\id ECC ecc - Quechua Huallaga Huánuco Bible -Peru 2010 (DBL -2013) \h ECLESIASTÉS \toc1 Eclesiastés \toc2 Eclesiastés \toc3 Ecl. \mt1 Eclesiastés \ili ¿Imapätaj cay pachacho caycanchi? ¿Imanirtaj fiyu runacunataga imapis alli llogshipan? \im \bd ¿Imataj caycan cay librucho?\bd* Eclesiastés libruta isquirbej runa caran musyaj yachaj yarpaysapa Israel runami. Payga Yachachicoj cashantami niycan (1.1,12). Payga estudyaran «cay pachacho runa cawar imanöpis goyashantami» (1.13). Yachachicöga llapantami estudyaran. Tucuytami ruraran. Waquin runacuna cawashannöpis cawaran. Chaypis ushanantaga pay nin «mas yacharga masmi ñacanchi» nir (1.18). Chaynöpis pay nin «Runata Diosga rurasha allitami. Runaga quiquinnami llutanta rurashpan mana alliman chayasha» nir (7.29). \ip Chuscu cösatami cay librucho yachachimanchi: 1) Runaga manami simrichu tantiyan Tayta Dios imanöpis rurashanta (3.11; 8.17). 2) Tayta Diosllami llapantapis pay munashanno camacächisha (3.12–14). 3) Runa rurashan waquinga manacajllami yangallami caycan. 4) Llapanchïpis wañushunmi. Wañuyga llapantapis apacunmi: rïcucunata, pobrita, musyaj yachajta, mana tantiyaj upacunatapis. \ip Yachachicoj niycan llapanpis cashgallan tumaycämushantami. Chaymi pay nin «Cay pachachöga manami imapis canchu mushojraj yurimöga» (1.9). Pay nin «llapanpis yangallami» nir (1.2–3). Nircur ichanga nin «cada cösa imay päsananpäpis caycan. Llapanpis timpuyojllami» nir (3.1). Pay nin cay caway-bïdaga wayranöpis rätu päsacojlla cashantami. \c 1 \s1 Llapanpis yangalla cashan \p \v 1 Cayga caycan yachachicoj isquirbishanmi. Payga caran Davidpa wamranmi. Paymi Jerusalencho ray caran. \q1 \v 2 Noga yachachichöga në: \q1 ¡Llapanpis yangallami! ¡Yangallami! \q1 \v 3 ¿Imataraj jorgun runaga cay pachacho may-jina ñacar arurpis? \q1 Manami imatapis jorgunchu. \q1 \v 4 Runaga yuriycan, y wañuycan. \q1 Cay pachami ichanga imaypis mana rucanchu. \q1 \v 5 Intipis yagarcamun, yagacurcun. \q1 Yapay yagarcamun yapay yagacurcun. \q1 \v 6 Wayraga yaparir yaparirmi wayraycan. \q1 Wayra sur caj lädupa wayran. \q1 Nircorga norte caj lädupana tumamun. \q1 Imaypis chaynöllami wayraga wayraycan. \q1 \v 7 Mayucunaga llapan aywar chayaycan lamarllaman. \q1 Chaypis lamarga manami imaypis juntamunchu. \q1 Mayucunaga cutin llojshimushanman \q1 imaypis aywashanno yapay aywananpaj. \q1 \v 8 Llapanpis fiyupami uticächicun. \q1 Runaga imanöpa tantiyachiytapis manami puydinmanchu. \q1 Chaypis runaga mana yamacaypami ricaycan; \q1 mana yamacaypami wiyaycan. \q1 \v 9 Unay cashanga yapaymi canga. \q1 Unay ruracashanga yapaymi ruracanga. \q1 Cay pachachöga manami imapis canchu mushojraj yurimöga. \q1 \v 10 Waquenga nenga: \q1 «¡Caymi ichanga imaypis mana cashan!» nir. \q1 Chaypis maynami caran \q1 manaraj noganchi cashanchi wichan. \q1 \v 11 Unay cashancunataga gongaycärishami. \q1 Chaynöllami canan caycajtapis shamoj watacunachöga gongayconga. \q1 Guepata yurej cajtapis mas guepa runacuna gongaycongami. \s1 Yachachicojta imapis päsashancuna \p \v 12 Noga yachachicöga Jerusalenchömi Israelcunapa raynin carä. \v 13 Nogaga cay pachacho imano goyashallanchïtapis sumaj musyanäpaj estudyarä. Alli tantiyanäpaj llapan shongöpa estudyarä. Tayta Diosmi camacächisha chayno estudyananchïpaj. Runacunapäga chay estudyu fiyupa sasami caycan. \v 14 Chaymi tantiyacushcä llapanpis cay pachacho rurashanchëga manacajllapaj cashanta. Wayrata chariyta munajnöllami caycanchi. \q1 \v 15 Wicsushatapis manami allchayta camäpacunchïnachu. \q1 Mana captinnaga manami yupashwannapischu. \p \v 16 Shongullächo yarparä: «Canan nogaga sumaj yachajmi cä. Ñaupäta Jerusalencho caj raycunapita masmi musyaj yachaj cä»\x * \xo 1:16 \xt 1Rey. 4.29–31\x* nir. \v 17 Llapan shongöpami yachaj canäpaj estudyashcä. Llutan ruraycuna imano cashantapis estudyashcä. Ichanga chaycunapis caycan wayrata chariyta munashanchïnöllami. \v 18 Rasunpaga \q1 mas yachaj carga masmi uma nanayta tarenga. \q1 Mas yacharga masmi ñacanpis. \b \c 2 \p \v 1 Chaynöpis shongullächo nirä: «Canan mä camashaj cushisha cawayta. Imatapis munashäta rurar cushicushaj» nir. Asta chayno yarpashäpis yangallami casha. \v 2 Ushanantaga tantiyacushcä asishanchïpis yangalla cashanta, gustunchïta rurashanchïpis imapäpis mana bälej cashanta. \p \v 3 Chaypitaga upyaytana camarä. Tucuyta ruraytana munarä. Chaycunataga llapantapis alli yarpaynëchömi rurarä musyanalläpaj. Pasaypaga manami pirdicarächu. Cay pachacho wallca wata cawashan wichan runa imanöpa alli cawashantapis musyayta munarä. \p \v 4 Ima-ayca obratapis rurachishcä. Quiquëpaj palasyucunata aruchishcä.\x * \xo 2:4 \xt 1Rey. 7.1–12\x* Übas chacräcunapis casha. \v 5 Wertäcunata lantashcä. Waytacunata lantashcä. Chayman lantarä llapan casta frütacunata. \v 6 Lantashäcunata pargunäpaj ishtanquicunata aruchirä. \v 7 Uywaynëpaj runacunata rantirä ollguta warmitapis. Maquëcho yurej uywaynëcunapis caranmi. Nogapaga aypallami casha wäcapis uyshapis. Nogapita mas unay caj runacuna Jerusalenchöga manami pipis charashachu noganöga.\x * \xo 2:7 \xt 1Rey. 4.23\x* \v 8 Gorita guellaytapis muntuy-muntuy shuntashcä waquin raycunapano cananpaj.\x * \xo 2:8 \xt 1Rey. 9.28; 10.10–22\x* Nogapaga cashami cantajnëcuna ollgupis warmipis. Gustöcunataga llapantami rurashcä. Chïnäcunapis aypallami casha.\x * \xo 2:8 \xt 1Rey. 10.23–27; 2Crón. 9.22–27\x* \p \v 9 Fiyupa rispitädumi cashcä.\x * \xo 2:9 \xt 1Crón. 29.25\x* Jerusalencho mas unay caj raycunapita mas rejsishami cashcä. Musyaj-yachaj caynëtapis manami gongashcächu. \v 10 Imatapis munashä ricashä cajtaga llapantami charashcä. Imatapis shongö munashan cajtaga llapantami rurashcä. Afanacur rurashäpita cushicushcä. Chayllami casha pägö. \p \v 11 Nircur yarpachacurä fiyupa ñacar aruchishäcunapaj. Chaymi sumaj yarpachacurir musyashcä llapanpis yangallapaj cashanta, wayrata chariyta munashanchïnölla cashanta. Cay bïdacho imata rurashanchïpis manami imapäpis bälinchu. \s1 Manami imatapis apashunchu \p \v 12 Nircorga yarpachacurä yachaj caypaj, mana tantiyacoj upa caypaj. Yarpachacur nirä: «¿Imatanaräshi musyanman nogapa guepäta ray cäga? Paypis noganöllanami musyanga.» \v 13 Chaymi tantiyacushcä chacaypita achicyaj mas alli cashannöpis mana tantiyacoj upa caypitaga yachaj cay mas alli cashanta. \q1 \v 14 Yachäga llapantami musyaycan. \q1 Mana tantiyacoj upami ichanga chacaychönölla puriycan. \p Chaypis yarpachacur tantiyacushcä llapanchïpis iwal ushacänanchïpaj cashanta. \v 15 Chaymi nirä: «Mana tantiyacoj upata päsashannölla nogatapis päsamänan caycaptenga yachaj cashäpis ¿imapätaj bälenga?» nir. Chaymi tantiyacushcä chaypis yangalla cashanta. \v 16 Wañuptenga yachajtapis ni mana tantiyacoj upatapis pipis manami yarpanganachu. Achca wata päsaptenga llapantanami gongaycun. Yachajcunapis mana tantiyacoj upacunapis iwal-llami wañun. \p \v 17 Chaymi caway bïdapäga fiyupa rabyashcä. Cay pachacho ima rurashäpis casha melanäcushallämi. Rasunpaga llapanpis yangallami. Wayrata chariyta munajnöllami caycanchi. \p \v 18 Cay pachacho rurachishäcunapäga llapanpämi fiyupa rabyashcä. Nogaga llapan chaycunata cachapaycunä caycan ruquë mandaj quëdajtana. \v 19 Payga yachajchush u mana yachajchush cacongapis. Ichanga paymi cay pachacho fiyupa ñacar arur yachaj car rurachishäcunata charicurconga. Chaypis yangallami. \p \v 20 Cay pachacho llapan rurashäcunata ricaycur fiyupa ñacar arushäpita amatar llaquicurä. \v 21 Waquinninchëga yachayninchïwan musyashanchïwan tantiyashanchïwan ñacar tucuyta arunchi. Nircur mana ñacajtanami cachapaycunchi. Chaypis yangalla y fiyupa mana allimi caycan. \p \v 22 Chaura runa cay pachacho fiyupa ñacar arushanpita ¿ima allitaraj quiquinpäga jorgun? \v 23 Fiyupa yarpachacullarmi goyan.\x * \xo 2:23 \xt Job 5.7; 14.1\x* Rurashancuna fiyupa sasallami. Puñurpis yarpachacuytaga manami jamaycunchu. Chaycunaga llapanpis yangallami caycan. \p \v 24-25 Ichanga Tayta Dios munan cushisha cawananchïtami. Paymi llapantapis camacächisha. Pay mana camacächiptenga ¿piraj micunman, piraj cushisha cawanmanpis? Chaymi runaga micunman, upunman.\x * \xo 2:24-25 \xt Ecl. 3.13; 5.18; 9.7; Isa. 56.12; Luc. 12.19; 1Cor. 15.32\x* Arur tarishancunatapis gustunta rurar ushanman. Tantiyacuptë llapantapis Tayta Diosmi camacächisha. \v 26 Paymi yachayta gomanchi, tantiyachimanchi,\x * \xo 2:26 \xt Job 32.8; Prov. 2.6\x* cushicachimanchi alli ricashan cajtaga. Juchata rurajcunatami ichanga ñacar ima-aycatapis fiyupa cuestajcunata shuntananpaj cachaycun. Nircur chay runacunaga shuntashancunata cachapaycun Tayta Dios alli ñawinpa ricashan caj runacunapäna.\x * \xo 2:26 \xt Job 27.16–17; Prov. 13.22\x* Chaypis yangallami, wayrata chariyta munashanchïnöllami. \c 3 \s1 Llapanpis timpuyojllami \p \v 1 Cay pachachöga cada cösa imay päsananpäpis caycan. Llapanpis timpuyojllami. \q1 \v 2 Canmi yurinan timpu; \q1 wañunan timpupis. \q1 Canmi lantanan timpu; \q1 achunan timpupis. \q1 \v 3 Canmi wañuchinan timpu; \q1 jampina timpupis. \q1 Canmi juchuchina timpu; \q1 jatarachinan timpupis. \q1 \v 4 Canmi wagana timpu; \q1 asina timpupis. \q1 Canmi lütuna timpu; \q1 fistata rurana timpupis. \q1 \v 5 Canmi rumicunata mashtana timpu;\x * \xo 3:5 \xt 2Rey. 3.19, 25\x* \q1 rumita shuntana timpupis. \q1 Canmi macallanacunan timpu; \q1 mana macallanacunan timpupis. \q1 \v 6 Canmi tarina timpu; \q1 ograna timpupis. \q1 Canmi churana timpu; \q1 jitarina timpupis. \q1 \v 7 Canmi rachir-ushana timpu; \q1 jiranan timpupis. \q1 Canmi upälla cacunan timpu; \q1 parlanan timpupis. \q1 \v 8 Canmi cuyanacunan timpu; \q1 chiquinacunan timpupis. \q1 Canmi guërrata rurana timpu; \q1 cushisha goyäna timpupis. \p \v 9 May-jina ñacar arurpis runaga ¿ima allitaraj jorgun? \v 10 Canan tantiyacushcämi runacunapaj Tayta Dios sasa aruyta camacächishanta. Chaura chay aruyllachömi tincuypa-tincur goyan. \v 11 Tayta Diosmi llapantapis camacächiran timpuncho cananpaj. Runatapis camaran shamoj watacunacho ima päsananpaj cajtapis yarpachacunanpaj. Chaypis runa manami tantiyayta atipanchu gallarinanpita ushanancama Tayta Dios camashancunata.\x * \xo 3:11 \xt Sal. 139.17; Isa. 55.8–9; Rom. 11.33\x* \p \v 12 Canan noga musyämi runa imata rurananpaj cashantapis. Runaga cay pachacho cawashancama cushicur goyanman, alli cajcunallata ruranman. \v 13 Chaynöpis nogaga musyämi chay-jina ñacar arur tarishanchïcunata micunanchïpaj upunanchïpaj Tayta Dios tarichimashanchïta. \v 14 Chaynöpis musyämi Tayta Dios rurashan cäga para-simri caycänanpaj cashanta.\x * \xo 3:14 \xt Sal. 33.11\x* Rurashancunamanga manami yapanchïchu ni raquinchïpischu. Tayta Diosmi chayno camacächisha payta rispitananchïpaj. \v 15 Canan caycashanga unaycunapis carannami. Shamoj watacunachöpis canan caycashallanmi canga. Tayta Diosmi camacächin unay cashanno yapay cananpaj. \s1 Llapanpäpis jucnaylla distïnun cashan \p \v 16 Cay pachachöga ricashcämi juez allita rurananpa ruquin mana allita rurajta; alli arriglananpa ruquin mana alli arriglajtapis. \v 17 Chaymi shongullächo nirä: «Imapäpis timpu caycanmi. Tayta Diospis jusgangami alli runacunata y fiyu runacunatapis» nir. \p \v 18 Chaynöpis runacunapaj shongullächo yarparä: «Runacunataga Tayta Diosmi tantiyaycächin animalcunanölla cashanta musyananpaj.» \v 19 Rasunpaga runacunapapis animalcunapapis jucnayllami distïnun. Animalcunapis runacunapis chaynöllami wañun.\x * \xo 3:19 \xt Sal. 49.12, 20\x* Cawachicoj jämaypis llapanpaj chaynöllami caycan. Runacunaga manami animalcunapita maschu. Llapanpis yangallami caycan. \v 20 Wañorga llapanpis iwal-llami ushacan. Llapanpis rurasha-casha allpapitami, yapay allpamanmi ticranpis.\x * \xo 3:20 \xt Gén. 3.19; Job 34.15\x* \v 21 ¿Piraj musyan runapa alman janaj pachaman aywacushanta, animalpa almanna pacha rurinman yaycushanta?\x * \xo 3:21 \xt Ecl. 12.7\x* \v 22 Manami pipis willacuyta puydinchu shamoj watacunacho imano cananpaj cashantapis. Chaymi runapäga mas alli caycan arushancunawan imatapis allita rurar cushisha goyäcuptin. Chayno goyänanpämi cawan. \c 4 \s1 Ñacachejcuna, ñacajcuna \p \v 1 Chaypita ricarä cay pachacho imano ñacaycächejtapis. Ricashcä ñacajcuna wagaycajta. Wagaptinpis manami pipis shoganchu. Ñacachejcunaga firsapita imatapis rurachin. Chaypis ñacajcunataga manami pipis shoganchu. \v 2 Chaymi nirä: «Wañojcunaga cushishanami jamacun. Cawajcunami ichanga ñacaycan» nir. \v 3 Wañojcunapitapis cawajcunapitapis mas allimi carcaycan manaraj yurejcunaga. Paycunaga manami ricanrächu mana allicunata cay pachacho runa rurashantapis. \p \v 4 Juctapis ricashcämi. Jucta llalliyta munarmi runaga fiyupa arun; nigusyutapis alli arun. Ichanga chaypis yangallami, wayrata chariyta munashanchïnöllami. \v 5 Runacunaga nin: «Mana tantiyacoj upa runaga maquin ogllashallami cacun. Chaynöpami wañuytapis tarin» nir. \v 6 Nogami ichanga në: «Mana jamaypa arushanchïpitaga mas allimi ichicllatapis jamaycuyga» nir. Chaycunapis caycan yanga-yupayllami, wayrata chariyta munashanchïnöllami. \p \v 7 Cay pachachöga mas juctapis ricashcämi. Chaypis caycan yangallami. \v 8 Japallan runa arun mana jamaypa, amïgun, ni wamrancuna, ni wauguincunapis mana caycaptin. Chay runa ima-aycatapis masta mastami munaycan. Nircur chay runa yarpachacun «Chay-jina ¿pipäraj arö? ¿Imanirtaj gustashätaga mana rurächu?» nir. Chay-jina ñacashanpis yanga-yupayllami. \p \v 9 Jucnayllapitaga ishcaj caymi mas alli. Aruytapis masmi mirachin. \v 10 Jucnin tuniptinpis jucnin jatarichengami. Quiquillan purejcuna tuniptenga manami pipis canchu jatarachinanpaj. \v 11 Ishcaj juc cämallacho puñorga goñöchinacunmi. Jucnaylla cämacho puñorga ¿imanöparaj goñöchiconga? \v 12 Jucnayllataga magarpis binsinmanmi. Ishcaj carmi ichanga ichipanmanraj. Jïlupis quimsaman majachasha carga manami fäsi rachinchu. \s1 Yachaj cayga manami edäninpitarächu \p \v 13 Pobrilla carpis yachaj mösu cashanmi mas alliga auquin ray mana tantiyaj cashanpitaga. Auquin carnaga mananami tantiyachishancunatapis tantiyacunnachu. \v 14-15 Mushoj ray pobri captinpis, carsilpita llojshisha captinpis, rimiryajllaga runacuna rispitar allimi rican. \v 16 Aypalla runacuna rispitar alli ricasha captinpis mas guepatanaga «manami allichu mandasha» nenganami. Chaypis caycan yangallami, wayrata chariyta munashanchïnöllami. \c 5 \s1 Aunishanchïtaga cumliypaj \p \v 1 Tayta Diospa Wasinman aywashpayqui sumaj yarpachacuy imata ruranayquipäpis. Tayta Diospa Wasinmanga ayway masta yachacunayquipaj. Ama ruraychu mana tantiyaj upa runa Tayta Diospaj churashannöga. Paycunaga manami tantiyanchu llutanta ruraycashanta. \p \v 2 Juclla imatapis Tayta Diosta ninayquipa ruquenga yarpachacuriyraj. Musyashayquinöpis Tayta Diosga syëluchömi caycan, gamga cay pachallachömi. Chaymi upällacunqui imatapis mana rimanayquipaj. \v 3 Musyashanchïnöpis fiyupa yarpachacojcunaga nuspapäcunmi. Alläpa parlashpanpis mana tantiyacoj upa runanönami riman.\x * \xo 5:3 \xt Prov. 10.19\x* \p \v 4 Mana tantiyacoj upa runacunaga Tayta Diospa ricay ñawincho manami allichu. Chaymi gam Tayta Diosta aunisha carga mana shuyaraypa juclla cumliy.\x * \xo 5:4 \xt Deut. 23.21–23; Sal. 66.13–14\x* \v 5 Aunircur mana cumlinanchïpitaga mana auniymi mas alliga. \v 6 Chayno manacajpaj auniptiquega shimiquimi juchata ruraycächishunqui. Tayta Diospa cachanta ama ninquichu «mana musyaynëpami aunishcä» nir. Chayno nerga Tayta Diosta fiyupami rabyachinqui. Chauraga Pay castigashunquipämi. \v 7 Mana tantiyacoj upa runapäga aunishan caycan suyñushannöllami, imatapis rimacachashannöllami. Gam ichanga aunishayquita cumliy Tayta Diosta manchapacushpayqui. \s1 Riquësacuna yangalla cashan \p \v 8 Juc nasyuncho pobri fiyupa ñacaycajta ricar, mana alli goyay cajta ricar ama manchariychu, ama almiraychu. Chaynöga caycan mandajcunata mas jatun mandaj chapaptinmi. Mas mandajcunatapis mas mandaj cajcunarämi chapaycan. \v 9 Chayno captinpis cumun runacunapaj raynin captinmi mas alli. \q1 \v 10 Guellayta cuyäga mastami charayta munan. \q1 Rïcucunapis manami «aypallata charä» ninchu. \m Chaypis yangallami caycan. \p \v 11 Mas achcata charaptenga mas achcajmi gastäshejcunapis. ¿Imataraj chasquin aypallata charashanpitaga? Llapan charashanta ricayllami ricapaycan. \v 12 Arucoj ruracoj runaga wallcata achcata micurpis sacsananyajmi puñun. Rïcumi ichanga charashancunapaj yarpachacur puñuytapis mana tarinchu. \p \v 13 Cay pachachöga fiyupa llaquinaypaj cajtami ricashcä: Ima-ayca shuntashancunapis quiquillanpämi mana alli. \v 14 Mana sumaj aruchiptenga charashancuna ushajpämi ushacäcun. Wamran captenga chay wamranta cachapaycunanpäpis manami canganachu. \v 15 Imanömi cay pachaman shamusha chaynöllami aywacongapis. Yurishapis galalla, chaynöllami aywacongapäpis. Ima arushanta, ima tarishantapis manami apangachu.\x * \xo 5:15 \xt Job 1.21; Sal. 49.17; 1Tim. 6.7\x* \v 16 Imanöllami cay pachaman shamuran, chaynöllami aywacongapis. Chayno cananpaj captenga ¿imapäraj yangalla ñacasha? Chayga llaquicuypämi. \v 17 Cawashanyäga chay runa mana alli goyar llaquishalla cashapis. Chayno carmi goyasha fiyupa rabyallar, nanächicullar, jagayashalla. \p \v 18 Noga tantiyaptëga Tayta Dios cay pachacho rätullami cawachimanchi. Chaymi micushun, upushun. Chay-jina ñacar tarishanchïcunata cushisha gastashun. Chayno cawanapämi noganchïpäga camacächisha. \v 19 Ima-aycatapis aypallata charänanpaj yanapashan cajtaga Tayta Dios nin charashancunata alli gastananpämi. Chay-jina arurcur allita rurar cushicushanchïpis caycan Tayta Dios camacächishanmi. \v 20 Tayta Dios cushishata goyaycächimashaga ama alläpa yarpachacushunchu imaycamalla cawananchïpaj cashantapis. \b \c 6 \p \v 1 Cay pachacho juctapis mana allita ricashcämi. Chayga runacunapaj fiyupa sasami. \v 2 Waquintami Tayta Dios yanapan aypalla ima-aycayojpis cananpaj, rispitasha cananpaj. Ima munashancunapis imaypis mana pishinchu. Ichanga chaycunata quiquin ushanantaga Tayta Dios mana camacächinchu. Chaypa ruquin juccunarämi ushanga.\x * \xo 6:2 \xt Sal. 39.6\x* Chayga caycan fiyupa llaquicuypämi. ¡Chaypis yangallami! \v 3 Juc runapa capas wamran canman pachacpis u quiquinpis capaschari unaycama cawanman. Chayno achca wata cawaycarpis gustunta mana rurasha captin, wañuptinpis mana sumaj pampacusha captenga chay runapitaga shullu wamrallapis mas allimi. \v 4 Chay shulluga yanganami yurin. Sepultüraman aywacun. Jutintapis mana pipis musyangachu. \v 5 Achicyaj pachata mana ricasha carpis, imatapis mana musyasha carpis chay runapita mas allimi wañushpan jamaconga. \v 6 Chay runa ishcay waranga wata cawasha carpis ima charashantapis manami ushanmanchu caran. Imano captinpis wañorga juc pachallamannami llapanpis aywan. \p \v 7 Runaga waran-waran arun micunallanpämi. Chaypis manami imaypis yamanchu. \v 8 ¿Imachötaj mas alli, yachaj runa mana tantiyaj upa runapitaga? ¿Imataraj pobri runapis gänan alli cawashanpitaga? \v 9 Imatapis chararashallanchïmi mas alli «cayta wacta charäman» nir yarpashanchïpitaga. Ichanga chaypis yangallami, wayrata chariyta munashanchïnöllami. \p \v 10 Canan caycajcunataga unaynami Dios camacächiran. Chaynöpis musyanchïmi Diospa munayninman mana aypänanchïpaj cashanta. Payga fiyupa munayniyojmi. \v 11 Maychöpis achcata parlashanchöga mana cumbënejcunallatami riman. Chayno parlarga mananami ni ima allitapis jorgunchïchu. \v 12 Rasunpaga, ¿pillaga musyanchuraj runapaj ima mas alli cashantapis? Runaga yangallami cawan. Llantuynöllami päsacun.\x * \xo 6:12 \xt Job 8.9; 14.2; Sal. 39.5–6; 102.11; 109.23\x* Chaura runata ¿piraj willanman wañushanpitana ima cananpaj cashantapis? \c 7 \s1 Mas alli cajcunata ruraypaj \q1 \v 1 Juc runapaj pï-maypis «alli runami» nir parlashanga perfümipitapis mas allimi.\x * \xo 7:1 \xt Prov. 22.1\x* \q1 Yurishan junajpitapis mas allimi wañushan junäga. \b \q1 \v 2 Gachwa caycaj wasiman aywananpitaga täpapacoj aywaymi mas alli. \q1 Pï-may runapis simrimi wañun. \q1 Chaymi cawaycajcunaga yarpanman paycunapis wañunanpaj cashanta. \b \q1 \v 3 Cushicur asinanpitaga llaquicur wagashanmi mas alli. \q1 Llaquicuptenga cäran juc-nirajyaptinpis shongunpäga allimi. \q1 \v 4 Yachaj runaga wañushaman täpapacojmi aywan. \q1 Mana tantiyaj upacunami ichanga gachwallata ashin. \b \q1 \v 5 Mana tantiyaj upa runacuna «allimi canqui» nishanta wiyananpa ruquenga \q1 mas allimi yachaj runa piñacushanta wiyaptin. \q1 \v 6 Mana tantiyaj upa runa asishanga caycan \q1 shiracuna ninacho rupar pashtashannöllami. \q1 Chaypis yangallami. \b \q1 \v 7 Yachaj runapis jucta ñacachiptenga mana tantiyaj upa runanömi ruraycan. \q1 Saynita jatiparga pirdicächinmi. \b \q1 \v 8 Aruyta ushaymi mas alli, aruyta gallaycunanpitaga. \q1 Imapitapis pasinsacuymi mas alli mana pasinsayoj cananpitaga. \q1 \v 9 Imapitapis jucllaga ama rabyacuychu.\x * \xo 7:9 \xt Stg. 1.19\x* \q1 Mana tantiyacoj upa runacunallami jucllaga rabyacun. \p \v 10 Ama yarpachacuychu «¿Imanir-raj ñaupatacunaga mas alli caran?» nir. Chaynöga yarpachacuycanqui manami yachaj runanöchu. \p \v 11 Cay bïdachöga yachaj cay allimi. Yachaj cay y rïcu caymi ichanga mas fiyupa alli. \v 12 Yachaj cayga imapitapis chapacunmi. Guellaypis llapanpitami chapan. Chaypis yachaj caj runaga mas alli cawaytami tarin. \p \v 13 Sumaj yarpachacuy Tayta Dios imano rurashanpäpis. Pay wicsuchishantaga ¿piraj dirichanman? \v 14 Chaymi alli goyay cashan junajcunaga cushisha goyay. Mana alli goyay junajcuna chayamuptin sumaj yarpachacuy. Ishcantapis Tayta Diosmi camacächisha. Chaynöpami runaga tantiyacun shamoj watacunacho ima päsananpaj cashantapis mana musyaycar. \p \v 15 Yangallapaj cawar cay bïdachöga caynötami ricashcä: Alli runacuna cuyapäcoj cashpanpis rätu wañun. Fiyu runacunanami fiyu caycashpanpis mas unaycama cawan. \q1 \v 16 Ama alläpaga alli-tucuychu, ni yachaj-tucuypischu. \q1 Chayno carga quiquiqui goyashallayquiwanmi mana alliman chayanquiman. \q1 \v 17 Manami allichu alläpa fiyu caypis. \q1 Manami allichu alläpa mana tantiyacoj upa caypis. \q1 Chayno cawarga quiquillayquimi wañuyta tarinquipaj. \q1 \v 18 Chaymi mana tantiyaj upa canayquipa ruquenga rasunpa yachay cajta ashiy. \q1 Tayta Diosta rispitaj cäga imachöpis allimi llojshenga. \q1 \v 19 Yachaj runataga yachayninmi yanapan \q1 chuncaj mandajcuna juc siudäta mandashanpitapis masraj. \p \v 20 Imano captinpis cay pachachöga manami pipis canchu allillata ruraj, juchata mana imaypis ruräga.\x * \xo 7:20 \xt 1Juan 1.8–10\x* \p \v 21 «Cayno wacno» nir willashushayquita ama cäsupanquichu. Chaynöpami uywayniqui washayqui rimashantapis mana riguinquipächu. \v 22 Gampis achca cutimi jucpa washan rimashcanqui. Chaytaga quiquiquipis musyanquimi. \s1 Yachaj cayta ashiypaj \p \v 23 Tucuynöpami yachaj caytaga ashishcä. Nogaga «yachaj cashaj» nirämi. Ichanga yachacuyta manami atipashcächu. \v 24 Yachaj cayta munayga fiyupa sasami. Pipis manami imano cashantapis tantiyayta atipanchu. \p \v 25 Chaymi yapay estudyarä masta yachaj canäpaj. Imapaj imacuna caycashanpäpis yarpachacurä. Chaynöpami tantiyacurä fiyu cayga mana alli cashanta, mana tantiyacoj upa cayga mana alli cashanta. \p \v 26 Mas juctapis ricashcämi. Wañuypitapis mas fiyupa mana alliga caycan mañösa warmimi. Chay warmipa shongonga togllanömi, maquinpis wascawan watacurcojnömi. Tayta Dios munashanno goyaj cäga chayno warmicunapita witicunmi. Juchasapa cajcunami ichanga chay warmicunata gaticurcun.\x * \xo 7:26 \xt Prov. 5; 7\x* \p \v 27 Noga Yachachicöga imacuna imano cashantapis estudyarämi. Chaymi tantiyacushcä cayno cashanta: \v 28 Waranga runacunapita jucnayllatami tarishcä Tayta Dios munashanno goyajta. Warmicunatami ichanga llapan rejsishäpita ni jucnayllatapis mana tarishcächu. Chaypis ashiycashä cajtaga manami tarërächu. \v 29 Caytami tarishcä: Runata Diosga rurasha allitami.\x * \xo 7:29 \xt Gén. 1.26–31\x* Runaga quiquinnami llutanta rurashpan mana alliman chayasha. \b \c 8 \p \v 1 ¿Piraj tincunman yachaj runaman? ¿Piraj musyan imacuna imano caycashantapis? Yachaj runapa cäranga cushishami caycan. Manami imaypis rabyanchu. \s1 Rayta wiyacunanpaj parlashan \p \v 2 Imata ruranayquipäpis ray nishushayquitaraj cumliy. Chayno cumlinayquipämi Tayta Diospa jutincho jurashcanqui. \v 3 Raypa ñaupanpita rasyaylla ama aywacuychu. Ichanga raywan ama iwal-iwal churacaychu. Musyashayquinöpis rayga imatapis munashantami ruran. \v 4 Waquin imapäpis nishanpitaga ray nishan cajmi mas bälin. Paytaga manami pipis ima rurashantapis tapunchu. \p \v 5 Rayta wiyacoj cajtaga ima mana allipis manami päsangachu. Yachaj runaga musyanmi imay, imano cumliytapis. \v 6 Cada cösapämi timpu caycan. Runapämi ichanga juc fiyupa sasa caycan. \v 7 Runaga manami musyanchu ima päsananpaj cashantapis. Ni pipis manami willanchu ni ima imay päsananpaj cashantapis. \v 8 Manami pipis duyñuchu bïdanwanga. Chaynöpami masta mana cawanchu. Chayno manami pipis musyanchu imanöpa ni imay wañunanpaj cashantapis. Wañuypitaga manami pipis gueshpinchu. Fiyucunatapis mana allita rurashancunaga manami salbangachu. \p \v 9 Chaypis runaga runa-masinta mana allita rurananpaj munayniyojmi caycan. Llapan chaycunata nogaga ricashcä cay pachacho imano cashantapis estudyashpämi. \s1 Waquenga manacajlla cashan \p \v 10 Chaynöpis cay bïdacho ricashcämi fiyu runata pampaycajta. Fiyupa mana alli llutanta rurashan marcachöpis chay runa mana allita rurashanta gongaycur alabarcaycaran. Chaypis yangallanami. \v 11 Fiyu runata juchanpita mana castigaptenga runacuna sïguirmi jucha rurayllapaj yarparcaycanga. \v 12-13 Nogaga yarparä Tayta Diosta sirbir rispitajcunalla alli cawashantami. Yarparä Tayta Diosta mana manchacuptin fiyucunapäga imapis mana alli chayamunan cashanta; llantuy päsacojno rätulla cawashanta. Chaypis juchata ruraj cäga jinalla juchata ruraycarpis achca watami cawarcaycan. \v 14 Cay pachachöga alli runacunami ñacan fiyu runacunanöpis. Fiyu runacunanami alli goyan alli runacunanöpis.\x * \xo 8:14 \xt Sal. 73; Jer. 12.1–4; Hab. 1.2–4, 12–17\x* Nogapäga chaycunapis yangallami. \p \v 15 Chaymi në: «cushisha goyayllami mas alliga caycan» nir. Cay pachacho cawashancama runaga micunman, upunman, cushicur goyanman. Juc rätulla cawayta Tayta Dios goshanchöga llapanta arur ñacashanpita chayno goyänallanpämi allëga caycan. \p \v 16 Cay pachacho imano cashantapis masta musyanäpaj yachacushpämi ricashcä runa pagasta junajtapis jamayta mana tarishanta. \v 17 Chaypita sumaj tantiyacushcä Dios imata rurashantapis runaga mana sumaj tantiyashanta, ni cay pachacho ima päsaycashantapis mana musyashanta. Musyananpaj imanöpa yarpachacurpis manami musyangapächu. Yachaj runa «musyämi» nirpis rasunpa cajtaga manami musyanchu. \c 9 \s1 Llapanpis iwal-lla ushacashan \p \v 1 Imano caycashantapis llapan shongöpami estudyashcä. Tantiyacushcä alli runacuna rurashanpis, yachajcuna rurashanpis Tayta Diospa maquillancho caycashanta.\x * \xo 9:1 \xt Prov. 16.1, 9; 19.21\x* Runaga manami musyanchu Tayta Dios cuyar yanapaycashanta, u mana alli ricar mana yanapaycashantapis. \v 2 Imano captinpis llapantapis jucnayllami shuyaraycan: \q1 juchaynajta juchayojta, \q1 alli cajta fiyu cajta, \q1 limyu cajta ganra cajta, \q1 Diospaj churajta mana churajta, \q1 alli cajta juchayoj cajta, \q1 juraj cajcunata mana juraj cajcunatapis. \p \v 3 Cay pachacho cajcunapäga llapanpäpis mana alliga caycan caymi: llapanpis iwal-llami ushacan. Chaypis runaga yarpaycan mana allita rurayllapaj. Cawaycashanyäga manacajcunallapaj yarpaycan. Wañurnaga pantiyuncho ushacan. \p \v 4 Cawaycajcunapäga caycanrämi ima yarpashancunatapis rurananpaj. Chaymi rimaypis can «cawaycaj allgu mas allimi caycan wañusha caycaj liyunpitaga» nir. \v 5 Cawaycajcunaga musyanrämi wañunanpaj caycashallantapis. Wañushacunami ichanga imatapis mana musyanchu ni gänanpischu. Wañojcunataga llapanmi gongaycärinna. \v 6 Wañuycuptinmi ushacan cuyacoj cashan, chiqui cashanpis, ima munashanpis. Ushacarnaga cay pachacho manami imatapis rurannachu. \p \v 7 Chaymi cawashayquicamaga micuyniquitapis cushisha mishquilla micuy. Bïnutapis cushisha upuy. Alli rurashayquicuna Tayta Diospäga allimi casha. \v 8 Alli röpayquicunata imaypis rucacuy. Perfümicunawan cupacuy. \v 9 Cuyanacushayqui warmiwan cushisha goyay.\x * \xo 9:9 \xt Prov. 5.15–19\x* Cay pachachöga päsajllami caycan Tayta Dios goshushayqui bïdayquega. Cay pachacho fiyupa ñacar arushayquipitaga cushisha alli goyashallayquimi päguyqui. \v 10 Imatapis ruranayquipaj caycashayquicunataga llapan shonguyquipa juclla ruray. Wañucurnaga mananami imatapis ruranquipänachu ni yarpachacunquipänapischu. Manami imatapis musyanquipänachu. Ni yachaj cashayquipis manami canganachu. \s1 Cay bïdacho mana alli cashancuna \p \v 11 Chayno juctapis cay pachachöga ricashcämi. \q1 Llallinacuychöpis manami mas cörrej cajchu llallin. \q1 Pillyachöpis manami jinyu cajchu binsin. \q1 Micunanpaj micuytapis manami yachajcunallachu charan. \q1 Manami yarpaysapacunallachu rïcupis. \q1 Manami yachajcunatapis alli jamachinchu. \q1 Pitapis öraga allimi llojshipan; öraga mana allimi llojshipan. \p \v 12 Chaynömi runapis manami musyanchu imay öra wañunanpaj cashantapis. Pescäducuna redapa bolsanman camacänanta mana musyashannömi, äbicunapis trampaman wichgacänanta mana musyashannömi runapis disigrasyaman chayananta mana musyanchu. \p \v 13 Cay pachachöga juctapis ricashcämi. Chayga fiyupami yarpachacachimasha. \v 14 Juc partichömi caran tacsha siudä wallca runacunallawan. Chaymanmi fiyupa munayniyoj ray magananpaj chayaran. Nircur siudä ruriman yaycunanpäna sumaj camaricuran. \v 15 Ichanga chay siudächo tiyaran juc pobri runa sumaj musyaj-yachaj. Chay runami musyaj-yachaj cayninwan chay siudäta salbaran. Ichanga chay runata pipis mana yarparannachu. \v 16 Chaypis nogaga në: musyaj-yachaj caymi mas alli jinyu runa cananchïpitaga.\x * \xo 9:16 \xt Prov. 24.5\x* Pobri runa yachaj caycaptin mana pipis wiyasha captin, ni ima nishantapis mana cäsusha captinpis musyaj-yachaj caymi mas alli. \q1 \v 17 Mana tantiyacoj upa runacunapa raynin gaparaypa rimashanta wiyananchïpitaga \q1 mas alli caycan musyaj-yachaj willapar alli shimillanpa rimashancunata wiyacuymi. \q1 \v 18 Musyaj-yachaj cayga pillyapaj caj armacunapita mas allimi. \q1 Achcaj allita rurasha captinpis juc runa mana allita rurarga llapantami pirdichin. \b \c 10 \q1 \v 1 Wañusha chinrasllapis asyarerga alli perfümita pirdichinmi. \q1 Chaynömi mana tantiyajpis yachaj rurashanta pirdichin. \q1 Rispitasha caycajtapis manacajman churan. \q1 \v 2 Yachaj runaga allillatami yarpan. \q1 Mana tantiyacoj upa runami ichanga mana allicunallapaj yarpan. \q1 \v 3 Mana tantiyacoj upaga llapan rurashanchöpis \q1 tantiyachicun manacajpaj yarpashantami. \b \q1 \v 4 Gampaj mandaj rabyacurcuptinpis ruranayquipaj caycajtaga ama cachaycuychu. \q1 Pasinsacorga rabyasha caycajtapis gasacächinmi. \p \v 5 Cay pachachöga juctapis mana allita ricashcämi. Chaytaga quiquin mandajcunami ruran. \v 6 Mana tantiyajcunatami churan mas mandaj cananpaj. Mas mandajpaj alli cajcunatanami churan tacsha mandajlla cananpaj. \v 7 Ricashcämi uyway runacuna muntädulla purejta. Rispitädu runacunatapis ricashcämi uyway runacunano chaquillapa puriycajta. \q1 \v 8 Pipis uchcuta uchcoj cäga \q1 chaymanmi yaganga.\x * \xo 10:8 \xt Sal. 7.15; Prov. 26.27\x* \q1 Pipis curral pergata ojtej cajtaga \q1 culebrami cañenga. \q1 \v 9 Pipis rumita llagllajtaga \q1 rumi paquirmi llawarenga. \q1 Pipis yantata chejtaj cäga \q1 quiquinpis riscumi mutucuycunan. \b \q1 \v 10 Jächa laguyajta \q1 yapay mana afilashpanga \q1 callpaycur-rämi mutonga. \p Chaynömi sumaj yarpachacurcur ruraptenga llapanpis allilla canga. \q1 \v 11 Upayächiyta yachajpis manami allinachu \q1 manaraj upayächiptin culebra cañiycuptenga. \b \q1 \v 12 Yachajcuna rimashanga maysi wiyacuyllami. \q1 Mana tantiyacojcunami ichanga quiquinpa contrallanpaj rimanpis.\x * \xo 10:12 \xt Prov. 10.32; 15.2\x* \q1 \v 13 Paycunaga gallaycunanpita-pacha ushanancamapis \q1 parlan mana camacajcunallata. \q1 \v 14 Chay runacunaga mana ushaypami parlan. \b \q1 Shamoj watacunacho imapis päsananpaj cajta pipis mana musyaycaptenga \q1 ¿piraj ninman imapis päsananpaj cajta? \b \q1 \v 15 Mana tantiyaj upa runaga fiyupa ñacarpis yangami arun. \q1 Chaymi mana musyanchu siudäman maypa yaycuna cashallantapis. \b \q1 \v 16 Juc nasyunpa wamralla raynin captenga, \q1 mandäshejnincunapis upullar micullar cacuptenga fiyupa llaquipaypämi. \q1 \v 17 Fiyupa allichömi canga juc nasyunpa \q1 mandajnin alli captenga. \q1 Chaychöga mandäshejnincunapis callpan cananpämi micunan öra micun. \q1 Manami upyallar cacunchu. \b \q1 \v 18 Guella runapaga wasinpa jananpis ushacanmi. \q1 Imatapis mana arojpa mana ruracojpaga wasinpis tuninmi. \b \q1 \v 19 Paycunaga alli micuyta rurachin cushicur micunanpaj. \q1 Bïnupis caycan cushisha upunanpaj. \q1 Guellay captenga llapanpis canmi. \q1 \v 20 Ni shongullayquichöpis raytaga ama jamurpaychu. \q1 Ni japallayqui caycashpayquipis rïcupa washanga ama rimaychu. \q1 Musyashayquinöpis äbicuna buylanmi. \q1 Chaycunaga aywar willaycunmanmi. \b \c 11 \q1 \v 1 Yacuman jitariycajno carpis tantayquitaga pishipacojcunata aypuriy. \q1 Mas unayllataga gampis alli cashayquimannömi tarinquipaj. \b \q1 \v 2 Nasyunman mana allicuna chayamunanpaj cashantaga manami musyanquichu. \q1 Chaymi charashayquitaga puydishayquipita runacunata goycuy. \b \q1 \v 3 Pucutay fiyupa yanamacarcamuptenga tamyamongami. \q1 Yöraga wichaypa tunirpis, uraypa tunirpis \q1 maymanpis tunishallanchömi jitaräconga. \q1 \v 4 Chaynöllami wayrata ricapäcorga mana murupacongachu. \q1 Pucutay juntashalla cacojta ricapäcojpis manami cosëchanta shuntangachu. \p \v 5 Wayra maypa aywashantapis manami musyanquichu.\x * \xo 11:5 \xt Juan 3.8\x* Manami musyanquichu wamra mamanpa pachancho imano ruracashantapis.\x * \xo 11:5 \xt Sal. 139.13–16\x* Chayno manami musyanquichu ima-aycatapis camaj Tayta Dios imata rurashantapis. \p \v 6 Tutapa muruta muruy. Tardipapis muruy. Manami musyacanchu maygan caj alli wayunanpaj cashanpis. ¿Mayganshi gueshpengapis, rimir murushanchïchush, guepa cajta murushanchïchush? ¿Ishcanchush alli cangapis? \p \v 7 Fiyupa allimi achicyaj pachacho goyayga. Intita ricar allimi cushicunchi. \v 8 Pipis achca wata cawaj cäga achicyaj pachacho cashanyaj llapan tarishanta cushicur micuchun upuchun. Ichanga yarparächun wañorga chacaycho aypalla wata cananpaj cajta, imapis shamoj watacho cajcunaga yangalla cananpaj cajta. \s1 Jipash-mösucunata willapashan \p \v 9 Jipash-mösucuna, cushicur caway timpuyquicho cashayquicama. Gustuyquita ruray callpayquicho cashayquicama. Shonguyqui munashanta, ricashayquita ruray. Ichanga yarpay: llapanpitapis Tayta Diosga jusgashunquipämi. \v 10 Imapäpis ama yarpachacuychu. Ichanga llutancunata ama ruraychu. Rasunpaga jipash-mösu caypis yangallami. \b \c 12 \p \v 1 Jipash-mösu cashayquicama Tayta Diosta yarpay. Ima sasacunapis manaraj chayashushayquicama camashoj Tayta Diosta wiyacuy. Shamoj watacunachöga cayno ninquipaj: «Cawarpis manami imatapis jorgönachu» nir. \v 2 Tayta Diosta yarpay canan, inti caycashancama, quillapis, goyllarcunapis achicyaycashancama, tamyariptinpis pucutay jinallaraj caycashancama. \v 3 Edäna captiquega llapan cuerpuyquipis sicsicyangami. Chay wichanga sinchi caycaj chaquiquicunapis manami sinchinachu canga. Micunayquipäpis wallcallanami waguyquicuna canga. Ñawiquicunapis chacanganami. \v 4 Manami sumäga wiyanquipänachu. Cällicho may-jina büllata ruraptinpis manami wiyanquipänachu. Mulinu agashantapis manami wiyanquipänachu. Warmicuna cantajtapis manami wiyanquipänachu. Puñuyta mana puydirmi äbicuna cantashan öra ricchamunquipaj. \v 5 Janajpa wichashpayqui fiyupami mancharinquipaj. Nänicunachöpis tuninayquipita manchacunquipämi. Almendro jacha waytajnömi ajchayquipis soguyanga. Buylaj chüpacacuna japayllapa purejnömi puriyta ñacanquipaj. Majayqui captinpis manami munapanquipänachu. Runaga para-simri mana cutimojmi aywacun. Wañuptenga cällicunachönami paypaj wagan. \p \v 6 Camashoj Tayta Diosta yarpay canan, manaraj wañushayquicama, manaräpis guellay watuyqui rachishanyaj, gori mancayquipis manaraj paquishanyaj, yacu apacuna puyñuyquipis pösupa cantuncho manaraj paquishanyaj, yacuta jorgacamunayqui pösucho caycajpis manaraj ichic-ichiclla ruracashanyaj. \v 7 Chaypitaga allpapita rurasha cuerpuyquega yapay ticranga allpamanna imaypis cashanno cananpaj. Almallayquinami cutenga Tayta Dios cajman. Paymi goshurayquipis.\x * \xo 12:7 \xt Ecl. 3.20–21\x* \p \v 8 Noga yachachicojmi yapay në: ¡Llapanpis yangallami! ¡Imapis yangallami! \s1 Ushanan \p \v 9 Chay yachachicoj mas musyaj-yachaj cashpanga imano yachashantapis runacunata sumaj yachachiran. Estudyaran rimaycuna ima ninan caycashantapis. Nircur allcharan. \v 10 Rimaycunata sumaj camacächiran. Camacarcachirna rimaycunataga sumaj alli isquirbiran. \p \v 11 Yachajcuna rimashanga caycan pica tucshejnömi. Paycuna rimashanta jucllachashaga caycan juc uyshëru istägata sinchi jawishannömi. \v 12 Chaycunata estudyäga sumajmi tantiyan. Chaycunapita achca librucunata rurashpanga manami ushanmanchu ruraytapis. Achcata estudyarpis uticanmi. \p \v 13 Chayllatanami rimashcä. Mananami mas yachachinäpaj cannachu. Tayta Diosta rispitar mandamintuncunata cumliy. Runacunaga chaypämi cay pachacho cawan. \v 14 Tayta Diosga allita mana allita rurashanpitapis llapanpitami runataga jusgangapaj. Pacayllapa rurashanpitapis jusgangapämi.