\id HEB Quechua del Este de Apurímac \h Hebreos \toc1 Hebreos \toc2 Hebreos \toc3 Heb \mt1 HEBREOS \io1 1. \k Kay cartatari, ¿pitaq escribiran?\k* Kay cartata pis escribisqantaqa manan cheqaqtapuniqa yachakunchu. Ichaqa wakin estudiaq wawqenchiskunan creenku Pablo escribinanpaq, Lucas escribinanpaq, Apolos escribinanpaq otaq hukkunapas escribinanpaq ima. \io1 2. \k Kay cartari, ¿hayk'aqtaq escribisqa karan?\k* Kay cartaqa escribisqa karan Señor Jesucristopa nacesqanpa qepantan 60 otaq 67 watakunapin. \io1 3. \k Kay cartari, ¿pikunapaqtaq escribisqa karan?\k* Kay cartaqa escribisqa karan Señor Jesucristopi creeq Israel nacionniyoq runakunapaqmi. \io1 4. \k Kay cartari, ¿imapaqtaq escribisqa karan?\k* Kay cartaqa escribisqa karan, leeqkuna Señor Jesucristomanta allinta yachanankupaq, hinallataq Señor Jesucristoqa llapallan sacerdotekunapa Jefen Sacerdote kasqanta yachanankupaq iman, saynapi amaña ñawpaq leykunaman kutinankupaq, aswanqa Señor Jesucristopi cheqaqta iñinankupaqmi. \io1 5. \k Kay cartapiri, ¿mayqen versiculotaq aswan más importante yuyanapaq?\k* Kay versiculon aswan más importanteqa: “Ichaqa Señorninchis Jesucriston noqanchispaqqa cheqaq sacerdotenchis. Paymi kay pachapi kaq sacerdotekunamantapas aswan más importante kaq sacerdote. Hinaspapas paymi noqanchispaqqa huk yanapawaqninchis abogado hina kapuwanchis, noqanchispa favorninchispi huk mosoq pactota ruwasqanrayku. Chay mosoq pacton ñawpaq pactomantaqa aswan más importante, kikin Diospuni chay mosoq pactopi más allin promesakunata ofrecewasqanchisrayku” (Heb 8.6). \io1 6. \k Kay cartari, ¿imaynataq dividisqa kashan?\k* Kay cartaqa khayna dividisqan kashan: \io2 (1) Cartapa qallariyninmanta (Heb 1.1-3). \io2 (2) Jesucristoqa angelkunamantapas aswan más atiyniyoq kaspa, salvawasqanchismanta (Heb 1.4 asta 2.18). \io2 (3) Moisesmantapas Josueymantapas aswan más atiyniyoq Señorninchis Jesucristo kasqanmanta (Heb 3.1 asta 4.14). \io2 (4) Jesucristoqa llapallan sacerdotekunapa Jefen kasqanmanta (Heb 4.14 asta 7.28). \io2 (5) Mosoq pactomanta ñawpaq pactomantawan (Heb 8.1 asta 10.18). \io2 (6) Diosman imayna ashuykunanchismanta (Heb 10.19-39). \io2 (7) Iñiqkunaqa cheqaqtapuni Señor Jesucristopi confiananchismanta (Heb 11.1 asta 12.29). \io2 (8) Jesucristopi creeq runakuna imaynatas kawsananchismanta (Heb 13.1-25). \c 1 \s1 Cartapa qallariyninmanta \p \v 1 Ñawpaqtaqa kikin Diosmi, paymanta willakuq profetankunantakama, Israel nacionniyoq abuelonchiskunaman ashka formapi, hinallataq ashka kutita ima rimapayaran. \v 2 Kay qepa kaq tiempokunapin ichaqa, Wawan Jesucristontakama Diosninchisqa allin willakuyta willawanchis. Diosqa tukuy kaqkunatapas Wawan Jesucristowan kushkan unancharan. Saynallataqmi Diosqa Wawan Jesucristota nombraran, tukuy imapa dueñon kananpaq. \v 3 Diospa Wawan Señorninchis Jesucriston Dios Taytanwanqa tukuy imapi igualla. Chaymi pipas Señor Jesucristota rikuspaqa, Dios Taytanpa ancha sumaq khuyakuyninta, ancha hatun atiyninta, hinallataq ancha sumaq k'ancharishaq gloriantapas rikushanman hina kanqa. (Señorninchis Jesucristopa makinpin tukuy imapas kashan). Payllataqmi rimaspalla atiyninwan tukuy imatapas lugarninpi mantienen ch'eqesqa ama kananpaq. Hinaspapas payllataqmi rantinchispi wañuspa, llapallan huchanchiskunatapas perdonawaranchis. Hinaspan hanaq pachaman ripuspa, Diospa phaña ladonpi tiyayuran. \s1 Jesucristoqa angelkunamantapas aswan más atiyniyoq kasqanmanta \p \v 4 Señorninchis Jesucristoqa, Diospa wawan kaspanmi, angelkunamantapas aswan más atiyniyoq. Hinaspapas Jesuspa sutinqa angelkunapa sutinmantapas aswan más importanten. Chayraykun Diosqa llapallan angelkunamantapas aswan mastaraq Jesustaqa hatunchaykuran. \v 5 Diosqa manan hayk'aqpas ni mayqen angeltapas niranchu: \q1 “Qanqa Wawaymi kanki, \q1 kunanmantapachan papayki kasaq”, nispaqa \it [Salmos 2.7].\it* \p Nitaqmi ni mayqen angeltapas niranchu: \q1 “Noqan paypa papan kasaq, \q1 paytaqmi waway kanqa”, nispaqa. \m \v 6 Hinaspapas Diosqa Wawan Jesucristota kay pachaman mandamuspanmi, khaynata angelninkunata niran: \q1 “Angelniykunaqa, llapallaykichis payta adoraychis”, nispa \it [Deuteronomio 32.43 Septuaginta]\it*. \m \v 7 Hinaspapas Diosqa angelninkunamantaqa nillarantaqmi khaynata: \q1 “Noqapa angelniykunaqa unanchasqa karanku wayraman rikch'akuq hinan. \q1 Paykunaqa unanchasqa karanku ninaman rikch'akuq hinan, serviqniykuna kanankupaq”, nispa \it [Salmos 104.4].\it* \m \v 8 Ichaqa Wawan Jesucristomanta rimaspanmi, Diosqa khaynata nin: \q1 “Qanqa Diosmi kanki. Chaymi gobiernanki wiña-wiñaypaq. \q1 Qanqa justiciata allinta ruwaspan atiyniykiwan gobiernanki. \q1 \v 9 Qanqa justiciata hukkuna allinta ruwaqtinkun, kusikunki. \q1 Ichaqa mana allin kaqkunata ruwaqtinkutaqmi, anchata phiñakunki. \q1 Chaymi noqa Diosniykiqa churarayki, \q1 wakinmantapas aswan más atiyniyoq, hinallataq ancha kusisqa rey kanaykipaq”, nispa \it [Salmos 45.6-7].\it* \m \v 10 Dios Taytaqa nillantaqmi khaynata: \q1 “Qanqa Señormi kanki. \q1 Manaraq imapas kashaqtinmi, kay pachatapas unancharanki. \q1 Qanqa makiykiwanmi hanaq pachatapas unancharanki. \q1 \v 11 Tukuy chay unanchasqaykikunaqa tukukapunqan, imaynan huk p'achapas thantarukuspa tukurakapun chay hinata. \q1 Qanmi ichaqa wiña-wiñaypaq kanki. \v 12 Tukuy chay unanchasqaykikunaqa cambiasqan kanqa, imaynan huk doblaspa thanta p'achawanpas cambiakushawaq hinaraq. \q1 Qanmi ichaqa mana ni hayk'aqpas cambiankichu. Hinaspapas qanqa wiña-wiñaypaqmi kawsanki”, nispa \it [Salmos 102.25-27].\it* \p \v 13 Hinaspapas Diosqa manan ni hayk'aqpas ni mayqen angeltapas khaynataqa niranchu: \q1 “Phaña ladoypi tiyaykuy, \q1 llapallan enemigoykikunata asta vencespay, chaki plantaykiman churanaykama”, nispaqa \it [Salmos 110.1].\it* \p \v 14 Llapallan angelkunaqa Diospa kamachisqanta ruwaq espiritukunallan kanku. Hinaspapas Diosmi paykunataqa kamachimun, salvasqa kanankupaq kaq runakunata yanapanankupaq. \c 2 \s1 Diospa salvawasqanchisqa ancha importante kasqanmanta \p \v 1 Chayraykun, wawqe panaykuna, noqanchisqa Diosmanta allin willakuykuna uyarisqanchistaqa más allinta kasukunanchis, saynapi Diospa cheqaq ñanninmanta ama karunchakunanchispaq. \v 2 Diosqa ñawpaq tiempopin angelninkunata mandamuran, ñawpaq abuelonchiskunaman Diosmanta willanankupaq. Chay angelkunapa willakusqanqa anchapas valorniyoqmi karan. Chaymi chay willakuykunata mana kasukuq runakunaqa ancha castigasqa karanku. \v 3 Sichus Diospa ofrecewasqanchis chay ancha valorniyoq salvacionninta rechazaspanchisri, ¿atisunmanchus Diospa castigonmanta ishkapakuyta? Manan atisunmanchu. Kikin Señorninchis Jesucriston Diospa ofrecewasqanchis chay sumaq salvacionmantaqa primerta willakuran. Chaymantañan paypa willakusqanta uyariq runakunaqa rikuchiwaranchis chay salvacionmanta willakuyqa cheqaqpuni kasqanta. \v 4 Chay sumaq willakuyninqa cheqaqpuni kasqanta rikuchiwananchispaqmi, Diosqa ashka milagrokunata, señalkunata, hinallataq ancha admirakuypaq tukuy imakunata ruwaran. Hinaspapas Diosqa munasqanman hinan tukuy clase oficiokunata paypi sapankama creeqkunaman Santo Espirituntakama qowaranchis. \s1 Jesucristoqa salvawaqninchis kasqanmanta \p \v 5 Diosqa manan angelninkunatachu churaran, preparasqan mosoq pachapi qepa tiempoman jefekuna kanankupaqqa. \v 6 Aswanmi Bibliapiqa, Dios Taytanchismanta mañakuspa, huk runa khaynata niran: \q1 “Diosnilláy, ¿pitaq runari paymanta yuyarinaykipaqrí? \q1 ¿Pitaq runapa wawanri paymanta llakikunaykipaqrí? \q1 \v 7 Runataqa unancharanki angelkunamanta tumpa menos atiyniyoqtan huk tiempollapaq. \q1 Ichaqa atiyniyoq reykunata hinaraqmi runataqa coronaykuranki, kay pachapi tukuy unanchasqayki cosaskunata gobiernananpaq. \q1 \v 8 Runataqa kay pachapiqa churaranki, tukuy imaymana unanchasqaykikunata cuidananpaqmi”, nispa \it [Salmos 8.4-6].\it* \m Diosmi runataqa churaran, kay pachapi tukuy ima unanchasqankunata gobiernananpaq. Ichaqa manaraqmi runaqa rikunraqchu chay tukuy imakuna gobiernananpaq churasqa kasqanta cumplikusqantaqa. \v 9 Ichaqa Señorninchis Jesucristomantaqa allintan yachanchis. Diosmi anchata khuyakuwaspanchis, Wawan Jesucristota kay pachaman mandamuran, huchanchiskunarayku wañuspa, salvawananchispaq. Chayraykun Dios Taytaqa permitiran, Jesucristoqa kay pachapi tiyaspan, poco tiempollapaq angelkunamanta menos atiyniyoq kananpaq. Kunanmi ichaqa, Señorninchis Jesucristoqa ancha hatunchasqa, hinallataq ancha yupaychasqa kashan, noqanchispa favorninchispi wañusqanrayku. \p \v 10 Diosqa tukuy imakunatan unancharan, pay kikin alabasqa kananpaq. Hinaspapas Diosqa munanmi, payta khuyakuspa kasukuqkunaqa hanaq pacha glorianpi llapallanku kanankuta. Chayraykun Diosqa Wawan Jesucristota permitiran, mana huchayoq justo kashaqtinpas, ñak'arispa cruzpi wañunanpaq, saynapi huchanchiskunamanta salvawaspanchis, cheqaq ch'uya Salvadorninchis kananpaq. \v 11 Noqanchisqa Jesucristopa salvasqanmi kanchis. Chayraykun noqanchisqa paypa ch'uyanchasqan kasqanchisrayku, paywan kushka Dios Taytapa wawankuna kanchis. Chayraykun Señorninchis Jesucristoqa mana p'enqakuspa “wawqeykuna” nispa niwanchis. \v 12 Hinaspapas kikin Jesucriston Taytan Diostaqa khaynata niran: \q1 “Noqaqa wawqe panaykuna huñunakusqanku lugarpin, qanmanta paykunaman willasaq. \q1 Hinaspan takikunata takispay yupaychasqayki”, nispa \it [Salmos 22.22].\it* \m \v 13 Hinaspapas nillarantaqmi khaynata: \q1 “Noqaqa Diospin cheqaqta confiasaq”, nispa. \m Hinaspapas kaqmantan nillarantaq khaynata: \q1 “Noqaqa kaypin wawqe panaykunawan kushka kashani. \q1 Paykunaqa Diospa wawankunan kanku. \q1 Paykunatan Diosqa noqaman qowaran”, nispa \it [Salmos 8.17-18].\it* \p \v 14 Runakunaqa aychayoq, hinallataq tulluyoq iman kanchis. Chayraykun Señorninchis Jesucristoqa noqanchis hina runa kaspa, cruzpi wañuran, diablota vencenanpaq. Chay diabloqa atiyniyoqmi karan, runakunata wañuchispa, infiernoman apananpaq. \v 15 Ichaqa Señorninchis Jesucristoqa cruzpi wañusqanwanmi noqanchistaqa esclavo hina huchapi kawsasqanchismanta librawaranchis, amaña wañuyta manchakuspa kawsananchispaq. \v 16 Noqanchisqa yachanchismi, Señorninchis Jesucristoqa manan angelkunata salvananpaqchu hamuran. Aswanmi payqa hamuran ñawpaq abuelonchis Abrahampa miraynin runakunata yanapananpaq. \v 17 Hinaspapas Señorninchis Jesucristoqa tukuy imapin noqanchis hinapuni karan; chayraykun payqa runa kaspan derechoyoq, llapallan sacerdotekunapa jefen kananpaq. Hinaspan payqa ancha allin khuyapayakuq sacerdotenchis kaspa, (vidanta Diosman ofrecespa, huk ofrendasqa animal hina) wañuran, noqanchista salvawananchispaq. Chay wañusqanwanmi Señorninchis Jesucristoqa llapallan paypi creeqkunapa huchankunata perdonaran. Chaymi noqanchisqa mana ishkayaspa paypi confiayta atisunman. \v 18 Ichaqa Señorninchis Jesucristo noqanchis hina cuerpoyoq runa kaqtinmi, diabloqa anchata munapayaran huchaman urmachinanpaq; ichaqa manan atiranchu. Chayraykun Señorninchis Jesucristoqa anchata padecespan, allinta yachan, diabloqa runakuna tentay munasqanta. Chaymi ancha atiyniyoq Señorninchis Jesucristoqa noqanchista yanapawananchispaq listo kashan, saynapi noqanchista huchaman diablo ama urmachiwananchispaq. \c 3 \s1 Moisesmanta aswan más atiyniyoq Señorninchis Jesucristo kasqanmanta \p \v 1 Jesucristopi creeq wawqe panaykuna, Diosmi qankunataqa waqyasurankichis, paypa llaqtan kaspa, wawankunaña kanaykichispaq. Chayraykuyá qankunaqa allinta piensariychis pis Jesucristo kasqanmanta. Dios Taytanchismi Señorninchis Jesucristotaqa kay pachaman mandamuran, paypi creeqtinchis, noqanchispa más atiyniyoq sacerdotenchis kananpaq. \v 2 Imaynan Moisespas ñawpaq tiempopi Diospa kamachisqanta kasukuspa, Israel nacionniyoq runakunata yanaparan, saynallataqmi Señorninchis Jesucristopas, Dios Taytanpa kamachisqanta kasukuspa, salvasqa kananchispaq yanapawaranchis. \v 3 Ichaqa Señorninchis Jesucristoqa Moisesmantapas aswan más importanten, hinallataq más atiyniyoq ima. Saynallataqmi huk wasita ruwaq runapas aswan más importante chay wasi ruwasqanmantaqa. \v 4 Kay pachapi llapallan wasikunaqa, runakunapa ruwasqallanmi. Ichaqa Diosmi tukuy ima kaqkunatapas unancharan. \v 5 Moisesqa, Diosta kasukuspan, payta serviran. Hinaspan Moisesqa Israel nacionniyoq runakunata yanapaspa, (esclavo kasqankumanta orqomuran). Hinaspapas Moisesmi Israel nacionniyoq runakunamanqa willaran, qepa tiempokunaman imakunatas Diosqa ruwanan karan chaykunamanta. Chay Israel nacionniyoq runakunaqa Diospa wasin hinan karanku. Chaymi Moisesqa chay wasinta cuidaq runa hina karan. \v 6 Ichaqa Señorninchis Jesucristoqa Diospa Wawanmi. Chayraykun Jesucristoqa chay wasipa dueñon. Hinaspapas payqa Diospi llapallan creeqkunapa umalliqninmi. Chaymi noqanchisqa Diospa akllakusqan wawankuna kaspanchis, qaqa hina iñiyninchispi sayananchis, ancha kusikuywan, Señorninchis Jesucristopa kutimunan p'unchawkama. \s1 Diosta kasukuspa kawsananchismanta \m \v 7 Chayraykun noqanchisqa Santo Espiritupa nisqanta kasukunanchis; paymi khaynata nin: \q1 “Sichus Diospa rimasqanta qankuna kunan uyarinkichis chayqa, \q1 \v 8 amayá qankunaqa Israel nacionniyoq runakuna hinachu sonqoykichistaqa rumiyachinkichis. \q1 Paykunan ch'inñeq lugarkunapi purishaspanku, terco churakuranku. Hinallataq Diospa contranpi ima karanku. Chayraykun Diostaqa mana kasukurankuchu. \q1 Chaymi Diosqa paykunamanta khaynata niran: \v 9 ‘Chay ch'inñeq lugarkunapin noqaqa tawa chunka wata milagrokunata ruwaspay, ñawpaq abueloykichiskunata allinta yanaparani. Ichaqa chay milagrokuna ruwasqayta rikushaspankupas, paykunaqa mana kasukuwaspankun, contraypi rebelakuranku. \q1 \v 10 Chaymi noqaqa chay abueloykichis runakunapaq anchata phiñakuspa paykunamanta khaynata nirani: \q1 Paykunaqa huchallapi kawsasqankuraykun, noqamantaqa karupi kashanku. \q1 Hinaspapas paykunaqa manan noqapa kamachisqaykunataqa kasukurankuchu, nispay. \q1 \v 11 Chayraykun noqaqa paykunapaq ancha phiñasqa kaspay, juramentota ruwaspayraq khaynata nirani: \q1 Paykunataqa manan nunca permitisaqchu prometesqay samana lugar allpaman haykunankutaqa’ ”, nispa \it [Salmos 95.7-11].\it* \p \v 12 Saynaqa wawqe panaykuna, qankunaqa tukuy mana allin ruwaykunamanta cuidakuspayá kawsaychis, saynapi Diospi aswantaraq iñispa, sonqoykichista ama rumiyachispa, Diosmanta ama karunchakunaykichispaq. \v 13 Aswanyá, tiempo kallashaqtinraq, qankunapura sapa p'unchaw kallpanchanakuspa kawsaychis, saynapi Diospi aswan masta confianaykichispaq. Saynata ruwaspaykichismi, qankunaqa huchawan manaña engañachikuspa, manaña huchamanqa urmayunkichishñachu, nitaqmi sonqoykichispas rumiyanqañachu. \v 14 Noqanchisqa Señorninchis Jesucristopi confiasqanchisraykun amigontin hinaña kanchis. Chayraykun noqanchisqa tukuy sonqonchiswan Señorninchis Jesucristopi tukuy tiempo confiananchis, imaynan qallariyninpi chayllaraq creeshaspa, cheqaqta confiaranchis chay hinata. \m \v 15 Chayraykun kaqmanta niykichis Bibliapi nisqanman hina: \q1 “Sichus Diospa rimasqanta qankuna kunan uyarinkichis chayqa, \q1 amayá qankunaqa Israel nacionniyoq runakuna hinachu sonqoykichistaqa rumiyachinkichis. \q1 Paykunan ch'inñeq desierto lugarpi kashaspanku, terco churakuranku, hinallataq Diospa contranpi ima karanku”, nispa. \p \v 16 Kaqmanta tapusqaykichis, ¿pikunataq Diospa rimasqanta uyarishaspankupas mana kasukurankuchú? ¡Egipto nacionpi esclavo kasqankumanta Moisespa orqomusqan runakunan Diostaqa mana kasukurankuchu! \v 17 Hinaspapas Diosri, ¿pikunawantaq tawa chunka wata phiñasqa karan? ¡Egipto nacionmanta Moisespa orqomusqan runakunawanmi Diosqa phiñasqa karan! ¡Chay runakunaqa Diospa contranpi huchallikuspankun ch'inñeq desierto lugarpi wañupuranku! \v 18 Hinaspapas, ¿pikunamantaq Diosri huk juramentota ruwaran, prometesqan sumaq samananku allpaman ama haykunankupaqrí? Chay juramentotaqa ruwaran mana kasukuq Israel nacionniyoq runakunamanmi. \v 19 Chaymi chay Israel nacionniyoq runakunaqa Diospi mana creesqankurayku, Diospa prometesqan Canaán nación llaqtamanqa mana haykurankuchu. \c 4 \s1 Samariyta Diospa llaqtan tarinanmanta \p \v 1 Noqanchisqa allinta cuidakuspayá kawsasunchis, yanqañataq wakinniykichisqa Diospa prometesqan samana lugarmanqa mana haykuwaqchishchu. Ichaqa kunanmi tiempoqa kashanraq, Diospa prometesqan chay samana lugarman haykunaykichispaqqa. \v 2 Ichaqa Egipto nacionmanta Israel nacionniyoq runakuna lloqsimuqkunapas, hinallataq noqanchispas, Diosmantan allin willakuykunataqa uyariranchis. Ichaqa manan chay Israel nacionniyoq runakunaqa chay allin willakuykuna uyarisqankupiqa creerankuchu. \v 3 Ichaqa Diosmanta allin willakuykunata uyarispa creeqkunallan Diospa prometesqan samana lugarmanqa haykusunchis. Ichaqa paypi mana creeqkunamantan Diosqa khaynata niran: \q1 “Phiñasqa kaspaymi noqapi chay mana creeq runakunamantaqa khaynata nirani: \q1 Paykunaqa manan ni hayk'aqpas samanay lugarmanqa haykunqakuchu”, nispa \it [Salmos 95.11].\it* \m Diosqa chay samanamanta rimaspaqa, kay pachata unanchayta tukuruspa samasqan p'unchawmantan rimasharan. \v 4 Bibliapin qanchis kaq p'unchawmantaqa khaynata nishan: \q1 “Diosqa tukuy ima ruwasqanta tukuruspanmi, qanchis kaq p'unchawpi samaran”, nispa \it [Génesis 2.2].\it* \m \v 5 Bibliapin Diosqa huktawan khaynata nillashantaq: \q1 “Paykunaqa manan ni hayk'aqpas samanay lugarmanqa haykunqakuchu, noqapi mana creesqankurayku”, nispa. \m \v 6 Cheqaqtapunin niykichis, wakin runakunaqa kashankuraqmi, Diospa samanan lugarman haykunankupaqqa. Ichaqa Diosmanta allin willakuykunata primerta uyariqkunaqa Diospa samanan lugarmanqa manan haykurankuchu, Diosmanta uyarishaspankupas mana kasukusqankurayku. \v 7 Chaymi Diosqa huktawan huk oportunidadta qowaspanchis, huk p'unchawta señalashan, chay p'unchawmi “kunan p'unchaw”. Kay kunan p'unchawmantan Diosqa unay tiempo pasarusqanpa qepanmanña rey Davidnintakama khaynata niran: \q1 “Sichus Diospa rimasqanta qankuna kunan p'unchawpi uyarinkichis chayqa, \q1 amayá sonqoykichistaqa rumiyachinkichishchu”, nispa \it [Salmos 95.7-8].\it* \m \v 8 Sichus Josué, llaqtamasin runakunata Israel nacionman haykuchispan, Diospa prometesqan samana lugarpi samachinman karan chayqa, Diosqa manañachá rey Davidmanqa huk samana p'unchawmantaqa rimanmanñachu karan. \v 9 Chayraykun yachanchis, Diospa prometesqan huk samana lugarqa kashanraqmi Diospi llapallan confiaqkunapaqqa. \v 10 Chaymi pipas Diospa prometesqan samana lugarman haykuspaqa, tukuy imapi llank'asqanmanta samanqa, imaynan Diospas tukuy ima unanchasqanta tukuruspa samaran chay hinata. \v 11 Saynaqa chay samana lugarman haykunanchispaqyá Diosta kasukuspa kallpanchakusunchis. Ichaqa yanqataq wakin runakuna hina, Diosmanta allin willakuykunata mana kasukuspa, paykuna hina samana lugarman mana haykusunmanchu. \p \v 12 Cheqaqpunin Diospa willakusqanqa tukuy atiyniyoq, hinallataq kawsashaq ima. Hinaspapas Diospa palabranqa ishkay lawnin filoyoq espadamantapas aswan más filoraqmi. Chaymi almanchispa, espiritunchispa, hinallataq asta tullunchispa tupanakusqankama, hinallataq asta chilinanchiskamaraq haykun. Chayraykun tukuy ima piensasqanchistapas, hinallataq sonqollanchispi tukuy ima munasqanchistapas, alayriman orqomun. \v 13 Diospa tukuy ima kay pachapi unanchasqanqa manan pakasqachu kashan. Aswanmi Diosqa tukuy imatapas rikushan. Chaymi tukuy ima ruwasqanchismantapas Diosman cuentata qosunchis. \s1 Jesucristoqa llapallan sacerdotekunapa jefen kasqanmanta \p \v 14 Señorninchis Jesucristoqa Diospa Wawanmi, hinallataq llapallan sacerdotekunapa jefenmi. Chayraykun payqa cieloman haykuran, Diospa ñawpaqninpi noqanchista defiendewananchispaq. Chaymi noqanchisqa kallpanchakuspa, Señorninchis Jesucristopi allinta confiananchis. \v 15 Señorninchis Jesucristoqa noqanchis hinan karan. Chaymi diabloqa tukuy imapi tentayta munaran. Ichaqa Jesucristoqa manan ni hayk'aqpas huchallikuranchu. Chaymi payqa, tentasqa kaqtinchispas, khuyapayawaspanchis, yanapawasunchis huchaman ama urmananchispaq. \v 16 Saynaqa ama manchakuspayá tukuy confianzawan Diosninchismanqa ashuyusunchis. Payqa anchatapuni khuyakuwasqanchisraykun, tukuy ima necesitasqanchispipas yanapawasunchis. \c 5 \p \v 1 Ñawpaq Israel nacionniyoq llapallan sacerdotekunamantan Diosqa huk runallata akllaran sacerdotekunapa jefen kananpaq. Chay akllasqa jefen nombrasqa karan, Israel nacionniyoq llapallan runakunapa rantinta, Diospa ñawpaqninpi representananpaq. Hinaspan payqa huchankumanta perdonasqa kanankupaq, Diosman sacrificio ofrendata presentan runakunapa favorninpi. \v 2 Chay sacerdotekunapa jefenqa, noqanchis hina runallan karan. Chaymi huchallikuq runakunata, hinallataq Diosmanta karupi kaq runakunatapas pacienciawan trataran, paypas wakin runakuna hina kasqanrayku. \v 3 Chaymi chay sacerdotekunapa jefenqa, llapallan runakuna hina huchallikuq kasqanrayku, Diosman sacrificio ofrendata presentaspanqa, kikinpa huchankuna perdonasqa kananpaqraq primertaqa presentan. Chaymantañan llapallan llaqtamasin runakunapa huchankuna perdonasqa kananpaq Diosman sacrificiota presentan. \v 4 Chayraykun pipas sacerdotekunapa jefen kananpaqqa mana pay kikillanchu nombrakun. Aswanqa kikin Diosmi paytaqa akllan, imaynan ñawpaq tiempopi Moisespa wawqen Aarontapas sacerdotekunapa jefen kananpaq, kikin Diospuni akllaran chay hinata. \p \v 5 Saynallataqmi pasan Señorninchis Jesucristowanpas. Payqa manan kikillanmantachu sacerdotekunapa jefen kananpaqqa nombrakuran. Aswanqa kikin Diosmi Jesucristota nombraspa, khaynata niran: \q1 “Qanqa Wawaymi kanki. \q1 Kunanmantapachan papayki kasaq”, nispa \it [Salmos 2.7].\it* \m \v 6 Saynallataqmi Bibliapiqa Jesusmanta nillashantaq khaynata: \q1 “Qanmi wiña-wiñaypaq sacerdote kanki, \q1 imaynan sacerdote Melquisedecpas wiñaypaq karan chay hina”, nispa \it [Salmos 110.4].\it* \m \v 7 Señorninchis Jesucristoqa kay pachapi kashaspanmi, Dios Taytanmanta mañakuran, ruegakuspa hinallataq waqaspa imaraq, wiñay wañuymanta librananpaq. Chaymi Diosqa Wawan Jesucristopa mañakusqanta uyariran, payqa tukuy imapi kasukuspa kawsasqanrayku. \v 8 Señorninchis Jesucristoqa, Diospa Wawan kashaspanpas, tukuy imapin Dios Taytantaqa kasukuran. Ichaqa sayna kasukuq kashaspanpas anchatan ñak'ariran kay pachapiqa. Saynata ñak'arispanmi payqa rikuchikuran kasukuq kasqanta. \v 9 Saynapin Señorninchis Jesucristoqa Diospa tukuy ima kamachisqankunata kasukuspa cumpliran. Saynata ruwaspanmi payqa payta llapallan kasukuq runakunapa salvaqninman tukuran. \v 10 Chayraykun Señorninchis Jesucristotaqa Dios Taytanpuni nombraran llapallan sacerdotekunapa jefen kananpaq, saynapi sacerdote Melquisedec hina kananpaq. \s1 Diospa palabranta allintaña yachanamanta \p \v 11 Kay yachachimusqaymantaqa ashkaraqmi qankunaman yachachinaypaqqa kashan. Ichaqa manan facillachu tukuy imata qankunaman yachachinaypaqqa kashan, qankuna sasa entiendechina kasqaykichisrayku. \v 12 Qankunaqa ñan unay tiempoña Jesucristopiqa iñishankichis. Chayqa ñachá kunankamaqa Diosmanta allin yachachiq maestrokuna hinaña kashawaqchis. Ichaqa qankunaqa Diosmanta facilla kaq allin willakuykunatan kaqmanta yachachinataraq necesitashankichis, imaynan huk qolla wawapas ñuñullataraq ñuñuyta munashan chay hinata. Chayraykun qankunaqa Diosmanta aswan más sasa yachachikuykunataqa manaraq yachayta atinkichishchu. \v 13 Chaymi niykichis, sichus pipas qolla wawa hina lechellataraq tomashan chayqa, qolla wawa hinallaraqmi kashan. Chayraykun payqa mana entiendenchu allin yachachikuychus icha mana allin yachachikuychus chaytaqa. \v 14 Ichaqa iñiyninkupi yachayniyoq runakunaqa, ñan yachankuña imas allin kasqanta, hinallataq imas mana allin kasqantapas. Chaymi paykunaqa, Diospa palabranta allinta entiendespanku, yuyaywan purinku, imaynan huk yuyayniyoq runapas, manaña lechetañachu toman, aswanqa mikhunataña mikhun, chay hinata. \c 6 \p \v 1 Saynaqa amayá Señorninchis Jesucristopi chayllaraq iñishaqtinchis yachachiwasqanchiskunapichu yapa-yapamanta ocupakusunchis. Aswanqa Señorninchis Jesucristomanta aswan masta yacharispa madurasunchis. Hinaspapas noqanchisqa ñan yachanchishña huchanchiskunamanta wanakuspanchis cheqaq sonqowan Diospi confiananchismantaqa, saynapi ama huchallanchispi wañunanchispaq. \v 2 Señorninchis Jesucristopi chayllaraq creeshaspaqa, kaykunamantapas yacharanchismi: bautizachikunanchismanta, creyentekunapa umanman maki churananchismanta, wañusqakunapa kawsarimunanmanta, hinallataq wiñaypaq juiciomantawan ima. \v 3 Chaymi niykichis, sichus Diosninchis permitiqtinqa, aswan más profundo yachachikuykunamantan ñawpaqmanqa allinta yacharisunchis. \p \v 4 Ichaqa ancha sasallañan Jesucristomanta wakin t'aqakuq runakunata kutichimuyqa. Paykunaqa huk kutinmi Jesucristopa k'anchayninta hinallataq atiynintapas reqsiranku. Hinaspapas sayna clase runakunaqa Santo Espirituta chashkisqankuraykun, paymanta tukuy allin kaqkunata chashkiranku. \v 5 Saynallataqmi paykunaqa Diospa palabranmantapas, hinallataq hamuq tiempopi Diospa gobiernanan sumaq glorianmantapas, hinallataq Diospa ancha atiyninmantapas yacharankun. Ichaqa llapallan chaykunata kusikuy sonqowan chashkishaspankupas, hinallataq allinta yachashaspankupas, \v 6 chay runakunaqa Señorninchis Jesucristomantan t'aqakuranku. Chaymi ancha sasallaña, chay runakunata Jesucristopi creenankupaq kutichimuyqa. Paykunaqa Señorninchis Jesucristota rechazaspankun, kaqmantapas cruzpi chakatashankuman hina ruwashanku. Saynata ruwaspankun paykunaqa Señorninchis Jesucristota millay p'enqayman churashanku. \p \v 7 (Kay nisqaymanta huk ejemplowan yuyaymanarisunchis). Chakrataqa para sapa kutin paramuspanmi allinta salachin. Chaymi chay chakrapi tarpusqankuqa allinta rurun, saynapi chay chakrapa dueñon ashka cosechata oqarinanpaq. Diosmi chay chakrata anchata bendecin. (Saynallataqmi Jesucristopi allinta iñiq runakunapas, chay chakra hina allinta rurun). \v 8 Ichaqa sichus kishkakuna otaq tukuy mana allin qorakuna, chay chakrapi wiñanqa chayqa, chay chakraqa manan ni imapaqpas valenqachu. Aswanmi chay chakraqa maldecisqa kananpaq kashan, saynapi ninawan k'anasqa kananpaq. (Saynallatataqmi Señorninchis Jesucristopas ruwanqa, paypi mana creeq runakunawanqa). \p \v 9 Ancha khuyasqay wawqe panaykuna, khayna fuerte palabrakunawanmi qankunataqa nimushaykichis. Ichaqa saynata nimuspaykupas, noqaykuqa yachaykun, qankunapa vidaykichisqa chay allin allpa hina kasqanta. Chaymi chay vidaykichispiqa Señorninchis Jesucristomanta allin willakuykuna tarpusqa kashan, saynapi salvasqa kanaykichispaq. \v 10 Hinaspapas Diosqa justo kasqanraykun mana qonqanqachu, payta khuyakuspaykichis, paypa favorninpaq qankuna tukuy imapi llank'asqaykichismantaqa. Hinaspapas payqa yuyanqan, ancha khuyakuywan Señorninchis Jesucristopi creeqkunata qankuna yanapasqaykichistaqa, hinallataq kunanpas paykunata yanapaspa servisqaykichismantawan ima. \v 11 Ichaqa noqaykuqa anchatan munayku, Señorninchis Jesucristo kutimunankama, sapankamaykichis allinta kallpanchakuspa, kawsanaykichista, saynapi Diospa prometesqankunata chashkinaykichispaq. \v 12 Hinaspapas noqaykuqa manan munaykuchu, qella mawla runakuna kanaykichistaqa. Aswanqa munayku, Diospa prometesqan herenciata iñiywan, hinallataq pacienciawan chashkiq runakuna hina kanaykichistan. \p \v 13 Diosqa ñawpaq abuelonchis Abrahammanmi huk promesata prometeran. Ichaqa Diosmanta aswan más atiyniyoq pipas mana kaqtinmi, Diosqa pay kikinpa sutillanpi huk juramentota ruwaran. \v 14 Diosqa chay promesa ruwasqanpin Abrahamman khaynata niran: “Noqaqa cheqaqtapunin anchata bendecisqayki. Hinaspan qanpa mirayniykita mirachisaq mana yupay atinataraq”, nispa. \v 15 Chaymi abuelonchis Abrahamqa pacienciawan suyakuran Diospa chay prometesqanta. Hinaspan Diospa prometesqanta payqa chashkiran. \v 16 Saynallataqmi kay pachapi runakunapas huk juramentota ruwaspankuqa, paykunamanta aswan más atiyniyoqpa sutinta oqarikuspanku, juramentotaqa ruwanku. Saynapin paykunaqa yachanku, chay jurasqankuqa cheqaqpuni kasqanta. Saynata ruwaspankun paykunaqa manaña ni ima ch'aqwatapas ruwanakunkuñachu. \v 17 Saynallataqmi Diospas juramentota ruwaspanraq prometeran, saynapi chay promesa ruwasqanta cumpliqtin, paypi creeq runakuna chay promesata chashkinankupaq. Chaymi Diosqa reqsichikun, paypa prometesqanqa mana cambiaq kasqanta. \v 18 Diosqa mana llullakuqmi; chayraykun juramentowanraq prometesqantapas cumplinpuni. Chayta yachaspanchismi noqanchisqa Diosman tukuy confianzawan ashuyunanchis, pay cuidawananchispaq. Saynata cuidawaqtinchismi, noqanchisqa sapa p'unchaw kallpanchakuspa kawsanchis, saynapi Diospa prometewasqanchista chashkinanchispaq. \v 19 Chaymi noqanchisqa Diospa prometewasqanchispi confiaspa firme kashanchis, imaynan huk barcopas sayan lamar qochapa patanpi, huk llasallaña hatunkaray ancla nisqa gancho hap'iqtin chay hina. Diospi saynata confiaspa kawsaqtinchismi, Jesucristoqa Diospa ñawpaqninpi defiendewasunchis. Saynataqa defiendewasunchis templo ukhupi Lugar Santísimo nisqa ukhuman haykuspanmi. Chay Lugar Santisimoqa dividisqa karan huk cortina nisqa ratk'a telawanmi. Hinaspapas chay temploqa kashan hanaq pacha cielopin. \v 20 Saynata haykuspanmi, Jesucristoqa huk ñanta hina kicharan, saynapi noqanchispas chay Lugar Santísimo nisqa lugarman haykunanchispaq. Chay ruwasqanwanmi Señorninchis Jesucristoqa wiña-wiñaypaq llapallan sacerdotekunapa jefen, imaynan ñawpaq sacerdote Melquisedecpas karan chay hina. \c 7 \s1 Señorninchis Jesucristoqa ñawpaq sacerdote Melquisedec hina kasqanmanta \p \v 1 Ñawpaq abuelonchis Abrahamqa, guerrapi peleaspa, reykunata vencemusqanmantan kutinpusharan. Hinaqtinmi sacerdote Melquisedecqa Salem llaqtanmanta lloqsiran Abrahamta chashkinanpaq. Hinaspan Abrahamtaqa bendeciran. Chay Melquisedecqa Salem llaqtapin rey karan. Hinaspapas payqa tukuy atiyniyoq Diosta serviq sacerdoten karan. \v 2 Chaymi Abrahamqa chay sacerdote Melquisedecman qoran guerrapi ganamuspa tukuy ima qechumusqanmanta diezmota. Chay “Melquisedec” sutiqa ishkaytan significan: “Allin rey” ninanta, hinallataq “Salem llaqtapa reynin” ninanta ima. Huk rimaypiqa, “Hawkallata kawsachikuq Rey”, ninantan nin. \v 3 Hinaspapas sacerdote Melquisedecmantaqa manan ni pipas yachanchu, pis tayta maman kasqanta, maypi nacesqanta, hinallataq maypi wañusqantapas. Chayraykun payqa rikch'akun Diospa Wawan Señorninchis Jesucristoman. Jesucristoqa wiña-wiñaypaq sacerdoten. \p \v 4 Chaymi sacerdote Melquisedecqa ñawpaq abuelonchis Abrahammantapas aswan más importante karan. Chayraykun abuelonchis Abrahamqa, guerrapi ganaspa, qechumusqanmanta llapallan diezmota payman qoran. \v 5 Chayraykun kunanqa niykichis, Moisespa escribisqan leyman hinaqa, sacerdote Leví runapa familianmanta miramuq sacerdotekunapaqa karanmi derechon, llaqtamasin runakunamanta diezmota chashkinankupaq. Chaymi llapallan sacerdotekunaqa wakin llaqtamasin runakunamanta, leyman hina, diezmota chashkiranku, ñawpaq abuelonku Abrahampa mirayninmanta llapallanku kashaspankupas. \v 6 Ichaqa sacerdote Melquisedecqa manan Leví runapa mirayninmantachu karan. Sayna kashaspapas, Melquisedecqa Abrahampa qosqan diezmotan chashkiran. Hinaspan Diospa prometesqankunata chashkiq ñawpaq abuelonchis Abrahamta sacerdote Melquisedecqa bendeciran. \v 7 Noqanchisqa llapallanchismi yachanchis kayta: bendeciqmi más importante chay bendicionta chashkiq runamantaqa. \v 8 Hinaspapas noqanchisqa yachallanchistaqmi kayta: Leví sutiyoq runamanta miramuq llapallan sacerdotekunaqa leypa kamachisqanman hinan diezmota chashkiranku. Hinaspapas chay sacerdotekunaqa wañuq runakunallan karanku. Ichaqa sacerdote Melquisedecqa, Bibliapa nisqanman hinan, mana ni hayk'aqpas wañuranchu. Aswanmi payqa kawsashan. \v 9 Sacerdote Leviyqa, hinallataq paymanta miramuq sacerdotekunapas chashkinkun diezmotaqa. Ichaqa nisunmanmi khaynata: “Paykunaqa ñawpaq tiempopi sacerdote Melquisedecmanmi Abrahamnintakama diezmonkuta qoshankumanpas hinaña karan”, nispa. \v 10 Sacerdote Melquisedecman Abraham diezmota qoqtinqa, sacerdote Leviypas hinallataq mirayninkunapas manaraqmi nacerankuraqchu. Ichaqa ñan paykunaqa Abrahampiqa kasharankuña. \p \v 11 Israel nacionniyoq runakunaqa Moisesnintakaman leykunataqa chashkiranku. Hinaspan chay leypi nisqanman hina, sacerdote Leviypa miraynin sacerdotekunapas llaqta runakunata yanaparanku, saynapi allin ch'uyanchasqa kanankupaq. Ichaqa chay sacerdotekunaqa llaqtata ch'uyanchaytaqa manan atirankuchu. Chaymi ancha necesariopuni karan, huk mosoq sacerdote rikhurimunanpaq, imaynan Abrahampa tiemponpipas Melquisedec sutiyoq sacerdote rikhurimuran chay hina. Chay mosoq sacerdoteqa manan Aaronpa mirayninmantachu kanan karan. Aswanmi payqa sacerdote Melquisedec hina kanan karan. \v 12 Chayraykun niykichis, huk mosoq clase sacerdote hamuqtinmi, Dios Taytanchisqa huk mosoq clase leytapas qowaranchis. \v 13 Kay mosoq clase sacerdotemanta rimaspaqa, Señorninchis Jesucristomantan rimashanchis. Payqa manan Leví sutiyoq sacerdotekunapa mirayninmanchu perteneceran. Aswanmi Jesucristoqa Judá sutiyoq runapa mirayninmanta karan. Ichaqa chay Judá runapa mirayninmantaqa manan ni huk sacerdotepas karanchu, templopa altarninpi Diosta servinanpaqqa.\fig Altarpa ladonpi huk sacerdote|src="HK00260B.TIF" size="span" loc="Hebreos 7.13" ref="Hebreos 7.13" \fig* \v 14 Allintan yachanchis, Señorninchis Jesucristoqa Judá sutiyoq runapa mirayninmanta kasqanta. Ichaqa manan ni imatapas Moisesqa niranchu, Judá sutiyoq runapa mirayninmanta huk sacerdote kananmantaqa. \p \v 15 Kaykunamantaqa ancha clarotan rimashanchis. Chaymi kay mosoq clase sacerdotemanta rimasqanchisqa sacerdote Melquisedecman rikch'akun, pay hina kasqanrayku. \v 16 Hinaspapas Señorninchis Jesucristoqa akllasqa karan manan huk runapa mirayninman pertenecesqanraykuchu. Aswanqa wiña-wiñaypaq kawsayniyoq kasqanraykun akllasqa karan. (Chaymi payqa huk clase cheqaq sacerdote). \v 17 Paymantan Diosqa Bibliapi khaynata niran: \q1 “Qanmi wiña-wiñaypaq sacerdote kanki, \q1 imaynan sacerdote Melquisedecpas wiñaypaq karan chay hina”, nispa. \p \v 18 Saynapin Moisespa escribisqan leykunaqa, (huchanchiskunata mana perdonayta atispa), mana serviqman hina tukuran. \v 19 Moisespa escribisqan leykunaqa manan runakunataqa huchankumanta ch'uyanchaytaqa atiranchu, saynapi Diosman ashuyunankupaqqa. Kunanmi ichaqa más allin promesata suyashanchis, Señorninchis Jesucristopi iñispanchis, paynintakama Diosman ashuyuyta atinanchispaq. \p \v 20 Diosninchisqa huk juramentota ruwaspan prometeran, huk mosoq clase sacerdotenchis hamunanpaq. (Chay mosoq clase sacerdotenchismi Señorninchis Jesucristo). Ichaqa Leviymanta miramuq sacerdotekunaqa manan juramentowanchu akllasqa karanku. \v 21 Ichaqa Señorninchis Jesucristoqa, Diospa prometesqanman hinan, huk juramentowan akllasqa karan, sacerdote kananpaq. Paymantan Bibliapiqa khaynata nishan: \q1 “Diosmi juramentota ruwaspa niran: \q1 ‘Qanqa wiña-wiñaypaq sacerdoten kanki, {sacerdote Melquisedecman rikch'akuq hina}’, nispa. \q1 Chaymi Diosqa juramentowanraq prometesqantaqa mana ni imaraykupas cambianmanchu”, nispa. \m \v 22 (Diospa chay juramento ruwasqanqa Señorninchis Jesucristo kay pachaman salvawananchispaq hamusqanwanmi cumplikuran). Chaymi Señorninchis Jesucristoqa aswan más allin mosoq pacto, hinallataq huk garantía ima, (saynapi paynintakama Diosman chayananchispaq). \v 23 Ñawpaq tiempopiqa ashkan sacerdotekunaqa karanku. Ichaqa chay sacerdotekunaqa manan wiñaypaqchu kawsaranku. Chayraykun ashka karanku, ama tukukunankupaq. \v 24 Ichaqa Señorninchis Jesucriston mana hayk'aq wañuq sacerdote. Chayraykun payqa mana ni pimanpas sacerdote kasqantaqa saqenmanchu. \v 25 Chaymi Señorninchis Jesucristoqa paypi iñispa Diosman ashuykamuqkunataqa salvan. Hinaspapas payqa wiña-wiñaypaq kawsaqmi. Chaymi payqa Diosman ashuykuq runakunata yanapananpaq listollaña kashan. \p \v 26 Hinaspapas Señorninchis Jesucristoqa llapallan sacerdotekunapa jefenmi. Payqa mana ni ima huchayoq anchapas ch'uyan; hinallataq mana ni pipa acusananmi. Hinaspapas paytaqa manan ni pipas huchallichiytaqa atinmanchu. Chaymi Diosqa huchasapa runakunamanta t'aqaspa, hanaq pacha cieloman wichachiran. Chaypin ancha importante lugarpi tiyaykachin. Chaymi noqanchisqa sayna clase wiñaypaq kawsaq sacerdoteta necesitanchis, salvasqa kananchispaq. \v 27 Ñawpaq sacerdotekunaqa animalkunata wañuchispankun, Diosman sapa p'unchaw huk sacrificio ofrendata haywananku karan. Chayta ruwaspankuqa, primertan kikinkupa huchankumanta haywaranku; chaymantañataqmi llaqtamasin runakunapa huchankumanta haywaranku, saynapi perdonasqa kanankupaq. Ichaqa Señorninchis Jesucristopaqqa manan necesariochu karan, huk animalkunata sacrificaspa, huchanchiskunamanta perdonasqa kananchispaq ofrecenanpaqqa. Aswanmi payqa cruzpi vidanta entregaspa, ch'ulla kutilla ofrecekuran wiña-wiñaypaq, saynapi huchanchiskunamanta perdonasqa kananchispaq. \v 28 Hinaspapas ñawpaq sacerdotekunaqa Moisespa escribisqan leyman hinan churasqa karanku. Hinaspapas paykunaqa noqanchis hina huchallikuq runakunallan karanku. Ichaqa chay leykunata qosqanpa qepantañan Diosqa juramentota ruwaspa prometeran, Wawan Señorninchis Jesucristo, llapallan sacerdotekunapa jefen kananpaq. Payqa wiña-wiñaypaq kawsaq, hinallataq mana hayk'aq huchallikuqmi. \c 8 \s1 Mosoq pactomanta \p \v 1 Kay yachamusqanchispi más importanteqa kaymi: Señorninchis Jesucriston llapallan sacerdotekunapa jefen. Paymi hanaq pacha gloriapi Diospa phaña ladonpi tiyashan. \v 2 Hinaspapas hanaq pachapi, Diospa tiyanan templopin, payqa cheqaq sacerdote. Chay hanaq pachapi Diospa tiyanan ch'uya temploqa manan runakunapa ruwasqan templochu; aswanqa Diospa ruwasqan cheqaq templon. \p \v 3 Kay pachapi sacerdotekunapa jefenqa, ofrendakunata hinallataq animalkunata sacrificaspankun, Diosman ofrecenankupaq nombrasqa karanku. Ichaqa saynallataqmi Señorninchis Jesucristopas, llapallan sacerdotekunapa jefen kaspa, Diosman más allin sacrificio ofrendata ofreceran. \v 4 Ichaqa sichus Señorninchis Jesucristo kay pachapi qepakunman karan chayqa, manan sacerdoteqa kanmanchu karan, Moisespa escribisqan leypi kamachikusqanman hina, ashka sacerdotekuna ña nombrasqaña kasqankurayku. Chay sacerdotekunan, Moisespa leyninpi kamachisqanman hina sacrificiokunata Diosman ofreceshanku. \v 5 Hinaspapas kay pachapi sacerdotekunaqa Diostan serviranku tolderamanta ruwasqa tabernáculo templopipas. Chay temploqa hanaq pacha Diospa tiyanan cheqaq templonmanmi rikch'akuran. Ichaqa manataqmi iguallachu karan. Aswanmi kay pachapi temploqa hanaq pachapi cheqaq templopa llantun hinalla karan. Chay tabernáculo templota ruwananpaqmi, Diosqa Moisesta khaynata niran: “Monte Sinaí nisqa orqopi imaynatan huk templota rikuchirayki, sayna igualchallatan ruwanayki, allinta fijakuspa”, nispa. \v 6 Ichaqa Señorninchis Jesucriston noqanchispaqqa cheqaq sacerdotenchis. Paymi kay pachapi kaq sacerdotekunamantapas aswan más importante kaq sacerdote. Hinaspapas paymi noqanchispaqqa huk yanapawaqninchis abogado hina kapuwanchis, noqanchispa favorninchispi huk mosoq pactota ruwasqanrayku. Chay mosoq pacton ñawpaq pactomantaqa aswan más importante, kikin Diospuni chay mosoq pactopi más allin promesakunata ofrecewasqanchisrayku. \s1 Ñawpaq pactomanta \p \v 7 Sichus Israel nacionniyoq runakuna Diospa ñawpaq pacto ruwasqanta cumpliyta atinkuman karan chayqa, manachá necesariochu kanman karan, huk mosoq pactota Dios ruwananpaqqa. \v 8 Ichaqa Diosmi rikuran chay ñawpaq pactota runakuna mana kasukuy atisqankuta. Chaymi Diosqa khaynata niran: \q1 “Chayamunqan p'unchaw \q1 Israel nacionniyoq runakunawan, hinallataq Judá nacionniyoq runakunawanpas, huk mosoq pactota ruwanaypaq. \q1 \v 9 Kay mosoq pactoqa manan chay ñawpaq tiempopi abueloykichiswan ruwasqay pacto hinachu kanqa. \q1 Paykunatan noqaqa chay Egipto nacionmanta atiyniywan orqomurani. \q1 Ichaqa manan paykunaqa chay pacto ruwasqaytaqa cumplirankuchu. \q1 Chayraykun noqaqa paykunamanta karunchakurani. \q1 \v 10 Ichaqa qepa p'unchawkunapin Israel nacionniyoq runakunawan huk mosoq pactota ruwasaq. Hinaspan khaynata nisaq: \q1 ‘Noqan paykunapa piensayninkupi, \q1 hinallataq sonqonkupi leyniykunata churasaq, saynapi tukuy sonqonkuwan kasukuwanankupaq. \q1 Hinaspan paykunapa Diosnin kasaq. \q1 Saynallataqmi paykunapas noqapa llaqtay kanqaku. \q1 \v 11 Chay p'unchawpiqa llapallan runakunan, sullk'a kaqmanta asta kuraq kaqkama reqsiwanqaku. Chaymi manaña necesarioñachu kanqa runamasinkuman, \q1 hinallataq familiankumanpas noqamanta yachachinankupaqqa. \q1 \v 12 Noqan tukuy mana allinkuna ruwasqankutapas perdonasaq. \q1 Hinaspapas manañan noqaqa ni hayk'aqpas huchankutaqa yuyarisaqñachu’ ”, nispa \it [Jeremías 31.31-34].\it* \m \v 13 Diosqa, noqanchiswan kay mosoq pactota ruwaspanqa, chay ñawpaq tiempopi kaq pactotan mawk'amanña tukuchishan. Chaymi niykichis, imapas mawk'ayaspaqa, chinkarunanpaq hinañan kashan.\fig Diosta adorananku Tabernáculo templo.|src="LB00259B.TIF" size="span" loc="Hebreos 8 (final del capitulo)" ref="Hebreos 8:13" \fig* \c 9 \s1 Kay pachapi kaq templomantawan hanaq pachapi kaq templomantawan \p \v 1 Diosqa ñawpaq tiempopin, Israel nacionniyoq runakunawan huk pactota ruwaran. Hinaspan chay pactota ruwaspa, Diosqa kamachiran imaynatas runakuna payta adoranankupaq. Chaypaqmi kay pachapi ratk'a tolderamanta ruwasqa tabernáculo nisqa templota ruwaranku. Chaymi chay temploqa runakunapa ruwasqallan karan. \v 2 Chay runakunapa ruwasqan tabernáculo temploqa ishkay cuartoyoqmi karan. Chay primer kaq cuarton sutichasqa karan “Lugar Santo” nisqa sutiwan. Chay lugarpin mechero hina k'anchaq huk candelabro qanchis puntayoq karan. Hinaspapas kallarantaqmi huk mesa; chay mesapin karan Diosman ofrenda churasqanku t'antakuna. \v 3 Chay primer kaq cuartoman qatiqnin cuartoqa huk ratk'a cortina telawanmi dividisqa karan. Chay ishkay kaq cuarton sutichasqa karan “Lugar Santísimo” nisqa sutiwan. \v 4 Chay “Lugar Santísimo” nisqa lugarpin karan inciensota k'ananankupaq qorimanta ruwasqa huk altar. Hinaspapas kallarantaqmi tablamanta ruwasqa baúl hina arca nisqanku. Chay arcaqa hawanpas ukhunpas qoriwanmi bañasqa karan. Chay arcapa ukhunpiñataqmi kallarantaq qorimanta ruwasqa jarra. Chay jarrapiñataqmi churasqa karan “maná” nisqa mikhuna. Saynallataqmi chay baúl hina arcapiqa kallarantaq Aaronpa ch'ikllimuq bastonnin. Saynallataqmi chay arcapiqa kallarantaq, Moisesman Diospa qosqan chunkantin leykuna, ishkay tabla rumipi escribisqa. \v 5 Chay baúl hina arcapa hawanpiñataqmi churasqa karan qorimanta ruwasqa querubinwan sutichasqa angelkuna. Chay querubín angelkunan arcapa tapanta raphrankuwan taparanku. (Hinaspapas chay angelkunaqa tukuy atiyniyoq Dios chaypi kasqantan rikuchiranku). Ichaqa kay asuntokunamantaqa manañan más detalladamenteqa rimasunmanchu kunanqa.\fig Antiguo Testamentopi imaynas arca kasqan|src="CN02092B.TIF" size="span" loc="Hebreos 9.3-5" ref="Hebreos 9.3-5" \fig* \p \v 6 Chay tabernáculo nisqa templo ukhupin chay llapallan cosaskunataqa churaranku. Hinaqtinmi Israel nacionniyoq sacerdote runakunaqa chay “Lugar Santo” nisqa cuartoman sapa p'unchaw haykunku, Diosta servispa cultota ruwanankupaq. \v 7 Ichaqa chay “Lugar Santísimo” nisqa lugarmanqa llapallan sacerdotekunapa jefellanmi haykun. Payqa watapin ch'ulla kutillata haykun, Diosman sacrificasqa animalkunapa yawarninta apayukuspa. Hinaspan kikinpa huchankunamanta, hinallataq llaqtapa huchankunamantawan chay yawarta Diosman ofrecen, saynapi mana yachashaspa ruwasqan huchankumanta perdonasqa kanankupaq. \v 8 Chay tabernáculo nisqa templopi ishkaynin cuartokunamantaqa Santo Espiritun kayta yachachiwanchis: primer kaq “Lugar Santo” nisqa cuarto kashaqtinraqqa, manan ni pipas “Lugar Santísimo” nisqa cuartomanqa haykuytaqa atinkumanchu, chay lugarman haykunankupaq mana ni pimanpas permitisqa kasqanrayku; (aswanqa llapallan sacerdotekunapa jefellanmi haykuyta atin watapi huk kutillata). \v 9 Sacerdotekunapa tukuy chaykuna costumbrenkuman hina ruwasqankuqa, noqanchispaqmi huk ejemplo kashan. Chaymi yachachiwanchis, chay ofrendakunata qospa, hinallataq chay animalkunata sacrificaspa Diosman ofrecesqankuqa manan runakunapa huchankutaqa perdonayta atinchu, nitaq yanapawanchishchu, ch'uya concienciayoq kananchispaqqa. \v 10 Chay ñawpaq leykunaqa yachachiwaranchis imas mikhunanchismanta, imas tomananchismanta, unuwan maqchikuspa limpiasqa kananchismanta, hinallataq tukuy ceremonia costumbrekunata ruwananchismantawan imallan. Chaykunataqa ruwana karan, Diospa prometesqan mosoq pacto chayamusqan p'unchawkamallan. \s1 Jesucristopa yawarninwan mosoq pacto ruwasqa kasqanmanta \p \v 11 Ichaqa ñan Señorninchis Jesucristoqa hamuranña. Hinaspan payqa hanaq pacha cielopi cheqaq templopi kaq sacerdotekunapa jefenña kaspa, allin kaqkunata qowanchis. Hinaspapas Señorninchis Jesucristoqa manan runakunapa ruwasqan tolderamanta tabernáculo nisqa templopichu sacerdote kashan. Aswanmi payqa hanaq pacha cielopi Diospa ruwasqan más allin cheqaq templopi (wiña-wiñaypaq) sacerdote kashan. \v 12 Hinaspapas Señorninchis Jesucristoqa ch'ulla kutillatan hanaq pachapi “Lugar Santísimo” cuartoman haykuran. Chayman haykuspanqa, manan orqo kapipa nitaq torillopa yawarninta ofrecenanpaqchu haykuran. Aswanqa kikinpa yawarninta ofrecenanpaqmi haykuran. Saynata ruwaspanmi, Señorninchis Jesucristoqa, huchanchiskunamanta perdonawaspanchis, wiña-wiñaypaq salvawanchis. \v 13 Arí, cheqaqpunin Israel nacionniyoq runakunapa costumbrenkuman hinaqa, huchankumanta limpiasqa kanankupaqqa, orqo kapikunapa, hinallataq torokunapa yawarninwan ch'aqchuchikunku. Saynallataqmi altarpi k'anasqanku vaquillapa ushpanwanpas, cuerponkuta polvochikunku, saynapi ch'uyanchasqa kanankupaq. \v 14 Ichaqa kunanqa yachananchismi kayta: Señorninchis Jesucristopa yawarninmi aswan más atiyniyoq chay animalkunapa yawarninmantaqa. Chayraykun kikin Señorninchis Jesucristoqa, Santo Espiritupa yanapayninwan, cuerponta sacrificaspa, Diosman ofrecekuran. Chaymi Señorninchis Jesucristoqa, cruzpi yawarninta ch'aqchusqanwan, tukuy millay huchanchiskunamanta perdonawanchis, saynapi wiña-wiñaypaq kawsaq Diosllataña servinanchispaq. \p \v 15 Chayraykun Señorninchis Jesucristoqa cheqaq abogadonchis kaspa, kikinpa wañuyninwan huk mosoq pactota ruwaran, saynapi Diospa waqyasqan runakuna Diospa prometewasqanchis wiña-wiñaypaq herencianchista chashkinanchispaq. Ichaqa ñawpaq kaq pactoman hinaqa, manan ni pipas perdonasqachu karanchis. Chaymi Señorninchis Jesucristoqa wañuran, (pipas paypi creeqkuna) perdonasqa kananchispaq. \v 16 Huk ejemplota willasqaykichis. Chay mosoq pactoqa runapa huk testamento ruwakusqanmanmi rikch'akun. Chay ruwasqan testamento valorniyoq kananpaqqa, chay testamento ruwakuq runaraqmi primerta wañunan. \v 17 Chaymi chayraq chay testamentoqa valorniyoq. Ichaqa manan chay testamentoqa valenmanchu, chay testamentota ruwakuq runa kawsashaqtinraqqa. Maypachan wañukun, chayñan chay testamentoqa valorniyoq. \v 18 Saynallataqmi chay primer kaq pactopas animalkunapa yawarninwan ruwasqa karan. \v 19 Chayraykun Moisespas primertaqa Israel nacionniyoq runakunaman Diospa kamachisqan leykunamanta willaran. Chaymantan ichaqa puka millmamanta huk hisopota ruwaran. Hinaspan torillokunapa, hinallataq orqo kapikunapa yawarninta unuwan chapuran. Chaymanmi hisopo ruwasqanta challpuran; hinaspan “Libro de la Ley” nisqa Diospa libronta chay yawarwan primerta ch'allaran. Chaymantataq chaypi kaq Israel nacionniyoq llapallan runakunatapas ch'allallarantaq. \v 20 Chaykunata ruwayta tukuruspanmi, Moisesqa runakunata khaynata niran: “Kay yawarwanmi Diosqa huk pactota qankunawan ruwan. Hinaspan kamachiwanchis kay pactota kasukuq kananchispaq”, nispa. \v 21 Saynallataqmi Moisesqa chay yawarwan ch'allaran tolderamanta ruwasqa tabernáculo nisqa templotapas, hinallataq chay tabernaculopa ukhunpi kaq tukuy serviciokunatapas. \v 22 Chaykunamantan Moisespa escribisqan leypiqa niran, tukuy imapas yawarwan ch'allasqa kaspa, limpiasqa kananpaq. Chayraykun yawar mana hich'asqa kaqtinqa, runakunaqa huchankumanta mana perdonasqachu kanku. \v 23 Chayraykun necesariopuni karan (animalkunata wañuchinankupaqqa, saynapi chay) animalkunapa yawarninwan kay pachapi tabernáculo templo ukhupi tukuy kaqkunata ch'allaspa, ch'uyanchanankupaq. Ichaqa kay pachapi chay tabernáculo templopas, hinallataq ukhunpi tukuy kaqkunapas hanaq pachapi kaq cheqaq templopa rikch'aynillanmi. Chaymi hanaq pacha cielopi cheqaq templomanqa mana ni pipas haykunmanchu animalkunapa yawarninta ch'allananpaqqa. Ichaqa aswan más valorniyoq sacrificion necesitakuran chay lugarman haykunapaqqa. \s1 Jesucristopa cruzpi wañusqanqa mejor sacrificio kasqanmanta \p \v 24 Kay pachapi temploqa hanaq pachapi kaq temploman rikch'akuqllan. Ichaqa Señorninchis Jesucristo, hanaq pachapi cheqaq temploman haykuspanqa, manan kay pachapi runakunapa ruwasqan temploman hinachu haykuran. Aswanmi Señorninchis Jesucristoqa noqanchispa favorninchispi rimananpaq Diospa ñawpaqninpi kashan. \v 25 Kay pachapi sacerdotekunapa jefen sacerdoteqa, sapa watanmi animalkunapa yawarninta apayukuspa, kay pachapi kaq templopi “Lugar Santísimo” nisqa cuartoman haykun. Ichaqa Señorninchis Jesucristoqa ch'ulla kutillan cruzpi wañuran. Hinaspan payqa hanaq pachapi kaq cheqaq temploman ch'ulla kutilla haykuran, pay kikinta ofrecekuspa huk ofrenda hina, (saynapi huchanchiskunamanta perdonawananchispaq). \v 26 Sichus kay pachapi kaq templopi “Lugar Santísimo” nisqa cuartoman sapa watan Señorninchis Jesucristo haykunman karan chayqa, sapa watanchá wañunan kanman karan, kay pacha unanchasqa kasqanmantapacha. Ichaqa manan chayqa saynachu. Aswanmi Señorninchis Jesucristoqa, kay último tiempopi hamuspan, cruzpi ch'ulla kutilla wañunanpaq ofrecekuran. Chay ch'ulla kutilla wañusqanwanmi, huchanchiskunata perdonaspa, wiña-wiñaypaq salvawanchis. \v 27 Runakunaqa llapallanchismi ch'ulla kutillata wañusunchis. Chaymantan ichaqa Diospa juzgawanallanchistaña suyasunchis. \v 28 Saynallataqmi Señorninchis Jesucristopas cruzpi chakatasqa wañunanpaq ch'ulla kutillata vidanta ofrecekuran, saynapi llapallan huchanchiskunamanta ashka runakunata perdonawananchispaq. Hinaspan Señorninchis Jesucristoqa kaqmanta kay pachaman kutimunqa. Ichaqa kay pachaman kutimuspaqa, manañan huchanchiskunaraykuchu kaqmanta wañunanpaq hamunqa. Aswanmi payqa kutimunqa, payta suyakuq llapallan runakunata salvawananchispaq. \c 10 \p \v 1 Moisespa escribisqan leykunaqa Señorninchis Jesucristopa llantun hinallan karan. Chaymi chay leykunaqa wakillanta Diosmantaqa yachachiwaranchis. Chayraykun Israel nacionniyoq runamasinchiskunaqa, templopi watan-watan chay sacrificio ofrendankuta presentanku. Ichaqa saynata presentashaspankupas, manan paykunaqa, Diospa ñawpaqninpiqa, perdonasqa justo runakuna kaytaqa atinkuchu. \v 2 Sichus Moisespa escribisqan leykuna runakunapa llapallan huchankuta cheqaqtapuni perdonanman karan chayqa, mana huchayoqña sentikuspankun, paykunaqa manaña sacrificio ofrendakunataqa ruwankumanchu. \v 3 Ichaqa sapa watan sacrificio ofrendankuta Diosman haywaspankuqa, huchallankumantan paykunaqa yuyarinku. \v 4 Chaymi chay torokunapa, hinallataq chay orqo kapikunapa yawarninqa mana huchataqa limpiayta atinchu. \v 5 Chaymi Señorninchis Jesucristoqa kay pachaman hamuspa, Dios Taytanta khaynata niran: \q1 “Qanqa manan munankichu, runakuna animalkunata wañuchispa, sacrificio ofrenda qosunaykitaqa. \q1 Chaymi qanqa huk cuerpota qowaspayki, kay pachaman mandamuwaranki. \q1 \v 6 Hinaspapas qanmanqa manan agradasurankichu, runakuna huchankurayku, \q1 animalkunata wañuchispa, ninapi k'anaspa, qanman sacrificio ofrenda haywamususqaykiqa. \v 7 Chaymi noqaqa khaynata nirani: \q1 ‘Diosnilláy, noqaqa kaypin kashani’, nispa. \q1 Noqamantan Bibliapiqa khayna escribisqa kashan: \q1 ‘Noqaqa hamushaniñan, qanpa munasqaykita ruwanaypaq’ ”, nispa \it [Salmos 40.6-8].\it* \p \v 8 Señorninchis Jesucristoqa primertan khaynata niran: “Dios Taytalláy, qanmanqa manan agradasunkichu huchankumanta perdonasqa kanankupaq, animalkunata wañuchispa, altarpi k'anaspanku qanman ofrecesusqaykiqa. Saynallataqmi qanmanqa mana agradasunkichu runakuna perdonasqa kanankupaq ofrendankuta qanman qosusqaykipas, nitaq tukuy sacrificio ofrendakuna ruwasqankupas”, nispa. Chaykunataqa niran, Moisespa escribisqan leypi chay ofrendakunata ruwanankupaq kamachisqa kashaqtinmi. \v 9 Chaymantan Señorninchis Jesucristoqa nillarantaq khaynata: “Diosnilláy, qanmanmi hamuni qanpa munasqaykita ruwanaypaq”, nispa. Saynata nispanmi Señorninchis Jesucristoqa chay ñawpaq tiempopi ruwasqa pactota anularan. Hinaspan chay ñawpaq pactota reemplazaran (Jesucristopa cruzpi wañusqan) mosoq pactowan. \v 10 Chayraykun Señorninchis Jesucristopa cruzpi wañusqanwan noqanchisqa ch'uyanchasqa karanchis. Saynataqa ch'uyanchasqa karanchis, Señorninchis Jesucristo Dios Taytanpa munasqanman hina, cuerponta huk sacrificio ofrendata cruzpi wañunanpaq ofrecekusqanraykun. Saynatan Señorninchis Jesucristoqa ruwaran ch'ulla kutilla wiña-wiñaypaq noqanchisrayku. \p \v 11 Sacerdotekunaqa, leypi kamachisqanman hinan, sapa p'unchaw animalkunata wañuchispanku, Diosman sacrificio ofrendakunata ofrecenku. Ichaqa chay sacrificio ofrendata sapa kutin ofrecesqankuqa manan runakunapa huchankutaqa limpiaspa ch'uyanchayta atinchu. \v 12 Ichaqa Señorninchis Jesucriston ch'ulla kutillata Diosman huk sacrificio ofrendata kikinpa cuerponta ofreceran, llapallan huchanchiskunamanta perdonawananchispaq. Saynata ruwaspan Jesucristoqa Diospa phaña ladonpi tiyayuran. \v 13 Chaypin Señorninchis Jesucristoqa suyashan, Dios Taytan llapallan enemigonkunata vencespa, chakinwan sarunankama. \v 14 Señorninchis Jesucristoqa cuerpontan ofreceran ch'ulla kutillata huk sacrificio ofrendata hina. Saynata ruwaspanmi payqa huchanchiskunamanta wiñaypaq perdonawaspanchis, ch'uyanchawashanchis. \p \v 15 Chay nisqaymantan Santo Espiritupas huk testigo hina kaspa niwanchis khaynata: \v 16 “Diosqa niranmi khaynata: \q1 ‘Qepa tiempopin noqaqa huk mosoq pactota wawaykunawan ruwasaq. \q1 Chaymi noqaqa paykunapa sonqonkupi leyniykunata churasaq. \q1 Hinaspapas chay leyniykunataqa paykunapa sonqonkupin escribisaq, (nisqayman hina purinankupaq)’ ”, nispa. \q1 \v 17 Chaymantapas nillarantaqmi khaynata: \q1 “Noqaqa llapallan huchankuta perdonaspaymi, manaña ni hayk'aqpas chay huchankumanta, hinallataq tukuy maldadkuna ruwasqankumantapas yuyarisaqñachu”, nispa. \m \v 18 Chayraykun niykichis, sichus llapallan huchanchiskuna ña perdonasqaña kashaqtinqa, manañan necesarioñachu huchanchiskunarayku ima sacrificiotapas Diosman ofrecenanchispaqqa. \s1 Diosman imaynatas ashuyunanchismanta \p \v 19 Saynaqa wawqe panaykuna, Señorninchis Jesucristo yawarninta noqanchispa favorninchispi cruzpi ch'aqchusqanwanmi, noqanchisqa mana pipa hark'asqan chay “Lugar Santísimo” nisqa cuartoman haykusunchis. \v 20 Ichaqa Señorninchis Jesucriston cruzpi wañuspa, chay “Lugar Santo” cuartomanta “Lugar Santísimo” nisqa cuartoman haykunapaq ratk'a cortina dividiqta kicharan, saynapi (pipas paypi creeqkuna) chay “Lugar Santísimo” nisqa cuartoman haykunanchispaq. Chaymi kunanqa, Señorninchis Jesucristo kawsashaq kasqanrayku, paynintakama mosoq ñanta hina Dios Taytaman ashuyuyta atisunchis, Señorninchis Jesucristopa yanapayninwan.\fig Jerusalén templopi ratk'a cortinapa llik'ikusqan|src="CN01843B.TIF" size="span" loc="Hebreos 10.19-20" ref="Hebreos 10.19-20" \fig* \v 21 Chaymi Señorninchis Jesucristoqa llapallan sacerdotekunapa jefen. Paymi hanaq pachapi kaq cheqaq templopi serviq sacerdotenchis. \v 22 Chayraykuyá noqanchisqa Diosninchisman ashuyusunchis tukuy sonqonchiswan paypi confiaspanchis. Ichaqa Señorninchis Jesucriston noqanchistaqa ña limpiawaranchishña sonqonchispi hinallataq conciencianchispi tukuy huchakunamanta, imaynan huk ch'uya unuwanpas cuerponchista maylliwashasunman hinata. \v 23 Chayraykuyá noqanchisqa ama ishkayaspa, Diospi cheqaqtapuni confiaspa, iñiyninchispi qaqa hina sayasunchis. Diosninchisqa cumplinqapunin imapas prometesqantaqa. \v 24 Noqanchisqa allinta piensaspa, tukuy imata ruwasun kallpanchanakunanchispaq, saynapi allin kaqkunata ruwaspa, khuyanakuspa, sumaqta kawsananchispaq. \v 25 Hinaspapas amayá wakin runakuna hinachu huñunakuyninchistaqa dejarusunchis. Aswanqa huñunakuspanchisyá kallpanchanakusunchis, saynapi Diospi aswan mastaraq confiananchispaq. Saynataqa kawsasunchis, Señorninchis Jesucristopa kutimunan p'unchaw cercallaña kasqanta yachasqanchisraykuyá. \p \v 26 Sichus noqanchis Señorninchis Jesucristomanta allin willakuyta yachashaspaña, kaqmanta huchallapi kawsayman a propósito kutisunchis chayqa, manañan huk clase sacrificioqa kanñachu salvasqa kananchispaqqa. \v 27 Sichus saynata pipas Jesucristota rechazanqa chayqa, juicio p'unchawpi Diospa juzgananta hinallataq castiganallantañan suyashan. Chay p'unchawpin Diosqa, llapallan enemigonkunata nina rawray infiernoman wikch'uyunqa, chaypi destruisqa kanankupaq. \v 28 Sichus pipas Moisespa escribisqan leykunata mana kasukunchu chayqa, wañuchisqan kanqa, ishkay otaq kinsa testigokuna paypa contranpi testigasqankurayku. \v 29 Ichaqa Señorninchis Jesucristoqa, cruzpi yawarninta ch'aqchuspanmi, huk mosoq pactota ruwaran huchanchiskunata perdonawananchispaq. Kunan tapusqaykichis, ¿imayna castigotataq chashkinqaku Diospa Wawan Jesucristota despreciaq runakunarí? Paykunaqa Moisespa tiemponpi kawsaq runakunamantapas aswan más hatun castigotan chashkinqaku. Sayna castigotaqa chashkinqaku Señorninchis Jesucristota saruchakuq runakunan, Señorninchis Jesucristopa yawarnin ch'aqchusqanta despreciaq runakunan, hinallataq ancha khuyapayakuq Santo Espirituta k'amispa paymanta burlakuq runakuna iman. \v 30 Hinaspapas noqanchisqa yachanchismi Diospa khayna nisqantaqa: “Noqamanmi tupawan paykunamanta vengakunaypaqqa. Noqan paykunataqa ruwasqankuman hina castigasaq”, nispa. Hinaspapas Diosqa nillarantaqmi khaynata: “Noqan wawaykunataqa juzgasaq”, nispa \it [Deuteronomio 32.35-36].\it* \v 31 ¡Ay, ima ñak'ariytaraq tarinqaku, kawsashaq cheqaq Diosmanta burlakuq runakunaqa! \p \v 32 Ichaqa qankunaqa yuyariychisyá, Jesucristomanta chayllaraq allin willakuykunapi creespaykichisqa, tukuy imaymana sasachakuykunatan pasarankichis. Ichaqa sayna sasachakuykunapi tarikushaspaykichispas, qankunaqa manan iñiyniykichispiqa ishkayarankichishchu. Aswanmi tukuy chay sasachakuykunata aguantarankichis. \v 33 Hinaspapas qankunamanta wakin enemigoykichis runakunan, (Jesucristopi creesqaykichisrayku), llapallan runakunapa ñawpaqninpi k'amisurankichis, maqasurankichis, hinallataq qatikashasurankichis ima. Wakin kutipitaqmi, wakin sufriqmasiykichiswan qankunaqa kushka sufrirankichis. \v 34 Hinaspapas qankunaqa carcelpi preso kaq runakunatapas khuyapayarankichismi. Saynallataqmi qankunapa cosasniykichista autoridadkuna qechusuqtiykichispas, kusikuywan aguantarankichis. Saynataqa aguantarankichis, hanaq pachapi wiña-wiñaypaq tukuy imapas kapusuqniykichista yachaspaykichismi. \v 35 Saynaqa imaña hayk'aña pasaqtinpas, amapuniyá Señorninchis Jesucristopi confiaytaqa dejankichishchu. Ichaqa saynata confiaspa kawsaqtiykichismi, Diosqa hatun premioykichista qopusunkichis. \v 36 Hinaspapas qankunaqa ancha ñak'ariypiña tarikuspaykichispas, amapuniyá Jesucristopi confiaytaqa dejaychishchu. Saynata paypi allinta confiaspa, mana pisipaspa kawsaqtiykichismi, Diosqa prometesqankunata qankunaman qosunkichis. \v 37 Chaykunamantan Diosqa Bibliapi khaynata nishan: \q1 “Diospa prometesqan runaqa hamunqan. \q1 Payqa prontollan chayamunqa. \q1 Payqa manan tardamunqachu. \q1 \v 38 Allin kaqta ruwaq runakunaqa \q1 noqapi allinta creespankun kawsanqaku. \q1 Ichaqa noqamanta ishkayaspa, qepaman kutiq runakunawanqa, \q1 manan contentochu noqaqa kasaq”, nispa. \m \v 39 Ichaqa noqanchisqa manan iñiyninchispi qepaman kutiq cobarde runakunachu kanchis. Qepaman kutiqkunaqa, anchata castigasqan kanqaku. Noqanchismi ichaqa, Diospi confiasqanchisrayku, salvasqa kaspa, wiñaypaq kawsasunchis. \c 11 \s1 Diospi cheqaqta iñinamanta \p \v 1 Cheqaqta Diospi iñiyqa, Diospa prometesqankunata manaraq rikushaspa, segurotapuni chashkiymi, hinallataq Diosta mana rikushaspapas, paypi cheqaqtapuni creeymi. \v 2 Sayna iñiyniyoq kasqankuraykun, ñawpaq tiempopi kawsaq runakunatapas Diosqa chashkiran. \p \v 3 Noqanchisqa Diospi iñisqanchisraykun entiendenchis, kikin Diospuni kay pachataqa rimayllanwan unanchasqanta. Chaymi yachanchis, tukuy imapas kunan rikusqanchisqa mana imamanta unanchasqa kasqanta. \p \v 4 Saynallataqmi Abelqa Diospi iñisqanrayku, wawqen Cainmantapas aswan más allin sacrificio ofrendata Diosman ofreceran. Chayraykun Diosqa Abelpa sacrificio ofrendanta qawarispan, payta aprobaran, cheqaq iñiyniyoq kasqanrayku. Chaymi Abelqa, wañusqaña kashaspanpas, Diospi anchata iñisqanrayku asta kunankama huk allin ejemplo noqanchispaq \it [Génesis 4.3-10].\it* \p \v 5 Saynallataqmi Enocpas Diospi iñisqanrayku mana wañuranchu. Aswanqa manaraq wañushaqtinmi, Diosqa kawsashaqllata kay pachamanta apakapuran. Chayraykun mana ni pipas Enocpa cuerpontaqa tarirankuchu. Paymantan Bibliapiqa khaynata nishan: “Enocqa Diospi iñispan Diosman agradaran”, nispa. \v 6 Ichaqa manan ni pipas Diosmanqa agradanmanchu paypi mana iñispaqa. Chaymi pipas Diosman ashuyuqkunaqa primerta creenanku Diospa kawsasqanpi, hinallataq payta mashkaqkunaman premiasqanpi ima. \p \v 7 Saynallataqmi Noeypas Diospi iñisqanrayku, Diospa advertisqanta uyarispa kasukuran. Hinaspan payqa manaraq ni imatapas rikushaspan, huk hatun barcota ruwaran, nishu parata Dios parachimuqtin familianta chaypi salvananpaq. Sayna iñisqanwanmi Noeyqa enteron mundontinpi runakunaman rikuchiran, paykunaqa pantaypi kasqankuta. Chayraykun Diosqa Noeyta bendeciran, paypi creespa anchata iñisqanrayku \it [Génesis 6.8].\it* \p \v 8 Saynallataqmi Abrahampas Diospi iñisqanrayku, Diosta kasukuran. Chayraykun Abrahamqa llaqtanmanta lloqsinanpaq Dios kamachiqtin, kasukuspa riran, Diospa prometesqan mana reqsisqan llaqtaman. Chaymi Abrahamqa, Diosta kasukusqanrayku, mana ni maymanpas risqanta yachashaspan, riran \it [Génesis 12.1-5].\it* \v 9 Hinaspan Abrahamqa Diospi iñisqanrayku, huk forastero runa hina Diospa prometesqan nación llaqtapi tiyaran. Chaypin Abrahamqa apakachana campamento carpakunapi tiyaran. Saynallataqmi wawan Isaacpas, hinallataq Isaacpa wawan Jacobpas sayna campamento carpakunapi tiyaranku, paykunapas chay prometesqanta chashkisqankurayku. \v 10 Abrahamqa Diospin confiaran. Chayraykun payqa Diospa prometesqan hanaq pachapi cheqaq llaqtatapas rikuytapuni munaran. Chay cheqaq llaqta rikuy munasqanqa, Diospa ruwasqanmi, manan runapa ruwasqan llaqtachu. \p \v 11 Saraqa Diospi iñisqanraykun Diosmanta kallpata chashkiran wawayoq kananpaq. Chaymi payqa qolluri warmi kashaspanpas, wawata onqokuran, yuyaqña kashaspanpas, Diospi allinta confiasqanrayku. Saynataqa onqokuran, ñawpaqtaraq kikin Diospuni payman prometesqanraykun \it [Génesis 21.1-5].\it* \v 12 Saynallataqmi Abrahamtaqa ña wañunanpaq hina viejoña kashaqtinpas, Diosqa permitiran wawayoq kaspa, ashka mirayniyoq kananpaq. Chaymi Abrahampa mirayninkunaqa ashka karanku cielopi qoyllurkuna hinaraq, saynallataq lamar qochapa patanpi aqo hinaraq, mana yupay atina. \p \v 13 Llapallan chay ñawpaq runakunaqa Diospa prometesqanta manaraq chashkishaspankun, Diospi iñiranku asta wañunanku p'unchawkama. Ichaqa Diospi confiasqankuraykun paykunaqa Diospa prometesqankunataqa piensayllankupi rikuranku. Chaymi paykunaqa kay allpa pachapi forastero runa hina kasqankuta yachaspanku, chayman hina kawsaranku. \v 14 Saynata kawsaspankun, paykunaqa Diospa unanchasqan cheqaq llaqtata mashkaranku. \v 15 Chaymi paykunaqa, chay ñawpaq nacesqanku llaqtankumanqa mana kutiyta munarankuchu. Sichus kutipuyta munankuman karan chayqa, maypacharaqchá kutipunkuman karan. \v 16 Ichaqa paykunaqa hanaq pacha cielopi sumaq llaqtayoq kaytan munaranku. Chayraykun Diosqa paykunapaq huk sumaq llaqtata cielopi preparapuran. Hinaspapas Diosqa manan p'enqakunchu paykunapa Diosnin kaytaqa. \p \v 17 Diosqa Abrahampa iñiynintan pruebaman churaran. Chayraykun Diosqa Abrahamta kamachiran, wawan Isaacta wañuchispa sacrificananpaq. Chaymi Abrahamqa ancha iñiyniyoq kasqanrayku, sapallan wawan Isaac kashaqtinpas, Diospa nisqanta kasukuran. Hinaspapas Abrahamqa confiaranmi Diospa khayna prometesqanpi: \v 18 “Qanpa mirayniykikunaqa wawayki Isaacnintakaman miranqa”, nisqanpi. \v 19 Hinaspapas Abrahamqa yacharanmi, Diosqa ancha atiyniyoq kaspa, wañusqa runakunatapas kawsarichimunanta. Chaymi Abrahamqa, Diospi anchata confiasqanrayku, yacharan wawan Isaacta wañuchiqtinqa, Dios kawsarichimunanmanta. (Chaymi Abrahamqa wawan wañuchiytaqa mana ishkayaranchu. Chayraykun Diosqa Abrahamta kamachiran, amaña wawan Isaacta wañuchinanpaq). Saynapin Isaacqa wañusqanmantapas kawsarimushanman hinaña Abrahampaqqa karan \it [Génesis 22.1-14].\it* \p \v 20 Saynallataqmi Isaacpas Diospi allinta iñisqanrayku, Diosmanta mañakuran, wawan Jacobpas, hinallataq wawan Esaupas, qepa tiempopi bendecisqa kanankupaq \it [Génesis 27.27-40].\it* \p \v 21 Saynallataqmi Jacobpas Diospi iñisqanrayku, wañuypa patallanpiña kashaspan, wawan Joseypa wawankunata bendeciran. Chaymantan Jacobqa bastonninwan allinta tawnachayukuspa Diosta adoraran \it [Génesis 47.31-48].\it* \p \v 22 Saynallataqmi Joseypas Diospi iñisqanrayku, manaraq wañushaspan, Israel nacionniyoq llaqtamasin runakunaman willatamuran, Egipto nacionmanta libre lloqsinankupaq. Saynallataqmi kamachitamuran, paypa tullunkunatapas apanankupaq ima \it [Génesis 50.24-25].\it* \p \v 23 Saynallataqmi Moisespa tayta mamanpas Diospi iñisqanrayku, wawan Moisesta nacesqanmantapacha kinsa killa hunt'a pakasqallata hap'iranku. (Chay tiempopin Egipto nacionpi reyqa kamachimuran, Israel nacionniyoq llapallan qari wawakuna wañuchisqa kanankupaq). Ichaqa saynata kamachimushaqtinpas, Moisespa tayta mamanqa mana manchakuspankun, wawan Moisestaqa pakaranku, ancha sumaq wawacha kasqanrayku \it [Éxodo 1.22–2.2]\it*. \p \v 24 Saynallataqmi Moisespas Diospi iñisqanrayku, maduro jovenña kashaspa, mana munaranchu Egipto nacionpi rey Faraonpa ususinpa wawan hina kaytaqa. \v 25 Aswanmi payqa munaran Israel nacionniyoq llaqtamasin runakunawan kushka ñak'ariyta, saynapi chay Egipto nacionpi tukuy kusikuy huchakunamanta karunchakuspa kawsananpaq. \v 26 Hinaspapas Moisesqa manan munaranchu Egipto nacionpi reypa tukuy qapaq kayninkunataqa. Aswanmi payqa ñak'ariran, imaynan Cristopas qepa tiempopi ñak'arinan karan chay hinata. Sayna kawsaytan payqa decidiran, premionta Diosmanta chashkiyta munasqanrayku. \v 27 Moisesqa Diospi iñisqanraykun, Egipto nación llaqtamanta lloqsiran, rey Faraonpa phiñakusqanta mana manchakuspa. Hinaspapas Moisesqa manan iñiyninpiqa ishkayaranchu. Aswanmi payqa Diospa nisqanpi allinta creespa, mana rikuna Diostapas rikushanman hina, iñiyninpi qaqa hina sayaran. \v 28 Moisesqa Diospi iñisqanraykun, Pascua fiestata ruwaran. Hinaspan kamachiran, Israel nacionniyoq runakuna wasi tiyasqanku punkupa umbralninta yawarwan ch'allanankupaq, saynapi Diospa angelnin chay yawar ch'allasqankuta rikuspa, Israel nacionniyoq llapallan runakunapa primer kaq kuraq wawankuta ama wañuchinanpaq. \p \v 29 Israel nacionniyoq runakunapas Diospi iñisqankuraykun, Puka Qochawan sutichasqa hatun lamar qochapa chawpinta pasaranku, ch'aki allpantapas purishankuman hinata. Ichaqa Egipto nacionniyoq runakunañataqmi, chay qochapa chawpinta pasayta munaspanku, unupi heq'epaspa wañuranku \it [Éxodo 2.14].\it* \p \v 30 Israel nacionniyoq runakuna Diospi iñisqankuraykun, Jericó llaqtapa muyuriqninpi hatun perqapas thuñiran. Saynataqa thuñiran, paykunaqa chay perqapa ladonta qanchis p'unchaw muyuqtinkun \it [Josué 6.12-20].\it* \p \v 31 Saynallataqmi huk-huk qarikunawan puñuq mana allinpi puriq Rahab sutiyoq warmipas Diospi iñisqanrayku, llaqtamasin huchasapa runakunawanqa mana kushkachu wañuran chay Jericó llaqtapiqa. Aswanmi payqa Jericó llaqtata qawamunanpaq Josueypa mandasqan ishkaynin runakunata pakaran, saynapi ama wañuchisqa kanankupaq \it [Josué 2.1-21; 6.22-25].\it* \p \v 32 Noqari, ¿imakunamantawantaq aswan mastaraq rimapayaykichisman? Ichaqa manan tiempopas aypawanmanchu, nitaqmi willaytapas tukuytaqa atiykichismanchu, Diospi confiaq kay runakunamanta rimaspaqa: Gedeonmanta, Baracmanta, Sansonmanta, Jefteymanta, Davidmanta, Samuelmanta, hinallataq Diosmanta willakuq ñawpaq profetakunamantapas. \v 33 Chay runakunamanta wakinkunaqa, Diospi iñisqankuraykun, huk law nacionkunamanta kaq soldadokunawanpas guerrapi peleaspa ganaranku; hinallataq allinta gobiernaranku. Saynata ruwaspankun paykunaqa Diospa prometesqantapas chashkiranku. Wakintaqmi Diospi iñisqankurayku leonkunapa simintapas taparanku; \v 34 Wakintaqmi ancha manchakuypaq nina rawrashaqtapas wañuchiranku; wakintaqmi filollaña espadawan enemigonku wañuchinanmantapas ishkapakuranku; wakintaqmi mana kallpayoqña kashaspankupas, kallpata chashkiranku; wakintaqmi guerrapi peleaspankupas, ancha atiyniyoq karanku; enemigonkutapas guerrapi peleaspanku venceranku. \v 35 Saynallataqmi wakin warmikunapas Diospi iñisqankurayku, wañusqa kaq familiankutapas chashkiranku kawsashaqtaña. \p Ichaqa wakin huk runakunañataqmi Diospi confiasqankurayku mana munarankuchu Diosta negayta, libre kanankupaq; aswanmi paykunaqa permitiranku maltratasqa kaspa wañuchinankuta, saynapi kawsarimuspanku allin sumaq wiñay kawsayman haykunankupaq. \v 36 Saynallataqmi Diospi iñiqkunapas wakinqa ancha maqasqa karanku; wakinmantataqmi ashka runakuna burlakuranku. Saynallataqmi wakinpas latigasqa, hinallataq cadenakunawan watasqa kaspanku, carcelkunaman churasqa karanku. \v 37 Wakintañataqmi rumiwan p'anashaspalla wañuchiranku. Wakintataqmi serruchokunawan kuchuspa kushkanman partiranku. Wakintataqmi espadakunawan wañuchiranku. Wakinñataqmi ovejapa qarankunawan hinallataq kapipa qarankunawan p'istuyukuspa puriranku. Paykunaqa, Diospi iñisqankuraykun, maltratasqa kaspa ñak'ariranku; wakchayaspa puriranku; hinallataq runakunapa qatikachasqan ima karanku. \v 38 Hinaspapas Diospi confiaq runakunaqa, huchallapi kawsaq runakunamantaqa aswan más importanten karanku. Ichaqa sayna importante kashaspankupas, paykunaqa Diospi confiasqankuraykun ch'inñeq lugarkunapi, hinallataq orqokunapi ima puriranku. Saynallataqmi paykunaqa mach'ay t'oqokunapi, hinallataq wayq'okunapi pakakuspa tiyaranku. \p \v 39 Chay ñawpaq tiempopi kawsaq runakunaqa, Diospa allin reqsisqanmi karanku, Diospi iñisqankurayku. Ichaqa Diospi iñishaspankupas, manan ni mayqenninkupas Diospa prometesqan promesataqa chashkirankuchu. \v 40 Aswanmi Diosqa noqanchispi piensaran, saynapi chay ñawpaq tiempopi iñiqkunapas, kunan tiempopi iñiqkunawan kushka Diospa prometesqanta chashkinanchispaq. Chaymi niykichis, Diosmi noqanchista salvawaspanchis, chay ñawpaq tiempopi iñiq runakunatapas salvanqa. \c 12 \s1 Diosqa llapallan khuyakusqan wawankunata corregisqanmanta \p \v 1 Kunanqa chay ñawpaq tiempopi ancha iñiyniyoq wawqenchiskunatayá yuyarisunchis. Paykunaqa noqanchispaqmi testigokuna hina muyuriqninchispi kashanku. Saynallataqyá imapas hark'awaqninchis tukuy millay huchakunatapas sonqonchismanta orqospa, ñawpaqman corresunchis. Hinaspapas amayá dejasunchu, aycha cuerponchispa munanan huchakunawan vencechikuytaqa; aswanyá huk carrerapi p'itaq runa hina, pacienciayukuspa ñawpaqman corresun. \v 2 Noqanchisqa Señorninchis Jesucristopiyá confiasunchis. Paymi favorninchispi tukuy imata ruwaspan, Diospi confiananchispaq yachachiwashanchis. Paymi humillasqa karan; p'enqayman churasqa; paymi ichaqa ancha kusikuyniyoq kananta yachaspan, anchata sufrispa, cruzpi wañuran. Ichaqa saynata ñak'arishaspanpas, payqa Dios Taytanpi anchata confiaspan, soportaran tukuy ñak'ariyta. Chaymantan payqa Diospa tiyananpa phaña lawninpi tiyaykuran. Saynata ñak'arispan payqa huk ejemplota qowanchis, noqanchispas Diospi pay hina iñinanchispaq. Chay iñiyninchis wiñananpaqmi payqa yanapawanchis, saynapi aswan más mastaraq Diospi iñinanchispaq. \p \v 3 Saynaqa Señorninchis Jesucristopa ruwasqanpiyá qankunaqa piensariychis. Paytaqa llapallan huchasapa runakuna cheqnikuspanku ñak'arichiqtinkun, payqa huk qaqa hina sayaran. Chayraykun qankunapas mana ishkayanaykichishchu, nitaq iñiyniykichispipas yanqayanaykichishchu. \v 4 Qankunaqa huchata vencenaykichispaqqa, manaraqmi Señorninchis Jesucristo hinaraqchu wañushankichis. \v 5 Ichaqa qankunaqa Diospa wawankunaña kashaspaykichispas, ñan qonqarunkichishña, Bibliapi Diospa khayna consejasusqaykichistaqa: \q1 “Khuyasqay wawalláy, qanqa amayá Diospa corregisusqaykiwanqa phiñakuychu. \q1 Hinaspapas amayá q'aqchasusqaykiwanqa hukmanyaychu. \q1 \v 6 Diosqa llapallan khuyakusqan wawankunataqa correginmi. \q1 Hinaspapas paypi iñiq wawankunataqa castiganmi, saynapi más allin kasukuq kanankupaq”, nispa \it [Proverbios 3.11-12].\it* \p \v 7 Sichus qankuna kunan sufrishankichis chayqa, kayta yachaychis: Diosmi corregishasunkichis wawankuna kasqaykichisrayku. ¿Pi taytataq wawankunatari mana correginmanchú? Wawanta khuyakuq taytaqa, wawantaqa correginmi. Chayraykun qankunaqa Diospa corregisusqaykichistaqa soportanaykichis. \v 8 Chaymi niykichis, sichus Dios mana wawankunata hinachu corregisunkichis chayqa, manan qankunaqa cheqaqtachu Diospa wawankuna kashankichis. \v 9 Ichaqa noqanchis wawakunaraq kashaqtinchisqa, kay pachapi taytanchismi corregiwaranchis. Chaymi noqanchisqa respetaranchis taytanchistaqa. Saynaqa Diospa wawankuna cheqaqtapuni kaspanchisqa, kay pachapi taytanchismantapas aswan mastaraqyá hanaq pachapi Dios Taytanchista kasukuspa respetasunchis. Saynata respetaspan noqanchisqa wiña-wiñaypaq kawsasunchis. \v 10 Kay pachapi taytanchisqa poco tiempollan corregiwaranchis. Hinaspapas paykunaqa, allin kananchista munaspankun, piensasqankuman hinalla corregiwaranchis. Diosmi ichaqa corregiwanchis allin kananchispaq, hinallataq payman rikch'akuq limpio sonqoyoq kananchispaq ima. \v 11 Corregiwasqanchis ratopiqa ima correccionpas manan gustawanchishchu, aswanqa llakichiwanchismi. Ichaqa corregiwasqanchista aceptasunchis chayqa, yachasunmi chay corregiwasqanchisqa allinninchispaq kasqanta. Hinaspan noqanchisqa hawkalla kawsaspa, allin kaqkunata ruwasunchis. \p \v 12 Chayraykuyá Diospi confiaytaqa amapuni dejasunchu. (Kay pachapi vidanchisqa huk carrerapi correq runamanmi rikch'akun). Saynaqa sichus qankunapa makiykichis, hinallataq chakiykichispas debillaña kashan chayqa, kallpata hap'ispayá ñawpaqman correychis. \v 13 Qankunaqa amañayá millay t'oqo-t'oqo ñannintachu puriychis. Aswanqa allin kaq ñannintayá puriychis, saynapi wist'u chaki ama astawan wist'uyananpaq, aswanqa allin kaq ñanninta purisqaykichisrayku sanoyananpaq. \s1 Kasukuq kananchispaq Dios advertiwasqanchismanta \p \v 14 Qankunaqa llapallan runakunawanyá hawkalla kawsaychis. Hinaspapas qankunaqa tukuy huchakunamanta karunchakuspayá, allinta kawsaychis. Ichaqa sichus Diosta mana kasukuspachu kawsankichis chayqa, manan ni hayk'aqpas Diospa uyantaqa rikunkichishchu. \v 15 Hinaspapas qankunaqa amayá khuyakuwaqninchis Diosmantaqa ni mayqenniykichispas karunchakuychishchu, nitaq permitiychishchu qankuna ukhupi pipas ch'aqwakunata rikhurichinantaqa; aswanyá chaykunamantaqa allinta cuidakuychis. Ichaqa ima ch'aqwatapas hatarichiq runaqa huk mana allin qora hina kaspanmi, wakinman contagianman mana allin kayninta. Chaymi qankunataqa pantayman apasunkichisman. \v 16 Qankuna ukhupiqa amayá kachunchu waqllikuy huchayoq creyentekunaqa, nitaq ni pipas Diostaqa despreciachunchu. Saynatan Isaacpa wawan Esaupas huk plato mikhunallawan kuraq kayninta cambiaran. Hinaspan payqa chay ruwasqanwan Diosta despreciaran. \v 17 Esaupa chay ruwasqantaqa ñan qankunaqa yachankichishña. Chay kuraq kayninta cambiaruspanmi, Esauqa chayraq papan bendecinanta munaspa, waqasparaq ruegakuran. Ichaqa chay ruegakusqanqa manañan aceptasqachu karan, sullk'a wawqenta papan bendecisqanrayku \it [Génesis 25.29-34; 27.30-40].\it* \p \v 18 Qankunaqa manan chay ñawpaq Israel nacionniyoq runakuna hinachu, chay Sinaí sutiyoq orqomanqa chayarankichis. Hinaspapas qankunaqa manan chay Sinaí orqopiqa rikurankichishchu nina rawrashaqtapas, tutayasqantapas, ch'ak limbo tutatapas, mancharikuypaq Diospa atiynintapas; \v 19 hinallataqmi qankunaqa mana uyarirankichishchu cornetapa waqamusqantapas, hinallataq Diospa rimamusqantapas. Chay rimamusqanta uyarispankun paykunaqa, anchata mancharikuranku. Hinaspan paykunaqa mañakuranku amaña Dios rimamunanpaq. \v 20 Chay Sinaí orqopa ladonpi kaq runakunaqa, Diospa kamachimusqanta mana soportayta atispankun, anchata mancharikuranku. Diosqa chay kamachimusqanpin khaynata nimuran: “Kay Sinaí orqotaqa aman ni pipas tupayunqachu, ni runapas, nitaq ni ima animalpas. Sichus pipas kay orqoman ashuykamuspa tupayuqtaqa, wañuchinaykichismi rumiwan p'anashaspalla {otaq flechawan}”, nispa. Chayraykun paykunaqa Diospa kamachimusqantaqa manaña uyariyta munarankuñachu. \v 21 Chay Sinaí orqopi tukuy ima pasasqanqa ancha mancharikuypaqmi karan. Chaymi Moisesqa khaynata niran: “Mancharikuymantan khatatatashani”, nispa \it [Éxodo 19.12-25; 20.18-21].\it* \p \v 22 Qankunan ichaqa huk clase orqoman ashuyurankichis. Chay orqoqa hanaq pachapi kaq Sión sutiyoq orqon. Chay Sión orqoqa wiñaypaq kawsaq Diospa llaqtanmi. Chay llaqtan hanaq pachapi kaq Jerusalén llaqtaqa. Chay llaqtapin waranqa-waranqantin angelkuna huñunakuspa, Diosta alabashanku. \v 23 Chay cielopi kaq Jerusalén llaqtapin huñunasqa kallashankutaq Diospa libronpi escribisqa llapallan primerta salvasqa kaq wawqenchiskuna. Chaymi niykichis, qankunaqa ashuyushankichis llapallan runakunata Juzgaq Cheqaq Diospa ñawpaqninmanmi. Hinaspapas qankunaqa ashuyushankichis Diospa ch'uyanchasqan justo runakunapa espiritunmanmi. \v 24 Hinaspapas qankunaqa Señorninchis Jesucristomanmi ashuyushankichis. Paymi noqanchispa favorninchispi mosoq pactota ruwaran. Paymi cruzpi yawarninta ch'aqchuspa llapallan huchanchiskunata perdonawaranchis. Chayraykun Señorninchis Jesucristopa yawarninqa ñawpaq tiempopi Abelpa yawarninmantapas aswan allin. \it [Nota: Jesucristopa yawarnin ch'aqchusqanwanmi, Diosqa perdonawaranchis. Ichaqa Abelpa ch'aqchusqan yawarninwantaqmi, Diosqa Cainta castigaran].\it* \p \v 25 Imatapas qankunata Dios nisuqtiykichisqa, amayá paytaqa rechazaychishchu. Hinaspapas qankunaqa amayá chay ñawpaq Israel nacionniyoq runakuna hinachu kaychis. Paykunata kay pachapi (chay Sinaí orqomanta) Dios rimapayaqtinmi, paykunaqa Diosta rechazaranku. Chaymi paykunaqa mana ishkaparankuchu Diospa castigonmantaqa. Saynallataqmi noqanchispas, sichus Dios hanaq pachamanta rimapayawaqtinchis, payta rechazaspaqa, mana ishkapasunchishchu Diospa castigonmantaqa. \v 26 Chay Sinaí sutiyoq orqomanta Dios rimamuqtinmi, kay allpa pachaqa khatatataranraq. Ichaqa kunanñataqmi Diosqa khaynata nin: “Noqaqa kaqmantan kay allpa pachataqa khatatatachisaq. Hinaspapas manan kay allpa pachallatachu, aswanqa alto cielotawanmi khatatatachisaq”, nispa \it [Hageo 2.6].\it* \v 27 “Kaqmantan khatatatachisaq” nispa, Diospa nisqanqa khayna ninantan nin: Kay pachapi llapallan unanchasqa kaqkunaqa, sitionmanta kuyuriqllan kanku. Chaymi kay pachapi tukuy ima unanchasqakunapas tukukuqlla kasqanrayku, mana imaman tukuchisqa kanqa. Ichaqa Diospa gobiernasqanpi kaqkunan, mana kuyuriq kasqanrayku, wiñaypaq qepanqa, ninantan nin. \v 28 Chayraykuyá noqanchisqa, Diospa gobiernasqan suma-sumaq reinonta chashkisqanchisrayku, ancha agradecesqa kasunchis. Chay reinontaqa manan ni pipas chinkachiytaqa atinmanchu. Chayraykuyá noqanchisqa Diosman graciasta qospa, paypa munasqanman hina payllata adorasunchis, ancha respetowan, hinallataq ancha manchakuywan ima. \v 29 Diosninchisqa nina rawrashaq hinan. Chaymi destruinqa payta mana kasukuqkunataqa. \c 13 \s1 Jesucristopi creeq runakuna imaynatas kawsananchismanta \p \v 1 Qankunaqa Jesucristopi creesqaykichisraykuyá, wawqentin hina khuyanakuspa kawsaychis. \v 2 Wasiykichisman visitamuq runatapas allinta chashkiykuspayá samaykachiychis. Ichaqa saynata ruwaspankun ashka runakunaqa, cuentata mana qokuspanku, Diospa angelninkunatapas wasinkupi samachiranku. \p \v 3 Saynallataqyá qankunaqa carcelpi kaq runakunamanta, hinallataq maltratasqa kaspanku anchata sufriq runakunamantapas yuyariychis, qankunapas paykunapa lugarninpi kashawaqchis chay hinata. \p \v 4 Qankunaqa amayá waqllikuspachu engañaychis esposaykichista, otaq esposoykichistapas. Aswanqa casado kasqaykichistayá allinta respetaychis. Ichaqa yachaychisyá, sichus pipas casarasqa kashaspa waqllikuy huchata ruwaq runakunataqa Diosmi juzgaspa castiganqa. Hinaspapas Diosqa castigallanqataqmi, manaraq casado kashaspa, waqllikuy huchakunapi puriqkunatapas, hinallataq tukuy millay waqllikuy huchakunata ruwaqkunatapas. \p \v 5 Qankunaqa amayá qolqe sonqoqa kaychishchu. Aswanqa imapas kapusuqnillaykichiswanyá contentakuychis. Diosmi khaynata niran: \q1 “Noqaqa manan qonqasqaykichu, \q1 nitaqmi dejasqaykipashchu”, nispa \it [Deuteronomio 31.6].\it* \m \v 6 Chayraykun noqanchisqa, Diospi allinta confiaspanchis, khaynata ninanchis: \q1 “Diosmi noqataqa yanapawan. \q1 Chaymi noqaqa mana ni imatapas manchakusaqchu. \q1 ¿Imatapunitaq huk runamasiyri ruwaruwanman?” nispa \it [Salmos 118.6].\it* \p \v 7 Qankunaqa ama qonqaspayá, Diospa palabranta yachachisuqniykichis lidermanta yuyariychis. Paykunaqa Diospi confiaspan kawsaranku. Saynaqa imaynan paykuna kawsaranku, saynallataqyá qankunapas Diospi confiaspa kawsaychis. \p \v 8 Señorninchis Jesucristoqa mana hayk'aq cambiaqmi. Chaymi payqa ñawpaq tiempopipas, kunan tiempopipas, hinallataq qepa tiempopipas kaqlla kanqa. \v 9 Qankunaqa amayá falso yachachiqkunataqa kasuychishchu. Paykunaqa yachachishanku khaynatan: “Kaytan mikhunaykichis, ichaqa manan kay hukkunataqa mikhunaykichishchu”, nispanku. Chay yachachisqankuqa manan ni imapipas yanapanchu chay yachachisqanta kasukuq runakunataqa. Aswanqa khuyakuwaqninchis Diospa ancha munakuynintayá chashkisun, saynapi kallpanchasqa kananchispaq. \p \v 10 Noqanchisqa huk mosoq clase altarniyoqmi kanchis. (Chay altarninchisqa Jesucristopa cruzninmi, chaypi noqanchispa rantinchispi wañusqanrayku). Chayraykun chay Israel nacionniyoq sacerdotekunapaqa mana derechonku kanñachu, noqanchiswan kushka Jesucristota adoranankupaqqa, (paykuna Jesucristopi mana creesqankurayku). \v 11 Israel nacionniyoq sacerdotekunapa jefenmi Jerusalén llaqtapi kaq templopa ukhunpi “Lugar Santísimo” cuartoman apaykun sacrificasqa animalkunapa yawarninta, saynapi Israel nacionniyoq runakunapa huchankunata Dios perdonananpaq. Chaymantan chay wañuchisqanku animalkunapa cuerponkunataqa, llaqtamanta orqospa, hawapi k'ananku. \v 12 Saynallataqmi Señorninchis Jesucristopas, anchata sufrispa, Jerusalén llaqtamanta orqosqa kaspa, hawapi wañuran. Saynata wañuspanmi, payqa kikinpa yawarninwan ofreceran, (paypi creeq runakunata) huchankumanta perdonananpaq. \v 13 Chayraykuyá noqanchispas, (ñawpaq kawsayninchista saqespa), hawaman lloqsisunchis, Señorninchis Jesucristowan tupananchispaq. Hinaspa listo kasunchis, imaynan Jesuspas cheqnisqa kaspa sufriran, saynata noqanchispas pay hina cheqnisqa kaspa ñak'arinanchispaq. \v 14 Kay allpa pachapiqa manan kanchu ni huk llaqtallanchispas, chaypi tiyaspa wiñaypaq kawsananchispaqqa. Aswanqa huk mosoq llaqtatan noqanchisqa suyakushanchis, chaypi wiñaypaq kawsananchispaq. \v 15 Chayraykuyá noqanchisqa Diosta sapa p'unchaw alabasunchis siminchiswan, hinallataq tukuy sonqonchiswan, Señorninchis Jesucristo favorninchispi ruwasqanrayku. Chay alabanzanchisqa huk sacrificio hinayá Diospaqqa kachun. \v 16 Hinaspapas amayá qankunaqa qonqaychishchu allin kaqkunata ruwaytaqa, hinallataq necesidadpi kaqkunata kapuqniykichiswan yanapaytapas. Chay yanapaykunan huk sacrificio ofrenda hina. Sayna clase ofrendan Diosmanqa anchata agradan. \p \v 17 Qankunaqa yachachisuqniykichis liderniykichiskunata respetaspayá kasukuychis. Paykunan mana pisipaspa qankunataqa cuidashasunkichis. Hinaspapas paykunan Diosmanqa cuentata qonqaku qankunata cuidaspa imaynatas yachachisurankichis chaymanta. Chayraykuyá qankunaqa kasukuspa ama ni ima problematapas ruwaychishchu, saynapi liderniykichiskunaqa kusisqa kaspanku, sumaqta qankuna ukhupi llank'anankupaq. Sichus qankuna liderniykichispa contranpi kankichis chayqa, kikiykichispa contraykichispin aswan kashankichis. \p \v 18 Qankunaqa noqaykupaqyá Diosmanta mañapuwayku. Noqaykuqa seguron kashayku concienciayku limpio kasqanmantaqa. Hinaspapas sayna kayllatan munayku, tukuy imatapas Diospaq hina allinta ruwaspayku. \v 19 Noqaqa kaqmantan valekuykichis, noqapaqpuni Diosmanta mañapuwanaykichispaq, saynapi prontolla qankunawan kaqmanta tupayunaypaq. \s1 Cartapa tukukuyninmanta \p \v 20 Dios Taytanchismi hawkayay qowaqninchisqa. Paymi noqanchista michiwaqninchis Señorninchis Jesucristotaqa wañusqanmanta kawsarichimuran. Señorninchis Jesucristoqa cruzpin yawarninta ch'aqchuran. Chay yawar ch'aqchusqanwanmi noqanchispa favorninchispi, huk mosoq pactota wiña-wiñaypaq ruwaran. \v 21 Diosyá qankunataqa tukuy imapi yanapasunkichis, paypa munasqanman hina allin kaqkunata ruwaspa kawsanaykichispaq. Hinaspapas Señorninchis Jesucristoyá yanapasunkichis, Diospa agradonpaq tukuy imatapas ruwaspa kawsanaykichispaq. Chaykunatan noqaqa Diosmanta mañakushani. ¡Señorninchis Jesucristoyá wiña-wiñaypaq alabasqa, hinallataq hatunchasqa ima kachun! Amén. \p \v 22 Wawqe panaykuna, qankunatan valekuykichis, kay pisi escribimusqaytayá pacienciayukuspa llamp'u sonqowan allinta leeykuychis, kallpanchakunaykichispaq. \p \v 23 Noqaqa kayta yachanaykichistan munani: wawqenchis Timoteoqa carcelpi preso kasqanmantan ñan libreña kashan. Saynaqa sichus noqapa kasqayman chaylla chayamuqtinqa, Timoteowan kushkan hamusaqku qankunata watukuq. \p \v 24 Qankunaqa llapallan liderniykichistayá saludaykapuwaychis. Saynallataqyá llapallan wawqe pananchiskunatapas saludaykapuwaychis. Saynallataqmi Italia nación llaqtayoq wawqe pananchiskunapas qankunata saludamusunkichis. \p \v 25 Diosninchisqa munakuyninwanyá tukuy imapi qankunata yanapasunkichis. Amén.