿manachun ćhasquiculcaptin'a wañuypïña cawsamuśhannülä capäcun'a? \v 16 Maynümi wamä tanta lulaśhanchicta Diospä japächaycuptinchic'a lluy tantaña uycuśhanchicnuy cayan, chaynütacmi lantap sapinpis Diospä japächaycuśha cayaptin'a lluy lapincunapis payllapäña cayan. \p \v 17 Canan má, Israelcunaca rasun lantanümi cayan. Chay waquinnin pallaynincunämari cuchüśha capäcula; amñatacmi juc munti lanta cayalcalpis chay pallaynincunaman injirtäśha calanqui. Chaynüpam canan'a chay sapillapi caycunqui, chay lantallapïtac cawsacunquipis. \v 18 Ñatac chay juc pallaycunäpi mas allintucuyanquimanlätac. Sïchuśh chaynu nunatucul'a yalpay, amchu manamá sapinta uywaycuyanqui, sinu'a sapinmi amta uywaycuyäśhunqui. \p \v 19 Ichapisćha ninquipis: “Aw, chay pallayca cuchüśha cala, ya'acta chayman injirtaycamänanpämi” nil. \v 20 Aw-ari. Ñatac paycuná mana chalapacuśhanpam cuchüśha capäcula. Amcunañatacmi chalapacuyllayquipa chayman injirtäśha caycälinqui. Chayurá ama-ari nunatucuyaychu, sinu'a manchacuywan allin caycuy. \v 21 ¿Chay Israelcunätalä Tayta Dios mana awantayalchun, ampá amtalätac mana cäsuyaptiqui awantayäśhunquiman? \p \v 22 Chayurá Tayta Dios maynu llaquipayniyu caśhantawan tincüninman licaycü caśhanta yalpay. Caynu tincüninmanmi mana ćhasquï Israelcunäta licaycula; amcunactañatacmi ichá llaquipayninta camalaycachishulanqui. Chaynüllaćh caycun'a llaquipayninćhu tacyaycäliptiqui'a. Sinu'a ampis cuchüśhamá canqui. \v 23 Masqui Israelcunäpis chay ishcayyayninćhu manaña tacyaycälil'a caśhan injirtaycuśham capäcun'a; Tayta Diospa munayllanćhümari jinaycunanpäpis cayan. \v 24 Chayurá caynümi: Tayta Dios amcunacta ćhulaycälishulanqui chaypä mana capäcuśhayquimanmi juc munti lantap pallayninta rasun allin lantamannüpis. Chayurá ¡maynüñaćh quiquin lantanman'a Israelcunäta Tayta Dios caśhan cutiycachinman! \p \v 25 Chalapacü-masïcuna, cay Diospa pacacuyninta tuquicta yaćhaycälinayquitam muná, nunatucüśha mana cayalcänayquipä: waquin Israelcunaca pasaypi mana chalapacüman muyülälin Diospa lluy unanchaycuśhan mana-Israelcunaca chalapaculcänancamallam. \v 26 Chaypïtá llapa Israelcunam salbaycuśha capäcun'a. Isquirbishancunaćhu niyanmari: “Sionpi Salbacüca śhamun'a, Jacobpa milayninpi mana allincunäta juluycunanpä. \v 27 Chaynu juchancunacta chincaycachiptïmi paycunawan limalicuśhäca can'a”\x + \xo 11:27 \xt Is 59.20-21\x* nil. \p \v 28 Chayurá amcuna-laycum Israelcunaca allin willacuyta mana ćhasquiyninwan Diospa ćhïnicünincuna cayalcan. Chaynu captinpis awquilluncuna-laycu paypa aclaśhan capäculmi cuyaśhancuna. \v 29 Tayta Dios'a uśhancunätapis ayacuśhancunätapis manañamari cutichicuyanchu. \v 30-31 Maynümi amcuna chay unay mana uyalicuyniquićhu Israelcunäpa mana uyalicuyninpa Tayta Dios canan llaquipaycuśhunqui, chaynümi paycuna imayläpis llaquipaycuśha caycälin'a. Caynu can'a Tayta Dios amcunacta llaquipaycälishuśhallayquipamari. \v 32 Ñatac mana cäsucuyllanćhümi lluytapis Dios'a ćhänalächila chaycuscactatac llapantapis llaquipaycunanpä. \q1 \v 33 ¡Tayta Diospa yaćhaynin, tantiaynin maynu-maynu mana camacaycümi! \q1 ¡Munalinanta manamá mayanpis niycunmanchu; lulaynintapis manamá tantiayta atipanmanchu! \q1 \v 34 Ñatac “¿Mayantá Taytanchicpa tantiayninta yaćhaycunman? ¿Ütac mayantá imallactapis yaćhaycachinman?”\x + \xo 11:34 \xt Is 40.13\x* \q1 \v 35 “¿Payman mayantá imallactapis uycula, pay cutiycachinanpä?”\x + \xo 11:35 \xt Job 41.11\x* \q1 \v 36 Llapa imapis paypïmi śhamun. Payllapmi, payllapätacmi lluy imapis caycun. Chayurá ¡wiñaypä paylla alawäśha cachun! Chaynu cachun. \c 12 \s1 Diospa śhun'unpä imanuypa cawsaycuypis \p \v 1 Chayurá ama chaynu callaychu, chalapacü-masïcuna: Tayta Dios sumä llaquipayninta camalaycachimäśhanchicpïmi payman cawsayniquicunacta lluy uycälinayqui rigäluctanuy. Jinal japächäśha chuyallaña paypa śhun'unpänuy cawsaycäliy. Caynüpamá rasun allin alawaycuyca can'a. \v 2 Cay pachäpa munaynincunawan ama-ari aysachicuyalcaychu. Sinu'a tantiayniqui muśhüman muyuchicuchun, jinal śhun'uyquipis cawsayniquipis lluy allincällaman muyuchicunanpä. Chaynüpam tantiapäcunqui Diosninchicpa śhun'unpänuy ima caśhanta, ima allin caśhantapis, ima rasun caśhantapis. \p \v 3 Dios llaquipayllanwan willacüninpa ćhulaycamäśhanpam llapallayquita niycälic: Ama-ari maynu capäcuśhayquipïta mas-yupaytá licaculcaychu. Aśhwanpa mana mastucullal Diosninchicman may-chicacta chalapacuśhayquimannuy licacaycäliy. \v 4 ¿Manachun aychallanchicćhu juc-juc imaymana lulayniyü-cama aychanchiccuna cayan? \v 5 Chaynümari masqui achca-achca cayalpis juc aychallaćhu jucllachäśha lluy cayanchic; Salbacüninchicćhümari. \v 6 Chay llaquipayninćhümi imaymana lulayta munaśhanmannuy dinbaldilla uycamälanchic. Chayurá Diospi willacunanpä caycücá, chalapacuyninmannuy willacuchun. \v 7 Yanapänanpä lulayniyücá yanapächun. Yaćhachinanpä caycücá yaćhachichun. \v 8 Callpanchananpä caycücá callpanchaycuchun. Mana cäniyücunäta yanapaypä caycücá llapan śhun'unwantac uycuchun. Caminaycunanpä caycücá llapan callpanwantac caminaycuchun. Llaquipaycunanpä caycücá sumä cushicuywantac llaquipaycuchun. \s1 ¿Imanuypam nuna-masinchicwan allinpa cawsaycunchic? \p \v 9 Ñatac cuyacuyniqui śhun'uyquipïmi yalaycamunman, manam janä śhun'ullayquipïchu. Chay mana allincäta ćhïnipäcuy; allincätañatac atiycäliy. \v 10 Wawi-caśhanuy cuyanaculcay, mas allinpa-camatac rispïtuwan licanaculcay. \v 11 Taytanchicta ama-ari illanäśha sirbiyalcaychu. Aśhwanpa Chuya Ispiritu callpanchapäcuśhuśhayquimannuy sirbiycäliy. \v 12 Chaynütac alcaycapäcuśhayquićhüpis cushiculcay; ñacaycunaćhüpis pasinsiayniqui caycuchun; mañacuyta ama imayllapis un'apäcuychu. \v 13 Pishipacü chalapacü-masiquicunactapis yanapaycäliy. Jamapacücunactapis jamaycälichiy. \v 14 Aticaćhaśhüniquicunactapis allin caycunanpä munaycäliy. Allinninpäri niycäliy, ama-ari mana allinninpá. \v 15 Cushisha cäcunäwanpis cushiculcay-ari; wa'acücunäwanpis wa'aculcay-ari. \v 16 Lluywanpis allin jawcalla cawsaycäliy. Ama-ari nunatuculcaychu, aśhwanpa mana cäpa licaśha nunacunäwan caycäliy. Quiquillayqui ama-ari yaćhätucuyaychu. \p \v 17 Mayantapis mana allincäwan'a ama cutiycayächiychu. Aśhwanpa lluypis allinpa licaśhancunäta lulayta jicutaycäliy. \v 18 Maycamapis atipäśhayquicamari callpanchaculcay lluywan allin jawca cawsaycälinayquipä. \v 19 Cuyaśhá chalapacü-masïcuna, ama-ari cutichicuyalcaychu. Sinu'a Tayta Diospa maquinman caćhaycapäcuy. Paypa shiminćhümi niyan: “Ya'apam cutichicuycá; ya'ami tincüninman uycuśhä”\x + \xo 12:19 \xt Dt 32.35; Heb 10.30\x* nil. \v 20 Chaynütacmi niyan: “Ćhïnicüniqui micuypi cayaptin'a micuyta uycuy. Yacupi cayaptinpis uycuy-ari. Chaynu lulayculćhá pampäćhu cärantapis cachinqui”\f + \fr 12:20 \ft Pr 25.21-22. Pampäćhu cärantapis cachinqui: Griego limayćhu'a “śhanśhactam umanman jićhaycunqui” niyanmi.\f* nil. \p \v 21 Chayurá ama-ari mana allincäwan llallichicuyalcaychu. Aśhwanpa allincäwan chay mana allincäta llalliycäliy. \c 13 \s1 Malcap puydïnincunactam cäsucunanchic \p \v 1 Ñatac nasyunpa puydï mandacücunäta lluymi cäsuculcänayqui. Manamari nasyuncunaćhu juc mandacüllapis Tayta Diospa mana ćhulaycuśhan'a caycunchu. Lluymi paypa ćhulaycuśhan cayalcan. \v 2 Chaymi mandacücäta mayanpis mana uyalicücá Tayta Dios unanchaycuśhanpa cuntran cayan. Chaynu mana uyalicuyta munäcunacá cunca cuchuynintam ashicuyalcan. \v 3 Ñatac mandacücunaca allin luläcunäta manchachinanpächu manam cayan, sinu'a mana allin luläcunätamá. ¿Mana manchacullal cawsaytachun munanqui? Chayurá allinpa licaycuśhunayquipä allincäta lulaycuy. \v 4 Paycuna Tayta Dios ćhulaycuśhanćhümi sirbiyalcan allinniquipä. Mana allincäta lulalmi ichá manchacunquiman. Manamari yan'alchu ispädanta uywayan. Tayta Diospa sirbïnin cayalmi mana allin luläcunäta mućhuycachin. \v 5 Chayurá mandacücunäta cäsucunayquim. Manam mućhuycäta manchacuyllapïchu, sinu'a allinca caśhanta tantiayniquiwanmi. \p \v 6 Chaynütacmi mandacücunaca Tayta Diospa munayninta lulayalcal, chayllaćhüña lulaycälin. Chaymi paycunaman alcabälacunacta pägaycälinayqui. \v 7 Uycäliy tincüninman-cama: alcabäla captin'a alcabälacta; impuistu captin'a impuistucta; allinpa licaycuna captin'a allinpatac licaycuy; altuman juluycuna captin'a altumantac juluycuy. \s1 Nuna-masinchiccunaćhu allinpa cawsaycuy \p \v 8 Mayanwanpis ama-ari mänutacüśha cayalcaychu. Aśhwanpa mänuyqui caycunman lluywanpis cuyanacunallayquim. Chaynu nuna-masinta cuyal'a camachicuy lluy nishanta lulälunñam. \v 9 Ñatac camachicuyćhu: “Ama mansibacuychu, ama wañuchiychu, ama suwacuychu, ama munapaychu”\x + \xo 13:9 \xt Ex 20.13-17; Dt 5.17-21\x* nishancunäwan lluy juccunaca, chumacacun:\f + \fr 13:9 \fk chumacacun: \ft Icha “…juccunaca, cayllamanmi ćhan”.\f* “Quiquiquitanuy nuna-masiquita cuyacuywan licaycuy”\x + \xo 13:9 \xt Lv 19.18\x* nishancällamanmi. \v 10 Cuyaycücá manam nuna-masinta mana allinta lulanmanchu. Chayurá cuyäca lluy camachicuycätam cäsucuyan. \p \v 11 Lluy caycunacta lulaycäliy ima timpucunaćhu caśhanchictapis sumäta tantiaycul-ari. Licaćhacunanchic ürañam, canan salbacunanchic ji'acaycayämuptin'a. Chalapacuy allaycuśhanchicpi canan'a caylläćhüñamari cacuyan. \v 12 Tutaca ñam pasacalpuyanña. Muyunca ji'acaycayämunñam. Chaymi tutapäcäćhu lulaycunätá juc-lädumanña caćhaycunanchic. Aśhwanpam muyuncäćhu cawsayal cachacunuy pilyaycuśhun. \v 13 Muyunpa cawsaśhanchiccäman tincüta allinpa cawsaycuśhun. Ama-ari chay anla millachicuy fistachacuycunaćhu'a, shincacuycunaćhu'a, mansibacuycunaćhu'a, alli-cama fistallacta lulaycunaćhu'a, nïtac ćhïninacuycunaćhüpis nï lägacuycunaćhüpis puliyalcaychu. \v 14 Amaña aychayquip munaynincunacta lulaypi wañupacuyalcaychu. Aśhwanpa Jesusllanchicña jinantin lluy cawsayniquićhu caycuchun. \c 14 \s1 Iwinacuycunaćhu manam jamuyänacunachu \p \v 1 Ñatac chalapacuyninćhu tanqui-tanqui cäcunäta allinpa ćhasquiycäliy; ama paycunawan tapunacuyalcaychu tantiayninwan mana apanaculcäśhayquićhu'a. \v 2 Waquinnincunamari chalapacuyninpa lluy imactapis micapäcunanpä libri. Waquin chalapacuyninćhu tanquicaćhayäcunañatacmi ichá “Birdüracunallactam micuchwan” nipäcun. \v 3 Chay imactapis lluy micüca manam jamuyanmanchu chay waquin micuycunallacta micücäta. Chaynütacmi waquincunallacta micücäpis manam juchachayanmanchu chay lulaśhanpi, Tayta Dios ćhasquiycuyaptin'a. \v 4 ¿Pitan am canqui jucpa uywayninta jamuyayänayquipä? Duyñunpïñaćh allin cananpis ütac mana allin cananpis. Ñatac allinmari caycun'a, allin caycunanpä Taytanchic sumä munayniyu cayaptin'a. \p \v 5 Má, waquincunam jucnin muyunllacta mas puydïninpä licapäcun. Waquincunañatacmi llapan muyuncunätapis chaycuscallapä licapäcun. Chayurá chay tantiapäcuśhanmannümi sumäpa tacyaycälinman. \v 6 Chay waquinnin muyunta mas allinpa licaycücäpis Tayta Diosta allinpa licaycachiyninwanmi lulaycun. Ñatac llapa imacta micücunäpis Taytanchicta altuman juluyninwantacmi micuyan Tayta Diosta sulpäta uculcal. Chaynütacmi waquinllanta micücunäpis Taytanchicta allinpa licachiyninwan sulpäta ucultac waquinllanta micun. \p \v 7 Manamá mayanninchicpis quiquillanchicpïta cawsachwanchu; nï quiquillanchicpïta wañuchwanchu. \v 8 Cawsalpis Taytanchicpämi cawsanchic. Wañulpis Taytanchicpätacmi wañunchic. Chayurá cawsalpis wañulpis Taytanchicpïmi canchic. \v 9 Chaynu wañüpapis cawsäpapis Taytan cananpämi Salbacüninchic Jesus wañul cawsaycäman śhalcamula. \v 10 Chayurá am ¿imapïtan chalapacü-masiquita juchachayanquiman? Chaynütac ampis ¿imapïtan chalapacü-masiquita jamuyayanquiman? ¡Diosninchic cäraycunancäman lluymi ćhaycuśhun! \v 11 Taytanchic shiminćhu niyanmari: “Rasunpa cawsaśhänümi rasunpatac puntäman lluy un'ulaycälimun'a; lluytacmi Tayta Diosta niycälin'a”\x + \xo 14:11 \xt Is 45.23\x* nil. \p \v 12 Chayurá ampis ya'apis Tayta Diosman lluymi niycunanchic can'a. \p \v 13 Chayurá amaña juchachänacuyäśhunchu. Aśhwanpa chalapacü-masiquita manaña mitcacayächinayquipä\f + \fr 14:13 \fk mitca...: \ft Waquincunaćhu'a “saytacachinayquipä” nipäcunmi.\f* nï palpuyächinayquipä śhun'uyquiman masïsucta ćhulacuy. \v 14 Ya'acta Jesusninchic tuquictam tantiachimäla ima micuypis mana allin nï caśhanta. Sïchuśh mana allin captin'a chaynu licäcällapäćha mana allin cayan. \v 15 Canan má, chay micuśhayquiwan chalapacü-masiqui jucmanyäśha cayaptin'a, manañam cuyacuyniyüchu canqui. Chay micuycä-laycu ama-ari Salbacüninchic paypïpis wañuśhanta mana caśhanman cutiyächiychu. \v 16 Chayurá allinpa tantiaycälishayquita ama-ari mana allinta limayalcächiychu. \v 17 Tayta Diospa gubirnun manam micuychu nï upyaychu, sinu'a Chuya Ispiritunpa allin tincüninman, jawcalla, cushishalla cawsaycuymi. \v 18 Caynüpa Jesusta sirbïcunacá Tayta Diospa śhun'unpänümi caycälin; jinaman nuna-masincunapis awniycunmi. \p \v 19 Chayurá callpanchanacuśhun allin jawca lluypis caycuyta, jinaman chalapacuyćhu chaycusca wiñaycuyta. \v 20 Chay micuycunäwan ama-ari Tayta Dios lulaśhancunäta pampaman muyuyächiychu. Llapa micuy allin chuyamari. Ñatac mana allin'a micuśhanchicwan chalapacü-masinchicta chalapacuyninpi palpachiymi. \v 21 Chayurá mas allin bïnuctapis nï aychactapis micuymi, nï imactapis lulaymi chalapacü-masinchicta mana waylinpächinapä. \p \v 22 Chayurá am imanuypis tantiaśhayquita Tayta Dioslla yaćhaycuchun. Maynu cushicuymi tantiayninmannuy lulaśhanpi śhun'un mana juchachaptin'a. \v 23 Ñatac “Micuśhächun icha manachun” nil ishcayyäcá quiquillanmi juchachacun. Manamá chalapacuśhanmannüchu lulaycuyan. Chalapacuśhanchicpi mana yalamücunacá juchañamari. \c 15 \s1 Juccunäpa allinninpämi lulaycunanchic \p \v 1 Chalapacuyninchicćhu masïsu cäcunaca, quiquinchicpa munaśhanchicta ashiyäśhanchicnu'a tanquicaćhayäcunäta yanapaycunanchicmi. \v 2 Chayurá chalapacü-masinchic wiñaycunanpämi allinninta lluypis ashiycunanchic. \v 3 Aśhta quiquin Salbacüninchicpis manam quiquinpa munaynintachu lulacula. Sinu'a Diospa shiminćhu niyanmi: “Ćhïnishüniquicuna palaśhuśhayquita ya'ami ćhasquiyculá”\x + \xo 15:3 \xt Sal 69.9\x* nil. \v 4 Rasunpa, unay isquirbishancunaca yaćhachimänanchicpämi isquirbïsha cayan. Chay yaćhachicuymi yanapaycamanchic chalapacuśhanchicman callpanchacul, pasinsiawan, masïsu alcaycunapä. \v 5-6 Canan, callpanchaycü cunsuylaycü Tayta Diosninchic juc śhun'ulla tuquip apanacüta Jesusninchic-yupayta cawsaycälichishunqui Salbacüninchic Jesuspa Taytan Diosta juc śhun'ulla, juc shimilla altuman julaycälinayquipä. \p \v 7 Chayurá Salbacüninchic ćhasquiycälishuśhayquinuy quiquiqui-pulacuna allinpa ćhasquinacaycäliy Tayta Dios altuman juluycuśha cananpä. \v 8-9 Caypämari Israelcunäpa nunannuy Jesus śhamula; awquillunchiccunaman Dios limalicuśhanca rasun caśhanta camalaycachilmi chalapacuna caśhanta tacyaycachila, jinal llaquipayniyu Tayta Diosta mana-Israelcunaca altuman julaycälinanpä. Isquirbishancunaćhu niyanmi: “Chaymi mana-Israel malcacunäćhu alawaśhayqui; amtam imnucunawan taquishayqui”\x + \xo 15:8-9 \xt 2S 22.50; Sal 18.49\x* nil. \p \v 10 Chaynütacmi niyantac: “Mana-Israelcunäpis, Israelcunäwan cusca cushiculcay-ari”\x + \xo 15:10 \xt Dt 32.43\x* nil. \p \v 11 Chaynütacmi: “Mana-Israelcuna Taytanchicta alawapäcuy; llapa malcacuna altuman julaycäliy”\x + \xo 15:11 \xt Sal 117.1\x* niyan. \p \v 12 Chaynütacmi Diospa willacünin Isaiaspis niyan: “Isaïpa milayninmi chillquimun'a mana-Israel malcacunacta gubirnananpä. Paymanmi lluy chalapaculcan'a”\x + \xo 15:12 \xt Is 11.10\x* nil. \p \v 13 Chay chalapacuna Tayta Diosninchic-ari chalapacuśhayquipa cushicuywan juntaycälichishunqui, jinaman jawca cawsayta uycälishunqui. Chuya Ispiritunpa munayninwantac payman alcayniquita masta-masta wiñaycachishunqui. \s1 Mana-Israelcunäćhümi Pablo lulaycun \p \v 14 Chalapacü-masïcuna, tuquictam tantiaycú amcuna llaquipayniyü-cama yaćhayniyü-cama sumä caycälishayquita, chaynütac yaćhachinacaycälinayquipäpis. \v 15-16 Chaynu captinpis cay waquinnin isquirbimuśhäćhu'a mana un'apäcunayquipämi mana pacaycullal nï lisirällal isquirbiyämú. Tayta Dios llaquipayninćhu Jesuspa sirbïninpa ćhulaycamäśhanpamari caynu lulaycamú mana-Israelcunäpa allinninpä. Sasirdütinümari paycunacta allin willacuyta willaycú Tayta Diospa śhun'unpänuy Chuya Ispiritup chuyanchäśhacta ćhulaycunäpä. \p \v 17 Chayurá Salbacüninchic Jesus ya'aćhu lulaycuśhanpi, Tayta Diosta sirbishäpi alawacümanmi. \v 18-19 Ñatac manamá imapïpis limaśhächu, sinu'a Tayta Diosta mana-Israelcunaca cäsuculcänanpä, limaycunap lulaycunap milagrucunap nuna lulay mana atipanancunap Chuya Ispiritunpa sumä munaynincunap ya'awan Jesus lulaycuśhallanpïmi. Aw-ari, allin willacuytam lluy willaculá Jerusalenpi allaycul aśhta Iliria-läducamapis. \v 20-21 Ñatac Salbacü Jesuspi mana willacuśhancunäman allin willacuyninta willacunäpämi munayní cala jucpa lulacuśhanman mana śhalcayächinäpä. Aw-ari, Diospa shiminćhu nishannümi munayní: “Paypi mana imaypis uyalïcunämi licapäcun'a; paypïta mana uyalïcunätacmi tantiapäcun'apis”\x + \xo 15:20-21 \xt Is 52.15\x* nil. \p \v 22 Cay lulaycämari, masqui achca cuti amcunaman watucuycü śhamunä cayaptïpis, chalalämäla. \s1 Roma malcätam Pablo watucuyta pinsan \p \v 23-24 Canan'a cay-lädućhu lulanäcunaca manaña cayaptin'a, jinaman achca watapïña watucüniqui wañupacayämul'a, España nasyunta lilmi amcunaman ćhämuśhä. Chaynu amcunawan cusca tuqui allin caycuśhanchicpi, biäji pasanäpä yanapaycälimänayquitam alcaycú. \v 25-26 Canan'a Macedoniaćhu Acayaćhu cayä chalapacü-masinchiccuna śhun'unpi yaluycuptin Jerusalenćhu mana cäniyücunäpa illay juntuycälishantam apayá. \v 27 Llapan śhun'unwanmari lulaycälila, masqui chaynu jinaycälinan cayaptinpis. Israelcunaca sumä allincäta ćhasquiycälinanta mana-Israelcunaca prubichayalcal'a, paycunapis cänincunawantacmari prubichaycälichinan. \p \v 28 Chayurá cay juntuycälishanta maquinman ćhulaycamulmi, Españaman yalamuśhä. Chay pasädaćh amcunacta watucaycälishayqui. \v 29 Ćhämul'a Jesuspa lluy allin ćhaniyünincunawanlämi ćhämuśhäpis. \p \v 30 Chalapacü-masïcuna, Jesusninchicćhu chaynütac Chuya Ispiritup cuyacuyninćhu caycuśhanchicpa yanapaycälimay Tayta Diosninchicta mañacawshimayta. \v 31 Mañaculcay Judeaćhu cä mana chalapacücunäpa maquinman nï ćhaycunäpä, jinaman Jerusalenćhu chalapacü-masinchiccunapis cay yanapaycuy apaśhäta allinpa ćhasquiycälimänanpäpis. \v 32 Chaynüpaćh Tayta Diospa munayninwan cushisha amcunaman ćhaycamuśhä, jinal amcunaćhu allin jamapaycuśhä. \p \v 33 Jawca cawsaycachï Tayta Dios amcunawan caycuchun. Chaynu cachun. \c 16 \s1 Pablom chalapacücunäta limaycun \p \v 1 Ñatac chalapacü paninchic Febectam amcunaman caćhayämú. Paymi Cencreaćhu cä chalapacücunäćhu juntunacuna wasićhu licaycüca. \v 2 Chaymi Jesusman chalapacü-masinchic cayaptin'a ćhasquinacuśhanchiccänu-ari ćhasquiycäliy. Ima pishipacuyllanćhüpis yanapaycäliy-ari pay achca nunacunacta aśhta ya'actapis yanapaycayämaptin'a. \p \v 3 Ñatac allin willacuyćhu lulä-masí Priscilactawan Aquilacta limaycäliy. \v 4 Yanapämayninwanmari bïdantapis ñaćha apälälila. Chaymi ya'apis jinantin mana-Israel chalapacü-masinchiccunapis sulpäta uculcá. \p \v 5 Chaynütac paypa wasinćhu juntunacü chalapacü-masinchiccunactapis limaycäliy. \p Chaynütac Asia-lädućhu wamä chalapacü cuyaśhá chalapacü-masí Epenetoctapis limaycäliy. \p \v 6 Amcunapä ancha lulaycuyä Mariactapis limaycäliy. \p \v 7 Chaynütac malca-masí wićhalä-masí Andronicoctawan Juniastapis limaycäliy. Paycunam ya'apïpis puntacta chalapaculcäla, jinaman puydï caćhacunäpäpis sumäninmi caculcan. \p \v 8 Chaynütac Jesusninchicćhu cuyaśhá chalapacü-masí Ampliastapis limaycäliy. \p \v 9 Jesusćhu lulawshï-masinchic Urbanuctapis limaycäliy. \p Jinaman cuyaśhá chalapacü-masinchic Estaquistapis limaycäliy. \p \v 10 Chaynütac chalapacuyninta achca cuti sumäpa camalaycachï Apelestapis limaycäliy. \p Aristobulop aylluncunactapis limaycäliy. \p \v 11 Malca-masí Herodiontapis limaycäliy. \p Chaynütac Jesusman chalapacü Narcisop aylluncunactapis limaycäliy. \p \v 12 Chaynütac Jesusninchicpa lulaycuyta callpanchacü Trifenectawan Trifosactapis limaycäliy. \p Chaynütac allin willacuyćhu sumä sirbiycü cuyay paní Persidactapis limaycäliy. \p \v 13 Chaynütac allin sirbï Rufoctapis, jinaman mamä-yupay cä mamantapis limaycäliy. \p \v 14 Chaynütac Asincritocta, Flegontesta, Hermesta, Patrobasta, Hermasta, jinaman paycunawan cä chalapacü-masinchiccunactapis limaycäliy. \p \v 15 Chaynütac Filologoctapis, Juliactapis, Nereoctapis panintinta, jinaman Olimpiactapis, chayćhu lluy cä chalapacü-masinchiccunactapis limaycäliy. \p \v 16 Lluypis sumä cuyacuywan limanacaycäliy.\f + \fr 16:16 \fk sumä cuyacuywan limaycanaculcay: \ft Griego limayćhu ‘chuya muchaywan limaycanaculcay’ niyanmi.\f* \p Cayćhu Salbacüninchic Jesusman llapallan chalapacü-masinchiccunam limaycälimuśhunqui. \p \v 17 Chalapacü-masïcuna, mañaculcac iwichïcunäpi, laquichïcunäpi, sumäta licaculcänayquipämi. Paycunam yaćhachipäcuśhacpi iwïshacunacta yaćhachipäcun. Chaycunapi japächaculcay. \v 18 Chay nunacunaca Duyñunchic Jesustachu manam sirbipäcun, sinu'a quiquinpa munaynintamari. Chaymi mana tantiayniyu cäcunäta tuqui mishqui allin-nilä limaycunallawan pantächin. \v 19 Ñatac amcuna uyalicü-cama capäcuśhayquitá lluymi yaćhapäcun. Chaymi sumä cushicú. Ñatac munaycú allincäpä tantiayniyü-cama caycälinayquitam; mana allincätañatac uchuyllapis mana lulaycälïcama caycälinayquita. \v 20 Jawcacta uycü Tayta Dios ćhaquiquiman Satanaśhcäta jalünanpä ashllañam cacuyan. Jesusninchicpa llaquipaynin amcunawan caycuchun. \p \v 21 Ñatac lulawshï-masí Timoteopis, malca-masí Luciopis, Jasonpis Sosipaterpis, limaycälimuśhunquim. \p \v 22 Chaynütac Pablop cay cartanta ya'a isquirbimü Terciopis limaycälimucmi. \p \v 23 Gayopis limaycälimuśhunquim. Paypa wasinćhümari ya'apis chaynütac llapa chalapacücunäpis juntunacuyalcá. Chaynütac malcap illay juntünin Erastopis limaycälishunquim, jinaman'a chalapacü-masinchic Cuartupis. \p \v 24 Jesusninchicpa llaquipaynin amcunawan caycuchun. Chaynu cachun. \p \v 25-26 Canan'a wiñaypa cä Tayta Dios alawäśha cachun cay lulaynincunapi: \p Salbacü Jesuspi willacuśhäpa tacyacälichishunqui. Una-unay pacalächishantam willacünincunawan camalaycachin. Jinantin nasyunman willacuyninta lluy uyalil cäsucunanpämi ćhaycachin. \v 27 Sumä yaćhayniyu japallan Tayta Diosta Salbacü Jesusninchicpa imaycamapis altuman juluycuśha cachun. Chaynu cachun.