\id ROM - Southern Pastaza Quechua NT - Peru 2008 (DBL -2013) \h ROMAPI KIRIKKUNARAYKU KILLKA \toc1 Romapi Kirikkunarayku Killka \toc2 Roma \toc3 Rom \mt1 PABLOPA KILLKASHKAN KILLKA ROMA LLAKTAPI JESUKRISTUTA KIRIKKUNARAYKU \c 1 \s1 Pablo kirik masinkunata saludan \p \v 1 Munashkayni wawkinikuna paninikuna, ñukami Jesukristupa kamachishkan runa kani. Yaya Dios ñukata akllawashka apostol kanaynipa, paypa suma ali shiminta Jesukristu runakunata kishpichinanmanta yachachinaynipa. \p \v 2 Ñawpa Yaya Diospa yachayninwa yachachikkuna ña chay kishpichik shamunanmanta killkarkakuna. Chay killkashkankuna shimika Yaya Diospami kan. \v 3-4 Chay killkashkankunata Yaya Dios paktachirka Wawanta kachashpan. Runa tukushpan atun apunchi David wañupa miraymanta wawayarirka. Chaymantapas ucha illa Yaya Diosshina kashkanrayku Amunchi Jesukristu wañushkanmanta kawsarishpan Yaya Dios tukuy ñukanchikunata atun yachayninwa riksichirka kikin Wawan kananta. \p \v 5 Chay Jesukristuka ñukata akllawashpan apostol kanki nishpa kachawashka paypa shiminta yachachinaynipa tukuy kankuna mana israel runakunapa llaktaykichikunapipas achka runakuna paytana kasushpa kawsanankunapa. \v 6-7 Kankunatapas Roma llaktapi kawsakkunata Jesukristu kayashka, payta kirishpaykichi paypa runankuna kanaykichipa. Kankuna Yaya Diospa yuyashkan runankunaraykumi kay kartata killkahuni. Yayanchi Dios, Amunchi Jesukristupas kankunata llakichishpan yanapanahuchun kushilla kawsanaykichipa. \s1 Pablo yuyarin Roma llaktama rinata Jesukristuta kirikkunata sinchikuchinanpa \p \v 8 Manara ashwanta rimashpaynira kankunata rimani: Jesukristu alichashpan Yaya Dioswa kwintananchipa Yayanchi Diosta agradesini karan shuk kankunarayku. Tukuy allpakunapi runakuna alita kirishpa kawsahushkaykichimanta uyashkakuna. \v 9 Yaya Dioska yachanmi tukuy uras kankunarayku mañahushkaynita. Tukuy shunkuynimanta pacha payta kasuk kashpayni chay suma ali shimita Wawan Jesukristu runakunata kishpichinanmanta yachachini. \v 10 Yaya Dios yachan tukuy uras payta tapuhushkaynita munashpanka kachawananpa kankunata rikuk rinaynipa. \v 11 Yapa munani kankunata ñawipura riksik rinata. Munani Yaya Diospa Espíritun yanapawashpan kankunata yanapanata, ashwan alita Jesukristupi sinchikushpa kawsanaykichipa. \v 12 Mana chayllachu, ashwan kankunawa kahushpayni kankunapas ñukata sinchikuchiwankichima. Jesukristuta kirihushkanchimanta kwintashpanchi ashwan yuyayta kunakushunchi. \v 13 Wawkikuna panikuna, kayta yachaychi, achka kuti munashkani kankunama rinata. Chasna rinata munashpaynipas kunan kama manara atipashkanirachu. Chasna kashpanpas yapa munani kankunata yachachinata, imashnami shuk llaktakunapi runakunata yachachishkani. \v 14 Yaya Dios kachawashka tukuy runakunata paypa shiminta yachachinaynipa. Yuyayyu runakunata, mana yapa yuyayyu runakunatapas, killkata yachak runakunata, mana killkata yachak runakunatapas yachachinayni tiyan. \v 15 Chasna kashpan yapa munani kankuna Roma llaktapi kawsahukkunatapas Yaya Diospa suma ali shiminta Jesukristu runakunata kishpichinanmanta yachachinata. \s1 Yaya Dios yachayninwa tukuyta atipan ruranata \p \v 16 Mana pinkanichu Yaya Diospa suma ali shiminta Jesukristu runakunata kishpichinanmanta yachachinata. Kay shimika Yaya Diospa yachayninwa kashpan maykanpas ñukanchi israel runakuna, kankuna mana israel runakunapas kay shimita shutipa kashkanta kirishpa kasunahun, chaykunami kishpishka kankakuna. \v 17 Kay shiminmantami yachanchi imashnami Yaya Dios runakunarayku paywa alichashpan paypa rikushkanpi ali kashunchi. Payta kirishpa ñukanchirayku rurashkanpi sinchikurishpanchilla paypa rikushkanpi ali kashunchi. Chasnami Yaya Dios ñawpa ña killkachirka kasna: \q1 Maykanmi ñukapi kirishpa sinchikurin, payllami aliyachishka kashkanrayku ñukawa wiñaypa kawsanka nishpa. \s1 Yaya Dioska tukuy runakunata mana alita rurashpa kawsashkankunamanta kastigankami \p \v 18 Yachanchi Yaya Dioska yapa piñarishpanmi kastiganka tukuy mana payta kasuk mana alita rurak runakunata. Paykunaka mana ali rurashkankunawa runakunata arkanahun Yaya Diospa shutipa kashkan shimita kirinankunapa. \v 19 Yaya Diospa rimashkanka shutipa kashkata paykuna alita yachanahun, pay kikin paykunata riksichishkanrayku. \v 20 Kay allpata rurashkanmanta pacha tukuy runakuna atipanahun riksinata imashnami kan Yaya Dioska. Payta mana rikushpanchipas paypa rurashkanta rikushpa atipanchi riksinata, pay mana tukurik atun yachayyu Yaya Dios kananta. Chayraykumi nima maykan millaypata rurak runa rurashkanmanta tapuy tukushpan atipankachu rimanata mana yachashkanichu Yaya Dios tiyananta nishpa. Chayrayku mana ali rurashkanmanta mana llakichiy tukunkachu. \v 21 Yaya Diosta riksishpankunapas manami munarkakunachu payta Yaya Diostashina kushichinata, nima agradesinata. Payta kushichinankunaranti ashwanta mana alikunata yuyarishpa kawsanahun. Chasna mana alita yuyarishpankuna amsapishina kawsanahun, manana atipanahunchu riksinata maykanmi ali kan. \v 22 Tukuyta yachakmi kanchi nishpankunapas yuyay illashina kanahun. \v 23 Mana munanahunchu atun yachayyu, mana wañuk Yaya Diosta kushichishpa kawsanata. Chasna kashpan paykunaka runakunapa rurashkankunata atunyachishpa mañanahun. Wañuk runashina, rikrayu pawakkunashina, allpapi purik animalkunashina, machakuyakunashina rurarishkakunatami atunyachishpa mañanahun Yaya Diostashina. \p \v 24 Chayrayku Yaya Dioska paykunata sakishka, paykuna kikin munashkankunata ruranankunapa. Chasna kashpankunami paykuna kikinpa aychanta waklichishpa paykunapura shukwa shukwa pinkaypata ruranahun. \v 25 Yaya Diospa shutipa rimak shiminta mana kasunata munashpankuna llulla shimikunallata kasunahun. Yaya Diospa rurashkan imakunata yuyashpa kasushpa kawsanahun, mana munanahunchu kikin Yaya Diosta yuyashpa kasushpa kawsanata. Chayka manami alichu. Ñukanchi runakunaka tukuy uras tukuyta rurak Yaya Diosllata kushichishpa kawsananchi tiyan. Chasna kachun. \p \v 26 Runakuna mana Yaya Diosta yuyashpa kawsashkankunaraykumi Yaya Dioska paykunata sakishka pinkaypa munashkankunallata rurashpa kawsanankunapa. Chasna kashpan rikuychi, warmikunapas kusankunawa tupanakushpa kawsanata sakishpankuna warmipura pinkaypata ruranahun. \v 27 Chasnallatata karikunapas warminkunawa tupanakushpa kawsanata sakishpankuna karipura pinkaypata ruranahun. Chasna pinkaypata rurahushkankunaraykumi paykuna kikin aychankunata waklichishpankuna kastigarishka kanahun. \p \v 28 Yaya Diosta mana kasunayashpankuna payka chay runakunata sakishka millaypa yuyayninkunawa pinkaypakunata ruranankunapa. \v 29 Chasna kashpankunami paykunaka tukuy mana alikunata rurashpa kawsanahun. Runa masinkunata mana alita ruranahun, tukuy imakunata paykuna kikinrayku munanahun, yapa millaypata ruranahun. Mana awantashpankuna shuk runa shuk imapi paykunamanta pasa kananta tukuy runakunawa parihuyanata munashpa kawsanahun. Runakunata wañuchikkuna, rimanakuysikikuna, piñariysikikuna, llullaysikikuna, millaypata yuyarikkuna kanahun. \v 30 Runa masinkunata washanchakkuna kanahun, Yaya Diosta chiknik, nima pita kasukkuna. Paykuna kikinlla yapa ali kanata yuyarik, paykuna kikinta atunyachishpa rimakkuna kanahun. Chaymanta millaypa ruranallata yuyarinahun. Yayankunata mana kasunahunchu. \v 31 Mana asirtanata munanahunchu maykanmi ali, maykanmi mana alichu, rimashkankunata mana paktachinahunchu, mana nima pita yuyanahunchu, chaymantapas nima pita llakichinahunchu. \v 32 Chay mana alita rurak runakunaka yachanahun Yaya Dios chay mana ali rurashkankunamanta kastigananta. Tukuy mana alita rurakkunaka wiñaypa wañuyta parisinankunata yachanahun. Chayta yachashpankunatatami mana alita rurashpalla kawsanahun. Mana chayllachu. Ashwan shuk runa masinkunata chasna mana alita rurahushkanta rikushpankuna yapa kushikunahun alitami rurahunki nishpa. \c 2 \s1 Yaya Dios shuk puncha tukuy runakunata mana alita rurashkankunamanta tapunka \p \v 1 Chayrayku yachashpanchi tukuy ñukanchi runakuna mana alita rurak kananchita, nima pi atipamachu rimanata runa masinmanta: Mana alita rurashpa kawsak kashpan kastigay tukunan tiyan, ñuka shuti alimi kani nishpa. Kankunapas chay runa masikichishina mana alita rurak kashkaykichirayku chasna rimanaykichiwa kankuna kikinmanta kastigay tukunan tiyan nishpa rimakkuna kankichi. Chasna kashpaykichimi mana llakichiy tukunkichichu. \v 2 Yaya Diosllami atipan rimanata maykanmi shutipa alita rurashka, maykanmi mana alita rurashkachu nishpa. Chasna kashpan yachanchi mana yankamanta kastigananta. Ashwan tukuy chay mana alikunata rurakkunata kastigashpan alita ruran shutipa mana alikunata rurashkankunarayku. \v 3 Kankuna runa masikichishinallatata mana alita rurak kashpaykichi shukkunamanta ama rimaychichu: Mana alita rurak kashpan kastigay tukunan tiyan nishpa. Chasna rimak kashpaykichika ama yuyariychichu Yaya Dios kankunata kastigananmanta kishpichinanta. \v 4 Chasna runa masikichimanta rimakkuna kashpaykichika Yaya Diosta manami yuyankichichu. Payka yapa ali shunku kashpan ñukanchita yuyashpan mana shuk ratu kastiganchu. ¿Manachu yachankichi Yaya Dios ali shunku kashpan ñukanchita yanapananta manana millaypata rurashpa ashwan paytana kasushpa kawsananchipa? \p \v 5-6 Chasna kashpanpas kankuna mana kasunata yachak runakuna kashpaykichimi mana munankichichu mana alita yuyarishkaykichita sakinata. Chasnashpaykichimi kankuna kikin Yaya Diospa sinchi kastigananta maskankichi. Pay alillata rurak kashpan shuk puncha tukuy runakunata rikuchinka pimi alita rurashka, pimi mana alitachu rurashka nishpa. Mana ali rurak runakunataka kastigankami. Tukuy alita rurakkunataka kushichinkami. \v 7 Maykankunami mana sampayashpa alikunata rurashpa kawsanahun, maykankunami Yaya Diosta kushichishpa wiñaypa paywa kawsanata munanahun, chaykunataka Yaya Diosmi kawsananpi yaykuchinka paywa parihu wiñaypa kawsananpa. \v 8 Ashwan maykankunami tukuy uras paykuna kikinpa munashkanta ruranahun, Yaya Diospa shiminta mana kasunahunchu, ashwan millaypa ruranakunallata katinahun, chaykunataka Yaya Dioska piñarishpami kastiganka. \v 9 Chay mana alita rurashpa kawsakkunaka, ñukanchi israel runakunamanta, kankuna mana israel runakunamanta kashpankunapas yapa llakiyta manchayta parisinkakuna. \v 10 Ashwan tukuy alita rurak runakuna, ñukanchi israel runakunamanta, kankuna mana israel runakunamanta kashpankunapas kushilla kawsankakuna. Paykunataka Yaya Diosmi kushichinka, chaymanta paywa wiñaypa silupi kawsankakuna. \v 11 Yaya Dioska tukuy runakunata chasnallami yuyan, mana imananchu maykan runa kashpanpas. \p \v 12 Tukuy runakuna Yaya Diospa kamachishkanta mana yachashpankunapas yachanahun maykanmi ali rurana, maykanmi mana ali ruranaka nishpa. Chayrayku chay kamachishkanta mana yachak runakuna mana alikunata rurashpankuna Yaya Dioska paykunata kastiganka. Ashwan tukuy maykankunami alita chay kamachishkanta yachashpankunatata mana alita rurashpa kawsanahun, paykunataka Yaya Dioska paypa kamachishkanta rikuchishpa kastiganka. \v 13 Yaya Diospa rikushkanpika mana kanahunchu ali maykankunami paypa kamachishkankunata uyakkunalla. Ashwan maykankunami chay kamachishkakunata kasushpa kawsakkunallami paypa rikushkanpika ali kanahun. \v 14 Mana israel runakuna chay Moisés wañupa killkashkan kamachishkakunata mana yachashpankunapas shukkuna paykunamanta chay kamachishkakunatashina alita rurashpa kawsanahun. Paykuna kikin yachanahun alikunata mana alikunata ruranata. \v 15 Chasna alita rurashpa kawsashpankunami rikuchinahun Yaya Diospa kamachishkankuna shunkunkunapi kahushkanta. Chasna kashpan alita yachanahun ruranankunaka alichu manachu. Shuk uras shunkunkunapi rimay tukunahun alita rurashkanki nishpa. Shuk uras rimay tukunahun mana alitachu rurashkanki nishpa. \v 16 Shuk punchami Jesukristuka Yayan Dios kamachishpan tukuy runakunapa pakalla yuyarinankunata rurashkankunatapas riksichishpan alichu manachu nishpa rimanka. Chasna kashpan shukkunata kastiganka, shukkunata kushichinka. Ñuka Yaya Diospa suma ali shiminta yachachishkaynishina paktarinka. \s1 Pikunami shutipa Yaya Diospa runankuna kanahun \p \v 17 Shukkuna kankunamanta atunyachirishpa rimankichi: Israel runakunami kanchi. Yaya Diospa kamachishkanta kasukkuna kashkanchirayku paywa wiñaypa kawsak rishunchi nishpa. \v 18 Chaymanta paypa munashkanta yachanchi nishpa rimankichi. Yaya Diospa kamachishkanka ñukanchita yachachin alita rurashpa kawsanata nishpa. \v 19 Yuyarinkichi shuk wiskuta ñampita purichikshina, amsapishina purikkunarayku punchayachikshina, Yaya Diosta mana riksik runakunata yanapak kanaykichita payta riksinankunapa. \v 20 Yaya Diospa kamachishkanta alita riksishpaykichimi alita yachankichi maykanmi ali, maykanmi mana alichu. Chayrayku yuyarinkichi mana yachakkunataka atipanchi yachachinata, mana Yaya Diospa kamachishkanta riksikkunataka atipanchi kamachishkanta riksichinata nishpa. \v 21 Chasna shukkunata yachachik kashpaykichi ¿imaraykutaya mana kankuna kikinra yachakushkaykichita rikuchinkichichu? Ama shuwaychichu nishpa yachachik kashpaykichi ¿imaraykutaya kankuna kikin shuwankichi? \v 22 Shukkunata rimashpaykichi mana shukpa warminwa musayaychichu, nima shuk warmi shukpa kusanwa nishpa ¿imaraykutaya kankunaka chasna musayankichi? Kankuna runakunapa diostashina rurashkankunata chiknishpaykichi ¿imaraykutaya paykunapa wasinkunamanta achka suma imankunata shuwankichi? \v 23 Kankunaka rimankichi Yaya Diospa kamachishkanta riksishkanchiraykumi ali kanchi nishpa. Chasna kashpanpas chay kamachishkakunata manami paktachinkichichu. Chasna Yaya Diosta mana kasushpaykichi runakunata yuyachinkichi Yaya Diosmanta asichishpa rimanankunapa. \v 24 Yaya Diospa ñawpa killkachishkanpi chasna kanaykichimantami killkarishka kan: \q1 Kankuna Yaya Diosta riksik runakuna mana alita rurashpa kawsahushkaykichiraykumi mana payta riksikkunaka Yaya Diosmanta asichishpa millaypata rimanahun nishpa. \p \v 25 Kankuna israel masinikuna shutipa Yaya Diospa kamachishkankunata kasushpa kawsahushpaykichika ishpanaykichi kara puntata pitishka kanaykichika ali kan. Chay kamachishkanta mana kasushpaykichika pitishka kashpaykichipas mana Yaya Diospa runankunachu kankichi. \v 26 Ashwan mana israel runakuna mana ishpanankuna kara puntata pitishka kanahun. Chasna kashpankunapas Yaya Diospa kamachishkanta kasushpankunaka payka rimanka runaynikunami kankichi nishpa. \v 27 Chay Yaya Diospa kamachishkanta kasushpa kawsak mana israel runakuna paypa rikushkanpika ali runakunami kanahun. Ashwan kankuna israel masinikuna kashpaykichi Yaya Diospa kamachishkanta mana kasuk kashpaykichi Yaya Diospa rikushkanpika manami alichu kankichi. Chasna kashpan Yaya Diosta kasuk mana israel runakunaka shuk puncha kankuna israel masinikunata Yaya Diospa puntanpi rimankakuna: Mana Yaya Diospa kamachishkanta kasushkaykichirayku wiñaypa kastiguma riychi nishpa. \v 28 Mana kanchichu Yaya Diospa runankuna israel runakuna wawayarishkanchirayku, nima ishpananchi kara puntata pitiy tukushkanchirayku. \v 29 Ashwan Yaya Diospa Espíritun shunkunchipi yaykushpan paypa runankuna tukunchi. Chasna tukushkanchi, Yaya Diospa Espíritun ñukanchipi kawsahushkanrayku, mana Moisespa killkashkanta kasushkanchiraykuchu Yaya Diospa runankuna tukushkanchi. Chasna tukushpanchi mana runakunachu atipankakuna rimanata, ashwan Yaya Diosllami atipan ñukanchita rimanata ali kananchita paypa rikushkanpi. \c 3 \p \v 1 Kankuna tapuwankichima: ¿Imata valin israel runa kananchika? ¿Ima ali kanataya ishpananchi kara puntata pitinaka? nishpa. \v 2 Alimi. Yaya Dioska achka alikunata rurashka ñukanchi israel runakunarayku. Tukuy alita rurashkanmanta pasa payka puntiru ñukanchi israel runakunallata shiminta riksichirka ñukanchikunana shuk runakunata yachachinanchipa. \v 3 Shukkuna ñukanchikunamanta shuti Yaya Diospa rimashkanta mana kasunayarkakunachu. Chasna kashpan ¿Yaya Dioska mananachu ñukanchi israel runakunata rimashkanta paktachima? \v 4 Nima imashna. Yaya Dioska mana llullak kashpan tukuy uras rimashkanllatami ruran, tukuy runakuna llullaysiki kashpankunapas. Chasnallatatami ñawpamanta pacha kasna killkarishka kan: \q1 A Yaya Dios, tukuy runakuna riksinankuna tiyan rimashkaykika tukuy uras shutipa kananta. Shuk runakuna shimikita mana shutipa kananta rimashpankunapas kanka riksichinki tukuy rimashkaykika shutipa kananta nishpa. \p \v 5 Shuk runakuna yuyarinahuma, millaypata rurashpa kawsashpanchika ashwan alita asirtashunchi Yaya Dioska yapa ali kananta nishpa. Chasna kashpan ¿imaraykutaya ñukanchitaka uchanchikunamanta piñarishpa kastiganka? Chasna rurashpanka payka manami alitachu ruran nishpa. \v 6 Manami chasnachu. Yaya Dioska mana kanchu mana alita rurak. Mana alita rurak kamaka, manami atipamachu tukuy millaypata rurak runakunata kastiganata. \v 7 Chasnallatata shuk runa rimama: Ñuka llullashkaynirayku tukuy runakuna ashwan alita yachankakuna Yaya Dios tukuy uras shutipa rimak kananta. Chaypina payta rimankakuna yapa ali kananta. Chasna kashpan ¿imaraykutaya ñukataka Yaya Dioska uchata rurahuktashina kastigawanka? nishpa. \v 8 Chasna rimashkanka ali kamaka, millaypata rurashpalla kawsanchima runakuna rimanankunapa Yaya Dios ali kananta. Shuk runakuna llullashpa rimanahun chasna kawsananchipa yachachihushkaynita. Ñukaka nima ima uras chasna yachachishkanichu. Yaya Dioska chasna ñukamanta llullashpa rimakkunataka sinchita kastigashpan alitami ruranka. \s1 Tukuy runakuna uchayu kananchimanta riman \p \v 9 ¿Ñukanchi israel runakuna chay mana israel runakunamanta Yaya Diospa rikushkanpika ashwan alichu kanchi? Mana chasnachu. Ñami yachachishkani tukuy ñukanchi israel runakuna, mana israel runakunapas chasnalla uchayu kananchita. \v 10 Yaya Dioska killkachishkanpi kasnami riman: \q1 Mana tiyanchu nima shuk alita rurak runa, nima shuk ali tiyanchu. \q1 \v 11 Mana tiyanchu nima shuk ali kashkata asirtak runa. Mana tiyanchu nima pi munashkaynita ruranayakka. \q1 \v 12 Tukuy runakunami munashkaynita mana kasushpankuna ñukata sakishkakuna. Chasnallatatami tukuy runakuna millaypa yuyayllawa kawsanahun. Mana tiyanchu nima shuk alita rurak runa, nima shuk ali tiyanchu. \q1 \v 13 Millaypata rimak kashkankunarayku paykunapa shiminkunaka shuk wañushka, mana alita pamparishka asnahukshinami kanahun. Rimahushkankunaka tukuy llullami kan. Kwintanankunaka machakuyapa sulimanshinami. \q1 \v 14 Rimanankunaka millaypa rimanakunallami kan, piñarishpa yuminkashpa rimanakuna. \q1 \v 15 Kunkaymanta utkalla purinahun shukkunata wañuchinankunapa. \q1 \v 16 Maytapas purihushkankunapi runa masinkunata parisichinahun, kawsanankunata waklichinahun. \q1 \v 17 Manami yachanahunchu alita rurashpa kushilla kawsanata. \q1 \v 18 Yaya Diosta mana manchanahunchu nishpa. \p \v 19 Yachanchi tukuy chay Yaya Diospa ñawpa killkachishkanka ñukanchi israel runakunamanta rimashkanta, maykankunami arí nirkakuna Yaya Diospa kamachishkanta kasunata. Chasna kashpan chay ñawpa Yaya Diospa killkachishkanpi riman ñukanchi israel runakunapas chay tukuy mana israel runakunawa pakta chasnalla uchayu kananchita. Nima pi atipanchu rimanata mana uchayuchu kani nishpa. Tukuy runakunami uchayu kanchi Yaya Diospa rikushkanpika. \v 20 Yaya Diospa kamachishkankunata mana paktachinata atipashpanchi nima pi chay kamachishkankunata paktachishkanraykuchu paypa rikushkanpika ucha illa kan. Ashwan chay kamachishkankunaka ñukanchita riksichin uchayu kananchita. \s1 Jesukristuta kirishpalla kishpinamanta riman \p \v 21 Kunanka Yaya Dios ñukanchita rikuchirka imashnami atipashunchi paypa rikushkanpi ali kanata, mana chay Moisespa killkashkan kamachishkakunata paktachik kashpanchipas. Chasna ruranantami Moisés wañu, ñawpa Yaya Diospa yachayninwa shuk yachachikkunapas ña killkarkakuna. \v 22 Yaya Dioska ñukanchita ucha illata rikunka, Jesukristuta kirishpa kawsashpanchi. Tukuy chasna kirikkunaka ali tukunchi Yaya Diospa rikushkanpika, mana imananchu pipas kashpanchi. \v 23 Nima maykan runa ali kanchu, atipananpa Yaya Diosta kushichinata. Tukuy runakuna uchata rurashkanchi. \v 24 Chasna kashpanchi Yaya Dios ñukanchita llakichishkanraykulla paypa rikushkanpi ucha illa tukushkanchi. Jesukristuta kachashpan ñukanchiranti uchanchikunamanta wañunanpa ñukanchita kastiganan kashkanmanta kishpichirka. \v 25-26 Yaya Dios Jesukristuta kacharka, mana uchayu kashpanpas ñukanchirayku wañunanpa, yawarnin ñukanchirayku shuturinanpa. Chasna tukuy runakunata riksichirka Jesukristu ñukanchiranti wañushkanraykulla uchanchikunamanta llakichiy tukunanchita. Chay ñawpa kawsak kirikkunatapas uchankunamanta mana kastigarkachu, Jesukristuta kachananta yuyarishpan. Kunan ñukanchi kawsahushkanchi uras rikuchinayarka imashnami ali tukunchi paypa rikushkanpi. Jesukristuta kirishkanchiraykulla ñukanchita riman ucha illa ali kankichi nishpa. Pay wañushpan Yaya Dios ucharayku rimashkan wañuyta paktachishpan rikuchirka alita rurak kananta. \p \v 27 Chasna kashpan ¿atipanchimachu rimanata, ñukanchi kikinllami alita rurak kashpanchi kishpishunchi Yaya Diospa kastigananmanta nishpa? Manami atipanchichu. Nima pi atipanchu Yaya Diospa kamachishkankunata paktachinata. Ashwan Jesukristuta kirishpanchillami kishpishunchi. \v 28 Yachanchi Jesukristuta kirishkanchiraykulla Yaya Dios ñukanchita uchanchikunamanta llakichishkanta. Manami chay kamachishkankunata paktachishkanchiraykuchu ñukanchita llakichishka. \v 29 ¿Imatata yuyarinkichi? ¿Yaya Dioska ñukanchi israel runakunapallachu? ¿Manachu tukuy runakunapa? Manami ñukanchipallachu, ashwan tukuy runakunapa Yaya Diosninmi kan. \v 30 Yaya Dioska shuklla kashpanmi tukuy Jesukristuta kirishpalla kawsak runakunata ucha illata rikun, ñukanchi israel runakunata mana israel runakunatapas. \v 31 Ñukanchi chasna Jesukristuta kirishkanchimanta kishpichishka kashpanchipas Yaya Diospa kamachishkanta mana sakinchichu. Ashwan kunan paypa kamachishkanta ashwan alita atipanchi paktachinata. \c 4 \s1 Yaya Dioska Abrahamta ali kananta rimarka, payta kirishkanraykulla \p \v 1 Kunan yayanchi ruku wañu Abrahammanta yuyarishunchi, imashnami Yaya Dioska payta ali kananta rimarka. \v 2 Abraham alita rurashkanmanta Yaya Diospa rikushkanpi ali kamaka, pay kikinmantami rimama karka ñukaka yapa alimi kani nishpa. Mana chasnachu. Ashwan payta kirishkanraykumi Yaya Dios payta rimarka rikushkanpi ali kananta. Chayraykumi mana Yaya Diosta atiparkachu rimanata ñukami yapa ali kani nishpa. \v 3 Kasnami Yaya Diospa killkachishkanpi riman: \q1 Abraham kirirka Yaya Dios tukuy rimashkanta paktachik kananta. Chayraykumi Yaya Dioska payta rimarka rikushkanpi ali kananta nishpa. \m \v 4 Alita yuyarishunchi. Shuk runaka tarawashkanmantami kullkita apin. Chay apishkan kullkita mana apishkachu, payta tarawachik llakichishkanrayku. Ashwan tarawashkanmanta pagay tukushkami kan. \v 5 Kunan yuyariychi shuk runata, maykanmi Yaya Diosllapi sinchikun. Payka manami yuyarinchu alita rurashkanmanta Yaya Diospa rikushkanpi ali kananta. Ashwan payllata kirishkanraykumi uchayu runa kashpanpas Yaya Dioska payta llakichishpan rimanka ali runa kanki nishpa. \v 6 Atun apu yaya rukunchi David wañu chasnallatatami rimarka kushilla kananta, maykantami Yaya Dioska riman ali runa kananta mana pay kikin shuk imata rurashkanraykuchu ashwan payta kirishkanraykulla. \v 7 Kasna rimarka: \q1 Kushillami kanahun maykan runakunatami Yaya Dioska uchankunamanta llakichishka. \q1 \v 8 Kushillami kan maykan runatami Yaya Dioska riman uchaykikunamanta llakichirishka kahunki, manana chaykunata yuyarininachu nishpa. \p \v 9 Chay David kushillami kan nishpa rimashkanka ¿pikunaraykuta kan? ¿Maykankunatata Yaya Dioska uchankunamanta llakichinka? ¿Ñukanchi ishpananchi kara puntata pitirishka israel runakunallatachu llakichinka? ¿Mana israel runakunatapaschu llakichinka? Ña rimashkanchi Abraham payta kirishkanraykullami, Yaya Dioska ali runami kanki nishpa rimarka. \v 10 ¿Ima urasta Yaya Dios Abrahamta chasna rimarka? ¿Payta rimarkachu ña ishpanan kara puntata pitirishka kashpan manarachu? Manarapas pitirishka kashpanrami Yaya Dioska Abrahamta rimarka ali runami kanki nishpa. Mana pitirishkanwashachu payta chasna rimarka. \v 11 Chayta rimashkanwasha Yaya Dioska Abrahamta rimarka ishpanan kara puntata pitichinanpa. Chay pitichishkanwa Yaya Dioska payta yuyachirka kirishkanrayku paypa rikushkanpi ali runa kananta. Chasnamantami Abrahamka tukuy kirik runakunapa yayankunashina tukurka, mana pitirishka kashpankunapas. Chasna maykankunapas kirishpankunami Yaya Dioska Abrahamtashina paypa rikushkanpi ali kanankunata riman. \v 12 Chasnallatatami Abrahamka ñukanchi pitirishka israel runakunapa yayanshina kan. Abrahamka manara ishpanan kara puntata pitirishka kashpanmi Yaya Diosta kirishpa kawsapayarka. Chayrayku maykankunami mana pitirishka kashpankuna Yaya Diosta kirishpa kawsanahun, paykunapas Abrahampa wawankunashinami kanahun Yaya Diospa rikushkanpi. \s1 Abrahamshina kirikkunallatami Yaya Dioska ali runa kanki nishpa riman \p \v 13 Ñawpa Yaya Dios Abrahamta rimarka: Kanmanta mirashkakunamantami shuk runa shamunka tukuy kay allpapi kawsak runakunata kamachinanpa nishpa. Chay uras Yaya Dios kamachishkankunata manara runakunata kushkachu karka. Chayrayku yachanchi Abrahamta chasna rimashpan mana karkachu chay ñawpa Moisespa killkashkan kamachishkakunata paktachishkanrayku. Abraham payta kirishkanraykullami Yaya Dios payta llakichishpan ali kananta rimashpan chay paktachinan ali shimita rimarka. \v 14 Yuyariychi, mana ñawpa kamachishkankunata paktachishkanchiraykuchu Yaya Dioska ñukanchita yanapan, ashwan payllata kirishkanchiraykumi. Mana chasna kamaka, yankamantami Yaya Diosta kirinchima. Paypa rimashkanpas yankami kama. \v 15 Yaya Diospa kamachishkankunata riksishpanchi mana kasushpanchika payka ñukanchita piñarishpa kastiganka. Chay kamachishkankunaka mana tiyamaka, mana tiyamachu uchaka. \v 16 Chay kamachishkakunaka ñukanchita mana yanapashpan ali tukunanchipa, Yaya Dios munarka Jesukristuta kirishkanchiraykulla ali tukunanchita. Payka munan Abrahamta rimashkanta tukuy ñukanchi kirikkunaraykupas paktachinata. Chasna kashpan mana Moisespa killkashkan kamachishkakunata kasukkunallatachu Yaya Dioska yanapan. Ashwan maykankunami Abrahamshina kirinahun, tukuy chaykunatami payka yanapan. Chasna kashpanmi Abrahamka tukuy ñukanchirayku yayanchishina kan. \v 17 Kasnami Yaya Dios Abrahamta rimashkanka killkarishka kan: \q1 Ñukami kanta achka chikan chikan runakunapa yayantashina rurani nishpa. \p Abrahamka chay rimashkanta kirirka. Chaymanta yacharka Yaya Dios yachayninwa wañushkakunata kawsachinata atipak kananta, chaymantapas manara tiyashkata ruranata atipak kananta. \v 18 Yapa ruku kashpanmi Abrahamka manana atiparkachu wawata ruranata. Chayta yachashpanpas Yaya Diosllapi tukuy yuyayninta churarka, payka rimashkanta paktachinkami nishpa. Chasna Yaya Diosta kirishpa chaparka rimashkanshina achka chikan chikan runakunapa yayanshina tukunanpa. Kasnami Yaya Dioska ñawpa rimarka: Kanmantami achka runakuna mirankakuna nishpa. \v 19 Abrahamka shuk pachak watayu kashpanpas mana sakirkachu Yaya Diosta kirinata. Abraham Sarapas ruku kashpankuna yacharka, warmin manana chichunata atipananta, nima pay wawata ruranata atipananta. Chasna kashpanpas Yaya Diosllatami kirirka. \v 20 Mana yuyarirkachu Yaya Dioska yankachari rimawashka, manachari paktachinkachu nishpa. Ashwanta ashwanta Yaya Diospi tukuy yuyayninta churashpan kirirka rimashkanta paktachinanta. Payta kushichirka atun yachayyumi kanki nishpa. \v 21 Abrahamka tukuy shunkunmanta pacha kirirka Yaya Dios yachayninwa tukuy rimashkanta paktachinanta. \v 22 Chayrayku Yaya Dioska payta rimarka ali runa kanki nishpa. \p \v 23-24 Chay rimashkanka mana Abrahamraykullachu ashwan ñukanchikunaraykupas kan. Amunchi Jesukristuta wañushkanmanta kawsachik Yaya Diospi tukuy yuyayninchita churashpanchi ñukanchikunatapas Yaya Dioska ali runakuna kankichi nishpa rimanka. \v 25 Amunchi Jesukristuka uchanchikunarayku wañurka. Wañushkanmanta Yaya Dioska payta kawsachirka ñukanchikunata uchanchikunamanta llakichinanpa. \c 5 \s1 Yaya Dios ñukanchita kishpichishkanrayku paywa pakta kushilla kawsanchi \p \v 1 Kunanka Amunchi Jesukristu wañushkanrayku Yaya Dios ñukanchikunata uchanchikunamanta llakichishkanta kirishpanchi paywa pakta kushilla kawsanchi. \v 2 Kristu ñukanchiranti wañushkanraykumi payta kirishpanchi Yaya Dioska ñukanchita alita rikun. Chasna kashpanchimi payllapi sinchikushpa kawsanchi, yachashpanchi Yaya Dioswa pakta suma chuyahlla kawsananpi kawsananchita. Chayrayku yapa kushikushpa chapashpa kawsahunchi. \v 3 Achkata parisishpanchipas llakirinakuna tiyashpanpas shuk runakuna ñukanchita chiknishpankunapas kushikunchillami, yachashpanchi chay parisinakunawa ashwanta ashwanta yachakunanchita mana sampayashpa Jesukristuta kirishpa kawsananchipa. \v 4 Chasna kawsashpanchimi ashwan alita rurak runakuna tukushunchi. Chasna kashpanchimi yachanchi wiñayparayku paywa pakta kawsak rinanchita. \v 5 Chayta alita yachashpa kawsashpanchi mana yankachu kanka. Yaya Dios Espiritunta shunkunchipi churashpan yapa ñukanchita yuyahushkanta riksichirka. \p \v 6 Mana ñukanchi kikin atipashpanchi uchayu kashkanchimanta kishpinata, chiknik kashpanchira Yaya Dios munashpan Kristuta kacharka ñukanchirayku wañunanpa. \v 7 ¿Shuk runa munamachu shuk runa masinta kishpichinanranti wañunata? Mana chasnalla wañumachu. Runa masin alita rurak kashpanpas mana munamachu wañunata payranti. Shuk ali shunku runaranti munamachari wañunata payta kishpichinanpa. \v 8 Ashwan Yaya Dioska, uchasapa kashpanchira Wawan Kristuta kacharka ñukanchiranti wañunanpa. Chasnashpan ñukanchita riksichirka yapa yuyashkanta. \v 9 Kristu ñukanchiranti wañushpan yawarnin shuturishkanraykumi Yaya Dioska ñukanchita riman ucha illa kanki nishpa. Chasna kashpan kastiganan punchapi Jesukristu ñukanchita kishpichinka mana kastigay tukunanchipa. \v 10 Paypa kuntrankuna kashpanchira Yaya Dios Wawanta kacharka ñukanchiranti wañunanpa. Chasna wañushkanraykumi Yaya Dios manana ñukanchita piñarishpa kannachu. Jesukristu wañushkanmanta kawsarishkanraykumi shutipa kishpichiy tukushunchi wiñaypa kushilla Yaya Dioswa kawsananchipa. \v 11 Mana chayllachu, ashwan kunan ña kushikushpa kawsanchi, Yaya Dios Amunchi Jesukristuranti manana ñukanchita piñarishkanrayku. Payranti kunan kushilla Yaya Dioswa kawsanchi. \s1 Pablo Adanmanta Kristumantapas yachachin \p \v 12 Chay puntiru runa Adán mana Yaya Diosta kasushpan payra uchata rurarka kay allpapi. Chasna uchata rurashkanrayku payka wañunan karka. Chaymanta pacha tukuy runakuna uchata rurashpa kawsarkanchi. Chasna uchayu runakuna tukushpanchimi tukuy ñukanchikuna wañunanchi tiyan. \v 13 Manarapas Moisés Yaya Diospa kamachishkanta killkashpanrami ña tukuy runakuna uchata rurashpa kawsarkakuna. Rimankimachari: Chay kamachishkanka manara tiyashpanra Yaya Dioska mana atipanchu runakunata rimanata chay kamachishkata mana kasushkaykichirayku kankunata kastigasha nishpa. \v 14 Imashna kashpanpas yachanchi Adanmanta pacha Moisés kawsashkan uraskama runakunaka wañurkakuna, imashnami kunankama wañunahun. Mana Adanshina chay uchallatata rurashpankunapas wañurkakuna. Adán uchata ruranata kallarik runa kashpan ñukanchita yuyachin uchamanta shuklla alichak runallatata tiyananta. \p \v 15 Chasna kashpanpas chay ishkaykunaka mana chasnallachu kanahun. Maykantami Yaya Dios nima imata tapushpa ñukanchirayku ruran, chayka manami Adanpa uchata rurashkanshinachu. Shutipami shuklla runa uchata rurashkanrayku tukuy runakuna uchata rurak wañuk tukushkanchi. Ashwan Yaya Dios ñukanchita llakichishpa ñukanchirayku alikunata rurashkanka Adán uchata rurashkanmanta yapa pasami kan. Yaya Dios Kristuta kachashpan pay munashpan achka runakunarayku yapa alikunata rurashka. Adanpa waklichishkanta alichashpan yapa pasatami ñukanchikunarayku rurashka. \p \v 16 Adán uchata rurashkanmanta pacha tukuy runakuna uchata rurakkuna tukurkanchi. Chasna kashpan tukuy kastigarina karkanchi. Ashwan Yaya Dios munashpan Jesukristuta kacharka ñukanchiranti wañunanpa. Chasna kashpan Yaya Dioska ñukanchita ucha illa kananchita rimarka. \v 17 Adán Yaya Diosta mana kasushpan uchata rurashkanraykumi tukuy runakuna wañunanchi tiyan. Ashwan Yaya Dios ñukanchi llakichinanta tapukkunata alita rurarka. Ñukanchita yapa yuyashpan pay kikin munashpan Jesukristu ñukanchiranti wañushkanrayku uchanchikunamanta llakichishka, chaymantapas ñukanchita rikunna ucha illa kananchita. Jesukristuwa pakta kawsashpanchi pay ñukanchita yanapashpan tukuy mana alikunata winsishpa kawsashunchi. \p \v 18 Imashnami Adán uchata ruranata kallarishkanrayku tukuy ñukanchikuna kastigarina karkanchi, chasnallatatami Jesukristu Yayan Diospa munashkanta rurashkanrayku ñukanchita kishpichishka chay kastigananmanta wiñaypa paywa kawsananchipa. \v 19 Chayka ninayan, shuk runalla mana Yaya Diosta kasushkanrayku tukuy runakuna uchayu tukurkakuna. Chasnallatata shuk runalla Yaya Diosta kasushkanrayku achka runakuna ucha illa tukunkakuna. \p \v 20 Runakuna ña uchata rurak kashpankuna Yaya Dioska Moisesta kamachishkanta kurka tukuy ñukanchikunarayku. Chay kamachishkanta riksishpanchipas ashwanta uchata rurashpa kawsapayarkanchi. Chasna uchasapa tukushpanchi alita riksirkanchi Yaya Dios ñukanchita yapa yuyashpan uchanchikunamanta llakichinanta. \v 21 Chasna yapa mana alita rurashkanchimantami tukuy wañunanchi karka. Ashwan Yaya Dios ñukanchikunata yapa yuyashpan uchanchikunamanta llakichishpan Amunchi Jesukristu wañushkanraykumi aliyachirka paywa pakta wiñaypa kawsananchipa. \c 6 \s1 Uchanchimanta wañushkashinami kanchi, ashwan Kristu ñukanchita kishpichishpan wiñaypa paywa kawsashunchi \p \v 1-2 Shuk runakuna yanka yuyarishpa rimanahuma: Akuychi uchata rurashpalla kawsashunchi, Yaya Dios ñukanchita uchanchimanta llakichishpan ali shunku kahushkanta ashwan alita rikuchinanpa nishpa. Mana chasna yuyarishunchichu. Ñukanchika Kristuta kirihushpanchimi ña uchanchimanta picharishka runakuna kahunchi. Shuk runa wañushkaka manana atipannachu uchata ruranata. Chasnallatata ñukanchikunapas manana uchata rurashpa kawsashunchinachu. \v 3 ¿Manachu yachankichi ñukanchi Kristuta kirishpa bawtisarishpanchi paywa shukllashina tukushpa ñawpa kawsashkanchita sakishpanchi paywa pakta wañushkanchita? \v 4 Chasnami Kristuwa pakta wañushkanchiwasha allarishka urku uchkupi churashpa taparishkashina tukushkanchi. Chaymanta Yaya Dios yachayninwa Kristuta wañushkanmanta kawsachishkanshinami, ñukanchita mushu kawsayta, mushu yuyaytapas kushka, alita rurashpana kawsananchipa. \p \v 5 Jesukristuwa shukllashina tukushpanchi pay wañushkanraykumi ñukanchipas wañushkashina tukushkanchi tukuy millaypa rurananchikunata manana rurananchipa. Payka wañushkanmanta kawsarishka kashpan ñukanchipas wañushkashina kashkanchimanta kawsarishkashina kanchi alikunallata rurashpa kawsananchipa. \v 6 Yachanchi, Kristu kruspi klabarishka wañushkanwa ñukanchipas wañushkashina tukushkanchi. Chasnami ñawpa uchata rurashpa kawsashkanchita sakishkanchi. Chasna tukushkanchi manana supayta kutikashka kasushpa uchata rurashpa kawsananchipa. \v 7 Yuyariychi, shuk wañushka runaka mananami uchata rurannachu. \v 8 Jesukristu wañushkanrayku ñukanchipas wañushkashina tukushpanchi yachanchi pay kawsarimushkanrayku ñukanchipas paywa pakta kawsananchita. \v 9 Yachanchi Kristu wañushkanmanta kawsarishpan mana kutikashka wañunanta. Chasnami payka wañuyta winsishka. \v 10 Chasna tukuy uchanchikunarayku Yaya Diospa kastigananta parisishpan shuk kutilla wañurka. Chaymanta kawsarimushpanmi Yaya Dioswa kawsahun. \v 11 Chasnallatata kankunapas yuyariychi wañushkashina kanaykichita manana uchata rurashpa kawsanaykichipa. Yuyariychi Kristu Jesuswa pakta kawsarishkashina kanaykichita Yaya Diosta kushichishpa kawsanaykichipa. \p \v 12 Chayrayku amana munaychinachu uchata rurashpa kawsanata. Amana munashkaykichillata rurashpa kawsaychinachu. \v 13 Nima ima uchata rurashpa kawsaychichu. Ashwan wañushkashina kashkaykichimanta kawsarishkashina mushu kawsayyu kashpaykichi Yaya Diosta kasuychi, ñukami kani kanpa, munashkaykillata ruranayani nishpa. \v 14 Chasna Yaya Diospa munashkanta rurashpa kawsashpaykichimi supayka mana kankunata atipankachu millaypakunata rurachinata. Yaya Dios kankunata uchaykichikunamanta llakichishpan nima pi atipankachu kankunata rimanata Moisespa killkashkan kamachishkakunata mana kasushkaykichirayku kastigarina kankichi nishpa. \s1 Shuk patronpa kamachinan runata yuyarishpa yachakunchi Yaya Diosllata kasushpa kawsanata \p \v 15 Shuk runakuna yanka yuyarishpa rimanahuma: Akuychi uchata rurashpalla kawsashunchi, yachashpanchi Moisespa killkashkan kamachishkata mana kasuk kashpanchipas Yaya Dios ñukanchita llakichishpan manana uchanchimanta kastigankachu nishpa. Mana chasnachu. \v 16 Yuyariychi. Shuk runa patronrayku tarawashpanka chay patroyninpa kamachishkanllatami kasun. Chasnamanta chay runaka patroyninpa kamachinan kan. Chasnallatata supayta kasushpalla uchata rurashpa kawsahushpaykichika paypa kamachinankunami kankichi. Chasna kawsashpaykichika wañuytami maskankichi. Ashwan kankuna Yaya Diosta kasushpaykichika alita rurashpa kawsankichi. \v 17 Kankuna supayta kasushpa uchata rurashpa kawsahushkaykichita sakishkankichi. Kunanka tukuy shunkuykichimanta pacha Yaya Diospa shiminta kasunkichina. Chayrayku Yaya Diosta agradesini. \v 18 Chasna uchata rurashpa kawsahushkaykichimanta kishpichiy tukushpaykichi kunanka alitana rurashpa kawsahunkichi. \v 19 Kankuna runa yuyayllata yuyarishpa kawsashpaykichimi manara Yaya Diospa yuyayninta alita yachashpaykichi tukuy kaykunata runakuna asirtaypatami rimahuni. Ñawpa manara Yaya Diosta kasuk kahushpaykichi tukuy millaypakunata rurapayarkankichi. Kunanka Yaya Diostana kasuychi, munashkaykillata ruranayani nishpa. Chasna tukuy alikunallata rurashpa Yaya Diosta kushichishpa kawsaychi. \p \v 20 Kankunaka supaypa kamachinankuna kashpaykichira uchakunata rurashpa kawsarkankichi. Nima pi atiparkachu kankunata rimanata alikunata rurashpa kawsanaykichipa. \v 21 Chasna kawsashpaykichi ¿imapita yanapashka kankunata? Nima imapi, ashwan wañuyllatami maskashkankichi. Kunanka chay ñawpa millaypa rurashkaykichita yuyarishpaykichi pinkarinkichi. \v 22 Ashwan kunanka Yaya Dios kankunata uchata rurashpa kawsashkaykichimanta kishpichishpan payta kasukkuna tukurkankichi. Chasna kawsashpaykichimi kankunarayku ali kan. Yaya Diosllata kasushpaykichimi alikunallata rurankichi, chaymanta wiñaypa Yaya Dioswa pakta kawsak rinkichi. \v 23 Uchata rurashpa kawsashpanchika wiñaypa wañuyta parisinanchi tiyan. Ashwan Yaya Dioska ñukanchita Amunchi Kristu Jesuswa shukllatashina rurashpan mushu kawsayta kun wiñaypa paywa pakta kawsananchipa. \c 7 \s1 Jesukristuta kirishpa kawsashpanchi manana ñawpa kamachirishkashina kawsashunchinachu \p \v 1 Wawkikuna panikuna, kankunaka alitami yachankichi killkarishka kamachishkakunamanta. Chaymantapas yachankichi, ñukanchikuna kawsahushpanchira chay kamachishkakunata kasunanchi tiyan. Wañushpanchika mananami chay kamachishkakunataka kasunanchi tiyanchu. \v 2-3 Rikuychi, kasnami Moisespa killkashkan kamachishkaka ñukanchita yachachin: Shuk kusayu warmika kusanta kasushpa payllawa kawsanan tiyan kusan wañunankama. Kusan wañushpan chay warmika manana kusayuchu kan. Munashpanka atipama shuk runatana kusayanata. Chasna kusayashpanmi mana uchata ruranchu nishpa. \p \v 4 Wawkinikuna paninikuna, chasnashinami ñukanchikunapas kanchi. Kristuwa shukllashina tukushpanchi pay wañushpan ñukanchipas wañushkashina tukushkanchi. Chasna kashpanchi manana Moisespa killkashkan kamachishkata kasushpa kawsananchi tiyanchu. Kunanka Kristupa runankuna kanchi, maykantami Yaya Dios wañushkanmanta kawsachirka. Paywa paktana kawsanchi alita rurashkanchiwa Yaya Diosta kushichinanchipa. \v 5 Ñawpaka manami alitachu rurashpa kawsapayarkanchi, munashkanchillata rurashpa kawsahushkanchirayku. Moisespa killkashkan kamachishkaka ñukanchita riksichishpan mana alita rurahushkanchita ashwanta ashwanta ruranayarkanchi millaypakunata. Chasnanchimantami wiñaypa wañuyma rina karkanchi. \v 6 Kunanka Kristuta kasushpa kawsashpanchimi chay ñawpa kawsashkanchita sakishpa chay kamachishkata manana kasunanchi tiyanchu. Kunanka kishpichirishka kanchi, Yaya Diospa Espíritun ñukanchita yuyachishpan ali yuyaywana ali munaywana tukuy paypa munashkanta rurananchipa. Manana kamachirishkashina kasushunchinachu, imashnami ñawpa kamachishkakunata kasupayarkanchi. \s1 Mana uchata ruranata munashpanchipas ñukanchi munay mana atipanchichu sakinata \p \v 7 Chay ñawpa Moisespa killkashkan kamachishkaka ñukanchita uchata riksichishkanrayku shukkuna kankunamanta rimanahuma chay kamachishkaka manami alichu nishpa. Ama chasna yuyariychichu. Ashwan mana chay kamachishkaka tiyama karka, manami yachanchimachu karka imami uchaka nishpa. Chay kamachishkaka nin ama shukkunapa tiyashkanta munaychichu nishpa. Yuyarishu. Moisespa killkashkan kamachishkaka mana chayta rimama karka, manami yachanchimachu karka shukkunapa tiyashkanta munananchika ucha kananta. \v 8 Moisespa killkashkanka uchata rikuchishkanmanta pacha munarinakunatapas ñukanchita riksichirka. Chay Moisespa killkashkan kamachishkata mana riksinima karka, mana uchata riksinimachu karka. Yaya Dios ama munarinkichu nishpa rimashkanta riksishpaynimi kallarishkani tukuy imata munarinata. \v 9 Ñuka manara chay kamachishkata riksishpayni alitachari rurashpa kawsahuni nishpa kunkaylla kawsapayarkani. Chasna kahushkaynipimi chay kamachishkata riksishpayni tukuy mana alikunatana munashkani ruranata. \v 10 Chasna kawsashpayni Yaya Diospa rikushkanpi wañushkashina tukushkani, nima imapi payta kasuk. Moisespa killkashkan kamachishkaka rimawanmi imashnami alita rurashpa kawsasha wiñaypa Yaya Dioswa kawsak rinaynipa. Ashwan chayta mana kasushkaynirayku nina mana wañukpi wiñaypa parisinayni karka. \v 11 Moisespa killkashkan kamachishkata riksishpayni tukuy mana alikunata ruranayashkani. Chay kamachishkaka yanapawan alita rurashpa kawsanaynipa nishpa yuyarishpayni llullachiy tukurkani, mana paktachinata atipashkaynirayku. Chasna mana paktachishpaynimi uchata rurashpayni wañunayni karka wiñaypa parisinaynipa. \p \v 12 Moisespa killkashkan kamachishkakunaka Yaya Diosmantami. Karan kamachishkaka Yaya Diospa kushkanmi. Tukuy runakunata chasnalla riman maykanmi ali, maykanmi mana alichu. Chayka manami chikanyachiypachu. Karan kamachishkaka alimi. \v 13 Mana wañunchichu Yaya Dios kamachishkanta kushkanrayku ashwan paypa kamachishkanta mana kasushpanchimi wañunanchi tiyan. Moisespa killkashkan kamachishkami ñukanchita yachachin, Yaya Dios ñukanchita kastiganan tiyan uchata rurashkanchirayku. Chay ali kamachishkakunata riksishpanchi ashwan uchata rurashpa kawsashkanchirayku wiñaypa kastigay tukunanchi tiyan. Chasna ali ruranakunata riksishkanchirayku ashwan mana alikunata rurashpanchi Yaya Dios kamachishkanwami ñukanchita alita riksichin imami kan uchaka, chaymantapas imashna millaypami uchaka kan. \p \v 14 Yachanchi chay kamachishkaka Yaya Diosmanta payshina ali kananta. Ashwan ñukaka mana chasnachu kani. Mana ali munashkaynikunata rurashpa kawsani. Ucha kamachinanshina kashpayni mana atipanichu chasna kawsahushkaynita sakinata. \v 15 Manami asirtanichu imaraykumi mana atipanichu alita rurashpa kawsanata. Alikunata ruranata munashpaynipas manami chaykunata ruranichu, ashwan chay mana alikunata mana munashpaynipas ruranimi. \v 16 Ali munanaynikunata ruranayniranti chay mana munashkaynikunata rurashpayni shunkuynipi rimay tukuni rurashkaynika mana alichu nishpa. Chasna kashpanmi Yaya Diospa kamachishkanka ali kan nishpa rimani. \v 17 Chasna mana munashkaynikunata rurashpayni yachani mana ñuka munay chayta rurashkaynita. Chay shunkuynipi kawsak mana ali munanakunami uchata rurachiwan. \v 18 Yachani ñuka kikinlla nima imapi alikunata ruranata atipak kanaynita. Mana tiyawanchu alikunata rurachik yuyaykunaka, nima munanakunaka. Alita ruranata munanakuna tiyawashpanpas chay alikunata ruranata atipachiwakka mana tiyawanchu. \v 19 Alita ruranata munashpaynipas mana ruranichu. Ashwan millaypakunallatami rurani mana munashpaynipas. \v 20 Chasna mana munashkayni ruranakunata rurashpayni mana ñukachu kani chayta rurak, ashwan ñukapi kawsak mana ali munanakunami chay millaypakunata rurachiwan. \p \v 21 Chasna kashpanmi yachani alita ruranata munashpaynipas uchata rurak kashpayni alita ruranata mana atipanaynita. \v 22-23 Shunkuynimanta pacha munani Yaya Diospa kamachishkankunata kasunata. Chasna kashpanpas uchata rurak kashpaynimi ishkay yuyayyushina kani chay ali yuyarinaynikunawa. Uchata rurak kahushkaynipi watarishkashina kashpayni mana munashpaynipas uchata rurashpa kawsanayni tiyan. \v 24-25 Yaya Diospa munananta mana paktachinata atipashpaynimi atunta llakirini. ¿Pita kishpichiwanka chay uchata rurashpa kawsahushkaynimanta mana wiñayparayku parisinaynipa? Yaya Diosmi Amunchi Jesukristuta kachashpan kishpichiwashka. Chayraykumi payta atunta agradesini. Ñuka kikin atipanaynillawa uchata rurashpa kawsani Yaya Diospa kamachishkanta yuyaynipi kasunayashpaynipas. \c 8 \s1 Yaya Diospa Espiritunta kasushpa kawsashpanchimi Yaya Diospa wawankuna kanchi \p \v 1 Kunanka Kristu Jesuswa pakta kawsahukkunaraykuka manami tiyankachu chay kastiguka Yaya Diosmanta wichurishka wiñaypa parisinankunapa. \v 2 Yaya Diospa Espíritun ñukanchita Kristu Jesuswa shukllatashina rurashpan mushu kawsayta kushka. Pay ñukanchita yuyachik tukushpan kishpichishka manana uchata rurashpa kawsananchipa. Chaymantapas ñukanchita kishpichishka uchata rurashkanchirayku wañushpanchi wiñaypa parisina kashkanchimanta. \v 3 Ñukanchi uchata rurakkuna kashkanchiraykumi Moisespa killkashkan kamachishkaka mana atiparkachu ñukanchita yanapanata manana uchata rurashpa kawsananchipa. Chayraykumi Yaya Dios kikin ñukanchita yanaparka. Wawanta kacharka ñukanchishina uchata ruranayak runa tukunanpa. Chasnami shuk uchata ruranayak runa kikin tukuy uchanchikunarayku kastigu tiyananta parisishpa ñukanchiranti wañushpan Yaya Dios kastigananta tukuchirka, chaymanta uchapa kamachinanshina kashkanchimanta kishpichirka. \v 4 Chayta rurarka atipananchipana paypa kamachishkanpi kamachiy tukushkanchita kasunata. Payka munan tukuy chay kamachishkan ali ruranakunata rurashpanchi chay kamachishkanka kawsashkanchiwa alita paktachiy tukunanta. Ñukanchi manana kawsanchichu ñukanchi kikin mana ali munananchikunata rurashpa, ashwan Yaya Diospa Espiritunpa yuyachishkantami rurashpa kawsahunchi. \p \v 5 Chay mana alita rurak runakunaka paykuna kikinpa munashkankunallatami rurashpa kawsanahun. Ashwan Yaya Diospa Espiritunta kasuk runakunaka chay Espiritupa yuyachishkantami rurashpa kawsanahun. \v 6 Paykuna kikinpa munashkankunallata rurashpa kawsak runakunaka wiñaypa wañuytami parisinkakuna. Ashwan Yaya Diospa Espiritunta kasuk runakunaka kushilla wiñaypata Yaya Dioswa kawsankakuna. \v 7 Chay munashkankunallata rurak runakunaka Yaya Diospa kuntrankunami kanahun. Manami munanahunchu, nima atipanahunchu Yaya Diospa kamachishkanta kasushpa kawsanata. \v 8 Chayrayku munashkankunallata rurak runakuna mana atipanahunchu Yaya Diosta kushichinata. \p \v 9 Ñukanchika Yaya Diospa Espíritun ñukanchipi kawsahushkanraykumi paypa munashkanta ruranchi. Manana ñukanchi kikin munashkanchita ruranchinachu. Maykan runakunapimi Kristupa Espíritun mana kawsanchu, paykunaka manami Kristupa runankunachu kanahun. \v 10 Kristuka ñukanchipi kawsahushpan Yaya Diosta mana kasuk kashkanchiwa uchanchimanta wañushkashina kanchi, tukuy aychanchi mana ali munananchiwa, musyananchiwa, yuyayninchiwa pakta. Ashwan Yaya Diospa rikushkanpi ali tukushkanchirayku paypa Espíritun ñukanchita wiñaypa Yaya Dioswa kawsayta kushka. \v 11 Jesusta wañushkanmanta kawsachik Yaya Diospa Espíritun shunkunchipi kawsahushpan chay Kristuta kawsachik ñukanchipi kawsak Espiritumi chay ña wañushkashina tukushka wañuna aychanchitapas kawsachinka. \p \v 12 Wawkikuna panikuna, chasna Yaya Diospa Espíritun ñukanchita yanapashpan Yaya Diosta kasushpa kawsananchi tiyan. Manana ñukanchi kikin munashkanchikunata rurashpa kawsashunchichu. \v 13 Kankuna kikinpa munashkaykichita rurashpa kawsashpaykichika wiñaypa wañuytami parisinkichi. Ashwan Yaya Diospa Espíritun kankunata sinchikuchishpan kankuna kikin munashkaykichita manana rurashpaykichika Yaya Dioswami wiñaypa kawsankichi. \p \v 14 Tukuy ñukanchi Yaya Diospa Espiritunta kasushpa kawsak runakunami Yaya Diospa wawankuna kanchi. \v 15 Yaya Dioska Espirituntami shunkunchipi churashka mana payta shuk piña patrontashina manchashpa kawsananchipa. Ashwan paypa wawankuna tukunanchipami Espiritunta shunkunchipi churashka. Chasna paypa Espíritun shunkunchipi kawsahushpanmi Yaya Diosta munashkayni Yayayni nishpa rimanchi. \v 16 Chasna Yaya Diospa Espíritun shunkunchipi kawsahushpanmi ñukanchita riksichin paypa wawankuna kananchita. \v 17 Yuyariychi, chasna Yaya Diospa wawankuna kashpanchimi payka Wawan Jesusta kushichishkanshina ñukanchitapas kushichinka. Kristuta kirishpa kawsahushpanchimi payshina parisishunchi. Chasna payshina parisihushpanchimi paywa pakta Yaya Diospa suma kawsananpi achkata kushikushunchi. \s1 Kaypi parisihushpanchipas yachanchimi siluma rishpanchi Yaya Dioswa kushikunanchita \p \v 18 Kay allpapi kawsahushpanchira parisihushpanchipas yachanchi Yaya Dioswa pakta silupi atunta kushikunanchita. Chayta yachashpanchi kay allpapi parisinanchika manami imananchu. \v 19 Tukuy Yaya Diospa rurashkanka yapa chapahun Yaya Dios rikuchinanta pikunami wawankunaka nishpa. \v 20-21 Runa uchata rurashkanraykumi tukuy kay Yaya Diospa ali rurashkanka waklichiy tukurka. Mana pay kikin munashpanchu chasna tukushka, ashwan Yaya Dios munarka tukuy rurashkanka rukuyashpan wañunanta. Chaymanta rimarka shuk puncha ñukanchi wawankunata tukuy rurashkantapas kishpichinanta tukuy parihu kushilla paywa pakta kawsananchipa. \v 22 Yachanchi tukuy Yaya Diospa rurashkanka ñawpamanta pacha kunankama yapa parisishpa kananta. \v 23 Manami chaykunallachu parisinahun, ashwan ñukanchipas Yaya Dios Espiritunta ñukanchita kushpanpas chasnallatatami parisihunchi. Chasna ñukanchita wawankunata rurashpanpas chapahunchimi Yaya Dios kawsananpi yaykuchishpan aychanchita mushuyachishpan wawankuna kananchita rikuchinanta. \v 24 Kirishpanchimi kishpichiy tukushkanchi. Kirina ninayan manara apihushkanchita chapana. Ña apishpanchika manami chapanchinachu apinanchipa. \v 25 Chasna manara apishkanchita chapashpa kawsahushpanchi mana sampayashpa chapashpalla katinanchi tiyan. \p \v 26 Chay chapahushkanchika manara paktarihushpan llakirishka kahushpanchi Yaya Diospa Espíritun ñukanchita sinchikuchin. Sampa kashkanchirayku mana alita mañanata yachashpanchi Yaya Diospa Espiritunmi ñukanchirayku mañahun. Payka sinchita tapushpa mana shimikunawa rimaypata Yaya Diosta ñukanchiranti mañahun ñukanchita yanapananpa. \v 27 Yaya Diospa Espíritun Yaya Diospa munashkanllata tapushpan chaymanta Yaya Dioska yuyayninchikunata alita riksik kashpan yachan imatami paypa Espíritun ñukanchikunarayku tapun. \s1 Yaya Dios ñukanchita yanapan nima ima paymanta anchuchinanpa \p \v 28 Ñukanchi Yaya Diospa akllashkankuna kashpanchi paypa munananta rurananchipa yachanchi payta yuyashpanchi tukuy pasahushkanchika alirayku kananta ali tukunanchipa. \v 29 Yaya Dioska ñawpamanta pacha yachashpan pikunami payta kasunkakuna, paykunamanta rimarka Wawanshina ali tukunankunata. Chasna kashpanmi Jesukristuka achka wawankunamanta puntiru wawan kan. Ñukanchika paypa wawkinkunashina paninkunashina kanchi. \v 30 Ñawpamanta pacha Yaya Dioska ñukanchita akllashpan kayarka paywa pakta kawsananchipa. Chasna ñukanchita kayashpan uchanchikunamanta llakichishpan kunanka ucha illana kankichi nishpa rimarka. Chasna ucha illa kankichi nishpa rimashpan ñukanchikunata sumakta aliyachishka alitana rikuchishpa paywa pakta kawsananchipa. \p \v 31 Tukuy chayta yachashpanchi ¿imatata ashwan Yaya Diosta tapunchima? Chasna Yaya Dios ñukanchita yapa yuyashpanmi runakuna ñukanchita chiknihushpankunapas manami atipanahunchu paymanta anchuchinata. \v 32 Yaya Dioska manami mitsashpachu kikin Wawanta kay allpama kacharka ñukanchikunarayku wañunanpa. Chasna mana mitsashpa kikin Wawanta kachashpan ¿manachu paywa pakta ñukanchita tukuy imapipas alita yanapama? \v 33 ¿Pitaya ñukanchi Yaya Diospa akllashkankunataka rimama mana ali runakuna kananchita? Manami nima pi atipanchu chasna rimanata, Yaya Dios kikin uchanchikunamanta llakichishpan rimashkanrayku ali runakunana kankichi nishpa. \v 34 ¿Pitaya atipama ñukanchita kastiganata? Nima pi. Kristu Jesusmi ñukanchiranti wañurka. Mana chayllachu. Ashwan wañushkanmanta kawsarishpanmi Yaya Diospa kuskan parti tiyahun, ñukanchirayku mañashpa kahun. \v 35 ¿Imata atipama Jesukristu ñukanchita yapa yuyahushkanta arkanata? Nima ima. Nima parisina, nima manchay, nima chikniy tukuna, nima apinayahushpankuna, nima yarkay, nima churarina pishina, nima wañuchinayahushpankuna, nima wañuchiy tukuna, nima ima arkanata atipanchu Jesukristu ñukanchita yuyahushkanmantaka. \v 36 Kasnami Yaya Diospa shiminka killkarishka kan: \q1 Yaya Dios, kanta kasushpa kawsahushpanchimi tukuy uras runakunaka ñukanchita wañuchinayanahun. Shuk obehashinami apay tukunalla kahunchi wañuchiy tukunanchipa nishpa. \m \v 37 Chasna parisishpa kawsahushkanchipi Jesukristumi ñukanchita yapa yuyashpan yanapan tukuy chay parisinakunata awantananchipa payllata kasushpa kawsananchipa. \v 38 Alita yachani, wañushpanchipas kawsahushpanchipas tukuy imakuna ñukanchipi pasahushpanpas Yaya Dios ñukanchita yuyashpalla kananta. Nima angelkuna, nima sachapi yakupi wayrapi kamachik supaykuna, nima kay allpapi runakunata kamachik apukuna, nima kunan pasahushkakunapas, nima shuk manara pasahushkapas atipanchu arkanata Yaya Dios ñukanchita yuyahushkanmantaka. \v 39 Chasnallatatami nima wayrapi kawsak kamachikkuna, nima allpapi kawsak kamachikkuna, nima allpa ukupi kawsak kamachikkuna, nima maykan Yaya Diospa rurashkankuna atipanahunchu arkanata Yaya Dios ñukanchita yuyashpalla katinanta. Amunchi Kristu Jesusta ñukanchima kachashpanmi rikuchishka ñukanchita yapa yuyahushkanta. \c 9 \s1 Yaya Dios akllashka israel runakunata \p \v 1 Wawkikuna panikuna, kunan kankunata rimanaynika shutipami kan. Ñukaka Kristuta kirik kashpaynimi Yaya Diospa Espíritun shunkuynipi riksichiwahun rimahushkayni shutipa kananta. \v 2-3 Israel masinikuna wawkinishina kashpankuna yapami llakirishpa kawsahuni, Kristuta mana kirihushkankunarayku. Mana Kristuta kirihushpankunami Yaya Dios paykunata kastiganan tiyan. Chayrayku ñuka atipaynimaka, munaynima paykunaranti Yaya Dios Kristumanta anchuchiwashpan kastigawananta chay israel masinikunata kishpichinaynipa. \v 4 Ñawpa kawsak yaya rukunchi Israel shutiyupa miraymantami kanchi. Yaya Dioska ñukanchita akllarka paypa wawankuna kananchipa. Ñukanchikunata rikuchirka suma atun yachayyu kananta. Ñawpa yaya rukunchi wañukunata tukuy ñukanchi israel runakunarayku paktachinan shimikunata rimarka. Yaya rukunchi Moisés wañuta kamachishkanta kushpan ñukanchikunata yachachirka imashnami alita rurashpa kawsanaka. Ñukanchikunata yachachirka imashnami payta kushichishpa kawsanaka. Chaymantapas yaya rukunchi wañukunata ñukanchikunaraykupas ñawpa rimarka shuk puncha kankunata kishpichikta kachasha nishpa. \v 5 Chay israel masinikunaka ñukawa pakta Yaya Dios ñawpa akllashkan yaya rukunchikunapa miraymantami kanahun, maykankunamantami Kristuka runa wawa tukushpan wawayarirka. Chaymantapas payka tukuyta kamachik kikin Diosmi kan. Chasna kashpan akuychi tukuy uras payta kushichishpa kawsashunchi. Chasna kachun. \s1 Yaya Dios tukuy rimashkanta ruranka \p \v 6 Manami rimanichu Yaya Dios ñukanchi israel runakunata rimashkanta mana paktachihushkanta. Ashwan rimanimi mana tukuychu yaya rukunchi Israel wañupa miraymanta runakuna Yaya Diospa wawankuna kanahun. \v 7 Chasnallatata chay yaya rukunchi Abraham wañupa miraymanta runakunapas mana tukuychu kikin miraynin kanahun Yaya Diospa rikushkanpika. Ashwan Yaya Dioska Abrahamta rimarka kasna: Wawayki Isaakmantallami kikin miraykikuna kankakuna nishpa. \v 8 Chasna Yaya Dios Abrahamta rimashkanka ñukanchita asirtachinmi mana shuk runamanta mirashkanchiraykuchu Yaya Diospa wawankuna kanchi. Ashwan maykankunatami Yaya Dios shuk rimashkan shimita paktachishkanrayku wawankunata ruran, paykunallami shutipa wawankuna kanahun, chaymanta shutipa Abrahampa miray kanahun Yaya Diospa rikushkanpi. \v 9 Yaya Dios Abrahamta Isaakwa paktachinan shimita rimashkanka karka kasna: Shuk watamanta kuti shamuhushpaynimi warmiki Saraka kari wawata wawayanka nishpa. \p \v 10 Chaymantapas rikuychi, ishkaytami chay ñawpa yaya rukunchi Isaak wañupa warmin Rebekaka wawayarka. Chay ishkay wawankunaka yaya rukunchi Isaakmantami karkakuna. \v 11-13 Chay ishkay wawakuna manara wawayarihushpankuna manara nima ali nima millaypa ruranata yachahushpankunara Yaya Dioska Rebekata rimarka: Chay puntiru wawayarishka wawaykimi washa wawayarishka wawaykita kasunka nishpa. Chaymantapas Yaya Diospa rimashkanka kasnami killkarishka kan: Jakobtami yuyashkani, ashwan wawkin Esautaka mana yuyashkanichu nishpa. Chasnami Yaya Dioska pay kikin munashpan akllan maykanmi paypa wawan kanka nishpa. Chay ishkay Isaakpa wawankunamantaka shukllatami akllarka paypa wawan kananpa. Manami shuk paykunamanta alita rurahushkanraykuchu akllarka. \p \v 14 Chasna Yaya Dioska shukkunataka yanapashpan shukkunataka mana yanapashpan ¿rimanchimachu Yaya Dioska manami alitachu rurahun nishpa? Manami chasnachu. \v 15 Ñawpa Yaya Dioska Moisesta rimarka: Llakichishami maykantami munani llakichinata. Yanapashami maykantami munani yanapanata nishpa. \v 16 Chasna kashpanmi mana ñukanchi kikin munashpallachu sinchikushpa atipanchi kishpinata. Ashwan Yaya Diosmi ñukanchita llakichishpan kishpichiy tukunchi. \v 17 Chasnallatata ñawpa killkachishkanpi Yaya Dioska Egipto allpapi kamachik atun aputa rimarka: Ñukami kanta churashkani atun apu kanaykipa. Mana kasuwashkaykirayku kanta kastigashpa atun yachaynita rikuchisha. Chasna rurashkaynimanta tukuy allpapi kawsak runakuna ñukamanta uyankakuna nishpa. \v 18 Chay apuwa rurashkanmanta yachanchi Yaya Dioska shuk runakunataka pay kikin munashpan llakichinanta, chaymanta shuk runakunataka paykuna kikin munashkankunallata ruranankunapa sakinanta. Chasna sakishpanmi paykunaka mana payta kasunahunchu. \s1 Yaya Dioska pay kikin munashpanmi shuk shuk runata akllan \p \v 19 Shukkunaka rimanahuma: Yaya Dios kikin ñukanchiwa munashkanta rurashpanka ¿imaraykuta ñukanchita mana alita rurashkanchimanta kastiganayan? Manami nima maykan atipanchu Yaya Diospa munahushkanmanta chikanta ruranata nishpa. \v 20 Ama chasna yuyariychichu, Yaya Dios mana ali kananta. Kanka runa kashpayki ¿pita kanki chasna atun yachayyu Yaya Diosta piñarinaykipaka? Rikuychi, sapiramanta rurashka mankaka manami atipanchu rimanata payta rurakta manami alitachu rurawashkanki nishpa. Chasnallatatami ñukanchita rurak Yaya Diosta mana atipanchichu rimanata manami ñukanchita alitachu rurashkanki nishpa. \v 21 Chay mankata rurakka munashkantami ruran. Chay sapiramantallami shuk mankataka fiestaraykulla ruran, shuktaka tukuy uras llankananpa ruran. \p \v 22 Chasnallatatami Yaya Dioska uchayu runakunata kastigashkanwa piñayninta yachayninta rikuchinayarka. Paykuna Yaya Diospa kastigananmanta mana kishpinata atipashpankunapas Yaya Dioska achkata llakichishpanmi unayta awantarka payta piñachik runakunata manara kastigashpa. \v 23 Payka yapa atun ali yachayyu kananta rikuchinanpami ñukanchita yuyashpan uchanchikunamanta llakichishka, aliyachishpan paywa pakta wiñaypa kawsananchipa. Ñawpamanta pachami yachashpan pikunami payta kasunkakuna, pikunami mana kasunkakunachu, yuyarishka ñukanchita chasna sumakta aliyachishpan kawsananpi yaykuchinata. \v 24 Chasnami Yaya Dioska ñukanchita wawankuna kananchipa kayashka tukuy allpakunamanta. Israel runakuna mana israel runakuna kashpanchipas payka shukkunata ñukanchimanta akllashka paypa wawankuna kananchipa. \p \v 25 Chasnallatatami chay ñawpa Yaya Diospa yachayninwa yachachik Oseaspas killkarka Yaya Diospa rimashkanta kasna: \q1 Ñukaka chay mana kasuwak runakunatami kayasha wawaynikuna kanankunapa. Chasna kayashpaynimi chay mana yuyashkayni runakunaka kikin yuyashkayni runaynikunami kankakuna nishpa. \m \v 26 Chaymantapas chay yachachik Oseas Yaya Diospa rimashkanta killkarka kasna: \q1 Maykankunatami ñawpa rimashkani kankunaka mana runaynikunachu kankichi nishpa, paykunataka runakunaka shuk puncha rimankakuna kawsa Yaya Diospa wawankunami kankichi nishpa. \p \v 27 Chaymanta ñawpa Yaya Diospa yachayninwa yachachik Isaiaspas ñukanchi israel runakunamanta kasnami rimarka: \q1 Chay yaya rukunchi Israelpa\f + \fr 9:27 \ft Rikuy Génesis killkapi 32.27-28\f* miraykuna tiyushina mana yupaypa kashpanchipas shuk shukkunallami kishpichiy tukushunchi. \v 28 Yaya Dioska rimashkanta utkalla paktachik kashpan tukuy kay allpapi payta mana kasuk runakunataka kastiganka nishpa. \m \v 29 Chaymantapas chay yachachik Isaiaska killkarka kasna: \q1 Tukuyta atipak Yayanchi Dios mana ñukanchita llakichima karka, chay Sodoma llaktata, Gomorra llaktatapas kastigashkanshinami ñukanchitapas sinchita kastigama karka nishpa. \s1 Pablo yachachin israel runakuna Kristuta mana kirinayashkankunamanta \p \v 30 ¿Imatata chay killkarishkaka ñukanchita yachachin? Kankuna mana israel runakuna Yaya Dios kankunata uchaykichikunamanta llakichinanta mana yuyarihushpaykichipas Kristuta kirihushkaykichiraykumi payka kankunata llakichishka. \v 31 Ashwan ñukanchi israel runakuna, Moisespa killkashkan kamachishkata paktachinayashpa Yaya Diospa rikushkanpi ali tukunata munashpanchipas manami atiparkanchichu. \v 32 ¿Imaraykuta mana atiparkanchichu ali tukunata Yaya Diospa rikushkanpi? Kristuta mana kirinayashkanchiraykumi mana atiparkanchichu ali tukunata. Ashwan yuyarirkanchi Moisespa killkashkan kamachishkata kasuhushkanchiwami ali tukunchi Yaya Diospa rikushkanpi nishpa. Kristuta mana munashpanchika shuk atun rumipi takarishpa urmakkunashinami kanchi. \v 33 Kristu shuk rumishina kananmanta Yaya Dioska ñawpa killkachishkanpi kasna riman: \q1 Llaktayni Jerusalenpimi churasha shuk atun rumita. Chay rumipimi achka runakuna takarinkakuna. Ashwan maykan runami chay rumipi kimirin, payraykuka mana yankachu kanka, yanapay tukunkami nishpa. \c 10 \s1 Kristuta kirishkanchiraykulla Yaya Diospa rikushkanpi ali tukunchi \p \v 1 Wawkikuna panikuna, ñukaka tukuy shunkuynimanta pacha munashpaynimi Yaya Diosta mañahuni israel masinikuna Kristuta kirik tukunankunapa, uchata rurak kanankunamanta kishpichirishka kanankunapa. \v 2 Yachani chay israel masinikuna Yaya Diosta kasunata yapa munahushkankunata. Chasna kasunata munahushpankunapas manami alita asirtanahunchu Yaya Diospa munashkanta. \v 3 Paykunaka mana yachanahunchu, Jesukristu wañushkanrayku Yaya Dios ñukanchita uchanchikunamanta llakichishpan ali kananchita rikunanta. Ashwan paykuna kikin rurashkankunawa ali tukunayashpankuna mana munanahunchu Jesukristuta kirishpankuna Yaya Dios paykunata alita rikunanta. \v 4 Moisespa killkashkan kamachishkata paktachinata mana atipashpanchimi Kristuka shamurka tukuy uchanchikunarayku wañunanpa. Kristuta kirishpanchimi Yaya Diospa rikushkanpika ali tukunchi. \p \v 5 Shuk runa pay kikin rurashkanwa Yaya Diospa rikushkanpi ali kanayashpanka tukuy Moisespa killkashkan kamachishkakunata alita paktachishpa kawsanan tiyan. Moiseska killkarka: Shuk runa tukuy Yaya Diospa kamachishkanta paktachishpa kawsashpanka wiñaypata Yaya Dioswa kawsanka nishpa. \v 6 Maykankunami ali tukunahun Yaya Diospa rikushkanpi Kristuta kirishkankunarayku, paykunaka atipanahun rimanata: Kristuka ña allpama shamushka. Ama yuyariychichu ¿pita atipama Yaya Diospa Kachanan Kishpichikta silumanta pushak rinata? nishpa. \v 7 Kristu ña kawsarimushka. Ama yuyariychichu ¿pita atipama wañushkakunama rinata Yaya Diospa Kachashkan Kishpichikta wañushkanmanta kawsachinanpa? nishpa. \v 8 Kristuta kirikkunaka yachanchi mana karupi maskananchita. Kasna killkarishkaka shutipa kan: \q1 Yaya Diospa shimin kankunawa kahun asirtaypa. Shimikichiwa chay shiminta rimashpa kahunkichi, chaymantapas shunkuykichipi wakaychahunkichi nishpa. \m Chay shimitami ñuka Pablo kankunata yachachishpayni rimani Jesukristuta kiriychi nishpa. \v 9 Kankuna rimashpaykichika Jesusmi Amuyni nishpa, chaymantapas shunkuykimanta pacha kirishpaykichika Yaya Dios payta wañushkanmanta kawsachishkanta, Yaya Dioska kankunata kastigananmanta kishpichinka. \v 10 Shunkunchimanta pacha Jesukristuta kirishpanchimi Yaya Dioska uchanchikunamanta llakichishpan ñukanchita ali kananchita rikunka. Chaymanta Jesukristuka Amuynimi nishpa rimashpanchimi Yaya Dioska ñukanchita kastigananmanta kishpichinka. \p \v 11 Chasna Yaya Diospa ñawpa killkachishkanpipas\f + \fr 10:11 \ft Rikuy Biblia kastellanopi Isaías 28.16\f* kasnami nin: \q1 Maykan runami Yaya Diospi sinchikun, chay runaka wiñaypata kawsanka nishpa. \m \v 12 Israel runakuna mana israel runakuna kashpanchipas Yaya Dioska manami valichinchu shuk runata ashwanta shukmanta. Payllami tukuy runakunapa apun kan. Tukuy payta mañakkunatami chasnalla achkata yanapan. \v 13 Yaya Diospa rimashkanka kasnami nin: \q1 Tukuy Yaya Diosta tapuk runakunatami payka uchankunamanta llakichishpan kastigananmanta kishpichinka nishpa. \p \v 14 Chasna kashpanpas ¿imashnataya Yaya Diosta mañanahuma, mana Kristuta kirik kashpankunaka? ¿Imashnataya Kristuta kirinahuma, paymanta nima maykan runa rimashkanta uyashka kashpankunaka? ¿Imashnata uyanahuma, nima maykan runa Kristumanta yachachihushpanka? \v 15 ¿Imashnataya shuk runa Kristumanta yachachima, nima maykan payta kachashpanka? Yaya Dios ñawpa killkachishkanpi riman: \q1 Yapa ali kanahun Yaya Diospa kishpichik shiminta runakunata yachachishpa purikkunaka nishpa. \p \v 16 Chasna chay yachachik runakuna yachachishpankunapas manami tukuychu kasunahun chay suma ali shimita Jesukristu runakunata kishpichinanmanta. Chasnallatatami Yaya Diospa yachayninwa yachachik Isaias wañupas rimarka:\f + \fr 10:16 \ft Rikuy kastellano Bibliapi Isaías 53.1\f* \q1 Yayayni Dios, rimashkaykita yachachishpaynipas achka runakuna manami kirinahunchu nishpa. \m \v 17 Chasna kashpan yachanchi runakuna yachachinanchita puntiru uyanankuna tiyan kirik tukunankunapa. Chay yachachinanchi shimika kanmi Jesukristu runakunata kishpichin nishpa. \p \v 18 Shukkunaka yuyarinkichichari ¿manachu tukuy israel runakuna uyashkakuna Yaya Diospa shiminta? Ari, uyashkakunami. Kasnami Yaya Dioska David wañuta killkachirka: \q1 Tukuy allpapi runakunaka Yaya Diospa shiminta yachachikkunapa rimashkankunata uyashkakuna. Paykunapa yachachihushkankuna shimika nima pi yuyarishkan karu llaktakunamapas paktashka nishpa. \m \v 19 Chaymantapas yuyarinkichichari ¿manachu israel runakuna asirtashkakuna Yaya Dios tukuy kay allpapi kawsak runakunata kishpichinayahushkanta? Ari, yachashkakunami. Moisés wañu Yaya Diospa rimashkanta puntiru killkarka kasna: \q1 Kankuna israel runakuna mana kasuwashpaykichimi ñukaka manara riksiwak mana israel runakunata yuyashpa yanapasha. Chasna rurashpayni kankunata munachisha yanapanaynita. Chay kankunapa rikushkaykichipi mana asirtak runakunata yuyahushpayni kankunata piñachisha nishpa. \m \v 20 Chaymanta Isaias wañupas mana manchashpa Yaya Diospa rimashkanta killkarka kasna: \q1 Ñukata mana maskawak runakunatami yanapashkani tariwanankunapa. Ñukata mana riksiwakkunata riksichishkani Yaya Dios kanaynita nishpa. \m \v 21 Chaymantapas ñukanchi israel runakunamanta Yaya Diospa rimashkanta Isaiaska killkarka kasna: \q1 Tukuy punchami mana kasuwak, mana munawak runaynikunata makiyashpa chapashpaynipas mana ñukama shamushkakunachu nishpa. \c 11 \s1 Israel runakunamanta Kristuta kirikkunalla kishpishka kankakuna \p \v 1 Kunanka yuyarinkichichari ñukanchi paypa runankunata Yaya Dioska sakishkachari nishpa. Manami sakishkachu. Ñukapas israel runami kani. Yaya rukunchi Abraham wañupa miraymanta, paymanta mirashka Benjamín wañupa miraymantami kani. \v 2 Yaya Dioska ñawpamanta pacha ñukanchi israel runakunata akllarka paypa wawankuna kananchipa. Chasna paypa runankuna kashpanchimi kunanka ñukanchikunata mana sakishkachu. ¿Manachu yachankichi Yaya Diospa yachayninwa yachachik Elias ñawpa killkashkanta? Payka Yaya Diosta mañashpan yaya rukunchi wañukunapa uchankunamanta rimarka kasna: \q1 \v 3 Yayayni Dios, israel masinikunaka kanpa yachaykiwa shimikita alita yachachikkunata wañuchishkakunami. Chaymanta uchanchikunata llakichinaykipa wiwakunata rupachinanchi tuchpashinakunatapas waklichishkakunami. Ñukallami kanta kasuk kawsa kiparishkani. Kunanka ñukatapas wañuchiwanayashpa katihunkunami nishpa. \m \v 4 Chasna Elias rimashpan Yaya Dioska aynirka: \q1 Manami kanllachu paykunamanta kishpishkanki. Ashwan kanchis waranka kasuwak runakunatapas yanapashpayni kawsa kahunkuna. Paykunapas runa rurashka yanka dios Baalpa puntanpi mana kunkurishpankuna mañashkakunachu nishpa. \m \v 5 Chasnallatatami kunanpas Yaya Dioska yapa yuyak kashpan ñukanchi israel runakunamanta shukkunata akllashka payta kasushpa kawsananchipa. \v 6 Chasna ñukanchita akllashpan yapa yuyahushkanraykumi payta mana kasuk kashpanchipas yachanchi mana alita rurahushkanchiraykuchu Yaya Dios ñukanchita akllashkanta paypa runankuna kananchipa. Alita rurahushkanchirayku ñukanchita akllama karka, mana atipanchimachu rimanata ñukanchita llakichik kananta. \p \v 7 Tukuy chayta yachashpanchi ¿imatata ñukanchita yuyachin? Tukuy ñukanchi israel runakuna yapa munashpanchipas Yaya Diospa rikushkanpi ali tukunata manami atiparkanchichu. Yaya Diospa akllashkankunallami ali tukushkanchi paypa rikushkanpika. Chay shukkunaka mana Jesukristuta kirishpankunami taparishka rinkriyushina tukushkakuna. \v 8 Chasna tukunankunamantami Yaya Diospa ñawpa killkachishkanpi nin: \q1 Mana payta kasushkankunarayku Yaya Dioska paykunapa yuyayninkunata pantachichirka mana asirtanankunapa. Chasna kashpan ñawiyu kashpankunapas wiskushinami kanahun, rinkriyu kashpankunapas taparishka rinkriyushinami kanahun nishpa. \m Kunankamami chasna runakunaka kanahun. \v 9 Kasnami ñawpa apu David wañuka killkarka:\f + \fr 11:9 \ft Rikuy kastellano Bibliapi Salmos 69.22-23\f* \q1 Yaya Dios, kastigay chay kanta mana kasuk runakunata. Maykankunapimi kushikunahun, chaytaka ruray paykunarayku shuk tukllatashina. Paykuna kikin kushikushpa rurashkankunawa paykunata kastigay. \v 10 Wiskushina tukunahuchun shutipa kashkata mana riksinata atipanankunapa. Llashata aparihushkashina wiñaypata parisishpa kawsanahuchun nishpa. \s1 Mana israel runakuna ama yuyarinahuchun israel runakunamanta ashwan ali kanankunata \p \v 11 Kunanka yuyarinkichichari ¿Yaya Dioska mana kasuk israel runakunata wiñaypachu sakishka nima ima uras kuti llakichinanpa? Manami wiñaypachu sakishka. Ashwan Yaya Dioska israel masinikuna mana payta kasushkankunaraykumi kankuna mana israel runakunata llakichishpan yanaparka paypa runankuna tukunaykichipa. Payka yuyarishka israel runakuna chayta rikushpankuna paykunapas chasna yanapay tukunankunapa Wawaynita kasushpa sinchikunkakuna nishpa. \v 12 Israel masinikuna mana payta kasushpankunami Yaya Dioska kankuna mana israel runakunatana llakichishpan achka alikunata kankunarayku rurarka. Chay israel masinikuna kutikashka Yaya Diosta kasushpankuna payka ashwan alikunatami tukuy runakunarayku ruranka. \p \v 13 Chasna kashpan kankuna mana israel runakunata rimani: Kushikuni Yaya Dios kachawashkanrayku tukuy kankuna mana israel runakunata Jesukristumanta yachachinaynipa. \v 14 Yapa munani kankunata yachachishkaynirayku israel masinikunapas chayta munashpankuna rimanankunapa ñukanchitapas yachachiy Yaya Diospa shiminta nishpa. Chasna munani paykunatapas yanapanata, Jesukristuta kirishpankuna Yaya Diospa kastigananmanta kishpichiy tukunankunapa. \v 15 Yaya Dios israel masinikunata sakishpan kankuna mana israel runakunatana yanapashka paywa kushilla kawsanaykichipa. Chasna kashpan ¿imashna atuntashi runakuna yanapay tukunkakuna Yaya Dios israel masinikunata kuti llakichinan uras? Paykunaka wañushkamanta kawsarishkashinami kankakuna. \v 16 Yaya Dios ñukanchi israel runakunapa yaya rukunchikunata runankunata rurashpan payta kirishpankuna yachanchi ñukanchi paykunamanta mirashka runakunapas paypa runankuna kananchita paykunashina kirishpanchi. Imashnami shuk kaspipa ankunkuna ali kashpankuna ramakunapas ali kanahun, chasnashinami chay ñawpa kirikkuna Yaya Diospa runankuna kashpankuna ñukanchi paykunamanta mirashka Yaya Diosta kirikkunaka chasnalla paypa runankuna kanchi. \p \v 17 Imashnami shuk tarpu kaspipa raman mana muyuyashpanka amunka pitishpan chay ramata wichun, chasnashinami israel masinikunamanta mana kirikkunata Yaya Dios wichurka manana paypa runankuna kanankunapa. Sachapi wiñashka kaspipa ramanta pitishpan chay tarpu kaspipi wiñananpa ratachishpa watashkatashina Yaya Dios kankuna mana israel runakunatana akllashka ñukanchi israel runakunamanta kirikkunawa pakta paypa runankuna kanaykichipa. Imashnami chay sachamanta rama ratachirishkaka chay ali tarpupa yakunmanta upyashpa alita wiñan, chasnashinami Yaya Dios ñukanchi israel runakunarayku ali ruranayashkanka kunan kankunaraykupas tukurka. \v 18 Chasna kashpan ama yuyariychichu Yaya Diospa wichushkan israel masinikunamanta ashwan ali kanaykichita. Ama yuyariychichu kankuna Yaya Diospa runankuna tukushkaykichirayku ñukanchi israel runakunamanta paypa runankuna sinchikuchiy tukushkanchita. Yuyariychi kaspipa ramanka sapinta mana wiñachinanta. Ashwan paypa sapinmi ramankunata wiñachin. \p \v 19 Kankunaka yuyarinkichichari Yaya Dioska ñukanchi ali kananchita rikushpan israel runakunata wichushka ñukanchitana akllananpa nishpa. Ama chasna yuyariychichu. \v 20 Shuti Yaya Dioska chay israel masinikunata sakishkami, Jesukristuta mana kirishkankunarayku. Kankunataka Jesukristuta kirihushkaykichirayku Yaya Dioska runankunata rurashka. Chasna kashpanpas ama yuyariychichu kankuna kikinmanta ali kanaykichita, ashwan Yaya Diosta manchashpa alita kasushpa kawsaychi. \v 21 Yaya Dios kikin ñukanchi akllashkan israel runakunamanta Jesukristuta mana kirikkunata paymanta anchuchirka. Chasna kashpan ashwan kankunataka paymanta anchuchinkami mana payta kasushpaykichika. \v 22 Rikuychi, Yaya Dioska runakunata yapa yuyak kashpanpas paypas kastigakmi kan mana payta kirikkunataka. Ñukanchi israel runakunamanta mana payta kirikkunataka kastigarkami. Kankunataka shutipa payta kirihushkaykichita rikushpanmi llakichirka. Chayrayku payta kirishpalla katiychi paypas kankunata yuyashpalla katinanpa. Payta sakishpaykichika kankunatapas wichunkami. \v 23 Ñukanchi israel runakunamanta Jesukristuta mana kirikkuna paytana kirishpankuna Yaya Dioska paykunata mushumantami runankunata ruranka. Yaya Dioska atipan chay sakishkan runakunata kutikashka paypa runankunata ruranata. \v 24 Kuti kankunata yuyachini. Kankuna mana israel runakuna kashpaykichipas Jesukristuta kirishpaykichi Yaya Dioska kankunata runankunatami rurashka, imashnami sachapi wiñak kaspipa ramanta pitishpa ali tarpu kaspipi ratachishpa watashkatashina, maykanmi nima shuk tarpupa amun rurama. Chasna kankunawa rurashpan Yaya Dios ashwan israel masinikunata payma kutishpankuna kushikushpa kutikashka runankunata ruranka, ali tarpumanta pitishka ramakunata kuti kikin kaspinpillatata ratachishpa watashkatashina. \s1 Yaya Diosmi israel runakunatapas kishpichinka \p \v 25 Wawkikuna panikuna, munanimi Yaya Diospa yuyayninta ñawpa pakalla kashkata kunanka alita yachanaykichipa, mana yuyarinaykichipa mana kirik israel runakunamanta pasa kanaykichita. Rikuychi, achka israel masinikunaka Jesukristuta manara kirinkakunachu, tukuy chay Yaya Diospa kayanan mana israel masikichikuna Jesukristuta kirinankunakama. \v 26 Chasna achka mana israel masikichikuna Jesukristuta kirihushpankuna tukuy israel masinikuna payta kirishpankuna Yaya Dioska paykunatapas uchankunamanta llakichishpan kishpichinka. Kasnami killkarishka kan: \q1 Chay Jerusalén llaktamanta shuk kishpichik shamunka yaya rukunchi Jakob wañupa miraymanta runakuna mana alita rurashkankunata pichananpa. \v 27 Chasna uchata rurashkankunata chay kishpichik pichashpanmi uchankunamanta llakichishpayni pichasha nishkaynita paktachisha nishpami Yaya Dioska rimarka. \p \v 28 Achka israel masinikuna chay suma ali shimita Jesukristu runakunata kishpichinanmanta mana munashkankunaraykumi Yaya Diosta piñarirkakuna. Chasna mana munashkankunaraykumi Kristumanta yachachikkunaka kankunama paktashkakuna Kristupa kishpichishkan runankuna tukunaykichipa. Chay israel masinikuna Yaya Diosta piñarik kashpankunapas payka ñawpa yaya rukunchi wañukunata akllashkanraykumi paykunataka munahunlla. \v 29 Yaya Dioska akllashkan runakunataka manami sakinchu. Llakichinanpa rimashkantaka paykunapi paktachinkami. \v 30 Ñawpa kankunaka Yaya Diosta mana kasushpachu kawsapayarkankichi. Kunanka israel masinikuna mana Yaya Diosta kasushpankunami payka kankunatana llakichihun. \v 31 Kunankamami chay israel masinikunaka Yaya Diosta mana kasunayanahunchu. Paykuna mana kasunayashpankunami Yaya Dioska kankunata llakichishka. Shuk puncha paykuna kuti Yaya Diosta kasushpankunami payka kankunatashina paykunatapas llakichinka. \v 32 Yaya Dioska tukuy runakunatami sakishka payta mana kasushpa kawsananchipa. Chasna kawsahushkanchita mana sakinata atipashpanchi Yaya Dios munarka ñukanchi israel runakunata, kankuna mana israel runakunatapas llakichishpalla kishpichinata. \p \v 33 Maytukuy yachayyutaya Yaya Dioska. Payka tukuyta yachak, tukuyta asirtakmi. Manami nima pi atipanchu yuyayninkunata yachanata. Nima pi atipanchu asirtanata ruranankunata. \v 34 Kasnami killkarishka kan: \q1 ¿Pita atipan Yaya Diospa yuyayninta riksinata? ¿Pita payta yachachirka imatami ruranan tiyan nishpa? Nima pi. \m \v 35 Chaymantapas kasnami killkarishka kan: \q1 ¿Pita payta shuk imata kushka chaymanta tapushpan kutichinanpa nishpa? Nima pi. \m \v 36 Yaya Diosmi tukuy ima tiyashkakunata rurarka. Pay munashkanraykulla tukuy chay tiyashkakunaka kunankama tiyan. Tukuyta rurarka payllapa kananpa, payllata kushichishpa kawsananpa. Chayrayku akuychi tukuy uras Yaya Diosllata kushichishpa kawsashunchi. Chasna kachun. \c 12 \s1 Jesukristuta kirikkuna Yaya Diospa munashkanllata rurashpa kawsanahuchun \p \v 1 Wawkinikuna paninikuna, Yaya Dios kankunata llakichishkanrayku kankuna kikinta kawsata payta kuriychi kawsanaykichikama tukuy shunkuykichimanta pacha paypa munashkanta rurashpa kawsanaykichipa. Chasna rurashpa Yaya Diosta kushichiychi. Chasna munashkanta rurashpa payta kushichishpanchilla Yaya Dioska kushikun. \v 2 Ama kawsaychichu Yaya Diosta mana kasuk runakunashina. Ashwan Yaya Diospa yuyarihushkantashina alikunallata yuyarinata munashpa payta tapuychi yuyaynikichita mushuyachinanpa. Chasna Yaya Diosshina yuyarishpaykichika paypa munashkantami asirtankichi. Yaya Dioska munanmi ashwanta ashwanta alikunallata rurashpa kushikushpa payllata kushichinaykichipa. \p \v 3 Yaya Dioska ñukata yuyawashpanmi akllawashka kankunata yachachinaynipa. Chayraykumi tukuy kankunata rimani, ama kankuna kikinmanta yuyariychichu kanaykichimanta ashwan kanaykichita. Ashwan shutipa kanaykichillata yuyariychi, imashnami Yaya Dios kankunata atipachishka payta kirishpa alikunata ruranaykichipa. \v 4 Rikuychi, shuklla aychayu kashpanchipas achka imanchikunami tiyan, umanchi, makinchi, chakinchi, ñawinchi, shiminchi, rinkrinchi. Tukuy chay imanchikunaka chikan chikantami ruranahun. \v 5 Chasnallatatami ñukanchikunapas kanchi. Achka runakuna kashpanchipas Kristuta katihushkanchiraykumi shuk aychashinalla kanchi. Chasna shuk aychashinalla kashpanchipas chikan chikanta ruranata atipak kashpanchi shukwa shukwa parihu yanapanakushpa kawsananchi tiyan. \p \v 6 Yaya Dios kikin munashpanmi ñukanchikunata karan shukta shukkunamanta chikan chikanta atipachirka. Chasna kashpanmi shuk ñukanchikunata yachayta kushka paypa shiminta rimananchipa. Chasna yachayninta kushpanmi payta kirishpa runakunata shiminta rimananchi tiyan. \v 7 Shuk ñukanchikunata Yaya Dios yachayninta kushka shukkunata yanapananchipa. Chasna kashpanka alita paykunata yanapananchi tiyan. Shuk ñukanchikunata Yaya Dios yachayta kushpan alita yachachinanchipa, alita yachachinanchi tiyan. \v 8 Yaya Dios shuk ñukanchikunata yachayta kushpan kirik masinchikunata sinchikuchinanchipa, alita shuk runakunata sinchikuchinanchi tiyan. Yaya Dios shuk ñukanchikunata imakunata kushpan shukkunata yanapananchipa, mana mitsashpa ali shunkuwa yanapananchi tiyan. Shuk ñukanchikunata Yaya Dios yachayta kushpan kirik masinchikunata kamachinanchipa, ali yuyaywa kamachinanchi tiyan. Yaya Dios shuk ñukanchikunata yachayta kushpan parisihushkakunata yanapananchipa, paykunata yuyashpa kushilla yanapananchi tiyan. \s1 Kristuta kirikkuna alita ruranankunamanta yachachin \p \v 9 Wawkikuna panikuna, Kristuta kirikkuna kashpaykichi shukwa shukwa shutipa yuyanakushpa kawsaychi. Tukuy mana ali ruranakunataka chiknishpa ama ruraychichu. Ashwan alikunallata rurashpa kawsaychi. \v 10 Yuyanakuk wawkikunashina shukwa shukwa sumakta yuyanakushpa kawsaychi. Kirikpura karan shuk kirik masinkunamanta alita yuyarishpa kawsachun ñukamanta alimi nishpa. \p \v 11 Alikunata ruranata ama killaychichu. Tukuy shunkuykichimanta pacha kushikushpa Amunchi Jesukristuta kasushpa kawsaychi. \v 12 Kushikushpa chapaychi Jesukristuwa pakta kawsak rinaykichita. Parisihushpaykichipas payllapi sinchikuychi. Tukuy uras mana sampayashpa Yaya Diosta mañaychi. \p \v 13 Yaya Diosta kasuk masinchikunapa munashkankuna pishishpanka yanapaychi. Maykan Kristuta kirik runakuna kankunata pasyanapa shamushpanka kushilla wasikichipi yaykuchiychi. \p \v 14 Ama kankunata parisichik runakunata piñariychichu. Ashwan paykunata rimaychi Yaya Dios kankunata yanapashpa kushichichun nishpa. \p \v 15 Shuk runakuna kushilla kahushpankunaka kankunapas kushilla paykunawa pakta kaychi. Shuk runakuna llakiywa wakahushpankunaka kankunapas llakirishpa paykunawa pakta wakaychi. \v 16 Kankunapura parihu shuk yuyayllawa kawsaychi. Ama shukkunamanta pasa tukunayaychichu. Ashwan maykankunami runakunapa rikushkanpi mana valikshina kanahun, paykunata alita yanapak kaychi. Ama yuyariychichu kankunalla tukuymanta ali yachak kanaykichita. \p \v 17 Shuk runa kankunata mana alita rurashpanka ama kankunapas payta chasnallatata ruraychichu. Ashwan alikunallata ruranata munaychi tukuy runakuna yachanankunapa Yaya Diospa wawankuna kanaykichita. \v 18 Shuk runakuna kankunata piñachihushpankunaka ama piñariychichu. Tukuy runakunawa kushilla kawsaychi. \v 19 Wawkinikuna paninikuna, shuk runakuna kankunata parisichishpankunaka ama paykunata rantipaychichu. Ashwan chasnalla sakiychi Yaya Dios paykunata kastigananpa. Kasnami Yaya Dios ñawpa killkachishkanpi riman: \q1 Ñukami tukuy mana alita rurak runakunawa rurashkankunamanta alichasha. Ñukami paykunata kastigasha nishpa. \m \v 20 Chaymantapas kasnami riman: \q1 Kankunata chiknik runakuna yarkahushpankunaka karaychi, upyanayahushpankunaka upyachiychi. Chasna paykunata karashpaykichi upyachishpaykichi paykunaka pinkarinkakunami nishpa. \m \v 21 Shukkuna kankunata millaypata rurahushpankuna ama yuyariychichu ñukapas payta millaypata rurashara nishpa. Ashwan Yaya Diospi sinchikushpa ali yuyaywa paykunata kunaychi mana ashwan millaypata rurashpa katinankunapa. \c 13 \s1 Pablo yachachin apukunata kasunamanta \p \v 1 Wawkikuna panikuna, Yaya Dios munashpanmi shuk runa apu tukun. Pay mana munashpanka nima pi atipamachu apu tukunata. Chayraykumi kankunaka tukuy chay kamachik apukunata kasunaykichi tiyan. \v 2 Maykankunami chay apukunata mana kasunahunchu, Yaya Diostami mana kasunahunchu. Chayraykumi paykunaka kastigarishka kankakuna. \v 3 Alita rurak runakunaka manami apukunata manchanahunchu, ashwan mana alita rurak runakunami manchanankuna tiyan kastigarinankunata. Apukunata manchashpa kawsanata mana munashpaykichika alita rurashpa kawsaychi. Chasna kawsashpaykichimi apukunaka kankunata ali runakuna kanaykichita rimankakuna. \v 4 Yaya Dios munashpanmi chay apunchikunataka churashka ñukanchita kuyranankunapa. Kankuna mana alita rurak kashpaykichika paykunata manchanaykichi tiyan. Mana yankachu Yaya Dioska paykunata churashka runakunata kastiganankunapa. Chay apukuna Yaya Diospa kamachishkan kashpankunami mana alita rurak runakunataka kastiganahun. \v 5 Chasna kashpanmi tukuy chay apukunataka kasunanchi tiyan. Mana kastiganankunata manchashpanchillachu paykunata kasunanchi tiyan, ashwan kasuna ali kananta yachashkanchiraykupas. \p \v 6 Chay apunchikuna Yaya Diospa churashkan kashpankunami ñukanchi alita kawsananchipa tarawanahun. Chayrayku ñukanchi kullkita kunanchi tiyan chaywa tukuyta ruranankunapa. \v 7 Karan runata imatami kunaykichi tiyan, chayta kuychi. Shuk apu kankunata kamachishpanka tarawanaykichipa, tarawaychi. Impuestuta paganaykichi kashpanka pagaychi. Apukunata kasuna kashpan kasuychi. Maykantami yuyashpa kushichinaykichi tiyan, payta yuyashpa kushichiychi. \s1 Yuyanakushpa alikunata rurashpa kawsanamanta yachachin \p \v 8 Tukuy liwishkaykichikunata utkalla pagaychi. Liwishkaykichi kullkita pagahushkaykichishina tukuy uras shukwa shukwa yuyanakushpa kawsanaykichi tiyan. Runa masinchikunata yuyashpanchimi tukuy Yaya Diospa kamachishkankunata paktachinchi. \v 9 Kasnami Yaya Diospa kamachishkanka riman: Warmiyu kashpaykichika ama shuk warmiwa musayaychichu. Kusayu kashpaykichika ama shuk kariwa musayaychichu. Ama runa masikita wañuchiychichu. Ama shuwaychichu. Ama shukpa imankunata munariychichu nishpa. Chaymanta shuk kamachinakuna ashwan tiyan. Tukuy Yaya Diospa kushkan kamachishkakunaka kayllata yuyachinahun: Runa masikita kan kikintashina yuyay nishpa. Chay shuklla kamachishkata paktachishpanchimi tukuy Yaya Diospa kamachishkankunata paktachinchi. \v 10 Runa masinchita yuyak kashpanchika manami payta millaypata ruranchichu. Chayrayku runa masinchita yuyashpanchimi alita tukuy Yaya Diospa kamachishkankunata paktachinchi. \p \v 11 Chayrayku mana sampayashpa Yaya Diospa kamachishkankunata kasuychi. Puñushkashina kahushkaykichimanta likchariychi. Ña yachankichi Yaya Dios ñukanchita kishpichinan punchaka kunan ashwan kuchupi kananta, Jesukristuta puntiru kirishkanchi punchamanta. \v 12 Yaya Diospa kawsananma rinanchi punchaka ñami paktarihun. Chayrayku manana amsapi kawsakkunashina mana alikunata rurashpa kawsashunchinachu. Akuychi Yaya Diospa munashkanllata rurashpa kawsashunchi. Chasna kawsashpanchimi shuk suntalu wañunakunanpa sumakta alicharishkashina kanchi kuntranchi supayta winsinanchipa. \v 13 Akuychi punchapishina alita rurashpa kawsashunchi mana nima pi ñukanchimanta millaypata rimanankunapa. Ama machashpa yapa achkata mikushpa kawsashunchichu. Fiestakunapi millaypata rurahushkankunapi ama yaykushunchichu. Ama musayanakushunchichu. Ama piñanakushpa kawsashunchichu. Nima runa masinchikunapa imankuna tiyashkanta munarishpa, nima paykunawa parihuyanayashpa kawsashunchichu. \v 14 Sakiychi Amunchi Jesukristu tukuypi kankunata yuyachinanpa pay kawsashkanshina kawsanaykichipa, munashkanta rurashpa. Ama munaychichu kankuna kikinpa mana ali munashkaykichita rurashpa kawsanata. \c 14 \s1 Pablo yachachin mana munananchipa tukuy kirikkuna chasnalla rurashpa kawsanankunapa \p \v 1 Wawkikuna panikuna, shuk kirik masinchi manara alita Jesukristupi sinchikuhushpanka ama paywa yanka rimanakuychichu. Ashwan payta yuyashpa kayaychi kankunawa parihu tantarinanpa. \v 2 Rikuychi, shuk kirik masinchikunaka tukuy ima mikunankunata alimi ninahun. Shukkuna manara yapa alita Jesukristupi sinchikukkunaka manami aychata mikunahunchu. Paykunaka tarpu pankakunallata tarpu muyukunallata mikunahun. \v 3 Yaya Dioska tukuy aychata mikuk runakunata, mana aychata mikuk runakunatapas chasnallami yuyan. Chayrayku tukuy aychata mikuk runakuna kashpaykichika ama chay mana aychata mikuk runakunata rimaychichu manami alitachu rurahunkichi nishpa. Chaymanta aychata mana mikuk runakuna kashpaykichika ama tukuy aychata mikuk runakunata rimaychichu manami alitachu rurahunkichi nishpa. \v 4 Karan shuk Yaya Diospa kamachinan kashpanchi ¿pi kanaykitata yuyarinki paykunata chasna rimanaykipa? Yaya Diosllapa kashpankuna paylla atipan rimanata, alitachu ruranahun manachu nishpa. Payllami tukuyta atipak kashpan runankunata yanapanka alillata rurashpa kawsanankunapa. \p \v 5 Shuk kirikkunaka yuyarinahun kay punchami ali kan tantarishpa Yaya Diosta kushichinanchipa nishpa. Shukkunaka yuyarinahun karan puncha tantarinanchi tiyan Yaya Diosta kushichinanchipa nishpa. Chasna chikanta yuyarishpanchipas karan ñukanchikuna imashnami yuyarinchi, akuychi chasnalla Yaya Diosta kushichishunchi. \v 6 Jesukristuta shuk kirik masinchika shuk punchakunalla Yaya Diosta kushichinayashpanka chasna kushichichun. Jesukristuta shuk kirik masinchika Yaya Diosta kushichishpan tukuy imata mikushpanka payta agradesishpa mikuchun. Shukka mana tukuy imata mikushpanka Yaya Diosta kushichinanpa, mana mikuchun. Paypas Yaya Diosta agradesinmi. \p \v 7 Nima maykan ñukanchi kikinrayku kawsanchichu, nima maykan ñukanchi kikinrayku wañunchichu. \v 8 Kawsara kahushpanchika Amunchi Jesukristuta kushichinanchipa kawsanchi. Wañushpanchika Amunchi Jesukristuta silupi kushichinanchipa wañunchi. Chasna kashpanmi kawsa kahushpanchi wañushka kahushpanchipas Amunchi Jesukristullapa kanchi. \v 9 Kristuka wañurka, wañushkanmanta kuti kawsarimurka wañushkakunata kawsakunatapas kamachik kananpa. \p \v 10 Shuk puncha tukuy ñukanchikuna Yaya Diospa puntanpi shayarik rinanchi tiyan payka ñukanchita rimananpa, alitachu manachu alita rurashkanchi nishpa. Chayrayku nima maykan Yaya Diosta kirik masinta rimachun kanka manami alitachu Yaya Diosta kasunki nishpa. Nima maykan kirik masinmanta yuyarichun mana valik kananta. \v 11 Chasnallatatami Yaya Dioska ñawpa killkachishkanpi riman: \q1 Ñukalla rimashkaynita paktachik kawsa Yaya Dios kashpaynimi rimani: Tukuy runakunami shuklla tukuyta kamachik kanaynita riksishpankuna puntaynipi kunkurinkakuna. Tukuymi yapa ali kanki nishpa kushichiwankakuna. \m \v 12 Chasna killkarishka kashpanmi yachanchi, tukuy runa pay kikin rurashkanmanta Yaya Diosta rimanan tiyan. \s1 Pablo yachachin kirik masinchipa yuyayninta mana pantachichinanchipa \p \v 13 Yaya Dios ñukanchita tukuy rurashkanchikunamanta tapunanta yachashpanchi amana ñukanchi kirikkunapura washanchanakushpa kawsashunchinachu, payka manami alitachu kawsahun nishpa. Ashwan karan shuk kankuna yuyariychi alikunallata rurashpa kawsanaykichipa, kirik masinchikunata mana uchata rurachinaykichipa. \v 14 Ñukaka Jesukristuta kirik kashpaynimi alita yachani tukuy mikuna aycha ali kananta mikunanchipa. Chasna kashpanpas shuk kirik masinchikuna yuyarinahun, Yaya Dios mana munanchu ñukanchi shuk aychakunata mikunanchipa. Mikushpanchika uchatami ruranchi nishpa. Chasna yuyarik runakunaraykuka mana alichu kan chay aychata mikunankunapa. \v 15 Chasna kashpan mikuhushkaykichiwa shuk kirik masikichita pantachichishpaykichika manami payta yuyahunkichichu. Yuyariychi Kristuka chay wawkiraykupas wañushkanta. Chayrayku ama munaychichu mikushkaykichiranti payka Jesukristumanta anchurinanpa. \v 16 Chayra kirik masikichi chasna aychata mikuhushkaykichirayku kankunamanta millaypata rimashpankuna chay aychataka ama mikuychichu. \v 17 Yaya Diospa kamachishkan tukushpa paypa ali kamachihushkanpi kawsashpanchika manami mikunallapi upyanallapi yuyarishpa kawsanchichu. Ashwan Yaya Diospa Espíritun yanapashpan alillata rurashpa, kushikushpa, shukwa shukwa yuyanakushpa kushilla kawsashunchi. \v 18 Chasna Kristullata kasushpa kawsashpanchimi Yaya Diosta kushichishpa kawsanchi. Runa masinchikunapas rimankakuna alitami paykunaka rurahunkuna nishpa. \p \v 19 Chayrayku akuychi tukuyta rurashunchi shukwa shukwa yuyanakushpa kushilla kawsananchipa. Chaymantapas akuychi sinchikuchinakushpa kawsashunchi ashwanta ashwanta Jesukristuta kirishpa kawsananchipa. \v 20 Yachanchi tukuy mikunakuna Yaya Diospa rikushkanpi ali kananta. Chasna ali kashpanpas shuk kirik masiki yuyarima mana ali kananta shuk shuk aychakunata mikunanpa. Chayta mikushpanka payrayku ucha kan. Chayrayku ama mikushkaykichiwa yuyayninta pantachichiychichu. Chasna rurashpaykika payka manana kirinkachu Yaya Diosta. \v 21 Chayrayku chasna aychakunata ama mikuychichu, ama vinuta upyaychichu, nima shuk imata ruraychichu, maykanwami kirik masikichipa yuyayninta pantachichinkichi. \v 22 Yaya Diospa rikushkanpi ali kanata yuyarishkaykichita shunkuykichillapi wakaychaychi Yaya Dioslla yachananpa. Shuk runa rurahushkanta ali kanata yuyarishpanka kushillami kanka. \v 23 Ashwan maykanpas yuyarishpan manachari alichu chay aychata mikunaynipa nishpa, chayta mikushpanka mana alitachu ruran, mana kirishkanrayku chay mikuna ali kananta. Kirishpanchi rurahushkanchika mana ali kananta, chayta rurashpanchika uchami kan. \c 15 \s1 Kristuta kirikkunapura alita yanapanakunanmanta riman \p \v 1 Wawkikuna panikuna, ñukanchi Jesukristuta alita kirik kashpanchi chay manara yapa alita kirihukkunata yuyashpa yanapananchi tiyan. Mana ñukanchi kikin ali kananta yuyarishkanchillata rurashpa kawsashunchichu. \v 2 Karan ñukanchikuna akuychi rurashkanchiwa runa masinchikunata kushichishpa yanapashunchi, chaymantapas sinchikuchishunchi ashwan alita Jesukristuta kirinankunapa. \v 3 Kristupas manami munarkachu pay kikinllata kushichinata. Ashwan Yayan Diosta kushichishpa kawsashkanraykumi runakuna payta chiknishpa kamirkakuna. Kasnami Yaya Diospa ñawpa killkachishkanpi Jesukristumanta riman: \q1 Yaya Dios, chiknik runakuna kanta asichishpa millaypata rimashpankuna ñukata parisichiwanahun nishpa. \m \v 4 Tukuy ñawpa Yaya Diospa killkachishkanka ñukanchita yachachinanpami killkarishka kan. Chay tukuy killkachishkanwa Yaya Dioska ñukanchita sinchikuchin parisishpanchipas alita payta kasushpa kawsananchipa, chaymantapas wiñaypata paywa kawsak rinanchita chapananchipa. \v 5 Yaya Dios ñukanchita yanapak kashpan mana sakishpa katinanchipa, chaymanta llakirishkakunata sinchikuchik kashpan kankunata yanapachun Jesukristushina shuk yuyayllawa yuyanakushpa kawsanaykichipa. \v 6 Chasna kawsashpaykichimi tukuy kankuna parihulla Amunchi Jesukristupa Yayan Diosta kushichinkichi tukuymanta yapa alimi kanki nishpa. \s1 Yaya Dioska Pablota rimarka Kristumanta yachachinanpa mana israel runakunata \p \v 7 Kristu ñukanchita imashna kahushpanchipas yuyashpan kayashkanshina, chasnallatata kankunapas yuyanakuychi. Chasna yuyanakushpa kawsaychi Yaya Diosta kushichinaykichipa. \v 8 Alita uyawaychi. Kristuka shamurkami ñukanchi israel runakunata yanapananpa. Chasna yanapashpanmi Yaya Dios chay ñawpa yaya rukunchi wañukunata yanapananpa rimashkanta paktachirka. Chasna Kristu Yaya Diospa rimashkanta paktachishpanmi yachanchi Yaya Dios tukuy rimashkanta alita paktachik kananta. \v 9 Chaymanta Kristuka shamurkami kankuna mana israel runakunatapas yanapananpa. Chasna yanapashpanmi Yaya Diosta kushichinkichi kankunata llakichishkanrayku. Ñawpa yaya rukunchi atun apu David wañuka Yaya Diosta rimashkanka kasnami killkashkanpi riman: \q1 Ñukaka mana israel runakunawa pakta kanta kushichisha. Paykunawa pakta kushikushpa kanta atunyachishpa takisha nishpa. \m \v 10 Chaymanta Moisés wañupa rimashkanka kasna killkarishka kan: \q1 Kankuna mana israel runakuna, ñukanchi Yaya Diospa akllashkan israel runakunawa pakta kushikuychi nishpa. \m \v 11 Chaymanta kasnami Salmos killkapi riman: \q1 Tukuy llaktakunapi kawsak runakuna Yaya Diosta kushichiychi nishpa. \m \v 12 Isaias wañupas kasnami killkarka: \q1 Shuk kuchushka kaspi ankumanta kuti wiñahukshina Isaí shutiyu runa wañupa miraymantami shuk kamachik runa tiyanka. Payka tukuy allpapi kawsak runakunata kamachik kanka. Chay mana israel runakunaka paypi sinchikunkakuna ñukanchita kishpichinka Yaya Diospa kastigananmanta nishpa. \p \v 13 Tukuy rimashkanta paktachik Yaya Diostami kankunarayku mañahuni kankuna Jesukristuta kirikkunata yanapananpa, sumakta kushikushpa mana piñanakushpa kushilla kawsanaykichipa. Yaya Dios kankunata Espiritunwa yanapachun ashwanta ashwanta tukuy rimashkanta paktachinanta kirinaykichipa. \p \v 14 Wawkinikuna paninikuna, yachani kankuna ali shunkuyu runakuna kanaykichita. Alitami Yaya Diospa rimashkanta yachankichi. Chasna kashpaykichimi alita yachankichi shukwa shukwa sinchikuchinakunata. \v 15 Chasna alita yachashpaykichipas yachachishkaynita mana kunkarinaykichipami, yuyarishkaynita mana pakashpa kuskata rimashpa kay kartata kankunarayku killkahuni. Yaya Dios yuyawashpan kamachiwashka kankunata yachachinaynipa. \v 16 Chasna paypa kamachishkan kani kankuna mana israel runakunata Yaya Diospa suma ali shiminta Jesukristu runakunata kishpichinanmanta yachachinaynipa. Yaya Diospa Espíritun kankunata yanapashpan Kristuta kirikkuna kankichi. Chasna kashpaykichimi ñuka kankunata Yaya Diospa puntanpi shuk suma imata kunayahushkaynitashina churashpayni payka kankunamanta sumakta kushikunka. \p \v 17 Kristu Jesusta kirik kashpaynimi pay yanapawashka kankunata yanapanaynipa. Ñuka kankunata yanapashpayni kirishkaykichirayku Yaya Diospa puntanpi sumakta kushikushami. \v 18 Kristu rurashkaynikunapi mana yanapawama karka, nima shuk rurashkaynimanta atipaynimachu rimanata. Paymi ñukata yachayta kuwashka kankunata ali rurashkayniwa rimashkayniwa yachachinaynipa, kankuna mana israel runakunapas payta kirishpaykichi Yaya Diostana kasunaykichipa. \v 19 Chasna Yaya Diospa Espiritunpa yachayninllawa nima ima uras rikushkaykichita, suma mana atipaypakunata rurashkaynita rikushpaykichi achka kankuna mana israel runakuna Kristuta kirishkankichi. Chasnami Jerusalén llaktamanta pacha tukuy karu llaktakunapipas Iliria allpapi kahuk llaktakunapi paktanaynikama chay suma ali shimita Kristu runakunata kishpichinanmanta tukuy parti yachachishkani. \v 20 Maypimi manara nima maykan runa chay suma ali shimita Jesukristu runakunata kishpichinanmanta yachachishka, chay llaktakunapimi ñukaka munani yachachinata. Shuk yachachik masini Kristumanta yachachishka llaktakunapi ñukaka manami rinayanichu yachachinapa, mana shukpa tarawananpi satirinaynipa. \v 21 Yaya Diospa ñawpa killkachishkanpi kasnami riman: \q1 Maykankunami nima shuk kuti Yaya Diosmanta yacharkakunachu, paykunami kunanka payta riksinkakuna. Maykankunami nima ima uras paymanta uyarkakunachu, paykunami uyankakuna nishpa. \s1 Pablo Roma llaktama rinayashkanmanta riman \p \v 22 Achka llaktakunapi Yaya Diospa shiminta yachachihushpaynimi yapa munashpaynipas mana atiparkanichu kankunama rinata. \v 23 Kunanka ñami paktachishkani Yaya Diospa shiminta yachachinata kay llaktakunapi. Achka watakunami yapa munashkani kankunata pasyak rinata. \v 24 Chayrayku España allpama rishpayni yuyarihuni rihushkaynipi kankunata rikuk rinaynita. Chaymanta shuk punchakunata kushikushpa kankunawa kahushpayni munani kankuna yanapawanaykichipa Españama rinaynipa. \p \v 25 Manara kankunama rishpaynira Jerusalén llaktama risha chaypi Kristuta kirik masinchikunata yanapanaynipa. \v 26 Masedonia allpapi, Akaya allpapi kawsak kirik masinchikunami munanahun chay Jerusalén llaktapi Yaya Diosta kirik nima imayu runakunata yanapanata. Chayraykumi paykuna kikin munashpankuna tantachihunkuna shuk ofrendata chay mana imayu wawkinchikunama kachanankunapa. \v 27 Jerusalén llaktapi Kristuta kirik israel masinikunami tukuy parti mana israel masikichikunata yachachishpankuna Jesukristuta kirishkakuna. Chasna kashpan Kristuta kirik israel masinikunata agradesishpa ali kan shuk ofrendata kachashpa yanapanankunapa, paykuna kikin munashkankunashina. \v 28 Ñuka chay kirik masinchikunata Jerusalenpi chay tantachishka ofrendata kushkayniwashami Españama risha. Chasna Españama rihushpaynimi kankunata rikunata munani. \v 29 Alita yachani, kankunama rishpaynika Kristu tukuy imapi alita yanapawananta. \p \v 30 Wawkikuna panikuna, Amunchi Jesukristu ñukanchita yapa yuyashpan chaymantapas Yaya Diospa Espíritun ñukanchita yanapashpan shukwa shukwa yuyanakunchi. Chayrayku kankunata tapuni ñukawa pakta yapa sinchita Yaya Diosta mañanaykichipa, pay ñukata sinchikuchiwananpa. \v 31 Mañapaychi Judea allpapi Kristuta mana kirik runakuna mana wañuchiwanankunapa. Chaymantapas mañaychi Jerusalenpi Kristuta kirik masinchikuna paykunarayku apahushkayni ofrendata alita apinankunapa. \v 32 Chasna Jerusalenmanta alilla kutimushpayni Yaya Dios munashpanka kushilla kankunapi paktasha chaypi samanaynipa. \v 33 Mañahunimi kushilla kawsayta kuk Yayanchi Dios tukuy kankunawa kananpa. Chasna kachun. \c 16 \s1 Pablo kirikkunata saludan \p \v 1 Wawkikuna panikuna, paninchi Febe kankunata pasyananpa rishpan alita yaykuchiychi. Payka Senkrea llaktapi Jesukristuta kirik masinchikunata yanapakmi kan. \v 2 Imashnami shuk Yaya Diosta kirikkunata yuyanchi, chasnallatata chay paninchita Yaya Diosta kirik kashpan kushilla kayaychi. Chaymantapas payta yanapaychi tukuy ima munashkanpi. Payka Yaya Diosta kirik masinchikunatami achkata yanapashka, ñukatapas achkatami yanapawashka. \p \v 3 Chaymanta saludapaychi Kristu Jesuspa shiminta yachachinata yanapawak paninchi Priskata, kusan Akilatapas. \v 4 Paykunami yapa parisirkakuna ñukata wañuchina kahushkankunamanta kishpichiwanankunapa. Chayraykumi achkata agradesini paykunata. Manami ñukallachu agradesini, ashwan tukuy mana israel masikichi kirikkunapas achkatami paykunata agradesinahun. \v 5 Chaymanta saludapaychi Priskapa Akilapa wasinpi tantarik kirikkunatapas. Saludapaychi munashkayni wawkini Epenetota. Payka Asia allpapi Kristuta puntiru kirik runa kashka. \v 6 Saludapaychi paninchi Mariata, payka achkatami tarawashka kankunata yanapananpa. \v 7 Chaymantapas saludapaychi chay ishkay israel masinikunata Andronikota Juniastapas. Paykunaka karselpi churay tukushka masinikuna karkakuna. Tukuy kirikkunapa yapa yuyashkankuna apostolkunami kanahun. Ñukamanta puntiru Kristuta kirikkunami kanahun. \p \v 8 Amunchi Jesukristuta ki- rik munashkayni wawkini Ampliatotapas saludapaychi. \v 9 Chaymanta Yaya Diospa shiminta yachachik wawkinchi Urbanota saludapaychi. Chay yapa yuyahushkayni wawkinchi Estakistapas saludapaychi. \v 10 Wawkinchi Apelestapas saludapankichi. Payka Kristuta katihushkanrayku achkata parisishka. Parisihushpanpas Kristuta kirishpalla katihun. Chaymanta Aristobulopa ayllunkunatapas saludapaychi. \v 11 Israel masini Herodionta saludapaychi, chaymantapas Narsisopa ayllunkunamanta Amunchi Jesukristuta kirikkunata saludapaychi. \v 12 Chaymanta paninchikuna Trifenata Trifosatapas saludapaychi. Paykunaka Amunchi Jesukristupa munashkanta rurashpa tarawahunkuna. Chasnallatata yuyashkanchi paninchi Persidata saludapaychi. Paypas Amunchi Jesukristuta sirvishpa sinchita tarawashkami. \v 13 Amunchi Jesukristuta alita kirik Rufota saludapaychi, paypa mamantapas. Mamanka ñukapa mamaynishinami kan. \v 14 Chasnallatata saludapaychi Asinkritota, Flegonteta, Hermesta, Patrobasta, Hermasta, chaymanta tukuy paykunawa tantarik kirik masinchikunatapas. \v 15 Filologota, warmin Juliata, chaymanta Nereota, panintapas, Olimpasta, chaymanta tukuy paykunawa tantarik Amunchi Jesukristuta kirikkunatapas saludapaychi. \p \v 16 Kankuna kirikpura shukwa shukwa yuyanakushpa saludanakuychi. Tukuy kaypi kawsak Kristuta kirikkuna kankunarayku saluduta kachanahun. \s1 Pablo yachachin yanka llulla shimikunata mana kasunanchipa \p \v 17 Wawkinikuna paninikuna, alita uyawaychi kankunata rimashkaynita. Tiyan shuk runakuna ali yachachishkaynimanta chikanta yachachikkuna. Chay yachachishkankunawa kankunapa yuyaykichita pantachichishpankuna shukwa shukwa piñanakushpa kawsankichi. Chasna yachachikkunata ama uyaychichu, ashwan paykunamanta anchuriychi. \v 18 Paykunaka manami Amunchi Jesukristuta kasunahunchu, ashwan paykuna kikinpa munanankunallata rurashpa kawsanahun. Mishki uyaypa shimikunawa rimashpankuna mana yapa yachak runakunata llullachinahun. \v 19 Kankunamanta tukuy runakuna yachanahun alita Yaya Diosta kasushpa kawsahushkaykichita. Chayta yachashpayni yapa kushikuni. Munani kankuna yachakunaykichipa alillata rurashpa kawsanata, mana alikunataka mana ruranaykichipa. \v 20 Ñukanchita kushilla kawsayta kuk Yayanchi Dioska manana unayankachu kankunata atipachinanpa supaykunapa apunta winsishpa winsishpa rihushkaykichipi sumakta winsinaykichipa. Amunchi Jesús kankunata llakichishpan yanapachun. \p \v 21 Chaymanta ñukawa parihu Yaya Diospa shiminta yachachik Timoteo kankunata saludan. Chasnallatata israel masinikuna Lusio, Jasonpas, Sosipaterpas kankunata saludanahun. \v 22 Ñuka Tersio Pablopa rimashkanta killkak, chaymantapas Jesukristuta kirik kashpayni kankunata saludani. \v 23 Gayopas kankunata saludan. Paypa wasinpi kahunchi. Kaypi kawsak kirikkunapas paypa wasinpimi tantarinahun. Kay llaktapi kullkita wakaychak Erastopas kankunata saludan. Chaymantapas kirik masinchi Cuarto kankunata saludanmi. \v 24 Amunchi Jesukristu tukuy kankunata llakichishpan yanapachun. Chasna kachun. \s1 Yaya Diosta kushichina \p \v 25 Wawkinikuna paninikuna, akuychi Yayanchi Diosta atunyachishpa kushichishunchi. Paymi atipan kankunata sinchikuchinata mana sampayashpa Jesukristuta kirishpa kawsanaykichipa. Chasnallatata Yaya Diospa suma ali shiminpi Jesukristu runakunata kishpichishkanmanta riman, maykantami kankunata yachachishkani. Chay shiminpi kunan Yaya Dios ñukanchita riksichishka ñawpa mana riksishkanchita, Wawan Jesukristu wañushkanrayku ñukanchita kishpichishkanta. Manara kay allpata rurahushpanra Yaya Dioska yuyarirka ñukanchita kishpichinanta. Chasna yuyarishpanpas ñawpa payta kasuk runakuna manara alita asirtarkakunarachu imashnami Yaya Dioska ñukanchita kishpichinka nishpa. Kunanka ñami ñukanchita riksichishka. \v 26 Chay wiñaypa kawsak Yaya Dioska chay ñawpa paypa yachayninwa yachachikkunata kamachirka killkanankunapa pay ñukanchita kishpichinanta. Kunanka ñukanchita chay ñawpa killkachishkanta alita riksichishka. Chaymanta tukuy allpakunapi kawsak manara Yaya Diosta riksik runakunatapas riksichishka, paykunapas payta kirishpankuna kasushpa kawsanankunapa. \p \v 27 Jesukristu ñukanchita kishpichishkanrayku akuychi kushichishunchi tukuy uras chay shuklla tukuyta yachak Yayanchi Diosta. Chasna kachun. \sig Chayllata killkashkani.\sig*\sig Wawkikichi turikichi Pablo\sig*