\id ROM - South Bolivia Quechua NT -Bolivia 2011 (DBL -2013) \h ROMANOS \toc1 Carta A Los Romanos \toc2 Romanos \toc3 Rom \mt2 LA CARTA DEL APOSTOL SAN PABLO A LOS \mt1 ROMANOS \c 1 \s1 Cristomanta sumaj willanaswan Dios Pablota cachamun \p \v 1 Noka, Pablo, Cristo Jesuspa camachin cani, cachan canaypaj ajllaska ima. Diostaj t'akawarka sumaj willanasninta willaranaypaj. Ajinamanta kelkamushayquichej. \v 2 Chay sumaj willanasta unaymantapacha runasman Dios konanta nerka willajcunannejta santa palabranpi. \v 3 Chay sumaj willanaska Wawan Cristomantamin. Payka cay pachapi runa cananpaj, Davidpa mirayninmanta nacecorka. \v 4 Payta Dioska wañuymanta causarichispa atiyniyoj Wawan caskanta Santo Espiritunejta sut'ita ricucherka. Payka Señorninchej Jesuscristo. \v 5 Paynejta c'acha Dios qhuyacuyninwan atiyta kowarkaycu cachasnin canaycupaj. Sutinpitaj cachamuwarka tucuy llajtasman willarajta, paycunaka paypi jap'icuspa casunancupaj. \v 6 Kancuna waj llajtayojcunatapis Dios wajyasorkachej Jesucristopi jap'icunayquichejpaj. \v 7 Cunanka Roma llajtapi tiyacojcunaman kelkamushayquichej. Kancunata munacuspa Dios wajyasorkachej payman t'akaska canayquichejpaj. Dios Tatanchejpa, Señorninchej Jesuscristoj c'acha yanapaynin tucuy kancunawan cachun. Ajinapi Cristowan ujchaska allillanpi causacuychej. \s1 Pablo paycunata watucuyta munan \p \v 8 Ñaupajtaka Diosniyman graciasta koshani Jesucristonejta tucuy kancuna Diospi jap'icuskayquichejraycu. Chay jap'icuskayquichej tucuy cay pachapi willaska caskanraycu graciasta koni. \v 9 Payta tucuy sonkoywan yupaychani Wawan Cristomanta willaraspa. Mana sakespa kancunapaj Diosmanta mañacoj caskayta paymin yachan. \v 10 Mañacushanipunitaj kancunata watucunaypaj, Dios munajtenka jamunaypuni cananpaj. \v 11 Mayta ricuyta munashayquichej yanapasunayquichejpaj Cristowan ujchaska causayniyquichejpi aswan callpachaskas canayquichejpaj. \v 12 Purajmanta sonkochanacusunchej. Ajinapimin Diospi jap'icuskayquichejraycu sonkochawanquichej. Nokapis paypi jap'icuskaywan sonkochaskayquichej. \p \v 13 Hermanosníy, cayta willaskayquichej: Ashqha cutista kancunata watucuyta munarkani. Astawanpis cunancama jarc'aska cani. Munanitaj kancuna chaupipipis waj llajtaspijina sumaj pokoyta ricuyta. Chayka canman Diospi jap'icuspa wiñajtiyquichej. \p \v 14 Diosman manu cani tucuyman willaranaypaj, griego parlajcunaman mana griego parlajcunamanapis, yachayniyojcunaman mana yachayniyojcunamanpis. \v 15 Chayraycu kancuna Romapi tiyacojcunamanpis tucuy atiskaywan Cristomanta willaranaypaj listo cashani. \s1 Sumaj willanaska Diospa atiyninmin \p \v 16 Cay sumaj willanasmantaka mana p'enkacunichu Diospa atiynin caskanraycu. Juchamanta wiñaypaj cacharichinanpaj atiyniyojmin tucuy paypi jap'icojcunata, ñaupajta israelcunata waj llajtayojcunatapis. \v 17 Cay sumaj willanaspimin Diospa chekan caynin ricuchicun. Ricuchicun imaynatachus paypi jap'icoj runata chekanpaj khawananta. Ricuchicullantaj Diospi jap'icuspa runaka wiñaypaj paywan cusca causananpis. Chayka Diospa palabran niskanmanjina: “Chekan runaka causanka Diospi jap'icuskannejta”. \s1 Mana jap'icojpaj Diospa phiñacuynin ricuchicun \p \v 18 Janaj pachapi tiyacoj Dioska ricuchin phiñacuyninta tucuy mana casucojcunaman tucuy sajrata ruwajcunamanpis. Paycunaka sajra ruwaskasnincuwan cheka cajta jarc'ancu. \v 19 Yuyaynincupeka Diosmanta yachancuña. Diosmin chay yachayninta paycunaman sut'incharka. \v 20 Diostaka runas mana atincuchu ricuyta. Astawanpis tucuy imata ruwaskanmantapacha yachayninta runas sut'ita ricuncu entiendenancupaj. Wiñay atiynin, Dios cayninpis ruwaskannejta ricuchiska cashan. Chayraycu ni imata atincuchu cutichiyta juchayoj caspaka. \v 21 Ajinaka paymanta yachashaspapis mana Diostajinachu jatuncharkancu nitaj graciasta korkancuchu. Astawanpis yankha tanteyacuskancunejta sonkoncupis lakhayachiskajina cajtin yuyaskasnincu manacajman tucorkancu. \v 22 Yachayniyoj caskancuta nicuspapis, mana yuyayniyojman tucuporkancu. \v 23 Ni jayc'aj wañoj Diosta jatunchayta sakepuspataj tucucoj ruwaska dioscunata jatunchayta kallarerkancu. Chay ruwaskacunataj cancu: runajina, p'iskojina, uywajina, catarijinapis. \s1 Dios runasta juchancuraycu munaynincuman sakerparen \p \v 24 Chayraycu Diospis munaynincuman runasta sakerparerka millay ruwaskasnincuwan paycunapura cuerposnincuta p'enkachinancupaj. \v 25 Diospa cheka cayninmanta cajta khesachaspa llulla cajta khaterkancu. Ruwaskasnillanta jatunchaspa yupaycharkancu. Manataj yupaycharkancuchu tucuy imata ruwaj Diostaka. Payka wiñaypaj yupaychaskamin. Ajina cachun. \p \v 26 Chayraycu Dios paycunata sakerparerka millay sinch'i munaynincuman. Warmispis warmi canancuta khesacharkancu cuerposnincuwan waj sajra imasta ruwaspa. \v 27 Ajinallatataj kharispis warmiwan chekan causayta sakeporkancu. Millay munaynincuwan k'oñirispataj kharis kharipura p'enkay cajta ruwancu. Chay millay munaynincumanta juchancumanjinataj cuerposnincupi ñac'ariyta jap'incu. \p \v 28 Paycunaka manacajpaj Diosta khawarkancu. Diospis chaymanjinallatataj paycunata sakerparerka manacaj yuyaymanjina mana ruwana cajta ruwanancupaj. \v 29 Cayjina imaymana sajra ruwaycunawan junt'a cancu: Mana chekan ruwaycuna, sajra ruwaycuna, munapayaycuna, sajra yuyaycuna. Ajinapi cancu envidianacoj, runa wañuchi, phiñanacoj, pantachej, sajra yuyaywan ruwaj, cuento apaj, \v 30 ch'ataj, Diosta chejnicoj, insultaj, jatunchacoj, mayta mentacoj, yuyayninwan sajra imasta waquichej, tatata mamata mana casoj, \v 31 mana yuyayniyoj, niskasninta mana junt'aj, mana munacuyniyoj, mana allinyacuyniyoj, mana qhuyacuyniyoj. \v 32 Paycunaka yachancu Diospa chekan niskanmanjina chayjinata ruwajcunaka wañunancupaj juchachaskas caskancuta. Chayta yachashaspapis sajra cajta ruwallancupuni astawanpis chayta ruwajcunawan cusca cusicuncuraj. \c 2 \s1 Dios runaman ruwaskanmanjina konka \p \v 1 Chayraycu kan, juchachaj runa, pipis cay, ni imata cutichiyta atinquichu ruwaskasniyquimanta. Wajta juchachaspa juchachacullanquitaj kanpis chay quiquillantataj ruwaskayquiraycu. \v 2 Yachanchejjina chayjinata ruwajcunata, Dioska cheka cajmanjina juchachaskanta. \v 3 Kanpis, juchachaj runa, chayjinallatataj ruwaspa ¿yuyanquichu Diospa phiñacuyninmanta aykecuyta? Mana atinquichu. \v 4 Chayrí ¿manacajpajchu khawanqui Diospa c'acha qhuyacuyninta? Dioska maytapuni qhuyacusunqui. Chaymanjina suyasunqui mana uskhayta phiñacuspa. ¿Manatajchu yachanqui juchasniyquita sakespa payman cutiricunayquipaj jatun qhuyacuyninwan wajyasuskanta? \v 5 Astawanpis rumi sonkoyoj canqui nitaj phuticunquichu juchayoj caskayquimanta. Ajinapi astawan astawan Diosta phiñachishanqui jakay jamoj juicio p'unchaycama. Chay p'unchaypi Dios chekan caskanta ricuchenka. \v 6 Sapa uj runaman ruwaskasninmanjina cutichenka. \v 7 Waquenka sumaj cajta ruwaspapuni causashancu. Ajinata causaspa mentaska cayta, sumajpaj khawaska cayta, mana tucucoj causaytataj masc'ashancu. Paycunaman wiñay causayta Dios konka. \v 8 Waquinrí quiquin munaynincuta masc'ancu Diospa cheka niskanta mana casuspataj sajra cajta casuncu. Paycunapaj Diospa sinch'i c'ajaj phiñacuynin canka. \v 9 Sapa uj sajra ruwaj runapaj llaquiy, ñac'ariy canka, ñaupajta israelcunapaj, waj llajtayojcunapajpis. \v 10 Sapa uj sumajta ruwajrí mentaska sumajpaj khawaska, Diosman allinyaskataj canka. Ajina canka ñaupajta israelcunapaj waj llajtayojcunapajpis. \v 11 Dioska uj runata waj runamanta manamin astawan sumajpajchu khawan. \s1 Dios tucuy runasta quiquinta khawan \p \v 12 Waj llajtayojcunaka Moisespa camachiskasninta mana rejsincuchu. Juchallicuspataj wiñaypaj tucuchiskas cankancu juchancuraycu. Israelcunapajrí Dios camachiskasninta churarka. Juchallicuspataj chay camachiskasmanjina juchachaskas cankancu juchancuraycu. \v 13 Uyarejcunallaka manamin chekanpaj khawaskachu cancu Diospa ñaupakenpeka. Manachayrí camachiskasninta casojcunalla chekanpaj khawaskas cankancu. \v 14 Waj llajtayojcuna Moisespa camachiskasninta mana rejsispapis yuyaynincumanjinalla camachiskata ruwancuman. Ajina cajtenka paycunaj camachiynincu cashan. \v 15 Ruwaskasnincu ricuchin Diosmanta camachiska ruwanas sonkoncupi kelkaska caskanta. Ajinapi sonko-yuyaynincu paycunaman willan. Unanchacuspataj yachancu ruwaskasnincu mana allin caskantapis chayrí allin caskantapis. \v 16 Jakay jamoj juicio p'unchaypi Jesucristonejta runacunaj pacaypi ruwaskasnincuta Dios sut'inchanka. Sapa ujtataj nenka chekan caskanta chayrí juchayoj caskanta. Chayka sumaj willanasta willaraskaymanjinamin canka. \s1 Israelcuna camachiskasta mana casuncuchu \p \v 17 Cunanka, israel runa, kan Judáj miraynin sutichacunqui, Moisespa camachiskasninpi confiacunqui, Diospa ajllacuskanmanta caskayquimanta jatunchacunquitaj. \v 18 Diospa munayninta yachanqui. Camachiskasninpi yachachiska caspataj aswan sumaj cajta ajllayta atinqui. \v 19 Ajinapi yuyacunqui Diosta mana rejsej runaspa Diosman pusajnincu c'anchaynincutaj caskayquita. \v 20 Yuyacunquitaj pisi yuyayniyojcunaj yuyaychajnincu, wawaspa yachachejnincutaj caskayquita. Chayta yuyacunqui Dios ricuchisuskanraycu yachay cajta cheka cajtapis Moisespa camachiskasninpi. \v 21 Chayraycu yachachej, kanta tapuyqui: Runata yachachispa ¿imaraycutaj mana kan quiquiyquita yachachicunquichu? Mana suwanata, willaraspa ¿suwawajchu? \v 22 Mana kenchachacunachu, nispa ¿kenchachacuwajchu? Ruwaska dioscunata chejnej caspa ¿paycunamanta suwawajchu? \v 23 Camachiskasmanta jatunchacunqui, Diospa camachiskasninta mana casuspataj manacajpaj payta khawashanqui. \v 24 Israelcunamanta Diospa palabranpipis ninmin: “Kancunaraycu waj llajtayojcuna Diospa sutinmanta sajrata rimancu”. \s1 Tucuy sonkowan Diosta casojcuna runasnin cancu \p \v 25 Diospa ajllaska runan caskayquita ricuchinapaj cuerpopi señalaska caspa, chay circuncidanamanta jatunchacunqui. Chay señal sumajpis cashan sichus Moisespa camachiskasninta ruwanqui chayka. Astawanrí camachiskasninta mana casojtiyqueka chay cuerpopi señalniyoj caskayqui mana ricuchinchu Diospata caskayquita. \v 26 Ajinamanta sichus waj llajtayoj runa ruwanman sumaj imasta camachiskasmanjina chayka ¿manachu chekan runapaj khawaska canka? Chayka mana jawa cajllawanchu canman. \v 27 Chayjina khawaska casucoj runa kanta juchachasonka camachiskasta mana casuskayquiraycu. Kelkaska camachiskasniyoj circuncidaska ima cashajtiyquipis kanta juchachasonka. \v 28 Dioska israel runata mana jawallamantachu khawan nitaj chay cuerpopi señalacuymantachu israelcunaman rijch'acojtillanka. \v 29 Astawanpis uqhumanta sonkopi Espíritoj llimphuchaskanmin cheka israel runaka, manataj kelkaskamanjina ruwajllachu. Payka Judáj miraynin sutichaskamin, mana runacunaj mentaskallanchu. Manachayrí Dios payta mentan. \c 3 \s1 Ajllaska runasninpis Diosta mana casuncuchu \p \v 1 Ajina cajtenka ¿ima sumajtaj canman israel runa cayrí? Chayrí ¿ima sumajtaj canman chay camachiskamanjina señalaska cayrí? \v 2 Tucuy imaymanapi aswan sumaj cashan. Astawan caskanka israelcunaman Dios niskasninta koskanmin. \v 3 Yachanchej waquin paycunamanta mana casuskancuta. Ni chaywanpis nisunmanchu Dioska niskasninta mana junt'anantaka. \v 4 Paycunaj mana junt'askancoka ni jayc'aj jarc'anchu niskasninta junt'ananta. Tucuy runas llulla cashajtincupis Dioska chekapunimin. Quiquillantataj palabranpi nin: \q1 Niskasniyquipi chekan caskayquita reparankancu. \q1 Tucuypa ñaupakencupi chekan ricuchiska canqui. \p \v 5 Chaymantarí runamanjina parlaspa nisunman: Sichus juchanchejnejta Dios chekan caskanta ricuchisunman chayka, Dioska juchanchejmanta phiñacojtin ¿mana chekanchu? \v 6 Dioska chekanpunimin. Jakay juicio p'unchaypi tucuy runas Diospa ñaupakenman riqhurinancu tiyan. Dios chekan caspalla sut'inchayta atin. Ajinalla sapa uj runata juchachanapaj caskanta chayrí chekan caskanta nenka. \p \v 7 Cunan, runaka ninmanchá: “Sichus llullacuskaywan Diosta jatunchayman cheka caskantataj ricuchiyman chayka ¿imaraycutaj juchachaska canirí?” nispa. \v 8 Cayjinata nillanmantaj: “Sajrata ruwanachej allin caj jamunanpaj”. Waquin sajra parlaywan chayta nincu nokanchejpis nisunman carkajina. Chekatapuni chayjina parlajcunaka juchachaskas canancu tiyan. \s1 Tucuy runas juchachaskas cancu \p \v 9 Cunanka ¿israelcunachu chayrí waj llajtayojcunachu aswan sumaj cancu? Tucuynin quiquin cancu. Sut'ita ricucherkaniña israelcunapis waj llajtayojcunapis tucuynincu juchachaskas caskancuta. \v 10 Quiquillantataj Dios palabranpi nin: \q1 Ni ujpis chekan runaka canchu. \q1 \v 11 Ni uj entiendenchu; ni uj Diosta masc'anchu. \q1 \v 12 Tucuy payta sakeporkancu. \q1 Manacajman tucorkancu. \q1 Ni uj canchu allin cajta ruwajka, ni ujllapis. \q1 \v 13 [Sajra sonkoncumanta millay parlanas llojsimun.]\f + \fr 3:13 \ft Ninayan.\f* \q1 Simincuwan parlancu runasta pantachinancupaj. \q1 Niskasnincu runasta nanachin catarej qhaniskanjina. \q1 \v 14 Simincoka maldicionwan jaya palabraswan junt'a. \q1 \v 15 Uskhayta rincu runasta wañuchinancupaj. \q1 \v 16 Puriskancumanta llaquiylla, nac'ariylla jamun. \q1 \v 17 Mana yachancuchu allin causaypi puriyta. \q1 \v 18 Yuyaynincupeka Diosta manchachicuyllapis mana canchu. \p \v 19 Cayta yachallanchejtaj: Camachiskasta rejsejcunaman tucuy kelkaska chayjinata nin tucuy ch'inyachiska canancupaj. Ajinaka tucuy cay pachapi cajcuna Diospa ñaupakenpi juchachaskas cancu. \v 20 Chayraycu camachiskasta ruwaskannejta ni pita Dios chekanpaj khawanchu. Astawanpis camachiskaska juchata rejsichinallawanchejpaj koska carka. \s1 Paypi jap'icojta chekanpaj Dios khawan c'acha yanapayninnejta \p \v 21 Cunanrí Dioska ricuchinña imaynatachus mana camachiskasta ruwaskancuraycullachu runasta chekanpaj khawananta. Chayta willan Moisespa kelkaskanpi Diospa unay willajcunanpa kelkaskasnincupipis. \v 22 Jesucristopi tucuy jap'icojcunata chekanpaj Dios khawan jap'icuskancunejllata, tucuyta quiquinta khawaspa. \v 23 Tucuymin juchallicorkancu. Diospa c'acha munayninmanta carunchacuspataj ni pi paymanjina causanchu. Nitaj pipis chekan cayta taripanchu. \v 24 Diosrí c'achata yanapawarkanchej khasillamanta nokanchejta chekanpaj khawaspa Cristo Jesús juchamanta cacharichiwaskanchejraycu. \v 25 Tucuypa ñaupakencupi payta Dios churarka juchanchejraycu wañunanpaj, yawarninta jich'aspa. Wañunanchejmanta Cristo wañuskanta jap'icojtinchej juchanchejmanta Dios llimphuchawanchej. Ajinapi Cristo Jesuspa wañuynin ricuchin Dioska chekanpuni caskanta. Ñaupa tiempospeka qhuyacuyninpi manarajmin juchata c'ajaj phiñacuyninwan jasut'erkarajchu. \v 26 Astawanpis cunancama suyarka chekan caskanta ricuchinanpaj. Cunantaj Dioska chekan caskanta ricuchin Cristo Jesús juchanchejraycu wañuskanwan. Ricuchillantaj Jesuspi jap'icojta chekan runapaj khawaj caskanta. \s1 Manamin ruwaskannejtachu runaka chekanpaj khawaska \p \v 27 Ajinaka ni pipis atinchu chekan caymanta jatunchacuyta. Chekan cayka mana runaj ruwaskannejtachu, manachayrí Diospi jap'icuskannejllata. Chayraycu jatunchacuyka manacajllañamin. \v 28 Reparanchej, runaka Diospi jap'icuskannejllatamin chekanpaj khawaska caskanta manataj camachiskasmanjina ruwaskanraycuchu. \v 29 Chaywanpis Dioska mana israelcunaj Diosnillancuchu. Waj llajtayojcunajtapis Diosnillancutajmin. \v 30 Dioska ujllamin. Israelcunata chekanpaj khawan paypi jap'icuskancunejta. Quiquillantataj waj llajtayojcunatapis chekanpaj khawan paypi jap'icuskancunejta. \v 31 Ajinaka ¿jap'icuskanchejnejta tucuchinayanchejchu Diospa camachiskasninta? ¡Ni imaynamantapis! Aswanpis sinch'ita sayachinchej camachiskasta. \c 4 \s1 Abraham Diospi jap'icuskannejta chekanpaj khawaska \p \v 1 Runamanjina unay tataycu Abrahammanta chay quiquin yachachinallatataj Diospa palabranpi willawanchej. \v 2 Abrahamka ruwaskasninnejtachus chekanpaj khawaska carka chayka, jatunchacunman carka. Diospa ñaupakenpirí mana jatunchacuyta aterkachu. \v 3 Palabranpi Abrahammanta nin: “Pay Diospi jap'icorka. Diostaj jap'icuskanraycu payta chekan runapaj khawarka”, nispa. \v 4 Llanc'aj runamanrí pagonka mana regalopaj khawaskachu. Manachayrí llanc'askanmanta pagonta jap'inanpuni. \v 5 Astawanpis uj runa ni imata ruwaspapis Diospi jap'icuspaka chekanpaj khawaskamin. Diostaj juchasapataka paypi jap'icojtin juchasninta khechuspa chekanpaj khawan. Ajinata chekanchaj Diospi jap'icuspa runaka chekanpaj khawaska. \p \v 6 Chaywanpis unay camachejniycu Davidpis kelkarka cusiska runamanta. Chay cusiska runata Dios chekanpaj khawan paypi jap'icuskanraycu manataj ruwaskanraycuchu. \v 7 Palabranpi nin: \q1 Runas cusicuyniyoj cancu Dios sajra ruwaskasnincuta khechuspa pampachajtin, juchasnincutaj manaña cajtin. \q1 \v 8 Runaka cusicuyniyojmin juchasninta Señorninchej manaña juchachananpaj jap'ejtin. \p \v 9 Chayjina cusicuyniyojcuna mana israelcunallamantachu cancu, manachayrí waj llajtayojcunamantapis callancutaj. Nerkanchejña paypi jap'icojtin Abrahamtaka Dios chekanpaj khawaskanta. \v 10 Ajinaka ¿imayna cashajtintaj chekanpaj khawaska carkarí? ¿Señalpaj cuerponpi circuncidaska cashajtinchu chayrí manaraj chayjina señalaska cashajtinchu? Dios paytá chekanpaj khawarka manaraj chayjina señalaska cashajtin. \v 11 Manaraj cuerponpi señalaska cashaspa sonkonwan Diospi jap'icorka. Chaymantaña Dios camacherka Abrahamta cuerponpi señalaska cananta. Chayka carka ricuchinanpaj paypi jap'icuskannejta chekanpaj khawaska caskanta. Ajinapi ñaupa tatancujina cashan Diospi jap'icoj waj llajtayojcunapajpis. Cuerposnincupi mana chayjina señalaska cashajtincupis sonkowan jap'icojtincu Dios paycunata chekanpaj khawan. \v 12 Diospi jap'icoj israelcunajtapis tatallancutajmin. Chaywanpis paycunaka mana chay señalniyojllachu cancu. Manachayrí Abraham Diospi jap'icuskanmanjina jap'icuncu. Payka manaraj chay señalniyoj cashaspa chekanpaj khawaska cananpaj Diospi jap'icorka. \s1 Abrahamman Dios sumaj niskanta junt'arka \p \v 13 Dioska sumaj niskanta Abrahamman mirayninmanpis willarka: “Kanman cay pachata kopuskayqui”, nispa. Caytaka mana camachiskasta casuskanraycuchu willarka. Astawanpis jap'icuskannejta chekanpaj khawaskanraycu chay sumaj niskanta willarka. \v 14 Ajina cajtenka sichus camachiskasta casuskancunejllata sumaj niskanta jap'incuman chayka, Diospi jap'icuskancu khasilla, sumaj niskanpis manacaj canman. \v 15 Sitajchus camachiskas mana canchu chayka, ni pi juchachaskachu canman mana casuskanmantaka. [Astawanrí Dios camachiskasninta kowarkanchej. Mana camachiskasninta casojmantaj Diospa c'ajaj phiñacuynin jamun.]\f + \fr 4:15 \ft Ninayan.\f* Ajinapi camachiskasmantaka Diospa phiñacuynillan jamun jucharaycu. \v 16 [Abrahamri camachiskasta casuyta mana aterkachu.]\f + \fr 4:16 \ft Ninayan.\f* Astawanpis Diospi jap'icuskanraycu Dios sumaj niskanta paypaj churarka. Ajinata ruwarka sumajta yachananchejpaj c'acha yanapayninnejllata sumaj niskanta nokanchejpaj junt'ananta. Tucuy Abrahampa mirayninpajpis sumaj niskanta Dios junt'ankapuni Abrahamjina Diospi jap'icojtincu. Camachiskasninpi cajcunapajpis tucuy nokanchejpajpis junt'anka. Abrahamka tatanchejmin Diospi jap'icuskanchejraycu. \v 17 Dios palabranpipis payman nin: “Ashqha llajtaspa tatancupaj kanta churarkayqui”, nispa. Diospa ñaupakenpi Abrahamka sumaj niskanpi jap'icorka. Chay atiyniyoj Dioska wañuskacunata causarichimun. Yuyaskanmanjinataj parlan mana ruwaska imasmantapis cunan cashaskantajina. \p \v 18 Ni ima suyananpaj cashajtin Abrahamka Diospi jap'icuspa suyarka. Ajinamanta sumaj niskanmanjina ashqha llajtaspa tatancupaj tucorka. Diospa sumaj niskan carka: “Mirayniyqui mana yupay atina canka”. \p \v 19 Abrahamka pachaj watayojjinaña carka. Cuerpontapis wañuskapajña khawacorka. Sara, warminpis, ashqha watasniyoj caspa manaña wawata rejsejjinachu carka. Chaywanpis Abraham sonkonwan Diospi jap'icuyninpi mana pisiyacorkachu. \v 20 Sumaj niskanmantapis mana iscayrayarkachu. Astawanpis Diospi jap'icuyninpi astawan callpachacorka. Ajinapi Diosta jatuncharka, \v 21 chekata yachaspa Dioska atiyniyoj caskanta sumaj niskanta junt'ananpaj. \v 22 Dioska payta chekanpaj khawarka ajinata jap'icuskanraycu. \s1 Diospi jap'icuskanchejnejta chekanpaj khawaska canchej \p \v 23 Manataj Abrahamllapajchu kelkaska carka Dios payta chekanpaj khawaskantaka. \v 24 Manachayrí nokanchej tucuy paypi jap'icojcunapajpis nillantaj. Ajinapi cunanka Diospi jap'icuspa chekanpaj khawaskas casunchej. Paymin Señorninchej Jesusta wañuymanta causarichimorka. \v 25 Juchasninchejraycu Dios payta wañuyman jaywarka. Chekanpaj khawaskas cananchejpajtaj causarichimorka. \c 5 \s1 Jesucristonejta allinyachiskas canchej Diosman \p \v 1 Cunanka Diospi jap'icuskanchejraycu chekanpaj khawaskas caspa payman allinyachiskas canchej Señorninchej Jesucristonejta. \v 2 Ajinapi c'acha yanapayninwan causacojcuna canchej. Paynejtataj cusicunchej atiyniyoj Dioswan cusca wiñaypaj cacunanchejmanta. \v 3 Mana chayllachu astawanraj llaquiycunapi cusicunchejpis yachaspa llaquiyka mana sayc'uspa muchuyta yachachiwaskanchejta. \v 4 Ajinata muchuskanchejtaj ricuchin paypi jap'icuspa callpayoj caskanchejta. Ajina callpachaskastaj Diospi confiacunchej jamoj imaspaj yanapanawanchejpaj. \v 5 Ajinata confiacuspataj yachanchej Dios niskanta junt'ananta. Espirituntataj kowarkanchej sonkonchej munacuyninwan junt'a cananpaj. Chayraycu ajinata Diospi confiacunchej. \v 6 Ajinapimin mana callpayoj cashajtinchejpis Diospa ajllaskan p'unchaypi Cristoka wañorka sajra ruwajcunapaj. \v 7 Chekatapuni yakha mana pipis wañunmanchu uj chekan ruwajpajka. Uj c'acha runapajka ichapis mayken causayninta konman. \v 8 Cristorí juchasapasllaraj cashajtinchejpis wañupuwarkanchej. Ajinapi Dioska munacuyninta nokanchejman chekata ricuchiwarkanchej. ¡Chayjina munacuyka Diospallata! \v 9 Chayraycu cunan Cristoj wañuyninnejta chekanpaj khawaskas canchej. May astawanraj Diospa c'ajaj phiñacuyninmantapis cachariskas casunchej. \v 10 Payta mana casuspa enemigonjina cashajtinchej Wawanpa wañuyninnejta Dios allinyachicuwarkanchej. Ajina cajtenka may astawanraj causarimoj Cristowan ujchaska wiñaypaj cachariskas causasunchej. \v 11 Mana chayllachu astawanraj Diospipis mayta cusicushanchej Señorninchej Jesucristonejta, cunan Diosman wiñaypaj allinyachiskas caskanchejraycu. \s1 Adannejta tucuy wañuncu \p \v 12 Yachanchejjina uj runanejta jucha cay pachaman yaycumorka. Juchanejtataj tucuy wañuncu. Ajinamanta tucuy runaspaj wañuy jamun tucuy runas juchallicuskancuraycu. \v 13 Ajinapi manaraj Moisespa camachiskasnin koska cashajtin juchaka cay pachapi carkapuniñamin. Manachus camachiskas tiyan chayka, runaka mana juchachaskachu. \v 14 Astawanrí Adanmantapacha Moisescama tucuy runas wañorkancu mana Adanjina juchallicojcunapis. [Payka Diospa contranpi churacorka Dios payman niskanta mana casuspa.]\f + \fr 5:14 \ft Ninayan.\f* Adanka ñaupaj runa caskanraycu tucuy cay pacha runaspa curajnincu cashan. Payka Diospa cachamuskan Runaman rijch'acun. [Cristorí mosoj causayniyojcunaj Curajnincu cashan.]\f + \fr 5:14 \ft Ninayan.\f* \p \v 15 Paynejta Dioska ashqhasman munacuyninta ricucherka. Astawanka aswan jatunmin Diospa c'acha yanapaynenka Adanpa juchanmanta niskaka. Chay mana casuskan juchamanta tucuy runas wañuncu. Diosrí may astawanraj c'acha yanapayninta mana mich'acuspa kowarkanchej Jesucristonejllata. \v 16 Nitaj chay ujpa juchanjinachu Diospa koskanka carka. Chay ujpa juchanmanta juchachayka jamun nokanchejpaj. Astawanpis may ashqha juchasta khechuspa Dioska c'acha yanapayninnejta chekanpaj khawawanchej. \v 17 Adannejtaka, paypa mana casuskanraycu, tucuy wañuncu. May astawanraj Dioska munacuyninwan chekan cayta korillan. Chay chekan cayta jap'ejcunari Jesucristonejllata jap'incu. Paywan cuscataj jatunchaska wiñaypaj causankancu. \s1 Jesucristowan ujchaska wiñaypaj causanchej \p \v 18 Cunanka, Adanpa mana casuskanwan tucuy juchachaskas carkancu. Ajinallataj Cristoj casuskanwanka tucuypaj chekan cayka wiñaypajmin. \v 19 Imaynachus Adanpa mana casuskannejtaka tucuy juchayojcuna carkancu, ajinallataj Cristoj casuskannejta ashqhas chekan ruwajcuna cankancu. \v 20 [Dios camachiskasninpi munayninta ricucherka. Runasrí camachiskasta mana casuspa]\f + \fr 5:20 \ft Ninayan.\f* astawanraj juchallicorkancu. Aswan jucha cajtintaj may astawanraj Diospa c'acha yanapaynin runasman chayamorka. \v 21 Ajinapi imaynatachus juchanejta runas wañorkancu chaymanjinallatajmin c'acha yanapayninnejta chekanpaj Dioska khawawanchej. Señorninchej Jesucristonejtataj wiñay causayta kowanchej. \c 6 \s1 Jesucristowan ujchacuyka Diospaj causanapajmin \p \v 1 Chay tucuymanta cunanka ¿imanisunmantaj? ¿Yuyanquichejchu Diospa c'acha yanapaynin aswan jatun cananpaj? \v 2 ¡Ni imaynamanta! Nokanchejka juchapaj wañuporkanchejña. Chayraycu manaña juchapi causayta atinchejchu. \p \v 3 Yachanquichejjina Cristopi jap'icuspa bautismonejta ricucherkanchej Cristowan ujchaska caskanchejta. Cayka, wañuyninpi ujchacuymin. \v 4 Wañuskajinataj paywan cusca bautismonejta p'ampachicorkanchej. Imaynatachus Dios Tataka jatun atiyninwan Cristota causarichimorka, ajinallataj nokanchejwanpis carka mosoj causaypi purinanchejpaj. \v 5 Imaynatachus Cristo wañorka, ajinallatataj juchapaj wañorkanchej paywan ujchacuspaka. Chayraycu chekatapuni causarimuyninpijinallataj ujchacusunchej. \v 6 Cayta yachanchej: Ñaupa causayninchejka Cristowan cusca wañuchiskajinañamin carka. Ajinapi juchaj atiynin manaña cuerponchejta camachinchu. Juchaj atiynenka tucuchiskamin manaña munayninchejta ruwananchejpaj. \v 7 Sichus runa wañunña chayka, juchamanta cachariskamin. \v 8 Yachanchej mauc'a causayninchejka Cristowan cusca wañuska caskanta. Chayraycu creenchej paywan cusca mosoj causayniyoj caskanchejta. \v 9 Yachanchejtaj Cristo wañuymanta causarimuspaña ni jayc'aj wañonkachu. Wañuypa atiyninmantaka wiñaypaj cachariskaña. \v 10 Juchanchejpaj Cristoka uj cutillata wañorka tucuy juchata atipananpaj. Cunanrí Diospaj causashan. \v 11 Ajinallataj kancunapis juchapaj wañuskajina khawacuychej juchamanta t'akaskaña caskayquichejraycu. Cristo Jesuswan ujchaskataj Diospaj causaychej. \s1 Diosta casuspa chekanta ruwanachej \p \v 12 Chayraycu amaña jucha camachichunchu, sajra camachejjina, cay pacha causayniyquichejtaka. Amañataj juchata casuspa sajra munayninmanjina ruwaychejchu. \v 13 Niñataj juchaj yuyaskanmanjina cuerpoyquichejwan sajrata ruwaychejchu. Manachayrí wañuskamanta causarimuskasjina tucuy causayniyquichejta Diosman jaywacuychej. Cuerpoyquichejtapis payman jaywacuychej chekanta ruwanayquichejpaj. \v 14 Manañamin juchaj camachisninchu canquichej, manaña camachiskasta ruwaynejta chekanpaj khawaska yuyaskayquichejraycu. Astawanpis Dios c'acha yanapayninnejta chekan runaspaj khawasunquichej. \p \v 15 Cunanka, manaña camachiskasta ruwayllawanchu causanchej, manachayrí Dios c'achata yanapawaskanchejmanjina. ¿Chayraycuchu juchallicusun? ¡Ni imaynamanta! \v 16 Cayta sumajta yachanquichejjina: Patronman casunayquichejpaj churacuspaka payta casuspataj camachisnin canquichej. Juchata camachejtajina casuspaka casuskayquichejmanta wañunquichej. Diosta casuspataj chekanta causanquichej. \v 17 Ñaupajpi juchaj camachisnin carkanquichej. Cunanrí, gracias Diosman, tucuy sonkowan cheka yachachinata casorkanquichejña yachachiska caskayquichejmanjina. \v 18 Juchamanta cachariskas caspataj cunanka chekan ruwanaman camachis canquichej. \v 19 Caytaka cay pacha causayninchejmanjina camachismanta quiquinchanawan parlani kancunapaj aswan sut'illa cananpaj. Ñaupajpi millay imasman mana Diosta casuymantaj cuerpoyquichejta camachisjina jaywacorkanquichej mana casojcunaman tucunayquichejcama. Cunanka ajinallatataj camachisjina chekan ruwanaman cuerpoyquichejta jaywacuychej Diosman t'akaska canayquichejpaj. \s1 Dios wiñay causayta kowanchej \p \v 20 Ñaupajpi juchaj camachisnin cashaspaka libre carkanquichej chekan ruwayman churacuymantaka. \v 21 Chay ruwaskasniyquichej ¿imata kancunapaj ruwarkarí? Ni ima allintapis. Astawanrí cunanka p'enkachisunquichej. Chay ruwaskasmantataj runaka wiñaypaj wañun. \v 22 Cunanrí juchamanta cacharichiskaña canquichej Diospa camachisnin canayquichejpaj. Payman t'akaska llimphu causayniyoj caspataj c'acha ruwanasta ruwanquichej. Chay ruwanasmantari runaka wiñaypaj causan. \v 23 Runaka juchamanta pagotajinamin wiñay wañuyta jap'enka. Diosrí c'acha munacuywan Señorninchej Cristo Jesusnejta wiñay causayta kowanchej. \c 7 \s1 Juchamanta cachariskas \p \v 1 Hermanosníy, leycunamanta reparaspa, cayta yachanquichej: Uj runaka causanancamalla leytaka casun. \v 2 Leymanjina uj casaraska warmipis kosanwan ujchaska cashan causanancamalla. Sitajchus kosan wañupunman chayka, casaraska caymanta libreña. \v 3 Kosan causashajtillanraj waj kosayoj canman chayka, warmeka khenchapaj rejsiska canka. Sichus kosan wañupunman chayka, manaña paywan ujchaskachu. Leymanjina warmeka mana khenchachu canka waj kosayoj caspapis. \p \v 4 Ajinallataj, hermanosníy, kancunapis Cristoj wañuyninpi Moisespa camachiskasninpaj wañuporkanquichejña. Wañuyninnejtataj cachariskas carkanquichej waj kosawanjina ujchaska canayquichejpaj, wañuymanta causarimoj Cristowan. Ajinamanta paywan ujchaska caspa c'acha ruwanasta mosoj causaypi Diospaj ruwanchej. \v 5 Ñaupajpi manaraj Diospa munayninmanjina causashajtinchej camachiskaska sajra munayninchejta rijch'aricherka. Ajinapi juchaka cuerponchejpi ruwarka. Chay ruwaskamanta wiñay wañuy jamun. \v 6 Cunanrí camachiskasmanta cachariskasña canchej juchapaj wañuskasña caspa. Manañataj mauc'a kelkaskacunamanjinachu ruwanchej jawa imasllataka. Manachayrí Santo Espiritumanjina mosoj causayninchejpi Diosta casunchej. \s1 Camachiskaska ricuchin jucha manchay sajra caskanta \p \v 7 Chay jawa cunanka ¿yuyasunchu camachiskas jucha caskanta? ¡Ni imaynamanta! Astawanpis camachiskasnejllata juchata rejserkani. Camachiska “Ama wajpa capuyninta munapayaychu”, nejtillan munapayayniy jucha caskanta yacharkani. [Ajinamanta camachiskasnejta repararkani munayniy Diospa munayninpa contranpi caskanta.]\f + \fr 7:7 \ft Ninayan.\f* \v 8 Juchaka chay camachiskasmanta valecuspa tucuy imaymana sajra munayta nokapi ruwarka. \v 9 Ñaupajpi mana camachiskaswanka munayniymanjina allinjinallata causasharkani. Camachiskasta rejsiskaytawantaj juchaka astawan callpawan causayniypi ruwarka. \v 10 Juchaynejtataj wañuskajina carkani. Noka yuyarkani camachiskaska causayta konawanta Diospa munayninta ricuchiskanraycu. Astawanrí wañuyllapaj caporka. \v 11 Juchaka chay camachiskapi engañanawanpaj tarispa wañuchiwarka, [sajra munayniyta casuskayraycu.]\f + \fr 7:11 \ft Ninayan.\f* \p \v 12 Ajinaka Moisespa camachiskasnenka Diosmantamin. Sapa camachiskaka paymanta caspa santa chekan, runaj allinninpajtajmin. \v 13 Chayraycu ¿chay sumaj cajka nokapaj wañuyllapajchu caporka? ¡Ni imaynamanta! Manachayrí chay sumaj camachiskasta mana casuskayraycu juchaka wañuyta nokapaj ruwarka. Ajinata ruwarka jucha sut'i ricuchiska cananpaj. Ajinapi chay sumaj camachiskas ricucherka juchaka manchay sajra caskanta. \s1 Runaka juchaj camachinmin jucha paypi tiyacojtin \p \v 14 Yachanchej camachiskaska Diosmanta caskanta. Nokarí cay pacha runa cani juchaman camachi. \v 15 Ruwaskasniytaka manamin entiendenichu. Ajinapi mana munaskaytachu ruwani; manachayrí chejniskayta ruwani. \v 16 Mana munaskaytachus ruwani chayka, ricuchini sonkoypi reparaskayta camachiskas sumaj caskanta. \v 17 Ajinapeka ruwaskasniyta manaña nokachu ruwani. Manachayrí jucha nokapi tiyacuspa ruwan. \v 18 Yachanitaj cay pacha runa cajtiy ni ima c'acha nokapi caskanta. Chayraycu sonkoywan sumaj cajta ruwayta munaspa mana atinichu. \v 19 Ajinapi c'acha cajta ruwayta munaskayta mana ruwanichu. Astawanpis mana munaskay chay sajra ruwayta ruwani. \v 20 Sitajchus mana munaskayta ruwani chayka, manaña nokachu ruwani. Manachayrí jucha nokapi tiyacuspa ruwan. \p \v 21 Ajinaka cayjina ruwayta nokapi tarini: Sumaj imasta ruwayta munaspa juchata ruwaskallay tiyan. \v 22 Sonkoy uqhupeka Diospa sumaj camachiskasninpimin cusicuni. \v 23 Astawanri waj camachejtajina nokapi reparani. Chay camachej, juchari, sonkoypi makanacushan contrayta. Chay jucha cuerpoypi tiyacuspataj camachinpaj jap'iwan. \p \v 24 ¡May phutiy cani! ¡Juchapi wataska cani! ¿Wañuyman pusaj ismoj causaymanta, pillataj cacharichiwankarí? \v 25 ¡Dioslla cacharichiwayta atin Señorninchej Jesucristonejta! ¡Gracias payman! Ajinaka noka quiquiy yuyayniywan Diospa camachiskasninta casuni. Sitajchus cay pacha runamanjina munayniyta ajllayman chayka, juchaj camachiyninta casuyman. \c 8 \s1 Santo Espiritumanjina causajcunamanta \p \v 1 Chayraycu cunanka Cristo Jesuswan ujchaska cajcuna manaña ni imapi juchachaskachu cancu. \v 2 Cristo Jesuswan ujchacojtiy wiñay causayta koj Espíritoj camachiyninmin cacharichiwarka. Cacharichiwarkataj jucha camachiyninmanta wiñay wañuymantapis. \v 3 Moisespa camachiskasnenka ni jayc'aj causayta koyta aterkachu. Manamin atiyniyojchu carka juchaj camachisnin caskanchejraycu. Diosrí causayta kowanchej cayjinapi: Munacuywan quiquin Wawan Cristota cachamorka cay pacha runaman tucunanpaj. Payka mana juchayoj carka. Cay pacha runa caspa juchapaj wañorka. Ajinapi Dios juchata juchachaspa Cristoj cuerponpi k'alata atiparka. \v 4 Chayta ruwarka Diospa camachiskasninmanjina chekan ruwayta junt'ananchejpaj. Nokanchej manaña juchaj camachisnin purejcunachu canchej. Manachayrí Espiritumanjina purinchej. \p \v 5 Yachanchej, cay pacha sajra munaymanjina causajcunaka chay munaypipuni yuyancu. Santo Espiritumanjina causajcunarí Espíritoj munayninmanjinapuni yuyancu. \v 6 Chay sajra munaymanjina yuyaymantaka wiñay wañuymin jamun. Santo Espiritumanjina yuyaymantataj wiñay causay allillanpi tiyacuywan jamun. \v 7 Sajra munaymanjina yuyayka Diospa contranta churacunpuni. Chayraycu Diospa camachiskasninta mana casunchu ni casuytapis atinchu. \v 8 Sajra munaymanjina causajcunaka ni jayc'aj Diosta cusichiyta atincuchu. \p \v 9 Kancunarí mana sajra munaymanjinachu causashanquichej. Manachayrí Diospa Espiritunmanjina causashanquichej sonkoyquichejpi tiyacuskanraycu. Maykenpi mana Cristoj Espíritun tiyacunchu chayka, payka mana Cristojtachu. \v 10 Cristochus sonkoyquichejpi tiyacun chayka, cuerpoyquichejka jucharaycu wañojlla. Espiritunmanjinarí causayniyoj canquichej chekanpaj khawaskasñamin caskayquichejraycu. \v 11 Dioska Jesusta causarichimorka Santo Espiritunejta. Chaywanpis sichus chay Espíritu sonkoyquichejpi tiyacun chayka, Dios kancunaj wañoj cuerpoyquichejta causarichimonka chay sonkoyquichejpi tiyacoj Espiritunnejta. \s1 Diospa wawasnin canchej \p \v 12 Chayraycu, hermanosníy, sajra munayninchej manaña camachiwanchejchu. Manaña chaymanjinaka causananchejchu tiyan. \v 13 Sichus sajra munaymanjina causanquichej chayka, wiñaypaj wañunquichej. Sitajchus sajra munaymanjina ruwanasta wañuchinquichej Santo Espíritoj atiyninwan chayka, wiñaypaj causanquichej. \p \v 14 Ajina Diospa Espiritunnejta pusaska cajcunaka Diospa wawasnin cancu. \v 15 Diospa wawasnin canquichej Espiritunta kosuskayquichejraycu. Espirituntataj mana manchachicoj camachislla canayquichejpajchu jap'erkanquichej, manachayrí Diospa wawasnin canayquichejpaj. Chay Espiritunnejtataj cusiywan khaparinchej: ¡Munaska Tatáy! nispa. \v 16 Quiquin Espíritu sonkonchejpi willawanchej Diospa wawasnin caskanchejta. \v 17 Wawasnin caspataj Diospa wiñay causay koskanta jap'ejcuna canchej. Cristowan cuscataj jap'isunchej sichus paywan cusca cay pachapi muchunchej chayka. Ajinamanta wiñaypaj paywan cusca jatunchaska casunchej. \s1 Diospa ruwaskasnin suyashan cachariska cayta \p \v 18 Chekamanta cunan muchushaskasninchejka ni imapischu cashan jakay jamoj jatunchaymanta niskaka. Chaypacha nokanchejpis jatunchaska riqhurisun Cristoj cutimuyninpi jatunchayninwan cusca. \v 19 Diospa tucuy ruwaskasnin may munaywan suyashancu Diospa wawasninta Cristoj rijch'acuyninpi ricuchiska canancuta. \v 20 Chay ruwaskaska manamin paycunallamantachu yankhayachiskas carkancu. Manachayrí Dios chaycunata yankhayacherka runa juchallicojtin. Astawanpis cachariskas canancuta suyashancu. \v 21 Ruwaskas quiquintaj wañuy ismuy jap'iymanta cacharichiskas cankancu Diospa wawasninwan cusca. Wawasnenka Cristoj sumaj rijch'acuyninpi cankancu. \v 22 Yachanchej: Tucuy ruwaskaska cusca cunancama phutiywan khaparishancu. Tucuy cuscataj nanayta apashancu onkocushaj warmijina. \v 23 Manatajmin chaycunallachu, nokanchej, Santo Espirituta jap'ejcunapis, uqhunchejpi phutiywan khaparishanchej. Espíritu mosoj causayta kowarkanchej. Chay causayri wiñay causayta konawanchejmanta uj seña cashan. Reparachiwanchejtaj cuerponchejta causarichispa wawasninpaj reconocenawanchejta. Chayta may munaywan suyashanchej. \v 24 Chayta suyaspa juchamanta cacharichiskas carkanchej. Ricuskatañaka manaña suyanchejchu. ¿Pitaj ricuskataña suyanmanrí? \v 25 Astawanrí mana ricuskatachus suyacunchej chayka, Diospi jap'icuspa cusiskas munaywan suyacunchej. \s1 Diosman t'akaska runasninpaj Espíritun mañapushanpuni \p \v 26 Ajinallatataj pisi callpayoj caskanchejta Santo Espíritu yanapawanchej. Nokanchejka manamin yachanchejchu imaynatachus Diosmanta mañacuna caskanta. Astawanrí chay Espiritullataj may munaywan mana parlay atina samaycunawan mañapuwanchej. \v 27 Sonkonchejta sut'ita rejsej Dioska yachan Espíritoj yuyayninta. Chayraycu Diospa munayninmanjina runasninpaj Espíritun mañapushanpuni. \s1 Cristoj rijch'acuyninman Dios wawasninta ruwawanchej \p \v 28 Chaywanpis Diosta munacojcunata yuyaskanmanjina wajyarka runasnin canancupaj. Yachanchejtaj Dios tucuy imaymanawan ruwaskanta paycunaj allinnincupaj yuyaskanta junt'ananpajpuni. \v 29 Paycunataka manaraj cay pachata ruwashaspa ajllacorka. Causaynincupitaj Wawan Cristoj rijch'acuyninmanjina paycunata ruwayta yuyarka. Munarka Wawan ashqha hermanos uqhupi Curajnincu cananta. \v 30 Unayña ajllaska cajcunata wajyan. Wajyaskacunanta chekan ruwajcunata ruwan. Chekanta ruwajcunatataj Wawanpa rijch'acuyninman ruwan. Wiñaypajtaj pusan paywan cusca lliphipej c'anchaypi causanancupaj. \s1 May jatunmin Diospa munacuynenka \p \v 31 Cunanka, chay jawa ¿imanisunmantaj? Dios nokanchejman sayacuwanchej chayka, ni pipis contranchejpi sayayta atinmanchu. \v 32 Dioska munaska Wawantapis mana jarc'acorkachu. Astawanpis tucuy nokanchejraycu wañunanpaj payta jaywarka. Chayraycu chekatapuni paywan tucuy ima allin cajta korillawasunchej. \v 33 Diospa ajllacuskasninta ni pi ch'atayta atinchu. Diosmin chekanpaj khawajka. \v 34 Ni pi juchachayta atiwanchejchu. Cristomin nokanchejpaj wañorka. Astawanpis wañuymanta causarimpun. Chaywanpis jatunchaska Dioswan cusca caspa nokanchejpaj mañapuwashanchej. \v 35 Ni imapis Cristoj munacuyninmanta t'akawasunmanchu —ni phutiy, ni llaquiy, ni nac'ariy, ni yarkhay, ni wajcha cay, ni peligropi cay, nitaj wañuchiy chaupipi riqhuriypis. \v 36 Diospa palabranpis niwanchej, Cristoraycu wañunapaj waquichiskas cananchejta ima ratullapis. Ñac'ana ovejajina khawaska cajtinchejpis Cristomin wakaychawasun munacuywan. \v 37 Munacuwajninchej Cristonejtataj tucuy chay imasta atipallanchejpuni. \v 38 Chayraycu seguro cani: Ni jayc'aj ni ima nokanchejta Diospa munacuyninmanta t'akayta atiwanchejchu —ni wañuy, ni causay, ni angeles, ni camachejcuna, ni cunan caj, ni jamoj caj, ni atiyniyojcuna, \v 39 ni janaj pacha atiy, ni cay pacha atiy, nitaj waj ruwaska imaspis Diospa munacuyninmanta t'akayta atiwanchejchu. Chay munacuyninta Señorninchej Cristo Jesusnejta ricuchiwanchej. \c 9 \s1 Diospa ajllaskan Israelmanta \p \v 1-2 Cristowan ujchaska chekata nishayquichej, mana llullacunichu, may llaquiska caskayta llajta-masisniymanta. Sonkoypipis sinch'itapuni phuticuni paycunamanta. Cayka cheka caskanta sonko-yuyayniypi Santo Espíritu willawan. \v 3 Ajinapi noka quiquiypis munayman Cristomanta wiñaypaj t'akaska cayta hermanosniy llajta-masisniyta yanapanaypajka. \v 4 Paycunaka israelcuna cancu, Diospa ajllaska runasnin. Paycunaman atiyninta ricucherka. Munayninmanjina tratosninta camachiskasninta ima churarka. Payta yupaychanancuta yachacherka paycunawan caspa. Sumaj niskasnintapis paycunaman korka. \v 5 Paycunaka ñaupa tatasniycoj miraynin cancu. Paycunamanta Cristo runa cananpaj nacecorka. Payka tucuyta Camachej Dios, wiñaypaj yupaychaskapis. Ajina cachun. \p \v 6 Chayta nispaka mana ninichu Dios niskanta mana junt'askantaka. Manamin tucuy israel runaschu Diospa ajllaskasnin cancu. \v 7 Abrahamka ashqha mirayniyoj. Astawanka mana tucuynincuchu cheka wawasninpaj yupaskas cancu. Manachayrí Diospa sumaj niskanmanjina cajcunalla yupaskas cancu. Palabranpis nin: “Isaacnejta ajllaska miraynenka jamonka”. \v 8 Ajinapi mana aychamanjina miraymantachu Diospa runasnin cancu. Manachayrí Diospa sumaj niskanmanjina cajcunalla miraynin cancu. \v 9 Diospa sumaj niskanka caytamin Abrahamman nin: “Jamoj watapi atiyniyta ricuchisaj. Warmiyqui Sarataj wawayoj canka”, nispa. \p \v 10 Nitaj cayllachu: Rebecajtapis mellizos nacecorkancu. Chay wawaspa tatancoka Isaac, ñaupa tataycu. \v 11 Manaraj nacecushajtincutaj ni sumajta ni sajrata ruwashajtincu Dioska ujta paycunamanta ajllarka. Chayta ruwarka ajllaskan yuyaskanmanjinapuni cananpaj. \v 12 Mana runaj ruwaskanmantachu carka. Manachayrí Diospa ajllaskanmanjinapuni carka. Rebecamanpis nerka: “Curajka sullc'aj camachin canka”, nispa. \v 13 Chayka palabranpi Dios niskanmanjinamin: “Jacobta munacorkani, Esautataj chejnicorkani”, nispa. \s1 Dioska munayninmanjina runata qhuyan \p \v 14 Cunanka ¿imanisunmantaj? ¿Dioska mana chekan ruwaj nisunchu? \v 15 ¡Ni imaynamanta! Moisesmanpis nerkapuni: “Munayniymanjina runasta qhuyacusaj, munayniymanjinataj runasta yanapasaj”, nispa. \v 16 Chayraycu Diospa yanapaynenka mana runaj munayninmantachu nitaj runaj ruwayninmantachu. Manachayrí Diospa qhuyacuyninmanta. \v 17 Palabranpipis Faraonman nin: “Kannejta atiyniyta ricuchinaypaj camachejta churarkayqui. Ajinapi tucuy cay jallp'a patapi runas Dios caskayta yachankancu”, nispa. \v 18 Chayraycu Dioska munayninmanjina runata qhuyacun, munayninmanjinataj runaj sonkonta rumiyachin. \p \v 19 Ajina cajtenka tapuwanquichá: Ni pi munayninta jarc'ayta atejtenka ¿imaraycutaj Dioska runata juchachanrí? nispa. \v 20 Kanrí runa caspa Dioswan churanacuytaka mana atiwajchu. Mancapis mana ruwajninman niyta atinmanchu: “¿Imaraycutaj ajinata ruwawanquirí?” \v 21 Ruwajka uj t'urullamanta mancata ruwayta atin sumaj cajpajpis chayrí pisi cajpajpis. \s1 Israelcunamantapis waj llajtayojcunamantapis Dios wajyawanchej \p \v 22 Chantapis Dioska juchapaj phiñacuyninta atiynintapis ricuchiyta munaspa juchasapasta unaymantapacha muchullarka. Paycunaka juchancuwan tucuchicuyta waquichicuncu. \v 23 Dioska munarkatajmin ricuchiyta qhuyacuskasninman khapaj atiyninta. Paycunata wiñay causaypaj unaymantapacha waquicherka. \v 24 Paycunatapis nokanchejtapis wajyawarkanchej, mana israelcunallamantachu, manachayrí waj llajtayojcunamantapis. \v 25 Oseaspa kelkaskanpi Dios ninjina: \q1 Mana runasniy cajcunata, ajllaska runasniy nisaj. \q1 Mana munaska cajcunatapis munacusaj. \q1 \v 26 Ujnejpipis waj llajtayojcunaman nerka: \q1 “Mana runasniychu canquichej”. \q1 Chayllapitaj nenka: “Causashaj Diospa wawasnin niskas cankancu”, nispa. \m \v 27 Israelcunamantarí Diospa unay willajnin Isaiaska rimarka: “Israelcuna t'iojina ashqha cajtincupis pisi puchojlla causanancupaj cachariskas cankancu. \v 28 Señorka chekanta uskhaytatajmin tucuy niskanta junt'anka cay pachata tucuchispa”. \v 29 Sut'inchallarkataj Isaiaska: \q1 Tucuyta atipaj Señor Dios pisi runasta sakepuwarkanchej puchojtajina. \q1 Sichus mana sakepuwasunmanchu carka chayka, \q1 Sodoma, Gomorra llajtasjina tucuchiska casunman carka, nispa. \s1 Ruwaskancunejta israelcunaka chekan cayta masc'ancu \p \v 30 Cunanka chay jawa ¿imanisunmantaj? Waj llajtayojcunaka chekan cayta mana khatispalla tariparkancu. Diospi jap'icuynejtamin chay chekan cayta tariparkancu. \v 31 Israelcunarí chekan cayta tarinapaj imaymana ruwaycunata\f + \fr 9:31 \ft Literal: camachiskasta.\f* khatispa mana tarerkancuchu, \v 32 mana Diospi jap'icuynejllata khatiskancuraycu. Manachayrí ruwaskasnincuwanpis tarincumanjina masc'arkancu. Chayraycu urmarkancu misc'ana rumipi. \v 33 10.15 Ajinatatajmin Diospa palabranpi nin: \q1 Sion llajtaypi misc'ana rumitajina churani. \q1 Chay rumipi runas urmancu. [Cristo chay rumeka.]\f + \fr 9:33 \ft Ninayan.\f* \q1 Paypi jap'icojka niskasninta junt'askanta riconkapuni. \c 10 \p \v 1 Hermanosníy, tucuy sonkoywan munani israelcuna juchachaymanta cachariskas canancuta. Chaypaj Diosmanta mañacunipuni. \v 2 Paycunamanta allinta yachaspa willayquichej: Mayta munancu Dios jatunchaska cananta, astawanrí mana cheka yachaymanjinachu. \v 3 Diospa chekan caynintaka manamin rejserkancuchu. Paycunaj chekan caynincuta sayachicuyta munaspataj Diospa chekan cay koricuyninta khesacharkancu. \v 4 Cristomin Diospa camachiskasninta tucuyta junt'arka. Chayraycu tucuy paypi jap'icojcunata chekanpaj Dios khawanka. \s1 Jesucristonejllata runaka juchamanta cachariska \p \v 5 Camachiskasta ruwananejta chekan caymanta parlaspa Moisés kelkarka: “Camachiskasta junt'ajka ruwaskannejta causanka”. \v 6 Astawanrí Diospi jap'icuynejta chekan caymantataj palabranpi ajinata nin: “Ama sonkoyquipi tanteyacuychu ¿pitaj janaj pachaman wicharenkarí?” nispaka. Chayka Cristota uraycuchimuymin. \v 7 “Amataj tanteyacuychu ¿pitaj uqhu pachaman urayconkarí?” nispaka. Chayka Cristota wañuymanta causarichimuymin. \v 8 Astawanka ajinata nin: “Diospa niskan kanpa kayllayquipi cashan, simiyquipi, sonkoyquipipis”, nispa. Cayka Diospi jap'icuymanta willaraskaycumin. \v 9 Runaspa ñaupakencupichus Jesuska Señorniyqui caskanta willanqui, sonkoyquiwantajchus creenqui Dios wañuymanta causarichimuskanta chayka, pay cacharichisonka. \v 10 Runaka Diospi sonkonwan jap'icun chekanchaska cananpaj; Jesuska Señornin caskantataj siminwan willacun juchamanta cachariska cananpaj. \s1 Señormanta mañacojta juchanmanta cacharenka \p \v 11 Diospa palabranka ninmin: “Tucuy paypi jap'icojka Dios niskanta junt'askanta riconkapuni”. \v 12 Diospajka israelcunapis waj llajtayojcunapis quiquillan cancu tucuypa Señornincu caskanraycu. May qhuyacuyniyojtaj tucuy paymanta mañacojcunapajka. \v 13 Palabranpipis nin: “Señormanta mañacojcunataka tucuynincuta juchancumanta cacharenka”, nispa. \v 14 Astawanrí runaska Señorpi jap'icuspalla paymanta mañacuyta atincu. Señormanta uyarispallataj paypi jap'icuyta atincu. Señormanta paycunaman willarajtillantaj uyariyta atincu. \v 15 Cachamuska caspallataj willarajka sumaj willanasta paycunaman willarayta atin. Diospa palabranpi niskanmanjina: “Diosman allinyachiymanta sumaj willanaswan cachamuska cajcunaka may cusiywan jap'iskamin”.\f + \fr 10:15 \ft Literal: c'acha chaquisniyoj.\f* \s1 Sumaj willanas tucuypaj \p \v 16 Astawanrí mana tucuychu sumaj willanasta casorkancu. Isaiaska kelkaskanpi nin: “Señorníy, pisislla willanasniycuta jap'icorkancu”, nispa. \v 17 Ajinaka Diospi jap'icuyka sumaj willanasta uyariymanta jamun. Sumaj willanastaj Cristoj niskasninmin. \p \v 18 Chanta ¿manachu uyarincuman carka? ¡Uyarerkancupuni! Dios palabranpipis nin: \q1 Tucuy cay pachapi willanasta uyarerkancu. \q1 Maycunapichus runa tiyacun chaycama niskasnincu chayarka. \m \v 19 Chayta israelcunaka ¿mananchu repararkancu? Reparancupuni carka. Chaymanjinamin ñaupajta Moiseska Diospa niskanta mana casucoj israelcunaman kelkarka: \q1 Pisipaj khawaska runaswan envidiachiskayquichej. \q1 Mana yuyayniyoj runaswantaj phiñapayachiskayquichej. \m \v 20 Chanta Isaiaspis mana p'enkacuspa kelkallarkataj Diospa niskanta: \q1 Mana masc'awajcuna tariwarkancu. \q1 Mana nokamanta tapucojcunamantaj sut'inchacorkani. \m \v 21 Israelcunamantarí Dios nerka: “P'unchaynintinta munacuywan wajyarkani cay mana casucoj churanacoj runasta”. \c 11 \s1 Israelcunamanta puchojta Dios ajllan \p \v 1 Cunanka ¿Dios runasninta khesachaporkapunichu? ¡Ni imaynamanta! Nokapis israel runamin cani, Abrahampa mirayninmanta, Benjamín ayllumantapis. \v 2 Manaraj cay pachata ruwashaspa Dioska yuyarka runasninta wajyayta. Paycunataka mana tucuytachu khesacharka. Yachanquichejchá kelkaskata. Unay willajnin Eliaska israelcunaj contranta rimaspa Diosman nin: \v 3 “Señorníy, willajcunayquita wañucherkancuña, yupaychanasniyquitapis urmacherkancuña. Noka sapallayña khepani. Wañuchiwaytataj munancu”, nispa. \v 4 Astawanpis Dioska Eliasman cuticherka: “Kanchis waranka kharis khepapuwancuraj nokata yupaychanawancupaj. Paycunaka Baal sutichaska ruwaska diosman ni jayc'aj konkoricorkancuchu”, nispa. \v 5 Ajinallataj cunan p'unchaycunapi cashan. Israelcunamanta puchojta Dios c'acha yanapayninmanjina ajllacun. \v 6 Sitajchus c'acha yanapayninnejta runasta ajllacun chayka, manaña ruwaskasnincunejtachu. Mana ajina cajtinri c'acha yanapaynenka mana khasillamantachu canman. \p \v 7 Chayraycu ajina cashan: Israelcunaka masc'askancuta mana tarerkancuchu. Paycunamanta chay pisi puchojtarí Dios ajllarka chekan cayta tarinancupaj. Ashqhastaj rumi sonkos tucorkancu. \v 8 Palabranpi ninjina: “Mana casuskancuraycu sumaj willanaspaj sonkoncuta Dioska tunuyacherka. Ajinapi ñawisnincuwan mana ricuyta atincuchu. Ningrisnincuwantaj mana uyariyta atincuchu cunancama”. \v 9 Diospa palabranpi Davidpis nillantaj: \q1 Fiestancu paycunata urmachichun, ch'ipajina jap'iycuchun. \q1 Misc'anataj cachun mana casuskancumanjina muchunancupaj. \q1 \v 10 Ñawisnincu lakhayachun ama ricunancupaj. \q1 Llasa juchancu wasancuta c'umuycuchichunpuni. \m [Ajinata nin Moisespa camachiskasnillanpi confiacapuskancuraycu.]\f + \fr 11:10 \ft Ninayan.\f* \s1 Israelcunaj Diosman cutiricunancumanta \p \v 11 Cunanka ¿israelcuna pantaynincuwan wiñaypajpunichu urmaporkancu? ¡Ni imaynamanta! Astawanrí pantaynincunejta waj llajtayojcuna wiñay causaypaj cachariskas cankancu cusiconkancutaj Cristowan ujchaska. Ajinapi israelcunata chay cusiyka envidiachinman Diosman cutirinancupaj. \v 12 Paycunaj pantaynincunejta runas tucuy cay pachapi sumaj willanasmanta cusicuncu. Israelcunaj atipachicuynincuwanchus waj llajtayojcuna cusicuncu chayka, may cusiy canka israel aylluntin cutirejtin. \p \v 13 Cunanka kancuna waj llajtayojcunaman niyquichej: Kancunapaj Cristoj cachan cani. Cay ruwayniyta sumajpaj khawani. \v 14 Cay ruwaynejta imaynallamantapis israel hermanosniyta envidiachiyta munani waquenka Cristopi jap'icunancupaj. \v 15 Paycunaj carunchacuynincuwan cay pacha runas Diosman allinyachiskas cancu. Ajinallataj israelcunaj Diospa camachiyninman yaycuskancoka wañuymanta causarimuy canka. \v 16 Ñaupa tatasniycuchus Diosman t'akaska cancu chayka, tucuy israel ayllupis quiquillantaj canka. Sumaj saphiyoj sach'aka sumaj ramasniyojllatajmin. \s1 Olivo sach'amanta quiquinchana \p \v 17 Quiquinchanapaj nisun israelcuna uj olivo sach'ajina caskancuta. Waquenka mana Diospi jap'icuspa sach'amanta c'ajllaska ramamanjina tucorkancu. Waj llajtayojcunataj uj q'ita olivo sach'ajina cancu. Kan waj llajtayojtaj, Diospi jap'icuspa c'ascachiska ramajina canqui. Olivo sach'aman c'ascaskayquimanta allin uywaska canqui. \v 18 Chayraycu amaña jatunchacuychu israelcunamanta. Astawanpis yuyariy ramataka saphi causachin, manataj ramachu saphita causachin. \s1 Waj llajtayojcuna llamp'u sonko canancu tiyan \p \v 19 Ninquichá: “Dios israelcunata khesacharka noka paypa runan canaypaj”, nispa. \v 20 Khaway: Paycunata khesacharka mana jap'icuskancuraycu. Kanrí paypi jap'icuspalla allinta sayashanqui. Ajinaka ama jatunchacuychu, astawanpis Diosta manchachicuy. \v 21 Sichus Dios khesacharka israel runasninta chayka, kantapis khesachallasunquimantaj. \v 22 Yuyaricuy Dioska qhuyacuyniyojmin. Astawanpis juchapaj chekanta phiñacoj caskanta. Urmajcunapajka phiñacuyniyojmin. Kanpajrí qhuyacuyniyoj paypa qhuyacuyninpi sayajtiyqui. Manachus paypi jap'icuspa sayawaj chayka, khesachaska canqui. \v 23 Paycunachus Diosman cutiricapuncuman paypi jap'icuspa chayka, ujtawan paycunaman qhuyacuyninta ricuchenka. Chekamanta Dioska atin paycunata watejmanta sayarichiyta. \v 24 Kan waj llajtayoj cashajtiyquipis Cristowan ujchasorka qhuyacuyninwan. Ajina cajtenka may astawanraj unaymanta wajyaska israelcunanman Dios qhuyacuyninta ricuchenka. \s1 Israel ayllu juchanmanta cachariska \p \v 25 Hermanosníy, Diospa cay pacaska yuyayninta yachanayquichejta munani ama kancunalla jatunchacunayquichejpaj. Israelcunamantaka mana tucuychu rumi sonkos tucorkancu. Nitaj ajinallapunichu cankancu. Astawanrí waj llajtayojcunaka sumaj willanasnejta Diosman cutirinancucamalla ajina tunuyaskas cankancu. \v 26 Chanta tucuy Israel ayllu juchanmanta cachariska caspa Diosman cutirenka. Dios palabranpi ninjina: \q1 Sion llajtamanta Cacharichej llojsenka. \q1 Payka sajra ñanmanta Israelta cutirichenka. \q1 \v 27 Chay Cacharichejnejtataj tratoyta Israelman junt'asaj, juchasninta khechuspa. \p \v 28 Sumaj willanasmanjinaka israel ayllu Diospa enemigonjina tucorka kancunaj allinniyquichejpaj. Diospa ajllacuyninmanjinarí ñaupa tatasniycuraycu chay aylloka Diospa munacuskan. \v 29 Dios c'achapuni caspa churaska atiynintapis wajyaskantapis manamin jayc'aj konkapunchu. \v 30 Kancunaka ñaupa tiempospi mana casucojcuna carkanquichej. Cunanrí Dios qhuyacusorkachej israelcuna mana casucuskancuraycu. \v 31 Paycunaka cunan mana casuncuchu. Astawanrí cutirejtincu Dios paycunata qhuyaconkapuni kancunatajina. \v 32 Dioska tucuytamin mana casucojcunapaj yuparka waj llajtayojcunatapis israelcunatapis. Chayta ruwarka tucuyman qhuyacuyninta ricuchinanpaj. \s1 Dios wiñaypaj jatunchaska cachun \p \v 33 ¡May chhica munacuyniyoj ni jayc'aj tucucojtaj Diospa yuyayninpis yachayninpis! ¡Yuyaskasnenka ni jayc'aj yachay atina! ¡Ruwaynintaj mana entiendey atina! \v 34 Palabranpi nin: \q1 Ni pi Señorpa yuyaskasninta yachanchu. \q1 Ni pi payta yuyaycharkachu. \q1 \v 35 Ni pi ni imata payman korkachu paymanta ujtawan mañacapunanpaj. \p \v 36 Tucuy imamin paymanta paynejta paypajtaj cashan. Jatunchaska cachun wiñaypa wiñayninpaj. Ajina cachun. \c 12 \s1 Causayniyquichejta Diosman jaywacuychej \p \v 1 Hermanosníy, Dios mayta qhuyacuwaskanchejraycu cayta mañacuyquichej: Causashaj jaywanatajina t'akaskata\f + \fr 12:1 \ft Literal: santo.\f* Diosta cusichinapaj cuerpoyquichejta payman jaywacuychej. Chaymin tucuy sonkowan Diosta yupaychayniyquichejka. \v 2 Amañataj cay pacha manacaj runas causancu ajinataka causaychejchu. Astawanpis sonkoyquichejpi yuyayniyquichejpi mosojyachiskas caychej Diospa munayninta yachanayquichejpaj. Munaynenka cosa, c'acha, may sumajtaj cashan tucuy imapaj. \s1 Diosman t'akaska runasnin chaupipi ruwanasmanta \p \v 3 Dios c'achata yanapawarka cachan canaypaj. Ajina cachanpaj churaska sapa ujman nishayquichej: Ama jatunchacuychejchu maychus cananmanta astawanka. Manachayrí cheka yuyaywan khawacuychej. Sapa ujman yuyaskanmanjina Dios atiyta kon runasnin chaupipi ruwananpaj. Chaymanjina khawacuychej. \v 4 Yachanchej, cuerpopeka maquis, chaquis, uma ima capuwanchej. Chay tucuyrí mana uj ruwanayojllachu cancu. \v 5 Ajinallataj tucuy nokanchejpis Cristowan ujchaska uj cuerpolla canchej. Sapa ujtaj purajmanta ujchaska canchej. \p \v 6 Dios c'achata yanapawaskanchejmanjina ashqha imaymana atiycunayoj canchej. Runasnin chaupipi Dios atiyta sapa ujman kowarkanchej ruwananchejpaj. Ujman atiyta korka willarananpaj. Chay atiymanjina willarachun. Wajman atiyta korka runasninta yanapananpaj. \v 7 Chay atiymanjina yanapachun. Yachachejka atiy koska caskanmanjina yachachichun. \v 8 Yuyaychajka atiy koska caskanmanjina yuyaychachun. Pisichicoj runasman kojka cheka sonkowan kochun amataj puraj uya caywanka. Camachejka allin yuyaywan camachichun. Qhuyacuywan runasta yanapajka cusiywan yanapachun. \s1 Runa-masiwan ruwanasmanta \p \v 9 C'acha munacuyniyquichejka ama puraj uya caymanta cachunchu. Sajra cajmanta carunchacuspa allin cajman c'ascaychej. \v 10 Munanacuychej c'acha familiajina. Respetanacuypeka ñaupaj caychej. \v 11 Sumaj ruwanaspi c'uchi caychej. T'icarishaj sonkowanpunitaj Señorninchejpaj llanc'aychej. \v 12 Cusiywan Diospi confiacuychej llaquiytataj muchuychej. Diosmantataj mañacullaychejpuni. \v 13 Diospa runasnin pisichicojtincu munacuywan yanapaychej. Wasiyquichejman wajyariyta yachaychej. \v 14 Kancunata llaquichejcunapaj Diosmanta mañapuychej. Diosmanta mañapuychej, amataj niychejchu Dios paycunata tucuchinantaka. \v 15 Cusicojcunawan uj familiajinalla cusicuychej; wakajcunawanpis wakaychej. \v 16 Uj sonkolla kancunapura caychej. Mana jatunchacuspalla llamp'u sonkoyojcunawan cuscachacuychej. Ama kancunallaka yachayniyoj cawajchejjinaka khawacuychejchu. \s1 Enemigoswan ruwanasmanta \p \v 17 Ama sajramanta sajrallatatajka cutichiychejchu. Ruwaskasniyquichej tucuy runaspa ñaupakencupi c'acha cachun. \v 18 Atiskayquichejmanjinataj tucuy runaswan allinpi causacuychej. \v 19 Munaska hermanosníy, runas kancunaman sajrata ruwasojtiyquichej ama cutichiychejchu. Astawanpis Diosllaman sakeychej. Palabranpi Señorninchejka nin: “Sajrata ruwajman ruwaskasninmanjina cutichiyka nokamantamin”. \v 20 Nillantaj: “Enemigoyqui yarkhachicojtin miqhunata koy. Ch'aquichicojtin payman ujyanapaj koy. Chayta ruwajtiyqueka p'enkaricuspa phutiriconka”. \v 21 Amataj sajra ruwaskaswan atipachicuychejchu. Manachayrí sumaj ruwaskaswan sajra cajta atipaychej. \c 13 \s1 Camachejcunata casuychej \p \v 1 Sapa uj runa autoridadcunata casuchun. Autoridad cajka Diosllamantamin. Tucuy runapis atiyniyojka atiyninta camachinanpaj Diosllamanta jap'in. \v 2 Chayraycu autoridadpa contranpi churacojka Diospa churaskanta mana casunchu. Mana casojcunataj juchachaska cankancu. \v 3 Allin cajta ruwajka mana manchachicunanchu tiyan camachejcunataka. Manachayrí mana allin cajta ruwaj manchachicunan tiyan. Autoridadmanta mana manchachicuspa causacuytachus munanqui chayka, allin cajta ruway. \v 4 Chanta pay mentasonka. Payka Diospa camachinmin kanpa allinniyquipaj. Mana allintachus ruwasparí manchachicuy. Yachanchej, tucuy autoridadka manamin yankhapaj churaskachu, juchamanjina muchuchinpuni. Payka Diospa camachinmin mana allinta ruwajcunata Diospa phiñacuyninwan cutichinanpaj. \v 5 Chayraycu casunayquichej tiyan manataj phiñacuyta manchachicuyraycullachu astawanka sonko-yuyayraycupis. \v 6 Chayraycutaj paycunaman impuestota paganquichej. Paycunaka Diosmanta churaskas cancu cay imaspi ruwanallancupajpuni. \v 7 Obligacionniyquichejta tucuyman junt'aychej. Impuesto jap'ejman impuestota pagaychej. Ruwanata churajtincu chayta ruwaychej. Autoridadta autoridadpaj khawaychej. Curajtataj curajpaj khawaychej. \s1 Munacojka camachiskasta junt'an \p \v 8 Ama pimanpis ni ima manun caychejchu, aswanka munanacuyllamanta. Munanacuymanta caj manullata tucuyman junt'aychej atiskayquichejmanjina. Runa-masinta munacojka Diospa tucuy camachiskasninta junt'anmin. \v 9 Camachiskaska ninmin: “Ama khenchachacuychu, ama runata wañuchiychu, ama suwaychu, ama llullacuspa runata juchachaychu, amataj waj runaj capuyninta munapayaychu”. Sitajchus waj camachiska canman chaypis, chay camachiskaka caypi junt'acun: “Runa-masiyquita munacuy kan quiquiyquitajina”. \v 10 Munacojka mana sajrata ruwanchu runa-masinta; chayraycu munacojka camachiskasta junt'anpuni. \s1 Cristoj cutimuynin kayllapiña \p \v 11 Munanacuspa causaychej. Yachanchej Cristo cutimunanpaj cunan pisi tiempollaña caskanta. Chayta yachaspa rijch'ariskas cananchej tiyan. Mosoj causayta kallariskanchejmantapacha cunan aswan kayllapiña canchej chay cacharina p'unchayman. \v 12 Cay pacha causayka tutajina tucucapushan. Nokanchejpajri wiñay causay p'unchay sut'iyamushanña sumaj c'anchaywan. Chayraycu cay pacha sajra ruwanasta sakepunachej, lakhamanta manacaj caskanraycu. Astawanrí sumaj imasta ruwanachej, Diospa c'anchayninwan p'achalliskasjina. \v 13 Paypa sumaj c'anchayninpijina allinta purinachej. Manataj purinachu ch'ajwa fiestaspi, ni machaycunapi, ni khenchachacuycunapi, ni millay ruwaycunapi, ni phiñanacuypi, nitaj envidianacuypipis. \v 14 Astawanrí Señorninchej Jesucristowan ujchaskalla causaychej. Amataj yuyaychejchu cay pacha sajra munayta sajsachiytaka. \c 14 \s1 Hermanoyquita ama khawaraychu \p \v 1 Pisitaraj Diospi jap'icoj hermanota allinta jap'iychej. Amataj yuyaskasninmanta churanacuy cachunchu. \v 2 Uj hermanoka yuyan tucuy laya miqhuna allin caskanta miqhunanpaj. Ujtaj, pisitaraj Diospi jap'icuspa, aychata mana miqhunchu. \v 3 Chay tucuy layata miqhojka ama pisipaj khawachunchu mana aychata miqhojta. Mana aychata miqhojpis ama khawarachunchu tucuy layata miqhojta. Paytapis Diosmin wajyarka. \v 4 ¿Pitaj kan canqui wajpa uywaskanta khawaranayquipajrí? Quiquin Señorninpa ñaupakenpi sayan chayrí urmanpis. Arí, sayanka, Señor payta sayachiyta atiskanraycu. \p \v 5 Chaywanpis uj hermano yuyan uj p'unchay aswan sumaj caskanta waj p'unchaycunamanta. Ujtaj yuyan tucuy p'unchaycuna Diosman t'akaskas caskanta. Chayjina imasmantaka sapa uj yuyayninpi allin sayaska cachun. \v 6 Jatun p'unchaypaj khawajka ajinata khawan Señorta jatunchananpaj. Mana jatunpaj khawajpis ajinata ruwan Señorta jatunchananpaj. Tucuy imata miqhojpis miqhun Señorta jatunchananpaj, Diosman graciasta koskanraycu. Aychata mana miqhojpis Señorta jatunchananpaj aychata mana miqhunchu. Paypis Diosman graciasta kon. \p \v 7 Nokanchejmanta manamin pipis payllapaj causanchu nitaj payllapaj wañunchu. \v 8 Sichus causanchej chayka, Señorta jatunchananchejpaj causanchej. Sitajchus wañunchej chayka, Señorta jatunchananchejpaj wañunchej. Ajinapi causasunmanpis chayrí wañusunmanpis Señorman t'akaska runasnin canchej. \v 9 Chaypajmin Cristo wañorka causarimorkataj camachinawanchejpaj wañuskacunatapis causashajcunatapis. \p \v 10 Kan ¿imaraycutaj hermanoyquita khawaranquirí? ¿Imaraycutaj hermanoyquita pisipaj khawanquirí? Jakay jamoj juicio p'unchaypi Diospa ñaupakenpi tucuy riqhurinanchej tiyan. \v 11 Palabranpi Señor cayta nin: \q1 Noka causaj cani. \q1 Ñaupakeypitaj tucuy runa konkoriconka. \q1 Tucuy simitaj Dios caskayta willaconka. \m \v 12 Ajinaka sapa uj nokanchejmanta Diosman ruwaskasninmanta cuentata konka. \s1 Hermanoyquita ama urmachiychu \p \v 13 Chayraycu amaña nokanchejpura khawaranacunachu. Astawanrí caymanta allinta khawacuychej: Ama pipis urmachina imawan hermanonta juchallichichunchu. \v 14 Señor Jesuswan ujchaska caspa chekata yachani ni imapis payllamanta mana allinpaj khawanapaj caskantaka. Uj ima mana allinpaj khawanapaj caskanta yuyajllapaj ajina cashan. \v 15 Sitajchus kan miqhuna jawa hermanoyquita phutichiwaj chayka, manamin munacuymanjinachu purishanqui. Paypajpis Cristo wañorka. Chayraycu ama miqhuskayquiwan payta chincachiychu. \v 16 Kancunapaj chay allin cajka ama sajrata parlanancupajchu cachun. \v 17 Manamin miqhunachu nitaj ujyanachu ricuchin Dios causayninchejta camachiskantaka. Astawanpis causanchej chekanta ruwaspa, nokanchejpura allinpi cacuspa, cusicuspataj Santo Espiritunejta. \v 18 Ajinata Cristota casuspamin Diosta cusichinchej runaspis allinpaj khawawanchej. \s1 Hermanoyquita mosoj causayninpi tucuy atiskayquiwan yanapay \p \v 19 Chayraycu allillanpi cacuyta mosoj causaypi wiñachinacuytawan tucuy atiskanchejwan masc'anachej. \v 20 Chay mosoj causayka Diospa ruwaskanmin. Chayta ama tucuchiychu miqhunaraycoka. Chekatapuni tucuy miqhunaka allinmin. Astawanrí mana allinchu runapaj miqhuskanwan urmananka. \v 21 Allinmin mana aychata miqhuyka nitaj vinota ujyayka nitaj mayken urmachej imata ruwaypis. Imachá hermanoyquita juchallichinman chayrí Diospi jap'icuyninpi pisiyachinman, chayta ama ruwaychu. \v 22 Sumajta Diospi jap'icuspa chay jap'icuyniyquimanjina Diospa ñaupakenpi causacuy. Cusiska canqui ruwaskasniyquipi mana iscayrayaspaka sonkoyqui mana juchachasuskanraycu. \v 23 Astawanpis iscayrayaspa miqhojka juchachacun mana Diospi jap'icuspa miqhuskanraycu. Tucuy mana Diospi jap'icuymanta ruwaskaka juchamin. \c 15 \s1 Mosoj causayniyquichejpi wiñachinacuychej \p \v 1 Nokanchej sumajta Diospi jap'icojcunaka pisi jap'icuyniyoj hermanospa iscayrayaynincuta muchucunanchej tiyan yanapaspa. Amataj yuyaskasninchejmanjina ruwaspa nokallanchejtaka cusichicunanchejchu. \v 2 Astawanpis sapa ujninchej runa-masinchejta cusichinanchej tiyan allinninpaj payta wiñachinanchejpaj. \v 3 Cristopis manamin payllatachu cusichicorka. Diospa palabran causayninpi junt'acorka: “C'amisojcunaj c'amisuskancuta noka muchorkani”, nispa. \v 4 Imapis ñaupa tiempospi kelkaska cajka yachachinawanchejpaj kelkaska carka. Ajinapi sinch'ita sayanchej Dios niskanta junt'ananta suyaspa, palabranwanpis sonkochacuspa. \v 5 Dioska llaquiyta muchuypi callpachaj sonkochajtaj. Paymantataj mañacuni uj yuyayniyojlla canayquichejpaj Cristo Jesuspa yachachiskanmanjina. \v 6 Ajinapi uj sonkolla uj simillataj Señorninchej Jesucristoj Diosnin Tatanta yupaychanquichej. \s1 Dios qhuyacuyninta tucuyman ricuchin \p \v 7 Chayraycu kancunapura mana khawaranacuspa ujpis ujpis munacuywan jap'inacuychej. Imaynachus Cristopis kancunata jap'isorkachej Diosta jatunchananpaj, ajinata ruwaychej. \v 8 Chayta niyquichejmin: Cristoka jamorka israelcunata yanapananpaj. Paynejta Dios niskasninta ñaupa tatasniycuman junt'arka cheka caskanta ricuchinanpaj. \v 9 Cristonejta yanapaspataj Dioska waj llajtayojcunamanpis qhuyacuyninta ricucherka paycunapis payta jatunchanancupaj. Palabranpi ninjina: \q1 Qhuyacuyniyquiraycu kanmanta willasaj waj llajtayojcuna chaupipi. \q1 Sutiyquitataj taquinaswan yupaychasaj, nispa. \m \v 10 Ujtawan nin: \q1 Waj llajtayojcuna cusicuychej paypa runasninwan cusca. \m \v 11 Waj llajtayojcunaman nin: \q1 Tucuy kancuna Señorta jatunchaychej. \q1 Tucuy runastaj payta yupaychachuncu, nispa. \m \v 12 Ujtawanpis unay willajnin Isaías nillantaj: \q1 Isaipa ayllunmanta Camachejka jamonka waj llaytayojcunata camachinanpaj. \q1 Waj llajtayojcunataj juchancumanta cachariskas canancupaj paypi confiaconkancu. \p \v 13 Dioska paypi confiacuyta yachachiwajninchejmin. Chayraycu munani tucuy cusiywan junt'a payman allinyaskastaj canayquichejta paypi jap'icuskayquichejraycu. Ajinapi Santo Espíritoj atiyninwan astawan astawan confiacullanquichejpuni Dioska niskanta junt'ananta. \s1 Pabloka Cristoj cachanmin waj llajtayojcunapaj \p \v 14 Hermanosníy, noka seguro cani kancunaka c'acha sonkoyoj caskayquichejmanta. Imaymana yachaywan junt'a canquichej purajmanta yuyaychanacunayquichejpajpis waquichiskas. \v 15 Chaywanpis yuyarichinaypaj waquin imasmanta mana p'enkacuspa kelkamorkayquichej c'acha Dios yanapawaskanmanjina. \v 16 Chaymanjinataj Cristo Jesuspa camachin cani Diospa sumaj willanasninta waj llajtayojcunaman willaranaypaj. Ajinapi paycuna Santo Espiritunejta payman t'akaska llimphuchaskataj uj jaywanajina cankancu. Chaymin Diosta cusichin. \p \v 17 Chayraycu Cristo Jesuswan ujchaska caspa Diospaj ruwanaypi cusicuni. \v 18 Manamin waj runamantachu parlashani. Astawanrí Cristo nokanejta ruwaskanmanta parlashani. Niskaypi ruwaskaypipis pay callpachawarka waj llajtayojcuna payta casunancupaj. \v 19 Cristoj atiyninta ricuchinaypaj jatuchej t'ucuna ruwanaswan willararkani Santo Espíritoj atiyninwan. Ajinamanta Jerusalenmantapacha tucuynejpi Ilírico jallp'acama Cristoj sumaj willanasninta willarayta junt'arkani. \v 20 Maytapuni willarayta munarkani manaraj Cristomanta uyarejcunaman, ama wajpa kallariskanman yaycunaypaj. \v 21 Astawanka Diospa palabranmanjina ruwayta munani. Nin: \q1 Mana willaska cajcuna payta rejsenkancu. \q1 Mana uyarejcunataj paymanta entiendenkancu, nispa. \s1 Pablo Romaman watucoj riyta yuyan \p \v 22 Chay willaranayta junt'anayraycumin kancunata watucunaymanta ashqha cuti jarc'aska carkani. \v 23 Cunanrí cay jallp'aspi chay ruwanaypaj manaña campo canchu. Unay watasmantapacha kancunatataj watucuyta mayta munashani. \v 24 Chayraycu Españaman rejjina kancunata watucuyta yuyani rishaspa. Kancunawan cusiricuskaymantañari jakayman rinaypaj yanapawanquichejpis. \v 25 Cunanka Jerusalén llajtaman rishani Diosman t'akaska runasninpaj yanapa kolketa apaspa. \v 26 Macedoniapi Acayapi caj hermanosmin yuyarkancu Jerusalenpi pisichicoj hermanosta yanapayta. \v 27 Hermanosnincuman cuscachacuspa pisichicuynincupi yanapaytaka sumajtamin yuyarkancu paycunaman manu caskancuraycu. Israelcunamanta Cristopi jap'icojcuna ñaupajta sumaj willanasta waj llajtayojcunaman willarkancu. Paycunapis Cristopi jap'icoj israelcunataka pisichicuskancupi yanapanancupuni. \v 28 Chayraycu cayta junt'aspa munacuywan koskancuta paycunaman jaywamuskaymantaña, Españaman kancunajnejta risaj. \v 29 Yachani jamuspaka mosoj causaypaj Cristoj ashqha yuyanasninwan kancunata sonkochanaypaj chayamunayta. \s1 Pablopaj Diosmanta mañapunancu \p \v 30 Hermanosníy, Señorninchej Jesucristoraycu, Santo Espíritoj kowaskanchej munacuyninraycupis mayta nicuyquichej: Cusca nokawan sinch'ita Diosmanta mañapuwaychej \v 31 Judea jallp'api Diosta mana casoj israelcunamanta libraska canaypaj. Mañapullawaychejtaj Jerusalenpipis yanapa kolke apaskayta hermanos cusiywan jap'inancupaj. \v 32 Ajinapimin Diospa munayninnejta cusiywan kancunaman chayamuspa cusca sonkochanacusunchej. \v 33 Allinyachej Diostaj tucuy kancunawan cachun. Ajina cachun. \c 16 \s1 Hermana Febemanta \p \v 1 Rejsichiyquichej hermananchej Febeta. Payka Cencrea llajtapi caj Cristoj sutinpi tantacoj hermanos chaupipi yanapaj warmimin. \v 2 Señorninchejraycu payta allinta wajyaychej Diosman t'akaska runasnin ruwanancumanjina. Ruwanasninpi imapi necesitasojtiyquichejpis tucuy atiskayquichejwan payta yanapaychej. Payka sumajta churacorka ashqha runasta yanapananpaj, nokatapis. \s1 Napaycucuna \p \v 3 Napaycapuwaychej Cristo Jesuspaj llanc'aj-masisniy Priscilata Aquilatawan. \v 4 Paycuna wañuy peligropi cashajtiy nokaraycu wañuytapis mana manchachicorkancuchu. Chayraycu paycunata agradeceni, manataj nokallachu, astawanpis tucuy waj llajtayoj Diospa ajllacuskasnin\f + \fr 16:4 \ft Literal: iglesias.\f* ima. \v 5 Wasincupi Cristoj sutinpi tantacojcunatapis napaycullaychejtaj. Napaycapuwaychej munaska Epenetoyta. Payka Asia jallp'api ñaupaj pokoyjina Cristopi jap'icorka. \v 6 Napaycapuwaychej Mariata. Payka mayta llanc'arka kancunata yanapananpaj. \v 7 Napaycapuwaychej llajta-masisniy Andronicota Juniastawan. Paycuna nokawan cusca carcelpi wisk'askas carkancu. Cristoj cachasninpaj allin rejsiskas cancu. Nokamanta ñaupajta Cristopi jap'icorkancu. \p \v 8 Napaycapuwaychej Señorpi munaska Ampliasniyta. \v 9 Napaycapuwaychej Cristowan ujchaska llanc'aj-masiycu Urbanota munaska Estaquisniytawanpis. \v 10 Napaycapuwaychej Cristopi jap'icuskanta allinta ricuchej Apelestapis, Aristobulocunatawan ima. \v 11 Napaycapuwaychej llajta-masiy Herodionta Narcisocunajmanta Señorpi jap'icojcunatawan. \v 12 Napaycapuwaychej Señorpaj llanc'ajcuna Trifenata Trifosatawan. Napaycapuwaychej munaska hermananchej Persidata. Payka Señorpaj sinch'ita llanc'arka. \v 13 Napaycapuwaychej allin rejsiska Señorpi jap'icoj Rufota mamantawan. Payka nokapajpis mamayjinamin. \v 14 Napaycapuwaychej Asincritota, Flegonteta, Hermasta, Patrobasta, Hermestawan, paycunawan caj hermanosta ima. \v 15 Napaycapuwaychej Filologota Juliatapis, Nereota hermanantapis, Olimpasta tucuy paycunawan caj Diosman t'akaska runasnintapis. \p \v 16 Purajmanta c'acha munacuywan napaycunacuychej. Cristoj sutinpi tantacojcuna tucuynejmanta napaycamusunquichej. \s1 Khepa yuyaychaycuna \p \v 17 Hermanosníy, sumaj yachachinata jap'erkanquichej mosoj causaypi wiñanayquichejpaj. Ajinaka yuyaychayquichej: Khawacuychej hermanosta t'akarachejcunamanta. Sumaj yachachinata jap'erkanquichejña. Chaymanta urmachejcunata khawacuspa paycunamanta carunchacuychej. \v 18 Chay llulla yachachejcunaka mana Señorninchej Jesucristotachu casuncu. Astawanpis quiquin munaynincuta sajsachincu. Misq'i simiwanjina llunc'upayaspa wawajinallaraj caj hermanospa sonkoncuta suwancu pantachinancupaj. \v 19 Kancunamantarí tucuynejpi yachacushan sumaj willanasta casuskayquichej. Chayraycu kancunamanta cusicuni. Astawanrí sumaj imaspi yachayniyoj canayquichejta munani sajra imaspitaj llimphu sonkos. \v 20 Allinyachej Diostaj uskhayta kancunapaj supay Satanasta atipanka sajra cajta sarunayquichejpaj. Señorninchej Jesucristoj c'acha yanapaynin kancunawan cachun. \p \v 21 Napaycamusunquichej llanc'aj-masiy Timoteo, llajta-masicunay Lucio, Jasón, Sosipater ima. \v 22 Noka, Tercio sutiyoj, Pabloj kelkajnin, Señorpi napaycamuyquichej. \v 23 Wasiyojniy Gayopis napaycamusunquichej. Payka wasiyojnillancutaj cashan Cristoj sutinpi tucuy tantacojcunajtapis. Llajta kolketa wakaychaj Erasto, hermanonchej Cuartopis napaycamullasunquichejtaj. \p \v 24 Señorninchej Jesucristoj c'acha yanapaynin tucuy kancunawan cachun. \v 25 Dioska atiyniyojmin callpachasunayquichejpaj sumaj willanasniymanjina Jesucristoj willaraskanmanjinapis. Chay sumaj willanaspi unay unaymantapacha Diospa pacaska yuyaynin sut'inchacun. \v 26 Cunantaj munayninmanjina yuyaskanta tucuy waj llajtayojcunaman sut'inchashan paypi jap'icuspa casunancupaj. Chaytamin sut'inchajcunanpis kelkarkancu wiñay causaj Diospa yuyaskanta sut'inchaspa. \p \v 27 C'ata yachayniyoj Dioska wiñaypa wiñayninpaj Jesucristonejta jatunchaska cachun. Ajina cachun.