\id EXO - Quechua Huallaga Huánuco Bible -Peru 2010 (DBL -2013) \h ÉXODO \toc1 Éxodo \toc2 Éxodo \toc3 Éxo. \mt1 Éxodo \ili ¿Imanötaj Tayta Diosga acrashan runacuna Egiptucho uyway caycajta jorguran? \ili ¿Imanirtaj acrashan runacunaga Tayta Diospa contran jatariran? \im \bd ¿Imataj caycan cay librucho?\bd* Éxodo ninanga «llojshishan» ninanmi. Cay librucho rimir caj parti willamanchi Israelcuna Egipto nasyuncho uyway cashanta (1.1–22). Chaypita willamanchi Moisés yurishanta, acrashan runacunata salbananpaj Moisesta Tayta Dios gayashanta (2–4). \ip Egiptucho Israelcunaga fiyupa sasa aruycho aruran. Tayta Diosta faraón fiyupa rabyachiran. Chaymi chunca castïgucunata Egiptuman Tayta Dios chayachiran. Chaypita Israelcunaga Egiptupita llogshicuran. Tayta Diosga Puca lamarpa Israelcunata päsachir milagruta ruraran. Y faraontana pengayman churaran (5.1–15.21). \ip Chaypita willamanchi Israelcunata Sinaïman Tayta Dios pushashanta (15.22–19.25). Chayman pusharan conträtuta rurar laycunata entregananpämi (20–24). Ichanga Israelcuna simrimi Tayta Diospa contran jatariran. Chaymi musyachimanchi Tayta Diosta cachaycur Israelcuna ïdulucunata adurashanta. Chaypitami Tayta Diosninchi castigaran. Nircorga yapay conträtuta ruraran (32–34). \ip Cay Éxodo libro ushanancho musyachimanchi Tincuna Tolduta imanöpis rurashanta y tiyananpaj Tayta Diosninchi urämushanta (35–40). Tolduchömi Israelcunaga Tayta Diosta aduraj. Ichanga Israelcuna imaypis quijacuycaj, Tayta Diospa contran jatariycaj. Chayno acrashan runacuna contra jatariptin Tayta Diosnami castigaj. Imano captinpis acrashan runacunata Tayta Diosga pasaypami cuyapaj. \c 1 \s1 Egipto nasyuncho Israelcuna ñacashan \p \v 1 Egipto nasyunman Jacob aywacuptin llapan wamrancunapis castantin aywaran. Egiptuman chayaj Israelcunapa jutincuna caycunami caran: \v 2 Rubén, Simeón, Leví, Judá, \v 3 Isacar, Zabulón, Benjamín \v 4 Dan, Neftalí, Gad, Aser. \v 5 Wamrancunawan willcancunawan Jacobga ganchis chuncami (70) Egiptuman chayaran. Josëga Egiptuchöna caycaran.\x * \xo 1:5 \xt Gén. 46.8–27\x* \p \v 6 Chaycho tiyarcaycashancho wañuranna Josëpis, llapan wauguincunapis, Egiptuman llapan chayajcunapis. \v 7 Ichanga Israelcuna fiyupa aypallamanna miraran. Paycunaga chay partipa intëruchöna aypacasha caycaran. Chaymi manchariypäna caran. \p \v 8 Chaypita mas guepataga juc runana yaycuran Egiptupa raynin cananpaj. Chay rayga mana musyarannachu pï José cashantapis. Chay raymi Egiptucunata niran: \v 9 «Tantiyacuy-llapa: Israelcunaga fiyupa manchariypämi mirarcaycan. \v 10 Cananga yarpachacushun mana mirananpaj imano rurananchïpäpis. Guërra captin-imaga contranchïcunamanmi guellicunman noganchïwan pillyananpaj. Binsiycamashpanchëga nasyunninchïpita aywacongami.»\x * \xo 1:10 \xt Hech. 7.14–19\x* \p \v 11 Chayno parlacarcärirmi Israelcunata ñacachir sasa aruycunacho aruchinanpaj achcaj capatascunata churaran. Chaynöpami faraonga aruchiran Pitón jutiyoj siudäta, Ramsés jutiyoj siudätapis. Chay siudäcunaga caran faraonpa ima-aycantapis churachinanpämi. \v 12 Chayno ñacachiptinpis Israelcunaga chaynöllami miraycaran. Chaura Egiptucunaga Israelcunata fiyupana manchacoj. \v 13 Chaymi Israelcunataga fiyupa sasa aruycunachöna aruchej. \v 14 Fiyupa ñacachej sinchi aruycunacho aruchir, mitutapis adöbitapis rurachir, chacracunatapis aruchir. \p \v 15 Egipto nasyunpa raynenga gayachimuran ishcay hebrea partëracunatapis Sifra jutiyojtawan Fúa jutiyojta. Chay partëracunata niran: \v 16 «Hebreo warmicuna gueshyacuptin, yuripacachej aywar gamcunaga ricanqui iti warmi u ollgu cashanta. Ollgu captenga wañurachinqui. Warmi captenga ama wañuchinquichu.» \p \v 17 Chaypis partëracunaga Diosta rispitashpanmi Egiptupa raynin nishannöga mana ruraranchu. Chaypa ruquenga ollgu wamra yurejcunapis alli cawananpaj yanaparan. \p \v 18 Chaura Egiptupa raynenga partëracunata yapay gayachiran. Paycunata niran: «¿Imanirtaj nishätaga mana rurashcanquichu? ¿Imanirtaj ollgu wamra yurejcuna cawananta dëjashcanqui?» \p \v 19 Niptin partëracunaga faraonta niran: «Hebreo warmicunaga manami Egipto warmicunanöchu. Paycunaga sinchimi. Chaymi nogacuna manaraj chayaptë quiquillanna gueshyacurin.» \p \v 20-21 Partëracuna Diosta rispitar ollgu wamra yurejcunata mana wañuchishanpitami Diosga partëracunatapis yanaparan famillyancuna mirananpaj. Chaynöpami Israelcunaga aypallamanna mirarcaycaran. Achca car mas munayniyojna caran. \p \v 22 Chaura faraonga llapan Egipto runacunata niran: «Hebreocunapa ollgu wamran yurejtaga manyapita mayuman garpuy.\x * \xo 1:22 \xt Hech. 7.19\x* Warmi cajcunata ichanga cawananpaj cachaycuy.» \c 2 \s1 Moisés yurishan \p \v 1 Juc runami majachacaran. Paycunaga ishcanpis caran Leví trïbupitami. \v 2 Tiyaycashanchönami warmin gueshyaj ricacur gueshyacuran ollgu wamrata. Cuyayllapaj maucha captinmi mamanga quimsa quilla pacayllapa charäcuran.\x * \xo 2:2 \xt Hech. 7.20; Heb. 11.23\x* \v 3 Chaypita mastaga pacayllapa charayta manana puydirannachu. Chaymi totorapita awaran batyatano. Nircur llapan uchcuncunata breyawan chaparan yacu mana yaycunanpaj. Chayno rurarcur awashan rurinman wamranta wiñarpuran. Nircur churaycuran Nilo mayu cantuncho ututucuna caycaj chaupinman. \v 4 Itipa pañinna carullapita ricapaycaran itita ima päsashantapis musyananpaj. \p \v 5 Chay junaj faraonpa warmi wamranga mayuman bäñacoj aywaran. Bäñacushancama yanasancunaga mayu cantunpa purircaycaran. Faraonpa wamranga ricaran totora chaupincho batyano caycämojta. Chaymi uywayninta niran apapänanpaj. \v 6 Quicharir tariran iti wagaycajta. Chaura faraonpa wamranga itita cuyapar «Cayga hebreo wamrachaj» niran. \p \v 7 Chaura itipa pañinna faraonpa wamranta niran: «¿Munanquimanchu cay itita uywapar chuchupäshunayquipaj hebrea warmita gayapämunäta?» \p \v 8 Chayno niptin niran: «¡Mä gayaraycamuy!» \p Chaura wamraga aywaran itipa mamanta pushamoj. \p \v 9 Chayaptin faraonpa wamranga niran: «Cay wamrata uywapämay. Uywapämashayquipitaga pägashayquimi» nir. \p Chauraga itita uywapänanpaj apacuran. \p \v 10 Chaypita wiñar jatullanna captenga faraonpa wamranman cutichiparcuran. Chaura paynami uywacuran quiquinpa wamrantano.\f + \fr 2:10 \ft Hech. 7.21.\f* «Yacupitami jorgucushcä» nirmi jutinta churaparan Moisés\f + \fr 2:10 \fk Moisés \ft ninanga \fk jorgoj \ft ninanmi.\f* nir. \s1 Moisés Egiptupita gueshpir aywacushan \p \v 11 Chaypita Moisés jatunna cashpan juc junaj aywaran hebreo-masincunata ricaj. Chaycho ricar rasunpa musyaran hebreo-masincuna fiyupa ñacar arurcaycajta.\x * \xo 2:11 \xt Heb. 11.24\x* Chaychömi ricaran Egipto runa hebreo runata magaycajtapis. \v 12 Chaymi Moisés intërupa ricchacuran. Pitapis mana ricar Egipto runataga wañuycachiran. Nircur agushllaman pampaycuran. \p \v 13 Warannin yapay Moisés aywaran. Chaycho ishcaj hebreo runacuna pillyaycajta tariran. Chaymi mas magaj cajta tapuran «Hebreo-masiquitaga ¿imanirtaj magaycanqui?» nir. \p \v 14 Niptin magaycäga niran: «Gamtaga ¿pitaj churasha-cashunqui mandajnë, jueznë canayquipaj? ¿Egipto runata wañuchishayquino wañuchimaytachu yarpanqui?»\x * \xo 2:14 \xt Hech. 7.23–28, 35\x* \p Chayno niptin Moisés fiyupa manchacuran. Chaymi yarpachacur niran: «Egipto runata wañuchishäga mayacashanachaj» nir. \p \v 15 Rasunpa, faraonpis mayaranna Egipto runata Moisés wañuchishanta. Chaymi Moisesta wañuchinanpaj ashichiran. Chaura faraonpita gueshpir aywacuran. Chayno aywacurmi Madián\x * \xo 2:15 \xt Hech. 7.29; Heb. 11.27\x* partiman tiyaj aywacuran. Chayaycorga yacu pösupa ñaupanman jamacuycuran. \p \v 16 Madianchömi tiyaran Reuel\f + \fr 2:16 \fk Reuel \ft caran Moisespa suyrunmi (ricay v. 21). Payllatami \fk Jetro \ft niranpis (Éxo. 3.1; 18.1) \fk Hobab \ft niranpis (Jue. 4.11).\f* jutiyoj runa. Payga caran Madián runacunapa cüranmi. Paypami ganchis jipash wamrancuna caran. Pösu ñaupancho Moisés jamaraycaptinmi chay ganchis jipashcuna chayaran papäninpa uyshancunata cabrancunata upuchinanpaj yacuta jorgoj. \v 17 Chaynöpis chay pösuman achcaj uyshërucuna chayaran. Chay uyshërucunami jipashcunata yacuta michar garguran. Chayta ricar Moisesga warmicunata washaran. Nircur uyshancunata cabrancunatapis yacuta upuchëshiran. \p \v 18 Jipashcuna papänin Reuel cajman cutiycuptin tapuran: «Canan junäga ¿imanirtaj mas rätulla cutiramushcanqui?» nir. \p \v 19 Chaura papäninta paycuna willaran: «Juc Egipto runami gargarcaycämaj uyshërucunata michasha. Nircur uywanchïcunatapis yacuta upuchëshimasha» nir. \p \v 20 Chayno willaptin papänin tapuran: «¿Maytaj chay runaga? ¿Imanirtaj cachaycäramushcanqui? ¡Ayway pushamuy garananchïpaj!» \p \v 21 Chaura Moisesga Reuel cajman aywaran. Chaycho parlar auniran chay cürapa wasincho tiyacunanpaj. Reuelga Séfora jutiyoj wamranwan Moisesta majacharan. \v 22 Chaypita Seforapa caran ollgu wamran. Chaura Moisesga «Cay marcacho jäpa runami cä» nishpan Gersón\f + \fr 2:22 \fk Gersón \ft ninanga \fk jäpa \ft ninanmi.\f* nir jutinta churaparan. \p \v 23 Chaypita mas unaytanaga Egiptupa raynin wañuran. Israelcunaga jinalla Diosta mañacurcaycaran amatar ñacay aruycunacho cashpan. Chayno llaquicur mañacushancunata Dios wiyaran. \v 24 Abrahamwan Isaacwan Jacobwan unay conträtu rurashanta yarpashpanmi mañacushanta wiyar cuyaparan.\x * \xo 2:24 \xt Gén. 15.13–14\x* \v 25 Chaynöpis ricaran Israelcuna fiyupa ñacarcaycashanta. \c 3 \s1 Moisesta Tayta Dios acrashan \p \v 1 Moisesga suyrun Jetropa uyshancunatami michej. Jetroga caran Madián runacunapa cüranmi. Juc junaj Moisesga suyrunpa uyshancunata cabrancunata michej gatir chayachiran chunyajman. Chay chunyajcho caran Dioswan tincunan punta Horeb. \v 2 Chaycho \nd Tayta Diospa\nd* anjilnin Moisesta yuriparan shiracho nina rataycajno. Moisés nina rataycajta ricar cuentata gocuriran shirata mana ushashanta. \v 3 Chaura yarpachacuran «¿Imaraj tagay? Mä, aywä ricamushaj. ¿Imanir-raj ninaga shirata mana ushanchu?» nir. \p \v 4 Ricaj chayaycaptinna shiracho nina rataycajpita \nd Tayta Dios\nd* nimuran: «Moisés, Moisés» nir. \p Chaura Moisés niran: «Caychömi caycällä.» \p \v 5 Niptin Dios niran: «Ama witimuychu. Llanguiquita jorguy. Caycashayqui pachaga fiyupa rispitädumi.» \v 6 Mastapis niran: «Nogaga unay caj awiluyquicuna Abrahampa, Isaacpa, Jacobpa Diosninmi caycä» nir. \p Chayno niptenga Diosta ricapayta manchacushpan Moisés cäranta chapacurcuran. \p \v 7 Chaypis \nd Tayta Dios\nd* sïguir niycaran: «Musyämi Egiptucho acrashä runacuna fiyupa llaquicur goyaycashanta. Wiyashcämi capatasnincuna ñacachiptin llaquicur mañacamashantapis. \v 8 Chaymi urämushcä acrashä runacunata Egiptucunapa munayninpita jorgunäpaj. Chay nasyunpita jorgurcurmi pushashaj alli jatun may-may partiman. Chaychöga ima-aycapis allimi wayun. Lëchipis, mishquipis yacunörämi aypalla caycan. Chay partichöga tiyarcaycan: Cananeo runacuna, Het runacuna, Amorreo runacuna, Ferez runacuna, Hev runacuna, Jebús runacunapis. \v 9 Wiyashcämi Israelcuna mañacamashanta. Ricashcämi Egipto runacuna fiyupa ñacaycächishantapis. \v 10 Chaymi cananga acracushä Israelcunata Egiptupita jorgamunayquipaj gam ayway faraón cajman.»\x * \xo 3:10 \xt Hech. 7.30–34\x* \p \v 11 Chaura Moisesga Diosta niran: «¿Pitaj nogaga cä faraón cajman aywanäpaj, Egiptupita Israelcunata jorgamunäpäga?» \p \v 12 Chayno niptin Dios niran: «Nogami gamwan caycäshäpaj. Noga cachashäta musyanayquipaj caynömi canga: Egiptupita Israelcunata jorgaycamorga cay jircamanmi llapayqui shamunquipaj aduramänayquipaj.»\x * \xo 3:12 \xt Hech. 7.7\x* \p \v 13 Chaura Moisesga Diosta niran: «Ichanga noga chayar Israel-masëcunata ‹Unay caj awilunchïcunapa\x * \xo 3:13 \xt Éxo. 6.2–3\x* Diosninmi cachamasha› niptëga, paycuna tapumanga ‹¿Imataj jutin?› nir. Chauraga ¿ima nishätaj?» \p \v 14 Niptin Diosga niran: «Nogaga quiquëmi caycä.\x * \xo 3:14 \xt Juan 8.24, 58; Apoc. 1.4, 8\x* Gampis Israelcunata ninqui ‹\sc quiquëmi caycä\sc* nimajmi gamcunaman cachamasha› nir.» \v 15 Mastapis Diosga Moisesta niran: «Israelcunata ninqui: ‹\nd Tayta Diosmi\nd*\f + \fr 3:15 \fk Tayta Diosta \ft waquenga castellänucho nin \fk Jehová \ft waquinna nin \fk Yavé. \ft Jehová nishanpis Yavé nishanpis chay palabrallami hebreo rimaycho caycan. Hebreo rimaychöga ‹payga quiquinmi caycan› ninanmi.\f* cachamasha. Payga unay caj awilunchi Abrahampa, Isaacpa, Jacobpa Diosninmi› nir. Imaycamapis chayllami nogapa jutëga. Chay jutiwanmi imaycamapis rejsimanga. \p \v 16 «Chayaycushpayquega mayur Israelcunata llapanta shuntanqui. Paycunata ninqui: Awiluyquicuna Abrahampa, Isaacpa, Jacobpa Diosninmi yuripämasha. Chay \nd Tayta Diosmi\nd* nimasha: ‹Noga ricashcämi Egiptucuna fiyupa ñacarcaycächejta› nir. \v 17 Chayno nirmi nimasha: ‹Egiptucho fiyupa ñacarcaycashanpita jorguycurmi pushashaj Cananeo runacuna, Het runacuna, Amorreo runacuna, Ferez runacuna, Hev runacuna, Jebús runacuna tiyarcaycashan partiman. Chaychöga ima-aycapis aypalla captin lëchipis mishquipis yacunöraj aypallanpami caycan› nir. \p \v 18 «Mayurcunaga willapashayquita chasquengami. Chaura paycunawanna aywanqui Egiptupa rayninwan parlaj. Chay rayta ninqui: ‹Hebreo runacunapa \nd Tayta Diosninmi\nd* nogacunata yuripämasha. Chaymi nogacuna quimsa junaj aywayta chunyajman aywanäpaj aunimay. Chaychömi payta adurar uywäcunata pishtar sacrifisyuta rurashaj› nir. \v 19 Chayno niptiquipis Egiptupa raynenga aywamunayquita manami munangapächu. Ichanga nogarämi camacächishaj ‹aywacuy› nishunayquipaj. \v 20 Nogami Egiptucunataga imano munayniyoj cashätapis musyachishaj, almiraypajcunata rurashaj. Chayrämi chay rayga ‹Aywacuy› nishunquipaj. \p \v 21 «Chayno rurarmi noga camacächishäpaj Egiptucuna alliyacäcur imatapis goycushunayquipaj. Chaymi llojshicushpayquicuna jinayllaga mana aywacunquipächu. \v 22 Israel warmicunaga bisïnan Egipto warmicunata, bisïnanpa wasincho tiyaycaj warmicunata ‹Goycamay› nenga goripita, guellaypita rurashacunata. Chayno röpacunatapis ‹Goycamay› nenga wamrancunata warmita ollgutapis jatipänanpaj. Chaynöpami gamcunaga Egiptucunapa ima-aycantapis apacunquipaj.»\x * \xo 3:22 \xt Éxo. 12.35–36\x* \c 4 \s1 Moisesta Tayta Dios munayninta goshan \p \v 1 Chayno niptin Moisés niran: «Paycunaga manami riguimangapächu. Willapaptëpis manami wiyamangapächu. Chaymi nimangapaj ‹Gamtaga ¿imanöpataj \nd Tayta Dios\nd* yuripaycushunqui?› nir.» \p \v 2 Niptin \nd Tayta Dios\nd* tapuran: «¿Imatataj aptaraycanqui?» nir. \p «Tucrötami» niran Moisesga. \p \v 3 Chaura \nd Tayta Dios\nd* niran: «Mä pampaman jitaycuy.» \p Pampaman jitaycuptin tucronga culebraman ticracuriran. Chaura Moisesga culebrapita gueshpiran. \v 4 Gueshpiptin \nd Tayta Dios\nd* niran: «Chupanpita chariy.» \p Chaura aypar aptarcuptin culebraga tucrunman cashgan ticracuriran. \p \v 5 Chaura \nd Tayta Dios\nd* niran: «Chayga canga unay caj awiluyquicuna Abrahampa, Isaacpa, Jacobpa \nd Tayta Diosnin\nd* yuripashäta riguishunayquipämi.» \v 6 Chayno nishpan yapaypis \nd Tayta Dios\nd* niran: «Cananga maquiquita ogllayniquiman jatiy.» \p Chaura maquinta ogllayninman jatisha. Jorgaramuptin rashtano yur'gasha leprawan ismuycajna caycasha. \p \v 7 Chaura Dios niran: «Maquiquita yapay ogllayniquiman jatiy.» Chayno niptin Dios nishanno ruraran. Maquinta jorgaramuptin cashganno sänuna caycaran. \p \v 8 Chaypita Dios niran: «Rimir caj rurachishäta ricar mana riguishuptiquega yapay jucajta rurachishä cajwanrämi riguishunquipaj. \v 9 Ishcanta rurachishäcunawan mana riguishuptiquega Nilo mayupita yacuta chagarcur pampaman jicharinqui. Chay yacuga pampaman chayar yawarmanmi ticracurengapaj.» \p \v 10 Chayno \nd Tayta Dios\nd* niptin Moisés niran: «Tayta Dios, nogaga parlayta ñacapacämi. Nogaga parlarpis manami tantiyachëchu. Chayno cashäga manami cananllarächu sinöga unaypita-pachanami.» \p \v 11 Niptin \nd Tayta Dios\nd* niran: «¿Pitaj runapa shiminta rurapasha? ¿Pitaj camacächin upa cananpaj mana wiyaj cananpaj, gapra cananpaj, alli ricaj cananpäpis? ¿Manachu Noga \nd Tayta Dios\nd* llapan chaycunatapis camacächë? \v 12 Cananga ayway. Gam parlashayqui öra Nogami rimachishayquipaj. Imano parlanayquipäpis yachachishayquipaj.» \p \v 13 Moisés yapay niran: «Ay Tayta, juc runata cachaycuy ari.» \p \v 14 Niptin \nd Tayta Diosga\nd* rabyacurcur niran: «Chaypäga caycan Leví trïbu wauguiqui Aaronmi. Payga allimi parlan. Payga maynami aywaycämun tincunayquipaj. Tincuycuptiquega fiyupami cushicongapis. \v 15 Nishäcunata gamga payta willapanqui. Paynami waquin runacunata willapanga. Noganami ishcaniquita yanapäshayquipaj alli parlanayquipaj. Yachachishayquipaj imata ruranayquipäpis. \v 16 Quiquë willapaycashänömi gamga Aaronta willapanqui. Gam nishayquitanami Aarón willapanga llapan Israelcunata. \v 17 Chay tucruyquitaga apacuy. Chaywanmi fiyupa almiraypajcunata ruranquipaj.» \s1 Egiptuman Moisés cutishan \p \v 18 Chaypitana Moisesga cutiran suyrun Jetro cajman. Chayaycur niran: «Tayta, Egiptucho Israel-masëcuna caycajta ricaycamushaj. Mä ¿cawaycanrächush?» \p Chaura suyrun Jetroga niran: «Ayway ari. Allilla puriycamunqui». \p \v 19 Madiancho caycaptillan Moisesta \nd Tayta Dios\nd* niran: «Cutiy Egiptuman. Gamta wañuchiyta munashojcunaga llapannami wañusha.» \p \v 20 Chaymi Moisesga warminta wamranta bürruman muntarcachir Egiptuman pushacuran. Apacuran Dios «Apay» nishan tucruntapis. \p \v 21 \nd Tayta Diosga\nd* Moisesta niran: «Egiptuman chayashpayquega faraonpa ñaupancho ruranqui ruranayquipaj nishä almiraypajcunata. Nogami munaynëwan camacächishaj faraón rumi shonguno contra ricacunanpaj. Chaymi Israelcuna aywacunantaga mana munangapächu. \v 22 Chaura faraonta cayno ninquipaj: ‹\nd Tayta Diosga\nd* caynömi nin: Israelcunaga mayur wamrämi. \v 23 Chaymi gamtaga mayna nishcäna aduramaj aywananpaj wamräta cacharinayquipaj. Aywacunanta mana munaptiquega guechpa wamrayquitami wañuchishaj.› »\x * \xo 4:23 \xt Éxo. 12.29\x* \p \v 24 Chaypita Egiptuman aywacurcaycashancho tardiyar puñunanpaj juc pachaman camacaran. Chaycho yuriparcur \nd Tayta Diosga\nd* Moisesta wañuchiyta munaran. \v 25 Chaura Seforaga fïnu guechgawan cuchuran wamranpa chiullacunanpa punta garanta. Nircur chaywan runan Moisespa chancanta töpachir niran «Cananga yawarwan señalasha runänami canqui» nir. \v 26 Chayrämi Tayta Diosga Moisespita witicuran. Wamranpa chiullacunanpa punta garanta Séfora rogusha cashpanmi niran: «Yawarwan señalasha runänami canqui» nir. \p \v 27 Moisés aywaycaptin Aarontaga Egiptucho caycajta \nd Tayta Dios\nd* niran: «Ayway chunyajman chaycho Moiseswan tincunayquipaj» nir. \p Chaura Aarón aywashpan Moisesta tariran Tayta Dioswan ñaupata tincushan puntacho. Moiseswan tincur muchashpan saludanacuran. \v 28 Chaycho Moisesga Aaronta willaparan \nd Tayta Dios\nd* imano nishantapis, chayno almiraypajcunata rurananpaj Tayta Dios cachaycashantapis. \p \v 29 Egiptuman chayaycurna Aaronwan Moisés ishcan aywaran mayur Israelcunata shuntananpaj. \v 30 Shuntaycur Aarón willaparan Moisesta \nd Tayta Dios\nd* parlapashancunata. Chaychöna Aaronga runacunapa ñaupancho Tayta Dios nishannölla almiraypajcunata ruraran. \v 31 Chaymi llapan runacuna riguishpan niran: «\nd Tayta Diosga\nd* ricamashcanchïmi imano ñacar goyashanchïtapis» nir. Chayno nishpan gongurpaycärir Tayta Diosta aduraran. \c 5 \s1 Aaronwan Moisés faraonwan parlashan \p \v 1 Israelcunawan parlarcärir Aaronwan Moisesga faraón cajman aywaran. Chayaycur niran: «Israelcunapa \nd Tayta Diosninmi\nd* cayno nin: ‹Acrashä runacunata cachay chunyajman aywaycur Nogata rispitamashpan fistata rurananpaj› nir.» \p \v 2 Chayno niptin faraón niran: «¿Pitaj chay \nd Tayta Dios\nd*, Israelcunata cachanäpäga? Nogaga manami chay \nd Tayta Diosta\nd* rejsëchu. Israelcunatapis manami cachashächu.» \p \v 3 Niptin Aaronwan Moisesga niran: «Hebreocunapa Diosninmi yuripämasha. Chaymi chunyajman aywashäcuna quimsa junaj aywayta. Chaychömi \nd Tayta Diosta\nd* adurashpä sacrifisyuta rupachishaj. Man'chäga Dios castigamangami gueshyawanpis u guërrawanpis.» \p \v 4 Chaura Egiptupa faraonnenga niran: «Moisés, Aarón, ¿imanirtaj alli arucuycaj runacunata aruyninpita jorguyta munaycanqui? ¡Gamcunapis aroj cutiy!» \p \v 5 Faraonga mastapis niran: «Canan Israelcunaga cay nasyuncho aypallamanmi mirasha. ¿Imanirtaj aruyninta cachaycachiyta munarcaycanqui?» \p \v 6 Nircur faraonga chay junajlla Egipto capatasnincunata, Israel capuralcunata niran: \p \v 7 «Cananpitaga amana ogshata goynachu Israelcuna adöbita chutananpaj. Quiquincunana aywachun ogsha ashimoj. \v 8 Ichanga imaypis rurashantano ni jucpis mana pishejta rurachiy. Chay runacunaga guellami. Chaymi nircaycan ‹Chunyajman Tayta Diosnëpaj uywata pishtarcur rupachej aywashaj› nir. \v 9 Canan junajpita Israelcunataga aruchinqui mana jamachiypana aruywan ñitipacashana cashpan manacajcunata riguichishanta mana cäsupänanpaj.» \p \v 10 Chaymi capatascunawan capuralcuna aywaycärir runacunata niran: «Faraonmi nimasha cananpitaga gamcunata ogshata manana ashichipämunäpaj. \v 11 Cananga quiquiquicuna ogshata ashimunqui. Chaypis adöbitaga ruranqui imaypis rurarcaycashayquitawan iwal mana pishejtami.» \p \v 12 Chaura Israelcunaga intëru Egiptupa aywaj punsha ashej ogshapa ruquin mituman tacuchinanpaj. \v 13 Capuralcunanami waran-waran nircaycaran ogshata camaripaptin ruranyashantanölla adöbita chutananpaj. \v 14 Capatascunaga Israel capuralcunata churaran Israel-masincunata aruchinanpaj. Mana cumlichiptinnami capuralcunata magar niran: «¿Imanirtaj ganyanpis ni cananpis adöbita mana chutachishcanquichu ogshata camaripaptin chutachishayquitanöga?» \p \v 15 Chaymi Israel capuralcunaga quijacoj aywaran faraonman. Chayaycärir niran: «Uywayniquicunataga ¿imanirtaj fiyupa ñacachimanquicuna tayta? \v 16 Capatasniquicunaga ogshatapis mana gomannachu. Chaypis ñaupata adöbita rurachishätanöraj rurachinäcunata munan. Jananmanpis magarcaycämanraj. Capatasniquicunami juchayoj adöbita ñaupata rurashan iwalta mana rurananpäpis.» \p \v 17 Chayno niptin faraón niran: «Gamcunaga guellami canqui. Chaymi nircaycanqui ‹Chunyajman \nd Tayta Diospaj\nd* sacrifisyuta ruraj aywanäpaj cachamay› nir. \v 18 Chayno ninayquicunapa ruquenga aroj ayway. Ogshata mana goshuptiquicunapis gamcunaga adöbita simri rurachiy ñaupata rurashan iwalta.» \p \v 19 «Manami mas wallcataga rurachinquichu adöbita» nishanpitami capuralcunaga fiyupa llaquicur yarpachacuyman churacaran. \v 20 Chay capuralcuna faraonwan palasyuncho parlashanpita yargaramurmi tariran Aaronwan Moisés shuyarpaycajta. Paycunatami capuralcunaga niran: \v 21 «Gamcunami juchayoj canqui faraón capatasnincunawan fiyupa ñacachimänanpaj. Nogacunata wañuchimänanpaj cuchilluta aptapajnöpis gamcunami achäquita ashipashcanqui. Nogacunapaj chayno mana allita rurashayquipita \nd Tayta Dios\nd* jusgar gamcunata castigashunqui.» \s1 Tayta Diosta Moisés mañacushan \p \v 22 Chayno niptinmi \nd Tayta Diosta\nd* mañacur Moisés niran: «\nd Tayta Dios\nd*, ¿imanirtaj acrashayqui runacunata ñacaycächinqui? ¿Chaypächu cachamashcanqui? \v 23 Faraonwan parlaj cachamashayqui junajpita-pachanami acrashayqui runacunataga magashpan fiyupa ñacaycächin. ¡Gamga manarämi imatapis ruranquirächu ñacashanpita jorgunayquipaj!» \c 6 \p \v 1 Niptin \nd Tayta Dios\nd* niran: «Cananmi musyanqui Egiptupa faraonninta imano castigashätapis. Munayniyoj cashäta musyachiptërämi nasyunninpita cacharenga. Quiquinrämi ‹Aywacuy› nir gargongapis.» \p \v 2 Juc cutichöna Moisesta Tayta Dios niran: «Nogaga \nd Tayta Diosmi\nd* cä. \v 3 Abrahamta, Isaacta, Jacobta yuriparcur noga musyachirä Munayniyoj Dios cashäta. Ichanga paycunata manami willarächu \nd Tayta Dios\nd* jutë cashanta.\x * \xo 6:3 \xt Éxo. 3.13–15\x* \v 4 Chaymi paycunawanpis conträtuta rurarä Canaán partita paycunapita mirajcunata goycunäpaj. Chaychöga puricachajllami tiyarcaycaran. \v 5 Israelcunata cananga wiyashcä amatar ñacar wagarcaycajtami. Egipto runacunami fiyupa aruchin. Chaymi cananga unay conträtu rurashäta cumlishäna. \p \v 6 «Chaymi gamga Israel-masiquicunata willanqui uyway caycashanpita, fiyupa ñacay aruycunacho caycajtapis, Egiptucunapa munaynincho caycashanpitapis noga \nd Tayta Dios\nd* jorgunäpaj cashanta. Munayniyoj cashäta musyachishpämi jorgushaj. Almiraypajcunata rurarmi Egiptucunataga castigashaj. \v 7 Israelcunaga cangapaj noga acrashä runacunami. Nogami cashaj paycunapa Diosnin. Paycunanami musyangapaj \nd Tayta Diosnin\nd* cashäta. Egiptucuna fiyupa ñacay aruycho caycächishanpita jorgurcurmi \v 8 Abrahamta, Isaacta, Jacobta ‹Goycushayqui› nir aunishä partiman pushashaj. Chaytami paycunata goycushaj quiquinpana cananpaj. Noga \nd Tayta Diosmi\nd* chayno cananpaj në.» \p \v 9 Chayno Dios nishanta Moisesga Israel-masincunata willaran. Chaura runacunaga wiyaytapis mana munarannachu mas fiyupana ñacaycho cashpan. \p \v 10 Chaymi \nd Tayta Diosga\nd* Moisesta niran: \v 11 «Egiptupa faraonninwan parlay Israelcunata nasyunninpita cachaycunanpaj.» \p \v 12 Chaura Moisesga \nd Tayta Diosta\nd* niran: «Israelcunallapis mana cäsuycämaptenga ¿imanöparäshi faraonga wiyamanman? Nogaga parlarpis manami tantiyachëchu.» \p \v 13 Chaypita \nd Tayta Diosga\nd* Aarontawan Moisesta willaparan Israelcunapaj, Egiptupa faraonninpaj. Willaparan Egiptupita Israelcunata imano jorgunanpäpis. \s1 Moisespawan Aaronpa unay castancuna \p \v 14 Israelcunapa unay mandajnincunapa jutincuna caycunami caran: \p Guechpa Rubenpita mirajcuna cayno caran: Hanoc, Falú, Hezrón, Carmi. Chaycunami caran Rubén trïbu castacuna. \p \v 15 Simeonpita mirajcunapa jutin cayno caran: Jemuel, Jamín, Ohad, Jaquín, Zohar, Saúl. (Saulpa mamanga caran Cananea warmi.) Chaycunami caran Simeón trïbu castacuna. \p \v 16 Leví cawaran pachac quimsa chunca ganchis (137) watayoj cananyaj. Wamrancunapa jutin mayurpita shullcacama caynömi caran: Gersón, Coat, Merari. \p \v 17 Gersonpa wamrancunana caran Libni, Simei. Paycunapitami Libni, Simei castacuna caran. \p \v 18 Coat cawaran pachac quimsa chunca quimsa (133) watayoj cananyaj. Paypa wamrancuna caran: Amram, Izhar, Hebrón, Uziel. \p \v 19 Meraripa wamrancunanami caran: Mahli, Musi. \p Chaynömi Leví trïbu castacuna miraran.\x * \xo 6:19 \xt Núm. 3.17–20; 26.57–58; 1Crón. 6.16–19\x* \p \v 20 Coatpita mirajcunaga caynömi caran: Amram majachacaran tiyan Jocabedwan. Paycunapa wamrancunami caran Aaronwan Moisés. Amram cawaran pachac quimsa chunca ganchisnin (137) watayoj cananyaj. \p \v 21 Izharpa wamrancuna caran: Coré, Nefeg, Zicri. \p \v 22 Uzielpa wamrancuna caran: Misael, Elzafán, Sitri. \p \v 23 Aarón majachacaran Aminadabpa wamran Elisabetwan. Elisabetga caran Naasonpa pañin. Aaronpawan Elisabetpa wamrancuna caran: Nadab, Abiú, Eleazar, Itamar. \p \v 24 Corëpa wamrancuna caran: Asir, Elcana, Abiasaf. Chaycunana caran Coré castacuna. \p \v 25 Aaronpa wamran Eleazarna majachacaran Putielpa warmi wamranwan. Paycunapa wamranna caran Finees. \p Chaynömi caran Leví trïbu runacunapa mandajnincuna cada-ünun castancho-cama. \p \v 26 Chay castallami casha Aaronwan Moisespis. Paycunatami \nd Tayta Dios\nd* niran: «Israelcunata Egiptupita jorguy. Paycunataga röpanpa shuntacashallatana pushay.» \p \v 27 Moiseswan Aaronmi parlaran faraonwanpis Egiptupita Israelcunata jorgunanpaj. \s1 Aarontawan Moisesta Tayta Dios willashan \p \v 28 Egiptucho Moiseswan \nd Tayta Dios\nd* parlashan junaj \v 29 cayno niran: «Nogami cä \nd Tayta Dios\nd*. Noga nishäcunata llapanta willanqui Egiptupa raynin faraonta.» \p \v 30 Niptin Moisés niran: «\nd Tayta Dios\nd*, nogaga rimarpis wata-watallami pashtachë. Chaura ¿imanöparäshi faraonga cäsumanman?» \c 7 \p \v 1 Chayno niptin \nd Tayta Dios\nd* niran: «Sumaj wiyamay. Nogami gamtaga churashcä faraonpa ñaupancho ruquë canayquipaj. Wauguiqui Aaronnami gampa ruquiqui parlanga. \v 2 Gamga Aaronta willanqui llapan willashäcunata. Chaura paynami faraonwan parlanga Israelcunata Egipto nasyunpita cachaycunanpaj. \v 3 Ichanga nogami camacächishaj faraón rumi shonguno contra ricacunanpaj. Chaynöpami nogaga Egiptucho rurashaj fiyupa almiraypajcunata.\x * \xo 7:3 \xt Hech. 7.36\x* \v 4 Chayta ricarpis faraonga manami cäsushunquipächu. Chaynöpami noga musyachishaj munayniyoj cashäta. Egiptucunata almiraypajcunawan castigarcur-rämi acrashä Israelcunata röpa-röpa pushashaj. \v 5 Israelcunata chayno jorguptërämi Egipto runacunaga musyanga noga \nd Tayta Dios\nd* cashäta.» \p \v 6 Aaronwan Moisesga \nd Tayta Dios\nd* mandashanta llapanta ruraran. \v 7 Faraonwan parlashan öra Moisesga caycaran pusaj chunca (80) watayoj, Aaronna pusaj chunca quimsan (83) watayoj. \s1 Aaronpa tucrun \p \v 8 Chaypita Aarontawan Moisesta \nd Tayta Dios\nd* niran: \v 9 «Milagrutaraj ruranayquipaj faraón nishuptiquega Aaronta ninqui tucruyquita faraonpa ñaupanman jitarinanpaj. Jitaycuptenga culebramanmi ticracurenga.» \p \v 10 Niptin Moisesga Aaronwan aywaran faraón cajman. Faraonpawan sirbejnincunapa ñaupanchöna \nd Tayta Dios\nd* nishanno ruraran. Aarón tucrunta pampaman jitaycuptin culebraman ticracuriran. \v 11 Chaura faraonpis gayachimuran mäjica rurayta yachajcunatawan brüjucunata. Chay runacunapis mäjicata rurayta yachashpan paycuna rurashanno ruraran. \v 12 Paycunapis pampaman tucruncunata jitaycuptin culebracunaman ticracuriran. Aaronpa tucrunpita culebraman ticraj cäga micucurcuran waquin cajcunapata. \v 13 Chaypis \nd Tayta Dios\nd* nishannöllami faraón mas piyur-raj rumi shonguno contra ricacuran. Chaymi Aarontawan Moisestaga mana cäsurannachu. \s1 Yacu yawarman ticrashan castïgu \p \v 14 Chaypita \nd Tayta Diosga\nd* Moisesta niran: «Faraonga fiyupa chucru shongumi ricacusha. Chaymi Israelcunata cachariytapis mana munannachu. \v 15 Culebraman ticraj tucruyquita aptacurcur wara tutalla ayway Nilo mayuman chaycho faraonta shuyänayquipaj. \v 16 Chaychömi faraonta cayno ninqui: ‹Hebreocunapa \nd Tayta Diosninmi\nd* cachamasha gamta willanäpaj. Acrashan runacunata cachay chunyajman aywarcur payta rispitar adurananpaj. Gamga canancamapis manami wiyacushcanquirächu pay nishanta. \v 17 Cananmi ichanga musyanqui pï \nd Tayta Dios\nd* cashantapis. \nd Tayta Dios\nd* nimashannöllami cay aptaraycashä tucruwan mayuta wiruptë yawarman yacu ticracurengapaj.\x * \xo 7:17 \xt Apoc. 8.8; 16.4\x* \v 18 Mayucho caycaj pescäducunapis wañongapämi. Mayupis fiyupa asyaricäcongapaj. Egipto runacunapis Nilo yacuta melanashpan manami upongapänachu› nir. \p \v 19 «Aaronta niy: ‹Tucruyquita aptarcur maquiquita jogariy mayucunapa jananpa, ragra-mallwacunapa gochacunapa, chayno yacu churacunanmanpis llapan yacu yawarman ticrananpaj. Chaura Egiptucunapachöga yawar canga llapan yacu churacunancunacho, asta rumipita muchcancunacho, guerupita rurashan pucucunacho churaraj yacuncunapis› nir.» \p \v 20 Chaura Aaronwan Moisesga ruraran \nd Tayta Dios\nd* nishanno. Aaronga tucrunta jogarcur mayuta wiruran faraonpawan autoridänincunapa ñaupancho. Chaura llapan yacu jinan öra yawarman ticracuriran. \v 21 Mayucho caj pescäducunapis wañuran. Mayupis fiyupa asyaricäcuran. Chaura Egipto runacunaga yacuta upuytapis mana puydirannachu. Egipto nasyunchöga llapan yacu yawarman ticrasha caycaran. \p \v 22 Egiptucho tiyaj brüjucunapis mäjicata rurayta yachashpan yacuta yawarman ticrachiran. Chaura faraón mas piyur-raj rumi shonguno contra ricacuran. Aaronwan Moisés nishancunataga imanillarpis mana cäsurannachu. \nd Tayta Dios\nd* willashannömi caran. \v 23 Faraonga imatapis mana gocur palasyunman cuticuran. \v 24 Chaura llapan Egiptucunaga mayu yacuta manana upuyta puydirannachu. Chaymi mayu cantuncunacho pösuta uchcuran chayllapitana yacuta upunanpaj. \s1 Aypalla säpucuna yurishan castïgu \p \v 25 Mayuta \nd Tayta Dios\nd* wiruchishanpitaga ganchis junajna caran. \c 8 \p \v 1 Chaura \nd Tayta Diosga\nd* Moisesta niran: «Ayway faraonman. Chayaycur nogapa ruquë ninqui aduramaj aywananpaj acrashä runacunata cachananpaj. \v 2 Aywananta mana munaptenga intëru nasyunninta nogami castigashaj säpucunawan.\x * \xo 8:2 \xt Apoc. 16.13\x* \v 3 Intëru mayupitami säpucuna aypalla timpurir llojshicaramonga. Chauraga faraonpa palasyunmanpis, puñushan cämanmanpis yayconga. Yayconga llapan autoridäcunapa wasinman, llapan Egiptucunapaman, tanta ruracuna jatun artïsa batyancunamanpis, jurnuncunamanpis. \v 4 Säpuga aypalla carmi quiquin faraonpa janancunamanpis autoridänincunapa jananmanpis, llapan Egipto runacunapa jananmanpis pintircaycanga. \p \v 5 «Aaronta niy tucrunta aptarcur mayucunaman, gochacunaman, ragracunaman macyaränanpaj. Chaycunapita säpu llojshimur intëru Egiptuman juntangapaj.» \p \v 6 Chaura Aaronga tucrunta jogariran. Nircur macyararan intëru Egipto yacucunaman. Chaura säpucunaga intëru nasyunman juntajpaj yuricuriran. \v 7 Chaura brüjucunapis mäjica rurayta yachashpan munayniyoj cashanta musyachinanpaj Aarón rurashanno ruraran. Chaynöpami Egipto nasyunchöga säpucuna mas aypallana yuricuriran. \v 8 Chaura faraonga gayachiran Aarontawan Moisesta. Chayaptin niran: «\nd Tayta Diosta\nd* mañacuy nogapita, Egiptucunapitapis säpucuna aywacunanpaj. Chauraga Israelcunata cachaycushämi Diosta adurar uywancunata sacrifisyuta ruraj aywananpaj.» \p \v 9 Niptin faraonta Moisés niran: «Gam nimay gampaj autoridäniquicunapaj, Egipto runacunapaj imay \nd Tayta Diosta\nd* mañacunäpäpis. Mañacuriptëga palasyuyquipita, wasiquicunapita may chaypitapis aywacur säpucuna mayullachönami tiyanga.» \p \v 10 Chaura faraonga «Wara junaj» niran. \p Niptin Moisés niran: «Nishayquinömi canga. Chaynöpami musyanquipaj nogacunapa Tayta Diosnëno juc dios mana cashanta. \v 11 Llapan säpucunami aywaconga wasiquipita, palasyuyquipita, Egiptucunapitapis. Chaura mayullachönami tiyanga.» \p \v 12 Aaronwan Moisesga faraonpa palasyunpita aywacuran. Nircur \nd Tayta Diosta\nd* mañacuran llapan säpucunata illgächinanpaj. \v 13 Chaura \nd Tayta Diosga\nd* camacächiran Moisés mañacushanno. Llapan säpucuna wañuran wasicunacho, wasi puncun pampacunacho, chacracunacho cajcunapis. \v 14 Runacunaga intërucho shuntaran muntuy-muntuy wañusha säpucunata. Chaura may chaychöpis fiyupa asyaran. \v 15 Chaypita llapanpis allina caycajta ricashpan faraonga yapay rumi shonguno contra ricacuran. Aaronwan Moisés nishantaga mana cäsurannachu. \nd Tayta Dios\nd* willashannömi caran. \s1 Gayish aypalla yurishan castïgu \p \v 16 Chaura \nd Tayta Diosga\nd* Moisesta niran: «Aaronta willay tucrunwan ñuchu allpata wirunanpaj. Chaura gayishman ticrar intëru Egiptuman juntacurconga.» \p \v 17 Chaura Aaronga tucrunwan wiruran ñuchu allpata. Wiruriptin Egiptucho caj ñuchu allpaga ticracuriran gayishman. Chay gayishmi llapan runacunata uywacunata juntapaycur cañiran. \v 18 Chaura brüjucunapis mäjica rurayta yachashpan gayishta yurichiyta munaran. Ichanga mananami yurichiyta camäpacurannachu. Aypalla car gayishcunaga runacunata uywacunatapis fiyupana cañiran. \p \v 19 Chaura brüjucunaga faraonta niran: «Caytaga Diosmi ruraycan» nir. Chaypis faraón mas piyur-raj rumi shonguno contra ricacuran. Tayta Dios willashannömi mana cäsuranchu. \s1 Upucruycuna yuricurishan castïgu \p \v 20 Chaura \nd Tayta Diosga\nd* Moisesta niran: «Wara tutallami faraón mayuman aywanga. Gampis tutalla jatarcur ayway. Chaycho nogapa ruquë payta ninqui aduramaj aywananpaj acrashä runacunata cachaycunanpaj. \v 21 Aywananta mana munaptenga aypalla upucruymi yuricurenga. Paytapis, autoridänincunatapis, llapan Egipto runacunatapis cañenga. Llapan Egipto runacunapa wasincho upucruyllanami juntasha caycangapaj. Chayno intëru pampacunachöpis juntashami caycanga. \p \v 22 «Intëru Egiptucho upucruy juntasha captinpis acrashä runacuna tiyaycashan Gosén partichöga manami chaynöchu canga. Chaynöpami musyanga Egipto runacunata noga \nd Tayta Dios\nd* castigaycashäta. \v 23 Chaymi Egipto runacunaman castïguta chayachiptëpis acrashä runacunamanga mana chayangachu. Warami chayno rurashaj.» \p \v 24 Chaypita \nd Tayta Diosga\nd* nishanno ruraran. Chaymi upucruycunaga intëru Egiptuman juntaycuran. Palasyumanpis autoridäcunapa wasinmanpis upucruy juntacuycuran. Egiptoga mana tiyaypänönami ricacuran. \p \v 25 Chaynöpami faraonga Moisesta Aarontawan gayarcachir niran: «Cananga ayway \nd Tayta Diosniquita\nd* adurar uywacunata sacrifisyuta ruranayquipaj. Ichanga cay nasyunpita ama llojshinquichu.» \p \v 26 Niptin Moisés niran: «Chaynöga manami allichu canman. \nd Tayta Diosnëpaj\nd* nogacuna uywacunata sacrifisyuta rupachishäga Egiptucunapaj fiyupa melanaypämi canga. Chayno rurajta ricaycäramar paycunaga fiyupa rabyashpan sajmaycällar wañuchimanmanmi. \v 27 Chaymi nogacunaga quimsa junaj aywaytaraj chunyajman aywashaj. Chaychörämi \nd Tayta Diosnë\nd* nimashanno payta adurar sacrifisyu uywata rupachishaj.» \p \v 28 Chayno niptin faraón niran: «Carucama mana aywacunayqui captenga chunyajman aywanayquipaj cachashayquimi chaycho Tayta Diosniquipaj uywayquicunata pishtarcur rupachinayquipaj. Nogapäpis Tayta Diosniquita mañacamunqui.» \p \v 29 Chaura Moisés niran: «Caypita llojshishä örami Tayta Diosta mañacushaj wara junaj upucruycuna gam cajpita, autoridäniquicunapita, llapan Egipto runacunapitapis illgänanpaj. Ichanga ama llullapämaynachu Dios nishanno sacrifisyu ruraj Israelcuna aywananta mana munashpayqui.» \p \v 30 Chaura faraonpa palasyunpita llojshircullar Moisesga Tayta Diosta mañacuran. \v 31 Chaura Tayta Diosga llapan upucruycunata illgächiran. Chauraga ni jucnayllapis mana carannachu faraonpa wasincho, autoridäcunapa wasincho, intëru Egiptucho caj runacunachöpis. \v 32 Upucruy mana captinnaga faraón rumi shonguno contra ricacuran. Chaymi Israelcuna aywacunanta mana munarannachu. \c 9 \s1 Uywacunata gueshya ushashan castïgu \p \v 1 Chaura \nd Tayta Diosga\nd* Moisesta niran: «Faraón cajman ayway. Nogapa ruquë ninqui aduramaj aywananpaj acrashä runacunata cachaycunanpäna. \v 2 Mana aywananta munaptin, chaynölla michaptenga \v 3 Nogami camacächishaj intëru Egiptucho fiyu gueshya yurimunanpaj. Chay gueshyaga ushanga cawallucunata, bürrucunata, camëllucunata, wäcacunata, uyshacunata, cabrancunatapis. \v 4 Nogami camacächishaj Israelcunapa uywancunataga gueshya mana charinanpaj. Chaymi paycunapaga uywan ni jucnayllapis mana wañongapächu. \p \v 5 «Egiptuchöga warami cay nishä canga.» \p \v 6 Warannin junäga nishannömi caran. Egipto runacunapaga llapan casta uywancuna aypalla wañuran. Israelcunapami ichanga ni jucnayllapis uywancuna mana wañuranchu. \v 7 Chaymi faraón cacharan Israelcunapa uywancunata ricaj. Israelcunapaga manami jucnayllapis uywancuna wañushachu caran. Chaypis faraón rumi shonguno contra ricacuran. Chaynöpami Israelcuna aywananta mana munarannachu. \s1 Chupu gueshya cashan castïgu \p \v 8 Chaymi \nd Tayta Diosga\nd* Moisesta Aarontawan niran: «Gamcuna jurnupita uchpata apacurcur ayway faraón cajman. Nircur gam Moisés faraonpa ñaupancho uchpata janajpa machirinqui. \v 9 Chaura uchpataga wayra polbuta apajnöpis intëru Egiptupa mashtacächenga. Chayllanami chupu gueshyata yurichenga llapan Egiptucunacho, uywancunachöpis.» \p \v 10 Dios nishannömi Aaronwan Moisesga jurnupita uchpata apacarcärir aywaran faraón cajman. Chaychönami Moisesga uchpata janajpa machiriran. Chaura llapan runacunachöpis, uywacunachöpis chupu yuricurcuran.\x * \xo 9:10 \xt Apoc. 16.2\x* \v 11 Mäjica rurayta yachaj brüjucunapis manana Moisespa ñaupancho cayta puydiranchu marca-masincunachöno paycunachöpis chupu yuricurcuptin. \v 12 Chaypis \nd Tayta Diosmi\nd* camacächiran faraón rumi shonguno contra ricacunanpaj. Chaynöpami Aaronwan Moisés nishantaga mana cäsuranchu. \nd Tayta Dios\nd* willashannömi caran. \s1 Runtu tamya cashan castïgu \p \v 13 Chaura \nd Tayta Diosga\nd* Moisesta niran: «Tutalla jatarcur wara aywanqui faraón cajman. Nogapa ruquë ninqui aduramaj aywananpaj acrashä runacunata cachaycunanpaj. \v 14 Cananga mas fiyupanami castigashaj faraonta, autoridänincunata, llapan Egiptucunatapis. Chayrämi musyanga nogano juc dios mana cashanta. \v 15 Munashpäga faraonta, llapan Egiptucunatapis fiyu gueshyawan castigämanmi caran. Chaura canan ushacashanami caycanman caran. \v 16 Ichanga faraón cawaycanraj noga munayniyoj cashäta musyachinäpämi, intëruchöpis noga munayniyoj cashäta musyananpämi.\x * \xo 9:16 \xt Rom. 9.17\x* \v 17 Chaypis payga acrashä runacuna aywananta manami munanchu. \v 18 Chaypitami wara cayno öra noga tamyachimushaj runtuta. Cay Egiptumanga manarämi imaypis runtumusharächu wara runtumunanpaj caycashannöga. \v 19 Chaymi willay llapan uywancunata wasiman wichgacunanpaj, jircacho imaycan cajtapis shuntachinanpaj. Runtumorga runatapis uywatapis wañuchengapämi wasi ruricho mana captenga.» \p \v 20 Faraonpa waquin autoridänincunaga \nd Tayta Dios\nd* willachishanta riguiran. Chaymi wasi rurinman gueshpichiran uywaynincunatawan uywancunatapis. \v 21 Waquenga mana riguishpan mana gueshpichiranchu uywancunata ni uywaynincunatapis. \p \v 22 Chaura \nd Tayta Diosga\nd* Moisesta niran: «Ricrayquita janajpa jogariy intëru Egiptuman runtu tamya gallaycunanpaj. Runtu tamya gallaycushpan chayanga llapan runacunaman, uywacunaman, micuycunaman, jachacunamanpis.» \p \v 23 Tucrunta Moisés janajman jogariptin jinan öra \nd Tayta Dios\nd* räyuchiran. Runtu tamyatapis tamyachiran. Chaynömi \nd Tayta Diosga\nd* intëru Egiptuta runtu tamyawan ushachiran. \v 24 Mana chawarannachu illguypis, räyupis, runtu tamyapis.\x * \xo 9:24 \xt Apoc. 8.7; 16.21\x* Egiptuchöga manami imaypis chayno caranchu. \v 25 Chaura intëru Egiptuchömi ima aycatapis runtu tamya illgächiran. Runacunatapis uywacunatapis wañuchiran. Micuycunata lantacunata usharan. Yöracunatapis garapächullata cachaycuran. \v 26 Intëru Egiptupa fiyupa runtu tamyarpis Israelcuna tiyarcaycashan Gosén partimanga manami chayaranchu. \p \v 27 Chaymi faraonga Aarontawan Moisesta gayaycachir niran: «Nogaga juchayojmi cä. Marca-masïcunapis juchayojmi. Juchäcunapitami \nd Tayta Diosga\nd* castigamasha. \v 28 Runtu tamyapis räyupis chawananpaj \nd Tayta Diosta\nd* mañacuycuy ari. Chaura aywanayquicunapaj cachaycushayquimi. Cananga manami michäshayquinachu.» \p \v 29 Chayno niptin Moisés niran: «Cay siudäpita llojshicushä örami \nd Tayta Diosta\nd* mañacushpä maquëta jogarishaj. Chauraga jinan örami räyupis runtu tamyapis chawanga. Chaynöpami musyanquipaj cay pachaga Tayta Diospa maquincho caycashanta. \v 30 Nogaga musyaycämi gampis, autoridäniquicunapis \nd Tayta Diosta\nd* manaraj manchacushayquita.» \p \v 31 Sebädapis shicshiraycashancho, linäsapis, waytaraycashancho ushacaran. \v 32 Rïgutawan centenota ichanga mana imanaranpischu guepa muruy captin. \p \v 33 Faraón cajpita aywacur siudäpita llojshirir Moisesga \nd Tayta Diosta\nd* mañacur maquinta jogariran. Chaura räyupis runtupis jinan öra chawacäcuran. Mana tamyarannachu. \v 34 Tamyapis runtupis räyupis chawashatana ricar faraonpa autoridänincuna mas piyur-raj rumi shonguno contra ricacuran. Aunircurpis manana munarannachu. \v 35 Moisesta \nd Tayta Dios\nd* willashannömi Israelcuna aywacunanta mana munar mas piyur-raj rumi shonguno contra ricacuran. \c 10 \s1 Chüpaca aypalla yurishan castïgu \p \v 1 Chaura \nd Tayta Diosga\nd* Moisesta niran: «Cutiy faraón cajman. Nogami camacächishcä paypis autoridänincunapis rumi shonguno contra ricacunanpaj, chaynöpa almiraypajcunata ricachinäpaj. \v 2 Chaynöpami gamcunapis wamrayquicunata willcayquicunata willapanquipaj Egiptucunata imanöpis rurashäta, almiraypajcunata rurashäta. Chaynöpami gamcuna musyanquipaj rasunpa noga \nd Tayta Dios\nd* cashäta.» \p \v 3 Niptin Aaronwan Moisesga aywaran faraón cajman. Chayaycur niran: «Hebreocunapa \nd Tayta Diosninmi\nd* cachamasha gamta tapunäpaj. ¿Imaycamaraj payta mana wiyacunquichu? ¡Aduraj aywananpaj acrashan runacunata cachay! \v 4 Aywananta mana munaptiquega wara junajmi nasyunniquiman Tayta Dios yurichimonga aypalla chüpacacunata. \v 5 Chaycunami intëru jircapa juntacuyconga pampapis mana jäcoj. Runtu tamya ushashan wallca wallcalla quëdasha caycajllantapis ushajpämi ushacurcongapaj. Yöracunatapis micucurcongami. \v 6 Gampa palasyuyquimanpis, autoridäniquicunapa wasincunamanpis, llapan Egiptucunapa wasincunamanpis juntayconga. Chayga cangapaj taytayquicuna, chachayquicuna, unay caj chachayquicunapis mana nunca ricashannömi.» Chayno nirerga ticrar aywacuran faraonpa palasyunpita. \p \v 7 Chaura faraonpa autoridänincuna niran: «Tayta faraón, ¿imaycamataj chay runata awantashun? ¿Gamga manachu tantiyacunquiraj cay Egiptucho ima-aycawanpis ushachimashanchïta? Jina Israelcunaga aywacuchun \nd Tayta Diosninta\nd* rispitar adurananpaj.» \p \v 8 Chayno niptin faraonga gayachiran Aarontawan Moisesta. Chayaptin niran: «Aywayna-llapa \nd Tayta Diosniquita\nd* rispitar aduramunayquipaj. Ichanga ¿pï-pïtaj aywanga?» \p \v 9 Chaura Moisés niran: «Nogacunaga aywashaj ushajpämi ollgupis warmipis, wamrapis chacwan auquinpis, jucpis mana pishej. Uywäcunatapis manyapitami gatishaj. Nogacunaga \nd Tayta Diosta\nd* adurarmi jatun fistata rurashaj.» \p \v 10 Chaura faraón niran: «Achyä, gamcunataga \nd Tayta Diosniquichari\nd* yanapäshunqui. ¿Llutanta yarpaycashayquita mana tantiyashätachu yarpanqui? ¿Wamrayquicunawan llapayqui aywanayquipaj auninätachu yarpanqui? \v 11 Manami yarpashayquinöchu canga. \nd Tayta Diosta\nd* aduraj aywayta munarga ollgu cajcunalla ayway.» Chayno nircur faraonga ñaupanpita paycunata garguchiran. \p \v 12 Chaura \nd Tayta Diosga\nd* Moisesta niran: «Ricrayquita jogariy Egiptuman aypalla chüpacacuna shamunanpaj. Chayno shamur llapan lantacunatami ushacurconga runtu tamya ushashan quëdasha caycajllantapis.» \p \v 13 Janajpa tucrunta Moisés jogariptin \nd Tayta Dios\nd* wayrächimuran inti yagamunan caj-läpita. Chaura Egiptuman wayraran chay junaj goyarpoj pagaspapis warayta. Warannin tutapäga aypalla chüpacacuna warämuran pachapis mana jäcoj. Inti yagamunan caj-läpita wayrämushpanmi chüpacacunata apamusha caran. \v 14 Imaypis mana cashannömi chüpacacunaga intëru Egiptuman juntaycuran.\x * \xo 10:14 \xt Apoc. 9.2–3\x* Chaynöga unaypis manami caranchu; ni yapaypis manami canganachu. \v 15 Chüpacacunaga juntacuycuran pampapis mana ricacaj. Chaura intëru jircacunapis chacracunapis yanayasha caycaran. Chayno aypalla carmi micucurcuran llapan frütacunata, lantacunata, runtu tamyapita quëdaj cajllantapis. Chaura Egiptuchöga jachacunapa lantacunapa öjan manami carannachu. \p \v 16 Chaymi faraonga Aarontawan Moisesta jinan öra gayaycachir niran: «Nogaga \nd Tayta Diosniquipa\nd* contranmi, gamcunapa contrayquimi llutanta rurashcä. \v 17 Chaymi gamcunata ruwacö juchäta cananllana perdunamänayquipaj. \nd Tayta Diosniquita\nd* nogapaj mañacuycuy cay chüpacacunallatapis illgaycachinanpaj.» \p \v 18 Faraonwan parlashanpita llojshirir Moisesga jinan öra \nd Tayta Diosta\nd* mañacuran. \v 19 Chaura \nd Tayta Diosga\nd* jinan öra cutichiypana wayrächiran. Chaymi inti yaganan caj-läpitana wayra fiyupa wayrayta gallaycuran. Chaynöpami llapan chüpacacunata Puca lamarman apacuran. Egiptuchöga chüpacacuna mana quëdarannachu ni jucnayllapis. \p \v 20 Ichanga yapay \nd Tayta Dios\nd* camacächiran faraón rumi shonguno contra ricacunanpaj. Chaynöpami Israelcuna aywacunanta mana munaranchu. \s1 Pacha chacacäcushan castïgu \p \v 21 Chaura \nd Tayta Diosga\nd* Moisesta niran: «Syëlupa maquiquita jogariy intëru Egiptucho pacha chacacäcunanpaj. Chauraga yana mancapa siquinnörämi fiyupa chacacäconga.» \p \v 22 Maquinta Moisés jogariptin intëru Egiptucho fiyupa chacacäcuran.\x * \xo 10:22 \xt Sal. 105.28; Apoc. 16.10\x* Chayno chacaylla cacuran quimsa junajcama. \v 23 Chay junajcuna Egipto runacunaga mayganpis mana ricanacuranchu. Maypa aywaytapis manami camäpacuranchu. Egiptucho chayno chacaptinpis Israelcuna tiyashanchöga achicyaj caycaran. \p \v 24 Chaura faraonga Moisesta gayaycachimur niran: «\nd Tayta Diosniquita\nd* aduranayquipaj llapayqui ayway wamrayquicunatapis pushacarcärir. Uywayquicunata ichanga cachaycäriy.» \p \v 25 Niptin Moisés niran: «Uywäcunata gatinäta mana munarga ¿gamchuraj uywacunata camaripämanqui \nd Tayta Diosnëta\nd* adurar uywacunata sacrifisyupaj rupachinäpaj? \v 26 Uywäcunataga simri gatinä caycan. Caychöga manami jucpis quëdangachu. Manaraj chayashäcamaga manami musyärächu \nd Tayta Diosta\nd* adurar ayca uywäcunata pishtarcur rupachinäcunapäpis.» \p \v 27 Ichanga faraón rumi shonguno contra ricacunanpaj \nd Tayta Dios\nd* yapay camacächiran. Chaymi Israelcuna aywananta mana munaranchu. \v 28 Chaynöpis faraonga Moisesta niran: «Gamtaga mananami ricaytapis munächu. Aywacuy. Nogaman imaypis cuydä cutimur. Cutimushayqui öraga wañunquipämi.» \p \v 29 Chaura Moisespis niran: «Nimashayquinömi canga. Cananpitaga ñaupayquiman manami shamushänachu.» \c 11 \s1 Egiptucunapa guechpa wamrancuna wañunanpaj willashan \p \v 1 Chaypita \nd Tayta Diosga\nd* Moisesta niran: «Yapay juc castïgutarämi chayachimushaj faraonman, Egiptucunamanpis. Chay castïguwanrämi ‹Aywacuy› nir gargushunquipaj. \v 2 Cananga Israelcunata willapay ollgupis warmipis goripita caj cösacunata guellaypita caj cösacunata bisïnun Egiptucunata ‹goycamay› ninanpaj.» \p \v 3 \nd Tayta Dios\nd* camacächiran Israelcunapäga Egiptucuna fiyupa alli shongu ricacunanpaj. Faraonpa autoridänincunapis, llapan Egiptucunapis Moisesta fiyupa rispitaran. \p \v 4 Moisesga faraonta niran: «\nd Tayta Diosga\nd* caynömi nisha: ‹Pullan pagasmi purishaj intëru Egiptupa. \v 5 Chaymi llapan Egiptucunapa guechpa caj wamran wañonga. Faraonpa guechpa caj wamranpita gallaycur asta maraycho agapacoj warmipa guechpa caj wamranpis wañonga. Llapan uywacunapa rimir caj wawanpis wañonga. \v 6 Chaura intëru Egiptuchömi mana nunca cashanno fiyupa llaquicuy wagay cangapaj. Chaynöga imaypis manami casharächu; ni yapaypis manami canganachu. \v 7 Chayno captinpis Israelcuna tiyashanchöga ni juc allgullapis manami aullangachu. Israel runacuna tiyashan cajcho runacunapis ni uywacunapis mana wañuptinmi musyanquicuna Israel runacunata \nd Tayta Dios\nd* cuyashanta.› \v 8 Chayrämi llapan autoridäniquicunapis ricamaj shamongapaj. Gongurpaycur nimangapaj ‹Llapan Israelcunata pushacurcur aywacuyna ari tayta› nir. Chayno nimaptinrämi aywacushäpaj.» Chayno nircur faraón cajpita Moisesga fiyupa rabyasha aywacuran. \p \v 9 Chaypitana \nd Tayta Diosga\nd* Moisesta niran: «Faraonga manami cäsushunquipächu. Chaymi cay Egiptuchöga almiraypajcunata masta rurashaj.» \p \v 10 Aaronwan Moisesga almiraypajcunata ruraran faraonpa ñaupancho. Chaypis \nd Tayta Diosmi\nd* camacächiran faraón rumi shonguno contra ricacunanpaj. Chaymi Israelcuna Egiptupita aywacunanta faraón mana munaranchu. \c 12 \s1 Pascua fistata rurananpaj willapashan \p \v 1 Aaronwan Moisés Egiptullachöraj caycaptin \nd Tayta Diosga\nd* niran: \v 2 «Cay quillami gamcunapäga canga mushoj wata gallaycunan caj quilla. \v 3 Llapan Israelcunata willapanqui cay quilla chunca junajcho uywata camaricunanpaj. Chaymi cada wasicho tiyajcuna juc watayoj cashnita carpis o manta capshita carpis pishtananpaj camarenga. \v 4 Juc wasicho wallcajlla cashpan ichanga bisïnuncunawan shuntacanga pishtashan uyshata ushajpaj micunanpaj. \v 5 Uywaga canga watayojllaraj orgu sänu. Chay acrashanga canga uysha, mana uysha cashpanga cabra. \v 6 Chay acrashanta chararanga cay quilla chunca chuscu junajninyaj. Chay junajchömi ichanga tardipa pishtanga. \v 7 Pishtashan uywata micunanpaj caj wasi puncupa ishcan marcuncunatawan numralnintapis pichonga chay pishtashan uywapa yawarninwan. \v 8 Chay chacay cancayllapa aychataga ushajpaj miconga ashgaj jachantawan,\f + \fr 12:8 \ft Ashgaj jachata micunanpaj Tayta Dios niran Egiptucho Israelcuna ñacashanta yarpänanpämi. Éxo. 1.14.\f* lebadüraynaj tantantinta. \v 9 Chay aychata ama micongachu yanushata ni chawatapis. Cancashallata micuchun. Miconga umanta, pachanta, shongunta, macshuncunatapis. \v 10 Imantapis ama cachangachu waranninpäga. Puchöpacushan cajtaga ushajpaj rupaycachenga. \v 11 Micushpan miconga röpanta, llanguinta jatishalla, tucruncunatapis aywacunayquipaj camaricushalla. Chay aychata apurälla miconga. Chay Pascua\x * \xo 12:11 \xt Lev. 23.5; Núm. 9.1–5; 28.16; Deut. 16.1–2; Mat. 26.2–29; Mar. 14.1–25; Luc. 22.1–19; 1Cor. 5.7\x* fistataga nogapa jutëcho rurachun. \v 12 Chay chacayga Egipto nasyun intërupami noga purishäpaj. Llapan Egiptucunapa guechpa wamrancunatami wañuchishaj. Chaynömi uywancunapatapis rimir caj wawantaga wañuchishaj. Egiptupa diosnincunata castigashäpaj. Noga \nd Tayta Diosmi\nd* chayno në. \p \v 13 «Pishtashayqui uywapa yawarninwan puncuyquicuna pichusha captinmi maygan wasicho tiyarcaycashayquipis musyacanga. Egiptucunata noga wañuchishpäga wasiqui puncucunacho yawarta ricar päsacushämi. Chaura gamcunaga ni jucnayllapis manami wañunquipächu. \v 14 Chay junajta gamcunaga yarpanquipaj. Cada watacho chay junajmi rispitamar fistata ruranquipaj gamcunapaj alli rurashäta yarpänayquipaj. Chaynöllami gamcunapis gamcunapita mirajcunapis cada wata imaycamapis ruranquipaj. \v 15 Ganchis junajmi micunquicuna lebadüraynaj tantallata. Rimir junajpita-pacha gamcunapa wasiquichöga lebadüra ama cangachu. Maygayquipis lebadürayoj tantata chay junajcunacho micorga tiyaycashayquipita gargushami canquipaj. \v 16 Gallarinan junajchöwan ganchis caj junajchöga nogata alabamänayquipaj shuntacanqui. Chay junajcunachöga ama arunquichu. Micunayquipaj micuyllata yanucunqui. \p \v 17 «Lebadüraynaj Tantata Micuna fistata\x * \xo 12:17 \xt Éxo. 23.15; 34.18; Lev. 23.6–8; Núm. 28.17–25; Deut. 16.3–8\x* rurar imaypis yarpanquicuna Egiptupita jorgamushäta. Gamcunapis gamcunapita mirajcunapis mana jamachiypa jatun fistatami ruranquipaj. \v 18 Wata gallarej quilla chunca chuscu (14) junaj tardipita-pacha lebadüraynaj tantata micunqui ishcay chunca juc (21) junaj tardicama. \v 19 Gamcunapa wasiquichöga ganchis junajyaj lebadüra ama cangachu. Maygayquipis lebadürayoj tantata micojtaga Israel casta shuntacashanpita gargunqui. Chaynölla ruranqui Israel-masiqui captinpis, juc-lä runa captinpis. \v 20 Chay junajcunacho lebadürayoj cajtaga ima micuytapis cuydä micur. Maycho tiyarpis micunqui lebadüraynaj tantallata.» \p \v 21 Chaura Israelcunapa mandajnin auquincunata gayaycachir Moisesga niran: «Gamcuna cada wasicho juc cashnita man'chäga capshita acranqui. Nircur pishtanqui Pascua micuyta ruranayquipaj. \v 22 Chay uywapa yawarninta charinqui. Nircur chajchucuna jachata yawarman töparcachir puncupa marcuncunata, numralninta pichunqui. Chayno ruraycorga chay pagas pipis ama llojshengachu pacha waränancama. \v 23 Egiptucunata castigananpaj \nd Tayta Dios\nd* purerga puncucunacho yawarta ricar chay wasicunapita päsaconga. Puncucunacho yawar captenga wasiquicunaman manami \nd Tayta Dios\nd* yaycachengachu wañuchicoj anjilta. \p \v 24 «Cananpitaga llapaniqui Israelcuna wiyacunqui Tayta Dios willapäshushayquicunata. Gamcunapis, gamcunapita mirar aywajcunapis imaycamapis wiyacunqui. \v 25 \nd Tayta Dios\nd* goycushunayquipaj aunishan particho tiyashpayquipis canan rurashayqui Pascua fistataga mana gongaypa ruranqui. \v 26 Mas guepata wamrayquicuna ‹¿Imapätaj cayno ruranchi?› nishuptiquega \v 27 cayno nir willapanqui: ‹\nd Tayta Diosmi\nd* Egiptucho unay castanchi Israelcuna tiyashan wichan wañuchiran Egiptucunata. Israelcunapa wasinpita ichanga päsacuran. Chayno rurarmi noganchi castataga mana wañuchiranchu. Chaypitami cay Pascua micuytaga ruranchi \nd Tayta Diosta\nd* rispitar› nir.» \p Chaura Israelcunaga rispitar gongurpashpan Tayta Diosta aduraran. \v 28 Chaypita aywar llapan runacuna ruraran Moiseswan Aaronwan \nd Tayta Dios\nd* willacachishanno. \s1 Egiptucunapa guechpa wamrancuna wañushan castïgu \p \v 29 Nishan junäga pullan pagasmi \nd Tayta Dios\nd* wañuchiran Egiptucunapa guechpa ollgu wamrancunata.\x * \xo 12:29 \xt Éxo. 4.22–23\x* Faraonpa guechpa ollgu wamranpita asta carsilcho caycajpa guechpa ollgu wamrantapis wañuchiran. Llapan uywacunapa rimir caj orgu wawancunatapis wañuchiran. \v 30 Chaymi chay chacayga faraonpis autoridänincunapis llapan Egiptucunapis jatariran. Egiptuchöga fiyupa llaquicuy wagay caran cada wasicunacho aya captin. \p \v 31 Chaura chay chacay faraonga Aarontawan Moisesta gayarcachir niran: «Canan öra aywacuy. Egiptucunapita llojshicuy llapan Israel-masiquicunawan. Nishayquino juclla aywacuy \nd Tayta Diosta\nd* aduranayquipaj. \v 32 Uyshayquicunata, cabrayquicunata, wäcayquicunata gaticarcärir juclla aywacuy ari nimashayquicunano. Nogapäpis Tayta Diosta mañacuycunqui.» \p \v 33 Egipto runacunaga yarparan guechpa wamrancuna wañushanno quiquincunapis wañunanpaj cashanta. Chaymi yanaparan Israel runacuna juclla aywacunanpaj. \v 34 Chaymi Israelcunaga tantapaj chayraj chapushan mäsatapis lebadüraynajllata apacuran. Jinan batyanpa jacuncunawan pitucarcärir, matancacarcärir apacuran. \v 35 Israelcunaga Moisés willapashannölla Egiptucunata mañacuran goycärinanpaj, ima-aycatapis goripita, guellaypita rurasha cajcunata, asta röpacunatapis. \v 36 \nd Tayta Dios\nd* camacächiran Egiptucuna fiyupa alliyacäcunanpaj, Israelcuna imatapis mañacuptin goycärinanpaj. Chaynöpami Israelcunaga Egiptucunapa ima-aycantapis apacuran.\x * \xo 12:36 \xt Éxo. 3.21–22\x* \s1 Israelcuna Egiptupita yargucushan \p \v 37 Israelcunaga Ramsés siudäpita aywacuran Sucot-läman. Ollgu runacunalla caran sojta pachac warangano (600,000) warmicunata wamracunata mana yupayllapa. \v 38 Aywacuptin jäpa runacunapis paycunawan aywacuran. Israelcunaga uywacunatapis uyshata wäcata aypallata gaticurcur aywacuran. \v 39 Egiptucuna apurä garguptinmi Israelcunapaga luwarninpis mana carannachu mircapanta ruracunanpaj. Chaymi jamashanchöga lebadüraynaj apashan mäsallapita tantata ruraran. \p \v 40 Israelcunaga Egiptucho tiyasha caran chuscu pachac quimsa chuncan (430) wata.\x * \xo 12:40 \xt Gén. 15.13; Gál. 3.17\x* \v 41 Chuscu pachac quimsa chuncan (430) watata usharcushan junajmi \nd Tayta Dios\nd* acrashan runacunaga röpa-röpa chay nasyunpita llojshicuran. \v 42 Chay chacaymi Israel runacunata \nd Tayta Dios\nd* yanaparan Egiptupita yargunanpaj. Chaypitami Israelcunapis \nd Tayta Diosta\nd* adurashpan chay cumlinan chacayga Pascua fistata cada wata ruranga. \s1 Pascuacho imano rurananpäpis masta willapashan \p \v 43 Aarontawan Moisesta \nd Tayta Dios\nd* niran: «Caynömi Pascua micuyta ruranquipaj: Pascuapaj pishtashayqui uywapa aychanta ama micongachu jäpa runaga. \v 44 Guellaywan rantisha uywayniqui runami ichanga señalacusha carga miconga. \v 45 Ama micongachu guellaypaj arupacoj shamoj jäpa runa, ni rätulla shamoj jäpa runapis. \v 46 Chay aychata micunqui pishtashayqui wasi rurillacho. Ama jorgunquichu jawamanga. Tulluntapis ama paquinquichu.\x * \xo 12:46 \xt Núm. 9.12; Juan 19.36\x* \v 47 Israel cajcunaga llapayquipis chaynölla ruranqui. \v 48 Gamcunacho tiyaj jäpa runapis gamcunano \nd Tayta Diosta\nd* rispitar Pascua micuyta gamcunawan iwal micuyta munaptenga gamcuna ninqui ‹Rimëroga llapayqui wasiquicho tiyaj ollgu cajcuna señalacuyraj› nir. Chaura paycunapis cangapaj nasyunniquicho yurishanöna. Señalacöni cäga chay aychata ama micongachu. \v 49 Chay layllami canga jinan nasyuncho yurejcunapäpis, gamcunacho juc-lä runacuna tiyajcunapäpis.»\x * \xo 12:49 \xt Núm. 9.14\x* \p \v 50 Chaura Israelcunaga llapanta ruraran Aarontawan Moisesta \nd Tayta Dios\nd* nishannölla. \v 51 Chay junajllami \nd Tayta Diosga\nd* Israelcunata röpa-röpa shuntacashallata Egiptupita jorguran. \c 13 \s1 Guechpa caj wamranta Tayta Diospaj acrashan \p \v 1 \nd Tayta Diosga\nd* Moisesta niran: \v 2 «Israelcunapa guechpa caj ollgu wamrancunapis, llapan uywacunapa rimir caj orgu wawancunapis nogapämi canga. Chauraga llapan guechpa cajta nogapaj apamunqui.»\x * \xo 13:2 \xt Núm. 3.13; Luc. 2.23\x* \p \v 3 Chaura Moisesga llapan runacunata niran: «Gamcuna yarpanqui \nd Tayta Dios\nd* munayninwan Egiptupita jorguycäshushayqui junajta. Egiptucho uyway rantisha runano caycajtami jorguycäshunqui. Cananpitaga cada watami cay junajta yarpar lebadürayoj tantata ama micunquichu. \v 4 Canan junäga Abib quillachömi llojshircaycanqui. \v 5 Chaymi awiluyquicunata \nd Tayta Dios\nd* aunishan partiman chayar cada wata cay quillacho Pascua fistata ruranqui. Chay partichöga ima-aycapis aypalla captin lëchipis mishquipis yacunörämi caycan. Chayga caycan Cananeo runacuna, Het runacuna, Hev runacuna, Amorreo runacuna, Jebús runacuna tiyaycashan partimi. \v 6 Chay Pascua fistachöga gamcuna ganchis junaj intërumi lebadüraynaj tantallata micunquipaj. Fista ushanan caj junajchömi ichanga diya captin \nd Tayta Diosta\nd* rispitar aduranqui. \v 7 Fista cashan junajcunachöga tiyashayqui particho maychöpis ama cangachu lebadüra ni lebadürawan poguchishapis. Lebadüraynaj tantallata micunqui. \v 8 Chay junajcunachöga wamrayquicunata willapanqui: ‹Cay fistataga ruräcuna Egiptupita \nd Tayta Dios\nd* jorgamashpan imanöpis rurashanta yarparmi› nir. \v 9 Gamcunapäga cay fista canga ricrayquicho u urcuyquicho chäpasha caycajnömi \nd Tayta Diospa\nd* mandamintuncunata imaypis mana gonganayquipaj. Chaynöga canga fiyupa munayninwan Egiptupita \nd Tayta Dios\nd* jorgamushushayquipitami. \v 10 Chaymi cay fistataga wata-wata ruranqui nimashanchi junajcho. \p \v 11 «Unay awiluyquicunata, gamcunata aunishushayqui Canaán partiman chayaycachir chay partita goycushuptiquega \v 12 guechpa caj wamrayquicuna \nd Tayta Diospami\nd* canga.\x * \xo 13:12 \xt Luc. 2.23\x* Uywayquicunapapis rimir wawan orgu cajcunaga \nd Tayta Diospami\nd* canga. \v 13 Bürrupa rimir caj orgu wawanpa ruquin ichanga Tayta Diospaj apanqui juc watayoj cashnita carpis u juc watayoj capshita carpis. Ruquinta mana aparga bürru-mallwapa cuncanta paquirinqui wañunanpaj. Chaynöllami gamcunapa guechpa caj ollgu wamrayquipa ruquinpis Tayta Diospaj ofrendata apanqui. \p \v 14 «Wara warantin wamrayquicuna ‹¿Imapätaj cayno ruranchi?› nir tapushuptiqui gamcunaga ninqui ‹Egiptucho uyway caycajtami \nd Tayta Dios\nd* fiyupa munayninwan jorgamaran. \v 15 Faraón fiyupa chucru shongu ricacur mana munaranchu llojshicamunäcunata. Chaymi \nd Tayta Diosga\nd* Egipto runacunapa guechpa ollgu wamrancunata, uywancunapa rimir caj orgu wawantapis wañuchiran. Chaypitami uywäcunapa rimir caj orgu wawantaga \nd Tayta Diospaj\nd* goycöcuna. Chayno guechpa ollgu wamräcunapa ruquinpis \nd Tayta Diospaj\nd* ofrendata goycöcuna› nir. \v 16 Ricracho u urcucho señal cashannömi chay fistapis señalno canga Egiptupita \nd Tayta Dios\nd* munayninwan jorgamashanchïta imaypis yarparänayquipaj.» \s1 Ninawan pucutaywan Tayta Dios yan'gashan \p \v 17 Israelcunata faraón «aywacuy» niptin Tayta Diosga manami Filistea nasyunpa aywaj nänipachu pusharan, chaypa serca caycaptinpis. Diosga musyaranmi pillyananpaj Filistea runacuna ichipaptin Israelcuna mancharir Egiptuman cuticunanpaj cashanta. \v 18 Chaymi chunyajpa Puca lamarman aywaj nänipa tumachiypa pusharan. Israelcunaga Egiptupita aywacuran suldärucunano röpa-röpa camacasha. \p \v 19 Josëpa tulluncunatapis Moisesga apachiran. Josëga manaraj wañurmi Israelpa wamrancunata jurachir unay cayno nisha caran: «Gamcunata yanapäshunayquipaj Tayta Diosga shamongami. Chayno yanapäshuptiqui tullöcunata caypita apacullanqui ari.»\x * \xo 13:19 \xt Gén. 50.25; Jos. 24.32\x* \p \v 20 Israelcunaga Sucotpita aywacur chayaran Etam partiman. Chaypitaga caycaran chunyaj chaqui jircanami. \v 21 Israelcunata pushashpan \nd Tayta Diosga\nd* junajpa aywaran ichiraycaj pucutaycho, chacaypana achquipänanpaj ichiraycaj ninacho. Chaynöpami chacaypa junajpapis Israelcunaga aywaran. \v 22 Chay ichiraycaj pucutayga junajpa mana illgaypa paycunapa ñaupa-puntanta aywaycaran. Chacaypana ichiraycaj nina rataycaj mana illgaypa ñaupa-puntanta aywaycaran.\x * \xo 13:22 \xt Éxo. 40.34–38; Núm. 9.15–23\x* \c 14 \s1 Puca Lamarpa Israelcuna päsashan \p \v 1 Moisesta \nd Tayta Dios\nd* niran: \v 2 «Israelcunaga Pi-hahirot-läman cutimuchun. Chayga caycan Migdolpita lamarman aywajchömi. Chaychöga lamar cantuncho tolduncunata ichichichun Baal-zefonpa chimpanman. \v 3 Chaymi faraonga yarpanga chunyajman chayar pantacasha purircaycashayquita. \v 4 Nogami camacächishaj faraón rumi shonguno contra ricacushpan guepayquita gatishushpayqui shamunanpaj. Chayno gatishuptiqui nogami suldäruncunata ushacächishaj. Chaynöpami musyachishaj munayniyoj cashäta. Chayrämi Egiptucunaga musyanga noga \nd Tayta Dios\nd* cashäta.» \p Chaymi Israelcunaga Tayta Dios nishannölla cutiran. \v 5 Israelcuna gueshpiycashanta musyaycur faraonga autoridänincunawan pësacuran Israelcunata cachaycushanpita. Chaymi ninacuran: «¿Imatataj ruraycushcanchi? ¿Ima jinanpataj Israelcuna aywacunanpäga cachaycushcanchi? Cananga ¿pitaj arupämäshun?» nir. \p \v 6 Chaymi faraonga jinan öra guërrapaj caj carrëtancunata camarircachir suldäruncunata pushacurcur aywaran. \v 7 Egiptupita aywaran sojta pachac (600) mas allinnin caj carrëtancunawan. Chaynöpis Egiptucho caj carrëtacunawanga llapanwanmi aywaran. Cada carrëtacho juc mandajpis aywaran. \v 8 \nd Tayta Diosmi\nd* camacächiran faraón rumi shonguno contra ricacunanpaj. Chaymi Israelcunapa guepanta gatir aywaran Tayta Dios fiyupa munayninwan yanapaptin aywacusha caycaptinpis. \v 9 Faraonpa suldäruncunaga gatiran llapan cawalluncunawan, carrëtancunawan, muntädu caj suldäruncunawan. Israelcunataga tariparan Pi-hahirotpa ñaupancho Baal-zefonpa chimpancho lamar cantuncho pachacusha caycajta. \p \v 10 Chaypita Israelcunaga ricaran faraón Egiptucunawan guepanta aywar taripaycashanta. Chaymi fiyupa mancharir gaparayparaj \nd Tayta Diosta\nd* mañacuran. \v 11 Moisestana jitapar paycuna niran: «Egiptucho pantiyun mana captinnöpis ¿imapätaj jorgamarayqui cay chunyajcho wañunäcunapaj? ¿Imanirtaj chayno ruramashcanqui? \v 12 Nogacunaga Egiptullachönami nirä: ‹Jina Egiptucunata arupäshaj chunyajcho wañunäpitaga. Nogacunapäga mas allimi paycunapa uywaynin cacuptë› nir.» \p \v 13 Chayno niptin Moisés niran: «¡Balurchay-llapa! ¡Ama manchacuychu! Cananmi \nd Tayta Dios\nd* salbamashanchïta ricanquipaj. Egiptucunataga cananllanami ricanquipaj. Mananami mas imaypis ricanquipänachu. \v 14 Gamcunaga ama llaquicuychu. \nd Tayta Diosmi\nd* faburninchi pillyanga.» \p \v 15 Chaypitaga Moisesta \nd Tayta Dios\nd* niran: «¿Imanirtaj mañacaycämanqui? Israelcunata willay jucllana aywacunanpaj. \v 16 Gamnami tucruyquita janajpa jogarcur lamarman macyaranqui ishcayman lamar yacu raquicäcunanpaj. Chaura Israelcunaga lamar raquicasha chaupinpa chaqui allpapanami päsangapaj. \v 17 Nogami camacächishaj Egiptucuna rumi shonguno contra ricacunanpaj. Chaymi gamcuna aywashayquipa gatishunquipaj. Chaynöpami faraonta, llapan suldäruncunata carrëtancunatawan, muntädu suldäruncunatawan imanöpis rurashpä pï-maytapis noga musyachishaj munayniyoj cashäta. \v 18 Egiptucunaga noga \nd Tayta Dios\nd* cashäta musyanga faraonwan aywajcunata imanöpis ruraptërämi.» \p \v 19 Chaura Tayta Diospa anjilnin y ichiraycaj pucutaypis Israelcunapa ñaupanta aywaycashanpita guepanmanna witicuriran. \v 20 Chaura chay ichiraj pucutayga caycaran Egiptucunapawan Israelcunapa chaupincho. Chay öra Egiptucunapäga pacha fiyupa chacacäcuran; Israelcunapäna achicyaparan. Chaynöpami Egiptucunaga ricayta mana camäpacur Israelcunata mana tariparanchu. \p \v 21 Moisesga ricranta jogariran lamar cajman. Chaura \nd Tayta Diosmi\nd* warayllata inti yagamunan caj-lädupita sinchi wayrata wayrächimuran.\x * \xo 14:21 \xt Sal. 77.16–20\x* Chaynöpami lamarta ishcayman raquicäcachiran. Chay raquishan chaupitana chaqui allpaman ticrarachiran. \v 22 Chaura Israelcunaga chaqui allpapana päsaran\x * \xo 14:22 \xt 1Cor. 10.1–2; Heb. 11.29\x* washa-lädunpa cay-lädunpa yacu tapyano ichiraycaptin. \p \v 23 Chaymi Egiptucunaga llapan suldäruncunawan, carrëtancunawan, muntädu aywaj suldäruncunapis Israelcunapa guepanta gatir yaycuran lamar chaupincamaraj. \v 24 Pacha waraycaptinnaga nina rataycajpitawan pucutay ichiraycajpita \nd Tayta Dios\nd* ricärir camacächiran Egiptucuna ima ruraytapis mana camäpacunanpaj. \v 25 \nd Tayta Diosga\nd* carrëtancunapa ruyrancunatapis llojshicäcachiran. Chaura manana aywaytapis puydirannachu. Chaymi Egiptucuna ninacuran: «Israelcunapitaga gueshpir cuticushun. \nd Tayta Diosmi\nd* Israelcunapa faburnin car noganchïpa contranchi caycan» nir. \p \v 26 Ichanga Moisesta \nd Tayta Dios\nd* niran: «Ricrayquita lamar jananpa jogariy yacu cashganman cutir Egiptucunata, carrëtancunata, cawalluncunata ñiticurcunanpaj.» \v 27 Chaura Moisesga lamar jananpa ricranta jogariran. Pacha wararcuptenga yacu cutiran cashannömanna. Egiptucunaga gueshpishancho lamarman tacacaran. Israelcunata gatej Egipto runacunataga chaynömi \nd Tayta Dios\nd* ushajpaj yacuwan ñitichiran. \v 28 Cashanman yacu cutir faraonta, suldäruncunata, cawalluncunata, carrëtancunata ushajpaj ñiticurcuran. Chaura Israelcunata gatir yaycojcunaga ni jucnayllapis mana gueshpiranchu. \p \v 29 Israelcunaga lamarta päsaran chaqui allpapa, ishcan-lädunpa yacu tapyano ichiraycaptin. \v 30 Chay junaj Egiptucunapa maquinpita \nd Tayta Dios\nd* Israelcunata gueshpichiran. Chaypitaga Israelcuna ricaran lamar cuchuncho Egiptucunapa ayan wampurcaycajta. \v 31 Munayninwan \nd Tayta Dios\nd* Egiptucunata fiyupa castigashanta ricaycur Israelcunaga amatar rispitashpan \nd Tayta Diosta\nd* aduraran. Chaypitaga yäracuran \nd Tayta Diosllamanna\nd*. Moisés nishancunallatana riguiranpis. \c 15 \s1 Moisés cantashan \p \v 1 Chaypita Moisesga llapan Israelcunawan \nd Tayta Diosta\nd* alabar cantaran.\x * \xo 15:1 \xt Apoc. 15.3\x* Chay cantashan caynömi niycaran: \q1 «\nd Tayta Diosta\nd* alabashpämi cantashaj \q1 munayniyoj cayninwan binsishanpita. \q1 Payga cawallucunatami, muntädu aywajcunatami \q1 lamarman garpurisha. \q1 \v 2 \nd Tayta Diosmi\nd* imapitapis chapämaj, salbamaj.\x * \xo 15:2 \xt Sal. 118.14; Isa. 12.2\x* \q1 Chaymi payllapaj cantä. \q1 Payta alabä Diosnë captinmi. \q1 Payta adurä unay caj famillyäcunapapis Diosnin captinmi. \q1 \v 3 \nd Tayta Diosga\nd* guërracho pillyay yachajmi. \q1 Paypaga jutinpis \nd Tayta Diosmi\nd*. \b \q1 \v 4 «Tayta Diosga faraonpa suldäruncunatami, carrëtancunatami \q1 lamarman garpurisha. \q1 Mas mijur suldäruncunapis \q1 Puca lamarchömi shengaypa wañusha. \q1 \v 5 Ruminömi ruricama yagacarpusha. \q1 Jundu lamarmi ultacurcusha. \b \q1 \v 6 «\nd Tayta Dios\nd*, maquiqui fiyupa munayniyojmi. \q1 Chaywanmi llapan chiquimajcunata illgarachishcanqui. \q1 \v 7 Gamga fiyupa munayniquiwanmi contrayqui jatarejcunata usharishcanqui. \q1 Rabyacurcurmi ogshata nina ushacurcojnöpis illgarachishcanqui. \q1 \v 8 Pücariptiqui yacu shuntacäcusha. \q1 Yaculla caycashpanpis tapya ichiraycajno ricacusha. \q1 Mas jundunnincho caj yacucunapis tinticäcusha. \q1 \v 9 Chiquimajcunaga caynömi yarparan: \q1 ‹Gatishaj taripanäcama. \q1 Llapan apaycashancunatapis guechurcurmi raquipänacushaj. \q1 Sablëwanmi ushajpaj wañuchishaj› nir. \q1 \v 10 Ichanga lamarta gam pücariptiqui \q1 ushajpämi lamar ultacurcusha. \q1 Yacu bötiypa bötiycajman plömunömi yagacarpusha. \b \q1 \v 11 «\nd Tayta Dios\nd*, maygan dioscunapis gammanga manami tincunchu. \q1 Gamno santuga manami juc canchu. \q1 Gamno munayniyöga manami juc canchu. \q1 Gamga fiyupa almiraypajcunatami rurashcanqui. \q1 \v 12 Maquiquiwan ayparcamuptiqui \q1 chiquimajcunataga pachami ultacurcusha. \b \q1 \v 13 «Jorgushayqui runacunataga cuyapashpayquimi pushaycanqui. \q1 Munayniquiwanmi tiyashayqui rispitädu pachaman pushaycanqui. \q1 \v 14 Chayta mayarga waquin nasyuncho tiyajcunapis fiyupami mancharenga. \q1 Filistea runacunapis mancharir almaynajmi ricaconga. \q1 \v 15 Edom runacunapa mandajnincunapis mancharir callpaynajmi ricacongapaj. \q1 Moab runacunapa mandajninpis mancharir sicsicyangami. \q1 Cananeo runacunapis mancharishpanmi ima ruraytapis mana camäpacongachu. \q1 \v 16 Paycunaga fiyupa munayniquiwanmi mancharishpan upatasha ricaconga. \q1 Ruminöpis chiyacäconga acrashayqui runacuna päsacurinancama. \q1 \v 17 \nd Tayta Dios\nd*, Israelcunataga gammi pushanquipaj tiyanayquipaj acrashayqui puntaman. \q1 Tiyanayquitaga quiquiquimi camarishcanqui. \q1 Chaychömi imaycamapis tiyachinquipaj. \b \q1 \v 18 «\nd Tayta Dios\nd* gamllami imaycamapis mandaycanquipaj.» \s1 María cantashan \p \v 19 Carrëtancunawan cawalluncunawan faraonpa suldäruncuna lamar chaupinta aywaycaptin \nd Tayta Dios\nd* lamar yacuta cashganman cutichir ñiticarpachiran. Israelcunami ichanga päsaran chaqui allpapa. \v 20 Chaypitami Aaronpa pañin profetïsa Mariaga panderëtallanpawan cantaran. Chaura llapan warmicunapis cushicushpan gallaycuran panderëtata awishpan dansayta. \v 21 Caynömi María cantaran: \q1 «\nd Tayta Diosta\nd* alabar cantay munayniyoj cayninwan binsishanpita. \q1 Payga cawallucunatami, muntädu aywajcunatami lamarman garpurisha.» \s1 Ashgaj yacuta alli yacumanna Tayta Dios ticrachishan \p \v 22 Chaypitanaga Israelcunata Puca Lamarpita Moisés pushacuran. Chaura aywacuran Shur jutiyoj chunyaj chaqui jircapa. Quimsa junajna aywarpis yacuta mana tariranchu. \v 23 Chaypita chayaran Mara jutiyoj partiman. Chaycho yacu caycajtaga asgaptin mana upuranchu. Chayno yacu asgashanpitami chay partipa jutinta churaparan Mara\f + \fr 15:23 \fk Mara \ft ninanga \fk ashgaj \ft ninanmi.\f* nir. \v 24 Chaura runacunaga Moisespa washan rimaran «Cananga ¿imataraj upushun?» ninacur. \p \v 25 Chaura Moisesga Tayta Diosta mañacuran yanapänanpaj. Mañacuptin \nd Tayta Diosga\nd* juc yörata ricachiran. Chayta Moisés yacuman jitarpuran. Chaura yacuga upunanpaj allina ticracuriran. \p Chaychömi \nd Tayta Diosga\nd* Israelcuna imano cawananpäpis laycunata willaparan. Wiyacunanpaj cashanta mana wiyacunanpaj cashantapis paycunata mayaparan. \v 26 Paycunata niran: «Wiyacamaptiquega, munashänölla cawaptiquega, laynëcunata cumliptiquega Egiptucunata castigar gueshyawan charichishäno manami castigashayquipächu. Nogami cä \nd Tayta Diosniqui\nd*, imapitapis allchacächej.» \p \v 27 Chaypita päsar chayaran Elim partiman. Chaycho caran chunca ishcay (12) pashtaj yacu, ganchis chunca (70) palmëra yöracuna. Chay yacu ñaupanmanmi tolduncunata ichichiran. \c 16 \s1 Israelcuna manäta micushan \p \v 1 Elimpita Israelcuna ushajpaj aywacur chayaran Sin jutiyoj chunyajman. Chayga caycan Elimpita Sinaïman aywajchömi. Chay caran Egiptupita aywacushanpitaga quilla chunca pichga (15) junajninchöna. \v 2 Chay chunyajcho llapan runacuna Moisespawan Aaronpa contran rimaran. \v 3 Chayno rimarmi paycunata niran: «Egiptullachöna \nd Tayta Dios\nd* wañuchimashwan caran. Chaychöga sacsananchïyaj aychata tantatapis micoj canchi. Mancanchïcunacho aychapis manami pishejchu. Gamcunaga cay chunyajman pushamashcanqui llapanëta yargaypita wañuchimänayquipämi.» \p \v 4 Chaymi \nd Tayta Diosga\nd* Moisesta niran: «Janajpitami tantata tamyatano shicwachimushaj.\x * \xo 16:4 \xt Juan 6.31\x* Chaura paycunanami tiyaycashanpita aywar waran-waran shuntamonga chay junaj micunan aypajllata. Cananmi musyashaj noga nishäta cumlishanta mana cumlishantapis. \v 5 Sojta junaj cajchöga ishcay junaj micunanpaj aypajta shuntachun.» \p \v 6 Chayno niptin Aaronwan Moisesga Israelcunata niran: «Canan tardimi gamcuna musyanqui Egipto nasyunpita \nd Tayta Dios\nd* jorgamushushayquita. \v 7 Tutapapis ricanquipaj \nd Tayta Dios\nd* fiyupa munayniyoj cashanta. Nogacunapa conträ rimanayquipäga ¿pitaj nogacunaga cä? Gamcunaga \nd Tayta Diospa\nd* contranmi rimashcanqui. Payga contran rimashayquita wiyashami. \v 8 \nd Tayta Diosmi\nd* tardipa micunayquipaj aychata goshunquipaj; tutapa micunayquipäna aypalla tantata. Gamcuna paypa washan rimashayquitaga wiyashami. Nogacunaga manami imapis cächu. Gamcuna manami nogacunapa conträchu rimashcanqui. Chaypa ruquenga \nd Tayta Diospa\nd* contranmi rimashcanqui.» \p \v 9 Chaypitaga Aaronta Moisés niran: «\nd Tayta Diosga\nd* wiyashami Israelcuna contran rimashanta. Cananga Israelcunata willay \nd Tayta Diospa\nd* ñaupanman shuntacänanpaj.» \p \v 10 Israelcuna shuntacarcuptin Aarón willapaycaptinna llapan Israelcunaga chunyajpa ricäriran. Chaycho ricaran \nd Tayta Diospa\nd* achicyaynin pucutaycho caycämojta. \p \v 11 Moisesta \nd Tayta Dios\nd* willashpan niran: \v 12 «Israelcunata wiyashcämi washäta rimarcaycajta. Paycunata willay cayno nir: ‹Tardipa aychata micunquipaj. Tutapana tantata micunquipaj sacsanayquicama.› Chaynöpami musyanquicuna noga gamcunapa \nd Tayta Diosniqui\nd* cashäta.» \p \v 13 Chay tardi aypalla codorniz äbicuna juntaycuran Israelcuna tiyaycashanmanga. Warannin tutapanami tiyaycashan ñaupan pampacunaga yuraj shullaylla warämuran.\x * \xo 16:13 \xt Núm. 11.31–32\x*\fig Codorniz äbicuna|src="HK00065B.TIF" size="col" loc="Exodus 16.13" ref="Éxo. 16.13" \fig* \v 14 Nircur chay shullay chaquircuptinna rashta-niraj yurajlla pampacho ricacuran. \v 15 Israelcunaga manami musyaranchu ima cashantapis. Jucnin-jucninpis ninacuran «¿Cayga imaraj?» nishpan.\x * \xo 16:15 \xt 1Cor. 10.3\x* \p Chaura Moisés niran: «Cayga caycan micunayquipaj \nd Tayta Dios\nd* goycäshushayqui tantami. \v 16 \nd Tayta Diosga\nd* nisha gamcuna micunayqui-tupuylla shuntanayquipämi. Aycajpis juc tolducho cashallayquipita, cada runapaj shuntanqui ishcay calu mati juntatano.» \p \v 17 Chaura Israelcunaga Tayta Dios nishannömi shuntaran. Waquenga wallcallata shuntaran; waquenga achcata. \v 18 Tupuptenga wallcata shuntajpapis mana pishiranchu.\x * \xo 16:18 \xt 2Cor. 8.15\x* Achcata shuntajpapis mana puchuranchu. Chaynömi cada junaj shuntaran micunanpaj-tupuyllata. \p \v 19 Chaypita Moisés niran: «Warapäga ama pipis puchöchengachu.» \p \v 20 Chaypis waquenga Moisés nishanta mana wiyacur waranninpaj churacuran. Chaura chay churacushanga curushpan fiyupa asyaricuriran. Chaymi Moisesga piñacuran chay churacojcunata. \v 21 Chaypitanaga cada tuta cada ünun shuntaj micunan-tupuyllana. Mana shuntashan cäga shanaywan chullucäcoj. \p \v 22 Cada semänacho sojta junaj cajchöga waranninpajwan shuntaj. Waranninpäpis shuntaj chay junajpaj shuntashantano. Chayno shuntaycajta ricar Israelcunapa mandajnincunaga Moisesta willaj aywaran. \p \v 23 Willaptin Moisés niran: «Chayno shuntananpämi \nd Tayta Dios\nd* nisha. Wara junäga \nd Tayta Diosta\nd* rispitana säbadu jamay junajmi.\x * \xo 16:23 \xt Éxo. 20.8–11\x* Chaymi yanunayquipaj cajtaga canan junajlla yanuy warapajwan. Timpuchinayquipaj cajtapis cananllana timpuchiy. Micurcur puchoj cajtaga churanqui wara junaj micunayquipaj.» \p \v 24 Moisés nishannöllami churacuran warannin micunanpaj. Chay cäga manami asyariranchu, ni cururanpischu. \v 25 Chaura Moisés niran: «Canan junäga chay churacushayquita micuy. Cananga manami imatapis tarinquipächu pampacho. Chaynöga caycan säbadu jamay junaj, \nd Tayta Diosta\nd* rispitana junaj captinmi. \v 26 Sojta junajmi shuntanqui micunayquipaj. Ganchis caj junajchöga säbadu jamay junaj captin manami imapis cangapächu.» \p \v 27 Chayno willaycaptinpis waquenga ganchis junaj cajchöpis shuntaj yarguran. Ichanga manami imatapis tariranchu. \p \v 28 Chaura \nd Tayta Diosga\nd* Moisesta niran: «¿Imaycamataj gamcunaga laynëcunata mana wiyacunquichu? \v 29 Ama gongaychu. Nogami nishcä ganchis caj junaj säbadu jamay junajcho jamanayquipaj. Chaymi gamcunataga sojta caj junajcho micuyta ishcay junajpaj goycä. Chaura ganchis caj junajchöga mana llojshiypa wasillayquicho goyäcunqui.» \v 30 Chaynöpami ganchis caj junajchöga llapan runacuna jamaran. \p \v 31 Israelcuna shuntashanga caran yurajmi, jinachöpis culantrupa murunnömi. Mishquiran abëjapa mishquinwan rurasha tantano. Chaytami Israelcunaga «maná» nir jutichaparan.\x * \xo 16:31 \xt Núm. 11.7–9\x* \p \v 32 Chaypitana Moisesga Israelcunata niran: «\nd Tayta Diosmi\nd* nimashcanchi noganchïpita mirajcuna ricananpaj ishcay matitano manäta churananchïpaj. Chaynöpami paycunaga musyanga Egiptupita jorgamashpanchi chunyajcho tantata Tayta Dios garamashanchïta.» \p \v 33 Aarontapis Moisés niran: «Ishcay calu mati juntatano churay manäta\x * \xo 16:33 \xt Heb. 9.4\x* juc mancaman. Nircur Tayta Diospa ñaupanman churay. Chaycho churaranga Israelcunapita mirajcuna ricananpämi.» \p \v 34 Chaura Moisesta \nd Tayta Dios\nd* nishannömi Aaronga mancata churaran babul ñaupaman. \p \v 35 Chaynömi Israelcunaga manäta micuran chuscu chunca (40) watantin Canaán nasyunman chayanancama.\x * \xo 16:35 \xt Jos. 5.12\x* \p \v 36 Ishcay mati manäta shuntashanga caran ishcay quïlunömi. Chay tuputami «gomer» nej. \c 17 \s1 Gagapita yacu llojshimushan \p \v 1 Sin chunyajcho tiyarcaycashanpita llapan Israelcuna aywacuran. \nd Tayta Dios\nd* nishannöllami goyar-goyar aywarcaycaran. Chayno aywaycällarmi chayaran Refidim partiman. Chaychöga runacuna upunanpaj yacu mana caranchu. \v 2 Chaura rabyashpan Moisesta nipäcuran: «¡Yacuta gomay upunäcunapaj!» \p Chaura Moisés niran: «¿Imanirtaj nogata nimanqui? ¿Imanirtaj \nd Tayta Diosta\nd* musyapayta munanqui?» \p \v 3 Runacuna pasaypa yacunaypita car Moisespa contran rimar nircaycaran: «¿Cayno ñacachimänayquipächu Egiptupita jorgamarayqui? ¿Llapan wamräcunawan uywäcunapis yacunaypita wañunäcunapächu jorgamarayqui?» nir. \p \v 4 Chayno niptinmi Moisesga \nd Tayta Diosta\nd* mañacur niran: «¿Imatataj rurashaj cay runacunataga? Manapis aycällatanami sajmaycällar wañuycachimanga.» \p \v 5 Chaura \nd Tayta Dios\nd* niran: «Israelcunapita ñaupacuy juc ishcay mayur runacunata pushacurcur. Nilo mayuta wirushayqui tucrutapis apay. \v 6 Ayway nogata tarimänayquicama. Nogaga Horeb jircachömi gaga janancho ichirar shuyaycäshayqui. Chaymi gagata wiruptiqui yacu llojshimonga llapan upunanpaj.» \p Chaura Moisesga \nd Tayta Dios\nd* nishanno ruraran Israel mayur runacuna ricaycaptin. \v 7 Chay partipa jutintanami churaparan «Meriba» nir, «Masah» nir. Chayno jutinta churaparan Israelcuna Moisespa contran rimashanpita, \nd Tayta Diosta\nd* musyapayta munashanpitami. \s1 Amalec runacunawan Israelcuna pillyashan \p \v 8 Israelcuna Refidimcho tiyarcaycaptin Amalec runacunaga paycunawan pillyananpaj aywaran. \v 9 Chaura Moisesga Josuëta niran: «Gam acray noganchi castacunapita Amalec runacunawan pillyanayquipaj. Nogami wara tuta puntacho caycäshaj Tayta Dios ‹apay› nimashan tucru aptasha.» \p \v 10 Chaura Moisés nishannömi Josuëga runacunata acrarcur Amalec runacunawan pillyaj aywaran. Chay örapäga Moisespis, Aaronpis, Hurpis puntachöna carcaycaran. \v 11 Moisés ricrancunata janajpa jogariraptenga Israelcuna binsiycaran. Ricrancuna uticar bäjaptin ichanga Amalec runacunana binsicurpoj. \v 12 Moisespa ricrancuna uticaptenga Aaronwan Hur rumita churaparan chayman jamananpaj. Nircur paycunaga Moisespa ricranta janajpa jogariraran jucnin wac-lädunpa jucnin cay-lädunpa. Chaura Moisespa ricranga janajllapa caycaran inti yaganancama. \v 13 Chaynöpami Josuëga Amalec runacunata binsiran. \p \v 14 Chaypitaga Moisesta \nd Tayta Dios\nd* niran: «Pillya cashantaga isquirbiy mana gongacänanpaj. Josuëtana willanqui Amalec runacunataga noga illgächinäpaj cashanta.»\x * \xo 17:14 \xt Deut. 25.17–19; 1Sam. 15.2–9\x* \v 15 Chaypita Moisesga altarta pergarcur jutinta churaparan «\nd Tayta Diosmi bandërä\nd*» nir. \v 16 Nircur niran: «Amalec runacuna \nd Tayta Diospa\nd* contran pillyashanpitami \nd Tayta Diosga\nd* paycunapita mirajcunapa contran imaycamapis canga.» \c 18 \s1 Moisesta suyrun Jetro rajashan \p \v 1 Madián runacunapa cüran Jetro Moisespa suyrun caran. Paymi mayaran Moisespäwan Israelcunapaj \nd Tayta Dios\nd* imata rurashantapis, imano Egiptupita jorgamushantapis. \p \v 2 Mas ñaupatanami Moisesga warmin Seforata «Cuticuy» niran. Chaura wasinman chayaptin Jetro uywaycaran wamran Seforata ishcan wamrantawan.\x * \xo 18:2 \xt Hech. 7.29\x* \v 3 Moisesga «Cay marcacho jäpa runami cashcä» nishpan juc wamranpa jutinta Gersón nir churaparan.\x * \xo 18:3 \xt Éxo. 2.21–22\x* \v 4 Chaynöpis Moisesga «Papänëpa Tayta Diosninmi yanapämasha. Faraón wañuchimänanpitapis gueshpichimasha» nishpan jucaj wamranpa jutinta churaparan Eliezer nir. \p \v 5 Chaypitana Moisespa warmin Seforatawan ishcan wamrantinta pushacurcur suyrun Jetroga Moisés cajman chayaran. Chay wichanga Israel runacunawan Moisés tiyaycaran chunyajcho Tayta Dioswan Tincuna jirca ñaupancho. \v 6 Moisesta Jetro niran: «Nogallä suyruyqui Jetromi shamushcä gamta rajaj, ishcan wamrayquiwan warmiquiwan» nir. \p \v 7 Chaura Moisesga taripaycur suyrunpa ñaupanman gongurpacuran. Nircur saludashpan mucharan. Imano cashantapis willapänacurcurnami toldunman yaycuran. \v 8 Chaycho Moisesga suyrunta willaparan \nd Tayta Dios\nd* Israelcunapa faburnin cashpan faraonta, Egipto runacunata imano rurashantapis. Chayno willaparan Egiptupita aywar nänicho imano ñacashanta, paycunata \nd Tayta Dios\nd* imano yanapashantapis. \p \v 9 Egipto runacunapa munayninpita Israelcunata cuyapar \nd Tayta Dios\nd* jorgushanta wiyaycur Jetroga amatar cushicuran. \v 10 Nircur niran: «\nd Tayta Diosga\nd* alabasha caycullächun. Gamcunataga amatar ñacaycajtami jorgusha-cashunqui faraonpa, Egiptucunapa munayninpita. \v 11 Egipto runacuna manacajman churashushpayqui pasaypa ñacaycächishushayquipitami jorgushurayqui. Chaymi cananga musyä \nd Tayta Dios\nd* waquin dioscunapita mas munayniyoj cashanta.» \p \v 12 Nircur Jetroga Tayta Diospaj rupachina sacrifisyutawan waquin sacrifisyutapis rupachiran. Nircurna Aarón y Israel mayurcuna shuntacaran Moisespa suyrun cajman Tayta Diospa ñaupancho paycunawan iwal micunanpaj. \s1 Juezcunata Moisés churashan \r (Deut. 1.9–18) \p \v 13 Warannin junaj Moisesga jamacuycur Israel runacunata arriglaycaran. Chaura goyarpoj pacha chacänancama Moisesta runacuna täparaycaran. \v 14 Moisés imanöpis Israelcunata arriglaycajta ricar suyrun Jetroga niran: «¿Imanirtaj gam japallayquega runacuna quijacushanta arriglanqui? Gam cajman tutapita tardicama runacuna shamuptin timpuyqui manami aypangachu llapanta arriglanayquipaj.» \p \v 15 Chayno niptin Moisés niran: «Nogaman paycuna shamun Tayta Diosta tapucapänäpaj. \v 16 Imatapis arriglayta mana camäpacorga shamun noga arriglanäpaj. Chaycho mayganpis juchayoj cashanta musyaycurmi arriglä. Nircurnami paycunata tantiyachë Tayta Diospa laynincunata, yachachimashancunata.» \p \v 17 Chaura suyrun tantiyachiran cayno nir: «Nogapitaga llapanta gam japallayqui arriglaptiqui manami allichu. \v 18 Runacunapis gampis uticanquimi. Quiquillayquega manami atipanquipächu llapanta arriglayta. \v 19 Canan imano ruranayquipäpis nishäta sumaj wiyacuy. Willapashäno ruraptiqui Tayta Dios yanapaycushunqui. Diospa ñaupanmanga gammi aywanqui Israelcunapa ruquin. Paycuna nishushayquitapis Tayta Diosta willapanqui. \v 20 Israelcunatana willapanqui Diospa laynin imano cashantapis. Chayno yachachinqui imano goyänanpäpis. \v 21 Gamga acray jurmal runacunata, Diosta rispitajcunata, rasun cajta rurajcunata, saynita mana chasquejcunata. Chayno acrarcur churanqui mandaj cananpaj. Waquin mandanga warangata (1,000), waquin pachacta (100), waquin pichga chuncata (50), waquinna chuncata. \v 22 Chauraga chay mandajcunana runacunata arriglanga. Mana arriglayta puydishan mas sasa cajllatana apamonga gam arriglanayquipaj. Mana sasa cajtaga churashayqui mandajcunallanami arriglanga. Chaura gamga manami alläpa ñacanquinachu. Paycuna yanapäshuptiqui gamga ancashllanami ruranquipaj. \v 23 Tayta Dios camacächiptin willapashäno ruraptiquega balurniquipis cangarämi. Chayno sumaj arriglaptiquega llapan runacunapis cushishami wasinman cuticonga.» \p \v 24 Chaura Moisesga suyrun nishannölla ruraran. \v 25 Chaymi Israelcunapita acraran mas alli tantiyajnincunata. Nircur suyrun nishanno churaran mandananpaj. Waquinta churaran warangata (1,000) mandananpaj. Waquinta churaran pachacta (100) mandananpaj. Waquinta churaran pichga chuncata (50) mandananpaj. Waquinta churaran chuncata mandananpaj. \v 26 Chaura paycunallana runacunata arriglaj fäsi cajcunataga. Arriglayta mana camäpacushan cajcunallatanami Moisés arriglananpäga päsaj. \p \v 27 Chaypita suyrun aywacuptin Moisesga despacharan. Aywacur Jetroga marcanman cuticuran. \c 19 \s1 Israelcuna Sinaïman chayashan \p \v 1 Egiptupita aywacushanpita quimsa quillata Israelcunaga chayaran chunyaj Sinaí partiman. \v 2 Refidimpita aywacorga chayaran Sinaí punta chaquin pampaman. Chaychönami Israelcunaga tolduncunata ichichiran. \p \v 3 Chaypitana Moisesga puntaman wicharan Dioswan tincunanpaj. Chaymi Moisesta \nd Tayta Diosga\nd* puntapita nimuran: «Jacobpita miraj Israel-masiquicunata willay noga cayno nishäta: \v 4 ‹Gamcuna ricashcanquimi Egiptucunata imano castigashätapis. Musyanquimi caycashäman imano pushamushätapis. Wawancunata anca sumaj apashannömi Egiptupita apamushcä. \v 5 Chaymi gamcuna wiyacamaptiqui, conträtu rurashanchïta cumliptiquega canquipaj cuyashä runacuna. Waquin runacunata cuyashäpita masmi cuyashayqui.\x * \xo 19:5 \xt Deut. 4.20; 7.6; 14.2; 26.18; Tito 2.14\x* Intëru cay pachacho tiyaj runacunata noga camasha carpis gamcunatami mas cuyashayqui. \v 6 Gamcunataga churashayqui nasyunninpa cüräcunano canayquipämi,\x * \xo 19:6 \xt Apoc. 1.6; 5.10\x* santo car nogallata sirbimänayquipämi.› Chayno nishäta willay Israel runacunata.»\x * \xo 19:6 \xt 1Ped. 2.9\x* \p \v 7 Chaymi Moisés cutir llapan mayurcunata shuntaran. Nircur yachachiran \nd Tayta Dios\nd* nishancunata. \v 8 Willaptinmi Israel runacuna juc shimilla niran: «\nd Tayta Dios\nd* nishantaga llapantami rurashaj» nir. Paycuna chayno nishantami puntaman cutiycur \nd Tayta Diosta\nd* Moisés willaran.\x * \xo 19:8 \xt Éxo. 24.3; Deut. 5.27\x* \v 9 Chayno willaptinmi Moisesta \nd Tayta Dios\nd* niran: «Yanauyaycaj pucutay rurinpitami parlapäshayqui Israel runacuna wiyananpaj. Chaynöpami paycuna imaypis riguenga gamta parlapashäta.» \p \v 10 Chaymi \nd Tayta Diosga\nd* niran: «Aywar runacunata willanqui canan y wara purificacunanpaj. Röpancunatapis tagshacuchun. \v 11 Warantinpaj camaricushalla carcaycächun. Warantinmi llapan ricaycämaptin nogaga Sinaí puntaman urämushaj. \v 12 Punta chaquinchöna intëru tumarejpa señalta churapanqui chaypita mas janamanga runacuna mana wichämunanpaj. Punta gallarejpita janamanga ama wichämuchunnachu. Señalta päsamoj cäga wañuchicangami. \v 13 Chay señalta päsaj cajtaga ama pipis yatayllapis yatayconganachu. Chaypa ruquenga lëchawan-carpis sajmaypa-carpis wañuchinqui. Señalta päsaj cajtaga runatapis uywatapis chaynömi wañuchinqui. Runacunaga punta chaquincho señal caycashancama aywanga uyshapa wagranta tucamojta wiyar-rämi.»\x * \xo 19:13 \xt Heb. 12.18–20\x* \p \v 14 Chaura puntapita Moisés urarcamur runacunata camaricachiran Tayta Diosta adurananpaj. Chaura paycunaga röpanta tagshacuran. \v 15 Chaypita Moisés niran: «Warantinpaj camaricushalla carcaycay. Maygayquipis majayquiwan ama cacunquichu.» \p \v 16 Chay quimsa junajman wararcuptenga puntata yana pucutay ñiticurcuran. Fiyupa räyupis\x * \xo 19:16 \xt Apoc. 4.5\x* illguypis caran. Uyshapa wagran wagamushanpis wiyacämuran. Chaura llapan Israelcuna manchariywan sicsicyaran. \v 17 Chaypita Moisesga llapan Israelcunata pushacurcur aywaran punta chaquinman chaycho Tayta Diosta shuyänanpaj. Israelcunaga punta chaquinman chayar ichicaycäriran. \v 18 Intëru Sinaí jircapitami goshtay jatariran \nd Tayta Dios\nd* chay jircaman nina chaupincho urämusha captin.\x * \xo 19:18 \xt Deut. 4.11–12; 5.4\x* Jurnupitanöraj goshtay jatariycaran. Intëru jircapis fiyupa sicsicyaran. \v 19 Uyshapa wagran wagamushan mas sinchipa mas sinchipana wiyacämuran. Moisés parlapaptin Tayta Diosga räyu pashtajnöraj parlamoj. \p \v 20 \nd Tayta Diosga\nd* quiquin Sinaí puntaman urämuran. Nircur Moisesta gayaran chayman aywananpaj. Moisés chayaptin \v 21 \nd Tayta Dios\nd* niran: «Cutircushpayqui runacunata willay ricachishayqui señalpita mas janamanga ricamänan-casha mana wichämunanpaj. Wichämorga wañongami. \v 22 Cüracunapis nogaman shamunanpäga purificacur limyuyächun. Man'chäga usharpis ushaycömanmi.» \p \v 23 Chaura Moisés niran: «Runacunaga cay Sinaí puntaman wichämuyta manami balurangachu. Gammi nogata nimashcanqui ‹Punta chaquinpa intëru tumarej señalta churay. Chaypita janamanga rispitädumi canga› nir.» \p \v 24 Chayno niptinmi \nd Tayta Dios\nd* niran: «Runacuna caycashanman cutircur Aaronta pushacurcur cutimunqui. Cüracunawan runacunaga amana päsamonganachu ricachishayqui señalpita mas janaman noga caycashä cajmanga. Päsamoj cajtaga usharpis ushaycömanmi.» \p \v 25 Chaura Moisesga Israelcuna caycashanman cutiycur willaran Tayta Dios nishanta. \c 20 \s1 Chunca mandamintuta willapashan \r (Deut. 5.6–21) \p \v 1 Tayta Diosga Israelcunata willapar caynömi niran: \p \v 2 «Nogaga cä \nd Tayta Diosniquimi\nd*. Egiptucho uyway car ñacarcaycajtami noga jorgamushcä. \b \li4 \v 3 «Nogapita mas juctaga ama ‹diosnë› ninquichu. \li4 \v 4 «Aduranayquipäga imatapis ama ruranquichu syëlucho caj-nirajta, cay pachacho caj-nirajta, lamar rurincho caj-nirajtapis. \v 5 Chaycunapa ñaupanmanga ama gongurpacunquichu ni aduranquipischu.\x * \xo 20:5 \xt Éxo. 34.17; Lev. 19.4; 26.1; Deut. 4.15–18; 27.15\x* Nogallami \nd Tayta Diosniquega\nd* cä. Japalläta aduramänayquitami munä. Mana wiyacamar ïdulucunata adurajcunataga castigashaj maman-taytanta, wamranta, willcanta mas willcan cajtapis. \v 6 Noga nishäta rurashpan llapan mandamintöcunata cumliptenga paycunapita waranga aywaycama mirajnincunatapis cuyapäshämi.\x * \xo 20:6 \xt Éxo. 34.6–7; Núm. 14.18; Deut. 7.9–10\x* \li4 \v 7 «\nd Tayta Diospa\nd* jutinta ama jogarinquichu manacajpäga. Manacajcunallapaj jutinta jogarej cajtaga castigangami. \li4 \v 8 «Ama gonganquichu säbadu jamay junäga rispitädu cashanta.\x * \xo 20:8 \xt Éxo. 16.23–30; 31.12–14\x* \v 9 Semänacho sojta junajmi arunqui. Chay junajcunacho rurayniquicunata ruranqui. \v 10 Sojta junajpa warannin junäga \nd Tayta Diosta\nd* aduranayquipaj säbadu jamay junajmi. Chay junäga ama arunquichu,\x * \xo 20:10 \xt Éxo. 23.12; 31.15; 34.21; 35.2; Lev. 23.3\x* quiquiqui, ollgu ni warmi wamrayqui, ollgu ni warmi uywayniqui, uywayquicuna, ni lagacamoj runacunapis. \v 11 \nd Tayta Diosga\nd* sojta junajchömi cay pachata rurayta usharan cay pachacho cajcunatapis, syëluta syëlucho cajcunatapis, lamarta lamarcho cajcunatapis. Ganchis caj junajchöga Tayta Dios jamarannami. Chaymi chay junajpäga niran payta rispitanan junaj cananpaj.\x * \xo 20:11 \xt Gén. 2.1–3; Éxo. 31.17\x* \li4 \v 12 «Mamayquita taytayquita alli ricanqui.\x * \xo 20:12 \xt Deut. 27.16; Mat. 15.4; 19.19; Mar. 7.10; 10.19; Luc. 18.20; Efe. 6.2\x* Chaynöpami goycunäpaj caycaj nasyuncho edäyänayquicama alli cawanquipaj.\x * \xo 20:12 \xt Efe. 6.3\x* \li4 \v 13 «Ama wañuchicoj canquichu.\x * \xo 20:13 \xt Gén. 9.6; Lev. 24.17; Mat. 5.21; 19.18; Mar. 10.19; Luc. 18.20; Rom. 13.9; Stg. 2.11\x* \li4 \v 14 «Majayoj caycar jucwanga ama cacunquichu.\x * \xo 20:14 \xt Lev. 20.10; Mat. 5.27; 19.18; Mar. 10.19; Luc. 18.20; Rom. 13.9; Stg. 2.11\x* \li4 \v 15 «Ama suwacunquichu.\x * \xo 20:15 \xt Lev. 19.11; Mat. 19.18; Mar. 10.19; Luc. 18.20; Rom. 13.9\x* \li4 \v 16 «Ama manacajtaga pitapis jitapanquichu.\x * \xo 20:16 \xt Éxo. 23.1; Mat. 19.18; Mar. 10.19; Luc. 18.20\x* \li4 \v 17 «Ama munapaychu runa-masiquipa ima-aycantapis.\x * \xo 20:17 \xt Rom. 7.7; 13.9\x* Ama munapaychu warminta, ni uywayninta warmita ollgutapis, törunta ni bürruntapis, ni imantapis paypa cajtaga.» \s1 Israelcuna mancharishan \r (Deut. 5.22–33) \p \v 18 Chay öra Israelcunaga wiyaran räyu junrurushanta, uyshapa wagran wagamushantapis. Ricaran illgömushanta, jirca goshtashanta. Chaymi fiyupa manchacushpan carullachöna carcaycaran. \v 19 Chaynöpami Moisesta niran: «Gamllana parlapämay ari. Chaura nogacunaga wiyacushämi. Dioswanga amana parlashäcunachu. Pay parlapämaptenga wañucäcömanmi.»\x * \xo 20:19 \xt Heb. 12.18–19\x* \p \v 20 Chaura Moisesga runacunata niran: «Ama manchacuychu. Tayta Diosga shamusha gamcunata musyapäshunayquipämi, payta rispitashpayqui juchata mana ruraypa cawanayquipämi.» \p \v 21 Chaypita runacuna carullacho carcaycaptin Moisesga aywaran yana pucutaycho Dios caycashan cajman. \s1 Altarta imano rurananpäpis nishan \p \v 22 Chaypita Moisesta \nd Tayta Dios\nd* niran: «Israel-masiquicunata ninqui: ‹Gamcuna wiyashcanquinami syëlupita-pacha parlapämushäta. \v 23 Goripita ni guellaypitapis ama ruranquichu «diosnë» nir aduranayquipaj. \p \v 24 « ‹Gamcuna nogapaj altarta ruranqui mitupita. Uyshayquita carpis wäcayquita carpis pishtarcur chaychömi rupachina sacrifisyuta carpis, alli goyaypita sacrifisyuta carpis garamanqui. Maychöpis rispitamänanpaj acrashä pachacho rispitamaj cajtaga bindisyuntami goshaj. \v 25 Nogata aduramänayquipaj altarta rumipita pergarga ama perganquichu llagllasha rumiwanga.\x * \xo 20:25 \xt Deut. 27.5–7; Jos. 8.31\x* Arucunayquiwan llagllaptiquega altarpaj manami bälenganachu. \v 26 Chaynöpis altarta ama perganquichu escalun-niyojtaga. Chaypa wichaptiqui pengayniqui ricacanmanmi.› \c 21 \s1 Uywayninta imano uywananpäpis nishan \r (Deut. 15.12–18; Lev. 25.39–55) \p \v 1 «Cay laycunata Israel runacunata yachachinqui: \p \v 2 «Hebreo-masiquita uywayniqui cananpaj rantiptiqui, arupäshunquipaj sojta watallami. Watannin cajchönaga manami uywaynachu canga. Mana pägachiyllapa cachaycunqui. \v 3 Uyway cananpaj japallan yaycusha carga llojshicongapis japallanmi. Warmintin yaycusha carga warmintinmi llojshicongapis. \v 4 Uyway cananpaj japalla yaycojta patrunnin uywaynin warmiwan majachaptenga llojshicur quiquillanmi aywaconga. Chay warmicho wamrancuna ollgupis warmipis captenga warmiwan wamrancunaga patrunninpa maquincho quëdanga. \v 5 Ichanga chay runa patrunninta capas ninman ‹Warmëta, wamräta, gamtami llaquë, manami llojshïchu› nir. \v 6 Chaura patrunninna wasëman pushanga. Nircur puncuman sumaj guelliycachir rinrinta uchcurenga uchcucunawan. Chayno ruraycuptenga imaycamapis uywayninnami canga.\x * \xo 21:6 \xt Lev. 25.39–46\x* \p \v 7 «Pipis warmi wamranta uyway cananpaj ranticuptenga manami ollgu uywaytanöga cachaycongachu. \v 8 Chay jipashta warminpaj patrun mana munaptenga juc Israel runa pägaycur shuntacunmanmi. Ichanga chay patrun warminpaj mana munarpis manami ranticunmanchu jäpa runamanga. \v 9 Chay uyway jipashta wamranwan majachar ichanga quiquinpa warmi wamrantanöna ricanga. \v 10 Chay jipashta uywaycarpis juc warmita ashicurcorga manami pishëchinanchu micuypita ni röpapitapis. Chayno majan car derëchuntapis cumlenga. \v 11 Chay quimsa castapaj nishäcunata runa mana cumliptenga chay uyway warmi librinami caconga imatapis mana pägayllapana. \s1 Imano castigacänanpäpis nishan laycuna \p \v 12 «Pitapis magar wañuycachej cäga quiquinpis wañuchicangami.\x * \xo 21:12 \xt Lev. 24.17\x* \v 13 Wañunanpaj distinasha caycaptin yarpaypa mana wañucherga manami wañuchishachu canga. Mana wañuchisha cananpämi noga ricachishayqui chay wañuchej runa mayman gueshpinanpäpis.\x * \xo 21:13 \xt Núm. 35.10–34; Deut. 19.1–13; Jos. 20.1–9\x* \v 14 Yarpaypa runa-masinta wañuycachejtaga altarnëman gueshpisha caycaptinpis wañuchinqui. \p \v 15 «Mamanta taytanta magaj cäga quiquinpis wañuchicanga. \p \v 16 «Juc runata suwarcur ranticuptin u suwashan runata chararaycajta taripaptenga chay suwaj runa wañuchicächun.\x * \xo 21:16 \xt Deut. 24.7\x* \p \v 17 «Mamanta u taytanta ashllej cajpis wañuchicächun.\x * \xo 21:17 \xt Lev. 20.9; Mat. 15.4; Mar. 7.10\x* \p \v 18 «Runacuna rimanacushancho pillyar sajmaypapis, cutaypapis, cämacho gueshyar jitaränancama magaycuptin, \v 19 chayno jitaraycashanpita jatarcur tucrullanwanpis puriptenga rachejpaj magaj runa manami castigacanganachu. Chay runaga jampiyllana jampichenga; ayca junajpis jitarashan aträsullanpitana päganga. \p \v 20 «Pipis, uywayninta warmitapis ollgutapis gueruwan magashpan wañuycachiptenga chay magaj patrunta castiganquicuna. \v 21 Magashanpita juc ishcay junajraj cawaptenga chay patrun manami castigashanachu canga. Chaynöga canga quiquinpa uywaynin casha captinmi. \p \v 22 «Capas ishcaj runa pillyaycashancho pachayoj warmita päsapacunman. Chay achäquilla shulluptenga juezmanmi aywanan demandacoj. Chaycho mana wañuptin-imaptenga warmipa lesionninpita runan mañaptin jueznami tantiyaycur pägachenga. \v 23 Chayaycachishan-cäsulla gueshyar warmi wañuptin ichanga chayachej runapis wañuchicanga. \v 24 Ñawinta jorgupaptenga quiquintapis ñawinta jorguparinqui. Quiruta jorgupaptenga quirunta jorguparinqui.\x * \xo 21:24 \xt Lev. 24.19–20; Deut. 19.21; Mat. 5.38\x* Maquinta paquipaptenga maquinta paquiparinqui. Chaquinta paquipaptenga chaquinta paquirinqui. \v 25 Rupachiptenga quiquintapis rupachinqui. Rachejpaj magaptenga quiquintapis rachejpaj maganqui. Goyuy-goyuy ruraptenga quiquintapis goyuy-goyuy ruranqui. \p \v 26 «Juc runa uywayninta ollguta u warmitapis magashpan ñawinta pashtapaycorga cachaycongana. Ñawinta pashtapashanpitami uywayga librina aywaconga. \v 27 Quirun llojshejpaj uywayninta magaycurpis quirunta jorgupashanpitami libri cachaycongana. \s1 Illajpita imapis captin imata rurananpäpis \p \v 28 «Ollguta u warmita manshu wäca wishtar wañuchiptin quiquin wäcatapis sajmaycällar wañuchenga. Nircur aychantapis ama micongachu. Ichanga duyñunta ama dimandanganachu. \v 29 Wäcan wishtacoj captenga duyñun wichgayllapa uywanman. Wishtacoj caycashanta musyaycar cachayllata caycächiptin warmita u ollguta wishtar wañuycachiptenga wäcata sajmaycällar wañuchenga. Duyñunpis wañuchicanga. \v 30 Uywapa duyñun wañunanpa ruquin pägayta munaptenga aycatapis mañashanta päganga. \v 31 Chaynöllami ruranqui ollgu wamrata warmi wamrata wishtaptinpis. \v 32 Wäca ollgu uywayta u warmi uywayta wishtar wañuchiptin wäcata sajmaycällar wañuchinqui. Nircur wäcapa duyñunna uywaypa patrunninta päganga quimsa chunca guellayta. \p \v 33 «Pipis uchcuta uchcuptin u yacu pösutapis chapänillata cachaycuptin, chayman wäca car, bürru carpis yagaptin, \v 34 pösupa duyñun u uchcuta ojtichejmi uywapa risyunta päganga guellayninpa. Wañoj uywatana apaconga. \p \v 35 «Pipa wäcanpis juc runapa wäcanta magar wañuchiptenga cawaycaj cajta ranticuycur chaypa risyunta ishcan raquipänaconga pullan-pura, chayno wañoj wäcapa aychantapis. \v 36 Wäcan magacoj yachacasha cashanta musyaycar, mana ricashanpita juc wäcata wañuchiptenga duyñun ruquinta gonga. Wañusha wäcana pägajpaj canga. \c 22 \s1 Suwapita däñupita imano rurananpäpis \p \v 1 «Pipis uyshata, cabrata, wäcata suwacurcur pishtacurcuptin, u ranticushana caycaptin taripacashpanga päganga juc wäcata suwacushanpita pichgata, juc uyshata u cabrata suwacushanpitana chuscuta. \p \v 2 «Chacaypa suwacuycajta tariycur wañuycachiptenga manami juchayojchu canga wañuchëga. \v 3 Junajpa suwacuycajta tarir wañuycachiptinmi ichanga wañuchicushano juchayoj canga. \p «Suwacoj runaga suwacushanpa risyunta pägachun. Pägananpaj guellaynin mana captenga quiquin suwata ranticuyconga. \p \v 4 «Cawaycajllata suwapa maquincho suwashan uywata taripaycorga duyñun shuntaconga. Ima uywata suwasha carpis suwashan uywatano ishcayta yapanga. \p \v 5 «Pipis uywancunata michishpan juc runapa chacranman, u übas wertanman uywancuna yaycuptin däñucushanpitaga quiquinpa cajta mas allinninta cutichenga. \p \v 6 «Pipis shatata cañaycuptin nina aywar ëracho rïgu goturaycajta ushaycuptin, u cusichananpaj caycajta ushaycuptenga nina sindej runami päganga aycatapis rupashanpita. \p \v 7 «Pipis juc Israel runata guellayninta, aläjanta paytacuycushanta, suwa wasinpita suwapaycuptin, chay suwata taripaptin suwashanta cutichenga. Jananman päganga ishcay chaynötaraj. \v 8 Suwa mana taripacaptenga wasiyojtana ñaupäman apamonga paytacuyninta yatashanta u mana yatashantapis jurachinanpaj. \p \v 9 «Pipis jucpa wäcanta, bürrunta, uyshanta, röpanta, man'chäga imatapis ogracajta duyñu-tucurcusha caycaptin juc runana ‹Nogapami› nir yurimushpanga ishcan shamonga ñaupäman. Taripacarga duyñu-tucoj caj päganga cutichishanpa jananman juc chaynötaraj. \p \v 10 «Pipis bürrunta, wäcanta, uyshanta, ima uywantapis paytacuycuptin, chaycho wañuptin, imapis päsaptin, pipis mana ricaycaptin suwa apaptenga \v 11 uywa ricaj runa nogapa ñaupächo juranga ‹Manami imatapis paytacuy uywata rurashcächu› nir. Chaura manami imatapis pägangachu. Uywayojpis manami pägachenganachu. \v 12 Paytacuyta mana sumaj ricashanpita suwa apaptenga duyñunta päganga aycatapis apashanpita. \v 13 Mañacuy uywata jirca animal micucurcuptin puchupanta duyñunta ricachishpanga manami päganganachu. \p \v 14 «Pipis uywata mañacuycur wañupacur, u gueshyaj-tucacherga mañacojna duyñunta päganga. \v 15 Duyñun ricaycaptin imapis päsaptinmi ichanga mana päganganachu. Guellaypaj mañacusha captenga aycapäpis mañacushallantana päganga. \s1 Waquin laycuna \p \v 16 «Pï runawanpis majachacänanpaj manaraj parlaj runa yatänillaraj jipashta aunichir paywan cacoj runaga warmin cananpäna simri shuntanga. Warmipa taytantapis päganga majachacaj mösu aycatapis pägashantano. \v 17 Jipashpa taytan chay runawan tiyananta mana munaptinpis simrimi päganga imanömi runa yatäni jipashwan majachacänanpaj mösu pägan, chaynöta.\x * \xo 22:17 \xt Deut. 22.28–29\x* \p \v 18 «Brüjucunataga illgächinqui.\x * \xo 22:18 \xt Deut. 18.10–11\x* \p \v 19 «Pipis uywawan cacojtaga wañuchinqui.\x * \xo 22:19 \xt Lev. 18.23; 20.15–16; Deut. 27.21\x* \p \v 20 «Nogapaj sacrifisyuta pishtapämänanpa ruquin juc dioscunapaj pishtaj cajtaga wañuchinqui.\x * \xo 22:20 \xt Deut. 17.2–7\x* \p \v 21 «Juc-lä runacunataga ama chiquinquichu, ama ñacachinquichu. Gamcunapis Egiptuchöga carayqui juc-lä runami. \p \v 22 «Biyüdacunatawan wacchacunataga ama ñacachinquichu.\x * \xo 22:22 \xt Éxo. 23.9; Lev. 19.33–34; Deut. 24.17–18; 27.19\x* \v 23 Ñacachiptiqui paycuna llaquicushpan ruwacamashanta wiyashämi. \v 24 Chaymi fiyupa rabyacurcur wañuchishayquipaj. Chaura gamcunapa warmiquicunami biyüda quëdanga. Wamrayquicunami waccha quëdanga. \p \v 25 «Israel-masiqui pishëpacojta guellayniquita ristaycorga ama cobranquichu wawantapis guellay ristacoj cobrashannöga.\x * \xo 22:25 \xt Lev. 25.35–38; Deut. 15.7–11; 23.19–20\x* \v 26 Guellayniquipaj punchunta rinda churaycuptenga tardi pacha chacaptin cutiycachinquina. \v 27 Chayllami caycan gasaypita pitucunanpäpis. Mana cutichiptiqui, ¿imanwantaj puñonga? Cuyapäcoj cashpämi pay mañacamashanta wiyashaj.\x * \xo 22:27 \xt Deut. 24.10–13\x* \p \v 28 «Tayta Diosniquitaga ama manacajman churanquichu. Mandashojniquicunapäpis ama ‹Maldisyunädu cachun› ninquichu.\x * \xo 22:28 \xt Hech. 23.5\x* \p \v 29 «Ama gonganquicunachu nogapaj apamuyta ima micuytapis poguptin rimir-punta shuntashayquita, chayno übaspita rurashayqui bïnutapis. \p «Guechpa caj ollgu wamrayquitapis goycamanqui. \v 30 Chayno nogapämi canga wäcapa, uyshapa, cabrapa rimir caj wawancunapis. Yurishanpita ganchis junajyajllami chay mallwacunaga mamanwan canga. Warannin pusaj caj junäga nogapäna apamunqui. \p \v 31 «Gamcunaga canqui nogapaj acrasha runacunami. Chaymi ama micunquichu jirca animalcuna wañuchishan uywapa aychanta.\x * \xo 22:31 \xt Lev. 17.15\x* Chay aychataga allgucunata garaycunqui. \c 23 \s1 Imano arriglananpäpis nishan \p \v 1 «Mana musyashayqui cajtaga ama ‹Rasunpami› ninquichu.\x * \xo 23:1 \xt Éxo. 20.16; Lev. 19.11–12; Deut. 5.20\x* Llutan rurajcunapa faburninpis ama jatarinquichu. \p \v 2 «Waquin runacuna mana allita ruraptinpis paycunanöga ama ruranquichu. Autoridäpa ñaupancho achcaj jucnöpa-jucnöpa niptinpis gamga rasun cajllata parlanqui. \v 3 Llutanta rurasha captenga ni pobri captinpis ama faburnin jatarinquichu.\x * \xo 23:3 \xt Lev. 19.15\x* \p \v 4 «Contrayquipa ima uywanpis pantacasha caycajta tarishpayquega duyñunman cutichinqui. \v 5 Contrayquipa uywan cargantin tunisha caycajta ricarga ama päsacunquichu. Chaypa ruquenga yanapar jatarachëshinqui.\x * \xo 23:5 \xt Deut. 22.1–4\x* \p \v 6 «Dimandacamuptenga pobritapis alli arriglanqui. \v 7 Mana rasunpa cajta dimandacamuptenga ama chasquinquichu. Mana juchayoj runapaj ama ninquichu ‹Juchayojmi cayga. Wañuchun› nishpayqui. Juchaynaj runata wañuchejtaga manami perdunashächu. \p \v 8 «Autoridä captiqui faburnin canayquipaj pacayllapa guellayta pägayta munashuptiquipis ama chasquinquichu. Guellayta chasquej cäga ricacun gapranönami. Chaymi rasun cajtapis manana cäsupannachu. Chaynöpami guellay chasquëga juchaynajtana ‹juchayoj canqui› nir castigan.\x * \xo 23:8 \xt Lev. 19.15; Deut. 16.19\x* \p \v 9 «Juc-lä runacunata ama ñacachinquichu. Gamcunapis Egiptuchöga juc-lä runa cashpayqui ñacarayquimi. Chaymi imano ñacay cashantapis musyaycarga juc-lä runata cuyapanqui.\x * \xo 23:9 \xt Éxo. 22.21; Lev. 19.33–34; Deut. 24.17–18; 27.19\x* \s1 Aruypita imay jamananpäpis nishan \p \v 10 «Micuytaga sojta watami murupacunqui shuntapacunqui. \v 11 Watannin ganchis wataman aywaj cajchönaga chacrayquita jamachinqui. Chacrayquicho shiwa wiñamur pogojcunaga canga pobricuna shuntacunallanpäna, jirca animalcuna micunallanpäna. Übas chacrayquita olivo chacrayquitapis chaynölla ruranqui.\x * \xo 23:11 \xt Lev. 25.1–7\x* \p \v 12 «Ima aruyniquitapis sojta junaj arunqui. Warannin ganchis junaj cajchöga\x * \xo 23:12 \xt Éxo. 20.9–11; 31.15; 34.21; 35.2; Lev. 23.3; Deut. 5.13–14\x* jamanqui aroj wäcayquicuna, carga apaj uywayquicuna jamananpaj. Callpan yapay yurinanpaj jamachinqui uywayniquicunatapis arupacoj juc-lä runacunatapis. \p \v 13 «Noga nishätaga juctapis mana gongaypa llapanta cumlinqui. Juc-lä runacuna yäracushan dioscunata ama mañacunquichu. Chay dioscunapa jutintaga ama rimanquipischu. \s1 Quimsa jatun fistacunapaj rimashan \r (Éxo. 34.18–26; Deut. 16.1–17) \p \v 14 «Cada watacho quimsa cuti fistata ruranqui nogata rispitamashpayqui. \p \v 15 «Lebadüraynaj Tantata Micuna fistata ruranqui. Chay fistachöga nishänölla ganchis junaj lebadüraynaj tantallata micunqui.\x * \xo 23:15 \xt Éxo. 12.14–20; Lev. 23.6–8; Núm. 28.17–25\x* Chaytaga ruranqui Egiptupita llojshicamushayqui Abib quillachömi. Pipis nogata aduramaj shamoj cäga jinaylla ama shamongachu. \p \v 16 «Chaypita Chaqui Micuy Cosëcha fistata ruranqui rimir caj cosëchata shuntayta usharcur.\x * \xo 23:16 \xt Lev. 23.15–21; Núm. 28.26–31\x* Wata ushananchöpis cosëchata shuntayta usharcur Übas Cosëcha Ushay fistata ruranqui.\x * \xo 23:16 \xt Lev. 23.39–43\x* \p \v 17 «Ollgu cajcunaga watacho quimsa cutimi noga \nd Tayta Diosniquipa\nd* ñaupäman shamonga cada fista rurayllan. \p \v 18 «Nogapaj uywayquita pishtarcur apamur uywapa yawarnintawan lebadürayoj tantata tallurcachir ama rupachinquichu. Chay uywapa wirantapis waranninpäga ama churaycunquichu. \p \v 19 «Chacracho murushayqui micuyniquita rimir-punta shuntar raquishan mas allinnin cajtaga apamunqui rispitamänayquipaj caycaj wasiman.\x * \xo 23:19 \xt Deut. 26.2\x* \p «Cabra-mallwapa aychantaga ama yanunquichu mamanpa lëchinwanga.\x * \xo 23:19 \xt Éxo. 34.26; Deut. 14.21\x* \s1 Israelcunata Tayta Diospa anjilnin pushashan \p \v 20 «Nogaga anjilnëtami cachaycämö gamcunata pushashunayquipaj, aywaptiqui imapitapis chapäshunayquipaj. Chayachishunquipaj gamcunapaj camarishä cajman. \v 21 Payta wiyacuy. Paypa contran imatapis ama ruraychu. Payga nogapa ruquë cashpanmi munaynëwan imatapis ruranga. Contran ruraptiquega manami perdunashunquipächu. \v 22 Payta wiyacuptiquega gamcunata chiquishojcunapa contranmi cashaj. \v 23 Anjilnë pushar chayachishunquipaj Amorreo runacuna tiyaycashanman Het runacuna tiyaycashanman, Ferez runacuna tiyaycashanman, Cananeo runacuna tiyaycashanman, Hev runacuna tiyaycashanman, Jebús runacuna tiyaycashanman. Chay runacunataga nogami ushajpaj illgächishäpaj. \v 24 Chay runacuna ‹diosnë› nishantaga ama aduranquichu. Chaypa ruquenga ïduluncunata illgächinqui. Rispitashan wanca rumincunatapis agullargärinqui. \p \v 25 «Nogallami \nd Tayta Diosniquega\nd* cä. Chaymi nogallata rispitamashpayqui aduramanqui. Chayno cawaptiquega bindisyunta goshayquipaj micuypis, yacupis mana pishëshunayquipämi, ima gueshyapis mana charishunayquipämi. \v 26 Gamcunachöga manami ni jucnayllapis warmicuna shullongapächu, ni manami cangapächu wawata mana tarejpis. Chayno manami wañunquipächu edäniquiman manaraj chayarga. \p \v 27 «Nogami camacächishaj gamcuna päsashayqui nasyuncunapa tiyajcunaga manchacushunayquipaj, ima ruraytapis mana camäpacunanpaj, gueshpir aywacunanpaj. \v 28 Chayno fiyupa mancharichiptëmi Hev runacuna, Het runacuna, Cananeo runacunapis gueshpir aywaconga. \v 29 Chayno captinpis pushaycashä nasyunman chayachishpä chay runacunata manami juc watallachöga gargushächu. Juclla garguptëga chacra jamacur purunyanmanmi, jirca animalcunapis mirar ushashunquimanmi. \v 30 Gamcunapa ñaupayquipitaga wamrayquicuna miraynin-tupu wallca wallcallami gargushäpaj. Chaypitanaga llapan chacrancunawan gamcunanami duyñu quëdanquipaj. \p \v 31 «Nasyunniquipa lindan caynömi canga: Puca lamarpita Filistea runacuna tiyashan cantun lamarcama, chunyajpitana Éufrates mayucama. Chaycho tiyajcunataga gargunayquipaj munayniquimanmi churashaj. \v 32 Chay runacunawanga alli goyänayquipaj ama parlacunquichu. Ni diosnincunatapis ama aduranquichu. \v 33 Chay runacunataga ama cachanquichu tiyashayqui nasyuncho tiyananpaj. Gamcuna cajcho tiyarga mana wiyacamänayquipämi shimita goshunquipaj. Chaynöpami paycuna yäracushan dioscunata aduraptiqui castigashayquipaj.» \c 24 \s1 Sinaí puntaman mayurcunawan Moisés aywashan \p \v 1 Moisesta \nd Tayta Dios\nd* niran: «Noga caycashä puntaman wichämuy Aaronwan, Nadabwan, Abiüwan, mas ganchis chunca (70) rispitädu Israel mayur runacunawanpis. Paycunaga puntaman manaraj chayamur carullachöna gongurpacuchun. \v 2 Chaypita mastaga noga cajman ama wichämuchunchu. Gam japallayquinami caycashä cajmanga chayamunqui.» \p \v 3 Moisés cutiycur llapan Israelcunata willaparan \nd Tayta Dios\nd* imata nishantapis, laycunata willapashantapis. Chaura runacunaga llapan nipäcuran: «\nd Tayta Dios\nd* nishancunataga llapantami cumlishäcuna» nir.\x * \xo 24:3 \xt Éxo. 19.8; Deut. 5.27\x* \v 4 Chaymi Moisesga \nd Tayta Dios\nd* nishanta llapanta isquirbiran. \p Warannenga tutalla jatarishpan punta chaquincho altarta pergaran. Nircur chunca ishcay (12) wancata ichichiran. Chay wancacunaga caran chunca ishcay (12) Israel trïbucunapa ruquinmi. \v 5 Nircur Israel mösucunawan pishtachiran törucunata rupachina sacrifisyupaj, alli goyaypita sacrifisyupäpis. \v 6 Pishtashan töru-mallwapa pullan caj yawarninta Moisés chariran angaracunawan. Pullan cajwanna altarta chajchuran. \v 7 Chaypitaga conträtuta rurar isquirbishan libruta liguiparan llapan runacunata. Chaura runacunanami niran: «\nd Tayta Dios\nd* nishancunataga llapantami wiyacushaj, cumlishaj» nir. \p \v 8 Chayno aunircuptinnami Moisesga angarawan charishan yawarta chajchuran runacunapa jananpa. Chajchur cayno niran: «Cay yawarga \nd Tayta Dios\nd* gamcunawan conträtu rurashanta yarpänayquipämi,\x * \xo 24:8 \xt Mat. 26.28; Mar. 14.24; Luc. 22.20; 1Cor. 11.25; Heb. 10.29\x* llapan willapäshushayquitapis cumlinayquipämi.»\x * \xo 24:8 \xt Heb. 9.19–20\x* \p \v 9 Chaypita Moisesga puntapa aywaran Aaronwan, Nadabwan, Abiüwan ganchis chunca (70) mayur Israelcunawan. \v 10 Chaychömi mayurcunaga ricaran Israelcuna yäracushan Tayta Diosta. Lluchcarashanga zafiro rumipita rurashano chip-chipyaycaj caycaran. Colorninpis syëlunöraj caran. \v 11 Tayta Diosta ricaycarpis mayur runacunaga manami wañuranchu. Paycunaga chaycho micuran upuran. \s1 Sinaí puntaman Moisés aywashan \p \v 12 \nd Tayta Diosga\nd* Moisesta niran: «Quiquin puntaman wicharcur shuyämanqui. Nogami entregashayquipaj läja rumicunacho isquirbishäta. Chaychömi isquirbiraycanga Israelcunata yachachinayquipaj caj laycuna, mandamintucuna.» \p \v 13 Chaymi Moisesga yanapajnin Josuëwan wicharan Tayta Dios caycashan puntaman. \v 14 Israel mayurcunata niran: «Cutimunäcama cayllacho shuyarpaycämay. Gamcunawanmi quëdaycan Aaronwan Hur. Imapis captenga paycunata willanqui arriglashunayquipaj.» \p \v 15 Chayno nircur Moisés puntaman wichaycaptin puntata pucutay chapacurcuran. \v 16 Sojta junaj intëru chay puntallacho pucutayga puñuräcuran. Chay Sinaí puntapitami \nd Tayta Dios\nd* munayniyoj cashanpis ricacämuran. Warannin ganchis junajcho \nd Tayta Diosga\nd* pucutay rurinpita Moisesta gayamuran. \v 17 \nd Tayta Dios\nd* munayniyoj car achicyashanta ricaptin Israelcunapäga caycaran quiquin puntata nina rupaycajnöraj. \v 18 \nd Tayta Dios\nd* gayamuptinmi Moisés puntaman sïguir wichar pucutay rurinman yaycuran. Chaychömi goyaran chuscu chunca junaj chuscu chunca (40) pagas.\x * \xo 24:18 \xt Deut. 9.9\x* \c 25 \s1 Tolduta rurananpaj y ofrendata shuntananpaj willapashan \r (Éxo. 35.4–9) \p \v 1 Sinaí jircacho \nd Tayta Diosga\nd* Moisesta cayno niran: \v 2 «Israelcunata willay nogapaj ofrendata apamunanpaj. Ofrendata churayta munaj cäga llapan shongunpa churachun. \v 3 Chasquinqui gorita, guellayta, cubrita, \v 4 jïlucunatana muräduta, aurörata, pucata, lïnupita fïnu jïluta, cabrapa ajchanta, \v 5 uyshacunapa garachanta pucaman tiñishata, fïnu garacunata, acacia gueruta, \v 6 candilëru ratananpaj asëtita, alli asyaj jachacunata acrashpan alli asyaj asëtita wiñananman, alli asyaj insinsuman tacuchinanpaj, \v 7 ónice rumicunata, chayno mas cuyayllapaj rumicunatapis mas mandaj cürapa pichëranman lagapänanpaj, efodman adurnananpäpis. \p \v 8 «Chay ofrenda churashancunawan wasi-nirajta nogapaj ruranqui. Chaynöpami gamcuna tiyashayquicho imaypis tiyashäpaj. \v 9 Chay tiyanä Tolduta, chaycho cananpaj caj cösacunatapis ruranqui ricachinäpaj caycajtanölla. \s1 Babulta rurananpaj willapashan \r (Éxo. 37.1–9) \p \v 10 «Acacia guerupita ruray juc babulta. Largun canga juc metru chunca sentïmetrun. Anchun canga sojta chunca pichgan (65) sentïmetru. Altuyninpis canga sojta chunca pichgan (65) sentïmetru. \v 11 Rurinpa jananpa goriwan chapyanqui. Chayno intëru cantunpapis goripita capchi-capchi ribëtita churapanqui. \v 12 Goripita ruranqui chuscu arguyllata babulpa chuscun chaquin isquïnacunaman churanayquipaj. Churanqui ishcayta jucaj-lädunman, ishcayta jucaj-lädunman. \v 13 Chay babulta wintunanpaj acacia guerupita ishcay largu gueruta camarinqui. Chay camarishayqui guerucunata goriwan chapyanqui. \v 14 Nircur chay guerucunataga babulman churashayqui arguyllapa uchcunpa päsachinqui chaypita wintunanpaj. \v 15 Chay churashayqui gueruga jinallanchöna jatiräconga. \v 16 Chay babulmanga churanquipaj entreganäpaj caycaj laycunatami. \p \v 17 «Chapananta ruranqui gori-pürullapita. Largun canga juc metru chunca sentïmetrun. Anchun canga sojta chunca pichgan (65) sentïmetru. \v 18 Ishcay querubín anjilcunata rurarcur chapanapa ishcan cantunman churanqui. Chay canga gorita martilluwan tacayllapa rurasha. \v 19 Chapananwan chay querubín anjilcunaga canga juc pïsalla. Jucaj querubín anjil caycanga jucaj cantuncho, jucajna jucaj cantuncho. \v 20 Wac-lä cay-lä ishcanpis caycanga ñaupanman älancuna quichasha. Ishcanpis ricarpaycanga chapanallanman. Chaura älancunaga chapana jananpa quichasha caycanga. \v 21 Babul rurinman churanqui entreganäpaj caycaj laycunata. Nircur chapananwan chaparcunqui. \v 22 Gamwan tincorga conträtu babulpa chapanan janancho ishcay querubín anjilcuna caycashan chaupinpitami willashayqui Israel runacunata imata ninayquipaj cashantapis. \s1 Tantata churanan mësata rurananpaj willapashan \r (Éxo. 37.10–16) \p \v 23 «Acacia guerupita ruranqui mësata. Largun canga isgun chunca (90) sentïmetru. Anchun canga chuscu chunca pichgan (45) sentïmetru. Altuynin canga sojta chunca pichgan (65) sentïmetru. \v 24 Intërunta goriwan chapyanqui. Intëru cantunpapis goripita capchi-capchi ribëtita churapanqui. \v 25 Chay mësapa cantullanpa churapanqui ganchis sentïmetru altuta intërunpa tumarejta. Chaymanpis goripita capchi-capchi rurasha ribëtita churapanqui intërunpa tumarej. \v 26 Goripita ruranqui chuscu arguyllata. Chay arguyllata churanqui chuscu isquïnanman. \v 27 Chaura chay arguylla caycanga chaquin tanaraycashan läduncho. Chay arguyllacunapanami päsaranga mësata wintunanpaj rurashan gueru. \v 28 Mësata wintunanpaj guerucunataga ruranqui acacia guerupita. Intëru jananpana goriwan chapanqui. \v 29 Goripita ruranqui lätucunata, wishllacunata, jatun wichicunata, cöpacunatapis chaywan altarman bïnuta wiñapänanpaj. \v 30 Ñaupächo caycaj mësamanga imaypis nogapaj tantata churanqui.\x * \xo 25:30 \xt Lev. 24.5–8\x* \s1 Goripita candilëruta rurananpaj willapashan \r (Éxo. 37.17–24) \p \v 31 «Martilluwan tacayllapa rurachinqui goripita candilëruta. Jamanan, ichirajnin, cöpancuna, mogunno caycajcuna, waytapa uman-nirajcunapis canga juc pïsalla. \fig Candilëru|src="HK00264B.TIF" size="col" loc="Exodus 25.31" ref="Éxo. 25.31" \fig* \v 32 Chay candilëru canga sojta callapayoj, quimsa jucaj-lädunpita, quimsana jucaj-lädunpita. \v 33 Cada callapa aywajcho canga quimsa mogucuna almendropa waytan pashtaycaj-niraj. Chaynölla canga sojtan callapacho. \v 34 Jamananpita chaupi aywaj ichirajninchöna canga chuscu mogucuna wayta pashtaraycajno. \v 35 Chay mogucunaga cada callapancuna tincurajpa chaquincho canga. Chaynöpami cada lädunpa quimsa callapacuna canga candilërupa sojta callapan cananpaj. \v 36 Chay wayta pashtaraycaj moguncunaga canga jinallanpita martilluwan tacaypa rurasha. \v 37 Ganchis tübu-nirajcunata ruranqui candilërupa puntanman churanayquipaj. Chaycunata camacächinqui ñaupallaman achquënanpaj. \v 38 Tinäsuncunapis, llipta shuntacunan lätu-mallwancunapis canga gorillapita. \v 39 Candilërutaga llapan cösancunatawan ruranqui quimsa chunca quimsan (33) quïlu goripita. \v 40 Chaytaga ruranqui cay puntacho ricaycächishä-nirajta.\x * \xo 25:40 \xt Hech. 7.44; Heb. 8.5\x* \c 26 \s1 Tolduta rurananpaj willapashan \r (Éxo. 36.8–38) \p \v 1 «Tiyanä Tolduta ruranqui chunca tëlapita. Chayta awanqui caupusha fïnu lïnu jïlupita, muräduman, auröraman, pucaman tiñishata. Chay jananman burdanqui cuyayllapaj querubín anjilcunata. \fig Tayta Dioswan tincuna toldu|src="LB00259B.TIF" size="span" loc="Exodus 26.1" ref="Éxo. 26.1" \fig* \v 2 Tëlacunapaga cada-ünunpa larguynin canga chunca ishcay (12) metru medyan, anchuyninna ishcay metru. \v 3 Pichga tëlacunata pësanqui jucnayllano cananpaj. Yapay pichga cajtapis pësanqui jucnayllano cananpaj. \v 4 Pësashayquipa largu caj cantunman ujalcunata jiranqui murädu tëlapita. Jucaj-lädun largu cajpa cantunmanpis chayno jiranqui. \v 5 Rimir caj jirachishayquiman churanqui pichga chunca (50) ujalcunata; guepa caj jirachishayquimanpis pichga chunca (50) ujalcunata. Chaura jucaj tëlapa ujalnincunaga jucaj tëlapa ujalnincunawan tincunacusha caycanga shinrichinanpaj. \v 6 Chayno goripita rurachinqui pichga chunca (50) ticpinöcunatapis tëlaman jirachishayqui ujalcunapita ishcanta shinrichinayquipaj. Chaynöpami juc pïsanölla chaparaycanga chay Tolduga. \p \v 7 «Cabrapa ajchanpitapis awanqui chunca juc bayëtacunata. Chay bayëtacunawan gatanqui Toldu jananpa. \v 8 Chay bayëtacunapaga cada-ünunpa larguynin canga chunca quimsa metru medyan (13.5), anchuyninna ishcay metru. \v 9 Nircurnami pichga caj bayëtacunata largun cajpa jiranqui jucnayllano cananpaj. Chayno sojta cajcunatapis largun cajpa jiranqui jucnayllano cananpaj. Sojta caj jirashayqui bayëtaga canga puncu yaycunacho päsaränanpaj. Chay päsaraj cajtaga jananman doblanqui. \p \v 10 «Pësasha caycaj bayëtacuna tincuränanpa jucaj cantunman pichga chunca ujalcunata jiranqui. Yapay jucaj cajpa tincuränanpaj caj cantunmanpis pichga chunca ujalcunata jiranqui. \v 11 Chayno runsipita ruranqui pichga chunca (50) ticpinöcunatapis bayëtaman jirashayqui ujalcunata shinrinayquipaj. Chaynöpami juc pïsanölla canga. \v 12 Toldu guepanpa puchurächun pullan metru. Chay guepanpa päsar puchoj cäga pampacho mashtaranga. \v 13 Chayno toldupa ishcan-läpapis puchuranga pullan metrucama. Chay puchoj cäga waguiranga ruricho gatasha cajta chaparänanpaj. \p \v 14 «Mas jananpapis uyshapa garachan pucaman tiñishawan gatanqui. Mas jananpana chapanqui fïnu garacunawan. \p \v 15 «Tolduta ichichinayquipäga marcuncunata ruranqui acacia guerupita. \v 16 Cada marcupa larguynin canga chuscu metru medyan. Anchuyninna canga sojta chunca pichga (65) sentïmetru. \v 17 Cada marcupa ishcay chaquincunatapis ruranqui. Chaynölla ruranqui llapan marcucunapaj. \v 18 Sur caj-läduncho ichichinayquipaj ruranqui ishcay chunca (20) marcucunata. \v 19 Chay ishcay chunca marcucuna (20) ichiränanpaj guellaypita ruranqui chuscu chunca (40) jamanancunata. Chaura cada marcu jamaraycanga guellaypita ishcay jamanacho. \p \v 20 «Norte caj-lädunpäpis ruranqui ishcay chunca (20) marcucunata. \v 21 Chay caj-läpäpis guellaypita ruranqui chuscu chunca (40) jamanancunata. Chaura cada marcu jamaraycanga guellaypita ishcay jamanacho. \v 22 Guepan caj-läpäpis ruranqui sojta marcucunata. Chayta ichichinqui inti yaganan caj-läman. \v 23 Chay guepancho ishcan isquïnancunapaj ruranqui mas ishcay marcuta. \v 24 Chay marcucunaga isquïnacunacho canga isquïnayoj cananpaj doblasha. Janaj ushajninchöna arguyllawan chariraycanga. Jucaj isquïnachöpis jucaj isquïnachönölla ruranqui. \v 25 Chaura llapanga canga pusaj marcucuna, cada ünun ishcay jamanancunawan-cama. Llapanpäga canga guellaypita chunca sojta (16) jamacunana. \p \v 26-29 «Tolduta quinranpa chacaraj guerucunatapis acacia guerupita ruranqui chunca pichgata (15). Chaycunaga pichga canga jucaj-lädunpa ichiraj marcucunata chariränanpaj. Yapay pichgana canga jucaj-lädunpa ichiraj marcucunata chariränanpaj. Yapay pichga cajna canga guepanpa ichiraj marcucunata chariränanpaj. Chay quinranpa chacaj guerucunataga goriwan chapyanqui. Marcucunatapis goriwan chapanqui. Arguyllacunatapis goripita ruranqui quinranpa chacaraj guerucuna chaypa päsaränanpaj. Marcupa pullan chaupinpa chacaraj gueruga juc cantupita juc cantucama päsaranga. \p \v 30 «Chay Toldutaga ruranqui puntacho ricachishätano. \p \v 31 «Toldu ruricho raquir chaparänanpaj tëlata awanqui caupusha fïnu lïnu jïlupita, muräduman, auröraman, pucaman tiñisha jïlupita. Chay jananman burdachinqui cuyayllapaj querubín anjilcunata. \v 32 Acacia guerupita chuscu tushacunata ruranqui. Chaytaga goriwan chapanqui. Jamanancunana canga guellaypita. Tushacunapa puntanman churanqui goripita arguyllata chaypita tëlacunata warcunayquipaj. \v 33 Nircur Tolduta gatananpaj ticpinöcunawan shinrishan rurincho tëlataga waguinqui. Chauraga chay tëla raquenga ishcay cuartuman. Ruri caj canga Mas Rispitädu cuartu, jawaman cajna Rispitädu cuartu.\x * \xo 26:33 \xt Heb. 6.19; 9.3–5\x* Mas Rispitädu cuartuman churanqui laycuna churaraycashan babulta. \v 34 Nircur chay babulta chapananwan chaparcunqui. \v 35 Tantapaj caycaj mësatana churanqui Rispitädu cuartucho jucaj-läduman. Candilërutapis churanqui mësapa wash'ganman. Chaura mësawan candilëruga wac-lä cay-lä caycanga. \p \v 36 «Tolduman yaycuna puncunpäna ruranqui caupusha fïnu lïnu jïlupita, muräduman, auröraman, pucaman tiñishapita. Chay jananman cuyayllapaj camarajta burdachinqui. \v 37 Acacia guerupita pichga tushacunata ruranqui. Chaytaga goriwan chapyanqui. Pichga jamanancunapis canga runsipita. Tushacunapa puntanman churanqui goripita arguyllata chay awashayqui tëlacunata warcunayquipaj. \c 27 \s1 Runsipita altarta rurananpaj willapashan \r (Éxo. 38.1–7) \p \v 1 «Altarta ruranqui chuscu isquïnayojta, acacia guerupita. Cada lädunpa larguynin canga ishcay metru ishcay chunca picha sentïmetrun. Altuyninpis canga juc metru ishcay chunca pichga sentïmetrun. \v 2 Chuscun isquïnancho wagratano ruranqui. Chaycuna canga llagllaypa rurasha quiquin altarwanga chay aywarajlla. Nircur intërunpa runsiwan chapyanqui. \v 3 Uchpa shuntacunantapis, uchpa chagacunantapis, tasunnincunatapis, rinchincunatapis, wichincunatapis ruranqui. Chaycunaga llapanpis runsipita rurashalla canga. \v 4 Chayno rëjasnincunatapis mällatano runsipita ruranqui. Cada isquïnancunapita chariränanpäpis runsipita ruranqui arguyllacunata. \v 5 Nircur rëjastaga churanqui altarpa shimin chaquinman. Chaura chay rëjasga altarpa pullannincho caycanga. \v 6 Altarpa wintucunantapis acacia guerupita ruranqui. Chaycunataga intërunta runsiwan chapyanqui. \v 7 Chay guerucunata ishcan-lächo rëjasta chariraycaj arguyllapa uchcunpa päsachinqui chaypita wintunanpaj. \v 8 Chay altarga canga puntacho ricachishänömi tablapita rurasha alayri uchcu mancaraycajlla. \s1 Toldupa guenchanta rurananpaj willapashan \r (Éxo. 38.9–20) \p \v 9 «Tolduga sawanniyoj cachun. Chay sawan intëru cantunpana fïnu lïnu tëlawan guenchanqui. Jucaj-lädunpa larguynin canga chuscu chunca sojta metrun. Chay caj canga sur caj-läpami. \v 10-11 Norte caj-läpapis larguynin canga chuscu chunca sojta metrun. Chaycunapäga cada lädunpaj canga ishcay chunca tushacuna. Chay tushacunapana runsipita jamanancuna cada lädunpaj canga ishcay chunca. Aushincunapis, arguyllancunapis guellaypita canga. \p \v 12 «Guepan caj-läpa anchuynin canga ishcay chunca quimsa metrun. Chaypapis fïnu lïnu tëlawan guenchanqui. Chaychöga canga chunca tushacuna, chunca jamacunancuna. \v 13 Puncunpis inti yagamunan caj-läpa ricaraycanga. Chaypapis anchuynin canga ishcay chunca quimsa metrun. \v 14 Chay läduchömi canga puncu. Puncupita jucaj läduman canga ganchis metrun. Chaycho canga quimsa tushacuna quimsa jamanancuna. \v 15 Puncupita jucaj-läduman cajpis canga ganchis metru. Chaychöpis canga quimsa tushacuna quimsa jamanancuna. \p \v 16 «Quiquin sawan puncu yaycunapa anchuynin canga isgun metru. Chaypaj awanqui caupusha fïnu lïnu jïlupita, muräduman, auröraman, pucaman tiñishapita. Chayga cuyayllapaj burdasha canga. Chaypäga canga chuscu tushacuna jamanancunawan-cama. \v 17 Intëru cantunpa tumariraj tushacunapaga arguyllancuna, aushincuna canga guellaypita. Jamanancunana canga runsipita. \v 18 Chay guencharaycaj sawan pampaga canga chuscu chunca sojta metru larguynin, ishcay chunca quimsa metru anchuynin. Chay guenchapa altuyninna canga ishcay metru ishcay chunca pichga sentïmetrun. Guencharänanpaj caj tëlaga canga fïnu lïnupita. Ichiraj guerucunapaga jamanancunapis canga runsipita. \v 19 Tolduta chariraj istägancunapis, Toldupa sawanninpa guenchanta chariraj istägancunapis, waquin cösacunapis runsillapita canga. \s1 Candilërupaj asëtita rurananpaj willapashan \r (Lev. 24.1–3) \p \v 20 «Israelcunata willapay candilëru imaypis rataycänanpaj olivota gapchishan chuya caj asëtita apamunanpaj. \v 21 Aaronnami wamrancunawan camacächenga achquicuna ñaupächo warayllata ratananpaj. Tiyanä Tolducho babulta tëla chaparaycashanpita jawaman caj cuartucho rataycanga. Chay nishä laycunaga imaycamapis canga Israelcunapaj, paycunapita mirar aywajcunapäpis. \c 28 \s1 Cüracuna jaticunanpaj cajta rurananpaj willapashan \r (Éxo. 39.1–31) \p \v 1 «Israelcunapita wauguiqui Aaronta acray sirbimaj cüra cananpaj. Chayno acray wamrancunatapis: Nadabta, Abiüta, Eleazarta, Itamarta cüräcuna cananpaj. \v 2 Wauguiqui Aarón rispitädu cüra cashpan jaticunanpaj rurachinqui cuyayllapaj camarajlla röpata. \v 3 Chayta imano rurananpäpis sumaj willapanqui rurayta yachananpaj yarpayta goshä runacunata. Chay rurashan röpata jaticuptin llapanmi musyanga Aarón acrasha cürä cashanta. \v 4 Rurachinqui: pectoralta, efodta, cuyayllapaj burdasha sotänanta, cuyayllapaj burdasha päsaypa largu röpata, shucullpinta, labur wachcutapis. Chay röpacunataga rurachinqui wauguiqui Aaronpaj, wamrancunapäpis acrashä cüracuna car sirbimänanpaj. \fig Cürapa shucullpin y pectoral|src="HK00261B.TIF" size="col" loc="Exodus 28.4 or 15" ref="Éxo. 28.4, 15" \fig* \v 5 Chaycunataga awanga goriwan talluchiypa, caupusha fïnu lïnu jïluwan, muräduman, auröraman, pucaman tiñisha jïluwan. \s1 Efodta imano rurananpäpis willapashan \r (Éxo. 39.2–7) \p \v 6 «Efodta rurachinqui goriwan, caupusha jïlupita rurasha fïnu lïnu jïluwan, muräduman, auröraman, pucaman tiñisha jïlucunawan. Chaycunataga yachaj runacuna awanga. \v 7 Efodga canga ishcay tëla. Ishcanpa puntancho canga umrunpa shawatarar chaycunapita watacunanpaj. \v 8 Efodwan juc pësallami canga wachconga. Chay wachcuga canga gorinpawan caupusha jïlupita rurasha fïnu lïnu tëlawan, muräduman, auröraman, pucaman tiñisha tëlacunawan awasha. \p \v 9 «Nircorga achicyaycachaycaj ishcay ónice rumicunaman isquirbinqui Israelpa wamrancunapa jutincunata. \v 10 Chay jutincunataga isquirbinqui mayurpita gallaycur shullcacama. Jucaj rumiman isquirbinqui sojtata. Yapay jucaj rumimanna isquirbinqui sojta cajta. \v 11 Chay rumicunaman juticunataga isquirbenga aläja ruray yachajmi. Sëlluta rurashanno ruranga. Chay rumitana churanqui goripita cañichicuna caycajman. \v 12 Nircur chayta churanqui efod ishcan-lä umrunpa päsaränan cajman. Chaynöpami Aarón ñaupäman shamushpan juticuna isquirbiraycaj rumicunata apamonga. Chaycuna canga Israelpita mirajcunata noga yarpänäpämi. \v 13 Cañichicunataga goripita rurachinqui. \v 14 Nircur pilltaypa ishcay curduncunatapis goripita rurachinqui. Chaycunataga efodpa umruncho caycaj cañichicunaman charichinqui. \s1 Pectoralta rurananpaj willapashan \r (Éxo. 39.8–21) \p \v 15 «Cüra pëchunman churacunan pectoral canga imano camacächishätapis cüra musyananpaj. Chaytapis rurachinqui efodta rurachishayquino goriwan, caupusha jïlupita fïnu lïnu tëlawan awashapita, muräduman, auröraman, pucaman tiñisha tëlanpawan. Chaycunataga yachaj runacuna ruranga. \v 16 Rurarcachir doblanqui bolsano chuscu isquïnayojta, cuarta largun, cuarta anchuyojta. \v 17 Jananman lagachinqui cuyayllapaj rumicunata chuscu fïlata. Rimir caj fïlacho caycanga cayno jutiyoj rumicuna: sárdica, topacio, carbunclo. \v 18 Ur'gan fïlacho canga: esmeralda, zafiro, diamante. \v 19 Mas ur'gan fïlacho canga: jacinto, ágata, amatista. \v 20 Ushanan caj fïlacho canga: berilo, ónice, jaspe. Chaycunaga llapanpis carcaycanga goripita rurasha caycaj cañichicunacho. \v 21 Chay rumicunachöga caycanga chunca ishcay Israel trïbucunapa jutincunami. Cada ünunpa jutincunami juc rumicho-cama caycanga. Sëlluta rurajno rurashami jutenga caycanga. \p \v 22 «Pectoralpaj rurachinqui curduntano goripita pilltaypa. \v 23 Chay pectoralcho goripita rurachinqui ishcay arguylla-mallwacunata. Chaycunaga caycanga pectoralpa jana caj ishcan-lä isquïnancunacho. \v 24 Ishcan gori curduncunatana charichinqui pectoralpa ishcan-lä isquïnancho arguylla caycajman. \v 25 Chay curduncunapa jucaj puntancunatana charichinqui cañichicunata rurashayqui efodpa umrunman. \v 26 Yapay goripita rurachinqui ishcay arguylla-mallwacunata. Nircur chaycunata churanqui pectoralpa ura caj ishcan-lä puntan rurinman. \v 27 Yapay goripita ruranqui ishcay arguylla-mallwata. Nircur churanqui efodpa ñaupan caj-läpa wachcu aywanan ñaupanman. \v 28 Chaura pectoralcho ishcay arguylla-mallwacuna caycajpita auröra curdunwan watanqui efodpa ishcan läduncho arguylla caycajman. Chaynöpami pectoralga efodpita mana yargongachu. \p \v 29 «Chaynöpami pëchuncho pectoralta jatisha aywar Aaronga Israel trïbucunapa jutincunata purichenga ñaupäman yaycamuptin paycunata yarpänäpaj. \v 30 Chay pectoralman churanqui Urimta Tumimtapis.\x * \xo 28:30 \xt Núm. 27.21; Esd. 2.63; Neh. 7.65\x* Chaura ñaupäman yaycamushpan Aaronga pëchuncho charaycanga imano camacächishätapis musyananpaj. \s1 Cürapa sotänanta rurananpaj willapashan \r (Éxo. 39.22–31) \p \v 31 «Efodpa rurincho jaticunan sotänanta rurachinqui murädu tëlapita. \v 32 Pullan chaupincho uman yaycunanpaj uchcuyojta rurachinqui. Chay uchcu sinchi cananpaj awaypa awasha canga ribëtino mana rachinanpaj. \v 33 Auröra tëlapita, murädu tëlapita, puca tëlapita rurachinqui wallwacunata purupuru-nirajta. Sotänan ura puntanpa intëru tumarejpa churachinqui wallwacunatawan gori campanillata talluchiypa. \v 34 Churachinqui juc wallwata, juc gori campanillata, yapay juc wallwata yapay juc gori campanillata sotänan puntanpa intërun tumarej. \v 35 Aaronga cüra cayninta cumlej Rispitädu cuartuman yayconga chay sotänan jatishami. Yaycuptin, llojshimuptinpis chay campanillacuna wiyacanga Aarón mana wañunanpaj. \p \v 36 «Vinchatano goripita rurachinqui llapchallata. Chayman sëlluta rurashanno isquirbichinqui. Chaychöga ‹\nd Tayta Diospaj\nd*\sc acrasha car santo\sc*› nirmi isquirbiranga. \v 37 Chay vinchano caycajtaga auröra curdunwan charircachir Aarón wataconga urcunman, shucullpin jananman. \v 38 Chaynöpami Aaronpa urcuncho caycanga. Maygan Israel runapis aduraycämashancho juchata aparicuptenga Aaronllanami juchata aparicushano caycanga. Chay vincha-niräga Aaronpa urcuncho wataraycanga jucha rurajcunata juchanpita perdunanäpaj. \p \v 39 «Fïnu lïnupita rurachinqui päsaypa largu röpata. Chayno fïnu lïnullapita awachinqui shucullpinta, labur wachcutapis. Awarcur wachcumanga cuyayllapäcunata burdanga. \v 40 Aaronpa wamrancunapaj rurachinqui päsaypa largu röpacunata, labur wachcuncunata, shucullpincunata, chayta jaticur camaränanpaj, rispitädu cananpaj. \p \v 41 «Chaycunata rurarcachir wauguiqui Aaronta wamrancunatawan jatipanqui. Nircur umanman asëtita wiñapanqui acracushäcuna cananpaj, cüräcunana cananpaj. Shuyni raquinqui cüräcuna cashpan sirbimänanpaj. \p \v 42 «Chayno awachipanqui ajüruntapis chegllanpita gongurnincamalla fïnu lïnu tëlapita, pengayninta chapananpaj. \v 43 Tolduman yaycunanpaj Aaronpis wamrancunapis jaticonga chay ajürucunata. Rispitädu cuartucho altarman sirbimaj aywashpanpis jatisha yayconga. Ajüruta jaticöni yaycoj cäga juchata aparicushpan wañongami. Chay nishäcunaga imaycamapis laymi canga Aaronpaj y paypita mirajcunapäpis. \c 29 \s1 Cüracunata churananpaj willapashan \r (Lev. 8.1–36) \p \v 1 «Sirbimaj cüracuna cananpaj churashpayqui cayno ruranqui: Acranqui sänu töru-mallwata, ishcay sänu carnitapis. \v 2 Lebadüraynaj tantata ruranqui. Lebadüraynaj tortatapis ruranqui asëtiwan chapushallata. Lebadüraynaj llapsha tantacunatapis ruranqui jananpa asëtiwan pichushallata. Chaycunataga ruranqui alli caj jarinapita. \v 3 Chaycunata camarinqui canastaman. Nircur Tincuna Tolduman garamänayquipaj apamunqui acrashayqui uywacunatawan iwal. \v 4 Chayno pushamunqui Aaronta wamrancunatawan Toldu puncuman. Chaychönami purificashpayqui paycunataga bäñanqui. \v 5 Nircur Aaronta jatipanqui rurachishayqui päsaypa rurasha largu röpata, sotänata, efodta, pectoraltapis. Nircur efodpa wachcunwan chegllanpa watapanqui. \v 6 Umanman jatipanqui shucullpinta. Chay shucullpinpa jananmanna urcunman watapanqui isquirbiraycaj gori vincha-nirajta. \v 7 Chayno jatiparcur acrar wiñapäna asëtita Aaronpa umanman wiñapanqui nogapaj acrashana cananpaj. \v 8 Nircur wamrancunatapis ñaupayquiman gayanqui. Witimuptinna päsaypa rurasha largu röpata jatipanqui. \v 9 Aarontano wamrancunatapis wachcuwan chegllanpa watapanqui. Shucullpintapis jatipanqui. Chaynömi paycunataga cüräcuna cananpaj churanqui. Cananpitaga Aaronpita mirajcunallanami imaycamapis cürä canga. \p \v 10 «Nircur töru-mallwata apanqui Toldu puncuman. Aaronna wamrancunawan chay uywapa uman jananman maquincunata churanga. \v 11 Nircur chay töru-mallwataga nogapa ñaupächo Toldu puncucho pishtanqui. \v 12 Yawarninman dëduyquita töparcachir pichunqui altarpa wagrancunata. Waquin caj yawarnintana tallinqui altar chaquinman. \v 13 Pacha wirancunata, ñatinpa puntanta, ishcan rurunta wirantinta jorgurcur altarcho rupachinqui. \v 14 Aychanta, garanta, ashashnincunata, chay tiyaycashayquicunapita juc-läman jorguycur rupachinqui juchapita perdunasha cananpaj ofrenda captin. \p \v 15 «Jucaj carnipa umanmanpis Aaronwan wamrancuna maquincunata churanga. \v 16 Chayno rurarcur pishtanqui. Nircur yawarninwan chajchunqui chay altarta intëru cantunpa. \v 17 Aychantana cuartisanqui. Pachancunata macshuncunatawan mayllanqui. Mayllarcur churanqui cuartisashayqui aychawan uman altarcho churaraycashanman. \v 18 Nircur chay uysha aychataga chay altarcho rupachinqui. Rupachishayquipa jömuynin nogapäga shongöpäno canga. Chayga canga rupachina sacrifisyumi.\x * \xo 29:18 \xt Efe. 5.2; Fil. 4.18\x* \p \v 19 «Nircorga jucaj carnipa uman jananmanna Aaronwan wamrancuna maquinta churanga. \v 20 Chayno rurarcuptin pishtanqui. Yawarnintana wallcallata charircur Aaronpa wamrancunapa derëchu caj rinrinpa llapllanman, derëchu caj maquinpa maman dëdunman, derëchu caj chaquinpa maman dëdunmanpis pichupanqui. Puchoj caj yawarwanna altarpa intëru cantunpa chajchupanqui. \v 21 Altar janancho yawar caycajtawan acrar wiñapäna asëtitana Aaronta, röpanta chajchupanqui. Chayno ruranqui wamrancunatapis, röpantinta. Chaynöpami Aaronpis wamrancunapis sirbimänanpaj acrasha canga. Röpacunapis sirbimar jaticunanpaj acrasha canga. \p \v 22 «Cürata churar pishtashayqui uyshapataga jorgunqui chupa wiranta, pacha wiranta, ñatinpa puntanta, ishcan rurunta wirantinta, derëchu caj chancantapis. \v 23 Nogapa ñaupächo caycaj canastapita jorgunqui jucta-cama lebadüraynaj rurashayqui tantata, asëtiwan chapuyllapa rurashayqui tortata, lebadüraynajta rurashayqui llapsha tantatapis. \v 24 Chayno jorgurcur churapay Aaronpa maquinman, wamrancunapa maquinmanpis. Chaycunata cuyuchir ricachimashpan ‹Cay gampämi› nimanga. \v 25 Chayno rurarcuptin chay jogarishan tantacunata maquinpita shuntanqui. Nircorga jucaj carnita rupachishayquinölla chaycunatapis altarcho rupachinqui. Chay rupachishayquipa jömuynin nogapäga shongöpäno canga. \p \v 26 «Aaronta cüra cananpaj churar pishtashayqui uyshapa pëchuntana cuchurcur ricachipämanqui nogaman. Chay aychaga canga gampämi. \v 27 Chay cuyuchir ricachimashayqui aychataga shuyni churanqui Aarontawan wamrancunata cüra cananpaj churar jorgushayqui chancan aychatawan iwal. \v 28 Chayga canga Aaronpaj wamrancunapajwanmi. Alli goyaypita sacrifisyuta Israelcuna garamar raquishan aychataga imay-yajpis cüracunami chasquenga. \p \v 29 «Aarón jaticushan rispitädu röpancunaga canga paypita mirajcunapämi. Chaycunataga jaticonga cüräna cananpaj asëtita wiñapasha cashpanrämi. \v 30 Aaronpa ruquinna cüra car Tolduman sirbimaj yaycur chay röpata jatiranga ganchis junajcama. \p \v 31 «Cüra cananpaj churar pishtashayqui uyshapa aychan churashayquitaga yanunqui yanunayquipaj caycaj rispitädu pachacho. \v 32 Chaytaga canastacho puchoj tanta caycajtawanmi Toldu puncucho miconga Aarón wamrancunawan. \v 33 Miconga perdunasha cananpaj goycamasha captin, cüra cananpaj churashanpita pishtasha captinmi. Waquin caj runacunaga manami micöshengachu nogapaj churashan ofrenda captin. \v 34 Tantata ni aychatapis waranninpaj puchoj cajtaga ama pipis micongachu. Chaypa ruquenga rupaycärachinqui nogapaj ofrenda casha captin. \p \v 35 «Imanöpis willapashänölla ruranqui Aaronta wamrancunatapis cüra cananpaj churashpayquega. Ganchis junajmi canga cüra churayga. \v 36 Chay junajcunaga waran-waran juchapita perdunanäpaj töru-mallwata pishtanqui. Altartapis purificanqui. Chayman asëtita wiñanqui nogapäna raquishpayqui. \v 37 Chaynölla waran-waran ganchis junajcama ruranqui. Chaura chay altarga fiyupa rispitäduna canga. Imapis chay altarta töpaj cäga nogapäna canga. \s1 Waran-waran ofrendata garananpaj willapashan \r (Núm. 28.1–8) \p \v 38 «Waran-waranmi ishcay cashnicunata juc watayojta-cama altar janancho rupachinqui. \v 39 Jucta tutapa rupachinqui. Jucajtana tardi inti yagay öra rupachinqui. \v 40 Rimir caj carni-mallwatawan iwal rupachinqui ishcay quïlu alli caj jarinata juc litru olivo asëtiwan chapushata. Chay jananman wiñapanqui juc litru bïnutapis. \v 41 Tutapa cajta rupachishayquinölla rupachinqui tardipa cajtapis: jarinantawan, asëtintawan. Bïnutapis wiñapanqui. Chaycunapa jömuynin nogapäga shongöpäno canga. \p \v 42 «Chaynöllami Toldu sawan puncucho nogapaj rupachina sacrifisyuta rupachenga canan caycaj runacunapis, paycunapita mirajcunapis. Chay Tolduchömi nogaga gamwan tincur willapäshayquipaj. \v 43 Chaychömi tincushäpaj Israel-masiquicunawanpis. Chaycho captëmi Tolduga fiyupa rispitäduna canga. \p \v 44 «Toldupis altarpis nogapaj acrasha rispitädu cananpämi camacächishaj. Aarontapis wamrancunatapis acrashaj rispitädu sirbimajnë cananpämi. \v 45 Nogaga Israelcuna tiyashanchömi caycäshaj. Nogami paycunapa Diosninpis cashaj. \v 46 Chaynöpami musyanga paycunacho goyänäpaj Egiptupita jorgamoj \nd Tayta Diosnin\nd* cashäta. Nogaga \nd Tayta Diosniquimi\nd* caycä. \c 30 \s1 Insinsu rupachicuna altarta rurananpaj willapashan \r (Éxo. 37.25–28) \p \v 1 «Juc altartapis ruray insinsuta rupachir saumachinayquipaj. Chaytaga ruranqui acacia guerupita. \v 2 Chuscun isquïnan iwalta ruranqui. Cada lädunpa larguynin canga chuscu chunca pichga (45) sentïmetrun. Chay iwal-lla canga anchuyninpis. Altuyninna canga isgun chunca (90) sentïmetru. Altarpa wagrancunapis altarwan chay pësalla canga. \v 3 Intëru jananpa goriwan chapyanqui. Wagrancunatapis chayno goriwan chapyanqui. Intëru cantun tumarejpapis goripita juc ribïtitano churapanqui. \v 4 Cada isquïnanmanna churanqui goripita rurashayqui arguyllacunata. Chaytaga churanqui chaypa gueruta jatircur wintunanpaj. \v 5 Wintunanpaj guerutapis acacia guerupita ruranqui. Nircur jananpa goriwan chapyanqui. \v 6 Chay altartaga churanqui mas rispitäduta chaparaycashan tëlapita jawa cajman. Mas rispitäduchöga conträtu babulmi caycanga. Chay babulpa chapanan janancho yurimurmi gamwan tincushunpaj. \p \v 7 «Cada tuta candilëruta camarej yaycushpan Aaronga chay altarcho insinsuta rupachir goshtachenga. \v 8 Yapay pacha chacaptin candilëruman achquita sindinanpaj yaycushpanpis insinsuta rupachir goshtachenga. Chaynöllami nogapa ñaupächo ruraycanga Aaronpis, wamrancunapis, paycunapita mirajcunapis. \v 9 Chay insinsu rupachicuna altarchöga ama rupachinquichu juc casta insinsuta, pishtashayqui uywapa aychanta, ni chaqui micuy ofrendacunatapis. Ni bïnutapis chaymanga ama wiñanquichu. \v 10 Aaronga watacho juc cutilla insinsuta rupachina altarpa wagranman yawarta pichonga. Chay yawarga canga juchapita perdunanäpaj pishtashan uywapa yawarninmi. Chaynöllami juchacunapita perdunanäpaj cada watacho ruranga Aarón, Aaronpa ruquin cajpis, mas ruquin cajcunapis. Chay altarga canga fiyupa rispitädumi.» \s1 Bïdanpaj päguta churashan \p \v 11 \nd Tayta Diosga\nd* mastapis Moisesta niran: \v 12 «Israelcunata sinsuptiqui cada Israel runami cawananpaj pägunta gomanga sinsucushanpita ima fiyu gueshyawanpis mana wañunanpaj. \v 13 Sinsucusha caj runacunaga cada-ünunmi pägamanga pichga grämu guellayta. Chaytaga pësanga Tolducho caj pësacunawanmi. \v 14 Ishcay chunca (20) watayojpita janaman sinsucoj cäga llapanmi ofrendanta churanga. \v 15 Cawananpaj pägunta churajcunaga pipis iwalmi päganga. Rïcupis manami mastaga pägangachu. Ni pobripis mas wallcataga manami pägangachu. \v 16 Chaynöpami Israelcuna mana wañunanpaj pägashan guellayta shuntanqui. Nircur chay guellayta gonqui Tolducho gastucunapaj. Chayta ricashpämi mana wañunanpaj ofrendanta churashanta yarpäshaj.» \s1 Runsipita paylata rurananpaj willapashan \r (Éxo. 38.8) \p \v 17 \nd Tayta Diosga\nd* mastapis Moisesta niran: \v 18 «Mayllacuna paylata runsipita ruranqui jamacunantinta.\x * \xo 30:18 \xt Éxo. 38.8\x* Chayta churanqui Tolduwan altar caycashanpa pullan chaupinman. Chayman jamarcachir yacuta wiñanqui. \v 19 Aarón wamrancunawan chay paylapita yacuta jorgurcur maquinta chaquinta mayllaconga. \v 20 Tolduman manaraj yaycushpan mayllaconga mana wañunanpaj. Aduramashpan altarman imatapis manaraj churaj aywar \v 21 maquinta chaquinta mayllaconga mana wañunanpaj. Chayno rurananpaj nishätaga Aaronpis paypita mirajcunapis chaynöllami ruranga.» \s1 Acrar wiñapäna asëtita rurananpaj willapashan \r (Éxo. 37.29) \p \v 22 \nd Tayta Diosga\nd* mastapis Moisesta niran: \v 23 «Gam shuntanqui alli asyayniyoj cajcunata: mïrra yörapa weguinta sojta quïluta, canëlata quimsa quïluta, alli asyayniyoj cäñata quimsa quïluta, \v 24 alli asyayniyoj casiata sojta quïluta. Llapanta pësanqui Tolducho pësacuna caycajwan. Chayno shuntanqui olivo asëtitapis quimsa litru medyanta. \v 25 Shuntashayquita tacuchinqui perfümita rurajcuna rurashanno. Chay asëtiga canga acrar wiñapäna rispitädumi. \v 26 Chaywan chajchupanqui Tolduman, chaycho caycajcunamanpis: conträtu babulman, \v 27 mësaman llapan cösancunaman, candilëruman y llapan cösancunaman, insinsu saumachicuna altarman, \v 28 uywacunata pishtarcur rupachinayquipaj caycaj altarman y llapan cösancunaman, paylaman jamanantinman. \v 29 Chayno ruraycuptiquega llapanmi rispitäduna canga. Chaynöpami imapis chay altarta töpaj cäga nogapäna canga. \p \v 30 «Chay asëtita wiñapanqui Aaronta wamrancunata acrashä sirbimaj cüräcunana cananpaj. \v 31 Chayno rurarcorga llapan Israelcunata ninqui: ‹Cananpitaga cay asëti canga acrar wiñapänanpaj imaycamapis fiyupa rispitädu asëtimi. \v 32 Gamcuna llutallaga ama pï runatapis wiñapanquichu. Chay asëtitanöga ama ruranquichu. Chay asëti rispitädu captin gamcunapis rispitanqui. \v 33 Pipis chay asëtitano ruraj cäga, pipis llutalla jucta wiñapaj cäga gamcunacho tiyaycashanpita gargushami canga› nir.» \s1 Insinsuta rurananpaj willapashan \r (Éxo. 37.29) \p \v 34 \nd Tayta Diosga\nd* mastapis Moisesta niran: «Gam shuntanqui noga nishä alli asyaj jachacunata llapantapis iwal-llata: risïna guerupa weguinta, caracolpa putuntapis, gálbanopa weguintapis, insinsu yörapa weguintapis. \v 35 Chay shuntashayqui jachacunapa weguinta tacurcachir ruranqui alli asyaj insinsuta, imanöpis perfümita rurajcuna rurashanno. Chayga canga pürumi, rispitädumi. \v 36 Waquin cajtaga sumaj ñuchu aganqui. Chaytana churanqui tincunanchi pachacho babul caycashanpita ñaupanman. Chay insinsu gamcunapäga canga fiyupa rispitädumi. \v 37 Gamcuna chay insinsuta talluchiypa rurashayquitanöga ama pipis rurangachu. Chayga nogallapaj rurasha captinmi fiyupa rispitädu canga. \v 38 Chay insinsuta rurashayquino pipis musquipäcunanpaj ruraj cäga gamcunacho tiyaycashanpita gargushami canga.» \c 31 \s1 Bezaleeltawan Aholiabta aruchishan \r (Éxo. 35.30; 36.1) \p \v 1 Moisesta mastapis \nd Tayta Dios\nd* niran: \v 2 «Judá trïbupita caj Bezaleeltami noga acrashcä. Payga Uripa wamranmi, Hurpa willcanmi. \v 3 Bezaleeltaga nogami yarpayta goshcä abilösu runa cananpaj. Chaymi payga ima ruraytapis yachan. Imata rurananpäpis yarpaynin caycan. \v 4 Goripita, guellaypita, runsipita cuyayllapajcunata rurayta yachan. \v 5 Cuyayllapaj rumicunatapis llagllayta yachanmi. Llagllarcur camarajlla cananpaj cañichin. Chaynömi guerupitapis llagllayta yachan. Tucuy-niraj cuyayllapäcunata rurayta yachan. \v 6 Payta yanapänanpaj yarpayta goshcä Ahisamacpa wamran Aholiabta. Payga caycan Dan trïbupitami. Llapan musyaj yachajcunatapis chaynömi yanapashcä masta musyananpaj yachananpaj. Chaynöpami paycunaga gamta willashäcunata ruräshenga. \v 7 Paycuna ruranga: \li1 Tolduta, \li1 babulta, \li1 babulpa chapananta, \li1 Tincuna Tolducho llapan ima cajcunatapis, \li1 \v 8 mësata llapannintinta, \li1 goripita candilëruta llapannintinta, \li1 insinsu goshtachicuna altarta, \li1 \v 9 rupachicuna altarta llapannintinta, \li1 paylata jamacunantinta, \li1 \v 10 sirbimar jatiränan röpata, Aarón mandaj cüra cashpan jaticunan rispitädu röpata, wamrancuna cüra car sirbimänanpaj jaticunan caj röpacunatapis, \li1 \v 11 acrashä cajta wiñapäna asëtita, \li1 rispitädu cajcho goshtachinanpaj alli asyaj insinsutapis. \p «Paycunaga llapantapis ruranga gamta willashänöllami.» \s1 Säbadu jamay-junajpaj willapashan \r (Éxo. 35.1–3) \p \v 12 \nd Tayta Dios\nd* mastapis Moisesta niran: \v 13 «Israel-masiquicunata willapanqui säbadu jamay junaj cananpaj nishächo jamananpaj. Säbadu jamay junäga caycan juc señalmi gamcunata, wamrayquicunata, paycunapita mirajcunatapis acrashäta musyanayquipaj. \p \v 14 «Säbadu jamay junajtaga rispitädu captin llapayqui rispitanqui. Chay jamay junajta mana rispitaj cäga wañuchicangami. Chay junajcho ima aruytapis aroj cäga gamcuna tiyaycashayquipita gargushami canga. \v 15 Sojta junajlla arunquicuna. Warannin junäga jamanqui nogata rispitamashpayqui.\x * \xo 31:15 \xt Éxo. 20.8–11; 23.12; 34.21; 35.2; Lev. 23.3; Deut. 5.12–14\x* Pipis säbadu jamay junajcho aroj cäga wañuchicangami. \p \v 16 «Chaynöpami Israelcunaga nishänölla säbadu jamay junajta imaycamapis rispitanga. Chayno rispitarga conträtu rurashanchïtami imaypis cumlenga. \p \v 17 «Nogaga syëlutawan allpata sojta junajcho camarcur warannin junajcho jamarä. Chaymi chay junäga imaycamapis juc señal canga.»\x * \xo 31:17 \xt Éxo. 20.11\x* \p \v 18 Sinaí puntacho Moisesta chayno tantiyarcachirmi ishcay läja rumicunaman dëdunwan isquirbishan laynincunata Tayta Dios entregaran. \c 32 \s1 Goripita töru-mallwa-nirajta ruracarcärishan \p \v 1 Puntapita Moisés apurä mana cutimuptin Israelcunaga Aarón cajman shuntacaycärir cayno niran: «Egiptupita jorgamajninchi Moisesga manami yurimunchu. Manami musyanchïchu ima päsashantapis. Chaymi cananga gam rurapämay dioscunata ñaupanchïta aywar pushamänanchïpaj.»\x * \xo 32:1 \xt Hech. 7.40\x* \p \v 2 Chaura Aarón niran: «Warmiquicuna, wamrayquicuna charashan gori arëticunata shuntarcur apamuy.» \p \v 3 Chauraga gori arëtincunata Aaronman apaparan. \v 4 Aaronnami llapan gorita chullurcachishpan töru-mallwa-nirajta jundiran.\x * \xo 32:4 \xt Hech. 7.41\x* Chayta ricaycärir ninacuran «Israelcuna, caymi Egiptupita jorgamajninchi dios» nir. \p \v 5 Chayta ricar Aaronga töru-mallwa-nirajpa ñaupancho juc altarta ruraran. Nircur Israelcunata niran: «Wara junajmi fistata rurashun \nd Tayta Diosninchïta\nd* rispitashpanchi.» \p \v 6 Warannin tutalla jatarcärir rupachina sacrifisyupaj uywancunata pishtaran. Y alli goyaypita sacrifisyutapis churaran chay rurashan diospa ñaupanman. Nircur jamacaycärir llapan micuran upuran. Cushicushpan jucnin-jucninpis munashanta ruran.\x * \xo 32:6 \xt 1Cor. 10.7\x* \p \v 7 Chaymi \nd Tayta Diosga\nd* Moisesta niran: «Uraman juclla cutiy. Egiptupita jorgamushayqui runacunaga jucha ruraymannami churacasha. \v 8 Paycunaga manapis aycällatami nogata gongaycamar goripita töru-mallwata rurarcur adurarcaycan. Uywacunata pishtarcur ñaupancho rupachisha. Nircur ninacusha: ‹Israelcuna, caymi Egiptupita jorgamaj diosninchi› nir.» \p \v 9 \nd Tayta Diosga\nd* mastapis Moisesta niran: «Chay runacunata ricashcänami. Musyänami mana wiyacoj runacuna cashanta. \v 10 Canan ama rimapämaychu. Fiyupa rabyacurcurmi paycunata usharishaj. Gamllapitanami juc nasyunpaj cananpaj camacächishaj.» \p \v 11 Chaura \nd Tayta Diospa\nd* rabyan päsananpaj Moisesga ruwacur niran: «\nd Tayta Diosnë\nd*, munayniyoj cashayquita pï-maytapis musyachishpayquichaj Israel runacunataga Egiptupita jorgamurayqui. Chayno caycaptenga Israelcunapaj ama fiyupa rabyacuychu ari. \v 12 Illgarachiptiquega Egiptucuna nenga: ‹Chunyaj jircacho wañuchinanpaj, cay pachapita illgächinanpaj yarpaypami Diosga caypita jorgusha› nir. Ama rabyacuychu ari. Juchata rurashanpita castiganayquipa ruquenga cuyapaycuy ari. \v 13 Sirbishojniquicuna Abrahamta, Isaacta, Jacobta aunishayquita yarpaycuy ari. Paycunatami nirayqui: ‹Gamcunapita mirajcuna goyllarcunano aypalla cananpämi camacächishaj.\x * \xo 32:13 \xt Gén. 22.16–17\x* Goycunäpaj aunishä partitapis llapanta paycunatami goycushäpaj. Chaura chay partiga paycunapami imaycamapis canga› nir.»\x * \xo 32:13 \xt Gén. 17.8\x* \v 14 Chayno Moisés ruwacuptin \nd Tayta Diosga\nd* «Ushajpaj illgarachishaj» nishanpita pësacur cuyapashpan mana illgächirannachu.\x * \xo 32:14 \xt Núm. 14.13–19\x* \p \v 15 Moisés puntapita urämushpan apamuran laycuna isquirbiraycashan ishcay läja rumicunata. Cada läjacho ishcan-läpa isquirbisha caycaran. \v 16 Chay läjacunataga quiquin Tayta Diosmi camariran. Chaycho isquirbiraycajpis caran quiquin Tayta Dios isquirbishanmi. \p \v 17 Runacuna büllata ruraycajta wiyar Josuëga Moisesta niran: «Israelcuna goyarcaycashanpitaga guërracho pillyar gaparpajnömi wiyacaycämun» nir. \v 18 Chaymi Moisés niran: \q1 «Manami binsiycurchu cushicarcaycämun. \q1 Manami binsisha carpischu llaquicarcaycämun. \q1 Wiyä talluypa tallur cantarcaycämojtami.» \p \v 19 Israelcuna goyarcaycashanman chayar Moisés ricaran goripita rurasha caycaj töru-mallwata, llapan gachwarcaycajta. Chaura laycuna isquirbiraycashanta apamushan läjacunata Moisesga rabyallawan punta chaquincho agullajpaj pagshiriran. \v 20 Nircur gori töru-mallwatana ninaman jitapaycuran. Chayta ñuchu canancama agullarcur yacuman machiriran. Chay yacutana Israelcunata upuchiran. \p \v 21 Aarontanami Moisés niran: «Cay Israelcunata fiyupa jucha rurayman tunichinayquipäga ¿imanashurayquitaj?» \p \v 22 Niptin Aaronga niran: «Nogapäga ama rabyacuychu ari tayta. Quiquiquipis musyaycanquimi cay runacuna imaypis jucha rurayllapaj wañushanta. \v 23 Paycunami nimaran: ‹Dioscunata rurapämay pushamänanchïpaj. Manami musyanchïchu Egiptupita jorgamajninchi Moisesta ima päsashantapis› nir. \v 24 Chaymi noga nirä: ‹Gorita charajcuna shuntay› nir. Shuntarcärirna apamuran. ¡Chaura chayta ninaman wiñarcuptillä töru-mallwa-niraj ruracäcusha!» \p \v 25 Moisés tantiyacuranna Israelcunata pusharänanpaj mana pipis cashanta. Aaronga mana imata ruraytapis camäpacushachu caran. Chaynöpis tantiyacuranna chiquejcuna cushipänanpaj cashanta. \v 26 Chaymi Moisesga Israelcuna tiyarcaycashan yaycunaman ichiycur niran: «Maygayquipis \nd Tayta Diosta\nd* wiyacuyta munajcunaga noga caycashäman shuntacämuy.» Chayno niptin Leví trïbu runacunaga Moisés caycashanman llapan shuntacaran. \v 27 Chaura Moisesga paycunata niran: «Israelcunapa \nd Tayta Diosninmi\nd* nisha cada ünuyqui sabliquiwan-cama wasincaylla wauguiquita carpis, bisïnuyquita carpis, yanasayquita carpis wañuchimunayquipaj.» \v 28 Chaymi paycunaga Moisés nishanno rurar wañuchiran. Chauraga chay junaj runacuna wañuran quimsa warangano (3,000). \p \v 29 Chaypitaga Moisés niran: «\nd Tayta Diosman\nd* yäracurmi gamcunaga wamrayquipa, wauguiquipa contranpis jatarishcanqui. Cananga \nd Tayta Dios\nd* acrasha-cashunqui payta sirbej canayquipäna.» \s1 Israelcunapaj Tayta Diosta Moisés mañacushan \p \v 30 Warannin junaj llapan runacunata Moisés niran: «Gamcunaga fiyupami juchallicushcanqui. Canan yapay aywä \nd Tayta Dios\nd* cajman gamcunapaj ruwacoj. Capaschari perdunashunquimanpis» \v 31 \nd Tayta Dios\nd* caycashan puntaman chayaycur Moisés ruwacuran: «Rasunpami runacunaga fiyupa juchallicusha goripita diosta ruracarcärishpan. \v 32 Chaypis juchallicushanpitaga perdunaycuy ari tayta. Mana perdunashpayquega libruyquicho isquirbishayqui jutëtapis börrar illgarachimay.»\x * \xo 32:32 \xt Sal. 69.28; Apoc. 3.5\x* \p \v 33 Chayno niptin \nd Tayta Dios\nd* niran: «Libröpitaga illgächishaj pipis conträ juchata ruraj cajllatami. \v 34 Cananga cutiycushpayqui runacunata pushanqui aunishä partiman. Anjilnëmi pushashunqui. Chaypis Israelcuna juchata rurashanpitaga castiganä junaj chayamuptinnami castigashaj.» \p \v 35 Chaypita Aarón rurapashan töru-mallwata adurashanpita \nd Tayta Diosga\nd* Israelcunata fiyu gueshyawan castigaran. \c 33 \s1 Israelcuna sïguir aywananpaj nishan \p \v 1 \nd Tayta Diosga\nd* mastapis Moisesta niran: «Cananga Egiptupita jorgamushayqui runacunawan caypita aywacuy Abrahamta,\x * \xo 33:1 \xt Gén. 12.7\x* Isaacta,\x * \xo 33:1 \xt Gén. 26.3\x* Jacobta\x * \xo 33:1 \xt Gén. 28.13\x* aunishä partiman. Chay partipämi paycunata aunir nirä ‹Gampita mirajcunatami goycushäpaj› nir. \v 2 Gamcunapa ñaupayquita anjilnëta cachaptëmi gargonga Cananeo runacunata, Amorreo runacunata, Het runacunata, Ferez runacunata, Hev runacunata, Jebús runacunatapis. \v 3 Gamcuna aywacuy ari lëchipis abëjapa mishquinpis yacunöraj aypalla cashan partiman. Nogami ichanga manana aywashänachu gamcunawan iwal. Gamcunaga mana wiyacoj runacunami canqui. Gamcunawan aywarga nänicho illajpita illgarpis illgarachëmanmi.» \p \v 4 Tayta Dios chayno nishanta musyaycur Israelcuna amatar llaquicuran. Wañupacusha caycajnöraj ricacuran. Chaymi mana jaticurannachu aläjacunata ni alli röpacunatapis. \v 5 \nd Tayta Diosga\nd* Moiseswan maynami willachisha caran cayno nir: «Gamcunaga mana wiyacoj runacunami canqui. Chaymi gamcunawan aywarga nänicho illajpita illgarpis illgaycachëman. Cananga aläjayquicunata, alli röpata jatirpaycashayquicunatapis jorguy. Chaypitarämi musyacushaj gamcunata imano ruraytapis.» \v 6 Chaura Horeb\f + \fr 33:6 \fk Sinaí \ft jircapa jucaj jutenga caran \fk Horeb.\f* jircacho jorgushanpita-pacha mana jaticurannachu aläjancunata, alli röpancunatapis. \s1 Dioswan Tincunan Toldu \p \v 7 Moisesga juc tolduta ichichiran Israelcuna tiyaycashanpita mas carullaman. Chaypa jutinta churaparan «Tincuna Toldu» nir. Pipis \nd Tayta Diosta\nd* tapucuyta munaj cäga chay toldumanraj aywaj. \v 8 Moisés chay tolduman aywaptin Israelcunaga cada-ünun toldun puncucho-cama ichirpaycaj. Moisesta ricapaj chay tolduman yaycunanyaj. \v 9 Yaycuptinna toldu puncuman janajpita pucutay urämoj. Tayta Dios Moiseswan parlashancamaga chayllacho pucutayga wancano ichiraycaj. \v 10 Tincunan Toldu puncucho pucutay ichiraycajta ricar runacunaga ichirpaj cada-ünun toldunpa puncuncho-cama. Nircur gongurpacur aduraj. \v 11 \nd Tayta Diosga\nd* Moiseswan parlaj amïgunwan runa parlajnömi. Parlayta usharcurnami Moisesga cutej runacuna tiyaycashan cajman. Moisesta yanapaj mösu Josuëmi ichanga chay Tincuna Toldupita imaypis mana llojshejchu. Josuëga caran Nunpa wamranmi. \s1 Moisés ruwacushan \p \v 12 Moisesga \nd Tayta Diosta\nd* ruwacuran: «Tayta, cay runacunata pushanäpaj nimashpayquipis manami willamashcanquichu pï aywäshimänanpaj cashantapis. Amïguyqui cashallätami, cuyapämashallayquitami nimashcanqui. \v 13 Rasunpa cuyapämashpayquega canan tantiyachimay ari imata yarpashayquitapis. Tantiyachimaptiquimi musyashaj Israel runacunata imata tantiyachinäpaj cashantapis. Musyashayquinöpis cay runacunaga gam acrashayquimi caycan.» \p \v 14 Chaura Tayta Dios niran: «Quiquëwanmi aywashonga mana yarpachacuyllapa aywanayquipaj.» \p \v 15 Moisesnami niran: «Mana yan'gämänayqui captenga caypita aywanäcunapaj ama nimaychu. \v 16 Gam mana yan'gämaptiquega ¿imanöpataj musyashaj nogacunata yanapaycämashayquita? Mana yan'gämaptiquega waquin marca runacunanöllachari cashaj.» \p \v 17 Niptin \nd Tayta Dios\nd* niran: «Gam amïgö captiquimi, gamta cuyapashä-raycumi mañacamashayquino gamcunata yan'gäshayqui.» \p \v 18 Chaura Moisesga niran: «Tayta, mä quiquiquita ricaycushayqui ari.» \p \v 19 Chayno niptin Moisesta \nd Tayta Dios\nd* niran: «Cuyapashä cajta cuyapämi. Perdunayta munashä cajtaga perdunämi.\x * \xo 33:19 \xt Rom. 9.15\x* Chaymi ñaupayquipa päsar cuyapäcoj cashäta musyachishayqui. Chaynömi jutë ima cashantapis willashayqui. \v 20 Ichanga cäräta manami ricanquimanchu. Pipis cäräta ricaj cäga wañongami.» \p \v 21 Masta \nd Tayta Dios\nd* niran: «Ñaupächo caycaj gagaman ichicuy. \v 22 Fiyupa munaynëwan päsarmi gagapa shillinman yaycachishayqui. Nircur maquëwan chaparcushayqui päsanäcama. \v 23 Päsarir-rämi maquëta jorgushaj. Chaura wajtallätanami ricamanquipaj. Cärätami ichanga mana ricamanquipächu.» \c 34 \s1 Tayta Dios isquirbinanpaj ishcay läja rumicunata rurashan \p \v 1 \nd Tayta Diosga\nd* Moisesta niran: «Rumipita llagllay ishcay läjata, paquishayqui läjacuna cashantano. Chay läjamannami isquirbishaj paquishayqui läjacho imanöpis isquirbirashantano. \v 2 Camaricuy Sinaí puntaman wara tuta wichämunayquipaj. Chayamunqui quiquin puntaman noga caycashä cajcama. \v 3 Gamwanga pipis ama shamuchunchu. Ni chay jircapapis ama pipis purichunchu. Chayno ama michicuchunchu uyshata ni wäcatapis Sinaí punta sercanpaga.» \p \v 4 Chaura Moisesga llagllaran ishcay läja rumicunata, rimir caj cashantano. \nd Tayta Dios\nd* nishannömi warannin tutaga ishcan läja rumita apacurcur aywaran Sinaí puntaman. \v 5 Chay puntamannami \nd Tayta Diosga\nd* pucutaycho urämuran. Nircur Moiseswan caycaran. Chaycho jutinta willar \v 6 Moisespa ñaupanpa päsashpan \nd Tayta Diosga\nd* cayno niran: \q1 «¡Nogaga \nd Tayta Diosmi\nd* cä! ¡Nogaga \nd Tayta Diosmi\nd* cä! \q1 Cuyapäcoj, alli shongu Diosmi cä. \q1 Jucllaga imapitapis mana rabyacojmi cä. \q1 Pasaypa cuyacojmi cä. \q1 Rasun cajta rurajmi cä. \q1 \v 7 Waranganpa (1,000) mirar aywajcunatapis cuyapämi. \q1 Juchancunapitapis perdunämi. \q1 Chaymannömi castigäpis mana wanacuypa jucha rurajcunataga \q1 taytanpita gallaycur, wamranta, willcanta, \q1 mas willcan cajta, mas willcan cajtapis.»\x * \xo 34:7 \xt Éxo. 20.5–6; Núm. 14.18; Deut. 5.9–10; 7.9–10\x* \p \v 8 Chayno niptin jinan öra Moisesga gongurpashpan umpuran urcunpis pampaman töpananyaj. Nircur Tayta Diosta aduraran. \v 9 Chaymi niran: «Tayta Dios, gampaj alli casha captëga nogacunata yan'gaycallämay ari. Cay runacunaga mana wiyacoj runacunami. Chaypis mana alli rurashäcunata, juchäcunata perdunaycamay. Nircur acrashayqui runacunana canäpaj chasquiycamay ari.» \s1 Yapay conträtuta rurashan \r (Deut. 7.1–5) \p \v 10 Chaura \nd Tayta Dios\nd* niran: «Mañacamashayquita aunëmi. Chaymi canan gamcunawan conträtuta rurashun. May nasyunchöpis ni may marcachöpis mana ricashan milagrucunatami gamcunapa ñaupayquicho rurashaj. Almiraypaj milagrucunata ricarmi waquin nasyun runacunapis musyanga gamcunata yanapashäta. \v 11 Canan willapaycashätaga sumaj wiyacuy. Gamcunapa ñaupayquitami gargushaj Cananeo runacunata, Amorreo runacunata, Het runacunata, Ferez runacunata, Hev runacunata, Jebús runacunata. \p \v 12 «Tiyanayquicunapaj caycaj nasyunman chayashpayqui chaycho tiyaj runacunawanga amistäta ni ima conträtutapis ama ruranquichu. Paycunawan conträtuta rurarga mana alli custumricunatami yachacunquipaj. \v 13 Chay runacunapataga altarnincunata juchorgärachinqui. Adurananpaj ichichishan wancacunatapis ushacächinqui. Asera nishan diosata adurananpaj jawishan racu guerucunatapis mutorgärinqui.\x * \xo 34:13 \xt Deut. 16.21\x* \p \v 14 «Chaycho tiyaj runacunapa diosnincunataga ama aduranquichu. Nogaga manami munächu chayno ruranayquita. Nogaga munä japalläta aduramänayquitami. \p \v 15 «Chaymi chayashayqui nasyuncho tiyajcunawanga ama conträtuta ruranquichu. Paycunawan conträtuta ruraptiquega diosnincunapaj fistata rurashanmanmi pushashunquipaj. Chayman aywarga gamcunapis rurashan micuycunata micur diosnincunata aduraycunquimanmi. \v 16 Warmi wamrancunapis wamrayquicunawan majachacanmanmi. Paycunapa warmi wamrancuna diosnincunata adurashpanga gamcunapa wamrayquicunatapis mana allita rurachinmanmi adurananpaj shacyächishpan. \p \v 17 «Imata jundiypapis ama ïdulucunata ruranquichu.\x * \xo 34:17 \xt Éxo. 20.4; Lev. 19.4; Deut. 5.8; 27.15\x* \s1 Watacho ima fistacunata rurananpäpis \r (Éxo. 23.14–19; Deut. 16.1–17) \p \v 18 «Lebadüraynaj tantata micuna fistata ruranqui\x * \xo 34:18 \xt Éxo. 12.14–20; Lev. 23.6–8; Núm. 28.16–25\x* imanöpis ruranayquicunapaj nishänölla. Chaychöga ganchis junaj micunqui lebadüraynaj tantata. Chay fistaga canga Abib quillacho Egiptupita jorgamushäta yarpänayquicunapaj. \p \v 19 «Guechpa ollgu wamracunaga nogapämi canga.\x * \xo 34:19 \xt Éxo. 13.2\x* Chayno wäcayquipa uyshayquipa rimir caj wawancunapis orgu cajcunaga nogapämi canga. \v 20 Bürru rimir wawanta orguta wachaptenga gampaj chay bürru-mallwa cananpaj ruquin Tayta Diospaj apanqui juc cashnita u juc capshita. Ruquin mana apashpayquega bürru-mallwapa cuncanta millurinqui.\x * \xo 34:20 \xt Éxo. 13.13\x* Chaynömi guechpa wamrayquipa ruquinpis nogapaj ofrendata apamunqui. Noga caycashä cajman shamushpan jinayllaga ama pipis shamongachu. \p \v 21 «Semänacho sojta junaj arunquicuna. Warannin caj junajchönami ichanga jamanquicuna,\x * \xo 34:21 \xt Éxo. 20.9–10; 23.12; 31.15; 35.2; Lev. 23.3; Deut. 5.13–14\x* murupacuy wichancho carpis cosëcha wichancho carpis. \p \v 22 «Semäna nishan fistatapis ruranqui rimir-punta shuntar raquishayqui chaqui micuyta Tayta Diospaj apaycur.\x * \xo 34:22 \xt Lev. 23.15–21; Núm. 28.26–31\x* Wata ushanancho cosëchata shuntayta usharcurna übas cosëcha fistatapis ruranqui.\x * \xo 34:22 \xt Lev. 23.39–43\x* \p \v 23 «Chay quimsa fistata ruranayquipäga watacho quimsa cuti llapan ollgu cajcuna nogata aduramaj shamonga. Nogami cä Israelcunapa \nd Tayta Diosnin\nd*. \v 24 Gamcuna tiyashayquipa ñaupancho juc casta runacuna tiyaycajtaga ushajpämi gargushaj. Chaynöpami nasyunniquita jatunyächishaj. Chaymi gamcuna watacho quimsa cuti aduramaj ñaupäman shamuptiqui mana pipis charicurcongapächu gamcuna tiyashayqui chacrataga. \p \v 25 «Nogapaj uywayquita pishtarcur apamur, chay öralla iwaltaga ama rupachinquichu uywapa yawarnintawan lebadürayoj tantata. Pascua fistacho\x * \xo 34:25 \xt Éxo. 12.10\x* pishtashayqui uywapa aychantaga waranninpaj ama imantapis jaguinquichu. \p \v 26 «Chacracho murushayqui rimir-punta shuntar raquishayqui mas allinnin cajta apamunqui noga \nd Tayta Diosta\nd* rispitamänayquipaj caycaj wasiman.\x * \xo 34:26 \xt Deut. 26.2\x* \p «Cabra-mallwapa aychanta ama yanunquichu mamanpa lëchinwanga.»\x * \xo 34:26 \xt Deut. 14.21\x* \s1 Laycunata Moisés isquirbishan \p \v 27 Moisesta \nd Tayta Dios\nd* niran: «Noga willapashäcunata isquirbiy. Chay isquirbinayquipaj nishäno cumlinayquicunapämi conträtuta rurashcä llapayqui Israelcunawan.» \p \v 28 Moisesga Sinaí puntacho \nd Tayta Dioswan\nd* caycaran chuscu chunca (40) junaj chuscu chunca (40) pagas imatapis mana micuypa mana upuypa. Chaychömi Moisesga läjacunaman isquirbiran Israel runacunawan \nd Tayta Dios\nd* conträtu rurashanta. Chay isquirbishancunaga chunca mandamintucunami caycan. \s1 Moisespa cäran achicyaypa-achicyashan \p \v 29 Sinaí puntapita Moisés cutimuran läjaman mandamintucunata isquirbishanta apacurcur. Chay puntapita cutimur Moisesga mana cuentata gocuranchu cäran achicyaycaj caycashanta. Chaynöga caran Tayta Dioswan parlasha captinmi. \v 30 Chaura Aaronwan Israelcunaga Moisespa cäran fiyupa achicyajta ricar fiyupa manchacuran. Chaymi Moisespitaga carullachöna carcaycaran. \v 31 Moisesga paycunata gayaran. Chaura Aarón Israelpa mandajnincunawan aywaran Moisespa ñaupanman. Moisesnami paycunawan parlaran. \v 32 Chaypitaga llapan Israelcunapis Moisespa ñaupanman witiran. Moisesga willapar tantiyachiran Sinaí puntacho \nd Tayta Dios\nd* nishancunata. \p \v 33 Paycunata willapar parlayta usharcur Moisesga bëluta shucutacuran. \v 34 \nd Tayta Dioswan\nd* parlaj aywashpan jorgoj chay shucutaraycashanta, parlashanpita llojshinancama. Llojshircurna Moisesga Israelcunata willapaj \nd Tayta Dios\nd* nishancunata. \v 35 Israelcunaga Moisespa cäranta ricaran fiyupa achicyaypa achicyaycajta. Chaymi Moisesga shucutanta yapay shucutacurcoj. Chaynölla cacoj Tayta Dioswan parlaj yapay yaycunancama.\x * \xo 34:35 \xt 2Cor. 3.7–16\x* \c 35 \s1 Jamay junaj säbaducho jamananpaj willapashan \r (Éxo. 31.12–17) \p \v 1 Llapan Israelcunata shuntarcur Moisés niran: «\nd Tayta Diosga\nd* caynömi nimasha: \v 2 Semäna ganchis junaj captinpis gamcunaga sojta junajlla arunqui. Ushanan ganchis caj säbadu jamay junäga jamanqui rispitädu junaj captin. Chay junaj llapayqui \nd Tayta Diosta\nd* rispitashpayqui jamanqui.\x * \xo 35:2 \xt Éxo. 20.8–11; 23.12; 31.15; 34.21; Lev. 23.3; Deut. 5.12–14\x* Pipis chay junajcho aroj cäga wañuchicangami. \v 3 Maycho tiyarpis säbadu jamay junajchöga ni ninallatapis ama ratachinquicunachu.» \s1 Tolduta rurananpaj ofrendata shuntashan \r (Éxo. 25.1–7) \p \v 4 Moisés llapan Israelcunata willapar, cayno niran: «\nd Tayta Dios\nd* nogata nimasha cayno ruranapämi: \v 5 \nd Tayta Diospaj\nd* ofrendata goycärinayquipaj gamcuna shuntanqui. Shonguyqui shacyashanpita \nd Tayta Diospaj\nd* ofrendata churayta munaj cäga gamcuna apamunqui: gorita, guellayta, runsita, \v 6 jïlucunatana muräduta, aurörata, pucata, lïnu tëlata, cabrapa ajchanpita puchcasha jïluta, \v 7 uyshacunapa garachanta pucaman tiñishata, fïnu garacunata, acacia gueruta, \v 8 lamparin ratananpaj asëtita, chayno perfümicunatapis acrana asëtiman wiñananpaj, insinsuman wiñananpäpis, \v 9 ónice rumicunata, chayno cuyayllapaj rumicunatapis mas mandaj cürapa pichëranman lagapänanpaj, efodman churapänanpäpis. \s1 Tincuna Tolducho cajcunata rurashan \r (Éxo. 39.32–41) \p \v 10 «Gamcunacho maygayquipis ima ruraytapis yachajcunaga shamuy \nd Tayta Dios\nd* nimashancunata imanöpis ruranayquipaj. \p \v 11 «Tayta Diosta rispitana witichinalla tolduta ruranquicuna: \li1 jananta, \li1 jananpa gatanancunata, \li1 ticpinancunata, \li1 marcuncunata, \li1 quinraypa chacarajnincunata, \li1 tushancunata, \li1 chay guerucunapa jamanancunata, \li1 \v 12 Babulta, \li1 chapananta, \li1 wintunanpaj gueruncunata, \li1 babul churaränan cuartuta raquir chaparänanpaj caj bayëtata, \li1 \v 13 mësata, \li1 wintunanpaj gueruncunata, \li1 mësacho cananpaj cajcunata, \li1 Diospaj caj tantata, \li1 \v 14 achqui ratananpaj candilëruta, \li1 ima-aycanpis chaycho cajcunatawan, \li1 tübu-nirajnincunata, \li1 achqui ratananpaj asëtita, \li1 \v 15 insinsuta rupachir goshtachina altartapis wintucunantinta, \li1 alli asyaj asëtita, \li1 alli asyaj insinsuta, \li1 tolduman yaycunata chaparaj tëlata, \li1 \v 16 uywacunata pishtarcur rupachinayquipaj caj altarta, \li1 uchpa shicwananpaj runsipita uchcuyojnincunata, \li1 wintucunanta, \li1 chaycho cananpaj cajcunata, \li1 runsipita paylata jamanantinta, \li1 \v 17 rispitädu toldu chaupicho captin guenchano intërunpa tumarej chaparänanpaj cajta rurananpäna: \li1 tëlacunata, \li1 tushancunata, \li1 tushacuna jamananpaj cajcunata, \li1 guenchano caycajman yaycuna puncupaj tëlata, \li1 \v 18 tolduta ichichinanpaj istägancunata, \li1 intëru cantunpa curraltano ichichinanpaj istägancunata, \li1 wasquïllacunata, \li1 \v 19 mas rispitädu cajcho Diosta rispitar jaticunanpaj awaypa awasha röpata: \li1 cüra Aarón jaticunanpaj rispitädu röpanta, \li1 Aaronpa wamrancunapa cüra cay röpancunatapis.» \s1 Runacuna goycunanpaj apamushan \p \v 20 Chaura llapan Israelcuna Moiseswan goturpaycashanpita cuticuran imatapis capushanpita apamunanpaj. \v 21 Chaymi Tincuna Tolduta jatarachinanpaj ofrendata churayta munajcuna \nd Tayta Diospaj\nd* apamuran. Chaynöpis apamuran Tincuna Tolducho cananpaj caj cösacunata rurananpaj y cüra jaticunan rispitädu röpacunata rurananpäpis. \v 22 Ollgupis warmipis shongun shacyaptin ofrendata goyta munajcuna apamuran ticpicunata, surtïjacunata, wallgancunata, jatirashan arëticunata, goripita rurashan cajtaga imatapis. Cada ünunmi ima-aycatapis goripita cajta \nd Tayta Diospaj\nd* apamuran. \v 23 Caupusha jïlucunata muräduta aurörata pucata, mas alli caj lïnu tëlata awananpaj, cabrapa ajchan caupushata, uyshacunapa garachan pucaman tiñishata, lamarcho tiyajpa garachancunatapis apamuran. \v 24 Mayganpis guellayta, runsita goycunanpaj apaj cäga \nd Tayta Diospa\nd* ñaupanman apashpan goycoj. Acacia gueruta apamojpis apamuran Diospaj cajcunata imatapis rurananpaj. \v 25 Tucuy-nirajta burdayta yachaj caj warmicunapis, apamuran caupusha jïlucunata muräduta, aurörata, pucata, mas alli caj tëlata rurananpaj «lïnu» jutiyojta. \v 26 Puchcay yachaj warmicunana cabrapa ajchanta puchcaran. \v 27 Mandajcuna apamuran cuyayllapaj ónice rumicunata, waquinta mas mandaj cüra jaticunan pectoralman, efodmanpis adurnar lagananpaj. \v 28 Chayno apamuran alli asyaj jampicunata, achquipaj asëticunata, acrar wiñapänanpaj caj asëtita, goshtachiptin alli asyaj cananpaj insinsupäpis. \p \v 29 Israel runacuna ollgupis warmipis ofrendata churayta munaj cäga buluntänin cashanpita apapäcamuran \nd Tayta Dios\nd* Moisesta nishan cajcunata llapanta rurachinanpaj. \s1 Arunanpaj yachaj runacunata Moisés churashan \r (Éxo. 31.2–6) \p \v 30 Israelcunata Moisés niran: «Wiyamay-llapa noga nishäta: \nd Tayta Diosmi\nd* acrasha Judá trïbupita caj Bezaleelta. Payga Hurpa willcanmi, Uripa wamranmi caycan. \v 31 Bezaleeltaga abilösu cananpaj Tayta Diosmi yarpayta gosha Tayta Dios yarpaycashanno rurananpaj. Chaymi payga ima ruraytapis yachan, imata rurananpäpis yarpaysapa. \v 32 Goripita, guellaypita, runsipita cuyayllapajcunata rurayta yachan. \v 33 Cuyayllapaj rumicunatapis llagllayta yachanmi. Llagllarcur camarajlla cananpaj cañichin. Chaynömi guerupitapis llagllayta yachan. Tucuy-niraj cuyayllapäcunata rurayta yachan. \v 34 Chaynömi Diosga Bezaleeltawan Aholiabta tantiyaytapis gosha waquin cajta imano ruraytapis yachachinanpaj. (Aholiabga Ahisamacpa wamran. Ahisamacga Dan trïbupitami casha.) \v 35 Ishcantami Tayta Dios yanapasha imatapis cuyayllapäta rurananpaj, murädu, auröra, puca chicnu millwa jïluwan llanu caupusha lïnuwan imatapis burdananpaj, cuyayllapaj laburcunata awananpäpis. \c 36 \p \v 1 «Chaymi Bezaleel, Aholiab y waquin yachajcunapis, tantiyaj runacunapis \nd Tayta Dios\nd* nishanno Tolduta jatarachengapaj. Paycunatami \nd Tayta Dios\nd* yachayta gosha Tolduta, Toldupa cösancunata rurananpaj.» \s1 Israelcuna puchuy-puchuy apamushan \p \v 2 Moisés gayaran Bezaleelta, Aholiabta, chayno waquin ima rurayta yachaj cajcunatapis \nd Tayta Dios\nd* yachayta goshancunata, quiquinpa buluntänillanpita yanapayta munaj runacunatapis. \v 3 Tolduta, tolducho cananpaj cajta rurananpaj Israelcuna apapashanta chasquiran. Chay apashanta rurarcaycaptinpis runacunaga quiquincunapa buluntäninpita cada tuta jinalla aparcaycämuran. \v 4 Chayno apamuptinnami tolducho aruycashanta cachaycur aywaran \v 5 Moisesta cayno ninanpaj: «Runacunaga alläpanami aparcaycämun, rurananchïpaj \nd Tayta Dios\nd* nimashanchïta llapanta rurashapis puchojpänami». \p \v 6 Chaura Moisesga runacunata intëru pachacaraycashanpa willacachiran cayno nir: «Tincuna Tolduta jatarachinanchïpaj amana mastaga imatapis apamuychu.» Chayno willacachiptinmi runacuna manana apamurannachu. \v 7 Tayta Dios nishancunata rurachinanpäpis puchoj puchojnami caran. \s1 Tolduta rurashan \r (Éxo. 26.1–37) \p \v 8 Waquin arojcunapita ima ruraytapis mas yachajcuna ruraran Tayta Dios tiyanan Tolduta. Tolduta ruraran chunca pësa tëlapita. Chayta awaran caupusha fïnu lïnu jïlupita, muräduman, auröraman, pucaman tiñishapita. Chay tëlacunapa jananman burdaran cuyayllapaj querubín anjilcunata. \v 9 Chay tëlacunapaga cada-ünunpa larguynin caran chunca ishcay metru medyan (12.5), anchuyninna ishcay metru. \v 10 Pichga tëlacunata pësaran jucnayllano cananpaj. Yapay pichga cajtapis pësaran jucnayllano cananpaj. \v 11 Pësashan jucaj cantunman ujalcunata jiraypa tanaran murädu tëlapita. Jucaj cajpa cantunmanpis chayno tanaran. \v 12 Rimir caj jirashanman churaran pichga chunca (50) ujalcunata; guepa caj jirashanmanpis pichga chunca (50) ujalcunata. Chaura jucaj tëlapa ujalnenga jucaj tëlapa ujalninwan tincucasha caycaran. \v 13 Chayno goripita ruraran pichga chunca (50) ticpinöcunatapis ujalnincunapita shinrinanpaj. Chaura juc pïsanöllana chaparaycaran chay Tolduga. \p \v 14 Cabrapa ajchanpitapis awaran chunca juc (11) tëlacunata. Chay tëlacunaga caran Tolduta gataraycashan jananpa gatananpaj. \v 15 Chay tëlacunapaga cada-ünunpa larguynin caran chunca quimsa (13) metru medyan, anchuyninna ishcay metru. \v 16 Pichga caj pësata pësaran jucnayllano cananpaj. Sojtata raquishan cajtapis shuyni pësaran. \v 17 Chaypa jucaj cantunman pichga chunca (50) ujalcunata jiraran. Jucaj cajpa cantunmanpis yapay pichga chunca (50) ujalcunata jiraran. \v 18 Chayno runsipita ruraran pichga chunca (50) ticpinöcunatapis jirashan ujalcunapita shinrinanpaj. Chaynöpami juc pïsanölla caycaran. \v 19 Mas jananman gatananpäpis pucaman tiñisha uyshapa garachanpita ruraran. Mas jananpa gatananpäpis ruraran fïnu garacunawan. \p \v 20 Tolduta ichichinanpaj marcuncunata ruraran acacia guerupita. \v 21 Cada marcupa larguynin caran chuscu metru medyan. Anchuyninna caran sojta chunca pichga (65) sentïmetru. \v 22 Cada marcupa ishcay chaquincunatapis ruraran. Chaynölla ruraran llapan marcucunapaj. \v 23 Jucaj-läduncho ichichinanpaj ruraran ishcay chunca (20) marcucunata. \v 24 Chay ishcay chunca (20) marcucuna ichiränanpaj guellaypita ruraran chuscu chunca (40) jamanancunata. Chaura cada marcu jamaränan caran guellaypita ishcay jamanacho. \v 25 Jucaj-lädunpäpis ruraran ishcay chunca (20) marcucunata. \v 26 Chay caj-läpäpis guellaypita ruraran chuscu chunca (40) jamanancunata. Chaura cada marcu jamaränanpaj caran guellaypita ishcay jamanacuna. \v 27 Guepan caj-läpa ichichinanpäpis ruraran sojta marcucunata. \v 28 Chay guepancho ishcan isquïnancunacho ichichinanpäpis ruraran mas ishcay marcuta. \v 29 Chay marcucunaga isquïnacunapaj caran isquïnayoj cananpaj doblasha. Janaj ushajninchöna arguyllawan chariränan caran. Jucaj isquïnapäpis jucaj isquïnapänölla ruraran. \v 30 Chaura llapanga caran pusaj marcucuna, cada ünun ishcay jamacunancunawan-cama. Llapanpäga caran guellaypita chunca sojta (16) jamanancuna. \p \v 31-34 Tolduta quinranpa chacarajnincunapis acacia guerupita ruraran chunca pichgata (15). Chaycunaga pichga caran jucaj-lädunpa ichiraj marcucunata chariränanpaj. Yapay pichgana caran jucaj-lädunpa ichiraj marcucunata chariränanpaj. Yapay pichga cajna caran guepanpa ichiraj marcucunata chariränanpaj. Chay quinranpa chacaj guerucunataga goriwan chaparan. Marcucunatapis goriwan chaparan. Arguyllacunatapis goripita ruraran quinranpa chacaraj guerucuna chaypa päsananpaj. Marcupa pullan chaupinpa chacaraj gueruga juc cantupita juc cantucama päsaränanpaj ruraran. \p \v 35 Toldu ruricho raquir chaparänanpaj tëlatapis awaran caupusha fïnu lïnu jïlupita, muräduman, auröraman, pucaman tiñishata. Chay jananman burdaran cuyayllapaj querubín anjilcunata. \v 36 Acacia guerupita chuscu tushacunata ruraran. Chaytaga goriwan chapyaran. Jamanancunatana jundiran guellaypita. Tushacunapa puntanman churaran goripita arguyllata chayman tëlacunata warcunanpaj. \p \v 37 Tolduman yaycuna puncu chaparajta ruraran caupusha fïnu lïnu jïlupita, muräduman, auröraman, pucaman tiñishapita. Chay jananman cuyayllapajcunata burdaran. \v 38 Acacia guerupita pichga tushacunata ruraran. Chaypa puntancunataga goriwan chapyaran. Jamanancunatapis runsipita pichgata jundiran. Tushacunapa puntanman churaran goripita arguyllata chay awashan tëlacunata warcunanpaj. \c 37 \s1 Babulta rurashan \r (Éxo. 25.10–20) \p \v 1 Nircur Bezaleelga acacia guerupita ruraran juc babulta. Largun caran juc metru chunca sentïmetrun. Anchun caran sojta chunca pichgan (65) sentïmetru. Altuyninpis caran sojta chunca pichgan (65) sentïmetru. \v 2 Rurinpa jananpa goriwan chapyaran. Chayno intëru cantunpapis goripita ribëtita churaparan. \v 3 Goripita ruraran chuscu arguyllata babulpa chuscun chaquin isquïnacunaman churananpaj. Chaycunataga churaran ishcayta jucaj-lädunman, ishcayta jucaj-lädunman. \v 4 Chay babulta wintunanpaj ishcay largu acacia gueruta camariran. Chay camarishan guerucunata goriwan chapyaran. \v 5 Nircur chay guerucunataga churashan arguyllacunapa uchcunpa päsachiran chaypita apar wintunanpaj. \p \v 6 Chapanantaga ruraran gorillapitana. Largun caran juc metru chunca sentïmetrun. Anchun caran sojta chunca pichgan (65) sentïmetru. \v 7 Babulpa chapanan janancho ruraran ishcay querubín anjilcunata. Chay caycaran gorita martilluwan tacayllapa rurasha. Querubín anjilcunaga caycaran chay chapanapa ishcan cuchuncunacho. \v 8 Chapananwan chay querubín anjilcunata rurashanga caycaran chay pïsalla. Jucaj querubín anjil caycaran jucaj cantuncho, jucajna jucaj cantuncho. \v 9 Chay querubincunaga wac-lä cay-lä ishcanpis caycaran ñaupanman älancuna quichasha. Ishcanpis ricarpaycaran chapanallanman. Chaura älancunaga chapana jananpa quichasha caycaran. \s1 Tanta churaränanpaj mësata rurashan \r (Éxo. 25.23–29) \p \v 10 Bezaleelga acacia guerupita ruraran mësata. Larguynin caran isgun chunca (90) sentïmetru. Anchun caran chuscu chunca pichgan (45) sentïmetru. Altuynin caran sojta chunca pichgan (65) sentïmetru. \fig Diospaj tanta churaränan mësa|src="HK00258B.TIF" size="col" loc="Exodus 37.10" ref="Éxo. 37.10" \fig* \v 11 Intërunta goriwan chapyaran. Intëru cantunpapis goripita ribëtita churaparan. \v 12 Chay mësa cuchullanpa churaparan ganchis sentïmetru altuta intërunpa tumarejta. Chaymanmi gori ribëtita churaparan intërunpa tumarej. \v 13 Goripita jundiypa ruraran chuscu arguyllata. Chay arguyllata churaran chuscu isquïnanman. \v 14 Chaura chay arguylla caycaran chaquin tanaraycashan läduncho. Chay arguyllacunapanami päsararan mësata wintunanpaj rurashan gueru. \v 15 Mësata wintunanpaj caj guerucunataga ruraran acacia guerupita. Intëru jananpana goriwan chapyaran. \v 16 Goripita ruraran mësa janancho ruranan cösacunata: lätucunata, tasuncunata. Järracunatapis, cöpacunatapis ruraran chaywan altarman bïnuta wiñapänanpaj. \s1 Goripita candilëruta rurashan \r (Éxo. 25.31–39) \p \v 17 Bezaleelga martilluwan tacayllapa ruraran goripita candilëruta. Jamanan, ichirajnin, cöpancuna, mogu-mogu caycajcuna, wayta pashtaraycaj-niraj umancunapis caran juc pïsalla. \v 18 Chay candilërupa rämancunaga caran sojta callapayoj, quimsa jucaj-lädunpita, quimsa jucaj-lädunpita. \v 19 Cada callapa aywarajcho caran quimsa mogucuna wayta pashtaraycaj-niraj. Chaynölla caran sojtan callapancho. \v 20 Jamananpita aywaraj chaupi tullunchöga caran chuscu mogucuna wayta pashtaraycajno. \v 21 Chay mogucunaga cada callapa llojshejpa chaquinchömi caran. \v 22 Chay wayta pashtaraycaj-niraj moguncunaga caran jinallanpita martilluwan tacaypa rurasha. \v 23 Candilërupa ganchis tübu-nirajnincunatapis, tinäsuncunatapis, llipta shuntacunan lätu-mallwancunatapis gorillapita ruraran. \v 24 Candilërutaga llapan cösancunatawan ruraran quimsa chunca quimsa (33) quïlu goripita. \s1 Insinsu rupachicuna altarta rurashan \r (Éxo. 30.1–5) \p \v 25 Bezaleel ruraran juc altarta acacia guerupita insinsuta chaycho rupachinanpaj. Chayta ruraran chuscun lädun iwalta. Cada lädun caycaran chuscu chunca pichgan (45) sentïmetru. Chay iwal-lla caycaran anchuynin larguyninpis. Altuyninna caran isgun chunca (90) sentïmetru. Altarpa wagrancunapis quiquin altarwanga chay pësallami caran. \fig Insinsu rupachicuna altar|src="HK00260B.TIF" size="col" loc="Exodus 37.25" ref="Éxo. 37.25" \fig* \v 26 Intërunta goriwan chapyaran. Wagrancunatapis goriwan chapyaran. Wirpanpapis intëru cantupa tumarej churaparan goripita juc ribïtitano. \v 27 Chay churashan chaquinpana churaparan goripita rurashan arguyllacunata, cada lädunman ishcayta-cama. Chay arguyllataga churaran chaypa gueruta jatircur altarta wintunanpaj. \v 28 Wintunanpaj caj guerutapis ruraran acacia guerupita. Nircur jananpa chapyaran goriwan. \s1 Alli asyaj asëtita rurashan \r (Éxo. 30.22–38) \p \v 29 Chaynöpis Bezaleel ruraran alli asyaj asëtita acrar wiñapänanta. Chayno ruraran alli asyaj insinsutapis. Chaytaga ruraran perfümita rurajcuna rurashanno.\x * \xo 37:29 \xt Éxo. 30.22–38\x* \c 38 \s1 Runsipita altarta rurashan \r (Éxo. 27.1–8) \p \v 1 Bezaleelga uywata pishtarcur rupachicuna altarta ruraran chuscu isquïnayojta, acacia guerupita. Cada lädunpa larguynin caran ishcay metru ishcay chunca picha (25) sentïmetrun. Altuynin caran juc metru ishcay chunca pichga (25) sentïmetrun. \v 2 Chuscun isquïnancho wagratano ruraran. Chaycuna caran llagllaypa rurasha quiquin altarwanga chay pïsalla. Nircur intëru jananpa runsiwan chapyaran. \v 3 Uchpa jorgucuna mancancunatapis, pälancunatapis, tasunnincunatapis, rinchincunatapis, wichincunatapis ruraran. Chaycunaga llapanpis caran runsipita jundiypa rurashalla. \v 4 Chayno rëjasnincunatapis mällatano runsipita ruraran. Nircur rëjastaga churaran altarpa rurincho patac caycajman. Chaynöpami chay rëjasga quëdaran altarpa pullannincho. \v 5 Runsipita chuscu arguyllacunatapis jundiypa ruraran. Nircur chay arguyllacunata chuscun isquïnaman churaran chay arguyllacunapa gueruta päsarcachir wintunanpaj. \v 6 Altarta wintunan guerucunataga acacia guerupita ruraran. Chay rurashantaga intërunta runsiwan chapyaran. \v 7 Chay ishcan-läduncho caycaj arguyllapa uchcunpa jatiran chaypita wintunanpaj. Chay altartaga tablapita ruraran alayri uchcullata. \fig Ofrendacunata rupachinanpaj runsi altar|src="HK00256B.TIF" size="span" loc="Exodus 38.1-7" ref="Éxo. 38.1–7" \fig* \s1 Runsipita paylata rurashan \p \v 8 Chaypita Bezaleelga ruraran juc paylata runsipita llapan jamanantinta. Chayta ruraran toldu puncucho aroj warmicunapa espëjuncunapita.\x * \xo 38:8 \xt Éxo. 30.18\x* \s1 Toldupa guenchanta rurashan \r (Éxo. 27.9–19) \p \v 9 Bezaleelga Toldupa sawanninpaj tëlata rurachiran. Nircorga intëru cantunpana fïnu lïnu tëlawan guenchachiran. Sur caj-lädunpa larguynin caran chuscu chunca pichga (45) metrun. \v 10-11 Norte caj-lädunpapis larguynin caran chuscu chunca pichga (45) metrun. Chaycunapäga cada lädunpaj ruraran ishcay chunca (20) tushacunata. Chay tushacunapa jamanancunata cada lädunpaj runsipita ruraran ishcay chuncata (20). Aushincunatapis, arguyllancunatapis guellaypita ruraran. \p \v 12 Inti yaganan caj-läpa anchuynin caran ishcay chunca ishcay metru medyan (22.5). Chaypapis fïnu lïnu tëlawan guencharan. Chaypaj ruraran chunca tushacunata chunca jamanancunatawan. Chay tushacunapa aushincunata, arguyllancunatapis guellaypita ruraran. \v 13 Inti yagamunan caj-läpa ricaraycaj puncunpapis anchuynin caran ishcay chunca ishcay metru medyan (22.5). \v 14 Puncupita jucaj-lädunman caran ganchis metru. Chaypäpis ruraran quimsa tushacunata quimsa jamanancunatawan. \v 15 Puncupita jucaj-lädunmanpis churaran ganchis metru tëlata. Chay tëlata chararänanpaj ruraran quimsa tushacunata cada-ünunta jamanancunatawan. \v 16 Guenchanpaj caj tëlacunataga awaran fïnu lïnupitami. \v 17 Intëru cantunpa tumariraj tushacunapa jamanancunataga runsipita ruraran. Tushapa aushincunata arguyllancunatapis guellaypita ruraran. Tushapa puntanta chaparänanpäpis guellaypita ruraran. Sawanpa llapan tushancunapa arguyllancunatapis guellaypita ruraran. \p \v 18 Quiquin puncu yaycuna cajpana anchuynin caran isgun metru. Chaypaj awaran caupusha fïnu lïnu jïlupita, muräduman, auröraman, pucaman tiñishapita. Chaytaga cuyayllapaj burdaran. Chay tëlapa altuyninta ruraran ishcay metru ishcay chunca pichga (2.25) sentïmetrunta. Waquin guenchapa altuynintano ruraran. \v 19 Chay puncupäga ruraran chuscu tushacunata runsipita jamanancunatawan. \p Chay tushacunapa aushincunata arguyllancunata guellaypita ruraran. Tushapa puntanta chapananpäpis guellaypita ruraran. \v 20 Toldu tuninanta chariraj istägacunatapis, Toldupa sawanninpa guenchanta chariraj istägacunatapis runsillapita ruraran. \s1 Tolduta imapita rurashanpis \p \v 21 Moisés nishannöllami cüra Aaronpa wamran Itamarga cüracunata yanapaj Leví runacunawan apuntachiran Tolduta imawanpis rurachishancunata. Chay Tolduga caran babul churaränanmi. \v 22 Judá trïbupita caj Hurpa wamran Uripa wamran Bezaleelga llapantami ruraran \nd Tayta Dios\nd* Moisesta nishannölla. \v 23 Bezaleeltaga ruräshiran Ahisamacpa wamran Aholiab. Pay caran Dan trïbupita. Chaynöpis Aholiab caran fyërruta tacay yachaj. Paymi yacharan tucuy-nirajta awayta, tucuy-nirajcunata burdaytapis. Llapan casta tëlacunacho, muräducho, auröracho, pucacho, lïnu tëlachöpis burdayta yacharan. \p \v 24 Tolduta, Tolducho cananpaj caj cösacunata rurananpaj gori caran runacuna ofrenda churashanmi. Runacuna ofrenda churashan gori llapanga caran isgun pachac sojta chunca pichgan (965) quïlu quimsa chunca (30) grämunwan. Chaycunata pësaran Tolducho caj pësacunawan. \p \v 25 Sinsucoj cumuncunapita shuntashan guellayga pësaptin lasaran quimsa waranga quimsa pachac chunca isgun (3,319) quïlu pichga pachac ishcay chunca pichgan (525) grämunwan. Chaycunataga pësaran Tolducho pësacuna cajwan. \v 26 Ishcay chunca (20) watayojpita janaman cajlla runacuna sinsucuran. Paycunami caran sojta pachac quimsa waranga pichga pachac pichga chuncan (603,550) runacuna. Chay runacunami cada-ünun pägaran pichga grämu medyan guellayta.\x * \xo 38:26 \xt Mat. 17.24\x* Tolducho caj pësacunawan pësaypa churaran.\x * \xo 38:26 \xt Éxo. 30.11–16\x* \v 27 Chay shuntashan guellaymi quimsa waranga quimsa pachac (3,300) quïlu caran. Chay guellaywanmi Tincuna Toldupa marcuncunapa jamanancunata, ruricho caj tëlata chararaj tushacunapa jamanancunatapis ruraran. Pachactami (100) chay jamanancunata jundiran. Chaymi cada jamanata jundiran quimsa chunca quimsa (33) quïlu guellaypita. \v 28 Waquin caj guellay shuntashanwan ruraran tushacunapa aushincunata, arguyllancunatapis. Tushacunapa puntantapis chaparan chay guellayllawan. \p \v 29 Tayta Diospaj apashanga runsipis ushajpäga caran ishcay waranga quimsa pachac quimsa chunca sojta quïlu medyan (2,336.5). \v 30 Chay runsipitami ruraran Tincuna Tolduta rurashanpa puncun yaycurinacho tusha ichirajcunapa jamananta. Chayno altarta, uchpa shicwananpaj uchcuyojtapis chay runsipitami ruraran. Runsillapitami ruraran altarpa llapan cösancunatapis. \v 31 Toldupa intëru cantunpa guencharaycajcho caycaj tushacunapa jamanancunata, istägancunatapis runsillapita ruraran. Chayno guenchano caycajman yaycurinacho caycaj tushacunapa jamanancunatapis runsillapita ruraran. \c 39 \s1 Cüracuna jaticunanpaj cajta rurashan \r (Éxo. 28.1–43) \p \v 1 Rispitädu Tolduman yaycunanpaj caj röpata cüra jaticunanpäga shuyni ruraran. Chayta ruraran murädu tëlapita, aurörapita, pucapita. Chaynöllami Aarón rispitädu röpata jaticunanpäpis ruraran. Moisesta \nd Tayta Dios\nd* nishannöllami ruraran. \p \v 2 Bezaleelga efodta ruraran goriwan, caupusha jïlupita rurasha fïnu lïnu tëlawan, muräduman, auröraman, pucaman tiñisha tëlawan. \v 3 Goritaga tacaypa llapshacharan. Nircur chayta cuchuran jïlutanölla. Chay jïluno goriwanna burdaran caupusha jïlupita awashan lïnu tëlaman, muräduman, auröraman, pucaman tiñisha tëlaman. \v 4 Efodtaga ruraran ishcay tëlata. Ishcan-lä puntancho ruraran umrunpa päsachir chaycunapita watananpaj. \v 5 Efodta chegllanpa watacunanpäna wachcunta ruraran goriwan, caupusha jïlupita rurasha fïnu lïnu tëlawan, muräduman, auröraman, pucaman tiñisha tëlawan. Efodwanga chay pësallami caran. Chaytaga ruraran Moisesta \nd Tayta Dios\nd* nishannöllami. \p \v 6 Achicyaycachaycaj ónice rumicunata churaran efodpa jananman goripita cañichicunata rurashanman. Chay churashan rumicuna jananmannami sëlluta rurajno isquirbiran Israel trïbucunapa jutinta. \v 7 Bezaleelga chaycunata churaparan efod watun umrunpa päsaränan cajman. Chaura chaycunaga caycaran Israel trïbucunata Tayta Dios yarpänanpämi. Chaytaga ruraran Moisesta \nd Tayta Dios\nd* nishannöllami. \p \v 8 Cüra pëchunman churacur watacunan pectoraltapis ruraran efodta rurashannölla goriwan, caupusha jïlupita rurasha fïnu lïnu tëlawan, muräduman, auröraman, pucaman tiñisha tëlapita. Chaycunataga cuyayllapaj burdashata ruraran. \v 9 Pectoralta doblaran bolsano chuscu isquïnayojta, cuarta largun, cuarta anchuyojta. \v 10 Jananman lagaran cuyayllapaj rumicunata chuscu fïlata. Rimir caj fïlacho caycaran cayno jutiyoj rumicuna: sárdica, topacio, carbunclo. \v 11 Ur'gan fïlacho caycaran: esmeralda, zafiro, diamante. \v 12 Mas ur'gan fïlacho caycaran: jacinto, ágata, amatista. \v 13 Ushanan caj fïlacho caycaran: Berilo, ónice, jaspe. Chay rumicunaga llapanpis caycaran goripita awaypano rurashacho cañichisha. \v 14 Chay rumicunachöga caycaran Israelpa chunca ishcay wamrancunapa jutincunami. Cada ünunpa jutincuna caycaran juc rumicho-cama sëllucho isquirbiraycajno isquirbisha. \p \v 15 Pectoralpaj curdunta ruraran goripita pilltaypa. \v 16 Chay pectoralcho ruraran goripita ishcay arguylla-mallwacunata. Chayno goripita cañichicunatapis rurachiran. Chaycunataga churaparan pectoralpa jana caj ishcan-lä puntancunaman. \v 17 Ishcan gori curduntana charichiran pectoralpa ishcan-lä isquïnancho arguylla caycajman. \v 18 Chay curduncunapa jucaj puntancunatana charichiran efodpa umruncho lagaraycaj cañichicunaman. \v 19 Yapay goripita ruraran ishcay arguylla-mallwata. Nircur chaycunata churaran pectoralpa ura caj ishcan-lä puntan rurinman. \v 20 Yapay goripita ruraran ishcay arguylla-mallwata. Nircur churaran efodpa ishcan-lä cantunman, wachcu aywanan ñaupanman. \v 21 Pectoralcho ishcay arguyllacuna caycajpita auröra curdunwan wataran efodcho ishcay arguyllacuna caycajman. Chaynöpami pectoralga efodpita mana cuyucuranchu. Llapantapis ruraran Moisesta \nd Tayta Dios\nd* nishannöllami. \p \v 22 Efodpa rurinman jaticunan sotänata murädu tëlapita ruraran. \v 23 Chaupincho uman yaycunanpaj uchcuyoj caran. Chay uchcu sinchi cananpaj awaypa awasha caran ribëtitano mana rachinanpaj. \v 24 Sotänapa chaqui puntanmanna intërupa tumarej churaran wallwata, auröra jïlupita, murädu jïlupita, puca jïlupita, caupusha fïnu lïnu jïlupitapis rurarcur. \v 25 Chayno goripita ruraran tacsha campanillacunatapis. Chay campanillacunataga sotänaman churaran intëru chaqui puntan tumarejpa wallwacunatawan tacuchiypa. \v 26 Chaura sotänachöga intëru chaqui cantunpa tumarej caycaran juc wallwa, juc gori campanilla, juc wallwa juc gori campanilla. Chayta ruraran Tolduman aroj yaycur cüra jaticunanpämi, Moisesta \nd Tayta Dios\nd* nishannölla. \p \v 27 Aaronpaj wamrancunapäpis ruraran päsaypa largu röpata fïnu lïnu tëlapita. \v 28 Chayno ruraran shucullpintapis, adurnuncunatapis fïnu lïnupita. Ruri ajüruntapis caupusha fïnu lïnupita ruraran. \v 29 Labur wachcuntapis awaran lïnu jïlu caupushapita, murädupita, aurörapita, pucapita. Awarcur wachcumanga cuyayllapäcunata burdaran. Chayta ruraran rurachinanpaj Moisesta \nd Tayta Dios\nd* nishannölla. \p \v 30 Vinchatano goripita läjallata rurachiran. Chayman isquirbiran sëllucho isquirbejno. Chaycho niycaran «\nd Tayta Diospaj\nd*\sc acrasha\sc*» nir. \v 31 Chayman murädu tëlapita watunta churaparan shucullpin jananpa watananpaj. Chayta ruraran rurachinanpaj Moisesta \nd Tayta Dios\nd* nishannölla. \s1 Tincuna Tolduta rurayta ushashan \r (Éxo. 35.10–19) \p \v 32 Tincuna Tolduta rurayta usharanna. Israelcunaga llapantapis ruraran \nd Tayta Dios\nd* Moisesta nishannölla. \v 33 Moisesman llapan rurashancunata apamuran, Tincuna Toldupaj cajta, Tincuna Toldupa llapan imancunatapis: aushincunata, marcuncunata, quinraypa chacaraj guerucunata, tushancunata, tushacuna jamanancunata, \v 34 Tincunata gatananpaj caj mas alli garachacunapita rurashancunata, Tolducho pullanpita raquir Dioswan conträtuta rurar isquirbishan churaraycaj babulta chaparänanpaj rurashancunata, \v 35 Dioswan conträtuta rurashanta churananpaj rurashan babulta, chay babulpa chapananta, wintunanpaj guerunta, \v 36 mësata, chaycho llapan imancunatapis, Tayta Diospaj tanta rurashantapis, \v 37 goripita rurashan candilëruta, lamparinnincunata, candilërupa llapan cösancunata, achqui ratananpaj asëtitapis, \v 38 insinsuta rupachir goshtachina altarta, acrar wiñapäna alli asyaj asëtita, alli asyaj insinsuta, Tincuna Tolduman yaycunata chaparaj tëlata, \v 39 runsipita rurashan altarta, uchpa shicwananpaj runsipita uchcuyojnincunata, wintucunanta, imancunatapis, runsipita paylata jamanantinta, \v 40 rispitana toldupa intëru cantun tumarejpa guenchano chaparänanpaj awashanta, tëlacunata, tushancunata, tushacunapa jamanancunata, guenchaman yaycunata chaparaj tëlata, Tincuna Toldupa llapan cösancunata, \v 41 awaypa awasha röpata mas rispitädu cajcho Diosta rispitar cüra jaticunanpaj cajta. Chayno apamuran cüra Aaronpaj rispitädu röpata, Aaronpa wamrancuna cüra car jaticunanpaj röpacunatapis. \p \v 42 Israelcunaga llapantapis ruraran \nd Tayta Dios\nd* Moisesta nishannölla. \v 43 Llapan rurashancunata Moisés ricaptin caran \nd Tayta Dios\nd* nishannölla. Chaymi Moisesga paycunata bindisyunta goran. \c 40 \s1 Tincuna Tolduta ichichishan \p \v 1 Moisesta \nd Tayta Dios\nd* niran: \v 2 «Mushoj wataman gallarej quilla rimir junajcho Tincuna Tolduta ichichir camacächinqui. \v 3 Chay Toldu ruriman churanqui isquirbichishä churaraycaj babultapis. Nircur tëlata waguinqui babulta chapananpaj. \v 4 Mësata yaycarcachir sumaj camacächinqui. Candilërutapis yaycarcachir tübuncunata camarircur achquita sindinqui. \v 5 Insinsuwan saumachinayquipaj gori altartapis churanqui Conträtu Babulta chaparaj tëla ñaupanman. Tolduman yaycunata chapananpäpis tëlata churanqui. \p \v 6 «Nircur uywacunata pishtar rupachina altartapis Tolduman yaycuna ñaupanman-niraj churanqui. \v 7 Chaypita churanqui runsi paylata, altarpita Tincuna Tolduman aywaj pullan chaupiman. Nircur chay paylamanga juntata yacuta wiñanqui. \v 8 Chaycunata camacächiyta ushaycorga Toldupa ñaupanpa guenchano cananpaj intëru tumarej ichichinqui. Chayman yaycuna puncutapis chapanqui. \p \v 9 «Llapanta camacarcacherga acrar wiñapäna asëtita wiñapanqui Tolduman, chaycho caycaj cösacunamanpis. Chaynömi gamga ruranquipaj shuyni nogapäna cananpaj. Chaura chaycunaga canga rispitäduna. \v 10 Chaynöpis asëtita wiñapanqui uywacunata rupachina altarta, chaycho caycajcunatapis. Chayno ruraptiquinami shuyni nogapaj canga. Chaura chayga canga rispitäduna. \v 11 Paylamanpis jamacunantinman rispitädu asëtita wiñapanqui. Chaynöpami rispitädu car nogapäna canga. \p \v 12 «Nircur Aaronta wamrancunatawan pushay Tincuna Toldu puncu ñaupanman. Chaycho paycunata bäñanqui labaturyucho caycaj yacuwan. \v 13 Bäñarcur Aaronta jatipanqui rispitädu röpata. Nircurna umanman asëtita wiñapanqui shuyni nogapäna cananpaj. Chauraga nogata sirbimaj cüräna caycanga. \v 14 Aaronpa wamrancunatapis chayno gayarcur jatipanqui sotänancunata. \v 15 Nircorga papäninta umanman wiñapashayquino asëtita wiñapanqui. Chauraga paycunapis canga nogata sirbimaj cüräcunana. Chay asëtita wiñapashayquiwanga paycuna casta cüra caynin imaycamapis mana ushaypana canga.» \p \v 16 Chaura Moisesga llapantapis ruraran \nd Tayta Dios\nd* nishannölla. \v 17 Egiptupita llojshishan ishcay wataman gallaycoj rimir junajcho camacächir ichichiran Tolduta guenchano caycajnincunatawan. \v 18 Moisés llapanta camacächishpan Tolduta ichichiran. Marcucuna jamananpaj churaparan jamanancunata. Chay jamanacunaman marcucunata ichichishpan chacaraj guerucunata churachiran. Tushacunatapis ichichiran. \v 19 Toldupaj ichichishan tushacunapa jananman-jananman gataran tolduna cananpaj. Llapantapis ruraran \nd Tayta Dios\nd* Moisesta nishannölla. \p \v 20 Nircorga conträtuta rurar isquirbishantapis babulman churaran. Babulta wintunan gueruncunatapis arguyllancunapa päsarcachiran. Chaynöpis babultaga chapananwan chaparcuran. \v 21 Llapanta camacarcachir aparan Toldupa mas rurin caj cuchuman. Nircur babul shuyni cananpaj ñaupanpa tëlata waguiran. Chaycunata llapantapis ruraran \nd Tayta Dios\nd* Moisesta nishannölla. \p \v 22 Chaypita mësatapis churaran Tincuna Tolducho jawa caj cuartuman norte caj-läman. \v 23 Mësa jananman tantatapis camacächiran \nd Tayta Diospa\nd* ñaupancho cananpaj. Llapantapis ruraran Moisesta \nd Tayta Dios\nd* nishannölla. \p \v 24 Candilërutapis churaran mësapa ñaupanman. Chaura chayga caycaran cuartupa sur caj-lädunchöna. \v 25 Nircur lamparincunatapis sindiran \nd Tayta Diospa\nd* ñaupancho. Llapanta ruraran \nd Tayta Dios\nd* nishannölla. \p \v 26 Goripita rurashan altarta churaran Tincuna Tolducho tëla chaparaycashan ñaupanman. \v 27 Nircorga \nd Tayta Dios\nd* nishannölla rupachishpan goshtachiran alli asyaj insinsuta. \v 28 Chaypita waguiran Tolduman yaycunata chapananpaj awashan tëlata. \p \v 29 Nircur uywata pishtarcur rupachina altarta churaran Tincuna Toldu puncupa cay lädunman. Chaypitaga rupachina sacrifisyucunata chay altarcho rupachiran, chaqui micuy ofrendacunatapis. Llapantapis ruraran Moisesta \nd Tayta Dios\nd* nishannöllami. \p \v 30 Chaypita paylata churaran altarwan Tincuna Toldu caycashan pullan chaupinman. Nircur chay labaturyumanga yacuta wiñaran chay yacuwan mayllacunanpaj. \v 31 Chaypitana Moisés, Aarón, Aaronpa wamrancunapis maquinta chaquinta chay yacuwan mayllacoj. \v 32 Paycunaga mayllacoj Tincunaman yaycur, chayno altar cajman aywarpis. \nd Tayta Dios\nd* nishannöllami ruraj. \p \v 33 Chaycunata llapanta camacaycachir Moisesga Toldu ñaupanpa ichichiran guenchano cananpaj intëru tumarejpa. Nircorga tëlata waguiran puncu yaycunaman. \s1 Tincuna Toldupa janancho pucutay cashan \r (Núm. 9.15–23) \p Moisés llapanta camacächiyta ushaycuptin \v 34 Tincuna Toldu jananpa pucutay chapacurcuran. Chaura \nd Tayta Diospa\nd* achicyaynin\x * \xo 40:34 \xt 1Rey. 8.10–11; Isa. 6.4; Eze. 43.4–5; Apoc. 15.8\x* juntacurcuran mas fiyupa rispitädu cajcho. \v 35 Moisesga Tincuna Tolduman yaycuyta mana puydiranchu pucutay puñucuycusha captin, \nd Tayta Diospa\nd* munayninpis chaycho junta ricacuptin. \p \v 36 Pucutay chay Toldupita jogaricaptinraj Israelcunapis aywaycashanpa aywaj. \v 37 Pucutay mana jogaricaptenga paycunapis manami aywajchu. Chaypa ruquenga jinallanchömi goyaj pucutay jogaricänanyaj. \v 38 Junajpami Tincuna Toldu janancho pucutay caycaj. Chacaypanami Tincuna Toldu janancho nina rataycaj. Llapan Israelcuna ricaymi pucutaypis ninapis caran. Chaynöllami caran Israel runacuna chunyajpa purishancamaga.\x * \xo 40:38 \xt Éxo. 13.21–22\x*