\id MRK Wanca Quechua NT \h San Marcos \toc1 Jesuspa Allin Willacuyninpi Marcos Isquirbishan \toc2 San Marcos \toc3 Mc \mt1 Jesuspa Allin Willacuyninpi Marcos Isquirbishan \ip Waquincunam nipäcun cay Marcos isquirbishanca lluypïpis mas punta puntannin caśhanta. Nipäcuntacmi cay isquirbishacäpi Lucaspis Mateopis yanapächicuśhanta. Cayćhümi Marcos liman Bawtisä Juan puntamul Salbacücäpïta willacuśhantam, Diospa gubirnun willaycuśha caśhantam. Chaynütacmi Caćhamuśhan Salbacüca quiquin Jesus caśhantapis camalaycachin. Manaläpis Salbacücäta wañuchipäcuptinmi imanuypa wañunantapis willacun; chay nishannüllamari ñacachipäcun, chacatapäcunpis. Chaynu wañülächiptinpis Taytanpa munayninwan śhalcalcamulmi yaćhapacünincunaman licalimula. Paycuna cay allin willacuyta jinantin pachäman willaycälinanpä niycula. \c 1 \s1 Bawtisä Juan śhamun Diospa unay willacünin nishannümi \r Mt 3.1-12; Lc 3.1-17; Jn 1.19-28 \p \v 1 Tayta Diospa Chulin Salbacüninchic Jesuspa allin willacuyninpa allaycuynin caynümi. \p \v 2 Diospa unay willacünin Isaias isquirbishanćhümi niñä: \q1 “Ampa ñawpäniquitam juc willacünïta caćhamüśhä, \q1 ćhänayquipä alistamunanpä.\x + \xo 1:2 \xt Mal 3.1\x* \q1 \v 3 Chunyäninćhu ayaycaćhäcäta uyalipäcuy: ‘Taytanchic ćhämunanpä sumäta allichaculcay. \q1 Ñatac paypa pulinanta tuquicta lulapäcuy’ ”\x + \xo 1:3 \xt Is 40.3\x* nil. \p \v 4 Cay nishancänümi chunyänincunaćhu Bawtisä Juan licalilcamul llapan nunäta: “Juchayquicunapi wanacul bawtisaculcay pampachäśha capäcunayquipä” nil willacula. \v 5 Chaymi Jerusalenpïta Judeap intirun malcancunapïtapis nunacunaca śhapämula uyalipäcunanpä. Chayćhu juchancunacta lluy willapacücunätam chay Jordan mayućhu bawtisala. \v 6 Paymi camïllu uywap millwanpïta luläśha müdanawan müdacula; utapi luläśha waćhacuwanmi ćhulaculapis. Langusta culucunallacta urunwaycunap mishquincunallactam miculapis. \v 7 Paymi willacula: \p “Ya'ap ipäta śhamücämi ya'apïtapis mas munayniyüca cayan. Ya'a manam bälïchu nï camächu śhucuyninpa watullanta pasquiycunalläpäpis. \v 8 Ya'a bawtisapäcuc yacullawanmi. Chay śhamücämi ichá Chuya Ispirituwan bawtisapäcuśhunqui” nil. \s1 Bawtisä Juanmi Jesusta lican llapa nunap salbacüninpä \r Mt 3.13-17; Lc 3.21-22 \p \v 9 Chay muyuncunam Galileaćhu cä Nazaret malcanpïta Jesus śhamula Juan bawtisaśhan Jordan mayüćhu bawtisachicunanpä. \v 10 Chay bawtisachiculcul yacüpi yalayämulmi licäla janay pachaca quićhacacüluptin Diospa Chuya Ispiritun palumanuy paypa janäninman ji'alpayämüta. \v 11 Janay pachäpïtatacmi nilpämula: “¡Maynu cushisham cayá ampïta, cuyay chulí!” nil. \s1 Satanaśhmi Jesusta juchacachiyta jicutan \r Mt 4.1-11; Lc 4.1-13 \p \v 12 Chayürallam Diospa Ispiritun chunyäninman Jesusta puśhala. \v 13 Chay tawa ćhunca muyuncunaćhümi Jesusta Satanaśh juchacta lulachiyta jicutäla. Anjilcunañatacmi Jesusta yanapäla. Chayćhütacmi chucaru uywacunapis cala. \s1 Jesusmi yaćhapacünincunapä ayan \r Mt 4.12-22; Lc 4.14-15; Lc 5.1-11 \p \v 14 Ñatac Bawtisä Juanta carsilman wićhälächiptinmi, Jesus lila Galilea-läducta Diospa allin willacuyninpi willacuśhtin: \v 15 “¡Diospa gubirnun janayquićhüñam cayan! ¡Cay allin willacuyman chalapacul juchayquicunapi wanaculcayñari!” nil. \p \v 16 Chay Galilea ućhap manyanpa liyalmi Jesus licälun wawi-caśha Simontawan Andresta, challwa chalä-cama capäcul chalacunwan challwacta chalalcäta. \v 17 Chayćhümi nila: “Acuchun ya'awan lishun. Cananpïtá yaćhachishayqui cay challwa juntupäcuśhayquinu nunacunäta Diospä juntupämunayquipämi” nil. \v 18 Nilcuptin-pachallam challwa chalacuncunactapis caćhaycul Jesuswan liculcäla. \p \v 19 Chaypi wicniscanćhütacmi Zebedeop chulin Jacoboctawan Juanta barcunćhu challwa chalacunta allichayalcäta licälun. \v 20 Chayćhu licälul-pacha ayäluptinmari taytan Zebedeocta mincaynincunactawan barcunćhu caćhaycul Jesuswan liculcäla. \s1 Satanaśhpa gänaśha nunactam Jesus caćhaycachin \r Lc 4.31-37 \p \v 21 Chaypïtam Capernaum malcaman ćhälälila. Warda muyun ćhämuptinñatacmi yaćhachinanpä juntunaculcänan wasiman Jesus yaycula. \v 22 Uyalï nunacunäñatacmi sumä licapayllaman camälälil: “Sumä pudirwanmá pay'a yaćhachin; manam camachicuycäta yaćhachicücunanüllachu” nipäcula. \p \v 23 Chayćhu Satanaśhpa gänaśha juc nunäñatacmi apalcaćhaypa nicuyan: \v 24 “¡Nazaret malcayu, Jesus! ¿Imactatá ya'acunawan munacuyanqui? ¿Mana cäman muyuchipämänayquipächun śhamulanqui, imatá? Yaćhämari Diospi Śhamü Chuyaca caśhayquita” nil. \p \v 25 Nicuyaptinmi Jesus piñapäla: “¡Cay nunäpi upälla liculcay!” nil. \v 26 Niptinmi achatuca chay nunäta chucchulcachil apalcaćhaśhtin yalülun. \p \v 27 Chayćhümi lluy nunapis licapänacuyllaman camäśha ninaculcäla: “¡Imatan cay'a! ¡Juc licchä yaćhachicuymá! ¡Maynu sumä munayniyu nunatan, achatupis cäsucul licunanpä!” nil. \v 28 Cay lulaśhancunactamari jinantin Galileap malcancunaćhüpis lluy yaćhatityälälila. \s1 Jesusmi ishyäcunacta sänachin \r Mt 8.14-17; Lc 4.38-41 \p \v 29 Juntunaculcänan wasipïta yalälälimul-pacham Simonpa Andrespa wasinta Jesus lipäcula Juanwan, Jacobowan. \v 30 Ćhäläliptinmi willaycälila Simonpa suyran calur ishyaywan cämanćhu ishyaśhanta. \v 31 Jinaptinmi ishyäcäman Jesus aśhuycul maquinpi śhalcalcachiptin chay calur ishyaynin juclla chincacula. Jinaptin-pachallam walmica paycunacta atindiycula. \p \v 32 Aspicalpuyaptinñatacmi Jesusman puśhapämula imaymanawan ishyänincunacta, chaynütac Satanaśhpa gänaśhacunactapis. \v 33 Jinalmi wasi puncunman jinantin nunacuna-yupayña nisyu-nisyu juntunacälälimula. \v 34 Chayćhümi Jesus lluy sänachila imaymanawan ishyä nunacunätapis, Satanaśhpa gänaśhacunätapis chay maquinpi caćhaycachila. Chayćhu achatucunaca mayan caśhantapis lisiptinmi, Jesus mićhacula paypi limalcunanta. \s1 Jesustam nunacunaca ashipäcun \r Lc 4.42-44 \p \v 35 Chay wälam Jesus tutay-tutaylla śhalcuculcul Dioswan limananpä chay wasipïta chunyäninman licula. \v 36 Jinaptinmi Simon puliwshï-masincunawan cusca ashipäcula. \v 37 Chayćhu talïlälilmi nipäcula: “Llapan nunacunam ashiyalcäśhunqui” nil. \p \v 38 Nipäcuptinmi Jesus nila: “Acuchun. Juc malcacunaman lishun; paycunactapis Diospa willacuyninta willanäpämari śhamulá” nil. \v 39 Chaymi jinantin Galilea-lädućhu pulila juntunacuna wasicunaćhu yaćhachishtin ishyäcunactapis achatucunap maquinpi caćhaycachishtin. \s1 Jesusmi lipra ishyayniyu nunacta sänachin \r Mt 8.1-4; Lc 5.12-16 \p \v 40 Chaypi lipra ishyaypa camacäśha juc nuna Jesusman ćhaycamulmi ñawpäninman un'ulacuycul ruygacula: “Taytáy munal'a allinyaycachillämanquimanmi” nil. \p \v 41 Niptinmi sumä llaquipaycul maquinwan yataycul nila: “Aw, allin chuya canayquitam muná” nil. \p \v 42 Chay nilcul yataycuptin-pachallam lipra ishyaynin lluy śhuśhüluptin sänu licalïla. \v 43 Chayćhümi Jesus ćhuncay-ćhuncayta nila: \v 44 “Amam cay allinyachishacpi pictapis willapacunquichu. Aśhwanpa sasirdütiman lil, anradisicuypi apay Moises nimäśhanchicnuy, rasunpa cay ishyaypi allinyäśhayquita licaśhunayquipä” nil. \v 45 Ñatac niyaptinpis, chaypi yalülul'a lluy tincuśhantapis willapacucuyälam Jesus lulaśhanpi. Chaynüpam intiru malcacunaman lluy miläla. Jinaptinmi Jesus manaña yaycuyta atipalañachu nunacunap ñawquin'a, sinu'a chunyäcunallaćhüñam cacula. Chaynu malcapi calućhu cayaptinpis lluy malcacunapïtam payman śhapämula. \c 2 \s1 Jesus sänachiptinmi puydï sasirdüticuna ruydupapäcun \r Mt 9.1-8; Lc 5.17-26 \p \v 1-2 Chay ishcay quimsa muyunpïtam Jesus yapañatac cutila Capernaum malcaman. Chayćhu ćhämuśha caśhanta yaćhälälilmi achca-achca juntunacämuptin puncuncunaćhüpis manaña jäculañachu. \v 3 Pay willacuyaptinmi chayman ćhänacacüśha nunacta tawa wantucuśha chacanawan apapämula. \v 4 Chaynu manaña maypapis yaycunanpä captinmari, chay wasi altunman ishpilcul, Jesus caśhan chayniscacta alipäcula. Jinalculmi Jesuspa ñawpäninman chay nunäta chacanantinta watuwan caćhalpapäcula. \v 5 Chay chalapacuynincunacta Jesus yaćhalmi, chay ishyäcäta nila: “Walaśh, juchayqui lluy pampachäśhañam” nil. \p \v 6-7 Chay nishanta uyalïlälilmi chayćhu Moisespa camachicuyninta yaćhachicü täcücunaca śhun'ullanćhu nipäcula: “¡Wá! ¡Imanuypatan cay nunaca chaynüta limanman! ¡Diostamá jalutacuyan! ¡Diosllamá nunacunap juchanta pampachäcá!” nil. \p \v 8 Chaynu pinsapäcuśhanta Jesus śhun'unćhu yaćhalmi nila: “¿Imapïtamá caynu pinsapäcunqui? \v 9 ¿Imaniytan mas fäsil: ‘Juchayquicunacta pampachaycucñam’ nïchun icha ‘Śhalcuculcul, puñunayquita apaculcul licuyña’ nïchun? \v 10 Cananmi yaćhanqui cay Rasun Nunap Chulincá, cay pachäćhu juchacunacta pampachänäpä munayniyu caśhäta” nil. \v 11 Nilculmi chay ishyä nunäta: “Canan ¡śhalcuy-ari! Wantumuśhuśhayquita apaculcul wasiquita licuy” nila. \p \v 12 Nillaptinmi chay nunaca śhalcuculcul wantumuśhanta apaculcul lluy nunacunap ñawpäninpi yalumula. Chaymi paycuna licapayllaman camäśha Tayta Diosta alawayta allacaycälin: “¡Caytanu'a manamá imaypis licalanchicchu!” nil. \s1 Jesusmi Levïta ayan \r Mt 9.9-13; Lc 5.27-32 \p \v 13 Chaypïtam Jesus yapañatac chay Galilea ućhap manyanman cutila. Chayman nisyu-nisyu nunacuna juntunacämuptinmi Jesus yaćhachila. \v 14 Chaypi pasayäśhanćhümi licälun Alfeop chulin Leví śhutiyu nuna Roma gubirnupä alcabälacta mañanancäćhu täcuyäta. Chaymi Jesus: “Acuchun ya'awan, atimay” nin. Niptin-pachallam śhalcuculcul paywan licula. \p \v 15 Chay Levïpa wasinćhu Jesus yaćhapacünincunawan micuyalcaptinmi alcabäla mañäcücunäwan, mana allin cawsayniyu nunacunäpis ćhaycamul paycunawan taycacaycälila. \v 16 Chaynu nunacunawan cusca micuyalcäta licälulmi fariseo caśhtacunäwan Moisespa camachicuyninta yaćhachicücunaca Jesuspa yaćhapacünincunacta jamuyapäcula: “¡¿Ima-nilä nunatan yaćhachicüniqui wic-nilä nunacunawanlä micunanpä?!” nil. \p \v 17 Chay nishanta uyalïlulmi Jesus nila: “Sänu nunacunacá manam jampicüta munanchu, sinu'a ishyäcunallam. Ya'a manam śhamulá santutucücunacta ayächu, sinu'a jucha-sapacunätam” nil. \s1 Unay custumricuna camacänanta Jesusmi willan \r Mt 9.14-17; Lc 5.33-39 \p \v 18 Juc cutićhümi fariseocunäpa, Bawtisä Juanpa puliwshï-masincuna ayunayalcäla. Chayta licalmi Jesusman aśhuycul nila: “¿Imanaltan Bawtisä Juanpa puliwshïnincunapis, fariseop atïnincunapis ayunapäcun, ampa atïniquicuná mana imactapis uculcanchu isisí?” nil. \p \v 19 Niptinmi Jesus nin: “¿Casaracüca cayaptin'a ayachishacunaca ayunapäcunmanchun ampá? Manaćhá jinapäcunmanchu paycunawanlä cayaptin'a. \v 20 Ñatac chay casaracüca waycaśha canan timpu ćhämun'am. Jinaptinmi ichá ayunapäcun'a. Chaynümari yaćhapacünïcunawanpis can'a. \p \v 21 “Manatacmi mayanpis mawca müdanaman muśhü lataśhta la'anmanchu. Jinaptin'a chay muśhü lataśhcäćha aśhwanpa shipulcachil masta laćhyächinman. \v 22 Chaynütacmi chayllalä luläśha aswactapis nï winanchicchu läläśha mawca wacuyman'a. Chaynu lulal'a aswäćha wacuycäta paquïchinman; jinaptinćha lluy aswapis wacuypis yan'al pampapä canman. Chaymi chayllalä luläśha aswactá muśhü allin wacuyman winanchic” nil. \s1 Jesuspa maquillanćhümi warda muyuncäpis cayan \r Mt 12.1-8; Lc 6.1-5 \p \v 23 Juc warda muyunćhümi Jesus yaćhapacünincunawan pasayalcäla trïgu-trïgup manyanpa. Chay yaćhapacünincunañatacmi pallalcälila micalcälinanpä. \v 24 Chayta licälälilmi fariseocunaca Jesusta nipäcula: “Licay-ari. ¡¿Imapïtatá warda muyunćhu camachicuy mana pirmitishanta yaćhapacüniquicunañatac lulayalcan?!” nil. \p \v 25 Nipäcuptinmi Jesusñatac: “¿Manachun lïgipäculanqui David micanäśha pishipacüśha cayal puliwshï-masincunawan imacta lulapäcuśhantapis? \v 26 Abiatar sumä puydï sasirdüti cayaptin ¿manachun alawana carpanman yaycuycul Diospä japächäśhan tantäta, sasirdüticunälla micunanpä cä tantätalä David micüla? Jinaman ¿manachun puliwshï-masincunactapis uycuñälä canpis? \v 27 Warda muyunca manamari camaśha cala nunacunäta maquinćhu cachinanpächu, sinu'a nunacunäpa maquinćhu cananpämi. \v 28 Chayurá ya'a Rasun Nunap maquilläćhümi cay warda muyuncäpis cayan” nil. \c 3 \s1 Wardaćhu Jesus sänachiptinmi wañuchinanpä limanacälälin \r Mt 12.9-14; Lc 6.6-11 \p \v 1 Jesusmi yapañatac juntunaculcänan wasiman yaycula. Chayćhümi mana cuyulï chaquïsha maquiyu nuna cayäla. \v 2 Fariseocunäñatacmi imallawanpis tumpapäcunanpä Jesusta awaytapäcula: “Má, canan warda muyuncäćhu sänachin'achuśh” nishtin. \p \v 3 Chayćhümi chay mana cuyulï maquiyu nunäta Jesus: “¡Śhalcuy, cay ñawpäman pasaycamuy!” nil pasaycachila. \v 4 Jinalculmi chayćhu nunacunäta: “¿Cay warda muyunca allincätachun icha mana allincätachun lulachimanchic? ¿Cawsayninta salbaycachimanchicchun icha wañulpachimanchicchun?” nin. Ñatac paycuná mana limalil upällallam cayalcan. \p \v 5 Chaynu chay nunäpi imactapis mana uculcäśhanpïmi Jesus piñäśha llaquïsha licapaycula. Jinamanmi chay nunäta: “Chacchapacuy” nila. Chaynu chacchapacüluptinmi sänu licalïla. \v 6 Jinaptinmi chay fariseocuna yalälälimul, Jesusta imanuypa wañuchipäcunanpäpis mandacü Herodes partipi śhalcünincunawan limanacuyta allaycaycälila. \s1 Jesuspïtam intiru malcacunaćhu sumachipäcun \p \v 7 Jesusmi yaćhapacünincunawan ućhap manyanman aśhuculcäla. Jinaptinpis Galilea-lädupïta achca-achcam atipäcula. \v 8 Maynu sumäcunacta lulaśhanta uyalipäculmari Judea-lädupïtapis, Jerusalenpïtapis, Idumea-lädupïtapis, Jordan mayup chimpancunapïtapis, Tirowan Sidonpa lluy muyülïnincunapïtapis payman śhapämula. \v 9-10 Chayćhu achca ishyäcunacta lluy sänachiptinmi, juc ishyäcunapis Jesuspa müdanallantapis yataycälinanpä ñiti-ñiti aśhuycälimula. Jinaptinmi yaćhapacünincunacta nila: “Büticta alistapamay chaypi yaćhachinäpä. Caynüpa nunacunacá lluyćha ñitïmäśhun” nil. \v 11 Jinaman'a Satanaśhpa gänaśha nunacunäćhu achatupis Jesusta licälulmi ñawpäninman un'ulacuycul ayaycaćhaypanuy: “Am'a Diospi śhamü Chulinmi canqui” nil nipäcula. \v 12 Niptinmi chaycunacta Jesus ćhuncay-ćhuncay nila pï caśhantapis mana camalachinanpä. \s1 Jesusmi puydï willacünincunacta aclan \r Mt 10.1-4; Lc 6.12-16 \p \v 13 Chaynalculmi Jesus juc uluman ishpila. Chayman munaśhan nunäta ayalcachilmi \v 14 aclala ćhunca ishcayniyu nunacta: “Puydï caćhaśhäcunam capäcunqui. \v 15 Satanaśhcunap maquinpi pudirwan caćhaycachipäcul willaculcänayquipämi caćhapäcuc” nil. \p \v 16 Chay ćhunca ishcayninmi caycuna: “Pedro” nishan Simon. \v 17 Chaynütac Zebedeop chulincuna Jacobowan, Juan. Paycunactam Boanerges niycula. (Cay ninan'a “Räyup jiniyunnuy jiniyuyu nunacuna” ninanmi.) \v 18 Chaynütac Andres, Felipe, Bartolomé, Mateo, Tomas, Alfeop chulin Jacobo, Tadeo, malcanpi śhalcü Simonpis. \v 19 Chaynütacmi wañuchipäcunanpä chalaycachïca Judas Iscariotipis. \s1 Jesustam mamanpis yaćhachicücunäpis lücupä licapäcun \r Mt 12.22-32; Mt 12.46-50; Lc 8.19-21; Lc 11.14-23; 12.10 \p \v 20 Chaypïtam Jesus yaćhapacünincunawan liculcäla juc wasiman. Chayman achca-achca nunacuna juntunacälälimuptinmi manaña micapäculañapischu. \v 21 Jinaśhanta yaćhälälilmi aylluncuna “¿Lücülunchun imam?” nil Jesusman yalacalcämula puśhapäcunanpä. \v 22 Ñatac Jerusalenpïta ćhäpämü Moisespa camachicuyninta yaćhachicücunämi Jesusta jamuyapäcula: “¡Cay'a quiquin achatucunap mandä Beelzebüpa maquinćhümari cayan! ¡Chay puydïllanpa munayllanwanmá aluyta jicutayan!” nil. \p \v 23 Niptinmi Jesus ayalcul tincuchiypa limapäla: “¡¿Imanuypatá Satanaśhca quiquin Satanaśhta alucunman?! \v 24 Juc nasyunćhu quiquin-pula pilyapäcul'a lluyćha chincachinacunman. \v 25 Chaynütacćha juc wasillaćhu pilyapäculpis pampaman muyuchinacunman. \v 26 ¿Chaychun ampá Satanaśhpis quiquin-pula cuntra cayal laquinacüśha cayal tacyaycunmanlä canpis? Aśhwanpa quiquillanćhá camacacunman. \v 27 Má, sumä armädu nunacta manalä puntacta ćhänal'a manamari pipis waycayta atipanmanchu. Payta ćhänälulćha ichá lluy imallantapis apacunman. \v 28 Uyalipämay: Tayta Diosmi pampachanman llapa nunap ima jucha lulaśhantapis ima limaywan jalutacuśhantapis. \v 29 Ñatac Diospa lulaynincunacta ‘Satanaśhpam chay'a’ nil Chuya Ispiritucta jalutacücätam ichá nï imaypis pampachan'achu. Jinaptinmi wiñay-wiñaypä juchan ipicuśha can'a” nil. \v 30 Caycunacta Jesus nila “Satanaśhpa maquinćhümi cayan” nipäcuptinmi. \s1 Jesuspa mamanwan śhullcancunam ashipäcun \r Mt 12.46-50; Lc 8.19-21 \p \v 31 Chaynu Jesus niyällaptinmi mamanwan śhullcancuna ćhälälimun. Chayćhümi waśhallapïta Jesusta ayachila. \v 32 Jinaptinmi muyülïninćhu täcücunaca: “Mamayquiwan śhullcayquicunam ashiyalcäśhunqui” nil willaycälila. \p \v 33 Niptinmi: “¿Mayantan ya'ap mamá? ¿Pïcunatan ya'ap śhullcäcuna?” nila. \v 34 Nilcul muyülïninćhu täcücunäta licalculmi nila: “Paycunamá mamäpis śhullcäcunapis. \v 35 Mayanpis janay pachäćhu Taytäpa munaśhanta luläcunämari, mamäpis, śhullcäpis, panïcunäpis” nila. \c 4 \s1 Talpucü nunamanmi tincuchin \r Mt 13.1-9; Lc 8.4-8 \p \v 1 Chay ućhap manyanćhümi yapañatac Jesus yaćhachila. Chayman achca-achca nunacuna juntunacälälimuptinmi, chayćhu barcuman ishpilcul taycucuycula. \v 2 Nunacunañatacmi ućhap manyallanćhu capäcuptin achcacta tincuchiypa yaćhachila cay nil: \p \v 3 “Sumäta uyaliy. Juc nunash talpucü liñä. \v 4 Wacaptinshi waquinnin mujucunaca caminucunäman paćhcälun. Jinaptinshi pishucuna śhalcamul lluy pallälälin. \v 5 Waquin mujucunañatacshi pasaypi ćhäla-ćhälaman paćhcälun. Chaynu janällaćhu calshi apuraypa wiñätucämun. \v 6 Inti allicta lupämuptinñatacshi ichá lluy chaquïlälin, sapichacunanpä undu allpa mana captin. \v 7 Waquin mujucunañatacshi ula-ula, caśha-caśhacunäman paćhcälälin. Chay caśhacuna wiñalcamul lluy alwächiptinshi nï wayulachu. \v 8 Juc mujucunañatacshi allin jundu allpaman ćhäpäcun. Chaycunash ichá allicta wayupäcun. Jucllay mujullapïshi quimsa ćhunca-cama, süta ćhunca-cama, paćhac wayuyniyü-camalä capäcun” nil. \p \v 9 Nilculmi lluy nunacunäta: “¡Linliyu cal'a, uyaliculcay-ari!” nila. \s1 Tincuchishancätam tantialpachin \r Mt 13.1-9, 18-23; Lc 8.4-8, 11-15 \p \v 10 Chayćhu Jesusllaña cayaptinmi, yaćhapacünincunawan juc nunacunallaña tapupäcula tincuchiycunap imacta yaćhachishantapis. \v 11 Chaymi Jesus nila: “Amcunactá Tayta Diosmi tantiaycachipäcuśhunqui gubirnunćhu pacacuynincunactapis. Ñatac juccunätá caynu tincuchiyllaplämi yaćhaycachiná. \v 12 Chaymi Diospa shiminćhu niyan: \q1 ‘Maynüpa licayalcalpis manam tantiapäcunchu; \q1 maynüpa uyaliyalcalpis manam intindipäcunchu; \q1 wanaculcaptin'a juchancunam pampachäśha cälunman’\x + \xo 4:12 \xt Is 6.9-10\x* nil” nila. \p \v 13 Nilculmi llapanta nila: “Cay tincuchiypa yaćhachishäta mana tantiayalcal'a, ¿imanuypaćh tantiapäcunquiman juc tincuchiycunactapis? \v 14 Chay muju wacäca Diospa allin willacuyninta willacücämi. \v 15 Chay caminucunäman paćhcä mujucunanümi waquin nunacunap śhun'unman Diospa willacuynin ćhäpäcun. Uyalïläliptin-pacham Satanaśh śhalcamul waycalpülun. \p \v 16 Chaynütacmi chay ćhäla-ćhälaman ćhäcänuy waquin nunacunaman ćhäpäcun. Paycunam rätucamallá Diospa allin willacuyninta cushisha ćhasquipäcun. \v 17 Chaynu ćhasquishan-laycu imaymana ñacaycunapis, llaquicuycunapis licalimuptinmi mana sapichacüśha lanta-yupaypis manaña mastá tacyaycälil chaycunaman rätulla palpülun. \p \v 18 Waquin nunacunamanñatacmi chay caśha-caśhaman muju paćhcäcänuy Diospa willacuynin ćhäpäcun. \v 19 Ñatac cay pachäćhu illaycunäwan, cänincunallawan, cawsaycäćhu lluy munayllancunawan shipuchicüluptinmi mana wayuynin canchu. \p \v 20 Ñatac jundu allin allpaman ćhäcänuy capäcun allin willacuyta uyalicul cäsucücunämi. Chaymi allincunällacta wayuycun jucllay mujullapi quimsa ćhunca, süta ćhunca, paćhac wayuyniyü-camalä canpis” nila. \s1 Manam imapis pacaycuśha canmanchu \r Lc 8.16-18 \p \v 21 Nilculmi nilatac: “¿Acchicta walaycachinchic mancawan pacaycunapächun ütac cawitup lulinman ćhulaycunapächun, imatá? ¿Manachun altu ćhulacunman ćhulaycunchic lluyta acchimunanpä? \v 22 Ima pacaläcäpis camalaycun'amari. Pacäśhacunaca lluymi licaycachisha can'a. \v 23 Linliyu cal'a cayta uyaliculcay-ari” nil. \p \v 24 Nilatacmi: “Uyalipäcuśhayquiman sumäta uyalipäcuy, cäsuculcay. Chay uyaliycälishayquiman tincüta mastalämi canpis tantiaycälichishunqui. \v 25 Tantiäcunätá mas tantiayta uśhalämi can'apis. Mana tantiäcunätam ichá aśhwanpalä chincalpachisha can'a” nil. \s1 Diospa gubirnunta trïgup mujunmanmi tincuchin \p \v 26 Cay nilculmi yapañatac Jesus nila: “Diospa gubirnun juc nuna allpaman muju wacaśhancänümi cayan. \v 27 Pay mana yaćhaśhancamam masqui licchayaptinpis puñuyaptinpis tutay-walächi pasalcamul mujuca wiñayämun. \v 28 Allpaca quiquillanpïmi wayuchimun: puntallactá wiñamunmi, jinaman'a ispijämunmi, jinalcul'a lluy alwämunmi. \v 29 Ñä alwäśha cayaptin'a cusicha timpu ćhämuptinñamari cüśhawan lutunchic” nil. \s1 Shitap mujunman tincuchin \r Mt 13.31-32; Lc 13.18-19 \p \v 30 Chaypïtam Jesus nila: “¿Imanuyćha Diospa gubirnun? ¿Imawanćha tincuycachichwan? \v 31 Shitap mujunnüllamari. Llapa muju talpuśhacunäpïtapis ñawi chincaycuy mujullamá. \v 32 Wiñalcamulñatacmi ichá lluy ulacunapïpis mas jatunninlä. Chaymi pallaynincunaćhüpis pishucunapis yaćhapäcunlä canpis” nil. \p \v 33 Jesus chaynu tincuchiycunallapmi llapan nunacunäpa tantiayninmannülla yaćhachila. \v 34 Manam imaypis yaćhachilachu mana tincuchiypá. Yaćhapacünincunactam ichá lluyta japä tantialpachila. \s1 Jesusmi waywäta śhaycachin \r Mt 8.23-27; Lc 8.22-25 \p \v 35 Chay muyunca aspicalpuyaptinñam Jesus yaćhapacünincunacta: “Acuchun, cay ućhap chimpanman” nila. \v 36 Nilculmi lluy nunacunäta caćhaycul chay barcu caśhancäwan yaćhapacünincunawan liculcäla. Chayćhu juc barcucunapis lipäculatacmi. \v 37 Chaypi lamarcäta ćhawpichaycuyalcaptinmi alli-alli waywa talcämula. Jinalmi chay yacüta nisyu-nisyuctaña ulunacalcachil barcuman winacächicuyan. \v 38 Jesusñatacmi barcup isquinanćhu pishipäśha puñuyäla. Jinaptinmi yaćhapacünincuna licchachipäcula: “¡Yaćhachicü taytáy ¿manachun imapis ucuśhunqui wañuypa patanćhüña cacuyaptinchicpis?!” nilcul. \p \v 39 Niptinmi Jesus śhalcalcamul: “¡Waywa, yacu, śhaycuyña!” nïlun. Nillaptin-pacham tuqui-tuqui jawcayäla. \v 40 Jinalculmi Jesus yaćhapacünincunacta nila: “¿Imapïtan caynüpaña manchalicucuyalcanqui? ¿Canancama manalächun ya'aman chalapacalcämanqui, imatá?” nil. \v 41 Niptinmi yaćhapacünincuna licapayllaman camäśha ninaculcäla: “¿Ima nunatan pay, waywäpis yacüpis cäsunanpä?” nil. \c 5 \s1 Jesusmi Gadara nunacta caćhaycachin achatup maquinpi \r Mt 8.28-34; Lc 8.26-39 \p \v 1 Chaypi wic-lädu chimpa Gadara-lädumanmi chimpälälin. \v 2 Chayćhu barcupïta Jesus bäjalpuyaptinmi achatup maquinćhu lücu nuna pantiuncäpi yalalcamul śhacayämun. \v 3 Chay nuna pantiuncunallaćhümi yaćhala. Manamá mayanpis chalayta atipapäculachu, nï cadinacunawanpis. \v 4 Achca cutish maquincunapïpis, ćhaquincunapïpis cadinacunawanpis watapäcula. Jinaptinpis uchuc-uchucllaman lluy laćhuy pawalculshi licula. Chaynu callpayu captinshi manaña mayanpis sujitayta atipapäculachu. \v 5 Chay nunash tutay-muyun ulucunallaćhu, pantiuncunällaćhu pulicula apalcaćhaśhtin. Yan'alshi quiquillan däñacula lumicunawan tacacuśhtin ima. \p \v 6 Ñä Jesusta calupïtalä licalculmi cürri-cürriwan śhalcamul ñawpäninman un'ulacuycula. \v 7-8 Chayćhümi Jesus: “Cay nunäta caćhaycul licuy” nila. \p Niptinmi: “Jatun Munayniyu Diospi Śhamü Chulin Jesus, ¿imactatá ya'awan munacuyanqui? Dios-laycu ruygacuc, amaläri ñacachimaychu” nin. \p \v 9 Niptinmi: “¿Imam śhutiqui?” nin. \p Niptinmi: “Batallunmi, nisyu-nisyuña capäcuptïmari” nin. \p \v 10 Nilculmi ćhuncay-ćhuncay ruygaculcäla “¡Cay-lädupïta amalä alupämaylächu!” nil. \v 11 Chayćhütacmi ulup siquincascaćhu achca-achca cuchicuna lancalayalcäla. \v 12 Chaymi achatucunaca ruygacula Jesusta: “Wic cuchicunäman yaycapäcunäpä awniycälillämay” nil. \p \v 13 Niptin awniycuptinmi cuchicunäman uśhtüla. Jinaptinmi chay ishcay walanganu cä cuchicunaca lücuyalcul ućhap patanman cürritityalcul lluy ji'acalpälil anuälälila. \p \v 14 Chaymi chay cuchi michïcunaca mana-mana pasaculcan malcäcama tincuśhancunäta ćhaclacunäćhu lluy nunacta willacuśhtin. Jinaptinmi nunacunaca śhapämula ima pasaśhantapis licä. \v 15 Chay ćhäpäcunanpä achatup maquinćhu cacü nunaca Jesuspa lädunćhu, allin müdacuśha, sänu allin fisyunćhu täcuyaptinmi manchapacälälila. \v 16 Chayćhümi licäcunaca willapäcula, chay nunätawan cuchicunäta ima pasaśhancunactapis. \v 17 Jinaptinmi nunacunaca Jesusta ruygacuyalcan chay malcapi licunanpä. \p \v 18 Nipäcuptin Jesus barcuman ishpiyaptinmi chay sänaśha nunaca ruygacula: “Ya'actapis puśhacallämay” nil. \p \v 19 Jesusñatacmi mana awnilachu, sinu'a: “Wasiquita lil aylluyquicunacta aśhwanpa willapacamuy Tayta Diosniqui amta llaquipaycul amćhu lulaycuśhuśhayquipi” nila. \v 20 Niptin Decapolis-lädu lluy malcacunäćhu Jesus maynu maynu jatun lulaycunacta paywan lulaycuśhantapis willapacuptinmi lluy uyalïcunaca licapayllaman camapäcula. \s1 Jesusmi sänachin, cawsachinpis \r Mt 9.18-26; Lc 8.40-56 \p \v 21 Chaypïta Jesus yapa chimpäläliptinñatacmi achca-achca nunacuna juntunacälälimula chay ućhap manyanman. \v 22 Chaymantacmi juntunaculcänan wasip puydïnin Jairo śhutiyu nuna ćhämun. Paymi Jesusta licälul puntanman un'ulacuycul alli-allicta ruygacücuyan: \v 23 “Taytay, wamla chulillämi wañucalpuyanña. Acuchun-ari yataycuptiqui sänälul cawsalinanpä” nil. \v 24 Niptinmi Jesus paywan lila. \p Chaynu liyalcaptinmi alli-alli nunacuna ipanta ñiti-ñiti atipäcula. \v 25 Chay nisyu-nisyu nunacunap ćhawpinćhüñatacmi ćhunca ishcayniyu wata yawarpa janallanćhu cä ishyä walmi liñä. \v 26 Cay walmish sasa-sasa una-unayña juc-jucwan jampichicuyalpis aśhwanpa mastaña piyurtal illayllantapis lluy pawapacüla. \v 27-28 Chaynu cayalshi Jesuspi limäta uyalilcul nunacunap ćhawpinpa pasaycula “Müdanallanta yataycullalpis sänaśhämi” nil pinsaśhtin. \v 29 Chaynu Jesuspa ipanpa aśhuycul müdananta yataycuptinshi chay yawar ishyaynin chincälun. Jinaptinshi lluy aychan sänuña licalïshanta tantiacula. \p \v 30 Chayćhu juc nunacta munayninwan sänachishanta Jesus tantialculmi liyäśhanpi śhaycuycul ipanta licalcul: “¿Mayantan müdanäta yataycäman?” nin. \p \v 31 Niptinmi yaćhapacünincuna: “Cay-chica nunacunawan tan'a-tan'a liyäśhanchicta licayalchun ‘¿Mayantan yataycäman?’ niyanquiman” nipäcula. \p \v 32 Ñatac Jesus'a jinallam ipan-läducta licapayäla pï yataycuśhantapis lisinanpä. \v 33 Jinaptinmi chay walmica, sänachishanta yaćhacul, Jesuspa ñawpäninman manchapacüśha chucchuśhtin aśhuycamula. Jinalculmi un'ulacuycul lluy lluyta willacula. \v 34 Chaymi Jesus nila: “Wamlallá, rasunpa chalapacamäśhayquipam sänälunqui. Canan'a jawcallañari licuy. Ishyayniquipi allinyälunquiñamari” nil. \p \v 35 Chay niyällaptinmi Jairop nunancuna ćhälälimul payta nin: “Wamlayqui wañucunñam. Amañash yaćhachicücäta yan'al puśhanquiñachu” nil. \p \v 36 Niptinmi Jesus Jairocta nin: “Ama llaquicuychu, aśhwanpa chalapacamay jinalla” nil. \p \v 37 Nilculmi mana mayan liwshinantapis munal Pedrocta, wawi-caśha Jacobocta, Juanta puśhaculcullal liculcäla. \v 38 Chay puydïcäpa wasinman ćhäpäcunanpäñatacmi apalcaćhaypa-cama llaqui-llaquicta wa'ayalcäñä sumä wasi junta. \v 39 Chaymi yaycuycul Jesus: “¿Imapïtatan caynüpaña lüyayalcanqui? Wamlaca puñuyan jinallam; manam wañuśhachu” nin. \p \v 40 Niptinmi chayćhu cä nunacunaca asipälälinlä canpis. Ñatac Jesus llapanta yalalcachimulmi chay liwshï yaćhapacünincunallawan jinaman chay wamlap taytanta mamanta puśhaculcullal chay chutaläśhancäman yaycapäcula. \v 41 Chayćhümi wamlap maquinta chalaycul: “Talita cum” nila. (Arameo limayćhu'a “Wamlacha, śhalcuy” ninanmi.) \p \v 42 Niptin-pacham chay ćhunca ishcayniyu watanta lï wamlaca śhalcalcamul pulila. Jinaptinmi nunacunaca licapayllaman camälälila. \v 43 Chaypïñatacmi Jesus mana pictapis caypi willalcälinanpä ćhuncay-ćhuncay nila: “Wamlayquita alaycapäcuy” nil. \c 6 \s1 Quiquinpa malcanćhümi mana ćhasquipäcunchu \r Mt 13.53-58; Lc 4.16-30 \p \v 1 Chaypïtam Jesus llapa yaćhapacünincunawan unay yaćhaśhan Nazaret malcanta licula. \v 2 Warda muyun ćhämuptinmi juntunaculcänan wasićhu yaćhachila. Chay yaćhachishanta uyalilmi jucmanyacüśha: “¿Maypïtatá caycunacta apämun? ¿Mayćhütá caynu yaćhätucämun? ¿Imanuypatá caynu milagrucunactapis lulacuyanman? \v 3 Cay'a Mariap wawin carpintïrullari. ¿Manachun cananpis ya'anchicwan cusca yaćhayalcan śhullcan Josëpis, Jacobopis, Judaspis, Simonpis panincunapis, imamá?” nil nipäcula. Chaymi mana licaytapis munapäculachu. \p \v 4 Chaymi Jesus nila: “Manam quiquinpa malcallanćhu'a ayllullanćhu'a wasillanćhu'a Diospa willacünincunacta allinpa ćhasquipäcunmanchu” nil. \p \v 5 Chaymari chayćhu ima milagrucunactapis Jesus mana lulalachu; juc ishcay ishyäcunallactam maquinwan yataycul allinyachila. \v 6 Ñatac chay malca-masincunap mana chalapacuynincunapïmi sumä licapayllaman camäśha cayäla. \s1 Jesusmi yaćhapacünincunacta ishcay-ishcay willacü caćhan \r Mt 10.5-15; Lc 9.1-6 \p Chaypïtam muyülïnin malcancunamanña yaćhachï licula. \v 7 Chayćhu ćhunca ishcayniyu yaćhapacünincunacta juntuyculmi supaypa maquinpi julamunanpä munayninta uycul lluy malcacunäman ishcay-ishcayta caćhala, cay nil: \v 8 “Amam caminuyquipä luncuyquitapis, nï milcapayquitapis nï illayniquitapis apapäcunquichu, aśhwanpa garutillayquitam. \v 9 Śhucuyllayquiwan janä müdanallayquiwanmi lipäcunqui. \v 10 Mayanpa wasinmanpis ćhäpäcul'a chayllaćhu capäcuy juc malcaman pasapäcunayquicama. \v 11 Sïchuśh mayćhüpis mana allinpa ćhasquipäcuśhuptiqui'a ütac mana uyalïtuculcaptin'a ćhaquiquiman la'aśha pulbüllactapis tapsilcul pasaculcay chay malcäta ima pasanantapis tantiapäcunanpä. ˻Rasunpa cäraycunan muyuncäćhu'a Sodoma Gomorra malcacunapïtapis mas mastalämi mućhuycachisha capäcun'a˼” nin. \p \v 12 Chaymi yaćhapacünincuna intiru malcacunäman lipäcul nunacunäta willaculcäla: “Juchayquipi wanaculcay” nil. \v 13 Chaynütacmi Satanaśhpa gänäśhacunactapis achcacta caćhaycachipäcula; achca ishyäcunactapis ulibu nishan jaćhap asaytinwan llusiycul allinyachipäcula. \s1 Herodesmi Bawtisä Juanta wañuchin \r Mt 14.1-12; Lc 9.7-9 \p \v 14 Chay timpu Jesus sumachisha captinmi nasyunpa mandänin Herodespis yaćhälul nila: “Bawtisä Juanćha śhalcämun; chayćha milagrucunacta lulayan” nil. \v 15 Waquin nunacunañatacmi: “Diospa willacünin Eliaschućh jinam licalïmun” nipäcula. Waquinnincunañatacmi: “Pay'a Diospa unay willacünin-yupayćha” nipäcula. \v 16 Caynu Jesuspi limäta uyalilculmi Herodes nila: “Mu'uchishá Bawtisä Juanćha sigürupis cawsämun” nil. \p \v 17 Caynümi wañuynin cala: Mandacü Herodesshi walmin Herodiaspa janan carsilman chay Bawtisä Juanta wićhachila maquincunacta cadinawan ćhänalcachil. Chaynu jinala Herodes irmänun Felipip walmin Herodiaswan tincucüśhanpïshari. \v 18 Chayshi Juan chay Herodesta: “Caynu cuscacuycuśhayquicá manam allinchu” nil piñapäla. \v 19 Caynu nishanpïtash chay walmica nanay ñawinwan lical wañuchiyta munapäla. Jinalpis quiquin Herodes mana munaptinshi nï atipälachu. \v 20 Herodes'a manchacuywan allinpash licaycula mana juchayu allin nuna Juan caśhanta yaćhal. Ñatac Juanpa limaśhantá gustaculash masqui rasunpa mana sumäta tantialpis. \p \v 21 Ñatac Herodias wañupacuśhancäta lulaycunanpä ćhämunshari. Chay Herodespa santun ćhämuptinshi quiquin ayachimula llapa puydïcunacta, wardiacunap mandänincunactapis, Galileap prinsipalnincunactapis. \v 22 Chaymanshi Herodiaspa wawin wamlaca yaycaycamul sumä-sumä tuśhuyninwan Herodespawan juccunäpa śhun'untapis suwaycülun. Chayshi Herodes wamläta nicuyan: “Imacta mañamaptiquipis uycuśhayquim” nil. \v 23 Limalicucuyanläshi canpis: “¡Masqui cay mandaśhá nasyuncätapis ćhawpipi uycuśhayquimari!” nil. \p \v 24 Niptinshi mamanman apuraypa yalulcul: “Mamay, ¿imactatan mañäman?” nila. \p Niptinshi: “ ‘Bawtisä Juanpa umanta’ niy-ari” nila. \p \v 25 Chaynu niycuptinshi mandacü Herodesman apuraypa cutiycamul mañala: “Juanpa umanta ćhanćhaman uycamänayquitam muná” nil. \p \v 26 Niptinshi mandacü Herodes llaquicülun. Jinalpis manash ninan'a calañachu llapa ayachimuśhan nunacunap ñawquin limalicuyal'a. \v 27 Chayshi chay üralla juc wardiacta caćhala carsilcäman Juanpa umanta cuchulcul apamunanpä. \v 28 Chaynu mu'ulculshi ćhanćhaćhu wamläman uycula. Chay wamlañatacshi mamanman pasaycachila. \v 29 Chaynu wañülächishanta yaćhälälilshi, Juanpa puliwshïnincuna śhalcämul pampapämunanpä apaculcäla. \s1 Jesusmi picha walanga nunacunaman micuyta camachin \r Mt 14.13-21; Lc 9.10-17; Jn 6.1-14 \p \v 30 Chaypïta Jesuspa caćhaśhancuna cutïlälimulmi ima lulapäcuśhantapis yaćhachipäcuśhantapis willaycapäcula. \v 31 Ñatac nunacunaca achca-achca cutiticlaylla śhapämuptinmi micapäcunanpäpis manaña timpu calachu. Chaymi Jesus: “Acuchun lishun chunyäniscanman, jamapaycälinayquipä” nin. \p \v 32 Nilculmi barcuwan chunyäninman paycunalla liculcäla. \v 33 Ñatac yalapäcuśhanta licäcunaca may linantapis yaćhälälilmi intiru malcapi yalalcamul wayra-wayra ćhaquiwan liculcäla. Jinalmi paycunapïtapis puntactalä ćhälälil juntulayalcälaña. \v 34 Jesus barcupi ji'alpamunanpä achca-achca nunacuna alcayalcäśhanta licalculmi sumä-sumä llaquipaycula, mana michïniyu uwish-yupay cayalcaptin. Chaymi achcacta yaćhachiyta allaycula. \p \v 35 Chayćhu ñä tardicalpuyaptinmi yaćhapacünincuna aśhuycälil: “Taytáy, tardiña cacuyaptin cay chunyäcäćhu micuypïpis wañülälin'aćh. \v 36 May malcallamanpis micuy ashï lipäcuchunñari” nipäcun. \p \v 37 Nipäcuptinmi Jesus: “Amcunari micachipäcuy” nila. \p Niptinmi yaćhapacünincuna: “¿Ishcay paćhac muyunpa ćhanin illaywanlächun lantï lipäcuśhä imatá?” nila. \p \v 38 Nipäcuptinmi: “¿Ayca tantactam uywayalcanqui? Má, licaycapämuy” nila. \p Chay talïlälimulñatacmi: “Picha tantawan ishcay challwallam cañä” nipäcula. \p \v 39 Niptinmi yaćhapacünincunacta nila birdi pastuman lluy taycachipämunanpä. \v 40 Chaymi paćhacninpi-cama, picha ćhuncanpi-cama taycapäcula. \v 41 Jinaptinmi Jesus chay picha tantätawan ishcay challwäta apticulcul, sïlüta licalayal Tayta Diosta sulpayta ucula. Jinalculmi tantäta challwäta partilcul, yaćhapacünincunacta manyapi aypupämunanpä uycula. \v 42 Chayćhümi llapa nunapis maćhaycälinancama micacaycälila. \v 43 Jinaptinpis ćhunca ishcayniyu canaśhta juntactalämi puchüninta juntupäcula. \v 44 Cay micücunämi wayapanllanlä picha walanga capäcula. \s1 Jesusmi yacu jananpa pulin \r Mt 14.22-27; Jn 6.16-21 \p \v 45 Chaypïtam Jesus nunacunäta jamallá nishancama yaćhapacünincunacta barcuwan puntachila ućhap chimpan Betsaida malcaman. \v 46 Chayćhu jamallá nilcul ulumanlämi Dioswan limananpä ishpila. \v 47 Ñä tutacalpuyaptin yaćhapacünincuna ućhäta ćhawpichayalcälañam. Jesusñatacmi ichá chay ulullaćhülä cayäla. \v 48 Chay ćhawpichayalcaptinmi alli-alli waywa punta-lädupi licalïmuptin wañuy cawsayña pishipäśha barcunta liyalcächila. Chaynu liyäśhanta yaćhayal wallpa wa'ay üranülämi Jesus lila yacu jananpa yaćhapacünincunaman. \v 49-50 Chaynu yacu janallanpa pulishtin pasacuyäta licälälilmi apalcaćhacuyalcan: “¡Aćhaćhay! ¡¿Cundinäduchun imam?!” nil. \p Jinaptin-pacham Jesus nila: “¡Ama manchaculcaychu! ¡Jawcayapäcuy! ¡Ya'am cayá!” nil. \v 51-52 Nilcul chay barcuman ishpïluptinmi waywapis lluy śhaycülun. Chaymi yaćhapacünincuna licapänacuyllaman camälälila tanta camachishanćhu sumä munaynin camalachicuśhanta mana tantiapäcul. \s1 Jesusmi Genesaretćhu ishyäcunacta sänachin \r Mt 14.34-36 \p \v 53 Chay ućhäta pasälälimulmi Genesaret malcaman ćhälälila. \v 54 Chayćhu barcunta wataycul bäjalpuyaptinmi lluy nunacunapis lisïlälilaña. \v 55 Jinalmi Jesus ćhämuśhanta willaculcä intiru Genesaretcunaman pasaculcäla. Jinaptinmi imaymanawan ishyänincunacta chacanacunawan wantucuśha apapämula sänachipunanpä. \v 56 Jatun malcacunaman, tacsa malcacunaman, istansiacunaman yaycuptinmi, llapa ishyäta julapämula chay pasanan caminucunäman. Chaypa pasaptinñatacmi llapa ishyäcuna ruygaculcäla Jesuspa müdananpa manyallanta yataycapäcunallanpäpis. Chayćhu yataycücunaca sänum licalipäcula. \c 7 \s1 Shiminchicpa yaycücächu manamá juchacachimanchic \r Mt 15.1-20 \p \v 1 Jesus caśhancämanmi Jerusalenpïta camachicuyta yaćhachicücunäwan fariseocunaca ćhälälimun. \v 2 Jinalmi Jesuspa yaćhapacünincuna mana maquinta chuyanchacul micapäcuśhanta licalcälil juchachapäcula. \v 3 (Cay fariseocunawan lluy Israelcunämi awiluncunap custumrinta atichipäcul mana maquinta pa'acul'a imallactapis nï uchucllapis mallilcälïlapischu. \v 4 Pläsäpi cutimulpis maquincunactalämi pa'aculcäla imallacta micapäcunallanpäpis. Caynu custumrincunacta lulä calmi, llapa imapis cusinanćhu sirbichicuśhancunactapis, cämancunactapis chuyanchapäcula.) \v 5 Chaymari fariseocunäwan camachicuyta yaćhachicücunaca Jesusta tapupäcula: “¿Imapïtatan awquillunchiccunap custumrinta jalutacuyalcan ampa yaćhapacüniquicuna chuya caycälinanpä maquinta mana pa'acul micapäcuśhanwan?” nil. \p \v 6 Nipäcuptinmi Jesus nila: “Am ishcay cära nunacunapïtamari Diospa unay willacünin Isaias rasunpa isquirbila: \q1 ‘Cay nunacunacá janä shimillanwanmi alawapäman. \q1 Śhun'unñatacmi ichá calućhu cayan. \q1 \v 7 Yan'almi alawaycaćhapäman, \q1 nunacunallap yaćhachicuyllanta yaćhachiy jicutayalcal'a’\x + \xo 7:7 \xt Is 29.13\x* nil. \p \v 8 “Amcuna Diospa nishanta juc-läduman caćhayculmi nunacunap yaćhachicuyllanta ama-pacha niyalcanqui. \v 9 ¡Maynu tuquictaćh lulayalcanqui Diospa camachicuyninta jalutaculcul quiquillayquipa custumriquita atichishayquiwan! \v 10 Diosmari Moiseswan camachila: ‘Taytayquita, mamayquita tuqui allinpa licapäcuy; mayanpis taytanta, mamanta jalutacücá wañuchun’\x + \xo 7:10 \xt Ex 20.12; Dt 5.16\x* nil. \v 11 Chaychun amcuna taytayquicuna ‘yanapaycamay’ nipäcuśhuptiqui ‘Manam capamanchu; Diosmanñam lluy uycülú’\f + \fr 7:11 \fk Manam capamanchu: \ft Griego isquirbishanćhu'a “Corbán” niyanmi.\f* nil niyalcanquiman. \v 12 Chay jinaśhayquiwanmi yaćhayalcächinqui mana yanapapäcunanpä. \v 13 Chaynu awiluyquicunap custumrinta yaćhayalcächilmi Diospa Shimintá mana cäman muyulcächinqui. Caytanuy imaymana lulaytamari lulayalcanqui” nil. \p \v 14 Nilculmi llapan nunäta juntuycul Jesus nila: “Llapayquipis sumäta uyalimal, umayquiman ćhulapäcuy. \v 15-16 Cay shiminchicpa yaycücächu manamá juchacachimanchic sinu'a śhun'unchicpi yalamücämari” nil. \p \v 17 Chayćhu lluy nunacunäta caćhaycul jamacuśhan wasiman yaycüluptinmi, chay yaćhachishancäpïta yaćhapacünincuna tapupäcula. \v 18 Jinaptinmi nila: “¿Amcunapis tullu umalächun cayalcanqui, imatá? ¿Manachun tantiapäcunqui shimillanchicpa yaycücá nunacunäta Diospïta mana laquichimäśhanchicta, imam? \v 19 Chaycuna manamari śhun'unchicmanchu yaycun, sinu'a patallanchicman yayculmi pasacun” nila. (Caywan'a lluy ima micunapä cäcäpis “chuyam” nilam.) \p \v 20 Nilculmi nila: “Nunap śhun'unpïtam ichá juchacachïcälä yalamun: \v 21 mana allin pinsaycunam, mansibacuycunam, imapis anla lulaycunam, wañuchiy munaycunam, \v 22 suwacuycunam, jucpa imanpïtapis wañuyaycunam, juyu lulaycunam, casquicuycunam, imapis millachicuy anla pinsaycunam, ambisyacuycunam, tumpacuycunam, nunatucuycunam, mana tantiayninwan imacta lulaycunapis. \v 23 Lluy cay mana allincunämari śhun'unpi yalul Diospïta laquiyächin” nil. \s1 Mana-Israel caśhta walmim Jesusman chalapacun \r Mt 15.21-28 \p \v 24 Chaypïtam Jesus licula Tirop, Sidonpa malcancunaman. Chayćhümi juc wasićhu jamapacunanpä pictapis mana musyachillal yaycula. Chaynu captinpis lluy lluymi musyatityälälin. \v 25 Chayćhümi juc walmip wamla wawin Satanaśhpa gänäśha cañä. Chay walmim uyalïlul-pacha Jesusman śhamul un'ulacuycula. \v 26 Pay manam Israel caśhtachu cala, sinu'a Sirofenicia nishan malcäpïtam. Paymi Jesusta ruygacula wamlanta sänaycachinanpä. \p \v 27 Jinaptinmi Jesus nila: “Manash chulinchiccunap shiminpïtalä waycaycul allucunallaman alaycüluchwanchu. Puntactá ayllucunalä micuchun” nil. \p \v 28 Niptinmi: “Masqui chaynu captinpis, taytáy, ayllucunaca usuchishallantapis allucunäpis mallilcälinmá” nila. \p \v 29 Niptinmi: “Cay nishayquipamari wawiquita Satanaśh caćhaycülunña. Canan wasiquita jawcallaña cuticuy” nin. \v 30 Chaynu wasinta cutinanpämi wawin tuqui allinyäśhaña cämanćhu jitalayäñä. Rasunpa chay Satanaśhca caćhaycuñämi. \s1 Jesusmi mana limalï nï uyalï nunacta limalichin \p \v 31 Chay Tiro-lädupi Jesus yalulmi Sidon-lädup pasal Galilea ućhaman Decapoliscama ćhälun. \v 32 Chayman juc pasaypi mana limä, nï uyalï upacta ćhaycachilmi: “Taytáy, maquiquiwan yataycullay sänananpä” nipäcula. \p \v 33 Niptinmi Jesus juc-läduscaman japächalcul, ishyäcäpa ishcaynin linlinman dïdunwan yataycula. Chay dïdunman tuwaycultacmi shimintapis yataycula. \v 34 Jinalculmi sïlüta licalcul sumä jamalcul upäta: “Efata” nila. (“Efata” ninan'a “quićhacacuy” ninanmi.) \v 35 Nilcullaptinshi linlinpis quićhacalcul uyalïñä, shiminpis tuqui tuquictaña paćhyämuñä. \p \v 36-37 Chaynu sänalcachilmi Jesus nila: “Caypïta amam mayantapis willapaculcanquichu” nil. Chaynu llapanta ćhuncay-ćhuncay niyalcaptinpis mastalämi willapaculcäla. Licapayllaman camäśhalämi: “¡Lluy lluytapis allintamá lulaycun! ¡Mana uyalï linlictapis uyalichinmá! ¡Mana limä upacunactapis limalichinmá!” nila. \c 8 \s1 Jesusmi 4000 wayapacunaman micuyta camachin \r Mt 15.32-39 \p \v 1 Chay muyuncunaćhümi Jesus caśhancäman achca nunacuna juntunacälälimula. Paycunap mana imapis micapäcunanpä captinmi Jesus yaćhapacünincunacta ayalcul nila: \v 2 “Cay nunacunäpïmi llaquicú. Micuypïñaćh cayalcällan quimsa muyunña ya'anchicwan cusca cayalcal'a. \v 3 Chaynu liculcal'a waquincuna calu-calucunapïlä śhayämul'a yan'alćha chay lipäcuśhanćhu lawtïlälinman” nil. \p \v 4 Niptinmi yaćhapacünincuna: “Taytáy, maypïtá cay-chica nunacta micachinapä cay chunyä ulüćhu talipämuśhä” nicuyalcan. \p \v 5 Niptinmi Jesus tapula: “¿Ayca tantallactá uywayalcanquim?” nil. \p Niptinmi: “Anćhish tantallactam” nipäcula. \v 6-7 Niptinmari llapan nunacunäta pampäman “taycapäcuy” nilcul chay anćhish tantäta apticulcul Diosta sulpayta ucul yaćhapacünincunacta uycula manyapi aypumunanpä. Chaynütacmi ashchaylla uywapäcuśhan challwacunäwanpis lulala. \v 8 Jinaptinmi llapan nunacunäpis maćhaycälinancama micapäcula. Puchünintañatacmi anćhish canaśhta juntactalä juntupäcula canpis. \v 9 Chay micücunaca tawa walangapi (4000) maslämi capäcula. \v 10 Chaypïta tincunanchiccama nilculmi Dalmanuta-läduman Jesus yaćhapacünintin barcuwan liculcäla. \s1 Fariseocunam siñalpi wañupaculcan \r Mt 16.1-4; Lc 12.54-56 \p \v 11 Chay Jesus caśhanmanmi fariseocunaca śhapämula paywan tapunaculcänanpä. Chayćhümi yaćhapänan-laycu: “Má, altu sïlupi ima siñalllactapis licaycälichipämay” nipäcula. \p \v 12 Nipäcuptinmi Jesus śhun'unćhu allicta llaquiculcul nila: “¡¿Imapïtan cay nunacuna siñalllapïta wañupacuyalcan?! ¡Rasunpa manam ima siñaltapis licaycachishächu!” nin. \p \v 13 Nilculmi yaćhapacünincunawan barcuman ishpilcul ućhap juc-lädu manyanman chimpapäcula. \s1 Fariseocunäpa yaćhachicuyninpi licaculcänanpämi limapan \r Mt 16.5-12 \p \v 14 Chayćhu yaćhapacünincuna milcapanta apayta un'älälilmi chay barcućhu jucllay tantallacta apañä. \v 15 Chayćhümi Jesus: “¡Yan'al-lätac mandacü Herodespawan, fariseocunap libadüra imanta ćhasquïlälinquiman!” nin. \p \v 16 Niptinmi quiquin-pula: “Caynu niyämanchic tantanchicta un'amuptinchicćhá” ninaculcäla. \p \v 17 Chayta yaćhalmi Jesus nila: “¿Imapïtá micuyllapi llaquicuyal piñanacuyalcanqui? ¿Manalächun tantiapäcunquipis licapäcunquipis? ¿Śhun'uyqui pasaypi lumiyäśhachun cayan, imamá? \v 18 ¿Ñawiqui cayaptinpis lulaśhäcunactapis manachun licapäculanqui? ¿Linliqui cayaptinpis limaśhäcunacta manachun uyalipäculanqui? ¿Icha manachun yalpapäcunqui, imatá? \v 19 Picha tantallacta picha walanga wayapacunaman camachiptí ¿ayca canaśhta juntactalämi puchüninta juntupämulanqui?” nil. \p Niptinmi yaćhapacünincuna: “Ćhunca ishcayniyu canaśhta juntactam” nipäcula. \p \v 20 Niptinmi: “Tawa walanga nunacunäman anćhish tantallacta aypuchiptí, ¿ayca canaśhta juntactalämi puchüninta juntupämulanqui?” nin. \p Niptinmi: “Anćhish canaśhta juntactam” nin. \p \v 21 Niptinmi: “¿Chaychun tanta pishipacuyllapi mana limaśhäta nï tantiapäcunquimanchu?” nin. \s1 Jesusmi juc aplacta sänachin \p \v 22 Chaypi Betsaida malcaman Jesus ćhäluptinmi juc apla nunacta puśhapämul: “Maquiquiwan yataycullay sänananpä” nipäcula. \p \v 23 Nipäcuptinmi Jesus chay malcap manyancama apla nunäta chancuyllap puśhäla. Chayćhümi Jesus tuwayninwan aplap ñawinman llushiycul “¿Imallactapis licayanquichun?” nila. \p \v 24 Niptinmi aplaca intiru muyülïninta licaycaćhalcul: “Aw, canan'a jaćha-yupay nunacunaca puliyalcäta aspa-aspallactá licayämi” nin. \v 25 Chayćhu ñawinta Jesus yapa yataycuptinmi tuqui quićhacacüluptin lluy imacunactapis tuquictaña licäla. \v 26 Chayćhümi Jesus ćhuncay-ćhuncay nila: “Malcaman mana yaycullal wayralla wasiquita licuy” nil. \s1 Jesusta “¿Pim?” nipäcunmi \r Mt 16.13-20; Lc 9.18-21 \p \v 27 Chaypïtam Jesus yaćhapacünincunawan Cesarea Filipos-läducunaman liculcäla. Chay liyalcalmi yaćhapacünincunacta tapula: “¿Ya'acta mayan nipämantan?” nil. \p \v 28 Niptinmi: “Waquinnincuná: ‘Bawtisä Juanćha śhalcämun’; waquinnincunañatac: ‘Diospa unay willacünin Eliasćha cutïmun’; juccunañatac: ‘Diospa jucnin unay willacüninpisćha cawsämun’ niyalcäśhunquim” nipäcun. \p \v 29 Nipäcuptinmi Jesus: “Amcunapïtá ¿pitan chayurá ya'a cayá?” nila. \p Niptinmi Pedro: “Am'a canqui Diospa Caćhamuśhan Salbacücämi” nin. \p \v 30 Niptinmi Jesus: “Mayan caśhätapis amam mayanćhüpis limalcälinquichu” nila. \s1 Jesusmi wañuchisha cananpi willacun \r Mt 16.21-28; Lc 9.22-27 \p \v 31 Chaypïtam wañunanpi yaćhachiyta allaycula: “Ya'a Rasun Nunap Chulintam prinsipal yaśhacuna, puydï sasirdüticuna, llapa yaćhachicücuna sumä-sumä ñacachipämal wañuchipäman'a. Jinamaptinpis quimsa muyunpïtam caśhan śhalcamuśhä” nil. \p \v 32 Chaynu tantiapaśhta Jesus niptinmi Pedro japächalcul Jesusta awnichiyninwan piñapaycaćhacuyan: “¡Caynu pasananta Dios amaćh munanmanchu!” nil. \p \v 33 Niptinmi Jesus llapa yaćhapacünincunaman muyulcul Pedrocta piñapäla: “¡Ñawïpïta chincay, Satanaśh! ¡Ampa umayqui'a nunap lulayllanćhümi cayan, manam Diospa lulaynincunaćhüchu!” nil. \p \v 34 Jinalculmi llapa nunacunätawan yaćhapacünincunacta juntuycul nila: “Rasunpa mayanpis ya'ap laśhćhüman jalumuyta munäcá quiquinta un'acuycul jalumuchun ima pasaptinpis wañunancama. \v 35 Ñatac cawsayninta ama-pacha nïcá cawsaynintam apacun'a. Ya'a-laycu, allin willacuy-laycu bïdantapis uycücämi ichá cawsaycun'a. \v 36 ¿Imapämi bälinman jinantin pachaca maquinchicćhu cayaptinpis wiñay cawsayninchic chincäluptin'a? \v 37 ¡¿Almayquipïtá imalämá mas ćhaniyu canmanpis?! \v 38 Chayurá Diosta ipanchä pasaypi nunacunäćhu mayanpis ya'apïta ütac yaćhachicuynïpïta pin'acamäcätá ya'a Rasun Nunap Chulinpis Taytäpa munayninćhu chuya anjilcunawan cutimuynïćhu paycunapïpis pin'acuśhämi” nila. \c 9 \p \v 1 Chaynütacmi nila: “Rasunpa waquinniquicuná manalä wañupäculmi Diospa gubirnun munayninwan ćhämüta licaycälinqui” nil. \s1 Jesusmi altu ulućhu chipipicyayämüman muyun \r Mt 17.1-13; Lc 9.28-36 \p \v 2 Chay süta muyunpïtañatacmi Pedrocta, Jacobocta, Juantawan puśhaculcul Jesus chunyä ulup puntanman lipäcula. Chayćhümi Jesus jucnüman lluy muyülun. \v 3 Müdananpis sumä-sumä chipipicyayä laśhtanu yulämanmi licalïlun. Cay jinantin pachächu manam mayanpis chaynu yulätá licalichinmanchu. \v 4 Chayćhümi Diospa unay willacünin Eliaswan Moiseswan limaśhtin licalïlun. \p \v 5 Paycunactawan licälälilmi Pedro nicuyan: “Yaćhachicü taytáy, allinpämá śhapämuñá. Canan-ari quimsayquipä jucnincä-cama chucllacta lulälälipuśhayqui, ampä, Moisespä, Eliaspä” nil. \v 6 Cay niyllamanmi shimin paćhyala manchalicüśha lluy cacuyalcaptin. \p \v 7 Jinamanmi pucutay ji'alpalcamul ñiticalpula. Chaypa śhun'unpïtam ayalpämun: “Paymi cuyay chulí. Payllactari uyaliculcay” nil. \v 8 Chay niptin licalcälinanpämi Jesusllaña chayćhu cayäñä. \p \v 9 Ñatac chay ulupi cutiyalcämuptinmi Jesus nila: “Cay licapäcuśhayquipïta amam pictapis willapäcunquichu Rasun Nunap Chulincäta wañuchipämaptin caśhan śhalcamunäcama” nil. \v 10 Chaynu niptinmi quiquin-pulacuna cay “cawsamuśhämi” nishancäpi tapunacuśhtin śhun'ullanćhu uywapäcula. \p \v 11 Ñatac chayćhümi Jesusta tapupäcula: “¿Imapïtam Moisespa camachicuyninta yaćhachicücunaca nipäcun: ‘Diospa unay willacünin Eliaslämi puntacta śhamun'a Diospa Salbacücäpïtá’ niyalcan?” nil. \p \v 12 Niptinmi Jesus nila: “Aw, rasunpam Elias puntacta śhamun'a lluyta tincüninmancama allichaycachinanpä. Ñatac Diospa shiminćhüpis niyantacmi: ‘Rasun Nunap Chulincätá lluy ćhïnilmi ñacachipäcun'a’ nil. \v 13 Rasunpa Elias śhamulañam. Jinaptinmari lluy nunapis munapäcuśhanmannuy pasachipäcula Diospa shiminćhu nishan-yupaypis” nil. \s1 Jesusmi achatup maquinpi juc walaśhta caćhaycachin \r Mt 17.14-21; Lc 9.37-43 \p \v 14 Chay parti yaćhapacünincuna caśhancäman ćhälälimunanpämi achca-achca nunacunawan cayalcäñä, camachicuyta yaćhachïcücunäwan tapunacuśhtin. \v 15 Chayćhu nunacunaca Jesusta licälälilmi “¡Pay śhamüñämá!” nil limaycälï aśhuycälila. \p \v 16 Jesusñatacmi nila: “¿Imactam paycunawan tapunaculcälanqui?” nil. \p \v 17 Nilcuyaptinmi jucnin nuna limalïmun: “Taytáy, chulillätam puśhamulá achatu lluy upaman muyüchiptin. \v 18 Paytam mayćhüpis lluy pampaman cućhpächin-cućhpächin pushumayta ätumunancama. Jinalcuptinmi quilunta lawćhićhicyalcachil pasatyalpul isacacun\f + \fr 9:18 \fk isacacun: \ft Waquincunaćhu'a “istiracun” nipäcunmi.\f*. Yaćhapacüniquicunacta sänachipamänanpä mincacuptïmi mana atipapäcunchu” nil. \p \v 19 Niptinmi Jesus nila: “¡Ay, mana chalapacuyniyu nunacuna! ¿Imaycamatan amcunacta awantaśhtin cayäśhä? Má, cayman-ari puśhamuy” nil. \p \v 20 Chayćhu puśhaycuyaptinmi Jesusta licalcul achatuca walaśhcäta tapsicuyaptin pampäman cućhpälul anćhaycaćhacuyan shiminpïpis pushumayta ätuśhtin. \v 21 Jinaptinmi Jesus tapula walaśhcäpa taytanta: “¿Imaypïtam caynu cayan?” nil. \p Niptinmi: “Uchuyllanpïtam. \v 22 Caycamá ayca cutiñaćhá jitaycülun jitaycülun ninamanpis yacumanpis wañuy ñacachinanpä. Chaynu caśhanta yaćhayalñá llaquipaycuy-ari. Ichaćh am'a sänachipallämanquimanpis” nila. \p \v 23 Niptinmi nila: “¿Imanimänayquitam cay ‘ichaćh’ nimäśhayquiwan nimanqui? Pipis chalapacücäpá lluymi imapis lulaśha can'a” nil. \p \v 24 Niptinmi chay walaśhcäpa taytan apalcaćhaypanuy nila: “Ya'a rasunpa chalapacümi; aśhwanpa yanapaycallämay masta chalapacunäpä” nil. \v 25 Ñatac achca nunacuna juntunacacayämuptinmi Jesus: “Anla achatu, canallan caćhaycul licuy. Yan'al-lätac cananpi cutiycayämunquiman” nil alapacüla. \v 26 Jinaptinmi sumä-sumä yapa tapsilcul wañüśhactanuy caćhaycul apalcaćhaśhtin licula. Chaynu pasatyalpüluptinmi chayćhu cäcunaca: “Wañucun-ari” nipäcula. \v 27 Ñatac Jesus'a maquipi śhalcalcächiptinmi sänuña śhalcüla. \p \v 28 Chaypïta juc wasiman Jesus yaycüluptinmi yaćhapacünincuna tapupäcula japallanta: “¿Imapïtan ya'acuna caćhaycachiyta mana atipapäcüchu?” nil. \p \v 29 Niptinmi Jesus nila: “Caynücunätá caćhaycachinchic ˻ayunal˼ Tayta Diosta mañacuyllanchicwanmá” nil. \s1 Jesusmi yapañatac wañunanpi willan \r Mt 17.22-23; Lc 9.43-45 \p \v 30 Chaypi lipäcuśhanćhu yaćhapacünincunacta yaćhachinan-laycum nunacunaca mana musyapäcunanpä Galileanpa pasapäcula. \v 31 Chayćhümi nila: “Ya'a Rasun Nunap Chulincäta puydï nunacunap maquinman ćhulaycamaptinmi wañuchipäman'a. Jinapämaptinpis quimsa muyunpïtam caśhan śhalcamuśhä” nil. \v 32 Niptinmi mana tantiapäculachu imaninantapis, manchäśha cayalcaltac nï tapuycälïlachu. \s1 ¿Mayanćha mas allinninca can'a? \r Mt 18.1-5; Lc 9.46-48 \p \v 33 Capernaum malcaman ćhaycul, juc wasićhu cayalcaptinmi Jesus yaćhapacünincunacta tapula: “¿Śhamuśhanchicćhu imapïtan pilyap-pilyapäculanqui?” nil. \p \v 34 Niptinmi chay caminućhu “¿Mayanninchicćha mas puydïnin caśhun?” nil ninaculcäśhanpi mana limalil uyaläcuyalcan. \v 35 Chaymi Jesus lädunman yaćhapacünincunacta lluy juntuycul nila: “Mayanpis puydï cayta munäcá, mana cäpa licaśhanninmi canan; jinaman llapantapis sirbiycuchun” nil. \v 36 Nilcuśhanpïmi juc walaśhchacta ñawpäninman puśhaycachila. Chayta malaculculmi: \v 37 “Mayanpis caynu walaśhchäta ćhasquïcá ya'apa caśhan-laycum ya'acta ćhasquiyäman. Jinaman manam ya'allactachu, sinu'a caćhamänïtapis ćhasquiyantacmi” nila. \s1 ¿Mayancunam Jesusman śhalcapäcun? \r Mt 10.42; Lc 9.49-50 \p \v 38 Chaypïtam Juan nila: “Yaćhachicü taytáy, juc nunactam licälälí ampa pudirniquiwan Satanaśhpa gänaśhacunacta sänayächishanta. Chaymi ya'anchic caśhtapi mana captin lluy mićhacälälilá” nil. \p \v 39-40 Niptinmi Jesus nila: “¿Imapämi mićhaculcanqui? Mayanpis pudirnïwan milagructa lulayal'a chaypïta manamá mana allinta ya'api limanmanchu. Mayanpis ya'anchicpa cuntranchic mana cäcá ya'anchicmanmi śhalcapäcun. \v 41 Rasu-rasunpa, mayanpis atïnï-laycu caśhayquipi masqui täsa yacullacta uycücätapis Tayta Dios allincätalämi uycun'a. \s1 Yan'al-lätac mana allinman palpuyächinquiman \r Mt 18.6-9; Lc 17.1-2 \p \v 42 “Yan'al-lätac cay uchuchäcunanülla cä chalapacamänïta mayanpis juchaman palpuyächinman. Mas allinćha canman cuncanman wanca lumicta watacuycul lamarcäman ji'acalpuptinpis. \v 43-44 Sïchuśh maquiqui juchaman jitaycuy munaśhuptiqui'a cuchulcul wicapäluy. Allinläćhá cutu maqui cayal Dioswan cawsaptiquipis canman ishcaynin maquiquiwan mana imaypis camacä nina waläcäćhu ñacanayquipïtá. \v 45-46 Chaynütac ćhaquiqui juchaman jitaycuy munaśhuptiqui'a cuchulcul wicapäluy. Allinläćhá canman cutu ćhaqui Diosman yaycuptiquipis, sänu cayal nina lupäcäman jitaycachicunayquipïtá. \v 47-48 Chaynütac ñawiqui juchaman jitaycuy munaśhuptiquipis altäluy. Diospa gubirnunman churchüśha yaycuptiquipis allinläćhá canman, sänu cayal mana imaypis wañucälï ninaćhu nï ismuypis imaypis camacäcäćhu canayquipïtá. \v 49 Lluymari ninawan camacäśha capäcun'a.\f + \fr 9:49 \fk Lluymari…capäcun'a: \ft Griegoćhu'a “Ninawanmi lluy caćhichaycuśha can'a” niyanmi. Chay timpućhu caćhiwan jillpuycuy cala camacaycunapämi.\f* \p \v 50 “Chayurá chuyanchacunanchic allinmi.\f + \fr 9:50 \fk chuyanchacunanchic allinmi: \ft Griego isquirbishaćhu'a “caćhica allinmi” niyanmi.\f* Ñatac chay chincäluptin'a ¿imanuypatá cutichimunquiman? Amcuna chuya capäculari lluywanpis jawcalla cawsapäcuy” nila. \c 10 \s1 Jesusmi laquinacuycunapïta liman \r Mt 19.1-12; Lc 16.18 \p \v 1 Chaypïtam Jesus Jordan mayup chimpanman, Judeap malcancunaman licula. Chayman achca nunacuna juntunacälälimuptinmi yaćhacäśha cayninwan chayćhu yapañatac yaćhachila. \v 2 Chayman fariseocuna ćhälälimulmi Jesusta quiquinpa limayllanwan palpachinanpä tapupäcula: “¿Juc nuna walminwan imallapïtapis laquinacunanpä cäsu canchun?” nil. \p \v 3 Niptinmi Jesus quiquincunacta tapula: “¿Imanipäcuśhunquimari Moisespa camachicuyninćhu?” nil. \p \v 4 Niptinmi: “Awquillücunactá papilta lulanacuycul laquinaculcänapämi Moises cunsintipämäla” nila. \p \v 5 Niptinmi: “Chayta cunsintipäcuśhulanqui pasaypi nunacuna capäcuśhayquipam. \v 6 Ñatac cay pachäpa allaycuyninćhu'a walmi carilla cananpämá Dios lulala. \v 7-8 Chaymi mamanta, taytanta caćhaycul walminwan jucllaña capäcun'a.\x + \xo 10:7-8 \xt Gn 2.24\x* Chayurá manañam ishcaychu sinu'a jucllayllañam. \v 9 Chaynu quiquin Dios jucllachäśhancäta nunacunacá manam laquinanchu” nin. \p \v 10 Juc wasićhüña Jesuswan cayalcalmi cay limaśhancäpi yaćhapacünincuna tapuculcäla. \v 11 Chaymi Jesus: “Pipis walminwan laquinaculcul jucwan cuscäcá, mansibacuyanmi. \v 12 Chaynütac walmipis wayapanpi laquiculcul jucwan cuscäcá, mansibacuyantacmi” nin. \s1 Jesusmi uchuchäcunäta ćhasquiycun \r Mt 19.13-15; Lc 18.15-17 \p \v 13 Chaypïtam Jesusman achca nunacuna puśhapämuñä uchuchä chulincunacta “Allin cawsayniyu cachun” nil Diosta mañacapunanpä. Yaćhapacünincunañatacmi ichá lluy mićhacücuyalcan. \v 14 Chaynayalcaptinmi Jesus piñacülul: “Ama mićhaculcaychu; jina śhapämuchun. Cay uchuchäcunanuy cäcunapämari Diospa gubirnun'a. \v 15 Rasu-rasunpa, mayanpis uchuchäcunanülla mana ćhasquïcá, chayman manam yaycun'achu” nin. \p \v 16 Nilculmi uchuchäcunäta malaculcul, paycunapä Tayta Diosta mañacapula. \s1 Cäniyu müsum Jesusta tapucun \r Mt 19.16-30; Lc 18.18-30 \p \v 17 Chaypi pasaśhä niyaptinmi juc nuna cürri-cürriwan ćhaycamul Jesuspa puntanman un'ulacuycul: “Allin yaćhachicü Taytay, ¿imactatan lulalläman wiñay simpri cawsaycäman yaycunäpä?” nin. \p \v 18 Niptinmi Jesus: “¿Imapïmi ‘allin’ nimanqui yaćhachicülla cayapti'a? Allincá Diosllam” nin. \v 19 Nilculmi: “Yaćhanquimari camachicuyćhu: ‘Amam nunacta wañuchinquichu; mansibacunquichu; suwacunquichu; casquicunquichu; yan'al ingañacuyanquichu; jinaman taytayquita mamayquita tuqui allinpam licanqui’\x + \xo 10:19 \xt Ex 20.12-16; Dt 5.16-20\x* nil nishancunacta” nin. \p \v 20 Niptinmi: “Yaćhachicü, caycunallamannu'a uchucllapïmi cawsayculá” nin. \p \v 21 Niptinmi Jesus llaquipaywan licapaycul: “Jucmi lulanayqui cayanlä: lluy cäniquita lanticulcul llapa wacchacunaman aypuycamuy. Jinalmi janay pachäćhu alli sumä cäniyu caycunqui. Jinalcul wañunayquicama laśhćhüman jalumul atimay” nila. \v 22 Niptinmi chay müsu alli cäniyu cayal nishanta uyalïlul sumä llaquisha licula. \p \v 23 Chaymi Jesus lluy muyülïninta licalcul yaćhapacünincunacta nila: “Sumä cäniyu nunacuná Diospa gubirnunman yaycunanpä, sasa-sasam” nil. \p \v 24 Cay nishanta uyalïlälilmi yaćhapacünincuna licapayllaman camälälila. Jesusñatacmi yapa nin: “Walaśhnïcuna, rasunpa sasam Diospa gubirnunman cäniyücunaca yaycunanpä. \v 25 Chayman cäniyu nuna yaycunantá aśhwanpa juc camïllu uywapis awjap linlinpa pasälunmanlämi” nil. \p \v 26 Niptinmi yaćhapacünincuna mastalä licapayllaman camäśha cacuyal ninacücuyalcan: “Chaynu captin'a ¿mayantá salbacunman?” nil. \p \v 27 Chaymi Jesus licapaycul: “Caycuna nunacunapá mana atipänam. Diospämi ichá imapis atipäna” nin. \p \v 28 Chayćhümi Pedro: “Ya'acunam ichá lluy imallätapis caćhaycul atiyalcac” nicuyan. \p \v 29-30 Niptinmi Jesus: “Rasu-rasunpa, mayanpis ya'a-laycu, jinaman allin willacuy-laycu, wasintapis, irmänuntapis, panintapis, mamantapis, taytantapis, chulintapis, chaynütac ćhaclancunactapis caćhaycücá cay pachäćhu ćhasquin'a paćhac cuti mastalämi, wasinćhu, irmänunćhu, paninćhu, mamanćhu, chulinćhu ćhaclacunaćhüpis, jinaman ñacaycunactalämi canpis. Jinaman śhamücäćhu'a wiñay cawsaytalämi ćhasquipäcun'apis. \v 31 Rasunpa canan puntanninćhu cäcunämari ipaćhu licalipäcun'a; ñatac ipaćhu licaśhacunämi puntanninćhu caycälin'a” nila. \s1 Jesusmi wañunanpïta yapa willan \r Mt 20.17-19; Lc 18.31-34 \p \v 32 Chaypi Jerusalenman ishpipäculmi Jesus yaćhapacünincunap ñawpäninta lila. Yaćhapacünincunawan juccunäñatacmi pinsatïbu-cama manchacäśha-cama atiyalcäla. Jinaptinmi chay ćhunca ishcayniyu yaćhapacünincunacta japächalcul willapäla imacuna quiquinta pasanantapis cay nil: \v 33 “Canan yaćhayalcanquimá Jerusalenman lishanchicta. Chayćhümi puydï sasirdüticunäpa, camachicuyta yaćhachicücunäpa maquinman jitaycälimaptin, ya'a Rasun Nunap Chulincäta wañuyman ćhulaycäliman'a. Chaycunam mana-Israelcunäpa maquinman jitaycälimaptin \v 34 burlapapäman'a, lawćhapäman'a, tuwapäman'a, wañuchipäman'apis. Jinapämaptinpis quimsa muyunpïtam ichá cawsamuśhä” nin. \s1 Jacobowan Juanmi allinninćhu caycälinanpä mañaculcan \r Mt 20.20-28 \p \v 35 Chayćhümi Zebedeop chulin Jacobowan Juan, Jesusman ñawpatyalcul nipäcula: “Yaćhachicü taytay, ama chaynu caychu, mañacuylläta awniycälillämay” nil. \p \v 36 Niptinmi Jesus: “¿Imactatan munapäcunqui?” nin. \p \v 37 Niptinmi: “Jatun gubirnuyquićhu allinninman taycaycälichimänayquitam munapäcullá” nin. \p \v 38 Niptinmi: “Manamá yaćhapäcunquichu ima mañaculcäśhayquitapis. ¿Ya'anuy jucchun llaquicunacta ñacaycunacta pasapäcunquiman ampá?” nin. \p \v 39 Niptinmi: “Aw, pasapäcümanmi” nipäcula. \p Niptinmi: “Aw, rasunpa ya'anümá amcunapis pasaytá pasapäcunqui. \v 40 Ñatac ya'awan cusca täcunanchicpá manam maquïćhüchu. Quiquin Taytá unanchacuśhancunapämi chay'a cayan” nin. \p \v 41 Chay nipäcuśhancunacta uyalilcälilmi yaćhapacü-masincuna Jacobopäwan Juanpä piñacälälila. \v 42 Chaymi Jesus llapanta juntuycul nila: “Yaćhapäcuśhayquinüpis juc nasyuncunaćhu puydï mandacücunaca payllaña sumä yaćhätucüśha nunatucüśham munaśhanta lulachipäcun. \v 43 Amcunaćhu'a chaynu manam canmanchu. Aśhwanpam pipis puydï cayta munäcá śhullcänuy lluyta sirbiycunman. \v 44 Chaynütacmi puntaćhu cayta munäcäpis lluypa uywaynin caycunman. \v 45 Chaypämari ya'a Rasun Nunap Chulinca śhamulá: manam sirbichicunäpächu, sinu'a sirbiycul bïdätapis jinantin nunacunäpi uycul salbaycunäpämi” nin. \s1 Jesusmi apla Bartimeocta sänachin \r Mt 20.29-34; Lc 18.35-43 \p \v 46 Chay Jericó malcaman ćhaycul pasayalcaptinmi achca nunacunaca atipäcula. Chay yalamunan caminućhümi Timeop chulin Bartimeo śhutiyu apla mañapacuśhtin täcuyäñä. \v 47 Paymi Nazaret-lädu Jesus caśhanta tantiälul: “¡Mandacü Davidpa Caśhtan Caćhamuśhan Salbacü, Jesuslláy! ¡Llaquipaycallämay-ari!” nil ayaycaćhacuyan. \p \v 48 Chay nunacunäñatacmi: “¡Upällalla cay!” nil mićhaculcäla. \p Jinaptinpis aśhwanpa mastalämi ayaycaćhacuyan “¡Mandacü Davidpa Caśhtan Caćhamuśhan Salbacüní! ¡Llaquipaycallämay-ari!” nil. \v 49 Chaymi Jesus śhaycuycul puśhachimula. \p Jinaptinmi apläta: “¡Cushicul śhalcuy! Ayayäśhunquim” nipäcula. \v 50 Niptinmi cataläśhantapis jitaycul juclla śhalcuculcul śhamula. \p \v 51 Ćhämuptinmi Jesus: “¿Imallactam nilanqui?” nin. \p Niptinmi aplaca: “Taytalláy, licaytam munallá” nin. \p \v 52 Niptinmi: “Chalapacamäśhayquipam allinyälunqui; licunquimanñam” nin. Niptin-pachalla apläpa ñawin licäluptinmi Jesusta atila. \c 11 \s1 Jesusmi Jerusalenman yaycun \r Mt 21.1-11; Lc 19.28-40; Jn 12.12-19 \p \v 1 Chaypïta Jerusalenman ñaćhapaycuyalcal, Ulibus nishan ulućhu Betfageman Betania malcaman ćhälälilmi ishcaynin yaćhapacüninta caćhäla: \v 2 “Cay chimpa malcaman yaycapäculmi mana mayanpis sillaśhan malta aśhnu watalayäta talipäcunqui. Chayta pasquilcul aysapämuy. \v 3 Mayanpis ‘¿imapämi pasquiyanqui?’ nipäcuśhuptiqui'a ‘Duyñümi munan; ña'ascallamanmi cutichimuśhä’ nipäcunqui” nin. \p \v 4 Chaynu lipäculshi nishantanülla wasip puncun caminućhu watalayäta talïlälin. \v 5 Chayćhu pasquiyalcaptinshi licä nunacunaca: “¿Imapätan pasquiyalcanqui?” nin. \v 6 Chaymi Jesus nishantanülla nipäcuptin awnil pasquichipäcula. \v 7 Chaypi puśhalcamul müdanancunawan carunäläliptinmi Jesus sillacula. \v 8 Chay caminu lishancämanmi achca nunacuna alawayninwan catacuncunacta maśhtapäcula. Juccunañatacmi palmïra jaćhap pallaynincunacta cuchulcul caminuman maśhtapäcula. \v 9 Chay ipanta puntanta lï nunacunämi bïbaśhtin alawapäcula: “¡Cawsachun Diosninchicpa pudirninca! \v 10 ¡David timpumannuy malcanchicta śhalcachïca alawaśha cachun! ¡Cawsachun imaycamapis!” nil. \v 11 Ñä Jerusalenman Jesus ćhälulmi Diospa chuya wasinman watucuycü yaycula. Aspicalpuyaptinñatacmi yaćhapäcünincunawan Betania malcaman cuticulcäla. \s1 Jesusmi ïgus lantacta manaña wayunanpä nin \r Mt 21.18-19 \p \v 12 Chay walantin Betania malcapi cutiyämuptinmi Jesusta micanälun. \v 13 Chay caluscaćhülä juc ïgus lanta tutap-tutal birdiyäta licälulmi “wayuyanñapisćha” nil liptin licachipäpis nï wayuñächu. Manalämari timpunćhüchu cañä. \v 14 Chaymi lantäta: “¡Cananpïtá manaña wayuptiquim mayanpis nï micalcälin'añachu!” nin. Chay nishantam yaćhapacünincuna uyalïlälila. \s1 Diospa chuya wasinćhu llapa lanticücunäta Jesusmi alapacun \r Mt 21.12-17; Lc 19.45-48; Jn 2.13-22 \p \v 15 Chaypi Jerusalenta ćhälulmi, Jesus Diospa chuya wasinpa patyunman yaycul lantinacuyalcäcunacta talïlun. Chaymi illaywan cambiäcunap mïsancunactapis paluma lanticücunap täcunancunactapis ticlaypa-pawalcul waśhaman lluyta alapacämun. \v 16 Jinalculmi manaña cunsintilañachu lanticuynincunawan pasaycaćhapäcunallantapis. \v 17 Chayćhümi yaćhachila: “¿Manachun Diospa shiminćhu ‘Ya'ap wasí jinantin nunacuna ya'allawan limanan wasim can'a’\x + \xo 11:17 \xt Is 56.7\x* nil niyan? ¡Chaychun amcuna suwacunap maćhayninman muyulächinquiman!”\x + \xo 11:17 \xt Jer 7.11\x* nil. \p \v 18 Chay yaćhachishanpi nunacunaca mishqui-mishquictam uyalipäcula. Puydï sasirdüticunäwan camachicuyta yaćhachicücunäñatacmi ichá manchalipäcula. Chaymi imanuypa wañuchiytapis ashipäcula. \v 19 Ñatac tutalpüluptinmi chay malcapïta Jesus yaćhapacünincunawan liculcäla. \s1 Chay millapäśhan ïgus lantam chaquin \r Mt 21.20-22 \p \v 20 Chay walantin chaypa caśhan pasapäcunanpämi ïgus lanta sapipi lluy chaquisha cayäñä. \v 21 Chayta licälulmi Pedro yalpalcul Jesusta nila: “¡Yaćhachicü taytáy, licay, cay piñapäśhayqui ïguscá lluy chaquïñä!” nil. \p \v 22 Niptinmi: “Tayta Diosman chalapacuy jinalla. \v 23 Mana ishcayyällal śhun'uyquićhu ‘Lulacaśham can'a’ nil chalapacuptiqui'a rasunpa lulaśham can'a; aśhta ulüta ‘Caypi aśhucuy lamar ćhawpiman’ niptiquipis aśhunmanmi. \v 24 Chaymi rasunpa sumäpa chalapacul mañacuptiqui'a chaymannuy ćhasquiycunqui. \v 25 Jinaman'a chay mañacuśhayquićhu pampachaycunayqui captin'a pampachaycuy, janay pachäćhu cä Taytayqui amcunactapis pampachaycälishunayquipä. \v 26 Mana pampachapäcuptiqui'a manatacmari pampachapäcuśhunquitacchu” nin. \s1 Jesuspa munayninpïmi ishcayyapäcun \r Mt 21.23-27; Lc 20.1-8 \p \v 27 Chaypi Jerusalenman ćhälälimulmi Diospa chuya wasinpa patyunćhu Jesus puliyäla. Jinaptinmi puydï sasirdüticunäwan, camachicuyta yaćhachicücunaca, prinsipal yaśhacunawan aśhuycälimula. \v 28 Chayćhümi: “¡¿Mayantucultá cayćhu lulaycaćhayanqui? ¿Mayantá cayta lulanayquipä ćhulaśhulanqui?!” nipäcula. \p \v 29-30 Niptinmi Jesus: “Má, ya'actapis nipämay: Juan bawtisananpä ¿pitan caćhamula? ¿Dioschun icha nunacunällachun? Niycälimaptiqui'a ya'apis nishayquim mayanpa mandacuyninwan cayta lulaśhätapis” nil. \p \v 31 Niptinmi quiquin-pula ninacücuyalcan: “ ‘Dios caćhamula’ niptinchic'a ‘¿Imapïtan-nila mana chalapaculcälanquichu?’ nilćha nimäśhun. \v 32 ‘Nunallam’ niptinchic'a cay nunacunaca imanämachwanćha, Bawtisä Juanta Diospa rasun willacüninpa licayalcal'a” nil. \v 33 Chaynu ninaculculmi: “Manam yaćhapäcüchu, taytay” nin. \p Niptinmi Jesuspis: “Chayurá ya'apis manam mayan caćhamäśhantapis willapäcuśhayquichu” nin. \c 12 \s1 Pasaypi mana allin täpä nunacunamanmi tincuchin \r Mt 21.33-46; Lc 20.9-19 \p \v 1 Nilculmi tincuchiypa yaćhachila cay nil: “Juc nunash cala jatun ćhaclayu. Paymi chay ćhaclanćhu übacta plantalcul manyanta lluy inćhäla. Chayshi übacta apchichinanpä juc püsucta lulala, chaynütac täpachinanpäpis chucllachäla. Caynu lluy listucta lulalculshi nunacunaman partïda uycul calu malcacta licula. \v 2 Chaypi cusicha timpu ćhämuptinshi caćhamula juc nunanta partinta cusichalcul apamunanpä. \v 3 Chay nunantash partïdaśhancunaca chalalcälil lluy ma'alcälil jinanllacta cutichipäcula. \v 4 Chay jinapäcuptinpis ćhaclayücá juccunactash caćhamula. Chaynüshi chaytapis palalcälil umallantapis lluy paquï-pawalcul gulpïlälila. \v 5 Chaynälälimuptinpis juctapis caćhamulash. Chaytapis lluyshi wañülächila. Juccunacta caćhamuptinpis waquintá ma'apäculash, waquincunactá wañuchipäculash. \v 6 Chayshi jucllayllaña caćhamunanpä captin japallan cuyay chulillantaña ‘chulïtá allinpaćh lican'a’ nil caćhamula. \v 7 Chay ćhämuptinshi, partïdaśhan nunacunaca limanacucuyalcan: ‘Cay chulinpäćha caycuna quïdan'a. Wañüchishun cay tücänin ya'anchicwan quïdananpä’ nil. \v 8 Chayshi lluy chalalcälil wañülächila. Jinalculshi ćhaclanpi aysalcul wicapälälimula” nil. \v 9 Nilculmi Jesus nila: “¿Chaynu luläläliptin'a chay ćhaclayüca ćhämul ‘allinmi’ nin'achun ampá? Aśhwanpa lilculmá chay nunacunäta wañulcachil juccunaman ćhaclanta uycun'a. \v 10 ¿Manachun isquirbishancunaćhüpis lïgipäculanqui? \q1 Chayćhümi niyan: ‘Wasi luläcuna jalutacuśhan lumim mas allin puydï chaläninmanlä muyüla. \q1 \v 11 Chay quiquin Tayta Dios lulaśhanpïmi licapayllaman camäśha cayalcá’\x + \xo 12:11 \xt Sal 118.22-23\x* nil” nila. \p \v 12 Chaynu niptin puydïcunaca paypi nishanta lluy tantiacalcälilmi Jesusta chalachiyta munapäculpis achca-achca nunacunäta manchalil caćhaycul liculcäla. \s1 Fariseocunam Jesusta tapupäcun Roma gubirnuman pägananpi \r Mt 22.15-22; Lc 20.20-26 \p \v 13 Chaypïtam fariseocunaca, Herodes partiwan limanacälälin Jesusta tapupäcul quiquinpa limayllanwan palpuchinanpä. \v 14 Chaymi ćhaycamul: “Yaćhachicü taytáy, tantiapäcümi rasuncälla amćhu caśhanta. Nunacuna limaśhanwan manamá iwiycaćhachicunquichu nïtacmá pimanpis śhalcuyanquichu. Aśhwanpa Diosninchic munaśhannu rasuncällactam yaćhachinqui. Chayurá má, niycälillämay ¿Roma gubirnuman alcabälacta uycunapä Tayta Dios awninchun icha manachun? Cananpi ¿pägapäcümanlächun icha manañachun?” nipäcula. \p \v 15 Ñatac ishcay cära capäcuśhanta yaćhalmi Jesus nila: “¿Imapïtan imamanpis palpuchiyta munapämanqui? Apamuy juc illayta licaycunäpä” nil. \v 16 Chay uycüluptinñatacmi Jesus: “Cay illaycäćhu ¿pitan cayan? ¿Pip śhutintan limayan?” nila. \p Niptinmi: “Romap Puydï Mandänin Cesarpam” nipäcula. \p \v 17 Nipäcuptinmi: “Chayurá Cesarpa cäcätá payman-ari uycäliy. Diospa cäcätá Diosmantac-ari uycäliy” nila. Niptinmi licapayllaman camälälila. \s1 Saduseocunam wañücuna śhalcamunanpi tapupäcun \r Mt 22.23-33; Lc 20.27-40 \p \v 18 Jinamanñatacmi wañücuna śhalcamunanman mana quiripäcü saduseo caśhtacunaca śhapämula. \v 19 Chaymi tapupäcula Jesusta: “Yaćhachicü taytay, Moisespa camachicuyninćhümi niñä: ‘Juc wayapa mana chuliyu ima wañucuptin'a, cäsu canmi wanücäpa śhullcanwan biudaca casaracul punta wayapanpa milayninta śhalcachinanpä’\x + \xo 12:19 \xt Dt 25.5-10\x* nil. Chaynu captin'a, má, ¿imaninquitan? \v 20 Unayshi capäcula anćhish wawi-caśha. Chayshi mayurca walmiculcul mana chuliyu ima wañucula. \v 21 Jinaptinshi atïnin śhullcan chay japanyäśhäwan yapacüla. Jinalculshi chaypis mana chuliyu ima wañucuntac. Jinaptinshi chay atïnin śhullcanwanpis chaynülla pasälun. \v 22 Chaynu lluy anćhishnintinwan pasäluptinshi chay walmipis wañucuntac. \v 23 Chayurá má, śhalcamunan muyuncäćhu chay walmica ¿mayanninpa walmintan can'a anćhishnintinwan casaracüśha cayal'a?” nin. \p \v 24 Niptinmi Jesus: “¡Maynu pantäśham cayalcanqui Diospa limaynintapis munaynintapis mana tantiapäcuśhayquipi! \v 25 Chay śhalcamuycäćhu umripäpis walmipäpis manañam casaracuycuna can'achu. Sinu'a janay pachäćhu anjilcunanümi capäcun'a. \v 26 Ñatac chay wañücuna śhalcamunanpïtá ¿manachun lïgipäculanqui Diosninchic nina malluyä jaćhapi Moisesta limapämuśhanta? Wañüśhaña cayalcaptinpis ¿manachun Dios nila: ‘Ya'am cayá Abrahampa, Isaacpa, Jacobpa alawayalcäśhan Diosnin’\x + \xo 12:26 \xt Ex 3.2-6\x* nil? \v 27 Chayurá Diospá manam chincacü wañucücuna canchu; sinu'a cawsä nunallamari. Amcuna sumä pantäśhamari cayalcanqui” nila. \s1 Camachicuycuna ishcayllamanmi chumacacun \r Mt 22.34-40 \p \v 28 Chayćhümi Moisespa camachicuyninta jucnin yaćhachicü aśhuycamul tapunacuyäta uyalila. Chaynu allincäwan lluy cuntistaptinmi nin: “Lluypïpis mas puydïninca ¿mayannin camachicuytan?” nil. \p \v 29 Niptinmi Jesus: “Lluy camachicuycäpïpis caymi mas puydïca: ‘Uyaliy, Israelcuna, Tayta Diosninchic jucllam. \v 30 Tayta Diosllayquiman tucuy śhun'uyquitapis, llapan pinsayniquitapis, lluy callpayquitapis ćhulaycuy’\x + \xo 12:30 \xt Dt 6.4-5\x* nishanca. \v 31 Juccäpis caymi: ‘Nuna-masiquita tucuy śhun'uyquiwan quiquiquitanuy cuyal licaycuy’.\x + \xo 12:31 \xt Lv 19.18\x* Cay camachicuycunäpi mas puydïnin'a manam juc canchu” nila. \p \v 32 Niptinmi chay nunaca: “Allintam niycamanqui, yaćhachicü taytáy, rasunpa jucllayllam Diosninchic'a. Paypïta manam juc canchu. \v 33 Nishayquinüpis llapan śhun'unchicta almanchicta pinsayninchicta callpanchicta payman ćhulaycuśhanchic'a, jinaman nuna-masinchicwan cuyanacuśhanchic'a mas allinmi Diosta alawayninchicwan uywacunap yawarninta uycuśhanchiccäpïtá” nila. \p \v 34 Chaynu allin tantiayninwan nïluptinmi: “Tayta Diospa gubirnunpïta manamá calućhüchu cayanqui” nila. \p Chaypïta manamá mayanninpis mastá tapućhaculcälañachu. \s1 Jesusmi “¿Mayantan Diospa Caćhaśhan Salbacüca?” nil tapun \r Mt 22.41-46; Lc 20.41-44 \p \v 35-36 Chaypi Diospa chuya wasinpa patyunćhu Jesus yaćhayächilmi llapanta tapula: “Moisespa camachicuyninta yaćhachicücunaca, ¿imapïtam ‘Salbacüca unay Mandacü Davidpa milayninpïmi’ nil nipäcun? Chaynu milayllan cayaptin ¿imapïtan David Chuya Ispiritu Salmos librunćhu limachiptin ‘Duyñümi’ ninman Diostanülä canpis? \q1 Chayćhümi: ‘Diosninchicmi munayniyu Duyñüta nin: \q1 “Cay-lädulläman taycaycamuy ćhïnishüniquicunäta maquiquiman ćhulaycamunäcama wiñay simpri uyshuycälishunayquipä”\x + \xo 12:35-36 \xt Sal 110.1\x* ’ niyan. \p \v 37 “Chayurá ¿imanuypatan Salbacüca Davidpa milaynillan canman quiquin David ‘Duyñú’ Diostanülä niyaptin'a?” nin. \p Chayćhu nunacunäñatacmi mishqui mishquicta uyalipäcula. \s1 Yaćhachicücunäpi licaculcänanpä anyapan \r Mt 23.1-36; Lc 11.37-54; 20.45-47 \p \v 38 Ñatac chayćhümi Jesus nila: “Yan'al-lätac amcunapis cay yaćhachicücunäta atiyalcächinquiman. Paycunamá allinnin müdanacunawan müdaculcan läsacunäćhu nunacuna rispitänan-layculla. \v 39 Jinalmi aśhta juntunacuna wasicunaćhüpis fistacunaćhüpis allinninpa täcunancunamanlä täcuytapis wañupacun. \v 40 Jinaman japanyäśha walmicunap ima cällantapis wasintintacamalämi lacsapäcunpis. Jinaman'a licapäcunan-laycullam una-unaylä Diosta mañätuculcanpis. Caycuna sumä mućhuchishalämi capäcun'a” nila. \s1 Japanyäśha waccha walmim masta uycun \r Lc 21.1-4 \p \v 41 Ñatac Diospa chuya wasinćhu illay juntucup chimpanćhu Jesus taycucuyculmi lluy nunacuna illayninta jitaycuyalcäta licapayäla. Waquin cäniyücunam achcacta jitaycapäcula. \v 42 Chayman juc japanyäśha waccha walmi ćhaycamul ash ćhaniyu ishcay illaychallantam ćhulaycula. \v 43 Chayta licalmi Jesus llapa yaćhapacünincunacta ayalcul nila: “Rasunpa cay waccha walmim lluypïpis masta uycülun. \v 44 Juccunacá puchüllantam uycapäcun. Cay walmim ichá cawsananpä capuśhancätalä lluyta uycülun” nil. \c 13 \s1 Diospa chuya wasinpïmi yaćhapacücunaca tapuculcan \r Mt 24.1-2; Lc 21.5-6 \p \v 1 Chay Diospa chuya wasinpi Jesus yalayämuptinmi jucnin yaćhapacünin nila: “Yaćhachicü taytáy, ¡licay, maynu sumä wasim caculläñä; jatućhaćhä lumicunawanlämi cacullañäpis!” nil. \p \v 2 Niptinmi Jesus: “Cayta licayalcanquimá. Rasunpa cay caśhancäćhu licachillapäpis manamá juc lumillapis caycun'achu. Lluymi pampaman muyun'a” nin. \s1 Cutimuyninpä ima siñalcuna licalinantapis Jesusmi willan \r Mt 24.3-28; Lc 21.7-24; 17.22-24 \p \v 3 Chaypi chay chuya wasip chimpan Ulibus ulućhu Jesus täcuyaptinmi Pedro, Jacobo, Juan, Andreswan japälla tapuculcäla: \v 4 “Niycälimay-ari ¿imaymi chay lulacacun'a? Chay timpu ji'acaycayämuptin ¿ima siñalcunam śhamun'a?” nil. \p \v 5 Niptinmi Jesus: “Yan'al-lätac pipis ingañapäcuśhunquiman. \v 6 Ya'atucul achca śhapämulmi ‘Ya'am Diospi Caćhaśhan Salbacüca cayá’ nil achca nunacunacta pantachin'a. \v 7 Ñatac wicćhüpis cayćhüpis gïrrash nïcunacta uyalipäcul ama manchaculcaychu. Chaycuna pasananmi yaćhacun masqui manalä camacayca cayaptinpis. \v 8 Rasunpa chaypá nasyuncunapis malcacunapis gïrranaculcan'am. Chaynütacmi mayćhu chayćhüpis śhaśhaycunapis micuy wanacunapis jicutacücunapis cacun'a. Lluy caycuna ñacaycunap allaycuyllanlämi can'a. \p \v 9 “Sumäta cuydaculcay: Malcap puydïninpa maquincunaman ćhulapäcuśhuptiquim juntunaculcänan wasicunäćhu lawćhaycälishunqui. Ya'a-laycum malcacunap puydïninmanlä ćhächipäcuśhunqui, chayćhu paycunacta ya'api willaycälinayquipä. \v 10 Mastá puydiyan jinantin pachäćhu allin willacuy willacuśha cananmi. \v 11 Chaynu mandacücunap maquinman aysapäcuśhuptiqui ama llaquiculcaychu ‘Canan ¿imactatá limalicuśhä?’ nil. Chayüram Diospa Ispiritun amcunap liman'a. Ninallayquita niycäliy. \p \v 12 “Ñatac wawi-caśhacunam wañuyman ćhulaycanacun'a. Taytacunapis chulincunactam. Chulicunapis taytancunap cuntran śhalcuculculmi wañuchipäcun'a. \v 13 Ya'a-laycutacmi lluy ćhïnipäcuśhunqui. Wañuycäcama tacyaycücäñatacmi ichá salbacun'a. \p \v 14 “¿Manachun willacünin Daniel isquirbila chay Sumä Millachicüman Muyuchïcäpi? Chayurá cayta lïgïcunaca, sumäta tantiapäcuy. Chay Millachicüca Diospa chuya wasinćhu licalimuptinmi, Judea-lädućhu yaćhäcunaca juclla ayipäcunan ulucunäman. \v 15 Chaynütac wasinpa altuśhninćhu cäcunaca imallanta juluycunallanpäpis timpu manañam can'añachu. \v 16 Ćhaclanćhu cäcunäpis müdanallanta juntulcü cutipämunallanpäpis timpu manañatacmi can'añachu. \v 17 ¡Maynu llaquićh can'a patayu walmicunäpä, chaynütac wawinta ñuñücunäpä! \v 18 Caycuna tamya timpućhu mana pasananpäri Diosta ruygaculcay. \v 19 Cay sumä ñacaycunanu'a cay pachap allaycuyninpïpis manam pasalachu, nïtacmi can'atacchu. \v 20 Chay timpucta Tayta Dios mana mirmachiptin'a manaćh mayanpis salbaculcanmanchu; ñatac japächacuśhancuna-laycum mirmaycachin'a. \v 21 Chay timpu mayanpis ‘¡Licay! ¡Diospa Salbacüca cayäñä wicćhümi, cayćhümi!’ nil nipäcuśhuptiquilätac quiriyalcanquiman. \v 22 Rasunpa salbacütucücuna willacütucücuna śhalcapämulmi imaymana milagrucunacta lulapäcul Diospa aclacuśhancunätapis atipayänülä pantachiyta jicutapäcun'a. \v 23 Chaymi manalä imapis pasaśhancama amcunacta canan willayalcac lichcat-lichcat capäcunayquipä. \s1 Jesusmi cutimuyninpi willan \r Mt 24.29-35,42,44; Lc 21.25-36 \p \v 24 “Chay sumä ñacay timpuca pasalcullaptinmi intica wañun'a; quilläpis manañam acchin'achu; \v 25 uyllurcunäpis lluyñam palpatityamun'a; janay pachäćhu lluy cäcunäpis śhaśhalin'am. \v 26 Chayćhümi Rasun Nunap Chulincäta jinantin pachäćhu cä nunacunaca licapäman'a, pucutay śhun'unćhu sumä munaynïwan śhayämüta. \v 27 Chayćhümi anjilnïcunacta caćhamuśhä wicpi caypi jinantin pachäpi aśhta sïlup sapinpi-camapis aclaśhäcunacta juntuchimunäpä. \p \v 28 “Yaćhapäcuy-ari lanta tantiachimäśhallanchictapis. Pallaynincunaćhu chillquilimuptinmi tamya timpumanña ćhaycuśhanchicta tantianchic. \v 29 Chaynu-ari lluy caycuna pasaśhanta licapäcul'a yaćhapäcuy janayquićhüña timpuca caśhanta. \v 30 Rasunpa caycuna pasan'a manaläpis cay nunacunaca camacaptinlämi. \v 31 Cay allpäpis sïlupis camacällamari. Ñatac cay nishäcá manam imaypis chincan'achu; lluymi lulacacun'a. \p \v 32 “Ñatac chay śhamuná ürätam ichá nï pipis yaćhanchu. Manam quiquïpis nïtac anjilcunäpis sinu'a Taytallämi yaćhan. \v 33 ¡Lichcat-lichcat capäcuy! ¡Licaculcay! Chay muyun imay ćhämunätapis manamá yaćhapäcunquichu. \v 34 Maynümari mayanpis calucta lil nunancunacta lulayniyü-camacta wasinćhu caćhaycun, jinaman täpänintapis musyat-musyat caycunanpämá. \p \v 35 “Chayurá amcunapis musyat-musyatlla capäcuy; manamá yaćhapäcunquichu wasiyüca tardiscaman, ćhawpi tuta, wallpa wa'ay üra ütac aspi-aspiy cutimunantapis. \v 36 Un'aypi śhamul yan'al-lätac puñuyä imacta talïlälishunquiman. \v 37 Cay nishäcá lluypämi: ¡Musyat-musyat capäcuy!” nil. \c 14 \s1 Puydï sasirdüticunam Jesusta wañuchipäcunanpä limanaculcan \r Mt 26.1-5; Lc 22.1-2; Jn 11.45-53 \p \v 1 Ñatac ishcay muyunllañam cacuyäla Libraculcäśhan Fistaćhu Mana Libadürayu Tanta Fistapä. Chayćhümi puydï sasirdüticunäwan, yaćhachicücunaca limanaculcäla artillawan Jesusta chalalcachil wañuchipäcunanpä. \v 2 Waquinnincunañatacmi: “Cay fistäćhu amalä chalachishunchu; caynüpa nunacunacá yan'alćha chäcunacülunman” nipäcun. \s1 Jesustam juc walmi pirfümicta jillpuycun. \r Mt 26.6-13; Jn 12.1-8 \p \v 3 Ñatac Jesus Betania malcäćhu “lipra-sapa” nipäcuśhan Simonpa wasinćhümi micuyalcäla. Chaymanmi juc walmi śhamuñä caćhi lumipïtanuy uchuy butïllachaćhu sumä ćhaniyu nardo nishan pirfümicta apacuśha. Chayta paquilculmi Jesuspa umanman jillpuycula. \v 4 Chayta licälälilmi waquincuna piñacälälil: “¿Imapätan cay-chica ćhaniyüta yan'al pampapä jinayanqui? \v 5 Aśhwanpam juc wata trabajup ćhaninman lanticulcul lluy wacchacunacta aypuycuchwan cala” nil ñaćhaña millpälälinpis. \p \v 6 Chaymi Jesus: “¿Imapïtan ancha rabyachipäcunqui? Jina chaynu cachun. Cay lulamäśhancá allinmi. \v 7 Wacchacunawan'a imaypis cuscaćh capäcunqui munaśhayquićhu yanapaycälinayquipä. Ya'am ichá pasaypichu mana cayćhu caśhä. \v 8 Cay walmica puydishallanwan'a allintam lulaycaman; cay aychá pampaśha cananpämari puntaycayächin. \v 9 Rasunpa, allin willacuyta jinantin pachäćhu willacuśhancunaćhüpis, cay walmi lulaśhanpïpis yalpaśham can'a” nin. \s1 Judasmi ipanchan Jesusta \r Mt 26.14-16; Lc 22.3-6 \p \v 10 Chaypïtam jucnin yaćhapacünin Judas Iscarioti pasacula puydï sasirdüticunäman Jesusta chalaycachinanpä limalicamü. \v 11 Chayćhüshi chay puydïcunaca sumä cushicälälil illayta unanpä limalicälälin. Jinaptinmi imanuypa imay maquinman chalaycachinanpäpis Judas ashila. \s1 Jesusmi yaćhapacünincunawan camacayllactaña sinaycun \r Mt 26.17-29; Lc 22.7-23; Jn 13.21-30; 1Co 11.23-26 \p \v 12 Ñä Mana Libadürayu Tanta Fistap allaycuyninćhümi juc malta uwishta Diospa wañuchipäcunan cala. Chay üra ćhämuptinmi yaćhapacünincuna Jesusta tapula: “¿Mayćhütan alistapämuśhä ya'anchicpis sinayta micunanchicpä?” nil. \p \v 13 Niptinmi ishcay yaćhapacünincunacta Jesus nila: “Canan Jerusalenta cutipäcul yacun ipicüśha liyä wayapawan tincunqui. Paytam may lishantapis atipäcunqui. \v 14 Wasinman ćhaycul ji'acuycuptinmi wasiyüninta nipäcunqui: ‘Yaćhachicünïmi tapucamuśhunqui: “¿Mayannin cuartuyquim yaćhapacünïcunawan cay fistaćhu micapäcunäpä cayällan?” ’ nil. \v 15 Nipäcuptiquim altuśhninćhu licachipäcuśhunqui juc jatun cuartunta tuqui allichäśhacta. Chayćhu lulapämuy” nil caćhala. \p \v 16 Niptinmi yaćhapacünincuna malcaman ñawpapäcula. Chayćhüshi nishantanülla rasunpa lluy talilcälil alistapämula. \p \v 17 Aspicalpuyaptinñam yaćhapacünincunawan Jesus ćhälälin. \v 18 Chay micuyalcäśhanćhümi Jesus nila: “Rasunpa, canan cayćhu micuśhanchiccäpïmi jucniqui ipanchäman'a” nil. \p \v 19 Niptinmi llapanpis llaquicälälisha-cama: “¿Ya'achun icha calläman?” nil nicuyalcan. \v 20 Niptinmi Jesus: “Aw, ćhunca ishcayniquipïtamari jucniqui. Ya'awan cusca micücälämá ipanchaman'a\f + \fr 14:20 \fk Ya'awan cusca micücälämá: \ft Griego isquirbishanćhu'a “Juc ćhanćhallaman tantacta puśhtaycachïcá” niyanmi. Cay tantiachila sumä cunchawänacuśha caycücätam.\f*” nin. \v 21 Nishanpïmi: “Ya'a Rasun Nunap Chulincäpi isquirbishancämi lulacacun'a. Ñatac ¡imanuylä can'a chay ipanchamäca! Aśhwanpaćh mana näsimuptinpis mas allin canman cala” nin. \p \v 22 Chay micapäcuśhanćhümi juc tantacta apticulcul Diosta sulpäta ucula. Chaypïtam partilcul aypula: “Caymi aychá. Micapäcuy” nil. \p \v 23 Chaynütacmi bïnüta apticulcul Diosta anradisiculcul, paycunaman uycula llapan upyapäcunanpä. Chayćhümi: \v 24 “Cay jićhaśha yawarnïwanmá lluy-laycu muśhü limalicuśhäta tacyalpachishä. \v 25 Ñatac cay bïnucta manañamá mallilcuśhächu Diospa gubirnunćhu amcunawan cusca muśhü bïnucta upyananchiccama” nin. \v 26 Chaypïtam taquicunawan alawapäcuśhanpi Ulibus nishan ulüta liculcäla. \s1 Pedro ipanchänanpi Jesusmi willan \r Mt 26.30-35; Lc 22.31-34; Jn 13.36-38 \p \v 27 Chayćhümi Jesus: “Cay tuta japalläta caćhayculmi lluy jitälälimanqui isquirbïshaćhu nishanmannuy: ‘Uwish michïninta wañüchiptïmi uwishcunaca lluy chi'ilun'a\f + \fr 14:27 \fk chi'iy: \ft Waquincunaćhu'a “wichiy” nipäcunmi.\f*’\x + \xo 14:27 \xt Zac 13.7\x* nil. \v 28 Ñatac śhalcämulmi amcunapïpis puntactalä Galileaman lishä” nin. \p \v 29 Niptinmi Pedroñatac: “¡Masqui lluy jitälälishuptiquipis ya'a manamá imaypis caćhaycuśhayquichu!” nicuyan. \p \v 30 Niptinmi Jesus: “Rasunpa canan tutallam manaläpis ishcayta wallpa wa'amuptin quimsactaña ipanchämanqui” nin. \p \v 31 Niptinmi Pedro sumälä nicuyan: “¡Masqui anwan cusca wañuná captinpis manam ipanchaśhayquichu!” nil. Chaynütam llapan yaćhapacünincunapis nicuyalcan. \s1 Getsemaní wirtaćhu Jesustam llaquinay chalan \r Mt 26.36-46; Lc 22.39-46 \p \v 32 Chaypïtam Getsemaní nishanman lipäcula. Chayćhümi Jesus yaćhapacünincunacta nila: “Taytäwan limaśhäcama cayllaćhu-ari täcapäcuchcay” nil. \v 33 Nilcul mas puntascaman Pedroctawan, Jacobocta, Juanta puśhaptinmi chayćhu sumä llaqui chalälun. \v 34 Chayćhümi: “Wañucüpä śhun'unnümi śhun'ú llaquicüśhaña cacuyan. Cayllaćhu-ari lichcat-lichcat capäcuchcay” nila. \p \v 35 Nilcul chay wicniscaman liculmi pampäman lawacaculcul mañacula chay śhamü ñacaycunaca mana ćhaycunanpä. \v 36 Chayćhümi nila: “Papáy, imapis ampá manam sasachu. Munal'a śhamü ćhacćhä-yupay ñacaycunäpi julaycallämay-ari. Amatac ya'a munaśhänu'a cachunchu sinu'a ampïtaćh imanuypis can'a” nil. \p \v 37 Nilcuśhanpi caśhan cutimunanpämi yaćhapacünincuna puñuywan aysachicüśha cayalcäñä. Chaymi Pedrocta nila: “¿¡Puñuyanquichun, Simon!? ¿Manachun juc ürallapis ya'awan cusca lichcat-lichcat cayta atipälanqui imamá? \v 38 Licchat-licchatllari Diosninchicta ruygaculcay cay śhamü llaquicuycunäćhu callpawan śhaycapäcunayquipä. Śhun'uyqui allin lulayta wañupacuyaptinpis aychayquimá mana callpayu” nil. \p \v 39 Nilcuśhanpi yapa mañacü cutilpis chaynüllactam mañacula. \v 40 Yapa cutimulpis caśhan puñuywan aysachicüśha aywićhyayalcätam talïlun. Chaymi imaniytapis atipapäculachu. \v 41 Chaypi Jesus yapa mañacuśhanpi quimsacta cutilcamul yaćhapacünincunacta nila: “¿Jinallachun puñuycällaćhu cayalcanquiman, imatá? Rasun Nunap Chulincäta jucha-sapap maquincunaman ćhulaycamänan üraca ćhämunñamá. \v 42 ¡Śhalcapäcuy! ¡Licuśhun! ¡Ipanchamänïca cayta ji'acaycayämunñam!” nil. \s1 Jesustam puśhaculcan \r Mt 26.47-56; Lc 22.47-53; Jn 18.2-11 \p \v 43 Chaynu limayällaptinlämi yaćhapacünin Judas nishan puydï sasirdüticunap, camachicuyta yaćhachicücunap, Israel prinsipal yaśhacunap caćhaśhan achca nunacuna caśhpicunawan, ispädacunawan sumä armädu-cama ćhälälimun. \v 44 Ipanchä Judasñatacmi yaćhachilaña “Muchaycuywan limaycuśhäcäta sigüructa chalalcul aysapäcunqui” nil. \v 45 Chaymi ćhämul-pacha Jesusman aśhuycul: “Taytalláy” nil muchaycul limaycula. \p \v 46 Jinaptinmi puśhamuśhan nunacunaca Jesusta lluy chalacälälila puśhapäcunanpä. \v 47 Ñatac chayćhu jucnin yaćhapacüninmi ispädanta jululcul puydï sasirdütip uyway nunanpa linlinta pasächin. \p \v 48 Chayćhu Jesusmi nila: “¿Ya'a suwachun imam calá caynu caśhpiqui ispädayqui aysacälälisha puśhapämänayquipä? \v 49 Walan-walan Diospa chuya wasinćhu yaćhayächiptïpis manatac chalapämälanquichu. Ñatac isquirbishaćhu nishanmannuy lulacacunanmi” nil. \v 50 Niyällaptinmi japallanta caćhaycul llapa yaćhapacünincuna ayiculcäla. \v 51 Juc walaśhllañam atila calullapi säbanaśhllan catacüśha. \v 52 Payta chaläläliptinmi säbanaśhllantapis caćhaycul calanllan ayicula. \s1 Cunsïjup puydïnincunam Jesusta “wañuchun” nipäcun \r Mt 26.57-68; Lc 22.54-55,63-71; Jn 18.12-14,19-24 \p \v 53 Jesustañatacmi sasirdüticunap mas puydïninman puśhaculcäla. Chayćhümi puydï sasirdüticunäpis, prinsipal yaśhacunäpis, camachicuyta yaćhachicücunäpis lluy juntunacälälimula. \v 54 Pedroñatacmi calullapi atila puydï sasirdütip canancäpa patyuncama. Chayćhümi täpä wardiacunawan cusca unupacuyäla. \v 55 Wasi lulićhüñatacmi sasirdüticunäwan Cunsïjup puydïnincuna ima mana allintapis ashiycälila Jesus wañuchisha cananpä. Jinalpis manam talipäculachu. \v 56 Masqui yan'al tumpayninwan achca nipäculpis quiquincunap limaynincunam juc-jucman iwinaculcäla. \v 57-58 Chayćhu waquinnincunam: “Cay nunam yaćhachiñä: ‘Nunacunallap lulaśhan Diospa chuya wasinta tunilculmi quimsa muyunllacta jucta śhalcächishä mana nunacunallap lulaśhantanüchu’ nil” nicuyalcanlä canpis. \v 59 Masqui chaynu nipäculpis juc-jucmanmi limaynincuna iwinaculcäla. \p \v 60 Chayćhümi chay puydï sasirdütica śhalcalcamul Jesusta nila: “¿Manachun limalinqui, caynu cäraycuyäśhuptiquipis?” nil. \v 61 Niptinpis Jesus'a manam imactapis limalilachu. Chaymi puydï sasirdütica: “Rasuncäta niycamay. ¿Amchun Diospa Caćhaśhan Salbacü Chulinca cayanqui?” nin. \p \v 62 Jesusñatacmi: “Aw, nishayquinümi. Jinamanmi Sumä Munayniyu Diosninchicpa munayninwan mandayätapis, chaynütac janay pachäpi pucutaypa ćhawpinćhu Rasun Nunap Chulinca śhayämütapis licapämanqui” nin. \p \v 63 Nïluptinmi puydï sasirdütica müdananta laćhyalcul ñaćhaña imanacülunpis: \v 64 “Quiquinchic linlinchicwan uyaliyalñá, ¿ima mastañam munaśhun? Canan lluypis uyalinchicmi quiquinpa shiminwan Diosninchicta jalutacuśhanta. ¿Canan'a imanipäcunquimá, taytacuna?” nin. \p Niptinmi lluypis: “¡Chay'a wañuchisha cachun!” nipäcula. \v 65 Waquinnincunañatac ñawinta bindacaycälil ima tuwapäcuyalcan: “Yaćhätucü, má, ¿mayannïshi tacapäcuñac?” nilcul nilcul tacaypa camacapäcula. Wardiacunäpis cäraćhü-camam lapyapäcula. \s1 Pedrom Jesusta ipanchan \r Mt 26.69-75; Lc 22.56-62; Jn 18.15-18,25-29 \p \v 66 Ñatac patyu lulićhu Pedro cayaptinmi, puydï sasirdütip sirbïnin walmi ćhämun. \v 67 Paymi Pedro unupacuyaptin alli-allicta licapaycuśhanpïta nin: “Nazaret-lädu Jesuswan pulï-ari ampis cayanqui ¿aw?” nil. \p \v 68 Niptinmi Pedro: “¿Mayanpïćha limacunquipis? ¡Manam ya'a lisïchu!” nicuyan. \p Nilcul waśha puncuman yalayämuptinmi wallpa wa'amun. \v 69 Ñatac chayćhu cayäśhanta licalculñatacmi chay walmica yapa juccunätapis nicuyan: “Cay nunäpis Jesuswan pulï-ari” nil. \p \v 70 Niptinmi Pedro yapañatac: “Manam lisïchu” nin. \p Unascapïta yapañatac lädunćhu cä nunacunaca: “Am'a rasunpa jucnin puliwshï-masinćha canqui. Galilea nunäpanüllam limacuyniquipis cañä” nicuyalcan. \p \v 71 Nipäcuptinmi Pedro janay pachätapis ñaćhaña ishpicuyan: “¡Manam chay nunacta lisïchu! ¿Pićh cacunpis?” nil. \v 72 Nilpuyällaptinmi wallpa yapa wa'amun. Jinayällaptinmi yalpaćhacülun: “Quimsa cutictañam ipanchämanqui wallpa ishcayta wa'amunanpá” nil nishancäta. Jinalmi llaqui-llaquicta wa'acula. \c 15 \s1 Pilatomanmi Jesusta puśhapäcun \r Mt 27.1-2,11-14; Lc 23.1-5; Jn 18.28-38 \p \v 1 Chay achicyalpuyaptinñam puydï sasirdüticunäwan, prinsipal yaśhacunäwan, camachicuyta yaćhachicücunäwan Cunsïjup puydïnincuna awninacälälila. Jinalmi maquinta ćhänaycul Jesusta puśhapäcula puydï mandacü Pilatop maquinman ćhulaycälinanpä. \v 2 Ćhächiptinmi Pilato tapula Jesusta: “¿Chayurá amlächun Israelcunäpa sumä mandänincälä cacuyanquimanpis?” nil. \p Niptinmi: “Anmá niyanqui” nin. \v 3 Niptinmi puydï sasirdüticunaca imaymanapi lluy juchachäcuyalcan. \p \v 4 Chaymi Pilato yapañatac tapula: “Licay-ari, imaymanacta niyalcäśhuptiquipis ¿manachun limalinqui?” nil. \v 5 Niptinpis Jesus manam imallactapis nilachu. Jinaptinmi Pilato licapayllaman camäśha cacuyäla. \s1 Jesus chacatäśha cananpämi nipäcun \r Mt 27.15-31; Lc 23.13-25; Jn 18.28–19.16 \p \v 6 Ñatac chay fistaćhu'a watan-watanmi wićhaläcäpi jucnin aclaycapäcuśhancäta caćhaycapäcunan cala. \v 7 Chaypunmi Barrabas śhutiyu nuna masannincunawan Romap puydïninpa cuntran śhalcapäcuśhanćhu nunacta wañuchishanpi carsilcäćhu wićhalayalcäñä. \v 8 Chaymi Pilatocta llapa nunacunaca mañapäcula custumrinmannuy jucninta caćhaycachinanpä. \v 9 Nipäcuptinmi Pilato: “Am ¿Israelcunap mandäniquitachun caćhaycunäta munapäcunqui?” nila. \v 10 Caynu nila yan'al ćhïnicuypi maquinman puydï sasirdüticuna ćhulaycamuśhanta tantialmi. \v 11 Chay niyaptinpis chayćhu cä puydï sasirdüticunämi lluy nunacunäta jicutäcuyäla Barrabasta caćhaycachinanpä. \p \v 12 Jinaptinmi Pilato: “Chayurá ¿imanäśhätan Israelpa puydï mandacünin nipäcuśhayquiwan?” nila. \p \v 13 Niptinmi lluy nunacunaca lüyatityacuyalcan: “¡Chacatäluy! ¡Chacatäluy!” nil. \p \v 14 Niptinmi Pilato: “¿Ima juchactatan luläla wañuchisha cananpä?” nila. \p Niptinpis mas mastañam lüyatityacuyalcan: “¡Chacatäluy! ¡Chacatäluy!” nil. \v 15 Jinaptinmi Pilato nunacunäwan allinpa licachicuyninwan Barrabasta caćhaycächila; Jesustañatacmi ichá asutiwan camacaycachil chacatäśha cananpä ćhulaycula. \p \v 16 Jinaptinmi cachacucunaca cuartilman puśhäluptin chayćhu llapan cunćhacaycälila. \v 17 Chayćhümi jatun yana-nilä puca catacunwan müdälächin; caśhapi curunacta shimpalcälil umanmanpis ćhulälälin. \v 18 Jinacalcälilmi asipapäcunan-laycu: “¡Wiñaypä cawsachun Israelcunap puydï mandacünin!” nipäcula. \v 19 Nilcul nilculmi, Jesusta caśhpiwan umaćhü-cama wipyapäcula, tuwapapäcula, ñawpäninmanpis un'ulätucuycul “alawäśhun” nishtin. \v 20 Chay lluy imaymanacta burlacalcälilmi chay catacunta uśhtilcälil caśhan müdananwan müdachipäcula. Jinalcälilmi waśhamanña julapämula chacatä puśhapäcunanpä. \s1 Jesustam chacatapäcun \r Mt 27.32-44; Lc 23.26-43; Jn 19.17-27 \p \v 21-22 Chay yalayalcächilmi Cirene malcapi Simon ćhaclanpi cutiyämüwan tincülun. (Paymi Alejandrop Rufop taytan cala.) Paytam munäta mana munäta Jesuspa curuśhninta śhawalcachil Golgota nishanman ćhälälin. (Golgota ninan'a uma tullu canan ninanmi.) \v 23 Chayćhümi bïnuctawan mirra nishanta tallulcälil Jesusta uycuptin pay'a mana munalachu. \v 24 Jinaptinmi chacataycul Jesuspa müdananta aypunaculcänanpä cachacucunaca chüsanaculcäla. \v 25 Chay chacatäśhan üra altu intiñam cala. \v 26 Ñatac imapi wañuśhanpis isquirbisham cala: “Israelcunäpa Mandäninca” nil. \p \v 27 Jinamanmi wicninman cayninman ishcay suwacunacta chacatälälila. ˻ \v 28 Caywanmi Diospa shiminćhu “Suwacunawan tincuchisham can'a”\x + \xo 15:28 \xt Is 53.12\x* nishanca lulacäla.˼ \v 29 Chayninpa pasäcunäpis ñuquicaćhaśhtinlämi: “Am Diospa wasintapis tunilcul quimsa muyunllacta śhalcachïca, \v 30 má, chaypi ji'alpamul quiquiquitari salbacuy” nil burlapapäcula. \v 31 Chaynütacmi puydï sasirdüticunäpis, camachicuyta yaćhachicücunäwan lluy burlapapäcula: “Juccunactam ichá salbätucuyan; quiquintañatac mana atipanchu. \v 32 Chaynu Diospa Salbacüninca cacuyal'a, Israelpa puydïnin cacuyal'a, má, ji'alpamuchun-ari quirinanchicpä” nishtin. Chay-lädunćhu chacataläcunäpis ruydupapäculatacmi. \s1 Jesusmi wañun \r Mt 27.45-56; Lc 23.44-49; Jn 19.28-30 \p \v 33 Chayćhümi jinantin pachaca ćhawpi muyunpi aśhta tardi mishquipay üracama lluy tutapälun. \v 34 Chay ürallatacmi sumä callpawan Jesus: “¡Eloi, Eloi, lama sabactani!” nila. (Cay ninan'a “Dioslláy, Dioslláy ¿imapïmi caćhaycämanqui?” ninanmi.)\x + \xo 15:34 \xt Sal 22.1\x* \p \v 35 Chay uyalïcunämi waquinnin'a nipäcula: “Diospa unay willacünin Eliastaćh ayayan” nil. \v 36 Chayürallatacmi waquinnin pasacun millwacta wilu caśhpiman wataycul ćhacćhä bïnuwan chapuycamul śhu'uycachinanpä. Chayćhümi jucnin “Jina cachun. Má, Elias śhamun'achuśh ji'alpachinanpä” nila. \v 37 Jesusñatacmi apalcaćhalcul pasacalpula. \p \v 38 Pasacalpullaptinmi Diospa chuya wasinćhu sumä chuya cäcäpa lacta-lacta curtïnan quiquin ćhawpipi laćhyälun. \v 39 Ñatac chay Jesuspa chimpanćhu cä puydï täpäca apalcaćhaśhanta uyalil imanuypa wañuśhantapis licalmi: “Rasunpamá Diospa Chulin pay cañä” nila. \p \v 40 Cay pasaśhanta ishcay quimsa walmicunallam calullapi licapapäcula. Paycunaćhümi Magdala malcapi Maria, Josëpa Jacobop maman Maria, Salomëpis cala. \v 41 Paycunamari Jesusta unay sirbipäcula Galilea-lädućhu. Jinaman chaypi Jerusalenman śhamü juc walmicunapis paycunawan cuscatacmari licapayalcäla. \s1 Arimateapi Josëmi Jesusta pampachin \r Mt 27.57-61; Lc 23.50-56; Jn 19.38-42 \p \v 42 Chay fistanpa alistacunan tardi wispiran allaycunanpämi ji'acaycayämulaña. \v 43 Ñatac Arimatea-lädu Josë'a quijacunapi jucnin licäninmi cañä. Paymi alcayäñä Diospa gubirnun Israelman ćhämunanta. Jinalmi alli balurwan Pilatoman lila Jesuspa cuirpunta mañä. \v 44 Chayćhu mañaptinmi Pilato licapayllaman camäla rätulla wañuśhanpïta. Jinalmi cachacucta ayalcachimul rasunpa wañüśhaña caśhantapis licachimula. \v 45 Chaynu caśhanta willaycuptinmi Josëman ayäta uycachila. \v 46 Chaymi José curuśhcäpi ji'alpalcachimul, lantishan fïnunnin säbanaśhwan pitwilcul a'aćhu ućhcüśha maćhayman chutaycula. Jinalculmi jatun palta uylu lumicta cućhpaycachil wićhaycachila. \v 47 Ñatac chayman chutaycuśhanta Magdalapi Mariawan, Josëpa maman Maria licapayalcälam. \c 16 \s1 Jesusmi cawsamun \r Mt 28.1-10; Lc 24.1-12; Jn 20.1-10 \p \v 1 Chay warda muyun pasäluptinmi Magdalapi Mariawan, Jacobop maman Maria, Salomëwan liculcäla pirfümicta lantipacamü Jesuspa cuirpunta llusilpamunanpä. \v 2-3 Jinalculmi chay wäla simänap allaycuynin muyuncäćhu intica chipchilcayämuptin Jesus pampaläśhancäman liculcäla “¿Chay jatun lumïta pićh aśhüchipamäśhun?” ninacuśhtin. \v 4 Chay ćhälälinanpämi jatun lumica juc-läduman aśhüchisha cayäñä. \v 5 Chayćhu yaycunanpämi chay chutaläśhancäpa allïnin-lädućhu täcuyäñä juc müsu yulä-yulä müdanayu. Chayta licälulshi manchalicucuyalcan. \p \v 6 Jinaptinmi chay müsuca nin: “Ama manchacalcämaychu. Nazaret-lädu chacatäśha Jesusta ashiyalcäśhayquita yaćhayämi. Pay'a manam cayćhüñachu, cawsämuśhañam. Licaycäliy-ari chutaläśhancätapis. \v 7 Canan-ari wayra lil willapämuy yaćhapacünincunacta Pedrontinta: ‘Jesusshi Galileacta amcunapi puntactalä lin'a. Chayćhüshi pay nishanmannuy tincuycälinqui’ nil” nila. \v 8 Niptinmi mana imanaytapis atipal chucchuśhtin manchapacüśha mana pictapis willapacul wayra-wayra ayiculcan.\f + \fr 16:8 \ft Unay isquirbishacunaćhu'a cayllaćhümi camacan.\f* \s1 Magdala Mariamanmi Jesus licalin \r Jn 20.11-18 \p ˻ \v 9 Chay simänap allaycuynin dumingu muyun śhalcamuśhan wälam Jesus licalimula puntallactá anćhish Satanaśhpa maquinćhu cayaptin sänachishan Magdalapi Mariaman. \v 10 Paymi licälul-pacha Jesuspa yaćhapacünincunaman willacü pasacamula, paycunapis wa'aśha llaquisha Jesuspi cayalcaptin. \v 11 Ćhaycul “¡Cawsämuśha caśhanta licälümi!” niptin manam quiripäculachu. \s1 Ishcay yaćhapacünincunamanmi Jesus licalin \r Lc 24.13-35 \p \v 12 Chay muyun ishcay yaćhapacünincuna malcapi caluscacta liyalcaptinmi paycunap ñawpäninćhüpis Jesus jucmannuy muyulcul licalïlun. \v 13 Lisïlälil-pacha juccunäman willaycü cutipämuptinmi paycunapis mana quiripäculachu. \s1 Yaćhapacünincuna lulapäcunanpämi nin \r Mt 28.16-20; Lc 24.36-49; Jn 20.19-23 \p \v 14 Chay tardillatacmi ćhunca jucnintin yaćhapacünincuna mïsanćhu miculcaptin Jesus yapañatac licalïmula. Chayćhümi lluy millapäla, licäcunaca maynu willaptinpis mana quiripäcuśhanpi. \v 15 Nilculmi Jesus: “Lipäcuy jinantin pachäćhu cä nunacunäman cay muśhü allin willacuycäta willaculcä. \v 16 Pipis chalapacamal bawtisachicücá salbaśham can'a. Mana chalapacamäcunäñatacmi ichá cäraycüśha capäcun'a. \v 17 Rasun ya'aman chalapacamäcunacá uyaypam: achatup maquinćhu cäcunätapis caćhaycachipäcun'a, juc limaycunaćhüpis limapäcun'a, \v 18 culibraycunacta aptiptinpis, bininucta upyaptinpis manam imanan'apischu, ishyäcunactapis yatayculmi sänachipäcun'a” nila. \s1 Jesusmi janay pachäta cuticun \r Lc 24.50-53 \p \v 19 Chaypïtam Jesusninchic janay pachäta cuticul Diospa allïninman taycula sumä mandacü cananpä. \v 20 Chaypïtam yaćhapacünincuna intiru malcaman willacü yaluyta allaycapäcula. Quiquin Jesusninchicñatacmi willacuynin rasunpa caśhanta camalaycachinanpä imaymana milagrucunawan lulachila.˼