\id GEN - Quechua Huallaga Huánuco Bible -Peru 2010 (DBL -2013) \h GÉNESIS \toc1 Génesis \toc2 Génesis \toc3 Gén. \mt1 Génesis \ili ¿Imanöpataj yurisha cay pacha janaj pacha y caway-bïda? \ili ¿Imanöpataj yurisha alli caj, mana alli caj y wañuy? \im \bd ¿Imataj caycan cay librucho?\bd* Génesis ninanga «gallarinan» ninanmi. Genesischo willamanchi llapantapis Tayta Dios gallarachishantami. Tayta Dios mana camaptenga manami imapis canmanchu caran. \ip Génesis libroga ishcay partiman raquishami caycan. Rimir caj partichöga (1–11) willacuycan: imacunatapis Tayta Dios camashanta, runa imano yurimushanta, runa masta-masta jucha rurayman chayashanta. Chaypita jucaj partichöna (12–50) willacuycan Tayta Dios imano salbananpaj cashantapis. Chay willapa gallaycun Abrahamwan (11.27–25.11) Jacobwan (25.12–37.1) y Josëwan (37.2–50.26). \ip Tayta Dios llapanta camashanpitanaga Génesis librucho willapa gallaycun Edén wertacho runa tiyashanwan. Adanpa willapanpitana willamanchi Noëpita, Sempita, Tarëpita y Abrahampita. Chaypitanaga willamanchi Isaacpita y Jacobpita. (Jacobtami jucaj jutinta Israel niran). Mas ushanantana willamanchi Josëpita. Chay runacunaga Tayta Dios acrashanmi caran. Chaynöpis willamanchi Tayta Dios mana acrashan runacunapita (Caín, Ismael, Esaú). \c 1 \s1 Gallarinancho Tayta Dios camashan \p \v 1 Gallarinancho manaraj imapis captin Tayta Dios camaran syëlutawan cay pachata.\x * \xo 1:1 \xt Juan 1.1–3\x* \v 2 Cay pachaga manami canan caycashannöchu caran. Manami imapis caranchu. Chacay yanauyaycaj yacu juntashalla caran. Chay yacu janallanchömi Tayta Diospa Espiritonga tumaycaran. \b \p \v 3 Chaura Tayta Diosga «¡Achicyaj cachun!» niran.\x * \xo 1:3 \xt 2Cor. 4.6\x* Niptin achicyaj ricacuran. \v 4 Dios ricaran achicyaj alli cashanta. Nircur chacaypita achicyajta raquiran. \v 5 Achicyaj cajta «junaj» niran. Chacay cajtana «pagas» niran. Chaytami camaran rimir junajcho. \b \p \v 6 Chaypita Tayta Dios niran: «Asulyaraycaj cachun yacucuna ishcayman raquicänanpaj.» \v 7 Diosga chay nishannölla asulyaraycämojta camaran yacu ishcay pachaman raquicänanpaj. Waquin caj yacu quëdaran uracho, waquin cajnami janajcho. \v 8 Asulyaraycämojta Tayta Dios jutichaparan «syëlu»\x * \xo 1:8 \xt 2Ped. 3.5\x* nir. Chaytami camaran ishcay caj junajcho. \b \p \v 9 Chaypitana Tayta Dios niran: «Ura caj yacu juc pachallaman shuntacächun allpa ricacänanpaj.» Chaura nishannölla caran. \v 10 Chaqui cajtami «allpa» niran. Shuntacasha caj yacutanami «lamar» niran. Chayno camarcur Dios ricaran llapanpis alli cashanta. \p \v 11 Chaypita yapay niran: «Allpapita wiñamuchun llapan casta jachacuna, muruyoj guewacuna, tucuy-niraj wayoj yöracunapis». Chaura nishannölla caran. \v 12 Chaymi allpapita wiñamuran tucuy-niraj muruyoj jachacuna chayno tucuy-niraj wayoj yöracunapis. Chayta camarcur Dios ricaran llapanpis alli cashanta. \v 13 Chaycunatami camaran quimsa caj junajcho. \b \p \v 14-15 Chaypita Dios niran: «Syëlucho cachun achicyajcuna allpaman achicyapämunanpaj. Chaynöpami junaj chacaypita raquicasha canga. Chay achicyajcunaga alli canga junajcunata, watacunata yupananpaj, imay wichan cashantapis musyananpämi.» Chaura nishannölla ruracaran. \v 16 Nircur camaran intitawan quillata; inti junajpa achicyänanpaj, quillana chacaypa achicyänanpaj. Chaynömi goyllarcunatapis camaran. \v 17 Chaycunata Tayta Dios syëluman churaran cay pachata achicyaptin \v 18 chacaypita junaj raquicänanpaj. Chaycunata camarcur Tayta Dios ricaran alli cashanta. \v 19 Chaycunatami camaran chuscu caj junajcho. \b \p \v 20 Chaypita Tayta Dios niran: «Tucuy casta yurichun yacucho tiyajcuna, chayno pacha jananpa pärejcunapis.» \v 21 Chayno imapis mana cashanpitami camaran jatun animalcunata lamarcho tiyajta, yacucho tiyaj cajta llapan castata, äbicunatapis llapan castata. Chaycunata rurarcur Tayta Dios ricaran chayno alli caycashanta. \v 22 Nircurna bindisyunta goshpan niran: «Lamarcho tiyajcunapis, pärejcunapis achcaman mirachun quiquin-pura mirachinacushpan.» \v 23 Chaycunatami camaran pichga caj junajcho. \b \p \v 24 Chaypita Dios niran: «Tucuy-niraj animalcuna yurichun manshu cananpaj y chucaru cananpäpis. Chayno cachun garachaypa purejcunapis.» Chaura nishannölla llapanpis caran. \v 25 Dios ricaran llapan rurashan animalcuna alli cashanta. \p \v 26 Chaypita Dios niran: «Canan runata rurashun quiquinchi-nirajta.\x * \xo 1:26 \xt 1Cor. 11.7\x* Paypa munayninchömi canga pescäducuna, pärejcuna, manshu caj chucaru caj animalcunapis, chayno garachaypa purejcunapis.» \q1 \v 27 Chay nishannöllami runata Tayta Dios ruraran. \q1 Quiquin-nirajtami camaran. \q1 Ollgutapis warmitapis camaran.\x * \xo 1:27 \xt Mat. 19.4; Mar. 10.6\x* \p \v 28 Nircur bindisyunta\x * \xo 1:28 \xt Gén. 5.1–2\x* goran cayno nir: «Gamcuna miray aypallaman cay pachaman juntanayquicama. Munayniquicho cachun pescäducunapis, pärej cajcunapis, cay pachacho llapan cajcunapis.» \p \v 29 Nircur paycunata niran: «Gamcunatami llapan cay muruchaj caj lanta jachacunata goycö, chayno frütata wayoj yöracunatapis. Chaycunaga llapanmi canga micunayquicunapaj. \v 30 Chaynömi guewacunata camashcä uywacuna micunanpaj, garachaypa purejcuna micunanpaj, pärej cajcunapis micunanpaj.» Chaura nishannöllami caran. \v 31 Llapan rurashancuna amatar alli cashanta ricar Dios cushicuran. Chaycunatami camaran sojta caj junajcho. \b \c 2 \p \v 1 Chaynöpami Tayta Dios camayta usharan cay pachata, cay pachacho cajcunatapis, syëlutapis syëlucho cajcunatapis. \v 2 Llapanta camarcurna ganchis caj junajchöga Dios jamaran.\x * \xo 2:2 \xt Éxo. 20.11; Heb. 4.4, 10\x* \v 3 Nircur chay junajta bindisaran. Jamashanpitami Diosga chay junajta raquiran rispitasha junaj cananpaj.\x * \xo 2:3 \xt Éxo. 20.11\x* \s1 Edén wertacho runa tiyashan \p \v 4 Caychömi isquirbiraycan syëlutawan cay pachata \nd Tayta Dios\nd* camashanpaj. Syëluta cay pachata camanan wichanga \v 5 manarämi tamyachiranrächu. Chaymi manaraj wiñamuranrächu ima jachacuna ni guewacunapis. Chayno manarämi pipis caranrächu chacracho aroj. \v 6 Chay wichan yacuga pacha rurinpita pashtaycämuran intëru allpata ushmananpaj. \v 7 Chaypitana \nd Tayta Diosga\nd* runata ruraran allpapita. Nircur senganpa pücaran cawayta gallaycunanpaj. Chaura runa cawaytana gallaycuran. \p \v 8 Chaypitana \nd Tayta Diosga\nd* Edencho wertata ruraran. Chayga caycaran inti yagamunan caj-lächo. Nircur rurashan runata chay wertaman churaran. \v 9 Chay wertachömi \nd Tayta Dios\nd* wiñachimuran tucuy-niraj cuyayllapaj yöracunata. Chaycunapa wayuynin alli caycaran runa micunanpaj. Werta chaupinchöna caran ishcay yöracuna. Juc yörapa wayuynin caran runa micuptin imaycamapis cawachinanpaj.\x * \xo 2:9 \xt Apoc. 2.7; 22.2, 14\x* Jucaj yörapa wayuyninta micuptinna caran alli cajta mana alli cajtapis runa musyananpaj. \p \v 10 Quiquin Edén wertapitami juc mayu yuriycaran chay wertata pargunanpaj. Nircur chay mayuga wertapita llojshir chuscuman raquiycaran. \v 11 Rimir caj mayupa jutin caran Pisón. Chay mayuga tumaycämuran Havila nishan partipa. Chaychöga achcami gori caran. \v 12 Chaycho caj goriga mas alli caj gorimi. Chayno chaychömi caycan alli asyaj risïna, cuyayllapaj «ónice» jutiyoj rumicunapis. \v 13 Jucaj mayupa jutinmi caycan Gihón. Chay mayu tumaycämun Cus partipa. \v 14 Mas jucaj mayupa jutinmi caycan Tigris. Chay mayuga inti yagamunan caj-läpa aywar, Asiria nasyunpa päsan. Jucaj mayupana jutin caycan Éufrates. \p \v 15 \nd Tayta Diosga\nd* rurashan runata churaran Edén wertaman chaycho arunanpaj y ricananpaj. \v 16 Chayman churar runata cayno willaparan: «Cay wertacho caycaj yöracunapa wayuynincunaga llapanpis micunayquipämi. \v 17 Ichanga ama micunquichu allita mana allita musyachicoj yörapa wayuynillanta. Chayta micushpayquega wañunquipämi».\x * \xo 2:17 \xt Rom. 6.23\x* \p \v 18 Nircur \nd Tayta Dios\nd* niran: «Runa japallanga manami allichu canman. Payta yan'gänanpaj yanapänanpaj jucta rurashaj.» \v 19 Chaypitana \nd Tayta Diosga\nd* allpapita rurashan tucuy-niraj animalcunatawan tucuy-niraj päriypa purejcunatapis runa cajman apaparan pay jutincunata churapänanpaj. Runa jutinta churapashallanmi llapanpapis jutincuna caycan. \v 20 Chaura runaga jutincunata churapasha manshu caj chucaru caj animalcunapatawan pärej cajcunapatapis. Ichanga mayganpis manami allichu caran paypa yan'guinpaj ni yanapänanpäpis. \p \v 21 Chaymi \nd Tayta Diosga\nd* runata wañuy puñuyman puñucäcachiran. Puñushanyaj juc custillanta jorguran. Nircur aychanta allchacächiran. \v 22 Chay jorgushan custillanpitanami \nd Tayta Diosga\nd* warmita ruraran. Nircurna runa cajman pusharan. \p \v 23 Ricaycurmi runaga cayno niran: \q1 «Caymi ichanga tullö-niraj tulluyoj, aychä-niraj aychayoj. \q1 Payga ollgupita jorgusha cashpanmi warmi canga.» \p \v 24 Chaypitami runaga mamanpa taytanpa maquinpita yargun warminwan mana raquicaypa tiyananpaj. Chayno tiyarmi ishcan ricacun jucnayllanöna.\x * \xo 2:24 \xt Mat. 19.5; Mar. 10.7–8; 1Cor. 6.16; Efe. 5.31\x* \v 25 Runapis warmipis röpaynaj galallami caycaran. Chaypis manami pengacuyta musyaranchu. \c 3 \s1 Adanwan Eva Diosta mana wiyacushan \p \v 1 \nd Tayta Dios\nd* camashan llapan animalcunapita culebraga\x * \xo 3:1 \xt Apoc. 12.9; 20.2\x* caran mas sabïdu. Chaymi warmi caycashan cajman aywaycur tapuran: «¿Rasunpachi Dios nisha-cashunqui maygan yörapa wayuynintapis mana micunayquicunapaj?» \p \v 2 Chayno niptin warmi niran: «Yöracunapa wayuynintaga micunäcunapämi nimasha. \v 3 Wertapa chaupincho caycaj yörapa wayuyninpämi ichanga nogacunata Tayta Dios nimasha mana micunäcunapaj, ni yatayllapis mana yatanäcunapaj. Chay yörapa wayuyninta micorga wañushäcunashi.» \p \v 4 Chayno niptin culebraga warmita niran: «Nishushayquega manami rasunpachu. Manami wañunquipächu. \v 5 Diosga musyanmi chay yörapa wayuyninta micushpayqui Diosnöna alli cajtapis mana alli cajtapis musyanayquipaj cashanta.» \p \v 6 Chay yörapa wayuynin munapaypaj caycajta ricar warmi fiyupa munaparan. Yachaj tantiyaj cayta munashpan yörapa wayuyninta pallarcur micuran. Nircur runantapis macyaran paypis micunanpaj. Chaura runanpis micuran.\x * \xo 3:6 \xt Rom. 5.12\x* \v 7 Chay frütata micurcärerga jinan öra tantiyacuran galalla carcaycashanta. Chaura ïgus yörapa öjanta jirarcurna pengayninta chapacuran. \p \v 8 Chay tardi inti päsariptin, llantullata wertacho Tayta Dios puriycaran. Chayta mayar runaga warminwan pacacaycäriran yöracunapa wajtanman. \v 9 Runata \nd Tayta Dios\nd* gayacuran: «¿Maychötaj caycanqui?» nir. \p \v 10 Chaura runa niran: «Wertacho puriycashayquita mayarmi manchacushpä pacacushcä galalla cashpä, tayta.» \p \v 11 Chaura Dios tapuran: «¿Pitaj nisha-cashunqui galalla cashayquita? ¿‹Ama micunquichu› nishä yörapa wayuynintachu micushcanqui?» \p \v 12 Niptin runa niran: «Majäpaj apapämashayqui warmi macyamaptinmi micushcä, tayta.» \p \v 13 Chaura warmitana \nd Tayta Diosga\nd* tapuran: «¿Imatataj rurashcanqui?» nir. \p Warmina niran: «Culebra engañamaptinmi\x * \xo 3:13 \xt 2Cor. 11.3; 1Tim. 2.14\x* micushcä.» \p \v 14 Chayno niptin \nd Tayta Diosga\nd* culebrata niran: \q1 «Chayno rurashayquipitami llapan animalcunachöpis maldisyunädu canquipaj. \q1 Cananpitaga garachayllapami purinquipäpis. \q1 Allpata micullarmi cawanquipäpis. \q1 \v 15 Warmiwanpis chiquinacachishayquimi. \q1 Paypita mirajwan gampita mirajpis chiquinacongapänami.\x * \xo 3:15 \xt Apoc. 12.17\x* \q1 Warmipita yurejtami talunnincho cañinquipaj. \q1 Paymi ichanga umayquipita ñitirishunquipaj.» \p \v 16 Nircur warmitana niran: \q1 «Gueshyaj ricacur amatarmi ñacanquipaj. \q1 Fiyupa nanaywanrämi gueshyacunquipäpis. \q1 Runayquiwanga iwal goyaytami amatar munanquipaj. \q1 Paypa munayninchöna canquipäpis.» \p \v 17 Chaypita runatana niran: \q1 «Warmiqui nishushayquita wiyashayquipitami, \q1 yörapa wayuyninta mana micunayquipaj nishäta micushayquipitami \q1 cananga cay pacha maldisyunädu canga. \q1 Chaypitami cawashayquicamaga \q1 waran-waran fiyupa ñacar chacracho arunqui micuyniqui cananpaj. \q1 \v 18 Allpapitapis wiñamonga cashayoj mana alli jachacunallami.\x * \xo 3:18 \xt Rom. 8.20; Heb. 6.8\x* \q1 Allpacho wiñamoj jachacunatami micunquipäpis. \q1 \v 19 Micunayquipäpis cangapaj südashayquiyaj aruptiquirämi. \q1 Chayno aruycällarmi wañunquipaj allpaman ticranayquicama. \q1 Allpapitami rurasha cashcanquipis. \q1 Chaymi cashgan allpaman cutinquipaj.» \p \v 20 Chaypitarämi runaga warminpa jutinta churaparan «Eva» nir. Chayno jutita churaparan pay gueshyacushallanpita llapan runacuna ollgupis warmipis mirananpaj captinmi. \v 21 Tayta Diosga warmipaj ollgupäpis röpancunata ruraparan animalcunapa garachancunallapita. \v 22 Nircur Tayta Dios niran: «Canan runaga noganchïnönami caycan. Musyannami alli cajta mana alli cajtapis. Cayllacho tiyaycarga micucurcunmanchi imaycamapis cawachicoj yörapa wayuyninta. Chayta micucurcorga imaycamapis cawangami. Chaymi cay wertachöga ama tiyachunnachu.»\x * \xo 3:22 \xt Apoc. 22.14\x* \v 23 Chayno nirmi runataga Edén wertapita garguran. Nircur chacramanna arunanpaj churaran, allpapita rurasha cashanman. \v 24 Runata chayno gargurir Tayta Diosga wertaman churaran querubín nishan anjilcunata. Paycunaga achicyaypa achicyar rataycaj sablinwan caycaran. Chay wertata täpaycaran inti yagamunan caj-lächo, imaycamapis cawachicoj yöraman mana pipis yaycunanpaj. \c 4 \s1 Abelta Caín wañuchishan \p \v 1 Chaypita Adanga warmin Evawan puñuran. Chaura Evaga gueshyaj ricacuran. Gueshyacushpan Eva niran: «\nd Tayta Dios\nd* munayninpa ollgu wamrata tarishcä. Chaynöpami cay wamräpa jutin canga Caín.»\f + \fr 4:1 \fk Caín \ft ninanga \fk Tarisha \ft ninanmi.\f* \v 2 Chaypita yapay ollgu wamran caran. Chay caj wamranpa jutintanami churaparan «Abel» nir. Abelga jatunyar uyshayoj cabrayoj caran. Cainnami chacra aroj caran. \p \v 3 Achca watataraj Cainga \nd Tayta Diospaj\nd* aparan micuynin wayushanta. \v 4 Chayno Abelpis \nd Tayta Diospaj\nd* aparan manta uyshacunapa rimir caj wawancunata mas wirannin cajta. Chaymi Abel apashan cajtaga \nd Tayta Dios\nd* alli chasquiran.\x * \xo 4:4 \xt Heb. 11.4\x* \v 5 Caín apashanta ichanga mana chasquiranchu Abelpatanöga. Chaura Cainga fiyupa rabyar jucajyasha puriran. \p \v 6 Chaymi Cainta \nd Tayta Dios\nd* niran: «¿Imanirtaj gam rabyasha uysuraycanqui? \v 7 Allita ruraptiquega gamtapis allimi chasquishayqui. Mana allita ruraptiquega jucha ruray yargaycaj liyunnömi shuyaraycäshunqui usharishunayquipaj. Ichanga jucha rurayta ichipanquimanmi.» \p \v 8 Juc junajcho wauguin Abelta Cainga «Jircapa pasyaj aywashun» niran. Jircacho ishcallan caycarna illajpita Abelta wañuycachiran.\x * \xo 4:8 \xt Mat. 23.35; Luc. 11.51; 1Juan 3.12\x* \p \v 9 Chaypita \nd Tayta Diosga\nd* Cainta tapuran: «¿Maytaj wauguiqui Abel?» nir. \p Tapuptin Caín niran: «Nogaga manami musyächu. ¿Wauguë ricaj-imatächu cä?» \p \v 10 Niptin Tayta Dios niran: «¿Imanirtaj wauguiquita wañuchishcanqui? Wauguiquipa yawarnin mashtaraycajmi gayacaycäman gamta castiganäpaj.\x * \xo 4:10 \xt Heb. 12.24\x* \v 11 Canan gamga wauguiquipa yawarninta cay pachaman mashtashayquipitami maldisyunädu canqui. \v 12 Maycho aruptiquipis manami micuypis sumäga wayupäshunquipächu. May-chaypapis mushrincu puricullarmi cacunquipaj. Manami maychöpis jamayta tarinquipächu.» \p \v 13 Chayno niptinmi Cainga \nd Tayta Diosta\nd* niran: «Chay castïgutaga manami awantashäpächu, tayta. \v 14 Cananga caypita gargaycämanquimi. Ñaupayquipitapis carumanmi gargaycämanqui may-chaypapis mushrincu puricunäpaj. Chayno puriycajta pipis wañuycachimangachari.» \p \v 15 Chaura \nd Tayta Dios\nd* niran: «Pipis wañuchishoj cäga ganchis cuti mas fiyupa castigashami canga.» \p Nircur Caintaga juc señalta churaparan piwan tincuptinpis mana wañuchinanpaj. \v 16 Chaynömi Cainga \nd Tayta Dioswan\nd* parlaycashanpita aywacuran «Nod»\f + \fr 4:16 \fk Nod \ft ninanga \fk Puricoj \ft ninanmi.\f* nishan partiman. Chayga caycaran Edenman inti yagamunan caj-lächo. \s1 Cainpita mirajpa jutincuna \p \v 17 Chaypita Cainga warminwan cacuran. Warmin gueshyaj ricacur ollgu wamrata gueshyacuran. Jutinta churaparan «Enoc» nir. Chaypita Cainga juc marcata jatarachir chay marcapa jutinta churaparan wamran Enocpa jutillanta. \v 18 Enocpa wamran caran Irad. Iradpa wamran caran Mehujael. Mehujaelpa wamran caran Metusael. Metusaelpa wamran caran Lamec. \v 19 Lamecga caran ishcay warmiyoj. Jucajpa jutin caran «Ada», jucajpana «Zila». \v 20 Ada gueshyacur wamranta jutichaparan «Jabal» nir. Jabalmi rimir-puntataga tolducunacho tiyaj y uywacunata mirachej caran. \v 21 Jabalpa wauguinna caran Jubal. Jubalmi rimir-puntata arpata, quënata tucaj caran. \v 22 Lamecpa jucaj warmin Zila gueshyacur wamranta jutichaparan «Tubal-Caín» nir. Tubal-Cainga jirrëru cashpanmi runsipita fyërrupita ima-aycatapis ruraj. Pañinpanami jutin caran «Naama». \p \v 23 Lamecga ishcan warminta cayno willaparan: \q1 «¡Ada, Zila, nishäta wiyamay! \q1 Juc runa rachejpaj magamashanpitami wañurachirä. \q1 Goyojpaj chayaycachimaptinpis supaynintami apachirä. \q1 \v 24 Cainta pipis wañuchej caj ganchis cuti mas fiyupa castigasha cananpaj caycaptenga \q1 nogata imatapis ruramaj cäga ganchis chunca ganchisnin (77) cuti masmi castigasha canga.» \s1 Adanpa yapay wamran cashan \p \v 25 Adanga warminwan yapay cacuran. Warmin yapay gueshyaj ricacur gueshyacuran ollgu wamrata. Nircur niran: «Abelpa ruquin cananpämi Dios munasha wamrayoj canäta. Chaymi wamräpa jutinta churapäshaj ‹Set› nir,\f + \fr 4:25 \fk Set \ft ninanga \fk Goycusha \ft ninanmi.\f* Abelta Caín wañuchishanpa ruquin captin.» \p \v 26 Setpapis wamran caran. Wamran yuriptin jutinta churaparan «Enós» nir. Enospitarämi runacunaga \nd Tayta Diosta\nd* adurayta gallaycäriran. \c 5 \s1 Adanpita mirajcuna \p \v 1 Caychömi isquirbiraycan Adanpita miraj runacunapa willapan. \p Runata rurar Diosga quiquin-nirajtami ruraran.\x * \xo 5:1 \xt Mat. 19.4; Mar. 10.6\x* \v 2 Ollguta warmita rurashan junaj Dios jutichaparan: «runa» nir. Nircur bindisyunta goran.\x * \xo 5:2 \xt Gén. 1.27–28\x* \p \v 3 Adán pachac quimsa chunca (130) watayoj caycaptin wamran Set yuriran. Chay wamranga pasaypa taytallanmi caran. \v 4 Wamran yurishanpita pusaj pachac (800) wataraj Adanga cawaran. Chay wamranpa jananman warmi ollgu wamrancuna caranraj. \v 5 Chaura Adanga cawaran isgun pachac quimsa chunca (930) watayoj cananyaj. Chay watayoj caycar-raj wañuran. \p \v 6 Set pachac pichgan (105) watayoj caycaptin wamran Enós yuriran. \v 7 Chaypita Set cawaran pusaj pachac ganchisnin (807) wataraj. Paypapis warmi ollgu wamrancuna caran. \v 8 Chaura Set cawaran isgun pachac chunca ishcaynin (912) watayoj cananyaj. Chay watayoj caycar-raj wañuran. \p \v 9 Enós isgun chunca (90) watayoj caycaptin wamran Cainán yuriran. \v 10 Wamran yurishanpita Enós cawaran pusaj pachac chunca pichgan (815) wataraj. Paypapis warmi ollgu wamrancuna caran. \v 11 Chaura Enós cawaran isgun pachac pichgan (905) watayoj cananyaj. Chay watayoj caycar-raj wañuran. \p \v 12 Cainán ganchis chunca (70) watayoj caycaptin wamran Mahalaleel yuriran. \v 13 Wamran yurishanpita Cainán cawaran pusaj pachac chuscu chuncan (840) wataraj. Paypapis warmi ollgu wamrancuna caran. \v 14 Chaura Cainán cawaran isgun pachac chuncan (910) watayoj cananyaj. Chay watayoj caycar-raj wañuran. \p \v 15 Mahalaleel sojta chunca pichgan (65) watayoj caycaptin wamran Jared yuriran. \v 16 Wamran yurishanpita Mahalaleel cawaran pusaj pachac quimsa chuncan (830) wataraj. Paypapis warmi ollgu wamrancuna caran. \v 17 Chaura Mahalaleel cawaran pusaj pachac isgun chunca pichgan (895) watayoj cananyaj. Chay watayoj caycar-raj wañuran. \p \v 18 Jared pachac sojta chunca ishcay (162) watayoj caycaptin wamran Enoc yuriran. \v 19 Wamran yurishanpita Jared cawaran pusaj pachac (800) wataraj. Paypapis warmi ollgu wamrancuna caran. \v 20 Chaura Jared cawaran isgun pachac sojta chuncan ishcay (962) watayoj cananyaj. Chay watayoj caycar-raj wañuran. \p \v 21 Enoc sojta chunca pichga (65) watayoj caycaptin wamran Matusalén yuriran. \v 22 Enoc cawaran Tayta Dios munashanno. Wamran Matusalén yurishanpita quimsa pachac (300) wata goyaran cay pachacho. Paypapis warmi ollgu wamrancuna caran. \v 23 Enoc quimsa pachac sojta chunca pichgan (365) watayoj caycashanchömi \v 24 illgaran. Tayta Dios munashanno cawasha captinmi paytaga Dios apacuran.\x * \xo 5:24 \xt Heb. 11.5; Jud. 14\x* \p \v 25 Matusalén pachac pusaj chunca ganchis (187) watayoj caycaptin wamran Lamec yuriran. \v 26 Wamran yurishanpita Matusalén cawaran, ganchis pachac pusaj chunca ishcay (782) wataraj. Paypapis warmi ollgu wamrancuna caran. \v 27 Matusalén cawaran isgun pachac sojta chunca isgun (969) watayoj cananyaj. Chay watayoj caycar-raj wañuran. \p \v 28 Lamec pachac pusaj chunca ishcay (182) watayoj caycaptin wamran yuriran. \v 29 Wamran yuriptin Lamec niran «Cay pachata \nd Tayta Dios\nd* maldisyunasha captinpis cay wamrami jamachimäshun arurpis alläpa mana ñacananchïpaj» nir. Chaypitami chay wamranpa jutinta churaparan Noé nir. \v 30 Wamran Noé yurishanpita Lamec cawaran pichga pachac isgun chunca pichgan (595) wataraj. Paypapis warmi ollgu wamrancuna caran. \v 31 Lamec cawaran ganchis pachac ganchis chunca ganchis (777) watayoj cananyaj. Chay watayoj caycar-raj wañuran. \p \v 32 Noé pichga pachac (500) watayoj caycaptin wamrancuna yuriran. Chay wamrancunapa jutin caran: Sem, Cam, Jafet. \c 6 \s1 Runacuna mana allita rurashan \p \v 1 Cay pachacho runacuna aypallaman miraptin, warmi wamrancunapis aypallana caran. \v 2 Chaura Diospa wamrancunaga ricaran runacunapa warmi wamrancuna cuyayllapaj cashanta. Chaymi maygantapis munashan cajta acrarcur majachacaran. \v 3 Chayno captinmi \nd Tayta Diosga\nd* niran: «Runalla captinmi jämaynëga runacho manana imaycamapis canganachu. Chaymi runacunaga cawanga pachac ishcay chuncan (120) watayoj cananyajlla.» \p \v 4 Chay wichan runacunapa warmi wamrancunawan Diospa wamrancuna majachacaptinmi cay pachachöga yurimuran jatusaj runacuna. Paycunaga caran callpasapa, rejsisha runacuna.\x * \xo 6:4 \xt Núm. 13.33\x* \p \v 5 \nd Tayta Dios\nd* ricaran runacuna pasaypa mana alli rurayllachöna cawashanta. Chay runacunaga yarparaycaran jucha rurayllapaj. \v 6 Chaymi \nd Tayta Diosga\nd* runata rurashanpita pësacushpan \v 7 niran: «¡Imapäraj runata rurarä! Cananga rurashä runacunata ushajpaj illgächishaj. Illgächishaj llapan animalcunata garachaypa purejcunatawan päriypa purejcunatapis.» \p \v 8 Noëtami ichanga \nd Tayta Dios\nd* alli ñawinpa ricaran pay munashanno cawaptin.\x * \xo 6:8 \xt Mat. 24.37; Luc. 17.26; 1Ped. 3.20\x* \s1 Büquita Noé rurashan \p \v 9 Caychömi isquirbiraycan Noëpa willapan: Noëga caran amatar alli runa. Chay wichanga payllami Dios munashanno goyaran.\x * \xo 6:9 \xt 2Ped. 2.5\x* \v 10 Noëpaga wamrancuna caran quimsa. Jutincuna caran: Sem, Cam, Jafet. \p \v 11 Dios ricaran cay pachachöga fiyupa jucha ruraywan wañuchinacuyllana caycajta. \v 12 Cay pachacho tiyaj runacunaga fiyupa mana allimanna ticrasha caran. Jucha rurayllamanna uman churacasha caycaran. \v 13 Chaymi Noëta Tayta Dios niran: «Cay pachacho caycaj runacunaga carcaycan fiyupa jucha rurayllachömi, wañuchinacuyllachömi. Chaymi munducho cajtaga ushajpaj illgächej-aywä. \v 14 Chaymi gamga guerupita ruray achca cuartuyoj jatuncaray büquita. Yacu mana yaycunanpaj jananpa rurinpapis breyawan chapanqui. \v 15 Chay büquita ruranqui cayno: larguyninta ruranqui pachac quimsa chunca pichgan (135) metruta. Anchuyninta ruranqui ishcay chunca ishcay (22) metruta. Altuynintanami ruranqui chunca quimsa (13) metruta. \v 16 Ruranqui ishcay jana altusniyojta. Jananta gatashayqui chaquinpana pullan metru altutano uchcucunata ruranqui intëru cantupa tumarej. Büquipataga puncuntapis ruranqui. \v 17 Nogami tamyachimushaj dilubyu tamyata. Chay dilubyu tamyaptinmi llapan puntacunata ñitinanyaj yacu juntanga. Allpa janancho cawaj cajcunaga intëru munducho shengaypa ushajpaj wañongapaj. \v 18 Gamwanmi ichanga conträtuta rurashun salbanäpaj. Gamga yaycunquipaj büquiman, warmiqui, wamrayquicuna, wamrayquicunapa warmincunapis. \v 19 Büquimanga yaycachinquipaj cay pachacho caj tucuy-niraj uywacunatapis chinan orgunta. Chaynöpami paycunapis gamcunano salbaconga. \v 20 Gamcunawanmi büquiman yayconga tucuy-niraj animalcuna chinan orgun, uywana caj mana uywana cajpis, garachaypa purejcunapis, päriypa purejcunapis. Chaynöpami paycunapis gam cawashayquino cawanga. \v 21 Micuyta churanqui aypallata quiquiquicunapäpis animalcunapäpis. Chaytami büquicho llapayqui micunquipaj.» \p \v 22 Chaura Noëga llapantapis ruraran Tayta Dios nishannölla.\x * \xo 6:22 \xt Heb. 11.7\x* \c 7 \s1 Dilubyu cashan \p \v 1 Chaypita Noëta \nd Tayta Dios\nd* niran: «Cay pachacho caj llapan runacunapita gamllami goyaycanqui noga munashäta rurar. Chaypitami gamga llapan famillyayquiwan yaycunqui büqui rurashayquiman. \v 2 Limyu caj uywacunataga ganchis majata chinan orgunta charircur büquiman wichganqui; mana limyu cajta ichanga chinan orgullanta. \v 3 Chayno päriypa purej äbicunatapis charinqui ganchis majata chinan orgunta. Chaycunatapis cay pachacho mana illgänanpaj büquiman wichganqui. \v 4 Cananpita ganchis junajtami tamyata tamyachimushäpaj chuscu chunca (40) junaj, chuscu chunca (40) pagas mana chawayllapa. Chaynöpami llapan rurashäcuna cawaycajta cay pachapita illgächishaj.» \p \v 5 Chaura Noëga llapantapis ruraran imano rurananpäpis \nd Tayta Dios\nd* nishannölla. \p \v 6 Cay pachaman löcu tamya tamyamushan wichan Noëga caycaran sojta pachac (600) watayoj. \v 7 Löcu tamyawan mana wañunanpämi Noëga büquiman yaycuran warminwan, wamrancunawan, llumchuynincunawanpis.\x * \xo 7:7 \xt Mat. 24.38–39; Luc. 17.27\x* \v 8 Chaynömi büquimanga yaycuran limyu caj mana limyu caj animalcunapis, päriypa purejpis, garachaypa purejpis. \v 9 Chay animalcunataga Tayta Dios nishanno Noëmi yaycachiran chinan orgunta. \v 10 Tayta Dios nishanno rasunpami ganchis junajtaga löcu tamya gallaycuran. Allpataga yacu ñitiytana gallaycuran. \p \v 11 Chay tamyaga gallaycuran mushoj wataman gallarej ishcay quilla chunca ganchis (17) junajnin caycaptinmi. Noëga caycaran sojta pachac (600) watayoj. Syëlucho yacuta chaparaycaj puncucunapis quichacäcuran. Tamyaycaptillanmi yacuga pacha rurinpitapis pashtacaramuran.\x * \xo 7:11 \xt 2Ped. 3.6\x* \v 12 Tamyaga tamyaran chuscu chunca (40) junaj chuscu chunca (40) pagas mana chawayllapa. \v 13 Tamya gallarishan junaj Noëga büquiman yaycushana caran quimsan wamrancunawan. Wamrancunapa jutin caran: Sem, Cam, Jafet. Noëpa warminpis yaycushana caran quimsan llumchuynincunawan. \v 14 Paycunawan iwalmi yaycuran llapan casta animalcuna chucarupis, manshupis, tucuy-niraj garachaypa purej animalcunapis, päriypa purej äbicunapis. \v 15 Llapan casta animalcunatami ishcayta-cama Noëga büquiman yaycachiran. \v 16 Cada casta animalcunatami yaycachiran chinan-orgunta. Llapantapis yaycuchiran \nd Tayta Dios\nd* nishannölla. Büqui rurichöna llapan carcaycaptin puncutaga Tayta Dios wichgaran. \p \v 17 Löcu tamya tamyaran chuscu chunca (40) junaj. Chayno tamyaycaptillanna yacu juntaran intëru allpa jananpa. Yacu juntarga büquita jogariranna. Chaura wampuytana gallaycuran. \v 18 Yacuga masta mastana juntaycaran. Chaymi büquiga yacu jananpa wampur tumaycaran. \v 19 Tamyaycaptillan yacuga juntaran altunnin puntacunata ñitinanyaj. \v 20 Altunnin puntacunata ñitishanpitapis ganchis metrupanöraj mas altuta päsaran. \v 21 Allpa janancho tiyaj cajtaga yacu ñitirmi llapanta wañuchiran. Runacunawan iwalmi wañuran manshu caj chucaru caj animalcunapis, garachaypa purejpis päriypa purejpis. \v 22 Allpa janancho tiyaj jämayniyoj cäga llapanmi shengaypa ushacaran. \v 23 Noëwan büquiman yaycojcunallami cawaycarga quëdaran. Chaypita cäga llapanmi ushacaran: runacunapis, animalcunapis, pärej äbicunapis, pampapa garachaypa purej cajcunapis. \v 24 Yacuga allpa janancho gocharäcuran pachac pichga chuncan (150) junajmi. \c 8 \s1 Dilubyu chawashan \p \v 1 Tayta Diosga manami gongaranchu Noëta y büquicho caycaj animalcunatapis. Chaymi Dios niran chay lamar yacuta wayra pücananpaj. Wayra pücaptinmi yacuga chaquiyta gallaycuran. \v 2 Chaura pacha rurinpita yacu pashtamojpis manana pashtamurannachu. Syëlupita yacu llojshimunanpaj quicharaycaj puncupis wichgacäcuranna. Chauraga tamyapis manana tamyarannachu. \v 3 Chaura yacuga wallca-wallcalla chaquiytana gallaycuran. Pachac pichga chuncan (150) junajtaga yacu chaquiycaranna. \v 4 Chay watacho ganchis quillana caycaptin chunca ganchisnin (17) junajcho büquega jamacäcuran Ararat parti puntacho. \v 5 Waranllanta waranllantana yacuga chaquiycaran. Chunca quillaman gallarej junajchöga jatunnin caj puntacuna ricacaranna. \p \v 6 Chaypita chuscu chunca (40) junajta Noé quicharan rurashan büquipa bentänanta. \v 7 Chay quichashan bentänapa cachaycuran «cuervo» jutiyoj äbita yacu chaquishanta u manaraj chaquishantapis musyananpaj. Chay äbiga maymanpis ratananpaj mana captin päriyllapa puriycaran wac-läman cay-lämanpis aywashpan. Ratananpaj chaqui allpata mana tarir chayno buylar puriycaran. \v 8 Chaypitaga Noé cacharan juc palumatana yacu chaquishantana u manaraj chaquishantapis musyamunanpaj. \v 9 Ichanga paluma cutimuran büquiman maychöpis chaqui allpata ratananpaj mana tarir. Yacuga jinallaraj allpata ñitiraycaran. Noëga maquinta bentänapa macyarcur palumata büquiman cutichimuran. \p \v 10 Chaypita ganchis junajta Noé yapay cacharan palumata. \v 11 Pacha chacaycaptinna paluma cutimuran olivo jachapa rämanta amusha. Chaynöpami Noé musyaran yacu chaquiycashantana. \v 12 Cutimushanpita ganchis junajta palumata yapay cacharan. Chaura palumaga manana cutimurannachu. \p \v 13 Cay pachapita yacu chaquiran Noé sojta pachac juc (601) watayoj caycaptin. Chayga caran juc wataman gallarej quilla rimir junajchöna. Noëga büquipa jananta quicharan. Quicharerga ricaran allpa caycajtana. \v 14 Ishcay caj quillacho ishcay chunca ganchis (27) junajninna caycaptin intëru allpa jananpita yacu chaquishana caycaran. \v 15 Chaymi Noëta Dios niran: \v 16 «Cananga büquipita llojshiyna llapayqui chaycho cäga, gampis warmiquipis wamrayquicunapis llumchuyniquicunapis. \v 17 Gamcunawan iwal caycaj llapan casta animalcunatapis cachayna manshutapis, chucarutapis, pampapa garachaypa purejtapis mirar intëru munduman juntananpaj.» \p \v 18 Chayno niptinmi Noëga büquipita llojshiran warminwan, wamrancunawan llumchuynincunawan. \v 19 Chay büquipita llojshiran llapan casta animalcuna cay allpa janancho tiyaj cäga manshupis chucarupis, pampapa garachaypa purejpis, päriypa purejpis. \v 20 Chaypita Noëga juc altarta pergaran \nd Tayta Diosta\nd* adurananpaj. Nircur limyu caj animalcunapita jucta-cama chariran. Chaycunata pishtarcur altarcho rupachiran Tayta Diospaj. \v 21 Chayno rupachiptinmi \nd Tayta Dios\nd* cajman jömuynin chayaran. Chaymi pay niran: «Runaga wamra cashanpita-pachami mana allita rurar goyan. Chaypis runapa juchanpitaga allpata manami ‹maldisyunädu cachun› nishächu. Cananpitaga llapan casta animalcunatapis manami ushacächishäpänachu canan rurashänöga. \q1 \v 22 «Mundu manaraj ushacashanyäga caycangami \q1 micuycunata murupacuypis shuntapacuypis. \q1 Cangami shanaypis gasaypis. \q1 Cangami tamyapis usyapis. \q1 Cangami junajpis chacaypis.» \c 9 \s1 Noëwan Dios conträtuta rurashan \p \v 1 Noëta wamrancunatawan bindisyunta goshpan Dios cayno niran: «Gamcuna miray aypallaman cay pachaman juntananyaj.\x * \xo 9:1 \xt Gén. 1.28\x* \v 2 Mundu intërucho caj animalcunapis gamcunatami manchacushunquipaj. Llapan casta animalcuna gamcunapa munayniquichömi canga päriypa purejpis, allpa janancho purejpis, chayno lamarcho cajpis. \v 3 Nogaga gamcunatami micunayquipaj goycö llapan animalcunata, micuycunata, berdüra lantacunata. \v 4 Ama micunquichu yawarniyoj caycaj aychataga. Yawarninchöga cawaymi caycan.\x * \xo 9:4 \xt Lev. 7.26–27; 17.10–14; 19.26; Deut. 12.16, 23; 15.23\x* \v 5 Chaymi runapa yawarninta mashtaj cajtaga jusgashaj. Runata wañuchej animalpis wañuchicangami. Chaynömi runa-masinta wañuchej cajpis wañuchicanga. \q1 \v 6 «Quiquin-nirajtami Diosga runata rurasha.\x * \xo 9:6 \xt Gén. 1.26\x* \q1 Chaymi pipis juc runata wañuchiptin quiquintapis jucga wañuchengapaj\x * \xo 9:6 \xt Éxo. 20.13\x*.» \q1 \v 7 Gamcunapis aypallaman miray. \q1 Munduman juntanayquiyaj miray. \p \v 8 Yapaypis Noëta wamrancunatawan Dios niran: \v 9 «Sumaj wiyamay. Gamcunawan, gamcunapita mirajcunawanpis juc conträtutami rurashun. \v 10 Büquipita llapan casta llojshej animalcunawanpis conträtutami rurashun. Conträtuta rurashanchëga canga llapan casta äbicunapaj, uywana caj animalcunapaj, chucaru caj animalcunapaj, mundu intërucho caj animalcunapäpis. \v 11 Chayno canan conträtuta rurashanchïpitaga mananami yapayga tamyawan illgächishäpänachu allpata, runata ni animaltapis. \v 12 Runawan animalcunawan imaycamapis conträtu rurashäpitami cay señalta churä. \v 13 Pucutaymanmi turmanyata churashcä. Cay pachacho tiyajcunawan noga conträtu rurashä musyacänanpaj chay turmanyami señal caycan. \v 14 Allpa jananpa pucutay shamuptin chaychömi turmanya yurengapaj. \v 15 Chay turmanya yuriptenga noga yarpäshäpaj gamcunawan llapan animalcunawan conträtu rurashäta. Yarpärishäpaj yapayga manana löcu tamyawan illgächinäpaj noga nishäta. \v 16 Pucutaycho turmanya yuriptin, noga ricärir yarpärishäpaj llapan runacunawan animalcunawanpis cay pachacho caycajcunawan imaycamapis conträtuta rurar parlashäta. \v 17 Llapan cawajcunawan noga conträtu rurashäpitami cay turmanya señal caycangapaj.» Chaynömi Diosga Noëwan parlaran. \s1 Noëpa y wamrancunapa willapan \p \v 18 Noëpa wamrancuna büquipita llojshej caycunami caran: Sem, Cam y Jafet. Camga Canaanpa papäninmi caran. \v 19 Chaycunami Noëpa quimsan wamrancuna caran. Paycunapita miraj wamrancunawannami cay pachacho yapay aypallamanna miraran. \p \v 20 Noëga chacra aroj runami caran. Paymi rimëruga übasta lantaran. \v 21 Chaypita juc junajcho Noëga bïnuta rurarcur upur machacäcuran. Nircur toldun rurincho röpaynaj galalla jitaraycaran. \v 22 Canaanpa papänin Camga papänin Noé galalla caycajta ricaycur aywaran ishcay caj wauguincunata willaj. \v 23 Chaura Semwan Jafetga jinan öra juc jacucunata aparan. Papänin galalla caycajta ricananpita aywaran guepallapa juc-läpa ricacushalla. Nircur papänin galalla jitaraycajta chaparcuran. \p \v 24 Machashanpita paucarcur Noé musyaran shullca wamran imano portacushantapis. \v 25 Chaymi Campa wamran Canaán y paypita mirajcuna maldisyunasha cananpaj niran: \q1 «¡Canaanga maldisyunädu cachun! \q1 Payga wauguincunapa uywayninmi canga.» \p \v 26 Mastapis niran: \q1 «¡Semtaga noga rispitashä \nd Tayta Dios\nd* bindisyunta gochun! \q1 Canaanpita mirajcunaga Sempita mirajcunapa uywayninna cachun. \q1 \v 27 Jafet-taga Dios yanapächun achcaman mirananpaj. \q1 Paypita mirajcunaga Sempita mirajcunawan iwal tiyachun. \q1 Canaanpita mirajcunaga Jafetpita mirajcunapapis uywaynin cachun.» \p \v 28 Chay löcu tamya cashanpita Noëga cawaran quimsa pachac pichga chuncan (350) wataraj. \v 29 Chaura Noëga wañuran isgun pachac pichga chuncan (950) watayoj caycar-raj. \c 10 \s1 Noëpa wamrancunapita mirajcuna \r (1Crón. 1.5–23) \p \v 1 Caychömi isquirbiraycan Noëpa wamrancunapa, paycunapita mirajcunapa willapan. Noëpa wamrancuna caran: Sem, Cam, Jafet. Dilubyu cashanpitaraj chay wamrancunapa wamrancuna cayno jutiyojcuna caran: \s3 Jafetpita mirajcuna \p \v 2 Jafetpa wamrancuna caran: \p Gomer, Magog, Madai, Javán, Tubal, Mesec, Tiras. \p \v 3 Gomerpa wamrancuna cayno caran: Askenaz, Rifat Togarma. \p \v 4 Javanpa wamrancuna caran: Elisa, Tarsis, Quitim, Rodanim. \p \v 5 Chaycunami caran Jafetpita mirajcuna. Chaura paycunaga lamar cantunpa mashtacaran mirar nasyuncuna cananpaj. Paycunaga cada nasyuncho juc rimayta-camana parlaj. \s3 Campita mirajcuna \p \v 6 Campa wamrancuna caran: \p Cus, Mizraim, Fut, Cananeo. \p \v 7 Cuspa wamrancuna caran: Seba, Havila, Sabta, Raama, Sabteca. Raamapa wamrancunana caran: Sebawan Dedán. \p \v 8 Nimrodpis Cuspa wamranmi caran. Nimrodmi cay pachachöga munayniyoj runa caran. \v 9 Nimrodga \nd Tayta Dios\nd* yanapaptinmi yachacuycuran jirca animalcunata chariyta. Chaypitami rimaypis can: «\nd Tayta Dios\nd* yanapaptin Nimrod cashanno animal chariyta yachan» nir. \v 10 Pay mandashan mas jatun caj siudäcunaga caran Sinar particho: Babel, Erec, Acad, Calne. \v 11 Chay pachapitami aywacuran Asur partiman. Nircur ruraran Nínive siudäta, Rehobot-Ir siudäta, Cala siudäta. \v 12 Chayno ruraran jatun Resén siudätapis. Chay siudäga caycaran Ninivepita Calaman aywaj nänichömi. \p \v 13 Mizraimpita mirajcunanami caycan Lud runacuna, Anam runacuna, Lehab runacuna, Naftuh runacuna, \v 14 Patrus runacuna, Casluh runacuna, Caftor runacuna. Chay Caftor runacunapitami Filistea runacunaga mirasha. \p \v 15 Canaanpa guechpa wamran caran Sidón. Paypa shullcanna caran Het. \v 16 Canaanpita mirajcunami caycan Jebús runacuna, Amorreo runacuna, Gerges runacuna, \v 17 Hev runacuna, Araz runacuna, Sin runacuna, \v 18 Arvad runacuna, Zemar runacuna, Hamat runacuna. \p Chay runacunaga aypallaman mirashpan intëruman mashtacaran. \v 19 Chaura Canaanpita mirajcuna tiyarcaycaran Sidón marcapita Gaza marcapa ñaupancho caycaj Gerar siudäcama. Chay marcapitana chayaraycaran Lasa marcapa ñaupancho caycaj Sodoma, Gomorra, Adma, Zeboim marcacuna caycashancama. \p \v 20 Chaycunami caran Campita mirajcuna. Chaura paycunami mirar mashtacaran nasyuncuna cananpaj. Chaura cada nasyuncho juc rimaytana parlaj. \s3 Sempita mirajcuna \p \v 21 Jafetpa mayur wauguin Sempapis wamrancuna caran. Sempa wamranpita mirajllami caran Heberpis paypita mirajcunapis. \v 22 Sempa wamrancunami caran: \p Elam, Asur, Arfaxad, Lud, Aram. \p \v 23 Arampa wamrancunana caran: Uz, Hul, Geter, Mas. \p \v 24 Arfaxadpa wamranmi caran Sala. Salapa wamranmi caran Heber. \p \v 25 Heberpapis wamran caran ishcay. Jucaj wamranpa jutin caran Peleg.\f + \fr 10:25 \fk Peleg \ft ninanga \fk raquicasha \ft ninanmi.\f* (Chaynöga jutin caran cay pachacho tiyaj runacuna chay wichan intëruman raquicashanpitami.) Pelegpa wauguinpana jutin caran Joctán. \p \v 26 Joctanpa wamrancunana caran: Almodad, Selef, Hazar-mavet, Jera, \v 27 Adoram, Uzal, Dicla, \v 28 Obal, Abimael, Seba, \v 29 Ofir, Havila, Jobab. Llapan paycunaga Joctanpa wamrancunami caran. \p \v 30 Paycuna tiyashanga caran Mesäpita-pacha Sefarcama. Sefarga caycan inti yagamunan-lächo aypalla puntacuna caycashanchömi. \v 31 Chaycunami caran Sempita mirajcuna. Chaura paycunami mashtacaran mirar nasyuncuna cananpaj. Paycunaga cada nasyuncho juc rimaytana parlaj. \p \v 32 Cay pachata yacu ñitishanpitaga Noëpita mirajcuna cay pachacho intëruman mashtacaran. Paycunaga achca nasyuncunapaj aypajmi miraran. \c 11 \s1 Babel törripa willapan \p \v 1 Chay wichanga llapan runacunapis juc casta rimayllatami parlaran. \v 2 Inti yagamunan cajpita aywacur Sinar jutiyoj pampata tariran. Chaura chay pampallachöna tiyacaycäriran. \p \v 3 Tiyarcaycashancho shuntacarcur juc junaj llapan parlacuran: «Llapanchi ladrilluta rurashun. Nircur cuwashun» nir. Ladrillutaga ruraran rumipa ruquin cananpämi. Chay ladrillucunatanami breyallanpawan pergaran. \p \v 4 Chaypita llapan parlacur ninacuran: «Jatun marcata rurashun. Chaychöna juc törrita rurashun syëlucama chayajta. Chaynöpami rejsisha cashun. Chaura cay pachachöga noganchi manami intëruman mashtacäshunnachu.» \p \v 5 Ichanga \nd Tayta Dios\nd* urämuran runacuna arurcaycashan siudätawan törrita ricaj. \v 6 Chaymi yarpachacur \nd Tayta Dios\nd* niran: «Paycunaga carcaycan juc marcallami. Juc castallatami parlarcaycanpis. Chay arurcaycashanga gallaycunallanmi canpis. Imatapis munashantaga rurarengachari. \v 7 Chaymi paycuna cajman urarcur rimashancunata achca castaman ticrachishun quiquin-pura mana tantiyachinacunanpaj.» \p \v 8 Chayno nirmi \nd Tayta Diosga\nd* llapan runacunata cay pacha intëruman mashtacächiran. Chaynöpami arurcaycashan marcatapis cachaycäriran. \v 9 \nd Tayta Diosga\nd* cay pachacho runacuna rimashanta ticrachiran achca casta rimayman. Mana tantiyachinacurnami runacunaga raquicarcur-raquicarcur intëru mundupa aywacuran. Chaypitami chay marcapa jutinta churaparan «Babel» nir. \s1 Sempa wamrancunapita mirajcuna \r (1Crón. 1.24–27) \p \v 10 Caychömi isquirbiraycan Sempa wamrancunapa, paycunapita mirajcunapa willapan. \p Dilubyu cashanpita ishcay watatami Sempa wamran Arfaxad yuriran. Chay wichan Sem caycaran pachac (100) watayojna. \v 11 Wamran Arfaxad yurishanpita Semga cawaran pichga pachac (500) wataraj. Wamrancuna caranraj warmipis ollgupis. \p \v 12 Arfaxad quimsa chunca pichgan (35) watayoj caycaptin wamran Sala yuriran. \v 13 Wamran Sala yurishanpita Arfaxad cawaran chuscu pachac quimsan (403) wataraj. Paypapis warmi ollgu wamrancuna caranraj. \p \v 14 Sala quimsa chunca (30) watayoj caycaptin wamran Heber yuriran. \v 15 Wamran Heber yurishanpita Sala cawaran chuscu pachac quimsan (403) wataraj. Paypapis warmi ollgu wamrancuna caranraj. \p \v 16 Heber quimsa chunca chuscu (34) watayoj caycaptin wamran Peleg yuriran. \v 17 Wamran Peleg yurishanpita Heber cawaran chuscu pachac quimsa chuncan (430) wataraj. Paypapis warmi ollgu wamrancuna caranraj. \p \v 18 Peleg quimsa chunca (30) watayoj caycaptin wamran Reu yuriran. \v 19 Wamran Reu yurishanpita Peleg cawaran ishcay pachac isgun (209) wataraj. Paypapis warmi ollgu wamrancuna caranraj. \p \v 20 Reu quimsa chunca ishcay (32) watayoj caycaptin wamran Serug yuriran. \v 21 Wamran Serug yurishanpita Reu cawaran ishcay pachac ganchisnin (207) wataraj. Paypapis warmi ollgu wamrancuna caranraj. \p \v 22 Serug quimsa chunca (30) watayoj caycaptin wamran Nacor yuriran. \v 23 Wamran Nacor yurishanpita Serug cawaran ishcay pachac (200) wataraj. Paypapis warmi ollgu wamrancuna caranraj. \p \v 24 Nacor ishcay chunca isgun (29) watayoj caycaptin wamran Taré yuriran. \v 25 Wamran Taré yurishanpita Nacor cawaran pachac chunca isgunnin (119) wataraj. Paypapis warmi ollgu wamrancuna caranraj. \p \v 26 Taré ganchis chunca (70) watayoj caycaptin wamrancuna quimsana caycaran: Abram, Nacor, Harán. \s1 Tarëpita mirajcuna \p \v 27 Caychömi isquirbiraycan Tarëpita mirajcunapa willapan. Tarëmi caran Abrampa, Nacorpa, Haranpa papänin. Haranpa wamrannami caran Lot. \v 28 Haranga yurishan marcallachömi wañucuran Caldeacho caycaj Ur marcacho. Payga papänin Tarëpa ñaupantami wañucuran. \p \v 29 Abramga Saraiwan majachacaran. Wauguin Nacornami Milcawan majachacaran. Milcaga caran Iscapa ñañan. Paycunapa papänin caran Harán. \v 30 Saraiga wawata charayta manami camäpacuranchu. \p \v 31 Chay tiyaycashan Ur marcapita Tarëga aywacuran Canaán partiman. Chayno aywacurmi pushacuran wamran Abramta, llumchuynin Saraita, willcan Lot-tapis. Harán siudäman chayaycärerga chayllachöna tiyacuran. \v 32 Haranllachöna Tarëga wañucuran ishcay pachac pichgan (205) watayoj caycashancho. \c 12 \s1 Abramta Dios acrashan \p \v 1 Juc junaj Abramta \nd Tayta Dios\nd* niran: «Famillyayquicunata cachaycur cay marcayquipita aywacuy ricachinäpaj caycaj partiman.\x * \xo 12:1 \xt Hech. 7.2–3; Heb. 11.8\x* \v 2 Gampita mirajcunataga noga yanapäshäpaj jatun nasyunpaj aypaj mirananpaj. Gamtapis bindisyunta goshayquimi. Sumaj rejsisha canayquipämi yanapäshayquipaj. Gam-cashami waquin runacunatapis bindisyunta goshaj. \v 3 Gamta bindisashoj cajtaga nogapis bindisyuntami goshaj. Gamta chiquishoj cajtaga nogapis maldisyunädu cananpämi nishaj. Gam-cashami mundu intërucho tiyaj runacunatapis bindisyunta goshaj.»\x * \xo 12:3 \xt Hech. 3.25; Gál. 3.8\x* \p \v 4 Chaura Abramga \nd Tayta Dios\nd* nishanta wiyacur aywacuran Harán siudäpita Canaán partiman. Aywacushan öra Abramga caycaran ganchis chunca pichgan (75) watayoj. \v 5 Abram aywacuran warmin Saraiwan subrinun Lot-tapis pushacurcur. Harancho tarishan uywaynincunatapis Abramga pushacuran. Harán siudächo tiyar tarishan cajtaga llapan ima-aycantapis Canaanman apacuran. Canaanman chayaycurpis \v 6 Abramga carutaraj aywaran Shequem marcaman chayananyaj. Chay quinraychöna Morecho encina yöra caycashan ñaupancho pachacuran. Chay partichöga achcami Cananeo runacunapis tiyarcaycaran. \p \v 7 Chaycho tiyaycaptin Abramta \nd Tayta Dios\nd* yuriparcur niran: «Cay partitaga gampita mirajcunatami goycushäpaj»\x * \xo 12:7 \xt Hech. 7.5; Gál. 3.16\x* \p Chaycho yuripashanpitami Abramga \nd Tayta Diosta\nd* adurananpaj juc altarta jinancho pergaran. \v 8 Chaypita aywacur Bet-elpa chimpanchöna tiyaran. Paycuna tiyashan cajpita Bet-elga caycaran inti yaganan caj-lächöna. Hai siudänami caycaran inti yagamunan caj-lächo. Chaychömi Abramga yapay juc altarta pergaran Tayta Diosta adurananpaj. \v 9 Chaypitapis aywacuran. Pachacur-pachacur aywaycällar chayaran Néguev particama. \s1 Egipto nasyuncho Abram tiyashan \p \v 10 Chay wichan Abram tiyashan partichöga intërucho muchuy caran. Chaymi Abramga Egiptumanna aywacuran. \v 11 Egiptuman chayaycashanchöna Abramga warmin Saraita cayno niran: «Gamga cuyayllapaj camaraj warmimi canqui. \v 12 Chaymi warmë cashayquita Egipto runacuna musyarga nogata wañuchimanga gamwan tiyananpaj. \v 13 Gam-raycu mana wañuchimänanpaj ‹pañinmi cä› ninqui.»\x * \xo 12:13 \xt Gén. 20.2; 26.7\x* \p \v 14 Nishannöllami Abram Egiptuman chayaycuptin Egipto runacuna Saraita ricaran cuyayllapaj camaraj warmita. \v 15 Egipto nasyuncho faraonta mandäshej runacunapis chaynömi ricaran. Chaymi faraonta willaran cuyayllapaj warmi cashanta. Willaptinna faraonga palasyunman pushachiran. \p \v 16 Sarai-raycumi faraonga Abramta alli ricaran. Chaymi goycuran wäcacunata, uyshacunata cabracunata, bürrucunatapis, camëllucunatapis, chayno uyway runacunatapis warmita ollguta. \v 17 Ichanga Sarai-jananmi \nd Tayta Dios\nd* castigaran fiyu gueshyawan faraonta llapan famillyancunatawan. \v 18 Chaymi faraonga Abramta gayarcachir cayno tapuran: «¿Imanirtaj chayno ruramashcanqui? ¿Imanirtaj cay warmipäga mana willamarayquichu warmiqui cashanta? \v 19 Gamga nimashcanqui cay warmi pañiqui cashantami. Chaynöpitachi warmëpäpis uywacurcöman caran. Cananga warmiquita pushacurcur caypita aywacuy.» \v 20 Chayno nirmi faraonga maquincho caj runacunata niran Abramta «aywacuy» ninanpaj. Chaura chay runacunaga Abramta garguran warmintawan llapan charashancunatawan. \c 13 \s1 Abramwan Lot shuyniyashan \p \v 1 Abram Egipto nasyunpita cuticur aywacuran warminta pushacurcur llapan ima-aycantapis apacurcur. Néguev partiman chayaran. Subrinun Lotpis Abramwan iwal aywacuran. \v 2 Abram rïcu captinmi paypaga caran goripis, guellaypis, aypalla uywacunapis. \v 3 Abramga Neguevpita aywar pachacur-pachacur aywaran Bet-elman chayanancama. Chaypitana aywacuran ñaupata tiyashan partiman. Chayga caycan Bet-elpita Haiman aywajchömi. \v 4 Chay tiyashan partiga caran unay altarta pergashan cajmi. Chaychömi \nd Tayta Diosta\nd* yapay aduraran. \p \v 5 Abrampa subrinun Lotpis tiyunnöna rïcuyaran. Paypapis wäca, uysha, cabra, uywaynin runacunapis aypallana caran. \v 6 Aypalla uywancuna captinmi ishcan juc pachallacho tiyananpäga guewa mana ayparannachu. \v 7 Chaymi Abrampa uywa ricajnincunawan Lotpa uywa ricajnincuna guewa-janan pillyaj. Chay wichanga Cananeo runacunapis Ferez runacunapis chay particho tiyarcaycaranraj. \p \v 8 Chaynöpami subrinun Lot-ta Abram niran: «Noganchëga famillyami canchïpis. Chaymi noganchëga ama rimanacushwanchu. Gampa uywayqui ricajpis ni nogapa uywä ricajpis ama pillyachunchu. \v 9 Cay partiga may-may jäcojmi caycan. Chaymi shuyni-cama tiyashwan. Gam acray maygan läduman aywacunayquipäpis. Gam janapa aywacuptiquega noga urapa aywacushaj. Gam urapa aywacuptiquega noga janapa aywacushaj.» \p \v 10 Chaura Lotga intërupa ricachacuran. Ricäriran Jordán mayu aywajpa Zoar marcacama. Chay ragran pampa aywajpa Edén werta cashannöraj achca yacuyoj caycämuran.\x * \xo 13:10 \xt Gén. 2.10\x* Egiptucho tiyashanta cachaycushan-nirajraj caycämuran. (Chayno caycaran Sodoma siudäta Gomorra siudäta \nd Tayta Dios\nd* manaraj illgächiptinmi.) \v 11 Chaura Lotga acraran Jordán mayu aywaycashan caj ragran aywaj pampata. Chay tiyaycashan partipita Lotga inti yagamunan-läman aywacuran. Chaynöpami Abramwan Lotga juc-lächo juc-lächöna tiyacuran. \v 12 Abramna jinan Canaán partillacho tiyacuran. Lotnami aywacuran chay ragran pampapa caycaj siudäcunaman. Sodoma siudäpa ñaupanchöna tiyaran. \v 13 Sodomachöga llapanpis fiyu runacunalla tiyaran. \nd Tayta Diosta\nd* rabyachishpan fiyupa juchallatana ruraran. \p \v 14 Lot aywacushanpitana \nd Tayta Diosga\nd* Abramta niran: «Canan caycashayquipita intërupa ricachacuy. \v 15 Nogami goycushayqui llapan chay ricashayqui partita. Chay partiga imaycamapis canga gampami, gampita mirajcunapami.\x * \xo 13:15 \xt Hech. 7.5; Gál. 3.16\x* \v 16 Gampita mirajcunaga ñuchu allpano yupaytapis mana atipaypaj mirananpämi camacächishaj. \v 17 Chay ricashayquitaga aywar tumamunqui intëruta. Anchunta largunta ricamunqui. Ricapacamushayquitaga llapantami gamta goycushayquipaj.» \p \v 18 Chayno niptin Abramga chay tiyaycashanpita juc-läman aywacuran llapanninta apacurcur. Chayno aywacur chayaran Mamrecho yöra caycaj ñaupanman. Chayga caycaran Hebrón siudäpa sercancho. Chaycho Abramga altarta pergaran \nd Tayta Diosta\nd* adurananpaj. \c 14 \s1 Lot-ta Abram cutichimushan \p \v 1 Chay wichan Sinar nasyunpa raynin caran Amrafel jutiyoj. Arioc jutiyojna caran Elasar nasyunpa raynin. Quedorlaomer jutiyojna caran Elam nasyunpa raynin. Tidal jutiyojna caran Goim nasyunpa raynin. \v 2 Chay raycunami guërracho caycaran cayno jutiyoj raycunawan: Sodomapa raynin Bera jutiyojwan, Gomorrapa raynin Birsa jutiyojwan, Admapa raynin Sinab jutiyojwan, Zeboimpa raynin Semeber jutiyojwan, Belapa rayninwanpis. Belapa jucaj jutin caran Zoar. \v 3 Cay pichga caj raycunaga suldäruncunata shuntaran ragra pampacho caycaj Sidim partiman. Chay partiga caycaran Cachi Lamar caycashancho. \v 4 Chay runacunataga ray Quedorlaomermi chunca ishcay (12) watana munaynincho charararan. Chunca quimsan (13) wata cajchönami ichanga pichgan raycuna contran jatariran. \p \v 5 Watannin cajchöga Quedorlaomerwan caycaj raycunapis paywan aywaran Astarot Karnaim partiman. Chaychöna Refaí runacunata binsiran. Nircur Zuzi runacunatapis Hamcho binsiran. Emí runacunatapis binsiran Save-quiriataim particho. \v 6 Hor runacunatapis binsiran Seir jircacunacho. Waquintana gueshpiptin gatiran Parán particama. Chaypitaga chunyaj chaqui jircana caycaran. \v 7 Chaypita cutimur Quedorlaomer paywan caycajcuna chayaran En-mispat partiman. Chaypa jucaj jutin caran Cades. Chay quinraychömi Amalec runacunatapis ushaypa wañuchiran. Chaypita päsar Hazezon-tamar particho tiyaj Amorreo runacunatapis ushaypa wañuchiran. \p \v 8 Chaymi Sodomapa raynin, Gomorrapa raynin, Admapa raynin, Zeboimpa raynin, Belapa raynin (Belapa jucaj jutin caran Zoar) camaricuran Sidim ragra pampacho pillyananpaj. \v 9 Chaychöna pillyaran Elampa raynin Quedorlaomerwan, Goimpa raynin Tidalwan, Sinarpa raynin Amrafelwan, Elasarpa raynin Ariocwan. Chaynömi chay pichgan raycuna pillyaran chay chuscun caj raycunawan. \v 10 Chay Sidim ragran pampa aywarajpaga aypalla caran breya cashan pösucuna. Sodoma, Gomorra suldärucuna pillyapita gueshpishanchöga yagaran breyayoj caycaj pösucunaman. Waquin cajnami ichanga puntacunaman gueshpiran. \p \v 11 Pillyacho binsej chuscu raycunaga Gomorrapita Sodomapita llapan ima-aycantapis apacuran. \v 12 Abrampa subrinun Lot tiyaycaran Sodomacho. Chaymi Lot-tapis prësu apacuran llapan ima-aycantawanpis. \v 13 Juc runa chay pillyapita gueshpir aywacurmi willaran hebreo runa Abramta. Abram tiyaycaran Amorreo runa Mamrepa chacrancho yöracuna caycashan cajcho. Mamrega caran Escolpawan Anerpa wauguinmi. Paycunaga Abramwan imachöpis yanapänacunanpämi parlacusha carcaycaran. \p \v 14 Subrinun Lot prësu caycashanta mayaycur Abramga shuntaran maquincho yurej uywaynincunata. Chaura paywan aywajpaj cajlla caran quimsa pachac chunca pusajnin (318) runacuna. Nircur shuntashan runacunawan Abramga Dan marcacama aywaran Lot-ta prësu apaj runacunapa guepanta. \v 15 Abramga uywaynincunawan raquinacuran. Nircur chacaypa illajpita yaycapaycäriran chay prësu apaj runacunaman. Chaycho pillyar binsiptin chay runacunaga gueshpir aywacuran. Chaura gatiran Hoba marcacama. Chay marcaga Damasco siudäpita päsaychöna caycaran. \v 16 Abramga raycuna llapan apashanta guechumuran. Lot-tapis, Lotpa ima-aycantapis cutichicamuran. Warmipis ollgupis prësu caycajcunata cutichimuran. \s1 Abramta Melquisedec bindisyunta goshan \p \v 17 Quedorlaomerta, paypa yanapajnin raycunata binsiycur Abram cutiycämuptin Sodomapa rayninpis aywar tariparan Save ragra pampaman. (Chay pampatami waquenga «Raypa pampan» nej.) \v 18 Salempa raynin Melquisedecpis Abramwan tincoj aywaran. Payga munayniyoj Tayta Diospa cüranmi caran. Paymi tantatawan bïnuta gararan Abramta. \v 19 Nircur bindisyunta goshpan cayno niran: \q1 «Abram, janaj pachatapis cay pachatapis camaj munayniyoj Tayta Dios \q1 bindisyunta goycushunqui ari. \q1 \v 20 Chiquishojcunata munayniquiman churamoj janaj pachacho caycaj Tayta Diosga \q1 alabasha caycullächun ari.» \m Chaura Abrampis ima-aycatapis cutiycächimushanpita diesmuta raquircur Melquisedecta goycuran.\x * \xo 14:20 \xt Heb. 5.6–7.17\x* \p \v 21 Chaypitaga Sodomapa rayninpis Abramta niran: «Sodoma runacunataga cutiycachimay. Guepincunata ichanga llapanta apacuy.» \p \v 22 Chayno niptin Abramga niran: «Janaj pachatapis cay pachatapis camaj \nd Tayta Diospa\nd* jutinchömi nogaga jurashcä \v 23 gampataga ni juc jïlullatapis, ni llangui watullatapis mana apacunäpaj. Chaynöpami gamga mana ninquipächu ‹Nogapitami Abram rïcuyasha› nir. \v 24 Quiquëpäga manami imatapis munächu. Uywaynëcuna micushallan cacuchun. Aywäshimaj Aner, Escol, Mamremi ichanga derëchunta apaconga.» \c 15 \s1 Abramwan Tayta Dios conträtuta rurashan \p \v 1 Chaypita unayllataga Abramta \nd Tayta Dios\nd* ribilar cayno niran: «Abram, ama manchacamaychu. Nogami gamtaga ima mana allicunapitapis chapaycä. Gamtaga ima-aycayquipis mas aypalla cananpämi yanapäshayqui.» \p \v 2 Chayno niptin Abramga niran: «\nd Tayta Dios\nd*, ¿imapänataj imäcuna mas aypalla cananpäpis yanapämanqui? Nogapaga manami wamrä canchu ni jucnayllapis. Wañucuptëga llapan ima-aycäwanpis quëdanga Damasco runa uywaycashä Eliezerchari. \v 3 Manami yanapämashcanquichu wamrä cananpaj. Chaynöpami uywaynillä quëdanga llapan ima-aycäwanpis.» \p \v 4 Chayno niptin \nd Tayta Dios\nd* niran: «Manami. Chay runaga manami ima-aycayquiwanpis quëdangachu. Quiquiquipa wamrayquimi ima-aycayquiwanpis quëdangaga.» \p \v 5 Chaypita \nd Tayta Diosga\nd* Abramta jawaman pushaycur niran: «Syëlupa sumaj ricachacuy. Mä estrëllacunata yupayta atipanquichush. Chayno aypallami canga gampita mirajcunaga.»\x * \xo 15:5 \xt Rom. 4.18; Heb. 11.12\x* \p \v 6 Chayno \nd Tayta Dios\nd* nishanta Abramga riguiran. Chaypitami \nd Tayta Diosga\nd* niran: «Cay runaga juchaynajnami caycan»\x * \xo 15:6 \xt Rom. 4.3, 9, 22; Gál. 3.6; Stg. 2.23\x* nir. \v 7 Abramta \nd Tayta Dios\nd* niran: «Nogaga Caldeacho caycaj Ur marcapita jorgamushojniqui Tayta Diosmi caycä. Gamtaga jorgamurä cay partita goycunäpämi.» \p \v 8 Chayno niptin Abramga niran: «\nd Tayta Dios\nd*, ¿imanöpataj musyashaj rasunpa cay partita goycamänayquipaj cashanta?» \p \v 9 Chaura \nd Tayta Dios\nd* niran: «Cayman apapämay juc ternërata, juc cabrata, juc uyshata quimsa watayojta-cama. Apapämay juc palumatapis juc pushapa wampatapis.» \p \v 10 Chaura Abramga apapämuran nishan uywacunata. Nircur pullanpa cuchurgäriran. Chayno rurarcur aychataga churaran wac-läman cay-läman.\x * \xo 15:10 \xt Jer. 34.18–19\x* Äbicunata ichanga pullanpa mana cuchuranchu. \v 11 Wisculcunaga urämuran chay aycha cajman. Chaura Abramnami michar manchaycächiran. \v 12 Pacha chacaycaptinna Abramga fiyupa puñucäcuran. Chay öra puñuycashancho fiyupa manchariran. \p \v 13 Chay örami \nd Tayta Dios\nd* niran: «Gam musyay, gampita mirajcuna juc-lä nasyuncho tiyananpaj cashanta. Chaycho paycunaga goyangapaj uywayllami. Chuscu pachac (400) watayajmi ñacar goyangapaj juc casta runacunapa munaynincho.\x * \xo 15:13 \xt Éxo. 1.1–14; Hech. 7.6\x* \v 14 Ichanga ñacachej nasyun runacunata nogapis castigashäpämi. Chaypitaga gampa castayquicuna llojshicamongapaj librinami. Paycunaga aypallawanmi ima-aycanwanpis shacamongapaj.\x * \xo 15:14 \xt Éxo. 12.40–41; Hech. 7.7\x* \v 15 Gamga auquinyänayquicamami cawanquipaj. Alli wañuypanami wañucunquipäpis. Wañorga ñaupa wañoj castayquicunawan tincojnami aywacunquipaj. \v 16 Gampita mirajcunaga chuscu pachac (400) wata juc-lächo tiyarcur yapay cayman cutimongapaj. Chay wichanpäga Amorreo runacunata juchanpita castiganä merësenganami.» \p \v 17 Pacha chacashana caycaptin illajpita yurircuran shanshayoj cañalla goshtataycajwan nina ratataycajpis. Chayga aycha churaraycaj chaupinpa päsaran. \v 18 Chay junajllami Abramwan \nd Tayta Diosga\nd* conträtuta ruraran. Dios niran: «Cay partitaga Egipto mayupita Éufrates jatun mayucama gampita mirajcunatami noga goycushäpaj.\x * \xo 15:18 \xt Hech. 7.5\x* \v 19 Chay partiga caycan canan Queni runacuna, Cenez runacuna, Cadmón runacuna, \v 20 Het runacuna, Ferez runacuna, Refaí runacuna, \v 21 Amorreo runacuna, Cananeo runacuna, Gerges runacuna, Jebús runacuna tiyarcaycashanmi.» \c 16 \s1 Ismaelta Agar gueshyacushan \p \v 1 Abrampaga warmin Saraicho wamran mana caranchu. Ichanga Saraipa uywaynin caran Agar jutiyoj warmi. Chay warmiga caran Egipto nasyunpita. \v 2 Mana wamran captin Saraiga runan Abramta niran: «Noga wamrayoj canäta \nd Tayta Diosga\nd* manami munashachu. Chaymi uywaynë Agarwan puñucuy ari. Paycho wamrayqui yuriptenga quiquëpa wamrätanömi uywacushaj» nir. \p Chaura Abramga auniran warmin Sarai nishanno. \v 3 Chaymi Saraiga Abramta puñuchiran Egiptupita apamushan Agar warmiwan. Chay wichanga Canaancho tiyaycaran chunca watana. \v 4 Abramwan puñurcur Agarga gueshyajna ricacuran. Gueshyaj caycashanta musyar Agarga patrönan Saraita manacajman churaytana gallaycuran. \p \v 5 Chaymi Saraiga Abramta niran: «Agar manacajman churamänanpaj gammi juchayoj canqui. Nogaga cay warmiwan puñunayquipämi nirä. Ichanga canan pachayoj cashpanga nogata manacajman churaycäman. Imano captinpis \nd Tayta Diosmi\nd* musyan mayganchi juchayoj cashanchïtapis.» \p \v 6 Abramga Saraita niran: «Uywayniquega maquiquichömi caycan. Imatapis yarpashayquita ruray paytaga.» \p Chaura Saraiga Agarta amatar ñacachiytana gallaycuran. Chaymi Agarga gueshpir aywacuran. \p \v 7 Chaymi Agartaga \nd Tayta Diospa\nd* anjilnin yuriparan chunyaj pucyu ñaupancho. Chay pucyuga caycaran Shur partiman aywaj nänicho. \v 8 Yuriparcur Tayta Diospa anjilnenga tapuran: «Saraipa uywaynin Agar ¿maypitataj shamunqui? ¿Maypataj aywaycanqui?» nir. \p Chaura Agar niran: «Patrönä Saraipitami gueshpicuycä.» \p \v 9 Chaura \nd Tayta Diospa\nd* anjilnin niran: «Cutiy patrönayqui Sarai cajman. Pay mandashushayquita wiyacur goyay.» \v 10 Mastapis \nd Tayta Diospa\nd* anjilnenga niran: \q1 «Gampita mirajcunaga aypallamanmi miranga. \q1 Yupaytapis mana atipaypämi canga. \q1 \v 11 Gueshyaj caycashayqui wamrayqui ollgumi canga. \q1 Llaquicushayquita \nd Tayta Dios\nd* wiyashanpitami jutinta churapanquipaj Ismael nir.\f + \fr 16:11 \ft Paycunapa rimayninchöga \fk Ismael \ft ninan caran \fk Dios wiyan \ft nishanchïnöshi.\f* \p \v 12 «Chay wamrayquega jirca chucaru bürrunömi cangapaj. \q1 «Payga llapanwanmi pillyangapaj. \q1 Paytapis wacpita caypitami magangapaj. \q1 Wauguincunawanpis chiquinacurmi goyangapaj.» \p \v 13 \nd Tayta Dioswan\nd* parlashanpita Agarga niran «Ricamaj Tayta Diostami ricashcä» nir. Chaypitami Diosta jutichaparan «Ricamaj Dios» nir. \v 14 Chaypitami chay pösupa jutintapis churaparan «Ricamaj Cawaj Diospa pösun» nir. Chay pösuga caycan Cadespita Beredman aywaj nänichömi. \p \v 15 Abram cajman cutir paypa churinta Agar gueshyacuran ollgu wamrata.\x * \xo 16:15 \xt Gál. 4.22\x* Jutinta churaparan Ismael nir. \v 16 Ismael yuriptin Abram caycaran pusaj chunca sojta watayoj. \c 17 \s1 Tayta Dioswan conträtuta rurar Abraham señalacushan \p \v 1 Abram isgun chunca isgun (99) watayoj caycaptin \nd Tayta Dios\nd* yuriparcur niran: «Nogami cä munayniyoj Dios. Noga munashänölla goyay. Mana allicunata ama ruraychu. \v 2 Chayno goyaptiqui gamwan conträtu rurashanchïtami cumlishaj. Nogami camacächishäpaj gampita mirajcuna aypallaman mirananpaj.» \p \v 3 Chayno niptin Abramga juclla gongurpacuran urcunpis pampaman töpanancama. Tayta Diosnami sïguir willapaycaran: \v 4 «Conträtu rurashanchëga caynömi canga: Gampitaga achca nasyunpämi mirangapaj. \v 5 Chaymi cananpitaga jutiquipis manana Abramnachu canga. Chaypa ruquin jutiqui canga Abrahamnami. Chaynöga jutiqui canga gampita mirajcuna achca nasyunpaj mirananpaj captinmi.\x * \xo 17:5 \xt Rom. 4.17–18\x* \v 6 Gampita mirajcunaga aypalla cananpämi camacächishaj. Chayno mirashpanmi cangapaj achca nasyunpaj aypaj. Gampita mirajcuna waquenga cangapaj raycunami. \v 7 Gamwanpis gampita mirajcunawanpis conträtutami rurashaj. Chay conträtu rurashäga imaycamapis canga. Nogami cashaj gampa Diosniqui; chayno gampita mirajcunapapis. \v 8 Canan tiyaycashayqui Canaán partitapis gamtami, gampita mirajcunatami imaycamapis goycushayqui.\x * \xo 17:8 \xt Hech. 7.5–6\x* Gampita mirajcunapa Diosninpis nogallami cashäpaj.» \p \v 9 Chaynöpis Abrahamta Dios niran: «Gamga conträtu rurashanchïta cumliy. Gampita mirajcunapis chaynölla cumlichun. \v 10 Gamwan conträtuta rurashanchëga canga gampaj gampita mirajcunapäwanmi. Chaymi conträtu rurashanchïta cumlir cayno ruranqui: Gampita mirajcunaga llapan ollgu cajcuna señalacunqui.\x * \xo 17:10 \xt Hech. 7.8; Rom. 4.11\x* \v 11 Gamcunaga llapaniqui ollgu cajcuna pengayniquipa puntanpa garanta cuchunqui. Chaymi canga conträtu rurashanchïta yarpänayquipaj. \v 12 Cananpitaga llapan ollgu wamracunatapis chaynölla señalanqui yurishanpita pusaj junajyojllata. Maquiquicho yurej cajtapis, chayraj rantishayqui juc-lä nasyun uywaycunatapis señalanqui. \v 13 Chaynömi llapayqui mana gongaypa señalacunqui conträtu rurashanchïta imaypis yarparänayquipaj. \v 14 Señalacöni caj ollgoga gamcunacho tiyaycashanpita gargushami canga conträtu rurashäta mana cumlishanpita.» \p \v 15 Mastapis Abrahamta Dios niran: «Cananpitaga warmiquipa jutin manami Sarainachu canga. Chaypa ruquenga Saranami jutin canga. \v 16 Noga payta bindisyunta goshaj paycho wamrayqui cananpaj. Bindisyunta goptëmi payga cangapaj achca nasyun runacunapa mamanno. Paypita mirajcuna waquenga cangapaj nasyuncunapa rayninmi.» \p \v 17 Niptin Abrahamga Diosta rispitashpan gongurpacur umpuran urcun pampaman töpanancama. Asicushpan shongullancho niran: «Auquin pachac (100) watayojna caycaptëga ¿imanöpanataj warmë gueshyaj ricaconga? Sarapis isgun chunca (90) watayojna caycan. Chacwanna caycaptenga ¿imanöpanataj wamran canga?» nir. \v 18 Chaymi Diosta niran: «Tayta, chay bindisyunta wamrä Ismaelta goycuptiqui allimi canga.» \p \v 19 Niptin Dios niran: «Manami Ismaelpächu niycä, juc wamrayqui warmiqui Saracho yurinanpaj cajpämi niycä. Chay wamrayquipa jutintaga churapanquipaj ‹Isaac› nirmi. Gamwan conträtu rurashätaga imaycamapis bälichishämi paypäpis paypita mirajcunapäpis. \v 20 Ismaelpäpis gam nimashayquita wiyashcämi. Chaymi paytapis bindisyunta goshäpaj achcaman mirananpaj. Ismaelpa wamrancuna cangapaj chunca ishcay munayniyoj mandajcunami. Ismaelpita mirajcuna cangapaj jatun nasyunpaj aypajmi. \v 21 Ichanga Isaacpämi bälichishaj gamwan conträtu rurashätaga. Isaactaga Sara gueshyacongapaj cananpita juc watatami.» \v 22 Abrahamwan chayno parlayta usharcur Tayta Diosga aywacuran. \p \v 23 Abrahamga chay junajllami wamran Ismaeltawan ushajpaj wasincho tiyaj ollgucunata Tayta Dios nishanno señalaran. Señalaran wasincho yurej uywaynincunata, rantishan uywaynincunatapis. \v 24 Abrahamga señalacushan öra caycaran isgun chunca isgun (99) watayoj. \v 25 Wamran Ismaelpis caycaran chunca quimsa (13) watayoj. \v 26 Chay junajlla Abrahamga wamran Ismaelwan ishcan señalacuran. \v 27 Chay junajllami señalacuran Abrahampa maquincho tiyaj ollgu cajcunapis. Señalacuran wasincho yurej uywaynincunapis, rantishan uywaynincunapis. \c 18 \s1 Abrahamta Tayta Dios watucushan \p \v 1 Mamrepa chacran encina yöracuna caycaj ñaupancho Abraham tiyaycaran. Chaychömi inti pullan junaj fiyupa shanaptin Abrahamga toldun puncucho jamaraycaran. Chay örami \nd Tayta Dios\nd* yuriparan. \fig Abraham tiyashan tolducuna|src="HK00221B.TIF" size="span" loc="Anywhere in Genesis 18" ref="Gén. 18" \fig* \v 2 Abrahamga ricärishancho ricaran quimsaj runacuna ichirpaycajta. Ricärerga apurä jatariran jamachinanpaj.\x * \xo 18:2 \xt Heb. 13.2\x* Rispitashpan urcunpis pampaman töpanancama ñaupanman gongurpacur \v 3 cayno niran: «Jamalläshun taytacuna. Ama aywacuyrächu ari. \v 4 Yacuta aparaycachimushaj gamcuna chaquiquita mayllacunayquipaj. Nircur jamapärinqui yöra chaquin llantullacho. \v 5 Ima allishi chayaycamunqui uywayniquita watucamaj. Tantatapis aparaycamushaj manaraj päsacur micupärinayquipaj.» \p Chayno niptin paycuna niran: «Allimi callanga.» \p \v 6 Chaura Abrahamga toldun rurinman yaycuriycur Sarata niran: «Juclla ishcay chunca (20) quïlu alli caj jarinata chapuriycur tantata ruray.» \p \v 7 Chaypita Abrahamga cörriylla aywaran wäcancuna caycashan cajman. Nircur werannin caj besërata acraran. Chaytana uywayninta entregaran. Chay runana pishtariycur apurä micuyta ruraran gorpan micunanpaj. \v 8 Chay besëra aychata garashpanmi apaparan lëchita, quësuta, tantatapis. Apapashancunata paycuna micuran yöra chaquincho. Chayno micupacuptin Abrahamga shuyaraycaran imatapis munashan cajta apapänanpaj. \p \v 9 Micuyta usharcärir Abrahamta tapuran: «¿Maychötaj caycan warmiqui Sara?» nir. \p Chaura Abraham niran: «Chay toldö rurichömi.» \p \v 10 Chayno niptin juc niran: «Watan yapay cutimuptë warmiqui Saraga wawayojnami caycangapaj.»\x * \xo 18:10 \xt Rom. 9.9\x* \p Abraham runacunawan parlashanta Saraga toldun puncu yaycurinacho wiyaparaycaran. \v 11 Abrahamwan Saraga ishcanpis caran auquin chacwanna. Chacwanna captinmi Sarataga manana charejnachu quilla gueshyanpis. \v 12 Chayno parlajta wiyar Saraga pacayllapa asicur cayno niran: «Ima alliraj caycunman wawä captin. Ichanga chacwannaga ¿imanöpanataj wawayoj cashaj runäpis auquinna caycaptenga?»\x * \xo 18:12 \xt 1Ped. 3.6\x* nir. \p \v 13 Chaymi Abrahamta \nd Tayta Dios\nd* niran: «¿Imanirtaj asicusha Saraga ‹Chacwanna caycarga ¿rasunpachuraj wawata tarishaj?› nir? \v 14 ¿Imallaga \nd Tayta Diospaj\nd* sasa canchuraj? Watan cananno wichan rajacoj cutimuptë Saraga ollgu wawayojmi caycanga.»\x * \xo 18:14 \xt Jer. 32.16, 27; Luc. 1.37; Rom. 9.9\x* \p \v 15 Saraga fiyupa manchacäcur «Nogaga manami asishcächu» niran. \p Niptin Dios niran: «Noga musyaycämi asicushayquita.» \s1 Tayta Diosta Sodomapaj Abraham ruwacushan \p \v 16 Chaypitana gorpan jatarcärir aywayta gallaycäriran Sodoma siudä-läman. Abrahamga despachashpan carucama iwal aywaran. \v 17 Aywarcaycashancho \nd Tayta Dios\nd* yarpachacuran cayno nir: «Imata ruranäpaj cashantapis Abrahamtaga ¿manachuraj willaycöman? \v 18 Abrahampita mirajcunaga munayniyoj jatun nasyun cananpämi nishcäpis. Paytaga nishcä mundu intërucho caj nasyuncunata pay-raycu bindisyunta gonäpämi. \v 19 Paytaga noga acrashcä wiyacamänanpaj wamrancunata, llapan famillyancunata yachachinanpämi, alli cajllata rasun cajllata rurananpämi. Abraham chayno ruraptenga conträtu rurashäta noga cumlishämi.» \p \v 20 Chayno yarpachacurirmi Abrahamtaga \nd Tayta Dios\nd* niran: «Gomorracho Sodomacho tiyaj runacunapäga fiyupami quijacamasha. Chaycho tiyaj runacuna mana awantaypänami juchata rurasha. \v 21 Chaymi canan aywaycä quijacamar willamashanno rasunpa juchancuna cashanta musyanäpaj. Imano captinpis chayar-rämi musyashaj.» \p \v 22 Ishcay caj gorpanga aywacuranna Sodomaman. Abrahammi \nd Tayta Dioswan\nd* quëdacuran. \v 23 Ñaupanman witiycushpan Abrahamga niran: «Juchayojcunataga ¿juchaynajcunatawan iwalchuraj usharinquiman? \v 24 Juchaynaj runacunaga capaschari caycan pichga chuncapis (50) chay jatun siudächöga. ¿Chay pichga chunca (50) runacuna-raycu manachu cuyapanquiman chay siudächo tiyajcunataga? \v 25 ¿Juchaynaj runacunatawan juchasapa runacunata tallucashata wañuchinquimanchuraj? Juchaynajcunataga juchayojcunatano manami wañuchinquimanchu. Chaytaga ruraycunquimanrächu. Mundu intërucho llapanpa juchaynaj jueznin caycarga ¿manachu alli arriglanquiman?» nir. \p \v 26 Chaura \nd Tayta Dios\nd* niran: «Juchaynaj runacunata pichga chuncata (50) Sodoma siudächo tarerga paycuna-raycu chay siudäta manami illgächishächu.» \p \v 27 Chauraga yapay Abraham niran: «Yapay tapuptë ama rabyacuycuychu ari Tayta. Gamga canqui Tayta Diosmi. Nogaga cä runallami. \v 28 Juchaynaj runacunaga capaschari pichgallapis pichga chuncapäga (50) pishin. Chaypis ¿illgächinquichuraj chay siudächo tiyaj llapan runacunata?» \p Niptin Dios niran: «Juchaynaj runacunata chuscu chunca pichganta (45) tarir manami illgächishächu.» \p \v 29 Yapay Abraham niran: «Chaychöga capaschari caycan chuscu chuncallapis (40) juchaynaj runacunaga.» \p Niptin Dios niran: «Chuscu chunca (40) juchaynaj runacuna-raycu manami illgächishächu.» \p \v 30 Yapay Abraham ruwacuran: «Tayta, yaparir-yaparir tapuptë ama rabyacuycuychu ari. Capaschari quimsa chuncallatapis (30) tarinquiman.» \p Chaura Dios niran: «Juchaynaj runacunata quimsa chuncallata (30) tarirpis manami illgächishächu.» \p \v 31 Abraham yapay niran: «Manami lïsu caypitachu tapö, Tayta. Juchaynaj runacunata ishcay chuncallata (20) tarishpayquega ¿imataraj ruranqui?» \p Chaura \nd Tayta Dios\nd* niran: «Ishcay chunca (20) juchaynaj runacuna-raycupis manami illgächishächu.» \p \v 32 Abrahamga yapaypis niranraj: «Yaparir-yaparir tapuptë ama rabyacuycuychu ari Tayta. Cananllanami ruwacushayqui. Chuncalla juchaynaj captenga ¿imataraj ruranqui?» \p Niptin \nd Tayta Dios\nd* niran: «Chay chunca juchaynaj runacuna-raycu chay siudäta manami illgächishächu.» \p \v 33 Chayno Abrahamwan parlarcur \nd Tayta Diosga\nd* aywacuran. Abrahampis tiyashan cajman cuticuran. \c 19 \s1 Gomorratawan Sodomata illgächishan \p \v 1 Pacha chacaycaptinna Sodomaman chayaran ñaupacoj caj ishcay anjilcuna. Lotna jamaraycaran siudäman yaycurina sawan puncucho. Paycuna chayajta ricärir Lotga jatariran jamachinanpaj. Rispitar gongurpacur ñaupanman umpuran urcunpis pampaman töpanancama. \v 2 Nircur niran: «Taytacuna, wasëman aywaycushun ari pachacunayquipaj, chaquiquita mayllacunayquipaj. Wara tutanachari päsacunqui.» \p Chayno niptin chayajcunaga niran: «Manami. Cay cällillachömi waräshaj» nir. \p \v 3 Chaypis Lotga yaparir-yaparir «aywacushun» niran wasincho pachacunanpaj. Chaura paycunaga aywaran Lotpa wasinman. Wasinchöna Lotga alli micuyta ruraran sënachinanpaj. Lebadüraynaj tantatapis ruraran gorpancunata garananpaj. \p \v 4 Lotpa wasincho mayganpis manaraj puñuptin chay siudächo tiyaj llapan runacuna juntapaycäriran wamra-mösupita auquincama. \v 5 Nircur Lot-ta gayapayta gallaycäriran: «¿Maytaj canan chacay wasiquiman pachacamoj runacuna? ¡Canan öra gargamuy! ¡Paycunawanmi cacuyta munä!» nir. \p \v 6 Chayno gayapaptinmi Lotga paycunawan parlananpaj llojshiran puncuta sumaj wichgarcur. \v 7 Lot parlar niran: «Taytacuna, wasëman pachacamojcunataga ama mana allita ruraychu ari. \v 8 Paycunapa ruquenga runa yatäni ishcay warmi wamräcunatami jorgapämushayqui munashayquita ruranayquipaj. Wasëman pachacamoj runacunata ichanga ama imatapis ruraychu.» \p \v 9 Chayno niptinpis runacunaga nircaycaran: «¡Gamga washata ayway! Jäpa runa caycashpayquichi nogacunataga mandayta munamanqui. ¡Cananmi ichanga paycunata ruranäpaj cashäpitaga gamta mas piyur rurashayqui!» \p Chayno nir Lot-ta wacpita caypita magarcur wasi puncunman aywaran amiriycärinanpaj. \p \v 10 Runacuna Lot-ta magaycaptin gorpancunaga guechuriycäriran. Nircur wasi ruriman yaycaraycachir puncuta sumaj wichgacurcuran. \v 11 Jawacho caycaj runacunatana gaprayacäcachiran. Paycuna gaprayacäcuran wamra mösupita auquiscama. Gaprayasha carnaga wasipa puncunta ashir puriycällarna uticaranpis. \p \v 12 Chaypita chay gorpancunaga Lot-ta niran: «¿Gampa famillyayquicuna masga caycho tiyaycanchu? Cay siudächo caycajtaga wamrayquicunata ollguta warmitapis, mashayquicunatapis llapanta pushacurcur carupa aywacuy. \v 13 Cay siudächo tiyaj runacunapaj achcaj fiyupa quijacusha captinmi cay siudätaga ushajpaj illgächej aywä. Chayno illgächinäpämi \nd Tayta Dios\nd* cachamasha.» \p \v 14 Chayno niptin Lotga aywaran mashan cananpaj caycajcunata willaj. Chayar paycunata niran: «Caypita juclla aywacushun. ¡\nd Tayta Diosmi\nd* illgächej-aywan cay siudätaga!» \p Chayno niptin Lotpa mashan cananpaj caycajcunaga mana riguir asicuran. \v 15 Pacha waraycaptinna Lot-taga anjilcuna niran: «¡Apuray! Mana wañuyta munarga caypita juclla aywacuy. Caypitaga pushacuy ishcan wamrayquitawan warmiquita. Carupa aywacuy cay siudächo tiyajcunata ushajpaj illgächiptë mana wañunayquipaj.» \p \v 16 Lot mana llojshiyta atipaptin anjilcunaga maquinpita janchacurcur jorguran. Janchacurcur jorguran Lotpa warminta wamrancunatawan. Paycunataga siudäpita carucama pusharan \nd Tayta Dios\nd* cuyapaptinmi.\x * \xo 19:16 \xt 2Ped. 2.7\x* \v 17 Siudäpita carumanna pusharcur jucaj anjil niran: «¡Apurä cörriyllapa aywacuy mana wañuyta munarga! Ama guepayquipaga ticraycamunquipischu. Cay guechwa pampachöga ni imanillarpis ama ichiycunquichu. Puntacunaman aywacuy mana wañunayquipaj.» \p \v 18 Chayno niptin Lotga niran: «¡Quibä, taytacuna! \v 19 Manacajlla caycaptëpis gamcunaga achcapitanami cuyapämashpayqui salbamashcanqui. Chay caru puntacunamanga noga manami aywämanchu. Lätaycachaycaptillächari nogatapis taripamar wañuycachimanga. \v 20 Caypita sercallachömi caycan tacshalla marca. Chayllaman aywacushaj ari tayta. Chayno tacsha marcachöga manami wañushächu.» \p \v 21 Chaura jucaj runa niran: «Nimashayquino chayllaman aywacuy. Manami illgächishächu nimashayqui marca-mallwataga. \v 22 Chauraga juclla chayman aywacuy. Manaraj chayman chayaptiquega cay siudäta manami imatapis rurashärächu.» \p Tacshalla cashanpitami chay marcapa jutinta churaparan «Zoar» nir. \p \v 23 Pacha warasha caycaptinna Lotga Zoarman chayaran. \v 24 Chayraj \nd Tayta Diosga\nd* tamyachimuran ratataycaj ninatawan asufrita Sodoma siudäman Gomorra siudäman. Chaynöpami ishcan siudächo nina ratariran. \v 25 Chay ragran pampa aywajpaga llapan tiyajcunata ima-ayca jacha wiñamojtapis llapan uywacunatawanmi nina ruparan.\x * \xo 19:25 \xt Mat. 10.15; 11.23–24; Luc. 10.12; 17.29; 2Ped. 2.6; Jud. 7\x* \v 26 Aywaycashancho Lotpa warmenga\x * \xo 19:26 \xt Luc. 17.32\x* guepapa ticraycuran. Chaura jinallanchöna chiyacäcuran. Cachi rumiman ticracuriran. \p \v 27 Chaypita warannin tuta Abrahamga aywaran \nd Tayta Dioswan\nd* parlashan cajman. \v 28 Ricäriran Sodomawan Gomorra caycashan ragran aywajpa. Ricaran intëru chay ragran aywajpaga jurnïllupitanöraj goshtay yana gontaynöraj jatariycämojta. \v 29 Chaynömi Tayta Diosga ishcan siudäcunata illgächiran. Abraham ruwacushanta yarparmi chay illgächishan siudäpita Lot-taga jorguran. \s1 Moabwan Amón runacuna pipita yurishanpis \p \v 30 Chaypita Lotga fiyupa manchacuran Zoar marcallacho tiyayta. Chaymi chunyaj jircaman aywacuran ishcan warmi wamrancunata pushacurcur. Nircur machayllacho quimsan tiyacuran. \p \v 31 Tiyarcaycashancho juc junaj Lotpa mayur caj wamranga shullcanta niran: «Papäninchëga auquinnami. Cay tiyashanchïcho manami ollgu runacuna canchu noganchi majachacaptinchi wamranchi cananpaj. \v 32 Chaymi papäninchïta machächishun. Nircur paywan puñushun paypa wamranta charänanchïpaj». \p \v 33 Parlacushan chacaylla papänintaga bïnuta upyachiran. Nircur mayur caj wamranga papäninwan puñuran. Papänenga mana mayaranchu imay öra wamran yaycapashantapis ni imay öra llojshishantapis. \p \v 34 Warannin junaj mayurnenga shullcanta niran: «Ganyan chacay nogaga papäninchïwan puñushcänami. Chaymi yapay canan chacaypis papäninchïta machächishun gamna paywan puñunayquipaj. Chaynöpami paypa wamrallanta ishcanchïpis charäshun.» \p \v 35 Chay chacay yapay papäninta upyachiran bïnuwan. Nircur shullca cajna papäninwan puñuran. Papänenga mana mayaranchu imay öra wamran yaycapashantapis ni imay öra llojshishantapis. \p \v 36 Chaynöpami Lotpa ishcan wamrancuna papäninpata gueshyaj ricacuran. \v 37 Mayur caj gueshyacuran ollgu wamrata. Jutinta churaparan «Moab» nir. Moabpita mirajmi caycan Moab runacunaga. \v 38 Shullca cajpis gueshyacuran ollgu wamrata. Jutinta churaparan «Ben-amí» nir. Ben-amïpita mirajmi caycan Amón runacunaga. \c 20 \s1 Abrahampawan Abimelecpa willapan \p \v 1 Tiyaycashan partipita Abrahampis aywacuran Néguev partiman. Chayman aywacur tiyaran Gerar siudächo. Chayga caycaran Cadespita Shurman aywanacho. \v 2 Chaycho tiyashpanmi Abrahamga «Pañë»\x * \xo 20:2 \xt Gén. 12.13; 26.7\x* nej warmin Sarapaj. Chaymi Gerarpa raynin Abimelecga Sarata pushachiran warmin cananpaj. \v 3 Pushachishan chacay Abimelecta suyñuynincho Dios willaparan: «Warmiquipaj pushachimushayqui warmiga runayojmi. Chaypitami gamga wañunqui.» \p \v 4 Abimelecga Sarata manami yatapasharächu caran. Chaymi Abimelecga niran: «Tayta, ¿imanirtaj yarpanqui wañuchimayta, paywan ima juchatapis manaraj rurasha caycaptëga? \v 5 Quiquin Abrahammi nimasha chay warmipäga pañin cashanta. Chaynömi warmipis nimasha paypäga turin cashanta. Chaymi nogaga llapantapis sumaj tapucachaycur pushachimushcä. Manami imatapis rurashcächu mana allitaga.» \p \v 6 Chayno niptin Diosga suyñuynincho willaparan: «Au nogapis musyämi gam sumaj tapucushayquitaga. Chaynöpami chay warmiwan puñunayquitapis mana munashcächu, noga ricaycaptë juchata mana ruranayquipaj. \v 7 Chaymi cananga chay runapa warminta cutiycachiy. Payga profëtami. Chaynöpami gam mana wañunayquipaj Abraham mañacamanga. Warminta mana cutichishpayquimi ichanga gampis llapan wasiquicho cajcunapis wañunquipaj.» \p \v 8 Tutannin jatarcur Abimelecga gayaran llapan uywaynincunata. Nircur willaparan imano suyñushantapis. Wiyaycärir paycuna fiyupa manchariran. \v 9 Chaypita Abimelecga gayachiran Abrahamta. Nircur niran: «¿Imanirtaj nogacunataga chayno llullapämashcanqui? ¿Imachötaj gamtaga rabyachishcä, nogata y mandashä runacunata fiyupa jatun juchata rurachimänayquipäga? Chaynöga manami pitapis ruranchïchu. \v 10 Chayno ninayquipäga ¿imatataj yarpaycarayqui?» \p \v 11 Chayno niptinmi Abrahampis niran: «Nogaga yarparä cay pachacho pipis Diosta mana adurashantami, warmë-casha wañuycachimänantami. \v 12 Pañë caytaga rasunpa pañëmi. Payga papänëpa wamranmi, ichanga juc warmicho caj. Chaynöpami nogaga paywan majachacashcä. \v 13 Papänëpa wasincho tiyaycaptë Dios ‹Aywacuy› nimaran. Chaymi warmëta nirä maymanpis chayaptëcuna ‹Payga turë› nimänanpaj.» \p \v 14 Chaypita Abimelecga Abrahamta cutiycachiran warminta. Warminta cutichishpan Abrahamtaga goycuran uyshata, cabrata, wäcata, warmi ollgu uyway runacunatapis. \v 15 Nircur Abrahamta niran: «Nogapa nasyunnëmi cayga. Gam munashayquita acray maygancho tiyanayquipäpis.» \p \v 16 Saratana niran: «Turiquita goycushäga waranga guellaymi cuestan. Chaymi llapan ricashojcunapis gampaj nengapaj ‹ima mana allitapis manami rurashachu› nir. Chauraga manami pipis washayquita rimangapänachu.» \p \v 17-18 Sarata Abimelec pushachishanpitami \nd Tayta Diosga\nd* camacächiran Abimelecpa wasincho caj warmicuna wawata mana tarinanpaj. Chaymi Abraham Diosta mañacuptin Abimelecpa uywaynin warmicunata allchacächiran llapan wawayoj cananpaj. Abimelectapis warmintinta allchacächiran. \c 21 \s1 Isaac yurishan \p \v 1 \nd Tayta Dios\nd* yarpäriran Sarapaj nishanta. Chaymi Sarapaj aunishanta cumliran. \v 2 Chaura Saraga gueshyaj ricacuran Abraham auquin caycaptinpis.\x * \xo 21:2 \xt Heb. 11.11\x* Gueshyacuran ollgu wamrata. Tayta Dios imaypäpis nishan quillachömi Abrahampa wamran yuriran. \p \v 3 Sara gueshyacuptin Abrahamga wamranpa jutinta churaparan «Isaac»\f + \fr 21:3 \fk Isaac \ft ninanga \fk asin \ft ninanmi.\f* nir. \v 4 Yurishanpita pusaj junajta\x * \xo 21:4 \xt Gén. 17.12; Hech. 7.8\x* Abrahamga Dios nishannömi wamran Isaacta señalaran. \v 5 Wamran Isaac yuriptin Abrahamga caycaran pachac (100) watayojna. \p \v 6 Chaypita Sara cayno niran: «Cananga Diosmi cushicachimasha. Chayno llapan runacunapis wawayoj cashäta musyaycorga cushicongami. \v 7 Noga wawayoj canätaga ni imanillarpis pipis yarpanmanrächu caran. Abraham auquin caycaptinpis paypa wamrantami gueshyacushcä» nir. \s1 Agartawan Ismaelta Abraham gargushan \p \v 8 Isaac jatullanna captin maman wasguiran. Wasguishan junaj Abrahamga cushicuywan jatun fistata ruraran. \v 9 Saraga ricaran Abrahampa jucaj wamran Ismael Isaacta pucllacuycajta. Ismaelga caran Egipto warmi Agarpa wawanmi. \v 10 Chayno pucllacuycajta ricaycurmi Saraga Abrahamta niran: «¡Chay uywaytaga wamrantawan garguriy! ¡Wamrä Isaacga chay wamrawan manami ima-aycanchïtapis raquipänacongachu!»\x * \xo 21:10 \xt Gál. 4.29–30\x* \p \v 11 Chayno niptin Abrahamga fiyupa llaquicuran Ismaelpis paypa wamran captin. \v 12 Chaymi Abrahamtaga Tayta Dios niran: «Wamrayquipäwan uywayniquipäga ama llaquicuychu. Gamga Sara nishushayquino ruray. Aunishätaga wamrayqui Isaacpita miraj cajchömi cumlishaj.\x * \xo 21:12 \xt Rom. 9.7; Heb. 11.18\x* \v 13 Uywayniquipa wamrantapis wamrayqui captinmi yanapäshäpaj aypallaman mirananpaj. Paypita mirajpis cangapaj jatun nasyunpaj aypajmi.» \p \v 14 Chayno Dios nishan warannin, tutallana Abrahamga tantata, ordiwan yacutapis camarircur Agarta goycuran. Llapanta aparicurcuptin wamran Ismaeltawan ishcanta «aywacuy» nir despacharan. \p Agar mana musyaranchu maypa aywaytapis. Chayno aywacurmi puriycaran Beerseba chunyajpa. \v 15 Upunanpaj apashan yacu ushacäcuptin wamran Ismaelta cachaycuran jacha chaquinman. \v 16 Yacunayllapita wamran wañojta mana ricayta munar carullaman aywarcur jamacuycuran. Pay carullaman aywarcur jamacuycuptin wamranga wagayta gallaycuran. \p \v 17 Wamra wagashanta Dios wiyaran. Chaymi Diospa anjilnenga syëlupita gayacuran Agarta cayno nishpan: «¿Imanaycanquitaj Agar? Ama llaquicuychu. Wamrayqui wagaycashantami Dios wiyasha. \v 18 ¡Cutiy wamrayquiman! Janchacurcur pushacuy. Nogami yanapäshaj pay cawananpaj. Paypitami mirangapaj jatun nasyun cananpaj.» \p \v 19 Chaura Dios camacächiptin Agarga ricchacurishancho ricaran pösucho yacu caycajta. Chaymi Agarga ordiman yacuta wiñarcur Ismaelta upuchiran. \v 20 Wamrataga Dios yanaparan. Chunyajllachömi tiyacuran. Chunyajcho tiyar wamraga yachacuran lëchawan jirca animalcunata cäsayta. \v 21 Paycuna tiyaran chunyaj Parán jutiyoj particho. Jatunyaptinnami Ismaeltaga maman Agar majacharan Egipto warmiwan. \s1 Abimelecwan Abraham conträtuta rurashan \p \v 22 Chay wichan Abimelecga\x * \xo 21:22 \xt Gén. 26.26\x* aywaran Abrahamwan parlaj. Suldäruncunapa mandajnin Ficolpis aywäshiran. Abimelecga Abrahamta niran: «Gamtaga llapan rurashayquichömi Dios yanapaycäshunqui. \v 23 Chaymi canan öra Diospa jutincho juray nogatapis, wamräcunatapis, wamräcunapita mirajcunatapis mana engañamänayquipaj. Juray ari gampaj alli cashäno nogapäpis alli canayquipaj. Chayno alli caycunqui ari cay tiyaycashayqui nasyuncho caycaj runacunapäpis.» \p \v 24 Chayno niptin Abraham niran: «Au, jurämi.» \p \v 25 Nircur Abrahamga Abimelecta niran: «Uywayniquicunami uywaynëcunata yacu pösuta guechusha» nir. \p \v 26 Chaura Abimelec niran: «Nogaga manami chayta musyashcärächu. Gampis manami imaypis willapämashcanquichu. Cananrämi nogaga chayta wiyarcöpis.» \p \v 27 Chayno parlarmi Abrahamga Abimelecta goycuran uyshata, cabrata, wäcata. Chay junajmi ishcan juc conträtuta ruraran. \v 28 Nircur Abrahamga uyshancunapita mas ganchis uyshata raquiran. \v 29 Raquiptin Abimelec tapuran: «¿Imapätaj raquiycanqui chay ganchis uyshataga?» nir. \p \v 30 Chaura Abraham niran: «Cay ganchis uyshatami gamta goycushayqui rasunpa cay yacu pösuta noga uchcushä musyacänanpaj.» \p \v 31 Chaycho ishcan jurashanpitami chay partita jutichaparan «Beerseba»\f + \fr 21:31 \fk Beerseba \ft ninanga \fk Juramintu pösu \ft ninanmi.\f* nir. \p \v 32 Beersebacho conträtuta ruraycur Abimelecwan Ficolga cuticuran Filistea runacuna tiyashan partiman. \v 33 Chay Beersebacho Abrahamga juc «tamarisco» jutiyoj yörata lantaran. Nircur imaycamapis cawaj \nd Tayta Diosta\nd* aduraran. \v 34 Abrahamga achca watami tiyaran Filistea runacuna tiyarcaycashancho. \c 22 \s1 Tayta Diosta Abraham wiyacushan \p \v 1 Chaypita achca watatanaga Abrahamta Dios musyapayta munaran. Chaymi Diosga gayaran «¡Abraham!» nir. \p Chaura Abrahamga niran: «Caychömi caycä» nir. \p \v 2 Chaura Dios niran: «Japallan cuyay wamrayqui Isaacta pushacurcur ayway Moriah partiman. Chayman chayaptiquimi ricachishayqui maygan puntacho wamrayquita pishtarcur rupachinayquipäpis.» \p \v 3 Chayno Dios nishan warannin tutaga tutalla jatarcur Abraham bürrunta carunacuran. Yantata camariran Dios nishanman apaycur chaycho wamranta rupachinanpaj. Camaricurcur aywacuran ishcay uywayninta wamranta pushacurcur. \v 4 Quimsa junaj aywarcurna Abrahamga ricäriran carucho punta caycämojta. \v 5 Chaura Abrahamga uywaynincunata niran: «Cayllacho gamcunaga quëdacuy. Bürrunchïtapis quëdachicuy. Tagaymanga nogallami cay wamrawan aywashaj chaycho Diosta aduranäpaj. Nircur cutimushäcuna.» \p \v 6 Chayno nirmi Abrahamga rupachinanpaj caj yantata wamran Isaacta matancaparan. Abrahamnami ninata cuchilluta aparan. Apacarcärir aywacuran wamran ishcan. \p \v 7 Caruta aywarcaycashancho Isaacga papänin Abrahamta niran: «Papä». \p Chaura Abrahamga niran: «¿Imatataj munanqui ïju?» \p Chaura Isaacga tapuran: «Ninatawan yantataga apaycanchïmi. ¿Maychötaj caycan uysha pishtananchïpäga?» \p \v 8 Niptin papänin niran: «Ïju, uyshataga Diosmi tarichimäshun.» \p Chayno nerga ishcan aywarcaycaran. \v 9 Dios nishan jircaman chayaycur Abrahamga altarta pergaran. Chayman yantatapis chojparan. Nircur wamran Isaacta mancurnarcurna yanta jananman churaran.\x * \xo 22:9 \xt Stg. 2.21\x* \p \v 10 Abraham cuchilluta aptarcur wamranta pishtariycunanpäna caycaran. \v 11 Chaura \nd Tayta Diospa\nd* anjilnin syëlupita gayacamuran: «¡Abraham! ¡Abraham!» nir. \p Chaura Abrahamga niran: «Imallaraj» nir. \p \v 12 Niptin anjilga niran: «Wamrayquita ama imatapis ruraychu. Nogaga musyämi Diosta wiyacushayquita. Gamga jucnaylla wamrayquitapis manami ‹mana› nimashcanquichu.» \p \v 13 Chayno niptin ricchacurishancho Abrahamga ricäriran juc carni shatacho auricasha caycajta. Chay carnitana altar jananman churarcur rupachiran wamranpa ruquin.\x * \xo 22:13 \xt Heb. 11.17–19\x* \v 14 Chaypitami Abrahamga chay puntata jutichaparan «\nd Tayta Dios\nd* tarichicunan» nir. Chaypitami cananyaj rimay can cayno: «Puntachörämi \nd Tayta Dios\nd* tarichicun» nir. \p \v 15 Yapay Abrahamta \nd Tayta Diospa\nd* anjilnin syëlupita gayacamuran. \v 16 Gayacamur niran: «Caynömi \nd Tayta Dios\nd* nin: ‹Gamga noga nishäta imatapis ruranquimi. Japallan cuyay wamrayquitapis manami ñïgamashcanquichu. Chaypitami cananga jurashpä gamta në: \v 17 Sumajmi bindisyunta goshayqui. Gampita miräga cangapaj aypalla agushnömi, goyllarcunanömi.\x * \xo 22:17 \xt Heb. 6.13–14; 11.12\x* Paycunaga chiquejcunata llapantami binsengapaj. \v 18 Paycuna-cashami mundu intërucho tiyaj runacunatapis bindisyunta goshaj\x * \xo 22:18 \xt Hech. 3.25; Gál. 3.8\x* noga nishäta gam wiyamashayquipita› nir.» \p \v 19 Chaypitanaga Abraham cutiran uywaynincunata cachaycushan cajman. Nircur iwalna cuticuran tiyashan Beersebaman. \s1 Nacorpa wamrancuna \p \v 20 Chaypita mas unayllataga Abraham mayaran wauguin Nacorpa warmin Milcacho wamrancuna achca cashanta. \v 21 Guechpa wamranpa jutin caran Uz, chaypita shullcan Buz, nircur Kemuel, chaymi caran Arampa papänin. \v 22 Nacorpaga maspis wamrancuna caran: Quesed, Hazo, Pildas, Jidlaf, Betuel. \v 23 Betuelmi Rebecapa papänin caran. Paycunami caran Abrahampa wauguin Nacorpawan Milcapa pusaj wamrancuna. \p \v 24 Nacorpaga caran wamrancuna uyway caj warmin Reúma jutiyojchöpis. Chay wamrancuna caran: Teba, Gaham, Tahas, Maaca. \c 23 \s1 Sara wañuptin pampashan \p \v 1 Sara cawaran pachac ishcay chuncan ganchis (127) watayoj canancama. \v 2 Payga Quiriat-arbachömi wañuran. Mas jucaj jutin caran Hebrón. Chayga caycan Canaán particho. Sara wañuptin Abrahamga wagar lüturan. \p \v 3 Warmin Sara wañusha caycaptin Abraham aywaran Het runacuna caycashan cajman. Chayaycur niran: \v 4 «Gamcunacho jäpa runa captëpis\x * \xo 23:4 \xt Heb. 11.9, 13\x* quiquëpaj cananpaj juc pachata ranticamay ari chayman warmëta pampanäpaj.»\x * \xo 23:4 \xt Hech. 7.16\x* \p \v 5 Chayno niptin Het runacunaga Abrahamta niran: \v 6 «Tayta, wiyaycallämay. Nogacunachöga gam canqui Dios acrashan mandajmi. Chaymi warmiquitaga pampay mas allinnin sepultüraman. Nogacunaga manami michäshayquichu mayninman pampaptiquipis.» \p \v 7 Chayno niptin Abrahamga ichircur, chaycho caycaj llapan Het runacunata rispitashpan umpuran. \v 8 Nircur niran: «Taytacuna, caycho warmëta pampanäpaj rasunpa aunimashpayquega Zoharpa wamran Efronta ruwapaycamay ari \v 9 Macpelacho caycaj machayta ranticaycamänanpaj. Chay machay caycan chacrancunapa cantunchömi. Ayca cuestaptinpis chay machaypa risyuntaga pägashämi. Chayno rantiptërämi cay marcacho quiquëpa pampacunä canga.» \p \v 10 Chay nishan öra Efronga chay runacunacho talluraycänaj. Chaymi Efronga marca-masincuna chaycho caycaj wiyananpaj, chayno chay siudä puncupa päsaycajcunapis wiyananpaj Abrahamta niran: \v 11 «Manami ranticöchu tayta. Sumaj wiyaycallämay. Nogaga goyllapami goycushayqui machayniyoj caycaj chacrata. Canan wiyaycämaj marca-masëcuna llapanmi musyanga gamta goycushäta. Chay machay uchcuman warmiquitaga pampaycuy ari.» \p \v 12 Yapay Abrahamga chaycho caycaj runacunata rispitashpan umpuran. \v 13 Nircur llapan runacunapa ñaupancho Efronta niran: «Tayta, wiyaycamay ari. Chay chacrayquipaj pägashä guellaytaga chasquimay tayta. Chayrämi warmëtaga pampashaj.» \p \v 14 Chaura Efrón niran: \v 15 «Wiyaycamay tayta. Chay chacrapa risyonga chuscu pachac (400) guellaymi cuestan. Ichanga chay guellayllapäga ¿imapätaj parlashunpis? Warmiquitaga chay machayman pampaycuy ari.» \p \v 16 Het runacunapa ñaupancho Efrón nishanta pägananpaj auniran Abrahamga. Nircur jinan öra aunishan guellayta pësapashpan pägaran. Nigusyanticunapa balansanwan pësaparan. \v 17 Chaynöpami Macpelacho Efronpa chacran caycäga Abrahampana ricacuran. Abrahampana caran machaynintin, chay chacracho caycaj yöracunapis. Chayga caycaran Mamre-läpita inti yagamunan caj-lächo. \v 18 Chay chacrata rantishanta ricaran chaycho caycaj Het runacunawan, siudä puncupa päsaj runacunapis. \p \v 19 Chayno chacrata rantiycur-rämi Abrahamga warmin Sarata pamparan Macpelacho caycaj machayman, Mamreman inti yagamunan caj-lächo. Chay pachapa jucaj jutenga caran «Hebronmi». Chayga caycan Canaán partichömi. \v 20 Chayno rantishanpitami chacraga machaynintin Abrahampana caran. Het runacuna ranticuycuran quiquin Abrahampis castancunapis chayman pampacunanpaj. \c 24 \s1 Isaacpaj warmita ashishan \p \v 1 Abraham caran auquinna. Paytaga llapan rurashancunachömi \nd Tayta Dios\nd* bindisyunta goshpan yanaparan. \v 2 Juc junajcho Abrahamga gayaran mas auquin caj uywayninta. Chay caj uywayninmi caran llapanninta ricaj. Paytami jurachishpan niran: «Maquiquita cay chancäman jatimuy. \v 3 Cay pachatapis syëlutapis camaj \nd Tayta Diospa\nd* jutincho juray noga nishäta llapanta ruranayquipaj. Ama dëjanquichu cay tiyaycashä particho caycaj Cananea warmiwan wamrä Isaac majachacänantaga. \v 4 Chaypa ruquenga gam aywanqui castäcuna tiyashan marcäman. Chaychömi castäcunapita juc jipashta ashimunqui wamräpa warminpaj.» \p \v 5 Chaura uywaynenga niran: «Capas warmiga cay partiman shamuyta mana munangachu. Chauraga ¿Isaactachu pushäman warmipa marcanman?» \p \v 6 Niptin Abraham niran: «Manami. Chaymanga wamräta manami pushanquichu. \v 7 Papänëpa wasinpita jorgamaj syëlucho caycaj \nd Tayta Diosmi\nd*, castäcunapa chacrancho goyaycajta cayman pushamashpan nimaran, cay tiyaycashanchi partita nogapa wamräcunata goycunanpaj. Paymi gampa ñaupayquita cachanga juc anjilninta. Chaymi gamga aywashayqui cajpita pushamunquipaj juc jipashta wamräpa warminpaj. \v 8 Gamwan jipash shamuyta mana munaptin ichanga aunimashayquitapis mana cumlinquinachu. Wamrätami ichanga chayman ama pushanquichu.» \v 9 Chayno niptin uywaynenga patrunnin Abrahampa chancanman maquinta jatiran. Nircur Diospa jutincho juraran patrunnin Abraham nishanta cumlinanpaj. \p \v 10 Chaypita Abrahampa uywaynenga acraran patrunninpa ima-aycanpitapis mas alli cajta. Nircur chunca camëllucunawan cargacurcur aywacuran Mesopotamiacho Nacor tiyashan siudäman. \v 11 Abrahampa uywaynin aywäga siudäpa ñaupancho caycaj yacu pösu ñaupanman chayaycur camëlluncunata jamachiran. Chay öraga tardina caran. Chay örami jipashcuna aywaj pösupita yacu apaj. \p \v 12 Chaychömi Abrahampa uywaynenga \nd Tayta Diosta\nd* mañacur cayno niran: «Patrunnë Abrahampa \nd Tayta Diosnin\nd*, canan yanapämay ari noga yarpashä alli camacänanpaj. Chaynöpa patrunnë Abrahamta cuyapaycuy ari. \v 13 Cay pösu ñaupallancho shuyaycäshaj jipashcuna yacuta apananpaj shamojta. \v 14 Camacaycachiy ari tayta, patrunnëpa wamranpaj warmita tarinäpaj. Nogaga jipashta nishaj: ‹Puyñuyquipita yacuta upurcachimay jipash› nir. Chaura payna nimächun: ‹Upucurcuy ari. Camëlluyquicunatapis yacuta upuraycachishaj› nir. Chayno nimaj cajmi canga Isaacpa warminpaj acrashayqui jipash. Chaynöpami musyashaj patrunnë Abrahamta cuyapashayquita.» \p \v 15 Abrahampa uywaynin manaräpis Diosta mañacuyta ushar ricäriran puyñun matancasha yacuman jipash aywaycämojta. Chay jipash caran Betuelpa wamran Rebeca. Betuelnami caran Nacorpawan Milcapa wamran. Nacorga caran Abrahampa wauguin. \v 16 Rebecaga caran cuyayllapaj jipash. Payga pï runawanpis manarämi caranrächu. Yacu pösu cajman chayaycur puyñunman yacuta wishicurcur cuticuycaranna. \p \v 17 Chaura Abrahampa uywaynenga cörrir tariparcur niran: «Puyñuyquipita yacuta upurcachimay jipash.» \p \v 18 Chaura jipashga niran: «Upucurcuy ari.» \p Chayno nir puyñunta charipararan yacuta upunanpaj. \v 19 Abrahampa uywaynin yacuta upuyta usharcuptin Rebecaga niran: «Camëlluyquicunatapis yacuta upuraycachishaj.» \p \v 20 Chayno nirmi uywacunapa yacu upucunanman apurä tacshiriycur cutirir-cutirir ashtapämuran llapan camëllucuna upunanpaj. \v 21 Abrahampa uywaynenga ricapaycaran upällalla mana imatapis niyllapa, mañacushanno \nd Tayta Dios\nd* camacächishanta mana camacächishantapis musyananpaj. \p \v 22 Camëllucuna yacu upuyta usharcuptin Abrahampa uywaynenga jipashpa senganman jatiparcuran gori surtïjata. Chay surtïjaga lasaran sojta grämuno. Chaynöpis maquinman jatiparan goripita ishcay brasalëtata. Chaycunaga lasaran pachac (100) grämuno. \v 23 Nircur niran: «Willamay jipash: ¿pipa wamrantaj canqui? ¿Papäniquipa wasinchöga jäcunchu nogacuna pachacunäpaj?» \p \v 24 Chayno niptin jipash niran: «Betuelpa wamranmi caycä. Payga Nacorpawan Milcapa wamranmi. \v 25 Wasëcunachöga jäcuycanmi canan chacay gamcuna pachacunayquipaj. Ogshapis guewapis caycanmi camëlluyquicunapaj.» \p \v 26 Chaura Abrahampa uywaynenga \nd Tayta Diosta\nd* rispitashpan gongurpaycur alabaran \v 27 cayno nir: «Patrunnë Abrahampa \nd Tayta Diosnenga\nd* alabasha cachun. Patrunnëtaga allimi yanapan. Chaymi castanmanpis chayachimasha.» \p \v 28 Rebecaga cörriyllapa cuticuran yacuman aywajta ima päsashantapis mamanta willaj. \v 29-30 Rebecapa turin caran Labán. Paymi ricaran pañinpa sengancho gori surtïja jatiraycajta, brasalëtata maquincho jatiraycajta. Runa imata nishantapis mamanta willapaycajta wiyaran. Chaymi yacu pösu cajman cörriyllapa aywaran chay runawan tincunanpaj. Chay runataga pösu ñaupancho tariran camëlluncunawan caycajta. \v 31 Labanga niran: «¡\nd Tayta Dios\nd* yanapashan runa, wasëman aywaculläshun! ¿Imanöpataj cay jawallachöga puñunqui? Nogaga maynami jäcachipacushcä gam puñunayquipaj, chayno camëlluyquicunapäpis.» \p \v 32 Chayno niptin Abrahampa uywaynenga Labanwan aywaran. Wasichöna Labanga camëllucunapita cargacunata pascaran. Nircur gararan. Yacutapis apapämuran Abrahampa uywaynin yan'guincunawan chaquincunata mayllacunanpaj. \p \v 33 Chaypita micuyta micunanpaj churapaycuptin Abrahampa uywaynenga niran: «Nogaga manami micushärächu ninäpaj caycajta manaraj parlarga.» \p Chayno niptin Labán niran: «¡Parlamuy ari!» \p \v 34 Chaura Abrahampa uywaynenga niran: «Nogaga cä Abrahampa uywayninmi. \v 35 Paytaga \nd Tayta Diosmi\nd* alli bindisyunta gosha. Paypaga aypallami mirasha uysha, wäca, camëllo, bürru. Warmi ollgu uywaynincunapis aypallami. Goripis guellaypis aypallami. \v 36 Patrunnëpa warmin Sarapis chacwanna caycashanchörämi ollgu wamrata charasha. Paypaga japallanmi ollgu wamran. Chay wamrallantana patrunnëga llapan ima-aycantapis erensya goycusha. \v 37 Patrunnëmi Tayta Diospa jutincho jurachimashpan cayno nimasha: ‹Ama dëjanquichu cay tiyaycashä particho caycaj Cananea warmiwan wamrä majachacänantaga. \v 38 Chaypa ruquenga gam aywanqui noga yurishä partiman. Chay castäcunapita juc jipashta acramunqui wamräpa warminpaj› nir. \p \v 39 «Chaura noga nirä: ‹Capas warmiga cay partiman shamuyta mana munangachu› nir. \p \v 40 «Chaymi payga nimaran: ‹Nogaga imaypis \nd Tayta Diospa\nd* maquinchömi purishcä. Chaymi payga gampa ñaupayquita cachanga juc anjilninta, alli purimunayquipaj, castäcuna cajpita wamräpaj warmita pushamunayquipaj. \v 41 Famillyäcuna wamranta mana munashuptiquimi ichanga aunimashayquita cumlinayqui mana nistacanganachu› nir. \p \v 42 «Chaymi noga shamur canan chayamushcä yacu pösu ñaupanman. Chaychömi Tayta Diosta mañacur nishcä: ‹Patrunnë Abrahampa \nd Tayta Diosnin\nd*, canan yanapämay ari noga yarpashä alli camacänanpaj. \v 43 Cay pösu ñaupallancho shuyaycäshaj jipashcuna yacuta apananpaj shamojta. Camacaycachiy ari tayta, patrunnëpa wamranpaj warmita tarinäpaj. Nogaga jipashta nishaj: «Puyñuyquipita yacuta upurcachimay jipash» nir. \v 44 Chaura payna nimächun: «Upucurcuy ari. Camëlluyquicunatapis yacuta upuraycachishaj» nir. Chayno nimaj cajmi canga patrunnëpa wamranpa warminpaj acrashayqui jipash› nishpä. \p \v 45 «Chayno Diosta mañacuyta manaräpis usharmi ricärirä Rebeca puyñun matancasha aywaycämojta. Chaypitaga chayamusha yacu pösuman yacuta wishej. Chaura noga nirä: ‹Yacuta upurcachimay jipash.› \p \v 46 «Chaura payga matancaraycashan puyñunta jinan öra urarcachir nimaran: ‹Upucurcuy ari. Camëlluyquicunatapis upuraycachishaj› nir. Chaura nogaga yacuta upushcä. Chayno camëllöcunatapis upuchisha. \p \v 47 «Chaymi tapushcä: ‹¿Pipa wamrantaj canqui?› nir. Chaura payga nimasha: ‹Betuelpa wamranmi caycä. Payga Nacorpawan Milcapa wamranmi.› Chayno nimaptinmi nogaga senganman jatiparcurä juc surtïjata, maquinmanpis ishcay brasalëtacunata. \v 48 Nircurna gongurpacuycur \nd Tayta Diosta\nd* rispitar alabarä cayno nir: ‹Patrunnë Abrahampa Tayta Diosnin, gam alli nänipami pushamashcanqui patrunnëpa wamranpaj famillyanpita warmita ashinäpaj› nir. \v 49 Cananga gamcunana nimay ari, patrunnëpaj alli u mana alli canayquipaj cashantapis. ¿Wamrayquita gomanquichu u manachu? Willaycamaptiquega noganami musyacushaj maypita ashiytapis.» \p \v 50 Chaura Labanwan Betuelga niran: «Llapan nimashayquicunataga \nd Tayta Diosmi\nd* camacächisha. Chaymi gamtaga auniyta ni ‹mana› niytapis mana puydëcunachu. \v 51 Rebecataga pushacuy ari. Rebecaga \nd Tayta Dios\nd* camacächishanno cachun patrunniquipa wamranpa warmin.» \p \v 52 Chayno nejta wiyaycur Abrahampa uywaynenga \nd Tayta Diosta\nd* agradësicushpan umpuran urcunpis pampaman töpanancama. \v 53 Nircur apashancunata jorguran achca castata goripita, guellaypita rurashata, chayno röpacunatapis. Chaycunata goycuran Rebecata. Jipashpa turintapis mamantapis bälej cösacunata goycuran. \v 54 Chaycunata chasquircuptinraj Abrahampa uywaynenga yan'guincunawan micuran upuran. Nircur chaycho wararan. \p Warannin tuta Abrahampa uywaynenga niran: «Cananga patrunnëpa wasinman cuticushäna.» \p \v 55 Chayno niptin Rebecapa turinwan mamanga niran: «Jipashga nogacunawan goyapärichunraj chunca junajllapis. Chaypitami ichanga pushacunquina.» \p \v 56 Chayno niptin Abrahampa uywaynenga niran: «\nd Tayta Dios\nd* yanapämar llapantapis allina camacächisha caycaptenga amana goyächimaynachu. Patrunnëpa wasinman cuticunäpaj despachaycallämayna ari.» \p \v 57 Chaura paycuna niran: «Jipashtaraj tapushun. Pay mä ima nengashi.» \p \v 58 Chayno nir gayaran Rebecata. Nircur tapuran: «¿Cay runawan aywanquichu?» nir. \p Chaura pay niran: «Au, aywashaj.» \p \v 59 Chaura Rebecaga mamanno uywaj warmiwan ishcan aywacuran. Abrahampa uywayninwan shamoj runacunapis iwalna aywacuran. \v 60 Famillyanga Rebecata bindisyunta gor cayno niran: \q1 «Rebeca, wawayquicuna, willcayquicuna, \q1 chayno paycunapita mirajcunapis aypallaman mirar \q1 waranganpa-waranganpa caycullächun. \q1 Gampita mirajcunaga chiquejcunatapis \q1 llapanta binsichun.» \m \v 61 Chaypita Rebeca warmi uywaynincunawan camëlluta muntacurcur Abrahampa uywayninpa guepanpa aywacuran. Chaynömi Abrahampa uywaynenga Rebecata pusharan patrunninpa wamranpa warminpaj. \p \v 62 Isaacga tiyaycaran Néguev particho. Chaymi payga Ricamaj Cawaj Diospa Pösun jutiyoj cajpa aywashanpita cutiycämuran. \v 63 Payga pacha chacaycaptinna puricachaj aywasha caran. Ricchacurishancho ricäriran camëllucuna awaycämojta. \p \v 64 Chayno Rebecapis ricäriran. Isaacta ricärir camëllupita uraran. \v 65 Urarcur tapuran Abrahampa uywayninta: «¿Pitaj tagay runa noganchi cajman aywaycämoj?» nir. \p Chaura Abrahampa uywaynenga niran: «Paymi patrunnë.» \p Chayno niptinmi Rebecaga shucutanwan cäranta chapacurcuran. \p \v 66 Uywaynenga Isaacta willaparan imano purimushantapis. \v 67 Chaypitana Isaacga Rebecata pusharan mamanpa toldunman. Nircur paywan majachacaran. Isaacga Rebecata fiyupa cuyaran. Chaynöpami maman wañushanpitapis mana llaquicurannachu. \c 25 \s1 Ceturacho Abrahampa wamrancuna cashan \r (1Crón. 1.32–33) \p \v 1 Abrahamga jucwanpis yapapacuranraj. Chay warmipami jutin caran Cetura. \v 2 Chay warmicho caj wamrancuna caran: Zimram, Jocsán, Medán, Madián, Isbac, Shúa. \v 3 Jocsanpa wamrancuna caran Sebawan Dedán. Dedanpita mirajcuna caran Asur, Letus, Leum runacuna. \v 4 Madianpana wamrancuna caran: Efa, Efer, Hanoc, Abida, Elda. Llapan chaycunaga caran Abrahampa warmin Ceturapita mirajcunalla. \v 5 Abrahampa llapan ima-aycanpis caran Isaacllapämi. \v 6 Juc warmincunacho caj wamrancunataga wallca wallcalla ima-aycantapis raquiparan. Nircur Abrahamga waquin caj wamrancunata Isaacpita raquiran. Raquirmi shuyni tiyacunanpaj despacharan inti yagamunan caj-läman. \s1 Abraham wañushan \p \v 7 Abrahamga cawaran pachac ganchis chunca pichgan (175) watayoj canancama. \v 8 Payga wañucur ñaupa wañoj castancunawan tincojna aywacuran. Pasaypa auquinna cashpan alli wañuypana wañucuranpis. \v 9 Isaacwan Ismael ishcan wamrancuna pampaycachiran Macpelacho caycaj machayman. Chayga caycan Mamrepita inti yagamunan caj-lächo, Het runa Zoharpa wamran Efronpa chacrancho. \v 10 Chay chacraga caran Het runapita Abraham rantishanmi.\x * \xo 25:10 \xt Gén. 23.3–16\x* Abrahamga pampacuran warmin Sara pamparaycashan lädunman. \v 11 Abraham wañushanpitaga Isaactana Dios bindisyunta goran. Paymi tiyacuran Ricamaj Cawaj Diospa Pösun jutiyojpa ñaupancho. \s1 Ismaelpita mirajcuna \r (1Crón. 1.28–31) \p \v 12 Sarapa uywaynin Agarga Egipto warmimi caran. Paychömi caran Abrahampa wamran Ismael. \v 13 Ismaelpa wamrancunami mayurpita shullcacama caran cayno: Nebaiot, chaypita Cedar, Adbeel, Mibsam, \v 14 Misma, Duma, Massa, \v 15 Hadar, Temá, Jetur, Nafis, Cedema. \v 16 Chaycunami caran Ismaelpa chunca ishcay (12) wamrancuna. Paycunaga caran quiquin casta mirajcunacho munayniyoj mandaj. Chay mandajcunapa jutincuna cashannöllami trïbuncunapapis marcancunapapis jutin caran. \p \v 17 Ismael wañuran pachac quimsa chuncan ganchis (137) watayoj caycashancho. Wañucur paypis ñaupa wañoj castancunawan tincojna aywacuran. \v 18 Ismaelpita mirajcunami tiyaran Havila partipita Shur particama, Egipto nasyunpa chimpan Asiriaman aywanacama. Wauguincunawan chiquinacuycarpis Ismaelcunaga chaycho tiyacuran. \s1 Esaüwan Jacob yurishan \p \v 19 Caypitami isquirbiraycan Abrahampa wamran Isaacpita mirajcunapa willapan: \v 20 Rebecawan majachacashan öra Isaacga caycaran chuscu chunca (40) watayoj. Betuelpa wamranmi caran Rebecaga. Y Labanpana pañin caran. Paycunaga Aram runacunami caran. Padan-aram partichömi tiyaran. \v 21 Rebecaga wamrata mana tariranchu. Chaymi Isaacga \nd Tayta Diosta\nd* mañacuran warmin wawayoj cananpaj. \nd Tayta Dios\nd* wiyaran Isaac ruwacushanta. Chaynöpami Rebecaga gueshyaj ricacuran. \v 22 Gueshyaj captin millish cashpan tacanacur pachanta fiyupa nanächiran. Chaymi Rebecaga yarpachacuran «Cayno captenga mijur wañucöman» nir. Chaymi imanir chayno ñacashantapis \nd Tayta Diosta\nd* tapucuran. \p \v 23 Tapucuptin \nd Tayta Dios\nd* niran: \q1 «Gampa pachayquichöga caycan ishcay nasyunpämi. \q1 Paycunaga manaräpis yurillarnami shuyni-shuyni cayta munaycan. \q1 Jucajmi mas munayniyoj canga jucajpitaga. \q1 Mayurnin cajmi canga shullcanpa munaynincho.»\x * \xo 25:23 \xt Rom. 9.12\x* \p \v 24 Rebeca gueshyacunan junaj chayamuptin gueshyacuran millishta. \v 25 Rimëru yurej cajmi caran cuyayllapaj puca ajcha, intëru cuerpunpis mishwa juntasha. Paytami jutinta churaparan Esaú\f + \fr 25:25 \fk Esaú \ft ninanga \fk shaprasapa \ft ninanmi.\f* nishpan. \v 26 Esaüpa chaqui-talunninta charicusha guepantana yuriran wauguin. Chayno yurishanpitami jutinta churaparan Jacob\f + \fr 25:26 \fk Jacob \ft ninanga \fk ancuta aptan \ft y \fk engañacoj \ft ninanmi.\f* nir. Rebeca gueshyacuptin Isaac caycaran sojta chunca (60) watayoj. \s1 Esaú mayur cay derëchunta ranticushan \p \v 27 Chaypita wamrancunaga jatunyaranna. Jatun carna Esaüga jircapa puriyta mäñacuran, jirca animalcunata chariyta. Jacobmi ichanga toldullancho allilla goyäcoj caran. \v 28 Isaacga masmi cuyaran Esaüta jirca animalcuna charimushancunata micushpan. Rebecana cuyaran Jacobta. \p \v 29 Juc junaj Jacob yanucuycaptin Esaüga jircapa aywashanpita fiyupa uticasha chayamuran. \v 30 Chayno chayamur wauguinta niran: «Chay puca micuy rurashayquita mañacushayqui. Fiyupami yargaycä. Garaycamay ari» nir. (Chaypitami Esaütaga Edom\f + \fr 25:30 \fk Edom \ft ninanga \fk puca \ft ninanmi.\f* ninpis.) \p \v 31 Niptin Jacobga niran: «Garanäpäga mayur cay derëchuyquiwan canan öra rucashun.» \p \v 32 Chayno Jacob niptin Esaú niran: «Canan noga yargaypita caycashä öra manami imapäpis bälimanchu mayur cay derëchöga.» \p \v 33 Chaura Jacobga niran: «Canan öra Diospa jutincho juray guechpa cay derëchuyquiwan rucanapaj.»\x * \xo 25:33 \xt Heb. 12.16\x* \p Chayno niptin Esaüga aunishpan juraran guechpa cay derëchunta chay micuywan rucananpaj. \v 34 Rasunpa aunircuptin Jacobga gararan landrïjas pushpu picanti rurashanta y tantatapis. Micuyta usharcur Esaüga upällalla aywacuran. Chaynömi Esaüga mayur cay derëchunpaj imatapis mana gocuranchu. \c 26 \s1 Gerar siudächo Isaac tiyashan \p \v 1 Chay wichan Isaac tiyaycashan particho fiyupa muchuy caran. Abraham cawaycashan wichan muchuy cashanpitaga mas fiyupami caran. Chaynöpami Isaacga aywacuran Gerar siudäman. Gerarga caran Filistea runacunapa siudäninmi. Paycunapa raynin caycaran Abimelec. \v 2 Chaychömi Isaacta yuriparcur \nd Tayta Dios\nd* niran: «Ama aywaychu Egiptumanga. Gamga tiyacuy maychöpis noga nishallächo. \v 3 Cananga cayllachöraj tiyacuycay. Nogaga gamwanmi caycäshaj. Bindisyuntapis goshayquipaj. Gamta y gampita mirajcunatami cay partitaga goycushäpaj. Chaynöpami cumlishaj papäniqui Abrahamta aunishäta. \v 4 Nogami gampita mirajcunata yanapäshäpaj goyllarcunanöpis yupayta mana atipaypaj mirananpaj. Paycunatami cay particunataga goycushäpaj. Paycuna-raycumi mundu intërucho tiyaj runacunatapis bindisyunta goshaj.\x * \xo 26:4 \xt Gén. 22.16–18\x* \v 5 Chayno canga Abraham wiyacamashanpitami, mandamintöcunata, laynëcunata, yachachishäcunata cumlishanpitami.» \p \v 6 Chaymi Isaacga Gerarcho tiyacuran. \v 7 Chaycho tiyaj runacunaga Rebecapaj tapupäcuran. Rebeca cuyayllapaj captinmi Isaacga yarparan warmin-rayculla runacuna wañuycachinanta. Chaymi mana willacuranchu Rebeca warmin cashanta. Rasun cajta ninanpa ruquin «Pañëmi» niran. \p \v 8 Chayllacho unaycama tiyaran. Chaypita juc junaj Abimelec bentänanpa ricchacuycashancho ricaran Isaacga warmin Rebecata cuyaycämojta. \v 9 Chayno ricaycurmi Abimelecga Isaacta gayaycachir tapuran: «Payga warmiquimi ¿au? ¿Imanirtaj ‹pañëmi› nirayquega?» \p Chaymi Isaac niran: «Nogaga yarparä pay-raycu runa wañuycachimänantami.» \p \v 10 Chayno niptin Abimelecga niran: «¿Imanirtaj chaynöga nogacunata llullapämashcanqui? Chaynöpitachi cay marca runacunaga warmiquiwan puñucuycunmanpis caran. Chaynöpaga nogacunata juchata rurachimanquimanchari caran.» \p \v 11 Chaypitana Abimelecga munaynincho caj runacunata willachiran cayno nir: «Cay runata u warminta pipis yatapaj cäga wañuchicangami.» \p \v 12 Chay wata Isaacga chay particho micuycunata murupacuran. \nd Tayta Dios\nd* bindisyunninta churaptinmi shuntaytapis mana atipänancama micuy wayuran. \v 13 Chaynöpami payga fiyupa rïcuyaran. Chayno ima-aycanpis aypallana caran. \v 14 Uywancunapis uysha, cabra, wäca aypallaman miraran. Paypaga uyway runacunapis aypallana caran. Chaymi Filistea runacunaga Isaacta chiquicarcäriranna. \v 15 Chayno chiquirmi Abraham cawashan wichan uywaynincuna pösucunata uchcushanmanpis Filistea runacunaga allpata cutichipaycäriran. \p \v 16 Chaypitanaga Abimelecpis Isaacta niran: «Canan gamga nogacunapita mas fiyupanami ima-aycayojpis canqui. Chaymi caypitaga aywacuyna.» \p \v 17 Chayno niptin Isaac aywacuran. Chayaran Gerar guechwa pampaman. Chaychöna tiyacuran. \fig Isaac tiyashan tolducuna|src="HK00220B.TIF" size="col" loc="in Genesis 26" ref="Gén. 26.17" \fig* \v 18 Chayman chayaycur Isaacga papänin cawaycar-raj uchcuchishan pösucunata pichachiran. Chay pösucunataga Filistea runacunami pamparpusha caran. Chaypita Isaacpis chay pösucunapa jutinta churaparan papänin churapashan juticunallata. \p \v 19 Chay guechwa pampacho juc cuti Isaacpa uywaynincuna ojtircaycaran juc pösupaj. Pösupaj ojtircaycashancho tariran yacu pashtaycämojta. \v 20 Chaymi Gerar pampacho uyshancunata michejcunaga rimanacuran Isaacpa uyshëruncunawan. «Chay yacuga nogapami» nishpan guechunacuran. Chaypitami Isaacga chay pösuta jutichaparan «Pillya» nishpan, chay pösu cajcho pillyasha captin. \v 21 Chaypitapis yapay Isaacpa uywaynincunaga juc pösuta uchcuran. Chaychöpis yapay rimanacuran. Chaymi chay pösupa jutintapis Isaacga churaparan «Chiquinacuy» nishpan. \p \v 22 Chaura Isaacga chay tiyaycashanpita caruman aywacuran. Chaychöna yapay pösuta uchcuchiran. Chay pösupaj mana piwanpis rimanacuptinna jutinta churaparan Rehobot\f + \fr 26:22 \fk Rehobot \ft ninanga \fk Alli goyay \ft ninanmi.\f* nishpan. Chaymi niran: «Cananga \nd Tayta Dios\nd* cayman churamashcanchi allilla goyäcur mirananchïpämi.» \p \v 23 Chaycho tiyaycashanpita Isaac aywacuran Beersebaman. \v 24 Chay chacay \nd Tayta Dios\nd* yuriparcur niran: \q1 «Nogami caycä papäniqui Abrahampa Diosnin. \q1 Nogaga gamwanmi caycä. \q1 Chaymi ama manchacuychu. \q1 Sirbimajnë Abraham-raycumi \q1 gamtapis bindisyunta goshayqui. \q1 Chaymi gampita mirajcunapis \q1 aypallaman mirananpaj yanapäshaj.» \m \v 25 Chaura Isaacga chaycho juc altarta rurarcur \nd Tayta Diosta\nd* aduraran. Chaypitaga chaychöna tiyacuran. Uywaynincunana juc pösuta uchcuran. \s1 Isaacwan Abimelec conträtuta rurashan \p \v 26 Juc junajcho Abimelec\x * \xo 26:26 \xt Gén. 21.22\x* shamuran Gerarpita-pacha Isaacwan parlananpaj. Abimelecwan shamuran tantiyachejnin mayur runa Ahuzatpis. Chayno shamuran suldäruncunapa mandajnin Ficolpis. \p \v 27 Chayaptinmi Isaacga niran: «Marcayquipitapis gargarcamar, ricaytapis mana munarcamarga ¿imamantaj cananga shamushcanqui?» \p \v 28 Chayno niptin paycuna niran: «Nogacunaga tantiyacushcä gamwan \nd Tayta Dios\nd* caycashantami. Chaymi yarpachacushcäcuna gamwan conträtuta rurananchïpaj. Conträtutaga caynömi rurashun: \v 29 Gamga ama ima mana allitapis ruramanquichu. Nogacunapis manami gamtaga imatapis rurashcächu. Chaypa ruquenga allimi goyaranchi. Gamga allillami llojshicamurayquipis. Cananpis \nd Tayta Diosmi\nd* bindisyunta goycäshunqui.» \p \v 30 Chayno niptin Isaacga achca micuyta rurachiran. Nircur paycunawan micuran upuran. \v 31 Warannin tutaga tutallana conträtuta rurar ishcan juraran. Chaypita Abimelecga aywashan runacunawan cuticuran. Isaacpis alli despacharan. \p \v 32 Chay junajlla Isaacpa uywaynincuna chayamuran willacoj «Pösuta uchcurcaycashächo yacuta tarishcä» nir. \v 33 Chaymi Isaacga chay pösupa jutinta churaparan «Seba» nishpan. Chaypitami chay siudäpa jutenga caycan Beerseba. \p \v 34 Esaú chuscu chunca (40) watayoj caycashpan majachacaran Beeri jutiyoj runapa wamran Juditwan. Chaypita yapaypis majachacaran Elón jutiyoj runapa wamran Basematwan. Paycunaga Het nasyun runacunami caran. \v 35 Esaüpa ishcan warmincunami Isaactawan Rebecata pasaypa rabyachiran. \c 27 \s1 Jacobta Isaac bindisyunta goshan \p \v 1 Auquinna captinmi Isaacpa ñawin mana ricacurannachu. Chaymi juc junajcho mayur caj wamranta «Esaú» nir gayaran. \p Chaura Esaüga niran: «¿Ima papä?» \p \v 2 Chaura Isaacga wamranta niran: «Ïju, pasaypa auquinnami caycä. Cayno caycashpäga waranachari wañucushäpis. \v 3 Chaymi nogaga munä lëchayquiwan jirca animal charej aywanayquita. \v 4 Animalta chariraycamorga noga yachashä micuyta rurapämanqui. Micuyta rurariycur apamunqui micunäpaj. Chaynöpami cawashäyaj bindisyunta goshayqui.» \p \v 5 Isaac wamran Esaüta imata nishallantapis maman Rebecaga wiyaran. Chaura Esaüga papänin nishanno animal ashej jircapa aywacuran. \v 6 Chaycama Rebecaga wamran Jacobta niran: «Ïju, sumaj wiyamay. Wauguiqui Esaüta papäniqui cayno niycajtami wiyashcä: \v 7 ‹Jircapa aywar ima animal-llatapis chariraycamuy. Nircur micuyta ruramunqui noga micunäpaj. Micucurcurnami cawashäyaj \nd Tayta Diospa\nd* bindisyunninta goshayqui.› \v 8 Canan gamga ïju sumaj wiyamay imata nishätapis. \v 9 Gam aywariycuy uywanchïcuna caycashan cajman. Nircur chaypita apamunqui mas allinnin ishcay cabra-mallwacunata. Chay cabra-mallwapitana papäniqui yachashan micuyta noga rurashaj. \v 10 Chaura gamnami apapanquipaj papäniqui micunanpaj. Chaynöpami manaraj wañucushpan gamtana bindisyunta goshunquipaj.» \p \v 11 Chayno niptin Jacobga mamanta niran: «Ichanga wauguë Esaú pasaypa shaprasapami. Nogaga manami paynöchu cä. \v 12 Chaymi papänë yatamarga rejsimanga. Rejsimashpanga noga engañaycashäta musyanga. Chauraga bindisyunta gomänanpa ruquin maldisyunamangami.» \p \v 13 Chayno niptin maman niran: «Ïju, maldisyunta papäniqui goshuptiquega nogata chayamächun. Gamga noga nishäta wiyamashpayqui cabra-mallwacunallata apamuy.» \p \v 14 Maman chayno niptin Jacob aywaran cabra-mallwacunaman. Nircur mamanman apapämuran. Chaura mamannami Isaac yachashan micuyta ruraran. \v 15 Nircur Rebecaga mayur wamran Esaüpa alli röpan churaräcojta jorgarcamur Jacobtana jatiparan. \v 16 Jacobta papänin mana rejsinanpämi ricranpawan cuncanpa shapran mana cashanpaga cabra-mallwapa garachanwan pituparan. \v 17 Chayno rurariycur Rebecaga yanucushan micuyta tantantinta «apay» niran Jacobta. \p \v 18 Jacobnami micuyta apacurcur papänin caycashan cajman yaycurir «Papä» nir gayaran. \p Niptin papänin niran: «Caychömi caycä ïju. ¿Maygan caj wamrätaj canqui?» nir. \p \v 19 Chaura Jacob niran: «Nogaga caycä mayur wamrayqui Esaümi. Nimashayquita ruramushcänami. Jatarimuy ari papä. Sumaj jamarcur micucurcuy ari charimushä animalpa aychanta bindisyunta gomänayquipaj.» \p \v 20 Chaura Isaac tapuran: «¿Imanöpataj rätullaga chariraycamushcanqui?» nir. \p Niptin Jacobga niran: «\nd Tayta Diosniqui\nd* yanapämaptinmi rätu tarimushcä» nir. \p \v 21 Niptin papänin niran: «Witimuy yatanäpaj. Mä rasunpachush canqui wamrä Esaú.» \p \v 22 Chayno niptin Jacobga papäninpa ñaupanman witiran yatananpaj. Yataycur papänin niran: «Rimaynenga Jacobpami; maquincunami ichanga Esaüpa.» \p \v 23 Papänenga mana rejsiranchu. Yataycuptin maquincunaga Esaüpa maquinnöna ushajpaj millwa caycaran. Chaura bindisyunta gonanpäna caycaran. \v 24 Ichanga yapay tapuran: «Gamga ¿rasunpachu canqui wamrä Esaú?» nir. \p «Au, Esaümi cä» niran Jacobga. \p \v 25 Chayno niptin papänin niran: «Charimushayqui animalpa aychanta garamay ari ïju. Nircurnami bindisyunnëta goshayqui.» \p Niptin Jacobga papäninta gararan. Bïnutapis apaparan. Chaura Isaacga micuran upuran. \v 26 Micuyta usharcur niran: «Witircamur muchamay ïju» nir. \p \v 27 Papäninta muchananpaj Jacob ñaupanman witircuptin Isaacga röpanpa asyayninta mayaran. Chaymi bindisyunta goshpan cayno niran: \q1 «Cayga wamräpa asyayninmi. \q1 \nd Tayta Dios\nd* bindisyunta churashan jircacunapa asyayninnömi caycan. \q1 \v 28 Gam tiyashayquimanga Tayta Dios tamyaycachimuchun. \q1 Micuyniquicunatapis Tayta Dios wayuycachichun. \q1 Pay yanapaycushunqui gampa achca rïgu achca bïnu cananpaj. \q1 \v 29 Gamtaga achca runacuna sirbiycushunqui. \q1 Llapan nasyun runacuna gamta rispitaycushunqui. \q1 Wauguiquicunapis gampa munayniquicho caycullächun. \q1 Gamta chiquishoj cäga maldisyunädumi canga. \q1 Gamta bindisashoj cäga bindisashami canga.»\x * \xo 27:29 \xt Gén. 12.3\x*\x * \xo 27:29 \xt Heb. 11.20\x* \p \v 30 Isaacga wamran Jacobta bindisyunta goyta usharanna. Papänin cajpita Jacob llojshirishallantana Esaüpis chayaramuran jirca animal charej aywashanpita. \v 31 Paypis papänin yachashan mishquej micuyta ruraran. Nircur papäninman apaparan. Chayaycachir niran: «Jatarimuy papä. Charimushä animalpa aychanta micucurcuy bindisyunta gomänayquipaj.» \p \v 32 Chayno niptin Isaac tapuran: «¿Pitaj canqui?» nir. \p Niptin wamranga niran: «Nogaga mayur wamrayqui Esaümi caycä.» \p \v 33 Chayno niptin Isaacga manchacäcuran. Sicsicyayllapa watapa-watapa rimar niran: «Chauraga ¿pitaj animal charej aywashanpita cutiraycamur micuyta apamusha? Chayta mayna nogaga micushcäna manaräpis chayamuptiqui. Paytana bindisyuntapis goshcä. Bindisyun goshätaga manami cutiricömannachu.» \p \v 34 Chayno papänin nishanta wiyaycur Esaüga fiyupa wagar gapararan. Llaquicur niran: «¡Papä, nogatapis bindisyunta gomay ari!» nir. \p \v 35 Chayno niptin Isaacga niran: «Wauguiqui shaycamurmi llullapämasha. Gamta bindisyunta gonäpaj cajta paytanami goshcä.» \p \v 36 Chaymi Esaüga niran: «Rasuntachari ‹Jacob› nirpis jutichaparan. Cananwanga ishcay cutinami engañaman. Rimëroga mayur cay derëchöta guechumasha.\x * \xo 27:36 \xt Gén. 25.29–34\x* Cananga nogata bindisyunta gomänayquipaj cajtana guechumasha. ¿Manachu ichicllapis quëdasharaj nogatapis bindisyunta gomänayquipaj?» nir. \p \v 37 Chayno niptin Isaac niran: «Nogaga Jacobtanami nishcä gampis paytana rispitanayquipaj. Llapan castancunapis paypa munayninchöna cananpaj nishcä. Paytami nishcä paypaga rïgupis übaspis aypalla cananpaj. Cananga ¿imatanataj bindisyuntapis goshayqui ari ïju?» \p \v 38 Chaura Esaüga niran: «Papä, ¿manachu nogatapis juc shimillatapis bindisyunniquita gomanquiman? Nogatapis bindisyunniquitaga gomay ari papä.» Chayno nir Esaüga gaparaypa wagaran.\x * \xo 27:38 \xt Heb. 12.17\x* \p \v 39 Chaymi Isaacga niran: \q1 «Micuy alli wayunan chacrapita caruchömi tiyanquipaj. \q1 Tamya tamyamunanpitapis caruchömi tiyanquipaj. \q1 \v 40 Magashunayquipaj shamuptin espädayquiwan difindicurmi cawanquipaj. \q1 Wauguiquipa munayninchömi canquipaj. \q1 Chaypis callpachacorga maquinpita llojshinquipämi.»\x * \xo 27:40 \xt Gén. 36.8; 2Rey. 8.20\x*\x * \xo 27:40 \xt Heb. 11.20\x* \s1 Esaüpita Jacob gueshpir aywacushan \p \v 41 Papänin bindisyunta goshan junajpita-pachami Esaüga Jacobta fiyupa chiquipacurcuran. Chaymi Esaú cayno yarparan: «Alläpaga papänë mananami cawanganachu. Papänë wañucuptinnaga wauguë Jacobta wañuycachishämi» nir. \p \v 42 Esaú chayno yarpaycashanta Rebeca mayaran. Mayaycurmi wamran Jacobta gayarcachir niran: «Wauguiqui Esaüga wañuchishunayquipämi yarpaycan. \v 43 Chaymi ïju, nishäta sumaj wiyamay. Harán marcacho turë Labán tiyaycashanman aywacuy. \v 44 Pay cajcho goyäcamunqui unaycama, wauguiquipa rabyan päsacänancama. \v 45 Guechushayquita wauguiqui gongaycuptinnaga willachimushayquimi cutimunayquipaj. ¡Nogaga juc junajllacho ishcan wamräta ograycuyta manami munächu!» \p \v 46 Chaypita Rebecaga runan Isaacta niran: «Esaüpa warmincunapitaga pasaypa yamacashanami caycä. Cay Canaán marcacho tiyaj Het warmiwan Jacobpis majachacaptinnaga mas allimi canman wañucuptëna.» \c 28 \p \v 1 Chayno niptinmi Isaacga gayaran Jacobta. Bindisyunta goshpan cayno niran: «Cananea warmiwanga ama majachacaychu. \v 2 Padan-aram marcaman aywacuy mamayquipa taytan Betuelpa wasinman. Chaycho majachacämunqui mayganwanpis mamayquipa turin tiyuyqui Labanpa wamrancunawan. \v 3 Llapanpaj munayniyoj Tayta Dios bindisyunta goycushunqui. Bindisyunta goycushunqui wamrayquicunapis aypallaman mirananpaj, gampita mirajcuna achca nasyuncuna cananpaj. \v 4 Abrahamta Tayta Dios yanapänanpaj aunishan bindisyuncuna gampaj, gampita mirajcunapäpis caycullächun. Chaynöpis Tayta Dios Abrahamta aunishannölla cay particho gorpanölla tiyaycashanchïpis gampita mirajcunapäna caycuchun.»\x * \xo 28:4 \xt Gén. 17.4–8\x* \p \v 5 Chayno bindisyunta goycurmi Isaacga wamran Jacobta cacharan Padan-aram marcaman chaycho tiyacunanpaj. Jacob aywacuran Labanpa wasinman. Labanga caran Aram runa Betuelpa wamran, Rebecapa turin. Rebecanami caran Esaüpawan Jacobpa maman. \s1 Esaú yapay majachacashan \p \v 6 Esaüga ricaran papänin Isaac Jacobta bindisyunta goshanta, Padan-aram partiman aywarcur majachacämunanpaj nishantapis. Ricaran papänin bindisyunta goshpan Cananea warmiwan mana casarananpaj nishanta. \v 7 Ricaran papänin maman nishanta wiyacur Jacob Padan-aramman aywacushantapis. \v 8 Chaynöpanami Esaüga tantiyacuran Cananea warmicunataga llumchuyninpaj papänin mana munashanta. \v 9 Chaymi Abrahampa wamran Ismael cajman aywaran. Chaychöna warminpaj ashiran Ismaelpa wamran Mahalat-ta. Chay warmiga caran Nebaiotpa pañin. Chaywanga majachacaran Cananea warmincunapis caycaptinna. \s1 Bet-elcho Jacobta Dios yuripashan \p \v 10 Beersebapita aywacur Jacobga aywacuran Haranman näni aywajpa. \v 11 Aywaycashancho juc partiman chayaran. Chaycho chacäpacurmi jawananpaj rumita churacurcur puñucuycuran. \v 12 Puñur suyñuynincho ricaran jatun escalëra pampapita syëlucama ichiraycajta. Chay escalërapana Diospa anjilnincuna wichaycaran uraycämuran.\x * \xo 28:12 \xt Juan 1.51\x* \v 13 \nd Tayta Diostapis\nd* ricaran ñaupancho ichiraycajta. Paymi cayno niycaran: «Nogami cä chachayqui Abrahampawan papäniqui Isaacpa \nd Tayta Diosnin\nd*. Canan puñuraycashayqui pachataga gamtami gampita mirajcunatami goycushayqui.\x * \xo 28:13 \xt Gén. 13.14–15\x* \v 14 Gampita mirajcunaga ñuchu allpano yupaytapis mana atipaypämi cangapaj. Wamrayquicuna mirashpanmi may-chaypapis mashtacangapaj. Gam-cashami, gampita mirajcuna-cashami mundu intërucho tiyaj runacunatapis bindisyunta goshaj.\x * \xo 28:14 \xt Gén. 12.3; 22.18\x* \v 15 Nogaga gamwanmi caycä. Maypa aywaptiquipis nogami ricashayqui. Maypitapis cay partimanmi cutichimushayquipaj. Mana gongaypami gamta aunishäcunataga llapanta cumlishäpaj.» \p \v 16 Puñuycashanpita riccharcamur Jacobga niran: «Rasunpa caychömi \nd Tayta Diosga\nd* caycan. Nogaga manami musyashcächu» nir. \v 17 Fiyupa manchacur niran: «Cay pachaga fiyupa rispitäduchaj. Cayga canaj Tayta Diospa wasinchaj, syëlupa puncunchaj.» \p \v 18 Tutanninna Jacobga chaca-chacalla jatariran. Jawanacushan wanca rumita jawiran. Jawishan rumimanna Tayta Diosta rispitashpan asëtita wiñaparan. \v 19 Nircur chay pachapa jutinta churaparan Bet-el nir. Chay siudäpa unay caj jutenga caran Luz. \p \v 20 Chaycho Jacobga aunishpan Diosta cayno niran: «Canan aywaycashächo yan'gämaptiqui, ricamaptiqui, micunäpaj tarichimaptiqui, röpäpaj tarichimaptiqui, \v 21 papänëpa wasinman sänuta allita cutichimaptiquega gammi canquipaj nogapa \nd Tayta Diosnë\nd*. \v 22 Cay wanca rumita ichichishä pachami cangapaj Tayta Diospa wasin. Imata tarichimashayquipitapis diesmuta gampämi churamushaj.» \c 29 \s1 Haranman Jacob chayashan \p \v 1 Chaypita Jacob aywacur chayaran inti yagamunan cajcho tiyaj runacunapa tiyananman. \v 2 Chayar Jacobga pösupa ñaupancho quimsaj runacuna shuyni-cama uyshancunata cabrancunata chaparpaycajta ricaran. Llapan runacunapis chay pösupitarämi uywancunata yacuta upuchej. Pösupa shimintana chaparaycaran jatuncaray läja rumi. \v 3 Chay läjataga llapan uyshërucuna shuntacaycärir-rämi witichej. Nircur-rämi uyshancunata cabrancunata yacuta upuchej. Upurcäracherga pösuta yapay chaparcärej. \v 4 Chay uyshërucunata Jacobga tapuran: «Gamcunaga ¿maypitataj canqui taytacuna?» nir. \p Chaura paycunaga niran: «Haranpitami cä» nir. \p \v 5 Chaura Jacobga yapay tapuran: «¿Rejsinquichu Nacorpa willcan Labanta?» nir. \p Chayno niptin paycuna niran: «Au, rejsëcunami.» \p \v 6 Yapaypis Jacob niran: «¿Allichuraj caycällan?» \p Chaura uyshërucunaga niran: «Au, Labanga allimi caycan.» Niycashancho niran: «Masqui ricay, wamran Raquel uyshancuna cabrancuna gatisha tagayta aywaycämun.» \p \v 7 Chaura Jacobga uyshërucunata niran: «Intiga junajllarämi caycan uyshacunata cabracunata wichganayquipäga. Yacuta upuraycärachir ¿imanirtaj michej yapay mana gatinquichu?» \p \v 8 Chaymi paycunaga nipäcuran: «Manami chaynöga ruräcunachu. Llapan chayamunantarämi shuyäcuna. Llapan shuntacaycur-rämi pösuta chaparaycaj rumita quichan. Chayrämi uywäcunata yacuta upuchë.» \p \v 9 Paycunawan Jacob parlaycaptillanna Raquelga papäninpa uyshancunata cabrancunata gatisha chayamuran. Paymi caran papäninpa uyshërun. \v 10 Tiyun Labanpa wamran Raquelta ricar jinan öra Jacobga pösuta chaparaycaj rumita witichiran. Nircur tiyunpa uyshancunata cabrancunata yacuta upuchiran. \v 11 Yacuta upuraycachir Raquelta saludar mucharan. Saludarcur cushicuyllawan wagaran. \v 12 Jacob willaran Rebecapa wamran y Labanpa subrinun pay caycashanta. Chaura Raquelga cörriyllapa aywaran papänin Labanta willaj. \p \v 13 Pañinpa wamran Jacobpaj parlajta wiyar Labanga cörriyllapa aywaran tincunanpaj. Tincurcurnami macallarcur mucharan. Nircurnami wasinman pusharan. Chaychöna Jacobga tiyunta willaparan wasincho imano goyashantapis. \v 14 Llapanta willapaycuptin Labanga niran: «Gamga rasunpami canqui yawar-masë.» \s1 Raquelpajwan Leapaj Jacob arushan \p Chaypita Jacob juc quillana tiyun Labanta aröshir goyarcuptin \v 15 tiyun Labanga tapuran: «Dibaldilla aröshimänayquega manami camacanchu subrinö cashpayquipis. Willamay aröshimashayquipita aycata päganäpäpis.» \p \v 16 Labanpaga ishcay jipash wamrancuna caran. Mayur cajpami jutin caran Lea. Shullca cajpana jutin caran Raquel. \v 17 Leapa ñawincuna camarajllami caran. Raquelmi ichanga chaquipita umanyaj cuyayllapaj camaraj caran. \v 18 Jacobga Raquelta amatar cuyarmi Labanta niran: «Shullca caj wamrayqui Raquelpaj ganchis wata arupäshayqui.» \p \v 19 Niptin Labán niran: «Au, allimi chaynöga. Gamta goycushayqui jäpa runata goycunäpa ruquenga. Chauraga cayllachöna goyäcushun.» \p \v 20 Chaynömi Jacobga Raquelpaj aruran ganchis wata. Raquelta amatar cuyaptinmi ganchis wata arushanga manapis aycällatano päsariran. \v 21 Ganchis watata usharcuptinna Jacobga Labanta niran: «Arupänäpaj parlashanchïtaga ushashcänami. Cananga wamrayqui Raquelta goycamayna paywan majachacänäpaj.» \p \v 22 Chayno niptin Labanga llapan rejsinacushan runacunata willachiran wamran majachacaptin rurashan fistaman shamunanpaj. \v 23 Fista caycashan chacay Labanga wamran Leata pushaparan Jacobman. Chaura Jacobga Leawan puñuran. \v 24 Labanga wamran Lea majachacaptin Zilpa jutiyoj jipashta goycuran uywayninpaj. \v 25 Puñushan warannin tuta Jacobga rejsircuran Lea cashanta. Chaymi Labantaga tapuran: «¿Imanirtaj chaynöga ruramashcanqui? ¡Nogaga arushcä Raquelpämi! Chauraga ¿imanirtaj engañamashcanqui?» nir. \p \v 26 Chayno niptinmi Labán niran: «Cay nogacunachöga custumri rimëruga mayur cajrämi majachacan, chaypitarämi shullca cäga. \v 27 Majachacashayquipita semänaraj goyay Leawan. Chayno goyarcuptiqui Raqueltapis goshayquimi yapay ganchis wata arupämänayqui captenga.» \p \v 28 Chayno niptin Jacobga yapay arupänanpaj auniran. Leawan majachacashan semänarcuptin Labanga Raqueltapis goycuran Jacobta. \v 29 Papänin Labanga Raqueltapis goycuran Bilha jutiyoj jipashta uywayninpaj. \v 30 Chaypita Jacobga Raquelwanpis puñuran. Raqueltaga Leapita masmi cuyaran. Chaypita Labantaga yapay ganchis wata aruparan. \s1 Jacobpa wamrancuna \p \v 31 \nd Tayta Dios\nd* ricaran Leata Jacob mënus cuyashanta. Chaymi paytaga yanaparan wamrayoj cananpaj. Raquelpämi ichanga wawata mana tarinanpaj camacächiran. \v 32 Leaga gueshyaj ricacur gueshyacuran ollgu wamrata. Chaymi niran: «\nd Tayta Diosmi\nd* ricamasha llaquisha caycajta. Cananga runäpis masmi cuyamanga» nir. Chayno nirmi wamranpa jutinta churaparan «Rubén» nir. \p \v 33 Chaypita yapay Leapa wamran caran. Chaymi niran: «\nd Tayta Dios\nd* ricamashami runä mënus cuyamashanta. Chaymi munasha yapay wamrayoj canäta.» Chaypitami chay wamranpa jutinta churaparan «Simeón» nir. \p \v 34 Yapay Leapa wamran caran ollgu. Chaymi niran: «Cananga nogallawannami runä goyanga. Paypa wamranga quimsanami nogacho» nir. Chaypitami chay wamranpa jutinta churaparan «Leví» nir. \p \v 35 Yapaypis Leapa wamran caranraj. Chaymi niran: «Cananga \nd Tayta Diostami\nd* alabashaj» nir. Chaypitami chay wamranpa jutinta churaparan «Judá» nir. Chay wamran cashanpitaga Leapa wamran mana carannachu. \c 30 \p \v 1 Raquelga quiquin wawata mana tarir ñañan Leata chiquiran. Chaymi runan Jacobta niran: «Nogachöpis wamrayqui cachun. Wawata mana tarerga wañucurishämi.» \p \v 2 Chayno niptin Jacobga fiyupa rabyaran. Chaymi Raquelta niran: «Nogaga Diostächu cä. Paymi mana munanchu wawayoj canayquita.» \p \v 3 Chaura Raquel niran: «Chauraga uywaynë Bilhawan puñuy. Paypa wamran captinpis chay wamraga canga quiquë gueshyacushänömi. Chaynöpami noga wamrayoj cashaj.» \p \v 4 Chayno nir warmin Raquelga Jacobta goycuran uywaynin Bilhata, paypis uywaycaj warminna cananpaj. Chaura Jacobga Bilhawanpis cacuran. \v 5 Chaypita Bilha gueshyacuran Jacobpa churinta. \p \v 6 Chaura Raquel niran: «Wamraynaj cashpä Diosta ruwacushäpitami ñañäno wamrayoj canäta munasha» nir. Chaypitami chay wamrapa jutinta churaparan «Dan» nir. \p \v 7 Chaypita yapaypis Bilhacho Jacobpa wamran caran. \v 8 Chaura Raquel niran: «Ñañäwanmi pasaypa apänacushcä. Cananmi ichanga llalliycäna.» Chaypitami chay wamrapa jutinta churaparan «Neftalí» nir. \p \v 9 Leapapis wamran masga manana carannachu. Chaymi uywaynin Zilpata goycuran runan Jacobta uyway caj warmin cananpaj. \v 10 Chaypita Zilpapis gueshyacuran Jacobpa churinta. \v 11 Chaura Lea niran: «Nogapami surtillaga.» Chayno nirmi chay wamrapa jutinta churaparan «Gad» nir. \p \v 12 Chaypitapis Zilpachöga yapayraj Jacobpa wamran caran. \v 13 Chaymi Leaga niran: «¡Canan nogaga fiyupa cushicuycä! Llapan warmicunapis nogapäga nenga ‹Cushishami caycan› nir.» Chayno nirmi wamranpa jutinta churaparan «Aser» nir. \p \v 14 Chaypita juc junajcho rïgu cosëcha wichan Leapa mayur wamran Rubenga chacrapa aywaran. Chaycho tarimuran «mandrágora» nishan frütacunata.\f + \fr 30:14 \ft Chay wichan yarparan wawata mana tarej warmicuna \fk mandrágora \ft jachapa wayuyninta micur wawata tarinanpaj cashantami.\f* Chay frütatami mamanpaj aparan. \p Chay frütata ricaycur Raquelga Leata niran: «Wamrayqui apapämushushayqui mandragorata mañacushayqui juc ishcayta ari.» \p \v 15 Niptin Lea niran: «¡Gamga pitäshi canqui simberwinsa! Runäta guechurcamarpis cananga munanquiraj wamrä apapämashan mandragoratapis guechumayta.» \p Chayno niptin Raquelga niran: «Canan chacayga Jacob gamwan puñuchun wamrayquipa mandragoranpa ruquin.» \p \v 16 Chay tardi Jacob chacrapita cutimojta Leaga tariparcur niran: «Canan chacayga nogawanmi puñushun. Gamtaga mañamasha wamräpa mandragoranpa ruquinmi.» \p Chayno niptin Jacobga Leawan puñuran. \v 17 Chaymi mañacushanta Tayta Dios wiyaptin Leaga yapay gueshyacuran ollgu wamrata. Chaywanga pichgana wamran caran. \v 18 Chaymi Lea niran: «Uywaynë warmiwan runäta tiyachishäpitami Diosga cay wamräta pägutano gomasha» nir. Chayno nirmi chay wamranpa jutinta churaparan «Isacar» nir. \p \v 19 Leachöga wamran yapay caran. Chaura llapanga wamrancuna caran sojtana. \v 20 Leaga niran: «Tayta Diosmi cay wamrata regalamasha. Caywanga sojtanami wamräcuna. Chaypitami cananga runä nogatana mas cuyamanga.» Chayno nirmi chay wamranpa jutinta churaparan «Zabulón» nir. \p \v 21 Chaypita yapay Leapa wamran caranraj ñuñush. Chay caj wamranga caran warmi. Chaypataga jutinta churaparan «Dina» nir. \p \v 22 Chaypitanaga Dios cuyaparan Raqueltapis. Chaymi mañacushanta wiyar wawayoj cananpaj allchacächiran. \v 23 Rimir wamran captin Raquelga niran: «Tayta Diosga manami munashachu pengaypaj wamraynajlla canäta. \v 24 \nd Tayta Dios\nd* munaycunman yapaypis wamrä cananta.» Chayno nirmi chay wamranpa jutinta churaparan «José» nir. \s1 Jacob rïcuyashan \p \v 25 Josëta Raquel gueshyacushanpitanaga Labanta Jacob niran: «Cananga marcäman cuticunäpäna cachaycamay ari. \v 26 Wamrayquicunata gomänayquipaj arupashcänami. Cananga cachapaycamayna ari warmëcunata, wamräcunatapis. Gamga musyanquimi imano arupashätapis.» \p \v 27 Chayno niptin Labán niran: «Cayllachöna tiyacushun ari. Maynami tantiyacushcä gam caycho captiqui \nd Tayta Dios\nd* bindisyunta gomashanta. \v 28 Gam nimay aycata gänayta munashayquitapis. Chauraga nimashayquitami pägashayqui.» \p \v 29 Chaura Jacob niran: «Gam musyaycanquimi imano gampaj arushätapis, uywayquicunata michir imano ricashätapis. \v 30 Noga chayamuptë wallcalla caycashanpita aypallamanmi mirasha. Chayamushäpita-pachami \nd Tayta Dios\nd* bindisyunta gosha-cashunqui. Cananga quiquëpa wamräcunapäwan warmëcunapäna arushaj.» \p \v 31 Chayno niptin Labanga yapay niran: «¿Aycata päganätataj munanqui?» \p Chaura Jacob niran: «Ama imatapis pägamaychu. Yapay uyshayquicunata cabrayquicunata michishaj noga cayno niptë aunimänayqui captin. \v 32 Canan noga aywashaj uyshayquicuna caycashan cajman. Chaycho raquishaj llapan shajshu uyshacunata, muru-muru uyshacunata, yana uysha-mallwacunata, chayno llapan muru-muru cabracunata, shuyucunatapis. Chaycunami cangapaj noga arupashäpita pägö. \v 33 Chaynöpami uywayquicuna ricaj shamur musyanquipaj mana suwapashäta. Nogapa uywäcuna caycashanchöga uyshapis cabrapis cangapaj allgalla, muru-murucunalla, yanalla. Chaycho yuraj tacurarga llapanpis canga noga gampata duyñu-tucuycashallämi.» \p \v 34 Chaura Labanga niran: «Gam nishayquinöga au allimi.» \p \v 35 Ichanga chay junajllami Labán raquiran llapan muru-murucunatawan shuyu chïbucunata, chayno llapan china cabracunatapis muru-murutawan shuyucunata, ichiclla yurajniyoj caj uyshatapis, llapan yana uyshacunatapis. Nircur wamrancunaman paytacuycuran. \v 36 Paytacuycunanpäga Jacob caycashanpita quimsa junaj aywayman gaticurcur aywacuran. \p Jacobga Labanpa uyshancunata jinalla michipaycaran. \v 37 Chaypita Jacobga muturan llullu guerucunapa rämancunata alamopata, almendropata, castañopatawan. Nircur garancunata sepracacharan yuraj räya-räya ricacänanpaj. \v 38-39 Nircur chay seprashan guerucunatana churargäriran uywacuna yacuta upunan caj wichanman. Chaychömi llapan uywacunaga charicoj. Chay seprasha guerucunapa ñaupancho charicuptinmi mallwacunaga yurej muru-muru, shuyu, allga. \v 40 Chaura chaycunatami Jacobga quiquinpäna raquiran. Waquin uywancunatapis gatipaj Labanpa muru-muru, shuyu uyshancuna yawacur chay-niraj yurinanpaj. Chaynöpami Jacobpa uyshancunaga miraran. \v 41 Wera uywacuna charicuptenga chay seprashan guerucunata churapaj yacuta upunan cajman, charicushan öra seprasha guerucunata ricaptin chay culur mallwa yurinanpaj. \v 42 Uyu uywacuna shamuptinnaga mana churajnachu seprashan guerucunata. Chaynöpami uyu caj uywacunaga miraj Labanpaj. Wera cajcunalla miraj Jacobpäga. \v 43 Chayno ruraycällarmi Jacobga rïcuna ricacuran. Chaymi paypaga aypallana caran uyshancuna, camëlluncuna, bürruncunapis. Warmi ollgu uywaynincunapis aypallana caran. \c 31 \s1 Labanpita Jacob gueshpishan \p \v 1 Chaypita Jacobga mayaran Labanpa wamrancuna cayno rimar purircaycashanta: «Jacobga papäninchïpa cajllatami llapantapis charaycan. Papänillanchïpawanmi rïcuyashapis» nir. \v 2 Chayno Jacobpis musyaranna Labán mana allina payta ricaycashanta. Manana ñaupata cashannönachu caran. \v 3 Chaymi Jacobtaga \nd Tayta Dios\nd* niran: «Cuticuy papäniqui tiyaycashanman. Chaychömi caycan famillyayquicuna. Caypita aywacuptiqui nogami yanapäshayquipaj.» \p \v 4 Chaura Jacob gayachiran ishcan warmincunata Leatawan Raquelta uyshancunawan jircacho tiyaycashan cajman. \v 5 Chayaptin niran: «Gamcunapa papäniquega manami ñaupata ricamashannönachu ricaman. Chaypis papänëpa Diosninmi nogata yanapämasha. \v 6 Gamcunapis musyaycanquimi papäniquita imano sirbishätapis. \v 7 Chayno sirbiycaptëpis payga engañamashami. Arupashäpitapis achca cutimi parlashänöga mana cumlimashachu. Chayno ruraycämaptinpis Diosmi alli ricamar yanapämasha. \v 8 Papäniqui ‹pägashayqui muru uywacuna yurejtami› niptenga llapan uyshacunapis wachasha murullata. ‹Shuyucunawan pägashayqui› nimaptenga llapanpa wawan caran shuyulla. \v 9 Chaynöpami Tayta Diosga camacächisha papäniquipa uywancuna nogapana cananpaj. \p \v 10 «Juc junaj uywacuna charicuycashan wichan suyñuynëcho ricarä llapan jaroj caj chïbucuna shuyu, muru, shajshu caycajta. \v 11 Chay suyñuynëchömi Diospa anjilnin jutëpa gayamaran. Chaura nogaga nirä: ‹Imallaraj› nir. \v 12 Chayno niptëmi Diospa anjilnin nimaran: ‹Sumaj ricay. Llapan orgucuna china cajcunata jaroj cäga caycan shuyulla, murulla, shajshulla. Nogaga musyaycämi imano Labán ñacachishushayquitapis. \v 13 Nogami caycä Bet-elcho rumita jawiycur asëtita wiñapashayqui cajcho yuripaj Dios. Chaychömi aunimarayqui.\x * \xo 31:13 \xt Gén. 28.18–22\x* Cananga caypita aywacuy. Yurishayqui partiman cuticuy› nir.» \p \v 14 Chayno niptin Raquelwan Leaga niran: «Papänëga nogacunata manami ima erensyatapis gomanganachu. \v 15 Imatapis goycamänanpa ruquenga jäpatanönami ricaycämanpis. Nogacunawan majachacänayquipaj pägashayquitapis quiquillanmi ushasha. \v 16 Cananga Tayta Dios papänëta guechushan ima-aycanpis caycan noganchïpawan wamranchïcunapami. Chaymi cananga llapantapis ruray Tayta Dios nishushayquino.» \p \v 17-18 Jacob camaricuran papänin Isaac tiyaycashan Canaanman cuticunanpaj. Wamrancunatawan warmincunata muntachiran camëllucunaman. Quiquinpa cajtaga llapanninta apacuran. Padan-aramcho arupacur gänashan cajtaga llapan uywancunata gaticurcur aywacuran. \v 19 Chay öra Labanga millwa rutoj juc-läman aywacusha caran. Chaycamami Raquelga papäninpa wasi ïduluncunata suwapaycuran. \v 20 Chaynömi Jacobga Aram runa Labanta engañaycuran aywacunanpaj mana willapar. \v 21 Llapanninta apacurcur gueshpir aywacuran. Chayno aywacur Éufrates mayutapis rätu chimpariran. Aywaycällar chayariran Galaad parti jircacunamanpis. \s1 Jacobta Labán gatir aywashan \p \v 22 Jacob aywacushanpita quimsa junajtaraj Labanga mayaran. \v 23 Chaymi Labanga castancunawan Jacobta gatir aywaran. Chayno aywashpan ganchis junajtaraj tariparan Galaad particho caycaj jircacunacho caycajta. \v 24 Taripanan chacay suyñuynincho Labanta Tayta Dios niran: «Jacobtaga ama fiyu shimiquipa imatapis ninquichu.» \p \v 25 Labanga Jacobta tariparan Galaadcho caycaj jircacho pachacusha caycajta. Labanpis llapan castancunawan pachacuran Galaadcho caycaj jircacunaman. \v 26 Chaycho tincurcurmi Labanga Jacobta niran: «¿Imatataj rurashcanqui? ¿Imanirtaj engañamashcanqui? ¡Wamräcunata pushacamushcanqui guërracho binsiycur prësu apacojno! \v 27 ¿Imanirtaj mana willamayllapa gueshpir shacamushcanqui? ¿Nogaga imataj cashcä mana willamänayquipäga? Shacamunayquipaj willamaptiquega despachamöman caran tamburninpawan arpanpawanmi. \v 28 Manami willamashcanquichu wamräcunatawan willcäcunata aywacamunanpaj muchaycunalläpäpis. ¡Canan rurashayquega upa rurashannömi! \v 29 Noga munarga munashätami gamcunata rurarëman. Ichanga canan chacaymi papäniquipa Diosnin nimasha: ‹Jacobtaga ama fiyu shimiquipa imatapis ninquichu› nir. \v 30 Papäniquipa wasinman cuticuyta munashpayquimi shacamushcanquipis. Ichanga ¿imanirtaj diosnëcunata suwapämashcanqui?» \p \v 31 Chayno niptin Jacobga niran: «Gamta manchacushpämi yarparä wamrayquicunata guechumänayquita. \v 32 Mayganpis caycho caycajcuna diosniquita chararaycajta taripaptiquega wañuchun. Imayquitapis gampa cajtaga ashicuy. Tarerga cutichicuy. Caycho caycaj castanchïcunami testïgu caycan.» \p Jacobga mana musyaranchu papäninpa ïduluncunata Raquel suwamushanta. \p \v 33 Labanga ïduluncunata ashej yaycuran Jacobpa toldunman, chaypita Leapaman, chayno Jacobpa ishcay uyway warmincunapamanpis. Ïduluncunataga mayganpachöpis mana tariranchu. Leapa toldunpita llojshirir yaycuran Raquelpa cajmanna. \v 34 Payga ïdulucunata charircur pacariycuran camëllucunapa carunancuna rurinman. Nircur jananman jamacuycuran. Labanga chay toldu rurita auchiypa auchir intëruta ashiran. Ichanga mana tariranchu. \fig Cargata apaycaj camëllu|src="HK00041B.TIF" size="col" loc="Genesis 31" ref="Gén. 31.34" \fig* \p \v 35 Chaura Raquel niran: «Papä ama rabyacuychu gampa ñaupayquicho mana jataricuptë. Cananga quilla gueshyäwanmi gueshyaycä» nir. \p Ïduluncunata intërupa ashirpis Labanga mana tariranchu. \v 36 Chayno mana tariptinmi Jacobga rabyacuran. Chaymi Labanta cayno niran: «¿Ima mana allitataj rurashcä? ¿Imataj nogapa juchä chay-jinanpa gatimänayquipäga? \v 37 Ima-aycätapis ashishcanquimi. ¿Imayquitataj tarishcanqui gampa cajtaga? Tarisha cashpayquega mä cayman churay castanchïcuna ricananpaj. Chaura paycunami nimäshun mayganchïcho jucha cashantapis. \v 38 Gamtaga ishcay chunca (20) watami arupashcäpis uywayquicunata ricar. Chaycho manami ni jucnayllapis shullushachu uyshayquicuna ni cabrayquicunapis. Chayno manami ni jucnayllatapis gampa uyshayquitaga micushcächu. \v 39 Jirca animalcuna wañuchiptin manami imaypis gammanga apapämushcächu. Llapan chay pishejcunatapis gamtaga ruquintami cutichishcä. Uywacunata chacaypa u junajpa suwa apaptinpis llapantami ruquinta mañamashcanqui. \v 40 Gampa uywayquita michir ricashpä junajpaga fiyupa acaycho goyarä. Chacaypana caurushapis ñacashcä. Öraga manami puñojpischu cä. Puñunaypis maypashi aywacoj. \v 41 Chaynömi gampa munayniquicho goyashcä ishcay chunca (20) wata. Chunca chuscu (14) watami arupashcä ishcan wamrayquicunapaj. Uywacunata gomänayquipänami arupashcä sojta wata. Achca cutimi parlashanchïnöga mana cumlimashcanquichu. \v 42 Abrahamwan papänë Isaac rispitashan Dios mana yanapämaptenga capaschari gamga chayamushätano jinayllatapis gargaramanquiman caran. Ichanga Diosmi ricasha imano ñacashätapis, imano arushätapis. Chaynöpami ganyan chacaypis Diosga piñacusha-cashunqui.» \s1 Labanwan Jacob conträtuta rurashan \p \v 43 Chayno niptin Labanga Jacobta niran: «Cay warmicunaga nogapa wamräcunami. Cay wamracunaga nogapa willcäcunami. Llapan uywacunapis nogapa uywäcunapa wawallanmi caycan. Llapan caycho ricashayquega nogallapami. Canan nogaga ¿imanäshätaj ari wamräcunata paycunapa wamrancunatapis? \v 44 Chaymi cananga gamwan noga conträtuta rurashun. Chay conträtutaga ishcanchïmi cumlishun.» \p \v 45 Chayno niptinmi Jacobga chaycho caycaj wanca rumita ichichiran señalpaj. \v 46 Nircur castancunata niran: «¡Rumicunata shuntamuy!» nir. \p Chayno niptin llapan shuntapäcamuran juc gotuy rumita. Rumita gotushan ñaupanchöna llapan micupäcuran. \v 47 Chay partipa jutinta Labanga quiquinpa rimaynincho churaparan Jegar Sahaduta nir. Jacobna quiquinpa rimaynincho churaparan Galaad nir. \p \v 48 Chaymi Labanga niran: «Canan conträtu rurashanchïta yarpänanchïpämi canga cay gotuy rumiga.» \p Chaypitami chay partipa jutin caran Galaad. \v 49 Jucaj jutinna caran Mizpa. Chaynöga jutita churaparan Labán cayno nishanpitami: «Cananpita gampis nogapis manana ricanacuptinchëga \nd Tayta Diosllami\nd* ricamäshun imano goyäcushapis. \v 50 Wamräcunata magaptiqui u paycuna warmiqui caycaptin jucwan majachacaptiquipis, mana pï ricashuptiquipis Diosllanami ricashunquipaj.» \p \v 51 Mastapis Labanga Jacobta niran: «Caychömi rumi goturaycan. Ichichishä wancapis caycan. \v 52 Chaycunami señal canga gampis ni nogapis mana päsapänacunanchïpaj, imatapis mana ruranacunanchïpaj. \v 53 Chachayqui Abrahampa Diosnin nogapa chachä Nacorpa Diosninmi ishcanchïtapis ricamäshun imano cashapis.» \p Chayno niptin Jacobpis papänin Isaac adurashan Tayta Diospa jutincho juraran chay parlashancunata cumlinanpaj. \p \v 54 Chaypita Jacobga Tayta Diospaj uywata pishtaran. Nircur chaycho micunanpaj llapan castancunata gayaran. Iwal llapan micucarcärirna chay jircallacho wararan. \p \v 55 Chaypita warannin tuta Labanga llapan willcancunatawan wamrancunata mucharan. Nircur bindisyunta goran paycuna alli goyänanpaj. Llapanta chayno rurarcur Labanga marcanman cuticuran. \c 32 \s1 Esaüman Jacob cachacushan \p \v 1 Chaypita aywacuycashancho Jacobga Tayta Diospa anjilnincunawan tincuran. \v 2 Chaura Jacob almirasha niran: «¡Caychöga Diospa suldäruncunami pachacaraycan!» nir. Chayno nirmi chay partipa jutinta churaparan Mahanaim nir. \p \v 3 Jacobga uywaynincunata cacharan Seircho caycaj Edom partiman. Cachacuran wauguin aywaycashanta Esaüta willananpaj. \v 4 Manaraj cacharmi yachachiran cayno ninanpaj: «Tayta Esaú, sirbishojniqui Jacobmi cachamasha päsaj watacunacho tiyun Labanpa wasincho goyashanta willanäpaj. \v 5 Cananga paypapis caycanmi wäcacuna, bürrucuna, uyshacuna. Chayno canmi uywaynin runacunapis warmipis ollgupis. Chayno nirmi cachamasha allipa tincur cuyapänayquipaj» nir. \p \v 6 Cachashan runacunaga Esaüta willashanpita cutiycamur Jacobta willaran: «Wauguiqui Esaüta willaj maynami aywashcäcuna. Cananga quiquinmi aywaycämun gamwan tincunanpaj chuscu pachac (400) runata pushacurcur.» \p \v 7 Chayno cachancuna willaycuptin Jacobga fiyupa manchacäcuran. Pasaypa yarpachacuyman churacaran. Chaymi paywan caycaj runacunata, uywancunatapis ishcay röpaman raquiran. \v 8 Jacobga caynömi yarparan: «Esaú aypalla runacunawan shamushpan jucaj röpata wañuycachiptinpis jucaj röpallapis gueshpengami» nishpan. \p \v 9 Chayno rurariycur Tayta Diosta mañacuran: «Chachä Abraham rispitashan, papänë Isaac rispitashan Tayta Dios, gammi nimarayqui castäcuna caycashan partiman cutimunäpaj. Chaynöpis nimarayqui yanapämänayquipämi. \v 10 Cayno cuyapämänayquipaj, cayno alli ricamänayquipaj nogaga manami imatapis rurashcächu. Cay Jordán mayutaga bastunnë aptashallami päsarä. Cananga charashäcunata ishcay röpamanrämi raquishcä. \v 11 Wauguë Esaüpita salbaycamay ari. Aypalla runacunawan yaycaycamur warmicunatapis wamrantinta wañuchinanpitami manchacö. \v 12 Gamga nimarayqui noga alli goyänäpämi, nogapita mirajcuna lamar cantuncho agushno mirananpämi, aypalla captin mana pipis yupayta atipananyaj cananpämi» nir.\x * \xo 32:12 \xt Gén. 22.17\x* \p \v 13 Diosta mañacushan chacayga Jacob chayllacho puñuran. Chaypitana uywancunata acraran wauguin Esaüta goycunanpaj. \v 14 Acraran china cabrata ishcay pachacta (200), chïbutana ishcay chuncata (20), china uyshata ishcay pachacta (200), carnitana ishcay chuncata (20), \v 15 quimsa chunca (30) camëlluta wawantinta, china wäcacunata chuscu chuncata (40), chunca törucunata, china bürrucunata ishcay chuncata (20), orgu bürrucunatana chuncata. \v 16 Chayno raquircur cada casta uywacunata shuyni-cama gatichiran. Uywaynincunataga cayno niran: «Gamcunaga caru-caru ñaupäta aywanqui raquipashä uywacunata shuyni-cama gaticarcärir.» \v 17 Ñaupata gatichishan cajta cayno yachachiran: «Wauguë Esaüga tincuptiqui capas tapushunqui: ‹¿Pitaj gampa patrunniqui? ¿Maypataj gam aywaycanqui? ¿Pipataj cay uywacuna?› nir. \v 18 Chayno nishuptiqui gam cayno ninqui: ‹Gampämi tayta Esaú. Sirbishojniqui Jacobmi gatiycächiman. Quiquenga chayrämi aywaycämun› nir.» \p \v 19 Llapan uywa gatejcunatapis yachachiran chaynölla ninanpämi. \v 20 Sumaj willaparan: «Llapaniquipis Esaüwan tincorga caynölla ninqui: ‹Jacobga chayrämi aywaycämun› nir.» \p Jacobga yarparan cayno: «Ñaupäta paypaj uywacunata gatichiptëga rabyasha caycashanpitapis allchacangami. Chaura nogaga tincurcushaj rabyashanpita allchacashwannami. Chauraga alli shiminpanami tincurcuptë chasquimanga» nir. \v 21 Chaynömi Esaüta goycunanpaj caj uywacunataga ñaupanta gatichiran. Llapanta chayno gargupariycur quiquin Jacobga pachacaraycashan cajcho quëdacuran. \s1 Anjilwan Jacob pillyashan \p \v 22 Chaypita chay chacay Jacobga ishcan warmincunata, ishcan uyway warmincunata, chunca juc wamrancunatapis chimpachiran Jaboc mayuta päsana bädupa. \v 23 Llapan ima-aycantapis päsachiran. \v 24 Nircorga quiquillanna quëdacuran. Chay chacaymi juc runa Jacobwan warayta pillyaran. \v 25 Jacobtaga imanöpapis manami binsiranchu. Chaymi Jacobta yataycuran cheglla tincoj moguncho. Chaura chay runawan charinacusha caycaptillan mogonga saltacäcuran. \v 26 Chaymi chay runaga Jacobta niran: «Pacha waraycannami. Cacharimay» nir. \p Niptin Jacobga niran: «Bindisyunta manaraj gomaptiquega manami cacharishayquichu» nir. \p \v 27 Chaura chay runaga Jacobta tapuran: «¿Imataj jutiqui?» nir. \p Paynami niran: «Nogapa jutëga Jacobmi.» \p \v 28 Chay runanami niran: «Cananpitaga manami Jacobnachu jutiqui canga. Jutiquega canga Israel. Chayno jutiqui canga Dioswanpis, runacunawanpis pillyar llapanta binsishayquipitami» nir.\x * \xo 32:28 \xt Gén. 35.10\x* \p \v 29 Chaypita Jacobpis tapuran: «Cananga gamna willamay. ¿Imataj jutiqui?» nir. \p Chaura Jacobta niran: «¿Imapätaj jutëta musyayta munanqui?» nir. \p Chaypita chay runaga jinallancho Jacobta bindisyunta goran. \v 30 Jacobga niran: «Dioswanmi ricanacushcä. Ichanga manami wañushcächu» nir. Chaymi chay partita jutichaparan Peniel\f + \fr 32:30 \fk Peniel \ft ninanga \fk Diospa cäran \ft ninanmi.\f* nir. \p \v 31 Penielpita Jacob aywacuycaptin inti ratarcamuranna. Cheglla tincoj moguncho anjil yataycusha captinmi wegruyllapa aywaycaran. \v 32 Chayno Jacobta encuentru moguncho yatashanpitami Israelpita mirajcunaga uywata pishtar canancamapis mana micunchu uywapa chegllancho tincoj ancu ancunta. \c 33 \s1 Jacob wauguin Esaüwan tincushan \p \v 1 Chuscu pachac runacunawan Esaú awaycämojta ricärir Jacobga wamrancunata raquiran waquin Leawan aywananpaj, waquin Raquelwan aywananpaj, waquinna uyway warmincunawan aywananpaj. \v 2 Ñaupa puntaman churaran uywaycaj warmincunata wamrancunatawan-cama, chaypitana Leata llapan wamrancunatawan, ushananmanna Raquelta wamran Josëtawan. \v 3 Nircur quiquin Jacobga ñaupa-puntata aywaran. Esaüwan tincunanyaj aywaran urcunpis pampaman töpananyaj ganchis cuti gongurpacur-gongurpacur. \v 4 Chayno aywaycajta ricärir wauguin Esaüga cörriran tincunanpaj. Chayaycur macallacurcur mucharan. Nircur ishcan wagaran. \v 5 Esaüga ricchacurishancho ricäriran warmicunatawan wamracunata. Chaura tapuran: «Caycunaga ¿picunataj?» nir. \p Tapuptin Jacob niran: «Tayta Dios tarichimashan wamräcunami callan tayta.» \p \v 6 Chaura uywaycaj warmincunapis wamrancunawan Esaüpa ñaupanman witimur gongurpacushpan umpuran urcunpis pampaman töpanancama. \v 7 Leapis wamrancunawan witimur chaynölla umpuran. Ushanantana Raquel wamran Josëwan witimur umpuran. \p \v 8 Esaüga tapuran: «¿Imapätaj röpa-röpa uywayquicunataga gatiycächinqui?» \p Chaura Jacob niran: «Chaycunaga nogawan alli canayquipaj goycunäpämi tayta.» \p \v 9 Chayno niptin Esaú niran: «Nogataga ama gomaychu ari. Nogapapis caycällanmi tincullaga. Quiquiquipa cäga gampaj cacuchun.» \p \v 10 Chayno niptin Jacobga yapay niran: «Goycushätaga chasquimay ari nogawan rasunpa alli caycashayquita musyanäpaj. Gamwanga alliwanmi tincushcanchïpis. Chaymi gamwan tincuycorga quiquin Diosta ricaycushanöraj fiyupa cushisha caycä. \v 11 Gampaj apamushätaga chasquimay ari. Tayta Dios yanapämaptinmi rïcuyashcä. Chaymi ima-aycäpis aypalla caycan.» \p Jacob yaparir-yaparir ruwaptin Esaüga chasquiran. \v 12 Chasquircur Jacobta niran: «Caypita juclla aywacushun. Noga aywashaj gamcunapa ñaupayquitami.» \p \v 13 Chaura Jacob niran: «Tayta, gam ricaycanquimi wamracuna pishillaraj caycajta. Uywäcunapis iti mallwayojmi caycan. Chayachiypa juc junajlla gatishaga uticayllawan llapan uyshäcunapis wañunmanmi. \v 14 Gamga mijur ñaupacuy tayta. Nogaga uywäcuna shamushan-tupu pasinsallami shamushaj. Wamräcunapis chaynölla shamonga. Chaynöllami chayamushaj tiyaycashayqui Seircho yapay tincunanchïpaj.» \p \v 15 Chayno niptin Esaüpis niran: «Chauraga pushamushä runacunata waquinta cachapäshayqui yanapäshunayquipaj.» \p Chaura Jacobga Esaüta niran: «¿Imapänataj cachapämanqui tayta? Nogaga gamwan cushishawan tincuycur cushishami caycä.» \p \v 16 Chaypita Esaüga chay junajlla Seirman cuticuran. \v 17 Jacobnami aywacuran Sucot partiman. Chaychöna wasita ruraran. Ramädacunatapis ruraran uywancunapaj. Chaypitami chay partipa jutinta churaparan Sucot nir. \p \v 18 Jacobga Padan-arampita shacamur Canaán partiman allilla chayamuran. Shequem siudä caycashan chimpanman chayaycur chaychöna tiyaran. \v 19 Tiyacaycärishan partita Jacobga Hamorpa wamrancunapita rantiran pachac (100) guellaycho. Hamorpa jucaj wamranpa jutin caran Shequem.\x * \xo 33:19 \xt Jos. 24.32; Juan 4.5\x* \v 20 Chaychöna altarta pergaran. Chay altarpa jutinta churaparan El-Elohe-Israel nir. \c 34 \s1 Dinata charipacushan \p \v 1 Jacobpa warmin Leacho caj wamran Dinaga aywaran chay particho tiyaj jipash-masincunata rajaj. \v 2 Chayman aywajta ricaran Hev runa Hamorpa wamran Shequem jutiyoj. Chay partichöga Hamormi caran mandaj. Shequemga Dinata firsapita charipacur pengayman churaran. \v 3 Chaypitami Shequemga Dinata fiyupa cuyacurcuran. Chaymi payta Dina cuyananpaj alli parlapar ruwaran. \v 4 Chaypita Shequemga papänin Hamorta cayno niran: «Chay jipashta ashipämay warmëpaj» nir. \p \v 5 Jacobga musyaranna wamran Dinata Shequem charipacushanta. Uywancunawan istansacho wamrancuna captin Jacobga upällalla cacuran wamrancuna cutimunancama. \v 6 Chaycamami Shequempa papänenga aywaran Jacobwan parlaj. \p \v 7 Jacobpa wamrancunaga pañinta charipacushanta musyaran istansapita cutimur-raj. Musyaycur fiyupa rabyaran. Israel casta runacunapäga chayno charipacushan fiyupa pengay caran. Paycunapäga mana nunca rurana caran. \p \v 8 Chaymi Hamorga paycunawanpis parlar cayno niran: «Wamrä Shequemmi pañiquita fiyupa cuyacurcusha. Chaymi gamcunata ruwä pañiquiwan wamrä majachacänanpaj. \v 9 Chaynöpami gamcunapis canquipaj nogacunapa famillyäna. Chauraga gamcuna castanami nogacunapa warmi wamräwan majachacanga. Nogacuna castanami gamcunapa warmi wamrayquicunawan majachacanga. \v 10 Chaynöpami gamcunaga caycho tiyacunqui. Cay nasyunchöga maychöpis munashayquicho tiyacuy. Munashayquitaga ranticuy. Chacratapis munashayquicho rantiy.» \p \v 11 Shequemnami Dinapa papänintawan turincunata ruwaran: «Mashayqui canäpaj aunimay ari. Aunimaptiquega imatapis munashayquitami goycushayqui. \v 12 Manami imapis gocamanchu custumri cashanpita mas achcata goycuptëpis. Ichanga jipashwan casaranäpaj aunimay ari.» \p \v 13 Pañin Dinata charipacushapitami Jacobpa wamrancunaga llullaparan Hamortawan wamran Shequemta. \v 14 Chaymi cayno niran: «Nogacunapäga fiyupa pengaymi pañëta señalacöni runawan majachay. \v 15 Gamcuna cayno ruranayqui captinmi ichanga aunishayqui: Llapayqui ollgu cajcunaga señalacuy nogacunano canayquipaj. \v 16 Chaymi ichanga gamcunapa ollgu wamrayquicunata warmi wamräcunawan majachashunpaj. Chaynölla nogacunapa ollgu wamräcunatapis warmi wamrayquicunawan majachashun. Chaymi ichanga tiyashaj gamcunapa marcayquicho. Chaynöpami llapanchïpis cashun juc marcanöllana. \v 17 Nogacuna nishäno mana señalacuptiquega pañëta pushacarcärir aywacushämi.» \p \v 18 Chayno Jacobpa wamrancuna nishanga alli caran Hamorpäpis wamranpäpis. \v 19 Chaypita manapis aycällatana Shequemga Dinata fiyupa cuyashpan señalacuran. Shequemga papäninpa castancho caran llapanpita mas rispitädu. \v 20 Chaymi papänin Hamorwan aywaran siudäman yaycuna puncuman. Chay puncuchömi imata rurananpaj cashantapis runacuna willanacoj. Chaychömi runacunata cayno willaparan: \v 21 «Jacobpa wamrancunaga amistäninchïmi. Paycunapis cay nasyunninchïcho tiyacuchun. Nigusyucunata arucuchun. Paycuna caycho tiyananpaj jamaj jircacunapis chacracunapis aypallami caycan. Noganchïpa ollgu wamranchïcunata paycunapa warmi wamrancunawan majachashwanmi. Paycunapis ollgu wamrancunata noganchïpa warmi wamranchïcunawan majachanmanmi \v 22 juc castanölla cananchïpaj. Paycuna ichanga munan llapanchi ollgu cajcuna paycunano señalacusha cananchïta. \v 23 Paycuna nishanta rurashun ari. Nishanno rurasha paycunaga caychömi tiyaconga. Chauraga paycunapa llapan ima-aycanpis uywancunapis noganchïpanami canga.» \p \v 24 Siudä puncucho shuntacaj runacunaga auniran Hamorwan Shequem nishanta. Chaymi llapan ollgu cajcunaga señalacuran. \p \v 25 Chayno señalacushanpita quimsa junajta Dinapa turincuna Simeonwan Leví sablinwan siudäman aywaran. Chay öra runacunaga señalacushanpita jinallaraj gueshyarcaycaran. Chaymi balurninpis mana caranchu. Chayno caycajtami Dinapa turincunaga sabliwan llapanta wañuycärachiran. \v 26 Chaynömi Hamortapis wamran Shequemtawan sabliwan wañuycachiran. Paycunata wañuycärachir pañin Dinatapis Shequempa wasincho caycajta pushacurcur aywacuran. \v 27 Chay siudä runacuna wañusha caycaptinna Jacobpa waquin caj wamrancunapis chayaran. Pañinta charipacushanpita rabyasha cayllawanmi wañusha caycajpa llapan ima-aycantapis apacuran. \v 28 Siudächo marcacunacho cajtapis apacuran uyshancunata, wäcancunata, bürruncunata. \v 29 Wasicunacho ima-aycan cajtapis apacuran. Warmicunatawan wamrancunatapis prësu apacuran. \p \v 30 Chaura Jacobga Simeontawan Levïta niran: «Canan gamcunaga fiyupa chiquinacuymanmi gaycamashcanqui. Cananga cay Canaancho tiyaj runacunawan Ferez runacuna fiyupami chiquimanga. Nogapaga wallcallami caycan pillyapaj caj runacuna. Chaymi paycuna shuntacaycur shamorga wañuchimäshun llapan castanchïtawan.» \p \v 31 Chayno niptin paycuna niran: «¿Chaura, nogacunapa pañëtaga Shequemga jinachi ruraconga mañösa warmitano?» \c 35 \s1 Bet-elcho Jacobta Dios bindisyunta goshan \p \v 1 Chaypitana Jacobta Tayta Dios niran: «Ima-aycayquitapis apacurcur aywacuy Bet-elcho tiyanayquipaj. Wauguiqui Esaüpita gueshpir aywacuycaptiqui nogami chaycho yuriparä. Chaychömi nogapaj juc altarta perganqui.»\x * \xo 35:1 \xt Gén. 28.11–17\x* \p \v 2 Chaura Jacobga wamrancunata paywan tiyaycaj runacunatapis niran: «Gamcunaga charaycashayqui diosniquicunata llapanta jitariy. Nircur purificacushpayqui bäñacuy. Röpayquicunatapis rucacuy. \v 3 Bet-elmannami aywacunchi. Chaychömi altarta ruraj aywä nogata yanapämaj Diospaj. Paymi imapitapis salbamaran. Noga fiyupa ñacar puriptëpis, maypa aywaptëpis paymi yanapämaran.» \p \v 4 Chayno niptin llapan runacunawan castancunaga Jacobta goycäriran charashan diosnincunata, rinrincho jatirashan arëticunatapis. Jacobnami llapanta chaycunataga pampaycuran Shequem siudäpa sercancho encina yörapa chaquinman. \v 5 Chaypita paycuna llojshicuptin chay partipa tiyaj runacunataga Tayta Dios fiyupa manchacächiran. Chaynöpami chay runacunaga Jacobpa wamrancunata mana gatiparanchu. \p \v 6 Jacobwan aywacöga llapanmi Canaancho caycaj Luzman chayaran. Chay siudäpa jucaj jutin caran Bet-el. \v 7 Chaycho juc altarta pergaran. Nircur jutichaparan El-Betel nishpan. Chayno jutinta churaparan wauguinpita gueshpir aywacuycaptin Tayta Dios yuripashanpitami. \p \v 8 Chay wichanmi Rebecata mamanno uywaj warmi Débora wañuran. Wañuptin pampaycäriran encina yörapa chaquinman. Chayga caran Bet-elpa sercan. Pampashan partipa jutinta Jacobga churaparan Alón-bacut nir. \p \v 9 Ñaupata Padan-arampita Jacob cutiycämuptin yuriparcur Diosga bindisyunta goran \v 10 cayno nishpan: \q1 «Gampaga jutiqui Jacobmi. \q1 Cananpitaga manami Jacobnachu jutiqui canga. \q1 Cananpitaga jutiqui canga Israelnami.»\x * \xo 35:10 \xt Gén. 32.28\x* \m Chayno nirmi Israel nir jutinta rucachiparan. \v 11 Mastapis Tayta Dios cayno niran: \q1 «Nogaga munayniyoj Diosmi cä. \q1 Gampitaga aypallaman mirachun. \q1 Gampita mirajcunaga cangapaj jatun nasyun cananpämi. \q1 Chaynöpis achca nasyunpaj aypajmi cangapaj. \q1 Gampita mirajcuna waquenga cangapaj raycunami. \q1 \v 12 Cananga gamtami goycushayqui Abrahamtawan Isaacta goycushä partitapis. \q1 Gam wañuptiquinaga gampita mirajcunatanami goycushäpaj.»\x * \xo 35:12 \xt Gén. 17.4–8\x* \p \v 13 Chayno Jacobwan parlarcur Diosga aywacuran. \v 14 Chaura Jacobga Dioswan parlashan cajman juc wanca rumita ichichiran. Jawircorga chay wanca jananman bïnuta asëtita wiñaparan Tayta Diosta rispitashpan. \v 15 Chaycho Tayta Dios parlapashanpitami jutichaparan Bet-el nishpan.\x * \xo 35:15 \xt Gén. 28.18–19\x* \s1 Raquel wañushan \p \v 16 Bet-elcho tiyaycashanpita aywacurcaycaran. Manaraj Efrata nishanman chayaptin Raquelta nanay chariran. Fiyupa ñacashpan fäsiga mana gueshyacuranchu. \p \v 17 Fiyupa ñacaycaptin partëra niran: «Ama llaquicuychu. Cay wamrayquipis ollgumi yurisha.» \p \v 18 Chaymi Raquelga pasaypa wañuycashanchöna niran: «Benoni jutin canga» nir. Jacobmi ichanga «Benjamín» nir jutichaparan. \p \v 19 Raquelga chaynömi wañuran. Chaura Efrata marcaman näni aywajpa ñaupanman pampaycäriran. Chay marcapami cananga jutin Belén. \v 20 Chaura Jacobga Raquelta pampashan jananman wancata ichichiran. Chay wancami canancamapis musyachimanchi Raquel chaycho pamparaycashanta. \p \v 21 Raquelta pampashan cajpita aywacur Israelga toldunta ichichiran Edar törripa wash'ganman. \v 22 Chaycho tiyaycaptin wamran Rubenga papäninpa uywaycaj warmin Bilhawan puñucuycuran. Chayta mayaycur papänenga fiyupa rabyaran. \s1 Jacobpa wamrancuna \r (1Crón. 2.1–2) \p Jacobpa ollgu wamrancuna caran chunca ishcay. \li1 \v 23 Leacho cajcuna caran Rubén mayur, chaypita Simeón, Leví, Judá, Isacar, Zabulón. \li1 \v 24 Raquelcho caj caran José, Benjamín. \li1 \v 25 Raquelpa uywaynin Bilhacho cajna caran Dan, Neftalí. \li1 \v 26 Leapa uywaynin Zilpacho cajna caran Gad, Aser. \m Chay wamrancunaga llapanpis caran Padan-aramcho yurejlla. \s1 Isaac wañushan \p \v 27 Jacobga aywaran Mamre partiman papänin Isaacta rajaj. Mamrega caycaran Arba siudä ñaupancho. Arbapami jucaj jutin caran Hebrón. Chaychömi Abrahampis unayga tiyaran.\x * \xo 35:27 \xt Gén. 13.18\x* \v 28 Pachac pusaj chuncan (180) watayoj caycashancho Isaacga wañuran. \v 29 Wañucorga ñaupa wañoj castancunawan tincojna aywacuran. Wañucuptin wamrancuna Esaüwan Jacob pamparan. \c 36 \s1 Esaüpita mirajcuna \r (1Crón. 1.34–54) \p \v 1 Caychömi isquirbiraycaran Esaüpita mirajcunapa willapan. Esaüpaga jucaj jutin caran Edom. \p \v 2 Esaüga majachacaran Cananea warmicunawan:\x * \xo 36:2 \xt Gén. 26.34\x* Elón jutiyoj Het runapa wamran Adawan; Heb runa Anäpa wamran Aholibamawan. Payga caran Zibeonpa willcan. \v 3 Ismaelpa wamran Basematwanpis majachacaran. Basematga caran Nebaiotpa pañin.\x * \xo 36:3 \xt Gén. 28.9\x* \p \v 4 Esaüpa warmin Adacho cäga wamran caran Elifaz. Basematcho cajna caran Reuel. \v 5 Aholibamacho cajna caran Jeús, Jaalam, Coré. Paycunaga Canaán particho Esaú tiyaycaptillanna yuriran. \p \v 6 Wauguin Jacobpa ñaupancho tiyaycashanpita witicur Esaüga aywacuran llapan warmincunata, wamrancunata, paywan tiyaj runacunatapis pushacurcur. Canaancho tiyar tarishan cajtaga llapanta apacuran. \v 7 Wauguinwan ishcan chay pachallachöga manana tiyayta puydirannachu. Ishcanpa ima-aycanpis aypallana caran. Paycuna tiyashan cajcho manana guewapis ayparannachu uywancuna micunanpaj. \v 8 Chaynöpa Edom jutiyoj Esaú castacunaga llapan aywacuran Seir particho caycaj jircacunaman. \p \v 9 Esaüga Edom runacunapa unay awilunmi. Edom runacunaga tiyaran Seir particho caycaj jircacunachömi. \p \v 10 Esaüpa warmin Adacho yuriran Elifaz. Warmin Basematchönami yuriran Reuel. \p \v 11 Elifazpa wamrancunanami caran: Temán, Omar, Zefo, Gatam, Cenaz. \v 12 Elifazpa uywaycaj warmin Timnachöpis Amalec jutiyoj wamran caran. Chaycunaga llapanpis caran Esaüpa jucaj warmin Adapita mirajcunalla. \p \v 13 Reuelpa wamrancuna caran: Nahat, Zera, Sama, Miza. Paycunapis caran Esaüpa jucaj warmin Basematpita mirajcuna. \p \v 14 Esaüpa warmin Aholibamacho caj wamrancuna caran cayno: Jeús, Jaalam, Coré. Aholibamaga caran Anapa wamran, Zibeonpa willcan. \p \v 15 Esaüpa guechpa wamran Elifazpa wamrancunapis mandaj caran. \p Paycuna caran Temán, Omar, Zefo, Cenaz, \v 16 Coré, Gatam, Amalec. Chay mandajcunaga llapanpis caran Elifazpa wamrancunami. Paycuna mandaj caran Edom nasyunchömi. Paycunaga caran Esaüpawan warmin Adapa willcanmi. \p \v 17 Esaüpa wamran Reuelpa wamrancunapis mandaj caran. Paycuna caran Nahat, Zera, Sama, Miza. Chay mandajcunaga llapanpis caran Esaüpawan warmin Basematpa willcanmi. \p \v 18 Esaüpa jucaj warmin Aholibamapa wamrancunami mandaj caran. Paycuna caran Jeús, Jaalam, Coré. Aholibamaga Aná jutiyoj runapa wamranmi caran. \p \v 19 Chay mandajcunaga llapanpis caran Esaú castami. Paycunapita mirajcunami Edom runacuna caycan. \p \v 20-21 Edom partiman Esaú manaraj chayaptin chaycho tiyaran Hor runacunami. \p Paycunaga miraran Seir jutiyoj runapitami. Seirpa wamrancunami caran Lotán, Sobal, Zibeón, Aná, Disón, Ezer, Disán. Paycunami caran Hor runacunapa mandajnincuna. \p \v 22 Seirpa wamran Lotanpa wamrancunanami caran Horiwan Hemam. Chaynömi Lotanpa pañin caran Timna. \p \v 23 Sobalpa wamrancunami caran Alván, Manahat, Ebal, Sefo, Onam. \p \v 24 Zibeonpa wamrancunami caran Ajawan Aná. Taytan Zibeonpa bürruncunata michiycashanchömi Aná tariran pucyuta chaqui jircacho. \p \v 25 Anäpa wamrancuna caran warmi ollgu. Ollgu cajpa jutin caran Disón, warmi cajpana Aholibama. \p \v 26 Disonpa wamrancunanami caran Hemdán, Esbán, Itrán, Querán. \p \v 27 Ezerpa wamrancunami caran Bilhán, Zaaván, Acán. \p \v 28 Disanpa wamrancunanami caran Uzwan Arán. \p \v 29 Hor runacunapa mandajnincuna caran Lotán, Sobal, Zibeón, Aná, \v 30 Disón, Ezer, Disán. Chay runacunaga cada-ünun mandaj caran Hor casta runacunacho. Cada castapa jutenga mandajninpa jutin cashannömi caran. Chay castacunami shuyni-shuyni Seir particho tiyaran. \s1 Edom nasyuncho raycuna cashan \p \v 31 Israel nasyuncho ray manaraj captinmi Edom nasyunchöga raycuna caran. Caynömi chay raycuna caran. \p \v 32 Juc ray caran Beorpa wamran Bela. Belapa marcanmi caran Dinaba. \p \v 33 Bela wañuptinnami Zerapa wamran Jobab ray caran. Payga caran Bosra marcapitami. \p \v 34 Jobab wañuptinna paypa ruquin ray caran Husam. Payga caran Temán marcapitami. \p \v 35 Husam wañuptinnami ruquin ray caran Bedadpa wamran Hadad. Paymi Moab-wichaycho wañuchiran Madián runacunata. Hadadpa marcanmi caran Avit. \p \v 36 Hadad wañuptinnami ruquin ray caran Samla. Payga caran Masreca marcapitami. \p \v 37 Samla wañuptinnami ray caran Saúl. Payga caran Éufrates mayu läduncho caycaj Rehobot marcapitami. \p \v 38 Saúl wañuycuptinnami ray caran Acborpa wamran Baal-hanán. \p \v 39 Baal-hanán wañuycuptinnami ray caran Hadar. Payga caran Pau siudäpitami. Hadarpa warminpa jutinmi caran Mehetabel. Mehetabelga caran Matred runapa wamranmi, Mezaab runapana willcan. \p \v 40 Esaüpita mirajcunapa castancunapa mandajnincuna caran \p Timna, Alva, Jetet, \v 41 Aholibama, Ela, Pinón, \v 42 Cenaz, Temán, Mibzar, \v 43 Magdiel, Iram. Chay mandajcunami tiyashan partichöga mandaran. Chaynöpis chay castacuna tiyashan marcacunaga mandajninpa jutillantami aparan. \p Llapan chay runacunaga Edom runacunami caycan. \c 37 \s1 Jacobpawan wamrancunapa willapan \p \v 1 Jacobnami ichanga tiyacuran papänin tiyashan Canaán partillacho. \v 2 Caychömi isquirbiraycan Jacobpa, wamrancunapa willapan. \p José chunca ganchis watayoj cashpan papäninpa uyshancunata cabrancunata michej wauguincunawan. Uyshata michej wauguincunaga caran Bilhapawan Zilpapa wamrancunami. Chay warmicunaga caran Josëpa papäninpa uywaycaj warmincunami. Josëga imaypis papäninta willaj chay wauguincuna mana allita rurashantami. \p \v 3 Israelga wamran Josëta waquin caj wamrancunapita masmi cuyaran auquinna caycaptin pay yurisha captin. Chayno cuyashpanmi cuyayllapaj camaraj tünicanta ruraparan. \v 4 Papänin cuyaptinmi llapan wauguincuna Josëta amatar chiquiran. Chaymi rabyashalla parlapajpis. \p \v 5 Juc cuticho José suyñuran. Chay suyñushanta wauguincunata willaparan. Chaura wauguincunaga masraj chiquicurcuranpis. \v 6 Willapashpan cayno niran: «Suyñöta masqui willapäshayqui-llapa. \v 7 Suyñushcä rïgu cosëchacho carcaycashanchïta. Rïgu manöjuta llapanchi wancucurcuycashcanchi. Wancurcusha caycaptinchi nogapa cäga quiquillan ichicurcusha. Chaura gamcunapa cäga nogapa cajta intërunpa tumaparar umpurcur-umpurcur rispitaycasha.» \p \v 8 Chayno willapaptin wauguincuna niran: «¿Chauraga gamchi canquipaj nogacunapa raynë? ¿Gampa munayniquichöchi nogacunaga cashaj?» \p Chayno suyñuncunata willapaptin wauguincunaga masraj chiquicarcäriran. \p \v 9 Chaypita yapaypis Josëga suyñuran. Chaytapis wauguincunata willaparan: «Canan suyñushäta masqui willapäshayqui-llapa. Suyñushcä intita quillata chunca juc goyllarcunatawan. Paycuna llapan nogata rispitamashpan umpurcaycasha.» \p \v 10 Chaynömi Josëga suyñushanta willaparan papänintawan wauguincunata. Chaura papänenga Josëta piñacuran: «¿Gam imatataj yarpanqui nogacunapaj chay suyñushayquiwan? ¿Acäsu nogapis mamayquipis wauguiquicunapis gamta rispitashayquipaj?» nir. \p \v 11 Chayno willapaptin wauguincunaga fiyupa chiquiran.\x * \xo 37:11 \xt Hech. 7.9\x* Papäninmi ichanga yarpachacoj «¿Imapäraj chaynöga wamrä suyñusha?» nishpan. \s1 Josëta wauguincuna ranticushan \p \v 12 Juc cuticho Josëpa wauguincuna aywaran Shequemman papäninpa uyshancunata cabrancunata michej. \p \v 13 Chaymi Israelga wamran Josëta niran: «Wauguiquicunaga Shequemchömi uyshanchïcunata ricaycan. Aywariycuy. Ricaycamuy imano caycashantapis.» \p Chayno niptin José niran: «Au papä, aywashaj» nir. \v 14 Chaura papänin niran: «Aywariycuy ari ïju. Ricaycamunqui imano wauguiquicuna caycashantapis, uyshanchïcuna imano caycashantapis. Cutimurnami willamanqui imano carcaycashantapis.» \p Chayno nirmi wamran Josëta cacharan Hebrón pampacho caycashanpita. \p Chaura Josëga aywar Shequemman chayaran. \v 15 Chaycho pantacasha puriycaptinna juc runa tarircur Josëta tapuran: «¿Imatataj ashiycanqui?» nir. \p \v 16 Chaura José niran: «Wauguëcunatami ashiycä. ¿Gam manachu musyanqui maycho wauguëcuna uyshancunawan tiyaycashantapis?» \p \v 17 Chayno niptin runaga niran: «Caypitaga maynami aywacusha. ‹Dotán partiman aywacuycan› nejtami mayashcä.» \p Chayno niptin Dotanman aywar wauguincunata tariran. \v 18 Wauguincunaga Josëta rejsiran caruta aywaycajllatana. Manaraj chayaptin parlacuran wañuycärachinanpaj. \p \v 19 Jucnin-jucnin ninacuran: «Tagä ricay suyñuyninwan musyaj. \v 20 Wañuycärachishun. Nircur pösuman cacharpärishun cuerpun mana taricänanpaj. Papäninchïtaga nishun ‹Jirca animalchari micucurcusha› nir. Chayno ruraptinchi mä suyñushannöchush canga.» \p \v 21 Chayno parlacuycajta wiyar Rubenga michashpan niran: «Ama wañuchishunchu. \v 22 Ama yawarta mashtashunchu ari. Chaypa ruquenga cay chunyajcho caycaj pösuman wiñarpäriy. ¡Quiquiquicuna ichanga ama wañuchiychu!» \p Chayno niran Rubenga wauguincunapita Josëta salbayta munar. Yarparan pacayllapa pösupita jorgurcur papäninman «cuticuy» ninanpaj. \v 23 Wauguincuna cajman José chayaycuptin charipäcuran. Lojtiparan papänin rurapashan tünicanta. \v 24 Nircorga wiñarpäriran yacun chaquisha caycaj pösuman. \v 25 Wiñarpärir micur jamacaycäriran. \p Chaypita ricaran juc röpa Ismael runacuna aywaycämojta. Paycunaga aywaycämuran achca camëlluncunawan nigusyun cargasha. Galaadpita aparcaycaran perfümita, balsamuta, mïrrata. Chaycunataga Egiptumanmi ranticoj apaycaran. \p \v 26 Chaura Judäga wauguincunata niran: «Noganchi manami imatapis chasquishunpächu wauguinchïta wañucherga. Wañurcacherga ‹Mana musyächu› niytami yarparcaycanchïpis. \v 27 Chaypa ruquenga tagay nigusyanticunata ranticaycärishun. Wañuchinanchïtaga yawar-masinchïmi canpis.» \p Chayno Judá nishanga wauguincunapaj alli caran. \v 28 Chaura Josëta pösupita jorgarcärir Ismael runacunaman wauguincuna ranticaycäriran. Paycuna pägaran Josëpaj ishcay chunca (20) guellayta. Chaynöpami Josëtaga Egiptuman apacuran. Apaj Ismaelcunaga caran Madianpitami.\x * \xo 37:28 \xt Hech. 7.9\x*\fig Ismael nigusyanticuna|src="CO00642B.TIF" size="span" loc="Genesis 37" ref="Gén. 37.28" \fig* \p \v 29 Chaypita pösuman Rubén cutirerga Josëta mana tarirannachu. Mana tarir fiyupa llaquicushpan röpantapis rachiriran. \v 30 Wauguincuna cajman cutiycur paycunata niran: «Chay wiñashayqui pösucho chöluga manami cannachu. ¿Canan imatataj rurashaj?» \p \v 31 Chaynöpami paycunaga cabra-mallwata pishtariycärir yawarninwan töpachiran Josëta guechushan tünicanman. \v 32 Chayno rurarcärir tünicata papäninman apachiran. Apachir cayno willachiran: «Cay röpata chunyajchömi tarishcäcuna. Mä rejsiy ¿wamrayquipa röpanchush, jucpachush?» nir. \p \v 33 Wamranpa tünicanta rejsircur Jacobga niran: «¡Cayga wamräpa röpanchaj! Tincuptinchari wamrä Josëtaga jirca animal micucurcusha.» \p \v 34 Chaura Jacobga jinan öra jatiraycashan röpanta rachiriran. Nircur gachga röpata jaticuran wamranta unaycama lütunanpaj. Wamran wañushanpita unaycama wagallar goyäcuran. \v 35 Llapan wamrancuna warmi caj, ollgu cajpis shogaran. Ichanga mana munaranchu maygan shoganantapis. Wamranpäga amatar wagaj. Chayno wagashpanmi cayno niran: «Wamräta lütushaj imaypis wañunäcamami, wañur tincunäcama.» \p \v 36 Josëta rantej Madián runacunanami Egiptuman chayaycachir Josëta ranticaycäriran Potifar jutiyoj runaman. Chay runaga caran faraonpa mandaj suldärunmi. Faraonna caran Egipto nasyunpa mandajnin. \c 38 \s1 Judäpawan llumchuynin Tamarpa willapan \p \v 1 Chay wichan Judäga wauguincunawan iwal tiyaycashanpita shuyniyar aywacuran Hira jutiyoj runapa wasinman paycuna cajcho tiyananpaj. Hiraga Adulam marcapitami caran. \v 2 Chaycho tiyashpanmi Judäga Cananeo runa Shúa jutiyojpa wamranwan majachacaran. \v 3 Chaypita warmi gueshyaj ricacurna ollgu wamrata gueshyacuran. Gueshyacuptin wamrapa jutinta churaparan Er nishpan. \v 4 Yapay ollgu wamran caran. Chay wamranpa jutintana churaparan Onán nishpan. \v 5 Chaypitapis yapay juc wamran caranraj. Chaypa jutintami churaparan Sela nishpan. Chay caj wamranga yuriran Judá Quezib marcacho tiyaycaptinna. \p \v 6 Judäga guechpa caj wamran Erta majacharan Tamar jutiyoj warmiwan. \v 7 Ichanga \nd Tayta Dios\nd* ricaptin Er caran juchayoj runa. Chaymi \nd Tayta Diosga\nd* camacächiran pay wañunanpaj. \p \v 8 Chaura, Judäga Erpa shullcan Onantana niran: «Wauguiquipa biyüdanwan gamna tiyay.\x * \xo 38:8 \xt Deut. 25.5–6\x* Chaura paycho yurej wamrayqui canga wauguiquipa wamrannöna. Chaynöpami wauguiquipa jutinpis mana gongacangachu.» \p \v 9 Onán musyaran wamran cashpanpis paypa jutinta mana apananpaj cashanta. Chaymi wauguinpa biyüdanwan cacushan öra jorgurir jawaman juturachej. Onanga chayno ruraran wamran yurir wauguinpa jutinta apananta mana munarmi. \v 10 Chayno Onán rurashan \nd Tayta Diospäga\nd* mana alli caran. Chaymi paypis wañunanpaj Tayta Dios camacächiran. \p \v 11 Ishcay caj wamrancuna chayno wañuptin Judäga yarparan wamran Selapis Tamarwan cacushpan wañunanpaj cashanta. Chaymi Judäga wamran Selawan tiyachiyta mana munar yachayllapa Tamarta cayno niran: «Wamrä Sela mösuyashancama taytayquipa wasincho biyüdalla cacuy.» Suyrun chayno niptin Tamarga cuticuran taytanpa wasinman. \p \v 12 Chaypita unayllataga Judäpa warmin wañuran. Wañuptin lüturan. Warminta lütuyta cumlircurnami aywaran Timnat marcaman. Chaychömi uyshëruncuna millwa rutuycho carcaycaran. Chayman aywaptinmi rejsinacushan Adulam marca runa amïgun Hira jutiyoj Judäta aywäshiran. \p \v 13 Tamarta willaran suyrun Judá millwa rutoj Timnat marcaman aywaycashanta. \v 14 Musyarmi biyüda cay röpanta rucacuriycur shucutacunanta shucutacurcuran mana rejsinanpaj. Nircur aywar jamacuycuran Enaim marcaman yaycuna näniman. Chayga caran Timnat marcaman aywana näni aywajcho. Chayno Tamarga ruraran Sela rucuna caycaptin suyrun Judá paywan mana tiyachiptin. \p \v 15 Cäran chapasha warmi jamaraycajta ricar Judäga yarparan guellay casha runata chasquej warmi cashanta. \v 16 Warmita ricar näninpa aywaycashanpita aywaran warmi cajman. Llumchuynin cashanta mana musyashpan cayno parlaparan: «¿Gamwan cacushwanchu u manachu?» nir. \p Chayno niptin warmi niran: «¿Imatataj pägamanquiman gamwan cacushaga?» \p \v 17 Chaymi Judäga niran: «Uyshäcuna cajpita juc cabra-mallwata apachimushayqui» nir. \p Chaura warmi niran: «Ichanga rasunpa apachimänayquicama imallayquitapis jaguipämay.» \p \v 18 Chayno niptin Judá tapuran: «¿Imata jaguipänätataj munanqui?» \p Chaura warmiga niran: «Sëlluyquita watuntinta, aptaraycashayqui bastunniquitawan.» \p Chayno niptin Judäga nishancunata aptaparan. Nircur chay warmiwan cacuran. Chay cajllana warmiga gueshyaj ricacuran. \v 19 Nircur Tamarga wasinman cutiycur shucutacushanta jorgurir biyüda cay röpantana jaticuran. \p \v 20 Chaypita Judäga amïgun Adulam runawan apachiran cabra-mallwata warmi chasquircur Judäpata quëdachishancunata cutiycachinanpaj. Cabra-mallwata apaj runaga chay warmita mana tarirannachu. \v 21 Chaura chay marcacho tiyaj runacunata tapucuran: «¿Maytaj cay Enaimcho guellaypaj runata chasquej warmi, näni päsana ñaupancho caycaj?» nir. \p Chayno tapucuptin chaycho tiyaj runacunaga niran: «Caychöga manami cashachu guellaypaj runata chasquej warmiga.» \p \v 22 Chayno runacuna niptin Judá cajman cutiycur willaran: «Chay warmita manami tarishcächu. Nircur chaycho tiyaj runacunapis willamasha ‹Caychöga pï warmipis guellaypaj runata chasquej manami tiyanchu› nirmi». \p \v 23 Chaura Judá niran: «Chauraga jina apacuchunpis. Chaypa tapucachashaga runacunapis asipämashwanmi. Nogaga cabra-mallwata apachishcämi. Ichanga gam aywar mana tarishcanquichu.» \p \v 24 Chaypita quimsa quillatano Judäman runacuna shamuran willananpaj: «Llumchuyniqui Tamarga juc runawanmi cacusha. Cananga gueshyajnami caycan» nir. \p Chaura Judäga niran: «¡Wasinpita jawaman jorgurcur rupaycärachiy!» \p \v 25 Wañuchinanpaj aparcaycaptin warmiga suyrun Judäta willachiran cayno nishpan: «Cay charaycashäcunapa duyñunpatami gueshyaj caycä. ¡Mä rejsiy! Mä pipashi cay sëlluga watuntin chayno cay bastunpis.» \p \v 26 Chaura Judäga rejsircur niran: «¡Payga manami juchayojchu! Nogami ichanga juchayoj cä wamrä Selawan mana majachashäpita.» Y chaypitaga Judá manana masga imaypis llumchuyninwan cacurannachu. \p \v 27 Gueshyacushpan Tamarga gueshyacuran millishta. \v 28 Yuriyta ñacaycashancho juc cäga maquinta jorgaramuran. Chaura partëraga puca jïluwan maquinta wataparcur niran: «Cay cajmi rimëru llojshimusha.» \v 29 Ichanga jinan öra maquinta cutichicurcuran. Yurirnaga rimëru yuriran wauguin caj. Chaymi partëraga niran «¡Imanöparaj cayga ñaupanpa päsamusha!» nir. Chaypitami jutinta churaparan Fares nir. \v 30 Guepantaraj yuriran puca jïluwan maquin watasha cäga. Chaypa jutinta churaparan Zera nishpan. \c 39 \s1 Potifarpa warminpa y Josëpa willapan \p \v 1 Josëta rantej Ismael nigusyanticunaga Egiptuman chayachiran. Chaychöna ranticuycuran Potifar jutiyoj runaman. Potifarga caran faraonpa suldäruncunapa mandaj capitannin. \v 2 \nd Tayta Diosga\nd* Josëwan imaypis caycaran.\x * \xo 39:2 \xt Hech. 7.9\x* Chaymi Egiptucho patrunninpa wasincho tiyaptin ima rurashanpis llapan alli caran. \v 3 Chaura patrunnin musyaran Josëwan \nd Tayta Dios\nd* caycashanta. \v 4 Llapan rurashanpis alli captinmi Josëtaga patrunnin amatar cuyaran. Chaynöpami Josëtaga patrunnin churaran wasincho pay capuralnin cananpaj. Llapan charashan cajcunataga Josëpa munayninmanna cachaycuran. \v 5 Josëpa munayninman Potifar llapan charashanta cachaycushan junajpita-pacha \nd Tayta Diosga\nd* Potifarta imachöpis mas allina yanaparan. Chaymi ima-aycanpis achcayaran. Micuyninpis sumaj wayuran. \v 6 Potifarpa wasincho José captenga Potifar manana imanpäpis yarparajnachu. \p Josëga caran camaraj mösu. \v 7 Chaymi unaycamana José tiyarcuptin patrunninpa warmenga paywan cacuyta munaran. Chaymi juc junajcho Josëta niran: «Nogawan cacushun» nir. \p \v 8 Chaura Josëga mana munashpan niran: «Patrunnëga llapantami caycho cajta ricanäpaj nogata cachapämasha. Noga caycho captëga wasincho ima ruraynin captinpis manami yarparänan canchu. \v 9 Cay wasincho cajta llapanta ricanäpämi cachapämasha. Gamtawan-camami ichanga mana cachapämashachu. Chayno caycaptenga ¿imanöpataj mana allitaga patrunnëpa contran ruraycöman? ¿Imanöpataj Diospa contran ruraycöman?» \p \v 10 Patrunninpa warmenga waran-waranmi Josëta gatiraj «Nogawan cacushun» nishpan. Patrunninpa warmenga munaj ñaupallancho José caycänanta. Ichanga José mana cäsupajchu. \p \v 11 Juc junajcho Josëga wasiman yaycuran imapis ruraynincunata rurananpaj. Chay öraga chay wasicho mana pipis caranchu. \v 12 Chaymi patrunninpa warmenga Josëpa röpanpita charircur niran: «Canan nogawan cacushun» nir. Chaura Josëga röpanta cachariycur cörriyllapa wasipita llojshiriycuran. Chaura warmiga Josëpa röpanta aptaraycar quëdacuran. \p \v 13 José chayno röpanta cachariycur cörriylla aywacuptin \v 14 jinan öra gayacuran waquin caj uywaynincunata cayno nir: «¡Masqui ricay! Hebreo runata rantircur runä apapämashcanchi burlacamänanchïpaj. Charipacamayta munasha. Chaura gayacushcä llapan callpäpa. \v 15 Chaymi payga cörriyllapa gueshpir shacamusha röpantapis cachariycur.» \p \v 16 Chaypita Josëpa röpanta chay warmi churaran runan chayamunancama. \v 17 Uywaynincunata willashannölla runan chayamuptinpis willaran: «Chay rantishayqui hebreo runaga cuartöman yaycaycamur charipacamayta munamasha. \v 18 Chaura nogaga llapan callpäpa gaparashcä. Chaymi caycho röpanta cachariycur gueshpir llojshiraycamusha. \v 19 Chay uywayniquega chaynömi ruramasha.» \p Chayno willapashanta wiyaycur Josëpa patrunnenga fiyupa rabyaran. \v 20 Chaymi Josëta charircorga faraonta sirbejcunalla wichgaraycashan carsilman wichgachiran. Carsilcho captinpis \v 21 \nd Tayta Dios\nd* Josëwan carmi\x * \xo 39:21 \xt Hech. 7.9\x* imachöpis yanaparan. Chaynöpami carsilcho cuydaj runapis payta alli ricaran. \v 22 Chaura carsilcho cuydäga llapan prësucunata Josëpa munayninman jaguiparan. Chaymi Josëna mandaj imatapis chaycho rurananpaj cajtaga. \v 23 Josëwan \nd Tayta Dios\nd* captinmi paytaga ima rurashanpis alli llojshipaj. Chaymi Josëpa maquincho cajtaga carsilcho cuydaj runa mana yarparajnachu. \c 40 \s1 Imapaj suyñuncuna cashantapis José willashan \p \v 1 Chaypita unayllataga Egiptupa mandajnin faraonman bïnuta apapajwan tantata ruräga mandajnin faraonpa contran ruraran. \v 2 Chaymi faraonga fiyupa rabyaran chay ishcan mandajcunapaj. \v 3 Chaynöpami paycunataga prësu apachiran suldärucunapa capitanninpa wasincho caycaj carsilman. Josëpis chay carsilcho caycaran. \v 4 Chaura chay capitanga Josëta niran chay runacunata ricananpaj. Chay runacunapis unaycama carsilcho goyaran. \p \v 5 Juc chacay faraonta bïnu apapajwan, tantata ruräga cada-ünun jucnöta-cama suyñuran. Cada-ünun suyñuran quiquincuna imanöpis cananpaj. \v 6 Tuta ricaj aywar José tariran llaquisha carcaycajta. \v 7 Chaura Josëga tapuran: «¿Imanirtaj gamcunaga fiyupa llaquisha carcaycanqui?» nir. \p \v 8 Chayno niptin paycuna niran: «Suyñushcäcunami. Caychöga manami pipis canchu chay suyñöcuna imapaj cashantapis willapämänanpaj.» \p Chayno niptin José niran: «¡Suyñucunataga Tayta Diosllami musyachimanchi imapaj cashantapis! Mä imata suyñushayquitapis nogata willapämay.» \p \v 9 Chaura faraonman bïnuta apapaj runaga Josëta cayno willaparan: «Nogaga suyñuynëcho ricashcä übas yöratami. \v 10 Chay übas yöra caycasha quimsa rämayoj. Chay rämacuna chillguircur juclla waytasha. Nircur waytancuna ticracurisha pogusha übasmanna. \v 11 Nogana aptaraycashcä faraonpa bäsunta. Chay aptaraycashä bäsuman übasta gapchircur faraonta macyaycashcä.» \p \v 12 Chayno willapaptin José niran: «Gampa suyñuyquega cayno cananpämi: Quimsa rämacunaga quimsa junajmi. \v 13 Faraonmi cananpita quimsa junajta cay carsilpita gamta jorgushunquipaj. Nircurmi cashgan churashunquipaj ñaupata arushayquiman. Chaura ñaupatanömi yapay faraonman bïnuta apapanquipaj. \v 14 Noga nishäno llapan captenga nogata yarpämanqui ari. Faraonta ruwaycunqui noga cay carsilpita llojshinäpaj. \v 15 Nogataga hebreo runacuna tiyashanpitami suwaypa apamaran. Manami ima mana allitapis rurashcächu carsilcho canäpäga.» \p \v 16 Jucninpa suyñunta allitano willaptin tanta rurajpis Josëta niran: «Caynömi nogaga suyñushcä: Umä janancho chararaycashcä yurajlla tantata quimsa balay canastacunawan. \v 17 Janan cajchöna caycasha faraón micunanpaj tucuy-niraj pastilcuna. Ichanga achca äbicuna aywarcamurmi chay balay canastapita micurcaycasha.» \p \v 18 Chaura José niran: «Gampa suyñuyquega cayno cananpämi: Quimsa balay canastacunaga quimsa junajmi. \v 19 Cananpita quimsa junajtami gamtaga guerucho faraón matichishunquipaj. Guerucho warcuraptiquimi äbicuna shamonga aychayquita micunanpaj.» \p \v 20 Chay suyñushancunata José willapashanpita quimsa junajtaga faraonpa diyan caran. Chaura faraonga fistata ruraran llapan chaycho aroj runacunawan goturänanpaj. Llapan runacunawan goturpaycashancho carsilpita apachimuran tantata rurajpa y faraonman bïnuta apapajpa mandajnincunata. \v 21 Bïnuta faraonman apapajtaga cutichiran ñaupata arushanman. Chauraga faraonman yapay bïnuta apaparan. \v 22 Tanta rurajtanami ichanga José willapashannölla matichishpan warcuchiran. \v 23 Chaypis faraonman bïnuta apapäga Josëta mana yarparanchu. \c 41 \s1 Faraonpa suyñun imapaj cashantapis José willashan \p \v 1 Chaypita ishcay watata faraón suyñuran. Suyñuynincho pay ichiraycaran Nilo mayu cantuncho. \v 2 Ichiraycashancho ricaran Nilo mayupita ganchis wera wäcacuna llojshimojta. Llojshircur wäcacunaga mayu cantuncho guewata micurcaycaran. \v 3 Chay wera wäcacunapa guepantanami llojshimuran pasaypa uyu melanaypaj ganchis wäcacuna. Nircur chaycunapis ichicaycäriran wera wäcacunapa ñaupanman. \v 4 Chaypitaga uyu tullullan wäcacuna micucarcäriran chay wera wäcacunata. \p Chayta suyñuycashanpita faraonga riccharaycamuran. \v 5 Nircur yapay puñucäcuran. Chaychöpis yapay suyñuran. Ricaran juc yörallapita ganchis pallga rïgucuna wiñaycajta. Chaura ispïjacuna caran cuyayllapaj jatusaj. \v 6 Chay alli ispïjayoj rïgucuna wiñamushan sapinpita chillguimusha yapay ganchis pallga mana alli rïgucuna. Chay rïgucunaga caran chunyajpita shamoj wayrawan chaquisha. \v 7 Chay shanaywan yur'gaypa chaquisha rupatasha ispïjacunaga micucurcuran achca wayuyniyoj cuyayllapaj ispïjacunata. \p Chayta suyñuycashanpita faraonga riccharaycamuran. Tantiyacuriran suyñuynincho ricashanta. \v 8 Chay suyñushan tutaga fiyupa yarpachacuran. Chayno yarpachacurmi gayachimuran Egipto nasyuncho cajtaga llapan musyacojcunata, yachajcunata pay cajman shamunanpaj. Llapan chayamuptin suyñushanta faraón willaparan. Manami maygan musyacojcunapis musyaranchu chay suyñun imapaj cashantapis. \p \v 9 Chayrämi faraonman bïnuta apapäga niran: «Cananrämi yarpärë carsilcho wichgarashäta. \v 10 Tayta faraón, gam fiyupa rabyashpayquimi nogatawan tanta rurajta apachimarayqui capitanpa wasincho caycaj carsilman. \v 11 Chay carsilchömi juc chacay tanta ruraj suyñuran. Chayno nogapis suyñurä. Cada-ünöpa suyñöcuna caran imanöpis quiquëcuna canäpaj. \v 12 Chay carsilchömi juc hebreo mösuwan iwal carä. Payga caran capitanpa uywaynin. Chay mösutami nogacunaga willaparä imata imano suyñushatapis. Chaura paynami willamaran ima päsamänanpaj suyñöcuna cashantapis. \v 13 Chaypitaga llapanpis caran pay willamashannölla. Noga cutirä arushäman. Tanta rurajtana warcuchirayqui.» \p \v 14 Chayno willaycuptin faraonga carsilpita Josëta jinan öra jorgachimuran. Carsilpita jorgaramuptin Josëga shapranta afitacuran. Röpanta rucacurir faraón cajman aywaran. \p \v 15 Chaura Josëta faraón cayno niran: «Noga suyñushäta pipis manami imapaj cashantapis tantiyayta camäpacushachu. Gampämi mayashcä suyñushancunata willapäshuptiquega imapaj cashantapis musyar willashayquita.» \p \v 16 Chayno niptin José niran: «Manami nogachu musyä suyñucuna imapaj cashantapis. Chaypa ruquenga Diosmi tantiyachiman. Pay yarpayta gomaptinrämi nogaga gamta willashayqui imapaj suyñuyqui cashantapis.» \p \v 17 Chayno niptin faraonga Josëta cayno willaparan: «Suyñuynëcho ichiraycashcä Nilo mayu cantuncho. \v 18 Chaycho caycaptëmi mayupita llojshimusha ganchis wera wäcacuna. Llojshircamorga micurcaycasha ututucuna chaupincho. \v 19 Chaypita guepanta yapay llojshimusha ganchis wäcacuna pasaypa uyu melanaypaj. Cay Egipto nasyunchöga chayno melanaypaj wäcacunata manami imaypis ricashcächu. \v 20 Chay uyu melanaypaj wäcacunaga micucurcusha wera wäcacunata. \v 21 Micucurcurpis chay wäcacunaga manami allchacashachu. Melanaypaj uyu cashannölla carcaycasha. Chayta suyñuycashäpita riccharaycamushcä. \p \v 22 «Puñucäcur yapay suyñushcä. Chaycho ricashcä juc rïgu yörallapita ganchis pallga rïgucuna alli wayuyniyoj caycajta. \v 23 Chaypa guepantana yapay wiñamusha ganchis pallga ispïja pasaypa chaquisha gashchulla, chunyajpita shamoj wayrawan rupatasha. \v 24 Chay chaquisha ispïjacuna, micucurcusha ñaupata alli wiñamoj rïgu ispïjacunata. Chayno suyñushäcunatami nogaga willapashcä llapan musyacojcunata. Ichanga manami mayganpis tantiyashachu chay suyñushä imapaj cashantapis.» \p \v 25 Chayno willapaycuptin Josëga faraonta cayno niran: «Ishcan suyñushayquipis juc suyñunöllami caycan. Gamtaga Diosmi ricachisha-cashunqui pay imano rurananpaj caycashantapis. \v 26 Chay ganchis alli wäcacunaga ganchis watami. Chayno chay ganchis alli wayuyniyoj wiñamoj alli ispïja rïgucunapis ganchis watallami. \v 27 Waquin wäcacunapa guepanta llojshimoj uyu melanaypaj wäcacunapis yapay ganchis watapänami. Chayno waquinpa guepanpa wiñamoj yur'gasha rupatasha gashchu ispïjapis yapay ganchis watapämi. Chaycunaga ishcanpis caycan ganchis wata muchuy canallanpämi. \p \v 28 «Cay willashäcunaga llapanpis nishänömi cangapaj. Diosmi gamta musyachisha-cashunqui imano rurananpaj caycashantapis. \v 29 Ganchis watami intëru Egipto nasyuncho ima-ayca micuypis fiyupa wayongapaj. \v 30 Chaypita yapay ganchis wata cajchömi ichanga fiyupa muchuy cangapaj. Cay Egipto nasyuncho micuy fiyupa wayushanta manami pipis yarpangapächu. Chay muchuywanga manami imapis cangapächu. \v 31 Fiyupa muchuy captinmi amatar micuy wayushanpis mana imallanpis quëdangapächu. \v 32 Gamga ishcay cutipis suyñushcanqui rasunpa chayno cananpaj cajtami. Diosmi chayno rurananpaj caycan. Manapis aycällatanami ruranga. \p \v 33 «Manaraj chayno captin gam ashinquiman juc runata musyaj-yachajta. Chay runatana numranquiman cay Egipto nasyuncho imatapis rurachinanpaj. \v 34 Chaynöpis intëru Egiptuman churanquiman achca gobernadorcunata. Paycunana nasyuncho micuy wayojta shuntachenga. Ganchis wata micuy amatar wayushan wichan cada pichga arröba rïgupita juc arröbata-cama shuntachimunqui. \v 35 Chay shuntashantaga llapanpis churanga gampa munayniquicho cananpaj. Siudäcunaman churanga muchuy captin chayta micur runacuna cawananpaj. \v 36 Chayno churaycuptin rïguga churaräconga ganchis wata muchuy captin cay nasyuncho yargaywan runacuna mana wañunanpämi.» \s1 Egipto nasyuncho José mandaj cashan \p \v 37 José chayno nishan alli caran faraonpaj, waquin autoridänincunapäpis. \v 38 Chaymi faraonga autoridänincunata niran: «¿Juc runata tarishwanchuraj paytano Dios yanapaptin alli yarpayniyojta?» nir. \p \v 39 Nircur Josëta faraón niran: «Gamtaga Diosmi llapan chaycunata musyachisha-cashunqui. Chaymi cay nasyunchöga gampita mas musyaj-yachaj runa mana canchu. \v 40 Cananpitaga cay nasyuncho marcacunacho tiyaj llapan runacunapis gam nishayquitami imatapis ruranga. Cay palasyöcho cajtapis gampa munayniquimanmi churä.\x * \xo 41:40 \xt Hech. 7.10\x* Nogallami gampita masga cashaj cay nasyunpa mandajnin caynëpa. \v 41 Gamtami canan öra churä intëru Egipto nasyunta mandanayquipaj.» \p \v 42 Chayno nirmi faraonga dëduncho jatiraycashan mandaj car sëllucuna surtïjanta jorgurir Josëta jatiparcuran. Nircorga uywaynincunata niran fïnu lïnu tëlapita rurasha röpata Josëta jatipänanpaj, gori wallgatapis wallgapänanpaj. \v 43 Nircur wichächiran faraonpa guepanta aywaj carrëtanman. José maypa aywaptinpis runacuna cayno gaparpaj: «¡Paypa ñaupanman gongurpacuy!» nir. Chaynömi Josëtaga churaran llapan Egipto runacunapa mandajnin cananpaj. \p \v 44 Chaypitanaga Josëta faraón niran: «Cay Egiptucho noga faraón captëpis manami pipis manaraj gam nishayquiyäga imatapis rurangachu.» \p \v 45 Faraonga Josëta jinan Egipto jutitana churaparan Zafnat-panea nir. Nircur majacharan Asenat jutiyoj warmiwan. Chay warmiga caran On siudächo tiyaj cüra Potiferapa wamran. Chaynömi Josëga Egiptupa mandajnin ricacuran. \v 46 Carsilpita jorgurcur faraonpa ñaupanman pushashan öra Josëga caycaran quimsa chunca (30) watayoj. \p Faraón cajpita aywacur Josëga intëru Egiptupa puriyta gallaycuran. \v 47 Chay wata shamojpita ganchis watacama intëru Egipto nasyuncho micuy amatar wayuran. \v 48 Chaura Josëga micuy alli wayushan wichan ganchis watantin micuyta shuntachiran. Chacrapita shuntashanta churachiran jinan siudäcunaman. Chauraga llapan siudäcunacho aypalla micuy churaraycaran. \v 49 Lamar cantuncho agu goturäcojtanöraj Josëga rïguta shuntachiran. Aypalla captinmi manana tupurannapischu. \p \v 50 Manaraj muchuy gallariptin Josëpawan warmin Asenatpa wamrancuna caran ishcayna. \v 51 «Diosmi yanapämasha llapan castäcunata imano ñacashätapis mana yarparaycänäpaj» nirmi Josëga rimir caj wamranpa jutinta churaparan Manasés nir. \v 52 Jucaj wamran yuriptinnami «Amatar ñacashä nasyunchömi Dios munasha wamrayoj canäta» nishpan jutinta churaparan Efraín nir. \p \v 53 Ganchis wata fiyupa micuy wayurcur Egiptuchöga mana wayurannachu. \v 54 José nishanno muchuy caj ganchis watana gallaycuran. Chaura intëru nasyuncunachöna fiyupa muchuy caycaran.\x * \xo 41:54 \xt Hech. 7.11\x* Egiptullachöna micuyga caycaran. \v 55 Egipto nasyuncho tiyajcuna micunanpaj manana captin llapan runacuna aywaran faraón cajman micuy mañacoj. Chaura faraonga llapan Egipto runacunata niran: «Josëman ayway. Nircur pay nishushayquino ruray.»\x * \xo 41:55 \xt Juan 2.5\x* \p \v 56 Intëru Egipto nasyuncho muchuy captin waranllanta waranllantana fiyupa yargay caran. Chaymi Josëga quichachiran micuyta churachishan wasicunata. Nircur Egipto runacunata rïguta ranticuran. \v 57 Juc-lä nasyuncunachöpis manami micuy caranchu. Chaymi intëru nasyuncunapita Egipto nasyunman shamuran Josëta «Rïguta ranticamay» ninanpaj. \c 42 \s1 Josëpa wauguincuna Egiptuman aywashan \p \v 1 Egipto nasyuncho rïgu rantipaj caycashanta mayar Jacobga wamrancunata niran: «Gamcuna ¿imatataj rurarcaycanqui jucniqui-jucniqui ricapänacur? \v 2 Nogaga mayashcä Egiptucho rïgu rantipaj caycashantami. Gamcunapis ayway. Rantimunqui chayta micur cawananchïpaj. Mana aywaptiquega ¿imata micurtaj cawashun?»\x * \xo 42:2 \xt Hech. 7.12\x* \p \v 3 Chayno niptin Josëpa chunca wauguincuna Egiptuman aywaran rïgu rantej. \v 4 Papänin Jacob mana munaranchu Josëpa shullcan Benjamín wauguincunawan aywanantaga. Yarparan imapis päsananta. \v 5 Israelpa wamrancunaga aywaran rïgu rantej aywaj runacunawan iwal. Chaynöga aywaran intëru Canaán nasyunchöpis fiyupana muchuy captinmi. \p \v 6 Egipto nasyun Josëpa munaynincho captinmi intërupita payman chayaj rïgu rantej. Chaymi Josëpa ñaupanman chayaycur wauguincunapis rispitashpan umpuran urcunpis pampaman töpanancama. \v 7 Josëga wauguincunata ricärishpan juclla rejsircuran. Ichanga mana rejsej-tucuranchu. Chaymi fiyu shiminpa tapuran: «Gamcunaga ¿maypitataj shamushcanqui?» nishpan. Chaura paycunaga niran: «Nogacunaga Canaán partipitami shamushcä rïgu rantej tayta.» \v 8 Paycunaga Josëta mana rejsiranchu, José rejsiycaptinpis. \v 9 Chay örami Josëga yarpäriran paycunapaj imano suyñushantapis.\x * \xo 42:9 \xt Gén. 37.5–10\x* Chaymi niran: «Gamcunaga ricapacojmi canqui. Cay nasyunman yaycamunayquipaj maypa alli cashantapis ricapacojmi shamushcanqui.» \p \v 10 Chayno niptin paycunaga ruwacur niran: «Manami tayta. Nogacunaga rïgu rantejllami shamushcä. \v 11 Llapanëpis juc taytapa wamrallanmi cä. Alli runacunami cä. Nogacunaga manami juc nasyuncunata ricapacur purëchu.» \p \v 12 Chayno niptin yapay José niran: «Manami chaynöchu. Gamcunaga shamushcanqui maypa cay nasyunman yaycamunayquipäpis alli cashanta ricapacojmi.» \p \v 13 Chayno niptin wauguincunaga niran: «Nogacunaga cä chunca ishcay (12) wauguimi juc taytapa wamrallan. Llapanëpis tiyä Canaán partichömi. Shullca caj wauguëga papänëwanmi quëdamusha. Mas jucmi ichanga illgasha.» \p \v 14 Chaypis Josëga yapay niran: «Näga nishänöpis gamcunaga rasunpami ricapacoj shamushcanqui. \v 15 Gamcuna imano cashayquitapis cananmi musyashun. Shullca wauguiqui cayman manaraj chayamushancamaga gamcuna manami mayganiquipis caypita llojshinquichu. Chaytaga faraonpa jutincho jurarmi në. \v 16 Mayganiquipis jucnaylla cutiy ñuñush wauguiquita pushamoj. Waquinniquega caychömi prësu quëdanqui. Cananmi musyashaj gamcuna nishayqui rasunpa cashanta. Nishayqui mana rasunpa captin gamcunaga nishäno rasunpami ricapacoj canqui. Chaytaga faraonpa jutinchömi jurä.» \p \v 17 Josëga llapanta quimsa junaj prësu wichgarächiran. \v 18 Chaypitana paycunataga José niran: «Nogaga Diostami rispitä. Gamcunaga mana wañunayquipaj cayno ruray: \v 19 Rasunpa alli runacuna cashpayquega cay carsilcho juc wauguiquita jaguiy. Waquinniquega cutinqui famillyayquicuna micunanpaj micuyta apacarcärir. \v 20 Nircur shullcayquita pushamunqui nishayquino rasunpa cashanta riguinäpaj. Chayno rurar manami wañunquipächu.» \p José chayno niptin paycunaga auniran. \v 21 Ichanga quiquin-pura cayno ninacurcaycaran: «Cananga wauguinchïta mana allita rurashanchïpitami castïgu chayaycämanchi. Noganchëga fiyupa llaquicuycajta ricaycarpis wauguinchïta manami cuyaparanchïchu. Ruwamashapis manami cäsuranchïchu.» \p \v 22 Chayno ninacuptin Rubenga paycunata niran: «Nogaga micharämi wamrata mana yatapänayquipaj.\x * \xo 42:22 \xt Gén. 37.21–22\x* Chaypis gamcunaga manami wiyamarayquichu. Cananga chaypitami castïgu chayaycämanchi.» \p \v 23 Josëga paycunawan parlaycaran juc tantiyachejllawanmi. Chaymi mana musyaranchu paycuna parlaycashanta José tantiyaycashanta. \v 24 Josëga paycunapita juc-läman aywarcur wagaran. \p Wagashanpita cutiycur paycunapita juc-läman jorguran Simeonta. Nircur waquin wauguincuna ricapaycaptin wascanwan liyachiran. \v 25 Chaypitaga niran llapanta custalnincunaman rïguta wiñapänanpaj, pägashan guellaynincunatapis cada ünunpa custalnincunaman cutirgärachinanpaj. Nircur niran mircapanpäpis micuyta gonanpaj. Chaura uywaynincunaga José nishanno ruraran. \v 26 Chaura paycunaga bürruncunaman rïguta cargacarcärir cuticuran. \p \v 27 Cuticurcaycashancho tardiyar juc pachaman cargancunata pascaran. Chaycho jucga custalninpa shiminta pascaran bürrunta garananpaj. Quicharcushanchöga guellayninta tariran. \v 28 Chayno tarircur wauguincunata niran: «Pägashä guellaynëta custalnëman wiñarcamusha. Masqui ricay-llapa. Cay custalnëcho caycan.» \p Chaura paycunaga imata yarpachacuytapis mana camäpacuranchu. Chaymi jucnin-jucnin ninacuran: «¿Ima-aycamantaj Tayta Diosga jitarpamanchi?» nir. \p \v 29 Canaanman chayaycärir papänin Jacobtaga llapallanta willaparan Egiptucho imano cashantapis. Chaymi niran: \v 30 «Chay nasyunpa mandajnenga rabyashami parlapämashacuna. Nogacunataga nimasha ‹nasyunnëman ricapacoj shamushcanqui› nirmi. \v 31 Chaura nogacunaga willashcäcuna alli runacuna cashäta, imaypis mana ricapacoj cashäta. \v 32 Chaynöpis willashcä juc taytapa wamrancunalla chunca ishcay waugui cashäta, jucga illgashantana, mas shullca caj wauguëna cay Canaancho gamwan carcaycashantapis. \p \v 33 «Chaura chay mandäga nimasha: ‹Nogaga caynöpami musyashaj gamcuna alli runa cashayquita: Juc wauguiquita caycho jaguiy. Waquinniquicunanami cutinqui castayquicuna micunanpaj micuyta apacarcärir. \v 34 Shullca caj wauguiquita cayman pushamunqui. Chayrämi musyashaj rasunpa alli runacuna cashayquita. Chauraga jucaj wauguiquipis prësu caycashanpita llojshenga. Gamcunapis cay nasyuncho alli puricunquipaj› nir.» \p \v 35 Custalnincunata tallishanchöraj cada-ünunpa custalnincunacho paycunaga guellaynincunata tariran. Bolsacho wiñasha caycajta guellaynincunata tariycärir papänintin fiyupa manchacäcuran. \p \v 36 Chaypita Jacobga wamrancunata niran: «Gamcunaga nogata cachaycämanqui wamraynajllatanami. Cananga noganchïwan mana cannachu Josëpis ni Simeonpis. Cananga Benjamintana guechumaj-aywanqui. Imapis nogapäga manami allinachu.» \p \v 37 Niptin Rubenga niran: «Benjamintaga nogami pushashaj; nogami cutichimushaj. Wamrayquita mana cutichimuptëga ishcan wamräta wañuycachinqui.» \p \v 38 Chaura Jacobga niran: «Gamcunawanga wamrä manami aywangachu. Wauguin Josëpis wañushana. Pay japallannami quëdasha. Aywaycashancho imapis päsaptenga gamcunami juchayoj canquipaj noga llaquicuyllawan wañunäpaj.» \c 43 \s1 Benjaminta Egiptuman pushashan \p \v 1 Muchuyga intëru nasyuncunacho mas fiyupana caran. \v 2 Chaymi Egiptupita apamushan rïguncuna ushacäcuptin Jacobga wamrancunata niran: «Yapay ayway rïgu rantej. Wallcallatapis rantimunqui.» \p \v 3 Chayno niptin Judäga niran: «Egiptucho caycaj mandäga nogacunata nimaran: ‹Shullcayquita cayman mana pushamorga ama chayamunquichu› nir. \v 4 Wauguë Benjamín nogacunawan aywaptenga rïguta rantipämunäpaj aywashämi. \v 5 Nogacunawan mana aywaptenga manami aywashäcunachu. Chay runaga näga nishänöpis nimaran: ‹Shullcayquita cayman mana pushamorga amana chayamunquichu› nirmi.» \p \v 6 Chaura Israel niran: «Gamcunaga ¿imapätaj chay runata willarayqui jucpis wauguiqui caycashanta? ¿Imanirtaj chayno mana allitaga ruramashcanqui?» \p \v 7 Niptin paycuna niran: «Chay runa amatarmi nogacunata tapumaran aycaj cashanchïtapis, chayno famillyanchïcunapäpis. Tapumaran: ‹¿Papäniqui cawaycanrächu? ¿Jucpis wauguiqui caycanrächu?› nir. Chaymi nogacunaga llapantapis rasun cajllata willashcä. ¿Imanöpataj musyäcunaman caran ‹Wauguiquita pushamuy› nimänantaga?» \p \v 8 Papänin Israelta Judá cayno niran: «Cawananchïpaj wamrata cachay nogawan aywananpaj. Paytaga nogami imapitapis ricashaj. ‹Wamra aywachun› niptiquega jucllami aywashäcuna. Chaura manami mayganchïpis wañushunchu yargaypita ni wamranchïcunapis ni quiquinchïcunapis. \v 9 Wamrayquipäga nogata tapumanqui ima päsaptinpis. Cayman wamrayquita mana cutichimushpäga gampa ñaupayquicho imaycamapis nogami juchayoj cashaj. \v 10 Auniptiquega maynami ishcay cutipis aywäcunaman cutimöcunaman caran.» \p \v 11 Chayno niptin papänin niran: «Cananga ¿imanäshunnataj ari? Chaynönachari pushanqui. Chay runata goycunayquipaj apanqui cay particho mas munay cajninta: balsamuta, abëjapa mishquinta, perfümita, mïrrata, nuezcunata, almendracunatapis. \v 12 Guellaytapis apanqui yapay rantimunayquipaj. Ñaupa caj guellayta cutichimushushayquitapis apanqui entreganayquipaj. Capaschari pantaypa cutiycachimushurayquipis. \v 13 Wauguiquita pushacarcärir juclla ayway ari chay runa cajman. \v 14 Llapanpaj munayniyoj Tayta Dios gamcunata chay runawan cuyapaycachishunqui jucaj wauguiquitapis cachaycunanpaj, Benjamintapis mana imatapis rurananpaj. Llapan wamräcunata ogranä captenga ¿imanäshätaj ari?» \p \v 15 Jacobpa wamrancunaga Egiptuman chayachir mandajta goycunanpaj cajcunata camaricuran. Nircorga guellaytapis masta apacurcur, wauguin Benjaminta pushacurcur Egiptuman llapan aywaran. José cajman chayaycäriptin \v 16 Josëga ricaran Benjamín paycunawan caycajta. Chaymi Josëga wasincho aroj sirbintinta niran: «Cay runacunata pushay wasëman. Nircur juc wäcata pishtanqui micuyta ruranayquipaj. Paycunawanmi canan junäga mirindashaj.» \p \v 17 Sirbintenga José nishanta ruraran. Quiquin sirbintimi pusharan Josëpa wasinman. \v 18 Chaura paycunaga fiyupa manchariran. Mancharirmi quiquin-pura parlar ninacuran: «Canan caymanga pushamashcanchi rimëru rïgu rantej shamuptinchi guellayta cutiycachimashanchïpitami. Cananga magarcur magarcurmi uywaytano aruchimäshun bürrunchïcunatawan.» \p \v 19 Chayno parlacushpanmi Josëpa wasi puncunman chayaycärerga pushaj sirbintita cayno niran: \v 20 «Tayta, nogacunaga ñaupa cajcho rïgu rantej shamurä. \v 21 Rïguta rantircur cuticuräcuna. Puñunäcunapaj pachacurmi custalnëcunapa shiminta pascarä. Chay shimincunachömi guellaynëcunata tarirä. Rïgupaj pägashä guellayga llapanmi caycasha. Chaytami cananga cutiycachinäpaj cutichimushcä. \v 22 Mastapis apamushcäcunami yapay rantinäpaj. Ichanga manami musyäcunachu chay guellayta pï custalnëcunaman wiñashantapis.» \p \v 23 Chaura Josëpa sirbintenga niran: «Ama manchacuychu. Gamcuna rïgupaj pägashayqui guellayta nogaga llapantami chasquirä. Chay guellaytaga papäniquipawan gamcunapa Diosniquichari custalniquiman wiñarcusha.» \p Chaypitaga Simeontapis carsilpita jorgarcamur pusharan paycuna caycashanman. \v 24 Nircur llapantana yaycuchiran Josëpa wasinman. Chaychönami yacuta apapämuran chaquincunata mayllacunanpaj. Bürruncunatapis garaparan. \v 25 Parlajta wiyar musyaycaranna chaycho José micunanpaj cashanta. Chaymi Josëta goycunanpaj apashanta camariran. Nircurna shuyarcaycaran José mirindaj chayananta. \v 26 Wasinman José chayaycuptenga fiyupa rispitashpan umpuran urcunpis pampaman töpanancama. Nircorga goycunanpaj apashancunata goycäriran. \p \v 27 Josëga tapuran imano goyarcaycashantapis. Chaynöpis tapuran: «¿Imanötaj caycan ‹Papänë auquin can› nimashayquega? ¿Cawaycanrächu?» nir. \p \v 28 Chayno niptin rispitashpan llapan umpurcärir cayno niran: «Au tayta, papänëga allimi caycällan. Payga cawaycanrämi.» \p \v 29 Paycunata ricapärishancho Josëga ricäriran chay taytapita chay mamapita caj wauguin Benjaminta. Chaymi José niran: «¿Paychu ‹Shullcä can› nimashayqui wauguiqui?» Nircur Benjaminta niran: «¡Gamtaga Dios yanapaycushunqui ari ïju!» nir. \p \v 30 Josëga amatar cushicuran wauguinta ricärirmi. Cushicuyllawan fiyupa waganaran. Chaymi apurä cuartunman yaycucuycuran. Nircur chaychöna wagaran. \p \v 31 Fiyupa wagashanpita chawaycur cärancunata mayllacurir llojshimuran. Nircur uywaynincunata niran: «Micuyta garacamuyna» nir. \p \v 32 Juc mësaman shuyni Josëta gararan, juc mësamanna wauguincunata. Chay wasicho micoj Egipto runacunatapis juc mësaman gararan. Egipto runacunaga juc-lä jäpa runacunawan iwal manami imaypis micojchu. Chaymi Egipto runacunapäga hebreo runacunawan micuy fiyupa melanäcuypaj caran. \v 33 Josëpa wauguincunaga mandashan-tupu mayurpita shullcacama jamacuran. Chaymi paycunaga imata rimacuytapis mana camäpacuranchu. Jucnin-jucnin manchacasha ricapänacurcaycaran. \v 34 Quiquinpa mësancho caycaj micuytapis Josëga wauguincunata yaparan. Benjamintami ichanga waquinpita mas achcata gararan. Llapan wauguincunaga Josëwan cushisha micuran upuran. \c 44 \s1 Josëpa bäsun \p \v 1 Chaypita, Josëga sirbintinta cayno niran: «Cay runacunapa custalninman rïguta wiñapay sumaj juntata. Rïgupaj pägashan guellaynintapis cada-ünunpa custalninpa shiminman wiñarcapunqui. \v 2 Shullca caj runapa custalninman guellayninta wiñarcapushpayqui guellay bäsötapis wiñarcapunqui.» \p Chaura sirbintenga llapantapis ruraran José mandashannölla. \v 3 Warannin tutaga Josëpa wauguincunata pacha chayraj achicyaycämuptillanna despacharan. Chaura chay runacunaga bürruncunata cargacurcur aywacuran. \v 4 Aywacoj runacuna siudäpita manaraj caruta aywaptinmi Josëga sirbintinta cayno niran: «Ayway chay runacunapa guepanta. Tariparcur cayno ninqui: ‹¿Imanirtaj gamcunapaj alli caycaptëga mana allita rurashcanqui? ¿Imanirtaj guellay bäsuta suwacamushcanqui? \v 5 Chay bäsuta patrunnëga charasha upunanpämi, adibinananpämi. Chay bäsuta apacamur gamcunaga mana allitami rurashcanqui› nir.» \p \v 6 Chaura sirbintiga tariparcur niran José nishannölla. \v 7 Niptin paycunaga sirbintita niran: «¿Imanirtaj chaynöpaga nogacunata jagachamanqui? ¡Chaytaga ruraycömanrächu! \v 8 Canaanpita-pachapis nogacunaga custalnëcunapa shimincho tarishä guellaytapis cutichimushcämi. ¿Imanöpataj guellayta ni goritapis suwacamöcunaman caran patrunniquipa wasinpitaga? \v 9 Mayganëchöpis bäsu taricaptenga wañuchun. Waquinnëcunaga mandajniquipa uywayninnami cashaj.» \p \v 10 Chayno niptin sirbintiga niran: «Gamcuna nishayquinömi canga. Bäsuta charaj cajllami uywaynëga canga. Waquinniquega aywacunquipämi.» \p \v 11 Chaura paycunaga jinan öra cargancunata pampaman jorguran. Nircur cada-ünun custalninta quichaparan. \v 12 Chaura sirbintiga ashiyta gallaycuran mayur cajpa custalninpita shullca cajpa custalnincama. Ashiycashancho bäsutaga Benjaminpa custalnincho tariran. \v 13 Chaura paycunaga llaquicuywan röpantapis rachiriran. Nircorga bürruncunata cargacarcärir jinan öra siudäman cutiran. \p \v 14 Llapan wauguincunawan cutir Judäga wasillanchöraj Josëta tariran. Paycunaga pasaypa llaquicushpan Josëpa ñaupanman gongurpacur lätacuran. \p \v 15 Chaura Josëga niran: «Gamcuna ¿imatataj rurashcanqui? ¿Gamcuna manachu musyashcanqui noga adibinayta yachashäta?» \p \v 16 Chaura Judá niran: «Cananga ¿imanöpataj imatapis nishayqui ari, tayta? Nogacunaga manami imatapis niyta puydëchu mana suwa cashätaga. Tayta Diospis juchayojtachaj ricamasha. Cananga bäsuta charajwan llapanëmi gampa uywayniqui cashaj.» \p \v 17 Chayno niptin José niran: «Llapaniquega manami. Pimi bäsöta charasha; chay cajllami uywaynëga canga. Chaypita cäga llapayquimi cuticunqui papäniquipa wasinman. Manami pipis rimapäshunquipächu.» \s1 Benjaminpaj Judá ruwacushan \p \v 18 Chaura Judäga Josëpa ñaupanman witiycur niran: «Tayta, caychöga gam caycanqui quiquin faraonnömi. Ichanga gamwan parlarcuytami munä. Ama rabyacuychu ari. \v 19 Nogacunata tapumarayqui papänë cawashanta mana cawashantapis. Chayno wauguëpäpis tapumarayqui cashanta mana cashantapis. \v 20 Chaymi nogacunaga willarä: ‹Papänë pasaypa auquinna caycashanta. Juc shullcäpis wamra mösullaraj caycashanta, paypa wauguenga wañushantana, paycuna ishcallan juc mamapita cashanta. Chay mamallapita japallanna captinmi papänë fiyupa cuyan› nir. \v 21 Chayno niptëcunapis gamga nimarayqui: ‹Shullcayquita pushamuy rejsinäpaj› nir. \v 22 Chaymi nogacunaga gamta willarä: ‹Chay wamraga papäninta manami cacharinmanchu. Wamran cachaycuptenga llaquicuypita papänëga wañunmanmi› nir. \v 23 Chayno niptëcunapis gamga nimarayqui ‹Chay wamra mana shamuptenga ama cayman chayamunquichu› nir. \p \v 24 «Papänë cajman chayaycorga nimashayquita llapantami willarä. \v 25 Chaypita papänëga nogacunata nimaran ‹Yapay rïgu rantej ayway› nir. \v 26 Chaura nogacunaga nirä: ‹Manami aywächu. Shullca caj wauguëtawan cachamaptiquimi ichanga aywashaj. Pay mana aywaptenga manami chay mandajman chayämanchu› nir. \v 27 Chayno niptëcuna papänë nimaran: ‹Gamcunaga musyaycanquimi jucaj warmëcho ishcaylla wamrä cashanta. \v 28 Jucaj wamräga illgashana. Canancama manami yurimunchu. Jirca animalchari micucurcusha. \v 29 Cay wamrätapis ñaupäpita pushacuptiquega payta imapis päsaptin gamcunami juchayoj canquipaj noga llaquicuyllawan wañunäpäpis› nir. \p \v 30 «Papänëga shullca caj wamranwan goyallarnami cawaycanpis. Canan nogacunawan wamran mana cutiptin \v 31 mana ricashpan papänëga wañucäcongami. Chauraga nogacunami juchayoj cashaj auquin papänë llaquicuyllawan wañunanpaj. \v 32 Nogaga papänëta nirä ‹Wamrataga nogami imapitapis ricashaj. Wamrayquita mana cutichimorga nogami imaycamapis juchayoj cashaj› nir. \v 33 Chaymi gamta ruwä tayta. Shullcäpa ruquin uywayniquega noga quëdashaj ari. Payga papänë cajman cuticuchun waquin caj wauguëwan. \v 34 ¿Imanöparäshi papänë cajman cutiycöman shullcä mana cutiptenga? Nogaga awantämanrächu papänë llaquicojta ricashpä.» \c 45 \s1 Wauguin cashanta José willashan \p \v 1 Sirbej runacunapa ñaupancho wagayta Josëga mana munaranchu. Chaymi sinchipa niran: «¡Caypita llapayqui llojshiy!» nir. Chayno niptin Josëta sirbej runacunaga jucnayllapis chaycho manana carannachu.\x * \xo 45:1 \xt Hech. 7.13\x* \v 2 Josëga sinchi gaparaypa wagaran. Chaytaga llapan Egipto runacunapis wiyaran. Chay willapataga faraonpa palasyunchöpis mayaran. \v 3 Wauguin cashanta willarmi José niran: «Nogaga Josëmi cä. ¿Papäninchi cawaycanrächu?» \p Josëpa ñaupancho caycashanta musyaycur wauguincunaga imata niytapis mana camäpacuranchu. \p \v 4 Chaymi José niran: «Cay ñaupäman witimuy-llapa» nir. \p Wauguincuna witircuptin niran: «Nogaga Egiptuman ranticaycamashayqui wauguiqui Josëmi caycä. \v 5 Canan gamcunaga ama llaquicuychu, ama jitapänacuychu nogata ranticamashayquipita. Rasunpaga Diosmi gamcunapa ñaupayquita cachamasha runacunata cawachinäpaj. \v 6 Muchuy gallarishanga ishcay watanami. Pichga watarämi chaynölla muchuy canga. Chay watacunaga murupacurpis manami ima micuytapis shuntashunpächu. \v 7 Nogataga Diosmi gamcunapa ñaupayquita cachamasha yargaypita mana wañunayquipaj. Chaynöpami gamcunapita mirajcunapis cangaraj. ¿Piraj yarpayllapis yarpanman caran Tayta Dios chayno camacaycächishantaga? \v 8 Caymanga manami gamcunachu cachamashcanqui. Diosmi nogataga cachamasha mandaj faraonta yanapänäpaj, faraonwan iwal Egipto runacunata mandanäpaj. \v 9 Canan öra ayway papäninchi cajman. Payta cayno willanqui ‹Wamrayqui José caynömi nin: «Diosmi churamasha Egipto runacunata mandanäpaj. Juclla shacamuy. \v 10 Cayman shacamorga llapan castayquicunawan tiyanquipaj Gosén partichömi. Chaycho tiyashpayquega sercächömi tiyanquipaj. Chay partiga uywayquicunapäpis aypanmi. Llapan ima-aycayquicunatapis chayman apacamuy. \v 11 Chaymanga micuytapis llapayquipaj aypajpämi goshayqui. Muchuyga canga cananpita pichga watacamarämi» nir.›\x * \xo 45:11 \xt Hech. 7.14\x* \v 12 Noga chayno niycashätaga wauguë Benjaminwan gamcunami wiyaycanqui. \v 13 Cay Egiptucho imano mandashätapis, imano ricashayquitapis papänëta willanqui. ¡Apurä ayway papäninchïta cayman pushamunayquipaj!» \p \v 14 Josëwan Benjamín ishcan macallanacarcärir wagaran. \v 15 Josëga wagashpan llapan wauguincunata mucharan. Chaypitanaga wauguincuna mana manchacuypana Josëwan parlaran. \p \v 16 Josëpa wauguincuna chayashan willapaga chayaran faraonpa palasyunyaj. Chaymi faraonga llapan mandäshejcunawan cushicuran. \v 17 Josëta faraón niran: «Wauguiquicunata niy uywancunata cargacarcärir Canaanman cutinanpaj. \v 18 Nircur papäniquita llapan castancunatawan cayman pushamuchun. Nogami goycushäpaj Egipto nasyuncho caycajtaga mas allinnin partita. Micuytapis micongapaj cay nasyuncho wayoj cajtaga alli cajllatami. \v 19 Paycunata niy cay Egipto nasyunpita carrëtacunata apananpaj. Nircur chaywan cargacurcur apamuchun wamrancunatawan warmincunata. Chayno papäniquitapis pushamuchun. \v 20 Imantapis cachaycamunanpaj cajpäga ama llaquicuchunchu. Egipto nasyuncho mas allinnin cäga cangapaj paycunapämi.» \p \v 21 Israelpa wamrancunaga faraón nishanno ruraran. Josëga faraón nishanno carrëtacunata apachiran. Micuytapis apachiran nänicho micunanpaj. \v 22 Nircur wauguincunata mushoj röpacunata goran. Benjamintami ichanga goran pichga rucaj röpata, quimsa pachac guellaytapis. \v 23 Papäninmannami apachiran chunca bürrucunawan Egiptucho mas alli cajcunata. Chunca china bürruwanna apachiran rïguta, tantatapis, micuycunatapis papänin shamushpan micunanpaj. \v 24 Wauguincunata despachashpan Josëga cayno niran: «Cuydä nänipa rimanacur aywargunquiman.» \p \v 25 Egiptupita aywar chayaran Canaanman. Chaycho papänin Jacob tiyaycaran. \v 26 Jacobta willaran José cawaycashanta, chayno pay Egipto nasyunpa mandajnin caycashantapis. Chaura Jacobga imata rurayta ni imata niytapis mana musyaranchu. Willaycashantapis mana riguiranchu. \v 27 Chaura José nishan cajtaga llapanta willaran. José apachishan carrëtacunata ricärishpan ichanga fiyupa cushicuran. \v 28 Chaymi niran: «¡Cananga musyämi wamrä José cawaycashanta! ¡Manaräpis wañucur aywar ricaycamushaj!» \c 46 \s1 Jacob Egiptuman aywacushan \p \v 1 Israelga ima-aycantapis apacurcur aywacuran. Beersebaman chayaycurnami papänin Isaac rispitashan Diospaj uywata pishtarcur rupachir gararan. \p \v 2 Chaura chay chacay Tayta Diosga Israelta ribilaran. Jutinpa gayar «Jacob, Jacob» niran. \p Chaura pay niran: «¿Imallaraj?» \p \v 3 Chaura Dios niran: «Nogaga papäniquipa Diosninmi caycä. Egiptuman aywaytaga ama manchacuychu. Chaychömi yanapäshaj wamrayquicuna juc nasyunpaj aypajpaj mirananpaj. \v 4 Egiptuman aywaptiqui yan'gashayquimi. Chaypitapis nogami jorgamushäpaj wamrayquipita mirajcunata. Gam wañucuptiquega wamrayqui José ñaupayquichömi caycangapaj.» \p \v 5 Jacobga Beersebapita aywacuran. Wamrancunanami papänin Jacobta, wamrancunata, warmincunata wichächiran faraón apachimushan carrëtacunaman. \v 6 Jacobga llapan ima-aycantapis Egiptuman apacurcur aywacuran.\x * \xo 46:6 \xt Hech. 7.15\x* Wäcancunata, uyshancunata, Canaancho tiyar charashan cajtaga ushajpaj gaticurcur aywacuran. \v 7 Llapan wamrancuna warmipis ollgupis, warmi ollgu willcancunapis paywan aywacuran. \p \v 8 Egiptuman aywacoj Israel castacuna caynömi caran: \li1 Rubenmi caran Jacobpa guechpa wamran. \v 9 Rubenpa wamrancunanami caran: Hanoc, Falú, Hezrón, Carmi. \li1 \v 10 Simeonpa wamrancuna caran: Jemuel, Jamín, Ohad, Jaquín, Zohar, Saúl. Saulga caran Cananea warmicho caj wamrannami. \li1 \v 11 Levïpa wamrancuna caran: Gersón, Coat, Merari. \li1 \v 12 Judäpa wamrancuna caran: Er, Onán, Sela, Fares, Zara. Erwan Onanga wañuran Canaanllachöna. Farespa wamrancuna caran Hezronwan Hamul. \li1 \v 13 Isacarpa wamrancuna caran: Tola, Fúa, Job, Simrón. \li1 \v 14 Zabulonpa wamrancuna caran: Sered, Elón, Jahleel. \m \v 15 Chaycunami caran Jacobpa warmin Leacho caj wamrancuna willcancuna, chayno warmi wamran Dinapis. Chaycunaga caran Padan-aramcho tiyaycaptin yurejcunalla. Warmi ollgu llapanga caran quimsa chunca quimsan (33) runacuna. \li1 \v 16 Gadpa wamrancuna caran: Zifión, Hagui, Ezbón, Suni, Eri, Arodi, Areli. \li1 \v 17 Aserpa wamrancuna caran: Imna, Isúa, Isúi, Bería. Paycunapa pañinpis caran «Sera» jutiyoj. Beriapa wamrancunaga caran Heberwan Malquiel. \m \v 18 Chaycunami caran Jacobpa uywaycaj warmin Zilpacho caj wamrancuna willcancuna. Zilpaga caran Labán wamran Leata uywayninpaj goycushan warmimi. Paypa wamrancunapita mirajcuna llapanga caran chunca sojtan (16) runacunami. \m \v 19 Jacobpa wamrancuna warmin Raquelcho caj caran Josëwan Benjamín. \li1 \v 20 Josëpa wamrancuna warmin Asenatcho caran Manaseswan Efraín. Paycunaga Egiptucho yuriran. Asenatga caran On siudächo tiyaj cüra Potiferapa wamran.\x * \xo 46:20 \xt Gén. 41.50–52\x* \li1 \v 21 Benjaminpa wamrancuna caran Bela, Bequer, Asbel, Gera, Naamán, Ehi, Ros, Mupim, Hupim, Ard. \m \v 22 Chaycunami caran Jacobpa jucaj warmin Raquelpa wamrancuna willcancuna. Chaura llapanga caran chunca chuscu (14) runacunanami. \li1 \v 23 Danpa wamran caran: Husim. \li1 \v 24 Neftalïpa wamrancuna caran: Jahzeel, Guni, Jezer, Silem. \m \v 25 Chaycunami caran Jacobpa uywaycaj warmin Bilhacho caj wamrancuna willcancuna. Bilhaga caran Labán wamran Raquelta uywayninpaj goycushan warmimi. Paypita mirajcuna llapanga caran ganchis. \p \v 26 Egipto nasyunman Jacobwan chayaj runacuna chay castapa yawarllan llapanga caran sojta chunca sojtan (66) runacuna. Chayga caran wamranpa warmincunata mana yupayllapa. \v 27 Egiptucho yurej Josëpa wamrancuna caran ishcay. Chaura Egipto nasyunman Israel castacuna chayäga caran ganchis chuncana (70).\x * \xo 46:27 \xt Hech. 7.14\x* \p \v 28 Jacobga José cajman ñaupa-puntata cacharan wamran Judäta. Chaura Judäga Gosenman tincoj aywananpaj willaj aywaran. Chaypitanaga Gosenman Jacob chayaran. \v 29 Chayashanta musyaycur Josëga carrëtancunata camarachiran papäninwan tincoj aywananpaj. Papänin cajman chayaycur macallacurcur may öra wagaran. \p \v 30 Wamran Josëta Israelga niran: «Gamwan cawaycajwanmi tincuycunchi. Cananga allinami wañucuptëpis.» \p \v 31 Chaypita Josëga wauguincunatawan llapan castancunata niran: «Faraonta willajmi cutë. Paytaga nishaj ‹Canaán particho tiyaycashanpitami papänë llapan castäcunawan cayman shacamusha. \v 32 Paycunaga llapanpis uywacuna michiyllatami yachan. Chaymi llapan ima-aycantapis apacurcur; uywancunata gaticurcur shacamusha› nir. \v 33 Chay mandaj gamcunata gayaycachir ‹¿Imachötaj arunqui?› nir \v 34 tapushuptiqui gamcunapis ninqui ‹Nogacunaga wamra cashäpita-pachapis unay caj awilöcunano uywa ricayllatami yachä› nir. Chaura gamcunataga Gosén particho shuyni chay castalla tiyacunayquipämi nishunquipaj. Egipto runacunaga melanäcunmi uyshayoj runacunawan iwal tiyayta.» \c 47 \p \v 1 Chaypita José aywaran faraonta willaj. Chayaycur niran: «Papänëmi llapan castancunawan uyshancunata, cabrancunata, wäcancunata gaticurcur, ima-aycantapis apacurcur Canaán partipita shacamusha. Paycunaga Gosenchöna carcaycan.» \p \v 2 Josëga pichga wauguincunata acrarcur pusharan faraón rejsinanpaj. \p \v 3 Chaycho Josëpa wauguincunata faraón tapuran: «¿Ima aruytataj yachanqui?» nir. \p Josëpa wauguincuna niran: «Nogacunaga unay awilöcunanöpis uyshacunata cabracunata uywacuyllatami yachä. \v 4 Nogacunaga shacamushcä cay nasyuncho tiyacunäpämi. Tiyashä Canaán partichöga fiyupami muchuy caycan. Manami guewapis canchu uywäcuna micunanpaj. Chaymi gamta ruwacö tayta Gosencho tiyacunäpaj.» \p \v 5 Chaura faraonga Josëta niran: «Papäniquiwan wauguiquicuna ñaupayquicho tiyananpaj shacamusha caycaptenga \v 6 cay Egipto nasyuncho tiyacunanpaj acray munashayqui partita. Gosencho juc pachata goycuy ari. Chay partimi waquin partipita mas alli cay nasyunchöga. Paycunacho mayganpis uywa ricayta sumaj yachaj cajtaga churay nogapa uywäcunata ricananpaj.» \p \v 7 Chaypita Josëga papänin Jacobtapis pusharan faraón rejsinanpaj. Ñaupanman chayaycur Jacobga faraonta saludaran. \p \v 8 Faraonga tapuran: «¿Ayca watayojnataj canqui?» nir. \p \v 9 Chaura Jacobga niran: «Pachac quimsa chuncan (130) watayojnami caycä tayta. Juc-lächo juc-lächo purir wallcallatami cawashcä; ñacallarmi goyashcä. Ichanga chachäcuna cawashan wataman manami chayärächu.» \p \v 10 Jacobga Tayta Diosta faraonpaj mañacurir llojshicamuran. \p \v 11 Chaypitana Josëga faraón nishannölla wauguincunatawan papäninta tiyachiran intëru Egipto nasyuncho caycaj partipita mas allinnin partiman. Chayga caran Ramsés partimi. \v 12 Chaycho tiyaptin Josëga llapan castancunata micuyta goran aycajpis cashanman-tupu. \s1 Muchuy captin José imano rurashanpis \p \v 13 Muchuy fiyupa captinmi micuyga maychöpis manana carannachu. Chaymi Egiptuchöpis Canaanchöpis runacuna yargaywan pasaypana wañunarcaycaran. \v 14 Chaura Egipto runacunapata Cananeo runacunapata Josëga ushajpäna guellaynincunatapis shuntaran rïguta rantir pägashanta. Nircur llapan guellayta faraonpa palasyunman aparcur churaran. \v 15 Egipto runacunapa Cananeo runacunapa guellaynin ushacäcuranna. Chaura Egipto runacunaga aywaran Josëta cayno ninanpaj: «Nogacunapa guellaynë manami cannachu. Gamna garamay ari. Guellaynë ushacasha captillanga wañunäta ama cachaycamaychu ari tayta» nir. \p \v 16 Chaura José niran: «Guellayniqui ushacasha captenga uywayquicunatana apamuy rïguwan rucanapaj.» \p \v 17 Chayno José niptin Egipto runacunaga uywancunatana aparan rïguwan rucananpaj. Aparan cawalluncunata, uyshancunata, cabrancunata, wäcancunata, bürruncunata. Chayno uywancunata apaptin Josëga rïguwan rucaran. Chaynölla juc wata intëru rucaran. \v 18 Watannin cajcho Josëman llapan aywaycärir yapay niran: «Tayta, musyashayquinöpis llapan guellaynëcuna ushacashanami. Llapan uywäcunapis gamllapanami. Cananga mananami imäpis cannachu micuywan rucanäpaj. \v 19 Chacräcunatawan quiquëcunatana rantimay micuypaj. Faraonpa rantishan runacunallana cashaj. Payllapäna chacräcunachöpis arushaj. Muruta ichanga gomanqui chacräcunata murunäpaj quiquëcunapis micur cawanäpaj. Yargaypita wañunäta, chacräcunapis purunyänanta ama munaycuychu ari tayta.» \p \v 20 Chaymi Josëga Egipto runacunapa chacranta rantiran faraonllapana cananpaj. Egipto runacunaga fiyupa yargaywanmi chacrancunatapis ushajpaj ranticuycuran. Chaynöpami llapan chacracunapis faraonllapana ricacuran. \v 21 Intëru Egipto nasyuncho caj runacuna ricacuran faraonpa uywaynillanna. \v 22 Cüracunapa chacrancunallatami Josëga mana rantiranchu. Cüracunataga faraón micuyta goran. Chaynöpami cüracunaga chacrancunata mana ranticuranchu. \p \v 23 Chaypita Josëga llapan runacunata niran: «Canan gamcunaga chacrantin caycanqui faraonllapanami. Nogaga gamcunata rantishcä payllapana canayquipämi. Caychömi muru caycan chacracunata murunayquipaj. \v 24 Murushayqui rïgu poguptenga cada pichga arröbapita juc arröbata faraonman päganquipaj. Puchoj cajtana waquinta churanqui yapay murunayquipaj. Waquinna canga wamrayquicunawan llapan wasiquicho tiyajcunapis micunayquipaj.» \p \v 25 Chaura llapan runacuna niran: «Gamga amatar alli runami canqui tayta. Nogacuna yargaypita wañunäpitami salbamashcanqui. Faraonpa uywayninnachari cashaj.» \p \v 26 Josëga llapan Egipto runacunata niran murushancuna poguptin cada pichga arröbapita juc arröbata faraonta cutichinanpaj. Chayno pägayga canancamapis caycanrämi. Cüracunami ichanga mana päganchu. Paycunapaga chacrancunapis manami faraonpachu caran. \s1 Wañuytana Jacob yarpashan \p \v 27 Jacobpita mirajcunaga Egiptuchöna tiyacuran. Gosén partichöna tiyacaycäriran. Chaycho tiyaycällar aypallaman miraran. \p \v 28 Egiptuchöga Jacob tiyaran chunca ganchisnin (17) wataraj. Chaura pay caran pachac chuscu chunca ganchisnin (147) watayoj. \v 29 Wañunanpaj wallcana pishiycaptin wamran Josëta gayachiran. Nircur cayno niran: «Gam rasunpa cuyapämashpayquega maquiquita cay chancäman jatimuy. Nircur Diospa jutincho juray ruwacushäta cumlinayquipaj. Noga wañucuptëga cay Egiptuman ama pampamanquichu ari. \v 30 Nogaga wañur ñaupa wañoj castäcunawan tincoj aywacunäpänami caycä. Wañucuptëga cay Egipto nasyunpita cuerpöta apacunqui. Nircur pampaycäramanqui ñaupa caj castäcuna pamparaycashan cajman» nir. \p «Au, papä. Nimashayquinömi rurashaj» niran Josëga.\x * \xo 47:30 \xt Gén. 49.29–32; 50.6\x* \p \v 31 «Canan öra juray» niran papänenga. \p Chaura Josëga juraran. Jurarcuptin Israelga yapay wegucuycuran. \c 48 \s1 Efraintawan Manasesta Jacob bindisyunta goshan \p \v 1 Chaypita achca junajtaga Josëta willaran papänin gueshyaycashanta. Chaura Josëga ishcan wamranta Manasestawan Efrainta pushacurcur aywaran. \v 2 Chayaycuptin Jacobta willaran wamran José chayashanta. Chauraga llapan callpanwan jatarir jamarcuran. \v 3 Nircur Josëta niran: «Munayniyoj Diosmi Canaán particho yuripämaran Luz siudächo. Chaychömi bindisyunta gomashpan \v 4 cayno nimaran: ‹Gampitaga aypallamanmi mirachishaj. Gampita mirajcuna achca nasyun cananpämi camacächishaj. Gampita mirajcunatami cay partitapis goycushäpaj.\x * \xo 48:4 \xt Gén. 28.13–14\x* Cay partichöga imaycamapis paycunami tiyangapaj› nir. \p \v 5 «Cay Egiptuman manaraj chayamuptë yurej wamrayquicunataga nogami wamrachacuycä. Chaymi Rubenwan Simeón wamräcuna cashannöna Efrainwan Manasesga nogapana canga. \v 6 Paycunapa shullcan cajnami ichanga gampa wamrayquicuna canga. Paycunaga erensyatapis chasquenga Efrainwan Manasés chasquishallanchönami. \v 7 Mamayqui Raquelga Canaán partichömi wañupämaran. Wañupämaran Padan-arampita cuticamur Efrata marcaman chayaycaptëmi. Chaura Efratallachömi näni aywajpa ñaupanman pampaycärirä. Chay marcapami cananga jutin Belén.»\x * \xo 48:7 \xt Gén. 35.16–19\x* \p \v 8 Josëta chayno niycashancho Israelga ricäriran Josëpa wamrancunata. Chaymi tapuran «¿Pitaj paycunaga?» nir. \p \v 9 Chaura José niran: «Wamräcunami. Cay Egiptucho tiyaycaptëmi Tayta Dios tarichimasha.» \p Chayno niptin papänin niran: «Cayman witichipämay ari paycunata bindisyunta gonäpaj.» \p \v 10 Israelga caran pasaypa auquinna. Manana ñawinpis sumäga ricacurannachu. Chaura Josëga papäninpa ñaupanman wamrancunata witichiparan. Ñaupanman witiycuptin ishcan wamracunata macallarcur-macallarcur mucharan. \v 11 Nircur Josëta niran: «Nogaga manami gamta cawaynëcho ricayta yarparänachu. Chaypis Diosmi munasha wamrayquitapis ricanätaraj.» \p \v 12 Israelpa gongurnincuna chaupincho caycajta wamrancunata José witichiran. Nircur quiquenga umpuran urcunpis pampaman töpanancama. \v 13 Jatarcur ishcan wamrancunata papäninpa ñaupanman witichiparan. Chaura papänin Israelpa ñaupanchöga Efraín caycaran ichoj caj-läduncho, Manasesna derëchu caj-läduncho. \v 14 Bindisyunta gonanpaj wamracunapa umanman maquinta churaran. Jogarishanchöga maquinta Israel rusachiran. Chaymi derëchu caj maquinta churaran Efrainpa umanman, shullca caycaptinpis. Ichoj caj maquintana Manasespa umanman churaran mayur caycaptinpis. \v 15 Nircur bindisyunta gor cayno niran: \q1 «Chachä Abrahamwan papänë Isaac rispitashan Dios, \q1 Nogata yurishäpita-pacha ricamaj Dios, \q1 \v 16 Nogata ima mana allipitapis salbamaj Anjil \q1 cay wamracunatapis yanapaycuchun. \q1 Paycunacho yarpaycuchun, nogapa jutëta \q1 chayno chachä Abrahampa jutintawan \q1 papänë Isaacpa jutintapis. \q1 Cay wamracunapitaga aypallaman mirachun. \q1 Intëru munduchöpis \q1 aypallanpa cachun paycuna castaga.» \p \v 17 José ricaptenga papänin rurashan mana alli caran. Shullca caycaptin Efrainpa umanman derëchu caj maquinta churaran. Chaymi Josëga papäninpa derëchu caj maquinta charircur Manasespa uman jananman churaran \v 18 papäninta cayno nishpan: «Ama chaynöga papä. Derëchu caj maquiquitaga mayur cajpa uman jananman churay.» \p \v 19 Papänenga pay nishanno rurayta mana munashpan niran: «Nogapis musyaycämi maygan mayur cashantaga. Mayur cajpis mirashpanga cangapaj jatun nasyunmi. Shullcan cajmi cangapaj mas munayniyoj nasyunpaj. Paypita mirajcunaga achca nasyunpämi mirangapaj.» \p \v 20 Chay junaj Jacobga ishcan willcancunata bindisyunta goran cayno nir: «Cananpitaga llapan Israelcuna bindisyunta goshpan caynömi nenga: ‹Efrainta Manasesta yanapashannölla Tayta Diosga gamcunatapis yanapaycushunqui› nir.» Chaynömi Israelga Efrainta churaran mayur wamranno cananpaj, Manasestana shullcano cananpaj.\x * \xo 48:20 \xt Heb. 11.21\x* \p \v 21 Nircur Josëta niran: «Nogaga wañucojnami-aywä. Noga wañucuptëpis Diosga gamcunawanmi caycangapaj. Paymi cutichishunquipaj awiluyquicuna tiyashan partiman. \v 22 Gamtaga wauguiquicunapita mastami goycushcä. Chaymi Shequemtaga gamta goycö. Chaytaga Amorreo runacunatami guechurä sablëwan, lëchawan pillyashpä.» \c 49 \s1 Wamrancunata Jacob bindisyunta goshan \p \v 1 Llapan wamrancunata gayaycur Jacob niran: «Ñaupäman witimuy-llapa shamoj watacunacho ima päsashunayquipaj cashantapis willapänäpaj. \q1 \v 2 «Wamräcuna, witimuy-llapa. \q1 Nishäta wiyacuy-llapa. \b \q1 \v 3 «Rubén, gamga canqui guechpa wamrämi. \q1 Gamga mösullaraj caycaptëmi yurirayqui. \q1 Gamga mas rispitäduchari canquiman. \q1 Mas munayniyojchari canquiman. \q1 \v 4 Ichanga gamga märistayquiwan puñucuycushpayquimi pengayman churamarayqui. \q1 Chaypitami manana mayurnönachu canquipaj.\x * \xo 49:4 \xt Gén. 35.22\x* \q1 Gamga chayasha mayunömi cashcanqui. \b \q1 \v 5 «Simeonwan Levïga chay shongullami. \q1 Paycunaga mana cuyapaypami pitapis wañuchin. \q1 \v 6 Nogaga manami paycuna parlacushancho cayta munächu. \q1 Paycunaga rabyacurcurmi runacunata wañuchiran.\x * \xo 49:6 \xt Gén. 34.24–30\x* \q1 Asicunan-cashallami törucunapa ancuncunatapis cuchurgäriran. \q1 \v 7 Nogaga melanäcömi gamcuna rabyar rurashayquita. \q1 Chaypitami gamcunataga mashtaypa-mashtarishayqui. \q1 Chaura intëru Israel nasyunchömi tallucasha caycangapaj. \b \q1 \v 8 «Judá, gamga chiquishojcunata munayniquichömi chararanquipaj. \q1 Quiquiquipa wauguiquicunapis umpuycur-umpuycur rispitashushpayquimi alabashunquipaj. \q1 \v 9 Judá, gamga canqui juc manta liyun cäsata charircur cutimojno; \q1 micunanpaj pampaman lätacuycojno. \q1 Chayno caycaptiquega ¿piraj gamta rabyachishunquiman?\x * \xo 49:9 \xt Núm. 24.9; Apoc. 5.5\x* \q1 \v 10 Judätaga manami pipis guechongapächu munayniyoj cayninta. \q1 Manami pipis guechongapächu mandaj car charashan bastunnintapis \q1 rasunpa mandaj chayamunancama. \q1 Chay mandajtami llapan runacunapis rispitangapaj. \q1 \v 11 Chay wichan übas aypalla captinmi \q1 bürruncunatapis übas yöracunamanna watanga. \q1 Bïnu yacunöraj captinmi bïnuwan röpantapis tagshacunanpänöna canga. \q1 \v 12 Aypalla übas captinmi ñawincunapis bïnupita mas yanaraj cangapaj. \q1 Aypalla lëchi captinmi quiruncunapis lëchipita mas yurajraj cangapaj. \b \q1 \v 13 «Zabulón tiyanquipaj lamar cantuncunachömi. \q1 Gamga tiyanquipaj büquicuna chayanancho, llojshinanchömi. \q1 Lindayquega chayarangapaj Sidoncamami.\x * \xo 49:13 \xt Deut. 33.18–19; Jos. 19.10–16\x* \b \q1 \v 14 «Isacar, gamga sinchi bürru curralcho wichgaraycajnömi canquipaj. \q1 \v 15 Tiyanayquipäno alli partita ricar, \q1 wajtayquitapis camapanquipaj chaycho guepicunata apanayquipaj. \q1 Mana rimacuyllapami rantisha runano ricacunquipaj. \b \q1 \v 16 «Dan, gamga quiquiqui castallatami alli arriglanquipaj. \q1 Gamga canquipis Israel trïbumi. \q1 \v 17 Dan gamga canquipaj culebra näni cantuncho mayaj-mayaj caycajnömi; \q1 cawallupa chaquinta cañirir muntasha aywaycajta garpurejno. \q1 \v 18 ¡\nd Tayta Dios\nd* gam salbamänallayquitanami shuyaraycä! \b \q1 \v 19 «Gad, gamtaga juc-läpita juc-läpitami asaltashunayquipaj yaycamongapaj. \q1 Ichanga paycunatapis asaltanquipämi. \b \q1 \v 20 «Aser, gampaga aypallami micuyniqui cangapaj. \q1 Ray amatar yachashan micuycunapis cangapämi. \b \q1 \v 21 «Neftalí, gamga lluychu-nirajpis munashayquipa puricojmi canquipaj. \q1 Cuyayllapaj wawayoj lluychunömi canquipaj. \b \q1 \v 22 «José, gamga yacu cantuncho lanta wiñar amatar wayojnömi canquipaj. \q1 Nircur lantapa rämancunapis tapya jananpa lätajnöraj canquipaj. \q1 \v 23 Fiyu runacuna chiquishushpayquimi lëchancunata gamcunaman jitamongapaj. \q1 Chayno rurar rabyachishunquipaj. \q1 \v 24 Ichanga gampa ricrayquicuna fiyupa callpami canga. \q1 Lëchayquicunatapis sinchimi charinquipaj. \q1 Chaynöga canquipaj Jacobpa Tayta Diosnin yanapäshuptiquimi, \q1 Israelpa michejnin chapajnin yanapäshuptiquimi, \q1 \v 25 yäracushä Dios yanapäshuptiquimi, \q1 munayniyoj Dios bindisyunta goshuptiquimi. \q1 Syëlupitami payga bindisyunninta churamonga. \q1 Bindisyunta goshushpayquimi pacha rurinpitapis yacuta pashtachimonga. \q1 Warmicuna achca wawata tarinanpäpis bindisyunta goshunquipaj. \q1 \v 26 Noga bindisyunta goshäga unaypita-pacha cacoj jircacuna mana ushacaj cashannömi cangapaj. \q1 Bindisyunta goshäcunaga gam Josëchömi caycangapaj. \q1 Gamga llapan wauguiquicunapita mas rispitädumi caycanqui.\x * \xo 49:26 \xt Deut. 33.13–17\x* \b \q1 \v 27 «Benjamín, gamga canqui atojnömi. \q1 Imatapis charircur tuta tutallami micunqui. \q1 Tardipana llapan puchöpacushayquitapis aypurinqui.» \p \v 28 Chaycunami caran chunca ishcay trïbu Israelcuna. Chaynömi papänenga llapan wamrancunata bindisyunta goran pay wañucuptin cada-ünun imanöpis cananpaj. \s1 Jacob wañushan \p \v 29 Chaypitana juc junaj Jacobga llapan wamrancunata cayno niran: «Ñaupa wañoj castäcunawan tincoj aywacunäpänami caycä. Pampaycäramanqui Het runa Efronpa chacrancho taytäcuna pamparaycashan machay uchcuman. \v 30 Chayga caycan Canaán particho Mamrepa chimpan Macpelacho machay caycajmi. Chaytaga chacrantinta Abrahammi Efronpita rantiran llapan castancunawan chayman pampacunanpaj.\x * \xo 49:30 \xt Gén. 23.3–20\x* \v 31 Chaymanmi pamparan Abrahamtapis warmin Saratawan,\x * \xo 49:31 \xt Gén. 25.9–10\x* Isaactapis\x * \xo 49:31 \xt Gén. 35.2–9\x* warmin Rebecatawan. Nogapis chaymanmi pamparä Leata. \v 32 Chaycho caycaj chacratawan machaytaga rantiran Het runacunapitami.» \p \v 33 Chayno llapan wamrancunata willapayta usharcur Israelga cämanman yapay wegucuycuran. Nircur wañucäcuran.\x * \xo 49:33 \xt Hech. 7.15\x* \c 50 \s1 Jacobta pampashan \p \v 1 Wañucäcuptin Josëga papäninpa cuerpunta macallacurcur wagashpan mucharan. \v 2 Chaypita Josëga paypa munaynincho caycaj mëdicucunata niran papäninpa cuerpunta jampinanpaj aychan mana gotucänanpaj. Chaura mëdicucunaga José nishanno ruraran. \v 3 Mëdicucunaga chay ruraycho goyaran chuscu chunca (40) junaj. Chayno junajtarämi wañusha runapa cuerpun gotucänanta jampiyta ushaj. \p Israeltaga llapan Egipto runacuna lüturan ganchis chunca (70) junaj. \v 4 Lütuyta ushashanpitana Josëga parlaran palasyucho caj mandajcunawan. Paycunata cayno niran: «Gamcunapaj rasunpa noga alli casha captëga nogapa ruquë faraonta ruwapaycamay ari. \v 5 Papänëmi wañunanpaj caycashancho nogata jurachimaran, pay wañuptin quiquin uchcucushan uchcuman pampachinäpaj. Chayga caycan Canaán partichömi.\x * \xo 50:5 \xt Gén. 47.29–31\x* Nogaga ruwacö papänëta pampaj aywanäpaj aunimänanpämi. Papänëta pampaycacherga cutimushämi.» \p \v 6 Chayno willaptin faraonga niran: «Aywachun ari. Papänin nishanno pampamuchun.» \p \v 7 Chaypita papäninta pampaj José aparan. Chaymi Egipto palasyucho mandajcunapis yan'garan. \v 8 Jacobpa llapan castancuna, Josëpis, wauguincunapis aparan papäninta pampaj. Jacobta pampaj aywacuptin Gosenchöga quëdaran wamracunawan uywancunalla. \v 9 Aypalla runacuna Josëta yan'garan chaquipapis, carrëtacunawanpis. \v 10 Goren-ha-atad pampaman chayaran. Chayga caycan Jordán mayupa chimpanchömi. Chaychöga José fiyupa llaquicushpan lütur goyächiran ganchis junaj. \v 11 Chaycho tiyaj Cananeo runacuna ricashpan cayno nipäcuran: «Egipto runacunaga fiyupa llaquicushpanmi lütuycan» nir. Chaypitami chay partipa jutinta churaparan «Abel-mizraim» nishpan. Chayga caycan Jordán mayupa chimpanchömi. \p \v 12 Jacobpa wamrancunaga llapantapis cumliran papänin caway shiminpa nishanno. \v 13 Canaanman apaycärir Het runa Efronpita Abraham pampacunanpaj rantishan Macpelacho machay uchcu caycajman pamparan. Chay chacraga machaynintin caycan Mamrepa chimpanchömi.\x * \xo 50:13 \xt Hech. 7.16\x* \p \v 14 Papäninta pampaycärir Josëga llapan wauguincunawan Egiptuman cuticuran. Llapan aywäshej runacunapis paycunawan iwal cuticuran. \s1 Wauguincunata José shacyächishan \p \v 15 Jacob wañushanpitanaga Josëpa wauguincuna cayno yarpar parlacuran: «Canan Josëga payta mana allita rurashanchïmannömi ayñita cutichimäshun» nir. \v 16 Chayno yarparmi jucninta cacharan Josëta cayno ninanpaj: «Papäninchi manaraj wañurmi niran \v 17 gamta mana allita rurar juchata rurashäpita perdunamänayquipaj. Chaymi ruwacö mana alli rurashäcunapita perdunamänayquipaj. Nogacunapis cä papäninchi rispitashan Diosta sirbejmi» nir. \p Willaptin Josëga wagaran. \p \v 18 Chaypita wauguincuna José cajman chayaycur pasaypa manchacushpan ñaupanman gongurpacuran urcunpis pampaman töpanancama. Paycuna niran: «Cananga gampa uywayniquicunami caycä.» \p \v 19 Chaura José niran: «Gamcuna ama manchacamaychu. Nogaga manami Dioschu cä pita jusganäpäpis. \v 20 Gamcunaga yarparayqui nogata chiquimar mana allita ruraycämashayquita. Chaytami Diosga rucachisha alliman, canan ricashanchïno runacunata wañunanpita salbanäpaj. \v 21 Gamcunaga manami imapitapis manchacamänayquichu. Nogami micuytaga goshayqui quiquiquicunapäpis wamrayquicunapäpis.» \p Chayno nishpanmi Josëga wauguincunata alli shiminpa parlapar shacyächiran. \s1 José wañushan \p \v 22 Josëwan papäninpa castancuna tiyacuran Egiptullachöna. Josëga cawaran pachac chuncan (110) watayoj canancama. \v 23 Chaymi wamran Efrainpa willcanpa wamrantapis ricaranraj. Manasespa wamran Maquirpa wamrancunatapis Josëga wamrantanöraj chasquiran. \p \v 24 Chaypita juc junajcho wauguincunata José niran: «Wañucojnami-aywä. Diosmi shamongapaj gamcunata yanapäshunayquipaj. Paymi jorgushunquipaj cay nasyunpita. Nircurmi pushashunquipaj Abrahamta Isaacta Jacobta aunishan Canaán partiman.» \p \v 25 Llapan wauguincunata jurachishpan Josëga cayno niran: «Diosga rasunpami shamongapaj gamcunata yanapäshunayquipaj. Chayno captenga nogapa tullötapis caypita apacunqui»\x * \xo 50:25 \xt Éxo. 13.19; Jos. 24.32; Heb. 11.22\x* nir. \p \v 26 Egiptucho José wañuran pachac chuncan (110) watayoj caycashancho. Wañuptin Josëpa cuerpuntapis mëdicucuna jampiran aychan mana gotucänanpaj. Jampircärir cajunman churaycäriran.