\id LAM lam - Quechua Huallaga Huánuco Bible -Peru 2010 (DBL -2013) \h LAMENTACIONES \toc1 Lamentaciones \toc2 Lamentaciones \toc3 Lam. \mt1 Lamentaciones \ili ¿Ñacaycarpis sïguir Tayta Diosman yäracuycashwanrächu? \ili ¿Imatapis mana rimacuyllapachu ñacacushun? ¿Ñacaycashanchi öra maychötaj Dios caycan? \im \bd ¿Pitaj isquirbiran?\bd* Runacuna yarpan Lamentaciones libruta Jeremías isquirbishantami. Lamentaciones ninan caycan «llaquicur atashan» ninanmi. \im \bd ¿Imataj caycan cay librucho?\bd* Lamentaciones libruchöga caycan pichga capïtulumi. Chayta isquirbiran wata 586 a.C. Jerusalén juchuchisha cashanpita y ushacashanpitami. Cay capïtulucunacho fiyupami llaquicuycan Jerusalén juchushanpita, chaycho tiyaj runacuna juc-lä nasyunman prësu aywashanpita. Chaynöpis yarpachacuycan chay castïgu chayashan paycunata merësishanta u mana merësishantapis. Yarpachacuycan shamoj watacunacho imanöpis cananpaj cashanta. \ip Cay librutaga pasaypa llaquishami isquirbiran. Chaypis cada fïla gallarejcho hebreo rimaypa letrancunata sumaj camacächiypa churasha. Pichgan capïtuluchömi chayno camacächisha. Hebreo rimaychöga ishcay chunca ishcaynin (22) letracunami caycan. Y cay librucho cada capítulo caycan 22, 22, 66, 22, 22 bersïculucuna. Quimsa caj capïtuloga ishcay chunca ishcaynin (22) partimi caycan. Ichanga cada parti caycan quimsa bersïculuyoj. Y chay quimsan bersïculunami juc casta letrallawan gallariycan. Chaymi quimsa caj capïtuloga caycan sojta chunca sojtanwan (66) bersïculu. \ip Cay libruta isquirbëga reconösiycanmi quiquincunapa juchanpita castïgu chayashanta. Ichanga castïguman chayar fiyupa ñacasha. Contrancuna yaycur llapanta ushaycuran. Runacunatana ñacachiypa wañuchiran (2.20–22). \c 1 \s1 Rimir caj llaquicuy \qa Álef \q1 \v 1 Ay Jerusalén, ñaupataga aypalla runami chaycho tiyaran. \q1 Cananga imano chunyajshi ricacusha. \q1 Ñaupataga sumaj rejsisha siudämi caran. \q1 Cananga biyüda warminömi caycan. \q1 Achca siudäcunapa raynannömi caran. \q1 Cananga quiquinnami chay nasyuncunapa uywaynin caycan. \qa Bet \q1 \v 2 Chacaycuna fiyupa llaquicushpan icchushanyajmi wagaycan. \q1 Cärancunapapis yacunörämi weguin jutuycan. \q1 «Cuyämi» nir gatirajcunaga manami maygallanpis canchu shogananpaj.\x * \xo 1:2 \xt Sal. 69.20; Jer. 9.17–19; 13.17\x* \q1 Llapan yanasancuna ticraparmi chiquicarcärisha.\x * \xo 1:2 \xt Jer. 30.13, 14\x* \qa Guímel \q1 \v 3 Judá runacunataga juc-lämanmi prësu apasha. \q1 Chaychönami sasa aruycunacho aruchir, fiyupa ñacarcaycächin. \q1 Ñaupata paycunaga llapanpa mandajninmi caran. \q1 Cananga mananami jamaytapis tarichinnachu. \q1 Gaticachajcunaga chariycurmi \q1 llaquicachir fiyupa ñacarcaycächin. \qa Dálet \q1 \v 4 Sión lömaman aywaj caminucunaga fiyupa llaquicuypaj chunyajmi ricacusha. \q1 Fistacunamanpis mananami pipis shamunnachu. \q1 Siudäman yaycuna puncupis pasaypa chunyajmi caycan. \q1 Siudächöga cüracunallami wagaycan. \q1 Jipashcunapis fiyupa llaquicurcaycan. \q1 Quiquin siudäpis fiyupami llaquicuycan.\x * \xo 1:4 \xt Isa. 3.26; Jer. 14.2\x* \qa He \q1 \v 5 Chiquejcunanami munaynincho chararaycan. \q1 Contrancunaga mas allimannami chayasha. \q1 Jerusalencunataga achca juchata rurashanpitami \nd Tayta Dios\nd* ñacaycächin. \q1 Wamrancunatapis chiquejcunami prësu apasha. \qa Vav \q1 \v 6 Jerusalenpaga illgashami cuyayllapaj cayninpis. \q1 Mandajnincunapis, lluychu guewata ashejnömi purircaycan. \q1 Balurninpis mana captinmi \q1 chaquintapis garchayllapa aywarcaycan gaticachajcunapa ñaupanta. \qa Zayin \q1 \v 7 Jerusalenga yarpärin japallan, llaquisha quëdashanta. \q1 Yarpärin ima-aycatapis fiyupa aypallata charashanta. \q1 Yarpärin chiquejcunapa munayninman chayashanta, \q1 chay öra pipis mana yanapashanta. \q1 Chiquejcuna chayta ricashpan asiparan \q1 mana alliman chayashanpita. \qa Jet \q1 \v 8 Jerusalenga fiyupami juchata rurasha. \q1 Chaynöpami pï-maypis manacajman churasha. \q1 Ñaupata rispitajcuna, cananga manacajmanmi churarcaycan disigrasyaman chayashanta ricashpan. \q1 Chaypitami payga wagaycan. \q1 Pengacuyllawanmi ticracurcusha.\x * \xo 1:8 \xt Eze. 16.35–37\x* \qa Tet \q1 \v 9 Juchata rurashpanmi röpantapis ganrachisha caycan. \q1 Manami yarpachacuranchu imaman chayananpaj cashantapis. \q1 Mana riguiypämi mana alliman chayasha. \q1 Pipis manami canchu cuyapar shogananpaj. \q1 \nd Tayta Dios\nd*, ricäramay ari fiyupa llaquicuycashäta. \q1 Chiquimajcunanami alliman chayasha. \qa Yod \q1 \v 10 Jerusalenpa ima-aycantapis chiquejcunami apacusha.\x * \xo 1:10 \xt 2Rey. 24.13; 25.13–17\x* \q1 Siudächo tiyajcunaga ricashami \q1 Diosta mana rispitajcuna callpaycur Templuman yaycojta. \q1 Tayta Dios, gamga chay runacunapaj nirayqui Templuyquiman mana yaycunanpämi. \qa Caf \q1 \v 11 Jerusalencho tiyaj runacunaga llapanmi wagarcaycan. \q1 Micuyta ashirmi purircaycan. \q1 Micur cawananpämi micuywan rucaycärisha ima-aycantapis. \q1 Paycunaga wagashpan \nd Tayta Diosta\nd* ruwacuycan: \q1 «Mana alliman chayasha caycajtaga ricäramay. \q1 Disigrasyaman chayasha caycajta cuyapaycamay ari.» \qa Lámed \q1 \v 12 Jerusalén siudänami nin: \q1 «Gamcuna, caminunpa purejcuna, \q1 ichiycäriy sumaj yarpachacunayquipaj. \q1 ¿Pillaga ñacaycanchuraj noga fiyupa ñacaycashäno? \q1 \nd Tayta Diosmi\nd* rabyacurcushpan camacächisha cayno ñacanäpaj. \qa Mem \q1 \v 13 «Paymi janajpita-pacha ninata cachamusha tullöcama ruparamänanpaj. \q1 Purinäman chapata churapämasha. \q1 Chaymi guepaman cutichimasha. \q1 Japallätami cachaycamasha. \q1 Cananga ñacayllachömi caycä. \qa Nun \q1 \v 14 «Juchäcunaga yügunömi lasaycäman. \q1 Quiquin Tayta Diosmi watarcamasha. \q1 Callpäpis ushacaycannami. \q1 Tayta Diosga cachaycamasha \q1 ichipayta mana puydishä runacunapa munayninmanmi. \qa Sámej \q1 \v 15 «Tayta Diosga yagarachisha washämaj jinyu runacunata. \q1 Paymi cachamusha magamänanpaj jäpa suldärucunatana, \q1 paycuna nogapa jinyu suldäröcunata wañuchinanpaj. \q1 Tayta Diosga llapiramasha juc runa bïnupaj übasta gapchirishannömi.\x * \xo 1:15 \xt Isa. 63.3; Joel 3.13; Apoc. 14.20; 19.15\x* \qa Ayin \q1 \v 16 «Chaypitami fiyupa wagaycä. \q1 Ñawëchöpis weguillami juntasha caycan. \q1 Nogata shogamäga manami pipis canchu. \q1 Manami canchu yanapämänanpäpis. \q1 Wamräcunataga ushajpämi illgächisha. \q1 Chiquimajcunami binsiycamashpan wañuchisha.» \qa Pe \q1 \v 17 Sionga maquintapis chojpacur-rämi mañacuycan. \q1 Ichanga manami pipis canchu shogananpaj. \q1 \nd Tayta Diosmi\nd* camacächisha chiquejcuna Jacobta curalapaycärinanpaj. \q1 Chiquejcunapäga Jerusalén caycan mana sirbejmi. \qa Tsade \q1 \v 18 Jerusalén nin: «\nd Tayta Diosga\nd* rasun cajtami rurasha \q1 pay nimashanta mana wiyacushäpita. \q1 Marcacuna wiyamay-llapa. \q1 Ricamay-llapa imano nanächicuycajtapis. \q1 Nogapitaga mösucunata jipashcunatapis prësumi apacusha. \qa Qof \q1 \v 19 «Yanasä caj nasyuncunatami yanapämänanpaj ruwacurä. \q1 Nishä paycunaga ticrapamashami. \q1 Cüracuna, auquincuna jinan siudällacho wañusha \q1 cawananpaj micuyta ashir purircaycashancho. \qa Resh \q1 \v 20 «\nd Tayta Dios\nd*, fiyupa llaquicuycashäta ricäramay ari. \q1 Shongöpis fiyupami tic-ticyaycan. \q1 Pasaypa mana wiyacoj cashäta yarpäriptëga \q1 shongöpis fiyupami nanacuycun. \q1 Jawachöga wamräcunatami sabliwan wañuycächin. \q1 Cay rurichöpis wañuyga caycanmi.\x * \xo 1:20 \xt Jer. 4.19; 9.21\x* \qa Shin \q1 \v 21 «Runacunaga wiyaycanmi llaquicur wagaycashäta. \q1 Ichanga shogamänanpaj manami pipis canchu. \q1 Llapan chiquimajcunami musyaycan mana allicho caycashäta. \q1 Paycunami cushicurcaycan gam chayno castigamashayquipita. \q1 Tayta Dios, nogata castigaycämashayquino paycunatapis castigayna ari. \qa Tav \q1 \v 22 «Paycuna mana allita rurashancunatapis \q1 llapanta ricaycuy ari. \q1 Juchata rurashancunapitaga castigaycuy \q1 nogata castigamashayquino. \q1 Alläpanami wagaycä. \q1 Shongöpis nanaycanmi.» \c 2 \s1 Ishcay caj llaquicuy \qa Álef \q1 \v 1 Tayta Diosga fiyupami rabyacurcusha casha. \q1 Chaymi cuyayllapaj Siontapis yanamaypa chapacurcuran. \q1 Syëlupitami illgarachimusha Israelcho mas cuyayllapaj caj siudätaga. \q1 Rabyasha caycashan öraga manami yarpärishachu chaquin lluchcaränan Templutapis. \qa Bet \q1 \v 2 Tayta Diosga manami ni jucnayllatapis cachaycushachu ichiraycajta Jacob famillyapa wasincunataga. \q1 Rabyasha caycashan öra illgarachiran Judäpa sumaj curalasha caycaj siudänincunatapis. \q1 Mandajcunatapis manacajman churasha. \q1 Waquin mandäshejcunatapis manacajman churasha. \qa Guímel \q1 \v 3 Fiyupa rabyacurcorga Israel munayniyoj caycajta \q1 juc maquillachömi illgarachisha. \q1 Chiquimajninchïwan pillyaycashapis payga mananami yanapämashcanchïchu. \q1 Israelchöga ninatami ratarcachisha. \q1 Chay ninami tarishan cajta llapanta rupar ushaycan. \qa Dálet \q1 \v 4 Tayta Diosga chiquimajninchïnöpis \q1 callpaycurmi lëchata chutasha jitananpaj. \q1 Cuyayllapaj alli cajcunataga contranchïnömi ushajpaj illgarachisha. \q1 Rabyashanga casha ninanömi. \q1 Chayno rabyarmi usharamashcanchi. \qa He \q1 \v 5 Tayta Diosga chiquimajninchïnömi ruramashcanchi: \q1 Israeltaga ushajpämi illgarachisha. \q1 Palasyucunatapis ushajpämi juchurachisha. \q1 Sumaj curalasha siudänincunatapis juchuchisha. \q1 Judäpa cuyayllapaj siudäninmanga \q1 jananman-jananman llaquicuyllatami chayaycächin. \qa Vav \q1 \v 6 Chucllata usharejnömi \nd Tayta Diosga\nd* Templunta usharisha. \q1 Tayta Diosmi camacächisha \q1 fistacunata, säbadu jamay junajcunatapis Sioncho gongaycärinanpäna.\x * \xo 2:6 \xt Isa. 1.13\x* \q1 Fiyupa rabyacurcushpanmi camacächisha raypis ni cürapis manana cananpaj. \qa Zayin \q1 \v 7 Tayta Diosga Templunta manami ricaytapis munannachu. \q1 Altarnintapis manacajmannami churasha.\x * \xo 2:7 \xt Eze. 24.21\x* \q1 Chiquejcunapa munayninmanmi cachaycusha siudäta curalaraj pergacunatapis. \q1 Nircur \nd Tayta Diospa\nd* Templunchöga fistacho caycaj-jinaraj talluypa-tallur gaparpaycan. \qa Jet \q1 \v 8 Quiquin \nd Tayta Diosmi\nd* camacächisha cuyayllapaj Sión siudäta curalaraycaj pergan juchuchisha cananpäpis. \q1 Paymi camacächisha imano illgächinanpäpis. \q1 Mana cuyapaypami ushajpaj illgächisha. \q1 Pergancunata paymi juchuchisha. \q1 Cananga muntuy-muntuyllanami goturpaycan. \qa Tet \q1 \v 9 Siudäpaga mananami cannachu puncuncuna, ni rancancunapis. \q1 Paquir-ushashami intëru pampacho mashtaraycan. \q1 Raytapis gobernadorcunatapis juc-lä nasyuncunamanmi apacusha. \q1 \nd Tayta Diospa\nd* layninpis manami cannachu. \q1 Profëtacunatapis Tayta Diosga mananami musyachinnachu.\x * \xo 2:9 \xt Sal. 74.3–9; Eze. 7.26\x* \qa Yod \q1 \v 10 Cuyayllapaj Sión siudächo caj rispitädu auquincunapis upällallami pampacho jamarpaycan. \q1 Llaquicurmi umancunaman allpata wiñacurcaycan, gachga röpacunata jaticurcaycan. \q1 Jerusalén jipashcunaga pengay-tucushpanmi uysurpaycan. \qa Caf \q1 \v 11 Wagaycaptillämi ñawëpis chacaycanna. \q1 Mayaptë pëchöpis rachicäcojnöraj caycan. \q1 Marca-masëcuna tiyashan siudä illgashata ricashcä. \q1 Chuchuycaj wamracunapis cällicunacho yargaypita wañuycajtami ricashcä. \q1 Chaymi balurnëpis manana cannachu. \qa Lámed \q1 \v 12 Pishi wamracunami mamanta nircaycaran: \q1 «Fiyupami yargaycä mama.» \q1 Chayno nircur siudäpa cällincunacho wañoj. \q1 Mamanpa mellgaynincunacho wañucäcoj. \qa Mem \q1 \v 13 Cuyayllapaj Jerusalén, ¿imamanraj o imawanraj gamta tincuchëman? \q1 Cuyayllapaj Sión siudä, ¿gamta imaman tincuchiyparaj willapäman shoganäpaj? \q1 Gamtaga fiyupami mana allicuna chayashurayqui. \q1 Cananga ¿piraj allchacächishunquiman? \qa Nun \q1 \v 14 Profëtayquicuna willashushayquega manami rasunpachu caran. \q1 Juchayoj cashayquita paycunaga manami willashurayquichu. \q1 Willashuptiquega canan manami prësu aywanquimanchu caran. \q1 Llutanta willapäshushpayquimi gamcunataga riguichishurayqui.\x * \xo 2:14 \xt Jer. 5.31; 23.25–27; Eze. 13.10\x* \qa Sámej \q1 \v 15 Näninpa päsajcunaga \q1 cushipäshushpayqui maquintapis macshunraj. \q1 Manacajman churashushpayqui umantapis awinraj. \q1 Jerusalén, gampäga caynömi nin: \q1 «¿Tagaychi caycan ‹intëru munducho caj siudäcunapita \q1 mas cuyayllapaj› nishan siudä?» nir. \qa Pe \q1 \v 16 Llapan chiquishojcunami washayquita parlan. \q1 Wichyacachashpan, jamurpäshushpayqui cayno nin: \q1 «Ushajpämi illgächishcanchi. \q1 Chayno canantami munaranchïpis. \q1 Cananga ¿manachu ricanchi?» nir. \qa Ayin \q1 \v 17 \nd Tayta Diosga\nd* yarpashancunata llapantami camacächisha. \q1 Imano canayquipäpis nishantaga cumlishami. \q1 Mana cuyapaypami illgächishurayqui ñaupatana yarpashanno.\x * \xo 2:17 \xt 1Rey. 9.6–9\x* \q1 Chiquishojcuna asipäshunayquipämi camacächisha. \q1 Contrayquicuna fiyupa munayniyoj cananpämi camacächisha. \qa Tsade \q1 \v 18 Cuyayllapaj Sión, Tayta Dios yanapäshunayquipaj mañacuy. \q1 Chacaypa junajpapis weguiquega yacunöraj aywaypa aywachun. \q1 Mana chawaypa wagay. \qa Qof \q1 \v 19 Chacaycunapapis jatarcur waray-waray gaparay. \q1 Llapan llaquicuycashayquipita Tayta Diosta willapay, wagapay. \q1 Mañacushpayqui maquiquitapis chojpacuy. \q1 Ruwacuy yargaypita wamrayquicuna mana wañunanpaj. \q1 Micunanpaj imapis mana captinmi wamrayquicunaga cällicunachöpis wañurcaycan. \qa Resh \q1 \v 20 Jerusalennami nin: «\nd Tayta Dios\nd*, masqui ricay \q1 nogacunata imano päsaycämashantapis. \q1 Chuchuycashan wamrancunatami warmicuna micucarcärin. \q1 Cüracunatawan profëtacunatapis Templuchömi wañuchin. \q1 ¿Pillataga chayno rurashcanquichuraj?\x * \xo 2:20 \xt Deut. 28.53; 2Rey. 6.28–29; Jer. 19.9\x* \qa Shin \q1 \v 21 «Wamracunapis, auquincunapis cällicunachömi wañusha mashtarpaycan. \q1 Mösucunapis, jipashcunapis cuchuypami wañusha. \q1 Rabyasha caycashayqui örami wañuchishcanqui. \q1 Mana cuyapaypami wañuchishcanqui. \qa Tav \q1 \v 22 «Gammi camacächishcanqui wacpita caypita mana allicuna chayamunanpaj.\x * \xo 2:22 \xt Sal. 31.13; Jer. 20.3, 10; 46.5; 49.29\x* \q1 Fistaman runa aywajnörämi tucuy-niraj mana allicuna chayamasha. \q1 \nd Tayta Dios\nd*, rabyasha caycashayqui öraga manami pipis gueshpishachu. \q1 Noga uywashäta yachachishätaga chiquimajcunami wañuycachisha.» \c 3 \s1 Quimsa caj llaquicuy \qa Álef \q1 \v 1 Nogaga fiyupami ñacashcä. \q1 Tayta Dios rabyacurcur castigamaptinmi ñacashcä. \q1 \v 2 Paymi yanauyaycajman pushamaran. \q1 Achqui mana cashancho purichir ñacachimaran.\x * \xo 3:2 \xt Job 19.8\x* \q1 \v 3 Yaparir-yaparirmi imay örapis nogataga castigaycäman.\x * \xo 3:3 \xt Job 7.16–19; Sal. 88.7, 15–16\x* \qa Bet \q1 \v 4 Garätapis aychätapis pasaypanami auquisyächisha. \q1 Tullöcunatapis pasaypami paquir-ushasha.\x * \xo 3:4 \xt Job 7.5; 30.30\x* \q1 \v 5 Intëröpa curralta rurajnömi fiyupa ñacachimashpan llaquicaycächiman.\x * \xo 3:5 \xt Job 19.12\x* \q1 \v 6 Wañojcuna pamparaycashan chacaychöno cawanäpämi cachaycamasha.\x * \xo 3:6 \xt Sal. 88.5–6; 143.3\x* \qa Guímel \q1 \v 7 Maypapis mana llojshinäpämi curralman wichgarcamasha.\x * \xo 3:7 \xt Job 3.23; 19.8\x* \q1 Fiyupa lasaj cadinacunawanmi watarcamasha. \q1 \v 8 Yanapämänanpaj mañacur gaparaycaptëpis \q1 ruwacushätaga manami wiyamashachu.\x * \xo 3:8 \xt Job 30.20\x* \q1 \v 9 Puricunätaga rumicunawanmi pergacurcusha. \q1 Caminötaga juc-läpana jitarisha. \qa Dálet \q1 \v 10 Nogapäga Tayta Dios casha pacaraycaj ucumaryanömi;\x * \xo 3:10 \xt Job 10.16; 16.9\x* \q1 pintipaycamänanpaj caycaj liyunnömi. \q1 \v 11 Allipa aywaycajtami pantacächimasha. \q1 Tariparcur rachiramasha. \q1 Fiyupa mancharishatami cachaycamasha. \q1 \v 12 Lëchanta sumaj chutarcurmi nogataga lëchanwan chayachimänanpaj apuntamasha. \qa He \q1 \v 13 Tayta Dios jitamushan lëchacunaga \q1 cuerpöman fiyupa ruricamami jaticasha.\x * \xo 3:13 \xt Job 16.12–13\x* \q1 \v 14 Llapanmi marca-masëcunapis nogataga asipäman. \q1 Imay örapis nogapaj parlar asircaycanmi.\x * \xo 3:14 \xt Deut. 28.37; Job 30.9; Sal. 69.10–12; Jer. 20.7\x* \q1 \v 15 Tayta Diosga fiyupa llaquicuyllamanmi churamasha. \q1 Ashgaj berbënatami upuchimashapis.\x * \xo 3:15 \xt Job 9.18\x* \qa Vav \q1 \v 16 Guechga rumiwanmi quirötapis jorgusha. \q1 Uchpachömi gochpachimasha. \q1 \v 17 Nogapäga manami cannachu alli goyayga. \q1 Cushisha goyay cashantapis gongaycushcänami. \q1 \v 18 Chayno cashpämi nishcä: \q1 «Alli goyayta manami yarpänachu. \nd Tayta Diosmanpis\nd* imapänataj yäracushaj» nir.\x * \xo 3:18 \xt Job 17.15–16; 19.9–10; 30.19\x* \qa Zayin \q1 \v 19 Yarpämi llaquicushäta, ñacashäta, japallä goyashätapis. \q1 \v 20 Chaycuna imano päsamashantapis yarpachacömi. \q1 Chauraga alli shacyaycashäpitapis guellanacäcönami. \q1 \v 21 Ichanga imaypis shongöcho yarpaycäshämi. \q1 Y chay yarpaycashämanga yäracuycäshämi: \qa Jet \q1 \v 22 \nd Tayta Dios\nd* cuyacoj cashanga manami imaypis ushacanchu. \q1 Cuyapäcoj cayninpis manami ushacanchu. \q1 \v 23 Alli caynenga waran-waranmi mushojyaycan. \q1 Aunishantaga imaypis cumlinmi.\x * \xo 3:23 \xt Éxo. 34.6–7; Sal. 136\x* \q1 \v 24 Shongullächöga në: «Nogapäga \nd Tayta Diosllami\nd* llapanpitapis mas alli. \q1 Chaymi payllaman yäracö.»\x * \xo 3:24 \xt Sal. 16.5; 119.57\x* \qa Tet \q1 \v 25 \nd Tayta Diosga\nd* fiyupa allimi payman yäracojcunapäga \q1 llapan shongunpa payman yäracuyta ashejcunapäga.\x * \xo 3:25 \xt Isa. 30.18\x* \q1 \v 26 \nd Tayta Dios\nd* salbamänanchïpäga upällalla shuyaraymi mas alli. \q1 \v 27 Runapäga mas alli caycan mösu cashanpita-pacha ñacaycunata awantaymi. \qa Yod \q1 \v 28 Tayta Dios ñacachishan öra \q1 runaga upällalla japallan cacunman. \q1 \v 29 Wiyacushpan pampaman uysuräcunman. \q1 Chayno ruraptenga capaschari allimanpis churanman. \q1 \v 30 Pipis magaptenga cäranta witichipanman. \q1 Imata gayapaptinpis upällalla chasquicunman.\x * \xo 3:30 \xt Mat. 5.39\x* \qa Caf \q1 \v 31 Tayta Diosga pitapis manami para-simriga gongaycunchu. \q1 \v 32 Ñacachishpanpis cuyapanmi. \q1 Chaynöga ruran fiyupa cuyacoj cashpanmi.\x * \xo 3:32 \xt Sal. 30.5; Isa. 54.7–8; 60.10\x* \q1 \v 33 Rasunpaga pay manami munanchu \q1 runacunata ñacachiyta, ni nanächiytapis. \qa Lámed \q1 \v 34 Tayta Diosga manami munanchu prësu caycaj jäpacunata ñacachinanta. \q1 \v 35 Tayta Diosga manami munanchu pï runatapis manacajman churananta. \q1 \v 36 Tayta Diosga manami munanchu dimanducho juchayoj cajpa faburnin pipis cananta. \qa Mem \q1 \v 37 Tayta Dios mana camacächiptenga imapis manami cay pachacho canmanchu. \q1 \v 38 Allipis mana allipis chayamun janajcho caycaj Tayta Dios «chayno cachun» niptinmi.\x * \xo 3:38 \xt Job 2.10; Isa. 45.7\x* \q1 \v 39 Juchasapa cashanpita castigasha caycarga runa ¿imapitataj quijacunman? \qa Nun \q1 \v 40 Imano goyaycashanchïtapis sumaj yarpachacushun. \q1 \nd Tayta Dios\nd* munashannöna cawashun. \q1 \v 41 Syëlucho caycaj Tayta Diostaga \q1 llapan shongunchïwan, maquinchïta chojpacur mañacushun. \q1 \v 42 Nogacunaga gam nishayquita mana rurarmi juchata rurashcä. \q1 Chaymi gamga mana perdunamashcanquichu.\x * \xo 3:42 \xt Isa. 55.7\x* \qa Sámej \q1 \v 43 Fiyupa rabyashpayquimi gaticachämashcanqui. \q1 Intëröpa chapacaycamashcanqui. \q1 Mana cuyapaypami nogapa castacunataga wañuchishcanqui. \q1 \v 44 Nogacuna ruwacur mañacamushäta mana wiyanayquipämi pucutayman yagacuycurayqui. \q1 \v 45 Llapan runacunapa ñaupanchömi nogacunataga ganratano ricamashcanqui. \qa Pe \q1 \v 46 Llapan chiquimajcunapis nogacunapa contrallämi rimarcaycan. \q1 \v 47 Nogacunaga goyashcäpis mancharishallami. \q1 Mana allicunallami chayamashapis. \q1 \v 48 Cuyashä siudäta illgaycächejta ricaptë weguëpis mayunörämi aywaycan.\x * \xo 3:48 \xt Jer. 9.1; Lam. 2.11\x* \qa Ayin \q1 \v 49 Mana chawaypami wagaycä. \q1 Cushicuyta manami tarishächu \q1 \v 50 syëlucho caycaj \nd Tayta Dios\nd* manaraj yanapämashancamaga. \q1 \v 51 Siudänëcho tiyaj jipashcuna ñacajta ricaptëmi \q1 shongöcamaraj nanäman. \qa Tsade \q1 \v 52 Achäquita mana ashipaycaptillämi \q1 chiquimajcunaga äbita charejnöpis prësu charimasha. \q1 \v 53 Cawaycajtami pösuman cacharpamasha. \q1 Nircur uchcupa shimintana jatun läjawan chaparcamusha. \q1 \v 54 Chaura yacuga ushajpämi ultacarcamaran. \q1 Chaymi yarparä «wañushänachari» nir.\x * \xo 3:54 \xt Jon. 2.3–6\x* \qa Qof \q1 \v 55 \nd Tayta Dios\nd*, pösupa rurincho caycashpämi gamta mañacamurä.\x * \xo 3:55 \xt Sal. 130.1–2\x* \q1 \v 56 Mañacamushäta gamga wiyamashcanquimi. \q1 \v 57 Gayacamushäta wiyamashpayquimi yanapämarayqui. \q1 Nircur «ama manchacuychu» nimarayqui. \qa Resh \q1 \v 58 Tayta Dios, gammi ima mana allipitapis chapämashcanqui. \q1 Wañunäpitapis gammi salbamashcanqui. \q1 \v 59 Gamga ricaycanquimi imano mana alli ruramashantapis. \q1 Gampaj alli cashanno arriglaycamay. \q1 \v 60 Gamga ricaycanquimi imata rurayta munaycämashantapis, \q1 nogapa conträ imano rurananpaj yarpaycashantapis. \qa Shin \q1 \v 61 \nd Tayta Dios\nd*, masqui wiyaycuy conträ imano rimarcaycashantapis, \q1 imata ruramänanpaj yarpaycashantapis. \q1 \v 62 Chiquimajcunaga nogapa contrallämi imay örapis rimarcaycan. \q1 \v 63 Masqui sumaj ricay. \q1 Ima rurashancunachöpis nogapäga shimincayllarämi riman. \qa Tav \q1 \v 64 \nd Tayta Dios\nd*, paycunataga rurashanmanno castigaycuy. \q1 \v 65 Paycuna mana tantiyananpaj camacaycachiy. \q1 Nircorga paycunata castigaycuy. \q1 \v 66 \nd Tayta Dios\nd* fiyupa rabyasha gaticachaycuy. \q1 Cay pachapita paycuna illgänanpaj camacaycachiy ari. \c 4 \s1 Chuscu caj llaquicuy \qa Álef \q1 \v 1 Imanöshi Templucho caj aläjacuna intëru isquïnacho mashtarpaycan. \q1 Goripis chegrayacäcushami. \qa Bet \q1 \v 2 Sión runacuna unayga caran alli rispitashami. \q1 Fiyupa cuestaj goripitapis mas alli ricashami caran. \q1 Cananga pï-maypis rican mana yachaj runa allpa mancata rurashantanöllana. \qa Guímel \q1 \v 3 Asta atojcunapis wawantaga chuchunmi. \q1 Täpayllapami uywanpis. \q1 Marcächo tiyaj warmicunami ichanga wamrancunapaj rabyacurcusha. \q1 Chunyajcho tiyaj avestruz äbi wawanpaj fiyu cashannömi ricacusha.\x * \xo 4:3 \xt Job 39.13–16\x* \qa Dálet \q1 \v 4 Chuchuycaj wamracunaga fiyupami yacunaycan. \q1 Yacunaywan shimin chaquiycaptillannami gallunpis palacarninman lagacäcun. \q1 Wamracunaga micuyta mañacun. \q1 Ichanga manami pipis canchu paycunata imallatapis yawaycachinanpaj. \qa He \q1 \v 5 Ñaupata achca micuyniyoj cajcuna \q1 cananga yargaypita cällicunacho wañurcaycan.\x * \xo 4:5 \xt 2Rey. 25.3; Jer. 52.6\x* \q1 Alli wasicho wiñajcuna \q1 cananga ganracuna goturaycashanchömi tiyarcaycan. \qa Vav \q1 \v 6 Marca-masëcuna tiyarcaycashan Jerusalencho juchata \q1 rurashanga caycan Sodomacuna juchata rurashanpita mas piyurmi. \q1 Sodomaga illajpitami illgaran pipis mana juchuycächiptillan.\x * \xo 4:6 \xt Gén. 19.24\x* \qa Zayin \q1 \v 7 Mandaj runacunaga caran rashtapita, lëchipitapis mas yurajrämi. \q1 Cuerpuncunapis pucaypa-pucaycaran. \q1 Cäranpis gueshpi ruminörämi caran. \qa Jet \q1 \v 8 Cananga mancapa siquinno pasaypa yanayashami caycan. \q1 Cällichöpis manami pipis rejsinmannachu. \q1 Yantano pasaypa chaquisha garan tullullannami caycan. \qa Tet \q1 \v 9 Pillyacho wañojcunaga allipämi wañucuran canan yargaywan wañunanpitaga. \q1 Yargaywanga micuy mana wayuptin cuyapaypaj ñacar-rämi wañusha. \qa Yod \q1 \v 10 Marca-masëcuna tiyashan siudäta illgächiptenga quiquinpa wamrancunami micuyninpis casha. \q1 Cuyapäcoj alli warmicunami wamrancunata yanucarcärisha.\x * \xo 4:10 \xt Deut. 28.56–57; Lam. 2.20; Eze. 5.10\x* \qa Caf \q1 \v 11 \nd Tayta Diosga\nd* fiyupa rabyasha caycashantami pascacächisha. \q1 Fiyupa rabyasha cashpanmi castigasha. \q1 Siontaga ninata sindipaycuran. \q1 Chauraga simintuntinta rupar ushacurcuran. \qa Lámed \q1 \v 12 Cay pachacho caycaj raycuna, \q1 ni pï runapis cay munduchöga manami imaypis riguinmanchu caran \q1 chiquimajcuna Jerusalenta charicurcunantaga. \qa Mem \q1 \v 13 Chaynöga llapanpis casha profëtacuna juchata rurashanpitami, cüracuna fiyupa mana allita rurashanpitami. \q1 Paycunaga jinan siudächömi alli runacunata wañuchishpan yawarninta mashtaran. \qa Nun \q1 \v 14 Chaypitami cällicunapapis puriycan gaprano, mayman chayaytapis mana musyashpan. \q1 Yawarpita mana cawaj captinmi pipis mana yatayllapis yataycuyta munanchu.\x * \xo 4:14 \xt Núm. 19.11–16\x* \qa Sámej \q1 \v 15 «¡Witicuy-llapa! ¡Chaycunaga ganra runacunami caycan!» nir gayarpan. \q1 «Guella puricachaj runacunami. \q1 Amana caychöga tiyachunnachu» ninmi Diosta mana rispitajcunaga. \qa Pe \q1 \v 16 \nd Tayta Dios\nd* rabyacurcushpanmi wacpa caypa mashtacächisha. \q1 Nircur mananami imaypis ricärishanachu. \q1 Chaymi runacunaga cüracunata mana rispitashanachu. \q1 Auquincunatapis manami cuyapashanachu. \qa Ayin \q1 \v 17 Yanapämänanchïpaj yarpashpanchïmi shuyaraycanchi mana salbamänanchïpaj caj nasyunta. \q1 Shuyarar ricchacuycashallanami ñawinchïpis uticasha.\x * \xo 4:17 \xt Jer. 37.5–10\x* \qa Tsade \q1 \v 18 Chiquimajcunaga ricaparcaycämanmi. \q1 Manami cällicunaman llojshiyllatapis puydëcunachu. \q1 Ushacänanchïpäpis wallcanami pishin. \q1 Ushacänanchïpaj caj öra chayaycämunnami. \qa Qof \q1 \v 19 Nogacunata gaticachämajcunaga \q1 ancacunapitapis mas fiyupa aywajmi. \q1 Jircacunapami gaticacharcaycäman. \q1 Chunyaj chaqui jircachöpis shuyarpaycämanmi. \qa Resh \q1 \v 20 \nd Tayta Dios\nd* acrashan raytapis prësumi charisha.\x * \xo 4:20 \xt 2Rey. 25.4–6; Jer. 39.4–6\x* \q1 Paymi noganchïtaga cawaycächimaranchi. \q1 Chay raypämi nogacuna nej cä: \q1 «Paypa munayninchömi tiyashun nasyuncunapa chaupincho» nir. \qa Shin \q1 \v 21 Uz particho caj Edom nasyun runacuna mä cushicuy ari. \q1 Gamcuna cajmanpis castïgu chayamongapämi. \q1 Chauraga macharcur garapächulla cashannömi pengaypaj ricacunquipaj. \qa Tav \q1 \v 22 Sión, castïguyqui cumplishanami.\x * \xo 4:22 \xt Isa. 40.2\x* \q1 Tayta Diosga mananami imaypis jitarishunquipänachu. \q1 Edom runacuna, gamcunatami ichanga mana allita rurashayquipita castigashunquipaj. \q1 Nircur juchayquicunata pï-maytapis musyachengami.\x * \xo 4:22 \xt Abd. 1–12\x* \c 5 \s1 Pichga caj llaquicuy \q1 \v 1 \nd Tayta Dios\nd*, yarpäriy ari imano päsamashancunatapis. \q1 Masqui ricay imano disigrasya chayamashantapis.\x * \xo 5:1 \xt Sal. 44.9–26; 74; 79\x* \q1 \v 2 Erensyäcunapis juc-lä nasyun runacunapa munaynillanchönami caycan. \q1 Wasëcunapis jäpa runacunapa munayninchönami. \q1 \v 3 Taytaynaj wacchanönami ricacushcäcuna. \q1 Mamäcunapis biyüdanönami ricacusha. \q1 \v 4 Cananga quiquëcunapa yacöcunatapis rantiycämi. \q1 Quiquëcunapa yantäcunapäpis pägarcaycämi. \q1 \v 5 Gaticacharcaycämanmi. \q1 Guepäta guepätami gatimar aywarcaycämun. \q1 Uticasha caycashpäcunapis jamaytaga manami tarëchu. \q1 \v 6 Micunäcunapäpis maquëta chojpacur mañacöcuna \q1 Egipto runacunata, Asiria runacunata. \q1 \v 7 Papänëcunami juchataga ruraran. \q1 Paycunaga mananami cannachu. \q1 Paycunapa juchanpitaga nogacunami castïguta chasquiycä. \q1 \v 8 Cananga uywaycunapa maquinchömi caycäcuna. \q1 Paycunapa munayninpita jorgamänanpaj manami pipis canchu. \q1 \v 9 Micuytapis tarëcuna wañuy caway ashir-rämi. \q1 Micuytaga chayachimö chunyajcho caycaj asaltanticuna caycashanpa päsamur-rämi. \q1 \v 10 Cuerpöpis jurnunörämi rupariycan. \q1 Yargaywan caycällarnami rupaycä. \q1 \v 11 Sionchöpis, Judächo caj siudäcunachöpis, \q1 warmicunata, wamra jipashcunatapis charipacusha. \q1 \v 12 Mandajnëcunataga maquipitami warcurcusha. \q1 Auquincunatapis manami rispitashanachu. \q1 \v 13 Mas callpayoj caj runacunatami churasha mulinucho agaj rumita tangananpaj. \q1 Mösucunatanami yantata ashtachisha apaytapis mana puydishancama. \q1 \v 14 Siudäman yaycuna puncucho auquincunapis manami cannachu. \q1 Mösucuna jipashcuna manami cantannachu. \q1 \v 15 Manami cushicuytapis tarënachu. \q1 Cushicur gachwanäpa ruquin llaquicuyllamanmi chayashcäcuna. \q1 \v 16 Corönäpis shicwacushami. \q1 Imapäraj yuriräcunapis. \q1 Nogacunaga juchatami rurashcä. \q1 \v 17 Chaypitami cananga shongu nanaywan gueshyaycäcuna. \q1 Chaypitami ñawëcunapis chacacäcusha. \q1 \v 18 Sión lömapis cananga caycan gotuy-gotuy juchushallami. \q1 Chaychöga atojcunallanami cutir ticrar puricunpis. \q1 \v 19 Gammi ichanga \nd Tayta Dios\nd* imaycamapis mandaycanquipaj. \q1 Syëlucho caycaj jamanayquipitami para-simri mandaycanquipaj.\x * \xo 5:19 \xt Sal. 102.12; 145.13; 146.10\x* \q1 \v 20 ¿Imanirtäshi para-simriga gongaycamänayqui caran? \q1 ¿Imanirtäshi unaycamaga cachaycamänayqui caran?\x * \xo 5:20 \xt Sal. 74.1\x* \q1 \v 21 \nd Tayta Dios\nd* camacaycachiy yapay gamman cutimunäcunapaj. \q1 Chauraga gammannami cutimur yäracamushaj. \q1 Tayta Dios, camacaycachiy ari unay goyashäcunanöna yapay goyänäpaj.\x * \xo 5:21 \xt Sal. 80.3–7; Jer. 31.18\x* \q1 \v 22 Ichanga, gam Tayta nogacunata ricamaytapis manami munanquichu. \q1 Nogacunapäga fiyupami rabyacurcushcanqui.