\id MAT Wanca Quechua NT \h San Mateo \toc1 Jesuspa Allin Willacuyninpi Mateo Isquirbishan \toc2 San Mateo \toc3 Mt \mt1 Jesuspa Allin Willacuyninpi Mateo Isquirbishan \ip Cayta Mateo isquirbin Salbacüca Israel caśhtacunäman ćhämuśhanpïtam. Chay Caćhamuśhan Salbacü Jesusllam rasunpa sumä munayniyu camachicuytapis tantiaycüca, yaćhaycachïca. Cay isquirbishanćhümi willaycamanchic ima caśhtacunapi Salbacüca śhamuśhantapis, lulaynincunacta allaycuśhantapis. Chaynütacmi paypa gubirnunćhu cäcunaca imanuy cawsaynincuna, lulaynincuna canantapis yaćhaycachin. Pay camalachicula caynu yaćhachicuynincunawan jinaman imaymana ishyäcunacta sänachishanwanmi. Chay Salbacücäpa gubirnuntam tincuchin: talpucüman, shitap mujunman, libadüraman, juccunamanpis. Cay allin willacuyta yaćhapacünincuna jinantin pachäman willaculcänanpämi niycunpis. \c 1 \s1 Jesuspa awquilluncuna \r Lc 3.23-38 \p \v 1 Salbacü Jesus Abrahampïtawan Davidpa milayninpïmi śhamun. Paypa awquilluncuna caycunam cala: \b \m \v 2 Abrahampa chulinmi Isaac. \li1 Isaacpa chulinñatacmi Jacob. Jacobpa chulincunañatacmi Judäwan śhullcancuna. \li1 \v 3 Judäpa chulincunañatacmi Tamarćhu Fareswan, Zara. Farespa chulinñatacmi Esrom. \li1 Esrompa chulinñatacmi Aram. \v 4 Arampa chulinñatacmi Aminadab. \li1 Aminadabpa chulinñatacmi Naason. Naasonpa chulinñatacmi Salmon. \li1 \v 5 Salmonpa walmin Rahabćhümi Booz chulin cala; Boozpañatacmi walmin Rutćhu Obed chulin. \li1 Obedpa chulinñatacmi Isaí. \v 6 Isaïpa chulinñatacmi Israelpa puydï mandänin David. \b \m Mandacü Davidpa chulinñatacmi Salomon. Paypa mamanmi cañä Uriaspa walmin. \li1 \v 7 Salomonpa chulinñatacmi Roboam. Roboampa chulinñatacmi Abias. \li1 Abiaspa chulinñatacmi Asa. \v 8 Asap chulinñatacmi Josafat. \li1 Josafatpa chulinñatacmi Joram. Jorampa chulinñatacmi Uzias. \li1 \v 9 Uziaspa chulinñatacmi Jotam. Jotampa chulinñatacmi Acaz. \li1 Acazpa chulinñatacmi Ezequias. \v 10 Ezequiaspa chulinñatacmi Manases. \li1 Manasespa chulinñatacmi Amon. Amonpa chulinñatacmi Josias. \li1 \v 11 Josiaspa chulincunañatacmi Jeconiaswan lluy śhullcancuna. Chayćhümi Israel caśhtacunäta Babilonia malca prïsucta puśhaculcäla. \b \m \v 12 Chayćhüñam Jeconiaspa chulin Salatiel cala. \li1 Salatielpa chulinñatacmi Zorobabel. \v 13 Zorobabelpa chulinñatacmi Abiud. \li1 Abiudpa chulinñatacmi Eliaquim. Eliaquimpa chulinñatacmi Azor. \li1 \v 14 Azorpa chulinñatacmi Sadoc. Sadocpa chulinñatacmi Aquim. \li1 Aquimpa chulinñatacmi Eliud. \v 15 Eliudpa chulinñatacmi Eleazar. \li1 Eleazarpa chulinñatacmi Matan. Matanpa chulinñatacmi Jacob. \li1 \v 16 Jacobpa chulinñatacmi José, Mariap wayapan. Mariap wawinñatacmi Caćhaśhan Salbacüca nipäcuśhan Jesus. \b \p \v 17 Chayurá Abrahampïta aśhta mandacü Davidcamam pasala ćhunca tawayu awquillucuna. Chaynütacmi mandacü Davidpïta aśhta Israelta Babilonia apacuśhancama ćhunca tawayu awquilluncunatac pasala. Chaynütacmi chay apaśhancäpi aśhta Caćhaśhan Salbacü Jesus näsinancamapis ćhunca tawayu awquillucunatac pasala. \s1 Jesuspa näsishan \r Lc 2.1-7 \p \v 18 Caćhaśha Salbacü Jesuspa näsishan caynümi cala: Mariam limaśha cala Joséwan cuscapäcunanpä. Manaläpis cuscayaptinmi Chuya Ispiritup munayninwan Maria patayüña licalila. \v 19 Jinaptinmi José alli nuna cayninwan, Mariacta mana pin'ayman juluyta munal “Mana tantiachillal caćhaycüśhä” nil pinsayäla. \v 20 Chaynüta pinsaśhtin chay tuta puñuyaptinmi Diospa caćhan anjilnin suyñuyninćhu licalilcamul nila: “Davidpa caśhtan José, limay-masiqui Mariawan cuscayta ama ishcayyaychu. Pay'a Chuya Ispiritup munayninwanmi patayu licalïsha cayan. \v 21 Chay ishyacuśhan walaśhcätá ‘Jesusta’ śhutichanqui, nunacunäta juchanpi julüca captinmi” nil. \v 22 Lluy caycuna pasala Diospa unay willacünin nishannümi: \q1 \v 23 “Manalä wayapacta lisï wamla patayu licalilculmi walaśhta ishyacun'a. \q1 Paytam ‘Emanuel’ nipäcun'a”\x + \xo 1:23 \xt Is 7.14\x*. Cay ninan “Dios ya'anchicwanmi cayan” ninanmi. \p \v 24 Ñä chay puñuśhancäpi José lichcälulmi Diospa anjilnin nishannuy Mariacta walminpä puśhacula. \v 25 Caynu puśhaculpis manam cuscachu puñula, aśhta ishyacunancama. Ishyacüluptinñatacmi “Jesuswan” śhutichäla. \c 2 \s1 Uyllurwan tantiäcunam śhapämun \p \v 1 Chay timpu Judeap Belen malcanta Herodes gubirnayaptinmi Jesus näsimula. Chaymi chay Jerusalen malcaman śhapämula sïlućhu uyllurcunäta lical tantiä nunacuna, inti yalamunan-lädu calu malcäpi. \v 2 Ćhaycälimulmi tapula: “¿Mayćhümi cacullan Israel malcap mandänin näsï iñachaca? Juc lusirum camalaycachimun cay-lädućhu näsishanta. Chayta licälälimulmi śhapämulá un'ulacuycul alawapäcunäpä” nil. \v 3 Chay nïta uyalïlulmi Herodes jucmanyacüśha śhun'unpis timpucuyaptin mana limaliyta nïtac imanayta atipalachu. Jinaptinmi Jerusalenćhu llapan nunacunaca jucmanyacüśha cacuyalcäla. \v 4 Caynu cayalmi Herodes chay üralla puydï sasirdüticunätawan camachicuyta yaćhachicünincunacta ayalcachil tapula: “Salbacüca ¿mayćhütan näsinan cañä?” nil. \p \v 5 Niptinmi: “ ‘Judeap Belen malcanćhümi’ niyan. Chaynümi Diospa unay willacüninpa isquirbishanćhu nin: \q1 \v 6 ‘Am Belen malca, masqui Judäpa malcancunapi mas tacsalla cayaptiquipis, \q1 Israelpa puydï mandacünin ampïtam yalamun'a’ nilmi niyan”\x + \xo 2:6 \xt Miq 5.2\x* nila. \p \v 7 Chay niyta uyalilculmi Herodes pacallap ayachimula chay uyllurwan tantiäcunäta imay chay lusiruca licalimuśhantapis tuquicta yaćhalpunanpä. \v 8 Willaycuptinñatacmi Herodes Belen malcäman caćhala: “Canan ashipämuy chay walaśhchäta mayćhu caśhantapis, willaycälimaptiqui ya'apis alawä linäpä” nil. \p \v 9-10 Chaynu nilcuptinmi liculcäla. Chay licapäcuśhan lusirümi lila paycunap ñawpäninta aśhta chay iñachaca caśhancäcama. Chay caśhancäpa altunćhu śhaycüta licälälilmi alli-allicta cushicälälila. \v 11 Chay wasiman yaycunanpämi chayćhu cayäñä walaśhchaca maman Mariawan. Chayćhümi iñachap puntanman un'ulacaycälil alawapäcula. Jinalculmi babulchancunaćhu apapäcuśhan sumä ćhaniyu üructa, insinsiucta\f + \fr 2:11 \fk insinsiu: \ft Sumä ćhaniyu aśhnä jaćhap yacun chaquïsham cala. Insinsiucta uy “Anmi canqui jatun munayniyu Dios” nïcänümi cala.\f* mirra\f + \fr 2:11 \fk Mirra: \ft Jaćhap chaquisha yacunmi cala. Cay mirra nanaycunapä ütac wañuśhacunacta pampanapämi cala.\f* nishanta upäcula. \v 12 Chaypïta Dios suyñuyninćhu “Yan'al-lätac Herodesninpa cutiyalcanquiman” niptinmi juc caminupña malcanta cuticulcäla. \s1 Egiptomanmi ayicun \p \v 13 Chaynu cuticulcaptinmi Josëta suyñuyninćhu Diospa caćha anjilnin nila: “Herodesmi walaśhchäta wañuchinanpä ashichinan cayan. Chayurá canallan śhalcuculcul mamantinta Egiptoman ayichiy. Chayćhümi willanaccama camunqui” nil. \v 14 Chaymi chay tuta üra, José śhalcuculcul walaśhchätawan mamantinta puśhaculcul Egipto malcäta liculcäla. \v 15 Chayćhümi yaćhapäcula Herodes wañunancama. Lluy caycuna caynu lulacacüla Diospa unay willacünin “Egipto malcapïtam chulïta ayacamú”\x + \xo 2:15 \xt Os 11.1\x* nil nishancänümi. \s1 Walaśhchacunätam Herodes wañuchin \p \v 16 Chay uyllurwan tantiäcunaca upanta lulaśhanta Herodes tantiacülulmi alli-allicta rabyala. Chaymi ishcay wataña tantiäcunäman lusiruca licalïmuśha captin, Belenćhüpis muyülïninćhüpis ishcay watapi ulayman walaśhcunäta lluy wañuchinanpä caćhala. \p \v 17 Lluy caycunam pasala Diospa unay willacünin Jeremias nishannuy: \q1 \v 18 “Rama malcaćhümi wa'acuyta, awćhuyta uyalí.\f + \fr 2:18 \ft Jer. 31.15. Rama malca Belenpa muyülïninćhümi cala.\f* \q1 Chayćhu llapa wawincuna manaña captinmi Raquel mamay-taytayta awćhucuñä” nil. \s1 Jesuspa taytancunam Nazaretman aśhuycun \p \v 19 Chay Egipto malcaćhu José yaćhayällaptinlämi Herodes wañucula. Jinaptinmi Josëta suyñuyninćhu Diospa caćha anjilnin nila: \v 20 “Canan śhalcul, walaśhchäta, mamantawan puśhaculcul Israel malcayquita cutiy. Chay wañuchiyta munäcunaca ñam wañucunña” nil. \v 21 Chay niycullaptinmi walaśhcäta mamantinta puśhaculcul cuticamula Israel malcanman. \v 22 Chay Judea malca Herodespa chulin Arquelaop maquinćhu caśhanta yaćhälulmi José manchacula chayman ćhayta. Jinaptinmi suyñuyninćhu willaptin Galileap malcancunaman licula. \v 23 Chayman ćhälulmi Nazaret malcaman pasacula chayćhu yaćhananpä. Caycuna lulacacüla Diospa unay willacünincuna Jesusta “Nazaret malcayu nuna nipäcun'am” nil nishancänümi. \c 3 \s1 Bawtisä Juanmi chunyäcäćhu \r Mc 1.1-8; Lc 3.1-9,15-17; Jn 1.19-28 \p \v 1 Chay timpum Judeap chunyäninman Bawtisä Juan ćhämula caynüta willacuśhtin: \v 2 “Diosninchicpa gubirnunćhu canapä timpu jananchicćhüñamari cayan. ¡Chayurá juchayquipi wanaculcul payman cutipämuy!” nil. \v 3 Paypïmi Diospa unay willacünin Isaias isquirbishanćhu niyan: \q1 “Chunyäninćhu ayaycaćhäcäta uyalipäcuy: \q1 ‘Taytanchic ćhämunanpä sumäta allichaculcay. \q1 Ñatac paypa pulinanta tuquicta lulapäcuy’\x + \xo 3:3 \xt Is 40.3\x* ” nil. \p \v 4 Chay Bawtisä Juan'a camïllu uywap millwanpïta luläśha müdanawanmi müdacula; utapi luläśha waćhacuwanmi ćhulaculapis. Langusta culucunallacta urunwaycunap mishquincunallactam miculapis. \v 5 Chay caśhancämanmi achca nunacuna limaśhanta uyalï śhapämula intirupïta: Jerusalenpïta, jinantin Judeap malcancunapïtapis, aśhta Jordan mayup lädunćhu lluy malcacunapïtapis. \v 6 Chayćhu juchancunacta lluy willapacücunätam chay Jordan mayućhu bawtisala. \v 7 Chayman achca fariseo caśhtacuna, saduseo caśhtacuna bawtisachicü śhapämuptinmi Juan nila: “¡Pasaypi culibray caśhtacuna! ¿pitá nishulanqui ‘¡Diospa castigun janayquićhüñam cayan ayicunayquipä!’ nil? \v 8 Juchayquicunapi wanaculcäśhayquitari camalachipäcuy. \v 9 ‘Abrahampa ayllun caynïwanmi Diosninchicpa allinña cá’ ¿niyanquichun, imam? Dios munal'a cay lumicunapïtapis Abrampa ayllunman muyuchinmanmi. \v 10 Canan'a jaćhacunäta sapipi cuchunanpá paypa ächan listuñam cayan. Mana alli wayuyniyu jaćhactamari wicapalcachil cañan'a. \p \v 11 “Ya'a rasunpa juchayqui wanacücunätam yacullawan bawtisapäcuc. Ipäta śhamücämi ichá ya'apïta mas munayniyu captin nï śhucuyninta apaycunalläpäpis cächu. Paymari Chuya Ispirituwanpis ninawanpis bawtisapäcuśhunqui. \v 12 Ñatac trïgucta waywachï nunanümari pay'a śhayämun, lluy nunacunäta cäraycunanpämi. Waywalcachilmi trïgucta pilwanman ćhulaycun'a; amuntañatacmi wiñay simpri nina waläcäman jitaycun'a” nin. \s1 Juanmi Jesusta bawtisan \r Mc 1.9-11; Lc 3.21-22 \p \v 13 Ñatac Jesusmi Galileapïta śhamula Juan bawtisaśhan Jordan mayüćhu bawtisachicunanpä. \v 14 Chayćhümi Juan mana munalachu “¿Imanuypatan bawtisacman aśhwanpa amlä bawtisamänayqui cayaptin?” nil. \p \v 15 Niptinmi Jesus: “Cananpá chaynu caycunan. Dios mandamäśhanchicta lulaycunanchicmi cayan” nin. \p Niptinmi Juan bawtisala. \v 16 Chay yacupi Jesus yalayämuśhanćhümi, janay pachaca quićhacacüluptin, Diospa Chuya Ispiritun juc palumanu janäninman lataycayämüta licälun. \v 17 Chaypïtam Tayta Dios nilpamula: “Pay cuyay chulïpïta ¡maynu cushisham cayá!” nil. \c 4 \s1 Jesustam palpachiyta Satanaśh jicutan \r Mc 1.12-13; Lc 4.1-13 \p \v 1 Chaypïtam Chuya Ispiritu chunyäninman Jesusta puśhala, chayćhu Satanaśh mana allinman palpuyta ñacachinanpä. \v 2 Chayćhu Jesus tawa ćhunca muyun, tawa ćhunca tuta ayunayaptinmi micanäcuyäla. \v 3 Chaynu cayaptinmi Satanaśh\f + \fr 4:3 \fk Satanaśh: \ft Griego limayćhu'a “palpachïca” niyanmi.\f* Jesusta nila: “Diospa Chulin rasunpa cayal'a, cay lumicunäta tantaman muyuchiy” nil. \p \v 4 Niptinmi: “Isquirbisham cayan: ‘Manam tantallawanchu nunaca cawsanchic. Aśhwan Diospa lluy nimäśhanchiccämi cawsachimanchic’ nil”\x + \xo 4:4 \xt Dt 8.3\x* nila. \p \v 5 Jinaptinmi Satanaśhca puśhala Jerusalenćhu Diospa chuya wasinpa chupquinman.\f + \fr 4:5 \fk chupqui: \ft Waquincunaćhu'a “chuqui” nipäcunmi.\f* Chayman ćhaycachilmi nila: \v 6 “Diospa Chulin cayal'a, má, caypïta palpuy luliman. ¿Manachun Diospa isquirbishanćhu: ‘Diosmi anjilnincunacta anman caćhamun'a. Jinaptinmi maquinwan chalapäcuśhunqui, chay lumicunäman nï ćhaquiquipis jaluycunanpä’ nil niyan-ari?”\x + \xo 4:6 \xt Sal 91.11-12\x* \p \v 7 Chaynu niptinmi: “Chaynütacmi Diospa isquirbishanćhüpis niyan: ‘Tayta Diosniquita munayniquiman'a ama jicutaychu’ nil”\x + \xo 4:7 \xt Dt 6.16\x* nila. \p \v 8 Chaypïtam Satanaśh jatun ulup uma chupquinman puśhalcul jinantin malcacunäta lluy cänintinta licachila. \v 9 Jinalculmi nila: “Lluy cay licaśhayquitam uycülucman, puntäman un'ulacuycul alawamaptiqui'a” nil. \p \v 10 Niptinmi: “¡Wayra licuy Satanaśh! Diospa isquirbishanćhümi niyan: ‘Tayta Diosllayquita alaway; payllactatac sirbiy’ nil”\x + \xo 4:10 \xt Dt 6.13\x* nila. \p \v 11 Niycüluptinmi Satanaśhca caćhaycüla. Jinaptinmi Diospa anjilnincuna Jesusta yanapä śhapämula. \s1 Jesusmi Galileaćhu yaćhachiyta allaycun \r Mc 1.14-15; Lc 4.14-15 \p \v 12 Ñatac “Bawtisä Juantam carsilcäman wićhälälin” nïta Jesus uyalïlulmi Galilea-läduman cutila. \v 13 Chaymi Nazaretman ćhaycul ućhap manyan Capernaum malcaćhu yaćhamü licula. Chay cala Zabulonpa Neftalïpa caśhtancunap culindanćhümi. \v 14 Cay lulacäla Diospa willacünin Isaias unay isquirbishannümi: \q1 \v 15-16 “Zabulon caśhtap, Neftalí caśhtap malcancunaćhu yaćhäcuna, \q1 ućhap manyanćhu yaćhäcuna, \q1 Jordan mayup wic-lädu chimpa patanćhu yaćhäcuna, \q1 cay Galilea yanawyayä tutapäćhu Diosta mana lisïcunämi, sumä acchïta licälälin. \q1 Cay wañuycäpa jananćhüña yaćhäcunämanmi cawsayca ćhämun”\x + \xo 4:15-16 \xt Is 9.1-2\x* nil. \p \v 17 Chayman ćhäśhanpïtam Jesus willacula: “Juchayquipi wanaculcay. Diospa gubirnun janayquićhüñamari cayan” nil. \s1 Jesusmi yaćhapacüninta ayayta allaycun \r Mc 1.16-20; Lc 5.1-11 \p \v 18 Chay Galilea ućhap manyanpa liyalmi Jesus licälun wawi-caśha Simon Pedroctawan Andresta, challwa chalä-cama capäcul chalacunwan challwacta chalayalcäta. \v 19 Chayćhümi nila: “Acuchun ya'awan lishun. Cananpïtá yaćhachishayqui cay challwa juntupäcuśhayquinu nunacunäta Diospä juntupämunayquipämi” nil. \v 20 Nilcuptin-pachallam challwa chalacuncunactapis caćhaycul Jesuswan liculcäla. \p \v 21 Chaypi liyalcalmi juc barcućhu Zebedeoctapis chulin Jacoboctawan Juantapis barcunćhu challwa chalacunta allichayalcäta licälul ayälun. \v 22 Chaynu ayäluptin-pachamari barcuntapis, taytantapis caćhaycul Jesuswan liculcäla. \s1 Jesusmi achca nunacta yaćhachin \r Lc 6.17-19 \p \v 23 Jesusmi jinantin Galileap malcancunaćhu pulila, juntunaculcänan wasicunaćhu yaćhachishtin, Diospa gubirnunpa allin willacuyninta willacuśhtin, llapa ishyäcunactapis lluy sänachishtin. \v 24 Caynu lluy lulaśhancunämi intiru Siriap calu malcancunamanpis miläla. Chaymi imaymana ishyaywan ishyä nunacunactapis, Satanaśhpa gänaśha nunacunactapis, wañupaywan cäcunactapis, latacunactapis apapämuptin Jesus lluyta sänachila. \v 25 Chaymi jinantin Galilea malcacunäpi, Decapolis malcacunapïpis, Jerusalen malcapïpis, Judeap malcancunapïpis, aśhta Jordan mayup wic-lädu chimpanćhu cä malcacunapïpis achca nunacuna Jesusman śhapämul aticulcäla. \c 5 \s1 Allicta cushiculcay \r Lc 6.20-23 \p \v 1 Jesus caynu achca nunacuna atishanta licalmi uluncascaman ishpila. Chayćhu täcuyaptinmi llapa yaćhapacünincuna aśhuycälila muyülïninman. \v 2 Chayćhümi yaćhachiyta allaycula cay nil: \q1 \v 3 “Cushiculcächun śhun'unćhu waccha cäcunaca. Paycunapämi Diospa lluy cänin unanchäśha cayan. \q1 \v 4 Cushiculcächun wa'acücunaca. Diosmi paycunacta cunsuylan'a. \q1 \v 5 Cushiculcächun allin śhun'uyücuna. Jinantin pachätam ćhasquiycun'a. \q1 \v 6 Cushiculcächun mayanpis micanäśhanu yacunäśhanu Diospa munaśhanta lulay munäcuna. Paycunactam Dios maćhaycachin'a. \q1 \v 7 Cushiculcächun nuna-masinta llaquipaycücunaca. Paycunactam Dios llaquipaycun'a. \q1 \v 8 Cushiculcächun chuya śhun'uyücunaca. Paycunam quiquin Dioswan tincun'a. \q1 \v 9 Cushiculcächun jawca cawsayta talichïcunaca. Paycuná ‘Diospa chulin’ nipäcuśham can'a. \q1 \v 10 Cushiculcächun allincäta lulaśhan-laycu ñacäcunaca. Paycunapämi Diospa gubirnun. \q1 \v 11 Cushiculcay ya'a-laycu palapäcuśhuptiqui, aticaćhapäcuśhuptiqui, imaymana artiwan ruydupapäcuśhuptiquipis. \v 12 Chaynütacmi unaypis Diospa unay willacünincunacta lulapäcula. Chayurá allicta cushiculcay. Paycunanüpis amcuna janay pachäćhu sumä jatun primiuctam ćhasquipäcunqui. \s1 Jesusmi caćhiman acchiman tincuchin \r Mc 9.50; Lc 14.34-35 \p \v 13 “Ñatac caćhinuymi capäcunqui cay pachäćhu. Chay caćhica amyäśha cayal'a, ¿imanuypatá caśhan allin caćhiman muyunman? Caynu amyälul'a manañamá imapäpis bälinñachu. Jinaptinmi waśhaman wicapäluptin, jalutacüśha can'a. \p \v 14 “Ñatac amcuna capäcunqui juc acchinümi cay pachäpä. Má, nimay, ulup jananćhu cä malca ¿imanuypatan pacäśha canman? \v 15 Ñatac manamá juc acchicta walaycachinchic mancawan pacaycunapächu. Aśhwanpa altu ćhulacunmanmi ćhulcunchic lluyta acchimunanpä. \v 16 Chaynütac-ari amcunapis acchinuy capäcuy nunacunäpä, cay allin lulayniquita lical janay pachäćhu Diosninchicta altuman julapäcunanpä. \s1 Jesusmi camachicuycunäpïta yaćhachin \p \v 17 “Ama nipämaychu ‘Pay'a Moisespa camachicuynintawan Diospa unay willacünincuna nishanta chincächïćha śhamula’ nil. Chaypächu manam śhamulá, aśhwanpa chaycunacta lluy ishpilpachinäpämi. \v 18 Rasunpa, sïluca allpaca caśhancamá, camachicuycäpi manam juc litrallapis, nï uchuc unanchaycuśhallapis chincachishachu can'a aśhta lluyta lulaycunäcama. \v 19 Mayanpis cay camachicuyta mana cäsucuycul juccunätapis mana cäsucuyta yaćhachïcätá, Diospa gubirnunćhümi mana cäpa licaśha can'a. Ñatac mayanpis cäsucul, juccunactapis yaćhachïcunätam ichá Diospa gubirnunćhu altuman juluycuśha can'a. \s1 Jesusmi camachicuycunäta tantialpachin \p \v 20 “Rasunpa, chay fariseocunäpïtawan, camachicuyta yaćhachicücunäpïta, mas allinninpälämi Tayta Dios licaycuśhunayqui cayan. Chaynu mana cayal'a paypa gubirnunman manam imaypis yaycapäcunquichu. \s1 Wañuchiypi \r Lc 12.57-59 \p \v 21 “Uyalipäculanquim unay awilunchiccunacta ‘Amam nunacta wañuchinquichu\x + \xo 5:21 \xt Ex 20.13; Dt 5.17\x*; pipis wañuchïcá cäraycuśham can'a’ nishanta. \v 22 Ya'añatacmi ichá niycälic, pipis nuna-masinpä piñacücäpis, cäraycuśhatacmá can'a. Mayanpis nuna-masinta ‘mana bälï’ nïcätapis Cunsïjup Awturidänincunam cäraycun'a. Ñatac nuna-masinta paläcätapis wiñay simpri nina waläcämi alcayan. \p \v 23 “Chayurá Diospa ima unayquitapis apayäśhayquićhu nuna-masiquita jucnüpa licaśhayquita yalpälul'a, masqui quiquin uycunayquićhülä cayalpis, \v 24 chayllaćhu caćhaycul pampachaśhunayquipä mañacü cutiy. Jinalcul-lämi cutimunqui Diosman uycunayquipä. \p \v 25 “Chayurá ćhïnishüniquiwanpis pampachachicuy manaläpis mismishancama masqui fisman liyalcalpis. Chayman ćhächishuptiquim ichá fisca wardiacunap maquinman ćhulaycul carsilman jitaycachishunqui. \v 26 Rasunpa chaypi manamá imaypis yalamunquichu mänu cayniquita limpiu pägamunayquicama. \s1 Mansibacuypi \p \v 27 “Uyalipäculanquitacmi ‘Amam mansibaculcanquichu’\x + \xo 5:27 \xt Ex 20.14; Dt 5.18\x* nishanta. \v 28 Ya'añatacmi ichá niycälic, mayanpis walmicta licälul ‘Wicwan puñuycüman’ nishallanwanpis ñam śhun'unćhu mansibacülunña. \v 29 Chayurá allï ñawiqui juchaman jitaycuy munaśhuptiqui'a, jululcul wicapäluy. Mas allinmi canman churchu cawsaypis, nina waläcäman jinantin cuirpuyquita jitaycuśhunayquipïtá. \v 30 Ñatac allï maquiqui juchaman jitaycuy munaśhuptiqui'a, cuchulcul wicapäluy. Mas allinmi canman cutu maqui cawsaypis, nina waläcäman jinantin cuirpuyquita jitaycachicuśhayquipïtá. \s1 Laquinacuypi \r Mt 19.9; Mc 10.11-12; Lc 16.18 \p \v 31 “Chaynütacmi uyalipäculanqui: ‘Mayanpis walminpi laquicuyta munäca, laquicuchun papilta lulanacuycul camachicuy mañaśhanmannuy’\x + \xo 5:31 \xt Dt 24.1-4\x* nishanta. \v 32 Ya'añatacmi ichá niycälic, walmin mana mansibacuyaptin yan'alpi laquicücá, jinaśhanwan mansibädumanñam walminta muyüchin. Chaynütacmi chay walmiwan cuscäcäpis mansibädumanña muyun. \s1 Limalicuypi \p \v 33-36 “Chaynütacmi uyalipäculanqui awilunchiccunacta: ‘Diosninchicpa śhutinta tistigupä śhaycaycachil limalicuśhallanchictam lulananchic prisïsan’\f + \fr 5:33-36 \ft Lv 19.12; Nm 30.2; Dt 23.22. Chay fariseocunaca Diosta tistigupä ćhulaycul limalicuśhancunallactam lulananpä prisïsala.\f* nishanta. [¿Icha juccunacta ćhulaycul Diospa śhutinta manachun tistigupä ćhulayanqui, imatá?] Janay pachäta śhaycaycachilpis manamá ayinquichu Tayta Dios chayćhu cayaptin'a. Cay pachällacta śhaycaycachiptiquipis cayćhüpis Dios ćhaquinta ćhulaycunanmi. Jerusalenllacta ćhulaycuptiquipis chaypis malcantacmá. Masqui quiquiquip umallayquita tistigupänu śhaycaycachiptiquipis [ima munayniyümi canqui imallactapis tacyalpachinayquipä]; manamá ächallayquita yuläman nï yanaman muyuchinallayquipäpis munayniqui canchu. [Tayta Diosllamari imactapis atipäcá.] Chayurá ima nicuptiquipis Tayta Diosmi tistigu cayan. Chayurá manam imallactapis limalicuyniquićhu tistigupä śhaycaycachiyta ashinquimanchu. \v 37 Aśhwanpa juc pasä limälla capäcunquiman ‘aw’ ütac ‘manam’ nillal. Limalicuyniquiman masta yapacuycá achatupïmi śhamun. \s1 Cutichicuypi \p \v 38 “Amcuna unay uyalipäculanquim: ‘Imactapis lulamäśhanman tincüta cutiycachisha cachun: ñawipis licalcuśhanmannuy, quilupis quichquilcuśhanmannuy’\x + \xo 5:38 \xt Ex 21.24; Lv 24.20; Dt 19.21\x* nïta. \v 39 Ya'añatacmi ichá niycälic: mana allinta lulaśhüniquicunacta ama cutichicuychu. Aśhwanpa cäraćhu lapyaśhuptiqui, juc-lädu cärayquitapis camaycuy. \v 40 Mayanpis quijalcul camisayquitapis waycayta munaśhuptiqui'a, uycüluy punchuyquitapis apacunanpälä. \v 41 Mayanpis juc kilumitrucama, alafirsa carganta apachipäcuśhuptiqui'a, apapuy ishcay kilumitrucamalä. \v 42 Mayanpis pishipacü ‘uycamay’ nishuptiqui'a uycuytac. Mayanpis mañaculcäśhuptiqui'a amatac mićha caychu. \s1 Ćhïnicücäta cuyaypi \r Lc 6.27-28,32-36 \p \v 43 “Unay uyalipäculanquitacmi: ‘Nuna-masiquita cuyacuywan licaycuy.\f + \fr 5:43 \ft Licaycuy Lv 19.18-ta.\f* Ćhïnishüniquitañatac ćhïniy’ nishanta. \v 44 Ya'añatacmi ichá niycälic: Cuyapäcuy ćhïnishüniquicunäta.\x + \xo 5:44 \xt Ex 23.4-5; Pr 25.21\x* Amcunapi mana allin limäcunäpäpis ‘Allinca anwan caycuchun’ niycäliy. Ćhïnicüniquicunapäpis allinta lulaycälipuy. Tumpäniquicunapäpis wañuchishunayquipä aticaćhäniquicunapäpis mañaculcay-ari. \v 45 Chayta lulalmi janay pacha Diospa chulincuna caśhayquita camalächipäcunqui. Paymi intïta tamyäta allin mana allin nunapäpis uycamanchic. \v 46 Sïchuśh sintinaculcäśhallayquiwan cuyanaculcaptiqui'a ¿ima allintatan lulaycuyanqui? Piyurnin jucha-sapacunäpis lulawshï-masincunacta cuyanmi. \v 47 Apanaculcäśhallayquiwan limaycanacul ‘mas allinninlämi cayá’ ¿niyanquichun imatá? Chaynüllá lulapäcunmi Diosta mana lisïcunäpis. \v 48 Tayta Diosniqui tucuy śhun'unwan cuyaycuśhannuy amcunapis caycäliy. \c 6 \s1 Jesusmi imanuy śhun'uwan lulaycunapi yaćhachin \p \v 1 “Ama allin lulaycunacta lulayalcaychu nunacunaca lical alawaśhunallayquipä. Chaynüta lulaptiqui'a altu sïlućhu cä Diosninchic manam primiucta uśhunquiñachu. \s1 Uycuypi \p \v 2 “Chaymi pishipacücunäta imallacta uyculpis ama llamadayänayquichu chay ishcay cära nunacunänu juntunaculcänan wasicunaćhüpis, läsacunaćhüpis lluypa ñawquin allinpa licachicuyllawan lulaśhancänu'a. Rasunpa, chay lulaśhanwan'a lluy alawaycuśha cananta ćhasquiycunñamari. \v 3 Amcunaćhüñatacmi ichá, Tayta Diosllap ñawquillan yanapaycunayqui; ichü maquiqui uycuśhantapis allï maquillayquipis manam yaćhananchu. \v 4 Chay pacaläśhacta licä Tayta Diosmi lluypa ñawquin allinpa licaycuśhunqui. \s1 Mañacuypi \r Lc 11.2-4 \p \v 5 “Ñatac Dioswan amam aläjapa limanquichu chay ishcay cära nunacunänu'a. Maynümi nunacunäwan allinpa licachicuyninwan juntunaculcänan wasicunaćhüpis läsacunaćhüpis śhaycapacuycul mañacuypi wañupaculcan. Rasunpa, chay lulaśhanwan'a lluy alawaycuśha cananta ćhasquiycunñam. \v 6 Amcunaćhüñatacmi ichá, mañacul'a wasiquita wićhacalcamul śhun'uyquićhu lluy pacaläśhancunäta lisï Taytallayquita mañacunqui. Chay pacaläśhancäta licä Tayta Diosmi lluypa ñawquin allinpa licaycuśhunqui. \v 7 Ñatac Diosta mañacul'a ama limaychu yan'al cutipalcul cutipalcul limaśhallayquitá, Diosta mana lisï nunacunanu'a. Chaycuna chaynu mañaculcan ‘Achcacta limaptí Dios uyaliman'am’ nïcänuymi. \v 8 Amam paycunanu'a lulapäcunquichu. Manaläpis mañacuptiquim Dios'a yaćhanña ima pishipaculcäśhayquitapis. \p \v 9 “Chayurá mañaculcanquiman caynümi: \q1 Janay pachäćhu cä Tayta Diosnillá, \q1 amllamá altuman juluśha canqui. \q1 \v 10 Gubirnuyqui śhaycamuchun. \q1 Janay pachäćhu lulaśhayquinu, cay pachäćhüpis munayniqui lulaśha cachun. \q1 \v 11 Canan muyunpä micuyta uycälillämay. Ama-ari pishiycachillämaychu. \q1 \v 12 Mana allin lulamänïcunäta pampachäśhämannu juchäcunacta pampachaycälillämay. \q1 \v 13 Mana allin lulaycunaman palpapäcunäpä ama-ari caćhaycälillämaychu. \q1 Aśhwanpa chaypi licaycälillämay. ˻Ñatac jinantin pachäpis maquillayquićhümi cayan. Amllam cayanqui sumä munayniyücäpis. Amllatacmi wiñay simpripä altuman juluycuśhapis cayanqui. Chaynu callächun˼ nil. \m \v 14 Chayurá mana allin lulaśhüniquicunacta pampachaycäliptiquim janay pachäćhu cä Taytayqui Diospis pampachaycälishunqui. \v 15 Mana pampachapäcuptiquim ichá mana pampachapäcuśhunquitacchu. \s1 Ayunaypi \p \v 16 “Ñatac ayunal ama lawtïtuculcaychu chay ishcay cära nunacunänu'a. Paycuna micuypi wañüśhanuy taplaycaćhapäcun nunacunawan licachiculcänallanpämi. Rasunpa allinpa licaycuśha canallantá ćhasquiycälinñam. \v 17 Amcunaćhüñatacmi ichá umayquicunacta ñächapacalcäliy cärayquicunactapis pa'apacalcäliy \v 18 ayunaśhayquita nunacunäman mana tantiachipäcunayquipä. Chaymi ima pacaläśhantapis licä Taytayqui lluypa ñawquin allinpa licaycuśhunqui. \s1 Janay pachäćhu sumä ćhaniyücäpi \r Lc 12.33-34 \p \v 19 “Amatacmi lägaculcanquichu cay pachäćhu cäcunallactá. Chaycunacta puyucunallam ismuycunallam camacan. Suwacunallam yaycul suwapäcun. \v 20 Aśhwanpari janay pachäpä lägaculcay. Chayćhu'a manam imaypis puyun'achu, nï ismun'achu, nï suwapis yaycun'achu. \v 21 Mayćhümi cäniqui cayan, chayćhümá pinsayniquipis muspayniquipis cayan. \s1 Allinwan mana allin cäpi \r Lc 11.34-36 \p \v 22 “Juc acchi-yupaymi ñawinchic imactapis licachimanchic, tantiachimanchic. Ñawiyu cayal'a, rasunpa allincäta tantiapäcunquimanmi. \v 23 Mana ñawiyu cayalćha ichá, mana tantiapäcunquimanchu tutapäćhu cayä-yupaypis. Chaynu tutapäćhu cayal'a ¡maynu maynu yanawyayä tutapäñaćhari cayan! \s1 Ishcayta sirbiypïtam \r Lc 16.13 \p \v 24 “Manam mayanpis ishcay patruntá sirbinmanchu. Juccätam ćhïninman, juccätam cuyanman; juccätam jamuyanman, juccätam wätanman. Chaynütacmi amcunapis nï Diostawan cäniquita jucllaćhu sirbinquimanchu. \s1 Diosninchicmi chulinta licaycun \r Lc 12.22-31 \p \v 25 “Chayurá niycälic: Ama ‘¿Imactalä micuśhä, imactalä upyaśhä, imawanlä müdacuśhä?’ nil llaquicuyalcaychu. Bïdayquim mas bälin cay micuycäpïtá; aychayquim mas bälin cay müdanapïtá. \v 26 Má, pinsaycäliy imaymana pishucunäman. Paycunap manam talpuynin nï cusichan nï pilwan nï imanpis canchu. Jinaptinpis janay pachaćhu cä Taytanchicmi paycunactá micachin. ¿Manachun mas ćhaniyu cay pishucunapïta capäcunqui imatá? \v 27 Maynu wañupacuyalpis ¿mayantá juc üra masllactapis cawsayninta aśhuycachinman? \p \v 28 “Müdanayquicunapïtapis ¿imapïtan llaquicuyalcanqui? Má, licapäcuy imaymana waytacunäta. Manam puchcacunchu nï awacunchu. Ñatac Diosninchicmi tuqui-tuquicta waytachin. \v 29 Rasunpa, unay puydï mandacü Salomonpis manam mayannin waytanüpis llipyayä müdanawan calachu. \v 30 Waytacunacá wala śhalun chaquillam, ñatac chaynütapis Diosninchicmi tuquicta müdachin. ¿Chaychun ampá amcunacta mana müdachipäcuśhunquimanchu, mana chalapacuyniyu nunacuna? \p \v 31 “Chayurá ama ‘¿Imactalä micuśhä, imactalä upyaśhä, imawanlä müdacuśhä?’ nil llaquicuyalcaychu. \v 32 Diosman mana chalapacücunallam chaynu wañupaculcan. Amcunapñatacmi ichá janay pachäćhu cä Tayta Diosniqui ima pishipacuśhayquitapis yaćhayanña. \v 33 Aśhwanpa wañupaculcay paypa gubirnullanćhu canayquipä, jinaman munayninćhu cawsapäcunayquipäpis. Jinaptiqui'a lluy pishipaculcäśhayquitapis uycälishunquim. \v 34 Chayurá amatac ‘¿Wälaman imalä ćhäman'a?’ nil llaquicuyalcaychu. Chay wala muyuncuna quiquillanmá imanuy canantapis licacuycun'a. Chayćhu imaymana sasachacuyniyü-cama ćhämumaptinchicmi licaycunapä can'a. \c 7 \s1 Juccunacta mana cäraycunapä \r Lc 6.37-38,41-42 \p \v 1 “Ama nuna-masiquicunacta cäraycäliychu Dios mana cäraycälishunayquipä. \v 2 Nuna-masiquicunacta cäraycälishayquimannümi cäraycuśhunqui. Chayman tincütatacmi licaycälishunquipis. \p \v 3 “¿Imanuypatan nuna-masiquip ñawinćhu uchuy anlallanta licaypi wañupacuyalcanquiman ñawiquićhu jatun iluyqui cayaptin? \v 4 ¿Imanuypatan ‘Jay, ñawiquićhu anlayquita juluśhayqui’ niyanquiman jatun iluyqui ñawiquićhu chacalayaptin? \v 5 ¡Ishcay cära nunacuna! Ñawiquipïtalä chay iluyquita juluy. Chaynalculćha ichá juccäpa anlanta julunquiman. \p \v 6 “Ñatac Diospa ima lluy ćhaniyünincunacta ama alaycäliychu allucunäman cuchicunäman. Chay allucunämi quiquiquiman ticlälälimunman. Cuchicunäñatacmi mana ćhaniyütanu jalutaculcanman. \s1 Mañacuy, ashiycuy, ayaycuy \r Lc 11.9-13; 6.31 \p \v 7 “Ñatac Diosta mañacuy; uśhunquim. Payta ashipäcuy; talinquim. Puirtacta tucaycuy; quićhaycun'am. \v 8 Pipis mañacücá ćhasquinmi; ashïcá talinmi; puirtacta tucaycücätá quićhanmi. \v 9 ¿Mayanniquitan chuliquicuna tantacta mañacuśhuptiqui lumicta uycälälinquiman? \v 10 ¿Challwacta mañacuśhuptiquipis, culibrayta uycälälinquiman? \v 11 ¡Maynu juyu cayalpis chuliquicunacta allincäta uyalcaptiquichun ampá janay pachaćhu cä Taytayqui, allincäta mana uycälishunquimanchu! \p \v 12 “Chaynütac-ari nuna-masiquicuna allinpa licapäcuśhunayquita munaśhayquinu paycunactapis tuquip licaycäliy. Cay nishäcá Moisespa camachicuyninwan Diospa willacünincuna isquirbishanpapis tullunmi. \s1 Ishcay caminupi \r Lc 13.24 \p \v 13-14 “Cay cawsayninchicćhu jatun jawca linä caminupmi alli-alli nuna liyalcan. Puncunpa yaycuyculñatacmi ichá ñacayćhu camacaycäman ćhaycälin. Aśhwanpa quićhqui puncupari yaycaycapäcuy. Chay allin cawsaycäman ćhaycachï caminuca sasa quićhqui captinmi ashlla talipäcun. \s1 Lulayniquipam lisiycälishunqui \r Lc 6.43-44 \p \v 15 “Chayurá cuydaculcay Diospa willacünintucul ćhämücunapïta. Shimillan'a tuqui jawca uwishpa-yupaymi. Śhun'unñatacmi ichá atü-yupay. \v 16 Chay wayuyninpa lisishanchicnümi lisiycälinqui. ¿Imaytá caśhacunapi übacta pallachwan? ¿Ütac ćhïćhicunapi ïgusta pallachwan? \v 17 Allin lantacunaca allincätam wayun. Mana bälï lantacunacá mana allintatacmi wayun. \v 18 Allin lantacá manam mana allincunactá wayunmanchu. Nïtacmi mana allin lantäpis allincunactá wayunmantacchu. \v 19 Mana allin wayuyniyücunätam cuchulcul cañanchic. \v 20 Chayurá lantacunätanuymi wayuyninpa lisipäcunqui. \s1 Mayancuna Diospa gubirnunman yaycunanpäpis \r Lc 13.25-27 \p \v 21 “Manamá Diospa gubirnunman ćhaycamun'achu ‘Duyñullämi, Taytallämi am canqui’ nïcunallá, aśhwanpa janay pachäćhu cä Taytäpa munayninta luläcunämi. \v 22 Ñatac chay cäraycunan muyuncäćhu achcam nipäman'a: ‘Duyñulláy, Taytalláy, ¿manachun ampïta willaculcälá? ¿Manachun pudirniquiwan Satanaśhpa maquinpïta caćhaycachipäculá? ¿Manachun imaymana milagrucunactapis lulapäculá ampa śhutiquićhu?’ nil. \v 23 Nipämaptinpis: ‘¡Manam lisicchu. Ñawïpïpis chincapäcuy, mana allin cawsayniyücuna!’ nilmi nishä. \s1 Allin mana allin wasicta śhalcachishanpi \r Mc 1.22; Lc 6.47-49 \p \v 24 “Cay yaćhachishäta uyalicul cäsucücunämi juc allin pinsayniyu nuna a'ap jananćhu wasinta śhalcachïcänuy cayalcan. \v 25 Chaymi lücu tamya paćhyamuptinpis, yacu pallalcuptinpis, alli-alli waywa talcamuptinpis, mana ćhaćhachilachu a'ap jananćhu masïsu taycachisha captin. \v 26 Ñatac cay yaćhachishäta uyalicul mana cäsucücunämi ichá luclu nuna a'up janallanćhu wasinta śhalcachïcänuy cayalcan. \v 27 Chaymi tamyamuptin, yacuca pallalcuptin, waywaca talcamuptin lluy lluy maśhtacacülun” nin. Cay nilmi Jesus camacälun. \p \v 28 Jinaptinmi uyalï llapan nunacunaca sumä licapayllaman camälälil nipäcula: \v 29 “Sumä pudirwanmá pay yaćhachin; manam camachicuycäta yaćhachicücunanüllachu” nil. \c 8 \s1 Jesusmi liprayu nunacta sänachin \r Mc 1.40-45; Lc 5.12-16 \p \v 1 Chay ulupi Jesus ji'alpayämuptinmi achca-achca nunacuna atipämula. \v 2 Chayćhümi lipra ishyaywan nuna aśhuycamul Jesuspa ñawpäninman un'ulacuycul nila: “Taytáy, munal'a allinyaycachillämanquimanmi” nil. \v 3 Niptinmi maquinwan yataycul nila: “Aw, allin chuya canayquitam muná” nil. Chay nilcul yataycuptin-pachallam lipra ishyaynin lluy śhuśhüluptin sänu licalïla. \v 4 Chayćhümi Jesus nila: “Amam cay allinyachishacpi pictapis willapacunquichu. Aśhwanpa sasirdütiman lil, anradisicuypi apay Moises nimäśhanchicnuy, rasunpa cay ishyaypi allinyäśhayquita licaśhunayquipä” nil. \s1 Jesusmi Roma cachacup uywayninta sänachin \r Lc 7.1-10; Jn 4.43-54 \p \v 5 Chaypïtam Jesus Capernaum malcäman ćhäluptin Roma cachacucunap capitannin aśhuycamul ruygacula: \v 6 “Taytay, sirbï walaśhllämi wasïćhu ćhänacacüśha alli-alli nanayta apayällan” nil. \p \v 7 Niptinmi: “Lishun-ari sänachipunacpä” nila. \p \v 8 Capitancäñatacmi: “Taytay, wasïman yaycaycamunallayquipäpis manamá bälillächu. Aśhwanpa cayllapi niycullaśhayquiwan sänachinayquita yaćhayämi. \v 9 Ya'apis yaćhämi cäsucuytapis mandacuytapis. Chaynütacmi maquïćhu cä cachacucunäpis ‘wicta liy’, ‘cayman śhamuy’ niptí cäsuman. Chaynütacmi uywaynïcunapis ‘cayta lulay’ niptí lulapäcun” nila. \p \v 10 Chayta Jesus uyalilmi admiracüśha atïnincunacta nila: “¡Rasunpa, cay jinantin Israel malca-masïcunaćhüpis caynu chalapacuyniyütá manam talïchu! \v 11 Rasunpa achca mana-Israel nunacunam intirupïta śhapämun'a, Diospa gubirnunćhu Abrahamwan, Isaacwan, Jacobwan cumbidunćhu caycälinanpä. \v 12 Chayćhu capäcunanpä unanchaycuśhancunañatacmi ichá tutapäcäman wicapäśha capäcul apalcaćhapäcun'a, quiluntapis lawćhićhicyachipäcun'a\f + \fr 8:12 \fk lawćhićhicyay: \ft Waquincunaćhu'a “quïćhićhyay” nipäcunmi.\f*” nil. \p \v 13 Nilculmi chay capitancäta: “Chalapacuśhayquinu-ari lulaśha cachun; wasiquita cuticuyña” nila. Ñatac chay ürallam sirbïnin walaśhca sänäla. \s1 Jesusmi Pedrop suyranta sänachin \r Mc 1.29-31; Lc 4.38-39 \p \v 14 Chaypi Pedrop wasinman Jesus linanpämi Pedrop suyran sumä calur ishyaywan jitalayäñä. \v 15 Chayćhu ishyäcäpa maquinta yataycuptinmi calur ishyaynin chincacula. Jinaptinmi chay üralla walmica śhalcuculcul paycunacta atindiycula. \s1 Jesusmi achca ishyäcunacta sänachin \r Mc 1.32-34; Lc 4.40-41 \p \v 16 Ñä tutacalpuyaptinmi Satanaśhpa gänaśha achca nunacunacta Jesusman ćhächipämuptin chaypa maquinpi juc limayllawan caćhaycachila. Chayćhümi llapa ishyäcunactapis sänachila. \v 17 Lluy caycunacta lulala Diospa unay willacünin Isaias isquirbishanca lulaśha cananpä: \q1 “Quiquinmi mana callpayu cayninchictapis julaycamälanchic. \q1 Ishyayninchictapis apaculam”\x + \xo 8:17 \xt Is 53.4\x* nil. \s1 Jesuswan liytam munapäcun \r Lc 9.57-62 \p \v 18 Ñatac achca nunacuna cunćhalayaptinmi\f + \fr 8:18 \fk cunćhalayaptinmi: \ft Waquincunaćhu'a “muyülïninćhu” nipäcunmi.\f* Jesus yaćhapacünincunacta: “Acuchun cay ućhap chimpanman” nila. \v 19 Chay niyällaptinmi camachicuyta yaćhachicü ćhaycamul: “Yaćhachicü taytay, mayta liptiquipis atishayquim” nin. \p \v 20 Niptinmi Jesus: “Atücunäpäpis maćhaynin canmi. Pishucunäpapis ishnan cantacmi. Rasun Nunap Chulincäpañatacmi ichá mana mayman umalläta ćhulaycunalläpäpis canchu” nin. \p \v 21 Ñatac chayćhümi jucnin yaćhapacünin: “Taytáy, papänïmi maquïćhülä cayan. Pampälulñaćh ichá aticman” nin. \p \v 22 Niptinmi: “Jina wañuśhacunaca wañünincunacta pampaculcächun. Am'a atimay jinalla” nila. \s1 Jesusmi waywäta śhaycachin \r Mc 4.35-41; Lc 8.22-25 \p \v 23 Chaypïtam Jesus yaćhapacünincunawan barcuman ishpicalcälila. \v 24 Chayćhu liyalcaptinmi nisyu-nisyu bintu talcämul yacüta altuman ulunpalcachil ulunpalcachil barcuman winacacacuyan. Chay pasaśhan üra Jesus'a puñuyälam. \v 25 Chaymi yaćhapacünincuna lichcachicuyalcan: “¡Taytay salbaycälillämay! ¡Wañuypa patanćhüñamari cacuyanchic!” nil. \p \v 26 Niptinmi: “Mana chalapacuyniyücuna, ¿imapïtan chucchucuyalcanqui?” nila. Chaypi śhalcalcamulmi “¡Waywa, yacu, śhaycuyña!” nillaptin tuqui-tuqui śhaycülun. \p \v 27 Chayta licalmi yaćhapacünincuna sumä licapayllaman camäśha: “¿Ima nunatan pay, waywäpis yacüpis cäsunanpä?” nicuyalcan. \s1 Gadaraćhu Satanaśhpa gänaśha ishcay nunacuna \r Mc 5.1-20; Lc 8.26-39 \p \v 28 Chaypi ućhap chimpanćhu Gadara-läduman ćhäläliptinmi, Satanaśhpa maquinćhu ishcay lücu nuna pantiuncäpi śhacayämuñä. Chay sumä-sumä atipacacayämuptinmi chayninpa nï jucpis pasalachu. \v 29 Chaycunam apalcaćhaypa: “Diospa Chulin Jesus, ¡¿imactatá ya'acunawan munacuyanqui?! ¿Manaläpis üra ćhayämuptinchun śhamulanqui ya'acunacta mućhuchipämänayquipä?” nicuyalcan. \p \v 30 Wicniscaćhüñatacmi achca-achca cuchicuna lancalayalcäla. \v 31 Ñatac achatucunaca Jesusta nila: “Aluyämalñá, wic cuchicunäman liculcänapäri awniycälillämay” nil. \v 32 Chayćhu Jesus: “Liculcayñari” nillaptinmi chay nunäta caćhaycul cuchicunäman yaycälälila. Caynu lluy pudiracuycuptinmi llapan cuchicunaca ućhap patanman cürritityalcul lluy ji'acalpälil anuälälila. \v 33 Chaynu pasäluptinmi chay cuchi michïcunaca mana-mana malcanta pasaculcan. Ćhayculñatacmi willapacucuyalcan chay lücu nunacunäwan ima pasaśhantapis. \v 34 Chaymi lluy paćhcälälimun Jesus caśhancäman. Ćhaycälimulmi: “Ama chaynu caychu. Juc-lädu malcaman licullay” nil nipäcula. \c 9 \s1 Jesusmi ćhänacacüśhacta pampachaycul sänachin \r Mc 2.1-12; Lc 5.17-26 \p \v 1 Niptinmi Jesus barcuman ishpilcul wic-lädu chimpa yaćhaśhan malcanman licun. \v 2 Chayman ćhäläliptinmi ćhänacacüśha nunacta chacanawan wantupämuñä. Paycunap chalapacuyninta Jesus tantialmi chay ishyä nunäta: “Callpanchacuy, walaśhní, juchayqui lluy pampachäśhañam” nin. \p \v 3 Niycüluptinmi camachicuyta waquin yaćhachicücunaca śhun'unćhu: “¡Cay nunalla cayal caynu pampachätucuśhanwan'a Diosta jalutacuyanmá!” nipäcun. \p \v 4 Chaynu pinsalcäśhanta Jesus yaćhalñatacmi nila: “¿Imapïtamá caynu mana allincällacta pinsapäcunqui? \v 5 ¿Imaniytan mas fäsil: ‘Juchayquicunacta pampachaycucñam’ nïchun icha ‘Śhalcuculcul licuyña’ nïchun? \v 6 Cananmi yaćhanqui cay Rasun Nunap Chulinca, cay pachäćhu juchacunacta pampachänäpä munayniyu caśhäta” nil. Nilculmi chay ishyä nunäta: “Canan ¡śhalcuy-ari! ¡Wantumuśhuśhayquita apaculcul wasiquita licuy!” nin. \v 7 Nilcullaptinmi rasunpa śhalcuculcul wasinta licula. \v 8 Chaynu jatun munayninta camalaycachishanta licalmi chayćhu cä nunacunaca sumä licapayllaman camäśha Tayta Diosta altuman julaycälila. \s1 Jesusmi Mateocta ayan \r Mc 2.13-17; Lc 5.27-32 \p \v 9 Chaypi Jesus pasaśhanćhümi licälun Mateo śhutiyu nuna Roma gubirnupä alcabälacta mañananćhu täcuyäta. Chaymi Jesus: “Acuchun ya'awan, atimay” nin. Niptin-pacham śhalcuculcul paywan licula. \p \v 10 Chay Mateop wasinćhu Jesus yaćhapacünincunawan micuyalcaptinñatacmi alcabäla mañäcücunäwan, mana allin cawsayniyu nunacunäpis ćhaycamul paycunawan taycacaycälila. \v 11 Chayta licalmi fariseocunaca Jesuspa yaćhapacünincunacta: “¡¿Ima-nilä nunatan yaćhachicüniqui wic-nilä nunacunawanlä micunanpä?!” nin. \p \v 12 Nipäcuśhanta Jesus uyalïlulmi nila: “Sänu nunacunacá manam jampicüta munanchu, sinu'a ishyäcunallam. \v 13 Ñatac sumäta tantiaycäliy cay nishanta: ‘Śhun'üta suwaycamänayquipä uycamäśhayquinu'a, cuyacuyniyu capäcunayquitam muná’ nil. Ya'a manam śhamulá santutucücunacta ayächu, sinu'a jucha-sapacunaca wanaculcänanpämi” nin. \s1 Ayunaypïmi tapun \r Mc 2.18-22; Lc 5.33-39 \p \v 14 Chayćhümi Bawtisä Juanpa puliwshïnincuna Jesusman aśhuycälimul tapupäcula: “¿Imanaltan Bawtisä Juanpa puliwshï-masincunapis, fariseop atïnincunapis rätu-rätu ayunalcan, ampa atïniquicuná mana imactapis uculcanchu isisí?” nil. \p \v 15 Nipäcuptinmi nin: “¿Casaracüca cayaptin'a ayachishacunaca ayunapäcunmanchun ampá? Manaćhá jinapäcunmanchu paycunawanlä cayaptin'a. Ñatac chay casaracüca waycaśha canan timpu ćhämun'am. Jinaptinmi ichá micuytapis caćhaycapäcun'a. Chaynümari yaćhapacünïcunawanpis can'a. \p \v 16 “Má, chay custumriquicunapïtá, mayanpis mawca müdanaman manamá muśhü lataśhta la'anmanchu. Jinaptin'a chay muśhü lataśhcäćha aśhwanpa shipulcachil masta laćhyächinman. \v 17 Chaynütacmi chayllalä luläśha aswactapis nï winanchicchu lälaśha mawca wacuyman'a. Chaynu lulal'a aswäćha wacuycäta paquïchinman; jinaptinćha lluy aswapis wacuypis yan'al pampapä canman. Chaymi chayllalä luläśha aswactá muśhü allin wacuyman winanchic pulanpis tuqui caycälinanpä” nil. \s1 Ishyä walmictawan Jairop wamlantam sänachin \r Mc 5.21-43; Lc 8.40-56 \p \v 18 Chaynu limayällaptinmi juntunaculcänan wasip puydïnin ćhaycamul Jesuspa ñawpäninman un'ulacuycul nila: “¡Taytay, wamlallämi chayllalä wañucun! ¡Acuchun-ari, yataycullaptiquićh śhalcämun'a!” nil. \v 19 Chaymi Jesus yaćhapacünincunawan wañüśhäman pasaculcäla. \p \v 20-21 Chaynu liyalcaptinmi ćhunca ishcayniyu wata yawarpa janallanćhu cä walmi, “Müdanallanta yataycullalpis sänäśhämi” nil Jesuspa ipanpa aśhuycul yataycula müdananpa manyanta. \v 22 Jesusñatacmi muyulcul walmïta licälul: “Callpanchacuy wamlallá; chalapacamäśhayquipam sänälunqui” nin. Chay nilcuśhan-pachallapïtam yawarnin lluy śhaycämula. \p \v 23 Chaypi chay juntunaculcänan wasip puydïninpa wasinman ćhäpäcunanpämi cayalcäñä wañü taquicta quïna tucäcunäpis. Nunacunapis wasi junta wa'ayalcäñä. \v 24 Chaymi Jesus nila: “Waśhaman yalupäcuy. Wamlaca puñuyan jinallam; manam wañüśhachu” nil. Niptinmi nunacunaca “¿Ima?” nil asipälälinlä canpis. \v 25 Paycunacta alalcamulmi wamla chutaläśhancäman Jesus yaycuycul maquinta chalaycuptin, śhalcämun. \v 26 Chay lulaśhancäpïmi intiru-intiru malcacunaćhu limay muyucula. \s1 Jesusmi ishcay aplacta sänachin \p \v 27 Chaypi Jesus pasayaptinmi ishcay aplacuna ayaycaćhaśhtin aticuyalcäla: “¡Mandacü Davidpa Caśhtan Caćhamuśhan Salbacü, Taytalláy! ¡Llaquipaycälillämay-ari!” nil. \v 28 Ñatac Jesus juc wasiman yaycüluptinmi aplacunaca aśhuycälila. \p Chayćhümi Jesus tapula: “¿Rasunpa chalapacamanquichun ya'a sänachinacpä?” nil. \p Niptinmi: “Aw, taytay lulälunquimanmi” nila. \p \v 29 Nipäcuptinmi ñawincunacta yataycul: “Chalapacuśhayquimannuy lulacäśha cachun” nila. \p \v 30 Niycullaptinmi ñawincuna lluy quićhacacülun. Jesusñatacmi ćhuncay-ćhuncayta: “Amam pictapis willapacunquichu cay licachishacpi” nila. \v 31 Niyaptinpis yalülul-pachallam jinantin malcacunäćhu Jesus ñawinta licachishanpi lluy willapaculcäla. \s1 Jesusmi mana limä nunacta sänachin \p \v 32 Chay aplacunaca liculcaptin-pachallam ćhächimun supaypa upächisha pasaypi mana limäta. \v 33 Chay supaypa maquinpi upäta Jesus caćhaycächiptinmi, tuquiman limämula. Chaymi llapa nunacunaca licapayllaman camaśha-cama: “¡Caynu lulätá, manam imaypis licalanchicchu cay jinantin Israel malcanchicćhu!” ninacücuyalcan. \v 34 Chayćhu fariseocunäñatacmi ichá: “¡Caytá achatucunap quiquin puydïninpa munayninwanmá aluyan!” nipäcula. \s1 Maynu sumä achcam cusicha cacuyan \p \v 35 Chaypïtam Jesus intiru jatun malcacunäćhu tacsa malcacunap juntunaculcänan wasicunaćhüpis Diospa allin gubirnunpïta yaćhachishtin pulila, imaymana nanaycunawan ishyäcunätapis sänaycachishtin. \v 36 Ñatac chayćhu achca nunacunäta licalmi sumä llaquipaycula pintïsha uwishnüpis mana michïniyü-yupay cayalcaptin. \v 37 Chaymi yaćhapacünincunacta: “Cusichananchic alli-allimari cacuyan; apaycücunäñatacmi ichá ashlla. \v 38 Chaymi Duyñunta mañaculcänayqui cusichäcunacta caćhaycamunanpä” nila. \c 10 \s1 Jesusmi ćhunca ishcayniyu puydïninta aclan \r Mc 3.13-19; Lc 6.12-16 \p \v 1 Chaypïtam Jesus ćhunca ishcayniyu yaćhapacünincunacta ayalcul nila: “Quiquïpa munaynïtam upäcuśhayqui nunacunäta supaypa maquinpi julaycälinayquipä, imawan ishyäcunätapis nanaynincunactapis lluy sänachipäcunayquipäpis” nil. \p \v 2 Chay ćhunca ishcaynin puydï caćhaśhancuna caycunam: “Pedro” nishan Simon, paypa śhullcan Andres, Zebedeop chulincuna Jacobowan Juan. \v 3 Jinaman Felipe, Bartolomé, Tomas, alcabäla mañä Mateo, Alfeop chulin Jacobo, Tadeop lisishan Lebeo, \v 4 malcanpi śhalcü Simon, ñatac Jesusta wañuchipäcunanpä chalaycachï Judas Iscariotipis. \s1 Jesusmi yaćhaycachil puydïnincunacta caćhan \r Mc 6.7-13; Lc 9.1-6 \p \v 5 Lluy paycunactam Jesus caćhala: “Amam yaycapäcunquichu Samariaćhu malcacunäman nïtac mana-Israelcunämanpis. \v 6 Sinu'a uwish-yupaypis pintïsha cä Israelcunällaman lipäculmi \v 7 ‘Diosninchicpa gubirnunćhu canapä timpu jananchicćhüñam cayan’ nipäcunqui. \v 8 Ñatac lluy ishyäcunactapis, liprayücunactapis sänaycachipäcunquim. Wañüśhacunactapis śhalcachipäcunquim. Achatucunap maquincunapïtapis caćhaycachipäcunquim. Cay munaynïta dinbaldilla ćhasquiycuyal'a dinbaldillatacmi sänaycachinquipis. \v 9 Lipäcul amatacmi apapäcunquichu illaytapis, üructapis, \v 10 luncuyquitapis nï cambiacunayquipä müdanactapis nï śhucuyllayquitapis, nïtac garutillayquitapis. Lulapacücá lulaśhanpi ćhasquiycunanmari. \p \v 11 “Ñatac may malcamanpis ćhal, allin nunactam ashipäcunqui juc malcaman pasapäcunayquicama jamachipäcuśhunayquipä. \v 12 Paycunap wasinman yaycul'a ‘Diosninchic jawcallacta caycachishunqui’ nipäcuy. \v 13 Chay wasiyu allinpa ćhasquiycuśhuptiqui'a chaynu lulacachun. Mana ćhasquiycuśhuptiqui'a ama lulacachunchu. \v 14 Ñatac pï nunapis, may malcapis mana ćhasquil nï licaytapis munapäcuśhuptiqui'a aśhta ćhaquiquicunaćhu pulbu la'aśhuśhallayquitapis lluy tapsilcul\f + \fr 10:14 \fk pulbu…tapsilcul: \ft Caynu jinapäcula “Ampïñaćh cacun'a” ninanpämi.\f* pasaculcay. \v 15 Rasunpa, chaynu nunacuná, malcacuná cäraycunan muyuncäćhümi Sodoma, Gomorra malcacunapïtapis mas mastalä mućhuycachisha can'a. \s1 Jesus-laycu sasachacuycunam śhamun \p \v 16 “Má, amcunacta caćhayalcac atücunap ćhawpinman uwishta-yupaymi. Chayurá culibraynüpis sumä-sumä fisyu-sapa caycäliy. Paluma-yupayñatac mansulla capäcuy. \p \v 17 “Chaymi nunacunäpi sumäta cuydaculcänayqui. Malcap puydïninpa maquincunaman ćhulapäcuśhuptiquim juntunaculcänan wasicunäćhu lawćhaycälishunqui. \v 18 Ya'a-laycum malcacunap mas puydïninmanlä ćhächipäcuśhunqui, chayćhu puydïcunätawan mana-Israelcunätapis ya'api willaycälinayquipä. \v 19 Jinapäcuśhuptiquipis ama llaquiculcaychu ‘canan ¿imactatan limalishä?’ nil. Chay üram Dios umacta uśhunqui, imacta ninayquipäpis. \v 20 Chayćhu amcunachu manam limanqui, sinu'a Tayta Diosniquip Ispiritunmi amcunapi liman'a. \p \v 21 “Ñatac wawi-caśhacunam wañuyman ćhulaycanacun'a. Taytacunapis chulincunactam. Chulicunapis taytancunap cuntran ticlaculculmi wañuchipäcun'a. \v 22 Ya'a-laycutacmi lluy ćhïnipäcuśhunqui. Ñatac camacaycäcama tacyaycücämi salbacun'a. \v 23 Ñatac juc malcaćhu wañuchipäcuśhunayquipä aticaćhapäcuśhuptiqui'a, juc malcaman ayiculcay. Rasunpa, Nunap Chulinca cutimuśhä Israelpa malcancunaman manaläpis ćhayalcaptiquim. \v 24 Ñatac pï yaćhapacüpis yaćhachïninpïta masnin'a manam canchu, nïtac mayan uywaypis patrunninpïta masnin'a canchu. \v 25 Yaćhapacücätapis yaćhachicünintanümi alcayan. Uywaycätapis patrunnintanümi alcayantac. Ñatac ya'a puydïcätalä ‘achatucunap puydïnin Beelzebú’\f + \fr 10:25 \fk Beelzebú: \ft Caywan quiquin Satanaśhtatacmi nipäcula jamuyayninwan.\f* niyämaptin'a ¿imactañaćh lulaycälishunqui llapa caśhtäcunallactá? \s1 Mana manchacullal willaycäliy \r Lc 12.2-7 \p \v 26 “Chayurá ama paycunactapis manchaculcaychu. Ima pacaläcäpis camalaycun'am. Pacaśhacunaca lluymi licaycachisha can'a. \v 27 Chayurá cay pacallap nishäcäta lluyćhu camalaycachiy. Ñatac linlillayquićhu niycälishäcäta wasi jananpi ayaycaćhäcänuy llapa nunacunäman willaycäliy. \v 28 Ama-ari aychallayquita wañuchïcäta manchaculcaychu. Aśhwanpa nina waläcäman cuirpuy-alma lluy jitaycunanpä munayniyu Tayta Diostari manchaculcay. \p \v 29 “¿Manachun ishcay pishucunacta ashllay ćhaniyüllawan lantichwan?\f + \fr 10:29 \ft Cay cala mana cäniyücunaca lantiycul Chuya Wasićhu Tayta Diosta uycälinanpämi.\f* Chaynu cayaptinpis Tayta Dios munaptinlämi jucllayllapis anćhanpayan. \v 30-31 Chaymi aśhta ächayquipis yaćhaśha cayan ayca caśhanpis. ¿Chaychun amcunacta un'älälishunquiman, imamá? Chayurá manam imapi manchaculcänayqui canchu. Pishucunapïtapis mas ćhaniyülämá cayalcanqui. \s1 Jesuspa caśhanchicta nunacunäćhu lisiycachinam \r Lc 12.8-9 \p \v 32 “Ñatac mayanpis: ‘Pay caśhtam cá’ nil nunacunäćhu nimäcätá, ya'apis janay pacha Taytäpa ñawpäninćhümi ‘Ya'a caśhtam pay'a’ nishätac. \v 33 Ñatac ‘Manam lisïchu’ nimäcätam ichá, ya'apis Taytäpa ñawpäninćhu ‘Paytá manam lisïchu’ nishätac. \s1 Jesusmi iwinacachiyta apamun \r Lc 12.51-53; 14.26-27 \p \v 34 “Amatac ‘jawca cawsaytaćh uycamäśhun’ niyalcämaychu; aśhwanpam iwinacuyta apayämú. \v 35 Chulin taytanpa cuntran cananpämari śhalcachishä, wamla wawintapis mamanpa cuntran, llumchuynintañatac suyranpa cuntran. \v 36 Chayurá cuntrayquicuna ayllullayquicunalämi can'a. \v 37 Ñatac ya'api masta mamanta taytanta cuyäcá manam nuná cananpä mirisinchu. Chaynütacmi chulincunacta ya'apïta masta cuyäcäpis manam nuná cananpä mirisinchu. \v 38 Jinamanñatacmi ima-ayca pasaptinpis wañuycäcama laśhćhüman mana jalumücá nï nuná cananpä mirisinchu. \v 39 Ñatac cawsayninta ama-pacha nïcá cawsaynintamari apacun'a. Ya'a-laycu bïdantapis uycücämi ichá cawsaycun'a. \s1 Allin luläcá primiuyümi can'a \r Mc 9.41 \p \v 40 “Ñatac caćhacuśhäta ćhasquïcá quiquïtam ćhasquiyäman; ya'acta ćhasquiycamäcäñatacmi ichá caćhamäní Taytätapis ćhasquiyan. \v 41 Chayurá willacüninta Diospi śhamuśhan-laycu ćhasquiycücätam Tayta Dios allinpa ćhasquiycun'a. Chaynütacmi nunacta allin caśhan-laycu ćhasquiycücätapis Tayta Dios allin nunätanüpis ćhasquiycun'a. \v 42 Chaynütacmi mayanpis ima-nilä atïlläta masqui täsa alalä yacullacta uycücätapis Tayta Dios allincätalä uycun'a” nil. \c 11 \p \v 1 Chaynu Jesus ćhunca ishcayniyu yaćhapacünincunacta imacta lulapäcunanpäpis lluy limapaycäliptinmi, chay malcacunäman willacü liculcäla. \s1 Bawtisä Juanmi tapuchimun \r Lc 7.18-35 \p \v 2 Ñatac Bawtisä Juan carsilćhu cayalmi Jesus lluy lulaśhancunacta yaćhälul ishcay puliwshïnincunacta payman caćhala. \v 3 Ćhälulmi tapupäcula: “¿Amchun cayanqui rasunpa Dios Caćhamuśhan nishanca ichá juctalächun alcapäcuśhä?” nil. \v 4 Jesusñatacmi: “Canan Juanman cutiycul willaycäliy cay uyalipäcuśhayquitawan, licapäcuśhayquita: \v 5 aplacunapis licaśhanta, latacunapis pulishanta, liprayücunapis tuqui sänaśhanta, upäśha linliyücunapapis quićhacacuśhanta, wañuśhacunapis śhalcamuśhanta, wacchacunämanpis allin willacuy ćhäśhantalä canpis. \v 6 Jinaman'a niycäliy: ‘Ya'apïta mana ishcayyäcá cushisha caycuchun’ ” nila. \p \v 7 Paycuna cuticuptinñam Jesus tapula chayćhu cä nunacunäta Juanpïta: “¿Ima-nilä nunacta licätan chay chunyäninman lipäculanqui? ¿Śhu'uśhta waywa apaycaćhäta licächun ichá imam? \v 8 ¿Icha juc rïcu nunacta ćhaquinpi umancama chipyayä müdacuśhacta licächun? Chaynu nunacuná puydï mandacücunap wasinćhümá cayalcan. \v 9 Chayurá ¿ima licätan amcuna lipäculanqui? ¿Icha Diospa willacünin nunacta licächun? Rasunpa chaynu nunactamá licapäculanqui. Ñatac lluypïpis pay'a sumäninlämi. \v 10 Diospa isquirbishanmannuy Salbacücäpa puntanta Juan śhamuśhanpïmi niyan: \q1 ‘Ampa ñawpäniquitam juc willacünïta caćhamüśhä, ćhänayquipä alistamunanpä’\x + \xo 11:10 \xt Mal 3.1\x* nil. \p \v 11 “Rasunpa cay Bawtisä Juanpïta mas lisimäcá manamá canchu jinantin pachäćhu. Chaynu captinpis Diospa gubirnunćhu'a ashllacta lisimäcäpis Juanpïta maslämi lisiman'a. \v 12 Ñatac Juan willacuyta allaycuśhanpi caycamallam Diospa gubirnunpa cuntran śhalcacalcälil pasaypi lijïru nunacuna mana caśhanman cutichiyta jicutayalcan. \p \v 13 “Licay, Diospa llapa unay willacünincunapis ñatac camachicuycunapis Diospa Caćhamuśhan Salbacüca śhamunantam willaculcäla Juan licalimunancama. \v 14 Amcunap tantiayniqui captin'a, paymi ‘Elias śhamun'am’ nishanca. \v 15 Linliyu cal'a, uyaliculcay-ari. \p \v 16 “¿Imanuytá amcuna cayalcanqui? Achca walaśh wamlachacuna läsaćhu ayaycaćhaypa awsäcänümi. \v 17 Chaymi casamintu fistacta awsal quïnanta parti tucalcaptinpis, manatac parti'a tuśhüshipäcunchu. Chaynütac wañupacuy awsayta awsayalcal wa'ay wa'ay taquicta taquiyalcaptinpis manatac wa'awshipäcunchu. \v 18 Chaynümi Juan śhamul aybistá micuyta caćhaycul mana uchuclla upyacuptinpis, ‘Satanaśhpa nunan’ nil nipäcunqui. \v 19 Ñatac ya'a Rasun Nunap Chulinca micuptïmi, upyaptïmi ichá, ‘micuypä camäśha, upyaypä camäśha, jucha-sapa nunacunap, alcabäla mañäcunap cunchawänin’ nil jamuyapämanqui. Ñatac Diospa yaćhaynin rasun caśhanta wayuyninpam nunacunaca tantiapäcun'a” nila. \s1 Pasaypi mana chalapacuyniyu malcacunätam anyan \r Lc 10.13-15 \p \v 20 Ñatac milagrucuna lulaśhanta maynüpaña licayalcalpis mana wanaculcä malcacta yalpälulmi Jesus nila: \v 21 “¡Imanuylä capäcunqui Corazin malca! ¡Imanuylä capäcunqui Betsaida malca! Amcunaćhu milagru lulaśhäta Tirowan Sidon licapäcunman cala. Chayürallaćh juchanpi wanaculcal sumä pin'acuywan llaquicuywan Diospa ñawpäninćhu uyshuläpacunman cala. \v 22 Chayurá rasunpa cäraycunan muyuncäćhu'a Tirowan Sidon amcunapïta mïnus mućhuycachishalämi capäcun'a. \v 23 Ñatac amcunapis Capernaum malca ‘Altuman juluśhaćh capäcuśhä’ ¿niyalcanquićh? Aśhwanpa allpäpa lulïninmanlämi wicapäśha capäcunquipis. Cay milagru amcunaćhu lulaśhäcunäta Sodoma malca licapäcul'a, cay muyuncäcamaćh cayalcanman cala. \v 24 Chaymi cäraycunan muyuncäćhu Sodoma malcapïpis mas mastalä mućhuycachisha capäcunqui” nil. \s1 Chulillanmi Taytanta lisin \r Lc 10.21-22 \p \v 25 Chaypïtam nilatac: “Alawaycucmi Janay pachäćhu cay pachäćhu cä Tayta Diosní, lluy yaćhayniyu, umayu nunacunäpi caycuna pacaycuśhayquitam tantiaycachinqui mana cäpa licaśha nunacunäman. \v 26 Aw, Taytay, caynu canantam munalanqui” nil. \p \v 27 Chaypïtam nila: “Taytämi ya'ap maquïman cay lluy munaytapis yaćhaytapis ćhulamula. Taytallämá yaćhan paypi śhamüśha caśhäta. Chaynütacmi ya'alla yaćhá pay mayan caśhantapis. Chaymi mayantapis lisiycachishäcälla Taytäta lisipäcun'a. \v 28 Chayurá ya'aman śhapämuy pishipäśha, llaquisha, llasä ipiwan ñitichicuśhanuy cäcuna. Śhamücunätá ya'ami yanapal, jawca jamayćhu jamachishayqui. \v 29-30 Yügüman yaycapämuy llampu śhun'u allin śhun'u caśhäta lisipämänayquipä. Chayćha jawca cawsayta taliycälinqui. Ñatac cay uśhá yügüman matapämunayquipä maynu jacyallam cayan” nil. \c 12 \s1 Wardaćhümi yaćhapacücunaca trïgucta tiquilcun \r Mc 2.23-28; Lc 6.1-5 \p \v 1 Juc warda muyunćhümi Jesus yaćhapacünincunawan pasayalcäla trïgu-trïgup manyanpa. Chay yaćhapacünincunañatacmi micanäśha cayalcal pallalcälila micalcälinanpä. \v 2 Chayta fariseocunaca licälulmi Jesusta nila: “¡Jay! Wic-ari yaćhapacüniquicuna warda muyuncäćhülä tiquilcuśhanwan jalutacuyalcan camachicuyta” nil. \p \v 3 Niptinmi: “¿Manachun lïgipäculanqui David micanäśha cayal puliwshï-masincunawan imacta lulapäcuśhantapis? \v 4 ¿Manachun David, chay Diosta alawana carpanman yaycaycälil Diosllapä laquïsha tantäta micälälila masqui paycunapä mana cunsintiycuśha captinpis? Chay sasirdüticunallapä captinpis manamari jamuyäśhachu capäcula. \v 5 Chaynütac ¿manachun camachicuycäćhu lïgipäculanqui sasirdüticunacá warda muyuncunaćhüpis Diospa chuya wasinćhu lulatityapäcuśhanta? Jinayalcaptinpis manatacmá jamuyäśhachu. \v 6 Rasunpa Diospa chuya wasinpïpis masninlämi cayćhu cäca cayan. \v 7 Ñatac Diospa shiminćhu: \q1 ‘Śhun'üta suwaycälimänayquipä uycamäśhayquinu'a, cuyacuyniyu capäcunayquitam muná’\x + \xo 12:7 \xt Os 6.6\x* \m nishancäta sumäta tantiayalcal'a, cay mana juchayücunäta manaćh jamuyalcanquimanchu. \v 8 Canan tantiapäcuy-ari: ya'a Rasun Nunap maquilläćhümi cay warda muyuncäpis cayan” nila. \s1 Jesusmi warda muyun chaquisha maquiyüta sänachin \r Mc 3.1-6; Lc 6.6-11 \p \v 9 Chaypïta Jesus pasalmi juntunaculcänan wasiman yaycula. \v 10 Chayćhümi mana cuyulï chaquïsha maquiyu nuna cayäñä. Chay fariseocunäñatacmi Jesusta achäqui ashiyninwan: “Má, ¿warda muyunćhülä sänachichwanchun?” nila. \p \v 11 Niptinmi: “¿Mayanllayquitan uwishniqui juc ućhcuman śhaticacüluptin, warda muyunćhüpis mana julaycälinquimanchu? \v 12 ¿Chaychun nunaca mana ćhaniyu cayanman uwishcäpïpis ampá? Chaymari masqui warda muyuncäćhüpis camachicuyca allincäta lulaycachimanchic” nila. \p \v 13 Nilculmi chay maquin chaquïsha nunäta: “Chacchapacuy” nila. Chaynu chacchapacuptinmi jucca maquinnuy tuqui sänu licalïla. \v 14 Jinaptinmi chay fariseocuna yalälälimul, Jesusta imanuypa wañuchipäcunanpäpis lluy limanacuyta allaycapäcula. \s1 Willachimuśhancämi lulacacun \p \v 15 Chayta Jesus tantiälulmi juc-läduman licula. Chayćhu achca nunacuna atipäcuptinmi llapa ishyäcunactapis sänalcachil: \v 16 “Ya'apïta amam äśhacüśha mismilcachinquichu” nila. \v 17 Caynüpam Diospa willacünin Isaias unay isquirbishanca lulacacüla. \q1 \v 18 Chayćhümi niyan: \q1 “Paymi sirbïnïpa aclacuśhäca cayan. Pay śhun'üćhu caycuśhanpïmi cushisha cayá. \q1 Ispiritú callpanchaycun'a jinantin pachäćhu allincäta tincüninman licaycunanpämi. \q1 \v 19 Manam äśhaycaćhayan'achu, nïtac apalcaćhayan'achu. \q1 Manatacmi shimintapis cällicunallaćhu uyalipäcun'achu. \q1 \v 20 Ñatac paquilpuyä cäñanuy cäcätapis tuquipmi licaycun. Wañulpuyä michïrunu cäcätapis manam wañulpächinchu. \q1 Caynu caycun'a allinca camalaycunanpä unanchaycuśhäman ćhänancamam. \q1 \v 21 Chayćha jinantin pachäćhu nunacunaca payman chalapacullal alcayalcan'a”\x + \xo 12:21 \xt Is 42.1-4\x* nil. \s1 Jesustam tumpapäcun \r Mc 3.20-30; Lc 11.14-23; 12.10 \p \v 22 Chaymi chay üra mana limä apla Satanaśhpa gänäśha nunacta Jesusman puśhapäcula. Jinaptinmi Jesus tuqui limä uyalï nunaman sänächin. \v 23 Chaymi chayćhu cäcunaca licapayllaman camäśha ninaculcäla: “¿Caychućh rasunpa canman Davidpa caśhtanpi, Dios caćhamuśhancá?” nil. \v 24 Cay nishancunacta fariseocunaca uyalïlulmari śhun'ullanćhu: “¡Caytá achatucunap quiquin puydï Beelzebüpa munayninwanmá aluyan!” nipäcula. \p \v 25 Caynu pinsaśhanta Jesus yaćhalmi nila: “¿Imanuypatá chaynu cälunman? Juc nasyunćhu quiquin-pula pilyapäcul'a lluyćha chincachinacunman. Chaynütacćha juc wasillaćhu pilyapäculpis pampaman muyuchinacunman. \v 26 Chaynümari Satanaśhpis quiquin-pula cuntra cayal'a laquinacüśha cayan. Chaynu captin'a ¿imanuypatá mandacuynin tacyaycunman? \v 27 Ñatac ya'a, Satanaśhpa pudirninwan lulapti'a amcunap atïniquicuná ¿pip pudirninwantan-nila satanaśhcunap gänäśhacta caćhaycachipäcun? Chay luläcuna-ari, má, niycälishunqui. \v 28 Canan Diospa Ispiritunwan achatucunacta caćhaycachiptïmi ichá, tantiapäcunayqui quiquin Diospa gubirnun ćhämuśhuśhayquita. \p \v 29 “Má, sumä armädu nunacta manalä ćhänaycul'a manamá imantapis waycäluchwanchu. Chaynaycul-lämi ichá apacuchwan. \p \v 30 “Chayurá mana lulawshimal'a, lulaynïta chincayächinquim. Ya'ap faburní mana śhalcul'a, cunträmi cayanqui. \v 31 Tuquicta uyalipämay: Tayta Diosmi pampachanman llapa nunap ima jucha lulaśhantapis ima limaywan jalutacuśhantapis. Ñatac Diospa lulaynincunacta ‘Satanaśhpam chay'a’ nil Chuya Ispiritucta jalutacücätam ichá nï imaypis pampachan'achu. \v 32 Aw-ari, masqui Rasun Nunap Chulincäta jalutacamaptiquipis Tayta Dios pampachaycuśhunquimanmi. Chuya Ispiritucta chaynu jalutacuptiquim ichá cay cawsaycäćhüpis nï juc cawsaycäćhüpis pampachaycuśhunquimanñachu. \s1 Lantacta wayuyninpam lisinchic \r Lc 6.43-45 \p \v 33 “Ñatac lantacunäta wayuyninpam lisinchic: Allin lantäpá allinmi wayuyninpis, mana allin lantäpá mana allintacmi wayuyninpis. \v 34 ¡Pasaypi culibraypa milaynincuna! Śhun'uyquićhu mana allincälla winalayaptin ¿imanuypatá allincälä yalämunman? Shiminchic liman śhun'unchicćhu imapis cäcätam. \v 35 Allin nunäpá śhun'unćhu sumä cuyay ćhaniyu ćhulacuśhancäpïmi shiminpapis yalamun. Chaynütac mana allin nunäpapis sumä ćhaniyüpa mana allincunallacta ćhulaycuśhancäpïmi shiminpapis yalamun. \v 36 Uyalipämay: Cäraycunan muyuncäćhu'a shimiqui chalaśhan ima limaśhayquitapis niycunayquim can'a. \v 37 Chaymi quiquiquicunap limaśhayquimannuy allinpa licaycuśhapis ütac cäraycuśhapis capäcunqui” nila. \s1 Milagructa licaycuypïmi waquin wañupaculcan \r Mc 8.12; Lc 11.29-32 \p \v 38 Ñatac chayćhu waquinnin fariseocunawan, camachicuyta yaćhachicücunämi Jesusta nila: “Yaćhachicü, má, ima siñalllactapis licaycälichipämay” nil. \p \v 39 Niptinmi: “Cay Diosta ipanchä pasaypi cullu linlicuna, ¿imallactapis licaycuypïchun wañupacuyalcanquiman? Canan'á Diospa willacünin Jonaspa siñal pasaśhallantam licaycälinqui. \v 40 Paymi sumä jatun challwap patanćhu winalälä quimsa muyun quimsa tuta; chaynümi ya'a Rasun Nunap Chulincäpis quimsa muyun, quimsa tuta allpäpa śhun'unćhu caśhä. \v 41 Má, Ninive nunacunäta Jonas willaptinmi juchancunacta wanaculcul Diosman cutipämula. Chaymi canan amcunaćhu Jonaspïpis sumä munayniyücätalä ipanchapäcuśhayquipi mućhuycachinan muyuncäćhu Ninivecunaca śhalcatityamun'a cäraycälishunayquipä. \p \v 42 “Chaynütacmi unay Sheba malcanpa mandä walmipis ‘Puydï Salomonpa yaćhayninta maynümi uyaliycuyta muná’ nil calu-calupïlä śhamula. Chaymi canan amcunaćhu Salomonpïpis mas puydïcätalä mana uyaliculcäśhayquipi mućhuycachinan muyuncäćhu chay walmipis śhalcamun'a cäraycälishunayquipä. \s1 Mana allin achatucunam cutiycamun \r Lc 11.24-26 \p \v 43 “Amcunacta Satanaśhpa gänaśha cayäcätanümi pasaśhunqui. Chay achatümari juc nunacta caćhaycul pulimun chunyä lanla-lanla ulucunäćhu, jamananpäpis ashishtin. \v 44 Chaynu mana talilmi ‘Jamá, cutiycuśhä punta yaćhaśhäcäman’ nil caśhan cutimun. Chaynu cutilmi chay nunäta talin tuqui allichäśha jäcuyä wasi-yupaytapis. \v 45 Chayćhümi cutiycun pasaypi anćhish masannincunacta inquitacuycul. Chaynu cutiycul yaćhapäcuptinmi, chay nunaca puntapïpis piyurlä cawsaynin” nila. \s1 Jesuspa śhullcancunawan mamanmi ashipäcun \r Mc 3.31-35; Lc 8.19-21 \p \v 46 Chaynu Jesus limayaptinmi mamanwan śhullcancuna ćhälälimul waśhallaćhu alcayalcäla limaycapäcunanpä. \v 47 Chayćhümi jucnin: “Mamayquiwan śhullcayquicunam ashiyalcäśhunqui” nin. \p \v 48 Niptinmi: “¿Mayantan ya'ap mamá? ¿Pïcunatan ya'ap śhullcäcuna?” nila. \v 49 Nilculmi yaćhapacünincunacta maquinwan unanchaycul nila: “Paycunam mamá. Paycunatacmi śhullcäcunapis. \v 50 Mayanpis janay pachäćhu Taytäpa munaśhanta luläcunämá, mamá, śhullcá, panïcunäpis” nil. \c 13 \s1 Talpucümanmi tincuchin \r Mc 4.1-9; Lc 8.4-8 \p \v 1 Chaypïtam Jesus chay wasipïta yalulcul ućha manyanman lil taycucuycula yaćhachinanpä. \v 2 Chayćhümi achca nunacuna lluy juntanacälälimuptin chayćhu cä barcuman ishpilcul taycucuycula. Nunacunañatacmi ućhap manyallanćhu capäcuptin \v 3 tincuchiypa achcacta yaćhachila. \p Chayćhümi nila: “Juc nunash talpucü liñä. \v 4 Wacaptinshi waquinnin mujucuna caminucunäman paćhcälun. Jinaptinshi pishucuna śhalcamul lluy pallälälin. \v 5 Waquin mujucunañatacshi pasaypi ćhäla-ćhälaman paćhcälun. Chaynu janällaćhu calshi apuraypa wiñätucämun. \v 6 Inti allicta lupämuptinñatacshi ichá lluy chaquïlälin, sapichacunanpä undu allpa mana captin. \v 7 Waquin mujucunañatacshi ula-ula, caśha-caśhacunäman paćhcälälin. Chay caśhacuna wiñalcamulshi lluy alwächin. \v 8 Juc mujucunañatacshi allin undu allpaman ćhäpäcun. Chaycunash ichá allicta wayupäcun. Jucllay mujullapïshi quimsa ćhunca-cama, süta ćhunca-cama, paćhac wayuyniyü-camalä capäcun. \v 9 ¡Linliyu cal'a, uyaliculcay-ari!” nil. \s1 Tincuchiyllap imapi yaćhachishantam willan \r Mc 4.10-12; Lc 8.9-10 \p \v 10 Chaynu niptinmi yaćhapacünincuna Jesusman aśhuycälil tapula: “¿Imapïtam caynu tincuchiyllap yaćhachinqui?” nil. \p \v 11 Niptinmi: “Amcunactá Tayta Diosmi gubirnunćhu pacacuynincunactapis tantiaycachipäcuśhunqui. Juccunätañatacmi ichá mana. \v 12 Tantiäcunätá mas tantiayta uśhalämi can'apis. Mana tantiäcunätam ichá aśhwanpalä chincalpachisha can'a. \v 13 Chaymi caynu tincuchiyllap yaćhaycachí. Maynüpa licayalcalpis manamá licapäcunchu; maynüpa uyaliyalcalpis manamá uyalipäcunchu nï tantialpapäcunpischu. \v 14 Paycunawan lulacacuyan Diospa unay willacünin Isaias isquirbishancämari. Chayćhümi nin: \q1 ‘Maynu uyaliyalpis manam intindinchu. \q1 Maynu licayalpis manam tantianchu. \q1 \v 15 Cay nunacunap śhun'un pasaypi lumiyäśham cayan. Linlincunapis wićhacäcüśham cayan. Ñawincunapis apläśham cayalcan. \q1 Chaymi mana licapäcun'achu, uyalipäcun'achu, tantiapäcun'achu, nïtac cutipämun'achu sänaycachinäpäpis’\x + \xo 13:15 \xt Is 6.9-10\x* nil. \p \v 16 “Ñatac amcuná cushisha capäcuy, licapäcuśhayquipïta, tantiapäcuśhayquipïta. \v 17 Rasunpa achca unay allin nunacunäwan, Diospa willacünincunam ichá maynu wañupacuyalcalpis caycunacta mana licaycälilachu nï uyaliycälilapischu. \s1 Tincuchishancätam tantialpachin \r Mc 4.13-20; Lc 8.11-15 \p \v 18 “Chayurá tantiapäcuy-ari cay muju wacäwan tincuchishäcäta. \v 19 Chay caminüman paćhcä mujunümi cayan Diospa gubirnunpi willacuyninta uyalityayalpis mana tantiäca. Chaymi allin willacuy śhun'unman ćhäśhancätapis Satanaśh śhalcamul waycalpülun. \v 20 Chay ćhäla-ćhälaman ćhäcänümi cayan Diospa allin willacuyninta uyalil-pacha cushisha ćhasquicüca. \v 21 Chaynu ćhasquishan-laycu imaymana ñacaycunapis, llaquicuycunapis licalimuptinmi mana sapichacüśha lantanuy manaña tacyaycul chaycunaman palpülun. \v 22 Chay caśha-caśhaman muju paćhcäcänümi cayan. Diospa willacuyninta ćhasquilpis cay pachäćhu illaycunallawan, cänincunallawan, cawsaycäćhu lluy munayllancunawan shipuchicüśha cayalmari wayuynin mana canchu. \v 23 Ñatac jundu allin allpaman ćhäcänuymi cayan allin willacuyta uyalicul cäsucüca. Chaymi allincunällacta wayuycun jucllay mujullapi quimsa ćhunca, süta ćhunca, paćhac wayuyniyü-camalä canpis” nin. \s1 Trïguwan cusca gamärra caśhanmanmi tincuchin \p \v 24 Chaypïtam jucman tinculcachil nila: “Diospa gubirnun tuqui acläśha trïgu mujucta nuna talpücänümi. \v 25 Ñatac chay tuta puñuyalcaptinmi, ćhïnipänin śhalcamul talpucuśhanpa janäninman gamärracta\f + \fr 13:25 \fk gamärra: \ft Waquincunaćhu'a “sibadilla” nipäcunmi.\f* talpüña. \v 26 Ñä trïguca wiñalcamul lluy ispijayta allaycuptinmi, chay gamärrapis ispijayta allacuycun. \v 27 Chaynüta licälälilmi piyunnincuna mana-mana lilcul: ‘Taytay, tuqui aclaśha mujunllanllanwan talpuchiptinchicpis, ¿maypïtá gamärracuna yalamula?’ nin. \p \v 28 “Niptinmi duyñuca: ‘Jucnin ćhïnimäninchicmi cayta lulämanchic’ nila. Piyunnincunañatacmi: ‘¿Lluy ulälälimuśhächun?’ nin. \p \v 29 “Niptinmi: ‘Ama. Yan'almi trïguctapis wayancälächinquiman. \v 30 Jina cusca wiñachun cusichacama. Cusichananchic muyuncäćhümi piyunnïcunäwan gamärracunäta puntacta apti-apticta watachishä cañaycachinäpä. Trïgucunätañatacmi ichá pilwäman ćhulaycachishä can'a’ nin” nila. \s1 Shitap mujunmanmi tincuchin \r Mc 4.30-32; Lc 13.18-19 \p \v 31 Nilculmi yapañatac yaćhachila jucman tinculcächil: “Diospa gubirnun shita mujucta ćhaclaman talpuśhancänümi. \v 32 Chay mujuca lluy lluypïpis ñawi chincaycuyllam. Wiñamulñatacmi ichá juc lantacunapïpis mas jatunninlä cacuyan. Chaymi pishucunäpis pallaynincunaćhu lluy ishnachaculcan” nila. \s1 Libadüramanmi tincuchin \r Lc 13.20-21 \p \v 33 Nilcul yapañatac tincuchiypa yaćhachila: “Diospa gubirnun'a libadüranüllam cayan. Juc walmi ash libadürallacta quimsa quintal arinamanlä jitaycüluptinpis jinantintam punquichimun” nil. \s1 Willacücunaca nishanmi lulacacun \r Mc 4.33-34 \p \v 34 Jesus nunacunäta caynu imamanpis tincuchiyllapmi yaćhachila. Manam imaypis yaćhachilachu mana tincuchiypá. \v 35 Caynüpam Diospa unay willacünin nishanca lluy lulacacüla. Chayćhümi niyan: \q1 “Tincuchiyllap willapalmi yaćhaycachishä. Ñatac cay pacha camaśhanpi lluy pacaläśhancunätam tantiaycachishä”\x + \xo 13:35 \xt Sal 78.2\x* nil. \s1 Gamärraman tincuchishancätam tantialpachin \p \v 36 Chaypïtam Jesus llapa nunacunäta wasinta liculcänanpä lluy dispidiculcul yaycula juc wasiman. Chayćhümi yaćhapacünincuna aśhuycul tapupäcula chay gamärraman tincuchil willaśhanca ima ninantapis. \p \v 37 Niptinmi nila: “Chay trïgu talpuchïcá Rasun Nunap Chulincämi cayan. \v 38 Ćhaclañatacmi cay pachaca. Chay aclaśhan tuqui mujuñatacmi Diospa gubirnunćhu cawsäcunaca. Chay gamärracunañatacmi Satanaśhpa nunancuna. \v 39 Chay ćhïnicü gamärra talpuchïcämi quiquin Satanaśhca. Cusicha muyuncäñatacmi cäraycunan muyunca. Cusichäcunanñatacmi anjilcunaca. \v 40 Chay gamärra uläta japächalcul, cañaśhancänümi pasan'a cäraycunan muyuncäćhüpis. \p \v 41 “Ya'a Rasun Nunap Chulincämi caćha anjilnïcunacta caćhaycamuśhä mandä nunäcunapi chay allincäpa cuntran śhalcuculcul juccunactapis palpachiyta jicutäcunäta ulaycachinäpä. \v 42 Chaynu juluyculmi nina waläcäman jitaycuśha can'a. Chayćhümi awćhupäcun'a; quiluncunactapis lawćhićhicyachipäcun'alä canpis. \v 43 Ñatac Diospa śhun'unpänuy cawsacunämi ichá intïnuypis chipipicyapäcun'a Taytanchicpa mandacuyninćhu. Linliyu cal'a sumäta uyaliculcay. \s1 Tapädamanmi tincuchin \p \v 44 “Chaynütacmi Diospa gubirnun juc ćhaclaćhu tapäda pampaläcänuy. Chay tapädäta juc nuna talilcul caśhallanman pampalculmi wasinta cushisha cutilcul, llapa imantapis lluy lanticülun chay ćhaclacta lantinanpä. \s1 Sumä fïnu aläjamanmi tincuchin \p \v 45 “Chaynütacmi Diospa gubirnun cayan, juc nuna tuqui fïnucama aläja lantiyta pulïcänu. \v 46 Chaymi sumä fïnunnin alli ćhaniyu aläjacta talïlul, cushisha cutilcul lluy imantapis lanticulcul lantïlun. \s1 Challwa chalacumanmi tincuchin \p \v 47 “Chaynütacmi Diospa gubirnun challwa chaläcänu cayan. Chay chalacunta lamarcäman jitaycuptinmi allin, mana allin challwactapis chalamun. \v 48 Juntäluptinñatacmi yacu patanman julalcamul aclaycun. Allinnintam canaśhtanman winaycun, mana allinnintañatacmi ichá wicapälun. \v 49 Chaynümi cäraycunan muyuncäćhüpis can'a. Anjilcuna śhamulmi allincunäta, japächan'a mana allincunapïta. \v 50 Chay mana allincunätam nina waläcäman lluy jitaycapäcun'a. Chayćhümi awćhupäcun'a, quiluncunactapis lawćhićhicyachipäcun'alä canpis” nin. \s1 Unaywan muśhü tapädamanmi tincuchin \p \v 51 Chaynu nilculmi llapa yaćhapacünincunacta Jesus tapula: “Cay nishäcunäta ¿llapantachun tantiälälinqui?” nil. \p Niptinmi: “Aw, taytay” nipäcula. \p \v 52 Niptinmi: “Chayurá camachicuyta yaćhachicüca jinaman Diospa gubirnunta ćhasquiycücá ishcay tapädayünümi cayan. Chaymari unay camachicuyta yaćhaśhancäpïtawan, canan ya'a muśhü yaćhachicuynïpïta allincäta julaycamunman”\f + \fr 13:52 \fk Chaymari…julaycamunman: \ft Limayllap-cama griego limayćhu'a “Chaymi unay pacanpïtawan, canan pacanpi julaycamunman” niyanmi.\f* nin. \s1 Jesusmi Nazaret malcaćhu \r Mc 6.1-6; Lc 4.16-30 \p \v 53 Chaynu lluy yaćhaycachilmi licula. \v 54 Unay yaćhaśhan Nazaret malcanman ćhayculñatacmi juntunaculcänan wasićhu yaćhachila. Payta uyalilmi malca-masincuna sumä jucmanyacüśha: “¿Mayćhütá caynu yaćhätucämun? ¿Imanuypatá caynu milagrucunactapis lulacuyanman? \v 55-56 ¿Manachun carpintïru Josëpa chulillan Mariap wawillan imamá? ¿Manachun cananpis ya'anchicwan cusca yaćhayalcan śhullcan Josëpis, Jacobopis, Judaspis, Simonpis panincunapis, imamá? Chayurá ¿mayćhütá caynüpa yaćhämunman?” nipäcula. \v 57 Chaymi licaytapis mana munapäculachu. \p Chaymi Jesus nila: “Manam quiquinpa malcallanćhu'a ayllullanćhu'a wasillanćhu'a Diospa willacünincunacta allinpa ćhasquipäcunmanchu” nil. \v 58 Chaynu mana chalapaculcaptinmi chay malcaćhu milagrucunacta mana anchá lulayculachu. \c 14 \s1 Bawtisä Juantam wañuchin \r Mc 6.14-29; Lc 9.7-9 \p \v 1 Chay timpu Jesus sumächisha captinmi nasyunpa mandänin Herodespis uyalïlul \v 2 yanapänincunacta nila: “Bawtisä Juanćha śhalcämun; chayćhá milagrucunacta lulayan” nil. \p \v 3 Caynüpam Juan wañula. Mandacü Herodesshi walmin Herodiaspa janan carsilman chay Bawtisä Juanta wićhächila maquincunacta cadinawan ćhänalcachil. \v 4 Chaynu jinala Herodes irmänun Felipip walmin Herodiaswan tincucüluptinshi chay Herodesta: “Caynu cuscacuycuśhayquicá manamá allinchu” nil Juan piñapaptin. \v 5 Maynu wañuchiyta munalpis lluy nunacunaca Diospa willacünin Juan caśhanta lisipäcuptinshi lisiräla. \p \v 6 Chaypïtash Herodespa santun ćhämuptin Herodiaspa wawin wamlaca llapa ayachishancunap ñawpäninćhu sumä-sumä tuśhuyninwan Herodespa śhun'unta suwaycülun. \v 7 Chayshi wamläta limalicüla: “Imacta mañamaptiquipis uycuśhayquim” nil. \p \v 8 Chay niptinshi maman yaćhachishancäta mañala: “Bawtisä Juanpa umanta juc ćhanćhaman uycamänayquitam muná” nil. \p \v 9 Niptinshi mandacü Herodes llaquicüluptinpis llapa ayachimuśhan nunacunap ñawquin limalicuyal'a mana imapis ninan calañachu. Chayshi “Mañaśhanta uycäliy-ari” nila. \v 10 Jinalshi carsilcäman caćhala mu'uchinanpä. \v 11 Jinalculshi umanta ćhanćhaman ćhulaycul chay wamläta uycula. Chayñatacshi mamanman uycula. \v 12 Ñatac ayäpa puliwshïnincunañatacshi ćhaycamul pampapämü apaculcan. Jinalcälilshi Jesusman willaycälï liculcan. \s1 Jesusmi picha walanga nunacunaman micuyta camachin \r Mc 6.30-44; Lc 9.10-17; Jn 6.1-14 \p \v 13 Chayta Jesus uyalïlulmi juc barcuwan chunyäninman japallan licula. Chay-läduman licuśhanta yaćhatityälälilmi chay malcacunapi nisyu-nisyu nunacuna ćhaquillawan lipäcula. \v 14 Chayćhu Jesus barcupi ji'alpunanpä achca-achca alcayalcäta licälulmi śhun'unpis alalaycuptin llapa ishyänin apaśhancunäta sänachipula. \p \v 15 Chayćhu inti patacña cacuyaptinmi yaćhapacünincuna aśhuycul: “Ñä tardiña cacuyaptin cay chunyäcäćhu micuypïpis wañülälin'aćh. May malcallamanpis micuy ashï lipäcuchunñari” nipäcun. \p \v 16 Niptinmi: “¿Imapälämá lipäcun'a? Amcunari micachipäcuy” nin. \p \v 17 Niptinmi: “¿Imactamá? Cayćhu picha tantawan ishcay challwallam cayan” nin. \p \v 18 Niptinmi: “Chayta, má, apamuy” nin. \v 19 Nilcul “Llapan nunäta champäman taycachipämuy” nila. Nilculmi picha tantätawan, ishcay challwäta apticulcul sïlüta licalcul Diosta sulpayta ucula. Jinalculmi yaćhapacünincunacta ula manyapi aypumunanpä. \v 20 Chayćhümi llapanpis micapäcula maćhaycälinancama. Jinaman'a puchünincunacta juntapäcuptinmi ćhunca ishcayniyu canaśhta juntalä cacuñä. \v 21 Chay micücunaca lluy capäcula picha walanganuy wayapanllanlämi. Jinaman walmicunäwan walaśhchacunäwan'a mas masñam capäcula. \s1 Jesusmi yacu jananpa pulin \r Mc 6.45-52; Jn 6.16-21 \p \v 22 Jinalcul-pacham Jesus nunacunäta jamallá nishancama yaćhapacünincunacta barcuwan puntächila ućhap chimpanman. \v 23-24 Chaynu lluy dispidilculmi ulunpalcüninman Dioswan limananpä japallan ishpila. Chayćhu japallan aspilpuyaptinmi yaćhapacünincunañatac ćhawpichayalcälaña. Chayćhümi alli-alli waywaca punta-lädupi talcämul wicman cayman barcunta apaycaćhacuyan. \v 25 Wallpa wa'ay üranüñatacmi Jesus yacu jananpa pulishtin paycunaman lila. \v 26 Chayta licälälilmi yaćhapacünincuna manchacuypi: “¡Aćhaćhay! ¡¿Cundinäduchun imam?!” nil apalcaćhacuyalcan. \p \v 27 Chaynacuyalcaptin-pacham Jesus ayaycaćhaypa: “¡Jawcapäcuyña! ¡Ama manchaculcaychu! ¡Ya'ami cayá!” nila. \p \v 28 Niptinmi Pedro: “Rasunpa Taytá cal'a ya'apis yacu jananpa talipaycamunacpä niycamay” nin. \p \v 29 Niptinmi “Má, śhamuy-ari” nin. Chayćhümi Pedro barcupi ji'alpuycul lićhacula. \p \v 30 Chayćhu waywa sumä-sumä caśhancäta manchalicüluptinmi millpucalpuyta allacuycun. Chaymi: “¡Taytay, chutaycallämay!” nil apalcaćhälun. \p \v 31 Nillaptinmi maquipi chutalcul nila: “¡Mana chalapacuyniyu nuna! ¿Imapïtan ishcayyanqui?” nil. \v 32 Chay barcuman pulan ishpïläliptinñatacmi waywaca lluy śhaycüla. \v 33 Chaymi llapanpis Jesuspa puntanman un'ulacaycälil: “Am'a rasunpa canqui Diospa Chulinmi” nipäcula. \s1 Jesusmi Genesaretćhu ishyäcunacta sänächin \r Mc 6.53-56 \p \v 34 Chay ućhäta pasälälilmi ćhälälin Genesaret malcäman. \v 35 Chayćhu nunacunämi Jesus caśhanta tantiälälil juc malcacunamanpis lluy milälälichila. Jinaptinmi lluy ishyänincunacta payman puśhapämula. \v 36 Chayćhümi ruygapäcula müdananpa manyallanta yataycälinallanpäpis. Chaymi mayanpis yataycücá ishyaynincunapi lluy sänapäcula. \c 15 \s1 Shiminchicpa yaycücächu manamá juchacachimanchic \r Mc 7.1-23 \p \v 1 Jesus caśhancämanñatacmi Jerusalenpïta camachicuyta yaćhachicücunäwan fariseocunaca ćhälälimul Jesusta tapupäcula: \v 2 “¿Imapïtatan awquillunchiccunap custumrinta jalutacuyalcan ampa yaćhapacüniquicuna micapäcunanpä maquinta mana pa'acuyninwan?” nil. \v 3 Niptinmi Jesus: “¿Imapïtatan amcuná Diospa camachicuyninta jalutacul, mastá nunap yaćhachishallantatac lulayta jicutayalcanqui? \v 4 Diospa camachicuyninćhu: ‘Taytayquita, mamayquita tuqui allinpa licapäcuy; mayanpis taytanta, mamanta jalutacücá wañuchun’ niyan. \v 5-6 ¿Chaychun amcuna taytayquicuna ‘yanapaycamay’ nipäcuśhuptiqui ‘Manam capamanchu; Diosmanñam lluy uycülú’ nil niyalcanquiman? Chay jinaśhayquiwanmi yaćhayalcächinqui mana yanapapäcunanpä. Chaynu awiluyquicunap custumrinta yaćhayalcächilmi Diospa Shimintá mana cäman muyulcächinqui. \v 7 Am ishcay cära nunacunapïtamari Diospa unay willacünin Isaias rasunpa nila: \q1 \v 8 ‘Cay nunacunacá janä shimillanwanmi alawapäman. Śhun'unñatacmi ichá calućhu cayan. \q1 \v 9 Yan'almi alawaycaćhapäman, nunacunallap yaćhachicuyllanta yaćhachiy jicutayalcal'a’\x + \xo 15:9 \xt Is 29.13\x* nil” nin. \p \v 10 Nilculmi chayćhu cä nunacunäta aśhutyalcachimul nila: “Llapayquipis sumäta uyalimal, umayquiman ćhulapäcuy. \v 11 Shiminpa yaycücächu manam nunäta Diospi laquiycachin. Sinu'a shiminpi yalamücämi” nin. \p \v 12 Chayćhu yaćhapacünincunañatacmi masta aśhutyaycul nipäcula: “Cay nishayquim fariseocunäta lluy nanächin” nil. \p \v 13 Niptinmi Jesus: “Janay pachäćhu cä quiquin Taytämi mana lantacuśhancunätá sapipi lluy wicapälun'a. \v 14 Chayurá paycunacta caćhaycäliy. Apla-pula puśhaycaćhanacücänümi cayalcan. Chaymi cuscan ima ućhcumanpis palpapäcun'a” nila. \p \v 15 Niptinmi Pedro: “Ña'ay nishayquiwan ¿ima ninayquitan niyalcämanqui?” nin. \p \v 16 Niptinmi Jesus: “Quiquïpa yaćhapacünïcunapis ¿pasaypi tullu umachun cayalcanqui, imamá? \v 17 ¿Manachun yaćhapäcunqui, imapis shiminchicpa yaycuśhanca patanchicpi pasaśhanta, imatá? \v 18 Shiminchicpa yalamücäñatacmi ichá śhun'unchicpi. Caymi ichá Diospi laquichimanchic. \v 19 Chay śhun'unchicpïmi yalamun mana allin pinsaycuna, wañuchiy munaycuna, mansibacuycuna, imapis anla lulaycuna, suwacuycuna, articuycuna, jamuyacuycunapis. \v 20 Lluy caycunam nunäta Diospïta laquiyächin; manamá custumrinmannuy maquinta mana pa'acul micuśhanchu” nila. \s1 Mana-Israel caśhta walmip chalapacuyninmi \r Mc 7.24-30 \p \v 21 Chaypïtam Jesus licula Tirop, Sidonpa malcancunaman. \v 22 Chay malcaćhu Cananea caśhta walmim\f + \fr 15:22 \ft Cay Cananea caśhtacunaca sumä ćhïnisham Israelcunäpa cala.\f* Jesusta atila ayaycaćhaśhtin: “¡Davidpa caśhtan Taytay Salbacüní! ¡Llaquipaycallämay-ari! Wamlallätam Satanaśh gänälul sumä-sumä ñacayächillan. ¡Sänaycachipällämay-ari!” nishtin. \p \v 23 Niptinmi Jesus'a mana jamalilapischu. Chaymi yaćhapacünincuna aśhuycälil Jesusta nipäcula: “Chay walmïta ‘wayra upälla liy’ niy; aläjapämi ayaycaćhaśhtin atiyämanchic” nil. \p \v 24 Niptinmi Jesus: “Chayurá uwishnüpis pintïsha Israelcunallamanćhari Dios'a caćhayäman” nila. \p \v 25 Chay walmiñatacmi alcansaycamul Jesuspa ñawpäninman un'ulacuycula: “¡Taytay ama chaynu caychu; yanapaycallämay-ari!” nila. \p \v 26 Niptinmi Jesus: “Manash chulinchiccunap shiminpïtalä waycaycul allucunallaman alaycüluchwanchu” nin. \p \v 27 Chayćhu walmiñatacmi: “Masqui chaynu captinpis, taytáy, ayllucunaca usuchishallantapis mallilcälinmá allucunäpis” nin. \p \v 28 Niptinmi: “Walmi, ampam ichá sumä-sumä chalapacuyniqui. Chaymannu-ari caycuchun” nila. Chay niycullaptinmi wamlan tuqui sänu licalïla. \s1 Jesusmi achca ishyäcunacta sänachin \p \v 29 Chaypi pasaculmi Jesus ćhäla Galilea ućhap manyanman. Chaypïtam juc uluman ishpilcul chayćhu taycucuycula. \v 30 Chaymanmi nunacuna lluy juntunacälälimun imaymana ishyänincuna puśhacälälisha: wishtuśhacunacta, aplacunacta, walla maquicunacta, mana limä upacunactapis. Jesusman ćhächipäcuptinñatacmi lluy sänachila. \v 31 Chaynu mana limä upapis limäluptinmi, walla maquicunapis allin maquiyu chacchaycaćhacuyalcaptinmi, wishtucunapis tuqui pulicuyalcaptinmi, aplacunapis licaycaćhacuyalcaptinmi llapa nunacuna sumä licapayllaman camälälila. Chaymari cushicuypi Tayta Diosta\f + \fr 15:31 \fk Tayta Diosta: \ft Limayllap-cama griego isquirbishanćhu'a “Israel caśhtacunap Diosninta” niyanmi.\f* alawapäcula. \s1 Jesusmi tawa walanga nunacunaman camachin \r Mc 8.1-10 \p \v 32 Jesusmi yaćhapacünincunacta ayalcul nila: “Cay nunacunäpïmi llaquicú. Micuypïñaćh cayalcällan quimsa muyunña ya'anchicwan cusca cayalcal'a. Chaynu liculcal'a yan'alćha chay lipäcuśhanćhu lawtïlälinman” nil. \p \v 33 Niptinmi yaćhapacünincuna: “Cay-chica nunacta micachinapä ¿maypïtan cay chunyä ulüćhu imactapis talishun?” nila. \p \v 34 Niptinmi Jesus: “¿Ayca tantallactá uywayalcanquim?” nin. \p Niptinmi: “Anćhish tantallactawan, ishcay quimsa challwallactam” nipäcula. \p \v 35 Niptinmi llapan nunacunäta pampäman “taycapäcuy” nilcul \v 36 chay anćhish tantätawan challwäta apticulcul Diosta sulpayta ucula. Chaynalculmi partilcul uycula yaćhapacünincuna manyapi aypumunanpä. \v 37 Chaymi llapan nunäpis maćhaycälinancama micapäcula. Puchünintañatacmi anćhish canaśhta juntactalä juntupäcula canpis. \v 38 Chay lluy micücunaca capäcula tawa walanganuy wayapanllanlämi. Jinaman walmicunäwan uchuchäcunäwan'a mas masñam capäcula. \v 39 Chaypïmi Jesus tincunanchiccama nilcul barcuman ishpiculcul Magdala-läduman licula. \c 16 \s1 Siñalcunapïmi wañupaculcan \r Mc 8.11-13; Lc 12.54-56 \p \v 1 Chaymanmi fariseocunäwan saduseocunaca ćhaycälimul yaćhapänan-laycu Jesusta: “Má, altu sïlupi ima siñalllactapis licaycälichipämay” nipäcun. \p \v 2 Niptinmi Jesus: “Siñal siñal niyämanquim. Inti ji'alpunan üra antawchä\f + \fr 16:2 \fk antawchä: \ft Waquincunaćhu'a “antawyä” ütac “anta” nipäcunmi.\f* siñal captinmi usyamunanta tantiapäcunqui. \v 3 Ñatac wälanpa pucutay yanalpamuy siñal captin'a tamyamunantam tantiapäcunqui. ¡Ishcay cära nunacuna! ¡Janay pachäćhu siñalcunäta tantiayalcal-lächun canpis, quiquiquicunallaćhu ima pasaśhan siñaltapis mana tantiapäcunquimanchu! \v 4 Tayta Diosta ipanchä pasaypi cullu linlicuna, ¿imallactapis licaycuypïchun wañupacuyalcanquiman? Canan'a Diospa willacünin Jonaspa siñal pasaśhallantam licaycälinqui” nin. Nilculmi chayćhu lluy caćhaycul licula. \s1 Fariseocunap yaćhachicuyninpi cuydaculcay \r Mc 8.14-21 \p \v 5 Chaypïtam Jesuspa yaćhapacünincuna chay ućhap chimpanman ćhälälil tantacta un'älälimuśhanta yalpäläliña. \v 6 Chayürallatacmi Jesus nila: “¡Yan'al-lätac fariseocunap, saduseocunap libadüra imanta ćhasquïlälinquiman!” nil. \p \v 7 Niptinmi quiquin-pula: “Caynu niyämanchic tantanchicta un'amuptinchicćhá” ninaculcäla. \p \v 8 Chay ninaculcäśhanta Jesus tantialmi: “¿Imapïtá micuyllapi llaquicuyal piñanacuyalcanqui? ¡Ima-nilä mana chalapacuyniyütan capäcunqui! \v 9 Chaycunallapïtá ¿manachun yalpapäcunqui picha walanga wayapacunacta picha tantallawan camachiptí, ayca canaśhta junta puchuśhantapis? \v 10 ¿Un'älälinquiñatacchun anćhish tantallapi tawa walanga nunacunaman aypuchiptí ayca canaśhta junta puchüninta juntupäcuśhayquitapis? \v 11 ¿Chaychun patallanchicman winaycuypi mana limaśhäta nï tantiapäcunquimanchu ampá? Aśhwanpa chay fariseocuna saduseocuna umayquiman winaycälichishuśhayquipïtamá niyá” nila. \v 12 Niptinlämi micuna tantallapi mana limaśhanta tantiälälila sinu'a fariseocunap saduseocunap yaćhachicuyninpi anyaśhanta. \s1 Diospa Caćhamuśhan Salbacüca Jesus caśhantam Pedro tantian \r Mc 8.27-30; Lc 9.18-21 \p \v 13 Chaypi Cesarea Filipos-läducunaman ćhälälilmi Jesus yaćhapacünincunacta tapula: “Juccunaca ya'a Rasun Nunap Chulinta ¿mayan nipämantan?” nil. \p \v 14 Niptinmi: “Waquinnincuná: ‘Bawtisä Juanćha śhalcämun’; waquinnincunañatac: ‘Diospa unay willacünin Eliasćha cutïmun’; juccunañatac: ‘Jeremiasćha ütac Diospa jucnin unay willacüninpisćha cawsämun’ niyalcäśhunquim” nipäcula. \p \v 15 Jesusñatacmi: “Amcunapïtá ¿pitan chayurá ya'a cayá?” nila. \p \v 16 Niptinmi Simon Pedro nila: “Am'a cayanqui Caćhamuśhan Salbacüca, Cawsä Diospa Chulinmi” nil. \p \v 17 Niptinmi: “¡Am Jonaspa chulin Simontañatacmi Dios allinpa licaycuśhunqui! Caynu niycachishunqui janay pachäćhu quiquin Taytämi; manamá aychayu tulluyu nunallapïchu. \v 18 Amtacmi Pedro canqui. (‘Pedro’ ninan'a ‘wanca’ ninanmi.) Chayurá cay lumïwanmi atïnïcunacta śhalcachishä, ñatac paycunawan infirnup munaynin manam tacyaycälin'achu. \v 19 Ñatac janay pacha gubirnüćhu anmanmi pudirnïta uycuśhayqui. Chaymi cay pachäćhu awnishayquitapis mana awnishayquitapis janay pachäćhu quiquin Tayta Dios awnilpun'a” nin. \v 20 Nilculmi yaćhapacünincunacta: “Mayan caśhätapis amam mayanćhüpis limalcälinquichu” nila. \s1 Jesusmi wañuyninpi willacun \r Mc 8.31–9.1; Lc 9.22-27 \p \v 21 Chay-pachapïmi yaćhapacünincunacta Jesus willapäla: “Jerusalenta linämi. Chayćhu prinsipal yaśhacunam, puydï sasirdüticunam, llapa camachicuyta yaćhachicücunam ya'acta sumä-sumä ñacachipämal wañuchipäman'a. Jinaptinpis quimsa muyunpïtam caśhan śhalcamuśhä” nil. \p \v 22 Niptinmi Pedro japächalcul Jesusta awnichiyninwan piñapäcuyan: “¡Taytay, Dios ama munachunchu chaynu pasananta! ¡Amtá manam imapis pasaśhunayquichu!” nil. \p \v 23 Niptinmi Jesus muyulcul'a nin: “¡Ñawïpïta chincay, Satanaśh! ¡Iridaycaćhamanquim!\f + \fr 16:23 \fk Iriday: \ft Waquincunaćhu'a “impidiy” nipäcunmi.\f* ¡Ampa umayqui'a nunap lulayllanćhümi cayan, manam Diospa lulaynincunaćhüchu!” nil. \v 24 Nilculmi Jesus llapa yaćhapacünincunacta nila: “Rasunpa mayanpis ya'ap laśhćhüman jalumuyta munäcá quiquinta un'acuycul jalumuchun ima pasaptinpis wañunancama. \v 25 Ñatac cawsayninta ama-pacha nïcá cawsaynintam apacun'a. Ya'a-laycu bïdantapis uycücämi ichá cawsaycun'a. \v 26 ¿Imapäćha bälinman jinantin pachäta uywayalcaptiquipis, wiñay cawsayniqui chincäluptin'a? ¡¿Almayquipïtá imalämá mas ćhaniyu canmanpis?! \v 27 Yaćhapäcuy; Taytäpa pudirninwan llapa anjilnincunawan juc-pun ya'a Rasun Nunap Chulinca śhamulmi lluy nunacta lulaśhanman tincüta licaycuśhä. \v 28 Rasunpa, waquinniquicuná manalämi wañupäcunquilächu gubirnanäpä śhamuśhäta manalä licaycälil'a” nil. \c 17 \s1 Jesus chipipicyayämanmi muyun \r Mc 9.2-13; Lc 9.28-36 \p \v 1 Süta muyunpïtañatacmi Pedrocta, Jacobocta, śhullcantin Juantawan puśhaculcul Jesus chunyä ulup puntanman lipäcula. \v 2 Chay ñawpäninćhümi Jesus jucnüman lluy muyülun cäranpis müdananpis intïnu sumä-sumä chipipicyayämüman. \v 3 Jinamanmi Moiseswan Diospa unay willacünin Eliaswan limaśhtin licalïlun. \v 4 Chaymi Pedro Jesusta: “Yaćhachicü taytáy, allinpämá śhapämuñá. Canan-ari quimsayquipä jucnincä-cama chucllacta lulälälipuśhayqui, ampä, Moisespä, Eliaspä” nin. \v 5 Chaynu niyällaptinmi sumä-sumä chipyayä pucutaynu lluy ñiticalpula. Chay pucutay śhun'unpïmi ayalpämun: “Pay cuyay chulïwanmi cushisha cayá. Paytari uyaliculcay” nil. \p \v 6 Chay nïta uyalïlälilmi yaćhapacünincuna manchacuypïta umantapis pampaman ñaćhaña śhatïlälin. \v 7 Jinaptinmi Jesus aśhuycul yataycula: “Ama manchaculcaychu. Śhalcapäcuy” nil. \v 8 Chay niptin licalcälinanpämi Jesusllaña chayćhu cayäñä. \p \v 9 Ñatac chay ulupi cutiyalcämuptinmi Jesus nila: “Cay licapäcuśhayquipïta amam pictapis willapäcunquichu, ya'a Rasun Nunap Chulincäta wañuchipämaptin caśhan śhalcamunäcama” nil. \v 10 Niptinmi yaćhapacünincuna tapupäcula: “¿Imapïtan camachicuyta yaćhachicücunaca niyalcan ‘Diospa willacünin Eliaslämi Salbacücäpa puntanta śhamun'a’ nil?” \v 11 Niptinmi nila: “Aw chaynümi. Rasunpa Eliaslämi puntacta śhamun'a lluyta tincüninmancama allichaycachinanpä. \v 12 Ñatac Elias śhamulañam. Śhamuptinpis nunacunaca pay caśhanta manam lisipäculachu. Aśhwanpam munapäcuśhanmannuy pasachipäcula. Chaynümi Rasun Nunap Chulincätapis pasachipäman'a” nil. \v 13 Niptinmi yaćhapacünincuna tantiälälila Bawtisä Juanpi, Eliasman tinculcachil limaśhanta. \s1 Jesusmi achatup maquinpi müsucta caćhaycachin \r Mc 9.14-29; Lc 9.37-43 \p \v 14 Chay ji'alpapämulmi achca nunacuna caśhancäman ćhäläliptin juc nuna Jesusman aśhuycamul puntanman un'ulacuycul nila: \v 15 “Taytay, chulillätari llaquipaycullay. Paytam uman alli-allicta lücuman muyuchillan. Chay chaläluptin'a yacumanpis ninamanpis cućhpälunmi. \v 16 Chaymari yaćhapacüniquicunaman puśhamuptí nï tumpallapis sänaycachipällämanchu” nil. \v 17 Niptinmi: “¡Ay, mana chalapacuyniyu pasaypi tullu umacuna! ¿Imaycamatan amcunacta awantaśhtin cayäśhä? Má, cayman-ari puśhamuy” nin. \v 18 Chayćhu achatucta piñapalcul maquinpïta caćhaycachiptin-pacham walaśhca tuqui sänu licalïla. \p \v 19 Chaypïtam quiquin-pulallaña yaćhapacünincuna Jesusta nipäcun: “¿Imapïtan ya'acuna caćhaycachiyta mana atipapäcüchu?” nil. \p \v 20 Niptinmi: “Pishi chalapacuyniyu capäcuśhayquipamá. Sïchuśh shitap mujunnüllapis chalapacuyniqui captin'a, wic ulüta juc-läduman ‘aśhuy’ niptiqui'a, aśhülunmanmi. Rasunpa imapis manam sasachu canman. \v 21 ˻Chaynu captinpis caynücunäta caćhaycachinchic ayunal Tayta Diosta mañacuyllanchicwanmá˼” nila. \s1 Jesusmi wañuyninpi yapa willacun \r Mc 9.30-32; Lc 9.43-45 \p \v 22-23 Chaypi Galileap malcancunaćhu cayalmi Jesus yaćhapacünincunacta: “Ya'a Rasun Nunap Chulincäta puydï nunacunap maquinman ćhulaycamaptinmi wañuchipäman'a. Jinapämaptinpis quimsa muyunpïtam caśhan śhalcamuśhä” nin. Niptinmi yaćhapacünincuna alli-allicta llaquicälälila. \s1 Juntunacuna wasipa alcabäla pägaypïtam tapun \p \v 24 Chaypi Jesus yaćhapacünincunawan Capernaum malcäman ćhäläliptinmi juntunacuna wasipä alcabäla mañäcunaca Pedroman śhalcamul tapula: “Yaćhachicüniqui alcabälacta ¿päganchun icha manachun?” nil. \p \v 25 Niptinmi: “Aw, päganmi” nin. Nilculmi Jesus caśhanman yaycucuycula chaypi niycunanpä. \p Manaläpis limalcuptinmi Jesus: “Simon, má, nimay. Cay puydï mandacücunaca alcabälacta ¿mayantatan pägachin? ¿Aylluntachun icha juccunactachun?” nin. \p \v 26 Niptinmi: “Juccunactamari” nin. \p Niptinmi Jesus: “Chayurá aylluncuná manamá uycälinanchu. \v 27 Jinalpis mañäcunaca mana piñacuyalcänanpä canan ućhaman lil challwacta chalamuy. Chay punta challwa chalamuśhayquip shiminćhümi juc illayta talinqui. Chaymi caman'a ishcayninchicpi pägaycunayquipä” nin. \c 18 \s1 ¿Mayantan mas puydïnin? \r Mc 9.33-37; Lc 9.46-48 \p \v 1 Chaypïtam yaćhapacünincuna Jesusman aśhuycul tapupäcula: “Diospa gubirnunćhu ¿mayanćha mas puydïnin caycun'a?” nil. \p \v 2 Niptinmi Jesus juc walaśhchacta ćhawpinman śhaycacaycachil: \v 3 “Rasunpa, mana wanacul nï cay walaśhchämannuy mana muyupäcul'a, Diospa gubirnunman nï yaycapäcunquimanchu. \v 4 Chayurá cay walaśhchänüpis mana nunatucücällam gubirnunćhu puydïninpa ćhulaycuśha can'a. \v 5 Jinaman mayanpis caynu walaśhchäta ćhasquiycücá, ya'apa caśhan-laycum quiquïtatac ćhasquiyäman. \s1 Yan'al-lätac mana allinman palpayächinquiman \r Mc 9.42-48; Lc 17.1-2 \p \v 6 “Yan'al-lätac cay uchuchäcunanülla cä chalapacamänïta mayanpis juchaman palpuyächinman. Mas allinćha canman cuncanman wanca lumicta watacuycul lamarcäman ji'acalpuptinpis. \v 7 ¡Imañam cay pachaca juchallamanña pictapis aysaycuyänanpä! Caycuná jinamá timpuycun'a. Ñatac nuna-masinta mana allincäman aysaycücäpá ¡ay imalä bïdan can'a! \p \v 8 “Chayurá ćhaquiquipis maquiquipis juchaman jitaycuy munaśhuptiqui'a, cutulcul wicapäläliy. Mas allinmi canman cutu maqui cutu ćhaqui cawsaycäman yaycuy, mana camacaycü nina waläcäman jinantin cuirpuyquita wicapachicuśhayquipïtá. \v 9 Masqui ñawiquilä juchaman jitaycuy munaśhuptiquipis, jululcul wicapäläliy. Mas allinmi canman cawsaycäman churchu\f + \fr 18:9 \fk churchu: \ft Waquincunaćhu'a “chulla ñawi” nipäcunmi.\f* yaycuypis, pulan ñawiyu nina lupäcäman jitaycuśhunayquipïtá. \s1 Uwish jitaśhamanmi tincuchin \r Lc 15.3-7 \p \v 10 “Chayurá caynu uchuchäcunäta ama mana cäpa licapäcuychu. Paycunap anjil täpänincuna cayan janay pacha Taytäpa ñawpäninćhümi. ˻ \v 11 Ñatac ya'a Rasun Nunap Chulinca śhamulá, chincaśhacunäta ashilcul Taytäman caśhan cutichinäpämi.˼ \p \v 12 “Má, nipämay: Juc nuna paćhac uwishninpi jucninta jitapacülul ¿imanantan? ¿Manachun isun ćhunca isunniyu uwishnincunacta lancaycachil chincäcäta ashï intiru ulucta pasacun? \v 13 Talimul'a rasunpa chay mana chincaśhancäpïtapis mas mastalämi talimuśhancäpi cushicun. \v 14 Chaynümi janay pachäćhu Taytayquipis mana munanchu nï jucllay uchuchäcunalla chincaycunantapis. \s1 Imanuypa chalapacü-masinchicta pampachänapä \r Lc 17.3 \p \v 15 “Chaymi chalapacü-masiqui mana allinta lulaśhuptiqui'a, payman lilcul-ari quiquiqui-pulallaćhu tantiaycachimuy. Chayćhu uyalicul tantiacuptin'a, paywan allintam lulälunqui. \v 16 Mana uyalïtucuśhuptiquim ichá, ninacuśhayquita licaycäliwshishunayquipä juc-ishcay chalapacü-masiquiwan cutiycuy. \v 17 Paycunactapis mana quirïtucuptin'a llapa chalapacü-masiquimanña ćhulaycunqui. Lluy paycunactaläpis mana cäsütucuptinñam ichá mana chalapacü ipanchä jalutacücätanüñari licaycäliy. \v 18 Rasunpa cay pachäćhu awnishayquitapis mana awnishayquitapis janay pachäćhu quiquin Tayta Diosmi awnilpun'a. \v 19 Yapa niycälic: caycunapïta ishcayniqui awninacalcälil mañacuśhayquita Tayta Diospis tacyalpachin'am. \v 20 Masqui ishcay-quimsalla ya'ap śhutïćhu juntunaculcaptiqui'a, ćhawpiquićhümi caycuśhä” nin. \p \v 21 Niptinmi Pedro Jesusman aśhuycul tapula: “Taytay, chalapacü-masí mana allinta lulaycamaptin, ¿ayca cutim pampachäman? ¿Anćhish cuticamalächun?” nil. \p \v 22 Niptinmi: “Manam. Anćhish ćhunca anćhishniyu cuticamapis maycamapis pampachaycunquim. \s1 Mana pampachaycuy munä nunaman tincuchin \p \v 23 “Caynümari Tayta Dios gubirnunćhu caycälinanpä pampachaycun. Má, uyalimay. Caynümi cayan: Juc alli cäniyu mandacüshi yanapänincuna mänutacuśhanta mañala. \v 24 Chayshi imanaculpis mana pägayta atipanan sumä shipuchicüśha mänuyücäta ćhächimun. \v 25 Chay pägananpä mana illaynin captinshi, mandacüca: ‘Chayurá quiquintañari, walmintinta, chulintinta, lluy cänintinta ima lanticüluy’ nin. \v 26 Niptinshi mänuyüca puntanman un'ulacuycul: ‘¡Taytay, ama chaynu callaychu! ¡Alcaycallämay-ari! ¡Imanuypapis lluytaćh pägalläśhayqui!’ nicuyan. \v 27 Niptinshi mandacüca llaquipaycul: ‘Jinaña lluy cachun. Jawcallaña licuy’ nil pampachaycula. \v 28 Chaypi yalulcul-pachash paytapis yanapä-masin ashllaylla mänucuśhancäwan tincülun. Paytash cuncapi chalaculcul: ‘¡Apuray, canallan illaynïta cutiycachimay!’ nil aysacuyan. \v 29 Jinacuyaptinshi puntanman un'ulacuycul: ‘¡Ama chaynu caychu! ¡Alcaycallämay-ari! ¡Imanuypapis lluytaćh cutiycachilläśhayqui!’ nin. \v 30 Niptinpis pay'a mana uyalïtucuyculshi päganancama carsilcäman apaycächin. \v 31 Cay pasaśhanta licä yanapä-masincunash allicta rabyälälil mandacücäman pasaculcäla willaycälimü. \v 32 Chayshi mandacüca ayalcachimul nila: ‘¡Sumä pasaypi uywaytan caculläñanqui! Am ruygacamaptiquiñatacmi mänuyquita pampachayculac. \v 33 Chaychun ampis yanapä-masiquita mana pampachaycunquimanchu cala’ nil. \v 34 Chayćhu alli-allicta piñacüśha cayalshi mućhuchïcunäpa maquinman jitaycula lluy mänunta cutiycachinancama. \v 35 Chaynümi janay pachäćhu cä Taytá amcunawanpis lulan'a chalapacü-masiquicunacta llapan śhun'uyquiwan mana pampachapäcuptiqui'a” nila. \c 19 \s1 Jesusmi laquinacuypi yaćhachin \r Mc 10.1-12; Lc 16.18 \p \v 1 Chaycunacta niyculmi Jesus Galileapïta Jordan mayup chimpanćhu pasalcuyä Judea-läduman licula. \v 2 Chayman alli-alli nuna atïcunäćhu ishyäcunätam Jesus lluy sänachila. \p \v 3 Ñatac chayćhu ishcay-quimsa fariseocunam Jesusta quiquinpa limayllanwan palpachinanpä tapupäcula: “¿Juc nuna walminwan imallapïtapis laquinacunanpä cäsu canchun?” nil. \p \v 4 Nipäcuptinmi Jesus: “¿Manachun lïgipäculanqui Diospa isquirbishanćhu ‘Allaycuycäćhu Tayta Dios walmi carilla cananpämá lulala’\x + \xo 19:4 \xt Gn 1.27; 5.2\x* nil nishanta? \v 5 Jinaman jucćhüpis niyantacmi: ‘Chaymi mamanta, taytanta caćhaycul walminwan jucllaña capäcun'a’ nil. \v 6 Chayurá manañam ishcaychu, sinu'a jucllayllañam. Chaynu quiquin Dios jucllachäśhancäta nunacunaca manam laquinanchu” nin. \p \v 7 Niptinmi fariseocunaca: “Chayurá ¿imapïtan-nila Moisespa camachicuyninćhu ‘Laquinacuchun juc papilta lulanacuycul’\x + \xo 19:7 \xt Dt 24.1-4\x* niyan?” nin. \p \v 8 Niptinmi: “Awquilluyquicunapïpis pasaypi nuna-cama capäcuptiquim Moises chaynüta isquirbila, masqui allaycuyninćhu chaynu mana captinpis. \v 9 Ya'añatacmi ichá nipäcuc: walmin mana mansibacuyaptin yan'alpi laquiculcul cuscäcá mansibädumanñamari muyülun. ˻Chaynütac chay jitaśha walmiwan cuscäcäpis mansibädumanñatacmi muyun˼” nin. \p \v 10 Chayćhu yaćhapacünincunañatacmi nila: “Chaynu captin'a ¿imapätan chayurá casaracuchwan? Chaynu lulanantá aśhwanpaćh mana casaraculcanmanchu” nil. \p \v 11 Niptinmi: “Cay yaćhachicuy manam lluypächu, sinu'a quiquin Tayta Dios unanchaycuśhancunallapämi. \v 12 Chaymi imaymanap mana casaraculcanchu. Waquinnincunam nasïdunpïña unanchaśha mana casaraculcänanpä. Waquinnincunam capachicälälisha capäcun. Waquincunañatacmi Diosllacta sirbiy munayninwan mana imaypis casaraculcanchu. Caynu cawsayta munäcá chaynu-ari sumäpa cawsapäcuchun” nin. \s1 Jesusmi uchuchäcunäpä mañacun \r Mc 10.13-16; Lc 18.15-17 \p \v 13 Chaypïtam Jesusman puśhapämula uchuchä chulincunacta, umanman maquinta ćhulaycul Diosta mañacapunanpä “allin cawsayniyu cachun” nil. Yaćhapacünincunañatacmi ichá mićhacücuyalcan. \v 14 Chaymi Jesus: “Ama mićhacuychu; jina śhapämuchun. Cay uchuchäcunanuy cäcunapämi Diospa gubirnun'a” nila. \v 15 Nilculmi uchuchäcunap umanta yataycul Diosta mañacuycul licula. \s1 Sumä cäniyu müsum Jesuswan liman \r Mc 10.17-31; Lc 18.18-30 \p \v 16 Chaypïtam Jesusman juc aśhuycamul nin: “Allin yaćhachicü Taytay, ¿imactatan lulalläman wiñay simpri cawsaycäman yaycunäpä?” nil. \p \v 17 Niptinmi Jesus: “¿Imapïmi ‘allin’ nimanqui yaćhachicülla cayapti'a? Allincá Diosllam. Ñatac chay wiñay simpri cawsaycäman ćhayta munal'a camachicuymannuy cawsaycuy” nin. \p \v 18 Niptinmi müsuca: “¿Mayannincunamannuy?” nin. \p Niptinmi: “ ‘Amam nunacta wañuchinquichu, mansibacunquichu, suwacunquichu, casquicunquichu. \v 19 Jinaman taytayquita mamayquita tuqui allinpa licay, nuna-masiquitapis quiquiquitanuy cuyacuywan licaycuytac’ nil nishancunämannuy” nin. \p \v 20 Niptinmi müsuca: “Caycunallamannu'a uchucllapïmi cawsayculá. ¿Imallá lulaycuná cayanlätan?” nin. \p \v 21 Niptinmi Jesus nila: “Sumä allin cayta munal'a, lluy ima cäniquitapis lanticulcul llapa wacchacunaman aypuycamuy. Chayta lulal'a janay pachäćhu sumä cäniyümi canqui. Chaylämi śhamul atimanquiman” nin. \v 22 Ñatac chay müsu alli cäniyu calmi nishanta uyalïlul sumä llaquisha licula. \p \v 23 Chaymi Jesus yaćhapacünincunacta nila: “Rasunpa, sumä cäniyu rïcu nuna Diospa gubirnunman yaycunanpä sasa-sasam. \v 24 Rasunpa Diospa gubirnunman cäniyu nuna yaycunantá aśhwanpa juc camïllu uywapis awjap linlinpa pasälunmanlämi” nil. \p \v 25 Niptinmi yaćhapacünincuna licapayllaman camäśha: “Chaynu captin'a ¿mayantá salbacunman?” ninaculcäla. \p \v 26 Nipäcuptinmi Jesus licapaycul: “Nunacunapá caycuna mana atipänam. Diospämi ichá imapis atipäna” nila. \p \v 27 Niptinmi Pedro: “Taytay, Ya'acunam ichá lluy imallätapis caćhaycul atiyalcac. Chayurá ¿imactatan ćhasquiycapäcuśhä?” nin. \v 28 Jesusñatacmi: “Rasunpa, juc-pun lluy imapis muśhüman ticlacanancäćhu, ya'a Rasun Nunap Chulinca llapa munaynïwan mandacunäpä taycuptïmi, am atimänïcunapis taycaycälinqui Israelpa ćhunca ishcayniyu aylluncunacta licaycälinayquipä. \v 29 Chaymi wasintapis, irmänuncunactapis, panincunactapis, mamantapis taytantapis, chulincunactapis, ütac ćhaclancunactapis ya'a-laycu caćhaycul atimäcunacá, paćhac cuti mastalämi ćhasquipäcun'a. Jinaman wiñay cawsaymanpis yaycun'alätacmi. \v 30 Canan puntanninćhu cäcunämi ipaćhu licalipäcun'a; ñatac ipaćhu licaśhacunämi puntanninćhu caycälin'a. \c 20 \s1 Lulapacü nunacunamanmi tincuchin \p \v 1 “Ñatac Diospa gubirnun caynümi: jatun ćhaclayu nunash wäla wälalla piyun mincacü lin. \v 2 Chayshi muyuncäćhu aycacta gänanancäta awninaculcul caćhälun ćhaclanman. \v 3 Altu inti yapa yaluśhanćhüñatacshi läsaćhu talïlun mana lulayniyu nunacunacta. \v 4 Chayshi nila: ‘Amcunapis lipäcuy-ari ćhacläćhu lulapämü. Tincüniquimanćha pägapäcuśhayqui’ nil caćhälun. \v 5 Chaypïta ćhawpi muyunnuy jinaman yunda pasquicuy üranuy yapa yalul talishancunawanpis chaynüshi lulaycula. \v 6 Chaypi inti ji'alpunayaptin caśhan yalul imapis mana lulayniyu nunacunacta talilculshi nila: ‘Amcuna tucuy anyaśh ¿imapïtan cayćhu tardilpuyalcanqui mana imallactapis lulal?’ nil. \p \v 7 “Niptinshi: ‘Manam mayanllanpis mincaycälimanchu’ nipäcun. Chayshi: ‘Chayurá amcunapis ćhaclätari lipäcuy’ nin. \v 8 Ñä tutalpuptinshi, duyñuca yanapäninta nin: ‘Llapan luläcunäta ayalcul pägay. Ipa yaycamücunäpi allayculmi wälalla yaycamücunaćhu camacanqui’ nil. \v 9 Chayshi picha tardi üra yaycücunaca puntacta śhapämuptin tucuy anyaśh muyun lulapäcuśhantanuy ćhasquiycälin. \v 10 Chayshi wälalla yaycücunäñatac ‘Chayurá ya'anchictá mastaläćha pägamäśhun’ nil pinsacuyalcan. Ñatac chaynu tucuy anyaśh lulaśhallanpïshi ćhasquiycälin. \v 11 Chayshi duyñüta jucmanyälälisha nicuyalcan: \v 12 ‘Cay tardillaña yaycamul juc üranuylla lulaycaćhaśhanpïchun pasanquiman ya'acunactawan iwalta. Ya'acunanüchun ampá tucuy anyaśh süday-süday lupayta pasaśhtin trabajayan imamá’ nil. \v 13 Niptinshi duyñuca jucninta nila: ‘Śhay, ya'a manamari ingañayacchu. Limalanchic anyaśh muyun lulaptiqui, ya'apis chaynüta unacpämi. \v 14 Chayurá päguyquita ćhasquil jawcallaña licuy. Cay tardillaña yaycamücunätapis amcunactawan iwalta pägaytam muná. \v 15 ¿Illaynïwan munaśhäta manachun luläman? ¿Icha ćhïnipapämanqui allin nuna caśhäpïchun?’ nilshi nin. \v 16 Rasunpam nic: puntanninćhu cäcunämi ipaćhu licalipäcun'a; ñatac ipaćhu licaśhacunämi puntanninćhu caycälin'a. ˻Rasunpa achca ayaśhäcunaca cayaptinpis ashllatacmi aclaśhäcunacá cayan˼” nin. \s1 Jesusmi wañuyninpi quimsa cutictaña willacun \r Mc 10.32-34; Lc 18.31-34 \p \v 17 Ñatac Jesus Jerusalenman liyalmi ćhunca ishcayniyu yaćhapacünincunallacta juc-läduman aśhutyalcachil nila: \v 18 “Yaćhayalcanquimá canan Jerusalenta lishanchicta. Chayćhümi puydï sasirdüticunämanwan, camachicuyta yaćhachicücunäpa maquinman jitaycälimaptin, ya'a Rasun Nunap Chulincäta wañuyman ćhulaycäliman'a. \v 19 Paycunam mana-Israelcunap maquinman ćhulaycälimaptin, burlapäman'a asutipäman'a, jinalcul curuśhman chacatal wañuchipäman'apis. Chaynu jinapämaptinpis quimsa muyunpïtam ichá caśhan śhalcamuśhä” nil. \s1 Juc walmim wawincunapä allincäta mañaycun \r Mc 10.35-45 \p \v 20 Chayćhümi Zebedeop walmin chay wawin Jacoboctawan Juanta puśhaculcul Jesusman aśhuycul puntanman un'ulacuycula “Piñachïniquim śhamulá” nil. \p \v 21 Jinaptinmi Jesus: “¿Imactam munanqui?” nin. \p Niptinmi: “Cay ishcaynin wawilläta, gubirnuyquićhu allinninćhülä\f + \fr 20:21 \fk allinninćhu: \ft Limayllap-cama griego limayćhu'a “allïniquićhu ichüniquićhu” niyanmi.\f* taycaycachipallämay” nin. \p \v 22 Niptinmi walmip wawincunacta Jesus nila: “Manamá yaćhapäcunquichu ima mañaculcäśhayquitapis. ¿Ya'anuy jucchun llaquicunacta ñacaycunacta pasapäcunquiman ampá?” nil. \p \v 23 Niptinmi: “Aw, pasapäcümanmi” nipäcula. \p Niptinmi: “Aw, rasunpa ya'anümá amcunapis pasaytá pasapäcunqui. Ñatac ya'awan cusca täcunanchicpä manam maquïćhüchu. Quiquin Taytá unanchacuśhancunapämi chay'a cayan” nin. \v 24 Chay ćhunca yaćhapacü-masincunañatacmi cay mañacuyninta uyalïlälil chay ishcaycäpä piñacälälila. \v 25 Chaymi llapanta ayalcul Jesus nila: “Yaćhapäcuśhayquinüpis juc nasyuncunaćhu puydï mandacücunaca payllaña sumä yaćhätucüśha nunatucüśham munaśhanta lulachipäcun. \v 26 Amcunaćhu'a chaynu manam canmanchu. Aśhwanpam pipis puydï cayta munäcá śhullcänuy lluyta sirbiycunman. \v 27 Chaynütacmi puntaćhu cayta munäcäpis lluypa uywaynin caycunman. \v 28 Chaypämari ya'a Rasun Nunap Chulinca śhamulá: manam sirbichicunäpächu, sinu'a sirbiycul bïdätapis jinantin nunacunäpi uycul salbaycunäpämi” nin. \s1 Jesusmi ishcay aplacunacta sänachin \r Mc 10.46-52; Lc 18.35-43 \p \v 29 Chay Jericó malcäpi Jesus yalapäcuptinmi achca nunacuna atipäcula. \v 30 Chay caminu patanćhüñatacmi ishcay aplacuna täcuyalcäñä. Chaymi Jesus pasaśhanta tantiälälil ayaycaćhapäcula: “¡Mandacü Davidpa Caśhtan Caćhamuśhan Salbacü, Taytalláy! ¡Llaquipaycälillämay-ari!” nil. \v 31 Nunacunañatacmi: “¡Upälla capäcuy!” nil piñapäcuyalcan. Chaynu niptinpis aśhwanpalämi masta ayaycaćhacayalcämun: “¡Mandacü Davidpa Caśhtan Caćhamuśhan Salbacü, Taytalláy! ¡Llaquipaycälillämay-ari!” nil. \v 32 Chaymi Jesus śhaycuycul aplacunäta ayalcul tapula: “¿Imallactam nipäculanqui?” nil. \v 33 Niptinmi aplacunaca: “Taytay, ñawilläta quićhaycälillämänayquitam muná” nin. \v 34 Chaymi Jesus llaquipaycul ñawincunacta yataycula. Yataycullaptin-pachalla ñawincuna quićhacacüluptinmi Jesusta atipäcula. \c 21 \s1 Jesusmi Jerusalenman yaycun \r Mc 11.1-11; Lc 19.28-40; Jn 12.12-19 \p \v 1 Chaypïtam Jerusalenman Jesus ñaćhapaycuyalcälaña. Chaymi Ulibus ulüćhu Betfage malcap sircascanman ćhaycälil, ishcay yaćhapacünincunacta caćhala cay nil: \v 2 “Cay chimpa malcallaman lipäcuy. Chayćhümi juc aśhnu wawintin watalayäta talipämunqui. Chayta pasquilcul caymanmi puśhapämunqui. \v 3 Pipis imactapis nipäcuśhuptiqui'a: ‘Duyñümi munan. Ña'ascallamanmi cutichipämuśhä’ nil nipäcunqui” nin. \v 4 Caynu lulala willacü Isaias unay isquirbishanca lulacacünanpämi. Chayćhümi nin: \q1 \v 5 “Jerusalenćhu chulilläcunacta\f + \fr 21:5 \fk Jerusalenćhu chulilläcuna: \ft Limayllap-cama griego limayćhu'a “Sionpa walmi chulin” niyanmi.\f* willaycäliy: \q1 ‘Licapäcuy, Mandäniqui mana nunatucüśhallam juc malta aśhnullaman sillacuśha śhayämun’ ”\x + \xo 21:5 \xt Zac 9.9\x* nil. \p \v 6 Chaymi chay yaćhapacünincuna pay mandaśhantanülla lulapäcula. \v 7 Chaymi malta aśhnuchäta mamantinta puśhalcul müdanancunawan carunalcäliptin Jesus sillacula. \v 8 Chay achca-achca nunacuna atipäcuśhancunapïmi waquinnincuná catacunta lluśhtilcälil lishan caminuman alawayninwan maśhtapäcula. Waquinnincunañatacmi palmïra jaćhap pallaynincunacta cuchulcul maśhtapäcula. \v 9 Chay ipanta puntanta lï nunacunämi bïbaśhtin alawapäcula: “¡Cawsachun Davidpa caśhtan śhamüca! ¡Cawsachun Diosninchicpa pudirninca! ¡Cawsachun imaycamapis!” nil. \v 10 Chaynu jinaśhtin Jerusalenman yaycüluptinmi llapa nunacunaca tapunacücuyalcan: “¿Pitan cay nunaca?” nil. \p \v 11 Nipäcuptinmi: “¡Jesusmari! ¡Galileap Nazaret malcanpi Diospa willacünincämá!” nin. \s1 Diospa wasinćhu lanticücunäta Jesusmi alapacun \r Mc 11.15-19; Lc 19.45-48; Jn 2.13-22 \p \v 12 Chaypïmi Jesus Diospa chuya wasinpa patyunman yaycul lantinacuyalcäcunacta talïlun. Chaymi illaywan cambiäcunap mïsancunactapis paluma lanticücunap täcunancunactapis ticlaypa-pawalcul waśhaman lluyta alapacämun.\f + \fr 21:12 \fk alapacämun: \ft Waquincunaćhu'a “al'upacämun” nipäcunmi.\f* \v 13 Jinalculmi nila: “Diospa shiminćhümi ‘Ya'ap wasí can'a ya'allawan limana wasim’\x + \xo 21:13 \xt Is 56.7\x* nil niyan. ¡Chaychun amcuna suwacunap maćhayninman muyülälichinquiman!” nil. \p \v 14 Chayćhümi aplacuna wishtucuna Jesusman aśhuycäliptin lluy sänachila. \v 15 Chay patyućhu lluy walaśhchacunapis ayaycaćhaypanuy “Mandacü Davidpa chulin altuman juluśha cachun” nipäcula. Ñatac puydï sasirdüticunäwan, camachicuyta yaćhachicücunaca caycunacta uyalilmi, jinaman ishyäcunätapis sänachishanta licalmi śhun'unpis sumä-sumäta timpucuyan. \v 16 Chaymi Jesusta nipäcula: “Uchuchäcunaca äśhaycaćhapäcuśhanta ¿manachun uyalinqui imatá?” nil. Niptinmi: “Aw, uyaliyämari. ¿Manachun caycuna pasananpïta lïgipäculanqui Diospa shiminćhu ima nishantapis? Chayćhümi: ‘Am'a alawäśha canqui ñuñuyä uchuchäcunap shiminwanmi’ nilmi niyan” nila. \p \v 17 Nilculmi chay nunacunäta caćhaycul Betania malcäta licula chay tuta quïdacunanpä. \s1 Jesusmi mana wayuyniyu lantacta chaquïchin \r Mc 11.12-14, 20-26 \p \v 18 Chay wäla aspi-aspilla Jerusalenman cutiyämuptinmi Jesusta micanälun. \v 19 Chaymi caminu-lädunćhu ïgus lantacta licälul aśhuycuptin nï licachipäpis ćhulañächu. Chaymi chay ïgusta nila: “Cananpïtá pasaypi manañam wayunquichu” nil. Nilcuptin-pachallam chay lantaca lluy chaquïla. \p \v 20 Chaynu lulacäśhanta licalculmi yaćhapacünincuna licapayllaman camäśha Jesusta tapupäcula: “¿Imapïtan cay lantaca juclla chaquïlun?” nil. \p \v 21 Niptinmi nila: “Rasunpa mana ishcayyällal Diosman chalapaculcaptiqui'a, manam cay lantawan lulaśhäcunällachu lulaśha canman. Sinu'a cay ulüta ‘Caypi aśhucuy lamar ćhawpiman’ nipäcuptiquipis, nishayquimannümi lulaśha can'a. \v 22 Chaynümi Diosman sumäpa chalapacul mañacul'a, llapa mañacuśhayquita ćhasquipäcunqui” nil. \s1 Jesuspa munayninpïmi tapućhacücuyalcan \r Mc 11.27-33; Lc 20.1-8 \p \v 23 Chaypi Diospa chuya wasinman ćhaycul Jesus yaćhayächiptinmi, puydï sasirdüticunäwan, prinsipal yaśhacuna aśhuycälil nipäcula: “¡¿Mayantucultá cayćhu lulaycaćhayanqui?! ¡¿Mayantá cayta lulanayquipä ćhulaśhulanqui?!” nil. \p \v 24-25 Niptinmi nila: “Má, ya'actapis nipämay: Juan bawtisananpä ¿pitan caćhamula? ¿Dioschun icha nunacunällachun? Niycälimaptiqui'a ya'apis nishayquim mayanpa mandacuyninwan cayta lulaśhätapis” nil. Chaynu niptinmi quiquin-pula ninacücuyalcan: “ ‘Diosmi caćhamula’ niptinchic'a ‘¿Imapïtan-nila mana chalapaculcälanquichu?’ nilćha nimäśhun. \v 26 ‘Nunallam’ niptinchic'a, cayćhu cä nunacunäćha sumä imactapis lulämachwan Juanta Diospa willacüninpälä licayalcal'a” nin. \v 27 Chaynu ninaculculmi: “Manam yaćhapäcüchu, taytay” nin. \p Niptinmi Jesuspis: “Chayurá ya'apis manam mayan caćhamäśhantapis willapäcuśhayquichu. \s1 Ishcay chulicunamanmi tincuchin \p \v 28 “Má ¿imanipäcunquitan? Juc nunash ishcay chuliyu cala. Chay jucnin chulinta ayalculshi ‘Canan'a ćhaclanchictari liy lulamunayquipä’ nin. \v 29 Niptinshi chulin: ‘Ya'a manam lïmanchu’ nila. Nilcuśhanpïshi allinta tantiapaculcul awnil licula. \v 30 Chaynütacshi chay juc chulintapis nimula linanpä. Chayñatacshi: ‘Ari papay, canallanmi lishä’ nila. Chaynu nilculpis manash liñächu. \v 31 Chayurá taytan munaśhantanuy ¿mayannintan lulala?” nin. \p Niptinmi sasirdüticunaca: “Punta nishan chulinmi” nipäcula. \p Niptinmi Jesus: “Rasunpa, chay ipanchä alcabäla mañäcunäwan jucnin jucnin umricunawan cacü walmicunämi Diospa gubirnunman amcunapïpis puntacta yaycapäcun'a. \v 32 Chay Bawtisä Juan śhamulmi yaćhachipäcuśhulanqui Diospa munaśhanmannuy imanuypa cawsapäcunayquipäpis. Chaynu willayalcäśhuptiquipis amcuna manam chalapaculcälanquichu. Chay alcabäla mañäcunäwan, chaynu anla walmicunämi ichá chalapaculcäla. Amcunañatac masqui caycunacta ñawiquiwan licayalcalpis mana chalapaculcälanquichu, nïtac lulayniquicunapïpis wanaculcälanquichu. \s1 Mana allin lulapacücunamanmi tincuchin \r Mc 12.1-12; Lc 20.9-19 \p \v 33 “Uyalipämay caytapis: Juc alli cäniyu nunash cala jatun ćhaclayu. Paymi chay ćhaclanćhu übacta plantalcul manyanta lluy inćhäla. Chayshi übacta apchichinanpä juc püsucta lulala, chaynütac täpachinanpäpis chucllachäla. Caynu lluy listucta lulalculshi nunacunaman partïda\f + \fr 21:33 \fk partïda: \ft Waquincunaćhu'a “partir” nipäcunmi.\f* uycul calu malcacta licula. \v 34 Ñä cusicha timpu ćhämuptinshi, nunancunacta caćhamula partinta cusichananpä. \v 35 Ćhäläliptinñatacshi chay nunacunaca lluy chalalcälil, waquintá ma'alälila, waquintá wañülächila, waquinnintañatac lumiwan tamshälälila. \v 36 Chaynu jinämuptinshi chay duyñuca mas achcactaña caćhala. Jinaptinpis chay nunancunaca chaynüllash paycunactapis lulälälila. \v 37 Chayshi ‘Chulïtañari caćhaśhä; paytá allinpaćh licapäcun'a’ nil caćhala. \v 38 Chay ćhämuptinshi, partïdaśhan nunacunaca limanacucuyalcan: ‘Cay chulinpäćhá caycuna quïdan'a. Wañüchishun cay tücänin ya'anchicwan quïdananpä’ nil. \v 39 Chayshi duyñup chulinta chalalcälil, ćhaclanpi waśhaman aysalcälil chayćhu wañuchipäcula. \v 40 Jinäläliptin ¿má, imanan'atan chay ćhaclap duyñun?” nil tapula. \p \v 41 Niptinmi: “Mana uchucllapis llaquipayculćha chay pasaypi nunacunäta lluy wañüchin'a. Jinalculćha juc allinnin nunaman uycun'a, pay imaypis partinta uycunanpä” nipäcula. \p \v 42 Nipäcuptinmi Jesus: “Amcuna ¿manachun uchucllapis lïgipäculanqui Diospa limayninćhu limaśhanta: \q1 ‘Wasi luläcuna jalutacuśhan lumim mas allin puydï chaläninmanlä muyüla. \q1 Chay quiquin Tayta Dios lulaśhanpïmi licapayllaman camaśha cayalcá’\x + \xo 21:42 \xt Sal 118.22-23\x* nil? \p \v 43 “Chaymi Tayta Dios gubirnunćhu caycälinayquita amcunapi ućhilcul juc allin milachïcunäman uycun'a. \v 44 Ñatac pipis chay lumiman ćhäcá, quićhacacülun'am. Ñatac chay lumica mayanpa janäninmanpis ćhaptin'a lluymi ñutucacülun'a” nin. \p \v 45 Ñatac chay puydï sasirdüticunawan fariseocunämi tantiälälila Jesus chayman tinculcachil paycunapi limaśhanta. \v 46 Chaymi chalachiyta munapäculpis nunacunaca Diospa willacüninpä licayalcaptin manchaculcal mana imanaytapis atipapäculachu. \c 22 \s1 Jesusmi juc cumbiduman tincuchin \r Lc 14.15-24 \p \v 1 Jesusmi yapañatac chayćhu tincuchiyllap yaćhachila cay nil: \v 2 “Diospa gubirnun'a caynümi. Juc jatun mandacüshi chulin casaracuptin cumbiducta lulala. \v 3 Chayshi sirbïnin nunancunawan llapa willachimuśhancunacta ayachimula śhapämunanpä. Jinaptinpis manash nï mayanllanpis śhapämuñächu. \p \v 4 “Chaynu mana śhapämuptinshi yapañatac caćhala juc nunancunacta: ‘¡Ñam micuypis imapis listuña alcayäśhunqui! Wira türucunactapis juc wirannin uywacunactapis ćhipïlunñam; casamintupis listuñam cayan. ¡Apurayllash lishun!’ nil. \p \v 5 “Chaynu ayachiptinpis manash mayanllantapis imapis uculachu. Waquinninshi ćhaclanta liculcäla, waquinnincunañatacshi nigusyunwan pasaculcäla. \v 6 Waquinnincunañatacshi chay caćhacuśhan nunäta ma'alcul wañülächila. \v 7 Jinaptinshi mandacüca allicta rabyalcul, llapa cachacuncunacta caćhäla chay wañuchicücunäta wañuchipäcunanpä, jinaman malcantapis cañaycälinanpä. \p \v 8 “Jinalculshi nunancunacta nila: ‘Ñam lluy imapis listuña cumbidupä cayan. Chay punta ayaśhayquicuna mana mirisiptinmi \v 9 canan lipäcunqui chay malcap jatun cällincunaman läsancunaman lluy talipämuśhayquicunäta puśhapämunayquipä’ nil. \v 10 Niptinshi chay nunancuna liculcäla. Jinalculshi lluy tincuśhancäta allin, mana allin nunacunactapis puśhälälimuñä. Jinaptinshi chay cumbidućhu junta-junta capäcula. \v 11 Chaynu junta-juntaman mandacüca yaycunanpäshi juc nuna cayäñä chay cumbidupänuy mana tuqui müdanawan müdacuśha. \v 12 Chaytash nila: ‘Śhay, caynu müdanayu ¿imanuypatá cay cumbiduman yaycamulanqui?’ nil. Niptinshi chay nunaca mana imaniytapis atipal upälla cacuyäla. \p \v 13 “Chaynaptinshi mandacüca alacamünincunacta nila: ‘Cay nunäta maquinta ćhaquinta lluy ćhänaycul waśha tutapäcäman jitaycälälimuy, chayćhu wa'aśhtin quiluctapis lawćhićhicyachinanpä’ nil. \p \v 14 “Rasunpa achca ayachimuśhacuna cayaptinpis aclacuśhacunacá ashllam cayan” nin. \s1 Fariseocunaca alcabälapïtam tapupäcun \r Mc 12.13-17; Lc 20.20-26 \p \v 15 Chay nishanta uyalishanpïmi fariseocunaca aśhucalcälil limanaculcäla imanuypapis quiquin Jesuspa shimillan cunca cuchuynin cananpä. \v 16 Chaynu limanacalcälilmi puliwshïnincunacta Herodes partipi śhalcünincunactawan caćhapäcula Jesusman cay nichï: “Yaćhachicü taytáy, tantiapäcümi rasuncälla amćhu caśhanta. Nunacuna limaśhanwan manamá iwichicunquichu nïtacmá pimanpis śhalcuyanquichu. Aśhwanpa Diosninchic munaśhannu rasuncällactam yaćhachinqui. \v 17 Chayurá má, niycälillämay ¿Roma gubirnuman alcabälacta uycunapä Tayta Dios awninchun icha manachun?” nin. \p \v 18 Chay mana allin pinsayninta tantialmi Jesus nila: “Pasaypi ishcay cära nunacuna ¿imapïtan imamanpis palpuchiyta munapämanqui? \v 19 Má, alcabäla pägapäcunayqui illaycäta licachimay” nil. \p Niptinmi juc dinariu nishan illayta upäcula. \p \v 20 Jinaptinmi tapula: “Cay illaycäćhu ¿pitá cayan? ¿Pip śhutintatacmi apan?” nil. \p \v 21 Niptinmi: “Romap Puydï Mandänin Cesarpam” nipäcula. \p Niptinmi Jesus: “Chayurá Cesarpa cäcätá, payman-ari uycäliy. Diospa cäcätá Diosmantac-ari uycäliy” nin. \p \v 22 Niptinmi licapayllaman camälälil, Jesusta caćhaycul cuticulcäla. \s1 Jesustam wañücuna śhalcamunanpi tapucun \r Mc 12.18-27; Lc 20.27-40 \p \v 23 Chay muyuntacmi wañücuna śhalcamunanman mana quiripäcü saduseocunaca śhapämula. Paycunam Jesusta nipäcula: \v 24 “Yaćhachicü taytay, Moises camachicuyninćhümi niñä: ‘Juc wayapa mana chuliyu ima wañucuptin'a, cäsu canmi wanücäpa śhullcanwan biudaca casaraculcul punta wayapanpa milayninta śhalcachinanpä’\x + \xo 22:24 \xt Dt 25.5-10\x* nil. \v 25 Chayurá ¿imaninquitan? Ya'acunaćhüshi capäcula anćhish wawi-caśha. Chayshi mayurca walmiculcul mana chuliyu ima wañucula. Jinaptinshi chay biudaca casaracula chay umrip śhullcanwan. \v 26 Chaynüllatacshi chaypa atimünincäta jinaman lluy atimünincunätapis pasälun. \v 27 Chaynu anćhishnintin wañuculcaptinshi chay walmipis wañucun. \v 28 Chayurá má, śhalcamunan muyunćhu ¿mayanninpa walmintá can'a, anćhishnintinwan casaracuśha cayaptin'a?” nil. \p \v 29 Nipäcuptinmi Jesus nila: “¡Maynu pantaśham cayalcanqui Diospa limaynintapis munaynintapis mana tantiapäcuśhayquipi! \v 30 Chay śhalcamuycäćhu umripäpis walmipäpis manañam casaracuycuna can'achu. Sinu'a janay pachäćhu anjilcunanümi capäcun'a. \v 31 Chay wañücuna śhalcamunanpïtá ¿manachun lïgipäculanqui quiquin Dios nishanta: \v 32 Wañuśha cayalcaptinpis nila: ‘Ya'am cayá Abrahampa, Isaacpa, Jacobpa alawayalcäśhan Diosnin’\x + \xo 22:32 \xt Ex 3.2-6\x* nil? Chayurá Diospá manam chincacü wañücuna canchu; sinu'a cawsä nunallamari” nil. \v 33 Chaynüta uyalipäculmi llapa nunacunaca licapayllaman camälälila. \s1 Camachicuycunapïta ¿mayanninmi mas puydïninca? \r Mc 12.28-34; Lc 10.25-28 \p \v 34 Chaynu saduseocunäta upällachishanta yaćhälälilmi fariseocunaca palpuchinanpä limanaculcul \v 35 jucnin allin yaćhachicüninta Jesusman caćhala tapü: \v 36 “Yaćhachicü taytay, Diospa camachicuynincunapi ¿mayannintan mas puydïninca?” nil. \p \v 37 Niptinmi: “ ‘Tayta Diosllayquiman tucuy śhun'uyquitapis, llapan pinsayniquitapis, lluy callpayquitapis ćhulaycuy’\x + \xo 22:37 \xt Dt 6.5\x* nil nishancämi. \v 38 Caymari lluy mandamäśhanchiccunapïpis mas punta puydïninca. \v 39 Ñatac cayman atïcäpis chay-yupayllatacmi: ‘Nuna-masiquita tucuy śhun'uyquiwan quiquiquitanuy cuyal licaycuy’\x + \xo 22:39 \xt Lv 19.18\x* nil nishanca. \v 40 Cay ishcayninmi lluy camachicuypïpis, Diospa willacünin lluy yaćhachishancunapïpis sumä puydïninca cayan” nila. \s1 “¿Mayantan Diospa Caćhaśhan Salbacüca?” \r Mc 12.35-37; Lc 20.41-44 \p \v 41 Canan chayćhu lluy juntula quiquin fariseocunätañatacmi Jesus tapula: \v 42 “¿Imanipäcunquitan Dios Caćhamunan Salbacücäpi? Má, ¿amcunapïtá mayanpa caśhtantá canman?” nil. \p Niptinmi nipäcula: “Unay Mandacü Davidpïmi” nil. \p \v 43 Niptinmi nila: “Chaynu milayllan cayaptin'a ¿imapïtan David Chuya Ispiritu Salmos librunćhu limachiptin ‘Duyñümi’ ninman Diostanülä canpis? \q1 \v 44 Chayćhümi \q1 ‘Diosninchicmi munayniyu Duyñüta nin: \q1 “Cay-lädulläman taycaycamuy ćhïnishüniquicunäta maquiquiman ćhulaycamunäcama \q1 wiñay simpri uyshuycälishunayquipä”\x + \xo 22:44 \xt Sal 110.1\x* ’ niyan. \p \v 45 “Chayurá ¿imanuypatan Salbacüca Davidpa milaynillan canman quiquin David ‘Duyñú’ Diostanülä niyaptin'a?” nil. \p \v 46 Niptinmi uchucllapis nï mayanninpis ima limalcuytapis atipapäculachu. Chaymi chay muyunpi Jesusta manaña tapućhaculcälañachu. \c 23 \s1 Fariseocunätawan yaćhachicücunätam anyan \r Mc 12.38-40; Lc 11.37-54; 20.45-47 \p \v 1 Chaypïtam Jesus nila yaćhapacünincunactawan chayćhu cä nunacunäta: \v 2 “Yaćhachicücunäwan, fariseocunämi cayalcan Moisespa camachicuyninta yaćhachinanpä. \v 3 Chaymi amcuna uyalicul yaćhachicuynintapis lulapäcunquiman. Lulaynincunactañatacmi ichá ama atichipäcuychu; yaćhachishancäpïta jucwätatacmari lulayta jicutayalcan. \v 4 Paycunap yaćhachicuynin sumä mana atipanan llasä-cama ipictanuy amcunaman ćhulcuyalcäśhannümari. Paycunañatacmi ichá juc dïdullawanpis mana yanapaycälinchu. \v 5 Lulapäcun nunacunaca allinpa licanallanpämi. Chaymi aläjapa Moisespa camachicuyninta jatun lataśhcunawanlä ulcunman, liclancunaman watacuśha pulipäcun. Chaynütacmi Diosllapäña maynu capäcuśhanta licachiculcänallanpä müdananćhüpis aläjapälä jatućhaćhä shalshipnin walcacälälisha pulipäcun. \p \v 6 “Ima fistaćhüpis juntunaculcänan wasincunaćhüpis allin nunacunap täcunallanmanmi wañupaculcan. \v 7 Läsacunäćhüpis lluy nuna ‘sumä yaćhachicü taytay’ nipäcul allinpa licapäcunallanpïtacmi wañupacun. \p \v 8 “Amcunam ichá nunacunäwan yaćhachicüpa licachicuyta ama ashipäcunquichu. Lluypis amcuná wawi-caśhallam cayalcanqui; rasun yaćhachicüniqui ya'allamá cayá. \v 9 Cay pachäćhu amatacmi pictapis ‘sumä taytay’ nipäcunquimanchu. Sumä taytayqui'a janay pachäćhu cäcällam. \v 10 Amatacmi yaćhachicücunäpa puydïnin cayta ashipäcunquichu. Juc yaćhachicüllayquim cayan: ya'a Caćhamuśhan Salbacücämá. \v 11 Amcunaćhu mas jatun puydïninca, juccunäpa uywaynin cachun. \v 12 Ñatac mayanpis nunatucüśha cäcunacá uyshulächisham can'a. Mana nunatucullal cäcunämi ichá altuman juluycuśha can'a. \p \v 13 “Ishcay cära fariseocuna, pasaypi yaćhachicücuna, ¡imalä bïdayqui can'a! Amcunam Diosman aśhuycälimunanpä mićhacuyalcanqui. Chaymi Diospa gubirnunman mana yaycapämunquichu, nï yaycachipämunquitacpischu. \p ˻ \v 14 “Ishcay cära fariseocuna, pasaypi yaćhachicücuna, ¡imalä bïdayqui can'a! Amcuna japanyäśha walmicunap wasincunacta waycayalcalpis cärayqui cañälämi allinpa licachiculcänallayquiwan mana camacaycütalä Tayta Diosta mañacuyalcänayquipä canpis. Caycunapïmá mas mas mućhuycachisha capäcunqui.˼ \p \v 15 “Ishcay cära fariseocuna, pasaypi yaćhachicücuna, ¡imalä bïdayqui can'a! Amcunam ulayta wichayta sïlup sapincamapis cürricaćhapäcunqui ima-nilä atïniquicunactapis ashipäcunayquipä. Chay talishayquicunäta amcunapïpis sumä mas fïnunnin Satanaśhpa chulinmanlämi muyuchipäcunqui. \p \v 16 “Puśhaycaćhä aplacuna ¡imalä bïdayqui can'a! Amcuna nipäcunqui: ‘Diospa chuya wasinwan tacyalpachil limalicuśhanchiccá manam lulaycunanchic prisïsanchu. Ñatac Diospa chuya wasinćhu cä ürunwan tacyalpachil limalicuśhanchiccämi ichá lulaycunanchic’ nil. \v 17 ¡Mana yaćhayniyu pasaypi tullu umacuna! ¿Mayannintan mas puydïca? ¿Üruchun icha üructapis chuyaman muyuchï Diospa wasinchun? \v 18 Chaynütacmi nipäcunqui: ‘Diospä uycunanwan tacyalpachil limalicuśhanchiccá yan'allam. Ñatac quiquin uycuśhanchicwan tacyalpachil limalicuśhanchiccämi ichá lulaycunanchic’ nil. \v 19 Pasaypi mana umayu aplacuna. ¿Mayannintan mas puydïca? ¿Uycuśhanchiccächun icha Diospä uycunan uycuśhanchiccätapis chuyaman muyuchïcächun? \v 20 Diospä uycunanwan tacyalpachïcá chayćhu lluy cänintinwantacmari tacyalpayächin. \v 21 Chaynütacmi Diospa chuya wasinwan tacyalpachïcäpis chayćhu yaćhä Diosninchicwantac-ari tacyalpayächin. \v 22 Chaynütacmi janay pachäwan tacyalpachïcäpis chayćhu mandananpä taycunantinwan quiquin mandä Tayta Dioswantac tacyalpayächin. \p \v 23 “Ishcay cära fariseocuna, pasaypi yaćhachicücuna, ¡imalä bïdayqui can'a! Mastá wañupaculcanqui ‘Diospä ima mintacunapïpis, aniscunapïpis cuminucunapïpis japächaśhun’ nishallanman. Ñatac Diosman chalapacullal, llaquipaywan cuyacuywan tincüninman licaycuy nishuśhayquitam ichá ipanchayalcanqui. Chaymi chullanllanta lulaśhayquinu'a pulantapis lulanquiman cala. \v 24 Puśhaycaćhä aplacuna, chuspichacunäta altayalcalpis, jatun camïllucunätam ichá pasalpayalcächinqui. \p \v 25 “Ishcay cära fariseocuna, pasaypi yaćhachicücuna, ¡imalä bïdayqui can'a! Amcunam plätu, bäsu janallan pa'aśhanüpis cayalcanqui. Ñatac śhun'uyquiwan pinsayniqui'a imapis suwacuśhayquip, waycacuśhayquip juntäśham cayan. \v 26 Apla fariseocuna. Śhun'uyquitaläri bäsup lulïninta pa'acä-yupaypis pa'aculcay. Chayćha lluy cayniquipis tuqui chuya caycun'a. \p \v 27 “Ishcay cära fariseocuna, pasaypi yaćhachicücuna, ¡imalä bïdayqui can'a! Amcuna tuqui allichäśha nïchunümi cayalcanqui. Janallayqui'a maynu sumä tuqui cayaptinpis lulïniquićhu'a aśhnayä junta tullucunallawan anlacunallam winalayan. \v 28 Chaynümi amcunapis capäcunqui. Cärallayqui'a maypis ‘allin nuna’ ninam. Śhun'uyquim ichá pasaypi imapïpis wañuyä, mana allin lulaycunallacta pinsayä. \p \v 29 “Ishcay cära fariseocuna, pasaypi yaćhachicücuna, ¡imalä bïdayqui can'a! Diospa unay willacünincunap nïchunta sumätalä śhalcayächinquipis. Chaynütacmi allin nunacunäpa nïchunta tuqui-tuquimanlä impidrayalcanquipis. \v 30 Jinacalcälilmi: ‘Awquillunchiccunap timpunćhu ya'anchic cawsal'a, manaćh wañuchiyta yanapayachwanchu cala’ nipäcunquilä canpis. \v 31 Caynu nishayquiwanmá quiquillayquicuna chay wañuchïcunäpa caśhtan capäcuśhayquita willacuyalcanqui. Chayurá paycunanüllamá capäcunqui. \v 32 Canan-ari unay awquilluyquicuna Diospa willacünincunacta wañuchiy allaycuśhanta apuraypa camacalpäliy. \p \v 33 “Satanaśhpa milaynincuna, ¿imanuypatá amcuna nina waläcäpi lluptïlälinquiman? \v 34 Diospa willacünincunacta, allin umayücunacta yaćhachicücunactawan caćhamuptïpis waquintá wañuchipäcunquim. Waquintañatacćha chacatapäcunqui. Juccunactañatacćha juntunaculcänayqui wasicunaćhu supay-apachipäcul malcan-malcan aticaćhapäcunqui. \v 35 Chaynu allin nuna wañuyninpi mućhuycachisha capäcunayquipä janayquićhüñam cacuyan. Am quiquiqui wañuchipäcuśhayquinümi cayan allin nuna Abelpïta aśhta Diospa wasinćhu uycunancäpa chimpanćhu Berequiaspa chulin Zacariasta wañuchishancama. \v 36 Rasunpa lluy cay lulaśhancunapïta canan timpu nunacunämi mućhuyta apapäcun'a. \s1 Jesusmi Jerusalenpïta llaquicun \r Lc 13.34-35 \p \v 37 “¡Ay, Jerusalen nunacuna! ¡Ay, imananquilä Dios caćhamuptin willacünincunacta lumi tamshaywan wañuchïcuna! Juc wallpa chipchincunacta juntuycücänümi achca cuti llapayquitapis jucllaman juntuycuyta munalá. Jinaptïpis amcuna manamá munapäculanquichu. \v 38 Canan licapäcuy; amcunap malcayqui lluy pulumäśhañam licalin'a. \v 39 Rasunpa cananpi-pacham manaña nï uchucllapis licapämanquiñachu aśhta ‘¡Altuman juluśha cachun Diospa Pudirnin Śhamüca!’ nil nipämänayquicama” nila. \c 24 \s1 Diospa chuya wasin pampaman muyuchisha canantam willan \r Mc 13.1-2; Lc 21.5-6 \p \v 1 Diospa chuya wasinpi Jesus yalalcamul liyta allaycuyaptinmi, yaćhapacünincuna aśhuycälil nipäcula “Licay, cay wasi maynu sumä-sumämi caculläñä” nil. \p \v 2 Niptinmi: “Cayta licayalcanquimá. Rasunpa cay caśhancäćhu licachillapäpis manamá juc lumillapis caycun'achu. Lluymi pampaman muyun'a” nila. \s1 Cutimuyninpä ima siñalcunapis pasanantam willan \r Mc 13.3-23; Lc 21.7-24; 17.22-24 \p \v 3 Ñä Ulibus ulüman ćhaycälil Jesus täcuyaptinmi, yaćhapacünincuna aśhuycälil nipäcula: “Niycälimay-ari ¿imaymi chay lulacacun'a? Cutimunayquipä ñatac cay timpup camacaynin ji'acaycayämuptin ¿ima siñalcunam śhamun'a?” nil. \p \v 4 Niptinmi Jesus nila: “Yan'al-lätac pipis ingañapäcuśhunquiman. \v 5 Ya'atucul achca śhapämulmi ‘Ya'am Caćhaśhan Salbacüca cayá’ nil achca nunacunacta pantachin'a. \v 6 Ñatac wicćhüpis cayćhüpis gïrrash nïcunacta uyalipäcul ama manchaculcaychu. Chaycuna pasananmi yaćhacun masqui manalä camacayca cayaptinpis. \v 7 Chaynütacmi chaypá nasyuncunapis malcacunapis gïrranaculcan'a. Chaynütacmi mayćhu chayćhüpis micuy wanacunapis ishyaycunapis śhaśhaycunapis cacun'a. \v 8 Lluy caycuna ñacaycunap allaycuyllanlämi. \p \v 9 “Chayćhu ya'a-laycumá supay-apachipäcuśhunayquipä ćhïnipapäcuśhunayquipä wañuchipäcuśhunayquipäpis ćhulaycapäcuśhunqui. \v 10 Chay timpućhümi achca ipanchapäman'a. Chaymi quiquin-pulacuna ćhïninaculcan'a, jitaycanaculcan'a. \v 11 Yan'al willacütucücuna licalilcamulmi achca nunacta pantachin'a. \v 12 Ancha-anchap mana allin lulaycunallaña timpuyaptinmi, lluy nunacunapapis śhun'un lumiyalpuyan'aña. \v 13 Wañuycäcama tacyaycücämi ichá salbacun'a. \v 14 Caypa allin willacuyninmi jinantin pachäman willaycuśha can'a lluy nunacuna lisipäcunanpä. Chaylämi cäraycunan muyunca śhamun'a. \p \v 15-16 “¿Manachun willacünin Daniel isquirbila chay Sumä Millachicüman Muyuchïcäpi? Chayurá cayta lïgïcunaca, sumäta tantiapäcuy. Chay Millachicüca Diospa chuya wasinćhu licalimuptinmi, Judea-lädućhu yaćhäcunaca juclla ayipäcunan ulucunäman. \v 17 Chaynütac wasinpa altuśhninćhu cäcunaca imallanta juluycunallanpäpis timpu manañam can'añachu. \v 18 Ćhaclanćhu cäcunäpis müdanallanta juntulcü cutipämunallanpäpis timpu manañatacmi can'añachu. \v 19 ¡Maynu llaquićh can'a patayu walmicunäpä, chaynütac wawinta ñuñücunäpä! \v 20 Chaycuna tamya timpućhu nï ima warda muyunćhüpis pasananpä Diosta ruygaculcay. \v 21 Cay sumä ñacaycunänu'a cay pachap allaycuyninpïpis manam pasalachu, nïtacmi can'atacchu. \v 22 Chay timpucta Tayta Dios mana mirmachiptin'a manaćh mayanpis salbaculcanmanchu; ñatac japächacuśhancuna-laycum mirmaycachin'a. \p \v 23 “Chay timpu mayanpis ‘¡Licay! ¡Diospa Salbacüca cayäñä wicćhümi, cayćhümi!’ nil nipäcuśhuptiquilätac, quiriyalcanquiman. \v 24 Rasunpa salbacütucücuna willacütucücuna śhalcapämulmi imaymana milagrucunacta lulapäcul Diospa aclacuśhancunätapis atipayänülä pantachiyta jicutapäcun'a. \v 25 Ñam yaćhaycachishaña cayalcanqui. \p \v 26 “Chaymi masqui ‘Salbacüca wic ulućhümi cayan’ nipäcuśhuptiquipis ama lipäcuychu. ‘Cayćhümi pacalayan’ nil nipäcuśhuptiquipis ama quiripäcuychu. \v 27 Aśhwanpa ya'a Rasun Nunap Chulinca cutimuptí inti yalamunanpi aśhta inti ji'alpunancama, sumä wacli uyaypa camalämuśhancänümá can'a. \v 28 Maynümi aycha captin uyaypa wisculcuna\f + \fr 24:28 \fk wiscul: \ft Waquincunaćhu'a “gallinazo” nipäcunmi.\f* muyupäcun; chaynümi amcunapäpis uyaypatac can'a. \q1 \v 29 Chay sumä ñacay timpuca pasalcullaptinmi intica wañun'a; \q1 quillapis manañam acchin'achu; \q1 uyllurcunapis lluyñam palpatityamun'a; \q1 janay pachäćhu lluy cäcunäpis śhaśhalin'am.\x + \xo 24:29 \xt Is 13.9-10; 34.4; Jer 4.23-26; Ez 32.7; Jl 2.10-11; 2.31; 3.15; Am 8.9; Sof 1.15\x* \p \v 30 “Chayćhümi ya'a Rasun Nunap Chulinca janay pachäćhu camalacamuśhä. Jinaptïmi intiru malcacuna pucutay jananćhu altuman juluycuśha sumä munayniyu ya'acta cutiyämüta licapämal awćhuyllaman camapäcun'a. \v 31 Jinaptinmi anjilnïcunacta caćhamuśha juc curnitilla sumä-sumä tucalpamuyćhu jinantin pachäpi llapa aclaśha nunäcunacta juntuchimunäpä aśhta sïlup sapinćhu cäcunätapis. \p \v 32 “Yaćhapäcuy-ari lanta tantiachimäśhallanchictapis. Pallaynincunaćhu chillquilimuptinmi tamya timpumanña ćhaycuśhanchicta tantianchic. \v 33 Chaynu-ari lluy caycuna pasaśhanta licapäcul'a janayquićhüña timpuca caśhanta yaćhapäcuy. \v 34 Rasunpa lluy caycuna pasan'a manaläpis cay timpu nunacunaca camacaptinlämi. \v 35 Cay pachäwan janay pachäćhu licaśhallanchiccuna camacällam. Ya'ap nishäcunañatacmi ichá wiñay simpripä caycü. \p \v 36 “Ñatac chay śhamuná ürätam ichá nï pipis yaćhanchu. Manam quiquïpis nïtac anjilcunapis sinu'a Taytallämi yaćhan. \v 37 Ya'a Rasun Nunap Chulincäpa cutimuyní can'a Noé timpućhu pasaśhannümi. \v 38 Manaläpis chay tamya fisyu ćhämuptinlämi llapa nunapis upyayllacta, casaracuycunallacta, fistacunallacta jawca lulaculcäla aśhta Noé barcunman yaycunancama. \v 39 Chaynu mana imallactapis tantiaculcaptinmi tamya fisyu chalälun. Chaynümi ya'a Rasun Nunap Chulinca cutimuptïpis pasan'a. \v 40 Chaypun masqui ishcay nuna ćhaclaćhu cayalcaptinpis jucninmi puśhacuśha can'a, jucninñatacmi caćhaycuśha can'a. \v 41 Chaynütacmi ishcay walmicuna a'ayalcaptinpis jucnin puśhacuśha can'a, juccäñatacmi caćhaycuśha can'a. \p \v 42 “Chayurá musyat-musyatlla capäcuy; manamá imay üra cutimunäta yaćhapäcunquichu. \v 43 Maynümi wasiyüca suwanan üräta yaćhayalñá, mana jawcachu puñucun, aśhwanpam listuña täpayan mana suwachicunanpä. \v 44 Chaynümá licchat-licchat capäcunayqui. Ya'a Rasun Nunap Chulinca mana imapis ucuśhayqui üram śhamuśhä. \s1 Ishcay licchä uywaymanmi tincuchin \r Lc 12.41-48 \p \v 45 “Chayurá capäcuy chalapacuna yaćhay-sapa tantiayniyu uyway nunanuy. Caynu nunactamá ‘cay wasïpi incargacuy’ nil maquinman ćhulaycunman lluy nunantapis ürallanćhu micachinanpä. \v 46 Cushisha cachun imam chalapacuśhanmannuy lulayäta talïluptin'a. \v 47 Paytamá duyñun lluy cänintapis licaycunanpä maquinman ćhulaycun'a. \v 48-49 Yan'al-lätac chaynu mana allin śhun'uyu nunan ‘canan imayläćha cutimun'a’ nilcul uyway-masincunacta ñacachiyta allacuycunman. Jinal munaśhanta lulal upyacunman micucunman wasictapis lluy un'aycul ima. \v 50 Rasunpa duyñun un'aypi mana pinsaśhan üra ćhämul, ¿imanälun'aćh? \v 51 Sumä lawćhayculćhá ishcay cära mana chalapacücunap laśhćhunman ćhaycälichin'a. Chayćhüćha awćhupäcul quiluctapis lawćhićhicyachipäcun'a. \c 25 \s1 Ćhunca wamlamanmi tincuchin \p \v 1 “Chay muyuncunaćhu Diosninchicpa gubirnun'a can'a ćhunca wamlacuna acchin apticüśha casamintuman linanpä casaracücäta alcäcänümi. \v 2 Chay picha wamlacunämi lucla-cama capäcula; chay juc picha wamlacunäñatacmi tantiayniyü-cama capäcula. \v 3 Chay luclacunämi ash asaytillantawan michïrunta apapäcula. \v 4 Chay tantiayniyu wamlacunäñatacmi ichá juntay-juntay asaytiyüta michïrunta apapäcula. \v 5 Chay casaracüca manalä ćhäcälimuptinmi puñuy aysäläliptin puñülälin. \v 6 Chaynu puñulcaptinmi ćhawpi tutanuy ayaycaćhacayämun ‘¡Casaracüca śhacayämunñam! ¡Yalapämuy ćhasquipäcunayquipä!’ nil. \v 7 Niptin-pacham śhalcacalcälil acchincunacta lluy allichäcuyalcan. \v 8 Chaymi chay lucla wamlacunaca nipäcula juccunäta: ‘Asaytiquicta laquipaycälillämay; michïrümi wañucalpuyällanña’ nil. \v 9 Niptinmi: ‘Manam camamachwanchu ampäwan'a. Aśhwanpa lantimü licäläliy’ nin. \v 10 Chaynu lantï liculcäśhancamam casaracüca ćhämuptin chay picha tantiay-sapacunaca lluy cumpañänincunactawan liwshil yaycacaycälilaña casamintüman. Jinaptinmi puncüpis lluyña wićhacämula. \v 11 Chaynüman chay picha ćhälälimulmi ‘¡Taytay Taytay, quićhallämay-ari!’ nicuyalcan. \v 12 Niptinmi ‘Rasunpa ¿mayanćha caculcanquipis? Manam ya'a lisicchu’ nimula. \v 13 Chaynümi amcunapis musyat-musyat capäcunayqui. Manamá amcuna yaćhapäcunquichu imay muyun, nï imay üra cutimunätapis. \s1 Illaymanmi tincuchin \r Lc 19.11-27 \p \v 14 “Chaynütac Diospa gubirnun'a juc nuna juc-lädu nasyunta licunanpä llapa nunancunacta ayalcachil lluy illayninta licaycunanpä aypuycücänümi cayan. \v 15 Má, unayshi tincüninman-cama uycula jucninta picha walanga illayta, jucnintañatac ishcay walangacta, jucnintañatac walangallacta. Jinalculshi biäjicta licula. \v 16 Chay picha walangacta ćhasquï nunäshi chay illaywan nigusyal, chaynu picha walanga mastalä milächin. \v 17 Chaynütacshi chay ishcay walangacta ćhasquïcäpis, ishcay walangamantac milächin. \v 18 Chay walangallacta ćhasquïcäñatacshi ichá illay uśhancäta juc ućhcucta lulaycul pampälun. \p \v 19 “Chaypïtash chay patrunnin una-unaypïtalä cutïmul nunancunacta watucula illayninta licaycunanpä. \v 20 Chayshi picha walangacta ćhasquï nunan picha walanga milayniyüta apapacüśha śhalcamul: ‘Taytay, picha walanga umäśhayquita picha walanga masmanmi milachillá. Cayllá’ nil uycula. \p \v 21 “Niptinshi: ‘¡Allinmi! Am'a allin chalapacuna nunamá cañanqui. Ash uśhäcällactapis tincüninman licaycuśhayquipam canan achcactalä maquiquiman ćhulaycamuśhä. ¡Canan yaycamuy ya'awan cusca cushisha canayquipä!’ nin. \p \v 22 “Jina ipanmanñatacshi ishcay walanga ćhasquïcäpis ćhaycamul: ‘Taytay, ishcay walanga umäśhayquita ishcay walangamantacmi milachillá. Cayllá’ nil uycula. \p \v 23 “Niptinshi: ‘¡Añalláw! Am'a allin chalapacuna nunamá cañanqui. Ash uśhalläcätapis tincüninman licaycuśhayquipam canan achcactalä maquiquiman ćhulaycamuśhä. ¡Canan yaycamuy ya'awan cusca cushisha canayquipä!’ nin. \p \v 24 “Jinamanshi walangallacta ćhasquïca ćhaycamul: ‘Taytay, chalat-chalatyayä nunamá am cañanqui. Mana talpucuśhayquipïmá cusichacunqui. Mana wacacuśhayquipïmá pallacunqui. \v 25 Chaymi manchacuypïta illay umäśhayquita pampäman lluy pacälá. Cay-ari cay illayniqui’ nila. \p \v 26 “Niptinshi: ‘¡Ima-nilä pasaypi illa nunam cañanqui! Mana talpuśhäpi cusichaśhäta yaćhayal'a, mana wacacuśhäpi pallaśhäta yaćhayal'a \v 27 ¿manachun cay illaynïta bancuman ćhulaycämunquiman cala cutimul milayniyüta ćhasquinäpä?’ nila. \v 28 Nilculshi chayćhu cäcunäta nila: ‘Cay walanga uywaśhan illaycäta quitalcul, chay ćhunca walangayücäman uycuy. \v 29 Caynu achca cäniyücunämanćha masta uycuśha can'a. Ash cäniyücunallactañatacćha ichá ash cällantapis quitalpuśha can'a. \v 30 Cay mana bälï nunätá waśha tutapäcäman-ari wicapäluy. Chayćhüćha awćhun'a quiluctapis lawćhićhicyachishtin’ nil. \s1 Jinantin nunacunätam cäraycun'a \p \v 31-32 “Chaynütac ya'a Rasun Nunap Chulinca lluy anjilnïcunap ćhawpinćhümi sumä munayniyu cutimuśhä. Jinalculmi mandanäpä täcunäcäman taycuycuśhä jinantin pachäpi nunacunäta juntuycamunäpä. Chayćhümi uwish michï capishcunäta japä laquïcänuy, ya'apis nunacunäta laquishä. \v 33 Uwishcunätam allïnï-läduman; capishcunätañatacmi ichünï-läduman. \v 34 Jinalculmi sumä mandacüca caynïwan allïnïćhu cäcunäta nishä: ‘Taytäpa śhun'unpa cäcuna, śhapämuy. Cay pacha allaycuśhanpi unanchaycapäcuśhuśhayqui mandacuynïman yaycapämuy. \v 35 Micuypi cayaptïpis uycälimälanquim. Yacupi puliyaptïpis chacchaycälimälanquim. Pulicü nunanuy puliyaptïpis jamaycälichimälanquim. \v 36 Müdanapi palpüśha cayaptïpis müdalcachipämälanquim. Ishyayaptïpis watucaycälimälanquim. Carsilćhu wićhalayaptïpis licaycüní śhapämulanquim’ nil. \p \v 37 “Niptïmi chay allïnïćhu cäcunaca nipäman'a: ‘Taytay, ¿imaytan micuypi cayaptiqui uycälilac, yacupi cayaptiqui chacchaycälilac? \v 38 ¿Imaytan pulicü nunactanuy lical, jamaycälichilac? Müdanapi yalüśha cayaptiqui ¿imaytan uycälilac? \v 39 ¿Imaytan ishyäta ütac carsilćhu wićhalayäta lical śhapämulac?’ nil. \p \v 40 “Nipämaptinmi nishä: ‘Rasunpa mayanllan nunalläta masqui licaytapis mana munaśhacunällacta uyculpis, ya'a quiquïtamá uycälimälanqui’ nil. \p \v 41 “Ñatac chay ichünïćhu cäcunätañatacmi nishä: ‘¡Pasaypi nunacuna, ñawïpïta chincapäcuyña Satanaśhpäwan atïnincunapä lulaśha mana camacaycü nina waläcäman! \v 42 Micuypi cayaptïmi mana uycälimälanquichu. Yacupi cayaptïmi mana chacchaycälimälanquichu. \v 43 Pulicü nunanuy puliyaptïmi mana jamaycälichimälanquichu. Müdanapi palpüśha cayaptïmi, mana müdalcachipämälanquichu. Ishyayaptïpis, carsilćhu wićhalayaptïpis licaycüllapis śhapämulanquichu’ nil. \v 44 Niptïmi nipäman'a: ‘Taytay, ¿imaytan micanäśhacta, yacunäśhacta, pulicü nunanuy puliyäta licapäculac mana uycälinacpä? ¿Imaytan müdanannäta, ishyayäta ütac carsilćhu wićhalayäta licapäculac mana yanapaycälinacpä?’ nil. \v 45 Nipämaptinmi nisha: ‘Rasunpa mayanllan nunäta masqui un'aśhacunallacta mana uyculpis, ya'a quiquïtam mana uycälimälanquichu’ nil. \v 46 Chayćhümi chay nunacunaca wiñay simpri mućhuycachishancäman lipäcun'a. Cay allin luläcunañatacmi ichá wiñay simpri allin cawsaycäman lipäcun'a” nin. \c 26 \s1 Jesusta chalachinanpämi limanaculcan \r Mc 14.1-2; Lc 22.1-2; Jn 11.45-53 \p \v 1 Chaynu lluy nilculmi Jesus yaćhapacünincunacta: \v 2 “Yaćhapäcuśhayquinüpis ishcay muyunllañam Egiptopi Libracuśhanchic fistapä cacuyan. Chayćhümi Rasun Nunap Chulincäta puydïcunap maquinman ćhulaycamaptin chacatapäman'a” nin. \p \v 3 Ñatac chay muyuncunapä puydï sasirdüticunawan, yaćhachicücunawan prinsipal yaśhacuna juntunaculcäla sasirdüticunap sumä puydïnin Caifaspa canancäman. \v 4 Chayćhümi limanaculcäla Jesusta artiwan chalalcälil wañuchipäcunanpä. \v 5 Ñatac: “Fista muyuncäćhu'a manam lulachwanchu; yan'almi nunacunaca lluy chäcunacälälinman” ninaculcan. \s1 Jesuspa umanmanmi pirfümicta walmi jillpuycun \r Mc 14.3-9; Jn 12.1-8 \p \v 6 Ñatac Betania malcäćhu “lipra-sapa” nipäcuśhan Simonpa wasinćhümi Jesus micuyalcäla. \v 7 Chaymanmi juc walmi śhamuñä caćhi lumipïtanuy uchuy butïllachaćhu sumä ćhaniyu pirfümicta apacuśha. Chaytam Jesuspa umanman jillpuycula. \v 8 Chayta licälälilmi yaćhapacünincuna rabyälälil: “¿Imapätan cay-chica ćhaniyüta yan'al pampapä jinayanqui? \v 9 Aśhwanpam allinćhu lanticulcul lluy wacchacunacta aypuycuchwan cala” nil ñaćha millpälälinpis. \p \v 10 Chaynu nipäcuśhanta tantiälulmi Jesus: “¿Imapïtan cay walmïta rabyachipäcunqui? Cay lulaycuśhanwan allincätam lulaycun. \v 11 Wacchacunacá imaypis amcunawanläćha capäcun'a. Ya'am ichá ash muyuncunallaña amcunawan caycuśhä. \v 12 Cay jillpuycamäśhanwan pampacuynïpäñam alistayäman. \v 13 Rasunpa, allin willacuyta jinantin may pachäćhu willacuśhancunaćhüpis, cay walmi lulaśhanpïpis yalpaśham can'a” nila. \s1 Judasmi Jesusta ipanchan \r Mc 14.10-11; Lc 22.3-6 \p \v 14 Chay ćhunca ishcayniyu yaćhapacünincunapïta Judas Iscariotiñatacmi puydï sasirdüticunäman cürrilcul: \v 15 “¿Aycactam uycälimanquiman Jesusta maquiquiman ćhulaycamuptí?” nila. Niptinmi paycuna quimsa ćhunca illayta unanpä limalicälälin. \v 16 Chay-pachapïmi Judas ashila maycäćhu imanuypa chalaycachiytapis. \s1 Jesusmi yaćhapacünincunawan cayllaćhüña sinaycälin \r Mc 14.12-25; Lc 22.7-23; Jn 13.21-30; 1Co 11.23-26 \p \v 17 Chay Mana Libadürayu Tanta Fistap allaycuyninćhümi yaćhapacünincuna Jesusman aśhuycälil: “¿Mayćhümi alistapamuśhä cumbiducta micunanchicpä?” nipäcula. \p \v 18 Niptinmi: “Cay malcaćhu nunaman lil: ‘Yaćhachicücämi: “Üräćhüñam cacuyá. Wasiquićhu cay fistap cumbidunta yaćhapacünïcunawan lulapäcuśhä” ’ nil nimuy” nila. \v 19 Niptinmi yaćhapacünincuna nishantanülla lulaycälil cumbidupä alistapämula. \p \v 20 Tuta ćhämuptinñatacmi Jesus ćhunca ishcayniyu yaćhapacünincunawan mïsaćhu micapäcula. \v 21 Chayćhümi: “Rasunpa jucniquim ipanchapämanqui” nin. \p \v 22 Niptinmi sumä llaquicälälisha tapucuyalcan: “Taytay, ¿ya'achun icha cayällá?” nil. \p \v 23 Jesusñatacmi: “Ya'awan cusca micücälämá ipanchaman'a”\f + \fr 26:23 \fk Ya'awan cusca micücälämá: \ft Limayllap-cama griego isquirbishanćhu'a “Juc ćhanćhallaman tantacta puśhtaycachïcá” niyanmi. Cay tantiachila sumä cunchawänacuśha caycücätam.\f* nila. \v 24 Nishanpïmi: “Ya'a Rasun Nunap Chulincäpi isquirbishancämi lulacacun'a. Ñatac ¡imanuylä can'a chay ipanchamäcá! Aśhwanpaćh mana näsimuptinpis mas allin canman cala” nin. \p \v 25 Ñatac ipanchananpä cä Judaspis: “Yaćhachicü taytay, ¿ya'achun icha calläman?” nin. \p Niptinmi: “Quiquiquimari nicuyanqui” nin. \p \v 26 Chay micapäcuśhanćhümi Jesus tantäta apticulcul Diosta sulpayta ucula. Chaypïta partilcul yaćhapacünincunaman uycula: “Caymi aychá; micapäcuy” nil. \v 27 Chaynütacmi bïnüta apticulcul Diosta anradisiculcul, paycunaman uycula: “Caypi lluypis upyapäcuy. \v 28 Cay jićhaśha yawarnïwanmá muśhü limalicuśhäta tacyalpachishä llapa juchacuna pampachäśha cananpä. \v 29 Ñatac cay bïnucta manañamá mallilcuśhächu Taytäpa gubirnunćhu amcunawan cusca muśhü bïnucta upyananchiccama” nin. \p \v 30 Chaypïtam taquicunawan alawapäcuśhanpi Ulibus nishan ulüta liculcäla. \s1 Jesusmi willacun Pedro ipanchananta \r Mc 14.27-31; Lc 22.31-34; Jn 13.36-38 \p \v 31 Chayćhümi Jesus: “Cay tuta japalläta caćhayculmi lluy jitälälimanqui isquirbïshaćhu nishanmannuy: ‘Uwish michïninta wañüchiptïmi uwishcunaca lluy chi'ilun'a\f + \fr 26:31 \fk chi'iy: \ft Waquincunaćhu'a “wichiy” nipäcunmi.\f*’\x + \xo 26:31 \xt Zac 13.7\x* nil. \v 32 Ñatac śhalcämulmi amcunapïpis puntactalä Galileaman lishä” nila. \p \v 33 Niptin Pedroñatacmi: “¡Masqui lluy jitälälishuptiquipis ya'a manamá imaypis caćhaycuśhayquichu!” nicuyan. \p \v 34 Niptinmi Jesus: “Rasunpa cay tuta manaläpis wallpa wa'amuptinmi quimsactaña am ipanchämanqui” nin. \p \v 35 Niptinmi: “¡Masqui anwan cusca wañuná captinpis manam ipanchaśhayquichu!” nicuyan. Chaynütam llapan yaćhapacünincunapis nicuyalcan. \s1 Jesusmi Getsemanïćhu mañacun \r Mc 14.32-42; Lc 22.39-46 \p \v 36 Chaypïtam Getsemaní nishanman lipäcula. Chayćhümi Jesus yaćhapacünincunacta nila: “Taytäwan limaśhäcama cayllaćhu-ari täcaycälichcay” nil. \v 37 Chayman Pedroctawan, Zebedeop ishcaynin chulinta puśhayaptinmi sumä llaqui chalälun: \v 38 “Wañucüpä śhun'unnümi śhun'ú llaquicüśhaña cacuyan. Cayllaćhu-ari lichcat-lichcat capäcuchcay” nil. \p \v 39 Chaypïta mas puntascaman lilculmi lawacaculcul ruygacula: “Taytay, cay sumä ćhacćhä-yupay ñacaycunäpi munal'a julaycallämay. Amatac-ari ya'a munaśhänu'a lulacächunchu, sinu'a ampïtaćh imanuypis can'a” nil. \p \v 40 Chaypïta caśhan cutimunanpämi yaćhapacünincuna puñuywan aysachicüśha cayalcäñä. Jinalmi Pedrocta: “¿Manachun juc ürallapis ya'awan cusca licchat-licchat cayta atipälanqui imamá? \v 41 Licchat-licchatllari Diosninchicta ruygaculcay cay śhamü llaquicuycunäćhu callpawan śhaycapäcunayquipä. Śhun'uyqui allin lulayta wañupacuyaptinpis aychayquimá mana callpayu” nin. \p \v 42 Chaypi yapa cutilculmi mañacula: “Taytay, cay pasanäcäpa pasanä captin'a jinari lulaśha cachun” nil. \p \v 43 Yapa cutimulpis caśhan puñuywan aysachicüśha aywićhyayalcätam talïlun. \v 44 Chaynu quimsa cutićhu cutilculmi Diosta mañacun punta nishancänülla. \p \v 45 Chaypi yaćhapacünincunaman cutimulmi: “¿Jinallachun puñuycällaćhu cayalcanquiman, imatá? Rasun Nunap Chulincäta jucha-sapap maquincunaman ćhulaycamänan üraca ćhämunñamá. \v 46 ¡Śhalcapäcuyñari; ji'acaycayämunñam ipanchamänïca!” nin. \s1 Jesustam chalälälin \r Mc 14.43-50; Lc 22.47-53; Jn 18.2-11 \p \v 47 Chaynu limayällaptinlämi yaćhapacünin Judas puydï sasirdüticunap, prinsipal yaśhacunap caćhaśhan achca nunancuna caśhpicunawan, ispädacunawan sumä armädu-cama ćhälälimun. \v 48 Ipanchä Judasñatacmi yaćhachilaña “Muchaycuywan limaycuśhäcäta chalalcul aysapäcunqui” nil. \v 49 Chaymi ćhämul-pacha Jesusman aśhuycul: “Taytalláy” nil muchaycul limaycula. \p \v 50 Jesusñatacmi: “Lulanayquipä śhamuśhayquita lulaycuy-ari” nin. Nillaptinmi juccunaca lluy chalälälin. \v 51 Jinaptinmi Jesuspa jucnin atïnin ispädanta jululcul puydï sasirdütip uyway nunanpa linlinta pasächin. \p \v 52 Jinaptinmi Jesus: “Chay ispädayquita ćhulalänanman cutiycachiy. Mayanpis ispädawan pilyäcá chaywantacmi wañun'apis. \v 53 ¿Manachun tantianqui Taytäta mañacuptí canan-pacha anjilnincunacta walangantin walangantin mastalä licaycamänanpä caćhamunanta? \v 54 Jinaptin'a, ¿imanuypatá isquirbishacunäćhu lluy pasananpä cäca lulacacunman?” nila. \p \v 55 Nilculmi chay juc nunacunäta: “¿Ya'a suwachun imam calá caynu caśhpiqui ispädayqui aysacälälisha puśhapämänayquipä? Walan-walan Diospa chuya wasinćhu yaćhayächiptïpis manatac chalapämälanquichu. \v 56 Ñatac canan'a Diospa unay willacünincunap isquirbishanćhu nishanmannuy lulacacunanmi” nila. Niyällaptinmi japallanta caćhaycul llapa yaćhapacünincuna ayiculcäla. \s1 Cunsïjup Puydïnincunam Jesusta cäraycälin \r Mc 14.53-65; Lc 22.54-55,63-71; Jn 18.12-14,19-24 \p \v 57 Chay puśhäcunämi puydï sasirdüti Caifaspa canancäman Jesusta ćhälächin. Chayćhümi camachicuyta yaćhachicücunaca, prinsipal yaśhacuna juntunacüśha cayalcäñä. \v 58 Pedroñatacmi calullapi atila puydï sasirdütip canancäpa patyuncama. Chayman yaycucuyculmi täpä wardiacuna canancäćhu taycucuycul “¿Imanälälin'aćh?” nil licapäla. \p \v 59 Wasi lulićhüñatacmi sasirdüticunäwan lluy Cunsïjup puydïnincuna ima mana allintapis ashiycälila Jesus wañuchisha cananpä. \v 60 Jinaman juc nunacuna tumpacuyalcaptinpis manam imactapis talipäculachu. \v 61 Chaypïtam ishcay nuna ćhaycamul: “Cay nunam nin ‘Diospa chuya wasinta tunilcul quimsa muyunllactam śhalcächimümanpis’ nil limañä canpis” nipäcun. \p \v 62 Chaylämi puydï sasirdütica śhalcuculcul Jesusta: “¿Manachun limalinqui, caynu cäraycuyäśhuptiquipis?” nin. \v 63 Niptinpis Jesus'a manam imactapis limalilachu. Chaymi puydï sasirdütica: “Cawsä Diosninchicpa puntanćhu rasuncäta niycamay. ¿Amchun Diospa Caćhaśhan Chulin Salbacüca cayanqui?” nin. \p \v 64 Jesusñatacmi: “Aw, nishayquinümi. Jinamanmi Sumä Munayniyu Diosninchicpa munayninwan mandayätapis, chaynütac janay pachäpi pucutaypa ćhawpinćhu Rasun Nunap Chulinca śhayämütapis licapämanqui” nin. \p \v 65 Niptinmi puydï sasirdütip śhun'un sumä-sumä timpucuyaptin müdananta laćhyacuyan: “¡Cay nishancäwan Diosninchictam jalutacuyan! ¿Ima mastañam pï niycamänanchictapis munaśhun? Uyaliyalcanquiñamari quiquin shiminwan jalutacuśhanta. \v 66 ¿Imanipäcunquimá?” nil. \p Paycunañatacmi: “Aw, juchayümi. Wañuchisha cachun” nil nipäcun. \v 67 Chayćhümi cärancunaman tuwapapäcula, tacaypa camacapäcula. Waquinnincunañatacmi burlapaśhtin cäraćhü-cama lapyapäcula: \v 68 “Chayurá Salbacü, má, niycälimay, mayannïshi tacapäcuñac” nil. \s1 Pedrom Jesusta ipanchan \r Mc 14.66-72; Lc 22.56-62; Jn 18.15-18,25-27 \p \v 69 Chaynu lluy pasayaptinmi Pedroñatac chay patyullaćhu täcuyaptin juc uyway walmi aśhuycul: “Galilea-lädu Jesuswan pulï-ari ampis cayanqui ¿aw?” nin. \p \v 70 Niptinmi lluypa puntanćhu: “¿Mayanpïćha limacunquipis?” nin. \p \v 71 Nilculmi puncu-läduman liyaptin juc walmipis licalcul lluyta nicuyan: “Caypis Nazaret-lädu Jesuswan pulï-ari” nil. \p \v 72 Chayćhüpis yapam: “¡Dios'a yaćhayanmi chay nunäta mana lisishäta!” nil nicuyan. \p \v 73 Chay unascapïtá waquincuna Pedroman aśhuycul: “Am'a rasunpa jucnin puliwshï-masinćha canqui. Galilea nunäpanüllam limacuyniquipis cañä” nicuyalcan. \p \v 74 Niptinmi Pedro janay pachätapis ñaćhaña ishpicuyan: “¡Manam chay nunacta lisïchu! ¿Pićh cacunpis?” nil. Chaynu niyällaptinmi wallpa wa'amun. \v 75 Chayćhümi Pedro yalpälun Jesus: “Quimsa cutictañam ipanchämanqui wallpa wa'amunanpá” nil nishanta. Chaymi chaypi yalulcul llaqui-llaquicta wa'acuyan. \c 27 \s1 Pilatomanmi Jesusta ćhulaycun \r Mc 15.1; Lc 23.1-2; Jn 18.28-32 \p \v 1 Chay wälam llapa puydï sasirdüticunawan, prinsipal yaśhacuna limanacälälin Jesusta imanuypa wañuchipäcunanpäpis. \v 2 Chayćhümi maquinta ćhänaycul puśhapäcula Roma nasyunta mandawshï Poncio Pilatop maquinman ćhulaycamü. \s1 Judasmi wañuyninta ashin \p \v 3 Ñatac ipanchä Judas, Jesus wañuchisha cananpä yaćhälulmi śhun'unpis cuchillu tucsïshanüña cacuyan. Chaymi quimsa ćhunca illay ćhasquishancätapis prinsipal yaśhacunaman, puydï sasirdüticunaman cutiycachila: \v 4 “Mana juchayu nunacta chalaycachishäwan juchactam lulälú” nil. Niptinmi “Chay'a ¿imam ucalcäman ya'acunactá? Am chayta licacuy” nin. \v 5 Niptinmi Diospa chuya wasinpa lulïninman illaycäta chapiycul pasacun cuncapi walcaculcul si'icäcunanpä.\f + \fr 27:5 \fk si'ica: \ft Waquincunaćhu'a “jirquicäcunanpä” ütac “jïcäcunanpä” nipäcunmi.\f* \v 6 Chayćhu puydï sasirdüticunam chay illaycäta pallalcälila: “Camachicuyca manañam cunsintimanchicchu yawar jićhachiypa illaynin Diospa wasinpa caycunanpä” nil. \v 7 Chaymi limanaculcul “Wacuy luläcäpa” nishan ćhacläta chay illaywan lantïlälila pulicücunaca pampaculcänanpä. \v 8 Chaymi chay ćhacla canancamapis “Yawar Ćhacla” nisha. \v 9 Caynu lluy lulacacüla Diospa unay willacünin Jeremias: “Israelcunäpi quimsa ćhunca illayman payta ćhaninchaycuśhanwanmi \v 10 ‘wacuy luläcäpa ćhaclan’ nishanta lantïlälin, quiquin Dios nimäśhanmannuy”\x + \xo 27:10 \xt Zac 11.12-13\x* nil nishanca. \s1 Jesusmi Pilatop maquinćhu \r Mc 15.2-5; Lc 23.3-5; Jn 18.33-38 \p \v 11 Ñatac Jesusta chay mandä Pilatoman ćhächiptinmi: “¿Chayurá amlächun Israelcunäpa sumä mandänincälä cacuyanquimanpis?” nin. \p Niptinmi: “Anmá niyanqui” nin. \v 12 Chayćhu puydï sasirdüticuna, prinsipal yaśhacuna Jesusta juchachäcuyalcaptinpis, pay'a manam imallactapis limalilachu. \p \v 13 Chaymi Pilato: “¿Manachun caynu juchachaycälishuśhayquita uyalinqui, imamá?” nin. \p \v 14 Niptinpis manam imallactapis limalilachu. Chaymi Pilatopis licapayllaman camälun. \s1 Jesus chacatäśha cananpämi nipäcun \r Mc 15.6-20; Lc 23.13-25; Jn 18.38–19.16 \p \v 15 Ñatac watan-watan cay fistaćhu'a wićhaläcäpi nunacunaca jucnin aclaycuśhancätam mandäca caćhaycunan cala. \v 16 Ñatac chayćhümi wićhalayäla sumä lisisha lisisha Barrabas nuna. \v 17 Chaymi nunacunaca juntunacälälimuptin Pilato tapula: “¿Mayannintatá caćhaycüśhä\f + \fr 27:17 \fk caćhaycuy: \ft Waquincunaćhu'a “caćhalcuy” nipäcunmi.\f*? ¿Barrabastachun icha ‘Salbacüca’ nipäcuśhan Jesustachun?” nil. \v 18 Chay Pilato tantiälañamari yan'al ćhïnicuypïta maquinman ćhulaycamuśhanta. \v 19 Jinaman'a chay cäraycunanćhu täcuyaptinmi walminpis jucwan willaycachimun: “Chay allin nunawan ama miticuychu. Cay tutam paypa janan juyucunacta suyñülüpis” nil. \v 20 Ñatac chay puydï sasirdüticunawanmi, prinsipal yaśhacuna chayćhu lluy cäcunäta awnïlächin Barrabas caćhaycuśha cananpä, Jesusñatac wañuchisha cananpä. \v 21 Pilatoñatacmi yapa tapun: “¿Ishcayninpïta mayannintatan caćhaycüśhä?” nil. \p Niptinmi yapañatac: “¡Barrabasta!” nicuyalcan. \p \v 22 Chayćhu Pilato: “Chayurá ¿imanäśhätan ‘Salbacüca’ nishan Jesuswan'a?” nin. \p Niptinmi lluypis: “¡Chacatäluy!” nicuyalcan. \p \v 23 Niptinmi Pilato: “¿Ima juchactatan cay lulälun?” nin. \p Niptinpis mas mastalämi jicutäcuyalcan: “¡Chacatäluy!” nil. \p \v 24 Chaynu imaniptinpis mas-masta jicutäcuyalcaptinmi yacucta apalcachimul llapanpa ñawquinćhu: “Cay nunap wañuyninpi amcunaćh imanuypis caculcanqui; manam ya'a anlatacüchu” nil maquinta pa'acülun. \p \v 25 Niptinmi llapa nunacunaca: “Aw, ya'acunam llapa chulintin imanuypis caculcäśhä” nin. \v 26 Chaymi Pilato Barrabasta caćhaycächila; Jesustañatacmi ichá asutiwan camacaycachil ćhulaycula chacatäśha cananpä. \p \v 27 Jinaptinmi cachacucunaca cuartilman puśhäluptin chayćhu llapan cunćhacaycälila. \v 28 Chayćhümi Jesuspa müdananta lluy uśhtilcul jatun yana-nilä puca catacunwan ćhulälälin. \v 29 Jinalculmi caśhapi curunacta lulalcälil umanman ćhulapäcula. Allï maquinmanpis bäractalämi chalälächinpis. Jinacalcälilmi puntanman un'ulacaycälil burlapapäcula: “¡Wiñaypä cawsachun Israelcunap mandacünin!” nil. \v 30 Chaynütacmi tuwapapäculapis, chay quiquin bärawantacmi umaćhü-cama wipyapäculapis. \v 31 Chay lluy imaymanacta burlacalcälilmi chay catacunta lluśhtilcälil caśhan müdananwan müdachipäcula. Jinalcälilmi waśhamanña julapämula chacatä puśhapäcunanpä. \s1 Jesustam chacatan \r Mc 15.21-32; Lc 23.26-43; Jn 19.17-27 \p \v 32 Chaynu yalacayächilmi tincülälin Cirene malcapi Simon nishan nunawan. Paytam munäta mana munäta Jesuspa curuśhninta śhawachipäcula. \v 33 Chay Golgota nishanman ćhälulmi (Golgota ninan'a “uma tullu canan” ninanmi) \v 34 bïnucta jayapnin-yupaywan tallüśhacta uycälälin. Ñatac Jesus mallilcul manam upyayta munalachu. \v 35 Ñä chacatäśha cayaptinmi cachacucunaca chüsanaculcäla Jesuspa müdananta aypunaculcänanpä. \v 36 Jinalculmi taycacaycälila täpapäcunanpä. \v 37 Chay curuśhninpa umanmanñatacmi ćhuläla imapi wañuchisha caśhantapis cay niyäta: “Cay Jesusmi Israelcunäpa Mandäninca” nil. \v 38 Jinamanmi wicninman cayninman ishcay suwacunacta chacatälälila. \p \v 39 Chayninpa pasäcunäpis ñuquicaćhaśhtinlämi: \v 40 “Am Diospa wasintapis tunilcul quimsa muyunllacta śhalcachïca cacuyal'a, quiquiquitari má salbacuy. Rasunpa Diospa Chulin cal'a má chaypi ji'alpamuy-ari” nil burlapapäcula. \v 41 Chaynütacmi puydï sasirdüticunäpis, camachicuyta yaćhachicücunäpis, fariseocunäpis, prinsipal yaśhacunäpis burlapapäcula: \v 42 “Juccunactá salbätucul-ari, canan maytá quiquin atipanchu. Rasunpa Israel malcanchicpa mandäninchic-ari, má, ji'alpamuchun-ari quirinanchicpä. \v 43 ‘Diosman chalapacümi’ nin-ari; má canan-ari salbaycuchun rasunpa chalapacuptin'a. ¿Manachun ‘Diospa Chulinmi cá’ nil-ari niyämanchicpis?” nil. \v 44 Chaynütacmi lädunćhu chacatäśha suwacunäpis ruydupapäcula. \s1 Jesusmi wañun \r Mc 15.33-41; Lc 23.44-49; Jn 19.28-30 \p \v 45 Ñatac jinantin pachaca ćhawpi muyunpi aśhta tardi mishquipay üracama lluy tutapälun. \v 46 Chay ürallatacmi sumä callpawan Jesus: “¡Elí, Elí, lama sabactani!” nila. (Cay ninan'a “Dioslláy, Dioslláy ¿imapïmi caćhaycamanqui?” ninanmi.) \p \v 47 Chay uyalïcunämi waquinnin'a nipäcula: “Diospa unay willacünin Eliastaćh ayayan” nil. \v 48 Chayürallatacmi waquinnin pasacun millwacta wilu caśhpiman wataycul ćhacćhä bïnuwan chapuycamul śhu'uycachinanpä. \p \v 49 Waquinnincunañatacmi: “Jina cachun. Má, Elias śhamun'achuśh salbaycunanpä” nipäcula. \v 50 Chayćhu Jesus callpa-callpawan yapa apalcaćhalculmi pasacalpula. \p \v 51 Pasacalpullaptinmi Diospa chuya wasinćhu sumä chuya cäcäpa lacta-lacta curtïnan quiquin ćhawpipi laćhyälun. Jinantin pachäpis śhaśhälunmi, wancacunapis wäćhälunmi. \v 52 Nïchucunäpis lluymi quićhacacülun; Diospa wañüśha willacünincunapis achcam śhalcatityämun. ( \v 53 Chay Jesuspa śhalcamuśhanpa ipanta Jerusalenman yaycapäcuptinmi achca-achca nunacuna licaycälila.) \v 54 Ñatac Jesusta täpäcunäwan puydïnin lluy pachacuycunawan ima pasaśhantapis licapäculmi sumä-sumä manchalicälälisha: “Rasunpamá Diospa Chulin pay'a cañä” nipäcula. \v 55 Ñatac Jesusta Galileapi yanapaśhtin puliwshïnin walmicunäpis calullapïmi licapapämula. \v 56 Paycunaćhu cayalcäla: Magdala malcapi Maria, Jacobopwan Josëpa maman Mariapis, Zebedeocunäpa mamanpis. \s1 Jesustam pampachin \r Mc 15.42-47; Lc 23.50-56; Jn 19.38-42 \p \v 57 Ñä aspicalpuyaptinñam Arimatea-lädupi sumä cäniyu José nishan ćhämun. Paypis Jesuspa atïninmi cala. \v 58 Paymi Pilatoman mañacamü lila “Taytay, cay ayäta pampalpamulläśhä” nil. Chayćhu Pilato awnilcuptinmi \v 59 sumä ćhaniyu lïnu nishan puchcapi lulaśhan chuya säbanawan ayäta pitwilcul \v 60 quiquinpa a'aćhu ućhcuchishan muśhü maćhayman chutaycula. Chaypïtam jatun palta uylu lumicta cućhpaycachil wićhaycachila. Jinalculmi licula. \v 61 Ñatac Magdalapi Mariawan juc Mariam ichá chay maćhaypa chimpallanćhu täcapayalcäla. \s1 Pilatom cachacucunacta caćhan täpananpä \p \v 62 Chay walantin, warda muyuncäćhu, puydï sasirdüticunäwan fariseocunämi Pilatoman lipäcula: \v 63 “Taytay, cay artishca cawsayal-lämi ‘Quimsa muyunpïtam śhalcamuśhä’ nishanta yalpayanchic. \v 64 Chaymi sumäta täpachimunayqui chay quimsa muyunca. Yan'al-lätac yaćhapacünincuna tutap chincalcachil, nunacunäta ‘Śhalcämunmi’ nil niyalcä imanman. Chaynu captin'a punta artinpïpis sumä piyurninlä cay cälunman” nipäcula. \p \v 65 Niptinmi Pilato: “Allinmi. Cachacucunäwan-ari lipäcuy. Callpayquiman tincüta sumäta wićhaycälimul, täpaycälimuy” nin. \v 66 Chaypïmi lilcälil la'ay-la'aypa wićhaycälil lluy unanchälälin. Jinalculmi chay cachacucunäta täpapäcunanpä caćhaycälälimun. \c 28 \s1 Jesusmi śhalcamun \r Mc 16.1-8; Lc 24.1-12; Jn 20.1-10 \p \v 1 Chay warda muyun pasäluptinmi, simänap allaycuynin muyun wälalla Magdalapi Mariawan juc Mariaca pampaläśhancäman lipäcula licaycamü. \v 2-3 Chayćhu cayalcaptinmi Diosninchicpi juc anjil janay pachäpi ji'alpalcamul chay wićhaläśhan lumïta quićhaycüluptin cay pachäpis sumä śhaśhälun. Walmicunäñatacmi chay lumïćhu täcuyäta licälälin sumä räyunu chipyayäta müdananpis sumä laśhta-yupay yulä-yulä cayäta. \v 4 Chayta licälulmi täpä cachacucunäpis sumä chucchucuyalcal wañuśha-yupay cućhpälälin. \v 5 Walmicunätañatacmi anjilca: “Ama manchacalcämaychu. Chacatäśha Jesusta ashiyalcäśhayquita yaćhayämi. \v 6 Pay'a manañam cayćhüñachu. Nipäcuśhuśhayquinümá śhalcämuśhaña. Chutaläśhancäman-ari licaycü śhapämuy. \v 7 Canan yaćhapacünincunaman wayra lil: ‘¡Śhalcamuñämi! Tincuycälimunayquipämi Galileacta amcunapïpis puntacta lin'a’ ninqui. Caytam niycälinac cala” nin. \s1 Jesusmi walmicunäman licalin \p \v 8 Chaynu niptinmi manchapacüśha cayalpis, cushicüśhatac walmicunaca pasaculcan yaćhapacünincunacta willaycamü. \v 9 Chaynu liyällaptinlämi Jesus: “¿Imanuyllam cayalcanqui mamacuna?” nil limaycun. Niptinmi walmicunaca ćhaquinta macallacaycälil alawapäcula. \v 10 Payñatacmi: “Ama manchaculcaychu. Cuyaśhá yaćhapacünïcunacta willaycälimuy Galileaman śhapämul licaycälimänanpä” nin. \s1 Cachacucunämi illayta ćhasquin artipäcunanpä \p \v 11 Chay walmicunaca liyalcällaptinlämi, waquinnin täpä cachacucunaca malcaman cutiycul puydï sasirdüticunacta willaycälin lluy ima pasaśhantapis. \v 12 Chaymi sasirdüticunaca prinsipal yaśhacunäman lila imacta lulapäcunanpäpis limanacamü. \v 13 Chayćhümi chay täpä cachacucunäta alli-alli illayta uycälälin: “ ‘Tutap puñuyalcaptïmi yaćhapacünincuna śhalcamul suwälälimäñä’ nilmi nipäcunqui. \v 14 Ñatac mandacüca tantiäluptin'a ya'acunam imanuypapis awnichipäcuśhä mana imallactapis niycälishunayquipä” nil. \v 15 Niptinmi cachacucunaca illaycäta ćhasquiycälil, yaćhachishantanülla nipäcula. Ñatac cay casqui limaymi jinantin Israelcunäćhu canancamapis muyuyan. \s1 Jesusmi jinantin pachäman caćhan \r Mc 16.14-18; Lc 24.36-49; Jn 20.19-23 \p \v 16 Chaymi ćhunca jucniyu yaćhapacünincuna Galileaćhu cä ulüman lipäcula Jesus nishannülla. \v 17 Chayćhu payta licälälilmi alawapäcula; waquinnincunañatacmi ishcayyäśha cayalcäla. \v 18 Paycunaman aśhuyculmi Jesus nila: “Tayta Diosmi maquïman ćhulaycamun cay pachäćhu janay pachäćhu ima cäcunätapis. \v 19 Canan jinantin pachäćhu cä malcacunäman lil lluypis yaćhapacünïcuna capäcunanpä caminaycälimuy. Jinalcul bawtisaycäliy Tayta Diospa, Chulinpa, Chuya Ispiritup pudirnin cayniquiwan. \v 20 Jinaman'a lluy yaćhaycälichishacta amcunapis yaćhaycälichiy cäsuculcänanpä. Ya'añatacmi ichá imaycamapis walan-walan amcunawan caycuśhä cay pacha camacänancama” nil.