\id MAT - Quechua Huallaga Huánuco Bible -Peru 2010 (DBL -2013) \h SAN MATEO \toc1 San Mateo \toc2 San Mateo \toc3 Mat. \mt1 San Mateo \ili Acrashan runacunata Tayta Dios salbayta munashanga ¿Jesuswanchu gallaycun? \ili ¿Imanöpataj musyanchi Jesús Tayta Dios cachamushan Cristo cashanta? \im \bd ¿Pitaj isquirbiran?\bd* Mateo ninanga caycan «Tayta Dios goycushan» ninanmi. Paypis Jesuspa apóstolninmi caran. Manaraj Jesuspa gatirajnin car payga Romapämi impuestuta cobraj. Marcos y Lucas libruchöga paypa jutinta Leví niycanmi (Mar. 2.14; Luc. 5.27). \im \bd ¿Picunapätaj isquirbiran?\bd* Mateo isquirbiran Jesusman yäracoj Israel runacunapämi. Waquin yarpan chay runacuna Siria nasyuncho caycaj Antioquía siudächo tiyashantami. \im \bd ¿Imaytaj isquirbiran?\bd* Runacuna yarpan wata 70 d.C. ima isquirbishantami. \im \bd ¿Imataj caycan cay librucho?\bd* Unay Testamentucho Tayta Dios auniran juc junäga ray Davidpita miraj runa Israelcho ray cananpaj cashanta. Chay runaga allina mandanan caran. Israelcunata llapan ñacaycunapita jorgunan caran. Chay runa Tayta Dios Cachamushan Cristo cananpaj cashantami niran. \ip Mateoga niycan chay runa Nazaretpita caj Jesús cashantami (1–2). Rasunpami Jesusga Davidpita mirajcho yuriran. Runacunapaj payga casha carpintëru Josëpawan Mariapa wamranmi (13.53–56). Mateo achca cuti niycan Tayta Dios aunishancuna Jesuscho cumlicaycashantami (1.22–25; 2.5, 15, 17, 23; 4.14; 12.17; 21.4; 27.9). \ip Chaynöpis Jesusga alli yachachicojmi casha. Mateo willamanchi Jesuspa bïdanta, rurashancunata y yachachishancunatapis. Yachachishan caycan: «lömacho yachachishan» (5–7), ganchista tincuchiypa willapashancuna (13), y ushananta yachachishancuna (23–25). Mateo mas tantiyaycächimanchi disïpuluncunata Jesús tapuptin Pedro nishantami. Disïpuluncunata Jesús tapuran: «Gamcunaga ¿pï cashätataj yarpanqui?» Chaymi Simón Pedroga niran: «Gamga cawaj Tayta Diospa Wamran Cristumi canqui» nir (16.15–16). \c 1 \s1 Jesuspa unay awiluncuna \r (Luc. 3.23–38) \p \v 1 Jesucristoga Davidpa castan aywajpitami caran.\f + \fr 1:1 \fk Davidpa Wamran \ft niptin tantiyanchi \fk Davidpita mirar-aywaj runa \ft nishanchïnömi.\f* Davidpis caran Abrahampa castan aywajpitami. Jesucristupa waquin awiluncunapa jutincuna caynömi caran: \li1 \v 2 Abrahampa wamran caran Isaac. \li1 Isaacpa wamran Jacob. \li1 Jacobpa wamrancuna caran Judäwan wauguincuna. \li1 \v 3 Tamar jutiyoj warmicho Judäpa wamrancuna caran Fareswan Zera. \li1 Farespa wamran caran Esrom. \li1 Esrompa wamran caran Aram. \li1 \v 4 Arampa wamran caran Aminadab. \li1 Aminadabpa wamran caran Naasón. \li1 Naasonpa wamran caran Salmón. \li1 \v 5 Salmonpa warmin Rahabcho wamran caran Booz. \li1 Boozpa warmin Rutcho wamran caran Obed. \li1 Obedpa wamran caran Isaí. \li1 \v 6 Isaïpa wamran caran ray David. \b \li1 Ray Davidpana Uriaspa biyüdancho wamran caran Salomón.\x * \xo 1:6 \xt 1Crón. 2.1–15; Rut 4.18–22\x* \li1 \v 7 Salomonpa wamran caran Roboam. \li1 Roboampa wamran caran Abías. \li1 Abiaspa wamran caran Asa. \li1 \v 8 Asapa wamran caran Josafat. \li1 Josafatpa wamran caran Joram. \li1 Jorampa wamran caran Uzías. \li1 \v 9 Uziaspa wamran caran Jotam. \li1 Jotampa wamran caran Acaz. \li1 Acazpa wamran caran Ezequías. \li1 \v 10 Ezequiaspa wamran caran Manasés. \li1 Manasespa wamran caran Amón. \li1 Amonpa wamran caran Josías. \li1 \v 11 Josiaspa\x * \xo 1:11 \xt 2Rey. 24.14–15; 2Crón. 36.10; Jer. 27.20\x* wamrancuna caran Jeconías wauguincunawan. Chay wichanmi Babilonia runacuna yaycuycur Israel runacunataga Babiloniaman prësu aparan. \b \li1 \v 12 Chaypitarämi Jeconiaspa wamran Salatiel caran. \li1 Salatielpa wamran caran Zorobabel. \li1 \v 13 Zorobabelpa wamran caran Abiud. \li1 Abiudpa wamran caran Eliaquim. \li1 Eliaquimpa wamran caran Azor. \li1 \v 14 Azorpa wamran caran Sadoc. \li1 Sadocpa wamran caran Aquim. \li1 Aquimpa wamran caran Eliud. \li1 \v 15 Eliudpa wamran caran Eleazar. \li1 Eleazarpa wamran caran Matán. \li1 Matanpa wamran caran Jacob. \li1 \v 16 Jacobpa wamranna caran José. Paymi caran Mariapa runan. Mariapitanami Jesús yuriran. Jesusmi caran Tayta Dios cachamushan Cristo. \p \v 17 Abrahampita ray Davidyaj mirar aywajcuna caran chunca chuscu (14) taytancuna. Chaynöllami ray Davidpita Babiloniaman Israel runacunata prësu apashanyajpis caran chunca chuscu (14) mirar aywaj taytancuna. Chaypita yapay Tayta Dios cachamushan Cristo yurishanyajpis caran chunca chuscu (14) mirar aywaj taytancuna. \s1 Jesús yurishan \r (Luc. 2.1–7) \p \v 18 Jesucristo yurishan caynömi caran: Mariaga Josëwan majachacänanpaj parlashana caycaran.\x * \xo 1:18 \xt Luc. 1.27\x* Manaraj iwal tiyaptin Mariaga gueshyaj ricacushana caycaran Espíritu Santupa munayninwan. \v 19 Josëga alli runa carmi mana munaranchu runacuna Mariata jamurpänanta. Chaymi mana quijacuyllapa pacayllapa cachaycuyta yarparan. \p \v 20 Chayno cachaycunanpaj yarpaycaptinmi suyñuynincho Josëtaga Tayta Diospa anjilnin yuripaycur cayno niran: «Davidpita mirar aywaj José, Mariawan majachacayta ama pengacuychu. Payga Espíritu Santupa munayninwanmi gueshyaj caycan. \v 21 Wamranga ollgumi\x * \xo 1:21 \xt Luc. 1.31\x* canga. Marca-masincunapa juchancunata perdunar salbananpaj captinmi jutinta churapanquipaj ‹Jesús› nir.» \p \v 22 Chaycunaga caran mas unayna Tayta Diosninchi profëtancunawan cayno willacachishan cumlinanpämi: \q1 \v 23 «Donsëlla jipashmi gueshyaj ricacur \q1 ollgu wamrata gueshyacongapaj. \q1 Jutintami churapangapaj ‹Emanuel› nir.»\x * \xo 1:23 \xt Isa. 7.14\x* \m (Emanuel ninanga «Dios noganchïwan caycan» ninanmi.) \p \v 24 Chaura Josëga puñuycashanpita riccharcamur anjil nishannölla ruraran. Wasinman Mariata pushacuran iwalna goyänanpaj. \v 25 Manaraj wamran yurishancamaga Mariata José manarämi yataparanrächu. Wamran yuriptinna jutinta churaparan «Jesús» nir.\x * \xo 1:25 \xt Luc. 2.21\x* \c 2 \s1 Goyllar estudyajcuna Jesusta adurananpaj chayashan \p \v 1 Herodes ray caycaptinmi Jesús yuriran Judea probinsyapa Belén marcancho. \p Inti yagamunan caj-lächo caycaj caru nasyunpitami goyllar estudyaj runacuna Jerusalenman chayamuran. Herodes cajman chayaycur tapucuran: \v 2 «¿Maychötaj caycan Israel runacunapa raynin cananpaj yurej iti? Inti yagamunan caj-läpitami goyllarninta ricamushcä. Chaymi aduraj shamushcäcuna» nir. \p \v 3 Chayno nejta wiyaycur Herodes fiyupa mancharicäcuran. Jerusalén runacunapis wiyaycorga manchariran. \v 4 Chaura mandaj cüracunatawan lay yachachejcunata gayaycachimur Herodes tapuran «¿Maychötaj Dios cachamushan Cristo yurinan caran?» nir. \p \v 5 Tapuptin paycuna niran: «Judea probinsyapa Belén marcanchömi. Chaycho yurinanpämi Tayta Diosga profëtanwan cayno isquirbichiran: \q1 \v 6 « ‹Judächo caj marcacunapita mas tacsha Belén, \q1 gamchömi Israelcunapa raynin yurengapaj.\x * \xo 2:6 \xt Miq. 5.2\x* \q1 Paypa munayninchömi llapan Israel runacuna cangapaj.› » \p \v 7 Chayta wiyaycur Herodesga goyllar estudyaj runacunata pacayllapa gayachiran. Chayaptin tapuran: «¿Imaypitanataj chay goyllarta ricashcanqui?» nir. \v 8 Imaypitana goyllarta ricashantapis willaycuptin Belenman cacharan «Ayway wamra ashej. Tarerga cutimunqui willamänayquipaj nogapis aduraj aywanäpaj» nir. \p \v 9 Chayno ray niptin aywaran. Aywaptin goyllarga ñaupanta aywaran. Iti wamra caycashan derëchunman chayar ichicuycuran. \v 10 Goyllar ichicuycojta ricar goyllar estudyajcunaga fiyupa cushicuran. \v 11 Wasiman yaycurir wamrata tariran maman Mariatawan. Ñaupanman gongurpacuycur aduraran. Nircorga apashan gorita, insinsuta, mïrra perfümitapis goycäriran. \v 12 Chaypitaga suyñuynincho chay goyllar estudyajcunata Tayta Dios ribilaran Herodes cajpa manana cutinanpaj. Chaymi juc nänipana marcancunaman cuticuran. \fig Goyllar estudyajcuna Jesusta watucushan|src="CN01629B.TIF" size="span" loc="Mat. 2.1-12" ref="Mat. 2.1–12" \fig* \s1 Jesusta Egipto nasyunman José gueshpichishan \p \v 13 Goyllar estudyajcuna cuticushanpitanami Tayta Diospa anjilnenga suyñuynincho Josëta willaran: «Herodesmi wamrata wañuchinanpaj ashej-aywan. Canan öra jatarcur Egipto nasyunman aywacuy wamrayquita mamantawan pushacurcur. Chaycho tiyacamunqui yapay willanäcama.» \p \v 14 Chaura jinan öra jatarcur Josëga wamrata mamantawan pushacurcur chacaypa Egiptuman aywacuran. \v 15 Chayllachöna tiyacamuran Herodes wañunancama. Chay caran Tayta Dios unay profëtanwan «Wamräta Egiptupitami gayamushcä» nir willacachishan cumlinanpämi.\x * \xo 2:15 \xt Ose. 11.1\x* \s1 Belencho wamracunata wañuchishan \p \v 16 Chay goyllar estudyajcuna Herodes cajpa manana cutiptin fiyupa rabyaran «engañamasha» nir. Chaymi yuparan goyllar imaypita yurishantapis willashanta. Nircur suldäruncunata cacharan Belencho cajta, altu jircancunacho cajtapis llapan ollgu wamracunata wañuchinanpaj. Ollgu cajtaga ushajpämi wañuchiran itipita ishcay watayojcama. \v 17 Chayno ruraptinmi profëtan Jeremiaswan Dios willacachishan cumliran: \q1 \v 18 «Ramá marcachömi fiyupa gaparaypa wagashan wiyacan. \q1 Raquelmi wamrancunata wañuchishanpita fiyupa wagaycan. \q1 Wamrancuna manana captinmi \q1 pï shoganantapis mana munanchu.»\x * \xo 2:18 \xt Jer. 31.15\x* \s1 Egiptupita cutimushan \p \v 19 Chaypita mas unayta Herodes wañushanpitarämi Josëtaga suyñuynincho Tayta Diospa anjilnin niran: \v 20 «Wamrata mamantinta pushacurcur Israelmanna cuticuy. Wamrata wañuchiyta munajcunaga wañushanami» nir. \p \v 21 Chaura Josëga jinan öra Israelman cuticuran wamrata mamantinta pushacurcur. \v 22 Cutiycashancho José mayaran Judeacho ray Herodespa ruquin wamran Arquelao mandaj caycashanta. Chayta mayarmi José Judeaman cutiyta fiyupa manchacuran. Chaymi suyñuynincho Josëta Dios willaran Galilea probinsyaman aywacunanpaj. \v 23 Chaynöpami Nazaret\x * \xo 2:23 \xt Mar. 1.24; Luc. 2.39; Juan 1.45\x* marcaman aywacuran chaychöna tiyacunanpaj. Chaycho tiyananpaj cashanpitami Diosninchi profëtancunawan «Paypäga nengapaj ‹Nazaret runami› nir» willacachishan cumliran. \c 3 \s1 Bautisaj Juan willacushan \r (Mar. 1.1–8; Luc. 3.1–9; 15–17; Juan 1.19–28) \p \v 1 Chaypita achca watatanaga Bautisaj Juan shamuran Judea probinsyacho caycaj chunyajman runacunata willapänanpaj. \v 2 Chaychömi willacuran: «Tayta Diospa maquincho cawananchi timpu chayamushanami. Chaymi juchayquicunapita arpinticuyna-llapa» nir.\x * \xo 3:2 \xt Mat. 4.17; Mar. 1.15\x* \p \v 3 Juanpämi Diosninchïpa unay profëtan Isaías cayno willacuran: \q1 «Chunyajchömi gayacuypa willacuycan: \q1 ‹Tayta Diosninchi shamunanpaj nänita allchay. \q1 Diosninchi shamunanpaj chunyajpa nänita dirichay› nir.»\x * \xo 3:3 \xt Isa. 40.3\x* \p \v 4 Juanpa röpan caycaran camëllupa millwanpita awasha. Wachcunpis caran garapita.\x * \xo 3:4 \xt 2Rey. 1.8\x* Chucluscunatawan chunyaj jircacho tarishan abëjapa mishquillantami micoj. \v 5 Juan caycashan cajman runacuna aywaj Jerusalenpita, intëru Judea probinsyapita, Jordán mayu aywaj ñaupancunapitapis. \v 6 Runacuna juchancunata reconösiptenga Juannami Jordán mayucho bautisaj. \p \v 7 Juan bautisaycashan cajman achcaj fariseucunawan saduceocuna aywaran. Chaymi Juan niran: «¡Culebra casta runacuna!\x * \xo 3:7 \xt Mat. 12.34; 23.33\x* ¿Pitaj gamcunata willasha-cashunqui Tayta Diospa castïgunpita gueshpinayquipaj cashanta? \v 8 Rasunpa jucha rurashayquipita arpinticushayqui musyacänanpaj allita rurallarna caway. \v 9 Ama yarpaynachu-llapa Abrahampita miraj cashallayquipita\x * \xo 3:9 \xt Juan 8.33\x* Tayta Dios salbashunayquipaj cashantaga. Munarga Tayta Dios cay rumicunatapis Abrahampita mirajmanga ticrarachinmanmi. \v 10 Juc yöra frütata mana wayuptenga duyñun sapipita muturirmi ninaman rupachenga. Chaynömi Tayta Diospis mana allita rurajcunataga castigananpaj caycan.\x * \xo 3:10 \xt Mat. 7.19\x* \p \v 11 «Nogaga yacullawanmi bautisaycä juchayquicunata cachaycärir Tayta Dios munashannöna cawanayquipaj. Nogapa guepäta shamoj cajmi ichanga fiyupa munayniyoj canga. Nogaga manami merësëchu llanguinta apapänalläpäpis. Payga Espíritu Santuwanmi ninawanmi bautisashunquipaj. \v 12 Payga jorquëtita aptaraycannami rïguta wayrananpaj. Wayrarcurnami rïgunta wasinman churanga. Punshantanami ichanga mana imaypis upej ninaman gaycurenga.» \s1 Jesusta Juan bautisashan \r (Mar. 1.9–11; Luc. 3.21–22) \p \v 13 Galilea probinsyapitami Jesús aywaran Jordán mayuman Juan bautisananpaj. \v 14 Juanmi ichanga mana munaranchu bautisayta: «¿Imanöpataj gamta noga bautisäman? Chaypa ruquenga nogatami gam bautisamanquiman» nir. \p \v 15 Chayno niptin Jesús niran: «Cananga bautisamänayqui camacanmi. Chayno rurarmi Dios nishanta cumlishun.» \p Chayno niptin Jesusta Juan bautisaran. \v 16 Bautisacurir Jesús yacupita llojshiramuptin jinan öra syëlu quichacäcuran. Jesús ricaran Espíritu Santu syëlupita palumano payman uraycämojta. Nircur paypa jananman chayaran. \v 17 Syëlupitanami Tayta Dios nimuran «Payga cuyay wamrämi. Paypämi fiyupa cushisha caycä» nir.\x * \xo 3:17 \xt Gén. 22.2; Sal. 2.7; Isa. 42.1; Mat. 12.18; 17.5; Mar. 1.11; Luc. 9.35\x* \c 4 \s1 Jesusta Satanás juchata rurachiyta munashan \r (Mar. 1.12–13; Luc. 4.1–13) \p \v 1 Chaypitaga Jesusta Espíritu Santu chunyaj jircaman pusharan. Chaychömi Satanás juchata rurachiyta munaran.\x * \xo 4:1 \xt Heb. 2.18; 4.15\x* \v 2 Chaycho Jesús ayunaran chuscu chunca junaj chuscu chunca pagas. Chaypitanaga fiyupa yargaran. \p \v 3 Jesusman Satanás chayaycur niran: «Rasunpa Diospa Wamran cashpayquega mä cay rumicunata tantaman ticrachiy.» \p \v 4 Chayno niptin Jesús niran: «Tayta Diospa palabranchöga nin: \q1 « ‹Manami micuyllawanchu runaga cawan. \q1 Chaypa ruquenga Tayta Dios nishancunata wiyacurpis cawanmi.› »\x * \xo 4:4 \xt Deut. 8.3\x* \p \v 5 Chaypitana Satanasga Jesusta pusharan Jerusalenman. Chaychöna Templupa mujinëti puntanman wicharcachir \v 6 niran: «Rasunpa Diospa Wamran cashpayquega mä caypita yagay. Diospa palabranchöga caynömi niycan: \q1 « ‹Anjilnincunatami Tayta Dios cachamonga. \q1 Paycunami charishunqui \q1 rumiman chaquiquita mana tacanayquipaj› nir.»\x * \xo 4:6 \xt Sal. 91.11–12\x* \p \v 7 Niptin Jesús niran: «Tayta Diospa palabranchöga caynömi nin: \q1 « ‹Tayta Diosta musyapänayquipaj ama rurachiyta camaychu.› »\x * \xo 4:7 \xt Deut. 6.16\x* \p \v 8 Chaypitana Satanás pusharan mas altunnin puntaman. Nircur ricachiran intëru munducho caycaj nasyuncunata, chaycho caycaj riquësacunata. \v 9 Nircur niran: «Gongurpacuycur aduramaptiquega llapan chay ricashayquitami goycushayqui.» \p \v 10 Chaura Jesús niran: «Washata ayway Satanás. Tayta Diospa palabranchöga caynömi niycan: \q1 « ‹Tayta Diosllatami aduranqui, \q1 payllatami sirbinqui› nir.»\x * \xo 4:10 \xt Deut. 6.13\x* \p \v 11 Chayno niptin Satanás aywacuran. Chaypitaga anjilcunana chayaran Jesusta sirbinanpaj. \s1 Galileacho Jesús alli willacuyta willacur gallarishan \r (Mar. 1.14–15; Luc. 4.14–15) \p \v 12 Chaypita Juan carsilcho wichgaraycashanta Jesús mayaran.\x * \xo 4:12 \xt Mat. 14.3; Mar. 6.17; Luc. 3.19–20\x* Chay-wichanmi payga Galilea probinsyaman cutiran. \v 13 Chaychöna Nazaret marcapita Capernaúm marcaman tiyaj aywacuran.\x * \xo 4:13 \xt Juan 2.12\x* Capernaumga caran Galilea gocha cantuncho, Zabulón trïbu, Neftalí trïbu tiyanan. \v 14 Capernaumcho Jesús tiyaptin cumliran profëta Isaías unay cayno willacushan: \q1 \v 15 «Gocha läduncunacho, \q1 Jordán mayupa wac chimpancho tiyaycaj Zabulón runacuna, Neftalí runacuna, \q1 Galileacho mana Israel runacuna tiyaycaj llapayqui wiyamay. \q1 \v 16 Chacaycho tiyaycajcunami achicyajta ricärisha. \q1 Yanauyaycajcho tiyaycajcunapämi achicyacurcusha.»\x * \xo 4:16 \xt Isa. 9.1–2\x* \p \v 17 Chay willacushanno cananpämi Jesús willacuyta gallaycuran: «Tayta Diospa maquincho cawananchïpaj caycaj timpu chayamushanami. Chaymi juchayquicunapita arpinticuyna-llapa» nir.\x * \xo 4:17 \xt Mat. 3.2\x* \s1 Disïpulun cananpaj pescädu charejcunata Jesús gayashan \r (Mar. 1.16–20; Luc. 5.1–11) \p \v 18 Chaypita Galilea gocha cantunpa aywaycashancho Jesús ricaran ishcaj runacuna redancunata gochaman jitarcaycajta. Chay runacunaga ishcan chay wauguillami caran. Paycunaga waran-waran pescäduta charej. Jucpa jutin caran Andrés, jucajpana Simón. Simonpa jucaj jutin caran Pedro. \v 19 Paycunata Jesús niran: «Nogawan aywacushun. Pescäduta charishayquinömi yachachishayqui Tayta Diospa maquincho cawananpaj runacunata shuntanayquipaj.» \p \v 20 Niptin paycunaga redancunata cachaycur Jesuswan aywacuran. \p \v 21 Chaypita mas washata aywaycashancho tariran Santiaguta wauguin Juantawan. Paycunaga papänin Zebedeowan can'wancho redancunata allcharcaycänaj. Chay wauguicunatami Jesús gayaran. \v 22 Chaura jinan öra Jesuswan aywacuran can'wata papäninta jaguipaycur. \fig Disïpulun cananpaj pescädu charejcunata Jesús gayashan|src="CN01682B.TIF" size="span" loc="Mat. 4.20-22" ref="Mat. 4.18–22" \fig* \s1 Achca runacunata Jesús allchacächishan \r (Luc. 6.17–19) \p \v 23 Chaypitaga intëru Galilea probinsyapa Jesús puriran sinagogacunacho Tayta Diospa willacuyninta yachachir. Tucuy gueshyawan gueshyajcunatapis allchacächiran.\x * \xo 4:23 \xt Mat. 9.35; Mar. 1.39\x* \v 24 Siria runacunapis parlaj «Jesusga allchacächinmi gueshyajcunata» nir. Chaymi payman apapämoj llapan gueshyaycajcunatapis, tucuy-niraj gueshyawan gueshyaycajcunatapis, dyablu ñacaycächishancunatapis, wañuy gueshyawan gueshyajcunatapis, mana cuyucuypa gueshyar jitaraycajcunatapis. Chay gueshyajcunata llapanta Jesús allchacächej. \v 25 Aypalla runacunami intërupita shamur Jesusta gatiraran. Aywaj Galilea runacuna, Decápolis runacuna, Jerusalén runacuna, Judea runacuna. Chayno aywaj Jordán mayu wac chimpanpitapis. \c 5 \s1 Cushisha cawananchïpaj Jesús yachachishan \r (Luc. 6.20–23) \p \v 1 Aypalla runacuna shuntacasha caycajta ricarmi Jesusga lömaman aywaycur jamacuycuran chaypita yachachinanpaj. Disïpuluncuna ñaupanman shuntacaptin \v 2 yachachiran cayno nir: \p \v 3 «Cushishami cawanga imaypis Tayta Diosllaman yäracuycajcunaga. Paycunaga Tayta Diospa maquinchönami cawanga. \p \v 4 «Cushishami cawanga llaquicuycajcunaga.\x * \xo 5:4 \xt Isa. 57.18; 61.2\x* Paycunataga Tayta Diosmi shacyächenga. \p \v 5 «Cushishami cawanga umildicunaga.\x * \xo 5:5 \xt Sal. 37.11\x* Paycunami chasquenga Tayta Dios ‹Goycushayquipaj› nishan mushoj pachata. \p \v 6 «Cushishami cawanga fiyupa yargaycajno yacunaycajnöpis Tayta Dios munashanno alli rurayta munajcunaga.\x * \xo 5:6 \xt Prov. 9.5; Isa. 55.1–2\x* Paycunatami Tayta Dios yanapanga. \p \v 7 «Cushishami cawanga cuyapar pï-maytapis yanapajcunaga. Paycunatami Tayta Diosninchi cuyapar yanapangapaj. \p \v 8 «Cushishami cawanga shonguncho juchapaj mana yarpajcunaga.\x * \xo 5:8 \xt Sal. 24.3–4\x* Paycunaga Tayta Diospa ñaupanmanmi chayangapaj. \p \v 9 «Cushishami cawanga runa-masinta amistachejcunaga.\x * \xo 5:9 \xt Prov. 12.20\x* Paycunatami Tayta Diosga ‹wamrämi canqui› nenga. \p \v 10 «Cushishami cawanga Tayta Dios munashanno allita rurashanpita ñacachisha cajcunaga.\x * \xo 5:10 \xt 1Ped. 3.14\x* Paycunaga Tayta Diospa maquinchönami cawanga. \p \v 11 «Cushishami cawanquipaj noga munashäno cawashayquipita runacuna ashllishuptiqui, ñacachishuptiqui, llullacur ima-aycatapis jitapäshuptiqui.\x * \xo 5:11 \xt 1Ped. 4.14\x* \v 12 Chayno ñacashayquipitaga Tayta Diosmi janaj pachacho alli cajta goshunquipaj. Gamcunatanömi Tayta Diospa profëtancunatapis unay ñacachiran. Chayno caycaptenga imano ñacarpis cushicuy.\x * \xo 5:12 \xt 2Crón. 36.16; Hech. 7.52\x* \s1 Cachino, achquino canapaj yachachishan \r (Mar. 9.50; Luc. 14.34–35) \p \v 13 «Gamcuna cay pachachöga cachinömi carcaycanqui. Cachi gamyacaptenga ¿imapänataj bälin? Manami imapäpis allinachu. Chaura jitariycuptin runacunanami lluchcar-ushan. \p \v 14 «Cay pachachöga achquinömi carcaycanqui.\x * \xo 5:14 \xt Juan 8.12; 9.5\x* Lömacho marca cashanno gamcunapis runacuna ricacushunayquipaj alli goyay. \v 15 Lamparintapis sindircur manami pipis pacaycunchu. Chaypa ruquenga altumanmi churan achicyänanpaj.\x * \xo 5:15 \xt Mar. 4.21; Luc. 8.16; 11.33\x* \v 16 Runacuna ricananpaj achqui sindiraycashanno gamcunapis runacuna ricashunayquipaj allillata rurar goyay-llapa. Chayta ricacurmi runacuna alabanga syëlucho caycaj Diosninchïta.\x * \xo 5:16 \xt 1Ped. 2.12\x* \s1 Lay nishanno Jesús cumlishan \p \v 17 «Ama nogapäga yarpaychu Moisés isquirbishan laycunata, profëtacuna isquirbishancunata manacajman churanäpaj shamushäta. Chaypa ruquenga shamushcä lay imano cashantapis rasunpa tantiyachinäpämi. \v 18 Syëlupis cay pachapis manaraj ushacaptinmi chay isquirbisha caycajcunaga cumlenga. Asta mas tacsha isquirbirashan cajllapis cumlengami.\x * \xo 5:18 \xt Luc. 16.17\x* \v 19 Chay isquirbiraycajcunata jucnayllatapis mana ruraj cäga, mana wiyacunanpaj waquin runatapis shacyächej cäga Tayta Diospa ñaupancho mana alli ricashami canga. Llapan isquirbiraycashanta cumlir, waquin runacunatapis wiyacunanpaj alli shacyächejmi ichanga Tayta Diospa ñaupancho alli ricasha canga. \v 20 Chauraga Tayta Diospa palabran nishanno caway-llapa. Fariseucunano, Moisés isquirbishan laycunata yachachej runacunano janan shongulla cumlej-tucorga gamcunapis Tayta Diospa maquincho goyänayquipaj manami imaypis chayanquipächu. \s1 Mana chiquinacunapaj yachachishan \r (Luc. 12.57–59) \p \v 21 «Unayga runacunata Moisés niran: \q1 « ‹Runa-masiquita ama wañuchinquichu.\x * \xo 5:21 \xt Éxo. 20.13; Deut. 5.17\x* \q1 Wañuchej cäga jusgashami canga.› \p \v 22 «Chaypis nogaga caynömi në: Pimi runa-masinta rabyapan, chay cäga jusgashami canga. Runa-masinta gayapajtaga jatun autoridächömi jusganga. Fiyupa rabyar runa-masinta ‹maldisyunädu› nejtaga Tayta Dios castigar infiernumanmi jitarponga. \p \v 23 «Chaymi Tayta Diospaj Templucho altarman ofrendayquita churanayquipaj caycashayquicho runa-masiquita ima mana allitapis rurashayquita yarpärishpayquega \v 24 altarpa lädunman ofrendayquita churaycur jinan öra aywanqui chay rabyachinacushayquita ashej. Tariycorga amistanqui. Nircur-raj cutiycur ofrendayquita Tayta Diospaj altarman churanqui. \p \v 25 «Pipis quijashuptiquega autoridäman manaraj chayachishuptiqui aywaycashallayquicho arriglanqui. Man'chäga autoridämanmi chayachishunquipaj. Autoridänami suldäruncunawan carsilman wichgachishunquipaj. \v 26 Manaraj llapan jagata pägarga chaypita manami llojshinquipächu. \s1 Jucpa warminwan mana cacunanpaj yachachishan \p \v 27 «Unayga runacunata Moisés niran: \q1 « ‹Majayoj caycar jucwanga ama cacunquichu› nir.\x * \xo 5:27 \xt Éxo. 20.14; Deut. 5.18\x* \p \v 28 «Chaypis nogaga caynömi në: Juc warmita ricashpayqui munaparga maynami majayquita jananpashanöna caycanqui. \v 29 Chaymi derëchu caj ñawiqui juchata rurachishuptiquega chay caj ñawiquita jorgurir jitariycuy. Sänuta infiernuman garpurishunayquipitaga mas allimi canman jucaj ñawiyojllapis syëluman chayaptiqui.\x * \xo 5:29 \xt Mat. 18.9; Mar. 9.47\x* \v 30 Derëchu caj maquiqui juchata rurachishuptiquega chay caj maquiquita rogurir jitariycuy. Sänuta infiernuman garpushunayquipitaga mas allimi canman jucaj maquiyojllapis syëluman chayaptiqui.\x * \xo 5:30 \xt Mat. 18.8; Mar. 9.43\x* \s1 Majawan mana raquicänapaj yachachishan \r (Mat. 19.9; Mar. 10.11–12; Luc. 16.18) \p \v 31 «Unayga runacunata Moisés niran: \q1 « ‹Runa warminpita raquicayta munarga \q1 warminta papilta firmapächun raquicashan musyacänanpaj› nir.\x * \xo 5:31 \xt Deut. 24.1–4; Mat. 19.7; Mar. 10.4\x* \p \v 32 «Chaypis nogaga caynömi në: Runaga warminpita raquicanman warmi juc runawan cacushallanpitami. Chaymi ima achäquipis mana caycaptin raquicaj runaga juchayoj caycan warmin jucwan camacänanpäpis. Runan jaguirishan warmiwan camacaj runapis juchayojmi ricacun.\x * \xo 5:32 \xt Mat. 19.9; Mar. 10.11–12; Luc. 16.18; 1Cor. 7.10–11\x* \s1 Mana juranapaj yachachishan \p \v 33 «Unayga runacunata Moisés niran: \q1 « ‹Manacajllapäga ama juranquichu. \q1 Jurar aunishayquitaga Tayta Diosta cumlinqui› nir.\x * \xo 5:33 \xt Lev. 19.12; Núm. 30.2; Deut. 23.21\x* \p \v 34 «Chaypis nogaga caynömi në: Ni imanillarpis ama juranquichu. Ama juranquichu ‹Syëlupa jutinchömi jurä› nir. Syëluga Tayta Diospa jamananmi. \v 35 Ama juranquichu ‹Cay pachapa jutinchömi jurä› nir. Cay pachaga Tayta Diospa chaquin lluchcaränanmi.\x * \xo 5:35 \xt Isa. 66.1; Mat. 23.22; Stg. 5.12\x* Ama juranquichu ‹Jerusalenpa jutincho› nirpis. Jerusalenga mas munayniyoj ray Tayta Diospa siudäninmi.\x * \xo 5:35 \xt Sal. 48.2\x* \v 36 Ama juranquichu ‹Quiquëpa bïdapa› nirpis. Rasunpaga manami munayniyojchu canqui ajchayquita yurajman ni yanaman ticrachinallayquipäpis. \v 37 Juranayquipa ruquin aunirga auninqui, mana aunirga ‹mana› ninqui. Jurayparaj aunirga Satanás yarpashantanami rimaycanqui. \s1 Mana alliwan mana cutichinapaj yachachishan \r (Luc. 6.29–30) \p \v 38 «Unayga runacunata Moisés niran: \q1 « ‹Ñawinta jorgupaptenga quiquintapis ñawinta jorguparinqui. \q1 Quiruta jorgupaptenga quirunta jorguparinqui› nir.\x * \xo 5:38 \xt Éxo. 21.24; Lev. 24.20; Deut. 19.21\x* \p \v 39 «Chaypis nogaga caynömi në: Mana allicunata rurashuptiquipis ama ayñita cutichiychu. Gagllayquicho lagyashuptiquega jucaj-lä gagllayquitapis camapay.\x * \xo 5:39 \xt Lam. 3.30\x* \v 40 Camisayquita guechushunayquipaj demandashuptiquega punchuyquitapis goycuy. \v 41 ‹Guepëta juc kilömetruyaj apäshimay› nishuptiquega ishcay kilömetruyaj apaparcuy. \v 42 Imatapis ‹Goycamay› nishuptiquega goycuy. ‹Mañaycamay› nishuptiquipis mañaycuy. \s1 Chiquimajninchïtapis cuyanapaj yachachishan \r (Luc. 6.27–28, 32–36) \p \v 43 «Unayga runacunata Moisés niran: \q1 « ‹Runa-masiquitaga llapan shonguyquiwan cuyanqui› nir.\x * \xo 5:43 \xt Lev. 19.18\x* \m Waquenga nin: \q1 ‹Chiquishojniquita chiquinqui› nir. \p \v 44 «Chaypis nogaga caynömi në: Chiquishojcunatapis cuyay. Chiquishojcuna alli cawananpäpis Tayta Diosta mañacapay. \v 45 Chayno rurarmi Tayta Diospa wamrancuna canqui. Tayta Diosmi intita shanächimun alli runacunapäpis fiyu runacunapäpis. Tamyachimun alli runacunapa chacranmanpis fiyu runacunapa chacranmanpis iwal. \v 46 Cuyanacushallayquita cuyaptiquega manami camacanchu cuyashayquipita ima allitapis chasquinayqui. Asta impuestuta cobrajcunapis cuyashallantaga cuyanmi. \v 47 Rejsinacushallayquita saludarga manami allita ruranquichu. Tayta Diosta mana rispitajcunapis chaynöllaga ruranmi. \p \v 48 «Chaura gamcunaga syëlucho caycaj Tayta Diosninchi alli cashanno gamcunapis allillata rurar caway-llapa.\x * \xo 5:48 \xt Lev. 11.44–45; 19.2; Deut. 18.13\x* \c 6 \s1 Muchojcunata imano yanapänanpaj cashanpis \p \v 1 «Runa-masiquita yanapar alli ricashunallayquipäga ama yanapanquichu.\x * \xo 6:1 \xt Mat. 23.5\x* Chayno ruraptiquega syëlucho caycaj Tayta Dios manami ima premyutapis goshunquipächu. \p \v 2 «Gamcuna muchupacajcunata yanapashayquitaga ama pipis musyachunchu. Janan shongu runacunaga asta trompëtawanpis willacachin sinagogacunacho cällicunachöpis wiyajcuna ‹Payga allitami ruraycan› ninanpaj. Ama chaynöga ruraychu. Chayno rurashanpitaga runacuna «pay alli» nishallanmi premyun canga. \v 3 Muchojcunata gam yanapashpayqui ichanga ama pitapis willapanquichu. \v 4 Yanapashayquitaga pipis ama musyachunchu. Pacayllapa yanapashayquita ricarmi Tayta Diosga premyuta goshunquipaj. \s1 Tayta Diosta mañacunapaj yachachishan \r (Luc. 11.2–4) \p \v 5 «Tayta Diosta mañacushpayqui gamga ama janan shongu runacunanöga ruranquichu. Paycunaga runacuna ricanallanpämi Tayta Diosta mañacun. Mañacun sinagogacunacho ichiycur, cälli isquïnacunachöpis ichiycur llapan runa ricananpaj.\x * \xo 6:5 \xt Luc. 18.10–14\x* Paycunapäga runacuna ‹alli› nishallannami premyun canga. \v 6 Gamcuna ichanga Tayta Diosta mañacunayquipaj wasiquiman yaycurir puncuyquita wichgarcunqui. Chaycho quiquillayqui mañacushayquita wiyarmi Tayta Dios premyuta goshunquipaj. \p \v 7 «Tayta Diosta mañacorga juc rimashallayquita yaparir-yaparerga ama rimanquichu. Tayta Diosta mana rispitajcunallami yarpan ‹yaparir-yaparir mañacuptërämi Tayta Dios wiyaman› nir. \v 8 Gamcuna ichanga ama paycunano ruraychu. Tayta Diosga imata mañacunanchïpaj cashantapis maynami musyaycan. Manaraj rimaptiquipis musyaycannami. \v 9 Gamcunaga Tayta Diosta cayno mañacunqui: \q1 «Syëlucho caycaj Papänë, \q1 gamtaga pï-maypis rispitayculläshunqui. \q1 \v 10 Cay pachachöga llapan runacuna gam munashayquino cawaycullächun. \q1 Syëlucho munashayquita rurashanno \q1 cay pachachöpis gam munashayquino caycullächun. \q1 \v 11 Canan junajpäpis micuyta tariycachillämay ari.\x * \xo 6:11 \xt Prov. 30.8–9\x* \q1 \v 12 Chiquimajcunata nogacuna perdunashäno \q1 jucha rurashäcunapita perdunaycallämay. \q1 \v 13 Jucha rurayman Satanás chayachimänanpitapis chapaycallämay ari. \q1 Masbin nogacunata yanapaycallämay juchaman mana chayayllapa cawanäcunapaj. \q1 [Gampa maquiquichömi ima-aycapis caycan. Chaymi imaycamapis alabasha caycullay Tayta. Amén.] \p \v 14 «Runa-masiquita gamcuna perdunaptiquega gamcunatapis Tayta Dios perdunashunquipämi. \v 15 Runa-masiquita mana perdunaptiquega Tayta Dios manami gamcunatapis juchata rurashayquipita perdunashunquipächu.\x * \xo 6:15 \xt Mar. 11.25–26\x* \s1 Ayünupita yachachishan \p \v 16 «Gamcuna ayunashpayquega ama janan shongu runacunano canquichu. Paycunaga llaquisha ayunan runacuna llaquishata ricananpaj. Chayno ayunaycashanta ricar runacuna ‹alli› nishallannami paycunapa premyun canga. \v 17 Gamcuna ayunashpayqui ichanga pipis mana musyananpaj sumaj pagacunqui, ñajchacunqui, payñacunqui. \v 18 Chayno ruraptiqui runacuna manami musyangachu ayunarcaycashayquita. Tayta Diosllami musyanga ayunaycashayquita. Chaypitami Tayta Diosga premyuta goshunquipaj. \s1 Rïcuyayllapaj mana yarpachacunapaj yachachishan \r (Luc. 12.33–34) \p \v 19 «Cay pachachöga rïcu canallayquipaj ama yarpachacuychu. Cay pachacho shuntashayquitaga puyupis ushangami; ismurpis ushacanmi.\x * \xo 6:19 \xt Stg. 5.2–3\x* Suwacunapis apacongami. \v 20 Riquësacunata shuntayllapaj yarpachacunayquipa ruquenga ruray syëlucho Tayta Diospita allita chasquinayquipaj. Chaychömi ichanga puyupis mana canchu. Imapis mana ismunchu. Suwapis manami apacunchu. \v 21 Runaga ¿manachu ima aycanpis caycajllapaj yarparaycan? \p \v 22 «Alli runaga pï-maytapis macyar, mellgarmi achicyajno caycan. Chaymi ima rurashanpis allilla llojshipan. \v 23 Mana alli runami ichanga micha car chacäpacushano caycan. Chayno captinmi ima rurashanpis alliga mana llojshipanchu. Chauraga chacaj pachachönömi goyan. \p \v 24 «Chaymi, pipis mana ishcay patrunta sirbinmanchu. Jucajta wiyarga jucninta manami cäsunnachu. Jucajta cuyar jucnintaga manami cuyanganachu. Chaynömi ima-aycanpäpis yarpararga Tayta Diosta sirbiyta mana camäpacunchu. \s1 Wamrancunata Tayta Dios ricashan \r (Luc. 12.22–31) \p \v 25 «Chaymi noga në: Ama yarpachacunquicunachu: ‹¿Imanöraj cawashaj? ¿Imataraj micushaj? ¿Imataraj upushaj? ¿Imataraj jaticushaj?› nir. ¿Manachu röpapita, micuypita mas bälin bïdayquega? \v 26 Masqui yarpachacuy äbicuna imano cawashantapis. Manami murupacunchu. Manami shuntapacunchu. Manami micuyta shuntanchu churananpaj. Chaycunataga Tayta Diosmi micuyta tarichin. Tayta Diospäga chay äbicunapita masmi gamcuna bälinqui. \v 27 Wañuy chayamuptinnaga ¿piraj may-jina llaquicurpis ‹masllataraj cawapärishaj› nir masta cawanman? \v 28 Chauraga ¿imanirtaj röpapaj pasaypa yarpachacunquicuna? Ricay waytacunata. Chaycunaga jircacunacho cuyayllapaj wiñan mana aruycar mana puchcaycashpan. \v 29 Ichanga noga në: Unay ray Salomonpa röpanpis manami chay waytacunapita mas cuyayllapächu caran.\x * \xo 6:29 \xt 1Rey. 10.4–7; 2Crón. 9.3–6\x* \v 30 Jircacho caycaj guewa chaquiptin rupachisha cananpaj captinpis Tayta Diosga cuyayllapätami wiñachimun. Yäracuyniynaj runacuna, waytacunatapis cuyayllapäta wiñaycächerga ¿manachuraj gamcunatapis Tayta Diosga röpata tarichishunqui? \v 31 Chaymi ama llaquicuychu ‹¿Imataraj micushun?, ¿imataraj upushun?, ¿imataraj jaticushun?› nir. \v 32 Tayta Diosman mana yäracojcunallami chaycunapäga yarpachacuycan. Gamcunapäga Tayta Diosninchi maynami musyaycan imata nistaycashayquitapis. \v 33 Chaycunapaj yarpachacunayquipa ruquenga yarpachacunquiman Tayta Diospa maquincho cawanayquipaj. Pay munashanno cawaptiquega imata nistashayquitapis tarichishunquipämi. \v 34 Chaymi ama yarpachacuychu ‹wara warantin ¿imanöraj cawashaj?› nir. Waraga cangami yarpachacunayquipaj. Waran-waranmi caycan imapis päsananpäga.\x * \xo 6:34 \xt Sal. 55.22; 1Ped. 5.7\x* \c 7 \s1 Runa-masinta mana jamurpänanpaj yachachishan \r (Luc. 6.37–38, 41–42) \p \v 1 «Runa-masiquita ama jamurpaychu Tayta Diospis mana jusgashunayquipaj. \v 2 Runa-masiquita jamurpar washanta rimashayquinöllami gamcunatapis Tayta Dios jusgashunquipaj. Runa-masiquita imanöpis ricashayquimannöllami Tayta Diospis ricashunquipaj.\x * \xo 7:2 \xt Mar. 4.24\x* \v 3 Quiquiquipa ñawiquicho jatun ganra caycaptenga ¿imanirtaj runa-masiquipa ñawincho tacshalla ganra caycajta ricapaycanqui? \v 4 Ñawiquicunacho jatuncaray ganra caycaptenga ¿imanöparaj runa-masiquita ninquiman ‹Ñawiquicho tacsha ganra caycajta jorgapäshayqui› nir? \v 5 ¡Janan shongu runacuna! Rimëruga jorguy quiquiquipa ñawiquicho ganra caycajtaraj. Chayrämi ricanquipaj jucpa ñawincho tacsha ganra caycajta jorgapänayquipaj. \p \v 6 «Tayta Diospa willacuyninta willapaptiqui mana chasquishuptiquega ama willapaynachu mastaga. Mana munaycajta willapaptiquega cuestaj perlasta cuchi lluchcacunallanpaj jitapaycajnömi caycanqui. Sïguir willapaptiquega cañicoj allgunöpis rabyar usharishunquimanmi. \s1 Mana yamacaypa Tayta Diosta mañacunapaj cashan \r (Luc. 11.9–13; 6.31) \p \v 7 «Mañacuptiquega Tayta Dios tarichishunquimi. Asherga tarinquimi. Gayacur puncuta tacaptiquega quichapäshunquimi. \v 8 Mañacoj cäga chasquinmi. Ashej cäga tarinmi.\x * \xo 7:8 \xt Deut. 4.29; 2Crón. 15.2–15; Jer. 29.13\x* Gayacur puncuta tacaj cajtaga quichapanmi. \p \v 9 «Maygayquitapis wamrayquicuna tantata mañacushuptiqui ¿rumita aptapanquimanchuraj? \v 10 Pescäduta mañacushuptiquipis ¿culebrata aptaparcunquimanchuraj? \v 11 May-jina fiyu caycarpis wamrayquicunataga alli cajllatami goycärinqui. Chaynöllami Tayta Diosta mañacuptiquega alli cajcunata tarichishunquipaj.\x * \xo 7:11 \xt Juan 14.13–14; 15.7, 16; 16.23–24; 1Juan 3.21–22; 5.14–15\x* \p \v 12 «Alli ricashunayquita munashayquino gamcunapis runa-masiquita alli ricay.\x * \xo 7:12 \xt Luc. 6.31\x* Alli ricanacur cawanapämi Moisés isquirbishan laychöpis, profëtacuna isquirbishanchöpis niycan. \s1 Quichqui puncuwan tincuchishan \r (Luc. 13.24) \p \v 13 «Ishcay puncumi caycan. Anchu cajpa yaycojcunaga jatun caminupa aywarcaycan infiernumanmi. Aypallanpami chaypaga aywarcaycan. \v 14 Quichqui cajpa yaycojcunami ichanga quichqui nänipa aywarcaycan imaycamapis cawananpaj. Wallcajllami chaypa aywarcaycan. Gamcunaga quichqui puncupa yaycuy ari.\x * \xo 7:14 \xt Sal. 1.6; Prov. 4.18–19\x* \s1 Llutan yachachicojcuna pï cashanpis \r (Luc. 6.43–44) \p \v 15 «Cuydacuy-llapa ‹Tayta Diospa willacojninmi cä› nir shamoj llutan yachachicojcunapita. Chay runacunaga atojno fiyu caycarpis manshu uyshanömi chayapäshunquipaj. \v 16 Llutan yachachicoj cashanta musyanquipaj imanöpis cawashanta ricarmi. Manami imaypis übasta pallanchïchu shiracunapita. Ni cashayoj yöracunapitapis ïgusta manami pallanchïchu. \v 17 Chaynömi früta yöraga mishquejta wayun. Jirca jachami ichanga ashgajta wayun. \v 18 Früta yöraga ashgajta manami wayunmanchu. Jirca jachapis mishquejta manami wayunmanchu. \v 19 Ashgajta wayoj yörataga muturir ninamanmi rupachinchi.\x * \xo 7:19 \xt Mat. 3.10; Luc. 3.9\x* \v 20 Chaymi yörata wayuyninpa rejsishayquino pantachicojcunataga imanöpis cawashanta ricar rejsinquipaj.\x * \xo 7:20 \xt Mat. 12.33\x* \s1 Tayta Diosta wiyacojcunalla paypa ñaupanman chayananpaj cashan \r (Luc. 13.25–27) \p \v 21 « ‹Tayta, Tayta› nimajcunaga manami llapanchu Tayta Diospa maquincho cawananpaj chayanga. Chaypa ruquenga syëlucho caycaj Tayta Dios munashanno cawajcunallami chayanga. \v 22 Fisyu junäga achcajmi nimangapaj: ‹Tayta, gampa willacuyniquita willacurmi purirä. Gampa jutiquichömi dyablucunatapis gargurä. Gampa munayniquiwanmi milagrucunatapis rurarä› nir. \v 23 Chayno nimaptin nogaga nishäpaj: ‹Gamcunataga manami rejsëchu. Ñaupäpita witicuy juchasapa runacuna› nir.\x * \xo 7:23 \xt Sal. 6.8\x* \s1 Wasi rurajcunaman tincuchishan \r (Mar. 1.22; Luc. 6.47–49) \p \v 24 «Willapashäta wiyacamaj runacunaga caycan gaga jananman sumaj simintuta ruraycur wasita jatarachej runanömi. \v 25 Wasita rurayta usharcuptin fiyupa tamyaptin aypalla yacu aywaptinpis, löcu wayrapis manami juchuchishachu gaga janancho sumaj simintunwan jatarachisha captin. \v 26 Willapashäta mana wiyacamajcunami ichanga caycan agush janancho upa runa wasita jatarachishanno. \v 27 Wasi rurayta usharcuptin fiyupa tamyawan yacu chayar, löcu wayrapis chayar chay wasita ushajpämi juchurachisha.» \p \v 28 Jesús chayno yachachiptinmi runacuna fiyupa almirasha carcaycaran. \v 29 Jesusga manami Moisés isquirbishan laycunata yachachejcunanöchu yachachiran. Munayniyoj car paycunapita mas allimi yachachiran.\x * \xo 7:29 \xt Mar. 1.22; Luc. 4.32\x* \c 8 \s1 Leprawan gueshyajta Jesús allchacächishan \r (Mar. 1.40–45; Luc. 5.12–16) \p \v 1 Chay yachachishan lömapita Jesús urämuptin aypalla runacuna guepanta aywaran. \p \v 2 Chaypita leprawan gueshyaycaj runa Jesuspa ñaupanman gongurpacuycur ruwacuran: «Tayta, cay gueshyäpita limyu canäpaj munashayquino allchacaycachimay ari» nir. \p \v 3 Chayno niptin Jesusga runata yataycur niran «Au, allchacänayquita munämi. Limyuna cay.» \p Niptin jinan öra chay runa lepra gueshyanpita allchacäcuran. \p \v 4 Nircur Jesús niran: «Allchacächishäta ama pitapis willacunquichu. Chaypa ruquenga Moisés isquirbishancho niycashanno cüraman ayway allchacashana caycashayquita ricashunayquipaj. Nircorga Moisés isquirbishancho niycashannölla ofrendayquita apanqui allchacashayquita llapan musyananpaj.»\x * \xo 8:4 \xt Lev. 14.1–32\x* \s1 Romano capitanpa uywayninta Jesús allchacächishan \r (Luc. 7.1–10) \p \v 5 Chaypita Capernaúm marcaman Jesús chayaycaptin Roma capitan taripaycur Jesusta ruwaran: \v 6 «Tayta, wasëchömi uywaynë gueshyar jitaraycan. Chaquinta maquinta mana cuyuchiyta puydinchu. Fiyupami ñacaycan.» \p \v 7 Chaura Jesús niran «Allchacächinäpaj aywashun.» \p \v 8 Chaura capitan niran: «Tayta, jäpa caycaptëga ¿imanöpataj wasëman yaycunquiman? Chaymi uywaynë allchacänanpäga cayllapita niycuy. Nogaga rasunpami yäracö nishayqui llapanpis ruracänanpaj cashanta. \v 9 Nogapis mandamajnëpa munayninchömi caycä. Nogapa munaynëcho suldärucunapis caycan. Maygantapis ‹¡Ayway!› niptëga aywan. ‹¡Shamuy!› niptëga shamunmi. Uywaynëta ‹¡Cayta wacta ruray!› niptëpis ruranmi.» \p \v 10 Capitan chayno yäracuptin Jesusga fiyupa almiraran. Chaymi paywan aywaj runacunata niran: «Payno alli yäracamaj runataga ni Israel runacunachöpis manami tarishcächu. \v 11 May-chay nasyuncunapitapis shamoj runacuna achcajmi yayconga Tayta Diospa maquincho cawananpaj. Nircurmi Abrahamwan Isaacwan Jacobwan iwal miconga.\x * \xo 8:11 \xt Luc. 13.29\x* \v 12 Rimëru gayachishancunami ichanga Tayta Diospa willacuyninta yacharpis mana yäracamashanpita chacaj pachaman jitarisha cangapaj. Chaychömi fiyupa wagar quiruntapis uchongapaj.»\x * \xo 8:12 \xt Mat. 22.13; 25.30; Luc. 13.28\x* \p \v 13 Nircurnami capitanta Jesús niran: «Wasiquiman cuticuy. Yäracamashayquipitami uywayniqui allchacashana.» Chay nishan örami capitanpa uywaynin allchacaran. \s1 Pedrupa suyranta Jesús allchacächishan \r (Mar. 1.29–31; Luc. 4.38–39) \p \v 14 Chaypita Pedrupa wasinman Jesús aywaran. Chaycho Pedrupa suyranga rupaywan gueshyar jitaraycaran. \v 15 Chaura gueshyajpa maquinta Jesús yataycuptin jinan öra allchacäcuran. Allchacarcurna jatarcur micuyta gararan Jesusta. \s1 Achcaj gueshyajcunata Jesús allchacächishan \r (Mar. 1.32–34; Luc. 4.40–41) \p \v 16 Pacha chacaycaptinnami Jesusman apamuran dyablucuna ñacachishan achca runacunata. Chaura Jesusga chay runacunapita dyablucunata juc shimi rimayllawan garguran. Tucuy gueshyawan gueshyajcunatapis allchacächiran. \v 17 Chayno ruraptin cumlicaran unay profëta Isaías cayno willacushan: \q1 Payga noganchïpa gueshyanchïtami jorgusha. \q1 Noganchi nanächicunanchïpaj cajtami payga apasha.\x * \xo 8:17 \xt Isa. 53.4\x* \s1 Jesuswan puriyta munajcuna \r (Luc. 9.57–62) \p \v 18 Achcaj runacuna juntapaycuptinmi Jesusga disïpuluncunata niran «Gochapa wac chimpanman päsashun» nir. \p \v 19 Can'waman wichaycaptinna Moisés isquirbishan layta yachachej runa Jesusta niran: «Maestru, maypa aywaptiquipis gatiräshayquimi» nir. \p \v 20 Chayno niptin Jesús niran: «Atojcunapaga machaynin canmi. Äbicunapapis gueshwan canmi. Destinädu Runapami ichanga mana canchu mayman chachaycunallanpäpis» nir. \p \v 21 Chaypitana juc disïpulun Jesusta niran: «Tayta, papänë wañuptin pampaycur-rämi gamwan aywashun» nir. \p \v 22 Chaura Jesús niran: «Wañojcunataga wañoj-masincuna pampangami. Gamwanga aywashun.» \s1 Wayrapäwan yacupaj Jesús munayniyoj cashan \r (Mar. 4.35–41; Luc. 8.22–25) \p \v 23 Chayno nircur Jesús disïpuluncunawan can'waman yaycuran. \v 24 Gochapa aywarcaycaptin Jesusga puñucäcuran. Chaycama fiyupa wayrawan yacu pullchajyar can'wata tallpuycächiranna. \v 25 Chaymi disïpuluncunaga Jesusta riccharcachir niran: «Tayta, tallpucaycanchïnami. Salbaycallämay.» \p \v 26 Chayno niptin Jesús niran: «¿Imanirtaj mancharircaycanqui? ¿Manachu Tayta Diosman yäracunqui?» Chayno nircorga jatarcur wayratawan yacuta piñacuran chawananpaj. Chaura wayrapis yacupis chawacäcuran. \p \v 27 Chayta ricar disïpuluncunaga fiyupa almirar ninacuran: «¡Wayrapis yacupis wiyananpaj payga ima jinanparaj munayniyoj!» nir. \s1 Dyablucuna löcuyächishan runacunata Jesucristo allchacächishan \r (Mar. 5.1–20; Luc. 8.26–39) \p \v 28 Gochata chimpar Jesusga disïpuluncunawan chayaran Gadara\f + \fr 8:28 \fk Gadara \ft Waquin nin \fk Gerasa; \ft waquinna nin \fk Gergesa.\f* marca cay-läninman. Chaychömi pantiyunpita yargamuran dyablucuna löcuyächishan ishcay runacuna. Paycuna manchacuypaj captinmi chaypaga mana pipis purejchu. \v 29 Jesusta ricärerga fiyupa gaparaypa niran: «Diospa Wamran Jesús, ¿imatataj nogacunawan munanqui? ¿Castigamänayquipaj öra manaräpis chayamusha caycaptinchu castigamanqui?» \p \v 30 Paycunapita mas washa-läninchömi aypalla cuchicunata michiycänaj. \v 31 Chaymi Jesusta dyablucuna ruwacur niran: «Cay runacunapita gargamarga tagay cuchicunaman yaycucaycärinäpaj aunimay ari.» \p \v 32 Niptin Jesusga «Ayway chayman» niran. \p Chauraga ishcan runacunapita llojshirir dyablucunaga cuchicunaman yaycucaycäriran. Chaura cuchicunaga löcuyashpan tunapa cörrir gochaman yagacarpuran. Chaychömi shengaypa wañuran. \p \v 33 Chayta ricar cuchi michejcunaga marcaman mancharisha aywacuran imano päsashantapis llapanta willacoj. Chayaycur willacuran löcuyasha runacunapita dyablucunata Jesús gargushanta, cuchicuna gochaman yagar shengaypa wañushantapis. \v 34 Chauraga llapan runacuna marcapita aywaran Jesús caycashan cajman. Chayaycorga fiyupa mancharisha llapanpis Jesusta ruwaran chaypita aywacunanpaj. \c 9 \s1 Cuerpun mana cuyucoj runata Jesús allchacächishan \r (Mar. 2.1–12; Luc. 5.17–26) \p \v 1 Chaura Jesusga can'waman wicharcur cuticuran. Chayaran tiyashan marcamanna. \v 2 Chaychömi Jesús cajman quirmawan apaparan cuerpun mana cuyoj runata. Paycuna llapan shongunpa yäracushanta musyar Jesús niran: «¡Ama llaquicuychu, ïju! Llapan juchayquicunapita perdunashanami caycanqui.» \p \v 3 Chayno niptin lay yachachejcunaga yarpachacuran «Chayno nerga Tayta Dios-tucuycanmi» nir. \p \v 4 Chayno yarparcaycashanta musyar Jesús niran: «¿Imanirtaj llutanta yarparcaycanqui? \v 5 ¿Maygantaj mas sasa caycan? ¿Runata ‹juchayquicunapita perdunashanami caycanqui› niychu? o ¿‹Allchacashanami canqui. Jatariy. Puriyna,› niychu? \v 6 Cananmi ricanqui Destinädu Runa cay pachacho runata juchancunapita perdunananpäpis munayniyoj cashanta.» Nircorga mana cuyucoj runatana niran: «¡Jatariy! ¡Quirmayquita shuntacurcur wasiquiman cuticuy!» \p \v 7 Chayno niptin jinan öra allchacäcuran. Jatarcur wasinpa aywacuran. \p \v 8 Chayta ricar runacuna fiyupa almirasha ricacuran. Tayta Diosta alabaran «Cananga runacunapis ruranmi ñaupata ‹Tayta Dioslla ruran› nishanchïta» nir. \s1 Disïpulun cananpaj Mateota Jesús gayashan \r (Mar. 2.13–17; Luc. 5.27–32) \p \v 9 Chaypita aywacur Jesús ricaran Mateo impuestuta cobrar jamaraycajta. Chaymi payta niran: «Disïpulö canayquipaj gatirämay.» \p Chayno niptin Mateoga jinan öra Jesuswan aywacuran. \p \v 10 Chaypitarämi Jesusta disïpuluncunatawan Mateo gayachiran wasincho micunanpaj. Chaura paycunawan micurcaycaran impuesto cobraj runacunapis mana alli ricasha runacunapis. \p \v 11 Chayta ricarmi fariseo runacuna jamurpashpan Jesuspa disïpuluncunata niran: «Jesusga ¿imanirtaj impuesto cobrajcunawan, mana alli ricasha juchasapa runacunawan micurcaycan?»\x * \xo 9:11 \xt Luc. 15.1–2\x* \p \v 12 Chayno nejta wiyar Jesús niran: «Gueshyajcunami mëdicupäga caycan. Sänucunaga manami nistanchu. \v 13 Nogaga manami allita ruraycajcunata gayajchu shamushcä. Chaypa ruquenga shamushcä juchallancho goyaycajcunata gayajmi. Chaymi tantiyacunquiman Tayta Diospa palabrancho cayno niycashanta: ‹Uywacunata altarcho rupachishayquipitapis runa-masiquita mas cuyapänayquitami munä.› »\x * \xo 9:13 \xt Ose. 6.6; Mat. 12.7\x*\fig Disïpulun cananpaj Mateota Jesús gayashan|src="CN01691B.TIF" size="span" loc="Mat. 4.9-13" ref="Mat. 9.9–13" \fig* \s1 Ayünupita Jesusta tapushan \r (Mar. 2.18–22; Luc. 5.33–39) \p \v 14 Chaypita Juanpa disïpuluncuna Jesusta tapuran: «Nogacunapis fariseucunapis cadallami ayunäcuna. Gampa disïpuluyquicunaga ¿imanirtaj mana ayunanchu?» \p \v 15 Chaymi Jesús niran: «Casaray fistaman gayachishan runacunaga ¿ayunanmanchuraj casaraj runa chaycho caycaptin? Casaraj mösuta apacuptinmi ichanga llaquicur ayunangapaj. \p \v 16 «Manami pipis mauca röpata rimindanchu mushoj räpuwanga. Mushoj räpuga guentishpan masmi rachirachenga mauca röpata. \v 17 Chayraj rurasha bïnutapis manami wiñanchu mauca shuti garamanga. Mauca gara shutiman wiñaptenga pogushpan chay gara shutita rachirengami. Chaura bïnupis jichacäcun; gara shutipis rachir pirdin. Chaymi mushoj gara shuticunallaman wiñan mushoj bïnutaga. Chaura bïnupis gara shutipis manami pirdinchu.»\f + \fr 9:17 \ft Yachachicuynincunata Jesús tincuchiran mushoj räpuman y chayraj rurasha bïnuman. Unay yachachicuycunataga tincuchiran mauca röpaman y auquis shutiman. Chaynöpami tantiyachiran unay yachachicuycuna paypa yachachicuyninwan mana tincunanpaj cashanta.\f* \s1 Warmita allchacächishan y Jairopa wamranta cawarachishan \r (Mar. 5.21–43; Luc. 8.40–56) \p \v 18 Chayno Jesús parlaycaptinmi juc mandaj chayaran. Gongurpacuycurmi Jesusta niran: «Warmi wamrämi wañucäcusha tayta. Juclla aywaycushun. Maquiquita jananman churaptiquega cawarimongami» nir. \p \v 19 Niptin Jesús jinan öra disïpuluncunawan aywaran. \p \v 20 Chayno aywarcaycaptinmi chunca ishcaynin (12) wata yawar apaywan gueshyaycaj warmi guepallanpa yaycuycur Jesuspa röpanta yataycuran. \v 21 Chayno yataycuran «röpanpa cantullantapis yataycorga allchacäshämi» nir yarpashpan. \p \v 22 Chayno yataycuptin Jesús ticraycur warmita ricaran. Chaymi niran: «¡Ama llaquicuychu ïja! Yäracushayquipitami allchacashcanqui.» \p Chauraga chay warmi jinan öra allchacäcuran. \p \v 23 Chaypitaga Israelcunapa autoridänin Jairopa wasinman chayaran. Chayar tariran wañushata pampananpaj müsica tucajcunapis listu caycajta, waquin runacunapis fiyupa wagarcaycajta. \v 24 Paycunata Jesús niran: «Jawapa llojshiy-llapa. Wamraga manami wañushachu caycan; puñuycanllami.» \p Chayno niptinmi runacunaga asiparan. \v 25 Chaypis Jesús nishannöllami jawaman llojshicuran. Nircurnami Jesusga wamra chutaraycashan cajman yaycurir maquinpita aptarcuran. Chaura jinan öra wamra cawarir jatariran. \p \v 26 Jesús chayno cawarachimushantaga chay marcacho, waquin marcacunachöpis mayaran. \s1 Ishcay gapracunata Jesús allchacächishan \p \v 27 Chaypita Jesús aywacuptinmi ishcay gapracuna paypa guepanta aywaran «¡Ray Davidpita mirar aywaj Cristo, nogacunata cuyapaycallämay!» nir. \p \v 28 Wasiman Jesús yaycuptinpis chay gapracunaga guepanta yaycuran. Chaura paycunata Jesús tapuran: «¿Gamcuna riguinquichu allchacächinäpaj cashanta?» nir. \p Niptenga «Au, riguëmi tayta» niran. \p \v 29 Niptenga gapracunapa ñawinta yataycur Jesús niran: «Yäracamashayquipitami ricanquipäna» nir. \v 30 Chauraga jinan öra ñawincuna allina ricaran. Chaymi paycunata Jesús niran: «Allchacächishätaga pitapis ama willapanquichu.» \p \v 31 Chayno niycaptinpis yargurillarnami pï-maytapis willaparan Jesús allchacächishanta. \s1 Rimayta mana pashtachej runata Jesús allchacächishan \p \v 32 Chay allchacajcuna aywacurcaycaptinna Jesús cajman chayachiran mana rimaj upata. Chay runapataga dyablumi shiminta chaparächiran. \v 33 Chay runapita dyabluta Jesús garguriptinnami runaga rimayta gallaycuran. Chayta ricar runacunaga almirasha niran «Cay Israelcho manami imaypis ricashcanchïchu cayno allchacächejtaga» nir. \p \v 34 Fariseo runacunami ichanga niran: «Cay runaga dyablucunata gargun mas mandaj dyablupa munayninwanmi» nir.\x * \xo 9:34 \xt Mat. 10.25; 12.24; Mar. 3.22; Luc. 11.15\x* \s1 Runacunata Jesús cuyapashan \p \v 35 Jesusga intëru marcacunapa purej. Sinagogacunachöpis Tayta Diospa willacuyninta willacoj. Tucuy gueshyawan gueshyajcunatapis allchacächej.\x * \xo 9:35 \xt Mat. 4.23; Mar. 1.39; Luc. 4.44\x* \v 36 Runacuna shuntacasha carcaycajta ricashpan Jesusga cuyapaj. Uyshëruynaj, ogracasha llaquisha uyshacunano caycajta ricarmi Jesús cuyaparan.\x * \xo 9:36 \xt Núm. 27.17; 1Rey. 22.17; 2Crón. 18.16; Jer. 50.6–7; Eze. 34.5; Zac. 10.2; Mar. 6.34\x* \v 37 Chaymi disïpuluncunata niran: «Cay runacunaga cosëcha poguraycajno aypallami caycan. Chaypis cosëcha shuntajcunaga wallcajllami caycan. \v 38 Chaymi Tayta Diosta mañacuy mas achcajta willacojcunata cachamunanpaj.»\x * \xo 9:38 \xt Luc. 10.2\x* \c 10 \s1 Chunca ishcay apostulcuna \r (Mar. 3.13–19; Luc. 6.12–16) \p \v 1 Chaypitaga Jesús chunca ishcay (12) apostulnincunata gayarcur munayninta goran runacunapita dyablucunata gargunanpaj, tucuy gueshyawan gueshyajcunatapis allchacächinanpaj. \v 2 Chay chunca ishcay (12) apostulcuna caran: Simón (Simonpa jucajna jutin caran Pedro), Simonpa wauguin Andrés, Zebedeopa wamrancuna Santiago y Juan, \v 3 Felipe, Bartolomé, Tomás, Mateo (payga Roma nasyunpaj impuesto cobraj runami caran), Alfeopa wamran Santiago, Tadeo, \v 4 «Celote» nishan Simón, y Jesusta wañuchinanpaj entregaj Judas Iscariote. \s1 Apostulnincuna willacur purinanpaj Jesús cachashan \r (Mar. 6.7–13; Luc. 9.1–6) \p \v 5 Chay chunca ishcay (12) apostulnincunata willacoj aywananpaj cachar Jesús cayno niran: «Ama aywanquichu mana Israel runacunapa marcancunamanga. Ni Samariacho caycaj marcacunamanpis ama yaycunquichu. \v 6 Chaypa ruquenga ayway Israel runacunallaman. Paycunaga ogracasha uyshanömi carcaycan. \v 7 Aywar paycunata willapanqui ‹Tayta Diospa maquincho alli cawanapaj timpu chayamushanami› nir. \v 8 Gueshyajcunata allchacächinqui. Wañushacunata cawarachinqui. Leprawan gueshyaycajcunata allchacächinqui. Dyablucunatapis runacunapita gargunqui. Nogapa munaynëta dibaldillami chasquishcanqui. Chaymi ama cobranquichu munaynëwan rurashayquipitaga. \p \v 9 «Ama apanquichu guellayta ni goritapis. \v 10 Guepinayquitapis ama apanquichu. Rucacunayquipaj röpatapis ama apanquichu. Jatirashayqui llanguillayquiwan aywanqui. Tucapitapis ama apanquichu. Arupacoj runa arushanpita chasquishannömi gamcunapis willacushayquipita chasquinayqui camacan.\x * \xo 10:10 \xt 1Cor. 9.14; 1Tim. 5.18\x* \p \v 11 «May marcaman chayarpis tapucunqui maygan alli runa cashantapis. Chay alli runapa wasillancho pachacaranqui juc marcaman päsanayquicama. \v 12 Chay runapa wasinman chayar ninqui ‹Tayta Dios yanapayculläshunqui› nir. \v 13 Alli jamachishuptiquega nishayquinömi paypaj alli caway canga. Mana jamachishuptiquega alli cawananpaj nishayquino manami cangachu. \v 14 Chayashayqui wasicho mana jamachishuptiqui, ni willapashayquitapis mana chasquishuptiquega chaypita aywacunqui chaquiquicunacho caycaj allpata tapsirir.\x * \xo 10:14 \xt Hech. 13.51\x* \v 15 Chaycho tiyajcunata fisyu junajchöga Sodoma, Gomorra runacunata castigashanpita masmi castigangapaj.\x * \xo 10:15 \xt Luc. 10.4–12\x*\x * \xo 10:15 \xt Gén. 19.24–28; Mat. 11.24\x* \s1 Chiquimänanchïpaj cashanta willapashan \p \v 16 «Gamcunataga cachaycä uyshacunata atojman gaycojnömi.\x * \xo 10:16 \xt Luc. 10.3\x* Chauraga culebranöpis alcäbulla puricunqui. Uyway palumano umildilla cacunquipis. \v 17 Pï runapitapis alcäbu cacunqui. Chiquishojcunaga prësu charircur autoridäcunamanmi apashunquipaj. Sinagogacunachöpis astishunquipaj. \v 18 Noga-jananmi gobernadorcunamanpis, raycunamanpis apaycur castigashunquipaj. Chaynöpami willacuynëta paycunata y chaycho caj waquin mana Israel runacunatapis willapanquipaj. \v 19 Autoridäcunaman chayachishuptiqui ama yarpachacunquichu ‹¿Imataraj nishaj? ¿Imanöraj parlashaj?› nir. Parlanayqui öraga Tayta Diosmi yachachishunquicunapaj imata parlanayquipäpis. \v 20 Chayno parlarga Tayta Diospa Espiritun yarpächishushayquitami parlanquipaj, manami quiquiqui yarpashayquitachu.\x * \xo 10:20 \xt Mar. 13.9–11; Luc. 12.11–12; 21.12–15\x* \p \v 21 «Noga-janan chiquirmi wauguintapis autoridäcunaman apachenga wañuchinanpaj. Waquinnami wamranta apachenga wañuchinanpaj. Waquinnami taytantapis apachengapaj wañuchinanpaj.\x * \xo 10:21 \xt Mar. 13.12; Luc. 21.16\x* \v 22 Noga-jananmi pï-maypis chiquishunquipaj.\x * \xo 10:22 \xt Mat. 24.9; Mar. 13.13; Luc. 21.17\x* Chayno chiquishuptiquipis ushanancama nogaman yäracamaptiquega salbashami canquipaj.\x * \xo 10:22 \xt Mat. 24.13; Mar. 13.13\x* \v 23 Juc marcacho fiyupa chiquishuptiquega juc marcaman gueshpicunqui. Manaraj intëru Israel marcacunapa puriptiquimi noga Destinädu Runaga cutimushäpaj. \p \v 24 «Yachacöga yachachejninpita mas manami yachanchu.\x * \xo 10:24 \xt Luc. 6.40\x* Uywaypis manami mas munayniyojchu patrunpitaga.\x * \xo 10:24 \xt Juan 13.16; 15.20\x* \v 25 Yachacojcuna yachachejninta taripajnöna cashpanga au allimi. Uywaypis patrunninnöna cashpanga au allimi. Nogata ‹Mas mandaj dyablu Beelzebú canqui› niycämashpanga\f + \fr 10:25 \ft Waquin castellänu Bibliacunacho Satanaspaj \fk Beelzebú \ft ninmi. Chayno nin Satanaspa jucaj jutin \fk Beelzebú \ft captinmi. Mat. 9.34; 12.24; Mar. 3.22; Luc. 11.15.\f* gamcuna disïpulö captiqui mas piyur-rächari nishunquipaj. \s1 Pitapis mana manchacunapaj yachachishan \r (Luc. 12.2–7) \p \v 26 «Chaymi cay pachacho runacuna chiquishuptiquipis ama manchacunquicunachu. Mana musyashan cajtapis Tayta Diosga musyacächengami. Pacaraycajtapis imayllaga ricacächengami.\x * \xo 10:26 \xt Mar. 4.22; Luc. 8.17\x* \v 27 Chaymi chacaypa noga nishätaga junajpa willacuy. Yachayllapa gamcunata willapashätaga gayacuypa willacuy llapan wiyananpaj. \v 28 Ama manchacunquichu pipis wañuchishunayquipaj jurapäshuptiqui. Wañuchishushpayquipis almayquitaga manami wañuchengapächu. Tayta Diostami ichanga manchapacunqui. Paymi munayniyoj caycan almantinta pitapis infiernuman gaycunanpaj. \p \v 29 «Ishcay äbicunatapis ranticun juc guellayllachömi. Chaypis manami jucnayllapis wañunchu Tayta Dios mana camacächiptenga. \v 30 Ajchayqui mana imapaj alli captinpis Tayta Diosga musyaycanmi ayca cashallantapis. \v 31 Äbicunapita mas bälej captiqui Tayta Dios cuydaycäshuptiquega pitapis ama manchacuychu. \s1 Jesuspa faburnin parlajcuna imano cananpaj cashanpis \r (Luc. 12.8–9) \p \v 32 «Pimi nogaman yäracushanta mana pengacuypa willaconga; paypäga nogapis syëlucho caycaj Taytäpa ñaupancho ‹Payga nogapami› nishämi. \v 33 Pimi runacunapa ñaupancho nogata ñïgamanga, paycunapäga nogapis syëlucho caycaj Taytäpa ñaupancho ‹Manami rejsëchu› nishämi.\x * \xo 10:33 \xt 2Tim. 2.12\x* \s1 Jesusman yäracojcunata chiquinanpaj cashan \r (Luc. 12.51–53; 14.26–27) \p \v 34 «Ama nogapaj yarpanquichu ‹Alli goyay cananpänami shamusha› nerga. Manami alli goyayna cananpächu shamushcä. Chaypa ruquenga noga jananmi runacuna contra cangapaj. \q1 \v 35 «Cananpitaga wamranmi papäninpa contran canga; \q1 warmi wamranmi mamanpa contran canga; \q1 llumchuyninmi suyranpa contran canga. \q1 \v 36 Runacunapa contranga canga \q1 jinan wasicho goyajcunami.\x * \xo 10:36 \xt Miq. 7.6\x* \p \v 37 «Pimi papäninta mamanta nogapita mas cuyan, chayga manami allichu disïpulö cananpaj. Pimi cuyamashanpita mas cuyan wamrancunata, chayga manami allichu nogapa cananpaj. \v 38 Imano ñacarpis, cruscho wañuyman chayarpis ushanancama nogata mana gatirämaj cäga manami disïpulö canmanchu.\x * \xo 10:38 \xt Mat. 16.24; Mar. 8.34; Luc. 9.23; Juan 12.24\x* \v 39 Noga-raycu wañuyta manchacoj cäga mana ushacaj cawayta manami tarengachu. Noga-raycu wañoj cajmi ichanga mana ushacaj cawayta tarenga.\x * \xo 10:39 \xt Mat. 16.25; Mar. 8.35; Luc. 9.24; 17.33; Juan 12.25\x* \s1 Tayta Diospa ñaupancho premyuta chasquinanchïpaj cashan \r (Mar. 9.41) \p \v 40 «Gamcunata pipis chasquishushpayquega nogatapis chasquiycämanmi.\x * \xo 10:40 \xt Luc. 10.16; Juan 13.20\x* Nogata chasquimaj cäga cachamajtapis chasquiycanmi.\x * \xo 10:40 \xt Mar. 9.37; Luc. 9.48\x* \v 41 Profëtacunata chasquëga profëtanömi alli premyuta chasquenga. Tayta Dios munashanno cawaj runata chasquëga premyutami chasquenga. \v 42 Disïpulöcunata noga-raycu yacullatapis macyaycuptenga Tayta Dios manami gongangapächu. Paypis premyunta chasquengami.» \c 11 \p \v 1 Chunca ishcay (12) apostulnincunata yachachiyta usharcur Jesusga puriran marcan-marcan Tayta Diospa willacuyninta willacur. \s1 Bautisaj Juanpa disïpuluncuna Jesusman aywashan \r (Luc. 7.18–35) \p \v 2 Carsilcho caycarmi Juan mayaran Jesucristo imata ruraycashantapis. Chaymi disïpuluncunata Jesús cajman cacharan \v 3 cayno tapunanpaj: «¿Gamchush caycanqui Tayta Dios cachamushan Cristo? U ¿Juctarächush shuyäshäcuna?» nir. \p \v 4 Chayno tapuptin Jesús niran: «Juanman cutir willanqui wiyashayquita ricashayquitapis. \v 5 Gapracuna ricannami. Mana purejcuna purinnami. Leprawan gueshyajcuna allchacashanami. Upacuna wiyannami.\x * \xo 11:5 \xt Isa. 35.5–6\x* Wañushacuna cawarimushami. Pobricunapis Tayta Diospa willacuyninta wiyaycannami.\x * \xo 11:5 \xt Isa. 61.1\x* \v 6 Cushishami cawanga mana yamacaypa nogaman yäracamaj cäga.» \p \v 7 Juanpa disïpuluncuna aywacuptin shuntacasha caycaj runacunata Jesusga Juanpaj cayno niran: «¿Imata ricajtaj gamcuna aywarayqui chunyajcho Juan caycashanman? ¿Wayrawan cuyuycaj shogushta ricajchu? \v 8 U ¿imamantaj aywarayqui? ¿Alli röpasha runata ricajchu aywarayqui? Alli röpan jatisha runacunaga ray tiyashan palasyucunachömi caycan. \v 9 Chaura ¿ima ricajtaj aywarayqui? ¿Juc profëtata ricajchu aywarayqui? Au, juc profëtata ricajmi aywarayqui. Payga waquin profëtacunapita masmi cashapis. \v 10 Juanpämi Tayta Diospa palabrancho cayno isquirbiraycan: \q1 «Gampa ñaupayquitami willacojnëta cachä. \q1 Chaynöpami camaricusha caycanga aywaptiqui chasquicushunayquipaj» nir.\x * \xo 11:10 \xt Mal. 3.1\x* \p \v 11 «Sumaj tantiyacuy-llapa. Ni pï runapis Juanmanga manami tincushachu. Chaypis Tayta Diospa maquincho cawajcunamanmi ichanga Juanpis mana tincunchu. \v 12 Juan willacuyta gallaycushanpita-pachami achca runacuna Tayta Diospa maquincho cawananpaj yaycurcaycan. Chaypis fiyu runacunaga ricaytapis manami munanchu. Imanöpapis chapatami churapaycan. \v 13 Chayno cananpäga manaraj Juan willacuptillannami unay Moisespis, profëtacunapis willacuran.\x * \xo 11:13 \xt Luc. 16.16\x* \v 14 Gamcuna cayta riguinquiman: Tayta Dios profëta Eliasta cachamunanpaj willacacherga willacaycächiran Juanpämi.\x * \xo 11:14 \xt Mal. 4.5; Mat. 17.10–13; Mar. 9.11–13\x* \v 15 Nishäta wiyaj cäga sumaj tantiyacuy. \p \v 16 «¿Imawanraj tincuchëman canan wichan runacunataga? Tincuchishaj läsacho pucllar jamarpaycaj wamracunamanmi. Upa wamracuna-jinami mana tantiyacunchu. Wamracunaga nin: \q1 \v 17 « ‹Quënata tucaptëpis \q1 manami gachwashcanquichu. \q1 Llaquicuyllapaj cantaptëpis \q1 manami wagashcanquichu› nir. \p \v 18 «Juanga manami bïnuta upuranchu. Imaypis ayunaj. Chayno ruraycaptinpis runacunaga nin ‹Payga dyablupa munaynincho carmi chayno ruraycan› nir. \v 19 Destinädu Runami ichanga pï-maywanpis shuntacar ima micuytapis micun, bïnuta upun. Chaymi runacunaga nin ‹Micullar upyallar puricun. Impuestuta cobrajcunawan, juchasapa runacunawan puricun› nir. Chaypis Tayta Dios rasunpa yachaj cashan musyacan runacuna allita ruraptin, pay munashanno cawaptinmi.» \s1 Juchata rurajcuna jusgasha cananpaj cashan \r (Luc. 10.13–15) \p \v 20 Achca marcacunacho milagrucunata Jesús rurashanta ricaycarpis runacuna manami jucha rurayta cachariranchu. Chaymi chay marca runacunata piñacur Jesús niran: \v 21 «¡Ay imanöraj canqui Corazín marca runacuna! ¡Ay imanöraj canqui Betsaida marca runacuna! ¡Fisyu junäga fiyupami llaquicunquipaj! Gamcunacho milagrucunata rurashäno Tiro marcacho Sidón marcacunacho\x * \xo 11:21 \xt Isa. 23.1–18; Eze. 26.1–28.26; Joel 3.4–8; Amós 1.9–10; Zac. 9.2–4\x* milagrucunata ruraptëga jucha ruraynincunata cachaycunmanmi caran. Juchanpita arpinticur maynami gachga röpata jaticunman caran. Uchpaman jamaycur waganman caran. \v 22 Gamcunataga fisyu junajcho fiyupami Dios castigashunquipaj. Tiro runacuna Sidón runacuna castïguwan ñacashanpita masmi ñacanquipaj. \v 23 Capernaúm runacuna, ¿gamcunaga Tayta Diospa ñaupanman chayanayquipaj cashantachu yarpaycanqui? Chaypa ruquenga chacaj pachamanmi Tayta Dios gaycurishunquipaj.\x * \xo 11:23 \xt Isa. 14.13–15\x* Gamcunacho rurashä milagrucunata Sodomacho\x * \xo 11:23 \xt Gén. 19.24–28\x* ruraptëga runacuna juchancunata cachariptin canancamami chay siudä caycanman caran. \v 24 Gamcunataga fisyu junajcho fiyupami Tayta Dios castigashunquipaj. Sodoma runacuna castïguwan ñacashanpita masmi ñacanquipaj.»\x * \xo 11:24 \xt Mat. 10.15; Luc. 10.12\x* \s1 Tayta Diosta Jesús alabashan \r (Luc. 10.21–22) \p \v 25 Chay öra Tayta Diosta alabar Jesús niran: «Syëluchöpis cay pachachöpis munayniyoj caycaj papä, gamta alabä yarpaycashayquita yachaj-tucojcunata mana musyachishayquipitami. Chaypa ruquenga wamrano cajcunallatami tantiyachishcanqui. \v 26 Chayno canantami munashcanqui papä.» \p \v 27 Chaycho caycajcunatana niran: «Taytämi llapantapis munaynëman churamusha.\x * \xo 11:27 \xt Juan 3.35\x* Noga imano cashätapis taytallämi musyan. Pay imano cashantapis nogallami rejsë. Chaymi tantiyachishä cajcunalla musyan taytä imano cashantapis.\x * \xo 11:27 \xt Juan 1.18; 10.15\x* \p \v 28 «Lasaj yüguta apar ñacaycajcuna yüguyquita cachaycuyna. Nogamanna shamuy. Nogaman shamuptiquega jamaytami tarichishayqui. \v 29 Nogapa yügöta matancacuy. Nogaga cuyapäcoj, umildimi cä. Nogami yachachishayqui. Chaynöpami alli jamayta tarichishayqui.\x * \xo 11:29 \xt Isa. 30.15; Jer. 6.16\x* \v 30 Nogapa yügöga ancashllami. Manami sasa apaychu.» \c 12 \s1 Säbadu jamay junajcho Jesuspa disïpuluncuna rïguta pallashan \r (Mar. 2.23–28; Luc. 6.1–5) \p \v 1 Chaypita säbadu jamay junajcho Jesús disïpuluncunawan päsarcaycaran rïgu chacrapa. Chaymi disïpuluncunaga yarganar rïguta pallarcur uchuran.\x * \xo 12:1 \xt Deut. 23.25\x* \v 2 Chayta ricarmi fariseucunaga Jesusta niran: «Disïpuluyquicunaga rurarcaycan säbadu jamay junajcho mana rurananchïpaj cajtami.» \p \v 3 Chaura Jesús niran: «¿Manachu Tayta Diospa palabrancho liguishcanqui unay ray David yan'guincunawan yargashpan imata rurashantapis? \v 4 Tayta Diosta rispitana wasiman yaycur Tayta Diospaj churashan tantata micuran.\x * \xo 12:4 \xt 1Sam. 21.1–6\x* Chay tantata David ni yan'guincunapis micunanga manami camacaranchu. Chay tantataga cüracunallami micoj.\x * \xo 12:4 \xt Lev. 24.9\x* \v 5 ¿Manachu Moisés isquirbishan laycunatapis liguishcanqui? Säbadu jamay junajcunachöpis cüracuna Templucho arun. Mana jamarpis manami juchatachu ruraycan.\x * \xo 12:5 \xt Núm. 28.9–10\x* \v 6 Nogaga Tayta Diospa wasinpita mas munayniyojmi cä. \v 7 Gamcunaga manami tantiyanquichu Tayta Diospa palabrancho cayno nishanta: ‹Uywacunata altarcho rupachishayquipitapis runa-masiquita mas cuyapänayquitami munä.›\x * \xo 12:7 \xt Ose. 6.6; Mat. 9.13\x* \p «Chayta tantiyashpayquicunaga manami disïpulöcunata ‹juchayojmi canqui› ninquimanchu. \v 8 Sumaj musyay. Destinädu Runaga munayniyojmi caycan säbadu jamay junajcho imata rurananpaj imata mana rurananpäpis.» \s1 Chaquisha maquiyoj runata säbadu jamay-junajcho allchacächishan \r (Mar. 3.1–6; Luc. 6.6–11) \p \v 9 Chaypita aywar Jesús yaycuran chay marcacho caycaj sinagogaman. \v 10 Chaycho shuntacasha caycaj runacunawanmi chaquisha maquiyoj runapis caycaran. Chaymi waquin chaycho caycajcuna Jesusta tapuran: «Säbadu jamay junajchöga ¿gueshyajta allchacächishwanchu u manachu?» nir. Chayno tapuran allchacächiptin chay achäquilla Jesuspa contran jatarinanpämi. \p \v 11 Chaura Jesús niran: «Maygayquipapis juc uyshayqui uchcuman yagaptin, ¿manachu jinan öra jorgunqui säbadu jamay junaj caycaptinpis?\x * \xo 12:11 \xt Luc. 14.5\x* \v 12 Uyshapita mas bälejmi runaga caycan. Chaymi säbadu jamay junajpis caycan allita rurananchïpaj.» \p \v 13 Nircur chaquisha maquiyoj runatana Jesús niran: «¡Maquiquita jogariy!» Jogarcuptenga maquin sänuna ricacuran. \p \v 14 Chaura fariseucunaga chay sinagogapita llojshirir parlacuran Jesusta imanöpa wañuchinanpäpis. \s1 Tayta Diosta Jesús wiyacushan \p \v 15 Chayno parlacuycashanta musyar Jesusga chaypita aywacuran. Chaura achcaj runacuna Jesuspa guepanta aywaran. Tucuy gueshyawan gueshyajcunatana allchacächej. \v 16 Allchacarcachir Jesús nej: «Pitapis ama willapanquichu noga allchacächishäta» nir. \v 17 Chayno ruraptinmi cumliran profëta Isaías unay cayno willacushan: \q1 \v 18 Paymi acrashä sirbimajnë. \q1 Paytaga cuyämi. \q1 Payga fiyupami cushicachiman. \q1 Paymanmi Espiritöta churashaj. \q1 Paynami llapan nasyuncunaman willaconga noga munashäno cawananpaj. \q1 \v 19 Manami piwanpis rimanacongachu. \q1 Manami gaparaypa gayarangachu. \q1 Cällicunachöpis manami pipis wiyangachu. \q1 \v 20 Paquinaycaj llullu shogushtapis manami paquirengachu. \q1 Lamparinpa mëchan yangalla goshtaycajtapis manami upirachengachu. \q1 Chaypa ruquenga alli goyay cananpämi willaconga. \q1 \v 21 Chaynöpami may-chay nasyun runacunapis payman yäracur salbacongapaj.\x * \xo 12:21 \xt Isa. 42.1–4\x* \s1 Espíritu Santupa contran rimashan \r (Mar. 3.20–30; Luc. 11.14–23; 12.10) \p \v 22 Chaypita dyablu gaprayächishan, shiminta watapacächishan runata Jesús cajman pusharan allchacächinanpaj. Chay runata Jesús allchacächiran. Chaura allina ricaran, allina rimaranpis. \p \v 23 Allchacächejta ricar runacunaga almirashpan Jesuspaj nircaycaran: «Payga ¿rasunpachuraj Davidpita miraj Cristo?» \p \v 24 Chayta wiyar fariseucunaga ninacuran: «Tagay runaga manami Tayta Diospa munayninwanchu dyablucunata runacunapita gargun, chaypa ruquenga dyablucunapa mandajnin Beelzebüpa\x * \xo 12:24 \xt Mat. 9.34; 10.25\x* munayninwanmi.» \p \v 25 Chayno parlarcaycashanta musyar Jesús niran: «Juc nasyuncho runacuna quiquin-pura chiquinacur pillyarga ¿manachuraj wañuchinacur ushacanman? Juc marcacho tiyajcuna u juc wasicho tiyaj runacuna chiquinacorga ¿manachuraj wacpa caypa aywacur illganman? \v 26 Chaynöpis quiquin Satanás caycarga ¿quiquinta gargucunmanchuraj? Chauraga ¿imanöpataj munayniyoj quëdanman? \v 27 Gamcunaga yarpanqui Beelzebüpa munayninwan noga dyablucunata gargushäta. Chaura gamcunapa gatiräshojniquicunaga ¿pipa munayninwantaj dyablucunata gargun? Chay runacunami gamcunata tantiyachishunqui llutanta yarparcaycashayquita. \v 28 Nogaga Diospa Espiritunpa munayninwanmi dyablucunata gargö. Chayno ruraptëmi musyanqui maquincho cawananpaj Tayta Dios runacunata shuntaycashantana. \v 29 Masqui tantiyachishayqui: Callpayoj runa wasincho caycaptenga ¿piraj suwapanman? Paypita mas callpayoj runa shamurmi ichanga manyaycur imancunatapis apaconga. \p \v 30 «Pipis nogapa mana faburnë cäga conträmi caycan. Pipis nogawan iwal mana shuntaj cäga mashtaycajnömi caycan. \p \v 31 «Chaymi cananga sumaj wiyamay. Runacuna juchata rurashanta y Tayta Diospa contran parlashantapis perdunta mañacuptenga Tayta Dios perdunangami. Espíritu Santupa munayninwan ruraycaptëpis mana aunej cajtami ichanga mana perdunangachu. \v 32 Destinädu Runapa contran rimaptinpis Tayta Diosga perdunangami. Espíritu Santupa contran cajtami ichanga mana perdunangachu cay bïdacho ni juc bïdachöpis.\x * \xo 12:32 \xt Luc. 12.10\x* \s1 Imano cashantapis runata rejsinanpaj yachachishan \r (Luc. 6.43–45) \p \v 33 «Alli yöraga mishquej frütatami wayun. Mana alli yöraga ashgajtami wayun. Wayuyninpami rejsinchi yöra alli cashanta mana alli cashantapis.\x * \xo 12:33 \xt Mat. 7.20; Luc. 6.44\x* \v 34 ¡Culebra casta runacuna!\x * \xo 12:34 \xt Mat. 3.7; 23.33; Luc. 3.7\x* Yarpayniqui mana alli caycaptenga ¿allita parlanquimanchuraj? Runaga shongun yarpashantami parlan.\x * \xo 12:34 \xt Mat. 15.18; Luc. 6.45\x* \v 35 Allita yarparga allillatami parlan. Shonguncho mana allita yarparmi ichanga mana allita parlan. \v 36 Chaymi fisyuchöga manacajcunata parlashanpita runacunata Tayta Dios jusgangapaj. \v 37 Allita parlajtaga manami castigangachu. Mana allita parlajmi ichanga castigasha cangapaj.» \s1 Milagrutaraj Jesús rurananta runacuna munashan \r (Mar. 8.12; Luc. 11.29–32) \p \v 38 Chaypitana waquin fariseo runacunawan Moisés isquirbishan layta yachachejcunaga Jesusta niran: «Maestru, Tayta Dios rasunpa cachamushushayquita musyanäpaj milagruta ruray ari.»\x * \xo 12:38 \xt Mat. 16.1; Mar. 8.11; Luc. 11.16\x* \p \v 39 Chaura Jesús niran: «Juchasapa mana wiyacoj runacuna, gamcunaga milagruta ruranätaraj munaycanqui.\x * \xo 12:39 \xt Mat. 16.4; Mar. 8.12\x* Chaymi imatapis mana rurashächu. Chaypa ruquenga tantiyacunquiman unay profëta Jonás imaman chayashantapis. \v 40 Quimsa junaj quimsa pagasmi Jonás caycaran jatun pescädupa pachancho.\x * \xo 12:40 \xt Jon. 1.17\x* Chaynöllami Destinädu Runapis quimsa junaj quimsa pagas pamparanga. \v 41 Jonás willacushanta wiyar Ninivecho tiyaj runacunaga juchancunapita arpinticuranmi.\x * \xo 12:41 \xt Jon. 3.5\x* Canan wichan runacunami ichanga Jonaspita mas munayniyoj caycaptëpis willacushäta mana chasquicunchu. Chaymi fisyu junajchöga Ninivecho unay tiyajcuna jatarimongapaj canan wichan runacunapa contran rimananpaj. \v 42 Salomonpa yachachicuyninta wiyananpämi Sabá nasyunta mandaj warmipis Jerusalenman shamuran.\x * \xo 12:42 \xt 1Rey. 10.1–10; 2Crón. 9.1–12\x* Paymi fisyu junajchöga jatarimongapaj canan wichan runacunapa contran rimananpaj. Salomonpita mas caycaptëpis canan wichan runacunaga manami wiyacamanchu. \s1 Maypita yargushanmanpis dyablu cutishan \r (Luc. 11.24–26) \p \v 43 «Juc runapita yargur dyabluga chunyaj chaqui jircacunapa purin maychöpis tiyayta ashir. Ichanga maycho tiyananpäpis mana tarinchu. \v 44 Chaymi yarpachacun: ‹Unay tiyashäman cutishaj› nir. Cuterga runata tarin jäcoj wasitano, alli pichasha limyu wasitano. \v 45 Chayno tariycur pushan ganchis dyablucunata quiquinpita mas munayniyojta. Llapan yaycuycur chay runallachöna tiyacaycärin. Chaura ñaupata cashanpita chay runa mas piyur mana allimanna ticran. Chaynömi päsanga canan wichan fiyu runacunatapis.» \s1 Jesuspa maman y wauguincuna aywashan \r (Mar. 3.31–35; Luc. 8.19–21) \p \v 46 Jesús chayno yachaycächiptin mamanwan wauguincuna jawacho shuyarpaycaran Jesuswan parlayta munashpan. \v 47 Chaymi juc runa Jesusta willaran «Mamayquiwan wauguiquicuna jawacho shuyaycäshunqui» nir. \p \v 48 Chayno willaptin Jesús niran: «¿Pitaj mamä? ¿Picunataj wauguëcunaga?» \v 49 Chayno nircorga disïpuluncunaman togriycur niran: «Paycunami mamäno wauguëcunanöga. \v 50 Pipis Tayta Dios munashanno cawaj cajmi caycan wauguëno, pañëno, mamänöga.» \c 13 \s1 Murupacojman tincuchiypa willapashan \r (Mar. 4.1–9; Luc. 8.4–8) \p \v 1 Chay junajllami Jesusga wasipita llojshirir Galilea gocha cantunman aywaran. Chaychöna yachachinanpaj jamaycuran. \v 2 Chayman aypalla runacuna shuntacaran. Chaura Jesusga can'waman wicharcurna jamaran.\x * \xo 13:2 \xt Luc. 5.1–3\x* Runacunana gocha cantuncho ichirpaycaran. \v 3 Nircur Jesusga tincuchiypa achca yachachicuyta willaparan. Willapar niran: «Juc runashi rïgu muroj aywaran. \v 4 Chayshi muruta machiptin waquin muru caminuman chayaran. Äbicuna shamurna machiraycajta pashacurcuran. \v 5 Waquin caj murunashi chayasha shallaman, mana alläpa allpa cashanman. Chaychöga rätu wiñamuran. \v 6 Ichanga allpa sumaj mana captin shanaywan chaquicäcusha. \v 7 Waquin caj murunashi chayasha cashacuna chaupinman. Cashacunaga rätu atayacäcuran. Chaura rïgu chayraj wiñaycämojta llallir garwashtaycächillar chaquirachisha. \v 8 Waquin caj murunashi alli allpaman chayasha. Chaura chaycunaga alli wiñamur alli ispïjayoj casha. Pogurshi waquin ispïja wayusha pachac rïguta, waquinna sojta chuncata, waquinna quimsa chuncata. \v 9 Nishäta wiyaj cäga sumaj tantiyacuy.» \s1 Jesús imanir tincuchiypa yachachishanpis \r (Mar. 4.10–12; Luc. 8.9–10) \p \v 10 Chaymi disïpuluncunaga Jesusman witiycur tapuran: «¿Imanirtaj tincuchiyllapa runacunata willapanqui?» nir. \p \v 11 Chaura Jesús niran: «Gamcunataga Diosmi tantiyaycächishunqui imano Paypa maquincho cananpaj cajtapis, waquincunatami ichanga manaraj. \v 12 Chaura pipis yachacuyta munajcunataga yachachishäcunata Dios tantiyachengami. Mana yachacuyta munajcunatami ichanga wiyashallantapis gongaycachenga.\x * \xo 13:12 \xt Mat. 25.29; Mar. 4.25; Luc. 8.18; 19.26\x* \v 13 Chaymi nogaga yachaycächë imamanpis tincuchiypa. Chaynöpami yachacuyta mana munajcunaga ricaycarpis mana tantiyanchu, wiyaycarpis mana wiyajno carcaycan. \v 14 Chayno cananpaj cashanpitami Tayta Diospa profëtan Isaías unay cayno willacushan cumlicaycan: \q1 « ‹May-jina wiyashpayquipis manami tantiyanquipächu. \q1 May-jina ricashpayquipis manami cuentata gocunquipächu. \q1 \v 15 Cay runacunapa shonguncuna fiyupa chucruyashami caycan. \q1 Chaymi rinrincunapis chapacashano caycan. \q1 Ñawincunapis mana ricajno caycan. \q1 Chaynöpami mana arpinticongachu. \q1 Chayno captenga nogapis manami allchacächishächu.›\x * \xo 13:15 \xt Isa. 6.9–10\x* \p \v 16 «Gamcunami ichanga cushicuy-llapa. Gamcunataga Tayta Diosmi yanapaycäshunqui ricashpayqui wiyashpayqui imata yachachishätapis tantiyacunayquipaj. \v 17 Unay profëtacunapis, Tayta Dios munashanno cawaj runacunapis canan gamcuna ricashayquita ricaytami munaran. Wiyarcaycashayquita wiyaytami munaran. Ichanga manami ricaranchu ni wiyaranpischu.\x * \xo 13:17 \xt Luc. 10.23–24\x* \s1 Murupacojman tincuchishanta tantiyachishan \r (Mar. 4.13–20; Luc. 8.11–15) \p \v 18 «Cananga murupacoj runaman tincuchiypa willapashäta tantiyachishayqui: \v 19 Rïgu muruga Tayta Diospa maquinchöna cawananpaj willacushämi caycan. Chucru caminunömi waquin runacunapa shongun caycan. Chaymi Tayta Diospa willacuyninta wiyarpis mana tantiyacunchu. Chaynöpami wiyashallantapis Satanás gongaycachin. \v 20 Waquin runacunapa shongonga shallanömi caycan. Paycunaga Diospa willacuyninta cushishami chasquicun. \v 21 Cushisha chasquicurpis shallacho allpa alläpa mana captin rïgu yagarcamur mana sumaj sapichasha car chaquicäcushannömi paycunapis ruracan. Chaymi Tayta Diosninchi-janan runacuna chiquiptinnaga u ima ñacaychöpis carnaga ñaupata cawashanmannöna cuticun. \fig Juc runa rïgu muroj aywashan|src="DN00470B.TIF" size="span" loc="Mat. 13.1-21" ref="Mat. 13.1–21" \fig* \v 22 Waquin runacunaga casha rurincho caj allpanömi caycan. Paycunaga Tayta Diospa willacuyninta wiyarpis mas yarpachacun rïcu cayllapämi, imanöpis cawanallanpämi. Chaycunallapaj yarpachacurmi Tayta Dios munashanno mana cawannachu. \v 23 Waquin runacunaga alli allpanömi caycan. Paycunaga Tayta Diospa willacuyninta cushisha chasquicur Tayta Dios munashannömi cawan. Chaymi alli allpacho juc murullapita pachac (100) rïgu u sojta chunca (60) rïgu u quimsa chunca (30) rïgu wayushanno chay runaga Tayta Dios munashanno cawan.» \s1 Rïguwan iwal ballicu guewa wiñamushanpita yachachishan \p \v 24 Tincuchiypa Jesús yapay willaparan: «Tayta Diospa maquincho goyay imano cashantapis willapäshayqui. Juc runashi chacranman alli rïguta murusha. \v 25 Mururcuptinnashi contran runaga chacaypa aywarcur rïguta murushan jananpa ballicu guewata machiriycusha. Nircur aywacusha. \v 26 Rïgu wiñamur shicshiyta gallaycuptin ballicu guewapis rejsicasha. \v 27 Chaura rïgu tirapaj uywaynincunaga duyñuman aywar tapusha: ‹Tayta, gamga ¿manachu acrasha murullata muruchishcanqui? ¿Maypitaraj ballicu guewaga wiñamusha?› nir. \p \v 28 «Tapuptinshi duyñu nisha: ‹Pipis conträcunachari chaytaga murupämasha.› \p «Chayno niptinshi tirapaj uywaynincunaga tapusha: ‹¿Chay guewata achurinäta munanquichu?› nir. \p \v 29 «Chayno niptinshi duyñuga nisha: ‹Ama. Guewata achuptiquega rïguntinchari achucanga. \v 30 Pogunancama rïguwan iwal wiñacuchun. Cosëcha captinraj piyuncunata cachashaj rimëru mana alli caj guewata shuntamunanpaj, wancurcur rupachinanpaj. Nircur rïguta shuntachimushaj micuy churacunäman churapämänanpaj› nir.» \s1 Tayta Diospa willacuynin may-chaymanpis chayananpaj cashan \r (Mar. 4.30–32; Luc. 13.18–19) \p \v 31 Mastapis tincuchiypa willapar Jesús niran: «Tayta Diospa maquincho goyänanpaj willacuyga nustäsa muruwanmi tincun. Juc runashi nustäsapa murunta chacranman murusha. \v 32 Chay muruga waquin murucunapita mas tacshallami. Chaypis waquin jachapita mas jatuntami wiñan. Chaymi äbicunapis rämancunacho gueshtancunata ruran.» \p \v 33 Yapay tincuchiypa willapar Jesús niran: «Tayta Diospa maquincho goyayga lebadürawanmi tincun. Juc warmi, quimsa arröba jarinaman ichiclla lebadürata wiñan. Chay lebadürallami llapanta sumaj poguchin.» \p \v 34 Chayno imamanpis tincuchiypami Jesusga runacunata willaparan. Imamanpis mana tincuchiypaga manami willapajchu. \v 35 Chayno Jesús willacuptinmi cumliran Tayta Diospa profëtan cayno willacushan: \q1 «Imamanpis tincuchiypami runacunata willapäshaj. \q1 Mundu ruracashanpita-pacha mana pipis tantiyashantami willapäshaj.»\x * \xo 13:35 \xt Sal. 78.2\x* \s1 Ballicu guewaman tincuchiypa willapashanta tantiyachishan \p \v 36 Chaypitanami runacunata despacharir Jesús disïpuluncunawan juc wasiman yaycuran. Chaychönami disïpuluncunaga niran: «Tantiyaycachimay ari chacracho ballicu guewa wiñamojpaj willapashayquita» nir. \p \v 37 Chaymi Jesús niran: «Alli muruta muroj cäga noga Destinädu Runami caycä. \v 38 Chay chacraga intëru cay mundumi. Alli muruga caycan Tayta Diospa alli willacuyninta chasquicoj runacunami. Ballicu guewaga caycan dyablu munashanno cawaj runacunami. \v 39 Ballicu guewata muroj cäga caycan quiquin Satanasmi. Cosëchaga canga fisyu junajmi. Cosëchata shuntajcunaga anjilcunami. \v 40 Ballicu guewata shuntaycur ninaman gaycushannömi fisyu junajchöpis canga. \v 41 Noga Destinädu Runami anjilnëcunata cachamushaj juchata rurachejcunata, jucha ruraj runacunatapis juc pachaman shuntananpaj. \v 42 Nircurnami ratataycaj ninaman gaycurenga. Chaychönami fiyupa ñacar, wagar quiruncunatapis uchongapaj. \v 43 Tayta Dios munashanno cawajcunami ichanga paypa ñaupancho car cushisha cawangapaj. Inti achicyashannörämi canga.\x * \xo 13:43 \xt Dan. 12.3\x* Nishäta wiyaj cäga sumaj tantiyacuy. \s1 Pamparaj guellaywan tincuchiypa willapashan \p \v 44 «Tayta Diospa maquincho goyänanpaj willacuyga tincun chacracho guellay pamparajmanmi. Juc runashi chacrapa purir tarisha aypalla guellay pamparaycajta. Chay guellayta tariycurshi jinallanman yapay pampaycuran. Nircurshi cushisha aywar llapan ima-aycantapis ranticuycuran. Chay ranticushan guellaywannashi ranticurcuran guellay pamparashan chacrata. \s1 Fiyupa cuestaj perlasman tincuchiypa willapashan \p \v 45 «Tayta Diospa maquincho goyänanpaj willacuyga fiyupa cuestaj perlasmanmi tincun. Juc nigusyantishi fiyupa cuestaj perlasta ashin. \v 46 Cuestaj perlasta tariycorga chayta rantinanpaj llapan ima-aycantapis ranticuycun. Nircur chay cuestaj perlastana ranticurcun. \fig Cuestaj perlas|src="LB00171B.TIF" size="col" loc="Mat. 13.45-46" ref="Mat. 13.45–46" \fig* \s1 Redaman tincuchiypa willapashan \p \v 47 «Tayta Diospa maquincho goyänapäga redanömi caycan. Pescädu charejcunaga lamarmanmi redanta jitan. Chayno jitar tucuy casta pescädutami charin. \v 48 Reda juntatami gocha cantumanga jorgamun. Alli caj pescädutami acrarcur canastaman wiñan. Mana alli cajtaga jitarinmi. \v 49 Fisyu junajchöga chaynömi canga. Anjilcunami shamur alli runacunataga jucha rurajcunapita acrangapaj. \v 50 Juchata rurallar goyajcunataga nina rataycajmanmi garponga. Chaychömi fiyupa wagar quiruncunatapis uchongapaj.» \p \v 51 Chayno willaparcur Jesusga disïpuluncunata tapuran: «Cay willapashäta ¿llapantachu tantiyashcanqui?» nir. \p Chaura disïpuluncunaga «Au, tantiyaycämi tayta» niran. \p \v 52 Chaymi Jesús niran: «Tayta Diospa maquincho cawananpaj yachachishäcunata tantiyarga waquin runacunata gamcunapis yachachinqui. Chayno yachacherga juc runa unay guepirächishan bälej cösacunata, chayraj churashan bälej cösacunata jorgamojnömi gamcunapis yachachinquipaj.» \s1 Nazaretcho Jesús willacushan \r (Mar. 6.1–6; Luc. 4.16–30) \p \v 53 Chayno tincuchiypa willaparcur Jesús aywacuran. \v 54 Marcanman chayaycurnami marca-masincunata sinagogacho yachachiran. Chaura almirashpan runacuna parlaran: «¿Imanöparaj payga yachacusha? ¿Ima munaywanraj chay milagrucunata ruran? \v 55 ¿Payga manachu carpintëru Josëpa wamran? Acäsu juctächu. Mamanpis ¿manachu María? Wauguincunapis ¿manachu Santiago, José, Simón y Judas? \v 56 Pañincunapis cay marcachömi llapan tiyan. ¿Maychötaj yachacamusha chay-jinanpa yachaycunanpäga?» \p \v 57 Chayno nirmi Jesús yachachishancunataga mana chasquicuranchu. \p Chaymi Jesús niran: «Diospa profëtancunataga may-chaychöpis allimi rican. Marca-masincunawan famillyancunami ichanga mana chasquicunchu.»\x * \xo 13:57 \xt Juan 4.44\x* \p \v 58 Chayno mana chasquicuptinmi marcanchöga juc ishcay milagrucunallata ruraran. \c 14 \s1 Bautisaj Juanta Herodes wañuchishan \r (Mar. 6.14–29; Luc. 9.7–9) \p \v 1 Chay wichanmi Galileapa mandajnin caycaran Herodes. Payga mayaran Jesús ima imata ruraycashantapis. \v 2 Chaura yanapajnincunata niran: «Chay runaga Bautisaj Juanmi wañushanpita cawarimusha canga. Chaymi cananga munayniyoj caycan milagrucunata rurananpaj.» \p \v 3 Mas unaynami Juantaga Herodes prësu charichiran. Nircur cadinawan watarcullar carsilcho wichgarächiran. \p Chaynöga ruraran Herodías jutiyoj warmipitami. Herodiasga Herodespa wauguin Felipipa warminmi caran. \v 4 Juanga mas unaynami mandaj Herodesta nisha caran «Layninchïchöga manami allichu wauguiquipa warminwan tiyanayquipaj» nir.\x * \xo 14:4 \xt Luc. 3.19–20\x*\x * \xo 14:4 \xt Lev. 18.16; 20.21\x* \p \v 5 Chayno niptin Herodesga wañuchiyta munaran. Wañuchiytami ichanga manchacuran Juan profëta cashanta achcaj runacuna yarpaptin. \p \v 6 Chaypitanaga diyan chayamuran. Chaura fistancho Herodiaspa warmi wamran gachwasha casha llapan juntaynincunapa ñaupancho. Chay jipash gachwaptin Herodesga fiyupa cushicuran. \v 7 Chaymi jipashtaga jurashpan niran: «Imatapis mañacamashayquitaga goshayquimi» nir. \p \v 8 Niptenga maman yachachishannölla Herodesta nisha: «Bautisaj Juanpa umanta goycamay matiwan aparcachimur.» \p \v 9 Chayta wiyaycur mandaj Herodes fiyupa llaquicuran. Gayachishancunapa ñaupancho imatapis gonanpaj jurashanpita mana pengaycho cayta munashachu. Chaymi uywaynincunata niran chay jipash nishanta goycunanpaj. \v 10 Carsilman cacharan Juanpa umanta roguramunanpaj. \v 11 Chaura uywaynincunaga Juanpa umanta matiwan chayachir chay jipashta goycuran. Chay jipashna mamanman aparan. \p \v 12 Chaypita Juanpa disïpuluncunaga aywar cuerpunta pampaycäriran. Nircorga Jesusta willaparan imano päsashantapis. \s1 Pichga waranga runacuna micunanpaj milagruta Jesús rurashan \r (Mar. 6.30–44; Luc. 9.10–17; Juan 6.1–14) \p \v 13 Juanta wañuchishanta mayaycur Jesusga japallan aywacuran can'wawan chunyajman. Jesús japallan aywacuptinpis runacunaga musyaran mayman aywashantapis. Chaymi runacunaga marcacunapita Jesusta tarinancama chaquillapa aywaran. \v 14 Can'wapita urarcur Jesús ricaran achca runacuna shuntacasha carcaycajta. Chaymi cuyapashpan gueshyajcunata allchacächiran. \p \v 15 Pacha tardiyaycaptinna disïpuluncunaga Jesusman aywaycur niran: «Chunyajchömi caycanchi. Pachapis tardiyaycannami. Runacunataga ‹aywacuyna› niy marcacunaman aywar chaycho micuyta rantinanpaj.» \p \v 16 Niptin Jesusga niran: «Paycunaga manami aywacunmanchu. Gamcuna garay ari.» \p \v 17 Chaura disïpuluncunaga niran: «Pichga tantallata ishcay pescädullantawanmi charaycä» nir. \p \v 18 Niptin Jesús niran: «Chaura chayta apamuy.» \v 19 Nircorga runacunatami niran tajta pampaman jamacunanpaj. Chaura pichga tantata ishcay pescädutawan aptarcurmi Tayta Diosta mañacur agradësicuran. Nircur tantata paquircur-paquircurmi disïpuluncunata aypuran jamaraycajcunata aypunanpaj. \p \v 20 Chaura llapan runacuna sacsananyaj micuran. Micuyta usharcuptin disïpulucunaga puchojcunata shuntaran chunca ishcay canasta juntataraj. \v 21 Chay micojcunaga rucu ollgucunallata yupaptin caran pichga waranganömi (5,000). Warmitawan wamrataga mana yuparanchu. \s1 Yacu jananpa Jesús aywashan \r (Mar. 6.45–52; Juan 6.16–21) \p \v 22 Chaypitana Jesusga disïpuluncunata niran can'waman wicharcur wac chimpanman ñaupananpaj. Disïpuluncunata despachariycurna chaycho caycaj runacunata niran wasincunaman cuticunanpaj. \v 23 Runacuna aywacuptin quiquillanna jircaman aywaran chaycho Tayta Diosta mañacunanpaj. Japallan mañacuycaptin pachapis chacarpuranna. \p \v 24 Chaycamaga disïpulucuna aywaycashan can'wa caycaran gocha chaupinchöna. Sinchi wayra wayrämushpanmi can'wata yacu tangaycämuran. Chaymi aywayta ñacaycaran. \p \v 25 Pacha waraymannaga Jesús yacu janallanpa aywaycaran disïpuluncuna caycashan cajman. \v 26 Chayno yacu janallanpa aywaycajta ricarmi disïpuluncunaga fiyupa mancharir gaparparan «Almachaj aywaycämun» nir. \p \v 27 Chaura Jesusga juclla niran «¡Ama manchacamaychu! Nogami cä» nir. \p \v 28 Chaura Pedro niran: «Tayta, rasunpa gam cashpayquega ‹Shamuy› nimay nogapis yacu janallanpa gam cajman shamunäpaj.» \p \v 29 Chaura Jesusga «Shamuy» niran. \p Can'wapita llojshirir Pedro yacu janallanpa aywaran Jesús caycashanman. \v 30 Fiyupa wayra wayrämuptinna manchacäcuran. Chaura yacuman tallpucar gapararan «¡Salbaycallämay Tayta!» nir. \fig Yacu jananpa Jesús aywashan|src="CN01722B.TIF" size="span" loc="Mat. 14.30" ref="Mat. 14.22–33" \fig* \p \v 31 Jinan örami maquinpita chutarcur Jesús niran: «Janan shongulla yäracoj runa. ¿Imanirtaj mana yäracamashcanquichu?» \p \v 32 Can'waman ishcan wicharcuptin wayrapis chawacäcuranna. \v 33 Can'wacho carcaycajcunami Jesuspa ñaupanman gongurpacuran «Rasunpami Tayta Diospa Wamran canqui» nir. \s1 Gueshyajcunata Genesaretcho allchacächishan \r (Mar. 6.53–56) \p \v 34 Chay gochata chimpar chayaran Genesaret partimanna. \v 35 Chay runacunaga Jesusta rejsircur intërupa willacachiran. Chaymi runacunaga llapan gueshyajcunata apamuran. \v 36 Gueshyajcunaga «röpayquipa puntallantapis yataycushaj ari» nirmi ruwacoj. Pipis yataycoj cäga llapanmi allchacaran. \c 15 \s1 Jucha rurayga runapa shonguncho yurishan \r (Mar. 7.1–23) \p \v 1 Fariseucunawan lay nishanta yachachejcunaga Jerusalenpita chayarcur Jesusta tapuran: \v 2 «¿Imanirtaj disïpuluyquicunaga manaraj micur maquincunata mana mayllacunchu? Paycunaga unay awilunchïcuna imanöpis mayllacunapaj nishan custumrita manami cumlinchu.» \p \v 3 Niptin paycunatapis Jesús tapuran: «Gamcunaga ¿imanirtaj Tayta Dios nishancunata cumlinayquipa ruquin custumriquicunallata mas cumlinqui? \v 4 Tayta Diosga niran: \q1 « ‹Mamayquita taytayquita alli ricanqui.\x * \xo 15:4 \xt Éxo. 20.12; Deut. 5.16\x* \q1 Pipis mamanta u taytanta ashllej cäga wañuchishami canga.›\x * \xo 15:4 \xt Éxo. 21.17; Lev. 20.9\x* \m \v 5 «Chayno Tayta Dios nisha captinpis gamcunami ichanga yachaycächinqui: ‹Pipis mamayqui taytayquita mana yanapänayquipaj cayno ninqui: «Cananga imatapis charaycä Tayta Diospaj goycunalläpämi. Yanapänäpäga manami aypannachu» nishpayqui.› \v 6 Chayno yachacherga mamanta taytanta mananami yanapächinquinachu. Unay custumriquicunallata rurarmi Tayta Diospa mandamintuncunataga manami bälichinquinachu. \v 7 ¡Janan shongu runacuna! Rasuntachari Tayta Diosga profëtan Isaiaswan cayno willacachiran: \q1 \v 8 « ‹Cay runacunaga shimillanwanmi sirbiman. \q1 Shongunchöga juctami yarparcaycan. \q1 \v 9 Paycunaga runa yachachishannöllami aduraycäman. \q1 Chaymi aduramashantaga mana chasquëchu.› »\x * \xo 15:9 \xt Isa. 29.13\x* \p \v 10 Chayno nircorga llapan runacunata gayarcur Jesús niran: «¡Cay nishäcunata wiyar sumaj tantiyacuy-llapa! \v 11 Manami imatapis micushanpitachu pipis juchayoj ricacun. Chaypa ruquenga mana allita shonguncho yarpashanta rimarmi juchayoj ricacun.» \v 12 Chaymi disïpuluncunaga ñaupanman witiycur Jesusta niran: «¿Musyanquichu nishayquita wiyar fariseucuna fiyupa rabyashanta?» \p \v 13 Chaura Jesús niran: «Chay fariseucunaga caycan Syëlucho caycaj papänë mana lantashan lantanömi. Chaymi quiquin mana lantashan cajtaga llapanta achurenga. \v 14 ¡Fariseucunataga ama cäsupaychu! Paycunaga caycan juc gapra gapra-masinta pushaycajnömi. Chaymi pipis gapra-masinwan pushanacorga uchcuman ishcan yaganga».\x * \xo 15:14 \xt Luc. 6.39\x* \p \v 15 Chaura Pedro niran: «Micuypita tincuchiypa willapashayquita tantiyaycachimay tayta» nir. \p \v 16 Niptin Jesús niran: «¿Gamcunapis manachu tantiyanquiraj? \v 17 Imata micushanchïpis ¿manachu pachallanchïman yaycun? Nircorga päsacunmi. \v 18 Rimashanchïcunami ichanga shongunchïcho yarpashanchïpita yargamun.\x * \xo 15:18 \xt Mat. 12.34\x* Mana allita yarpashan cajmi runacunataga juchayojyächin. \v 19 Runacunaga shonguncho mana allicunata yarparmi runa-masinta wañuchin; majayoj caycarpis jucwan cacun; japalla caycarpis jucwan-jucwan puricun; suwacun; llullacun; jucpa washanta riman. \v 20 Chayno rurarmi runacunaga juchayojyan. Maquinchïta mayllacönilla micuptinchïmi ichanga mana juchayojyächimanchïchu.» \s1 Jäpa warmi Jesusman yäracushan \r (Mar. 7.24–30) \p \v 21 Chaypita Jesús aywacuran Sidón y Tiro marcacuna cajman. \v 22 Chay particho tiyaycaran Cananea\f + \fr 15:22 \ft Cananeo runacunaga mana Israel runacunami caran.\f* warmi. Chay warmiga Jesusta ricärir sinchipa niran: «¡Ray Davidpita miraj Cristo, cuyapaycallämay! Warmi wamrätami dyablu löcuyaycächin. Fiyupami ñacaycächin.» \p \v 23 Chayno yaparir-yaparir niptinpis Jesusga mana cäsuparanchu. Chaymi disïpuluncunaga Jesusta niran: «Tagay warmiga gaparaycarchaj aywaycämun. Upällalla aywacunanpaj niycuy ari.» \p \v 24 Chaura Jesús niran: «Tayta Diosga cachamasha ogracasha uyshacunanöpis caycaj Israel runacunallamanmi.» \p \v 25 Chayno nejta wiyaycurmi warmiga Jesuspa ñaupanman aywarcur gongurpacuycuran «¡Tayta, yanapaycamay ari!» nir. \p \v 26 Niptin Jesusga niran: «Manami allichu canman wamracunapa tantanta guechurcur allgucunata garaycushaga.» \p \v 27 Chaura warmipis niran: «Au Tayta. Ichanga allgucunapis micunmi wamracuna shicwapacushantaga.» \p \v 28 Chaura Jesús niran: «Au mamïta, gamga rasunpami yäracamanqui. Ruwacamashayquino cachun.» \p Chay nishan örami warmipa wamranga allchacäcuran. \s1 Achcaj gueshyajcunata Jesús allchacächishan \p \v 29 Chaypita aywacurmi Jesusga Galilea gocha cantunpa päsaran. Nircurnami jircaman aywaycur jamacuran. \v 30 Chaymi pay caycashan cajman aypalla runacuna shuntacämuran. Chayachimuran wegrucunata, gapracunata, mana rimajcunata, mancuyashacunata, waquin gueshyawan gueshyajcunatapis. Jesuspa ñaupanman chayachiptinmi llapanta allchacächiran. \v 31 Chaycho aypalla runacuna carcaycäga almirashpan fiyupa cushicuran upacuna rimaycajta ricar, wegrucuna sänuna caycajta ricar, gapracuna ricaycajtana ricar, mancucunapis allina puriycajta ricar. Chaymi Israelcuna sirbishan Tayta Diosta cushisha llapan alabaran. \s1 Chuscu waranga runacuna micunanpaj milagruta Jesús rurashan \r (Mar. 8.1–10) \p \v 32 Jesusga disïpuluncunata gayarcur niran: «Caycho caycaj runacunata fiyupami cuyapä. Quimsa junajnami noganchïwan iwal cayllacho carcaycan. Micönillata ‹wasiquicunamanna cuticuy› niptëga näninpa aywaycashallanchönami bëtanman.» \p \v 33 Chaura disïpuluncunaga niran: «Cay chunyajchöga ¿maychöraj micuyta tarishwan chaychica runa micunanpäga?» \p \v 34 Chaura Jesús tapuran: «¿Ayca tantatataj chararcaycanqui?» nir. \p «Ganchisllatami wallca pescädullantawan» niran. \p \v 35 Chaura runacunataga pampaman jamacunanpaj Jesús niran. \v 36 Jamacuycuptinna ganchis tantata pescäduntinta aptarcur Jesusga Tayta Diosta mañacur agradësicuran. Nircurmi paquircur-paquircur disïpuluncunata raquiparan aypunanpaj. \p Chaura disïpuluncunanami runacunata aypuran. \v 37 Runacunaga llapanmi sacsananyaj micuran. Micuyta usharcuptin disïpulucunaga puchojcunata shuntaran ganchis canasta juntataraj. \p \v 38 Chay micojcunaga rucu ollgucunallata yupaptin caran chuscu waranganömi (4,000). Warmitawan wamrataga manami yuparanchu. \v 39 Sacsaj micucurcuptin runacunata «Cananga aywacuyna» nir despacharan. Nircur Jesusga can'waman wicharcur Magadán partiman aywacuran. \c 16 \s1 Milagrutaraj ricayta runacuna munashan \r (Mar. 8.11–13; Luc. 12.54–56) \p \v 1 Juc cutimi fariseucunawan saduceocunaga Jesús cajman shamuran. Mana allita rurachiyta munar niran «Rasunpa Tayta Dios cachamushushayquita musyanäpaj mä milagruta ruray.»\x * \xo 16:1 \xt Mat. 12.38; Luc. 11.16\x* \p \v 2 Chaymi Jesús niran: «Inti yagar pucutay garwanchuptin gamcuna ninqui ‹Waraga usyangami› nir. \v 3 Tutapapis inti yagamur garwanchuywan intublarämuptin gamcunaga ninqui ‹Cananga tamyangami› nir. Tamyananpaj mana tamyananpaj cashantapis sumajmi musyanqui. Chauraga ¿imanirtaj mana tantiyanquichu gamcunacho noga ruraycashäta? \v 4 Juchasapa, mana wiyacoj runacuna, gamcunaga milagruta ruranätaraj munaycanqui.\x * \xo 16:4 \xt Mat. 12.39; Luc. 11.29\x* Chaymi imatapis mana rurashächu. Chaypa ruquenga tantiyacunquiman unay profëta Jonás imaman chayashantapis.» Chayno nircur Jesusga chaypita aywacuran. \s1 Fariseucunapa yachachicuyninta lebadüraman tincuchishan \r (Mar. 8.14–21) \p \v 5 Jesuspa disïpuluncunaga aywaran gocha wac chimpanman. Chayno aywarmi mircapanpaj tantata apayta gongaycärisha caran. \v 6 Jesusna niran: «Fariseucunapa saduceocunapa lebadüranta ama chasquinquichu.»\x * \xo 16:6 \xt Luc. 12.1\x* \v 7 Nishanta mana tantiyarmi quiquin-pura tapunacuran «¿Imapäraj chayno nimanchi? Capas tantata mana mircapacamushanchïpita» nir. \p \v 8 Chayno ninacushanta musyarmi Jesusga niran: «¡Janan shongulla yäracoj runacuna! ¿Imanirtaj ‹Tantanchi mana canchu› ninacurcaycanqui? \v 9 ¿Manachu sumaj tantiyanquiraj? ¿Manachu yarpanqui pichga tantallata pichga waranga (5,000) runacunapaj aypächishäta?\x * \xo 16:9 \xt Mat. 14.17–21\x* ¿Puchoj tantataga ayca canastatataj shuntarayqui? \v 10 ¿Manachu yarpanqui ganchis tantallapita chuscu waranga (4,000) runacunapaj aypächishäta?\x * \xo 16:10 \xt Mat. 15.34–38\x* ¿Puchoj tantata ayca canastatataj shuntarayqui? \v 11 ¿Imanirtaj mana tantiyanquichu tantapaj mana parlapashäta? Nogaga parlapaycashcä fariseucunapa saduceocunapa lebadüranpita cuydädu canayquipämi.» \p \v 12 Chayno niptinrämi paycunaga tantiyaran Jesús nishanta. Manami mäsata poguchej lebadürapita cuydacunanpächu willapaycaran. Chaypa ruquenga willapaycaran fariseucuna saduceocuna yachachishanta mana chasquipänanpämi. \s1 Jesusga Tayta Dios cachamushan Cristo cashanta Pedro nishan \r (Mar. 8.27–30; Luc. 9.18–21) \p \v 13 Cesarea Filipo quinranman Jesús chayaycurmi disïpuluncunata tapuran: «Runacunaga ¿imatataj yarpan noga Destinädu Runapaj?» nir. \p \v 14 Chaura disïpuluncunaga niran: «Waquenga ‹Bautisaj Juan› ninmi. Waquenga ‹profëta Elías› ninmi. Waquenga ‹profëta Jeremías› ninmi. Waquenga ‹Pï carpis Tayta Diospa juc profëtanmi canga› ninmi.»\x * \xo 16:14 \xt Mat. 14.1–2; Mar. 6.14–15; Luc. 9.7–8\x* \p \v 15 Chaura quiquincunatana Jesús tapuran: «Gamcunaga ¿pï cashätataj yarpanqui?» \p \v 16 Chaymi Simón Pedroga niran: «Gamga cawaj Tayta Diospa Wamran Cristumi canqui» nir.\x * \xo 16:16 \xt Juan 6.68–69\x* \p \v 17 Niptin Jesús niran: «¡Jonaspa wamran Simón, fiyupa cushishami cawanquipaj! Chaytaga manami pï runapis willasha-cashunquichu. Chaypa ruquenga syëlucho caycaj Tayta Diosmi yarpächisha-cashunqui. \v 18 Chaymi cananga gamta Pedro në. Jutiquega rumi ninanmi caycan. Chaymi cay rumi janancho inlisyäta jatarichishaj. Satanaspis ni dyablucunapis manami binsengachu. \v 19 Tayta Diospa maquincho cawajcunaman yaycuna lläbintami goshayqui. Chaymi cay pachacho lläbiptiqui syëluchöpis lläbisha canga. Cay pachacho quichaptiquega syëluchöpis quichashami canga.»\x * \xo 16:19 \xt Mat. 18.18; Juan 20.23\x* \v 20 Nircur disïpuluncunata niran Tayta Dios cachamushan Cristo pay cashanta pitapis mana willananpaj. \s1 Wañunanpaj cashanta Jesús willacushan \r (Mar. 8.31–9.1; Luc. 9.22–27) \p \v 21 Chaypita-pachanami disïpuluncunata willaparan: «Jerusalenmanmi aywanä caycan. Chaychömi Israel mayur runacuna, mandaj cüracuna, lay yachachejcunapis fiyupa ñacachimar wañuchimanga. Wañuchimashanpita quimsa junajtaga cawarimushämi.» \p \v 22 Chaymi Pedroga juc-läman gayarcur piñacushpan niran: «¡Tayta, chaytaga Tayta Dios ama munaycuchunchu! ¡Ama chaynöga cachunchu ari!» \p \v 23 Niptin Pedruman ticrarcur niran: «¡Washata ayway Satanás! Ama chapämaychu. Gamga manami munanquichu Tayta Dios munashanno ruranäta, chaypa ruquenga runacuna yarpashanta ruranallätami munanqui.» \p \v 24 Nircorga disïpuluncunata niran: «Pipis disïpulö cayta munaj cäga, quiquinpa shongun munashanno ama cawachunchu. Ñacanan captinpis, wañunan captinpis nogata mana gatirämaj cäga manami disïpulö canmanchu.\x * \xo 16:24 \xt Mat. 10.38; Luc. 14.27; Juan 12.24\x* \v 25 Noga-raycu wañuyta manchacoj cäga mana ushacaj cawayta manami tarengachu. Noga-raycu wañoj cajmi ichanga mana ushacaj cawayta tarenga.\x * \xo 16:25 \xt Mat. 10.39; Luc. 17.33; Juan 12.25\x* \v 26 Chaura rïcuyar cay pachacho ima-aycata charaptinpis ushacänan caycaptenga ¿rïcu cashan bälinchuraj? U ¿Tayta Diospa ñaupanman chayananpäpis rïcu caynin allichuraj canga? \v 27 Noga Destinädu Runaga anjilnëcunawanmi shamushaj Taytäpa munayninwan.\x * \xo 16:27 \xt Mat. 25.31\x* Chaychömi llapan runacuna rurashanman-tupu premyunta chasquenga.\x * \xo 16:27 \xt Sal. 62.11–12; Prov. 24.12; Jer. 17.10; Eze. 18.30; 33.20; Rom. 2.6\x* \v 28 Rasunpami waquin caycho caycajcunaga manaraj wañur ricamanga noga Destinädu Runa llapanpaj munayniyoj caycajta.» \c 17 \s1 Achic-achicyaycajman Jesús ticrashan \r (Mar. 9.2–13; Luc. 9.28–36) \p \v 1 Chaypita sojta junajtami Pedruta, Santiaguta, Santiagupa wauguin Juanta pushacurcur Jesús aywaran chunyaj puntaman. \v 2 Chaychömi disïpuluncuna ricapaycaptin Jesús juc-nirajman ticraran. Jesuspa cäranga intinöraj fiyupa achic-achicyaycaj ricacuran. Röpanpis achic-achicyaycaj yuraj ricacuran. \v 3 Chaychömi ricaran Moiseswan Elías yuriparcur Jesuswan parlaycajta. \p \v 4 Chaura Jesusta Pedro niran: «¡Allipäraj nogacuna cayman shamushcä tayta! Munaptiquega quimsa ramädata ruraraycäramushaj, jucta gampaj, jucta Moisespaj, juctana Eliaspaj.» \p \v 5 Chayno Pedro niycaptillanmi fiyupa achic-achicyaycaj pucutay chapacurcuran. Chaura pucutay rurinpita Tayta Dios nimuran: «Payga cuyay wamrämi. Paypitami fiyupa cushisha caycä.\x * \xo 17:5 \xt Gén. 22.2; Sal. 2.7; Isa. 42.1; Mat. 3.17; 12.18; Mar. 1.11; Luc. 3.22\x* Pay nishushayquicunata wiyacuy.»\x * \xo 17:5 \xt Deut. 18.15\x*\x * \xo 17:5 \xt 2Ped. 1.17–18\x* \p \v 6 Chayta wiyar disïpuluncunaga fiyupa manchacushpan pampaman lätacaycäriran. \p \v 7 Chayno lätaraycajta yataycushpan Jesusga niran: «Ama manchacuychu. Jatariy.» \p \v 8 Chayno niptin disïpuluncuna ñuquircunanpäga Jesús quiquillanna caycaran. Manana masga pipis carannachu. \v 9 Chay puntapita uraycämushanchömi Jesús niran: «Jircacho ricashayquitaga amaraj pitapis willanquirächu. Noga Destinädu Runa wañushäpita cawarimuptëraj chaytaga willacunqui.» \p \v 10 Chaura disïpuluncuna tapuran: «Tayta, lay yachachejcunaga ¿imanirtaj nin: ‹Cay pachaman Cristo shamunanpäga rimëru profëta Eliasraj shamonga› nir?»\x * \xo 17:10 \xt Mal. 4.5\x* \p \v 11 Niptin Jesús niran: «Au, rasunpami rimëruga Elías shamun. Payga llapantami camarenga. \v 12 Ichanga Elías maynami shamusha.\x * \xo 17:12 \xt Mat. 11.14\x* Runacunaga manami rejsishachu pï cashantapis. Man'chäga quiquincuna munashanta rurarmi wañuchisha. Chaynöllami Destinädu Runatapis ñacachimangapaj.» \p \v 13 Jesús chayno niptinrämi disïpuluncuna tantiyaran Bautisaj Juanpaj parlaycashanta. \s1 Wañuy gueshyayoj wamrata Jesús allchacächishan \r (Mar. 9.14–29; Luc. 9.37–43) \p \v 14 Jircapita cutimur chayaran runacuna shuntacasha carcaycajman. Chayaptin juc runa Jesuspa ñaupanman gongurpacuycur niran: \v 15 «Tayta, wamralläta cuyapaycuy ari. Wañuy gueshyami charisha. Imay örapis wañuy gueshya chariptenga fiyupami ñacan. Achca cutinami ninamanpis, yacumanpis tunisha. \v 16 Disïpuluyquicunamanmi pushamushcä. Ichanga paycuna manami allchacächiyta camäpacushachu.» \p \v 17 Niptin Jesús niran: «¡Yäracuyniynaj juchasapa runacuna! ¿Imaycamaraj gamcunawan caycäshaj? ¿Imaycamaraj gamcunata awantaycäshayqui? Chay wamrata cayman pushamuy.» \v 18 Ñaupanman apaycaptinmi chay wamrata ñacaycächej dyabluta Jesús piñacuptin dyabluga wamrapita llojshir aywacuran. Chaura wamraga jinan öra allchacäcuran. \p \v 19 Chaypitana Jesús quiquillan caycaptin disïpuluncunaga tapuran «¿Imanirtaj nogacunaga mana puydishcächu wamrapita dyabluta garguyta?» nir. \p \v 20 Chaura Jesús niran: «Yangalla yäracurmi garguyta mana camäpacushcanquichu. Gamcunata në: Ñäpushpa murunno tacshallapis yäracuyniqui captenga manami imapis sasachu gamcunapaj canga. Tagay jircata ‹witicuy› niptiquipis witicunmanmi.\x * \xo 17:20 \xt Mat. 21.21; Mar. 11.23; 1Cor. 13.2\x* ¡Rasunpa yäracorga imatapis ruranquimanmi! \v 21 [Chay-niraj dyablutaga gargunqui ayunar y Tayta Diosta mañacur-rämi.]» \s1 Wañunanpaj cashanta Jesús yapay willacushan \r (Mar. 9.30–32; Luc. 9.43–45) \p \v 22 Chaypita Galilea probinsya quinrancho disïpuluncunawan puriycashpan Jesús niran: «Noga Destinädu Runataga fiyu runacunapa maquinmanmi entregamanga. \v 23 Chay runacunanami wañuchimanga. Ichanga wañushäpita quimsa junajta cawarimushämi.» \p Chayno niptin disïpuluncunaga fiyupa llaquicuran. \s1 Impuestuta Templupaj Pedro pägashan \p \v 24 Chaypita Capernaúm marcamanna Jesusga disïpuluncunawan chayaran. Chaychömi Templupaj impuestuta cobrajcuna\x * \xo 17:24 \xt Éxo. 30.13; 38.26\x* Pedruta cayno tapuran: «Maestruyquega ¿Templupaj impuestuta päganchu?» \p \v 25 Chaura Pedro niran: «Au, päganmi.» \p Chaypita Pedro wasiman yaycurir manaraj imatapis niptin Jesús tapuran: «Simón, ¿imatataj gam ninqui? Cay munducho autoridäcunaga ¿pitataj impuestuta pägachin: marca-masincunatachu o jäpacunatachu?» \p \v 26 Chaura Pedro niran: «Jäpacunatami.» \p Niptin Jesús niran: «Chayno captenga marca-masincuna manami pägannachu. \v 27 Chayno captinpis, cobrajcuna mana rabyapämänanpaj cayno ruray. Gochaman aywar ansuylata jitanqui. Rimir charishayqui pescädupa shiminta quicharcurmi guellayta tarinquipaj. Chay guellayta aparcurmi ishcanchïpita impuestuta päganqui.» \c 18 \s1 Maygan mas mandaj cananpäpis disïpuluncuna tapushan \r (Mar. 9.33–37; Luc. 9.46–48) \p \v 1 Chaypitaga Jesusman aywaycur disïpuluncuna tapuran: «Tayta Diospa maquincho carnaga ¿mayganëtaj mas mandaj cashaj?»\x * \xo 18:1 \xt Luc. 22.24\x* \p \v 2 Niptin Jesusga juc wamrata gayaycur chaupinman ichichiran. \v 3 Nircur niran: «Tacsha wamrano mana carga manami ni imaypis Tayta Diospa maquincho cawanayquipaj yaycunquipächu.\x * \xo 18:3 \xt Mar. 10.15; Luc. 18.17\x* \v 4 Canan cay wamrano pipis umildi carga Tayta Diospa maquincho mandajmi cangapaj. \v 5 Pipis cay wamrano cajcunata alli chasquëga nogatapis chasquiycämanmi. \p \v 6 «Ichanga pimi tacsha wamrano llapan shongunpa nogaman yäracaycämojta juchaman tunichin; chay runapäga mas allimi canman mulinupa ruminta cuncanman wataparcur lamarman garpuriptin chaycho shengaypa wañunanpaj. \v 7 Cay pachachöga imanöllapapis runacuna jucha rurayman chayangami. Juchanpitami ñacanga. Runa-masinta juchaman tunichejcunami ichanga cuyapaypaj ñacanga. \v 8 Chayno cananpaj caycaptenga maquiqui u chaquiqui juchata rurachishuptiqui cuchurir jitariycuy. Imaypis mana upej ninaman ishcan chaquiyoj u ishcan maquiyoj garpurisha canayquipa ruquenga mas allimi canman juc chaquiyojllapis u juc maquiyojllapis Tayta Diosninchïpa ñaupanman chayaptiqui.\x * \xo 18:8 \xt Mat. 5.30\x* \v 9 Ñawiqui juchata rurachishuptiquega ñawiquita jorgurir jitariycuy. Sänu ñawiyojta infiernuman jitarisha canayquipa ruquenga mas allimi canman jucaj ñawillayquiwanpis Tayta Diospa ñaupanman chayaptiqui.\x * \xo 18:9 \xt Mat. 5.29\x* \s1 Ogracasha uyshaman tincuchishan \r (Luc. 15.3–7) \p \v 10 «Tacsha wamrano llapan shongunpa yäracojcunata cuydä manacajman churargunquiman. Chay runacunapa anjilnincunami syëlucho caycaj Papänëpa ñaupancho carcaycan chay runata imapis päsaptin willananpaj.\x * \xo 18:10 \xt Eze. 34.16; Luc. 19.10\x* \v 11 [Chaynöpis noga Destinädu Runa cay pachaman shamushcä ogracasha carcaycaj runacunata shuntanäpämi.] \p \v 12 «¿Gamcuna imatataj yarpanqui? Juc runapa pachac (100) uyshancuna captin juc uysha pantacar ogracäcuptenga ¿manachu waquinta juc pachaman shuntaycur aywan ogracasha cajta ashej? \v 13 Ograshan uyshanta tariycorga fiyupami cushicun. Isgun chunca isgunwan (99) uyshan captinpis ogracasha cajta tariycorga fiyupami cushicun. \v 14 Chaynömi syëlucho caycaj Papäniquipis mana munanchu wamrano yäracuycajcuna ni jucnayllapis ogracänanta. \s1 Perdunanacunapaj yachachishan \r (Luc. 17.3) \p \v 15 «Yäracoj-masiqui contrayqui ruraptenga japallanwan parlanqui jucha rurashanta tantiyachinayquipaj. Tantiyachiptiqui wiyacuptenga perdunanqui. Chauraga yäracoj-masiquiwan allinami goyanquipaj.\x * \xo 18:15 \xt Luc. 17.3\x* \v 16 Mana wiyacuptenga ishcay u quimsa mayur yäracojcunata pushacurcur cutinqui parlashayquicunata wiyananpaj. Chaynöpami gamcuna imata parlashayquipäpis ishcay u quimsa runacuna testïgu canga Tayta Diospa palabrancho niycashanno.\x * \xo 18:16 \xt Deut. 19.15\x* \v 17 Paycunatapis mana wiyacuptin ichanga llapan yäracoj-masiqui shuntacasha caycajtana willanqui. Paycuna nishantapis mana wiyacuptenga gamcuna ricanqui mana yäracoj runatanöna, Romapaj impuestuta cobraj runatanöna. \p \v 18 «Gamcunataga në: Tayta Diospa maquincho cawajcunaman yaycuna lläbintami goshayquipaj. Chaymi cay pachacho lläbiptiqui syëluchöpis lläbisha canga. Cay pachacho quichaptiquega syëluchöpis quichashami canga.\x * \xo 18:18 \xt Mat. 16.19; Juan 20.23\x* \p \v 19 «Yapaypis gamcunata në: Cay pachacho ishcaj parlacurcur syëlucho caycaj Tayta Diosta mañacuptiqui, payga cumlengami munashanta ruranayquipaj. \v 20 Juc ishcaylla carpis nogapa jutëcho shuntacaptiquega gamcunawanmi caycäshäpaj.» \s1 Mana perdunajman tincuchiypa yachachishan \p \v 21 Pedro aywarcur Jesusta tapuran: «Tayta, yäracoj-masë conträ ruraptin ¿ayca cutitaj perdunäman? ¿Ganchis cuticamachu?» \p \v 22 Chaura Jesús niran: «Manami ganchis cutillaga; chaypa ruquenga imaypis. Ganchis chunca (70) cuti ganchispis perdunanqui.\x * \xo 18:22 \xt Luc. 17.3–4\x* \p \v 23 «Mä Tayta Diospa maquincho goyay imano cashantapis juc willapaman tincuchiypa willapäshayqui: Juc nasyunchöshi juc mandaj casha. Payshi mandäshejnincunata nisha ‹cuentata rindimay› nir. \p \v 24 «Jagata päganan junaj chayamuptin jaga caycaj runata pushaparan. Chay runaga fiyupa aypallashi jaga casha.\f + \fr 18:24 \ft Waquin Bibliacho niycan chunca waranga (10,000) talentocuna jaga cashanta. Juc talentoga caran juc piyun ishcay chunca wata arushanpita pägananpänömi.\f* Imaypis cutichiyta manana puydinmannachu casha. \v 25 Jagata cutichiyta manana atipananpaj captinshi mandajnenga nisha: ‹Jagäta cutichimänanpaj cay uywaynëta ranticuycuy warmintinta wamrantinta llapan ima-aycantawanpis.› \v 26 Chayno niptin uywaynenga mandajninpa ñaupanman gongurpacuycurshi ruwacuran: ‹Tayta, shuyaycallämay ari. Jagayquitaga llapantami cutichilläshayquipaj› nir. \v 27 Chaymi mandäga cuyapashpan jaganta perdunar aywacunanpaj cachaycuran. \p \v 28 «Cachaycuptenga, chaypita aywacuycashancho tincun juc uyway-masinwan. Paypaga wallcallashi jagan casha. Chaura cuncanpita aptacurcurshi nisha: ‹Canan öra jagäta cutichimay› nir. \fig Jagata mana perdunaj uyway|src="DN00464B.TIF" size="col" loc="Mat. 18.28" ref="Mat. 18.21–35" \fig* \v 29 Uyway-masenga ruwacur gongurpacuycurshi nisha ‹Shuyaycallämay. Jagayquitaga cutichilläshayquimi› nir. \v 30 Jucnin caj uyway ichanga mana shuyayta munar jinan öra carsilman wichgachisha ristashanta cutichinancama wichgaränanpaj. \p \v 31 «Chayno rurashanta ricaycur waquin caj uywayga fiyupashi llaquicusha. Chayshi mandajninta willasha uyway-masinta imano rurashantapis. \v 32 Chaymi mandäga uywayninta gayaycachir cayno nisha: ‹¡Gamga fiyumi canqui! Aypalla jagä caycaptiquipis nogaga ruwacamaptiqui llapantami perdunashcä. \v 33 Gampis uyway-masiquita cuyapanquiman caran gamta cuyapashäno.› \v 34 Chayno nir mandajnenga fiyupa rabyar uywayninta carsilman wichgaycachisha. Chaychöna fiyupa castigasha llapan jagata päganancama.» \p \v 35 Chayno willaparcurmi Jesús niran: «Chaynömi gamcunatapis syëlucho caycaj Taytä rurashunquipaj yäracoj-masiquicunata llapan shonguyquipa mana perdunaptiquega.» \c 19 \s1 Mana raquicänanpaj Jesús willapashan \r (Mar. 10.1–12; Luc. 16.18) \p \v 1 Chayno willapayta usharcur Galilea probinsyapita aywacuran Judea quinranman. Jordán mayupa wac chimpanman chayaran. \v 2 Aypalla runacuna guepanta aywar chayman shuntacaran. Jesusga chaychöpis gueshyajcunata allchacächiran. \p \v 3 Chaymanmi fariseucuna chayamur Jesusta llutanta rimachiyta munar tapuran: «¿Runa imallapitapis warminwan raquicanmanchuraj?» nir. \p \v 4 Chaura Jesús niran: «¿Manachu gamcuna liguishcanqui Tayta Diospa palabranta? Gallarinancho Tayta Diosga ollguta warmitami ruraran.\x * \xo 19:4 \xt Gén. 1.27; 5.2\x* \v 5 Chayno rurar Tayta Dios niran: ‹Runaga maman-taytanpa maquinpita yargun warminwan mana raquicaypa tiyananpämi. Chayno tiyarmi ishcan ricacun jucnayllanöna.›\x * \xo 19:5 \xt Gén. 2.24\x* \v 6 Chaymi ishcanpis jucnayllanöna carcaycan. Mananami ishcaynachu. Chaura Tayta Dios chayno jucllachashantaga ama pipis raquichunchu.» \p \v 7 Chayno niptin fariseucunaga tapuran: «Chayno captenga ¿imanirtaj Moisés isquirbishan laycho niycan raquicashan papilta goycuptenga warmin aywacunanpaj cashanta?»\x * \xo 19:7 \xt Deut. 24.1–4; Mat. 5.31\x* \p \v 8 Chaura Jesús niran: «Moisesga raquicänayquipaj auniran gamcuna chucru shongu car, mana tantiyacoj captiquimi. Ichanga Tayta Dios runata rurashanpita-pacha manami chaynöchu caran. \v 9 Runaga warminpita raquicanman warmi juc runawan cacuptillanmi. Chaura ima achäquipis mana caycaptillan warminpita raquicaj runa jucwan camacarga juchatami aparicun. [Runan cachaycusha warmiwan camacaj runapis juchatami aparicun.]»\x * \xo 19:9 \xt Mat. 5.32; 1Cor. 7.10–11\x* \p \v 10 Chayno niptin disïpuluncunaga niran: «Runa warmiwan chayno cananpaj captenga mas alli canman japallan goyäcuptinmi.» \p \v 11 Chaura Jesús niran: «Chaypis manami llapanchu majaynaj goyan. Chaypa ruquenga Tayta Dios camacächiptillanmi majaynaj goyan. \v 12 Waquin runacunaga yurishanpita-pachami japallan cacojpaj. Waquenga japallan cacun runa-masin capashanpitami. Waquenga mana majachacanchu Tayta Diosta sirbinan-cashami. Pipis mana majachacayllapa tiyacuyta munarga japalla tiyacuchun.» \s1 Wamracunata Jesús bindisyunta goshan \r (Mar. 10.13–16; Luc. 18.15–17) \p \v 13 Chaypita Jesusmanmi wamracunata pushamuran bindisyunta gonanpaj, maquinta umancunaman churar Tayta Diosta mañacapänanpaj. Chaymi disïpuluncunaga wamrata pushamojcunata piñacuran. \fig Wamracunata Jesús bindisyunta goshan|src="CN01772B.TIF" size="col" loc="Mat. 19.13" ref="Mat. 19.13–15" \fig* \v 14 Ichanga Jesús niran: «¡Wamracunaga shacamuchun! Ama michaychu. Wamrano cajcunami Tayta Diospa maquinchöga cawanga.» \v 15 Jesusga wamracunapa jananman maquinta churashpan bindisyunta gorcur aywacuran. \s1 Rïcu mösu Jesuswan parlashan \r (Mar. 10.17–31; Luc. 18.18–30) \p \v 16 Juc mösumi Jesusman chayaycur tapuran: «Maestru, ¿ima allicunatataj ruräman imaycamapis cawayta tarinäpaj?» nir. \p \v 17 Niptin Jesús niran: «¿Imanirtaj alli cajpaj tapumanqui? Tayta Diosllami alliga. Mana ushacaj cawayta tariyta munarga paypa mandamintuncunata wiyacuy.» \p \v 18 Chaura mösuga tapuran: «¿Maygan mandamintutataj cumlishaj?» nir. \p Jesús niran: «Ama wañuchicunquichu.\x * \xo 19:18 \xt Éxo. 20.13; Deut. 5.17\x* Majayoj caycar jucwanga ama cacunquichu.\x * \xo 19:18 \xt Éxo. 20.14; Deut. 5.18\x* Ama suwacunquichu.\x * \xo 19:18 \xt Éxo. 20.15; Deut. 5.19\x* Ama manacajtaga pitapis jitapanquichu.\x * \xo 19:18 \xt Éxo. 20.16; Deut. 5.20\x* \v 19 Mamayquita taytayquita alli ricanqui.\x * \xo 19:19 \xt Éxo. 20.12; Deut. 5.16\x* Runa-masiquita cuyanqui quiquiqui alli cawayta munashayquino.»\x * \xo 19:19 \xt Lev. 19.18\x* \p \v 20 Niptin mösuga niran: «Chay mandamintucunataga maynami cumlishcä. Mas ¿imataj pishëman ruranäpaj?» \p \v 21 Chaura Jesús niran: «Llapan shonguyquipa Tayta Dios munashanno cawayta munarga llapan ima-aycayquitapis ranticuycuy. Nircur chay guellaytana pobricunata raquipanqui. Chayno rurarga syëluman riquësayquita churacuycajnömi caycanqui. Nircur ichanga shamunqui gatirämänayquipaj.» \p \v 22 Chayno nishanta wiyaycur mösuga fiyupa llaquicuran rïcu cashpan. Nircorga llaquishanami aywacuran. \p \v 23 Chaymi disïpuluncunata Jesús niran: «Tayta Diospa maquincho cawananpaj rïcucuna yaycunanpäga fiyupa sasami.\x * \xo 19:23 \xt Prov. 11.28\x* \v 24 Asta camëllupis aujapa uchcunpa päsanmanrämi Tayta Diospa maquincho cawananpaj rïcu runa yaycunanpitaga.» \p \v 25 Niptin disïpuluncunaga manchacasha niran: «Chayno captenga ¿piraj salbacunman?» nir. \p \v 26 Tapuptin niran: «Quiquillanpitaga runacuna manami salbacunmanchu. Tayta Diosllami pitapis salban. Paypäga imapis manami sasachu.» \p \v 27 Chaura Pedroga niran: «Tayta, nogacunaga llapan ima-aycätapis cachaycurmi gamta gatirpaycä. ¿Imataraj nogacunaga chasquishaj?» \p \v 28 Chayno niptinmi Jesús niran: «Llapanta mushojman Tayta Dios ticrachishanchöga noga Destinädu Runa munayniyoj cashpämi juc sillunman jamacushaj.\x * \xo 19:28 \xt Mat. 25.31\x* Chaychömi gamcunapis chunca ishcay Israel trïbu runacunata jusganayquipaj chunca ishcay silluncunaman jamacunquipaj.\x * \xo 19:28 \xt Luc. 22.30\x* \v 29 Pimi noga-raycu cachaycun wasinta, wauguinta, pañinta, papäninta, mamanta, wamrancunata, chacrancunatapis; chay runaga Tayta Diospa ñaupanchömi imaycamapis cawangapaj. Chayno cachaycushanpitaga pachac (100) cuti mastami chasquenga. \v 30 Ichanga achcajmi canan ñaupa-ñaupacho caycajcuna chay wichanga guepachöna quëdanga. Canan guepacho caycajcunanami ñaupa-ñaupacho cangapaj.\x * \xo 19:30 \xt Mat. 20.16; Luc. 13.30\x* \c 20 \s1 Piyunman tincuchiypa willapashan \p \v 1 «Tayta Diospa maquincho goyayga chacrayoj runamanmi tincun. Juc runashi tutalla cälliman aywasha übas chacrancho arupänanpaj piyun ashej. \v 2 Piyunta tariycorga juc jurnalta pägananpaj parlasha. Parlarcorga chacranman aroj cachasha. \v 3 Chajcha-intishi chacrayöga cälliman aywar tarisha runacuna aruyniynaj purircaycajta. \v 4 Chayshi chay runacunata nisha: ‹Gamcunapis chacräman ayway arupämänayquipaj. Arushayquipitaga pägashayquimi.› Chaura chay runacunapis chacranman aroj aywasha. \v 5 Chaypita las-dösinashi aywar yapay runacunata tarir chacranman cachasha. Mallway intinöpis yapayshi cachasha. \v 6 Yapayshi inti punta jananman chayaycaptinna cälliman aywasha. Waquinta tarisha ichirpaycajta. Chaura caynöshi tapusha: ‹¿Imanirtaj mana imallatapis ruranquichu? ¿Manachu aruyniqui can? ¿Imanirtaj goyarpoj ichiräcunqui?› \v 7 Chaura runacunaga ninshi: ‹Manami pipis mincacamashachu.› Chayshi chacrayöga nisha: ‹Gamcunapis chacräman aroj ayway. [Arushayquipitaga pägashayquimi]› nir. \p \v 8 «Chacaj-chacajna chacrayöga capuralninta nisha: ‹Arojcunata gayaycur jurnalnincunata pägay.\x * \xo 20:8 \xt Lev. 19.13; Deut. 24.15\x* Guepa chayamojcunata rimëru päganqui. Tutapita arojcunataga ushanantaraj päganqui.› \v 9 Chaura chacrayoj nishannöllashi guepata aroj yaycojcunata rimëru gayasha. Paycunaga juc jurnal cumlëtupita pägunta chasquisha. \v 10 Tutapita arojcunaga waquinta pägajta ricar parlacusha: ‹Noganchïtaga mastachari pägamäshun› nir. Nishanga paycunapis juc jurnal-llapitashi pägunta chasquisha. \v 11 Waquin chasquishannölla chasquirshi chay runacunaga chacrayojta ollgöpar cayno nisha: \v 12 ‹Ushananta yaycamojcunaga juc örallanami arusha. Chaura ¿imanirtaj paycunataga nogacunatawan iwal päganqui? Nogacunaga shanaycho fiyupa ñacar uticar goyarpoj arushcä.› \v 13 Chayno niptin chacrayöga ninshi: ‹Amïgu, manami imatapis gampa contrayqui rurashcächu. Gamwanga parlashcanchi juc jurnalta päganäpämi. Chaymi parlashanchïno pägashcä. \v 14 Cananga chasquishallayquiwan aywacuy. Guepata aroj yaycojcunatapis gamcunatanömi pägayta munä. \v 15 Gamcunaga ¿ima cuentayojtaj canqui aycata pägacuptëpis? Noga alli captëpis gamcunaga yargajmi canqui.› \p \v 16 «Chaynömi canan ushanancho caycajcunaga ñaupa-ñaupacho cangapaj. Canan ñaupa-ñaupacho caycajcunanami guepacho cangapaj. [Achcajta gayaptinpis wallcajllami Tayta Diospa ñaupanmanga chayanga.]»\x * \xo 20:16 \xt Mat. 19.30; Mar. 10.31; Luc. 13.30\x* \s1 Wañunanpaj cashanta Jesús yapay willacushan \r (Mar. 10.32–34; Luc. 18.31–34) \p \v 17 Chaypita Jerusalenman aywaycashanchömi Jesusga chunca ishcay disïpuluncunata waquin runacunapita juc-läman gayarcur cayno niran: \v 18 «Musyanquimi Jerusalenman aywaycashanchïta. Chaychömi noga Destinädu Runataga prësu charircur apamanga mandaj cüracunaman lay yachachicojcunaman. Paycunaga ‹wañuchun› nengami. \v 19 Chayno nirmi jäpa autoridäcunaman apachimanga. Chay runacunanami asipämanga. Fiyupa astichimanga. Crusificaypa wañuchimanga. Ichanga wañushäpita quimsa junajta cawarimushämi.» \s1 Santiagupawan Juanpa maman ruwacushan \r (Mar. 10.35–45) \p \v 20 Chaypita Zebedeopa warmenga wamrancunata pushasha Jesús cajman chayaran. Nircur Jesuspa ñaupanman gongurpaycur «ruwacushayqui tayta» niran. \p \v 21 Chaura Jesusga niran: «¿Imallataraj munaycanqui?» nir. \p Chaymi chay warmiga niran: «Gam mandaj cayman chayarnaga ishcan wamräcunata churaycunqui ari mandäshishunayquipaj. Jucninta jamachinqui derëchu caj-läduyquiman, jucnintana ichoj caj-läniquiman.» \p \v 22 Chaura Jesusga niran: «Mañacaycämashayquita manami musyanquichu.» Nircur Juantawan Santiaguta niran: «Nogata fiyupa ñacachimänanpaj caycashanno ñacachishuptiqui ¿gamcunaga awantanquimanchuraj?» \p Niptin paycunaga niran: «Au, awantashämi.» \p \v 23 Jesusna niran: «Rasunpami gamcunapis ñacanäpaj caycajno ñacanquipaj. Chaypis manami camacanchu ‹Derëchu caj-länëcho jamacuy› ninä, ni ‹Ichoj caj-länëcho jamacuy› ninäpis. Chaymanga churanga maygantapis Taytä munashan cajllatami.» \p \v 24 Chayno ruwacushanta wiyar waquin caj chunca disïpuluncunaga chay wauguipaj rabyaran. \p \v 25 Chaymi Jesusga disïpuluncunata gayaycur niran: «Gamcuna musyanquimi juc nasyuncho mandajcuna imano cashantapis. Mandaj cayninwanmi nishan-nishanta runacunata rurachin. Pipis apärinanta manami munanchu. \v 26 Gamcunachöga ama chayno cachunchu.\x * \xo 20:26 \xt Luc. 22.25–26\x* Chaypa ruquenga mas munayniyoj cayta munaj cäga waquinniquitaraj sirbiy. \v 27 Mas alli ricasha cayta munaj cäga runa-masiquitaraj uywayno yanapay.\x * \xo 20:27 \xt Mat. 23.11; Mar. 9.35; Luc. 22.26\x* \v 28 Gamcunaga canquiman noga Destinädu Runano. Nogaga manami waquinno sirbisha canäpächu shamushcä. Chaypa ruquenga waquinta sirbejmi shamushcä.\x * \xo 20:28 \xt Luc. 22.27; Juan 13.12–15\x* Wañuchimaptin bïdäwanmi pägashaj aypallata salbanäpaj.» \s1 Ishcaj gaprata allchacächishan \r (Mar. 10.46–52; Luc. 18.35–43) \p \v 29 Jericó marcapita disïpuluncunawan Jesús aywacuptinmi achcaj runacuna guepanta aywaycaran. \v 30 Chay aywashan näni cantunchömi ishcay gapracuna jamarpaycänaj. Päsaycajta wiyarga gaparaypa ruwacamuran «¡Ray Davidpita miraj Cristo, cuyapaycallämay!» nir. \p \v 31 Chayno niptinmi runacunaga piñacuran «¡Upalla!» nir. Niptinpis mas gaparayparaj ruwacuran «¡Ray Davidpita miraj Cristo, cuyapaycallämay!» nir. \p \v 32 Chaura Jesusga ichiycur gapracunata gayachiran. Chayaptin tapuran: «Gamcunapaj ¿imata ruranätataj munanqui?» nir. \p \v 33 Niptin gapracuna niran: «Ñawë ricanantami munä tayta» nir. \p \v 34 Chaymi cuyapar ñawincunata yataycuran. Chaura jinan örami ishcanpa ñawincuna quichacäcuran. Alli ricarnaga Jesuspa guepanta aywaran. \c 21 \s1 Jerusalenman Jesús chayashan \r (Mar. 11.1–11; Luc. 19.28–40; Juan 12.12–19) \p \v 1 Jesusga disïpuluncunawan aywaycaran Jerusalenmanmi. Sercanchöna cashpan, Olivos lömapa aywar chayaran Betfagé marcaman. Chaypita cacharan ishcay disïpuluncunata cayno nir: \v 2 «Ayway tagay chimpa marcaman. Chayarmi tarinquipaj bürru wataraycajta. Ñaupanchömi wawanpis caycanga. Chay bürrucunata pascarcur apamuy. \v 3 Pï imatapis nishuptiquega ninqui: ‹Tayta Jesusmi nistaycan.› Chaura duyñonga ‹apay› nishunquipämi.» \p \v 4 Chayno ruraptinmi cumlicaran unay profëta cayno willacushan: \q1 \v 5 «Sión lömacho tiyajcunata willay: \q1 « ‹Ricay. Umildi rayniquimi aywaycämun bürrullan muntasha. \q1 Cargacuna bürrupa wawanta muntashami aywaycämun.› »\x * \xo 21:5 \xt Zac. 9.9\x* \p \v 6 Disïpuluncunaga aywar Jesús nishannöllami ruraran. \v 7 Mamantinta apaycur punchuncunata chay manta bürruta carunaran. Chaymannami Jesús muntacuran. \p \v 8 Chayno ruraptinmi achcaj runacuna janan röpancunata lojtiriycur näniman mashtaran. Waquin cajnami yöracunapa rämancunata muturcur mashtaran Jesús aywaycashan näniman. \v 9 Jesuspa guepanta ñaupanta aywajcunapis cushicuywan gaparpar niran: \q1 «¡Ray Davidpita miraj Cristo, alabasha caycullächun! \q1 ¡Tayta Diospita shamoj runaga alabasha caycullächun!\x * \xo 21:9 \xt Sal. 118.25–26\x* \q1 Alabayculläshun syëlucho caycaj Tayta Diosninchïta.» \p \v 10 Jerusalenman chayaycuptin llapan chaycho cajcuna wichaypa uraypa parlaran «¿Piraj cay runaga?» nishpan. \v 11 Chaymi waquin runacunaga niran: «Payga caycan Galileacho caycaj Nazaretpita shamoj profëta Jesusmi.» \s1 Templupa sawannincho ranticojcunata gargushan \r (Mar. 11.15–19; Luc. 19.45–48; Juan 2.13–22) \p \v 12 Chaypitaga Jesús yaycuran Templupa sawanninmanna. Yaycurir chaypita garguran ima-aycatapis rantejcunatawan ranticojcunata. Guellay rucaj runacunapa mësancunata, palumata ranticojcunapa jamacunantapis ticrargäriran. \v 13 Chayno rurar niran: «Tayta Diospa palabranchöga niycan: ‹Wasëga canga mañacamänallanpämi› nir.\x * \xo 21:13 \xt Isa. 56.7\x* ¡Chaypis gamcunaga ticrachishcanqui suwacunapa machayninmannömi!»\x * \xo 21:13 \xt Jer. 7.11\x* \p \v 14 Chay Templu cajcho caycaptinmi wegrucunapis gapracunapis Jesús cajman chayaran. Paynami llapanta allchacächiran. \v 15 Chayno allchacächejta ricarmi, wamracunapis «¡Ray Davidpita miraj Cristo, alabasha caycullächun!» nejta wiyarmi mandaj cüracuna, Moisés isquirbishanta yachachejcunapis fiyupa rabyaran. \v 16 Chaymi Jesusta tapuran: «¿Gam manachu wiyanqui cay wamracuna niycashanta?» nir. \p Chaura Jesús niran: «Au, wiyaycämi. ¿Manachu gamcuna liguishcanqui Tayta Diospa palabrancho nishanta? Tayta Diospa palabranchöga niycan: ‹Tacsha wamracunatapis, chuchuycaj iticunatapis alabashunayquipämi rimachishaj› nir.»\x * \xo 21:16 \xt Sal. 8.2\x* \p \v 17 Paycunata chayno nircorga Betania marcaman cuticuran. Betaniachömi pachacuran. \s1 Ïgus yöra chaquicäcunanpaj Jesús nishan \r (Mar. 11.12–14, 20–26) \p \v 18 Warannin tuta Jerusalenman cutiycashancho yarganäriran. \v 19 Chaymi näni ñaupancho ïgus yörata ricärir wayuyninta pallaj aywaran. Öjancuna captinpis wayuynenga manami jucnayllapis caranchu. Chaura Jesús niran: «Cananpitaga manami imaypis wayunquipänachu.» \p Chayno nircuptin jinan örami yöraga chaquicäcuran. \p \v 20 Chayta ricar disïpuluncunaga almirasha ninacuran «¿imanöpataj chay ïgus yöra jinan öra chaquicäcusha?» nir. \p \v 21 Chaymi Jesús niran: «Sumaj wiyamay-llapa. Llapan shonguyquiwan Tayta Diosman yäracorga cay yörata chaquichishäpita mas almiraypaj milagrucunatarämi ruranquipaj. Tagay puntata ‹Caypita lamarman aywacuy› niptiquipis witicongami.\x * \xo 21:21 \xt Mat. 17.20; 1Cor. 13.2\x* \v 22 Llapan shonguyquipa yäracur imatapis Tayta Diosta mañacorga chasquinquipämi.» \s1 Jesusta cüracuna tapushan \r (Mar. 11.27–33; Luc. 20.1–8) \p \v 23 Chaypitaga Templuman yaycurcurmi yachachiran. Chaycho yachaycächiptinmi mas mandaj cüracunawan Israel mayur runacunaga tapuran: «¿Pitaj cachamusha-cashunqui? ¿Pipa munayninwantaj imacunatapis ruraycanqui?» nir. \p \v 24 Chaura Jesús niran: «Gamcunatapis mä tapushayqui. Willamaptiquega nogapis willashayquimi pï cachamashantapis. \v 25 Juantaga bautisananpaj ¿pitaj cachamuran: Tayta Dioschu u runacunachu?» \p Chayno niptin quiquin-pura ninacuran: « ‹Diosmi cachamusha› nishaga ‹¿Imanirtaj payta mana riguirayquichu?› nimäshunmi. \v 26 ‹Runacunallami cachamusha› nishaga cay aypalla shuntacasha caycaj runacuna wañuycachimashwanmi. Llapanmi yarpan Juanga profëta cashanta» nir. \v 27 Chaymi Jesusta niran: «Manami musyäcunachu.» \p Niptenga Jesuspis niran: «Nogapis manami willashayquichu pï cachamashantapis.» \s1 Ishcay wamrapaj tincuchishan \p \v 28 Chaymi masta Jesús niran: «Gamcuna ¿ima ninquitaj cay willapapita? Juc runapashi casha ishcay wamran. Jucaj wamrantashi nisha: ‹Ïju, ayway übas chacranchïman aroj.› \v 29 Niptenga wamranshi niran: ‹Manami aywächu›. Chayno nircurpis mas rätunninmanga yarpachacurirshi aroj aywasha. \v 30 Chauraga jucaj wamranman aywaycurshi aroj aywananpaj nisha. Chay caj wamranga aunirshi ‹Au, papä. Aywashämi› nisha. Ichanga chayno aunircurpis manashi aywashachu. \p \v 31 «Canan, mä nimay. ¿Maygantaj papäninta wiyacusha?» \p Chaura paycunaga «Rimir cajmi» niran. \p Niptin Jesús niran: «Gamcunapa ñaupayquitami impuestuta cobrajcuna, guellaypaj runacunata chasquej warmicunapis Tayta Diospa maquincho cawananpaj yaycuycan. \v 32 Juan shamurmi yachachisha-cashunqui imano allita rurar cawanayquipäpis. Ichanga manami riguirayquichu. Impuesto cobracojcunawan guellaypaj runacunata chasquej warmicunami ichanga yachachishanta wiyacusha.\x * \xo 21:32 \xt Luc. 3.12; 7.29–30\x* Chay runacuna chayno wiyacushanta ricaycarpis gamcunaga mana wiyacushcanquichu. Juan willacushantaga mana riguishcanquichu.» \s1 Chacrayojman tincuchiypa willapashan \r (Mar. 12.1–12; Luc. 20.9–19) \p \v 33 Mastapis tincuchiypa willapar Jesús niran: «Juc runashi chacrancho übasta lantachisha.\x * \xo 21:33 \xt Isa. 5.1–2\x* Nircurshi intëru cantunpa guenchachisha. Übasta gapchinanpaj jatun muchcata rurachisha. Chacranta täpananpäna jatun törrita rurachisha. Chayno rurarcacherga aroj runacunata arrindacuycurshi juc-lä marcaman aywacusha. \p \v 34 «Chaypitaga cosëcha wichanshi uywaynincunata cachasha paypaj cajta raquipämunanpaj. \v 35 Chayaycuptin chacrata arrindajcunaga chacrayojpa uywaynincunata chariycurshi waquinta magasha, waquinta wañuchisha, waquintana sajmar-ushasha. \v 36 Chaypita chacrayöga yapayshi waquin caj uywaynincunata cachasha rimëru cachashancunapita mas achcajtana. Chaura yapayshi chacra arrindajcunaga ñaupa cajcunata rurashannölla rurasha. \p \v 37 «Chayno ruraptin quiquinpa cuyay wamrantanashi cachasha ‹Wamrätaga rispitangami› nir. \v 38 Chacrayojpa wamranta ricärerga chacra arrindajcuna parlacushashi: ‹Papänin wañuptenga tagay wamrannami ima-aycanwanpis quëdanga. Wañuycärachishun chacranwan quëdacunanchïpaj› nir. \v 39 Chayno nir chacrayojpa wamranta chariycärir chacrapita juc-läman jorgurcurshi wañuycärachisha. \p \v 40 «Canan gamcuna mä willamay. Chacrayoj runa shamur, ¿imatataj ruranga chacra arrindajcunata?» \p \v 41 Tapuptinmi runacuna niran: «Mana cuyapaypami wañuchenga chay mana alli runacunataga. Nircur alli runacunatana chacranta arrindayconga cosëchacho wayuyninta raquipänanpaj.» \p \v 42 Chauraga Jesús niran: «Gamcunaga ¿manachu Tayta Diospa palabranta liguishcanqui? Palabranga niycan: \q1 « ‹Wasipaj simintu pergajcuna ‹cay rumi manami allichu› nir jitarishanpis \q1 chay rumiga puntu rumipaj isquïnaman churashanami caycan. \q1 Quiquin Tayta Diosmi chayno camacächisha. \q1 Chaypitami fiyupa almirasha carcaycanchi.›\x * \xo 21:42 \xt Sal. 118.22–23\x* \p \v 43 «Chaymi sumaj wiyamay-llapa. Mana wiyacuptiquega Tayta Dios manami yaycachishunquipächu maquincho cawanayquipaj. Wiyacoj runacunallatami yaycachenga. Paycunami Tayta Dios nishanta ruranga. \p \v 44 « ‹Manami allichu› nir jitarishan rumiman pipis tacacarga illgangami. Chay rumi juc runapa jananman shicwarpis pasaypami agullarenga.» \p \v 45 Chayno willapashanta wiyar mas mandaj cüracunawan fariseucunaga tantiyacuran paycunata wiyächipaycashanta. \v 46 Chaymi Jesusta prësu chariyta munaran. Ichanga achcaj runa goturaycajta manchacushpan chariyta mana puydiranchu. Runacunaga parlaj Jesús Tayta Diospa profëtan cashantami. \fig Juc runa chacrancho übasta lantachishan|src="LB00103B.TIF" size="span" loc="Mat. 21.33-46" ref="Mat. 21.33–46" \fig* \c 22 \s1 Casaray fistaman tincuchiypa willapashan \r (Luc. 14.15–24) \p \v 1 Mastapis Jesús tincuchiypa willapar niran: \v 2 «Tayta Diospa maquincho goyay imano cashantapis juc willapaman tincuchiypa willapäshayqui: Juc mandajshi fistata rurasha ollgu wamran casaraptin. \v 3 Uywaynincunatashi cachasha gayachishan runacunata fistaman pushamunanpaj. Chay gayachishan runacunaga manashi aywayta munashachu. \v 4 Chauraga yapayshi waquin uywaynincunata cachasha. Uywaycunaga cayno nisha: ‹Casaray fistaman shamuyna-llapa. Micuy camarishanami caycan. Wäcacuna wera besëracunapis pishtashanami caycan. Llapanpis listunami.› \v 5 Gayachishancunaga aywayta mana munashpan imatapis mana gocushachu. Waquenga chacranpa aywacusha. Waquenga nigusyuta ranticoj aywacusha. \v 6 Waquin runacunashi mandajpa uywaynincunata magaycashallancho wañuchisha. \p \v 7 «Chaura mandäga fiyupa rabyarshi suldäruncunata cachasha. Paycunashi aywaycur wañuchisha. Nircur marcancunatapis rupachir-ushasha. \v 8 Nircur mandäga uywaynincunata caynöshi nisha: ‹Llapanpis listunami caycan wamrä casarananpaj. Gayachishäcunaga manacajman churamashanpitami mana shamunmanchu. \v 9 Cananga läsaman ayway. Pï tincushayquitapis cay fistaman pushamuy.› \v 10 Chaura uywaynincunaga läsapa aywarshi llapan tincushancunata fistaman pushasha alli runacunatapis mana alli runacunatapis. Wasiman juntajpaj chayachiran. \p \v 11 «Chaypitana mandäga fista caycashan cuartuman yaycusha. Chaychöshi juc runata ricasha. Manashi casaray fistacho jatiränan röpatachu jatiränaj. \v 12 Chaura chay runata tapusha: ‹Gamga ¿imanöpataj cayman yaycamushcanqui röpayquipis casaray fistapäno mana caycaptenga?› nir. Chaura runaga manashi imanöpa niytapis camäpacuranchu. \v 13 Chaura uywaynincunata nisha: ‹Cay runapa chaquinta maquinta manyarcur jitariy jawa chacajman. Chaychömi wagashpan quiruntapis uchur ñacanga›.\x * \xo 22:13 \xt Mat. 8.12; 25.30; Luc. 13.28\x* \v 14 Sumaj tantiyacuy-llapa. Tayta Diospa maquincho achcaj cawananpaj gayachisha captinpis wallcajllami acrasha canga.» \s1 Impuestuta pägananpaj cashanta tapucushan \r (Mar. 12.13–17; Luc. 20.20–26) \p \v 15 Chaura fariseucunaga juc-läman aywaycur parlacuran Jesusta pantachir llutanta parlachinanpaj. \v 16 Chaymi imata ninanpäpis sumaj yacharcachir fariseo runacuna cacharan disïpuluncunatawan ray Herodespa faburnin caj runacunata. Paycunami Jesusta cayno niran: «Maestru, nogacuna musyämi rasun cajllata rimashayquita. Gamga rasunpami yachachinqui Tayta Dios munashannölla. Manami runacuna gustashallantachu yachachinqui. \v 17 Cananga mä nimay. ¿Impuestuta pägashwanchu Roma nasyunpa mandajnin Cesarpaj o manachu?» nir. \p \v 18 Chay runacuna yachayllapa tapupashanta musyar Jesús niran: «Janan shongu runacuna, ¿imanirtaj mana alliman gaycamayta munanqui? \v 19 Impuesto pägana guellayta ricachimay.» \p Chaura chay guellayta apapämuptin \v 20 ricaycur niran: «Cay guellaychöga ¿pï runapa leträtuntaj caycan? ¿Pipa jutintaj isquirbisha caycan?» \p \v 21 Chaura chay runacunaga niran: «Mandaj Cesarpami.» \p Niptin Jesús niran: «Cesarpa cajtaga Cesarta goycuy. Tayta Diospa cajtaga Tayta Diosta goycuy.» \p \v 22 Jesús chayno nishanta wiyar chay runacuna fiyupa almirasha ricacuran. Chaura upällallana aywacuran. \s1 Wañojcuna cawarimunanpaj cashanta tapucushan \r (Mar. 12.18–27; Luc. 20.27–40) \p \v 23 Chaypita chay junajlla saduceocuna shamuran Jesusta tapunanpaj. Paycunaga manami riguejchu wañushacuna cawarimunanta.\x * \xo 22:23 \xt Hech. 23.8\x* Jesús cajman chayaycur niran: \v 24 «Maestru, Moisés isquirbishanchöga caynömi niycan: ‹Juc runa wamraynajlla wañuptenga biyüdanwan wauguinna majachacanga, rimir caj wamran wañoj wauguinpa wamranno cananpaj.›\x * \xo 22:24 \xt Deut. 25.5\x* \p \v 25 «Cananga mä tapucushayqui. Juc cutishi casha ganchis waugui. Mayur cäga majachacasha. Payga manaraj wamran captin wañusha. Chaura biyüdawanga shullcallan majachacasha. \v 26 Paypis wamran manaraj captin wañusha. Chaynölla mayurpita gallaycärir shullcacama wañusha wamraynajlla chay warmillawan majachacaycarpis. \v 27 Llapan wañushanpita guepantanaga warmipis wañusha. \p \v 28 «Canan mä nimay. Chay warmi llapanwan majachacasha caycashpanga cawaramushpan ¿mayganparaj warmin canga?» \p \v 29 Niptin Jesús niran: «Gamcunaga llutantami yarpaycanqui Tayta Diospa palabrancho isquirbiraycashanpaj. Wañushacunata cawarachimunanpaj munayniyoj cashantapis manami tantiyanquichu. \v 30 Wañushanpita cawarimorga manami warmipis ni ollgupis majachacanganachu. Syëlucho caycaj anjilcunanöllanami canga. \v 31 Wañojcuna cawarimunanpaj cashantaga Tayta Diospa palabrancho ¿manachu liguishcanqui? Palabranchöga Moisesta Tayta Dios niran: \v 32 ‹Nogaga unay awiluyqui Abraham, Isaac, Jacob rispitaycashan Diosmi caycä› nir.\x * \xo 22:32 \xt Éxo. 3.6\x* Tayta Diosga cawajcunapa Tayta Diosninmi caycan; manami wañushacunapachu.» \p \v 33 Jesús chayno yachachiptinmi runacuna fiyupa almirasha carcaycaran. \s1 Maygan mandamintuta mas wiyacunapaj cashanpis \r (Mar. 12.28–34; Luc. 10.25–28) \p \v 34 Chayno saduceocunata upällachishanta musyar fariseucuna shuntacar parlacuran. \v 35 Chaymi Jesusta pantachiyta munar Moisés isquirbishanta yachaj fariseo tapuran: \v 36 «Maestru, llapan mandamintucunapita ¿maygantaj mas alli caj mandamintu?» nir. \p \v 37 Chaura Jesusna niran: « ‹Tayta Diosninchïta cuyanqui llapan shonguyquiwan, llapan bïdayquiwan, llapan yarpayniquiwan.›\x * \xo 22:37 \xt Deut. 6.5\x* \v 38 Chay mandamintumi waquin caj mandamintupita mas cumlinapaj caycan. \v 39 Chaypita juc caj mandamintupis niycan: ‹Runa-masiquita cuyanqui quiquiqui alli cawayta munashayquino.›\x * \xo 22:39 \xt Lev. 19.18\x* \v 40 Cay ishcay mandamintuta cumlerga Moisés isquirbishan llapan mandamintucunata, profëtacuna willacushantapis cumliycanquimi.»\x * \xo 22:40 \xt Luc. 10.25–28\x* \s1 Ima castapita Cristo yurishanpis \r (Mar. 12.35–37; Luc. 20.41–44) \p \v 41 Chaypita fariseucuna shuntacashallaraj carcaycaptinmi Jesús tapuran: \v 42 «Gamcunapäga ¿pï castapitaraj Cristo yurenga?» nir. \p Chayno tapuptin niran: «Unay ray Davidpita mirar aywajpitami» nir. \p \v 43 Chaymi Jesús niran: «Unay Davidpita miraj captenga, ¿imanir-raj quiquin Davidpis Espíritu Santu tantiyachiptin paypita mirajpaj parlaran ‹Mandamajnë› nir? Chayta nirmi David isquirbiran: \q1 \v 44 «Tayta Diosmi mandamajnëta niran: ‹Cay derëchu caj lädöcho jamacuy \q1 llapan contrayquicunata munayniquiman churanäcama› nir.\x * \xo 22:44 \xt Sal. 110.1\x* \m \v 45 Chayno David ‹Mandamajnë› nisha caycaptenga, ¿imanöpataj Davidpita miraj canga Cristoga?» \p \v 46 Jesús chayno tapuptin mana pipis imanöpa cutichiytapis camäpacuranchu. Chay junajpita-pacha manami pipis Jesusta tapupayta almïtirannachu. \c 23 \s1 Lay yachachejcunatawan fariseucunata piñacushan \r (Mar. 12.38–40; Luc. 11.37–54; 20.45–47) \p \v 1 Chaypitanaga shuntacasha caycaj runacunatawan disïpuluncunata Jesús willapar niran: \v 2 «Lay yachachejcunawan fariseucunaga Moisespa layninta yachachinanpaj munayniyojmi caycan. \v 3 Chaymi paycunataga gamcuna wiyacunqui. Paycuna rurashancunatano ichanga ama ruranquichu. Tayta Diospa palabranta yachachirpis quiquincunaga manami cumlinchu. \v 4 Yachachir paycunaga laypa jananman masta mastami yapaycan. Chaymi caycan fiyupa lasajta guepircur runa-masincunata aparipashanno. Quiquincuna ichanga manami ni juc dëdullanwanpis yanapanchu. \p \v 5 «Imatapis rurarcaycan runacuna ricanallanpämi.\x * \xo 23:5 \xt Mat. 6.1\x* Chayno urcunmanpis ricranmanpis tacsha cajitata watacun. Chaycho purichin lay isquirbishanta.\x * \xo 23:5 \xt Deut. 6.8\x* Sotänanpa isquïnancunamanpis paychacunata warcun. Chayno ruran ricajcuna ‹Payga rasunpami Diosta rispitan› ninanpämi.\x * \xo 23:5 \xt Núm. 15.38\x* \v 6 Micunanpaj gayachiptinpis mësaman jamacuytaraj munan. Sinagogacunachöpis munan mayurcuna jamananman jamacuytaraj. \v 7 Läsapa puriptinpis runacuna ‹Maestru› nir rispitar saludanantami munan. \p \v 8 «Gamcunataga ama ‹Yachaj runa› nishunquimanchu. Yachäga jucnayllami. Gamcunaga llapaniquipis yäracoj-purallami caycanqui. \v 9 Cay pachachöga ama pitapis alabar taytachacunquichu. Chaypa ruquenga janaj pachacho caycaj Tayta Diosllata taytachacunqui. Payllami Taytayquega. \v 10 Ama ni pipis ‹Maestru› nishunquimanchu. Llapayquipa maestruyquega jucnayllami. Payga Tayta Dios cachamushan Cristullami. \v 11 Gamcuna alli ricasha cayta munarga runa-masiquitaraj alli yanapanquiman.\x * \xo 23:11 \xt Mat. 20.26–27; Mar. 9.35; 10.43–44; Luc. 22.26\x* \v 12 Pipis canan alli-tucoj cäga manacajman churashami cangapaj. Canan manacajman churasha caycajcunami ichanga alliman churasha cangapaj.\x * \xo 23:12 \xt Prov. 29.23; Luc. 14.11; 18.14\x* \p \v 13 «¡Ay imanöraj canqui lay yachachejcunawan fariseucuna! ¡Janan shongullami carcaycanqui! Gamcunaga yachachishayquiwanmi Tayta Diospa maquincho cawaj yaycuyta munajcunata puncuta wichgapajno carcaycanqui. Ichanga quiquiquicunapis manami yaycunquichu. \p \v 14 «[¡Ay imanöraj canqui lay yachachejcunawan fariseucuna! ¡Janan shongullami carcaycanqui! Gamcunaga biyüdacunapa wasincunata guechuycanqui. Nircorga runacuna ‹alli› nishunallayquipämi may öra Tayta Diosta mañacoj-tucunqui. Chaypitami Tayta Diosga mas fiyupa castigashunquipaj.] \p \v 15 «¡Ay imanöraj canqui lay yachachejcunawan fariseucuna! ¡Janan shongullami carcaycanqui! Gamcunaga may-chaychöpis ashiycanqui yachachishayquita juc runallapis chasquicunanpämi. Nircur chay chasquicoj runaga ticran gamcunapita ishcay cuti mas llutan rurajna. Chaypitami gamcunapita mas fiyupa castigasha canga infiernucho. \p \v 16 «¡Ay imanöraj canqui gaprano caycar pitapis mana alliman pusharcaycajcuna! Llutanpami yachaycächinqui cayno nir: ‹Pipis «Templupa jutinchömi rurashaj» nej cäga mana rurarpis manami juchayojyanchu. Pipis «Templucho caycaj goripa jutinchömi rurashaj» nej cajmi ichanga cumlinan.› \v 17 ¡Mana tantiyaj gapracuna! ¿Goriga Templupita maschuraj bälin? ¿Goriga manachu Templucho churarashallanpita rispitasha caycan? \v 18 Caynöpis runacunata yachaycächinqui: ‹Pipis «Altarpa jutinchömi rurashaj» nej cäga mana rurarpis manami juchayojyanchu. Pipis «Altarcho churaraycaj ofrendapa jutinchömi rurashaj» nej cajmi ichanga cumlinan.› \v 19 ¡Mana tantiyaj gapracuna! ¿Ofrendaga altarpita maschuraj bälin? ¿Ofrendaga manachu altarcho churarashallanpita rispitasha caycan? \v 20 Pipis altarpa jutincho juraj cäga llapan churarajnintinpämi juraycan. \v 21 Pipis Templupa jutincho juraj cäga Templucho llapan churarajnintinpämi juraycan. Chayno Tayta Diospa jutinchöpis juraycan Templucho pay cashanpita. \v 22 Pipis syëlupa jutincho juraj\x * \xo 23:22 \xt Isa. 66.1; Mat. 5.34\x* cäga Tayta Diospa jutinchömi juraycan. Syëlu Tayta Diospa jamanan captinmi chaycho jamaraj Tayta Diospäwanna juraycan. \p \v 23 «¡Ay imanöraj canqui lay yachachejcunawan fariseucuna! ¡Janan shongullami carcaycanqui! Gamcunaga irbabuynapita, anispita, cominuspita,\x * \xo 23:23 \xt Lev. 27.30\x* diesmuta raquiycanqui ‹Diospaj› nir. Chaypis manami cumlinquichu rasunpa cumlinayquipaj caj mandamintucunataga. Runa-masiquiwan alli arriglanquiman, runa-masiquita cuyapanquiman, Tayta Diosta wiyacunquiman. Cay mandamintucunataga imaypis cumlinquiman waquin caj mandamintucunatapis mana gongaypa. \v 24 Gaprano caycar pushaycajcuna, tacsha chuspi-mallwata jorgunayquipaj ima yacutapis shuyshuycanquiraj. Ichanga mana ricapaypami jatuncaray camëlluta ultacarcärinqui. \p \v 25 «¡Ay imanöraj canqui lay yachachejcunawan fariseucuna! ¡Janan shongullami carcaycanqui! Gamcunataga pusillucunapa lätucunapa janallanta mayllar rurin imano captinpis mana imapis gocushunquichu. Chayno runapa ricay-ñawincho limyu-tucuptiquipis yarpayniquicunaga ganrami caycan. Chaymi yargaj caycanqui. Suwacuyllapa rïcuyayta munarcaycanqui. \v 26 ¡Mana tantiyaj gapra fariseucuna! Rimëruga pusillupa lätupa rurintaraj mayllay. Chayno ruraptiquega ishcan-läpanami limyu canga. \p \v 27 «¡Ay imanöraj canqui lay yachachejcunawan fariseucuna! ¡Janan shongullami carcaycanqui! Gamcunaga jananpa pintasha mïchunömi caycanqui.\x * \xo 23:27 \xt Hech. 23.3\x* Mïchupa jananga cuyayllapämi ricacan. Rurincho ichanga wañojcunapa ismusha tullullan melanaypaj caycan. \v 28 Chaynöllami gamcunapis runacuna ricashuptiqui alli rurajno carcaycanqui. Yarpayniquicho ichanga manami chaynöchu. Gamcunaga yachaj-tucurcaycanqui; llutanta rurarcaycanqui. \p \v 29 «¡Ay imanöraj canqui lay yachachejcunawan fariseucuna! ¡Janan shongullami carcaycanqui! Gamcunaga unay profëtacunapaj jatun mïchucunata ruraycächinqui. Wañoj alli runacunapa mïchuncunatapis adurnaycanqui. \v 30 Chayno rurar niycanqui: ‹Unay famillyanchïcuna cawashan wichan cawarga profëtacunata wañuchinanta michashwanmi caran.› \v 31 Chayno nirmi quiquiquicuna musyacaycächinqui profëtacunata wañuchejcunapa famillyan cashayquita. \v 32 Cananga unay famillyayquicuna gallarishanta mä ushay-llapa. \p \v 33 «¡Culebra casta runacuna!\x * \xo 23:33 \xt Mat. 3.7; 12.34; Luc. 3.7\x* Infiernucho castigasha canayquipaj cajpita ¿imanöparaj salbacunqui? \v 34 Chaymi nogaga cachamushaj profëtacunata, musyaj runacunata, yachachejcunata. Paycunatami waquintaga wañuchinquipaj. Waquintana crusificanquipaj. Waquintana sinagogacunacho fiyupa astinquipaj. Waquintana marcan-marcan gaticachar ñacachinquipaj. \v 35 Chayno rurarmi unay famillyayquicuna alli runacunata wañuchishanpitapis gamcuna juchata aparicunquipaj. Juchata aparicunquipaj Abelta\x * \xo 23:35 \xt Gén. 4.8\x* wañuchishanpita-pacha Berequiaspa wamran Zacariasta wañuchishancama.\x * \xo 23:35 \xt 2Crón. 24.20–21\x* Paytami wañuchisha Templupawan uywacunata rupachinan altarpa chaupincho. \v 36 Chay runacunata wañuchishanpitaga gamcunatami castigashunquipaj llapan wiñay-masiquicunatawan iwal. \s1 Jerusalén runacunapaj llaquicur Jesús wagashan \r (Luc. 13.34–35) \p \v 37 «¡Ay imanöraj canqui Jerusalén! Tayta Diosga profëtancunata cachamuran. Paycunatami wañuchishcanqui.\x * \xo 23:37 \xt 1Rey. 19.10; Jer. 2.30\x* Waquintaga sajmar-ushashcanqui. Jerusalén, achca cutimi wamrayquicunata shuntayta munarä wallpa chipshancunata älan rurinman shuntashannöpis. Ichanga manami munashcanquichu. \v 38 Chaymi cananga Templuyquipis chunyaraycar quëdanga. \v 39 Nogatapis manami mas ricamanquipänachu ‹¡Tayta Dios cachamushan runaga alabasha caycullächun!› ninayquicama».\x * \xo 23:39 \xt Sal. 118.26\x* \c 24 \s1 Templu juchuchisha cananpaj cashanta Jesús willashan \r (Mar. 13.1–2; Luc. 21.5–6) \p \v 1 Chayno parlayta usharcur Templu cajpita Jesús llojshiycaran. Disïpuluncunaga Jesuspa ñaupanman witiycur niran: «¡Ricay! ¡Cay Temploga imano cuyayllapäshi caycan!» \p \v 2 Niptin Jesús niran: «¿Caycunaga cuyayllapaj caycan au? Ichanga willashayqui. Imayllaga llapan ricaycashayqui ushacangapämi. Manami ni juc rumillapis canan pergaraycashannöga pergarangapänachu.» \s1 Ushanan wichan imano cananpäpis Jesús willashan \r (Mar. 13.3–23; Luc. 21.7–24; 17.22–24) \p \v 3 Chaypita Jesús aywacuran Olivos lömaman. Chaycho jamaraycaptin disïpuluncunaga shuynilla tapuran: «Willamay tayta. ¿Imaytaj Temploga chayno juchuchisha canga? Y ¿imataj rimëru canga cay pachaman cutimunayquipaj cashanta, cay pacha ushacänanpäna cashantapis musyanäcunapaj?» nir. \p \v 4 Chaura Jesús niran: «Cuydä pipis engañashunquiman. \v 5 Achcajmi shamongapaj ‹Nogaga Cristumi cä› nir. Chayno nirmi achca runacunata engañangapaj. \v 6 May-chay nasyuncunachöpis guërra captin, guërra cananpaj cajta wiyarpis ama mancharinquicunachu. Rimëruga chaycunallarämi canga. Chayno captinpis cay pachaga manarämi ushacangarächu. \v 7 Intëru munducho juc nasyunwan juc nasyun pillyanga. Muchuypis intëruchömi cangapaj. Timlurpis fiyupami juc-lächo juc-lächo canga. \v 8 Chayno captinpis chaycunaga canga gueshyaj warmita nanay charejno gallarinallanrämi. \p \v 9 «Chay wichanga nogapitami gamcunata autoridäcunaman apashunquipaj. Fiyupa ñacachishushpayquimi wañuchishunquipaj. May-chaychöpis runacuna chiquishunquipämi.\x * \xo 24:9 \xt Mat. 10.22\x* \v 10 Chayno captin yäracaycämashanpitapis achcajmi guepaman cutengapaj. Nircorga guepaman mana cutejcunata chiquir autoridäcunaman apachenga castigasha cananpaj. Yäracoj-masincunawan jucnin-jucninmi chiquinaconga. \v 11 Achcajmi llulla profëtacuna yurimongapaj. Achcajtami llullapaypa engañangapaj. \v 12 Fiyu cajcuna intërupa miraptinmi runacunaga manana cuyanacongapänapischu. \v 13 Chayno captinpis, pimi ushananyaj nogaman yäracaman, chay cäga salbashami canga.\x * \xo 24:13 \xt Mat. 10.22\x* \v 14 Manaraj cay pacha ushacaptin Tayta Diospa maquincho cawananpaj cajtaga may-chaychöpis llapan runatarämi willapanga. Chayrämi ushacangaga. \p \v 15 «Profëta Daniel isquirbishannöllami Templuchöga pasaypa melanaypaj cajta ricanquipaj. (Cayta liguej cäga sumaj tantiyanqui)\x * \xo 24:15 \xt Dan. 9.27; 11.31; 12.11\x* \v 16 Chayno captin Judeacho tiyaycajcuna jircacunaman gueshpir aywacuchun. \v 17 Wasi jan'gancho caycajcunaga amana wasimanga yaycuchunnachu ni iman jorgojpis. \v 18 Chacrancho caycajpis amana wasimanga cutichunnachu ni röpan jorgojpis.\x * \xo 24:18 \xt Luc. 17.31\x* \v 19 Wawallau, chay junajcuna gueshyaj caycaj warmicuna, itita chuchuycaj warmicuna. \v 20 Chaymi Tayta Diosta mañacunqui chay gueshpinayqui junäga tamya quillacho ni säbadu jamay junajchöpis mana cananpaj. \v 21 Chay wichanga runacuna fiyupami ñacanga. Chaynöga manami imaypis casharächu Tayta Dios cay pachata camashanpita-pacha.\x * \xo 24:21 \xt Dan. 12.1; Apoc. 7.14\x* Ni yapayga chayno mananami imaypis cangapänachu. \v 22 Acrashan runacunata cuyaparmi Tayta Diosga chay ñacay junajcunata wallcayächenga. Man'chäga manami pipis salbacunmanchu. \p \v 23 «Chaymi pipis gamcunata ‹Tayta Dios cachamushan Cristo caychömi caycan› nishuptiqui ama riguinquichu. Pipis ‹chaychömi caycan› nishuptiquipis ama riguinquichu. \v 24 Chay wichanga Cristo-tucojcuna, llulla profëtacuna yurimonga. Runacunata riguichinan cashami almiraypajcunata, milagrucunata ruranga. Chayno rurar Tayta Dios acrashan caj runacunatapis engañayta ashengami. \v 25 Manaraj chayno captinmi gamcunataga musyanayquipaj willapashcä. \v 26 Pipis ‹Tayta Dios cachamushan Cristo chunyajchömi caycan› nishuptiquipis ama ricaj aywaychu. ‹Wasi rurichömi caycan› nishuptiquipis ama riguinquichu. \v 27 Noga Destinädu Runaga cutimushaj syëlucho illguy achicyamojnörämi.\x * \xo 24:27 \xt Luc. 17.23–24\x* \v 28 Rimaypis canmi. Imapis wañushata mayarga maymanpis allgaycuna shuntacanmi. Chaynömi Destinädu Runa cutimuptëpis llapan musyanga.\x * \xo 24:28 \xt Luc. 17.37\x* \s1 Jesús cay pachaman cutimunanpaj cashan \r (Mar. 13.24–37; Luc. 17.26–30, 34–36; 21.25–33) \p \v 29 «Fiyupa ñacaycuna päsariptillanmi intipis chacacäconga.\x * \xo 24:29 \xt Isa. 13.10; Eze. 32.7; Joel 2.10; 3.15\x* Quillapis\x * \xo 24:29 \xt Isa. 13.10; Joel 2.10, 31; 3.15; Apoc. 6.12\x* mana achicyamonganachu. Goyllarcunapis shicwacamonga.\x * \xo 24:29 \xt Isa. 34.4; Apoc. 6.13\x* Janaj pachapis fiyupami sicsicyanga.\x * \xo 24:29 \xt Joel 2.10\x* \v 30 Chaypitanami noga Destinädu Runa cutimunäpaj señal yurenga. Chaura noga Destinädu Runataga llapan ricamanga pucutay janancho achicyaypa achicyar munayniyoj cutiycämojta. Chayno cutiycämojta ricamashpanmi may-chaychöpis runacuna mancharir wagangapaj.\x * \xo 24:30 \xt Dan. 7.13; Apoc. 1.7\x* \v 31 Sinchipa trompëta wagamuptin anjilnëcunata cachashaj intërupa aywananpaj. Paycunami llapan acrashä cajcunata may-chaypitapis shuntamonga. \p \v 32 «Ïgus yörata ricar yachacuy. Rämancuna llulluyaptin, öjancuna chillguiyta gallaycuptin musyanquinami tamya gallaycunanpaj cashanta. \v 33 Chaynöllami willashäcunata ricarga musyanquipaj Destinädu Runa shamunäpaj wallcana pishiycashanta. \v 34 Sumaj tantiyacuy. Canan cawaycaj runacuna manaräpis wañuptinmi chaycunaga cumlicangapaj. \v 35 Janaj pachapis cay pachapis ushacangami. Noga nishäcunami ichanga mana illgangapächu. Nishäcunaga llapanmi cumlenga. \p \v 36 «Destinädu Runa cutimunä cajtaga Tayta Diosllami musyan imay junaj imay öra cananpaj cashantapis. Chaypita cäga manami pipis musyanchu, ni anjilnincunapis, ni Wamranpis. \p \v 37 «Destinädu Runa cutimunä junäga caycanga unay Noé cawashan wichannömi.\x * \xo 24:37 \xt Gén. 6.5–8\x* \v 38 Yacuwan llapanta ushacächinanpaj wallcallana pishiycashan wichanga micurcaycaran, upurcaycaran, majachacaycaran. Chayno cawaran Noé büquiman yaycushan junajyajmi. \v 39 Manaraj yacu ñitiptenga ima päsananpaj cashantapis runacuna manami musyaranchu.\x * \xo 24:39 \xt Gén. 7.6–24\x* Chayno mana yarpashan örami noga Destinädu runapis illajpita shamushaj. \v 40 Chay öra ishcaj runa chacracho aruycaptin jucajtami pushaconga; jucajta cachayconga. \v 41 Ishcay warmi maraycho iwal agaycaptin jucajtami pushaconga; jucajta cachayconga. \v 42 ¡Chaymi camaricushalla carcaycanqui! Manami musyanquichu imay öra Taytayqui cutimunanpaj cashantapis. \v 43 Ichanga cayta sumaj musyanquiman: Imay öra suwa yaycunantapis wasiyoj musyarga wasinta täpanmanmi. Ricchaycällarmi waranman suwa yaycunanta. \v 44 ¡Chaynölla gamcunapis camaricusha carcaycanqui! Destinädu Runaga cutimushaj mana yarpashachömi.\x * \xo 24:44 \xt Luc. 12.39–40\x* \p \v 45 «¿Piraj tincun alli uywayman, tantiyaj uywayman? Alli uyway captin, tantiyaj uyway captenga patrunnin churan llapanninta ricananpaj. Chauraga paynami örancho waquin cajta garachin. \v 46 Cushishami canga, patrunnin cutimur mincacushannölla ruraycajta tarishan uywayga. \v 47 Chayno allita rurashanpitami patrunnenga llapan ima-aycantapis chay uywaypa maquinman cachayconga. \v 48 Mana alli uyway carmi ichanga yarpanga ‹patrunnëga manarämi cutimongarächu› nir. \v 49 Chayno yarparmi uyway-masincunata maganga. Upyaj-masincunawan micur upyar carcaycanga. \v 50 Chayno caycaptinmi patrunnin illajpita cutimonga mana yarpashan junaj, mana musyashan öra. \v 51 Chayno mana alli ruraycajta tarerga fiyupami castiganga. Waquin janan shongucunatawan iwalmi ñacayman garpurenga. Chaychörämi wagashpan quiruncunatapis uchur fiyupa ñacanga. \c 25 \s1 Chuncaj jipashcunawan tincuchiypa yachachishan \p \v 1 «Tayta Diospa maquincho goyay imano cashantapis willapäshayqui: Juc mösushi casarananpaj caycasha. Chuncaj jipashcunashi lamparinwan achquicarcärir\x * \xo 25:1 \xt Luc. 12.35\x* shuyaj aywasha casaraj mösu shamuptin paywan fistaman aywananpaj. \v 2 Pichga caj jipashcunashi caran alli yarpayniyoj; pichga cajnashi yarpayniynaj. \v 3 Yarpayniynaj cajcunaga manashi asëtinta\f + \fr 25:3 \ft Chay wichan kerosëni manami caranrächu. Chaymi olivo yörapa wayuyninpita rurasha asëtiwan achquicoj.\f* aparanchu lamparinninman yapananpaj. \v 4 Alli yarpayniyoj caj jipashcunashi ichanga lamparinninman yapananpaj asëtita shuynipis aparan. \v 5 Casaraj mösu manashi jucllaga chayashachu. Chaura jipashcunaga shuyarpaycashancho puñucäcusha. \p \v 6 «Pullan pagasräshi wiyasha ‹Majachacaj mösuga aywaycämunnami. Llojshipäcamuy-llapa tincoj› nir carupita gayacamojta. \v 7 Chaura llapan jipashcuna jatarcärir lamparinnincunata sumaj camarisha. \v 8 Yarpayniynajcunaga yarpaysapa cajcunata mañacusha ‹Achquë upiycannami. Asëtiquita mañacushayqui› nir. \v 9 Yarpaysapa cajcunaga nisha: ‹Raquipaptëga quiquëcunapäpis manami aypämanganachu. Gamcunaga ranticojcunaman aywaycur rantiramuy.› \v 10 Chaura rantej aywashanyajshi casaraj mösu chayamusha. Camaricusha shuyarpaycajta pushacurcur fista wasiman yaycusha. Nircur puncuta wichgacarcamuran. \p \v 11 «Chaypitaraj asëti rantej aywaj jipashcunapis chayar ‹¡Tayta! ¡Tayta! ¡Quichapaycallämay!› nisha. \v 12 Mösushi ruripita nimusha: ‹Gamcunataga manami rejsëchu. Picunashi cacunquipis.›\x * \xo 25:12 \xt Luc. 13.25\x* \p \v 13 «¡Chayno gamcunapis mayaj-mayajlla carcaycänayqui! Manami musyanquichu imay öra imay junaj cutimunäpaj cashantapis. \s1 Uywaynincunata patrunnin guellayta aypushan \r (Luc. 19.11–27) \p \v 14 «Tayta Diospa maquincho goyay imano cashantapis willapäshayqui: Juc rïcu runashi juc-lä nasyunpa aywacur uywaynincunata gayaycur guellayninta aruchinanpaj paytacusha. \v 15 Llapantapis cachapasha puydishanpita-camalla. Juctashi cachapasha pichga waranga (5,000) guellayta; juctana ishcay waranga (2,000) guellayta; juctana waranga (1,000) guellayllata. Chayno goycur carupa aywacusha. \p \v 16 «Pichga warangata chasquej cäga jinan örashi nigusyu aruyta gallaycuran. Chayno arurshi yapay pichga waranga masta gänaran. \v 17 Ishcay warangata chasquej cajpis nigusyuta arur ishcay waranga masta gänaran. \v 18 Juc warangallata chasquej cajshi ichanga allpata uchcurcur pampaycuran. \p \v 19 «Aywacushanpita unaytaräshi patronga cutimusha. Nircurshi uywaynincunata gayachisha wawantinta guellayninta cutichinanpaj. \v 20 Pichga warangata chasquej cajshi pichga waranga masta entregaran. Entregar chay uyway niran: ‹Tayta, pichga warangata cachapämashayquiwan pichga waranga mastami gänashcä› nir. \v 21 Chaura patrunnin niran: ‹Gamga alli uywaymi canqui. Wallcallapitapis sumaj mirachishayquipitami cananga churashayqui achcata manijanayquipaj. Cananga wasiman yaycushun cushisha goturpänapaj.› \v 22 Chaypita ishcay warangata chasquej cajpis chayaran ‹Tayta, ishcay warangata cachapämashayquiwan ishcay waranga mastami gänashcä› nir. \v 23 Chaura patrunninshi niran: ‹Alli uywaymi canqui. Wallcallapitapis sumaj mirachishayquipitami cananga churashayqui achcata manijanayquipaj. Cananga wasiman yaycushun cushisha goturpänapaj.› \v 24 Ushanantashi juc warangata chasquej cäga chayaycur niran: ‹Tayta, musyämi gam mana cuyapäcoj cashayquita, mana murushayquipita shuntaj cashayquita, rïgutapis ëracho wayrasha caycajllata shuntashayquita. \v 25 Chayno captiqui manchacushpämi guellayniquitaga pampaycurä. Chaymi cananga guellayniquita cashgallanta apamushcä.› \v 26 Chaura patrunninshi nisha: ‹Gamga cashcanqui guellami, mana alli uywaymi. Mana muruyllapa imatapis shuntashäta musyaycarga, mana wayrallar shuntashätapis musyaycarga \v 27 guellay mirachejcunaman guellaynëta churaycunquiman caran. Chauraga canan cutimur wawantawanmi shuntäman caran.› \v 28 Chayno nircur waquin runacunata nisha: ‹Chay guellaynëta guechurcur goycuy chunca waranga guellay charajta. \v 29 Achcata chararaj cäga mastami chasquenga. Mana mirachejcunami ichanga charashallantapis ushajpaj pirdenga.\x * \xo 25:29 \xt Mat. 13.12; Mar. 4.25; Luc. 8.18\x* \v 30 Cananga cay guella mana aroj uywayta jawa yanauyaycaj chacayman jitariy. Chaychömi wagashpan quiruncunata uchur ñacanga.›\x * \xo 25:30 \xt Mat. 8.12; 22.13; Luc. 13.28\x*\x * \xo 25:30 \xt Luc. 19.11–27\x* \s1 Fisyu finalcho imano cananpaj cashanpis \p \v 31 «Noga Destinädu Runaga shamushäpaj llapanpäpis munayniyoj, llapan anjilnëcunata pushacurcurmi.\x * \xo 25:31 \xt Mat. 16.27\x* Chayno shamur achic-achicyaycaj sillunnëmanmi jamaycushäpaj.\x * \xo 25:31 \xt Mat. 19.28\x* \v 32 Chay junäga may-chay nasyunpitapis llapan runacunatami anjilnëcunawan shuntachimushaj. Chayno shuntarcachimurnami raquishäpaj uyshëru uyshacunata cabracunapita raquishanno. \v 33 Uyshano cajcunatami churashaj derëchu caj-lädöman; cabrano cajcunatanami ichoj caj-lädöman. \v 34 Chayno raquircurnami derëchö cajcho caycajcunata nishaj: ‹Gamcunataga Papänë fiyupami cuyashunqui. Ñaupäman shamuy gamcunapaj camarisha caycajcunata chasquinayquipaj. Chaytaga gamcunapaj Papänë camarisha cay pachata manaraj camallarnami. \v 35 Gamcunami yargaycho caycaptë garamarayqui.\x * \xo 25:35 \xt Eze. 18.7\x* Yacunaycaptë yacuta goycamarayqui. Jäpa captë wasiquiman pachächimarayqui. \v 36 Röpaynaj captëpis gamcunami jaticunäpaj röpata camaripämarayqui. Gueshyaptëpis gamcunami jampimashcanqui. Carsilcho captëpis gamcunami bisitamashcanqui.›\x * \xo 25:36 \xt Heb. 13.3\x* \p \v 37 «Chayno niptëmi chay alli runacunaga tapumangapaj: ‹Tayta, ¿imaytaj yargar puriycajta garashcä? ¿Imaytaj yacunar puriycajta upunayquipaj yacuta goshcä? \v 38 ¿Imaytaj wasëman chayamushcanqui pachächinäpaj? ¿Imaytaj röpaynaj caycaptiqui jaticunayquipaj röpata camaripashcä? \v 39 ¿Imaytaj gueshyaycaptiqui, u carsilcho caycaptiquipis watucoj shamushcä?› \p \v 40 «Chayno niptinmi nishaj: ‹Sumaj wiyamay. Yäracamajcunata mayganpis yanapaj cajcunaga nogatami yanapämashcanqui.› \p \v 41 «Chay ichoj caj-lädöcho caycajcunatanami nishaj: ‹¡Gamcunataga Satanaspaj y yanapajnincunapaj camarisha caycaj imaypis mana upej ninamanmi canan gaycurishayqui! \v 42 Gamcunaga yargaycho caycaptëpis manami garamarayquichu. Yacunaycaptëpis manami upunäpaj yacuta gomarayquichu. \v 43 Wasiquiman chayamuptëpis manami pachächimarayquichu. Röpaynaj caycaptëpis manami jaticunäpaj röpata camaripämarayquichu. Gueshyaptëpis carsilcho wichgaraptëpis manami bisitamarayquichu.› \p \v 44 «Chayno niptëmi ichoj caj-lädöcho caycajcunapis tapumanga: ‹¿Imaytaj gam yargaycajta, yacunaycajta, wasëman chayaycämojta, röpaynajta, gueshyaycajta, carsilcho wichgaraycajta ricaycar mana yanapashcächu tayta?› nir. \p \v 45 «Chaymi paycunataga nishaj: ‹Sumaj tantiyacuy. Yäracamajcunata mana yanapashpayquega nogatami mana yanapämashcanquichu›.\x * \xo 25:45 \xt 1Cor. 8.12\x* \v 46 Chay mana yanapäcoj runacunaga castïguchömi imaycamapis ñacangapaj. Tayta Dios munashanno yanapäcoj runacunami ichanga imaycamapis alli cawangapaj.»\x * \xo 25:46 \xt Dan. 12.2\x* \c 26 \s1 Jesusta wañuchinanpaj parlacushan \r (Mar. 14.1–2; Luc. 22.1–2; Juan 11.45–53) \p \v 1 Chayno yachachiyta usharcur Jesusga disïpuluncunata niran: \v 2 «Musyashayquinöpis Pascua fistapäga\x * \xo 26:2 \xt Éxo. 12.1–27; Deut. 16.1–8\x* ishcay junajllanami pishiycan. Chaychömi prësurcachimar noga Destinädu Runataga cruscho wañuchimanga.» \p \v 3 Chay örami mas mandaj cüracuna Israel mayur runacunawan shuntacaran mas mandaj cüra Caifaspa wasinman. \v 4 Chaycho sumaj yarpachacur parlacuran Jesusta yachayllapa charircur wañuchinanpaj. \v 5 Parlacur ninacuran: «Pascua fistachöga ama charishunchu. Chaycho charishaga chaychica runacuna shuntasha caycaj contranchi jatarir mana allitapis ruramashwanmi» nir. \s1 Jesuspa umanman perfümita warmi wiñapashan \r (Mar. 14.3–9; Juan 12.1–8) \p \v 6 Betania marcachömi Jesús caycaran «Leprösu» nishan Simonpa wasincho. \v 7 Chayman shamuran juc warmi alabastro rumipita rurashan botëllanwan fiyupa chanin cuestaj perfümin aptasha. Mësacho Jesús caycaptin umanman warmi wiñaparan.\x * \xo 26:7 \xt Luc. 7.37–38\x* \v 8 Chayta ricarmi disïpuluncunaga rabyar ninacuran «¿Imapäraj jichar pirdichisha? \v 9 Chay perfumitaga ranticushwan caran chanincho chay guellayta pobricunata goycunapaj.» \v 10 Chay nishanta wiyar Jesús niran: «¿Imanirtaj cay warmita rabyapanqui? Payga nogapaj allitami ruraycan. \v 11 Pobricunaga imaypis gamcunacho carcaycangami.\x * \xo 26:11 \xt Deut. 15.11\x* Nogami ichanga gamcunawan mana cashänachu. \v 12 Pampasha canäpämi cay warmiga perfümita wiñapämar bäñachimasha. \v 13 Sumaj musyay. Perfümita cay warmi wiñapämashantaga may-chaychöpis nogapaj willacushancho willacongami.» \s1 Jesusta entregananpaj Judas Iscariote parlashan \r (Mar. 14.10–11; Luc. 22.3–6) \p \v 14 Chaypitana Judas Iscariotega Jesuspa apostulnin caycarpis aywaran mandaj cüracunaman. \v 15 Chayaycur paycunata tapuran «Jesusta prësu charichiptë ¿aycatataj pägamanquiman?» nir. \p Niptenga quimsa chunca guellayta pägananpaj parlaran. \p \v 16 Chay örapitaga Judas yarpachacuycaran Jesusta imay öra prësu charichinanpäpis. \s1 Pascua micuyta Jesús disïpuluncunawan micushan \r (Mar. 14.12–25; Luc. 22.7–23; Juan 13.21–30) \p \v 17 Lebadüraynaj Tantata micunan fista gallaycunan junajmi disïpuluncuna Jesusta tapuran: «¿Maychötaj camarishäcuna Pascua micuyta micunapaj?» \p \v 18 Chaura Jesús niran: «Jerusalenman aywashpayqui parlashä runata ninqui: ‹Maestrumi cachamasha. Pay nin: «Nogapaj Tayta Dios camacächishan öra chayaycämunnami. Gampa wasiquicho Pascua micuyta disïpulöcunawan micushaj» › nir.» \v 19 Disïpuluncunaga änir Jesús nishannölla siudäman chayar Pascua micuyta camarisha. \p \v 20 Chaypita pacha chacaptinnaga Jesús chunca ishcay disïpuluncunawan micunanpaj jamacuran. \v 21 Micuycashancho Jesús niran: «Sumaj wiyamay. Gamcunacho caycajmi jucniquega chiquimajcunaman entregamanquipaj.» \p \v 22 Niptenga fiyupa llaquicushpan jucnin-jucnin tapuran «Tayta, ¿nogachuraj caycä?» nir. \p \v 23 Chaymi Jesús niran: «Lätucho nogawan iwal tantata ushmachej cajmi chiquimajcunapa maquinman entregamangapaj.\x * \xo 26:23 \xt Sal. 41.9\x* \v 24 Tayta Dios isquirbichishancho nishannöllami noga Destinädu Runaga wañushaj. Chay entregamaj runami ichanga fiyupa ñacanga. Paypäga mas alli canman caran mana yuriptinmi.» \p \v 25 Chayno niptin prësu charichinanpaj caycaj Judasga niran: «Maestru, ¿nogachuraj caycä?» \fig Pascua micuyta micunanpaj wasita ashej aywashan|src="CN01798B.TIF" size="span" loc="Mat. 26.17-25" ref="Mat. 26.17–19" \fig* \p Niptin Jesusga niran: «Quiquiquimi willacuycanqui.» \s1 Santa Sëna \r (Mar. 14.22–26; Luc. 22.14–20; 1Cor. 11.23–26) \p \v 26 Micurcaycashanchöga tantata aptarcur Tayta Diosta agradësicuran. Nircur paquircur-paquircur disïpuluncunata aypuran «Cä. Micuy-llapa. Cayga cuerpömi» nir. \p \v 27 Chaypitaga bïnuyoj cöpata aptarcur yapay Tayta Diosta mañacur agradësicuran. Nircur disïpuluncunata macyar niran: «Llapayqui caypita upuy. \v 28 Cay bïnuga yawarnëmi.\x * \xo 26:28 \xt Éxo. 24.8; Zac. 9.11\x* Yawarnëta mashtar wañuptëga\x * \xo 26:28 \xt Jer. 31.31–34\x* Tayta Dios mushoj conträtutami ruranga pï juchayojcunatapis perdunananpaj. \v 29 Cananpitaga bïnuta manami yapay upushänachu. Mushoj bïnuta upushunpaj Papänëpa maquincho iwal caycashpanchïrämi.» \p \v 30 Micuyta usharerga Tayta Diosta alabashpan llapan cantaran. Nircur Olivos lömaman aywacuran. \s1 Pedro ñïgananpaj cashanta Jesús willashan \r (Mar. 14.27–31; Luc. 22.31–34; Juan 13.36–38) \p \v 31 Chaychöna Jesús niran: «Canan pagasmi llapayqui cachaycamashpayqui aywacunquipaj. Chayno cananpämi Tayta Diospa palabrancho cayno niycan: ‹Uyshërutami wañuycachishaj. Chaura uyshancunami mashtaypa mashtar aywaconga.›\x * \xo 26:31 \xt Zac. 13.7\x* \v 32 Chayno captinpis wañushäpita cawarircamorga gamcunapita mas ñaupatami Galileaman aywashaj.»\x * \xo 26:32 \xt Mat. 28.16\x* \p \v 33 Niptinmi Pedro niran: «Waquincuna cachaycushuptiquipis nogaga manami cachaycushayquipächu.» \p \v 34 Chaura Jesús niran: «Canan chacay manaraj gällu cantaptinmi quimsa cutina nogapäga ‹Mana rejsëchu› nisha caycanquipaj.» \p \v 35 Chaura Pedro yapay niran «¡Ishcanchïta wañuchimänanchi captinpis manami ñïgashayquipächu!» Waquin disïpuluncunapis chaynöllami nircaycaran. \s1 Getsemanïcho Jesús mañacushan \r (Mar. 14.32–42; Luc. 22.39–46) \p \v 36 Chaypita Jesusga disïpuluncunawan aywaran Getsemaní wertaman. Chaycho niran: «Mas washa-läman aywaycur Tayta Diosta mañacushäcama gamcunaga cayllacho jamaparcaycay.» \p \v 37 Nircur Pedruta y Zebedeopa wamrancuna Santiagutawan Juanta mas washa-läman pusharan. Chaychömi fiyupa llaquicushpan Jesús niran: \v 38 «Wañuy janächöna captinmi fiyupa llaquicuy chayamasha. Ricchäshimar cayllacho shuyarpaycämay.» \p \v 39 Nircur mas carullaman witircur urcunpis pampaman töpanancama gongurpacuycur Tayta Diosta mañacur niran: «Papä, gampaj alli captenga fiyupa ñacanäpaj caycashäta ama camacaycachiychu ari. Ichanga ama noga munashäno cachunchu. Chaypa ruquenga gam munashayquino cachun.» \p \v 40 Chaypita cutimur disïpulucunataga tariran puñucashana carcaycajta. Chaycho Pedruta niran: «¿Manachu ni juc örallapis ricchäshimashcanqui? \v 41 Ricchayna. Tayta Diosta mañacuy juchaman Satanás mana tunichishunayquipaj. Allita ruranayquipaj yarpayniqui captinpis quiquiquicunallaga manami camäpacunquichu.» \p \v 42 Chayno nircorga wac-läman witircur yapay cayno mañacuran: «Papä, ñacanäta munaptiquega munashayquino cachun ari.» \p \v 43 Chaypita cutimorga yapay tariran puñucasha carcaycajta. Fiyupa puñuy binsiptinmi puñurcaycaran. \v 44 Chaura yapay cutiycur Tayta Diosta mañacuran rimëru nishannölla. \p \v 45 Chaypitanaga yapay cutimur niran: «¿Imapänataj mastaga puñunquipis uticashanöga? Chayamushanami noga Destinädu Runata juchasapacuna prësu charimänanpaj öra. \v 46 Jatariy. Aywashunna. Chiquimajcunaman entregamäga aywaycämunnami.» \s1 Jesusta prësu apashan \r (Mar. 14.43–50; Luc. 22.47–53; Juan 18.2–11) \p \v 47 Chayno Jesús parlaycaptillanmi disïpulun Judas chayamuran. Paywan chayamuran achcaj runacuna sablincunawan garutincunawan. Chay runacunataga mandaj cüracunawan mayur Israel runacunami cachamusha caran Jesusta prësu charinanpaj. \v 48 Judasga maynami imanöpa rejsichinanpäpis parlasha caran «Maygantapis muchar saludashä cajmi Jesús canga. Payta prësu charinqui» nir. \v 49 Chayaycur juclla Jesusta «Maestru» nir saludashpan mucharan. \p \v 50 Muchaptin Jesús niran: «Amïgu, ¿imamantaj shamushcanqui?» Chaura Judas pushamushancunaga jucllami Jesusta prësu charicarcäriran. \p \v 51 Chaymi juc disïpulonga sablinta jorguriycur mas mandaj cürapa uywayninta mutuycushancho rinrillanta roguriycuran. \v 52 Ichanga Jesús niran: «Sabliquita churay. Pipis sabliwan wañuchicoj cäga sabliwanmi wañongapis. \v 53 ¿Manachu musyanqui Tayta Diosta mañacuptëga washämänanpaj chunca ishcay batallun anjilcunata cachamunanpaj cashanta? \v 54 Chayno washämänanpaj mañacuptëga ¿imanöpataj cumlicanga runacuna wañuchimänanpaj Tayta Diospa palabrancho isquirbiraycashan?» \p \v 55 Chayno nircurna runacunata Jesús niran: «¿Suwachu cä, sabliquicunawan garutiquicunawan prësu charimaj shamunayquicunapäga? Waran-waran Templucho yachachir jamaraj cä.\x * \xo 26:55 \xt Luc. 19.47; 21.37\x* Chayno caycaptëpis manami charimarayquichu. \v 56 Ichanga cayno prësu chariycämanqui profëtacuna unay isquirbishan cumlinanpämi.» \p Chayno Jesusta prësu charicurcuptin llapan disïpuluncunaga cachaycur gueshpir aywacuran. \s1 Mas mandaj cüra Jesusta tapushan \r (Mar. 14.53–65; Luc. 22.54–55, 63–71; Juan 18.12–14, 19–24) \p \v 57 Jesusta prësu chariycorga aparan mas mandaj cüra Caifaspa wasinman. Chaychömi lay yachachejcuna waquin Israel mayur runacunapis shuntacasha carcaycaran. \p \v 58 Pedroga Jesuspa caru guepallanta aywashpan sawan ruricama yaycuran. Yaycurir Templu täpajcunawan iwal jamarpaycaran imano päsashantapis ricananpaj. \p \v 59 Chaycho mandaj cüracuna llapan mayur Israelcunawan ashircaycaran Jesuspa contran llullacuypa mayganpis parlananpaj, chay rimashanwanna Jesusta wañuchichinanpaj. \v 60 Achcaj llullacurcur parlaptinpis manami wañuchinanpänöchu caran. Chaypita may öratana ishcay llullacojcuna witiycur niran: \v 61 «Cay runaga caynömi nisha: ‹Tayta Diospa Templunta juchurachir quimsa junajllatami yapay cashannöman jatarachëman› nir.»\x * \xo 26:61 \xt Juan 2.19\x* \p \v 62 Chaymi mas mandaj cüraga jatarcur Jesusta tapuran «Cay runacuna contrayqui rimaycaptinpis ¿manachu imatapis ninqui?» nir. \p \v 63 Chaura Jesús mana imatapis rimacuranchu. \p Mas mandaj cüraga niran: «Llapanpaj munayniyoj Tayta Dios ricaycämashami gamta tapö: ¿Gamchu Tayta Dios cachamushan Cristo canqui? ¿Tayta Diospa wamranchu canqui?» \p \v 64 Niptin Jesús niran: «Quiquiquimi nishcanqui. Chaynöpis llapayquita në: Cananpitaga noga Destinädu Runata ricamanquipaj Tayta Diospa derëchu caj-läduncho jamaraycajta, chayno pucutay janancho syëlupita aywaycämojtapis.»\x * \xo 26:64 \xt Dan. 7.13\x* \p \v 65 Niptin mas mandaj cüraga fiyupa rabyashpan sotänantapis rachir-ushar niran: «¡Cay runaga Tayta Diosninchïtami manacajman churaycan! ¿Imapänataj mas testïgucunatapis ashishun? Wiyashcanquicunami Dios-tucur parlashanta. \v 66 Cananga ¿imatataj gamcuna ninqui?» \p Niptin llapan niran: «¡Wañunan merësinmi! ¡Wañuchicächun!»\x * \xo 26:66 \xt Lev. 24.16\x* \v 67 Nircur Jesusta gagllanman togaparan, puñityaran. Wacpita-caypita lajyar-usharan.\x * \xo 26:67 \xt Isa. 50.6\x* \v 68 Chayno rurarmi cayno niran: «Rasunpa Tayta Dios cachamushan Cristo carga mä willamay pï magashushayquitapis.» \s1 Jesusta Pedro ñïgashan \r (Mar. 14.66–72; Luc. 22.56–62; Juan 18.15–18, 25–27) \p \v 69 Chay örami Pedrupis sawan ruricho jamaraycaran. Chaymi juc uyway warmi aywarcur niran: «¿Gampis Galilea runa Jesuswan purejmi canqui, au?» \p \v 70 Chaura Pedroga llapan wiyaycaptin ñïgar niran: «Manami musyächu imapita parlaycashayquitapis.» \v 71 Chayno nircorga sawan puncumanna witicuran. \p Chaychöpis yapay juc uyway warmi ricar chaycho caycajcunata niran: «Nazaret runa Jesuswanmi cay runapis puriran.» \p \v 72 Yapay ñïgar jurashpan niran: «Chay runataga manami rejsëchu.» \p \v 73 Mas rätunninman chaycho cajcunaga witiycur nisha: «Gamga rasunpami paywan purej canqui. Gampaga rimacuyniquipis Galileacunapa-nirajmi.» \p \v 74 Chaura ollgur jurashpan niran: «¡Chay runataga manami rejsëchu!» \p Chayno niycaptillanmi gällu cantarcuran. \v 75 Chayraj yarpäriran Jesús cayno nishanta: «Gällu manaraj cantaptinmi quimsa cutina ñïgamasha caycanquipaj.» Chayta yarpärerga jawaman llojshircur fiyupa llaquicur wagaran. \c 27 \s1 Pilatuman Jesusta apashan \r (Mar. 15.1; Luc. 23.1–2; Juan 18.28–32) \p \v 1 Pacha wararcuptenga mandaj cüracunawan Israel mayur runacuna parlacuran Jesusta wañuchinanpaj. \v 2 Nircur sumaj liyashata apar gobernador Pilatuman entregaran. \s1 Judas Iscariote maticurishan \p \v 3 Jesusta wañuchinanpaj cashanta musyaycur prësu charichej Judasga fiyupa llaquicuran. Chaymi mandaj cüracunawan Israel mayur runacuna shuntacasha caycashanman aywaycur quimsa chunca (30) guellay pägashanta cutiycachiran.\x * \xo 27:3 \xt Hech. 1.18–19\x* \v 4 Cutichir niran: «Tayta Dios ricaycämaptin fiyupa juchatami rurashcä. Juchata mana rurasha caycaptinpis Jesustaga wañuymanmi jitarpushcä.» \p Chauraga cüracunawan Israel mayurcuna nisha: «Imata gocaman nogacunataga. Gam imanöpis cacuy.» \p \v 5 Chayno niptin Judasga guellayta Templu ruriman jitariycur aywacuran. Nircur quiquin maticuriran. \p \v 6 Chaura mandaj cüracuna chay guellayta shuntarcur niran: «Cay guellayga runapa yawarninpa chaninmi. Chaymi layninchïcho ruybimanchi cay guellayta ofrendacuna churaraycashanman churananchïta.» \p \v 7 Chauraga yarpachacur parlacarcärir chay guellaywan rantiran manca ruraj runapa chacranta. Chay chacrata rantiran jäpa runacuna wañuptin chayman pampananpämi. \v 8 Chaypitami cananyaj chay chacrapa jutin caycan «Yawar Pampa.» \v 9 Chayno cüracuna ruraptinmi profëtan Jeremiaswan Tayta Dios cayno willacachishan cumlicaran: \q1 Paypa chanin ayca cananpäpis Israelcuna nishannöllami \q1 quimsa chunca guellayta chasquiran. \q1 \v 10 Chay guellaywanmi Tayta Dios nimashannölla \q1 allpa mancata rurajpa chacranta rantiran.\x * \xo 27:10 \xt Zac. 11.12–13\x* \s1 Jesusta gobernador Pilato tapushan \r (Mar. 15.2–5; Luc. 23.3–5; Juan 18.33–38) \p \v 11 Gobernador Pilatuman Jesusta chayachiptin Pilato cayno tapuran: «¿Rasunpachu canqui Israel runacunapa raynin?» \p Niptin Jesús niran: «Quiquiquimi nishcanqui.» \p \v 12 Chaycho mandaj cüracuna Israel mayur runacunawan paypa contran ima-aycata jitapaptinpis Jesús mana imatapis rimacuranchu. \p \v 13 Chaura Pilato tapuran: «¿Manachu imatapis ninqui tucuyta contrayqui niycäshuptiquipis?» \p \v 14 Chayno niptinpis Jesusga manami imatapis rimacuranchu. Chaymi Pilatoga fiyupa yarpachacushpan ima niytapis mana camäpacuranchu. \s1 Jesusta wañuchinanpaj Pilato nishan \r (Mar. 15.6–20; Luc. 23.13–25; Juan 18.38–19.16) \p \v 15 Pascua fistachöga runacuna ruwacuptin cada watami Pilato juc prësuta cacharej. \v 16 Chay wichanga pï-maypitapis rejsisha fiyu runa Barrabás jutiyoj prësu wichgaraycaran. \v 17 Chaycho runacuna shuntacasha caycaptin Pilatoga tapur niran: «¿Maygan cajtataj cachaycunäta munanqui? ¿Barrabastachu? o ¿Cristo nishan Jesustachu?» \v 18 Pilatoga mayna musyaran mandaj cüracuna chiquiyllapita Jesusta apashanta. \p \v 19 Arregluta ruranancho jamaraycaptin warmenga Pilatuta willachiran: «Chay runaga manami juchata aparicushachu. Paytaga ama imatapis ruraychu. Pay prësu captinmi canan chacayga fiyuta suyñupäcushcä.» \p \v 20 Ichanga chaycho caycaj mandaj cüracunawan Israel mayur runacunami runacunata shimita goran «Barrabasta cacharir Jesusta wañuchiy» ninanpaj. \p \v 21 Chaymi gobernadorga runacunata yapay tapuran: «Cay ishcan prësupita, ¿maygantataj cachaycushaj?» nir. \p Niptin runacunana nipäcuran: «Barrabasta cachaycuy.» \p \v 22 Niptin yapay tapuran: «Chaura Cristo nishan Jesustaga ¿imatataj rurashaj?» nir. \p Chaura llapanmi nipäcuran «¡Crusificachiy!» \p \v 23 Niptinmi Pilato tapuran «¿Imapitataj? ¿Imachötaj juchata rurasha?» nir. \p Chaypis runacunaga sinchipa niran: «¡Crusificachiy!» nir. \p \v 24 Chayno runacuna rabyacarcäriptinmi Pilatoga ima ruraytapis mana camäpacuranchu. Chaymi yacuta aparcachimur runacuna ricaycaptin maquinta mayllacuran\x * \xo 27:24 \xt Deut. 21.6–9\x* cayno nishpan: «Cay runata wañuchiptiquicuna nogaga manami juchayojchu cashaj. ¡Gamcunanami imanöpis cacunqui!» \p \v 25 Chayno niptenga runacunana nipäcuran: «Au, cay runa wañushanpitaga nogacunanami, wamräcunanami juchata aparicushaj.» \p \v 26 Runacuna chayno niptin Pilatoga Barrabasta cachaycuran. Jesustana fiyupa astircachir suldärucunaman entregaran crusificananpaj. \p \v 27 Chaypita suldärucuna Jesusta aparan Pilatupa palasyunpa sawanninman. Chaychöna suldäru-masincunawan juntapaycuran. \v 28 Nircur lojtiparcur murädu jacuta jacuparan. \v 29 Cashapita awasha corönata umanman jatiparan. Derëchu caj maquinman shogushta aptaparan. Nircur ñaupanman gongurpaycärir asipar niran: «¡Cawachun Israelcunapa raynenga!» \v 30 Nircur togaparan. Shogush aptaraycashanta guechurcur umancho wiruran. \v 31 Asipayta ushaycärirna murädu jacuta jorguparcur quiquinpa röpanta jatiparan. Nircur crusificananpäna aparan. \s1 Jesusta crusificashan \r (Mar. 15.21–32; Luc. 23.26–43; Juan 19.17–27) \p \v 32 Jesusta crusificananpaj apaycashanchömi tincuran Cirene marca runa Simón jutiyojwan. Paytanami Jesús apaycashan crusta matancachiran. \fig Jesús apaycashan crusta Cirene runa Simón apashan|src="CN01835B.TIF" size="span" loc="Mat. 27.32" ref="Mat. 27.32" \fig* \p \v 33 Chaypita Gólgota jutiyoj puytush lömaman chayachiran. («Gólgota» ninanga caran «Calabëra» nishannömi.) \v 34 Chaychömi ashgajwan tacusha bïnuta Jesusta upuchiran. Yawarcur mastaga manami upurannachu. \p \v 35 Jesusta crusificaycärir surtita jitaran röpancunata maygan apacunanpäpis. [Chayno ruraptinmi cumliran unay profëta cayno willacushan: «Röpäta raquipänacusha. Röpäta apacunanpaj surtita jitasha.»]\x * \xo 27:35 \xt Sal. 22.18\x* \v 36 Nircur jamaycärir wañunanyaj täpararan. \p \v 37 Imapita chayno rurashanta runacuna musyananpämi tablaman isquirbircur uman jan'gancho cruspa puntanman labityaran. Chay tablachöga isquirbiraycan: «\sc Cayga Israelcunapa raynin Jesusmi\sc*» nir. \p \v 38 Jesús crusificaraycashan ñaupanman ishcay suwacunatapis crusificaran, jucajta derëchu caj-lädunman; jucnintana ichoj caj-läduman. \p \v 39 Näninpa päsajcunami Jesusta ricar asiparan. Umancunata awishpan ashllir\x * \xo 27:39 \xt Sal. 22.7; 109.25\x* niran: \v 40 «Gamga Templuta juchurachir quimsa junajllatami yapay cashannöman jatarachinqui.\x * \xo 27:40 \xt Mat. 26.61; Juan 2.19\x* Chayno caycarga mä quiquiqui salbacuy. Diospa Wamran carga cruspita urämuy.» \p \v 41 Chaynöllami mandaj cüracuna, lay yachachejcuna, [fariseucuna] Israel mayur runacunapis Jesusta asipar ninacuran: \v 42 «Juccunataga salbaranchaj. Quiquinmi ichanga salbacuyta mana puydinchu. Israelpa raynin cashpanga mä cruspita urämuchun. Urämuptenga riguishunmi. \v 43 Payga Diosmanmi yäracusha ‹Diospa Wamranmi cä› nishpan. Rasunpa wamran captenga Dios cuyapashpan maynami cruspita jorgunman caran.»\x * \xo 27:43 \xt Sal. 22.8\x* \v 44 Läduncho crusificaraycaj suwacunapis chaynöllami ashlliran. \fig Mayur Israel runacuna Jesusta asipashan|src="DN00493B.TIF" size="span" loc="Mat. 27.32-44" ref="Mat. 27.41" \fig* \s1 Jesús wañushan \r (Mar. 15.33–41; Luc. 23.44–49; Juan 19.28–30) \p \v 45 Chaypitaga las-dösipita-pacha tardi mallway intiyaj pacha chacacäcuran. \v 46 Mallway intino caycaptinnaga llapan callpanwan Jesús gaparar niran: \it «Elí, Elí, ¿lama sabactani?» \it* Chay ninanga caran «Diosnillä, Diosnillä, ¿imanirtaj cachaycamashcanqui?» ninanmi.\x * \xo 27:46 \xt Sal. 22.1\x* \p \v 47 Chayno nishanta wiyar chaycho caycaj runacuna waquenga niran: «Profëta Eliastami gayacuycan.» \p \v 48 Jucmi ichanga apurä aywarcur esponjata ashgaj bïnuman ushmarcachir shogushpa puntanman watasha. Chaytana Jesuspa shiminman aypächiran shogunanpaj.\x * \xo 27:48 \xt Sal. 69.21\x* \v 49 Waquenga niran: «Ama yanapaychu. Ricapäshun. Mä Elías shamongachush salbananpaj.» \p \v 50 Chaura Jesús yapay callpaycur gaparar wañucäcuran. \p \v 51 Jesús chayno wañushan örami Templu ruricho chaparaj racta tëlapis janapita uraypa rachicäcuran.\x * \xo 27:51 \xt Éxo. 26.31–33; 2Crón. 3.14\x* Pacha fiyupa cuyuriptin gagacunapis shillicäcuran. \fig Templucho chaparaj racta tëla rachicäcushan|src="CN01843B.TIF" size="span" loc="Mat. 27.51" ref="Mat. 27.51" \fig* \v 52 Chay örami runa pamparashan uchcucunapis quichacäcuran. Wañojcunapis Diosman yäracoj cäga cawarimuran. \v 53 Cawarircur pamparashan uchcuncunapita llojshimuran. Chay runacunaga Jesús cawarimushanpitaraj Jerusalenman aywaran. Chaychönami achcaj runacuna ricaran. \p \v 54 Jesusta täpaycaj capitanpis suldäruncunapis pacha cuyuriycajta mayar, imano caycashantapis ricashpan fiyupa mancharir niran: «¡Cay runaga rasunpami Diospa Wamran casha!» \p \v 55 Mas carullapitami achcaj warmicuna ricaparcaycaran. Chay warmicuna caran Galileapita Jesuswan aywaj, Jesusta imachöpis yanapajcuna. \v 56 Chaychömi caycaran María Magdalena, Santiagupawan Josëpa maman María, Zebedeopa warminpis.\x * \xo 27:56 \xt Luc. 8.2–3\x* \s1 Jesusta pampashan \r (Mar. 15.42–47; Luc. 23.50–56; Juan 19.38–42) \p \v 57 Pacha chacänanpaj caycaptinna Pilato cajman aywaran Arimatea marca runa José jutiyoj. Payga caran rïcu runa. Paypis caran Jesusman yäracojmi. \v 58 Chayaycur Pilatuta ruwaran Jesuspa cuerpunta cruspita jorgucunanpaj. Chayno ruwaptin Pilatoga suldäruncunata niran goycunanpaj. \v 59 Chasquircur Josëga limyu lïnu tëlawan pituran. \v 60 Nircur quiquin pampacunanpaj gagata mushojraj uchcuchishanman jatiycuran. Uchcuman jatiycorga puncuntapis chapachiran jatuncaray läja rumiwan. Nircur aywacuran. \p \v 61 María Magdalenawan jucaj María ishcan jamarpaycaran Jesusta uchcuman jatishan ñaupancho llapanta ricar. \s1 Jesusta jatishan uchcuta suldärucuna täpashan \p \v 62 Jesús wañushanpa warannin säbadu jamay junäga mandaj cüracunawan fariseucuna shuntacaycärir Pilatuman aywaran. \v 63 Chayaycur Pilatuta niran: «Tayta gobernador, chay engañacöga cawaycällarmi niran: ‹Wañushäpita quimsa junajtami cawarimushaj› nir.\x * \xo 27:63 \xt Mat. 16.21; 17.23; 20.19; Mar. 8.31; 9.31; 10.33–34; Luc. 9.22; 18.31–33\x* \v 64 Chaymi jatiraycashan uchcutaga quimsa junajcama suldäruyquicunawan täpaycachiy. Man'chäga disïpuluncuna cuerpunta suwaypa apacunmanmi. Nircorga runacunata willapanman ‹Wañushanpita cawarimushami› nir. Chayno llullaparga chay runa llullapashanpita mas piyur-rächari runacunata riguichenga.» \p \v 65 Niptin Pilatoga niran: «Suldärucunaga maquiquichömi caycan. Pushay ari. Paycunawan sumaj täpachiy nimashayquino mana cananpaj.» \p \v 66 Niptin Jesús jatiraycashan uchcu cajman aywaycärir sumaj chaparan. Uchcuta chaparaycaj rumitapis mayninpa cashantapis sumaj señalaran pipis quichashanta musyananpaj. Suldärucunatana chayman churaran täparänanpaj. \c 28 \s1 Wañushanpita Jesús cawarimushan \r (Mar. 16.1–8; Luc. 24.1–12; Juan 20.1–10) \p \v 1 Säbadu jamay junajpa warannin domingu tuta pacha waraycaptin María Magdalena jucnin Mariawan ishcan aywaran Jesusta jatishan cajman. \p \v 2 Illajpita pachaga timlurwan fiyupa cuyuriran. Tayta Dios cachamushan anjilmi syëlupita urarcamur chaparaj rumita witirachiran. Nircur witirachishan rumi jananman jamacuycuran. \v 3 Anjilga illguynöraj achicyaycaran. Röpanna caycaran yuraj rashtano. \v 4 Suldärucunaga anjilta manchacur sicsicyaycällar wañushanöna ricacuran. \p \v 5 Warmicunatana anjil niran: «Ama manchacuychu. Musyaycämi crusificashan Jesusta ashej shamushayquita. \v 6 Mananami caychönachu. Nishannöllami cawarimusha. Masqui shamuy. ¡Ricay mayman churashantapis! \v 7 Cananga apurä cutiy disïpuluncunaman. Willay wañushanpita cawarimushanta, Galileamanna ñaupaycashanta, chaychöna tincunanpaj cashanta. Chaytami gamcunata willaycä.» \p \v 8 Chaura warmicunaga manchacasha caycashanpita fiyupa cushicur apurä cörriyllapa aywaran Jesuspa disïpuluncunata willaj. \v 9 Chayno aywarcaycaptinna Jesusga yuriparcur saludaran. Chaura warmicunaga ñaupanman witir gongurpacuycushpan Jesuspa chaquinta macallacurcur alabaran. \v 10 Chaymi Jesús niran: «Ama manchacamaychu. Canan ayway. Disïpulöcunata willanqui Galilea marcaman aywananpaj. Chaychönami paycunawan tincushaj.» \s1 Suldärucuna llullacunanpaj mandaj cüracuna pägashan \p \v 11 Warmicuna willacoj aywarcaycaptin täpaj suldärucunapis aywaran siudäman mandaj cüracuna cajman. Chayaycur willaran imanöpis päsashanta. \p \v 12 Willaycuptenga mandaj cüracuna waquin Israel mayurcunawan shuntacaycur parlacuran imano rurananpäpis. Parlacarcärerga suldärucuna llullacunanpaj achca guellayta pägaran. \v 13 Nircur niran: «Gamcunaga cayno ninqui: ‹Chacaypa puñucasha caycaptëmi Jesuspa disïpuluncuna cuerpunta suwapaycamasha› nir. \v 14 Pilato mayaptenga nogacunami paywan parlashaj mana castigashunayquipaj.» \p \v 15 Niptenga guellayta chasquicurcur aywacuran. Cüracuna yachachishannölla runacunata willaparan. Chayno willacushanga Israelcunapa yarpaynincho canancamapis jinallami caycan. \s1 Willacunanpaj disïpuluncunata Jesús cachashan \r (Mar. 16.14–18; Luc. 24.36–49; Juan 20.19–23) \p \v 16 Chunca juc apostulnincunaga Galileamanna aywaran\x * \xo 28:16 \xt Mat. 26.32; Mar. 14.28\x* may jircachöpis tincunanpaj Jesús nishanman. \v 17 Chaycho Jesusta ricaycärir rispitashpan alabaran. Waquenga ricaycarpis manami sumäga riguiranchu Jesús cashanta. \p \v 18 Disïpuluncuna caycashanman witiycurna Jesús niran: «Tayta Diosga maquëman llapantami churasha cay pachacho cajtapis syëlucho cajtapis. \v 19 Chaymi gamcunaga caypita ayway may-chay nasyunchöpis disïpulö cananpaj yachachishpayqui.\x * \xo 28:19 \xt Hech. 1.8\x* Chasquicamajcunataga bautisanqui Tayta Diospa, Wamranpa, Espíritu Santupa jutincho. \v 20 Gamcunata willapashä cajtaga wiyacunanpaj llapanta yachachinqui. Noganami gamcunata yan'gaycäshayquipaj cay pacha ushacänancamapis.»