\id DEU - Quechua Huallaga Huánuco Bible -Peru 2010 (DBL -2013) \h DEUTERONOMIO \toc1 Deuteronomio \toc2 Deuteronomio \toc3 Deut. \mt1 Deuteronomio \ili ¿Imanirtaj yapay niycan Sinaïcho laycunata Tayta Dios nishanta? \ili ¿Imanirtaj Moisesga mana yaycuranchu Tayta Dios aunishan partiman? \im \bd ¿Imataj caycan cay librucho?\bd* Griego rimaycho Deuteronomio ninanga caycan «yapay caj lay» ninanmi. Cay libruchöga achca laycunami y yachachicuycunami caycan. Chay laycunaga maynami isquirbiraycan Éxodo, Levítico y Números librucunachöpis. Sinaïcho layta chasquejcunaga chunyajchömi wañuran. Chaymi guepa wamrancunata musyachinanpaj cayman isquirbisha. Cay libruchöga willacuycan päsaj watacunacho imanöpis cashanta y imano cananpaj cajtapis. Unaycuna Tayta Diosga llapantami aunishanta cumlisha. Israelcunataga wiyacushanpita allimi yanaparan. Mana wiyacuptinmi ichanga castigaran. Chaura guepa wamrancunaga Tayta Dioswan parlacunan pay acrashan runacunallana cananpaj. Chaypitami cay libruchöga wamrancunata sumaj yachaycächin. Y paycunana Tayta Diospa palabranta wamrancunata yachachenga. \ip Cay libruchöga yaparir-yaparir sumaj yachachin Tayta Dios goycushan partiman yaycur ïdulucunata mana adorananpämi (4.15–20). Chaynöpis niycan cananeo runacuna aduracunan partita y quiquin cananeo runacunatapis ushajpaj illgächinanpämi. Mana illgächerga cananeo runacunapa ïduluncunata aduraymanmi churacanman caran. ¿Imanirtaj chaycunapäga mas parlan? Tayta Diosllami rasunpa Diosga. Paypita mas jucga manami canchu. Baaltawan iwal u Astartëtawan iwal u chaycunatano payta adoranantaga Tayta Dios manami munanchu. Chayno aduraptenga acracushan caycaptinpis Israelcunata Tayta Dios ushacächinan caran. \c 1 \s1 Horebpita Israelcuna aywacunanpaj Moisés nishan \p \v 1 Cay libruchömi isquirbiraycan Israelcunata Moisés nishancuna. Chay wichanmi Israelcuna caycaran Jordán mayupita inti yagamunan caj-lä chunyaj jircacho. Chayga Zufpa chimpan Arabächömi caran Parán, Tofel, Labán, Hazerot, Dizahab caycashan läduncho. \v 2 Horeb jircapita Seir puntallanpa aywar Cades-barneacamaga runacuna chayaj chunca juc (11) junajtami. \v 3 Egiptupita llojshicamushanga caran chuscu chunca (40) watana. Chay wata chunca quilla gallaycunan junajcho Moisesga \nd Tayta Dios\nd* willapashancunata Israelcunata willaran. \v 4 Chay wichanga Amorreo\x * \xo 1:4 \xt Núm. 21.21–30\x* runacunapa raynin Sehonta Israelcuna maynami binsisha caran. Sehonga Hesbonchömi tiyaran. Basán runacunapa raynin Ogtapis maynami binsisha caran. Og-ga Edrei parti Astarotchömi tiyaran.\x * \xo 1:4 \xt Núm. 21.31–35\x* \v 5 Jordán mayupita inti yagamunan lädu Moab pampacho caycashpanmi Israel-masincunata Moisés cayno willaparan: \p \v 6 «Horebcho caycaptinchïmi \nd Tayta Diosninchi\nd* cayno nimaranchi: ‹Gamcuna unaynami cay jircacho goyashcanqui. \v 7 Cananga ima-aycayquitapis camaricurcur yaycuy Amorreo runacuna tiyaycashan jircacunaman. Yaycuy Arabá pampacunaman, aypalla puntayoj jircacunaman, löma lömacunaman, Neguevman, Lamar cantunman, Cananeo runacunapa nasyunninman, Libanuman. Asta jatun mayu Eufratescama yaycunqui. \v 8 Chay particunataga gamcunatami goycushcä tiyacunayquipaj. Cananga chayman yaycuy chacrata charicoj. Chay chacracunatami Noga \nd Tayta Diosniqui\nd* aunirä unay caj awiluyqui Abrahamta, Isaacta, Jacobta, wamrancunatapis.› \s1 Juezcunata Moisés churashan \r (Éxo. 18.13–27) \p \v 9 «Horebcho caycashpanchïmi gamcunata nirä: Noga japalläga manami llapayquita arriglayta atipashayquipächu. \v 10 \nd Tayta Diosmi\nd* gamcunataga bindisyunta gosha-cashunqui aypallaman miranayquipaj. Chaymi cananga goyllarcunano aypalla caycanqui. \v 11 Unay famillyanchïcuna rispitashan \nd Tayta Dios\nd* aunimashanchïno bindisyunta goyculläshunqui canan caycashayquicunapita waranga cutipa mas aypallaman miranayquipaj. \v 12 Noga japalläga mananami atipächu quijanacuptiqui, dimandanacuptiqui arriglayta. \v 13 Chaymi gamcunaga cada trïbupita acranqui sumaj yachaj, yarpaysapa, tantiyaj cajta. Paycunatami churapäshayqui arriglashunayquipaj. \p \v 14 «Chayno niptë gamcuna nimarayqui: ‹Nimashayquega allimi› nir. \p \v 15 «Chaymi gamcunapitaga cada trïbupita acrarä yachaj musyaj runacunata. Nircur churarä juezniqui cananpaj. Waquinta churarä juc trïbuta arriglananpaj, waquintaga warangata (1,000) arriglananpaj, waquintana pachacta (100), waquintana pichga chuncata (50), waquintana chuncata arriglananpaj. \v 16 Chay örami juezniquicunata willapar nirä: ‹Dimanduta churamuptin chasquir iwalninta arreglanqui. Famillyayqui captinpis, jäpa captinpis ama mayganpapis faburnin jatarinquichu. \v 17 Mayganpis juchayoj cajtaga ama chapanquichu rïcutapis pobritapis. Arriglashayquino cananpaj Tayta Diosninchi yanapaycäshuptiquega pitapis ama manchacunquichu. Arreglayta mana camäpacushayqui cajtami ichanga nogaman päsamunqui arriglanäpaj.› \p \v 18 «Chay junajllami llapaniquita sumaj willaparä imano goyänayquipäpis. \s1 Chunca ishcay runacuna ricapacoj aywashan \r (Núm. 13.1–14.4) \p \v 19 «\nd Tayta Dios\nd* nimashanchïta wiyacurmi Horebpita shacamuranchi Amorreo runacuna tiyashan partiman. Gamcuna musyashayquinöpis Cades-barneaman shamuranchi manchacuypaj chunyaj jircacunapami. \v 20 Chaychömi cayno nirä: ‹Cananga chayamushcanchïnami \nd Tayta Diosninchi\nd* goycamänapaj caj Amorreo runacuna tiyaycashan jircacunaman. \v 21 \nd Tayta Diosmi\nd* goycushurayqui cay nasyuntaga. Chay particunatami unay caj famillyanchïcunata Tayta Diosninchi auniran. Chaymi canan gamcunaga mana guellanaypa pitapis mana manchacuypa yaycur charicuy \nd Tayta Dios\nd* nishushayquino.› \v 22 Ichanga gamcuna nimarayqui: ‹Chay nasyun imano cashantapis ricapacamunanpaj ricapacojcunata ñaupanchïta cachashunraj. Cutircamur willamäshun maygan nänipa aywanapäpis, maygan siudäman yaycunapäpis› nir. \p \v 23 «Chayno gamcuna nimaptiquimi acrarä chunca ishcay runacunata cada trïbupita jucta-cama. \v 24 Paycuna aypalla punta cashan jircapa aywashpan chayaran Escol guechwaman. Chay partipana ricapacur puriran. \v 25 Cutimurna apamuran chay nasyuncho wayushan frütata. Chayno cutimur willamaranchi: ‹\nd Tayta Diosninchi\nd* goycämashanchi chacraga fiyupa allimi› nishpan. \v 26 Paycuna chayno niycaptinpis gamcunaga \nd Tayta Dios\nd* nishanta mana wiyacur manami aywayta munarayquichu.\x * \xo 1:26 \xt Deut. 9.23; Heb. 3.16\x* \v 27 Chaypa ruquenga tolduyquicunacho Tayta Diospa contran rimarayqui: ‹\nd Tayta Diosga\nd* manami ricaytapis munamanchïchu. Egiptupitaga jorgamashcanchi Amorreo runacunawan ushachimänallanchïpämi. \v 28 Cananga ¿maymanraj aywashun? Ricapacojcunaga cutimur willamashcanchi chay particho tiyaj runacuna noganchïpita mas jatuncaray, callpasapa cashanta, siudänincunapis altu pergasha cashanta. Chaynöpis willamashcanchi Anacpita miraj jatusaj runacuna chaycho cashantami. Chayno willamashpanchïmi pasaypa mancharachimashcanchi› nir. \p \v 29 «Chaura noga nirä: ‹Ama manchacuychu, ama llaquicuypischu. \v 30 Gamcunapa ñaupayquitaga \nd Tayta Diosniquimi\nd* aywanga. Paymi faburniqui pillyanga. Egiptupita yargamunanchïpaj yanapämashanchïnöllami cananpis yanapämäshun. \v 31 Chunyajchöpis rurashannömi ruranga.\x * \xo 1:31 \xt Hech. 13.17–18\x*\nd Tayta Diosninchëga\nd* cayman chayamunayquiyaj pushamushurayqui papänin tacsha wamranta margashalla apajnömi.› \v 32 Chaypis gamcunaga manami \nd Tayta Diosninchïman\nd* yäracurayquichu.\x * \xo 1:32 \xt Heb. 3.19\x* \v 33 Paymi ñaupanchïta aywashpan mayman chayananchïpaj, maycho toldunchïcunata ichichinanchïpäpis tantiyachimaranchi. Chacaypaga nina rataycajwan maypa aywanayquipäpis ricachishurayqui. Junajpana pucutaywan ricachishurayqui. \s1 Israelcunapaj Tayta Dios rabyashan \r (Núm. 14.20–35) \p \v 34 «Contran rimashayquicunata wiyaycur \nd Tayta Diosga\nd* fiyupa rabyacurcuran. Chaymi jurar cayno niran: \v 35 ‹Cay fiyu runacunaga manami ni jucnayllapis chayangapächu unay caj famillyancunata aunishä alli chacraman.\x * \xo 1:35 \xt Heb. 3.18\x* \v 36 Jefonepa wamran Calebmi ichanga aunishä chacraman chayanga. Nogata wiyacamashanpitami payta, paypita mirajcunataga ricapacur purimushan chacrata goycushäpaj.› \p \v 37 «Gamcuna rabyachishayquipitami nogapäpis \nd Tayta Dios\nd* rabyacurcuran. Chaymi nimaran: ‹Aunishä chacramanga gampis manami chayanquipächu. \v 38 Ruquiquega chayanga Nunpa wamran imachöpis yanapäshoj Josuëmi. Payta sumaj shacyächiy Israelcunata chay nasyunta raquipänanpaj. \v 39 «Chiquimajninchïcunami warminchïta, wamranchïcunata guechumäshun» nir Israelcuna wamrancunapaj yarpashanrämi chay nasyunmanga yaycongapis. Paycunatami duyñun cananpaj goycushaj. \v 40 Gamcunaga chunyajpa Puca Lamar läduman cuticäriy› nir. \s1 Israelcunata Hormacho binsishan \r (Núm. 14.39–45) \p \v 41 «Chaura gamcunana nimarayqui: ‹Nogacunaga juchatami rurashcä. Cananga juclla aywashaj \nd Tayta Diosninchi\nd* nishanno pillyaj.› Chayno nishpayquimi puntacunaman fäsi wicharcuna cashanta yarpashpayqui armayquicunata camaricurayqui. \v 42 Ichanga \nd Tayta Dios\nd* nimaran: ‹Israelcunata willay. Ama pillyaj aywachunchu. Canan paycunataga manami yanapänachu. Chaymi pillyaj aywaptenga chiquejnincuna binsengapaj.› \p \v 43 «Chaura nogaga \nd Tayta Dios\nd* nimashanta willarämi. Chaypis manami wiyamarayquichu. Chaypa ruquenga Tayta Dios nishanta mana wiyacuypita, runa-tucuypita puntacunaman pillyaj aywarayqui. \v 44 Chaura puntacho caycaptiqui jinan Amorreo runacuna sunchacunano gaticachäshurayqui. Seirpita Hormacama gatir pasaypa binsishurayqui. \v 45 Chayrämi cutircäramur \nd Tayta Diospa\nd* ñaupancho wagarayqui. Wagar llaquicuptiquipis \nd Tayta Diosga\nd* manami wiyashurayquinachu. \v 46 Chaynöpami gamcunaga Cades partillacho unaycama tiyarayqui. \c 2 \s1 Chunyajcho achca wata goyashan \p \v 1 «Chaypitaga \nd Tayta Dios\nd* nimashanchïno Puca Lamarman aywaj nänipa chunyajman aywacuranchi. Seir quinray jircacunapa achca wata puriranchi.\x * \xo 2:1 \xt Núm. 21.4\x* \v 2 Chaymi \nd Tayta Dios\nd* nimaran: \v 3 ‹Cay jircacunapa tumar alläpanami purircaycanqui. Cananga norte caj-läpana ayway. \v 4 Israelcunata niy: «Gamcuna aywashpayqui päsanquipaj castayqui Esaüpita mirajcuna tiyarcaycashan Seirpa.\x * \xo 2:4 \xt Gén. 36.8; Núm. 20.14–21\x* Paycunaga amatarmi manchacushunqui. Chaypis alcäbu cacunqui. \v 5 Paycunawanga ama pillyaychu. Paycunapa nasyunnincho caycaj chacrataga manami ni juc pedäsullatapis goshayquipächu. Seir jircacunaga llapanpis Esaüpita mirajcunapami caycan. Nogami paycunata goycushcä. \v 6 Paycunataga ruwacunqui pishïshushayqui micuyta ranticushunayquipaj. Yacunta upushayquipitapis päganqui» nir›. \p \v 7 «Llapan rurashayquichömi \nd Tayta Diosga\nd* bindisyunta gosha-cashunqui. Chuscu chunca (40) watantinnami cay chunyajpa puriptiqui yan'gaycäshunqui. Gamcunata ricaycäshunqui imapis mana päsashunayquipaj. Chaymi mana imapis pishëshurayquichu. \p \v 8 «Chaymi castanchi Esaüpita mirajcuna tiyarcaycashan Seirpa mana päsaranchïchu. Chaypa ruquenga Elatpa, Ezión-geberpa päsar aywaranchi Arabäpa aywaj nänipa. Chaypitana tumar aywaranchi Moabcho caycaj chunyajman aywaj nänipa. \v 9 Chaypa aywaptinchi \nd Tayta Dios\nd* nimaran: ‹Moab runacunataga ama rimapaychu. Ni guërratapis paycunawanga ama ruraychu. Paycunaga Lotpita\x * \xo 2:9 \xt Gén. 19.37; Núm. 21.10–20\x* mirajcunami. Chaymi paycunapa nasyunnintaga mana goshayquipächu ni tacshannin chacrallatapis. Ar partitaga nogami paycunata goycushcä.› » \p \v 10 (Unayga chay nasyuncho Emí runacunami tiyasha caran. Chay runacuna caran jatusaj, jinachöpis aypalla. Jatuncaray Anac runapita miraj runacunanömi caran. \v 11 Jatusaj runacuna captinmi paycunata Moab runacunaga «Emí runacuna» niran, waquin runacuna «Refaí runacuna» niptinpis. \v 12 Seir partichöpis unayga Hor runacunami tiyaran. Chay runacunataga Esaüpita mirajcunami ushajpaj illgächiran. Nircorga quiquincuna tiyacaycäriran \nd Tayta Dios\nd* goycushan nasyuncho Israelcuna tiyacaycärishanno.) \p \v 13 «Chaypita Tayta Dios nimaran: ‹Canan caypita aywacushpayqui tacsha mayu Zeredta päsay.› Chaymi tacsha mayuta päsaranchi. \p \v 14 «Cades-barneapita llojshimushanchïpita-pacha Zered mayu-mallwata päsamushanchi junajyaj caran quimsa chunca pusaj (38) watana. Chaypänaga noganchïcho guërrapaj sinsusha caj runacuna \nd Tayta Dios\nd* nishannömi wañushana caran.\x * \xo 2:14 \xt Núm. 14.28–35\x* \v 15 \nd Tayta Diosmi\nd* paycunata castigashpan llapanta ushacächisha. \p \v 16 «Chay guërrapaj caj runacuna jucpis mana cawaptinnaga \v 17 \nd Tayta Dios\nd* nimaran: \v 18 ‹Cananmi Moabpa lindanta päsashpayqui chayanqui Ar siudäman. \v 19 Amón runacunawan tincushpayqui ama rimapaychu. Paycunawanga ni guërratapis ama ruraychu. Paycunaga Lotpita\x * \xo 2:19 \xt Gén. 19.37; Núm. 21.10–20\x* mirajcunami. Paycunapa nasyunnintaga manami goshayquipächu ni tacshannin chacrallatapis. Nogami paycunata goycushcä.› » \p \v 20 (Unayga chay nasyuncho Refaí runacunami tiyaran. Paycunatami Amón runacunaga jutinta churaparan «zomzomeo runacuna» nir. \v 21 Paycunaga caran munayniyoj, aypalla. Anacpita miraj runacunano jatusajmi caranpis. Chaypis Amón runacunata \nd Tayta Dios\nd* yanaparan chay runacunata ushacächinanpaj. Ushacaycacherga jinanchöna imaycamapis tiyacuran. \v 22 Esaüpita mirajcunatapis Tayta Dios yanaparan Seircho tiyaj Hor runacunata ushajpaj wañurcachir chaycho tiyacaycärinanpaj. \v 23 Gaza particho tiyaj Hev runacunatapis chaynömi ruraran. Paycunataga Cretapita Filistea runacuna chayaycurmi wañuchiran. Nircur chaycho tiyacaycäriran.) \p \v 24 «Chaymi Tayta Dios niran: ‹Juclla Arnón mayuta chimpay. Nogami gamcunapa munayniquiman churashaj Hesbonpa raynin Amorreo runa Sehonta nasyunnintinta. ¡Nasyunninman yaycur chay runacunawan guërrata ruray! \v 25 Cananpitaga nogami camacächishaj cay pachacho llapan runacuna fiyupa manchacushunayquipaj. Chaymi gamcunapaj parlajta wiyashpan pasaypa llaquicur manchariywan sicsicyanga.› \s1 Ray Sehonta Israelcuna wañuchishan \r (Núm. 21.21–30) \p \v 26 «Chunyaj Cademotpita-pachami cachacunata cacharä Hesbonpa raynin Sehonman. Cachacunata cacharä alli shimillanpa cayno ruwananpaj: \pi1 \v 27 «Nasyunniquipa päsaj nänillanpa päsacuycushaj. Nogacunaga jatun nänillanpami aywacushaj. Imayquitapis manami yatashächu. \v 28 Micuyniquita micushäpitaga, yacuyquita upushäpitaga pägashayquimi. Ichanga nasyunnillayquipa päsacuycushaj ari. \v 29 Seircho tiyaj Esaú casta runacunapis, Archo tiyaj Moab runacunapis päsachimashami. Jordán mayuta chimpanäpaj päsacuycushaj ari \nd Tayta Dios\nd* chacrata gomänanpaj aunimashanman yaycunäcunapaj. \p \v 30 «Chayno ruwashapis ray Sehonga manami munaranchu nasyunninpa päsamunanchïta. \nd Tayta Diosninchïmi\nd* camacächiran mana auninanpaj. Chayno camacächiran gamcunapa munayniquicho cananpaj. Chaymi cananyajpis munayniquicho caycan. \p \v 31 «Chaura \nd Tayta Dios\nd* nimaran: ‹Cananpitaga Sehonta nasyunnintinta maquiquimanmi entregä. Nasyunninman yaycuycur charicarcäriy.› \p \v 32 «Sehonga suldäruncunawan shamuran Jahazacho noganchïwan pillyananpaj. \v 33 Ichanga \nd Tayta Diosninchi\nd* cachaycuran munashanchïta ruranapaj. Chaynöpami chay rayta, wamrancunata, suldäruncunatapis llapanta usharanchi. \v 34 Chaynöpami llapan siudänincunatapis munashanchïta rurar usharanchi. Ollguta, warmita, wamracunata chipyaj wañuchiranchi. Cawaycajtaga manami juctapis cacharanchïchu. \v 35 Quiquinchïpäga siudäpita apacuranchi uywacunallatami, ima-aycanpis bälej cajcunallatami. \v 36 Arnón mayu läduncho caycaj Aroer siudäpita gallaycur Galaad particama manami maygan siudächo tiyajcunapis ichipämaranchïchu. \nd Tayta Diosninchi\nd* munayninwan yanapämaptinchïmi llapanta usharanchi. \v 37 Amón runacuna tiyashanmanmi ichanga mana yaycuranchïchu. Chaymi Jaboc mayu aywajpa mana päsaranchïchu. Altu jircacho caj siudäcunapis quëdaran. Maymanpis mana yaycunanchïpaj \nd Tayta Diosninchi\nd* nimaptinchëga manami yaycuranchïchu. \c 3 \s1 Basanpa raynin Ogta Israelcuna binsishan \r (Núm. 21.31–35) \p \v 1 «Chaypita cutiycorga aywaranchi Basán nasyunman aywaj nänipana. Chayta musyaycur Basán nasyunpa raynin Og-ga llapan suldäruncunawan shamuran Edrei partiman noganchïta magamänapaj. \p \v 2 «Chaura \nd Tayta Dios\nd* nimaran: ‹Ama manchacuychu. Amorreo runacunapa raynin Sehonta ushacächishayquino ray Ogtapis suldäruntinta ushacächinayquipämi yanapäshayqui. Yanapäshayqui llapan nasyunninta munayniquiman churanayquipämi.› \p \v 3 «Chaynömi \nd Tayta Diosninchëga\nd* ray Ogta cachaycuran munashanchïta rurananchïpaj. Chaymi wañuchiranchi quiquin Ogta, llapan suldäruncunatapis. Cawaycajtaga juctapis manami cachaycuranchïchu. \v 4 Siudänincunachöpis noganchïnami tiyacuycuranchi. Og mandashan Basancho caycaj Argob particho siudäcuna llapanga caran sojta chuncami (60). \v 5 Llapanpis chay siudäcunaga caran intërunpa altu curalasha; puncuncunapis sumaj rancayoj. Curaläni siudäcunataga manami yuparanchïpischu. \v 6 Chay siudäcunata ushacächishpanchi wañuchiranchi tacshapita jatuncama ollguta, warmitapis. Hesbonpa raynin Sehonta rurashanchïnömi ruraranchi. \v 7 Contranchïcunapataga uywancunatawan bälej cösancunallatami quëdachicuranchi. \p \v 8 «Chaynöpami chay wichan Tayta Dios camacächiran ishcay ray mandashan chacrancuna noganchïpäna cananpaj. Chayga caycaran Jordán mayuman inti yagamunan caj-lächo Amorreo runacunapa tiyanan. Chay chacracunata chariranchi Arnón mayupita-pacha Hermón puntayaj. \v 9 (Chay puntatami Sidón runacunaga ‹Sirión› niran. Amorreo runacunana ‹Senir› niran.) \v 10 Chariranchi pata janancho caj siudäcunata, ushajpaj Galaadta, Basanta, Salca particama, Edreicama. Basán nasyuncho Og mandashan siudäcunaga noganchïpana ricacuran. \v 11 (Refaí runacunapita miräga ray Og japallanna caran. Jatuncaray captinmi paypaga cawitunpis fyërrupita caran. Larguynin caran chuscu metru; anchuyninna ishcay metruno. Amón runacuna tiyaycashan Rabá siudächöga canancamapis cawitun caycanrämi.) \s1 Rubén trïbu, Gad trïbu, pullan Manasés trïbu runacuna chacrancunata chasquishan \r (Núm. 32.1–42) \p \v 12 «Duyñuncunata wañurcachir charishanchi chacratami ricachirä Rubén trïbu runacunata, Gad trïbu runacunata. Ricachirä Arnón mayu lädunpa caj chacracunata siudänintinta Aroer siudäpita-pacha pullan Galaad jircacama. \v 13 Pullan Manasés trïbu runacunatanami ricachirä Galaad chacra puchoj cajta, Og mandashan Basán nasyunta. Basancho caycaj Argob partiga Refaí runacunapami caran. \v 14 (Argob partitaga Manasés trïbu runa Jairmi charicurcuran Gesurpawan Maacapa lindancama. Charicarcärirnami Basanpa jutinta churaparan quiquin castapa jutinta ‹Havot-jair› nir. Chayllami canancamapis jutin caycan.) \v 15 Galaad partitana ricachirä Maquir casta runacunata. \v 16 Rubén trïbutawan Gad trïbutaga ricachirä pullan Galaadpita-pacha Arnón mayucama. Paycunapa lindan raquiycaran pullan guechwapita Jaboc mayucama. Jaboc mayupitanami Amón runacunapa lindan gallaycun. \v 17 Paycunallatami ricachirä Arabätapis. Chaypaga lindan caran Jordán mayucama. Mayullanpa aywaraycan Cineret lamarcama, Arabá lamarcama. Chay lamarllatami ‹Cachi Lamar› nin. Chay lamarga Pisga jutiyoj puntapa wajtan inti yagamunan caj-lämi caycan. \p \v 18 «Chay wichanmi Rubén trïbu, Gad trïbu, pullan Manasés trïbu runacunata willapar nirä: ‹\nd Tayta Diosninchïmi\nd* goycäshunqui cay nasyunta. Pillyayta yachajcunaga armayquicunata apacarcärir aywäshiy Israel-masiquicunata chacrata guechöshinayquipaj. \v 19 Nogaga musyämi aypalla uywayquicuna cashanta. Chaymi ricachishä siudäcunachöga quëdachun warmiquicunawan wamrayquicunalla, uywayquicunalla. \v 20 Gamcunaga marcayquicunaman ama cutimunquirächu Israel-masiquicunata Jordán mayu chimpancho \nd Tayta Dios\nd* chacrata manaraj entregaptenga. Gamcunata chacrata \nd Tayta Dios\nd* entregashushayquino paycunatapis entregaptinraj cutimunquicuna.›\x * \xo 3:20 \xt Jos. 1.12–15\x* \p \v 21 «Chay örami Josuëtapis nirä: ‹Ñawiquiwanmi ricashcanqui \nd Tayta Dios\nd* chay ishcay raycunata imano ushacächishantapis. Chaynöllami ushacächenga yaycunayquipaj caycaj nasyuncunacho tiyajcunatapis. \v 22 \nd Tayta Diosninchïmi\nd* gamcunapa faburniqui pillyanga. Chayno caycaptenga ama manchacuychu› nir. \s1 Canaanman Moisés mana yaycunanpaj Tayta Dios nishan \p \v 23 «Chay örallami \nd Tayta Diosta\nd* mañacur nirä: \v 24 ‹\nd Tayta Dios\nd*, nogataga llapanpaj munayniyoj cashayquitami tantiyaycächimanqui. Gampita mas juc Diosga manami canchu syëlucho ni cay pachachöpis. Gam rurashayquino almiraypajcunata manami pipis ruranmanchu. \v 25 Cananga ruwacushayqui, Tayta. Jordán mayuta chimpaycachimay ari fiyupa alli chacrata, cuyayllapaj aypalla puntayoj intëru jircata, Líbano partita ricanäpaj.› \v 26 Ichanga taytayquicuna rabyachishan jananmi nogapäpis \nd Tayta Dios\nd* rabyacurcuran. Ruwacushätapis mana aunimashachu. Chaymi nimaran: ‹¡Ama rimapämaychu! Chaycunapäga ama mañacamaynachu. \v 27 Chaypa ruquenga Pisga jutiyoj puntaman wichay. Chaypitami intërupa ricchacunqui ñawiqui aypashanyaj. Jordán mayutami ichanga mana chimpanquipänachu.\x * \xo 3:27 \xt Núm. 27.12–14; Deut. 32.48–52\x* \v 28 Chay ricanayquipaj caj nasyunmanga Josuënami Israelcunata pushangapaj. Chaymi Josuëta sumaj willapay, shacyächiy Israelcunata chay nasyunta raquipänanpaj.› \p \v 29 «Chayno nimaptinmi Bet-peorpa chimpan pampacho quëdacuranchi. \c 4 \s1 Tayta Diosta wiyacunanpaj Moisés willapashan \p \v 1 «Cananga Israelcuna, imano goyänayquipäpis willapashä laycunata umayquiman sumaj churacuy. Chaycunataga cumliy. Chayrämi unay caj famillyayquicunata aunishanta \nd Tayta Dios\nd* goycushushayqui nasyuncho alli cawanquipaj. \v 2 Willapashätaga ama juc layllatapis jorgunquichu, ni ama yapanquipischu.\x * \xo 4:2 \xt Apoc. 22.18–19\x*\nd Tayta Diospa\nd* mandamintuncunataga willapashänölla llapanta cumlinqui. \v 3 Quiquiquicunami ricashcanqui Baal-peorcho \nd Tayta Dios\nd* imano rurashantapis. Israelcunatapis chay particho tiyajcunapa ïdulunta aduräshejtaga \nd Tayta Dios\nd* illgächishanami.\x * \xo 4:3 \xt Núm. 25.1–9\x* \v 4 \nd Tayta Diosninchi\nd* nishanta cumlejcunami ichanga cananpis cawarcaycanqui. \v 5 Gamcunata yachachishcänami \nd Tayta Diospa\nd* laynincunata, mandamintuncunata. Chayno yachachishcä gamcuna tiyanayquipaj caj nasyuncho alli cawanayquipämi. \v 6 Chayno caycaptenga yachachishäcunata mana gongaypa cumlinqui. Chayrämi ricashojcuna musyangapaj yarpaysapa cashayquita. Nishäcunata cumliptiquega paycuna nenga: ‹¡Cay runacunaga sumaj yarpaysapami!› nir. \v 7 Jatun nasyuncunapapis diosnenga manami ñaupanchöchu. Noganchïpami ichanga \nd Tayta Diosninchi\nd* ñaupanchïcho caycan mañacushanchïta wiyamänapaj. \v 8 Juc nasyun runacunapa laynincunapis manami gamcunapa layniquicunanöchu caycan. Gamcunata canan yachachishä laycunaga paycunapa laynincunapita mas allimi caycan. \v 9 Chaymi gamcunaga ama gonganquichu llapan yachachishäcunatawan ricashayquicunata. Cawashayquicamaga waran-waran wamrayquicunata willcayquicunata willapanqui. \s1 Horeb jircacho Tayta Dios willapashan \p \v 10 «Horeb jircacho \nd Tayta Diospa\nd* ñaupancho caycashayqui junajmi pay cayno nimaran: ‹Noga nishäta wiyananpaj llapan runacunata ñaupäman shuntamuy. Wiyashpan yachaconga waran-waran nogata rispitamayta. Wamrancunatapis yachachenga nogata rispitamänanpaj.› \v 11 Chaura gamcuna witirayqui punta chaquinman. Quiquin puntapitana janajcama nina jatariycaran. Yana goshtaypis jatariycaran. \v 12 Chaychömi nina rataycaj chaupinpita \nd Tayta Dios\nd* parlapäshurayqui.\x * \xo 4:12 \xt Éxo. 19.16–18; Heb. 12.18–19\x* Gamcunaga wiyarayqui rimamushallanta. Wiyarpis manami ricarayquichu imano cashantapis. \v 13 Chaychömi Tayta Dioswan conträtuta rurarayqui. Gamcuna mana gongaypa cumlinayquipämi ishcay läja rumicunaman chunca mandamintucunata isquirbiran.\x * \xo 4:13 \xt Éxo. 31.18\x* \v 14 Chay junajmi nogatapis \nd Tayta Dios\nd* nimaran laynincunata,\x * \xo 4:14 \xt Éxo. 21.1\x* gamcunata sumaj yachachinäpaj. Payga munaycan tiyanayquipaj caycaj nasyuncho tiyar laynincunata imaypis cumlinayquitami. \s1 Ïdulucunata mana adurananpaj willapashan \p \v 15 «Horeb jircacho nina rataycajpita \nd Tayta Dios\nd* parlapämushushayqui junaj manami ricarayquichu ima-niraj cashantapis. Chauraga sumaj tantiyacuy. \v 16 Gamcunaga ama ruranquichu ima ïdulucunatapis\x * \xo 4:16 \xt Éxo. 20.4; Lev. 26.1; Deut. 5.8; 27.15\x* ollgu-nirajta ni warmi-nirajta, \v 17 uywa-nirajta, ni äbi-nirajta, \v 18 pampapa garachaypa purej-nirajta, ni pescädu-nirajtapis.\x * \xo 4:18 \xt Rom. 1.23\x* \v 19 Intita, quillata, goyllarcunata, syëlucho waquin cajcunata ricashpayqui ama yarpachacunquichu ‹tagaycunata aduräman› nishpayqui. Janajcho caycajcunataga \nd Tayta Dios\nd* camasha llapan runacunata achicyapänanpämi. \v 20 Gamcunaga Egiptucho car fyërru chulluchicuna jurnuchönömi ñacarayqui. Chaypitami \nd Tayta Diosga\nd* jorgamushurayqui pay japallanta sirbinayquipaj.\x * \xo 4:20 \xt Éxo. 19.5; Deut. 7.6; 14.2; 26.18; 1Rey. 8.51; Jer. 11.4; Tito 2.14; 1Ped. 2.9\x* \v 21 Ichanga gamcunapa juchayquipitami \nd Tayta Diosninchi\nd* fiyupa rabyapacarcamasha. Chaymi nimasha Jordán mayuta manana chimpanäpaj; goycushunayquipaj caycaj cuyayllapaj nasyunman manana yaycunäpaj.\x * \xo 4:21 \xt Núm. 20.12; 27.12–14\x* \v 22 Chaymi nogaga cay-quinrayllachöna wañushaj. Jordán mayutaga manami chimpashänachu. Gamcunami ichanga chimpanquipaj chay alli nasyuncho tiyacaycärinayquipaj. \v 23 Gamcunawan mana captëpis sumaj yarpay \nd Tayta Dioswan\nd* conträtu rurashayquita. \nd Tayta Diosninchi\nd* mana munashancunataga imatapis ama ruranquichu. Ni ima ïdulutapis ama ruranquichu. \v 24 \nd Tayta Diosga\nd* payllata sirbinanchïta, adurananchïtami munan. ¡Mana wiyacojcunataga nina rupar ushacurcojnömi usharenga!\x * \xo 4:24 \xt Heb. 12.29\x* \p \v 25 «Chayashayqui nasyuncho wamrayquicuna willcayquicuna captin cuydä Tayta Dios nishanta gongaycur ïdulucunata rurar aduranquiman. Chayno rurashpayquega \nd Tayta Diosta\nd* fiyupami rabyachinquipaj. \v 26 Canan junaj gamcunata niycashätaga janaj pachapis cay pachapis wiyaycanmi. Nishäcunata mana wiyacorga Jordán chimpan nasyuncho tiyarcaycashpayqui illajpitami ushajpaj illganquipaj. Mananami unaycamaga tiyanquipänachu. \v 27 Chaymi \nd Tayta Diosga\nd* juc-lä nasyuncunaman machiypa-machir gargushunquipaj. Chaura chayashayqui nasyunchöga wallcajllanami cawaycar quëdanquipaj. \v 28 Juc-lächo carga guerupita, rumipita\x * \xo 4:28 \xt Deut. 28.36; 2Rey. 17.4–6; 25.8–12; Isa. 4.3\x* runa rurashan ïdulucunatami aduranquipaj. Chay ïdulucunaga manami ricanchu, manami wiyanchu, manami micunchu, jämaytapis manami cachanchu. \v 29 Llapan shonguyquiwan \nd Tayta Diosman\nd* yapay yäracuptiquimi ichanga pay perdunashunquipaj.\x * \xo 4:29 \xt 2Crón. 15.2–15; Jer. 29.13; Mat. 7.7–8\x* \v 30 Chay nasyuncunacho fiyupa ñacar llaquicushpayqui \nd Tayta Diosta\nd* yarpärir layninta wiyacuptiquega \v 31 cuyapäcoj cashpan manami cachaycushunquipächu ni ushacächishunquipäpischu. Unay caj famillyayquicunata aunishantapis manami gongangapächu. \p \v 32-33 «Sumaj tantiyacuy-llapa. ¿Mayllachöga wiyashachuraj gamcunata parlapäshushayquino nina rataycajpita Tayta Dios parlapashanta, wiyaycarpis mana wañushanta? Unay wichan imano cashantapis tapucachay. Munducho cananpaj runata Tayta Dios rurashanpita-pacha imano cashantapis sumaj musyacachay. ¿Imayllaga cayno cashachuraj? \v 34 Ricashayquinöpis Egiptucho fiyupa ñacaycajtami Tayta Diosga milagrucunata rurashpan, guërrata rurashpan, manchariypaj castigashpan yanapäshurayqui Egiptupita yargamunayquipaj. Gamcunata \nd Tayta Dios\nd* yanapäshushayquinöga manami maygan diospis ima nasyun runacunatapis yanapashachu. \v 35 Chayno jorgushushayquita ricarmi musyanqui \nd Tayta Dios\nd* japallan rasunpa Dios cashanta. Paypita mas juc diosga manami canchu.\x * \xo 4:35 \xt Éxo. 20.2–3; Isa. 43.10–13; Mar. 12.32\x* \v 36 Syëlupitami piñacur willapäshurayqui. Cay pachacho ricarayqui nina rataycajta. Chay nina rataycämojpita parlamojtami wiyarayquipis. \v 37 Payga unay caj famillyayquicunata cuyashami. Wamrancunatapis acrasha-cashunqui fiyupa munayninwan Egipto runacunapa maquinpita jorgamushushpayqui. \v 38 Ñaupanchïcho cajtaga fiyupa jatun nasyuncunacho tiyajcunatapis gargusha. Chay runacunaga casha fiyupa munayniyojmi. Chay runacunapa nasyunnincho gamcuna tiyanayquipämi gargusha. Chay nasyunmanmi canan yaycuycanqui. \p \v 39 «Chaymi cananga yarpänayquipaj umayquiman churacuy. Janaj pachacho, cay pachachöpis payllami \nd Tayta Diosga\nd*. Mas juc diosga manami canchu. \v 40 Chayno caycaptenga Tayta Diospa laynincunata, mandamintuncunata canan willapaycashäta cumlinqui. Chaura gamcunapäpis, wamrayquicunapäpis alli goyaymi cangapaj. Chaynöpami \nd Tayta Dios\nd* goycushunayquipaj caj nasyuncho tiyashpayqui edäyänayquicama cawanquipaj.» \s1 Pacacuna siudäcuna cananpaj acrashan \p \v 41 Chaypitanaga Jordán mayuman inti yagamunan caj-lächo Moisés acraran quimsa pacacuna siudäcunata. \v 42 Chay marcacuna caran mana yarpashapita runa-masinta wañupacur pacacunanpämi. \v 43 Chay siudäcuna caran Beser, Ramot, Golán. Chunyaj pata janancho caycaj Beser caran Rubén trïbu cajcuna pacacunanpaj. Galaadchöna caran Ramot siudä Gad trïbu cajcuna pacacunanpaj. Basanchöna caran Golán siudä pullan caj Manasés trïbu cajcuna pacacunanpaj.\x * \xo 4:43 \xt Jos. 20.8–9\x* \s1 Chunca mandamintucunapaj willapashan \p \v 44 Caychömi isquirbiraycan Israelcunata Moisés yachachishancuna. \v 45 Egiptupita llojshicamuptinmi Tayta Diosga laynincunata, mandamintuncunata yachachiran. \v 46 Chaytaga willaparan Jordán mayuman inti yagamunan caj-lällachöraj caycarmi. Chayga caran Bet-peorpa chimpan guechwa, Amorreo runacunapa raynin Sehonpa nasyunnillanchöraj. Sehonga tiyaran Hesbón siudächo. Chaycho tiyaycajtami Israelcunawan Moisés Egiptupita shacamushpan wañuchiran. \v 47 Basán nasyunpa raynin Ogtapis wañuchiran. Amorreo runacunapa ishcay raynincunata chayno wañurcachirmi nasyunnincunaman Israel runacuna tiyacaycäriran. Chay nasyuncunaga Jordán mayupita inti yagamunan caj-lächömi caran. \v 48 Chaymi Israelcunapäna caran Arnón mayu janan Aroer siudäpita-pacha Sirión puntayaj. Chay puntapa jucaj jutin caycan Hermón. \v 49 Jordán mayupa jucaj lädun pampacunapis Israel runacunapämi caran Cachi Lamarcama. Chay pampacunaga Jordán mayupita inti yagamunan-lächömi caycan. Cachi Lamarpis Pisga nishan punta chaquinchömi caycan. \c 5 \s1 Chunca mandamintucunata willapashan \r (Éxo. 20.1–17) \p \v 1 Chaypitana Israelcunata gayaycachir Moisés willaparan: «Israelcuna sumaj wiyay. Cananmi willapäshayqui mandamintucunata. Chaycunataga yachacurcur cumlinqui. \p \v 2 «\nd Tayta Diosninchi\nd* noganchïwan Horeb jircacho conträtuta ruraran. \v 3 Chay conträtutaga manami unay caj famillyallanchïwanchu ruraran. Caycho canan shuntacasha caycajcunawanpis rurashami. \v 4 Gamcunawanga \nd Tayta Dios\nd* quiquinmi jircacho nina rataycajpita parlaran. \v 5 Chay nina rataycaj puntaman wichayta gamcuna manchacuptiquimi nogallana wicharä \nd Tayta Dioswan\nd* parlamunäpaj. Cutiycamurnami gamcunata willarä imata nimashantapis. Chay puntachömi \nd Tayta Dios\nd* nimaran: \p \v 6 « ‹Nogaga \nd Tayta Diosniquimi\nd* caycä. Gamcunataga Egiptucho uyway car ñacarcaycajtami jorgamurä. \b \li4 \v 7 « ‹Nogapita mas juctaga ama «diosnë» ninquichu. \li4 \v 8 « ‹Aduranayquipäga ama imatapis ruranquichu syëlucho caj-nirajta, cay pachacho caj-nirajta, ni lamar rurincho caj-nirajtapis. \v 9 Chaycunapa ñaupanmanga ama gongurpacunquichu ni aduranquipischu.\x * \xo 5:9 \xt Lev. 26.1; Deut. 4.15–18; 27.15\x* Nogallami \nd Tayta Diosniquega\nd* cä. Japalläta aduramänayquitami munä. Mana wiyacamar ïdulucunata adurajcunataga castigashaj maman-taytanta, wamranta, willcanta mas willcan cajtapis. \v 10 Nogata cuyamar llapan mandamintöcunata cumliptenga paycunapita waranga aywaycama mirajcunatapis cuyapäshämi.\x * \xo 5:10 \xt Éxo. 34.6–7; Núm. 14.18; Deut. 7.9–10\x* \li4 \v 11 « ‹Jutëtaga ama jogarinquichu manacajpäga.\x * \xo 5:11 \xt Lev. 19.12\x* Manacajcunallapaj jutëta jogarej cajtaga castigashämi. \li4 \v 12 « ‹Nishänölla ama gonganquichu säbadu jamay junäga nogata rispitamänayquipaj caycashanta.\x * \xo 5:12 \xt Éxo. 16.23–30; 31.12–14\x* \v 13 Semänacho sojta junajmi arunqui. Chay junajcunacho rurayniquicunata ruranqui. \v 14 Sojta junajpa warannin junaj aduramänayquipaj cäga jamay-junajmi. Chay junäga ama arunquichu,\x * \xo 5:14 \xt Éxo. 23.12; 31.15; 34.21; 35.2; Lev. 23.3\x* quiquiqui, ollgu ni warmi wamrayqui, ollgu ni warmi uywayniqui, yuntayqui, bürruyqui, ni ima uywayquipis, ni lagacamoj runacunapis. Chaynöpami ollgupis warmipis uywayniquicuna gamcunawan iwal jamanga. \v 15 Yarpay gamcunapis Egiptuchöga uyway car ñacashayquita. Chayno caycajtami fiyupa munaynëwan jorgurcur pushacamurä. Chaymi säbadu jamay junajcho nogata aduramänayquipaj nishcä. \li4 \v 16 « ‹Nishänölla mamayqui taytayquita alli ricanqui.\x * \xo 5:16 \xt Deut. 27.16; Mat. 15.4; 19.19; Mar. 7.10; 10.19; Luc. 18.20; Efe. 6.2\x* Chaynöpami goycunäpaj caycaj nasyuncho edäyänayquicama alli cawanquipaj.\x * \xo 5:16 \xt Efe. 6.3\x* \li4 \v 17 « ‹Ama wañuchicoj canquichu.\x * \xo 5:17 \xt Gén. 9.6; Lev. 24.17; Mat. 5.21; 19.18; Mar. 10.19; Luc. 18.20; Rom. 13.9; Stg. 2.11\x* \li4 \v 18 « ‹Majayoj caycar jucwanga ama cacunquichu.\x * \xo 5:18 \xt Lev. 20.10; Mat. 5.27; 19.18; Mar. 10.19; Luc. 18.20; Rom. 13.9; Stg. 2.11\x* \li4 \v 19 « ‹Ama suwacunquichu.\x * \xo 5:19 \xt Lev. 19.11; Mat. 19.18; Mar. 10.19; Luc. 18.20; Rom. 13.9\x* \li4 \v 20 « ‹Ama manacajtaga pitapis jitapanquichu.\x * \xo 5:20 \xt Éxo. 23.1; Mat. 19.18; Mar. 10.19; Luc. 18.20\x* \li4 \v 21 « ‹Ama munapaychu runa-masiquipa warminta.\x * \xo 5:21 \xt Rom. 7.7; 13.9\x* Ama munapaychu chacranta, warmi uywayninta ni ollgu uywayninta, törunta, bürrunta, ni imantapis paypa cajtaga.› \s1 Israelcuna mancharishan \r (Éxo. 20.18–26) \p \v 22 «Punta chaquincho llapayqui shuntacasha carcaycaptiquimi chay mandamintuncunata \nd Tayta Diosga\nd* puntacho nina rataycajpita, yanauyaycaj pucutaypita sinchipa rimamuran. Chaypitaga chay junaj manami mas imatapis parlamurannachu. Nircurmi ishcay läja rumiman isquirbircur nogata entregamaran. \v 23 Yanauyaycaj pucutaypita rimamushanta wiyar, puntacho nina rataycashanta ricar, cada trïbupa mandajnincunawan mayur runacunapis nogaman shamuran. \v 24 Paycuna nimaran: ‹\nd Tayta Diosninchëga\nd* nina rataycajpita parlamurmi musyachimashcanchi fiyupa munayniyoj cashanta. Cananga rasunpami musyashcäcuna Tayta Dios parlapämashapis mana wañushanchïta. \v 25 Chayno captinpis manchacöcunami. Chay-jinanpa nina rataycarga nogacunatapis usharamangachari. \nd Tayta Dios\nd* yapay parlamushanta wiyashpäga wañushäcunachari. \v 26 Canan noganchi wiyashanchïno nina rataycajpita Tayta Dios parlamojta wiyarga manami pipis cawanmanchu.\x * \xo 5:26 \xt Heb. 12.18–19\x* \v 27 \nd Tayta Dios\nd* imata nishantapis wiyanayquipäga gamllana aywaycullay ari. \nd Tayta Diosninchi\nd* nishushayquita willamaptiqui nogacunaga llapantami wiyacur cumlishaj.›\x * \xo 5:27 \xt Éxo. 19.8; 24.3\x* \p \v 28 «Chayno gamcuna nimashayquita wiyarmi \nd Tayta Dios\nd* nimaran: ‹Cay runacuna nishushayquita wiyashcämi. Nishäcunata wiyacur cumlinanpaj yarpashanga allimi caycan. \v 29 Allimi canman canan yarpashannölla imaycamapis yarpaptenga, nogatapis rispitamashpan mandamintöcunata waran-waran cumliptenga. Chaura quiquincunapis wamrancunapis cushisha allillami cawanga. \v 30 Cutiycur willay tolduncunaman cuticunanpaj. \v 31 Gam ichanga cayman yapay cutimuy mandamintöcunatawan laynëcunata willapänäpaj. Chaycunatami yachachinqui goycunäpaj caycaj nasyunman chayaycur alli cawananpaj› nir. \v 32 Chaymi canan gamcunaga \nd Tayta Dios\nd* nishushayquinölla ruray. Juctapis mana cachaypa wiyacuy. \v 33 \nd Tayta Dios\nd* nishushayquinölla llapanta wiyacorga sumaj caway-llapa. Wiyacushpayquega goycushunayquipaj caycaj nasyuncho auquinyashayquiyaj allimi cawanquipaj. \c 6 \s1 Tayta Diosllata cuyananpaj willapashan \p \v 1 «\nd Tayta Diospa\nd* mandamintuncunatawan laynincunata canan willapäshayqui. Chayanayquipaj caycaj nasyunman chayashpayqui chay mandamintucunata wiyacur goyanqui-llapa. \v 2 \nd Tayta Diosta\nd* rispitar willapashä mandamintucunatawan laycunata imaypis cumlishpayquega gamcunapis, wamrayquicunapis willcayquicunapis auquinyashayquiyaj allimi cawanquicunapaj. \v 3 Israelcuna, cay willapashä laycunata cumlinayquipaj sumaj wiyamay. Chaynöpami unay famillyayquicunata \nd Tayta Dios\nd* aunishan nasyuncho alli cawashpayqui aypallaman miranquicunapaj. Chaychöga lëchipis mishquipis yacunöraj achcami caycan. \p \v 4 «Sumaj wiyacuy Israelcuna. \nd Tayta Diosninchëga\nd* jucnayllami.\x * \xo 6:4 \xt Mar. 12.29\x* \p \v 5 «\nd Tayta Diosninchïta\nd* cuyanqui llapan shonguyquiwan, llapan bïdayquiwan, llapan callpayquiwan.\x * \xo 6:5 \xt Mat. 22.37; Mar. 12.30; Luc. 10.27\x* \p \v 6 «Gamcunata canan junaj willapashä laycunata imaypis mana gongaypa shonguyquicunacho yarparanqui. \v 7 Chaycunataga wamrayquicunata waran-waran yachachinqui. Willapar yachachinqui wasichöpis, nänicunachöpis, puñunayquipaj camaricurpis, puñushayquipita riccharpis. \v 8 Tayta Diospa mandamintuncunata mana gonganayquipaj ricrayquiman, urcuyquiman watacurcur purichinqui. \fig Mandamintucunata urcuncho watarächishan|src="HK00274B.TIF" size="col" loc="Deut. 6.8" ref="Deut. 6.8" \fig* \v 9 Isquirbinqui wasiquipa puncu marcuncunaman, marca yaycuna sawan puncucunamanpis.\x * \xo 6:9 \xt Deut. 11.18–20\x* \s1 Tayta Diosta wiyacunanpaj Moisés willapashan \p \v 10 «\nd Tayta Diosga\nd* unay caj famillyayqui Abrahamta,\x * \xo 6:10 \xt Gén. 12.7\x* Isaacta,\x * \xo 6:10 \xt Gén. 26.3\x* Jacobta\x * \xo 6:10 \xt Gén. 28.13\x* aunishan nasyunmanmi chayachishunquipaj. Chaychöga jatusaj cuyayllapaj siudäcunami caycan. Chay siudäcunataga gamcuna manami jatarachishcanquipischu. \v 11 Chay marcacunachöga wasicunatapis tarinquipaj ima-aycayojtapis juntatami. Yacu pösucunatapis tarinquipaj listu uchcushallatami. Übastapis, olivotapis listu lantashallatami tarinquipaj. Chayta micurmi cushisha goyanquipaj. \v 12 Chayno car cuydä Egiptucho uyway caycashayquipita jorgamushoj \nd Tayta Diosninchïta\nd* gongaycunquiman. \v 13 \nd Tayta Diosnillanchïta\nd* aduranqui. Pay japallanta sirbinqui.\x * \xo 6:13 \xt Mat. 4.10; Luc. 4.8\x* Jurarpis Tayta Diospa jutillancho juranqui. \v 14 Tiyashayquipa ñaupan marcacunacho tiyaj runacuna adurashan dioscunataga ama aduranquichu. \v 15 \nd Tayta Diosga\nd* pay japallanta aduranayquitami munan. Jucta aduraptiquega rabyar ushajpämi illgarachishunquipaj. \p \v 16 «\nd Tayta Diosta\nd* musyapänayquipaj\x * \xo 6:16 \xt Mat. 4.7; Luc. 4.12\x* ama rurachiyta camaychu chunyaj Masahcho rurashayquinöga.\x * \xo 6:16 \xt Éxo. 17.1–7\x* \v 17 \nd Tayta Diospa\nd* mandamintuncunata, laynincunata yachachishäta llapanta sumaj cumliy. \v 18 \nd Tayta Dios\nd* munashannölla imaypis caway-llapa. Chayrämi unay caj famillyayquicunata \nd Tayta Dios\nd* aunishan nasyunman yaycur cushisha cawanquipaj. \v 19 Paymi gargonga gamcunata ichipäshojcunatapis. Chayno rurananpämi aunisha. \p \v 20 «Wara warantin wamrayquicuna: ‹¿Imapätaj \nd Tayta Diosninchi\nd* cay laycunatawan mandamintucunata cachapämashcanchi?› nir tapushuptiqui \v 21 cayno willapanqui: ‹Nogacunaga Egiptuchömi faraonpa uywaynin carä. Chaypitami \nd Tayta Dios\nd* fiyupa munayninwan jorgamaran. \v 22 Nogacunata jorgamänanpaj faraonta castancunatawan \nd Tayta Dios\nd* manchariypaj castigashantami ricaräcuna. \v 23 Chaypitami nogacunataga jorgamaran. Nircurmi pushamasha unay famillyanchïcunata goycunanpaj aunishan nasyunta goycamänanchïpaj. \v 24 Chaymi \nd Tayta Diosninchi\nd* nimaran waran-waran payta rispitar laynincunata wiyacunanchïpaj cashanta. Chaynöpami cananyaj alli cawayta goycämanchi. \v 25 \nd Tayta Diosninchi\nd* munashanno alli cawananchïpäga yachachimashanchïnölla paypa laynincunata imaypis cumlishun› nir. \c 7 \s1 Juc dioscunata mana adurananpaj willapashan \r (Éxo. 34.11–17) \p \v 1 «Gamcunata pushashushpayqui \nd Tayta Diosga\nd* juc nasyunmanmi chayachishunquipaj. Chay nasyuntami quiquiquicunapana cananpaj charinquipaj. Gamcunapa ñaupayquipitami Tayta Dios gargonga ganchis nasyun runacunata.\x * \xo 7:1 \xt Hech. 13.19\x* Chaycunaga caycan Het, Gerges, Amorreo, Cananeo, Ferez, Hev, Jebús runacunami. Chay runacunaga gamcunapita mas aypallami, mas munayniyojmi. \v 2 Gamcunapa munayniquiman chay runacunata \nd Tayta Diosninchi\nd* churamuptin amistäta ruranayquipaj ama parlacunquichu. Chaypa ruquenga mana cuyapaypa llapanta ushacächinqui. \v 3 Paycunawanga ama majachacanquichu. Warmi wamrayquicunata ni ollgu wamrayquicunatapis paycunawanga ama majachanquichu. \v 4 Wamrayquicuna paycunawan camacaptenga chay runacuna yachachenga ïdulucunata adurayta. Chaura \nd Tayta Diosta\nd* gongaycärengana. Chayno captenga Pay fiyupa rabyashpan juc ñipiyllachömi llapayquita ushacarachishunquipaj. \v 5 Chaypitami gamcunaga paycunapa altarnincunata ushajpaj juchuchir-ushanqui. Illgächinqui adurana rumincunata, Aserata adurananpaj jawishan gueruncunata. Ïduluncunatapis rupachinqui.\x * \xo 7:5 \xt Deut. 12.3\x* \v 6 Gamcunaga \nd Tayta Dios\nd* acrashan santo runacunami carcaycanqui. Cay pachacho may-chay nasyun runacunapitami gamcunallata shuyni acrasha-cashunqui lijïtimu wamrancuna canayquipaj.\x * \xo 7:6 \xt Éxo. 19.5–6; Deut. 4.20; 14.2; 26.18; Tito 2.14; 1Ped. 2.9\x* \s1 Israelcunapa obligasyunnin \p \v 7 «\nd Tayta Dios\nd* gamcunataga acrasha-cashunqui manami waquin nasyun runacunapita mas achca captiquichu. Waquinpitaga mas wallcajllami canquipis.\x * \xo 7:7 \xt Juan 15.16; 1Juan 4.10\x* \v 8 \nd Tayta Diosga\nd* chayno acrashurayqui cuyashushpayquimi. Payga cuyashunqui unay caj famillyanchïcunata aunishanta cumlirmi. Chaymi faraonpa munaynincho caycashayquipita fiyupa munayninwan jorgamushurayqui. \v 9 Chauraga gamcuna sumaj yarpay. \nd Tayta Diosninchïpita\nd* mas jucga manami Dios canchu. Payta cuyajcunata, mandamintunta cumlejcunataga waranga miray aywajcamapis aunishanta cumlengami. \v 10 Paypa contran jatarejcunatami ichanga fiyupa castigar juclla illgächin.\x * \xo 7:10 \xt Éxo. 20.5–6; 34.6–7; Núm. 14.18; Deut. 5.9–10\x* \v 11 Chaymi canan junaj willapashä mandamintuncunatawan laynincunata mana gongaypa cumlinqui. \s1 Wiyacur bindisyunta chasquinanpaj cashan \r (Lev. 26.3–13; Deut. 28.1–14) \p \v 12 «Canan willapashäcunata wiyacushpayqui cumliptiquega unay caj famillyayquicunawan parlacur aunishanta llapantami \nd Tayta Diospis\nd* cumlenga. \v 13 Chauraga gamcunata cuyashushpayquimi unay caj famillyayquicunata aunishan nasyunman chayachishunquipaj. Chaychömi paypa bindisyunninwan wamrayquicunapis achca canga; chacrayquicunapis sumaj wayonga; micuyniquipis achca canga; bïnuyquipis mana pishengachu; asëtiquipis mana ushacangachu; wäcayquicuna, uyshayquicuna, cabrayquicunapis aypallaman miranga. \v 14 Waquin nasyuncunapitapis masmi gamcunata bindisyunninta goshunquipaj. Chaymi gamcunachöga llapan warmicunapis ollgucunapis wamrayojlla canga. Uywayquicunapis allimi miranga. \v 15 Ima-ayca gueshyapitapis \nd Tayta Diosninchïmi\nd* chapäshunquipaj. Egipto runacunata castigar ñacachishanno gamcunata manami ñacachishunquipächu. Contrayqui jatarejcunatami ichanga chay castïgucunawan ñacachenga. \v 16 \nd Tayta Dios\nd* munayniquiman churamushan runacunataga mana cuyapaypa ushajpaj wañuchinqui. Diosnincunatapis ama aduranquichu. Chaycunata adurashpayquega mana allimanmi chayanquipaj.\x * \xo 7:16 \xt Deut. 11.13–17\x* \p \v 17 «Chay nasyunman chayaycur gamcuna capas ninqui: ‹noganchïpita mas aypallami chaycho tiyaj runacunaga. ¿Imanöparäshi gargushwan?› nir. \v 18 ¡Imano captinpis paycunata ama manchacunquichu! Chaypa ruquenga yarpay faraontawan Egipto runacunata \nd Tayta Dios\nd* imano rurashantapis. \v 19 Yarpay fiyupa almiraypajcunata rurashanta, milagrucunata ricashayquita, munayniyoj cayninwan Egiptupita jorgamushushayquita. Chaynömi ruranga gamcuna manchacuycashayqui runacunatapis. \v 20 Paycunataga \nd Tayta Dios\nd* fiyupami mancharachengapaj. Maquiquipita gueshpejcunatapis pacacojcunatapis quiquin Tayta Diosmi ushacächengapaj. \v 21 Llapanpaj munayniyoj \nd Tayta Dios\nd* yanapaycäshuptiquega chay runacunata ama manchacuychu. \v 22 Chayno captinpis Canaán nasyunman yaycushpayqui chay runacunata manami jucllachu ushacächinquipaj. Chaypa ruquenga wallca wallcallatami \nd Tayta Dios\nd* ushacächenga. Llapanta juclla ushacächiptenga chunyaj ricacuptin jirca animalcuna achcaman mirar usharpis ushaycushunquimanmi. \v 23 Ichanga munayniquimanmi chay nasyun runacunata \nd Tayta Dios\nd* cachayconga. Nircurnaga ushacänancama wallca-wallcallami wañuchengapaj.\x * \xo 7:23 \xt Éxo. 7.8–12.30; 14.23–31; 23.27–30\x* \v 24 Raynincunatapis gamcunapa munayniquiman churamuptin wañuchinquipaj. Chaynöpami cay munduchöga jutincunapis ushajpaj gongacanga. Gamcuna wañuchej yaycuptiquega manami pipis ichipäshunquipächu. \v 25 Chay runacunapa diosnincunapa ïduluncunatapis ushajpaj rupachinquipaj. Goriwan, guellaywan chapyashancunatapis ama charicurcunquichu. Charicurcorga llutan ruraymanmi chayanquipaj. Chauraga \nd Tayta Diosta\nd* fiyupami rabyachinquipaj. \v 26 Chayno captenga wasiquicunaman chay ïdulucunata ni lagashan gorita ni guellayta ama apacunquichu. Apacuptiquega gamcunatapis Tayta Dios ushacächishunquipämi. Melanaypaj cajta imatapis mana yatashayquino chaycunatapis ama apacunquichu. \c 8 \s1 Runaga manami micuyllawanchu cawan \p \v 1 «Canan yachachishä mandamintucunata cumlinqui. Cumlerga unay caj famillyanchïcunata \nd Tayta Dios\nd* aunishan nasyunman yaycushpayqui achcaman mirar allimi cawanquipaj. \v 2 \nd Tayta Dios\nd* chuscu chunca (40) wata chunyajpa purichishushayquita ama gongaychu. Chaychömi payga llaquicachishushpayqui, imacunachöpis ñacachishushpayqui musyapäshurayqui yarpayniquicuna imano cashantapis, mandamintuncunata rasunpa cumlinayquipaj mana cumlinayquipaj cashantapis. \v 3 Fiyupa ñacarcachir, yargarcachirpis manätami camaripäshurayqui. Chay micuytaga gamcunapis ni unay caj famillyayquicunapis manami rejsiranchu. Chaynöpami \nd Tayta Dios\nd* tantiyachishurayqui runaga mana micuyllawanrächu cawashanta, chaypa ruquenga Tayta Dios nishancunata wiyacurpis cawashanta.\x * \xo 8:3 \xt Mat. 4.4; Luc. 4.4\x* \v 4 Chuscu chunca (40) watantin purircaycaptiquipis röpayqui manami ushacaranchu. Ni chaquiquicunapis manami shuplluranchu. \v 5 Sumaj tantiyacuy-llapa. Wamranta runa corrijishannömi \nd Tayta Diosga\nd* gamcunatapis corrijishunqui.\x * \xo 8:5 \xt 2Sam. 7.14; Sal. 89.32; Prov. 3.11–12; Heb. 12.5–11\x* \v 6 Chayno caycaptenga \nd Tayta Diosta\nd* wiyacushpayqui mandamintuncunata cumliy. \v 7 \nd Tayta Diosga\nd* pushaycäshunqui alli chacramanmi. Chaychöga aypallami caycan yacu aywaj ragracuna; yacuyoj pösucunapis achcami; yacu pashtaj pampacunapis achcami; puntacunapapis yacu uraycan. \v 8 Chaychöga rïgupis, sebädapis, übaspis, ïguspis, granadapis, olivo lantacunapis fiyupami wayuycun. Olivopita asëtipis mishquipis aypallami. \v 9 Chay nasyunchöga manami yarpachacunquipächu ima pishïshunayquitapis. Gagacunacho puntacunachöpis cubriwan fyërru achcami caycan. \v 10 Imapis mana pishëshuptiqui pacha junta cawar \nd Tayta Diosninchïta\nd* imaypis alabanqui aunishan nasyunman churashushayquipita. \s1 Tayta Diosta mana gongananpaj willapashan \p \v 11 «Ama gongaycunquichu \nd Tayta Diostaga\nd*. Canan willapashä, yachachicuynincunata, mandamintuncunata, laynincunataga imaypis cumlinqui. \v 12 Imayquipis mana pishiptin cushisha cawashpayqui, alli wasicunacho tiyashpayqui, \v 13 wäcayqui uyshayquicuna aypallaman miraptin, ni aypalla goriqui, aypalla guellayniqui, ima-aycayqui aypalla captinpis \v 14 \nd Tayta Diostaga\nd* ama gongaycunquichu. Paymi Egiptucho uyway caycajta jorgamusha-cashunqui. \v 15 Tayta Diosga pushamushurayqui fiyupa manchacuypaj chunyajpami aypalla wañuchicoj culebracuna, alacrancuna cashanpa. Yacu mana captinpis yacutaga gagapitami upunayquipaj yargachimuran. \v 16 Chunyajcho micunayquipäpis manäta camaripäshurayqui. Chay micuytaga manami unay caj famillyayquicunapis rejsiranchu. Chunyaj chaqui jircapa chayno pushamushurayqui manami ñacanallayquipächu, man'chäga payman yäracur cawanayquipämi. Paymi musyayta munaran mandamintuncunata cumlinayquipaj u mana cumlinayquipaj cashantapis.\x * \xo 8:16 \xt Ose. 13.5–6\x* \p \v 17 «Chaymi gamcunaga ama yarpanquichu: ‹Llapan ima-aycanchïtapis quiquinchïpa callpanchïwanmi tarishcanchi› nir. \v 18 Chaypa ruquin gamcunaga tantiyacunqui llapan ima-aycata tarinayquipäpis \nd Tayta Dios\nd* yanapäshushayquita. Chayno yanapaycäshunqui unay caj famillyayquicunata aunishanta cumlirmi. \p \v 19 «\nd Tayta Diosta\nd* gongaycärishpayqui juc dioscunata sirbir aduraptiquega llapayquitami ushacächishunquipaj. Chaytami ichanga cananllapitana willaycä. \v 20 Mana wiyacuptiquega \nd Tayta Dios\nd* waquin nasyun runacunata ushacächinanpaj cashannömi gamcunatapis ushacächishunquipaj. \c 9 \s1 Yanapänanpaj Tayta Dios aunishan \p \v 1 «Israelcuna sumaj wiyamay: Gamcunaga Jordán mayuta chimpanquipänami munayniyoj runacuna tiyashan nasyunman pillyaj yaycunayquipaj. Chay nasyun runacunaga gamcunapita mas aypallami. Siudänincunapis intëru cantunpa altu sumaj curalashami caycan. \v 2 Chay nasyuncho tiyajcunaga caycan Anacpita miraj jatusaj runacunami. Chaymi paycunapaj rimaypis can ‹¿Piräshi ichipanman jatuncaray runa Anacpita mirar aywajcunataga?› nir. \p \v 3 «Chayno captinpis gamcunapa ñaupayquitami \nd Tayta Dios\nd* aywanga. Paymi ricapaycaptiqui chay runacunata usharenga nina ushajnöpis. Chaynöpami aunishannölla yanapäshunquipaj paycunata binsir juclla ushajpaj wañuchinayquipaj. \v 4 Chayno \nd Tayta Dios\nd* gamcunapa ñaupayquipita llapanta gargusha captin cuydä yarpar: ‹Alli cashanchïpitami \nd Tayta Diosga\nd* cay nasyunta goycamashcanchi› nir. \nd Tayta Diosga\nd* gargonga chay runacuna juchasapa cashanpitami. \v 5 Chay nasyuntaga manami alli cashayquipitachu goycushunquipaj. Chay runacunata \nd Tayta Diosga\nd* gargonga juchanpitami. Chaynöpami cumlenga unay caj famillyayqui Abrahamta, Isaacta, Jacobta aunishanta. \v 6 Gamcuna sumaj tantiyay. \nd Tayta Diosga\nd* manami alli cashayquipitachu chay alli chacrayoj nasyunta goycushunquipaj. Gamcunaga mana tantiyacoj mana wiyacoj runacunami canquipis. \s1 Israelcuna Tayta Diosta mana wiyacushan \r (Éxo. 31.18–32.35) \p \v 7 «Chunyajcho \nd Tayta Diosta\nd* rabyachishayquipita castigashushayquita imaypis ama gonganquichu. Egiptupita llojshimushayquipita-pachami gamcunaga payta mana wiyacunquichu. \v 8 Horeb jircachöpis fiyupami \nd Tayta Diosta\nd* rabyachirayqui. Rabyallawan jinancho llapayquita usharishunayquipämi caycaran. \v 9 Chayno rabyachirayqui puntacho cashäcamami. Chay puntaman wicharä \nd Tayta Dios\nd* gamcunawan conträtuta rurashanta läja rumicunacho isquirbiraycajta chasquimunäpämi. Chaychömi goyämurä chuscu chunca (40) junaj chuscu chunca (40) pagas\x * \xo 9:9 \xt Éxo. 24.18\x* imatapis mana micuypa, yacutapis mana upuypa. \v 10 Chay punta chaquincho gamcuna goturpaycaptiquimi \nd Tayta Diosga\nd* nina rataycajpita parlamuran. Llapan parlamushancunatami ishcay läja rumicunaman isquirbircur chay puntacho entregamaran. \v 11 Chuscu chunca (40) junaj chuscu chunca (40) pagas goyarcuptë \nd Tayta Dios\nd* entregamaran ishcan läja rumita gamcunawan conträtu rurashan isquirbishata. \v 12 Entregamar nimaran: ‹Apurä cutiy. Egiptupita jorgamushayqui runacunami jucha rurayman churacasha. Paycunaga manapis aycällatami nogata gongaycamar ïduluta jundiypa ruracarcärisha.› \p \v 13 «Mastapis nimaran: ‹Cananga musyänami chay runacuna pasaypa mana wiyacoj cashanta. \v 14 Chay runacunata cananga ushacächishaj pipis mana yarpänanpaj. Chaymi gamga ama chapämaychu. Paycunapa ruquin gamllapitami mirachishaj juc nasyunmanna aypajta. Chaura gampita mirajcunaga cangapaj paycunapita mas aypallami.› \p \v 15 «Ratataycaj puntapita urämur apamurä ishcay läja rumita. Chaycho isquirbiraycaran Tayta Dios conträtu rurashanmi. \v 16 Chayamurmi gamcunata tarirä \nd Tayta Diosta\nd* rabyachir jundiypa goripita töru-mallwata ruracarcärisha caycajta. Chayno rurar gamcunaga manapis aycällatami pay nishancunata gongaycurayqui. \v 17 Chaymi nogaga rabyashpä chay ishcan maquëwan apaycämushä läja rumicunata pasaypa agullajpaj sajtayta gorä. \v 18 Chaypitami puntaman yapay cutir \nd Tayta Diospa\nd* ñaupanman llaquisha lätacuycur payta ruwacurä. Rimëru goyämushänöllami chuscu chunca (40) junaj chuscu chunca (40) pagas imatapis mana micuypa, ni yacutapis mana upuypa goyämurä. Chayno rurarä payta rabyachir juchata rurashayquipitami. \v 19 Nogaga fiyupa manchacurä \nd Tayta Dios\nd* rabyacuptin ushacächishunayquipaj cashanta yarparmi. Chaypis ruwacuptëmi mana ushacächishurayquichu, man'chäga cuyapäshurayquimi. \v 20 Aaronpäpis fiyupa rabyar wañurachiytami munaran. Mana wañuchinanpaj noga ruwacuptëmi payta cuyaparan. \v 21 Nircur rurashayqui töru-mallwataga ninaman jitapaycurä. Agullarirna puntapita yacu urämojman garpurirä. \p \v 22 «Chaynöllami gamcunaga \nd Tayta Diosta\nd* rabyachirayqui Taberacho,\x * \xo 9:22 \xt Núm. 11.3\x* Masahcho,\x * \xo 9:22 \xt Éxo. 17.7\x* Kibrot-hataavachöpis.\x * \xo 9:22 \xt Núm. 11.34\x* \v 23 Cades-barneaman\x * \xo 9:23 \xt Núm. 13.25–14.38\x* chayaycuptiquipis \nd Tayta Dios\nd* nishurayqui goycushunayquipaj caycaj nasyunman yaycunayquicunapaj.\x * \xo 9:23 \xt Deut. 1.21\x* Nishancunata mana riguir gamcunaga manami yaycurayquichu.\x * \xo 9:23 \xt Núm. 13.31; Deut. 1.26; Heb. 3.16\x* \v 24 Gamcunaga rejsishäpita-pachami \nd Tayta Diosta\nd* mana wiyacoj runacuna cashcanqui. \v 25 Chaymi \nd Tayta Diospa\nd* ñaupancho chuscu chunca (40) junaj chuscu chunca (40) pagas llaquisha lätararä mana ushacächishunayquipaj ruwacushpä. \v 26 Ruwacur nirä: ‹Acrashayqui runacunataga ama ushacaycachiychu ari \nd Tayta Dios\nd*. Paycunaga gampami caycan. Gammi fiyupa munayniquiwan Egipto nasyunpitapis pushamushcanqui. \v 27 Unay caj sirbishojniqui Abrahamta, Isaacta, Jacobta aunishayquita yarpaycuy ari. Cay runacuna mana tantiyaj cashantaga ama yarpaychu. Juchancunapita perdunaycuy ari. \v 28 Mana perdunaptiquega Egipto runacuna musyashpan nenga: «Aunishan nasyunman chayachiyta \nd Tayta Diosga\nd* manami camäpacushachu» nir. Chaynöpis nenga: «Israel runacunapa contran cashpanmi chunyaj pachaman pushaycur ushacächisha» nir. \v 29 Imano carpis Israel runacunaga cuyashayqui runacunami caycan. Quiquiquimi Egipto nasyuncho ñacaycaptin munayniquiwan jorgamushcanqui› nir. \c 10 \s1 Yapay conträtuta rurashan \r (Éxo. 34.1–10) \p \v 1 «Chaura \nd Tayta Dios\nd* nimaran: ‹Cananga rimir caj läja rumicunatanölla quiquiquina ishcay läja rumicunata ruranqui. Guerupita juc babultapis ruranqui. Nircur chay läjacunata apacurcur noga caycashä puntaman wichämunqui. \v 2 Noganami paquishayqui rumicho isquirbishätano chay läjacunaman yapay isquirbishaj. Chaytana babulman churanqui.› \p \v 3 «Chaymi nogaga acacia guerupita juc babulta rurarä.\x * \xo 10:3 \xt Éxo. 25.10; 1Rey. 8.9\x* Ishcay läja rumicunatapis rurarä. Chaycunata apacurcurna puntaman wicharä. \v 4 Chaychömi ñaupata isquirbishannölla \nd Tayta Dios\nd* yapay chay läjacunaman chunca mandamintuncunata isquirbiran. Chaycunaga caran jirca chaquincho shuntacasha caycaptiqui nina rataycajpita ñaupata parlamushan mandamintuncunallami. Chaycunatami Tayta Dios entregamaran. \v 5 Puntapita cutimurnami \nd Tayta Dios\nd* nimashannölla chay läjacunataga babulman churaycurä. Canancamapis babul-llachömi wiñaraycan.» \p \v 6 (Beerot-bene-jaacanpita aywacurnami Israelcuna chayaran Moseraman. Chaychömi Aarón\x * \xo 10:6 \xt Núm. 20.28; 33.38\x* wañuptin pampaycäriran. Chaypitaga wamran Eleazarna ruquin mandaj cüra caran. \v 7 Chaypita aywacur Israelcuna chayaran Gudgoda partiman. Gudgodapita aywacurna chayaran aypalla yacu cashan Jotbata partiman. \v 8 Chaychöna Leví trïbu runacunata\x * \xo 10:8 \xt Núm. 3.5–8\x*\nd Tayta Dios\nd* acraran conträtu babulta apananpaj, paypa ñaupancho sirbinanpaj, \nd Tayta Diospa\nd* jutincho runacunata bindisyunta gonanpaj. Canancamapis chaynömi paycunaga ruraycan. \v 9 Chaypitami Leví trïbu runacunaga chacrata mana chasquishachu waquin caj trïbu runacunanöga. Chaypa ruquenga quiquin \nd Tayta Diosmi\nd* paycunata cawachenga. Chayno cananpämi \nd Tayta Dios\nd* nisha.) \p \v 10 «Puntacho rimëru goyashänöllami nogaga chuscu chunca (40) junaj chuscu chunca (40) pagas\x * \xo 10:10 \xt Éxo. 34.28\x* goyämurä. Chay öra ruwacuptë \nd Tayta Dios\nd* cuyapäshushpayquimi gamcunata mana ushacächishurayquichu. \v 11 Chaypa ruquenga \nd Tayta Dios\nd* nimaran: ‹Cananga Israelcunata pushanayquipaj camaricuy. Paycunami aywanga unay awiluyquicunata aunishä nasyunman yaycunanpaj› nir. \s1 Tayta Dios munashanno cawananpaj willapashan \p \v 12 «Israelcuna ¿imata ruranayquitataj \nd Tayta Dios\nd* munan? \nd Tayta Diosga\nd* munan payta wiyacur munashanno cawanayquitami, llapan shonguyquiwan, llapan buluntäniquiwan payta cuyar sirbinayquitami. \v 13 Munan mandamintunta, laynincunata canan yachachishäta imaypis wiyacunayquitami. Chaynöpami alli cawanquipaj. \v 14 Sumaj tantiyacuy-llapa. Syëlutapis, cay pachatapis, llapan ima-aycatapis camasha carmi \nd Tayta Dios\nd* duyñun caycan. \v 15 Chayno carmi maygan nasyun runacunatapis acrayta puydinman caran. Ichanga gamcunapa unay caj awiluyquicunatami \nd Tayta Diosga\nd* cuyar acraran. Nircur gamcunatapis acrashurayqui awiluyquicunapa wamran captiqui. Cananpis cuyashan runacunami carcaycanqui. \p \v 16 «Cananpitaga sumaj wiyacunqui\x * \xo 10:16 \xt Deut. 30.6; Jer. 4.4; Rom. 2.25–29\x* Tayta Dios nishancunata. Amana caychu mana wiyacoj rumi shongoga. \v 17 \nd Tayta Diosninchëga\nd* ima dioscunapitapis mas munayniyojmi,\x * \xo 10:17 \xt 1Tim. 6.15; Apoc. 17.14; 19.16\x* mandajcunapitapis mas munayniyojmi. Payga fiyupa manchacuna Diosmi. Payga pï-maytapis iwalnintami rican. Pipa faburnin cananpäpis manami ima saynitapis chasquinchu.\x * \xo 10:17 \xt 2Crón. 19.7; Hech. 10.34; Rom. 2.11; Gál. 2.6; Efe. 6.9\x* \v 18 Wacchatapis, biyüdatapis payga cuyapanmi. Gamcunacho tiyaj jäpa runacunapaj micuytapis röpatapis camaripan. \v 19 Egiptuchöga gamcunapis lagacuyllami carayqui. Chaymi gamcunapis lagacamojcunata cuyanqui. \p \v 20 «\nd Tayta Diosllata\nd* wiyacur payllata aduranqui. Pay munashannölla imaypis cawanqui. Paypa jutillancho juranquipis. \v 21 Payllata alabanqui. Payllami Tayta Diosninchi. Paymi rurasha llapan ricashayqui milagrucunatapis. \v 22 Unay famillyanchïcuna ganchis chuncallami (70) Egiptuman chayaran.\x * \xo 10:22 \xt Gén. 46.27\x* Chaypis \nd Tayta Diosmi\nd* camacächisha goyllarcunano yupayta mana atipaypaj aypallaman miranayquipaj.\x * \xo 10:22 \xt Gén. 15.5; 22.17\x* \c 11 \s1 Tayta Dios munayniyoj cashan \p \v 1 «Gamcunaga \nd Tayta Diosta\nd* cuyay. Yachachicuynincunata, laynincunata, mandamintuncunata imaypis cumliy. \v 2 Canan junaj yarpay \nd Tayta Dios\nd* castigacoj, munayniyoj cashanta. Manami guepa wamrayquicunachu chayta ricaran; sinöga quiquiquicunami. \v 3 Manami guepa wamrayquicunachu ricaran faraonta, Egiptucho tiyaj waquin runacunata Tayta Dios munayninwan castigashanta; sinöga quiquiquicunami.\x * \xo 11:3 \xt Éxo. 7.8–12.30\x* \v 4 Egipto suldärucuna gaticachaycäshuptiqui manami guepa wamrayquicunachu ricaran chay suldärucunata, cawalluncunata, pillyapaj caj carrëtancunatapis \nd Tayta Dios\nd* Puca Lamarcho ushacächishanta; sinöga quiquiquicunami.\x * \xo 11:4 \xt Éxo. 14.28\x* \v 5 Chaynöpis manami guepa yurej wamrayquicunachu ricaran chunyaj chaqui jircapa päsaptiqui cayman chayamunayquipaj Tayta Dios imano yanapäshushayquitapis; sinöga quiquiquicunami. \v 6 Manami guepa wamrayquicunachu ricaran Rubén trïbu Eliabpa wamrancuna Datanta, Abiramta Tayta Dios castigar llapan famillyancunatawan wasintinta pacha quichacar ultacurcushantapis.\x * \xo 11:6 \xt Núm. 16.31–32\x* \v 7 Quiquiquicunami ricarayqui fiyupa munayninwan \nd Tayta Dios\nd* ima-aycatapis rurashanta. \s1 Tayta Diosta wiyacur bindisyunta chasquinanpaj cashan \p \v 8 «Chaymi canan willapashä mandamintucunataga llapanta cumlinqui. Chauraga manami pipis binsishunquipächu. Guechunayquipaj caycaj nasyunman yaycurpis tiyacaycärinquipämi. \v 9 Nircorga auquinyashayquiyajmi chay nasyuncho cawanquipaj. Chaycho cawanayquipämi unay awiluyquicunata \nd Tayta Dios\nd* auniran. Chaychöga mishquipis, lëchipis yacunöraj achcami caycan. \v 10 Tiyanayquicunapaj caycaj nasyunchöga chacracuna manami Egiptucho tiyashayqui chacracunanöchu. Egiptuchöga muruycärirpis pasaypa ñacar wertacunatano chaquiquiwan lluchcapayllapa pargojrämi canqui. \v 11 Ichanga gamcuna yaycunayquipaj caycaj nasyuncho imaypis tamyaptinmi jircacunapis guechwa pampacunapis cuyayllapaj berdiypa berdiycan. \v 12 Chaycho caj chacracunataga quiquin \nd Tayta Diosmi\nd* mana gongaypa watanpa ricaycan. \p \v 13 «Canan junaj willapashä mandamintucunata cumliptiqui, \nd Tayta Diosta\nd* cuyaptiqui, llapan shonguyquipa, llapan buluntäniquiwan payta sirbiptiqui \v 14 tamyatapis timpullanchömi tamyachimonga. Chaymi rïgupis, bïnupis, ni asëtipis mana pishëshunquipächu. \v 15 Guewacunapis intëru jircachömi uywayquicunapaj canga. Gamcunataga micuy manami imaypis pishëshunquipächu. \v 16 Chayno caycaptenga cuydä pipis engañashushpayqui Tayta Diosta gongaycachishunquiman. Juc dioscunataga ama aduranquichu. \v 17 Chayno juc dioscunata aduraptiquega \nd Tayta Dios\nd* gamcunapaj fiyupami rabyacurconga. Chaura mananami tamyachimonganachu. Murupacushayqui micuyniquicunapis mananami wayonganachu. \nd Tayta Dios\nd* goycushushayqui alli nasyuncho tiyarpis llapayquimi wañur ushacanquipaj.\x * \xo 11:17 \xt Lev. 26.3–5; Deut. 7.12–16; 28.1–14\x* \p \v 18 «Chayno caycaptenga cay willapashäcunata umayquiman shonguyquiman churacuy imaycamapis yarpänayquipaj. Mana gonganayquipaj chay mandamintucunata isquirbircur ricrayquimanpis, urcuyquimanpis watacuy. \v 19 Wamrayquicunata willapar mana gongaypa yachachinqui wasiquicunachöpis, nänichöpis, puñunayquipaj camaricurpis, puñushayquipita jatarirpis. \v 20 Isquirbinqui wasi puncu marcucunamanpis, marca yaycuna sawan puncucunamanpis.\x * \xo 11:20 \xt Deut. 6.6–9\x* \v 21 Chaynöpami cay pachapis janaj pachapis cashancamaga \nd Tayta Dios\nd* entregashunayquipaj caycaj nasyuncho imaypis gamcuna y wamrayquicuna cushisha alli cawanquipaj. \p \v 22 «Canan willapashä mandamintucunata cumliptiqui, \nd Tayta Diosta\nd* cuyaptiqui, pay munashannölla cawaptiquega \v 23 \nd Tayta Dios\nd* yanapäshunquipämi Canaán nasyunman yaycur chaycho tiyaj runacunata ushacächinayquipaj. Paycunata chayno ushacächinquipaj gamcunapita mas achca, mas munayniyoj captinpis. \v 24 Chaymi Canaán nasyuncho caycaj may marcamanpis yaycushayqui cäga gamcunapäna cangapaj. Lindayquipis cangapaj chunyaj chaqui jircapita-pacha Libanucama, Éufrates mayupita-pachana Mediterráneo lamarcama. \v 25 Manami pipis ichipäshunquipächu.\x * \xo 11:25 \xt Jos. 1.3–5\x*\nd Tayta Diosmi\nd* aunishushayquinölla camacächenga gamcuna aywashayquipaga runacuna fiyupa manchacushunayquipaj. \p \v 26 «Bindisyunta carpis, maldisyunta carpis canan acray. \v 27 \nd Tayta Diospa\nd* mandamintuncunata canan junaj willapashäta wiyacushpayqui cumlerga bindisyuntami chasquinquipaj. \v 28 \nd Tayta Diosta\nd* gongaycur mandamintuncunata mana wiyacur, imaypis mana adurashayqui dioscunata adurarmi ichanga maldisyunasha cawanquipaj. \p \v 29 «Canaán nasyunman yaycunayquipaj \nd Tayta Dios\nd* yanapäshuptiqui Gerizim puntaman wicharcur sinchi nimunqui \nd Tayta Diosta\nd* wiyacur bindisyunninta goshunayquipaj cashanta. Ebal puntamanna wicharcur sinchi nimunqui \nd Tayta Diosta\nd* mana wiyacuptiqui maldisyunasha canayquipaj cashanta.\x * \xo 11:29 \xt Deut. 27.11–14; Jos. 8.33–35\x* \v 30 Chay ishcay puntacunaga Jordán mayupita inti yaganan caj-lächömi caycan. Chay puntacunaga caycan Gilgal marca More encina yöracuna sercanchömi. Chayga caycan Jordán mayupa jucaj lädun pampacho tiyaj Cananeo runacuna tiyashanchömi. \v 31 Gamcunaga Jordán mayuta chimpanayquipänami caycanqui. Chay nasyunman yaycur tiyanayquipämi \nd Tayta Dios\nd* yanapäshunquipaj. Chaycho tiyarga \v 32 canan willapashä mandamintucunata llapan laycunata mana gongaypa cumlinqui. \c 12 \s1 Juc pachallacho Tayta Diosta adurananpaj willapashan \p \v 1 «Unay famillyayquicuna sirbishan \nd Tayta Diosmi\nd* chacrata ricachishunquipaj. Chaycho tiyar cawashayquicamaga willapashä mandamintuncunata, laynincunata cumlinqui. \p \v 2 «Gamcuna ushajpaj illgächinqui guechunayquipaj caycaj nasyuncho tiyaj runacuna diosnincunata rispitar aduranancunata. Paycunaga aduran puytush lömacunacho, patacunacho, cupösu yöracuna chaquinchömi. \v 3 Altarnincunatapis juchorgärachinqui. Adurananpaj runacuna ichichishan wanca rumincunatapis paquirgärinqui. Asera nishan diosata adurananpaj jawishan guerucunatapis rupargärachinqui. Chaycho ‹diosnë› nishan ïdulucunatapis illgarachinqui pipis mana yarpänanpaj.\x * \xo 12:3 \xt Deut. 7.5\x* \p \v 4 «Gamcuna \nd Tayta Diosta\nd* adurarga chay runacuna diosnincunata adurashanno ama aduranquichu. \v 5 Chaypa ruquenga \nd Tayta Diosta\nd* aduranqui pay acrananpaj caj pachallacho. Chay pachatami llapan Israel trïbu runacuna chasquishancho acranga payta chaycho aduranayquipaj. \v 6 Chaychömi Tayta Diosta rispitar sacrifisyu uywacunata pishtanqui, rupachina sacrifisyucunata pishtanqui. Chayman apanqui diesmuta, purätata, aunishayqui ofrendacunata, buluntäniquipita caj ofrendacunata, wäcayquipa, uyshayquipa rimir wawancunatapis. \v 7 Chaychöga \nd Tayta Diospa\nd* ñaupanchömi micunquipaj. Llapan famillyayquicunawan cushicur micunqui micuyniqui alli wayunanpaj \nd Tayta Dios\nd* bindisyunta goshushayquipita. \p \v 8 «Tayta Dios goycushunayquipaj caycaj nasyunman chayarga manami canan adurashayquinöchu payta aduranquipaj. Cananga puydishayquimannöllami Tayta Diosta aduraycanqui.\x * \xo 12:8 \xt Jue. 17.6; 21.25\x* \v 9 Chayno aduraycanqui \nd Tayta Dios\nd* goycushunayquipaj caycaj nasyunman manaraj chayarmi. \v 10 Jordán mayuta chimpaycärirmi ichanga goycushushayqui nasyunchöna tiyanquipaj. Chaychörämi jamaycärinquipaj llapan contrayquicuna tumapäshunayquipita. Mananami imapitapis manchacunquipänachu. \v 11 \nd Tayta Dios\nd* acrashan pachaman llapan nishäcunata apanqui chaychöna payta aduranayquipaj. Chayno captenga chayman apanqui rupachina sacrifisyuyquicunata, sacrifisyuyquicunata, diesmuyquicunata, aunishayqui ofrendayquicunata, waquin ofrendacunatapis. \v 12 Chaychöna \nd Tayta Diospa\nd* ñaupancho car ollgu wamrayquicunawan, warmi wamrayquicunawan, uywayniquicunawanpis shuntacaycur cushisha payta aduranqui. Marcayquicunacho tiyaj Leví trïbu runacunatapis gayanqui gamcunawan shuntacaycur micunayquipaj. Paycunapa chacran mana captin micuynincunapis manami cangachu. \p \v 13 «Maychöpis munashayquichöga rupachina sacrifisyu uywacunata ama rupachinquichu. \v 14 Chaypa ruquenga maygan trïbuchöpis \nd Tayta Dios\nd* acrashan pachallacho rupachinqui. Chaychömi ichanga Tayta Diosta aduranayquipaj llapan nishäcunata cumlinqui. \p \v 15 «Aychanar-imarmi ichanga \nd Tayta Dios\nd* camaripäshushayqui uywayquicunapita pishtarcur maychöpis micunqui. Limyu carpis mana limyu carpis chayno aychata micunqui tarushta u lluychuta micushayquino. \v 16 Yawarnintami ichanga ama micunquichu.\x * \xo 12:16 \xt Gén. 9.4; Lev. 7.26–27; 17.10–14; 19.26; Deut. 15.23\x* Chaypa ruquenga pampaman jicharinqui. \p \v 17 «Diesmucunataga manami marcayquicho micunquimanchu, rïgupita, bïnupita, asëtipita diesmu captinpis. Chaynölla marcayquicho manami micunquimanchu wäcayquipa, uyshayquipa, cabrayquipa rimir wawancunata, ni aunishayqui ofrendacunata, ni buluntäniquipita caj ofrendacunata ni waquin ofrendacunatapis. \v 18 Marcayquicho chaycunata micunayquipa ruquenga \nd Tayta Dios\nd* acrananpaj caj pachaman aywaycur paypa ñaupancho micunqui. Chaycho micunqui wamrayquicunawan, uywayniquicunawan, marcayquicho tiyaj Leví trïbu runacunawan shuntacaycur. Micushpayqui cushicunqui micuy alli wayushanpita. \v 19 Chay nasyuncho tiyashpayquega Leví trïbu runacunata yanapanqui. \p \v 20 «\nd Tayta Diosga\nd* goycushushayqui nasyunta jatunyächinanpämi aunishurayqui. Chaycho tiyar aychanashpayquega munashayqui örami micucunquipaj. \v 21 Gamcuna tiyashayquipita \nd Tayta Diosta\nd* aduranayquipaj acrashan pacha carucho captenga wäcayquita, uyshayquita pishtarcur micucunqui tiyarcaycashallayquicho. Chayno ruranqui noga willapashänölla. \v 22 Limyu carpis mana limyu carpis chaynömi aychata micunquicuna tarushta, lluychuta canan micushayquino. \v 23 Yawarnintami ichanga ama micunquichu. Llapan cawajcunapaga yawarninchömi bïdan caycan. Chaymi ama micunquichu yawarnintawan aychan tallushataga. \v 24 Yawarnintaga pampaman jicharinqui.\x * \xo 12:24 \xt Lev. 1.5; 17.10–14\x* \v 25 Yawarta mana micuptiquega \nd Tayta Dios\nd* ricaycäshuptiqui allita rurashayquipitami gamcunapis, wamrayquicunapis alli goyanquipaj. \v 26 Aunishayqui ofrendacunata y waquin ofrendacunataga \nd Tayta Dios\nd* acrananpaj caj pachamanraj apanquicuna. \v 27 Chaychöna \nd Tayta Diospa\nd* altarnincho rupachinayquipaj caj rupachina sacrifisyucunata pishtarcur rupachinqui. Chay uywacunapa aychanta micurpis yawarnintaga ama micunquichu. Chaypa ruquenga \nd Tayta Diospa\nd* altarninman wiñapaycunqui. \p \v 28 «Canan willapashä mandamintucunata cumlir quiquiquicunapis wamrayquicunapis \nd Tayta Dios\nd* munashanno cawarga allimi cawanquipaj. \s1 Juc dioscunata mana adurananpaj nishan \p \v 29 «Gamcuna guechunayquipaj caycaj Canaán nasyunpitaga \nd Tayta Dios\nd* ushajpämi runacunata gargonga. Gamcuna chaycho tiyarnaga \v 30 chay runacuna adurashan dioscunata ama aduranquichu; ni diosnincunata imano adurashantapis ama tapucunquichu. \v 31 Diosnincunata adurarmi chay runacunaga \nd Tayta Diosta\nd* rabyachiran. Paycunaga diosnincunata adurashpan ollgu wamrancunatapis warmi wamrancunatapis rupachiran. Chaymi chay runacuna diosnincunata adurashanno gamcunaga \nd Tayta Diosta\nd* ama aduranquichu. \p \v 32 «Chayno caycaptenga willapashäcunata llapanta cumlinqui. Chay mandamintucunamanga ama ni juctapis yapanquichu ni chaycunapita juctapis ama jorgunquichu.\x * \xo 12:32 \xt Deut. 4.2; Apoc. 22.18–19\x* \c 13 \p \v 1 «Gamcuna cajcho juc runa profëta-tucur capas ninman: ‹Nogatami Tayta Dios suyñuynëcho tantiyachimasha milagrucunata ricananchïpaj cashanta› nir. \v 2 Chay runa nishanno cumlicaptinpis ‹Mana rejsishayqui dioscunatana adurashun› nishuptiquega \v 3 ama chasquipanquichu. Chay runata chasquipänayquipa ruquenga tantiyanqui Tayta Dios musyapaycäshushayquita. Paymi musyayta munaycan llapan shonguyquicunawan, llapan buluntäniquicunawan payta cuyashayquita u mana cuyashayquitapis. \v 4 \nd Tayta Diosllata\nd* sirbiy; pay japallanta aduray. Mandamintuncunata cumliy. \v 5 Juc dioscunata aduranayquipaj shimita goshojcunaga wañuchicangami. Paycunaga munaycan Egiptupita jorgamushoj \nd Tayta Diosta\nd* mana wiyacunayquitami. Chayno cashanpita paycunataga wañuchinqui. Chaynöpami pipis mana nenganachu juc dioscunata aduranayquipaj cashanta.\x * \xo 13:5 \xt 1Cor. 5.13\x* \p \v 6 «Gamcuna mana adurashayqui ni unay famillyayquicuna mana adurashan dioscunata aduranayquipaj pipis pacayllapa ‹adurashun› nishuptiqui ama chasquipanquichu. Ama chasquipanquichu wauguiqui captinpis, ollgu u warmi wamrayqui captinpis, warmiqui captinpis u amïguyqui captinpis. \v 7 Sercacho tiyaj runacuna u carucho tiyaj runacuna adurashan dioscunata aduranayquipaj nishuptiquipis \v 8 ama chasquipanquichu. Chay runataga mana cuyapaypa, mana perdunaypa, mana chapaypa \v 9 wañuchinquicuna. Chay runata u warmitaga quiquiquimi mas rimëru sajmayta gallaycunqui. Chaypitaga llapayquina sajmayllapa wañuchinqui. \v 10 Egiptucho ñacaycajta jorgamushoj Tayta Diospita witicunayquita munashanpita sajmaycällar wañuchinqui. \v 11 Chayno ruraptiqui llapan Israel runacuna musyanga. Chayta ricacurmi chayno mana alli ruraytaga manchacongana. \p \v 12 «Tiyanayquipaj Tayta Diosniqui maygan siudätapis goycushushayquicho tiyaycaptiqui capas mayacanman \v 13 \nd Tayta Dios\nd* nishanta mana wiyacoj runacuna caycashan. Chayno cashpan capas yachachin chay siudächo tiyaj runacunatapis mana rejsishan dioscunata rispitar adurayta. \v 14 Chaura gamcunaga sumaj mayacachanqui. Willapa cashanno rasunpa mana allita rurasha captenga \v 15 chay siudächo tiyaj cajtaga llapanta ushacächinqui. Uywantinta sabliwan wañuchinqui.\x * \xo 13:15 \xt Deut. 20.16–18; Jos. 6.17\x* \v 16 Ima-aycantapis shuntarcur-shuntarcur läsaman gotuycushpayqui llapanta rupachinqui. Nircur chay siudäta rupaycärachinqui. Chayga rupachina sacrifisyuta Tayta Diospaj rupachishayquinömi canga. Siudäga imaycamapis ragällannami quëdanga. Pipis manami allchanganachu. \p \v 17 «Chay shuntashayqui cajcunata rupachinayquipa ruquin cuydä quëdachicunquiman. Llapanta rupachiptiquega \nd Tayta Dios\nd* manami castigashunquipächu. Chaypa ruquenga unay awiluyquicunata aunishanno cuyapäshushpayquimi yanapäshunquipaj aypallaman mirar jatun nasyun canayquipaj. \v 18 Ichanga gamcuna imaypis mana gongaypa \nd Tayta Dios\nd* nishanta wiyacunqui. Canan willapashä mandamintuncunallata cumlinqui. Pay munashanno alli cajllata llapantapis ruranqui. \c 14 \p \v 1 «Gamcunaga \nd Tayta Diospa\nd* cuyay wamrancunami canqui. Chaymi pipis wañuptin Diosman mana yäracoj runacuna rurashanno cuerpuyquicunata ama pishtaypa pishtar cuchucunquichu ni urcuyquicunapapis ama galaypa rutucunquichu.\x * \xo 14:1 \xt Lev. 19.28; 21.5\x* \v 2 Gamcunaga \nd Tayta Dios\nd* acracushan runacunami caycanqui. Paymi llapan nasyun runacunapitapis gamcunata acrasha-cashunqui cuyaynin canayquipaj.\x * \xo 14:2 \xt Éxo. 19.5–6; Deut. 4.20; 7.6; 26.18; Tito 2.14; 1Ped. 2.9\x* \s1 Limyu caj, ganra caj animalcuna \r (Lev. 11.1–47) \p \v 3 «Ganra cajtaga ama imatapis micunquichu. \v 4 Micunayquipaj caj uywacuna caycan wäca, uysha, cabra, \v 5 lluychu, tarush, llapan wagrayojcuna, jacha cabracuna. \v 6 Maygan uywatapis gamcunaga micunqui chajchaj cajta, gasha shilluyoj cajta. \v 7 Ichanga chajchaj captinpis, gasha shilluyoj captinpis waquin uywacunata ama micunquichu. \p «Ama micunquichu camëlluta, gopita, wishcashta. Chaycunataga ganrapa rejsinqui chajchaj captinpis shillun mana gasha cashanpita. \p \v 8 «Cuchi aychatapis ganrapa ricanqui. Shillun gasha captinpis manami chajchanchu. Chaymi aychanta ama micunquichu. Wañuptinpis ama yatanquichu. \p \v 9 «Yacucho tiyajcunatapis micunqui alëtayojcunallata, pispayojcunallata. \v 10 Alëtaynaj pispaynajtaga ama micunquichu. Chaycunataga ganrapa rejsinqui. \p \v 11 «Pärejcunatapis limyu cajllata micunqui. \v 12 Ama micunquichu ancata, quebrantahuesosta, gocha ancata, \v 13 milanota, tucuy-niraj quillicsacunata, \v 14 tucuy-niraj cuervocunata, \v 15 avestruzta, chushyajta, wachwata, llapan casta ancacunata, \v 16 tucuta, ibista, cisneta, \v 17 pelicanota, wisculta, cormorán nishan yacu pätuta, \v 18 cigüeñata, abubillata, chicchita. \fig «Ganra» nishan äbicuna|src="LB00075B.TIF" size="col" loc="Deut. 14" ref="Deut. 14.11–18" \fig* \p \v 19 «Älayoj cajtaga llapan curucunatapis ganrapami rejsinqui. Chaycunataga ama micunquichu. \v 20 Limyupa rejsisha caj älayojcunata ichanga micunqui. \p \v 21 «Gamcunaga \nd Tayta Dios\nd* acracushan runacunami canqui. Chaymi ima animaltapis quiquillan wañushataga ama micunquichu. Chaypa ruquenga siudäniquicunacho tiyaj jäpa runacunatami goycunqui micucunanpaj. Caminanti jäpa runacunatapis micunanpaj ranticuycunquimanmi. \p «Cabra-mallwapa aychanta ama yanunquichu mamanpa lëchinwanga.\x * \xo 14:21 \xt Éxo. 23.19; 34.26\x* \s1 Diesmupaj Moisés willapashan \p \v 22 «Cada wata cosëchata usharcullar mana gongaypa diesmuta raquinqui.\x * \xo 14:22 \xt Lev. 27.30–33; Núm. 18.21; Mal. 3.8–10\x* \v 23 Chaymi rïguta cusichar, bïnuta rurar, olivopita asëtita rurar cada chunca tupuypita juc tupuyta raquinqui diesmupaj. Wäcayquipa, uyshayquipa, cabrayquipa wawancunapita cada chuncapita jucta raquinqui diesmupaj. Chay diesmutaga \nd Tayta Diosta\nd* maychöpis aduranayquipaj acrashan pachaman apaycur paypa ñaupancho micunqui. Chaynöpami \nd Tayta Diosta\nd* imaypis sirbinquipaj. \v 24 Tiyashayquipita chay pacha alläpa carucho captenga \nd Tayta Dios\nd* bindisyunta goshushayquipita jorgushayqui diesmuta apayta mana camäpacorga \v 25 ranticuycunqui. Nircur guellayllatanami apanqui \nd Tayta Diosta\nd* aduranayquipaj acrashan pachaman. \v 26 Chaychönami ranticushayqui guellaywan munashayquita rantinqui wäcata car, uyshata car, bïnuta car, ima machächicojta carpis. Nircorga \nd Tayta Diospa\nd* ñaupancho llapan famillyayquicunawan cushicushpayqui micunqui. \p \v 27 «Marcayquicho tiyaj Leví trïbu runacunataga mana gongaypa yanapanqui. Paycunapaga manami chacrapis canchu. \p \v 28 «Cada quimsa watacho micuyniquicuna shuntashayquipita diesmuta raquinqui. Chaycunataga siudäniquicunacho shuyni churanqui. \v 29 Chaypitami pacha junta miconga Leví trïbu runacuna, gamcunacho tiyaycaj jäpa runacuna, wacchacunawan biyüdacuna. Chayno micunanpaj churaptiquimi \nd Tayta Diospis\nd* arushayquiman bindisyunta churamonga. \c 15 \s1 Jagacunata perdunanan wata \p \v 1 «Pipis jagayqui captin cada ganchis watachöga perdunar ama cobranquinachu.\x * \xo 15:1 \xt Lev. 25.1–7\x* \v 2 Chay wata chayamuptin maygayquipis Israel-masiquita ristashayquita perdunar amana cobranquinachu. Chay wataga canga \nd Tayta Diosninchi\nd*-raycu jagacunata perdunana watami. \v 3 Israel-masiquita perdunarpis mana Israel runatami ichanga jagayquita cobranqui. \v 4 Chayno ruraptiquega goycushunayquipaj caycaj nasyuncho \nd Tayta Dios\nd* bindisyunninta churamongapaj. Chaymi gamcunachöga pobricuna mana cangachu. \v 5 Bindisyunninta \nd Tayta Dios\nd* goshunquipaj canan willapaycashä mandamintucunata wiyacur cumliptiquimi. \v 6 Rasunpami \nd Tayta Diosga\nd* aunishushayquinölla bindisyunta goshunquipaj. Chaura gamcunapaga cangami waquin nasyun runacunata ristanayquipäpis. Gamcunami ichanga mana pipitapis ristacur mañacunquipächu. Achca nasyuncunatami munayniquicho chararanquipaj. Gamcunatami ichanga mana pipis munaynincho chararäshunquipächu. \p \v 7 «\nd Tayta Dios\nd* goycushunayquipaj caj nasyuncho tiyarcaycashayqui siudächo marca-masiqui pobri captenga yanapanqui. Ama canquichu mana cuyapäcöga. \v 8 Chaypa ruquin paycunata alli ricanqui. Pipis mañacushuptiquega mañaycunqui.\x * \xo 15:8 \xt Lev. 25.35\x* \v 9 Jagacunata perdunanan wata chayamunanpaj cashantana tantiyar ama yarpanquichu manana ristanayquipaj cashanta. Mana ristaptiquega pishipacaycho caycaj runa \nd Tayta Diosman\nd* quijacuptin juchayojmi ricacunquipaj. \v 10 Chayno caycaptenga muchojcunata llapan buluntäniquipa yanapanqui. Chayrämi \nd Tayta Diospis\nd* llapan arushayquiman bindisyunta churamonga. \v 11 Cay pachachöga muchojcuna imaypis caycangami.\x * \xo 15:11 \xt Mat. 26.11; Mar. 14.7; Juan 12.8\x* Chaymi nasyunniquicho caycaj muchoj, pobri marca-masiquita yanapanqui. \s1 Uywaycunata imano ricananpäpis \r (Éxo. 21.1–11) \p \v 12 «Hebreo-masiqui ollgu u warmi carpis uywayniqui cananpaj gampita guellayta jorguptenga\x * \xo 15:12 \xt Lev. 25.39–46\x* sojta watayajllami arupäshunqui. Ganchis caj watachöga librinami yarguconga. \v 13 Cachaycushpayqui jinayllataga ama ‹aywacuy› nir despachanquichu. \v 14 Chaypa ruquenga \nd Tayta Dios\nd* bindisyunta goshushayquipita uywatapis janchaparcunqui; micuytapis bïnutapis raquipaycunqui. \v 15 Gamcunapis Egiptucho uyway caycajta \nd Tayta Dios\nd* jorgamushushayquita ama gonganquichu. Chaymi gamcunatapis willapä uywayniquicunata libri cacharinayquipaj. \p \v 16 «Uywayniqui llojshicuyta mana munashpan ‹Gamcunawan pasaypa yachacasha car aywacuyta manami munächu› nishuptiquega \v 17 wasiquipa puncunman guelliycachir rinrinta allishnawan uchcuparinqui. Chaypitaga warmi carpis ollgu carpis wañushanyajnami uywayniqui canga. \v 18 Uywayniquita libri cachaycushayquipita ama llaquicunquichu. Payga sojta watacho sirbishushpayqui arupasha-cashunqui arupacojta pägashayquipitaga mas barätullapämi. \nd Tayta Dios\nd* nishanno uywayniquicunata cachariptiquega llapan arushayquimanmi bindisyunninta churamongapaj. \s1 Uywacunapa rimir caj orgu wawancuna Tayta Diospaj cananpaj \p \v 19 «Wäcayquicunapa, uyshayquicunapa rimir caj orgu wawanta \nd Tayta Diospaj\nd* raquinqui.\x * \xo 15:19 \xt Éxo. 13.12\x* \p «Wäcayquipa rimir caj orgu wawanta ama aruchinquichu. Uyshayquitapis rimir caj orgu wawantaga millwanta ama rutunquichu. \v 20 Chay rimir yurejcunataga \nd Tayta Dios\nd* acrashan pachaman apaycur cada wata llapan famillyayquiwan micunqui. \v 21 Wegru, gapra, imantapis däñasha cajta ichanga ama apanquichu \nd Tayta Diospaj\nd* pishtanayquipaj. \v 22 Chaypa ruquenga marcallayquicho micunqui. Ganra carpis limyu carpis lluychupa, tarushpa aychanta micushayquino micunqui. \v 23 Yawarninta ichanga micunayquipa ruquin\x * \xo 15:23 \xt Gén. 9.4; Lev. 7.26–27; 17.10–14; 19.26; Deut. 12.16, 23\x* yacutano pampaman jicharinqui. \c 16 \s1 Watacho ima fistacunata rurananpäpis \r (Éxo. 23.14–17; 34.18–24) \s3 Pascua fista \p \v 1 «Abib quillacho \nd Tayta Diosta\nd* rispitashpayqui Pascua\x * \xo 16:1 \xt Éxo. 12.1–20; Lev. 23.5–8; Núm. 28.16–25\x* fistata ruranqui. Chay quillachömi \nd Tayta Dios\nd* gamcunata Egiptupita chacaypa jorgamushurayqui. \p \v 2 «Pascua fistata rurarga \nd Tayta Diospaj\nd* pishtanqui wäcata carpis, uyshata carpis maychöpis aduranayquipaj acrashan pachacho. \p \v 3 «Pishtashayqui uywapa aychantaga micunqui lebadüraynaj tantantawan. Ganchis junaj micunqui lebadüraynaj tantata ñacashayquita yarpänayquipaj. Egiptupita llojshimurayqui jananta rurintami. Chaynöpami maychöpis tiyashpayqui Egiptupita llojshimushayqui junajta yarpanquipaj. \v 4 Gamcuna tiyashayqui intëru nasyuncho chay ganchis junajcuna manami wasiquicunacho ima lebadürapis canmanchu. Fista gallaycunan tardi pishtashayqui uywapa aychantapis waranninpäga ama puchöchinquichu. \v 5 \nd Tayta Dios\nd* goycushunayquipaj caycaj nasyunman chayar llutaga maychöpis chay Pascua micuyta ama ruranquichu. \v 6 Chaypa ruquenga pishtanqui aduranayquipaj quiquin \nd Tayta Dios\nd* acrashan pachallacho. Inti yagacurcuptin pishtanqui. Chayno örami gamcunaga Egiptupita llojshimurayqui. \v 7 Pishtashayqui aychataga cancarcur micunqui \nd Tayta Dios\nd* acrashan pachacho. Warannin tuta ichanga wasiquicunaman cuticunqui. \v 8 Chaypita sojta junaj micunqui lebadüraynaj tantallata. Warannin ganchis caj junajchöga \nd Tayta Diosta\nd* adurar llapayqui shuntacanqui. Chay junäga ama arunquichu. \s3 Semäna fista \p \v 9 «Rïgu cosëchata gallaycushayquipita ganchis semänataga \v 10 ‹Semäna›\x * \xo 16:10 \xt Lev. 23.15–21; Núm. 28.26–31\x* nishan fistata ruranqui \nd Tayta Diosta\nd* rispitashpayqui. Fistata rurar buluntäniquipita caj ofrendata apanqui \nd Tayta Dios\nd* acrashan pachaman. Chay ofrendataga cosëcha shuntashayquipita apanqui \nd Tayta Dios\nd* bindisyunninta churamushan-tupu. \v 11 Chaycho wamrayquicunawan, warmiquiwan, uywayniquicunawan, Leví trïbu runacunawan, jäpa runacunawan, wacchacunawan, biyüdacunawan shuntacashpayqui fistata rurar cushicunqui. \v 12 Gamcunapis Egiptuchöga uywaymi carayqui. Cananga llapan willapashäcunata wiyacuy. \s3 Ramäda fista \p \v 13 «Rïgu cosëchata ushaycur, übas gapchiyta ushaycur Ramäda fistata ruranqui ganchis junaj.\x * \xo 16:13 \xt Lev. 23.33–36, 39–43; Núm. 29.12–38\x* \v 14 Chayta rurar cushicunqui ollgupis warmipis wamrayquicunawan, warmiquiwan, uywayniquicunawan, Leví trïbu runacunawan, jäpa runacunawan, wacchacunawan, marcayquicho tiyaj biyüdacunawanpis. \v 15 Chay fistataga \nd Tayta Diosta\nd* adurashpayqui ganchis junaj ruranqui pay acrashan pachacho. \nd Tayta Diosga\nd* bindisyunta churangami micuyniquimanpis, arushayquimanpis. Chaura fiyupa cushishami goyanquipaj. \p \v 16 «Chay quimsa fistacunapämi cada watacho quimsa cuti llapan ollgu cajcuna maypitapis \nd Tayta Dios\nd* acrashan pachaman shuntacanga. Chay fistacuna canga: Lebadüraynaj Tantata micuna fista, Semänacuna nishan fista, Ramäda fista. Chay fistacunamanga pipis jinayllaga ama aywangachu. \v 17 Chaypa ruquenga \nd Tayta Dios\nd* bindisyunta tarichishan-tupumi cada-ünun ofrendancunata apanga. \s1 Juezcuna sumaj arriglananpaj willapashan \p \v 18 «\nd Tayta Dios\nd* goycushunayquipaj caycaj siudäcunacho tiyashpayqui cada trïbupa mandajnincunatawan jueznincunata churanqui. Chauraga runacuna quijanacuptin paycunanami sumaj tantiyaycur arriglanga. \v 19 Paycunaga pitapis mana jananpayllapa llapanta sumaj arriglachun. Rïcutapis pobritapis saynita mana chasquiyllapa arriglachun. Saynita chasquerga yachaj runacunapis sumaj arriglananpa ruquin chasquishan runapa faburninmi jatarenga. Saynita chasquerga alli runacuna willapashancunatapis manami chasquengapänachu.\x * \xo 16:19 \xt Éxo. 23.6–8; Lev. 19.15\x* \v 20 Imaypis sumaj tantiyaycur alli arriglanqui. Chayrämi \nd Tayta Dios\nd* goycushunayquipaj caycaj nasyuncho alli cawanquipaj. \p \v 21 «Asera nishan diosata aduranayquipaj guerucunatapis \nd Tayta Diospa\nd* altarninpa ñaupanman ama jawinquichu.\x * \xo 16:21 \xt Éxo. 34.13\x* \v 22 Chaycho aduranayquipaj wanca rumicunatapis ama ichichinquichu.\x * \xo 16:22 \xt Éxo. 23.24; Lev. 26.1\x* Chaycunataga \nd Tayta Dios\nd* fiyupami melanäcun. \c 17 \p \v 1 «Töruta carpis uyshata carpis däñashata u mana allitaga \nd Tayta Diospaj\nd* altarcho ama rupachinquichu. Mana allicunataga \nd Tayta Dios\nd* fiyupami melanäcun. \p \v 2 «\nd Tayta Dios\nd* goycushunayquipaj caycaj nasyuncho tiyarcaycaptiqui maygan marcachöpis capas mayacanman ollgupis u warmipis Dios melanashan cajta rurarcaycashan, Tayta Dioswan conträtu rurashanta manacajman churashan. \v 3 Capas adurarcaycanman gongurpacuycanman juc dioscunaman. Capas aduraycanman intita, quillata, goyllarcunatapis. \v 4 Sumaj musyapacunqui rasunpa adurashanta musyanayquipaj. Israel runacunacho rasunpa chayno melanaypäta rurasha captenga \v 5 chay runata siudäpita jorguycur sajmaycällar wañuchinqui.\x * \xo 17:5 \xt Éxo. 22.20\x* \p \v 6 «Wañuchicanga ishcay u quimsa testïgucuna captinrämi. Juc testïgu nishallanwanga manami wañuchicangachu.\x * \xo 17:6 \xt Núm. 35.30; Deut. 19.15; Mat. 18.16; 2Cor. 13.1; 1Tim. 5.19; Heb. 10.28\x* \v 7 Chay testïgucunami chay runataga rimëru sajmar gallayconga. Chaypitanami llapan runacunapis sajmanga. Chaynöpami juc dioscunata aduraj runacuna tiyashayquicho mana cangachu.\x * \xo 17:7 \xt 1Cor. 5.13\x* \p \v 8 «Marcayquicho aybësi alläpa sasa arriglaypaj canga. Aybësi chayno canga runa-masinta wañuchishanpita, runa-masinwan rimanacushanpita u runa-masinwan pillyashanpitapis. Chaycunata arriglayta mana camäpacorga \nd Tayta Dios\nd* acrashan pachaman aywanquicuna. \v 9 Chaychöna Leví cüracunata carpis, juezta carpis tapucunqui. Paycunanami yachachishunquipaj imano arriglanayquipäpis. \v 10 Chaura gamcunaga paycuna tantiyachishushayquinölla arriglanqui. \v 11 Llapanta arriglanqui imanöpis paycuna tantiyachishushayquinölla. Paycuna nishanta juctapis mana rucachiypa arriglanqui. \v 12 \nd Tayta Diosta\nd* sirbiycaj cüra, u juez imanöpis nishanta munaysapa caypita mana wiyacojtaga wañuchinquicuna. Chaynöpami mana allita ruraj runacuna Israelcho mana cangachu. \v 13 Chayno wañuchishanta musyashpanmi runacuna manchapacushpan cüracunawan juezcuna nishancunatana wiyaconga. \s1 Raycuna imano cananpäpis \p \v 14 «\nd Tayta Dios\nd* goycushunayquipaj aunishushayqui nasyunman chayar chaycho tiyashpayqui capas ninquipaj: ‹Lädö nasyuncuna rayniyoj cashanno rayniyoj caytami munä›\x * \xo 17:14 \xt 1Sam. 8.5\x* nir. \v 15 Chayno munarga \nd Tayta Dios\nd* acrashan Israel-masiquita churanqui rayniqui cananpaj. Rayniquipäga jäpa runata ama churanquichu. \v 16 Chay ray ama rantengachu achca cawallucunata. Egiptumanpis ama cachangachu cawallu rantej.\x * \xo 17:16 \xt 1Rey. 10.28; 2Crón. 1.16; 9.28\x*\nd Tayta Diosmi\nd* nishurayqui ‹Egiptuman aywaj nänipa ama imaypis cutimunquichu› nir. \v 17 Chay mandaj rayga ama achca warmiyoj cangachu.\x * \xo 17:17 \xt 1Rey. 11.1–8\x* Achca warmiyoj carga Tayta Diostapis gongaycunmanmi. Guellayta ni goritapis alläpa ama shuntachunchu.\x * \xo 17:17 \xt 1Rey. 10.14–22, 27; 2Crón. 1.15; 9.27\x* \p \v 18 «Mandayta gallaycur rayga Leví trïbu cüracuna maman layta charaycashanpitami cupyachenga quiquin charänanpaj. \v 19 Chay cupyachishan laycunatami rayga chararanga waran-waran liguinanpaj. Chaynöpami yachaconga \nd Tayta Diosta\nd* rispitayta. Pay yachachishancunatapis cumlenga. \v 20 Chaynöpis laycunata waran-waran liguir tantiyacushpanga marca-masincunata manami manacajman churangachu. Lay nishancunatapis manami gongangachu. Chauraga quiquinpis, wamrancunapis, wamrancunapita mirajcunapis Israel nasyuncho imaypis raymi cangapaj. \c 18 \s1 Leví trïbu runacunapa derëchunpaj willapashan \p \v 1 «Leví trïbu runacunapis, chay casta cüracunapis chacraynajllami canga. Israelcunallami chacrataga chasquenga. Leví trïbu runacunaga cawanga waquin caj Israelcuna \nd Tayta Diospaj\nd* apashan ofrendacunallawanmi. Imapis Tayta Diospaj cajcunallami canga paycunapäga. \v 2 Marca-masincuna chasquishannöga manami chacrata chasquengachu. Paycunataga quiquin \nd Tayta Diosmi\nd* aunishanno cawachenga.\x * \xo 18:2 \xt Núm. 18.20\x* \p \v 3 «Israelcuna törucunata uyshacunata apar pishtashanpita cüracunapa derëchun canga chancan, quijädan, cuwäjun. \v 4 Paycunapaj canga rimir-punta cusicharcur apashayqui rïgupis, bïnupis, asëtipis; uyshacunapapis rimir-punta caj rutushayqui millwan. \v 5 Leví trïbu runacunaga chayno chasquenga Israel trïbucunapita \nd Tayta Dios\nd* imaypis payta sirbinanpaj acrashanpitami. \p \v 6 «Maygan Leví trïbu runapis tiyashan marcapita \nd Tayta Dios\nd* acrashan pachaman aywarga \v 7 chaycho caycaj Leví trïbu-masincunanöllami \nd Tayta Diosta\nd* chaycho sirbenga. \v 8 Micuytapis chasquenga waquincuna chasquishannöllami. Taytan raquipashan jananmanmi chaycunata chasquenga. \s1 Mana alli custumricunata mana rurananpaj willapashan \p \v 9 «\nd Tayta Dios\nd* goycushunayquipaj caycaj nasyunman chayaycur ama yachacunquichu jinan runacuna rurashanno mana alli custumricunata. \v 10 Chayno captenga maygayquipis ollgu wamrayquita ni warmi wamrayquitapis sacrifisyupaj ama rupachinquichu. Ama adibinapacoj\x * \xo 18:10 \xt Lev. 19.26\x* ni brüju\x * \xo 18:10 \xt Éxo. 22.18\x* ni ricapacojpis canquichu. \v 11 Majiquëru ama canquichu. Musyacojcunata ama tapucunquichu. Wañushacunapa almanta mañacojpis, ni tapucojpis ama canquichu.\x * \xo 18:11 \xt Lev. 19.31\x* \v 12 Chayno rurajcunataga \nd Tayta Dios\nd* fiyupami melanäcun. Yaycunayquipaj caj nasyuncho tiyaj runacunatapis chayno rurashanpitami \nd Tayta Dios\nd* gargur ushacächenga. \v 13 Gamcunaga \nd Tayta Dios\nd* munashanno caway.\x * \xo 18:13 \xt Mat. 5.48\x* \v 14 Yaycunayquipaj caycaj nasyuncho tiyaj runacuna brüju, adibinapacoj captinpis \nd Tayta Dios\nd* manami munanchu gamcuna chayno canayquitaga. \s1 Profëtata churananpaj Tayta Dios nishan \p \v 15 «\nd Tayta Diosmi\nd* quiquiquicunapita juc runata churangapaj nogano profëta cananpaj. Gamcunaga payta wiyacunqui.\x * \xo 18:15 \xt Hech. 3.22; 7.37\x* \v 16 Profëta cananpämi Horeb jircacho shuntacaycur \nd Tayta Diosta\nd* mañacurayqui: ‹Fiyupami manchacö wañuyta. \nd Tayta Dios\nd* rimamushantaga wiyayta manchacöcunami. Nina rataycajtapis yapayga amana ricashäcunapisnachu› nir. \v 17 Chaymi \nd Tayta Dios\nd* nimaran: ‹Paycuna nishanga allimi. \v 18 Chayno captenga Israel-masincunapita juc runatami noga churashaj gamno profëta cananpaj. Paymi llapan nishäcunata willacongapaj. \v 19 Chay profëtä jutëcho willacushanta mana wiyacoj cajtaga quiquëmi jusgashaj. \v 20 Pï runapis profëta-tucushpan «Tayta Diosmi nimasha» nir manacajcunata willacuptin u juc dioscunapa jutincho willacuptenga gamcuna wañuchinqui.› \p \v 21 «Chayno captenga gamcuna capas ninqui: ‹¿Imanöpataj musyashwan runa willacushan \nd Tayta Diospita\nd* rasunpa cashanta u mana cashantapis?› nir. \v 22 Ima päsananpaj cashanta juc profëta \nd Tayta Diospa\nd* jutincho willacuptinpis nishanno mana cumliptenga musyanqui \nd Tayta Diospita\nd* mana cashantami. Quiquinpa yarpayllanpita willacushanta tantiyapashpayqui ama cäsupanquichu. \c 19 \s1 Pacacunan siudäcunata acrananpaj willapashan \r (Núm. 35.9–28; Jos. 20.1–9) \p \v 1 «Goycushunayquipaj caycaj nasyuncunacho tiyajcunata \nd Tayta Diosga\nd* illgächengapämi. Nircur gamcunatana goycushunquipaj. Chauraga gamcunanami siudänincunacho, wasincunacho tiyanquipaj. \v 2 \nd Tayta Dios\nd* goycushunayquipaj caycaj nasyuncho tiyar quimsa siudäcunata acranqui.\x * \xo 19:2 \xt Jos. 20.1–9\x* \v 3 Chay quimsa siudäcunata acranayquipäga rimëru nasyunniquita quimsa partiman raquinqui. Nircur cada particho juc siudäta acranqui. Chay siudäcuna canga runa-masinta mana yarpaypa wañuchej runa chaycunaman gueshpir aywacunanpaj. Chaymi chay siudäcunaman aywaj nänicunataga sumaj allchanqui. \p \v 4 «Mana chiquinacuycar mana yarpashapita wañuycacherga quiquintapis wañuchinanpita chay siudäcunaman gueshpenga. \v 5 Pipis yantacuycashancho jächawan päsapacur yan'guinta wañuycacherga mayganmanpis chay pacacuna siudäman gueshpir aywaconga. \v 6 Pacacuna siudäga manami alläpa caruchöchu canman. Alläpa caru captenga chayayta ñacashanyajmi wañoj runapa famillyancuna taripaycur payta wañuycachengapaj. Mana yarpaypa wañuchej runacunaga manami wañuchishachu canman. \v 7 Chaymi quimsa siudäcunata acranqui. \p \v 8 «Unay caj famillyayquicunata \nd Tayta Dios\nd* aunishannömi lindayquita mas jatunyächenga. \v 9 (Lindayquita masta jatunyächenga \nd Tayta Diosninchi\nd* yachachimashanchïta, canan willapaycashäta mana gongaptiqui; payta cuyaptiqui, pay nishannölla llapantapis ruraptiquimi.) Chaymi rimir caj quimsa pacacuna siudäcuna caycashanpa jananman yapay quimsa pacacuna siudäcunata acranqui. \v 10 Chaynöpami \nd Tayta Dios\nd* goycushushayqui nasyuncho runata mana wañuchinquipächu mana yarpaypa runa-masinta wañuchishanpita. Payta wañucherga juchayojmi ricacunquipaj. \p \v 11 «Pipis runa-masinta chiquipashpan wañurcachir pacacuna siudäman gueshpiptenga \v 12 chay siudäman pacacuptinpis mayur runacunami apachimonga. Nircurmi wañuchej runata wañoj runapa famillyancunaman entreganga wañuchinanpaj. \v 13 Chay-niraj runataga mana cuyapaypa wañuchinqui. Chauraga Israel nasyuncho manami wañuchenganachu juchaynajcunata. Wañuchicoj runa mana captenga allillanami cawanquicunapaj. \p \v 14 «\nd Tayta Dios\nd* goycushunayquipaj caycaj nasyuncho tiyashpayqui bisïnuyquipa lindancunata rispitanqui. Unay famillyayquicuna lindanpaj churashan señalcunata ama witichinquichu.\x * \xo 19:14 \xt Deut. 27.17; Job 24.2; Prov. 22.28; Ose. 5.10\x* \s1 Llulla testïgucunata imano rurananpäpis \p \v 15 «Ishcaj u quimsaj testïgucuna cäraptinrämi runataga ‹juchayoj› nenga. Juc runalla ‹paymi rurasha› nir cäraptenga manami bälengachu.\x * \xo 19:15 \xt Núm. 35.30; Deut. 17.6; Mat. 18.16; Juan 19.31; 2Cor. 13.1; 1Tim. 5.19; Heb. 10.28\x* \p \v 16 «Pipis chiquipashpan imatapis manacajta jitapaptenga \v 17 jitapaj cajpis jagachashan runapis ishcan aywanga \nd Tayta Diospa\nd* ñaupancho caycaj cüraman, jueznincunaman. \v 18 Chaychömi jueznincuna sumaj taponga imano cashantapis. Testïgu llullacusha captenga \v 19 jitapaj runa castigachiyta yarpashannöllami jitapaj runata castigachenga. Chaynöpami tiyashayquichöga mana alli ruraycuna mana cangachu.\x * \xo 19:19 \xt 1Cor. 5.13\x* \v 20 Chayno rurashayquita musyaycorga waquinpis manchacongami. Chaura mananami ruranganachu mana allitaga. \v 21 Juchayojcunataga mana cuyapaypa castiganqui. Jucta wañuchiptenga quiquintapis wañuchinqui. Ñawinta jorgupaptenga ñawinta jorguparinqui. Quiruta jorgapaptenga quirunta jorguparinqui.\x * \xo 19:21 \xt Éxo. 21.23–25; Lev. 24.19–20; Mat. 5.38\x* Maquinta paquipaptenga maquinta paquiparinqui. Chaquinta paquipaptenga chaquinta paquirinqui. \c 20 \s1 Guërrata imano rurananpäpis laycuna \p \v 1 «Guërraman aywar capas ricanqui contrayquicunapa suldäruncuna, cawalluncuna, pillyapaj carrëtancunapis aypalla caycajta. Chaypis ama manchacuychu. Gamcunataga Egiptupita jorgamushoj \nd Tayta Diosmi\nd* yanapaycäshunqui. \v 2 Guërrata rurar pillyayta gallaycunayquipäga cürami llapan suldärucunata \v 3 nenga: ‹Israelcuna, canan junaj contrayqui suldärucunawan pillyanqui. Chaymi pillyar ama guellanaychu, ama manchacuychu. \v 4 \nd Tayta Diosga\nd* gamcunatami yanapaycäshunqui. Contrayquicunawan quiquin pillyashpanmi salbashunquipaj.› \p \v 5 «Chaypitaga mandajcunana chaycho caycaj runacunata nenga: ‹Maygayquipis wasi rurayta chayraj ushasha car manaraj tiyarga cuticuy. Guërracho capaschari wañunquimanpis. Chaura jucnami wasiquicho tiyanman. \v 6 Maygayquipis übasta lantaycur wayuyninta manaraj yawasha carga cuticuy. Guërrachöga capaschari wañunquimanpis. Chaura jucna übasniquita pallanman. \v 7 Maygayquipis majachacänayquipaj parlasha caycarga cuticuy. Guërrachöga capaschari wañunquimanpis. Chaura parlashayqui warmiwan jucna majachacanman.› \p \v 8 «Chayno nishanpitapis yapayraj mandajcunaga suldärucunata nenga: ‹Mayganiquipis mana jinyu car manchacorga cuticuy. Aywarga pillyaman aywaycajcunatapis guellanächinquimanmi› nir. \v 9 Mandajcuna chayno parlayta usharcur suldärucunapa ñaupa-puntanman churacarcur aywanga. \p \v 10 «Caru siudäcunaman pillyanayquipaj aywashpayqui rimëruga ‹alli goyänanchïpaj parlashun› ninquiraj. \v 11 Nishayquino alli parlanayquipaj aunir siudäninman yaycachishuptiquega paycunawan ama pillyanquichu. Chaypa ruquenga paycunata churanqui sinchi aruycunacho sirbishunayquipaj. \v 12 Paycunawan alli canayquipaj mana parlayta munar magashunayquipaj yargamuptenga siudäninta intëru cantunpa curalacarcärir maganqui. \v 13 Chay siudätaga \nd Tayta Diosmi\nd* gamcunapa munayniquiman cachayconga. Chaura chaycho tiyaj ollgucunataga ushajpaj sabliquiwan wañuchinqui. \v 14 Ichanga warmicunata, wamracunata, uywacunata, waquin caj ima-aycatapis chaycho cajtaga gamcunapäna apacunqui. Contrayquicunapa micuynintapis apacunqui. Chaycunataga \nd Tayta Diosmi\nd* camaripäshurayqui. \v 15 Chaynömi ruranqui nasyunniquipita mas carucho caycaj siudäcunataga. \p \v 16 «\nd Tayta Dios\nd* goycushunayquipaj caycaj nasyunman yaycur ichanga siudäcunacho tarishayquita juctapis cawaycajta ama cachanquichu. \v 17 \nd Tayta Dios\nd* nishannölla Het runacunata, Amorreo runacunata, Cananeo runacunata, Ferez runacunata, Hev runacunata, Jebús runacunata wañuchinqui. \v 18 Mana wañuchiptiquega fiyupa melanaypaj mana allicunata rurar diosnincunata adurashanta yachachishunquimanmi. Paycunano rurarga \nd Tayta Diostami\nd* fiyupa rabyachinquipaj.\x * \xo 20:18 \xt Deut. 13.15–16; Jos. 6.17\x* \p \v 19 «Juc siudächo tiyajcunawan pillyar siudäninta charicurcunayquipaj unaycama curalararga wayoj yörancunata ama mutunquichu. Chay yöracunapa wayuynintaga micunquipämi. Jinachöpis jachacunaga manami runachu magashunayquipaj. \v 20 Mana wayoj caj yöracunatami ichanga mutunquimanpis chaycunawan escalëracunata rurarcur siudäman pillyaj yaycur charicarcärinayquipaj. \c 21 \s1 Illajpita wañusha yuriptin imano rurananpäpis \p \v 1 «\nd Tayta Dios\nd* goycushunayquipaj caycaj nasyuncho tiyaycaptiqui may jircachöpis wañusha runa yuriptin pï wañuchishantapis mana musyarga \v 2 mayur runacunatawan juezcunata willanqui ricaj aywananpaj. Paycunami aya jitaraycashanpita maygan siudä mas serca cashantapis tantiyanga. \v 3 Chaura wañusha runa jitaraycashanpita sercan caj siudächo tiyaj rispitädu mayurcunata nenga manaraj aroj ternërata \v 4 imaypis yacu aywanan ragraman, mana murunan pachaman apananpaj. Chaycho wañuchenga cuncanta paquiyllapa. \p \v 5 «Leví cüracunapis chayman aywanga. Paycunatami \nd Tayta Dios\nd* acrasha payta sirbinanpaj, paypa jutincho runacunata bindisyunta gonanpaj. Paycunarämi caycan runacuna pillyaptin, rimanacuptin u imapis captin arriglananpaj. \v 6 Ternërapa cuncanta paquirerga ayata shuntaj rispitädu mayur runacuna maquinta mayllaconga wañusha ternërapa janancho. \v 7 Mayllacushpan nenga: ‹Nogacunaga manami chay runata wañuchishcächu. Manami ricashcäcunachu pï wañuchishantapis. \v 8 Acrashayqui Israelcunataga perdunaycuy ari \nd Tayta Dios\nd*. Juchaynaj runa wañushanpita ama jitapaycamaychu Egiptupita jorgamushayqui runacunataga› nir. Chayno ruwacur mañacuptiquega runa chaycho wañushanpita Tayta Dios manami castigashunquipächu. \v 9 Chaynömi ruranqui wañuchishan runata jircacho tarir. \nd Tayta Dios\nd* munashanno chayno rurarga manami juchayojchu canquipaj pipis runata chaycho wañuchishanpita. \s1 Guërrapita prësu apamushan warmicunapaj lay \p \v 10 «Contrayqui caru nasyun runacunawan guërrata ruraptiqui \nd Tayta Dios\nd* maquiquiman entregashuptiqui \v 11 maygayquipis capas ricanquiman chay prësucunacho cuyayllapaj warmita. Cuyayllapaj captin warmiquipaj munarga \v 12 wasiquiman apacunqui. Chaychöna ajchanta seplaypa rutucachinqui, shilluntapis rogucachinqui. \v 13 Prësu charishayqui öra jatirashan röpanta rucacachinqui. Chaypita papäninpäwan mamanpaj llaquicur juc quilla lüturcuptin chay warmiwan majachacanqui. \v 14 Majachacarcur chay warmi manana gustashuptiquega libri aywacunanpaj cachaycunqui. Warmiquina casha caycaptenga manami ranticunquimanchu. Ni uywayniqui cananpäpis manami quëdachicunquimanchu. \s1 Guechpa wamrapa derëchun cananpaj willapashan \p \v 15 «Juc runa ishcay warmiyoj cashpan jucajta sumaj cuyashpan, jucajta capas mana cuyanchu. Chayno captinpis ishcan warmincho wamrancunaga capas yurinman. Guechpa wamran capas yurin mana cuyashan caj warmincho. \v 16 Chay guechpa wamrantami guechpa cay derëchunta entreganga. Mana guechpa cajtaga cuyashan caj warmipa wawan captinpis manami guechpa cay derëchunta entregangachu. Chayno entregarga guechpa caj wamranta manacajmanmi churanga. \v 17 Chayno mana cananpämi mana cuyashan warmipa wawan captinpis guechpa cay derëchunta entreganga. Chay derëchunta chasquerga waquin wauguincuna chasquishanpita ishcay cuti mastami chasquenga. \s1 Mana wiyacoj wamrata imano castigananpäpis willapashan \p \v 18 «Pipapis juc wamran capas canman mana wiyacoj, munaysapa, papänin maman willapashantapis mana cäsoj, piñacur astiptinpis mana wanacoj. \v 19 Chaynötaga maman-taytan apanga tiyashan siudäman yaycunacho rispitädu mayur runacuna shuntacashanman. \v 20 Chayachirna paycunata nenga: ‹Cay wamrä manami wiyacamanchu, ni cäsumanpischu. Llutan ruraycunaman, upyallaman churacashami caycan› nir. \v 21 Chaura siudächo tiyaj llapan runacunami chay runapa wamranta sajmaypa wañuchenga. Chaynöpami Israel nasyuncho chay-niraj runacunata illgächinqui. Chayta musyarmi manchacur llutancunata pipis mana ruranganachu. \s1 Waquin laycunata willapashan \p \v 22 «Juchata rurashanpita pipis gueruman warcuypa wañuchicaptin \v 23 jinallanchöga aya ama warangachu. Juchayoj cajcunaga guerucho warcuypa wañuchisha car maldisyunädumi caycan.\x * \xo 21:23 \xt Gál. 3.13\x* Chayno captenga wañushan junajlla pampanqui. Guerullacho warcuraycajta warächerga \nd Tayta Dios\nd* goycushunayquipaj caycaj nasyuntami ganrachinquipaj. \c 22 \p \v 1 «Mayganiquipis marca-masiquipa wäcan u uyshan pantacasha puriycajta ricar gatiparcunqui. Ama mana ricaj-tucunquichoga. \v 2 Uywapa duyñun mana bisïnuyqui u mana rejsinacushayqui captenga duyñun ashimunancama michiycanqui. Duyñun chayamuptenga entregaycunqui. \v 3 Chaynölla runa-masiquipa bürrunta, ima röpanta u ima ograshantapis tarishpayqui cutiycachinqui. Ama ‹manami ricashcächu› ninquichoga. \p \v 4 «Marca-masiquipa wäcan u bürrun nänicho tunisha caycajta tarir cachariycur ama aywacunquichu. Chaypa ruquenga jatarachëshinqui.\x * \xo 22:4 \xt Éxo. 23.4–5\x* \p \v 5 «Warmiga ollgupa röpanta ama jaticongachu. Ollgupis ama jaticongachu warmipa röpanta. Chayno rurajcunaga \nd Tayta Diostami\nd* rabyachenga. \p \v 6 «Puriycashayquicho äbipa gueshwanta yöracho u pampacho tarerga runtullaraj captinpis ni pushapa captinpis mamantintaga ama apacunquichu. \v 7 Chaypa ruquenga mamanta gargurir wawancunallata apacunqui. Chayno rurashpayquega allimi achca wata cawanquipaj. \p \v 8 «Mushoj wasita jataracherga jananpa intëru tumarej altullata perganqui. Chayno rurashpayqui gamcunaga manami juchayojchu canquipaj wasiqui jananpita pipis wañojpaj yagaptin. \p \v 9 «Übas chacrayquiman ima micuytapis ama murunquichu. Chayno ruraptiquega Tayta Diospanami ricaconga murushayquipa wayuynin y übaspa wayuyninpis. \p \v 10 «Törutawan bürruta yügurcorga ama aruchinquichu. \fig Töruwan runa yapyashan|src="HK00019B.TIF" size="span" loc="Deut. 22.10" ref="Deut. 22.10" \fig* \p \v 11 «Röpata ama jaticunquichu uysha jïlutawan lïnu jïluta talluchiypa awashata.\x * \xo 22:11 \xt Lev. 19.19\x* \p \v 12 «Jacucunayquipaj cajmanga chuscu isquïnanman wallwancunata jiranqui.\x * \xo 22:12 \xt Núm. 15.37–41\x* \s1 Jipashcuna majachacänanyaj donsëllalla cananpaj willapashan \p \v 13 «Juc runa warmiwan majachacarcur manana cuyashpan \v 14 capas nenga ‹Cay warmiwan puñur runa yatashatanami tarishcä› nir. \v 15 Chaura jipashpa maman-taytanga chay jipash majachacashan chacay puñuptin mashtashan tëlata apanga marcapa autoridänincuna ricananpaj. \v 16 Jipashpa taytanga mayur runacunata nenga: ‹Nogaga cay runamanmi wamräta entregashcä. Cananga pay mana cuyannachu. \v 17 Chaymi llullacushpan «runa yatashami casha» niycan. Manami pay nishannöchu. Runa yatänillaraj cashanta musyanayquipämi cay señalta apamushcä› nir. Chayno nishpan wamran majachacashan chacay gueshtacushan tëla yawarlla caycajta ricachenga llapan mayurcunata. \v 18 Chaura mayurcunaga jipashpa runanta prësu charircur castiganga. \v 19 Nircur jipashpa onorninta pägachenga pachac (100) guellayta. Chay guellaytaga jipashpa papäninta entreganga runa yatänillaraj Israel jipash caycaptin pengayman churashanpita. Jinachöpis chay warmiwanga imaypis manami raquicanganachu. \p \v 20 «Ichanga runa nishanno chay jipash manaraj majachacar juc runawan puñushana captenga \v 21 papäninpa wasin puncuman jorguycur siudächo tiyajcuna chay jipashta sajmaypa wañuchenga. Chayno wañuchenga Israel nasyuncho mana rurana caycaptin llutanta rurashanpita, manaraj majachacar jucwan puñushpan papäninta pengayman churashanpita. Chaynöpami chay-niraj jipashcunata illgächinqui. \p \v 22 «Pï runatapis majayoj warmiwan cacuycajta tarerga ishcanta wañuchinqui. Chaynöpami Israelcho chay-niraj runacunatawan warmicunata illgächinqui. \p \v 23 «Parlayniyoj jipashta siudächo juc runa charipacuptin \v 24 ishcantami autoridäcunaman apanqui. Chaychöna sajmaypa wañuchinquicuna.\x * \xo 22:24 \xt Lev. 20.10; Juan 8.5\x* Chay jipashtaga wañuchinquicuna siudächo runa chariycaptin mana gayacushanpita. Ollgu cajtana wañuchinquicuna jucpa parlayninta charipacushanpita. Chaynöpami Israelcho chay-niraj runacunata illgächinqui.\x * \xo 22:24 \xt 1Cor. 5.13\x* \p \v 25 «Jucpa parlaynin jipashta juc runa jäcoj jircacho charipacuptenga runallata wañuchinquicuna. \v 26 Jipashtaga ama wañuchinquicunachu. Payga manami apripösuchu juchata rurasha wañuchisha cananpaj. Paytaga illajpita charipacusha wañuchicoj runa runa-masinta illajpita wañuchishannömi. \v 27 Jipashta jäcoj jircacho charipacuptin fiyupa gayacuptinpis manami pipis washanmanchu caran. \p \v 28 «Runa yatäni, parlayniynaj jipashta charipacuycajta tariycuptenga \v 29 jipashpa papäninta runa päganga pichga chunca (50) guellayta. Pengayman churashannölla chay jipashwan majachacanga. Nircorga wañushanyajmi mana raquicaypa chay warmiwan goyanga.\x * \xo 22:29 \xt Éxo. 22.16–17\x* \p \v 30 «Pipis märistanwan manami cacunmanchu. Chayta rurarga papänintami pasaypa manacajman churan.\x * \xo 22:30 \xt Lev. 18.8; 20.11; Deut. 27.20\x* \c 23 \s1 Tayta Diosta adurashanman pï mana yaycunanpäpis willapashan \p \v 1 «Tayta Diosta aduranayquipaj shuntacashayquimanga ama yaycongachu runtun pashtashacuna, pengaynin rogushacuna. \p \v 2 «\nd Tayta Diosta\nd* aduranayquipaj shuntacashayquimanga ama yaycongachu wachapacuycuna. Pay castacunaga ama yaycongachu chunca miray aywajcamapis. \p \v 3 «\nd Tayta Diosta\nd* adurananpaj shuntacashanmanga imaypis ama yaycongachu Amón runacuna ni Moab runacunapis. Paycunaga ama yaycongachu chunca miray aywajcamapis. \v 4 Paycunaga Egiptupita shacamur nasyunninpa päsamuptiqui manami yacuta ni micuytapis macyashurayquichu. Chaypa ruquin Mesopotamiacho caj Petor lädupita shamoj Beorpa wamran Balaamtami pägaran gamcunata maldisyunashunayquipaj. \v 5 Chaypis Balaam mañacushanta Tayta Dios manami cäsuparanchu. Chaymi Balaam maldisyunta goshuptiquipis Tayta Dios cuyashushpayqui bindisyunman ticrachiran. \v 6 Chaymi paycunataga imaypis ama cuyapanquichu. Ni imachöpis ama yanapanquichu. \p \v 7 «Edom runacunata ichanga ama chiquinquichu. Paycunaga yawar-masiquimi. Egipto runacunatapis ama chiquinquichu. Paycunapa nasyunninchömi tiyarayquipis. \v 8 Gamcunacho tiyaj Edom runacunapa, Egipto runacunapa willcancunami ichanga Tayta Diosta adurananpaj shuntacashanman yaycongana. \s1 Limyu cananpaj willapashan \p \v 9 «Guërraman aywar Tayta Dios mana munashan cajtaga ama ruranquichu. \v 10 Pï runapis puñucasha caycashancho lëchita ishpar ganrayarga tiyarcaycashanpita juc-läman witiconga. Tiyarcaycashanmanga goyarpoj ama cutengachu. \v 11 Chay tardi bäñacurir inti yagaycaptinnaga tiyarcaycashanman cutenga. \p \v 12 «Tiyarcaycashayquipita caru-nirajcho juc pacha canga ishpacunayquipaj. \v 13 Ishpacunayquipäga cada-ünuyqui istägayquita purichinqui. Chaywan pampata uchcurir ishpacunqui. Nircur chaparcunqui. \v 14 Tayta Diosga gamcunawan iwalmi puriycan. Tiyaycashayquichöpis caycan imapitapis chapäshushpayqui llapan chiquishojcunatapis maquiquiman churamunanpaj. Chaymi tiyashayquega limyu canga Tayta Dios ganrata mana ricananpaj. Ganrata ricarga Tayta Dios cachaycushushpayquimi aywaconga. \s1 Patrunninpita gueshpej uywayta mana cutichinanpaj laycuna \p \v 15 «Juc uyway patrunninpita gueshpicamushpan ‹pacaycamay› nishuptiqui ama patrunninman cutichinquichu. \v 16 Chaypa ruquenga may siudächöpis munashancho tiyacunanpaj cachaycunqui. Paytaga pipis ama ñacachichunchu. \s1 Achca casta laycunata willapashan \p \v 17 «Waquin nasyun runacuna diosnincunata adurar jucwan-jucwan cacuptinpis Israel runacunaga ni warmipis ni ollgupis chaycunata ama rurachunchu. \v 18 Jucwan-jucwan cacur gänapacushan guellaytaga Tayta Diosta adurana wasiman ama apanquichu. Chay guellaytaga aunishayqui ofrendapäpis ama churanquichu. Chayno rurajcunaga Tayta Diostami fiyupa rabyachin. \p \v 19 «Marca-masiquita ristaycorga ama cobranquichu wawanta, guellaypata, ni micuypata, ni imapatapis wawanpaj ristanacuna cajpataga. \v 20 Jäpa runacunata ichanga ima ristashayquipatapis wawanta cobranqui. Marca-masiquita mañarga wawanta ama cobranquichu. Chaynöpami tiyanayquipaj caycaj nasyuncho Tayta Dios bindisyunta goshunquipaj. \p \v 21 «\nd Tayta Diosta\nd* aunishpayquega mana gongaypa cumlinqui. Mana cumlerga juchayojmi canquipaj. Chaura Tayta Diosga jusgashunquipämi. \v 22 Imatapis mana aunirga manami juchayojchu canquipaj. \v 23 Chaynöpis quiquiquicunapa buluntäniquipita Tayta Diosta imatapis aunirga mana gongaypa cumlinqui. \p \v 24 «Pipapis übas chacranpa päsaycashayquicho übasta munaparga yamacashayquicama micunqui. Ichanga manami juctapis pallanquimanchu wasiquipa apacunayquipäga. \v 25 Rïgu chacrapa päsashpayquipis uchunayquipaj-tupulla pallarcunqui. Ösiwan ichanga ama rutucurcunquichu. \c 24 \s1 Raquicaypaj laycunata willapashan \p \v 1 «Juc runa warmiwan majachacar tiyarcaycashancho runanpaj warmi mana alli captin, raquicar papilta rurarcur warminta aptaparconga. Nircur wasinpita gargurenga.\x * \xo 24:1 \xt Mat. 5.31; 19.7; Mar. 10.4\x* \v 2 Chay warmiga aywacur juc runawan yapay majachacanmanmi. \v 3 Ichanga chay yapapacushan runanpis raquicar papilta rurarcur wasinpita garguriptin, u chay runan wañuptin, \v 4 mananami rimir caj runanwanga yapanmannachu. Chay warmiga rimir caj runanpaj ganranami. Rimir caj runanwan yaparga \nd Tayta Diosta\nd* fiyupami rabyachin. \nd Tayta Dios\nd* goycushunayquipaj caycaj nasyunta ama yamacächinquichu chayno ganracunata ruraypa. \s1 Mas laycunata willapashan \p \v 5 «Mushoj majachacasha runataga ama guërraman cachanquichu. Ima autoridä caymanpis ama churanquichu. Juc watayajmi chayno tiyanga warminta yachacächinanpaj. \p \v 6 «Pipa tunayninta ni maraynintapis ama rinda charinquichu. Chaycunata chariptiquega agacunanpaj mana captin micunanpäpis manami cangachu. \p \v 7 «Israel-masinta uywayninpaj, u ranticunanpaj pipis suwaycajta taripaycuptenga suwaycaj runa wañuchicanga.\x * \xo 24:7 \xt Éxo. 21.16\x* Chaynöpami Israel nasyuncho chayno runacunata illgächinqui.\x * \xo 24:7 \xt 1Cor. 5.13\x* \p \v 8 «Pitapis lepra gueshya chariptenga Leví trïbu cüracunaman aywanga ricananpaj. Paycunaga musyaycanmi leprapita llapan nishäcunata. Chayno captenga lepra charishuptiqui imatapis ruranayquipaj cüra nishanta llapanta cumlinqui.\x * \xo 24:8 \xt Lev. 13.1–14.54\x* \v 9 Gamcuna ama gonganquichu Egiptupita aywacamuptiqui nänicho \nd Tayta Dios\nd* Mariata leprawan castigashanta.\x * \xo 24:9 \xt Núm. 12.10\x* \p \v 10 «Runa-masiquita imatapis ristashpayquega wasinman ama yaycunquichu imantapis rinda charinayquipaj. \v 11 Chaypa ruquenga jawallacho shuyaranqui quiquin imatapis rinda goshunayquita. \v 12 Pobri car punchunta u jacunta rinda churamuptenga warannincama ama chararäcunquichu. \v 13 Chaypa ruquenga manaraj pacha chacaptin cutiycachinqui chayta gatacurcur puñucunanpaj. Chaymi agradësicushushpayqui Tayta Diosta mañaconga bindisyunninta goycushunayquipaj. Chayno rurarga \nd Tayta Dios\nd* munashantami ruranqui.\x * \xo 24:13 \xt Éxo. 22.26–27\x* \p \v 14 «Arupacojcunataga ama engañanquichu. Marca-masiqui captin marcayquicho tiyaj jäpa captinpis juclla pägaycunqui. \v 15 Arushanpitaga chay tardilla pägaycunqui chaywan micuyninta rantinanpaj. Mana pägaptiquega \nd Tayta Diostami\nd* mañaconga castigashunayquipaj. Chaura gamcuna juchayojmi canquipaj.\x * \xo 24:15 \xt Lev. 19.13\x* \p \v 16 «Wamran juchata rurashanpita papänenga manami wañuchicangachu. Papänin juchata rurashanpitapis wamranga manami wañuchicangachu. Chaypa ruquenga pipis juchata ruraj cajmi juchanpita wañuchisha canga.\x * \xo 24:16 \xt 2Rey. 14.6; 2Crón. 25.4; Jer. 31.29–30; Eze. 18.20\x* \p \v 17 «Jäpa runa captinpis pobri captinpis llapan runacunata sumaj arriglanqui. Biyüdacunapa röpantapis ama rinda charicurcunquichu. \v 18 Ama gongaychu gamcunapis Egipto nasyuncho uyway car ñacashayquita. Chayno caycajtami \nd Tayta Dios\nd* jorgamushurayqui. Chaymi gamcunaga willapashäta cumlinqui.\x * \xo 24:18 \xt Éxo. 23.9; Lev. 19.33–34; Deut. 27.19\x* \p \v 19 «Rïgu cosëchacho juc manöjuta gongaycushpayquega shuntanayquipaj ama cutinquinachu. Quëdaj cäga cacuchun marcayquicho tiyaj jäpacunapaj, wacchacunapaj, biyüdacunapaj. Chayno ruraptiquimi ima arushayquimanpis \nd Tayta Dios\nd* bindisyunta churanga. \p \v 20 «Asëtünasta pallashpayquipis ticrapayllaparäga ama ashinquichu. Quëdaj cäga cacuchun marcayquicho tiyarcaycaj jäpacunapaj, wacchacunapaj, biyüdacunapaj. \p \v 21 «Übasta pallashpayquipis ticrapayllapaga ama shuntanquichu. Quëdaj cäga cacuchun marcayquicho tiyaj jäpacunapaj, wacchacunapaj, biyüdacunapaj.\x * \xo 24:21 \xt Lev. 19.9–10; 23.22\x* \v 22 Gamcunapis Egiptucho uyway car ñacashayquita ama gonganquichu. Chaymi llapan yachachishäcunata cumlinqui. \c 25 \p \v 1 «Piwanpis rimanacorga ishcan aywanga autoridäman. Chaychörämi autoridäcuna juchaynaj cajta libri cacharir juchayoj cajta castiganga. \v 2 Juchayoj cajtaga juez pullan pampaman lätachenga. Nircur juchan-tupu astenga. \v 3 Ima captinpis chuscu chunca (40) maquipita masga ama astinquichu.\x * \xo 25:3 \xt 2Cor. 11.24\x* Marca-masiquega masta astiptiqui pengaypämi canga. \p \v 4 «Pachanta mana garayllapaga töruta ëracho ama aruchinquichu.\x * \xo 25:4 \xt 1Cor. 9.9; 1Tim. 5.18\x* \s1 Wauguin wañuptin cuñädanwan tiyananpaj willapashan \p \v 5 «Chay wauguilla juc wasillacho tiyaycaptin, manaraj wamran captin wauguin wañuptenga biyüda manami jucwanga majachacangachu. Wañojpa wauguillanmi biyüdawan tiyanga wamran cananpaj. Chaynöpami cumlenga wauguinpa biyüdanwan tiyananpaj caycaj layta. \v 6 Chay biyüdacho rimir yurej wamranga wañoj wauguinpa jutintami apanga. Chaura wañojpa jutin Israelcho manami gongacangachu.\x * \xo 25:6 \xt Mat. 22.24; Mar. 12.19; Luc. 20.28\x* \v 7 Chay runa wauguinpa biyüdanwan majachacayta mana munaptenga biyüda aywanga autoridäcunaman. Chaychöna nenga: ‹Cuñädömi mana munanchu wauguinpa jutin Israel nasyuncho aywaränanta. Manami munanchu lay nishanno nogawan majachacayta.› \v 8 Chaura mayurcunana chay runata gayachenga. Chaycho nenga biyüda caycaj cuñädanwan tiyananpaj. Paycuna niptinpis chay warmiwan majachacayta mana munaptenga \v 9 biyüdami mayur runacunapa ñaupancho cuñädunpa llanguinta guechonga. Nircur gagllancho togapanga ‹Wauguinpa jutin aywaränanta mana munaj cajtaga caynömi ruranchi› nir. \v 10 Chaypita-pachami chay runata, paypita mirar aywajcunatapis ‹Gala chaqui casta› nenga.\x * \xo 25:10 \xt Rut 4.7–8\x* \s1 Waquin laycunata willapashan \p \v 11 «Ishcaj runacuna pillyaycaptin washänanpaj warmin chayar jucaj runata pengayninpita aptacurcuptenga \v 12 chay warmipa maquinta mana cuyapaypa roguparenga. \p \v 13 «Imata rantirpis u imata ranticurpis balansayquiwan ama engañanquichu. \v 14 Tupuyquipis cumlëtu cachun. \v 15 Gamcunaga charanqui pësatapis tuputapis cumlëtu janchajta, cumlëtu tupojta. Chayrämi \nd Tayta Dios\nd* goycushunayquipaj caycaj nasyuncho unaycama alli cawanquipaj. \v 16 Pësacho tupucho suwacuptin \nd Tayta Dios\nd* fiyupami rabyacun.\x * \xo 25:16 \xt Lev. 19.35–36; Prov. 11.1; 20.10; Amós 8.5; Miq. 6.11\x* \s1 Amalec runacunata illgächinanpaj willapashan \p \v 17 «Gamcuna ama gonganquichu Egiptupita aywacarcaycämuptiqui Amalec runacuna contrayqui imata rurashantapis. \v 18 Yarpay uticasha caycaptiqui taripaycushushpayqui guepacasha caycaj runacunata magashanta. Amalec runacunaga Tayta Diostapis mana manchapacuypami chayno magashurayqui. \v 19 Goycushunayquipaj caycaj nasyuncho contrayquicunata ushacächinayquipaj \nd Tayta Dios\nd* yanaparcushuptiqui Amalec runacunatapis ushacächinayquipaj mana gongaypa aywanqui.\x * \xo 25:19 \xt Éxo. 17.8–14; 1Sam. 15.2–9\x* \c 26 \s1 Ñaupa pogojcunata ofrenda churananpaj \p \v 1 «\nd Tayta Dios\nd* goycushunayquipaj caycaj nasyuncho tiyar \v 2 murushayqui rimir-puntata pogumojtaga canastawan apanqui aduranayquipaj \nd Tayta Dios\nd* acrashan pachaman.\x * \xo 26:2 \xt Éxo. 23.19\x* \v 3 Chaycho aruycaj cüraman chayarcur ninqui: ‹Unay awilöcunata \nd Tayta Dios\nd* aunishan chacrachönami tiyaycä. Chaytami Tayta Diospa ñaupancho në.› \v 4 Chayno nircuptin cüranami entregashayqui canastata \nd Tayta Diospa\nd* altarnin ñaupanman churanga. \v 5 Churaycuptinnami \nd Tayta Diospa\nd* ñaupancho ninqui: \pi1 « ‹Unay caj awilöcunaga caran wallcalla puricachaj Aram runacunami. Paycuna Egipto nasyunman tiyaj aywacuran. Chaychöna aypallaman miraran. Fiyupa munayniyojna ricacuran. \v 6 Chaycho Egipto runacunaga amatar ñacachimaran. Uywayman ticrarcachimashpan fiyupa ñacachimaran. \v 7 Chaymi unay caj awilöcuna yäracushan \nd Tayta Diosta\nd* mañacurä yanapämänanpaj. Paynami ruwacushäta wiyamaran. Ricamaran yargaycajta, ñacaycajta. \v 8 Chaymi \nd Tayta Diosga\nd* munayniyoj cashanta musyachicur Egiptupita jorgamaran. Jorgamashpan Egipto runacunata manchachiran. Imaypis mana ricashancunatami ricachiran. \v 9 Nircurnami cay nasyunman pushamaran lëchipis mishquipis yacunöraj cashanman. \v 10 Chaymi cananga Tayta Dios goycamashan chacracho rimir-punta shuntar raquishäta apamushcä› nir. \p «Chayno nircur canastata churanqui \nd Tayta Diospa\nd* ñaupanman. Nircur gongurpacunqui \nd Tayta Diosta\nd* aduranayquipaj. \v 11 Rimir pogoj ofrendayquicunata chayno churarcur gamtapis famillyayquicunatapis \nd Tayta Dios\nd* yanapäshushayquipita fistata ruranqui. Fistata rurashpayqui gayachinqui marcayquicho tiyaj Leví trïbu runacunata, jäpa runacunatapis. \s1 Diesmuta raquinanpaj willapashan \p \v 12 «Cada quimsa watacho-camami llapan murushayqui micuyniquicunapita diesmuta churanqui. Chay diesmutaga aypunqui Leví trïbu runacunata, marcayquicho tiyaj jäpa runacunata, wacchacunata, biyüdacunata. Chaynöpami paycunapis micusha upusha goyanga.\x * \xo 26:12 \xt Deut. 14.28–29\x* \v 13 Paycunata aypurcur \nd Tayta Diospa\nd* ñaupancho ninqui: \pi1 « ‹Gampaj cajtaga maynami raquishcäna. Raquipashcänami Leví trïbu runacunata, nasyunnëcho tiyaj jäpacunata, wacchacunata, biyüdacunatapis. Imatapis mana gongaypami nimashayquicunataga llapantana cumlishcä. \v 14 Wañupacurpis chay raquipashäcunataga manami micushcächu. Ganra car manami yatashcächu. Wañushacunapäpis chaycunataga manami churashcächu. Nimashayquitaga llapantami wiyacushcä \nd Tayta Dios\nd*. \v 15 Grasyas Tayta Dios, lëchipis mishquipis yacunöraj cashan nasyunta unay awilöcunata aunishayquita camaripämashayquipita. Cananga syëlucho tiyaycashayquipita-pacha bindisyunniquita churaycamuy Israel nasyunman, goycamashayqui chacramanpis.› \s1 Israelcunaga Tayta Dios acracushan cashan \p \v 16 «Canan junajmi \nd Tayta Dios\nd* nishunqui cay laynincunata, mandamintuncunata cumlinayquipaj. Chaymi llapan shonguyquipa llapan buluntäniquipa cumlinqui. \v 17 Cananmi gamcuna nishcanqui ‹\nd Tayta Diosmi\nd* Diosnë. Paypa mandamintuncunatami laynincunatami llapanta cumlishaj› nir. \v 18 \nd Tayta Diosnami\nd* nishurayqui acrashan runacuna cashayquita. Chaymi aunishushayquinölla quiquin acrashurayqui. Chauraga llapan mandamintuncunata cumliy-llapa.\x * \xo 26:18 \xt Éxo. 19.5; Deut. 4.20; 7.6; 14.2; Tito 2.14; 1Ped. 2.9\x* \v 19 Paynami gamcunapäga camacächengapaj waquin nasyun runacunapita mas alli goyänayquipaj, mas rejsisha canayquipaj. Pay aunishannömi gamcunaga acrashan nasyun runacuna canquipaj.» \c 27 \s1 Yarparänanpaj Ebal jircaman wancacunata jawishan \p \v 1 Mayur Israelcunawan Moisesga llapan Israelcunata niran: «Canan willapashä mandamintucunataga llapanta cumliy-llapa. \v 2 Jordán mayuta chimparir, \nd Tayta Dios\nd* goycushunayquipaj caycaj nasyunman yaycur jawinqui wanca rumicunata. Yuraj cananpäna iscuwan pintanqui. \v 3 Chay wancacunaman isquirbinqui canan willapaycashäcunata. Chayno isquirbinqui \nd Tayta Dios\nd* unay caj awiluyquicunata aunishanman yaycurishayqui örallami. Chaychöga \nd Tayta Dios\nd* nishannömi mishquipis lëchipis yacunöraj achca caycan. \v 4 Chay wancacunataga Jordán mayuta chimparcur Ebal jircaman jawinqui. Canan nishänölla yuraj cananpaj iscuwan pintanqui. \v 5 Nircurmi \nd Tayta Diosninchïpaj\nd* altarta chaycho perganqui. Chay altarta perganayquipäga ama ima fyërruwanpis rumicunata llagllanquichu, chaypa ruquenga llaglläni rumicunallawan perganqui. \v 6 \nd Tayta Diosninchïpa\nd* altarnenga imaypis llaglläni rumicunallawan pergasha canman.\x * \xo 27:6 \xt Éxo. 20.25\x* Chay altarchömi rupachina sacrifisyucunata paypaj rupachinqui. \v 7 Alli goyaypita sacrifisyu uywacunatapis pishtanqui. Chaymi \nd Tayta Diospa\nd* ñaupancho fistata rurar micunqui. \v 8 Nishänöpis mana gongaypa chay wancacunaman nishä laycunata llapanta sumaj isquirbinqui.»\x * \xo 27:8 \xt Jos. 8.30–32\x* \p \v 9 Chaypitana Leví trïbu cüracunawan Moisesga waquin Israel-masincunata niran: «Wiyaycäramay Israelcuna. Gamcunaga canan junajpita canqui \nd Tayta Dios\nd* acrashan runacunami. \v 10 Chaymi payta wiyacur llapan mandamintuncunata laynincunata canan willapashäta cumlinqui.» \s1 Mana wiyacojcunapaj maldisyun cananpaj nishan \p \v 11 Chay junajlla Moisesga Israelcunata niran: \v 12 «Jordán mayuta llapaniqui chimparcäriptiquega Simeón trïbu, Leví trïbu, Judá trïbu, Isacar trïbu, José trïbu, Benjamín trïbu runacuna Gerizim jircaman wichanga. Chaypitanami nimonga Israelcuna Diosta wiyacur bindisyunta chasquinanpaj cashanta.\x * \xo 27:12 \xt Deut. 11.29; Jos. 8.33–35\x* \v 13 Ebal jircamanna wichanga Rubén trïbu, Gad trïbu, Aser trïbu, Zabulón trïbu, Dan trïbu, Neftalí trïbu runacuna. Paycunami chaypita nimonga Israelcuna Diosta mana wiyacorga maldisyunta chasquinanpaj cashanta. \fig Gerizim y Ebal punta|src="HK00349B.TIF" size="col" loc="Deut. 27. 12-13" ref="Deut. 27.12–13" \fig* \v 14 Leví trïbu runacunanami llapan Israelcuna wiyananpaj nimonga: \mi \v 15 « ‹Pipis fyërruta chullurcachir u gueruta llagllaypa ïduluta rurashpan pacayllapapis aduraj cäga maldisyunasha cachun.\x * \xo 27:15 \xt Éxo. 20.4; 34.17; Lev. 19.4; 26.1; Deut. 4.15–18; 5.8\x* Chayno rurajcunataga \nd Tayta Dios\nd* melanäcunmi.› \mi «Niptin llapan runacunana \qr ‹¡Nishayquino cachun!› nenga. \mi \v 16 « ‹Pipis mamanta u taytanta mana rispitaj cäga maldisyunasha cachun› nir.\x * \xo 27:16 \xt Éxo. 20.12; Deut. 5.16\x* \mi «Niptin llapan runacunana \qr ‹¡Nishayquino cachun!› nenga. \mi \v 17 « ‹Bisïnunpa chacranta guechuyta munar linda witichej cäga maldisyunasha cachun› nir.\x * \xo 27:17 \xt Deut. 19.14; Job 24.2; Prov. 22.28; Ose. 5.10\x* \mi «Niptin llapan runacunana \qr ‹¡Nishayquino cachun!› nenga. \mi \v 18 « ‹Nänipa gapra alli aywacuycajta llutanpa pantacächej cäga maldisyunasha cachun› nir.\x * \xo 27:18 \xt Lev. 19.14\x* \mi «Niptin llapan runacunana \qr ‹¡Nishayquino cachun!› nenga. \mi \v 19 « ‹Jäpa runacunata, wacchacunata, biyüdacunata mana alli ricaj cäga maldisyunasha cachun› nir.\x * \xo 27:19 \xt Éxo. 22.21; 23.9; Lev. 19.33–34; Deut. 24.17–18\x* \mi «Niptin llapan runacunana \qr ‹¡Nishayquino cachun!› nenga. \mi \v 20 « ‹Pipis papäninta pengayman churar märistanwan cacoj cäga maldisyunasha cachun› nir.\x * \xo 27:20 \xt Lev. 18.8; 20.11; Deut. 22.30\x* \mi «Niptin llapan runacunana \qr ‹¡Nishayquino cachun!› nenga. \mi \v 21 « ‹Ima uywawanpis cacoj cäga maldisyunasha cachun› nir.\x * \xo 27:21 \xt Éxo. 22.19; Lev. 18.23; 20.15\x* \mi «Niptin llapan runacunana \qr ‹¡Nishayquino cachun!› nenga. \mi \v 22 « ‹Mamallapitapis u taytallapitapis pañin caycajwan cacoj cäga maldisyunasha cachun› nir.\x * \xo 27:22 \xt Lev. 18.9; 20.17\x* \mi «Niptin llapan runacunana \qr ‹¡Nishayquino cachun!› nenga. \mi \v 23 « ‹Pipis suyranwan cacoj cäga maldisyunasha cachun› nir.\x * \xo 27:23 \xt Lev. 18.17; 20.14\x* \mi «Niptin llapan runacunana \qr ‹¡Nishayquino cachun!› nenga. \mi \v 24 « ‹Runa-masinta raysunpita wañuchej cäga maldisyunasha cachun› nir.\x * \xo 27:24 \xt Éxo. 20.13; 21.12–14\x* \mi «Niptin llapan runacunana \qr ‹¡Nishayquino cachun!› nenga. \mi \v 25 « ‹Juchaynaj runata wañuchinanpaj päguta chasquircur wañuchej cäga maldisyunasha cachun› nir. \mi «Niptin llapan runacunana \qr ‹¡Nishayquino cachun!› nenga. \mi \v 26 « ‹Cay willapashäcunata mana wiyacoj cäga, mana cumlej cäga maldisyunasha cachun› nir.\x * \xo 27:26 \xt Jer. 11.3; Gál. 3.10\x* \mi «Niptin llapan runacunana \qr ‹¡Nishayquino cachun!› nenga. \c 28 \s1 Wiyacojcunapaj bindisyun cananpaj nishan \r (Lev. 26.3–13; Deut. 7.12–24) \p \v 1 «Canan yachaycächishä mandamintuncunata mana gongaypa cumlir \nd Tayta Diosta\nd* wiyacuptiquega may-chay nasyuncunacho tiyaj runacunata yanapashanpitapis masmi yanapäshunquipaj. \v 2 \nd Tayta Dios\nd* nishanta wiyacorga bindisyunta achcatami chasquinquipaj.\x * \xo 28:2 \xt Deut. 11.13–17\x* \q1 \v 3 «Bindisyunta chasquinquipaj chacracho carpis, \q1 siudächo tiyashpayquipis. \q1 \v 4 Bindisyuntami churamonga wamrayquicunamanpis, micuyniquicunamanpis, \q1 wäcayqui uyshayqui mirajcunamanpis, waquin uywayquicunamanpis. \q1 \v 5 Bindisyuntami churamonga tanta ruracuna batyayqui, \q1 micuy shuntana canastayquipis junta cananpaj. \q1 \v 6 Tayta Diosga bindisyunnintami churamonga wasiquicho captiquipis, \q1 maypa aywaptiquipis. \p \v 7 «Contrayquicunata binsinayquipäpis \nd Tayta Diosga\nd* llapantami munayniquiman churamonga. Gamcunata magashunayquipaj fïlayllanpa shamurpis mashtaypa mashtarnami gueshpenga. \p \v 8 «\nd Tayta Diosga\nd* bindisyunta churanga micuy churacunayquicunaman, llapan arushayquimanpis. Goycushunayquipaj caycaj nasyunchöga cushishatami goyächishunquipaj. \p \v 9 «Mandamintuncunata cumlir pay nishannölla cawaptiquega aunishushayquinöllami \nd Tayta Dios\nd* cuyashan santo runacuna imaypis canquipaj. \v 10 \nd Tayta Dios\nd* acrashan runacuna cashayquita musyarmi may-chay nasyuncho tiyaj runacunapis manchacushunquipaj. \v 11 Unay awiluyquicunata aunishan nasyunman chayaptiqui \nd Tayta Diosmi\nd* bindisyunninta churamonga wamrayquicuna achca cananpaj, uywayquicunapis achcaman mirananpaj. \v 12 Gamcunataga \nd Tayta Dios\nd* mas alli cajtami goshunquipaj. Timpunchömi chacrayquiman tamyachimonga. Llapan arushayquicunamanmi bindisyunninta churamonga. Chaynöpami waquin nasyuncunataga imatapis ristanquipaj. Quiquiquicunami ichanga mana ristacunquipächu. \v 13 \nd Tayta Diosmi\nd* gamcunataga waquin nasyun runacunapita mas allicho cawanayquipaj yanapäshunquipaj. Ichanga gamcuna cumliy Tayta Diospa mandamintuncunata canan willapashäta. \v 14 Gamcunaga willapashäcunata ama gongaycunquichu. Juc dioscunataga ama aduraychu, ni rispitaypischu. \s1 Mana wiyacojcuna maldisyunasha cananpaj nishan \r (Lev. 26.14–46) \p \v 15 «\nd Tayta Diosta\nd* mana wiyacur mandamintuncunata, laynincunata canan junaj willapaycashäta mana cumliptiquimi ichanga maldisyun chayashunquipaj. Chaycunaga caynömi canga: \q1 \v 16 «Chacracho tiyaptiquipis, siudächo tiyaptiquipis \q1 maldisyunmi chayashunquipaj. \q1 \v 17 Tanta ruracuna batyayquipis, micuy shuntacuna canastayquipis wayralla tumaycänanpämi \q1 maldisyun chayangapaj. \q1 \v 18 Wamrayquicunamanpis, micuyniquicunamanpis, wäcayquicunamanpis, uyshayquicunamanpis, llapan casta uywayquicunamanpis \q1 maldisyunmi chayangapaj. \q1 \v 19 Maypa aywaptiquipis, ima rurashayquichöpis \q1 maldisyunmi chayashunquipaj. \p \v 20 «\nd Tayta Dios\nd* maldisyunashuptiquimi ima rurashayquicunapis mana camacangachu ni ruracangapischu. Payta mana wiyacur llutancunata rurashayquipitami manapis aycällata llapayqui ushacanquipaj. \v 21 Charicarcärinayquipaj caycaj nasyunman yaycur tiyaptiquipis tucuy-niraj gueshyacunawanmi \nd Tayta Dios\nd* llapayquita ushacächishunquipaj. \v 22 Gamcunacho yurichenga fiyu gueshyata, fiyupa rupayta, gueripäcuyta. Fiyupa usyawan llapan chaquenga. Rïguyqui wiñaycämojtapis chüpacacuna ushacurconga. Gueshyaga llapayquitami ushacächishunquipaj. \v 23 Tamyapis manami tamyamongapänachu. Chacrachöpis manami micuy wayonganachu. \v 24 Llapayqui ushacänayquicamami tamyachimunanpa ruquin \nd Tayta Diosga\nd* polbutawan agushllata syëlupita shicwachimonga. \v 25 Contrayquicunapis shamur pasaypami ushacächishunquipaj. Paycunawan pillyanayquipaj fïlayllanpa aywarpis mashtaypa mashtarna gueshpinquipaj. Chayta mayaycur llapan nasyun runacunami cushipäshunquipaj. \v 26 Wañuptiqui pipis mana michänanpaj captin äbicunawan jirca animalcunami micushunquipaj. \p \v 27 «Egipto runacunata castigashannömi \nd Tayta Dios\nd* castigashunquipaj tucuy-niraj gueriwan, chupuwan, garachuwan, shegshipäcuywan. Chay gueshyawanga manami allchacanquipächu. \v 28 \nd Tayta Dios\nd* castigashuptiquimi waquinniqui löcuyanquipaj, waquinniqui gaprayanquipaj. Waquinniquina imata ruraytapis mana camäpacunquipächu. \v 29 Gaprayasha carmi junajpapis chacaypano lamcaycachar purinquipaj. Ima rurashayquipis yangallami canga. Waran waranmi engañashunquipaj, ñacachishunquipaj. Pipis faburniqui mana captinmi suwacuna imayquitapis apaconga. \v 30 Majachacänayquipaj parlashayquiwanpis jucmi puñucuyconga. Tiyanayquipaj wasita rurashayquichöpis manami tiyanquipächu. Übasta lantashpayquipis wayuyninta manami micunquipächu. \v 31 Wäcayquita guechurcur ñaupayquicho pishtarpis manami yawachishunquipächu. Bürruyquitapis apacur manami cutichishunquipächu. Uyshayquita apacuptinpis manami pipis guechöshishunquipächu. \v 32 Ricapaycaptiquimi wamrayquicunata warmita ollgutapis juc-lä nasyun runacuna apaconga. Waran-waran paycunapaj fiyupa llaquicurpis manami ricanquipänachu. \v 33 Mana rejsishayqui jäpa runacuna shamur chacrayquicuna wayushanta apacuptin yangallami arushayquipis canga. Waran-waran mana cuyapaypa aruchishuptiqui pasaypami ñacanquipaj. \v 34 Llapan chay päsashushayquicunata ricar löcuyanquipämi. \v 35 \nd Tayta Diosmi\nd* gongurniquicunachöpis chancayquicunachöpis fiyu gueriwan gueshyachishunquipaj. Gueri ushashunquipaj chaquiquipita umpucshuyquiyaj. \p \v 36 «\nd Tayta Diosmi\nd* camacächenga gamcunapis ni papäniquicunapis mana rejsishan nasyunman raynintinta prësu apashunayquipaj. Chaychöga rumipita, guerupita rurasha dioscunatami aduranquipaj.\x * \xo 28:36 \xt Deut. 4.27–28; 2Rey. 17.4–6; 25.8–12\x* \v 37 Chayno \nd Tayta Dios\nd* maymanpis apachishushayquichöga canquipaj mana alli ricasha, pï-maypitapis chiquisha, rimashallami. \v 38 Aypallata murupacurpis poguptenga ichicllatami shuntanquipaj. Chüpacacunami ushacurcongapaj. \v 39 Übastapis lantanquipämi; täpanquipämi. Ichanga manami wayuynintapis pallanquipächu ni bïnutapis upunquipächu. Curullami ushacurcongapaj. \v 40 Tiyashayquichöga intëruchömi cangapaj olivo yöracunapis. Ichanga wayuynin asëtünas marpucäcuptin alli asyaj asëtinwanpis manami cupacunquipänachu. \v 41 Wamrayquicuna cangapämi ollgupis, warmipis. Ichanga juc-lä nasyunmanmi prësu apaconga. \v 42 Llapan lantashayqui yöracunata, murushayqui micuycunatapis chüpacami ushacurcongapaj. \v 43 Nasyunniquicho tiyaj juc-lä nasyun runacunaga munayniyojmi ricaconga. Gamcunami ichanga waranllanta-waranllanta munayniynajna canquipaj. \v 44 Chay juc-lä runacunami imatapis ristashunquipaj. Gamcunapami ichanga imayquipis mana cangachu ristanayquipaj. Paycunami rispitasha runacuna canga. Gamcunatami ichanga mana pipis rispitashunquipächu. \p \v 45 «\nd Tayta Diospa\nd* mandamintuncunata, laynincunata mana wiyacushayquipitami llapan maldisyun chayashunquipaj. Gaticachaycällarmi ushashunquipaj. \v 46 Chayta ricarmi pï-maypis tantiyaconga gamcunaman, wamrayquicunaman maldisyun chayamushanta. \v 47 Llapanpis chayashunquipaj ima-aycayqui cananpäpis yanapäshushayquipita \nd Tayta Diosta\nd* mana rispitar mana adurashayquipitami. \v 48 Contrayquicunata \nd Tayta Dios\nd* cachamuptinmi gamcunaga uywaynöna paycunata sirbinquipaj. Llapan ima-aycayquicunapis ushacaptinmi pasaypa muchoj ricacunquipaj. Chaymi micunayquipäpis ni upunayquipäpis ni jaticunayquipäpis mana canganachu. Chayno ñacanquipaj ushacänayquiyajmi. \v 49 \nd Tayta Diosmi\nd* cachamongapaj juc-lä nasyun runacunata. Ancanöpis illajpitami chayamongapaj. Rimaynintapis manami tantiyanquipächu. \v 50 Fiyu runacunami canga. Manami rispitangapächu auquinta. Ni wamratapis manami cuyapangapächu. \v 51 Chay suldärucunaga uywayquitapis micuyniquitapis ushaypami apaconga. Llapanta ushar manami cachapäshunquipächu rïgutapis, bïnutapis, asëtitapis, ni ima uywayquipa wawancunatapis. Llapanta ushaptinmi pasaypa yargayllawan wañunquipaj. \p \v 52 «\nd Tayta Dios\nd* goycushushayqui siudäcunatapis altu pergasha caycajta chay suldärucuna ushajpämi juchuchenga. Chay pergasha marcacuna chapäshunayquipaj cashanta yarpaptiquipis llapantami juchuchenga. \v 53 Contrayquicuna magashunayquipaj siudäniquicunata curalacuycushpan chapäshuptiquimi fiyupa yargay canga. Chaymi yargaypita car \nd Tayta Dios\nd* tarichishushayqui wamrayquicunatapis ollguta warmita micucarcärinquipaj. \v 54 Amatar alli runa cashpanpis fiyupami chiquicurconga wauguinta, amatar cuyashan warminta, manaraj micushan caj wamrancunatapis. \v 55 Wañoj wamranpa aychanta pitapis mana yawachinanpämi chiquiconga. Siudäcunata jäpa runacuna curalapaycäriptenga micunayquipaj manami imapis cangapächu. Contrayquicunaga marcayquicunacho fiyupami ñacachishunquipaj. \v 56 Amatar alli cuyacoj warmipis fiyupami chiquicurconga amatar cuyashan runanta wamrancunata. \v 57 Chiquiconga itinta pärishnintinta pacayllapa quiquillan micucurcunanpämi.\x * \xo 28:57 \xt 2Rey. 6.28–29; Lam. 4.10\x* Chayno canga contrayquicuna siudäniquicunata curalapaycuptin mana imapis micunayquipaj captinmi. \p \v 58 «Gamcuna cay isquirbiraycaj yachachicuycunata mana wiyacuptiqui, munayniyoj \nd Tayta Diosta\nd* mana wiyacuptiquega \v 59 manchariypaj castïgucunawan, mana allchacaj gueshyacunawanmi quiquiquicunatapis wamrayquicunatapis ñacachishunquipaj. \v 60 Egiptucho fiyupa manchacuypaj cashan gueshyacunami gamcuna tiyashayquichöpis yurengapaj. Chaura fiyupami ñacanquipaj. \v 61 Jananmanpis mas juc gueshyacunatami curucunatami yurichimonga llapaniqui ushacänayquipaj. \v 62 Israelcuna goyllarcunano aypalla casha carpis \nd Tayta Diosninchïta\nd* mana wiyacushayquipita wallcallanami quëdanquipaj. \v 63 Gamcuna alli cawanayquipaj, achcaman miranayquipaj yanapäshushpayqui \nd Tayta Dios\nd* cushicushannöllami mana wiyacushayquipita ushacächishushpayquipis cushiconga. Mana munaycajtami tiyashayqui nasyunpitapis gargushunquipaj. \v 64 \nd Tayta Diosga\nd* llapan nasyunmanmi mashtaypa mashtar gargushunquipaj. Chay nasyuncunachöga juccuna adurashan guerupita rumipita rurasha ïdulucunatami aduranquipaj. Chaycunataga gampis ni unay awiluyquicunapis manami rejsishachu. \v 65 Chay nasyuncunacho tiyaptiquega \nd Tayta Diosninchi\nd* manami jamaytapis tarichishunquipächu. Chaymi gamcunaga fiyupa llaquicur, manchacashalla, amatar wagallar tiyanquipaj. \v 66 Ima disigrasyapitapis manami librichu canquipaj. Chacaypa junajpapis manchacullarmi goyanquipaj. \v 67 Fiyupa manchacurmi pacha wararcuptinpis: ‹Imay öraraj chacarconga› ninquipaj. Pacha chacaptinnami: ‹Imay öraraj pacha wararconga› ninquipaj. \v 68 \nd Tayta Dios\nd* ‹Egipto näninpa imaypis manami cutinquipächu› nisha captinpis büquicunawanmi cutichishunquipaj. Contrayquicunaman uyway canayquipaj ranticuyta munashuptiquipis pipis manami rantishunquipächu.» \c 29 \s1 Israelcunawan Tayta Dios Moabcho yapay conträtuta rurashan \p \v 1 Moab nasyuncho Israel runacuna caycaptinmi Moisesta \nd Tayta Dios\nd* niran paycunawan conträtuta rurashanta yarpächinanpaj. Chay conträtutaga Tayta Dios ruraran Horeb jircacho caycaptinmi. \v 2 Llapan Israelcunata shuntaycur Moisés niran: «Egiptucho caycashpayqui ricarayquimi faraonta mandäshejnintinta Tayta Dios castigashanta. \v 3 Gamcunaga ricarayquimi milagrucunata, señalcunata, almiraypajcunata rurashanta. \v 4 Canancamapis Tayta Diosga manami tantiyachishunquirächu imapaj chayno rurashantapis. Ricaycarpis mana ricajnömi caycanqui. Wiyaycarpis mana wiyajnömi caycanqui.\x * \xo 29:4 \xt Rom. 11.8\x* \v 5 Chuscu chunca (40) watami chunyajpa gamcunata pushamushcä. Chay watacunacho manami mayganiquipapis ushacashachu röpayqui ni llanguiquipis. \v 6 Chunyajpa purisha manami tantapis micunanchïpaj cashachu. Ni bïnupis ni ima machächicojpis upunanchïpaj manami cashachu. Chaymi Tayta Dios micuyta camaripämashcanchi pay Diosninchi cashanta tantiyacunanchïpaj. \p \v 7 «Cay partiman chayaycamusha magamänanchïpaj shamuran Hesbonpa\x * \xo 29:7 \xt Núm. 21.21–30\x* raynin Sehón, Basanpa\x * \xo 29:7 \xt Núm. 21.31–35\x* raynin Og. Jina cajtami paycunata binsiranchi. \v 8 Nasyunninta guechurcurnami aypuranchi Rubén trïbu, Gad trïbu, pullan Manasés trïbu runacunata.\x * \xo 29:8 \xt Núm. 32.33\x* \v 9 Chaymi canan gamcunaga \nd Tayta Dioswan\nd* conträtuta rurar parlashayquita llapanta cumliy. Chayrämi ima rurashayquipis alli llojshipäshunquipaj. \p \v 10 «Cananga llapaninchïmi shuntacasha carcaycanchi Tayta Diospa ñaupancho. Cada trïbupa mandajnincuna, mayur runacuna, autoridäcuna, \v 11 wamracuna, warmicuna, marcanchïcho tiyaj jäpacuna, yantacojcuna, yacucojcunapis. \v 12 Llapayquimi shuntacashcanqui Tayta Dios gamcunawan rurashan conträtuta canan junaj jurar chasquinayquipaj. \v 13 Cananpitaga Tayta Diospa wamrannami canqui. Paynami Diosniqui. Chaypämi unay awiluyqui Abrahamta, Isaacta, Jacobta auniran. \v 14 Manami gamcunallapächu \nd Tayta Dios\nd* rurashan conträtu bälin. \v 15 Canan junaj noganchïwan conträtu rurashanga bälinmi mas guepata yurejcunapäpis. \v 16 Gamcuna musyarcaycanquimi Egipto nasyuncho imano goyashanchïtapis, shacamur imanöpa nasyuncunapa päsamushanchïtapis. \v 17 Ricaranchïmi mana sirbej guerupita rumipita guellaypita goripita rurasha ïdulucunata runacuna aduraycajta. \v 18 Gamcunami ichanga ollgupis warmipis Tayta Diosta ama gonganquichu. Chay nasyuncunacho caj dioscunata ama aduranquichu. Chaycunata adurar Israel-masiquicunapäga canquipaj benënuyoj ashgaj jachanömi.\x * \xo 29:18 \xt Heb. 12.15\x* \p \v 19 «Cay conträtuta chasquircur ama yarpaychu mana cumliptiquipis \nd Tayta Dios\nd* mana castigashunayquipaj cashanta. Mana cumlerga juchayojmi canquipaj \nd Tayta Dios\nd* llapayquita castigar ushacächishunayquipaj. \v 20 \nd Tayta Diosga\nd* manami perdunashunquipächu, sinöga fiyupa rabyashpanmi cay librucho isquirbiraycaj llapan maldisyuncunawan castigashunquipaj gampita mirajcunapis ushacashanyaj. \v 21 Israelcunapita jorgushuptiqui ima ayca disigrasyacunami päsashunquipaj. Llapanpis chayno päsashunquipaj cay conträtu librucho isquirbiraycaj maldisyuncuna nishannömi. \v 22 Chayno castigashushpayquega tiyashayqui nasyuntapis disigrasyacunawan gueshyacunawanmi \nd Tayta Dios\nd* castigangapaj. Nasyuntapis chayno castigashanta guepa yurej Israel runacunawan caru nasyunpita shamoj jäpa runacunapis ricangami. \v 23 Chaura fiyupa manchacashpan nenga: ‹Chay chacracunachöga cachiwan asufrimi mashtaraycan. Chaychöga manami imapis wayongachu ni guewallapis. Sodomata, Gomorrata, Admata, Zeboimta \nd Tayta Dios\nd* castigar illgächiptin imapis mana quëdashannömi imapis mana canchu› nir. \p \v 24 «Chaura llapan nasyun runacunami nenga: ‹¿Imanir-raj cay nasyunta chaynöga \nd Tayta Dios\nd* castigaycusha? ¿Imanir-raj fiyupaga rabyacurcuran?› \v 25 Niptin nenga: ‹Egiptupita unay caj awiluncunata Tayta Dios jorgamur conträtu rurashanta mana cumlishanpitami. \v 26 Mana cumlishpanmi chay runacunaga \nd Tayta Diosta\nd* adurananpa ruquin mana rejsishan imachöpis mana yanapäcoj dioscunata adurasha. \v 27 Chaypitami \nd Tayta Diosga\nd* cay nasyunpaj rabyacurcusha. Isquirbiraycashan llapan maldisyuncunawanpis castigasha. \v 28 Fiyupa rabyashpanmi juc-lä nasyuncunaman gargusha. Chaymi cananga juc-lächöna carcaycan› nir. \p \v 29 «Imatapis mana musyashanchi cajtaga quiquin Tayta Diosnillanchïmi musyan. Canan wiyashanchi mandamintuncunata, laynincunatami ichanga musyachimashcanchi noganchi wamranchïcuna imaypis cumlinanchïpaj. \c 30 \s1 Wiyacojcunata Tayta Dios yanapänanpaj nishan \p \v 1 «Cananga musyanquinami wiyacuptiqui \nd Tayta Dios\nd* bindisyunta churamunanpaj cashanta, mana wiyacuptiqui maldisyunwan castigashunayquipaj cashantapis. Gamcuna mana wiyacuptiqui Tayta Dios juc-lä nasyunman gargushuptiquega llapan nishäcunata yarpanqui. \v 2 Canan niycashäno llapan shonguyquicunawan, llapan buluntäniquicunawan gamcunapis wamrayquicunapis \nd Tayta Diosta\nd* wiyacuptiquega \v 3 \nd Tayta Diosninchi\nd* cuyapäshushpayquimi alli goyaymanna churashunquipaj. May nasyuncunamanpis jitarishushayquipita shuntamushunquipämi. \v 4 Nasyunniquipita may caruman apasha caycajcunatapis \nd Tayta Diosga\nd* cuyapäshushpayqui cutichimushunquipämi. \v 5 \nd Tayta Diosga\nd* taytayquicuna tiyashan nasyunmanmi cutichimushunquipaj. Chaura gamcunaga yapay chaychöna tiyanquipaj. Chaycho tiyashpayquimi unay famillyayquicunapitapis mas alli cawashpayqui paycunapita mas achcaman miranquipaj. \v 6 \nd Tayta Diosninchëga\nd* alli shongutami goshunquipaj\x * \xo 30:6 \xt Deut. 10.16; Jer. 4.4; Rom. 2.25–29\x* gamcunatapis gamcunapita miraj wamrayquicunatapis payllatana llapan shonguyquiwan, llapan buluntäniquiwan cuyanayquipaj. Chauraga allimi cawanquipaj. \v 7 Chiquishojcunatami, contrayqui cajcunatami ichanga \nd Tayta Dios\nd* cay librucho isquirbiraycaj llapan maldisyuncunawan castiganga. \v 8 Gamcunami ichanga \nd Tayta Diosllata\nd* wiyacur sirbinquipaj. Canan willapaycashä mandamintucunatapis cumlinquipaj. \v 9 Chaura \nd Tayta Diosga\nd* ima rurashayquimanpis, wamrayquicunamanpis, uywayquicunamanpis, micuyniquicunamanpis bindisyunta churamonga. Rasunpami \nd Tayta Diosga\nd* unay awiluyquicunata yanapar cushicushanno gamcunata yanapäshushpayquipis cushiconga. \v 10 \nd Tayta Diosga\nd* yanapäshunquipaj payta wiyacur cay librucho isquirbiraycaj mandamintuncunatawan laynincunata llapan shonguyquipa, llapan buluntäniquipa cumliptiquimi. \s1 Alli cawayta o mana alli cawayta acrananpaj nishan \p \v 11 «Canan junaj willapashä mandamintucunaga manami sasachu caycan tantiyanayquipaj ni cumlinayquipäpis. \v 12 Manami syëluchöräpischu caycan ‹¿Piraj ruquinchi syëluman wichaycunman? Cutiycamur willapämashwan cumlinapaj› ninayquipaj. \v 13 Manami lamarpa jucaj cuchunchöräpischu caycan ‹¿Piraj ruquinchi lamar washa chimpanman aywanman? Cutiycamur willapämashwan cumlinapaj› ninayquipaj. \v 14 Chaypa ruquin canan willapashä mandamintucunaga umayquicunacho, shonguyquicunachömi caycan.\x * \xo 30:14 \xt Rom. 10.6–8\x* \p \v 15 «Cananga munashayquita acray. Alli cawaypis wañuypis caycanmi. Alli goyaypis mana alli goyaypis caycanmi. \v 16 Canan junajmi gamcunata niycä \nd Tayta Diosta\nd* cuyar llapan mandamintucunatawan laynincunata wiyacur cawanayquipaj. Chayno cawarga Tayta Dios goycushunayquipaj caycaj nasyunman yaycuptiqui paymi bindisyunninta churamonga achcaman miranayquipaj, llapan arushayquicunapis alli cananpaj. \v 17 Canan willapashäcunata mana cumlir, juc dioscunata adurar gongurpacorga \v 18 cuyapaypämi ushacanquipaj. Jordán mayuta chimparcur guechushayqui nasyunchöga manami unaycamaga goyanquipächu. Chayno caycaptenga sumaj tantiyacuy wiyacur cawanayquipaj. \v 19 Bindisyunta chasquir alli cawanayquipaj cajta, maldisyunasha car mana alli cawanayquipaj cajta canan junaj acray. Canan acrashayquitaga syëlupis cay pachapis testïgumi caycan. Chauraga alli cawanayquipaj cajta acray ari gamcunapis gamcunapita mirajcunapis alli cawanayquipaj. \v 20 \nd Tayta Diosninchïta\nd* cuyar pay nishancunata wiyacuy. Payta wiyacorga allimi cawanquipaj. Chaynöpami unay awiluyqui Abrahamta,\x * \xo 30:20 \xt Gén. 12.7\x* Isaacta,\x * \xo 30:20 \xt Gén. 26.3\x* Jacobta,\x * \xo 30:20 \xt Gén. 28.13\x* Tayta Dios aunishan nasyuncho unaycama cawanquipaj.» \c 31 \s1 Josuëna Moisespa ruquin cashan \r (Núm. 27.12–23) \p \v 1 Moisesga Israelcunata masta willapar niran: \v 2 «Pachac ishcay chuncan (120) watayojnami cä. Mananami callpäpis cannachu wac-läman cay-läman chayar purinäpaj. Jinachöpis \nd Tayta Diosga\nd* Jordán mayuta manana chimpanäpaj cashantami nimasha.\x * \xo 31:2 \xt Núm. 20.12\x* \v 3 Imano captinpis \nd Tayta Diosga\nd* gamcunapa ñaupayquitami aywanga. Gamcuna aywayniqui-tupumi chay nasyun runacunata wañuchenga gamcuna tiyacaycärinayquipaj. \nd Tayta Dios\nd* nishanno Josuënami mandajniqui canga. Paymi pushashunqui. \v 4 Yaycunayquipaj caycaj nasyuncho tiyarcaycaj runacunataga \nd Tayta Dios\nd* illgächenga Amorreo runacunapa raynin Sehonta, Ogta nasyunnintinta rurashanno.\x * \xo 31:4 \xt Núm. 21.21–35\x* \v 5 Chay runacunata illgächinanpäga maquiquicunamanmi \nd Tayta Dios\nd* churamongapaj. Churamuptin noga nishänölla llapanta illgächinqui. \v 6 Gamcunaga paycunawan pillyar ama manchacunquichu. \nd Tayta Diosmi\nd* gamcunataga yanapäshunqui. Manami cachaycushunquipächu.» \p \v 7 Nircurnami Moisesga lädunman Josuëta gayaycur Israelcuna wiyaycaptin niran: «Sumaj chegllayquita watacuy. Ama manchacunquichu. Cay runacunataga \nd Tayta Dios\nd* ‹goycushayqui› nir aunishan partiman gammi pushanqui. Gammi chacratapis ricachinqui. \v 8 Quiquin \nd Tayta Diosmi\nd* ñaupayquita aywar yanapäshunquipaj. Manami cachaycushunquipächu.\x * \xo 31:8 \xt Jos. 1.5; Heb. 13.5\x* Chaymi ama manchacunquichu.» \s1 Jagata perdunay watacho laycunata liguinanpaj willapashan \p \v 9 Isquirbishan laycunata Moisesga entregaran Conträtu babulta apaj Leví cüracunata, mayurcunata. \v 10 Entregarmi paycunata niran: «Ramäda\x * \xo 31:10 \xt Deut. 16.13–15\x* fistacho, cada ganchis wata, jagacunata perdunay wata chayamuptin\x * \xo 31:10 \xt Deut. 15.1\x* \v 11 \nd Tayta Dios\nd* acrashan pachacho llapan Israelcuna shuntacanga. Nircur llapan wiyananpaj cay laycunata liguipanqui.\x * \xo 31:11 \xt 2Rey. 23.2; Neh. 8.1–8\x* \v 12 Chaychömi ollgupis, warmipis, wamracunapis, gamcunacho tiyaj jäpa runacunapis shuntacanga liguipashayquita wiyar \nd Tayta Diospa\nd* laynincunata wiyacur cawananpaj. \v 13 Chayrämi wamrayquicunapis yachaconga \nd Tayta Diosta\nd* imaypis wiyacur rispitananpaj. Jordán mayuta päsarir \nd Tayta Dios\nd* goycushunayquipaj caycaj nasyuncho tiyashpayqui imaypis chayno liguipanqui.» \s1 Ushanantana Moisesta Tayta Dios willapashan \p \v 14 Chaypitana \nd Tayta Diosga\nd* Moisesta niran: «Gam wañunayquipaj wallcanami pishin. Chaymi Tincunanchi Tolduman Josuëta pushacurcur shamuy. Paytami willapäshaj imata rurananpaj cashantapis.» \p Chaura Josuëwan Moisesga Tayta Dioswan Tincunan Tolduman aywaran. \v 15 Chaychönami \nd Tayta Diosga\nd* ichiraycaj pucutaycho yuriparan. Chay pucutayga Tolduman yaycuna puncu janancho päracuycuran. \v 16 \nd Tayta Diosga\nd* Moisesta niran: «Wañunayquipäga wallcanami pishin. Cay runacunaga mana allitanami ruranga. Tiyananpaj caycaj nasyuncho caycaj dioscunata adurarmi pirdicanga. Nogataga gongaycamanganami. Paycunawan conträtu rurashätapis manami cumlenganachu. \v 17 Chaura nogapis paycunapaj fiyupami rabyacurcushäpaj. Manana yanapäshänachu. Paycuna ñacaptinpis mananami imapis gocamanganachu. Fiyupa ñacar llaquicur-rämi nenga: ‹¿Manachuraj cayno päsaycämanchi Tayta Diosninchi manana yanapämasha?› nir. \v 18 Chayno tantiyacuptinpis llutancunata rurar juc dioscunata adurashanpitami paycunapita noga witicushaj. \p \v 19 «Cananga juc birsuta isquirbiy. Nircur yachachiy Israelcuna cantananpaj. Cay birsuta cantarmi paycuna tantiyaconga juchata rurashanta. \v 20 Nogaga Israelcunata chayachishaj jurar awiluncunata aunishä partimanmi. Chaychöga lëchipis mishquipis manami pishinchu. Chaycho paycuna sumaj micucarcärir, wirayacurcorga juc dioscunatami aduranga. Nogataga manacajmannami churamanga. Chayno rurarmi paycunawan conträtu rurashätapis mana cumlenganachu. \v 21 Paycunaman fiyupa ñacaycuna, llaquicuycuna chayaptin ichanga cay yachachishä birsuna paycunata tantiyachenga. Paycunapita miraj wamrancunapis mana gongaypami cantanga. Nogaga aunishä nasyunman manaräpis yaycuchishpallänami musyaycä imano cananpaj cashantapis.» \p \v 22 Chaura Moisesga chay junajllami chay birsuta isquirbircur Israelcunata yachachiran. \p \v 23 Chaypitana Nunpa wamran Josuëta Tayta Dios niran:\x * \xo 31:23 \xt Núm. 27.23\x* «Gammi Israelcunata chayachinquipaj aunishä nasyunman. Nogaga imaypis yanapaycäshayquimi. Chaymi ama manchacuychu.»\x * \xo 31:23 \xt Jos. 1.6\x* \p \v 24 Moisés llapan laycunata ushajpaj isquirbircur \v 25 \nd Tayta Diospa\nd* conträtu babulninta apaj Leví runacunata niran: \v 26 «Cay laycunata churay \nd Tayta Diosninchïpa\nd* conträtu babulnin ñaupanman. Chay laycunaga testïgunömi canga juchata ruraptiqui jusgasha canayquipaj. \v 27 Nogaga musyänami mana wiyacoj, mana tantiyacoj runacuna cashayquita. Cawaycaptillänami fiyupa \nd Tayta Diosta\nd* rabyachishcanqui ¡Wañucuptënaga imatanaraj ruranquipis! \v 28 Cananga llapan mayur runacunata, cada trïbupa mandajnincunata pushamuy Tayta Dios nishancunata willapänäpaj. Paycunata tantiyachishätaga syëlupis cay pachapis wiyar testïgumi canga. \v 29 Musyänami wañucuptëga llapayqui Israelcuna jucha rurayllacho goyänayquipaj cashanta. Mananami ruranquipänachu imano cawanayquipaj willapashäcunatapis. Llutancunata rurar \nd Tayta Diosta\nd* fiyupa rabyachishayquipitami fiyupa ñacanquipaj.» \s1 Cantananpaj caj birsuta Moisés liguipashan \p \v 30 Chayno nircurmi Moisesga llapan Israelcunapa ñaupancho cay birsuta gallaycunanpita ushanancama liguiparan: \c 32 \q1 \v 1 «Syëlu wiyay rimashäta. \q1 Cay pacha wiyay imata niycashätapis. \q1 \v 2 Yachachicuynëga tamyanömi runacunaman chayanga. \q1 Willapashäga shullaynömi, \q1 jachaman chirapa chayajnömi, \q1 tajtacho shullay caycajnömi canga. \q1 \v 3 \nd Tayta Dios\nd* munayniyoj cashantami willacushaj. \q1 ¡Llapayqui payta alabay ari! \q1 \v 4 Paymi imapitapis chapämajninchi. \q1 Pay rurashancunaga fiyupa allimi. \q1 Imatapis allillatami ruran. \q1 Payga manami imaypis llullacunchu. \q1 Payga llapantapis allimi rican. \q1 ¡Alli cajtami ruran; rasun cajllatami riman! \b \q1 \v 5 «Fiyu, juchasapa runacuna, Tayta Diosta rabyachej, \q1 Paypa ‹wamran› ninäpäpis manami allichu canqui. \q1 \v 6 Mana tantiyaj lïsu runacuna \q1 ¿chaynöchu \nd Tayta Diosninchïta\nd* cutichinqui? \q1 Payga ¿manachu taytayqui caycan? \q1 ¿Manachu camashojniqui, cawayta goshojniqui caycan? \b \q1 \v 7 «Mä yarpachacuriy. Unay imano cashantapis tantiyacuriy. \q1 Taytayquicunata, auquincunata tapucuy. \q1 \v 8 Tayta Diosmi juc junajcho runacunata raquiran. \q1 Nasyuncunata raquir lindancunatapis churaparan.\x * \xo 32:8 \xt Hech. 17.26\x* \q1 Chayno rurashpan Israelcunatapis raquiparan aycapis cashanman-tupumi. \q1 \v 9 Chaymi paycunata cuyar acraran yanapänanpaj. \q1 Jacobpita mirajcunatami shuntaran paypa maquincho cawananpaj. \q1 \v 10 Wayralla tumaycaj chunyaj jircachömi paycunata tariran. \q1 Cuyapashpan shuntacurmi sumaj yachachiran. \q1 Ñawi-ñïñunta-japuymi cuydaran. \q1 \v 11 Chaymi gueshtancho anca älanta quicharcur-quicharcojno, \q1 wawancunata pärinanpaj yachachejno, \q1 Tayta Diospis acrashancunata apacamuran.\x * \xo 32:11 \xt Éxo. 19.4\x* \b \q1 \v 12 «\nd Tayta Diosllami\nd* pushararan. \q1 Juc dioscunaga manami yanapashachu. \q1 \v 13 Nasyuncunacho altunnin jircacunapami llapanta binsichir pushamusha. \q1 Jircacunacho cajpa wayuynintami micunanpaj camariparan. \q1 Gagapita llojshimoj mishquitami upuchiran. \q1 Ranrapita llojshimoj asëtitami upuchiran. \q1 \v 14 Quësutami, cabrapa lëchintami camariparan. \q1 Yanapaptinmi Basán particho caj cashnicunata, uyshacunata, chïbucunata micuran. \q1 Rïgutapis allillatami micuran. \q1 Bïnutapis upuran sumaj pogusha übaspa yacuntami. \b \q1 \v 15 «Israel\x * \xo 32:15 \xt Deut. 33.5, 26; Isa. 44.2\x* ichanga werayasha, jaytacojyasha. \q1 Jesurún\f + \fr 32:15 \fk Jesurún \ft ninanga \fk alli runa \ft ninanmi. Chay jutiwanpis Israel runacunapämi niran.\f* wera cayllawan llushwaypa llushwasha. \q1 Chayno carmi Camajnin Tayta Diostapis gongaycusha. \q1 Salbajninta, chapajninta manacajman churasha. \q1 \v 16 Juc dioscunata adurashpanmi Tayta Diosta rabyachisha. \q1 \v 17 Uywacunatapis pishtaran dyablucunapaj,\x * \xo 32:17 \xt 1Cor. 10.20\x* \q1 chayraj rejsishan dioscunapaj. \q1 Chaycunataga unay awiluncunapis manami aduraranchu. \b \q1 \v 18 «Israelcuna, cachaycushcanquimi imapitapis chapäshoj Taytanchïta. \q1 Gongaycushcanqui cawayta gomajninchi Tayta Diosta. \q1 \v 19 Chaypitami \nd Tayta Diosga\nd* rabyacurcusha. \q1 Wamrancuna captiquipis mana yanapäshurayquinachu. \q1 \v 20 Chaymi nisha: ‹Paycunata manami yanapäshänachu. \q1 Mä imamanshi chayanga. \q1 Paycunaga fiyu runacuna, mana yäracuypaj wamracunami. \q1 \v 21 Mana dios caycaptin juc dioscunata adurashpanmi rabyachiman.\x * \xo 32:21 \xt Éxo. 20.5; 1Cor. 10.22\x* \q1 Manacaj ïdulucunata adurashpanmi rabyachiman. \q1 Nogapis paycunata rabyachishaj juc marca runacunawan.\x * \xo 32:21 \xt Rom. 10.19\x* \q1 Mana tantiyacoj runacunawanmi rabyachishaj. \q1 \v 22 Cananga nina ratarejnörämi fiyupa rabyacurcushcä. \q1 Rabyashäga chayanga pacha rurincamami. \q1 Allpatapis micuytapis manami wayuchishächu. \q1 Jircacunatapis rupachirmi ushashaj. \q1 \v 23 Paycunataga tucuynöpami castigashaj. \q1 Wacpita-caypitami lëchäcunata chayachishaj. \q1 \v 24 Yargaywan rupay gueshyawan wañunanpämi camacächishaj. \q1 Fiyu gueshyami ushangapaj. \q1 Micucoj animalcunatami, wañuchicoj culebracunatami yurichishaj. \q1 \v 25 Wamrancunatapis cällicunachömi tucsirgärenga. \q1 Wasincunachöpis fiyupa manchariymi canga. \q1 Wañongapämi mösupis jipashpis, \q1 auquinpis, itipis. \b \q1 \v 26 « ‹Nogaga yarparä pipis mana yarpänanpaj intërupa garguriytami. \q1 \v 27 Ichanga contrancuna cushipämänanta manami munashcächu. \q1 Manami munächu paycuna alli-tucur «\nd Tayta Diosnin\nd* chapaycaptinpis illgächishcanchi» ninanta.› \b \q1 \v 28 «Israelcunapaga yarpayninpis manami cannachu. \q1 Imata rurarcaycashantapis manami tantiyannachu. \q1 \v 29 Canan nishäcunata ojalä tantiyacunman ichanga. \q1 Ushacänanpaj cashanta cuentata gocuptin allimi canman. \q1 \v 30 ¿Imanöpataj warangantin runacunata jucnaylla gaticachanman? \q1 ¿Imanöpataj chunca warangantin runacunata ishcajlla gaticachanman? \q1 Chayno captinpis Israelcunata chayno gaticachasha imapitapis chapaj \nd Tayta Dios\nd* \q1 contrancunapa munayninman cachaycuptinnami. \b \q1 \v 31 «Contranchïcunata chapäga manami noganchïta chapämajninchïnöchu. \q1 Chaytaga quiquincunapis musyanmi. \q1 \v 32 Contranchïcunaga fiyumi, wañuchicojmi, \q1 Sodoma, Gomorra runacunanömi. \q1 Chay runacunaga caycan ismusha übasnömi. \q1 \v 33 Paycunapa bïnunpis wañuchicoj culebrapa benënunnömi. \b \q1 \v 34 «Tayta Diosninchi nisha: ‹Jucha rurashancunataga manami gongächu. \q1 ¿Gongaycunäpaj cashantachi yarpaycan? \q1 \v 35 Llutanta rurashanman-tupu quiquëmi runacunataga jusgashaj.\x * \xo 32:35 \xt Rom. 12.19; Heb. 10.30\x* \q1 Juchan aypämuptenga manami jananpashächu. \q1 Ushacächinäpaj juchan aypaycämunnami. \q1 Öran chayaycämunnami paycunata jusganäpaj.› \b \q1 \v 36 «Acrashan runacunapa callpan manana captenga \nd Tayta Dios\nd* yanapangami. \q1 Payta sirbejcuna ushacänanpaj captenga cuyapangami.\x * \xo 32:36 \xt Sal. 135.14\x* \q1 \v 37 Chaymi contranchïcunata Tayta Dios nenga: \q1 ‹¿Maytaj imapitapis chapäshunayquipaj yäracushayqui diosniquicuna? \q1 \v 38 ¿Maytaj chay uywacunapa wiranta «micun» nishayqui, \q1 bïnuta churashayquita «upun» nishayqui dioscuna? \q1 ¡Canan jatarimuchun yanapäshunayquipaj! \q1 ¡Shamuchun washäshunayquipaj! \q1 \v 39 ¡Nogallami llapanpaj munayniyoj Dios caycä! \q1 Nogapita mas jucga manami canchu. \q1 Nogami munayniyoj caycä pitapis cawayta gonäpaj, wañuchinäpäpis. \q1 Nogami pitapis gueshyachë, allchacächëpis. \q1 Ñawëpitaga manami pipis gueshpinchu. \q1 \v 40 Imaycamapis cawaj Dios cashpämi \q1 maquëta syëluman jogarcur jurä. \q1 \v 41 Conträcunata jusganäpaj achicyaypa achicyaycaj espädäta afilashaj. \q1 Chiquimajcunataga llapantami castigashaj. \q1 ¡Chiquimajcunataga merësishanman-tupumi ayñita cutichishaj! \q1 \v 42 Mandajnincunatawan suldäruncunata ushaptë \q1 lëchäcunapis yawarllami canga. \q1 Espädäpis aychanta cuchurmi ushanga. \q1 Chayno wañonga guërracho pillyajcunapis prësu charisha cajcunapis.› \b \q1 \v 43 «May-chay nasyunchöpis tiyaj runacuna \q1 Tayta Dios acrashan Israelcunawan iwal cushicuy-llapa.\x * \xo 32:43 \xt Rom. 15.10\x* \q1 Paymi ayñita cutichishpan wañuchenga sirbejnincunata wañuchishanpita.\x * \xo 32:43 \xt Apoc. 19.2\x* \q1 Acrashan runacuna cushisha cawananpämi \q1 tiyashan nasyunninta limyuyächenga.» \s1 Ushananta Moisés willapashan \p \v 44 Chay birsutami Nunpa wamran Josuëwan aywaycur Moisés llapan Israelcunata liguiparan. \v 45 Liguipayta usharcur Israelcunata \v 46 niran: «Canan willapashäcunata sumaj yarpachacuy. Yachachishä laycunata cumlinanpaj wamrayquicunata willapay. \v 47 Cay laycunataga manami yangallapächu yachachishcä, man'chäga chaycunata cumlir alli cawayta tarinayquipämi. Chay laycunata cumlerga Jordán mayuta chimparcur partisyun chacrata chasquir allimi cawanquipaj.» \s1 Tayta Dios aunishan nasyunta Moisés ricashan \p \v 48 Chay junajllami Moisesta \nd Tayta Dios\nd* niran: \v 49 «Moab nasyuncho caycaj Abarim jircacunapa aywar Nebo puntaman wichay. Chayga caycan Jericó siudä chimpanchömi. Chay puntapitami ricanqui Israel runacunata goycunäpaj caycaj Canaán nasyunta. \fig Nebo puntaman Moisés wichashan|src="CO00872B.TIF" size="col" loc="Deut. 32.49" ref="Deut. 32.49" \fig* \v 50 Wauguiqui Aarón Hor puntacho wañushpan unay wañoj famillyayquicunawan tincoj aywacushannömi gampis Nebo puntaman wicharcur wañushpayqui famillyayquicunawan tincoj aywacunquipaj. \v 51 Gamga wauguiqui Aaronwan ishcaniquimi Israelcunapa ñaupancho mana wiyacamarayquichu. Chayno rurarayqui Zin jutiyoj chunyaj Meriba-cades yacu llojshimojchömi. Israelcunapa ñaupancho gamcunaga manami rispitamarayquichu. \v 52 Chaypitami gamga Israelcunata goycunäpaj caycaj nasyunta carullapitana ricärinquipaj. Chay nasyunman ichanga gam mana yaycunquipänachu.»\x * \xo 32:52 \xt Núm. 20.10–13; 27.12–14; Deut. 3.23–27\x* \c 33 \s1 Israel trïbu runacunata Moisés bindisyunta goshan \p \v 1 Moisestaga Tayta Diosmi acraran. Paymi wañunanpaj wallcallana pishiycaptin Israelcunata bindisyunta gor \v 2 cayno niran: \q1 «\nd Tayta Diosga\nd* Sinaïpitami shamusha. \q1 Seirpita-pachami achquipämashcanchïpis. \q1 Parán jircapitami achicyaypa achicyämuran. \q1 Waranganpa waranganpa anjilnincunawanmi shamusha. \q1 Derëchu caj maquinpitaga ninanörämi layninpis yargamusha. \q1 \v 3 Tayta Diosga cuyanmi acrashan caj runacunata. \q1 Pay munashanno cawajcunataga imapitapis chapanmi. \q1 Chayno cawaj runacunaga Diospa ñaupanman gongurpacun. \q1 Chaychömi tantiyachishancunata chasquicun. \q1 \v 4 Moisesmi laycunataga willapämashcanchi. \q1 Chay laycunaga Jacobpita mirar aywaj cajcunapa erensyannömi caycan. \q1 \v 5 Jesurún\x * \xo 33:5 \xt Deut. 32.15; Isa. 44.2\x* Tayta Diosta chasquiran raynin cananpaj.» \m \v 6 Rubén trïbu runacunapaj niran: \q1 «¡Wallcajlla carpis Rubén trïbu runacunaga ama ushacächunchu!» \m \v 7 Judá trïbu runacunapämi niran: \q1 «Judá runacuna mañacamushanta wiyaycullay ari \nd Tayta Dios\nd*. \q1 Paycunataga mashtacaptinpis juc pachallaman shuntaycuy. \q1 Munayniyoj cayniquiwan paycunata washaycuy ari. \q1 Contrancunata binsinanpaj yanapaycullay.» \m \v 8 Leví trïbu runacunapämi niran: \q1 «Tayta Dios, Israelcunataga Masah\x * \xo 33:8 \xt Éxo. 17.7\x* partichömi musyaparayqui. \q1 Meribachömi\x * \xo 33:8 \xt Éxo. 17.7; Núm. 20.13\x* paycunawan rimanacurayqui. \q1 Nishayquita wiyacoj Leví trïbu runacunatami ichanga \q1 Tumimtawan Urimta aptapashcanqui.\x * \xo 33:8 \xt Éxo. 28.30\x* \q1 \v 9 Paycunaga nishayquita llapantami cumliran. \q1 Conträtu rurashayquinöllami cawarcaycan. \q1 Maman-taytanta, wauguincunata, wamrancunata cuyashanpitaga \q1 masmi gamta cuyashunqui Tayta Dios.\x * \xo 33:9 \xt Éxo. 32.25–29\x* \q1 \v 10 Paycunaga Jacobpita miraj Israelcunatami layniquicunata yachachin. \q1 Ñaupayquichömi insinsuta rupachin. \q1 Altarchömi rupachina sacrifisyucunata rupachin. \q1 \v 11 \nd Tayta Dios\nd*, paycuna sumaj sirbishunayquipaj yanapaycullay. \q1 Paycuna rurashanga shonguyquipäno caycullächun. \q1 Chiquejcuna yarpashanta ichanga manacajman churaycullay. \q1 Amana contran jatarichunnachu.» \m \v 12 Benjamín trïbu runacunapämi niran: \q1 «\nd Tayta Dios\nd* cuyashancunaga mana yarpachacuypami goyanga. \q1 Paymi imaycamapis chapanga. \q1 Maquillanchömi imaypis chararanga.» \m \v 13 José trïbu runacunapämi niran: \q1 «Paycunapa chacranmanga \nd Tayta Dios\nd* bindisyunta churaycuchun.\x * \xo 33:13 \xt Gén. 49.22–26\x* \q1 Tamyata tamyachimuchun. \q1 Yacutapis pashtachimuchun pargunanpaj. \q1 \v 14 Micuynincunapis timpuncho wiñamuptin \q1 alli poguypa poguchichun. \q1 \v 15 Lömacunachöpis allinnin caj micuy wayuchun. \q1 Jircancunachöpis aypallata cusichachun. \q1 \v 16 Chacrancunapis alli chacra cachun. \q1 Micuyninpis alli wayuchun. \q1 Josëta bindisyunta gochun rataycaj shiracho yuripäcoj Tayta Dios. \q1 Llapanpis Josëpäga alli cachun. \q1 Paytaga llapan wauguincunapitami acraran. \q1 \v 17 José trïbu runacunaga wäcapa rimir caj \q1 wawan maucha cashan törunömi caycan. \q1 Callpayoj cayninpis chucaru törunömi. \q1 Callpayoj cayninpami may-chay nasyun runacunatapis binsir manchachenga. \q1 Chaynömi canga yupaytapis mana atipaypaj Efraín runacunaga. \q1 Chaynömi canga waranganpa waranganpa Manasés runacunapis.» \m \v 18 Zabulón trïbu runacunapaj Isacar trïbu runacunapaj niran: \q1 «Zabulón runacuna maypapis purir cushicuy. \q1 Gamcunapis Isacar runacuna witichinalla tolduyquicunacho goyar cushicuy. \q1 \v 19 Paycunaga juc-lä runacunatami puntaman gayangapaj. \q1 Chay runacunawanna Tayta Diospaj uywacunata pishtanga. \q1 Lamarcho ima-aycapis bälejcuna cajwan rïcuyarmi cushisha goyanga.»\x * \xo 33:19 \xt Gén. 49.13; Jos. 19.10–16\x* \m \v 20 Gad trïbu runacunapämi niran: \q1 «Tayta Diosga alabasha caycullächun. \q1 Paymi Gad runacunapa chacrancuna mas achca cananpaj yanaparan. \q1 Gad runacunaga wawayoj liyun lätacuycur cäsajnömi caycan. \q1 Chaymi charishan runapa ricranta, umantapis rachirin. \q1 \v 21 Paycunaga allinnin caj chacracunatami charicurcusha. \q1 Paycunapa chacrancunaga suldärucunapa mandajnincuna allinnin caj chacrata chasquishannömi caycan. \q1 Gad runacunami waquin Israel famillyata yanapar ñaupa-puntata aywaran. \q1 Paycunaga llapantapis \nd Tayta Dios\nd* willapashannöllami cumlisha. \q1 Israel trïbucunachöga Dios munashallantami rurasha.»\x * \xo 33:21 \xt Núm. 32.1–42\x* \m \v 22 Dan trïbu runacunapämi niran: \q1 «Dan runacunaga caycan manta liyun \q1 Basán partipita pintimojnömi.»\x * \xo 33:22 \xt Jos. 19.47; Jue. 18.1–29\x* \m \v 23 Neftalí trïbu runacunapaj niran: \q1 «Neftalí runacunataga \nd Tayta Dios\nd* cuyanmi. \q1 Paycunataga achca bindisyuntami gosha. \q1 ¡Lamarpita chunyajcamami chacranpis caycan!»\x * \xo 33:23 \xt Jos. 19.33–39\x* \m \v 24 Aser trïbu runacunapaj niran: \q1 «Jacobpita miraj waquin trïbucunano paycunapis bindisyunta chasquichun. \q1 Waquin trïbucunapis Aserta cuyachun. \q1 Chaquincunatapis ushmananpaj olivo asëti puchuy-puchuy caycullächun. \q1 \v 25 Siudä puncunpa rancancunapis fyërrupita, runsipita caycullächun. \q1 Callpancunapis wañushanyaj ama ushacächunchu.» \b \q1 \v 26 «Jesurunpa Diosninnöga manami ima dioscunapis canchu. \q1 Payga yanapäshunayquipaj shamun pucutay janallanpami. \q1 \v 27 Imaypis cawaj Tayta Diosmi munayninwan gamcunataga chapäshunqui. \q1 Paymi chiquishojcunatapis ñaupayquipita gargusha. \q1 Chayno gargushpan ushacächinayquipämi nishunqui. \q1 \v 28 Israelcunaga Tayta Diospa munaynincho carmi alli goyäconga. \q1 Mirar aywaj wamrancunapis allimi goyäconga. \q1 Chacrancunachöpis rïguwan übasga fiyupami wayonga. \q1 Paycuna tiyashanmanga tamyapis timpunchömi tamyanga. \q1 \v 29 Israelcuna cushicäriy. \q1 ¿Picunaräshi gamcunamanga tincunman? \q1 \nd Tayta Dios\nd* quiquinmi gamcunataga salbashunqui. \q1 Paymi imapitapis chapäshushpayqui yanapäshunqui. \q1 Paymi contrayquicunatapis binsëshishunquipaj. \q1 Chiquishojcunataga ushajpämi wañuchinquipaj. \q1 Alli-tucuycajtami manacajman churanquipaj.» \c 34 \s1 Moisés wañushan \p \v 1 Chunyaj Moab pampapita Moisesga aywar Nebo jircacho caycaj ricäpannin Pisga nishan puntaman wicharan. Chay puntaga Jericöpa chimpanchömi caycan. Chay puntapitami \nd Tayta Diosga\nd* ricachiran Galaad partipita Dan particama. \v 2 Ricachiran Neftalí partita, Efraín partita, Manasés partita, Judá partitapis Mediterráneo lamarcama, \v 3 Neguevta, Jordán aywaj pampata, Jericó aywaj pampata Zoarcama. Jericó siudächöga achca palma yöracunami caycan. \v 4 Nircur \nd Tayta Dios\nd* niran: «Tagay ricashayqui nasyonga caycan Abrahamta,\x * \xo 34:4 \xt Gén. 12.7\x* Isaacta,\x * \xo 34:4 \xt Gén. 26.3\x* Jacobta\x * \xo 34:4 \xt Gén. 28.13\x* wamrancunata goycunäpaj jurar aunishämi. Noga munashcä ñawillayquiwanpis ricärinayquitami. Quiquiquega mananami chayman chayanquipänachu.» \p \v 5 Chaynömi \nd Tayta Dios\nd* nishanno sirbejnin Moisesga chay puntacho wañucuran. Chay puntaga Moab nasyunchömi caycan. \v 6 Wañucuptin Moabllacho pampaycuran Bet-peorpa chimpancho caycaj pampaman. Canancama manami pipis musyanchu mayninman pampashantapis. \v 7 Moisés wañuran pachac ishcay chuncan (120) watayoj caycashanchömi. Wañunancamapis paypa ñawenga manami chacaranchu. Manami gueshyaranpischu. \p \v 8 Moisés wañuptin Israelcunaga Moab pampacho quillacama lüturan. Chayno lüturan custumrin cashannömi. \v 9 Manaraj wañurmi Nunpa wamran Josuëpa umanman maquinta churaycur Tayta Diosta Moisés mañacaparan tantiyacoj cananpaj. Chaymi \nd Tayta Dios\nd* nishannölla Moisespa ruquin Josuëtana Israel runacuna rispitar wiyacuran.\x * \xo 34:9 \xt Núm. 27.18, 23; Jos. 1.16–18\x* \p \v 10 Moisés wañushanpita mas jucga profëta mananami carannachu Moisesnöga. Paywanga \nd Tayta Dios\nd* parlaj ricanacurmi.\x * \xo 34:10 \xt Éxo. 33.11; Núm. 12.6–8; Deut. 18.15–18; Hech. 3.22–23\x* \v 11 Moisesmi Egiptucho, faraón ricaycaptin, mandäshejnincuna ricaycaptin, llapan runa ricaycaptin \nd Tayta Dios\nd* yanapaptin milagrucunata ruraran. Chaymi paynöga mas juc profëta mana carannachu. \v 12 Payga llapan Israel runacuna ricaycaptinmi Tayta Diospa munayninwan almiraypaj milagrucunata ruraran.