\id 2KI - Quechua Huallaga Huánuco Bible -Peru 2010 (DBL -2013) \h 2 REYES \toc1 2 Reyes \toc2 2 Reyes \toc3 2Rey. \mt1 2 Reyes \ili ¿Pitaj casha Eliseo? \ili ¿Imanöpataj Tayta Dios jusgar Israelcunata contran nasyun runacunallawan castigachiran? \im \bd ¿Imataj caycan cay librucho?\bd* Cay librucho willacuycan 1 Reyes librupita aywaj willapallatami. Achcaj raycuna mana allita ruraptinpis waquin raycunaga allitami ruraran. Profëta Eliseopitapis willapämanchi. Payga profëta Eliasnömi milagrucunata ruraran (2–13). Judäpa raynincuna Ezequías (18–20) y Josiasmi (22.1–23.30) Tayta Diosllaman yäracur allillata ruraran. Chay raycuna achcatami laycunata allipaj ticrachiran. Nasyunnincho tiyaj runacunatapis shacyächiran Tayta Dios munashanno cawananpaj. \ip Chaypis runacunaga manami Tayta Dios munashannönachu cawaran. Paycunaga Tayta Diosta wiyacur-rämi pay aunishan nasyuncho tiyanan-caran. Ichanga Israelcuna y mandajnincuna juchata rurarmi nasyunninta pasaypa mana alliman chayachiran. Jerusalenta ushacächiptin llapan ushacashanöna ricacuran (24–25). \c 1 \s1 Ocozías wañushan \p \v 1 Acab wañushanpitanaga\x * \xo 1:1 \xt 1Rey. 22.34–37\x* Moab runacuna Israelcunapa contran jatariran. \v 2 Ocoziasga\x * \xo 1:2 \xt 1Rey. 22.51–53\x* Samariacho palasyunpa bentänanpa yagacuran fiyupa malubracojpaj. Chaymi Ecrón siudäpa diosnin Baal-zebubman cachacuran allchacänanpaj mana allchacänanpaj cashantapis musyachicoj. \v 3 Tisbe runa Eliastana \nd Tayta Diospa\nd* anjilnin niran: «Samaria raypa cachancunata tariparcur ninqui: ‹Gamcuna Ecronpa diosnin Baal-zebubman musyachicoj aywanayquipaj ¿Israelchöga manachu can Dios?› \v 4 \nd Tayta Dios\nd* nin: ‹Ocoziasga manami allchacangapänachu. Wañuconganami.› » Elías aywar anjil nishanno tariparcur willaran. \p \v 5 Chaura cachancuna cutiptin ray Ocoziasga tapuran: «¿Imanöpataj rätullaga cutiraycamushcanqui?» nir. \p \v 6 Chaura paycuna niran: «Aywarcaycashächo juc runawan tincurcuptë nimasha: ‹Cutiy cachashoj rayman. Chayarcur ninqui: Ecronpa diosnin Baal-zebubman musyachicoj cachananpäga ¿manachu Israelcho casha Dios? Chaypitami cananga mana allchacanganachu. Wañuconganami Ocoziasga.› » \p \v 7 Chaura ray tapuran: «¿Imanötaj casha chay tincushayqui runa?» nir. \p \v 8 Cachacunana niran: «Millwa röpan jacusha, gara wachcushami.»\x * \xo 1:8 \xt Mat. 3.4; Mar. 1.6\x* \p Chaura rayga niran: «¡Tisbe runa Eliaschari casha!» \v 9 Chayno nir jinan öra Eliasman cacharan juc capitanta pichga chunca (50) suldäruntawan. Eliasga jamaraycaran quiquin puntacho. Mandaj capitan chayaycur niran: «¡Profëta urämuy! ¡Raymi gayaycächishunqui!» \p \v 10 Chaura Elías niran: «Rasunpa profëta captëga canan öra syëlupita nina shamuchun. Gamtapis pichga chunca (50) suldäruyquicunatapis ruparichun.»\x * \xo 1:10 \xt Luc. 9.54\x* \p Jinan öra syëlupita nina shamur llapanta rupariran. \p \v 11 Rayga yapay cacharan juc capitanta pichga chunca (50) suldäruncunatawan. Chayaycur Eliasta niran: «¡Profëta urämuy! ¡Raymi gayaycächishunqui!» \p \v 12 Chaura Elías niran: «Rasunpa profëta captëga canan öra syëlupita nina shamuchun. Gamtapis pichga chunca (50) suldäruyquicunatapis ruparichun.» \p Jinan öra syëlupita nina shamur llapanta rupariran. \p \v 13 Yapaypis rayga cacharan juc capitanta pichga chunca (50) suldäruncunatawan. Chay capitanga chayaran Elías caycashancama. Ñaupanman gongurpacuycur ruwacur niran: «Tayta Diospa profëtan, nogatapis pichga chunca (50) suldäröcunatapis ama wañuycachimaychu ari. \v 14 Rimëru shamojcunataga ishcan capitancunatapis llapan suldäruncunatapis syëlupita nina shamur ruparisha. Nogataga cuyapaycamay ari.» \p \v 15 Chaura \nd Tayta Diospa\nd* anjilnin jinan öra Eliasta niran: «Ama manchacuychu. Paywanga ayway.» \p Chaura Eliasga mandaj capitanwan aywaran ray Ocoziasman. \v 16 Chayaycur niran: «\nd Tayta Dios\nd* nin: ‹Gamga manami allchacanquinachu. Wañunquinami. Israelcho Dios caycaptin ¿imanirtaj Ecronpa diosnin Baal-zebubman musyachicoj cachashcanqui?› » \p \v 17 Eliasta \nd Tayta Dios\nd* rimachishannölla Ocoziasga wañuran. Ocoziaspa wamran mana captin ruquin ray caran wauguin Joramna. Chay wichanga Josafatpa wamran Joram ishcay watana Judäpa raynin caycaran. \p \v 18 Ocoziaspa waquin willapancunaga Israelpa raynincunapa acta librunchömi isquirbiraycan. \c 2 \s1 Elías syëluman aywacushan \p \v 1 Eliasta syëluman shucucuy wayrawan \nd Tayta Dios\nd* apacunanpäna caycaran. Manaraj apacuptin Eliasga Eliseowan Gilgalpita llojshiran. \v 2 Eliasna niran: «Eliseo, cayllacho quëdacuy. \nd Tayta Diosmi\nd* cachaycäman Betelman.» \p Niptin Eliseoga niran: «\nd Tayta Diospis\nd* gampis musyanquimi. Gamtaga manami cacharishayquipächu.» Chaura Betelcama ishcan aywaran. \p \v 3 Betelcho tiyaj profëtacunapis Eliseota tariparcur niran: «¿Gam musyaycanquinachu pusharäshojniqui Eliasta canan \nd Tayta Dios\nd* apacunanta?» \p Eliseoga niran: «Au. Nogapis musyaycänami. Gamcuna ichanga ama willacuychu.» \p \v 4 Betelcho Eliasga Eliseota niran: «Gam caycho quëdacuy. Nogataga \nd Tayta Diosmi\nd* cachaycäman Jericöman.» \p Eliseona niran: «\nd Tayta Diospis\nd* gampis musyanquimi. Gamtaga manami cacharishayquipächu.» Chayno niptin Jericöcama ishcan aywaran. \p \v 5 Jericöcho tiyaj profëtacuna Eliseota tariparcur niran: «¿Gam musyaycanquinachu pusharäshojniqui Eliasta \nd Tayta Dios\nd* canan apacunanta?» \p Chaura Eliseoga niran: «Au. Nogapis musyaycänami. Gamcuna ichanga ama willacuychu.» \p \v 6 Chaychöpis yapay Elías niran: «Eliseo, caycho quëdacuy. Nogataga \nd Tayta Diosmi\nd* cachaycäman Jordanman.» \p Chaura Eliseo niran: «\nd Tayta Diospis\nd* gampis musyanquimi. Gamtaga manami cacharishayquipächu.» Niptin ishcan aywaran. \p \v 7 Jordanman chayar mayu cantullanman Eliaswan Eliseo ichicuycuran. Pichga chunca (50) profëtacunapis carushllapita ricapaycaran. \v 8 Chaypita Eliasga jacurashanta cauchurcur yacuta astiran. Chaura yacuga ishcan-läman raquicäcuran. Paycunaga mayuta päsaran chaqui allpapana. \v 9 Chimparcurnaga Eliseota Elías niran: «Manaraj janajman apacamashanyaj munashayquita juclla mañacamay.» \p Chaura Eliseoga niran: «Ruquiqui profëta quëdanäpaj ishcay janapayta munayniquita cachapämay.» \p \v 10 Chaura Elías niran: «Gam munashayquega manami fäsichu. Aywacojta ricamaptiquega gampämi canga mañacamashayqui. Mana ricamaptiquega mañacamashayquita manami chasquinquipächu.» \p \v 11 Chayno ishcan parlar aywarcaycaptin illajpita carrëta cawalluntin nina ratataycaj yurir raquiriycuran. Chaura Eliasga syëluman aywacuran shucucuy wayracho. \v 12 Eliasta apacuptin Eliseoga gapararan: «¡Taytallau, tayta! ¡Israelcunapäga munayniyoj suldärucunanömi cashcanqui!» nir. \p Chaypitaga Eliasta manami imaypis ricarannachu. \s1 Eliaspa ruquin Eliseona quëdashan \p Eliseoga röpanta ishcayman callariran. \v 13 Nircur Elías jacurashan shicwajtana apacurcur cuticuran Jordán mayuman. Mayu cantuncho ichicuycuran. \v 14 Nircorga jinan öra yacuta astiran «¿Maytaj Eliaspa \nd Tayta Diosnenga\nd*?» nir. \p Wiruycushan öra yacuga ishcan-läman raquicäcuran. Chaura mayutaga chaquipana Eliseo päsaran. \v 15 Jericöpita aywaj profëtacunaga ricar niran: «¡Eliaspa munaynenga Eliseochönami quëdasha!» \p Chaymi ñaupanman aywar gongurpaycärir \v 16 niran: «Tayta, munaptiquega nogacunacho caycaj pichga chunca (50) mas callpasapa runacuna aywachun Eliasta ashimunanpaj. Capas \nd Tayta Diospa\nd* Espiritonga syëlupa jogarircur may jircamanpis o may ragramanpis cachariycamusha.» \p Chaura Eliseo niran: «Ama. Pitapis ama cachaychu.» \p \v 17 Yaparir-yaparir niptinna Eliseoga niran «Cachay ari» nir. Chaura cacharan pichga chunca (50) runacunata. Eliasta ashiran quimsa junaj. Maychöpis mana tarirannachu. \v 18 Mana tarirnami cutiran Eliseo caycashan Jericöman. Chaura pay niran: «¿Manachu nogaga ‹ama aywaychu› nirä?» \s1 Jericó pucyuta Eliseo jampishan \p \v 19 Jericó siudächo tiyajcuna Eliseota niran: «Tayta, ricashayquinöpis cay siudäga alli partichömi caycan. Yacumi ichanga mana alli. Chaymi chacrapis micuyta mana wayuchinchu.» \p \v 20 Chaura Eliseo niran: «Cachita apapämay mushoj tasunwan.» \p Tasunwan cachita apapaycäriptin \v 21 Eliseoga pucyuman aywaran. Cachita pucyuman garpur niran: «\nd Tayta Dios\nd* caynömi nin: ‹Cay yacutaga nogami alliyaycächë. Cananpitaga mananami shulluchiconganachu› nir.» \p \v 22 Chay junajpita-pacha yacuga allina caran Eliseo nishanno. \p \v 23 Chaypita Eliseoga aywacuran Betelman. Näninpa wichaycaptin siudäpita achcaj wamracuna llojshircur asiparan «¡Wichämuy sepla! ¡wichämuy sepla!» nir. \p \v 24 Niptin Eliseoga paycuna cajman ricärir Diospa jutincho «mana alli chayashunqui» niran. Chaura jinan öra muntipita ishcay ösucuna llojshiraycamur rachir-ushariran chuscu chunca ishcaynin (42) wamracunata. \v 25 Chaypita Eliseoga aywacuran Carmelo puntaman. Nircorga cuticuran Samariamanna. \c 3 \s1 Israelcho Joram ray cashan \p \v 1 Josafat chunca pusajnin (18) watana Judäpa raynin caycaptin Acabpa wamran Joram Israelcunapa raynin cayta gallaycuran. Samariacho ray caran chunca ishcaynin (12) wata. \v 2 \nd Tayta Diosta\nd* mana wiyacur juchata ruraran. Maman-taytan fiyupa juchata rurashanman ichanga pishiran. Joramga jitariran Baalpa ïdulunta papänin ichichishan wanca rumitapis. \v 3 Chaypis Nabatpa wamran Jeroboam Israelcunata juchata rurachishanno juchallata ruraran. \s1 Moab runacunata binsinanpaj Eliseo musyachishan \p \v 4 Moabpa raynin Mesäga aypalla uyshayojmi caran. Israelpa raynintaga impuestuta pägaj pachac waranga (100,000) cashnita, pachac waranga (100,000) billun millwata. \v 5 Acab wañuycuptin Moabpa raynenga Israelpa rayninpa contran ricacuran. \v 6 Chaura ray Joramga Samariapita aywar llapan suldäruncunata yuparan. \v 7 Llapanta yuparir Judäpa rayninmanpis willachiran «Moabpa rayninmi conträ ricacur chiquicarcamasha. ¿Paycunata magaj aywäshimanquimanchu?» nir. \p Chaura Judäpa raynenga niran: «Au aywäshishayquimi. Nogapis, cawalluwan caj, chaquipa caj suldäröcunapis gamwanmi suldäruyquiwanmi jucnayllano aywashun. \v 8 Ichanga ¿maygan näniparaj yaycushun?» Israelpa raynin Joramga niran: «Edomman näni aywaj chunyajpami.» \p \v 9 Parlacarcärir Israelpa raynin, Judäpa raynin, Edompa raynin aywaran. Chunyajpa tumamuran ganchis junajraj. Chaymi aywarcaycaptillan yacun ushacäcuran suldäruncunapa, uywancunapapis. \p \v 10 Chaura Israelpa raynenga niran: «¡Canan quimsanchïtami \nd Tayta Diosga\nd* apamashcanchi Moab runacuna wañuchimänanchïpaj!» \p \v 11 Niptin Judäpa raynin Josafatga tapuran: «¿Caychöga manachu can profëta \nd Tayta Diosta\nd* tapucunapaj?» nir. \p Israelpa rayninpa uywayninna niran: «Caychömi tiyan Safatpa wamran Eliseo. Payga Eliaspa disïpulunmi.» \p \v 12 Chaura Josafatga niran: «Payga \nd Tayta Dios\nd* nishantami willamäshun.» \p Chaura jinan öra Israelpa raynin Joram, Judäpa raynin Josafat, y Edompa rayninpis aywaran Eliseoman. \v 13 Chayaptin Israelpa rayninta Eliseo niran: «¿Imamantaj shamushcanqui? Gamga ¿manachu tapucoj aywanqui mamayquipa taytayquipa profëtancunaman?» \p Chayno niycaptinpis Israelpa raynenga niran: «Manami. \nd Tayta Diosmi\nd* quimsanëta caypa pushamasha Moab runacuna wañuchimänanpaj.» \p \v 14 Chaura Eliseoga niran: «Munayniyoj \nd Tayta Diospa\nd* jutinchömi jurä. Judäpa raynin Josafat-tami rispitä. Pay mana captenga gamtaga manami parlapämanpischu, ni ricäriyllapis ricärëmanchu. \v 15 ¡Juclla ashimuy arpistata!» \p Tucayta gallaycuptin \nd Tayta Diosga\nd* Eliseota rimachiran. \v 16 Chaura Eliseo niran: «\nd Tayta Diosga\nd* caynömi nin: Cay pampachöga achca pösucunata ruray. \v 17 Mana wayraycaptinpis, mana tamyaptinpis yacuga intëruchömi yurenga. Llapayquipis yacuta upunquipämi. Wäcayquipis llapan cargacuna uywayquicunapis upongapaj. \v 18 Chayga cangapaj \nd Tayta Dios\nd* fiyupa munayniyoj cashanta musyanallayquipärämi. Llapan Moab runacunata wañuchinayquipämi camacächenga. \v 19 Llapan curalasha caycaj siudäcunatapis illgächinquipaj. Ray tiyanan siudäcunatapis illgächinquipämi. Frütancunatapis muturgärinquipaj. Yacu pashtajcunatapis chaparcunquipaj. Alli chacracunamanpis rumita juntaycärachinquipaj.» \p \v 20 Nishanno, warannin tuta Diosta rispitar sacrifisyu uywata rupachinan öra Edom partipita yacu pashtacaramur shamuran. Llapan chacracunata ñitiran. \v 21 Moab runacuna mayaran achcaj raycuna paycunata magananpaj yaycuycashanta. Chaynöpami llapan mösucunata, rucucunatapis pillyapaj alli cajcunataga shuntaran. Nircur lindacho shuyacaycäriran. \v 22 Tutalla jatarcärir ricchacuptin intiga yacuta achicyaraycächiran. Chaytami Moab runacunaga ricaran yawartano. \v 23 Chaymi ninacuran: «Tagayga yawarmi. Noganchïman shamoj raycunami quiquin-pura pillyashpan wañuchinacusha canga. Cananga imancunatapis shuntacamunapaj aywashun.» \p \v 24 Moab runacuna chayaptin Israelcunaga pachacarashanpita llojshir gaticacharan. Gueshpiptin gatir Israelcunaga wañuycärachiran aypallata Moab runacunataga. \v 25 Llapan siudäcunatapis juchurgärachiran. Muruna chacracunamanpis rumita juntaycachiran. Yacu pashtajcunatapis chapargäriran. Werta frütacunatapis mutorgäriran. Kir-hareset siudällami quëdaran. Chaytapis waracajcuna curalaycärir waracar illgarachiran. \p \v 26 Moabpa raynenga tantiyacuranna paycunata binsiycashanta. Chaymi sabliyoj ganchis pachac (700) suldäruncunawan uchcuta rurachiyta munaran Edompa raynin caycashan caj-läpa gueshpinanpaj. Ichanga manami uchcutapis uchcuchirannachu. \v 27 Imata ruraytapis mana camäpacurnami quiquinpa ruquin ray cananpaj caycaj mayur wamranta tapya jananman apaycur sacrifisyupaj pishtarcur diosninpaj rupachiran. Chaymi Israelcunaga fiyupa melanäcuran. Chaura tolduncunata shuntacarcärir nasyunninman cuticuran. \c 4 \s1 Biyüdapa asëtin achcayashan \p \v 1 Juc profëtapa warmin aywaran Eliseoman. Chayaycur niran: «Nogapa runäga wañushana. Gam musyashayquinöpis payga \nd Tayta Diostami\nd* sirbisha. Ichanga jaga-tucushcäcunami. Cananga ristamaj runa cobracoj shamusha. Munan ishcan wamräta apacuyta jagapita aruchinanpaj.» \p \v 2 Niptin Eliseoga tapuran: «¿Imatataj munanqui? ¿Imallataj wasiquicho caycan?» nir. \p Chaura warmi niran: «Nogaga manami imatapis charächu. Puyñu-mallwawan asëtillatami charaycä.» \p \v 3 Chaura Eliseona niran: «Cananga bisïnuyquicunapita mañacuy jäcoj puyñucunata. ¡Jinaylla puyñutaga aycatapis ashiy! \v 4 Nircur wamrayquicunawan wasiquicho wichgacuycunqui. Asëtita wiñanqui puyñucunaman. Junta cajtaga shuynilla churanqui.» \p \v 5 Niptin warmiga cuticuran Eliseo cajpita. Wasinchönaga Eliseo nishanno wamrancunawan wichgacurcur mañacushan puyñucunaman asëtita wiñaran. Wamrancunana witichiparcaycaran. \v 6 Llapan puyñucuna juntasha captin wamranta niran: «Mas juc puyñuta apamuy.» \p Chaura wamran niran: «Manami masga cannachu.» \p Chay öra asëtiga chawacuycuran. \v 7 Chaypita warmiga aywaran Eliseota willaj. Eliseonami niran: «Cananga chay asëtita ranticuy jagata pägapacunayquipaj. Puchoj cajwanga wamrayquicunawan mantinicunqui.» \s1 Sunem warmipa wamranta Eliseo cawarachishan \p \v 8 Juc junaj Eliseoga Sunem siudäpa päsaycaran. Chaycho tiyaran rispitädu warmi. Chay warmimi Eliseota fiyupa ruwaran wasincho micunanpaj. Eliseoga cada päsayllan chay warmimanga watucur chayaj. \v 9 Chaymi warmiga runanta niran: «Cada päsayllan watucamashanchi runaga Diospa profëtanmi. \v 10 Wasinchi janancho payta juc cuartuta rurachipäshun. Chaychöna cawituta rurashun. Churapäshun juc mësata, sillëtata, lamparintapis. Imaypis pay watucamashpanchi chaycho puñuconga.» \p \v 11 Juc cuti Eliseo chayaran pachacunanpaj. Chaura pachächiran rurapashan cuartuman. \v 12 Chaymi uywaynin Giezita niran: «Wasiyoj warmita gayamuy.» \p Chaura uywaynenga gayaran. Warmi yaycuriptin uywayninta Eliseoga niran: \v 13 «Cay warmiga amatar allimi noganchïpaj. ¿Imatataj paypaj rurashwan? ¿Raywanchu parlashun, suldärucunapa mandajninwanchu parlashun payta alli ricananpaj u imanömi?» \p Chaura warmiga niran: «Cay marcachöga manami imapis pishëmanchu.» \p \v 14 Chaura Eliseo niran: «¿Imachötaj yanapashwan paytaga?» \p Giezina niran: «Manami musyächu. Paypaga manami wamran canchu; runanpis auquinnami.» \p \v 15 Chaypita Eliseoga yapay «Gayamuy» niran. \p Gayaptin warmiga yaycuycashancho puncullachöna ichicuycuran. \p \v 16 Chaura Eliseoga warmita niran: «Watan cananno wichan cutimuptëga ollgu itiyojnami caycanquipaj.» \p Niptin warmiga niran: «¿Imanöpataj wamrä canga tayta? Diospa profëtan caycashpayquega ama llullapämaychu.» \p \v 17 Chaypitanaga Eliseo nishannölla warmi gueshyaj ricacuran. Watanninpäga rasunpa gueshyacuran ollgu wamrata. \v 18 Chaypita wamraga jatullanna caran. Juc junaj aywaran papänin chacracho rïguta rutuycächishanman. \v 19 Chaycho caycashancho papäninta niran: «¡Ay umallau! ¡umämi fiyupa nanan!» nir. \p Chaura wamrapa papänenga juc uywayninta niran: «Maman cajman cutiraycachiy.» \p \v 20 Chaura uywaynenga wamrata aparan mamanman. Chayachiptin maman las-dösicama margaraycaptin wamra wañucäcuran. \v 21 Chaura mamanga altusman aparcur Eliseopa cämanman weguycachiran. Nircorga puncuta wichgarcur llojshiran. \v 22 Runanta gayacur niran: «Bürruta gatiparcur juc uywayta canan öra cachamuy Eliseo cajman aywanäpaj. Rätumi cutiraycamushaj» nir. \p \v 23 Chaura runan tapuran: «¿Cananga imanirtaj aywaycanqui? Manami llullu quillachu ni jamay-junajpischu.» Niptin warmin niran: «Gamga ama yarpachacuychu.» \p \v 24 Uywayninwan bürruta sillarcachir niran: «Juclla apurä aywashun. Bürruta janchacurcur ñaupay mana ichiypa. Ichinayquipaj niptërämi ichiycunqui.» \p \v 25 Chayno aywar chayaran Carmelo jircaman Eliseo cajman. Eliseoga ricaran caruta aywaycajllatana. Chaymi uywaynin Giezita niran: «Masqui ricay. Tagayga Sunem warmimi. \v 26 Ayway taripanqui. Tapunqui ‹¿imanötaj caycanqui? ¿imanötaj caycan runayqui, wamrayqui?› nir.» \p Niptin uywaynin aywaran. Tapuptin warmiga «alli jaucami goyaycä» niran. \v 27 Chaypita chayaran Eliseo cajman. Chayaycur chaquinpita macallacurcuran. Chaura Gieziga cachachiyta munaran. Eliseona niran: «Ama rimapaychu. Fiyupa llaquishami caycan. Ichanga \nd Tayta Dios\nd* manami nimanrächu imapita llaquicuycashantapis.» \p \v 28 Chaypita warmi niran: «Tayta, gamtaga manami ruwacurächu wamrä cananpaj. ‹Wamrayqui canga› nimaptiquipis ‹ama llullapämaychu› nirämi.» \p \v 29 Chaura Eliseoga uywaynin Giezita niran: «Camaricurcur juclla ayway wamra caycashanman bastunnëta apacurcur. Piwanpis tincur ama saludanquichu, pipis saludashuptiqui ama chasquinquichu. Chayaycorga bastunnëta wamrapa cäranman churanqui» nir. \p \v 30 Wamrapa maman ichanga Eliseota niran: «\nd Tayta Diospis\nd* gampis musyanquimi. Mana aywäshimaptiquega manami caypita llojshëchu.» \p Niptin Eliseoga aywaran chay warmiwan. \v 31 Chaycama Gieziga maynami ñaupashana caran. Wañusha wamraman chayaycur Eliseopa bastunninta cäranman churaran. Chaypis wamraga manami cuyucurannachu. Chaura jinan öra Gieziga cutiran Eliseoman. Tincurcur niran: «Wamraga manami cawarimunnachu» nir. \p \v 32 Eliseo chayaycur wasiman yaycuriptin wamraga jinallami cämacho wañusha jitaraycaran. \v 33 Chaymi yaycurishpan puncuta wichgacurcur \nd Tayta Diosta\nd* mañacuyta gallaycuran. Eliseoga ruricho caycaran wañusha wamrawan ishcallan. \v 34 Nircur wamra wañusha jitaraycashanman lätacuycuran. Wañusha wamrapa maquinman maquinta tincuchiran. Shimintapis wañushapa shiminman tincuchiran. Ñawinman ñawinta tincuchiran. Chanaj charicurcuptin wamraga goñuriyta gallaycuran. \v 35 Chaura Eliseoga jatariran. Nircur jinallancho puricachaycaran wac-läman cay-läman. Chayno puriycashanpita yapay wamrata chanaj charicurcuran. Chaura wamraga illajpita ganchis cuti wishgaran. Nircur ricchacuriranna. \v 36 Chaura Giezita Eliseo gayarcur niran: «Cananga gayamuy wasiyoj warmita.» \p Gayaptin warmi shamur yaycuran Eliseo caycashan cajman. Chaura Eliseoga «Cä wamrayqui» nir entregaycuran. \p \v 37 Niptin warmiga Eliseopa ñaupanman gongurpacur lätacuycuran. Wamranta margacurcurna chay cuartupita llojshiran. \s1 Profëtacunapaj Eliseo milagruta rurashan \p \v 38 Chaypita Eliseoga Gilgalman cuticuran. Chay wichan fiyupa muchuy caran. Juc cuticho Diospa profëtancuna Eliseowan carcaycaran. Eliseoga uywayninta niran: «Jatun mancata churcuy llapan profëtacunapaj yanunayquipaj.» \p \v 39 Jucga aywaran jircapa jachacunata ashej. Jircacho tariran jacha wayuraycajta. Chaura pallaran juc shawatayta. Wasiman chayaycachir picarcur wiñaran mancaman. Ima cashantapis mana musyaranchu. \v 40 Micuy chayaptenga gararan Diospa profëtancunata. Micuyta gallaycur gaparparan: «¡Eliseo, cay micuyga wañuchicojmi!» nir. Mananami micurannachu mayganpis. \p \v 41 Chaura Eliseo niran: «Ichiclla jarinata apamuy.» \p Mancaman jarinata wiñarcur niran: «Cananga llapan runacunatana garay.» Runacuna micuptin manana imanarannapischu. Allina caran. \p \v 42 Chaypita juc runa chayaran Baal-Salisapita. Chay runa aparan profëta Eliseopaj ishcay chunca (20) sebäda tantata, manöjullanpa rïgutapis. Chaycunaga caran rimir-punta shuntar raquishanmi. \p Eliseoga uywayninta niran: «Apamushantaga runacunata garay.» \p \v 43 Chaura uywaynin niran: «¿Imanöpataj pachac (100) runacunapaj aypächishaj ichicllataga?» \p Niptin Eliseo niran: «Chaylla captinpis garay. \nd Tayta Diosmi\nd* nin: ‹Micuptin aypangami; asta puchongarämi.› » \p \v 44 Chayno niptin runacunata gararan. Micurcäriptenga \nd Tayta Dios\nd* nishanno puchuranraj. \c 5 \s1 Leprapita Naamán allchacashan \p \v 1 Siria suldärucunapa mandajninpa jutin caran Naamán.\x * \xo 5:1 \xt Luc. 4.27\x* Siriapa raynenga chay runata amatar alli ricaj. Siria runacuna pillyaptin paymi gänachiran \nd Tayta Dios\nd* yanapaptin. Chay runaga leprawan gueshyaycaran. \p \v 2 Juc cutichömi Siria nasyun suldärucunaga Israel runacunata magar binsiran. Chaypitami juc wamra jipashta Naamán apacuran warminpa uywaynin cananpaj. \v 3 Paymi patrönanta willaran: «Samariacho caycaj Diospa profëtanman patrunnë aywarga lepranpita allchacanmanmi.» \p \v 4 Chaura Naamanga Siriapa rayninta willaran jipash nishanta. \p \v 5 Siriapa rayninna niran: «Allimi aywaptiquega. Noga cartata apachishayqui Israelpa rayninman.» \p Chaura Naamanga aywaran quimsa chunca waranga (30,000) shalla guellayta, sojta waranga (6,000) gori guellayta, chunca shayaj mushoj röpacunata apacurcur. \v 6 Israelpa rayninman cartata apachir niran: «Cay cartata chasquirmi musyanqui mandaj suldärö Naamanta lepranpita allchacächinayquipaj cachaycämushäta.» \p \v 7 Israelpa raynenga cartata liguircur llaquicushpan röpanta rachiriran. Chaymi niran: «Nogaga acäsu Diostächu cä. Imatapis manami cawarachëchu. Manami wañuchïchu. ¿Imanirtaj nogaman cartata apachimusha ‹lepra gueshyawan gueshyaycaj runata allchacächiy› nir? Gamcunapis masqui tantiyacuy. Imanöllapapis achäquitami ashipaycämanchi.» \p \v 8 Cartata chasquir ray llaquicur röpanta rachir-ushashanta musyaycur Diospa profëtan Eliseoga juc cachata cacharan. Cacha niran «¿Imanirtäshi röpayquita rachishcanqui? Chay runata Eliseo cajmanshi cachanqui cay Israelcho profëta rasunpa cashanta chay runa musyananpaj.» \p \v 9 Chayno niptin Naamanga carrëtanwan cawalluncunawan aywaran. Eliseopa wasin puncuman chayaran. \v 10 Chasquicoj llojshinanpa ruquenga uywayninwan Eliseo willachiran «Ayway Jordán mayuman. Chaycho mayllacunqui ganchis cuti. Chayllami cuerpuyquega leprapita allchacanga.» \p \v 11 Chaura Naamanga rabyacurcur cayno niran: «Nogaga yarparä llojshircamur jamachimänanta, ñaupächo ichicuycur \nd Tayta Diosninta\nd* mañacunanta, allchacänäpaj janäta gagupämänanta. \v 12 Israel mayucunapitaga mas allimi caycan Damascucho caj Abanawan Farfar mayucuna. Chay mayucunallaman aywäman caran allchacänäpaj mayllacoj.» Chayno nishpanmi fiyupa rabyasha aywacuran. \p \v 13 Chaymi uywaynincunaga Naamanta niran: «Tayta, imatapis sasacunata ruranayquipaj profëta nishuptiquega ruranquimanmi caran fiyupa sasatapis. ‹Mayucho mayllacuy allchacänayquipaj› nishushallayquitaga ruray ari.» \p \v 14 Chaura Naamanga Diospa profëtan nishanno Jordán mayuman aywarcur ganchis cuti intërun tallpojpaj mayuman yaycuran. Chaymi intëru cuerpun leprapita allchacäcuran. Wamra mösupano janan llampu ricacuran. \v 15 Chaura llapan yan'guincunawan cutiran Eliseo cajman. Chayaycur Naamanga niran: «Cananga cuentata gocushcänami tayta. Cay pachacho manami canchu juc Diosga. ¡Israel-llachömi Tayta Diosga! Chaymi cananga gamta goycunäpaj apamushäcunata chasquiycamay ari tayta.» \p \v 16 Chayno niptin Eliseoga niran: «Manami chasquishayquipächu imatapis. Ricaycämaj \nd Tayta Diospa\nd* ñaupanchömi jurä.» \p Naamán yaparir-yaparir munachiptinpis Eliseoga mana chasquiranchu. \v 17 Mana munaptin Naamanga niran: «Mana imatapis chasquimashpayquega aunimay ari cay Israel nasyunpita ishcay muläwan allpata apacunäpaj. Cananpita nogaga mananami juc dioscunapäga rupachina sacrifisyucunata ni ima sacrifisyutapis rupachishänachu. Chaypa ruquenga llapantapis rurashaj \nd Tayta Diosllapänami\nd*. \v 18 Ichanga marcäman cutiptëmi Rimón diospa templunman mandajnë pushamanga. Chaychömi ricräpita charicurcur gongurpacuptin nogapis gongurpacushaj. Chayno gongurpacuptë \nd Tayta Dios\nd* perdunaycamächun ari.» \p \v 19 Chaymi Eliseoga niran: «Jaucalla cuticuy ari.» \p Chaura Naamán aywacuran. Chaypita carutana aywaycaptin \v 20 Eliseopa uywaynin Gieziga yarpachacuran: «Patrunnëga ‹aywacuy› nisha Siria runa Naamanta. Apamushancunata mana imantapis chasquishachu. Cananga juclla taripäshaj. Capaschari imallatapis tarimöman. \nd Tayta Dios\nd* yanapaycamächun ari» nir. \p \v 21 Chayno nirmi Gieziga aywaran Naamanta taripaj. Guepanta aywaycajta ricärir Naamanga carrëtanta ichiycachir urarcur tapuran «¿Imataj casha? Willamay» nir. \p \v 22 Chaura Giezi niran: «Manami imapis cashachu. Patrunnëmi cachamasha. Ishcaj mösu profëtacunami chayraj chayamusha Efraín jircapita. Chaymi gamta ruwacushunqui patrunnë. Quimsa waranga (3,000) guellaytawan ishcay shayaj röpatashi goycunqui.» \p \v 23 Chaura Naamanga niran: «Sojta waranga (6,000) guellayta apacuy ari.» \p Naamanga custalman wiñachiran sojta waranga guellayta, ishcay shayaj röpata. Firsapita entregaran. Uywaynincunatana niran «Giezita apäshiy.» \v 24 Chaypita lömaman chayaycäriptinna Gieziga apäshejcunata «cuticuyna» niran. Guellaytaga churacuycuran wasinman. \v 25 Chaypitaga Giezipis patrunnin Eliseoman aywaran. Chaura Eliseo tapuran «¿Maypitataj cutiycämunqui Giezi?» nir. \p Giezina niran: «Manami maypapis aywashcächu.» \p \v 26 Chaura Eliseoga niran: «Llulla. Juc runa carrëtanpita yarpurir shuyäshushayquitami Tayta Dios ricachimasha. Noganchëga ¿chasquishwanchi guellayta, röpata? ¿Rantishwanchi chacrata, wertata, uyshacunata, wäcacunata, warmi ollgu uywaycunata? Mana allitami rurashcanqui. \v 27 Chaypitami Naamanpa lepran gamcho yuricurconga. Manami imaypis allchacanquipächu gampis ni wamrayquicunapis.» \p Chay nishannöllami Eliseo cajpita aywacuptin lepraga Giezipa intëru janancho yurajlla ricacuran. \c 6 \s1 Yacupita jächa wampushan \p \v 1 Juc junaj profëtacuna Eliseota niran: «Musyashayquinöpis, llapanchi cayllacho tiyasha nogacunapäga fiyupa quichquinami. \v 2 Jordán mayu lädunman tiyaj aywacushaj ari. Gueruta jorgarcärir wasita rurashaj tiyanäcunapaj.» \p Chaura Eliseoga «Ayway-llapa» niran. \p \v 3 Jucga niran: «Gamwanpis aywashun ari tayta.» \p Chaura Eliseoga «Bämu ari» niran. \p \v 4 Eliseoga paycunawan aywaran Jordanman. Chaychöna paycunaga gueruta sajtaran. \v 5 Gueruta mutuycaptinmi jucpa jächanga maquinpita lojticar mayuman yagacuran. Chaura gayacuran: «¡Canangä tayta! ¡Mañacuy jächallami cashapis!» nir. \p \v 6 Chaura Eliseoga tapuran: «¿Maypataj yagasha?» nir. \p Jächata cachapacöga ricachiran maypa yagashantapis. Chaymi Eliseoga juc gueruta muturir jächa yagashan cajpa jitarpuran. Chaura jächataga wampurachimuran. \v 7 Eliseona «Chariy» niran. Runaga ayparcur jächata aptacurcuran. \s1 Siria runacunata Eliseo pantacächishan \p \v 8 Siriapa raynenga Israelcunawan siguïru pillyarcaycaran. Chaymi juc junaj llapan mandaj suldäruncunawan sisyunta rurashpan parlacuran mayninman pachacuycurpis marcaman pillyaj yaycunanpaj. \v 9 Chayno parlacushanta musyar Eliseoga Israelpa rayninta willachiran «Chay particunapaga aywarpis ama päsaychu. Siria runacunami shuyarpaycäshunqui» nir. \v 10 Chaynöpami Israelpa raynenga suldäruncunata cacharan profëta Eliseo willashan partillaman. Israelpa raynintaga achca cutimi Eliseo willanyaran. Chaynöpami wañunanpita salbacuran. \p \v 11 Chaura Siriapa raynenga imanöpa tantiyaytapis mana atiparanchu. Chaymi llapan mandaj suldäruncunata shuntaycur niran: «Willamay-llapa: ¿Mayganiquitaj imata rurayta yarpashallanchïtapis Israelpa rayninta willaycanqui?» \p \v 12 Juc mandaj suldärunna niran: «Tayta, mayganëpis manami. Israelcunapa raynintaga musyachin Israelcho caycaj profëta Eliseomi. Llapan nishayquicunata, cämayquicho caycar yarpachacur nishayquicunatapis llapantami willan.» \p \v 13 Chaura Siriapa raynenga niran: «Maycho Eliseo caycashantapis mayacachämuy, prësu charichimunanpaj runacunata noga cachanäpaj.» \p Chaypitaga mayaran Dotancho caycashanta. \v 14 Chaura rayga aypalla suldäruncunata cacharan. Aywaran carrëtacunawan, cawalluwan muntädu y chaquipapis. Dotanman chacaypa chayaycur siudäta curalacaycäriran. \v 15 Eliseopa uywaynin tuta jatarcur llojshishancho ricäriran intëru siudäpa cantunpa carrëtancunawan cawalluncunawan aypalla suldäru caycajta. Chauraga Eliseota willaran «¡Caychi cayllaga tayta! Cananga ¿imatataj rurashun?» nir. \p \v 16 Chaura Eliseo niran: «Ama manchacuychu. Noganchïta yanapämajninchëga paycunapita mas aypallami.» \p \v 17 Nircur Eliseoga Diosta mañacushpan niran: «\nd Tayta Dios\nd*, camacaycachiy ari uywaynë ricananpaj.» Chaura \nd Tayta Dios\nd* camacächiran Eliseopa uywaynin ricananpaj. Chaymi ricäriran intëru jircacho cawalluncunawan nina ratataycaj carrëtacunawan Eliseota chapänanpaj caycajta. \p \v 18 Siria runacuna prësu charinanpaj yaycuycaptinna Eliseoga \nd Tayta Diosta\nd* mañacuran «Tayta Dios, Siria runacunapa ñawinta pantacächiy ari» nir. \p Chaura Tayta Diosga jinan öra Eliseo mañacushanno rurariran. \p \v 19 Eliseoga Siria suldärucunata niran: «Manami caypachu näniga. Ashiycashayqui siudäpis manami caychu. Noga pushashayqui ashiycashayqui runa cajcama.» \p Chayno nir pushar chayachiran Samaria siudäman. \v 20 Chayaycachir Eliseoga Tayta Diosta mañacuran «\nd Tayta Dios\nd*, cananga alli ricananpäna camacaycachiy» nir. Chaura Siria suldärucunaga sumaj ricchacurishancho Samaria siudächo caycashanta tantiyacuriran. \v 21 Chay suldärucunata ricar Israelpa raynenga Eliseota niran: «Tayta, ¿wañurachishächu?» \p \v 22 Niptin Eliseona niran: «Ama wañuchiychu. Sabliquiwan lëchayquiwan prësu charishayquitapis manami wañuchinquichu. ¿Imanirtaj cay runacunataga wañuchinqui? Chaypa ruquenga garay, yacuta goy. Nircorga raynin cajman garguriy.» \p \v 23 Chaura rayga micuyta rurachiran. Nircur Siria runacunataga gararan. Garguriptin suldärucunaga rayninman cuticuran. Chay junajpita-pachami Siria runacunaga Israelcunata mana abusarannachu. \s1 Samariacho muchuy cashan \p \v 24 Juc cutichöna Siria nasyunpa raynin Ben-adad suldäruncunata shuntacurcur Samaria siudäman magaj yaycunanpaj aywaran. Chayaycur suldäruncunawan curalacaycäriran. \v 25 Unaycamana curalaraptin siudä rurichöga muchuy fiyupana caran. Chaymi bürrupa umanpis cuestaran pusaj chunca (80) guellay. Palumapa ishpaynin medya libraga cuestaran pichga guellay. \p \v 26 Chayno caycaptinmi juc junaj rayga puriycaran curral tapya jananpa. Niycaptin juc warmi gayacuran: «¡Tayta ray yanapaycallämay ari!» nir. \p \v 27 Chaymi rayga niran: «\nd Tayta Diospis\nd* mana yanapaycäshuptiquega ¿imanöpataj nogaga yanapäshayquipis? ¿Maypitataj goshayqui rïguta car, bïnuta carpis? \v 28 ¿Imatataj munanqui?» \p Warmina niran: «Cay warmimi nimaran: ‹Canan junaj gampa wamrayquita micucarcärishun, wara junajnami nogapa wamräta.› \v 29 Chaymi wamräta yanurcur micucarcärirä.\x * \xo 6:29 \xt Deut. 28.57\x* Waranninnami nishcä ‹Cananga gamna apamuy wamrayquita micunanchïpaj.› Niptë payga wamranta pacacuycusha.» \p \v 30 Chayno warmi nishanta wiyaycur rayga fiyupa rabyawan jatiraycashan röpanta rachiriran. Tapya janancho captinmi raytaga runacuna ricaran rurincho gachga röpan jatisha caycashanta. \p \v 31 Rayga sinchipa niran: «Tayta Dios fiyupa castigamächun Safatpa wamran Eliseopa umanta cuncapita canan junaj mana roguchiptëga.» \p \v 32 Chay öra Eliseoga wasincho jamaraycaran achcaj mayurcunawan. Rayga juc suldärunta cachasha caran Eliseo cajman. Chay cachashan manaraj chayaptin Eliseoga mayurcunata niran: «Wañuchicoj runapa wamranmi juc runata cachaycämun cuncäta rogunanpaj. Chaymi sumaj wiyamay. Chay runa chayamuptenga jinan öra puncuta wichgarcur tucnacarcärinqui. Guepantami patrunnin aywaycämun.» \p \v 33 Chayno mayurcunawan parlaycaptillannami cachapa guepallanta Eliseo cajman ray chayarcur niran: «Cayno fiyupa ñacar goyänanchïpaj noganchïta \nd Tayta Diosmi\nd* castigaycämanchi. Chauraga ¿imapänataj paymanga yäracuycäshunpis?» \c 7 \p \v 1 Chaura Eliseo niran: «\nd Tayta Dios\nd* nimashanta sumaj wiyay. Caynömi Diosga nin: ‹Wara cayno öra Samaria puncucho ranticongapaj juc arröba jarinata juc guellayllapaj; ishcay arröba sebädatapis juc guellayllapaj.› » \p \v 2 Rayta yanapaj suldäruga niran: «Nishayquitaga manami riguëchu. Syëlupa puncuncunata \nd Tayta Dios\nd* quicharamuptinpis chaynöga manami canmanchu.» \p Chaura Eliseo niran: «Ñawiquipami ricanquipaj. Quiquiquimi ichanga mana micunquipächu.» \s1 Samariata salbashan \p \v 3 Chay öraga siudä puncucho carcaycaran leprawan gueshyaycaj chuscoj runacuna. Paycuna ninacuran: «¿Imanirtaj cayllachöga jamaräcuycäshun wañuy chayamunancamaga? \v 4 Siudäman yaycurpis wañushunmi. Rurichöga fiyupami yargay caycan. Cay jinallancho jamarpaycarpis wañushunmi. Chayno caycänanchïpitaga aywashun Siria runacuna pachacaraycashanman. Mana wañuchimashaga cawashunmi. Wañuchimashaga wañushunmi. Imano carpis wañushunpämi.» \p \v 5 Chayno parlacarcärirmi pacha chacarcuptenga Siria runacuna pachacaraycashanman aywaran. Paycuna chayaptenga mana pipis carannachu. \v 6 Siria runacunataga Tayta Dios mayapacachisha caran pillyapaj caj aypalla carrëtacuna, aypalla suldärucuna, cawallucuna yaycuycajtano. Chaura Siria runacunaga yarparan Israelpa raynenga Het nasyunpa raynincunata, Egipto nasyunpa raynincunata mincacushanta. \v 7 Chaymi jinan öra jatarcärir gueshpir aywacuran llapanninta cachaycärir: tolduncunata, cawalluncunata, bürruncunata. Tiyaycashancho llapan ima-aycantapis caycashantanölla cachaycäriran. Wañuchinanpitami gueshpir aywacuran. \p \v 8 Leprawan gueshyaycajcunaga chayaran Siria runacuna pachacarashanman. Imapis mana mayacaptenga juc tolduman yaycuycärir micuran, upuran. Nircur chaycho caycaj guellayta, gorita, röpata apacur pacaycäriran. Yapay cutir jucmanna yaycuran. Chaypitapis llapanta apacur yapay pacaycäriran. \p \v 9 Chaypitaga ninacuran: «Caynöga mana allitami ruraycanchi. Alli willapataga juclla willacushun. Wara tutacama upällalla cacushaga juchayojmi cashunpaj. Juclla cutishun ray musyananpaj willacoj.» \p \v 10 Chayno parlacarcärir cutir chayaycärir gayacuran siudäta täpaycajcunata «Nogacuna aywashcä Siria runacuna pachacaraycashanman. Manami pipis canchu. Ni parlajllatapis manami wiyashcäcunachu. Cawalluwan bürrucunallami watarpaycan. Tolduncunapis ichichishannöllami carcaycan» nir. \p \v 11 Siudäman yaycunata täpaycajcunaga jinan öra gayacuran palasyucho caycajcunaman. \v 12 Chaura rayga jinan öra jatariran chacay captinpis. Nircur mandaj suldäruncunata niran: «Sumaj tantiyachishayqui Siria runacuna imano ruramänanchïpaj yarpaycashantapis. Paycunaga musyaycanmi fiyupa yargaycho car ñacarcaycashanchïta. Chaymi pachacaraycashanpita jircaman llojshiycärir pacacaycärisha. Paycunaga yarparcaycan noganchi siudäpita llojshisha cawaycajllata prësu charimänanchïpaj, nircur siudäman yaycamuytami.» \p \v 13 Niptin juc mas mandaj suldäru niran: «Pichgallana cawaycaj cawallucunawan runacunata cachashun ricapacoj. Paycuna wañumuptinpis manami imananpischu. Cay siudächöga llapanchïpis wañushunmi.» \p \v 14 Chaymi rayga runacunata cacharan ishcay carrëtawan Siria runacuna pachacarashanman imano cashantapis ricapacamunanpaj. \v 15 Aywajcunaga Siria runacunapa yupinta yupicharan Jordán mayucama. Yupincunaga aywaraycaran. Gueshpir aywar nänicunacho cachapacushancunapis caycaran röpacuna, imancunapis. Yupichashanpita cutimur rayta willaran imano tarishantapis. \v 16 Willaycuptin jinan öra llapan runacuna siudäpita aywar Siria runacunapataga llapan ima aycantapis apacamuran. \nd Tayta Dios\nd* willachishannölla juc arröba jarinata ranticuran juc guellayllapaj, ishcay arröba sebädatapis juc guellayllapaj. \p \v 17 Rayga yanapajnin suldäruta niran siudäman yaycuna puncuta täpananpaj. Ichanga aypalla runacuna rancacar quichqui captin tangariycärir lluchcaycällar jinan puncullacho wañurachiran. Chay suldäru chayno wañunanpämi Eliseo nisha caran ray aywashan öra. \p \v 18 Diospa profëtan rayta nishannöllami caran. «Samariaman yaycuna puncucho juc arröba jarinata, ishcay arröba sebädatapis juc guellayllawan rantenga» nishanno caran. \v 19 Rayta yanapaj suldäruga Diospa profëtanta nisha caran: «Nishayquitaga manami riguëchu. Syëlupa puncuncunata \nd Tayta Dios\nd* quicharamuptinpis chaynöga manami canmanchu» nir. Chaura Eliseoga nisha caran: «Ñawiquipami ricanquipaj. Quiquiquimi ichanga mana micunquipächu.» \v 20 Eliseo nishannölla llapanpis cumliran. Runa quichqui captin tangariycärir lluchcaycällar wañurachiran siudä puncucho. \c 8 \s1 Sunem warmi ima-aycantapis shuntashan \p \v 1 Wamranta cawarachipashan\x * \xo 8:1 \xt 2Rey. 4.8–37\x* warmita Eliseo willaran: «Tiyaycashayquipita juc-läman famillyayquicunawan aywacuy. \nd Tayta Diosga\nd* maynami nisha cay nasyuncho ganchis wata muchuy cananpaj». \v 2 Diospa profëtanta wiyacurmi warmiga llapanninta camaricurcur famillyancunawan aywacuran Filistea nasyunman. Chaychöna tiyacuran ganchis watacama. \v 3 Ganchis wata päsariptin warmiga Filistea nasyunpita marcanmanna cuticamuran. Nircur ray cajman aywaran «wasëta, chacräta cutiycachimay» ninanpaj. \v 4 Chay öra Eliseopa uywaynin Gieziwan rayga parlaycänaj. Rayga Giezitami nisha caran Eliseo ima milagrucunatapis rurashanta llapanta willapänanpaj. \v 5 Rayta willapaycaran Eliseo imanöpa warmipa wamranta cawarachishantapis. Willapaycashan öra warmi chayariran chacranta, wasinta cutichinanpaj ruwacoj. \p Chaura Gieziga rayta niran: «Tayta ray, caymi chay warmi. Eliseo cawarachishan wamranpis caymi.» \p \v 6 Chaura rayga warmita tapuran. Paynami imano cashantapis llapanta willaparan. Chaypita rayga juc mandaj suldärunta niran chay warmipa cajtaga llapanninta cutichinanpaj. Nasyunpita aywacushanpita-pacha cutimunancama chacran aycata wayushanpitapis pägananpaj niran. \s1 Siriapa raynin cananpaj Hazael yaycushan \p \v 7 Eliseoga Damascuman aywaran. Chay wichanga gueshyaycaran Siriapa raynin Ben-adad. Payta willaran Diospa profëtan Damascuman chayashanta. \p \v 8 Chaura rayga yanapajnin Hazaelta niran: «Goycunayquipaj imatapis apacurcur ayway Diospa profëtanman. Payta ruwacunqui \nd Tayta Diosta\nd* tapucunanpaj. Mä cay gueshyapita allchacäshächush.» \p \v 9 Hazael aywaran Diospa profëtanman, mas allinnin cajcunata Damascupitaga cuyachicuynincunata chuscu chunca (40) camëlluwan cargacurcur. Eliseoman chayaycur niran: «Siriapa raynin Ben-adad gamtaga ricashunqui papänintanömi. Paymi tapucoj cachamasha gueshyaycashanpita allchacänanpaj cashanta, mana allchacänanpaj cashantapis musyananpaj.» \p \v 10 Chaura Eliseo niran: «Ayway willanqui, gueshyaycashanpitaga allchacangami. Ichanga \nd Tayta Dios\nd* maynami musyachimasha simri wañunanpaj.» \p \v 11 Eliseoga Hazaelta mana cachaypa ricaparan. Chaura Hazaelga jucajyacäcuran. Diospa profëtan Eliseoga wagacuran. \v 12 Chaura Hazael tapuran: «¿Imanirtaj waganqui tayta?» nir. \p Eliseona niran: «Musyaycämi fiyupa mana allita Israelcunata ruranayquipaj cashanta. Alli wasincunatami rupargärachinquipaj. Llapan mösucunatami wañuchinquipaj sabliquiwan. Tacshacunatapis wañorgärachinquipaj. Gueshyaj caycaj warmicunapa pachantapis gashargärinquipämi» nir. \p \v 13 Chaura Hazaelga niran: «¿Imanöpataj chaycunataga ruraycöman? Nogaga allgunöllachaj cäpis.» \p Eliseona niran: «\nd Tayta Diosmi\nd* nogataga musyachimasha gamna Siriapa raynin canayquipaj.»\x * \xo 8:13 \xt 1Rey. 19.15\x* \p \v 14 Eliseowan caycashanpita Hazaelga aywacuran. Chayaptin ray tapuran: «¿Ima nisha-cashunquitaj Eliseoga?» nir. \p Chaura Hazael niran: «Gueshyaycashayquipitaga allchacanquishi.» \p \v 15 Chaypita warannin junaj wañuchiyta munarmi Hazaelga jacucunata ushmarcachir mandaj raypa umanta chaparcuran. Chayno chapaycuptinmi jämaychaypa wañuran. Wañuracherga Hazaelnami Siria nasyunpa raynin caran. \s1 Judächo Joram ray cashan \r (2Crón. 21.1–20) \p \v 16 Acabpa wamran Joram pichga watana Israelcunapa raynin caycaptin Josafatpa wamran Joramga Judächo ray cayta gallaycuran. \v 17 Quimsa chunca ishcaynin (32) watayoj caycaran ray cayta gallaycushan öra. Jerusalencho tiyar ray caran pusaj wata. \v 18 Ichanga \nd Tayta Diosta\nd* mana wiyacur juchata ruraran Israelpa waquin caj raynincunano, Acabpa famillyancunano. Warminpis caran Acab famillyallapitami. \v 19 Chaypis Judätaga \nd Tayta Dios\nd* manami illgächiyta munaranchu, unay sirbejnin Davidta aunishanta yarpar. Davidtami niran: «Gampa famillyayquega Jerusalencho achicyaj pachata ricar imaypis mandaycangami» nir.\x * \xo 8:19 \xt 1Rey. 11.36\x* \p \v 20 Joram ray caycaptin Edom runacunaga Judá nasyunpa contran jatarir munaynincho caycashanpita\x * \xo 8:20 \xt Gén. 27.40\x* raquicar rayninta shuyni churacarcäriran. \v 21 Chaura Joramga aywaran Zair partiman llapan pillyapaj carrëtancunawan contran jatarejcunata magaj. Ichanga Edom runacuna curalacaycäriran. Chaura Joramga mandaj suldäruncunawan chacaypa curalarpaycaj Edom runacunapa chaupinpa päsar gueshpiran. Pampa suldäruncunana puydishanpita gueshpir aywacur wasinman-cama cuticuran. \v 22 Chaypita-pachami Edom runacunaga canancama Judäcunapita shuyniyaran. Chay wichanmi shuyniyaran Libna siudäpis. \p \v 23 Jorampa waquin willapan, ima rurashancunapis isquirbiraycan Judäpa raynincunapa acta librunchömi. \v 24 Joram wañuptin castancuna pamparashanman pampaycäriran Davidpa siudäninman. Ruquin ray caran wamran Ocozías jutiyojna. \s1 Judächo Ocozías ray cashan \r (2Crón. 22.1–6) \p \v 25 Acabpa wamran Joram chunca ishcaynin (12) watana Israelcunapa raynin caycaptin Judächöga Jorampa wamran Ocozías ray cayta gallaycuran. \v 26 Ray cayta gallaycushpan caycaran ishcay chunca ishcaynin (22) watayoj. Jerusalencho tiyar ray caran juc watalla. Mamanpa jutin caran Atalía. Ataliaga caran Israelpa raynin Omripa willcanmi.\f + \fr 8:26 \ft Waquin Bibliachöga \fk wamran \ft ninmi.\f* \v 27 Ocoziaspis \nd Tayta Diosta\nd* mana wiyacur Acabno, famillyancunano juchata ruraran. Acabpa mashan cashpanmi juchata ruraran. \p \v 28 Ocozías Acabpa wamran Joramwan parlacuran Galaadcho caycaj Ramotman aywaycärir Siriapa raynin Hazaelta magananpaj. Chayno parlacurcur aywajtami Siria runacunaga Joramta fiyupa malubraycuran. \v 29 Chaymi Jezreelman cuticamuran Ramotcho Siriapa raynin Hazael casta cajcunawan pillyashpan fiyupa malubracushanta jampicoj. Joram Jezreelcho gueshyaycaptin Ocoziasga watucoj aywaran. \c 9 \s1 Israelcho ray cananpaj Jehüta acrashan \p \v 1 Profëta Eliseoga achcaj profëta-masincunawan carcaycashancho jucta gayarcur niran: «Camaricuy. Cay botëllacho caycaj asëtita apacurcur ayway Galaad particho caycaj Ramot siudäman. \v 2 Chayaycur ashinqui Jehú jutiyojta. Payga Josafatpa wamranmi y Nimsipana willcan. Pay caycashanman yaycurir japallanta juc cuartuman pushanqui. \v 3 Chayman yaycurerga botëllawan apashayqui asëtita umanman wiñapar ninqui: ‹\nd Tayta Diosmi\nd* nin: «Gamtaga nogami acrä Israelcunapa raynin canayquipaj.» › Nircorga puncunta quicharir mana wiyaraypa aywacunqui.» \p \v 4 Chaura mösu profëtaga aywaran Galaad parti Ramot siudäman. \v 5 Chayar tariran llapan mandaj suldärucuna shuntacasha caycajta. Chaura profëtaga niran: «Tayta capitan, willashayqui.» \p Chaura Jehüga «¿Mayganëtataj?» niran. \p Profëtanami niran: «Gamtami tayta capitan.» \p \v 6 Niptin jinan öra Jehüga yaycuran cuartuman. Chaychöna Diospa profëtanga umanman asëtita wiñapar niran: «Israelpa \nd Tayta Diosninmi\nd* nin: ‹Nogami acrä Israelcunapa raynin canayquipaj.\x * \xo 9:6 \xt 1Rey. 19.16\x* \v 7 Gammi ushajpaj wañuchir illgächinquipaj patrunniqui Acab famillyata. Chaynöpami llapan profëtäcunata, sirbimajcunata Jezabel wañuchishanpita ayñita cutichinquipaj. \v 8 Acabpa famillyancunaga llapanmi wañonga. Israelchöga Acabpa ollgu famillyancuna manami jucnayllapis quëdangachu. Uywayninpis mana uywayninpis manami quëdangachu. \v 9 Acab famillyacunataga rurashaj Nabatpa wamran Jeroboam famillyacunata, Ahiaspa wamran Baasa famillyacunata rurashänömi. \v 10 Jezabeltanami mana pipis pampangachu. Allgucunami micongapaj Jezreel pampacho.› »\x * \xo 9:10 \xt 1Rey. 21.23\x* \p Chayno nirir profëtaga puncuta quicharir gueshpir aywacuran. \v 11 Mandaj suldäru-masincuna caycashanman Jehú cutiriptin paycunaga tapuran: «¿Imataj casha? ¿Ima nisha-cashunquitaj chay löcuga?» nir. \p Chaura Jehú niran: «Gamcuna rejsinquimi. Imano parlashantapis musyanquimi.» \p \v 12 Chaura paycunaga niran: «Willashushayquitaga ama pacaychu. ¡Nogacunataga llapanta willamay!» \p Chaura Jehú niran: «Nogataga caynömi nimasha: ‹\nd Tayta Diosmi\nd* nin: Gamtaga acrä Israelcunapa raynin canayquipämi› nir.» \p \v 13 Chayno niptin jinan öra paycunaga jacurashancunata mashtaran escalunman chay jananpa aywananpaj. Nircur tucaran uyshapa wagrancunata. Sinchipa niran: «¡Jehünami Israelcho ray!» \s1 Israelpa raynin Joramta Jehú wañuchishan \p \v 14-15 Galaadcho caycaj Ramot siudäta Joramga chapaycasha caran Siriapa raynin Hazael yaycunanpita. Hazaelta ichipaptin Siria runacunaga Joramta malubraycuran. Chaymi Joramga jampicunanpaj Jezreel siudäman cutisha caycaran. Chaycama Josafatpa wamran Jehú Nimsipa willcanga Israelpa raynin caycaj Jorampa contran ricacuran. Jehüga paywan caycajcunata niran: «Ray canäta munashpayquega ama pitapis cay Ramot siudäpita llojshichiychu. Llogsherga Jezreelman willacoj aywanmanmi.» \v 16 Nircur pillyapaj caj carrëtanwan aywaran Jezreelcho Joram gueshyaycashanman. Judäpa raynin Ocoziaspis rajaj aywasha caycaran. \v 17 Jezreelchöga juc ricchacoj caycaran jatun törricho. Chay runami ricaran Jehüwan achcaj runacuna aywaycajta. Chaura gayacuran: «¡Runacuna aywaycämun!» nir. \p Chaymi Joramga niran: «Cachay taripananpaj juc runata. Aywachun cawalluta muntacurcur allipaj mana allipaj shamushantapis tapoj.» \p \v 18 Chaura cachaga cawalluta muntacurcur aywashpan Jehüta tariparcur tapuran: «Raymi cachamasha. Allipächush shamushcanqui» nir. \p Jehüna niran: «Gamtaga imata gocushunqui. ¡Iwal aywanapaj guepäman fïlacämuy!» \p Chaura siudäpita ricachacöga willacuran: «Cachaga chayashami. Ichanga manami cutimunchu» nir. \p \v 19 Chaura rayga yapay cacharan juctana cawallu muntäduta. Chay runapis Jehú cajman chayaycorga niran: «Raymi cachamasha. Allipächush shamushcanqui.» \p Jehünami niran: «Gamtaga imata gocushunqui. ¡Iwal aywanapaj guepäman fïlacämuy!» \p \v 20 Ricachacöga yapay willacuran: «Canan aywaj cajpis chayashami. Ichanga manami cutimunchu. Carrëtata manijaycämoj runaga Nimsipa willcan Jehú-nirajmi. Löcuypa löcur manijaycämun.» \p \v 21 Chaura Joram niran: «¡Carrëtäta cawalluman juclla watay!» \p Chaura wataran. Israelpa raynin Joramga Judäpa raynin Ocoziaswan ishcan aywaran cada ünun carrëtanwan-cama Jehüwan tincoj. Chayno aywar tincuran Jezreel runa Nabotpa chacrancho. \v 22 Jehüta ricärir Joramga tapuran: «¿Alli canapächu aywaycämunqui Jehú?» nir. \p Jehüga niran: «¿Imanöpataj allipäpis shamushaj mamayqui Jezabel ïdulucunata aduraycaptenga brüju ruraynintapis mana cachariycaptenga?» \p \v 23 Niptin jinan öra Joramga ticrar gueshpir aywacuran Ocoziasta gayacushpan: «¡Ocozías, illajpita wañuchimänanchïpächaj shamusha cay runaga!» nir. \p \v 24 Jehüga lëchanta charircur Joramta illapaycuran. Lëchaga wajtanpa yaycur shongunpa päsariran. Jinan öra wañur Joramga carrëtanman tuniran. \v 25 Chaura Jehüga yanapajnin Bidcarta niran: «Chay carrëtanpita jitariy Jezreel runa Nabotpa chacranman. Nogaga yarpaycämi papänin Acabta sirbir pillyapaj caj carrëtanta puriycächiptinchi \nd Tayta Dios\nd* nishanta. Chay örami Tayta Dios niran: \v 26 ‹Nabotpa yawarninta, wamrancunapa yawarninta ganyan ricashänömi, gampa yawarniquitapis ricashaj cay chacracho.\x * \xo 9:26 \xt 1Rey. 21.19\x* Canan nishänöllami llapanpis päsashunquipaj.› Chaymi cananga \nd Tayta Dios\nd* nishanno Nabotpa chacranman aparcur jitariy chay runata.» \s1 Ocoziasta Jehú wañuchishan \r (2Crón. 22.7–9) \p \v 27 Chayta ricar Judäpa raynin Ocoziasga gueshpir aywacuran Bet-haganman. Gueshpir aywacuptin gatir aywar Jehüga yanapajnincunata niran: \p «¡Paytawan wañuchiy!» \p Chaura carrëtancho Ibleam marcapa lädun Gur jutiyoj nänita wichaycajta illapar chayaycärachiran. Yawarllana gueshpir aywacur chayaran Meguiducama. Chaychöraj wañuran. \v 28 Chaypita uywaynincunana Ocoziastaga carrëtawan aparan Jerusalenman. Chaychöna castancuna pamparashan Davidpa siudäninman pampaycäriran. \p \v 29 Acabpa wamran Joram chunca juc (11) watana Israelpa raynin caycaptin Ocoziasga Judäpa raynin cayta gallaycuran. \s1 Jezabelta wañuchishan \p \v 30 Chaypita Jehüga aywaran Jezreel siudäman. Chayman aywashanta musyaycur Jezabelga ñawinta pintacuran. Ajchancunatapis sumaj camaränanpaj allchacuran. Nircorga juc bentänaman aywarcur watgaran. \v 31 Siudä yaycuna puncuman Jehú chayaycuptin Jezabelga niran: «Rayninta wañuchej Zimri-niraj\x * \xo 9:31 \xt 1Rey. 16.8–12\x*, ¿allichu caycanqui?» \p \v 32 Chaura Jehüga bentänaman ricärir niran: «¿Pitaj caycan nogapa faburnë?» \p Ishcay quimsa sirbejcuna watgarcäriran. \v 33 Chaura paycunata niran: «¡Chay warmita pampaman jitarimuy!» \p Niptin paycunaga chay warmita jitariycamuran cälliman. Yawarnenga pillchiran pergacunaman, cawallucunamanpis. Cawallucunana lluchcar-usharan Jezabeltaga. \v 34 Nircur Jehüga micoj upoj aywacuran. \p Chaypita rätunnintanaga Jehú niran: «Gamcuna chay fiyu warmita aparcur pampaycäriy. Raypa wamranmi cashapis.» \p \v 35 Pampananpaj aywar tariran chaquillanta, uma tullullanta, maquillantana. \v 36 Chaura Jehüta willaj cutiran. \p Jehú niran: «Maynami \nd Tayta Diosga\nd* willacachiran Tisbe runa profëtan Eliaswan. Elías nisha caran: ‹Jezabelpa cuerpuntaga allgucunami miconga Jezreelcho.\x * \xo 9:36 \xt 1Rey. 21.23\x* \v 37 Aychancunapis uywacunapa iscanno mashtaranga Jezreel jircacho. Pipis manami Jezabelpa cuerpunta rejsengachu› » nir. \c 10 \s1 Acabpa famillyancunata Jehú wañuchishan \p \v 1 Samaria siudächo Acabpa wamrancuna caran ganchis chunca (70). Jehüga cartata apachiran siudächo mandaj autoridäcunaman, mayurcunaman, Acabpa wamrancunata uywajcunamanpis. Apachishan papilchöga niycaran: \pi1 \v 2 «Gamcunami uywarcaycanqui mandajniquipa wamrancunata, cawalluncunata. Charaycanqui pillyapaj caj carrëtancunata, armancunata. Sumaj curalasha siudächömi carcaycanquipis. Apachimushä cartata chasquishpayquega \v 3 gamcuna acray mas allinnin jinyu cajta mandajniquipa wamranta. Nircur papäninpa ruquin ray cananpaj jamachiy papänin jamarashanman. Nircurna gamcunaga camaricuy rayniquita pillyäshinayquipaj.» \m \v 4 Carta chayno nishanta wiyaycur paycunaga fiyupa mancharir ninacuran: «Ishcay raycunapis manami ichipashachu. Canan noganchëga ¿imanöparäshi ichipashwanpis?» \p \v 5 Chaymi palasyucho caj mayur uywaypis, siudäta mandajpis, mayurcunapis, Acabpa wamrancunata uywajcunapis parlacarcärir Jehüta willachiran: «Tayta, nogacunaga caycä gampa munayniquichömi. Imatapis nimashayquitami rurashaj. Juc raytami ichanga mana churashäcunachu. Imatapis yarpashayquita ruray ari» nir. \p \v 6 Jehüga yapay papilta apachir niran: «Gamcuna nogapa faburnë cashpayqui nishäta ruranayqui captenga mandaj raypa wamrancunapa umanta apacurcur wara cayno öra Jezreelman chayamunqui.» \p Raypa ganchis chunca (70) ollgu wamrancunaga siudächömi uywajnin mayurcunawan tiyaycaran. \v 7 Chay papilta chasquircärir raypa ganchis chunca ollgu wamrancunata wañurgärachiran. Nircur canastacunaman umanta wiñarcur Jezreelman apachiran. \v 8 Cacha chayaycushpan Jehüta niran: «Raypa wamrancunapa umancunatami apamusha.» \p Chaura Jehú niran: «Siudäman yaycuna puncuman gotuycuy ishcay pachaman. Chaycho waracama cacuchun.» \p \v 9 Warannin junajna siudä yaycunaman aywaycur llapan runacunata Jehú niran: «Gamcunaga juchaynajmi canqui. Nogami mandajnëpa contranga jatarishcä. Nogami wañuchishcäpis. Llapan caycunataga ¿pitaj wañuchisha? \v 10 Gamcuna sumaj tantiyacuy. \nd Tayta Dios\nd* Acabpa castanpaj rimashanga llapanmi cumlenga. Cananga \nd Tayta Diosmi\nd* camacächisha unay sirbejnin Eliaswan willacachishanta.» \p \v 11 Jehú wañuchiran Acabpa famillyancuna Jezreelcho\x * \xo 10:11 \xt Ose. 1.4\x* caycajtaga ushajpaj, rispitädu runacunata, raywan amïgu cajcunata, cürancunata. Raypa faburnin cajcunata manami juctapis cawaycajtaga cachaycuranchu. \p \v 12 Chaypitaga Samariaman aywaran. Aywaycashancho chayaran michicojcuna pachacunanman. \v 13 Chaycho tariran Judäpa raynin Ocoziaspa wauguincunata. Jehú tapuran: «¿Picunataj canqui?» nir. \p Chaura paycuna niran: «Nogacunaga cä Ocoziaspa famillyanmi. Shamushcäcuna raypa famillyancunata saludajmi.» \p \v 14 Chaura Jehüga yan'guincunata niran: «Llapanta cawaycajllata chariy.» \p Niptin Jehüpa yan'guincunaga cawaycajllata chariran. Nircorga michicojcuna pachacunan yacu pösuncunapa lädunman apaycur wañuchiran. Wañojcunaga caran chuscu chunca ishcaynin (42) runacunami. Cawaycajtaga juctapis mana cacharanchu. \p \v 15 Chaypita aywacur Jehú tincuran Recabpa wamran Jonadabwan. Payga aywasha caran Jehüwan tincoj. Tincurcur Jehüga niran: «¿Gamwan alli cayta munashänöchu gampis nogawan alli cayta munanqui?» \p «Au» niran Jonadabga. \p Chaura Jehüga «Rasunpa chayno captiquega para-bin» nir \p Jonadabtaga maquipita charircur carrëtanman wichächiran. \v 16 Nircur niran: «Yan'gämay. Cananmi ricamanqui \nd Tayta Diospa\nd* faburnin car imano rurashätapis.» \p Chayno nirmi carrëtancho ishcan aywaran. \v 17 Samariaman chayaycur Jehüga llapanta wañuchiran Acabpa famillyan quëdasharaj caycajcunatapis Eliaswan \nd Tayta Dios\nd* willacachishanno. \s1 Baalta adurajcunata wañuchishan \p \v 18 Nircur Jehüga Samariacho tiyajcunata llapanta shuntaycur niran: «Acabga pöcullami rispitar sirbisha Baalta. Nogami ichanga fiyupa rispitar sirbishaj. \v 19 Chaymi cananga shuntachiy Baalpa llapan profëtancunata, cüracunata, rispitar adurajcunata. Jucpis ama pishëchunchu. Nogami camarishcä Baalta fiyupa rispitar sacrifisyu uywacunata rupachinäpaj. Mana shamoj cäga wañongami.» \p Jehüga chayno llullapasha caran Baalta sirbejcunata wañuchinan-cashallami. \v 20 Chaymi niran «Baalta rispitar jatun fistata rurashun». Chaura nishanno camaricuran. \v 21 Cachata cacharan intëru Israel nasyunpa. Chaura Baalta rispitar sirbejcunaga llapan chayaran Baalpa templuman. Paycunaga jucnayllapis mana pishiranchu. Baalpa templunchöga juc cuchupita juc cuchucama juntasha quichqui carcaycaran. \v 22 Chaura Jehú templuman yaycunacho röpa chararajta niran Baalta rispitashpan jaticunan caj röpata llapan rispitajcunapaj jorgamunanpaj. Nishanno jorgamuran röpata chararäga. \v 23 Nircur Jehüwan Jonadabga Baalpa templunman yaycuran. Chaycho Jehüga Baalta rispitar adurajcunata niran: «Gamcuna sumaj acranacuy. Llapayquipis caychöga canayqui Baalta sirbej cajllami. \nd Tayta Diosta\nd* sirbejcunaga ni jucnayllapis ama tacurächunchu.» \p \v 24 Baalta rispitar sirbejcunaga llapan yaycuran templuman apashancunata goycunanpaj, sacrifisyu uywacunata rupachinanpaj. Chaycama Jehüga pusaj chunca (80) suldärucunata churaran wajtaman. Churashan suldärucunata willaparan: «Cay runacunata, gamcunapa maquiquimanmi churamushcä. Mayganiquipis jucnayllatapis gueshpichej cäga quiquiquimi wañunquipaj.» \p \v 25 Sacrifisyuta rupachiyta ushaycuptin Jehüga suldärucunata, capitancunata niran: «¡Cananga yaycuycur wañuchiy! ¡Ama gueshpichunchu ni jucnayllapis!» \p Chaura Jehüpa suldäruncuna wañuchiran sablinwan. Nircur chaypita jitariran. Chaypitaga yaycuran Baalpa templun mas rispitädu cajman. \v 26 Runa rispitashan runcucunata jorgurcur rupaycärachiran. \v 27 Altartapis Baalpa templuntapis illgächiran. Canancamapis runacuna ishpacunallanmi caycan. \p \v 28 Chaynömi Israelpitaga Baalta Jehú illgächiran. \v 29 Ichanga Jehüpis juchata ruraran. Nabatpa wamran Jeroboam Israelcunata juchata rurachishantano juchata rurachiran. Paypis rispitashpan aduraycaran gori törucuna Betelcho, Dancho caycajta.\x * \xo 10:29 \xt 1Rey. 12.28–30\x* \p \v 30 Jehüta \nd Tayta Dios\nd* niran: «Nogata wiyacamar llapantapis allimi rurashcanqui. Acabpa castantapis noga yarpashänömi rurashcanqui. Chaypitami wamrayquicunaga Israelpa mandajnin jamaränancho mandar jamarangapaj chuscu miray aywajcama.» \p \v 31 Chaypis Jehüga manami cumliranchu Israelpa \nd Tayta Diosninpa\nd* laynincunata. Jeroboam Israelcunata juchata rurachishantano juchata ruraran. \p \v 32 Chay wichan \nd Tayta Diosga\nd* Israelpa lindancunata tacshayächiyta gallaycuran. Israelpa lindancunapa ray Hazael yaycur guechuyta gallaycuran. \v 33 Chaymi guechuran Jordanman inti yagamunan caj läducho caycaj llapan Galaad partita. Galaadchöga caran Gad trïbu, Rubén trïbu y Manasés trïbu runacuna chasquishan partisyunnincunami. Chaynöpis guechuran Arnón mayu cuchuncho caycaj Aroer marcapita asta Basán partipa lindancama. \p \v 34 Jehú imano rurashanpis, ima rurashancunapis, almiraypäta rurashancunapis isquirbiraycan Israelpa raynincunapa acta librunchömi. \v 35 Wañuptin Samariaman pampaycäriran. Wamran Joacazna ruquin ray caran. \v 36 Samaria siudäman tiyaycur Jehüga Israelcunapa raynin caran ishcay chunca pusaj (28) wata. \c 11 \s1 Atalía rayna cashan \r (2Crón. 22.10–23.21) \p \v 1 Wamran Ocozías wañushanta mayaycur maman Ataliaga aywaycur Ocoziaspa llapan famillyancunata wañuchiran. \v 2 Ocoziaspa pañin caran Josaba. Paycunaga ray Jorampa wamranmi caran. Josabaga Ocoziaspa wamran Joasta pacaycuran. Atalía ricananpita uywajnin warmitawan puñucuna cuartuman pacaycuran. Chaynöpami Joastaga mana wañuchiranchu. \v 3 Joastaga sojta wata \nd Tayta Diospa\nd* Templuncho pacarächiran. Chaycama Judächöga Ataliami rayna caycaran. \p \v 4 Chaypita ganchis wataman cajchönaga mas mandaj cüra Joiada gayachiran capitancunata, Ceret runacunata, palasyuta täpajcunata. Nircur llapanta yaycuchiran \nd Tayta Diospa\nd* Templunman. Chaychöna parlacur jurachinacuran. Nircorga ray Ocoziaspa wamran Joasta ricachiran. \v 5 Mandaj suldärucunata niran: «Gamcunaga quimsa röpaman raquicay. Juc röpa cäga palasyucho säbadu jamay junajcho täpanqui. \v 6 Juc röpana täparcaycanqui Shur jutiyoj puncucho; yapay juc röpana suldärucuna tiyarcaycashanpa guepan puncucho. Gamcunaga llapayquimi palasyuta rucaypa täpaycanquipaj. \v 7 Sumaj wiyamay. Ishcay röpa säbadu jamay junaj täpananpaj shamojcunaga yayconga \nd Tayta Diospa\nd* Templunman ray-mallwa cajman. \v 8 Gamcunaga rayta intërunpami curalaparanquipaj. Pillyanayquipaj armayquicunata aptasha-aptasha carcaycanqui. Jurmaraycashayquipa pipis päsayta munaj cajtaga wañuchinqui. Maypa aywaptinpis gamcunaga rayta yan'ganqui.» \p \v 9 Llapan mandaj suldärucunaga ruraran cüra Joiada nishannölla. Chaura mandajcunaga mandashan suldäruncunawan-cama aywaran cüra Joiadaman säbadu jamay junajcho täpananpaj cajcunapis, llojshej cajcunapis. \v 10 Chaura cüraga mandajcunata entregaran ray Davidpa sablincunata, pillyar chapacunan escüducunata \nd Tayta Diospa\nd* Templuncho churaraycajta. \v 11 Templuchöga altar ñaupancho carcaycaran täpajcuna ura cajpita janacama. Rayta täparcaycaran pillyananpaj armancunata aptasha-aptasha. \v 12 Chaura Joiadaga jorgamuran raypa wamranta. Nircur ray cananpaj churar corönata jatiparan, mandamintucunata entregaran, alli asyaj asëtita wiñaparan. Chaypitaga cushicur llapan macshushpan «¡Rayninchëga alli cawachun!» niran. \p \v 13 Llapan suldärucuna, runacunapis cushicur gaparpaycajta wiyar Ataliaga aywaran \nd Tayta Diospa\nd* Templuncho carcaycashanman. \v 14 Pilancu ichiraycashan läduncho rayga ichiraycaran raycunapa custumrin cashanno. Lädunchöna ichirpaycaran mandaj suldärucuna, müsicata tucajcuna. Llapan runacuna fiyupa cushisha trompëtatapis tucarcaycaran. Chaura Ataliaga rabyawan röpanta rachirir gapararan: «¡Traysunëru, traysunëru!» nir. \p \v 15 Cüra Joiadaga mana munaranchu \nd Tayta Dios\nd* Templuncho wañuchinanta. Chaymi suldärucunapa capitannincunata niran: «¡Ataliataga juc-läman jorguy. Pipis paypa faburnin cajtaga wañuchiy!» \p \v 16 Chaymi Ataliataga charicarcärir jorguran muntädu suldärucuna palasyuman yaycunan cajpa. Chaychöna wañuycärachiran. \p \v 17 Chaypitana Joiadaga runacunata y rayta aunichiran \nd Tayta Diosta\nd* wiyacur cawananpaj. Chaynöpis rayta aunichiran runacunata alli ricananpaj y runacunatana aunichiran rayta rispitananpaj. \v 18 Nircorga Baalpa templunman llapan aywaycur ushajpaj juchurgärachiran. Altartapis illgächiran ïduluntinta. Baalpa cüran Matán jutiyojtana altarcuna caycashanman apaycur wañuchiran. Nircur cüra Joiadaga churaran \nd Tayta Diospa\nd* Templunta täpananpaj täpajcunata. \v 19 Chaypita niran llapan mandaj suldärucunata, Ceret runacunata, palasyu täpajcunata, llapan runacunatapis raywan iwal aywananpaj. Raytaga yan'garan \nd Tayta Diospa\nd* Templunpita palasyucama. Täpaycashan puncupa yaycurir Joasga jamacuycuran ray jamaränan sillunman. \v 20 Llapan runacuna cushicuran. Atalía sabliwan palasyucho wañuycushanpita-pacha siudächöga jauca goyayllana caran. \v 21 Joás Judächo ray cayta gallaycur caycaran ganchis watayoj. \c 12 \s1 Judächo Joás ray cashan \r (2Crón. 24.1–27) \p \v 1 Chay wichan Jehú ganchis watana Israelcho ray caycaran. Joasga Jerusalencho tiyar ray caran chuscu chunca (40) wata. Mamanpa jutin caran Sibia. Payga caran Beersebapita. \v 2 Joastaga cüra Joiadami yachachisha caran llapanta alli rurananpaj. Chaymi Tayta Diosllata wiyacuran. \v 3 Ichanga manami illgächiranchu ïdulucunata aduranan puytush lömacunacho caj capillacunata. Jinallami runacuna uywacunata pishtarcaycaran ïduluncunapaj. Insinsuwanpis saumaycächiran. \p \v 4 Juc junajmi cüracunata ray Joás niran: «\nd Tayta Diospa\nd* Templunta allchachishun. Chaypäga \nd Tayta Diospa\nd* layninta cumlir apamushan ofrendata carpis o quiquincunapa buluntäninpita apamushan ofrendata carpis tesurëru shuntachun.\x * \xo 12:4 \xt Éxo. 30.11–16\x* \v 5 Chay guellaytana tesurërupa maquinpita jorgunqui Templuta sumaj allchachinayquipaj.» \p \v 6 Chaypitaga Joás ray caycaran ishcay chunca quimsan (23) watana. Ichanga cüracuna manaraj allchachisharächu caran Diospa Templunta. \v 7 Chaymi ray Joasga cüra Joiadatawan waquin cüracunata gayarcur niran: «¿Imanirtaj mana allchachishcanquichu Diospa Templunta? Cananpitaga amana guellayta gastuyquicunapaj chasquiynachu. Gamcuna shuntashayquita charaycashayqui cajtaga goy Templuta allchachinanpaj.» \p \v 8 Runacunapita guellayta manana chasquinanpaj niptin cüracunaga «au allimi» niran. Templuta allchachinanpäpis juc runatana churaran. \v 9 Chaymi cüra Joiadaga babulta rurarcachir chapanan chaupipa tacsha uchcuta ruraran. Nircur chay babultaga churaran altarpa lädunman. Templuman yaycuptenga derëchu caj-läduncho caycaran. Chauraga Templu puncuta täpaj cüracunaga \nd Tayta Diospa\nd* Templunpaj runacuna apashan guellayta chasquircur chay babulman wiñaj. \v 10 Babulman guellay juntaptinnaga aywaj raypa secretaryun, mas mandaj cürapis. Nircorga guellayta yupaj ayca cashantapis. Chaytaga taliga-mallwacunaman wiñaj. \v 11 Yuparcärerga Templuta allchachejcunata entregaycoj carpintïrucunata, ima obratapis \nd Tayta Diospa\nd* Templuncho rurajcunata pägananpaj, \v 12 albañilcunata, rumi llagllajcunata pägananpaj, guerutapis y llagllasha rumicunata rantinanpaj. Chay guellay caran Templuta allchachir gastananpaj. \p \v 13 \nd Tayta Diospa\nd* Templunman guellay apashanga caran manami guellaypita cöpacunata, achquipa llipta jorgunan tacsha alicäticunata, tasuncunata, ni trompëtacunata rurananpächu. Manami waquin ima-aycatapis goripita, guellaypita rurananpäpischu caran. \v 14 Chay guellaytaga \nd Tayta Diospa\nd* Templunta allchachejcunatami entregaran gastucunapita pägapacunanpaj. \v 15 Ichanga arojcunata aycata pägashantapis manami tapojchu. Paycunaga llapanpis caran imatapis mana pacajmi. \v 16 Juchapita sacrifisyupaj y cutichina sacrifisyupaj guellayta apashantaga manami Templuman\x * \xo 12:16 \xt Lev. 7.7\x* apajchu. Chay guellayga caj cüracunapämi. \p \v 17 Chay wichan Siriapa raynin Hazaelga suldäruncunawan Gatman pillyaj yaycuycur siudäta charicarcäriran. Chaypitaga Jerusalenmanna aywaycaran. \v 18 Chaura Joasga shuntaran unay castan raycuna Josafat, Joram y Ocoziaspis Tayta Diospaj churashan cösacunata. Quiquin churashan cajtapis shuntaran. Shuntaran Diospa Templunpita, palasyunpita gorita. Nircur chaycunataga llapanta apachiran Hazaelman. Chaura Hazaelga manana Jerusalenman yaycurannachu. \p \v 19 Joás imata rurashancunapis, willapancunapis isquirbiraycan Judäpa raynincunapa acta librunchömi. \v 20 Joastaga quiquinta yanapaj autoridäcunalla ticrapur wañuycachiran Silaman aywaj näni Bet-milucho. \v 21 Chaynöpami Simeatpa wamran Josacar y Somerpa wamran Jozabadga ray Joasta wañuycachiran. Wañuptin pampaycäriran Davidpa siudäninman. Chaypitaga wamran Amasías jutiyojna ruquin ray caran. \c 13 \s1 Israelcho Joacaz ray cashan \p \v 1 Ocoziaspa wamran Joás ishcay chunca quimsan (23) watana Judäpa raynin caycaptin Jehüpa wamran Joacazga Israelcho ray cayta gallaycuran. Samariacho ray caran chunca ganchisnin (17) wata. \v 2 \nd Tayta Diosta\nd* mana wiyacur juchata ruraran Nabatpa wamran Jeroboam Israelcunata juchata rurachishanno. Ñaupa caj famillyancunano juchata ruraran. \v 3 Chaymi \nd Tayta Diosga\nd* Israelcunapaj fiyupa rabyacurcuran. Siriapa raynin Hazaelpa munayninman, Hazaelpa wamran Ben-adadpa munayninman unaycama cachaycuran. \p \v 4 Jucpa munaynincho carmi ray Joacazga \nd Tayta Diosta\nd* mañacuran. Chaura yanaparan. \nd Tayta Diosga\nd* ricashana caran Israelcunata Siriapa raynin imano ñacachishantapis. \v 5 Chaymi \nd Tayta Dios\nd* camacächiran ñacaypita juc mandaj jorgunanpaj. Chaynöpami Israelcunaga Siriapa munayninpita llojshiran. Chaypitaga unay tiyashanno jaucallana tiyacuran. \v 6 Ichanga Jeroboampita mirar aywajcuna Israelcunata juchata rurachishantano jucha ruraytaga mana cachaycuranchu. Samariachöpis jinalla caycaran Asera diosa-niraj ïdulu. \p \v 7 Joacazpaga manana carannachu achca suldäruncuna. Pichga chuncallana (50) caycaran cawalluwan cajcuna, chuncallana carrëtancunapis, chaquipa caj suldärucunana chunca waranga (10,000). Siriapa rayninmi binsir wañuchisha caran. \p \v 8 Joacaz imatapis rurashancuna, fiyupa almiraypajcunata rurashancunapis waquenga isquirbiraycan Israelpa raynincunapa acta librunchömi. \v 9 Pay wañuptin Samariaman pampaycuran. Wamran Joás jutiyojna ruquin ray caran. \s1 Israelcho Joás ray cashan \p \v 10 Joás Judäpa raynin quimsa chunca ganchis (37) watana caycaptin Israelcho ray cayta gallaycuran Joacazpa wamran Joás. Samariacho tiyar ray caran chunca sojtan (16) wata. \v 11 Paypis \nd Tayta Diosta\nd* mana wiyacur juchata ruraran. Nabatpa wamran Jeroboam Israelcunata juchata rurachishanno juchallata ruraran. \p \v 12 Joás imata rurashanpis, ima willapancunapis, almiraypajcunata rurashanpis, Judäpa raynin Amasiaswan imano pillyashanpis isquirbiraycan Israelpa raynincunapa acta librunchömi. \v 13 Joás wañuptin Israelpa raynincuna pamparashan Samariaman pampaycäriran. Chaypitaga ray caran Jeroboam jutiyojna. \s1 Imano cananpäpis ushanantana Eliseo willacushan \p \v 14 Eliseoga fiyupa gueshyaycaran. Chay gueshyallanwannami wañuranpis. Gueshyaycaptin, Israelpa raynin Joasga watucoj aywaran. Chayar macallacurcur wagar niran: «¡Ay taytallau, tayta, gamga Israelcunapaj cashcanqui fiyupa munayniyoj suldäruncunanömi!»\x * \xo 13:14 \xt 2Rey. 2.12\x* \p \v 15 Eliseo niran: «Lëcha jitacunayquita y juc ishcay lëchantawan chariy.» \p Chaura rayga lëcha jitacunantawan lëchata chariran. \p \v 16 Eliseo niran: «Camariy chay lëchata jitanayquipaj.» \p Nishanno ray ruraycaptin Eliseoga maquinta churaran raypa maquin jananman. \v 17 Nircur niran: «Quichay bentänata inti yagamunan caj-läpa.» \p Chaura rayga quicharan. Quichariptin Eliseona niran: «Cananga ¡jitay!» \p Chaura rayga lëchata jitaran. Eliseoga sinchipa niran: «Chay jitashayqui lëchaga señal caycan Siria suldärucunapa munayninpita \nd Tayta Dios\nd* salbashunayquipaj cashanta musyanayquipämi. Chaymi Afecman aywar Siria suldärucunata binsishpayqui Israel runacunata munaynincho caycashanpita salbanquipaj.» \p \v 18 Chaypitaga rayta niran: «Lëchacunata chariy.» \p Ray aptarcuptin Eliseo niran: «Cananga pampata tacay.» \p Chaura rayga pampata tacaran quimsa cutilla. \p \v 19 Chaymi profëtaga raypaj rabyacurcur niran: «Gam pichga, sojta cuti tacashpayquega Siria runacunata binsinquiman caran ushajpaj ushanayquicamami. Cananga quimsa cutillami binsinqui.» \p \v 20 Eliseo wañucuptin pampaycäriran. \p Chaypitanaga cada watalla asaltanti Moab runacuna röpa-röpa yaycoj Israel nasyunman. \v 21 Juc cutichömi Israelcuna wañusha runata pampaj aparcaycaran. Pampananpaj caycashancho ricäriran asaltanticuna aywaycajta. Chaura wañusha runataga Eliseota jatishan uchcullaman jitariycärir gueshpir aywacuran. Wañusha runapa cuerpun Eliseopa tullunta töparcuptin jinan öra cawarir jataricurcuran. \p \v 22 Joacaz cawashancamaga Siriapa raynin Hazael fiyupami ñacachiran Israelcunata. \v 23 Chaymi \nd Tayta Dios\nd* amatar cuyapar Israelcunata yanaparan Abrahamwan, Isaacwan, Jacobwan parlashanta yarpärir. Mana ushajpaj illgächiranchu. Juc-lämanpis mana jitariranchu. Canancamapis manami jitarinrächu ni illgächinrächu. \p \v 24 Siriapa raynin Hazael wañuptin ruquin ray caran wamran Ben-adad. \v 25 Chaura Joacazpa wamran Joasna Ben-adadpa munayninpita shuntaran papänin Joacazta guechushan llapan siudäcunata. Joasga pillyar Ben-adadta quimsa cuti binsiran. Chaynöparaj Israelpa siudänincunata shuntaran. \c 14 \s1 Judächo Amasías ray cashan \r (2Crón. 25.1–28) \p \v 1 Joacazpa wamran Joás ishcay watana Israelpa raynin caycaptin Joaspa wamran Amasiasga Judächo ray cayta gallaycuran. \v 2 Ray cayta gallaycushan öra Amasías caycaran ishcay chunca pichgan (25) watayoj. Jerusalencho tiyar ray caran ishcay chunca isgun (29) wata. Mamanpa jutin caran Joadán, jinan Jerusalenpita. \v 3 Amasiasga \nd Tayta Diosta\nd* wiyacur allita ruraran. Ichanga manami unay caj awilun David rurashannönachu caran. Papänin Joás rurashannölla ruraran. \v 4 Manami illgächiranchu ïdulucunata aduranan puytush lömacunacho caj capillacunata. Jinallami runacunaga sacrifisyucunata rupaycächiran. Insinsuwanpis saumaycächiran. \p \v 5 Amasiasga mandaj cayman sumaj camacarcur wañuchiran papäninta wañuchej autoridäcunata. \v 6 Wañuchicojcunapa wamrancunatami ichanga mana wañuchiranchu. Moisés isquirbishan laychöpis chaynömi niycaran. \nd Tayta Dios\nd* niran: «Taytancunaga manami wañongachu wamrancuna juchata rurashanpita. Wamrancunapis manami wañongachu taytancuna juchata rurashanpita. Mayganpis juchata ruraj cajmi wañuchisha canga.»\x * \xo 14:6 \xt Deut. 24.16; Eze. 18.2–4\x* \p \v 7 Amasiasmi Cachi Pampacho pillyar wañuchiran chunca waranga (10,000) Edom runacunata. Nircur charicurcuran Sela siudäta. Jutinta churaparan «Jocteel» nir. Canancamapis chayllami jutin caycan. \p \v 8 Chaypitaga cachata cacharan Joacazpa wamran Israelpa raynin Joás cajman. Joasga caran Jehüpa willcan. Amasías willachir niran: «Ollgu carga shamuy musyacänapaj.» \v 9 Chaura Joasga Amasiasman cutichiran: «Cardun jachashi Libanucho caycaj sedruta willachisha: ‹warmi wamrayquita wamräpa majanpaj entregay› nir. Niycaptinshi jirca animal päsar carduntaga lluchcariran. \v 10 Edom runacunataga rasunpami binsishcanqui. Chayta binsiycurmi alli-tucuycanqui. Alli-tucuypis ari. Ichanga wasillayquicho cacuy. ¿Imanirtaj quiquillayqui ashiycanqui mana alliman chayayta, Judá runacunapis mana alliman chayananpäga?» \p \v 11 Chayno nishanpis Amasiasga manami cäsuranchu. Chaura Joaspis aywaran Amasiaswan pillyaj. Judächo caycaj Bet-semesman chayaran. \v 12 Pillyacho Israelcunaga Judäcunata binsiran. Chaura runacunaga machiypa-machir gueshpir aywacuran wasinman-cama. \v 13 Israelpa raynin Joasga Bet-semescho prësu chariran Judäpa raynin Amasiasta. Nircur aparan Jerusalenman. Chaycho Jerusalenpa perganta suldäruncunawan juchuchiran pachac pusaj chuncan (180) metru larguta Efraín Puncupita Isquïna Puncucama. \v 14 Nircur charicurcuran chaycho caycajtaga gorita guellayta, ima-aycapis \nd Tayta Diospa\nd* Templuncho caycajcunata, palasyucho cajcunata. Waquin runacunata prësu apacurcur Samariaman cuticuran. \p \v 15 Joaspa waquin willapancuna, imata rurashancuna, almiraypajcunata rurashancuna, Judäpa raynin Amasiaswan guërracho cashancuna isquirbiraycan Israelpa raynincunapa acta libruncho. \v 16 Wañuptin pampaycäriran Samariaman waquin raycuna pamparaycashanman. Chaypitaga ruquin ray caran wamran Jeroboam. \p \v 17 Joaspa wamran Amasiasga cawaran chunca pichgan (15) wataraj Israelpa raynin Joacazpa wamran Joás wañushanpitapis. \v 18 Amasiaspa waquin willapanga isquirbiraycan Judäpa raynincunapa acta libruncho. \v 19 Jerusalén runacuna Amasiasta chiquir contran jatariran. Chaura payga gueshpir aywacuran Laquis siudäman. Chay siudäman gatipaycur wañuycärachiran. \v 20 Nircorga cawalluman cargarcärir cutichiran ñaupa caj castancuna pamparaycashanman. Jerusalencho pampaycäriran unay famillyancuna pamparaycashan Davidpa siudäninman. \p \v 21 Nircur llapan Judá runacuna parlacarcärir churaran ray cananpaj Amasiaspa wamran Azariasta. Chay öra Azariasga caycaran chunca sojtan (16) watayoj. \v 22 Payga papänin wañushanpitana Elat siudäta allchachiran. Chaynöpami Judá nasyun runacunapäna chay marca yapay caran. \s1 Guepa caj Jeroboam Israelcho ray cashan \p \v 23 Judäpa raynin Joaspa wamran Amasías chunca pichga (15) watana ray caycaptin Israelpa raynin Joaspa wamran Jeroboamga Israelcho ray cayta gallaycuran. Samariaman tiyaycur ray caran chuscu chunca juc (41) watan. \v 24 Ichanga \nd Tayta Diosta\nd* mana wiyacur fiyupa mana allita ruraran. Manami cacharanchu unay Nabatpa wamran Jeroboam Israelcunata juchata rurachishantano rurayta. \p \v 25 Guepa caj Jeroboamga Israelpa lindancunapa cashgan shuntaran. Shuntaran Hamatman yaycunapita-pacha Cachi Lamarcama. Chayno cananpämi \nd Tayta Dios\nd* willacachiran Amitaipa wamran profëta Jonaswan.\x * \xo 14:25 \xt Jon. 1.1\x* Jonasga caran Gat-hefer marcapita. \v 26 \nd Tayta Diosga\nd* ricaran Israelcuna fiyupa ñacarcaycashanta. Pipis mana carannachu Israelta yanapänanpäga. \v 27 Chayno caycaptinpis Israel runacuna ushacänanta mana munarmi Joaspa wamran Jeroboamta \nd Tayta Dios\nd* yanaparan paycunata salbananpaj. \p \v 28 Jeroboampa waquin willapancuna, imata rurashancuna, almiraypäta rurashancuna, imanöpa Damascuta, Hamat-ta Israelpana cananpaj shuntashanpis isquirbiraycan Israelcunapa raynincunapa acta libruncho. \v 29 Jeroboam wañuptin Israelpa waquin raynincuna pamparaycashanman pampaycäriran. Ruquin ray caran wamran Zacarías. \c 15 \s1 Judächo Azarías ray cashan \r (2Crón. 26.3–5, 16–23) \p \v 1 Ishcay chunca ganchis (27) watana Israelcho Jeroboam ray caycaptin Judächo ray cayta gallaycuran Amasiaspa wamran Azarías. \v 2 Ray cayta gallaycur caycaran chunca sojtan (16) watayoj. Jerusalencho ray caran pichga chunca ishcaynin (52) watan. Mamanpa jutin caran Jecolías, jinan Jerusalenpita. \p \v 3 Azarías \nd Tayta Diosta\nd* wiyacur allita ruraran papänin Amasías rurashanno. \v 4 Ichanga mana illgächiranchu ïdulucunata aduranan puytush lömacunacho caj capillacunata. Jinallami runacuna uywacunata pishtarcaycaran ïdulucunapaj. Insinsuwanpis saumaycächiran. \v 5 Azariastaga \nd Tayta Dios\nd* castigaran lepra gueshyawan. Wañunancama mana allchacaranchu. Chaynöpana palasyucho shuyni tiyacuran. Ruquin mandaran wamran Jotam jutiyojna. \p \v 6 Azariaspa waquin willapancuna, imata rurashancunapis isquirbiraycan Judäpa raynincunapa acta libruncho. \v 7 Azarías wañuptin\x * \xo 15:7 \xt Isa. 6.1\x* pampaycäriran ñaupa caj castancuna pamparaycashan Davidpa siudäninman. Chaypita ruquin ray caran wamran Jotam. \s1 Israelcho Zacarías ray cashan \p \v 8 Judäpa raynin Azarías quimsa chunca pusajnin (38) watana ray caycaptin Jeroboampa wamran Zacariasga Israelcho ray cayta gallaycuran. Samariaman tiyaycur ray caran sojta quillalla. \v 9 Zacariasga \nd Tayta Diosta\nd* mana wiyacur mana allita ruraran ñaupa caj castancuna rurashanno. Manami cachaycuranchu Nabatpa wamran Jeroboam Israelcunata juchata rurachishancunatano ruraytaga. \p \v 10 Jabespa wamran Salum jutiyojmi Zacariaspa contran ricacuran. Chaymi Ibleam marcacho caycajta wañuycachiran. Nircorga ruquin Salumna ray caran. \p \v 11 Zacariaspa waquin willapancunaga isquirbiraycan Israelcunapa raynincunapa acta libruncho. \v 12 Chaynöpami cumliran \nd Tayta Dios\nd* ñaupata Jehüta willachishan. Jehüta willachiran «Chuscu miray aywajcamami gampita miräga Israelpa raynin cangapaj» nir.\x * \xo 15:12 \xt 2Rey. 10.30\x* \s1 Israelcho Salum ray cashan \p \v 13 Jabespa wamran Salumga Israelpa raynin cayta gallaycuran Judäpa raynin Uzías quimsa chunca isgun (39) watana ray caycaptin. Samariacho ray caran juc quillalla. \v 14 Gadipa wamran Manahem chayaran Tirsapita Samariaman. Nircur yaycuycur pillyar wañuchiran Salumtaga. Wañurcacherga Manahemnami ruquin ray caran. \p \v 15 Salumpa waquin willapan, Zacariasta chiquir contran jatarishancunapis isquirbiraycan Israelcunapa raynincunapa acta librunchömi. \p \v 16 Chaura Manahemga illgächiran Tifsa siudäta. Nircorga llapan ima-aycantapis apacuran chay partipa cajtaga Tirsapita-pacha. Gueshyaj warmicunapatapis pachancunata gashargäriran. Chaynöga ruraran siudäman yaycuna puncucunata mana quichapashanpitami. \s1 Israelcho Manahem ray cashan \p \v 17 Quimsa chunca isgun (39) watana Azarías Judäpa raynin caycaptin Gadipa wamran Manahemga Israelcho ray cayta gallaycuran. Samariacho ray caran chunca wata. \v 18 Payga \nd Tayta Diosta\nd* mana wiyacur fiyupa mana allita ruraran. Nabatpa wamran Jeroboam Israelcunata juchata rurachishantano ruraran. \p \v 19 Manahem ray caycashan wichan Asiriapa raynin Pul jutiyoj Israel nasyunman yaycuran. Chaura Manahemga pägaran quimsa chunca quimsa waranga (33,000) quïlu guellayta mandashancho alli yanapänanpaj. \v 20 Chaychica guellayta Asiriapa rayninta pägananpaj ray Manahemga niran nasyuncho rïcu cajcuna impuestuta cada-ünun medyu quïlu masnin guellayta pägananpaj. Chayno pägaycuptin Asiriapa raynenga nasyunninman cuticuran. Mananami masga goyarannachu chay nasyuncho. \p \v 21 Manahempa waquin willapancuna, ima rurashancunapis isquirbiraycan Israelpa raynincunapa acta libruncho. \v 22 Pay wañushanpitaga ruquin ray caran wamran Pekaía. \s1 Israelcho Pekaía ray cashan \p \v 23 Azarías Judäpa raynin pichga chunca (50) watana caycaptin Manahempa wamran Pekaiaga Israelcho ray cayta gallaycuran. Samariaman tiyaycur ishcay wata ray caran. \v 24 Ichanga \nd Tayta Diosta\nd* mana wiyacur fiyupa mana allita ruraran. Manami cachaycuranchu jucha ruraycunata. Nabatpa wamran Jeroboam Israelcunata jucha rurachishancunatanömi ruraran. \p \v 25 Quiquinpa juc mandaj suldärun caran Remaliaspa wamran Peka. Paymi Pekaiata chiquir contran ricacuran. Nircur pichga chunca (50) Galaad runacuna yanapaptin palasyu ruriman yaycur wañuycachiran. Nircur quiquin Pekana ray caran. \p \v 26 Pekaiapa waquin willapancuna ima rurashancunapis isquirbiraycan Israelpa raynincunapa acta librunchömi. \s1 Israelcho Peka ray cashan \p \v 27 Azarías Judäpa raynin pichga chunca ishcaynin (52) watana caycaptin Remaliaspa wamran Pekaga Israelcho ray cayta gallaycuran. Samariacho tiyar ray caran ishcay chunca (20) wata. \v 28 Ichanga \nd Tayta Diosta\nd* mana wiyacur fiyupa mana allita ruraran. Nabatpa wamran Jeroboam Israelcunata juchata rurachishantano ruraran. \p \v 29 Israelpa raynin Peka caycashan wichan aywar chayaran Asiriapa raynin Pul nishan Tiglat-pileser. Nircur charicurcuran Ijonta, Abel-bet-maacata, Janoata, Cedesta, Hazorta, Galaadta, Galileata, Neftalí runacuna tiyashantapis ushajpaj. Chay particho tiyajcunatana llapanta Asiriaman prësu aparan. \v 30 Chaura Elapa wamran Oseasga Pekapa contran jatariran. Chaymi yaycuycur wañuycachiran. Nircorga Oseasna ruquin ray caran. Chay caran Uziaspa wamran Jotam Judächo ishcay chunca (20) watana ray caycaptinmi. \p \v 31 Pekapa waquin willapan ima rurashancunapis isquirbiraycan Israelcunapa raynincunapa acta librunchömi. \s1 Judächo Jotam ray cashan \r (2Crón. 27.1–9) \p \v 32 Remaliaspa wamran Peka Israelpa raynin ishcay wata caycaptin Uziaspa wamran Jotamga Judächo ray cayta gallaycuran. \v 33 Ray cayta gallaycushan öra ishcay chunca pichgan (25) watayoj caycaran. Jerusalencho tiyar ray caran chunca sojtan (16) wata. Mamanpa jutin caran Jerusa. Payga caran Sadocpa wamran. \p \v 34 Jotamga \nd Tayta Diosta\nd* wiyacur allita ruraran papänin Uzías rurashanno. \v 35 Payga rurachiran \nd Tayta Diospa\nd* Templunpa puncunta jawaman cajta. Ichanga manami illgächiranchu ïdulucunata aduranan puytush lömacunacho caj capillacunata. Jinallami runacuna uywacunata pishtarcaycaran ïdulucunapaj. Insinsuwanpis saumaycächiran. \p \v 36 Jotampa waquin willapan ima rurashancunapis isquirbiraycan Judäpa raynincunapa acta librunchömi. \p \v 37 Chay wichanmi \nd Tayta Diosga\nd* camacächiran Judá nasyunman Siriapa raynin Rezinpis, Remaliaspa wamran Peka Israelpa rayninpis pillyaj yaycunanpaj. \v 38 Jotam wañucuptin pampaycäriran castancuna pamparaycashan unay awilun Davidpa siudäninman. Chaypitaga ruquin ray caran wamran Acaz. \c 16 \s1 Judächo Acaz ray cashan \r (2Crón. 28.1–27) \p \v 1 Remaliaspa wamran Peka chunca ganchisnin (17) watana ray caycaptin Jotampa wamran Acaz Judächo ray cayta gallaycuran. \v 2 Ray cayta gallaycur caycaran ishcay chunca (20) watayoj. Jerusalencho tiyar ray caran chunca sojtan (16) wata. Ichanga \nd Tayta Diosta\nd* mana wiyacur mana allita ruraran. Manana rurarannachu unay awilun Davidnöga. \v 3 Chaypa ruquenga ruraran Israelpa raynincuna mana allita rurashannöna. Asta quiquinpa wamrantapis rupachiran ïduluta rispitar läduncho caj nasyun runacuna rurashanno. Chay nasyun runacunatami \nd Tayta Diosga\nd* jitarisha caran Israelcunapa ñaupanpita.\x * \xo 16:3 \xt Deut. 12.31\x* \v 4 Uywacunatapis pishtaj, insinsutapis saumachej ïdulucunapa capillancunacho, altunnin jircacunacho, puytush lömacunacho, cupösu yöracunapa chaquincunacho. \p \v 5 Chay wichanmi Siria nasyunpa raynin Rezín y Israel nasyunpa raynin Peka Jerusalenman suldäruncunawan chayaran Acazta magananpaj. Ishcan raycuna magarpis manami binsiyta camäpacuranchu.\x * \xo 16:5 \xt Isa. 7.1\x* \v 6 Chay wichan Edompa raynenga Elat siudäta shuntaran yapay Edompana cananpaj. Elat siudäpita Edom runacunaga Judá runacunata ushajpaj garguran. Nircur quiquincunana tiyacaycäriran canancama. \p \v 7 Chaura Acazga Asiriapa raynin Tiglat-pileserman cachata cachacuran cayno ninanpaj: «Nogaga gampa uywayniquinömi y juramintu wamrayquinömi caycä. Siria nasyunpa raynin y Israel nasyunpa rayninmi conträ ricacur magaycäman. Paycuna mana ushacächimänanpaj shamur salbaycamay tayta.» \p \v 8 Chaynöpis Acazga Asiriapa rayninman goycunanpaj apachiran \nd Tayta Diospa\nd* Templuncho caycaj gorita, guellayta, palasyucho caycajtapis llapan tarishan bälejcunata. \v 9 Chayno apachiptinmi Asiriapa raynenga ruwacushanno shamur washaran. Damasco siudäman aywar yaycuran. Nircur chay siudächo tiyajcunata prësu charircur aparan Kir siudäman. Rezintapis wañuchiran. \p \v 10 Chaypita Israelpa raynin Acaz aywaran Damascuman Asiriapa raynin Tiglat-pileserwan tincunanpaj. Acaz chaycho altar imano caycajtapis ricaran. Chayta ricaycur cüra Uriasman apachimuran quiquin altarta-niraj dibüjuta rurarcur. \v 11 Chaura Uriasga Damascupita ray apachishan dibüju-niraj altarta rurachiran. Ray Acaz Damascupita manaräpis cutiptin altarta rurayta usharan. \p \v 12 Damascupita cutir rayga tariran mushoj altartana. Chaymi uywacunata pishtarcur rupachiran chay altarcho. \v 13 Chaychömi rupachina sacrifisyuta rupachishpan chaqui micuy ofrendacunatapis rupachiran. Nircur altarman jicharan bïnu ofrendanta. Alli goyaypita sacrifisyupaj pishtashan uywacunapa yawarninwanpis chajchuparan. \p \v 14 \nd Tayta Diospa\nd* Templun ñaupancho caycaj runsipita altartanami\x * \xo 16:14 \xt Éxo. 27.1–2; 2Crón. 4.1\x* ichanga Acaz norte caj-läman witichiran. Nircur mushoj altartana jucaj churarashanmanga churaran Templupa chimpanman. \p \v 15 Nircorga cüra Uriasta ray Acaz niran: «Cay jatun altarchömi tutapa sacrifisyucunata rupachinqui. Tardipapis rupachinqui chaqui micuycunata. Noga apamushä rupachina sacrifisyucunatapis, chaqui micuycunatapis, runacuna rupachinan uywacunatapis, chaqui micuy ofrendacunata apamushantapis rupachinqui. Bïnuta apamushantapis chay altarman wiñapanqui. Rupachinanpaj pishtashan uywacunapa yawarninta, waquin uywacunata pishtashanpatapis chay altar jananpa chajchunqui. Runsi altarga Tayta Diosta noga tapucunalläpänami canga.» \p \v 16 Ray Acaz nishannölla llapantapis ruraran cüra Uriasga. \v 17 Yacupaj paylacuna jamaränan cantun tablacunatapis ray Acazga roguchiran. Quiquin paylacunatapis jorgachiran. Runsi wäcacuna janancho\x * \xo 16:17 \xt 1Rey. 7.23–39; 2Crón. 4.2–6\x* caycaj jatuncaray paylatapis pampaman jorguran. Nircorga läjasha rumicuna janallanmanna churaran. \v 18 Asiriapa raynin mandaptin nishanta rurar \nd Tayta Diospa\nd* Templuncho caycaj säbadu jamay junajcuna jamananpaj rurashan cuartupa puncuntapis jorguriran. Jorguriran raylla yaycunan jawa caj puncutapis. \p \v 19 Acazpa waquin willapancuna, ima rurashancunapis isquirbiraycan Judäpa raynincunapa acta librunchömi. \v 20 Wañuptin\x * \xo 16:20 \xt Isa. 14.28\x* pampaycäriran ñaupa caj famillyancuna pamparaycashan Davidpa siudäninman. Chaypitaga wamran Ezequías jutiyojna ruquin ray caran. \c 17 \s1 Samariata illgächir Israelcunata prësu apashan \p \v 1 Chunca ishcaynin (12) watana Acaz Judäpa raynin caycaptin Elapa wamran Oseas Israelpa raynin cayta gallaycuran. Samariacho tiyar ray caran isgun wata. \v 2 Payga \nd Tayta Diosta\nd* mana wiyacur mana allita ruraran. Ichanga manami fiyupa juchataga rurarannachu Israelpa ñaupa caj raynincunanöga. \p \v 3 Asiriapa raynin Salmanasar suldäruncunawan yaycuran Oseasta magaj. Chaychömi Oseastaga uywayninman ticrachiran. Impuestuta pägachiran. \v 4 Chayno caycashanpita Salmanasarga mayaran Oseas contran ricacushanta. Mayaran Egiptupa raynin So jutiyojman runacunata cachashanta. Manana pägashanachu caran cada wata päganyashan impuestutapis. Chaura Salmanasarga Oseasta prësu charircur carsilman wichgachiran. \v 5 Nircur intëru Israel nasyunman yaycuran llapan suldäruncuna. Samaria siudäta quimsa wata intëru curalararan. \v 6 Samaria siudäta binsiycur chayman yaycuptinmi ray Oseasga isgun wata ray caycaran. Nircurmi Salmanasarga Israel runacunata prësu charishpan Asiria nasyunman suldäruncunawan aparan. Asiriaman chayaycurmi Halah marcaman y Gozancho caycaj Habor mayu läduncho caycaj marcacunaman churaran chaycho tiyananpaj. Media runacunapa siudänincunamanpis churaran chaycho tiyananpaj.\x * \xo 17:6 \xt Deut. 4.27–28; 28.36\x* \p \v 7 Chaynöga caran \nd Tayta Dios\nd* mana munashanta Israelcuna rurashanpitami. Tayta Diosga faraonpa munaynincho caycajtami unay Egiptupita jorgamusha caran. Chaypis Israelcunaga mana sirbej ïdulucunata rispitar adurasha. \v 8 Paycunapa ñaupanpita \nd Tayta Dios\nd* gargushan nasyuncunacho tiyajcuna rurashanno ruraran. Israelpa raynincuna «cayno rurashun» nir yachachishan mana allicunatapis ruraran. \p \v 9 Israelcunaga \nd Tayta Diosta\nd* manacajman churar ïdulucunata puytush lömacunacho adurananpaj capillancunata ruracarcäriran llapan siudänincunacho, curalasha siudäcunacho, ricachacunanpaj rurashan törricunacho. \v 10 Puytush lömacunacho, cupösu yöracunapa chaquincunacho ichichicurcuran Asera diosa-nirajcunata, shaywacunata.\x * \xo 17:10 \xt 1Rey. 14.23\x* \v 11 Israelcunapa ñaupanpita \nd Tayta Dios\nd* gargushan runacunano ïdulucunapaj insinsutapis saumachiran. \nd Tayta Diosta\nd* rabyachishpan fiyupa mana allicunata ruraran. \v 12 \nd Tayta Dios\nd* «ama aduranquichu» nisha caycaptinpis ïdulucunata aduraran.\x * \xo 17:12 \xt Éxo. 20.3–5; Deut. 5.7–9\x* \v 13 \nd Tayta Diosga\nd* profëtancunawan willachiran chayno mana rurananpämi Israelcunatawan Judá runacunataga. Willachir niran: «Jucha ruraycunata cacharir allitana ruray. Mandamintöcunatana llapanta cumliy. Chaytaga unay caj famillyayquicunatami willachirä sirbimaj profëtäcunawan.» \p \v 14 Chayno nishanpis manami wiyacuranchu. Chaypa ruquenga ñaupa caj famillyancunano mana allicunata rurararan. Ñaupa caj famillyancunapis \nd Tayta Diosman\nd* manami yäracurannachu. \v 15 Tayta Diospa laynincunata manacajman churaran. Unay caj famillyancunawan parlacushancunata mana bälichir mana cäsuranchu. Willapashancunatapis mana wiyacuranchu. Mana bälejcunata «diosnë» nir aduraran. Chaynöpami Israelcunapis imapäpis mana bälejnöna ricacuran. Mana rurananpaj \nd Tayta Dios\nd* nisha caycaptinpis ñaupan nasyun runacunano ruraran. \v 16 \nd Tayta Diospa\nd* mandamintuncunataga manami juctapis cumlirannachu. Chaypa ruquenga runsita jundiypa ruracarcäriran ishcay besëracunata, Asera diosa-niraj ïdulutapis. Aduraran syëlucho cajcunata, Baaltapis. \v 17 Wamrancunata ollguta warmitapis rupachiran. Musyacoj cayta, brüju cayta yachacuran.\x * \xo 17:17 \xt Deut. 18.10\x* Chayno rurarmi \nd Tayta Diospa\nd* ñaupancho fiyupa mana allita ruraran. Chaura Tayta Diospis fiyupa rabyaran. \p \v 18 Chaymi \nd Tayta Diosga\nd* fiyupa rabyacurcuran Israel runacunapaj. Ñaupanpitapis juc-läman jitariran. Judá trïbu cajcunallatanami jinanchöga cachaycuran. \v 19 Judá runacunapis manami cumlirannachu \nd Tayta Diospa\nd* mandamintuncunataga. Chaypa ruquenga Israelcunano juchallatana ruraran. \v 20 Chaura \nd Tayta Dios\nd* gongaycuranna Israelpita mirar aywajcunata. Nircorga pasaypa pengayman churaran. Asaltanticuna ima-aycantapis apacoj. Chaypitanaga Tayta Diosmi lädunpita jitariran. \p \v 21 Davidpita mirar aywajcunataga Israelcunapita raquisha caran. Israelcunaga raynin cananpaj churacarcärisha caran Nabatpa wamran Jeroboamta. Paynami Israelcunataga \nd Tayta Diosta\nd* gongaycachiran fiyupa juchata rurachishpan. \v 22 Israelcunaga juchata ruraran Jeroboam juchata rurashannölla. Jucha ruraytaga manami cachaycärirannachu. \v 23 Chaypitanaga \nd Tayta Dios\nd* Israelcunata ñaupanpita jitariran profëtancunawan willacachishanno. Israelcunataga Asiriaman prësu aparan. Chaychönami canancamapis tiyarcaycan. \s1 Juc-lä runacunata Samariaman tiyachishan \p \v 24 Asiriapa raynenga Samariaman apachimuran Babilonia, Cuta, Ava, Hamat, Sefarvaim runacunata. Paycunatanami churaran Samariacho caj siudäcunaman Israelcuna tiyashancho tiyananpaj. \v 25 Apamushan runacunaga chaycho tiyar \nd Tayta Diosta\nd* manami aduraranchu. Chaymi \nd Tayta Diosga\nd* liyuncunata yurichiran. Liyuncunaga waquin runacunata wañuchiran. \v 26 Chaymi Asiriapa rayninta willar niran: «Samariacho caj siudäcunaman apachishayqui runacunaga manami musyanchu chaycho caj diosta imano adurana cashantapis. Mana musyaptinmi chay diosga liyuncunata yurichisha. Liyuncunami runacunata wañuycächin.» \p \v 27 Chayno willaptin Asiriapa raynenga niran: «Prësu apamushayquicunacho caycaj cüracunapita jucta cutichiy chaycho tiyananpaj. Paycunami yachachenga chay nasyunpa diosninta imano adurana cashantapis.» \p \v 28 Chaura Samariapita prësu apashan juc cürata cutichiran. Payga Betelman aywaran tiyananpaj. Chaychönami yachachiran \nd Tayta Diosta\nd* imano aduraytapis. \v 29 Chaypis cada nasyunpita aywaj runacunaga diosnincunata ruracarcäriran tiyashan siudäcunacho. Nircur Samaria runacuna puytush lömacunacho capillacunata rurashancunaman churaran. \v 30 Babilonia runacunaga ïduluta ruracurcuran Sucot-benot diosta adurananpaj. Cuta runacunaga ïduluta ruracarcäriran Nergal diosta adurananpaj. Hamat runacunaga ïduluta ruracarcäriran Asima diosta adurananpaj. \v 31 Ava runacuna ïdulucunata ruracarcäriran Nibhaz diostawan Tartac diosta adurananpaj. Sefarvaim runacunana wamrancunata rupachiran Adramelec y Anamelec dioscunata rispitashpan. \v 32 Ïduluta rurasha carpis \nd Tayta Diostapis\nd* rispitar aduraycaran. Ichanga quiquin casta runacunata churacarcäriran cürancuna cananpaj. Puytush lömacunacho caj capillancunacho diosnincunata aduraj. \v 33 Paycunaga \nd Tayta Diosta\nd* adurarpis quiquincunapa diosnincunatapis adurarcaycaran quiquinpa nasyunnincunacho rurashanno. Paycunaga juc-läpita juc-läpitami aywaran. \p \v 34 Canancamapis unay rurashannöllami rurarcaycan. \nd Tayta Diostaga\nd* manami aduranchu. Manami cumlinchu Tayta Diospa laynincunata. Manami ruranchu Jacobpita mirajcunata \nd Tayta Dios\nd* yachachishanta. Ni mandamintuncunatapis mana cumlinchu. Jacobpa jutintami Tayta Diosga Israel nir rucachiparan.\x * \xo 17:34 \xt Gén. 32.28; 35.10\x* \v 35 Israelcunawan parlacushpanmi \nd Tayta Diosga\nd* nisha caran: «Ama rispitanquichu juccuna ‹diosnë› nishantaga. Chaycunataga ama aduranquichu. Ni imatapis ‹paypaj› nir ama pishtanquichu.\x * \xo 17:35 \xt Éxo. 20.5; Deut. 5.9\x* \v 36 Noga \nd Tayta Diosnillayquita\nd* rispitar sirbir aduramanquega.\x * \xo 17:36 \xt Deut. 6.13\x* Nogami fiyupa munaynëwan jorgamurä Egipto nasyunpita. Chaymi nogallata rispitamanqui, aduramanqui. Sacrifisyucunatapis nogallapaj pishtanqui. \v 37 Gamcunaga mana cachaypa cumliy laynëcunata, yachachishäcunata, mandamintöcunata. Gamcuna cumlinayquipämi isquirbichishcä. Chaymi juc-lä nasyun runacuna ‹diosnë› nishanta ama aduranquichu. \v 38 Ama gonganquichu gamcunawan parlacushanchïtaga. Juc-lä nasyun runacuna ‹diosnë› nishantaga ama aduranquichu. \v 39 Chaypa ruquenga Noga \nd Tayta Diosnillayquita\nd* adurar sirbimanqui. Chauraga chiquishojcunapa munayninpita salbashayquimi.» \p \v 40 Chayno nishanpis chay runacunaga manami wiyacuranchu. Unay caj custumrincunallata rurarcaycaran. \v 41 \nd Tayta Diosta\nd* rispitar adurarpis ïduluncunatapis rispitarcaycaran. Paycunapita mirar aywaj wamrancunapis unay caj famillyancunanöllami rurarcaycaran. Chaynöllami canancamapis goyarcaycan. \c 18 \s1 Judächo Ezequías ray cashan \r (2Crón. 29.1–2) \p \v 1 Elapa wamran Oseas Israel nasyunpa quimsa watana raynin caycaptin Acazpa wamran Ezequiasga Judäpa raynin cayta gallaycuran. \v 2 Ray cayta gallaycushan öra Ezequiasga caycaran ishcay chunca pichgan (25) watayoj. Jerusalencho tiyar ray caran ishcay chunca isgun (29) watan. Mamanpa jutin caran Abi. Payga caran Zacariaspa wamran. \v 3 Ezequiasga \nd Tayta Diosta\nd* wiyacur allita ruraran, unay caj famillyan David rurashanno. \v 4 Paymi ushacächiran ïdulucunata adurananpaj rurashan puytush lömacunacho caycaj capillacunata. Rispitar ichichishan rumicunatapis acapa-acapa paquergäriran. Asera diosa-niraj ïdulucunatapis paquir-usharan. Moisés runsipita culebrata rurachishantapis\x * \xo 18:4 \xt Núm. 21.9\x* agullariran. Chay wichancama Israelcunaga chay culebrapa ñaupanchömi insinsutapis saumachisha caran. Chaypa jutintami Nehustán nircaycaran. \p \v 5 Ezequiasga Israelpa \nd Tayta Diosninmanmi\nd* fiyupa yäracuran. Pay manaraj ray captin, ni paypa guepanman ray cajcunapis Judächöga manami mayganpis paynöga carannachu. \v 6 Mana cachaycuypa \nd Tayta Diosman\nd* yäracuran. Chaymi Tayta Dios nishancunata ruraytaga mana cachaycuranchu. Chaypa ruquenga cumliran Moisesta \nd Tayta Dios\nd* nishan mandamintucunatapis. \v 7 Chaymi \nd Tayta Diosga\nd* yanaparan. Ima rurashancunachöpis alliman churaran. \p Ezequiasga Asiriapa rayninpa contran jatariran. Chaymi Asiriapa raynintaga manana sirbirannachu. \v 8 Filistea runacunatapis binsiran. Chacrancunata guechuran Gaza siudäyaj törricunata rurashanpita-pacha intërunpa curalasha caycaj siudäcama. \s1 Samaria runacunata binsishan \p \v 9 Chaypitanami Asiria nasyunpa raynin Salmanasarga Samariaman aywar tumaypa curalapaycur suldäduncunawan magaj yaycuran. Chayga caran Ezequías chuscu wata Judá nasyunpa raynin caycaptin y Elapa wamran Oseas ganchis wata Israel nasyunpa raynin caycaptinmi. \v 10 Quimsa watataraj binsiran. Chay öra Ezequiasga sojta watana Judächo ray caycaran. Oseasna isgun wata Israelcho ray caycaran. \v 11 Asiriapa raynenga Israel runacunata prësu aparan Asiriaman. Nircur tiyananpaj churaran Habor particho caycaj Halah marcaman, Gozán mayupa lädunman, Media runacunapa siudänincunaman. \v 12 Chaynöga castigaran \nd Tayta Diosnin\nd* nishancunata mana wiyacushanpita. Tayta Dioswan parlacushantami paycunaga manacajman churaran. \nd Tayta Diosta\nd* sirbej Moisés willapashancunata manami wiyacuranchu, manami cumliranchu. \s1 Judäman Senaquerib yaycushan \r (2Crón. 32.1–19; Isa. 36.1–22) \p \v 13 Chunca chuscun (14) watana Ezequías ray caycaptin Asiriapa raynin Senaqueribga yaycuran Judächo intërunpa curalasha caycaj siudäcunaman. Nircur charicurcuran. \v 14 Chaymi Judäpa raynin Ezequiasga cachata cacharan Asiriapa raynin Laquis siudächo caycajman. Cayno willachiran: «Nogaga fiyupami pantashcä. Nasyunnëpita llojshicuy ari. Llojshicuptiquega nimashayquitami aycatapis pägashayqui.» \p Chaymi Asiriapa raynin niran Judäpa raynin Ezequías isgun waranga isgun pachacnin (9,900) quïlu guellayta, isgun pachac isgun chunca (990) quïlun gorita pägananpaj. \v 15 Chaura Ezequiasga Templucho bälej cajcunata tarishan cajta, palasyucho ima-aycatapis bälejcunata churacunancho tarishantaga ushajpaj shuntarcur goycuran. \v 16 Chay örallami Ezequiasga Templupa puncuncunapita, marcuncunapitapis jorguran quiquin goriwan jananpa chapyachishancunata. Jorgurcorga Asiriapa rayninta goycuran. \p \v 17 Chaypitapis Asiriapa raynenga Laquispita ray Ezequiasman cacharan mas mandaj suldärunta, ray yäracushan mandaj runata, juc mandajtapis. Chaycunataga cacharan aypalla suldärucunatawan. Aywaran Jerusalenman pillyaj yaycunanpaj. Jerusalenman chayaycärir pachacuran jana caj ishtanquipita sicya aywaycaj läduncho, Tagshacuna Pampa nishanman näni aywajpa lädunman. \v 18 Nircur rayta gayaran. Chaura Hilciaspa wamran palasyucho mandaj Eliaquim, acta isquirbej Sebna, Asafpa wamran Joa raypa secretaryun aywaran chay runacunawan parlaj. \p \v 19 Chaychömi Asiriapa mas mandaj suldärunga niran: \pi1 «Asiriapa munayniyoj rayninmi cachamasha. Payga Ezequiasta caynömi nin: ‹¿Imaman yäracushpayquitaj jauca goyäcunqui? \v 20 Guërrachöga manami rimashallanchïwanchu binsinchi. Guërrachöga binsinchi aypalla suldäruwanrämi, magaj yaycunapaj sumaj yarpachacur-rämi. ¿Pimantaj yäracunqui conträ jatarinayquipaj? \v 21 Nogaga musyaycämi Egipto runacuna yanapäshunayquipaj yäracuycashayquita. Egiptoga caycan challcucoj shogushnömi. Pipis tucnacurcuptenga maqui paltanpapis challcur päsarinmi. Chaynömi Egiptupa faraonnenga payman yäracojta engañanga. \v 22 Capas nimanqui: «Nogacunaga \nd Tayta Diosnëmanmi\nd* yäracurcaycä» nir. ¿Manachu chay Diosta rispitanan puytush lömacunacho caj altarcunataga Ezequías ushajpaj illgächisha? Nircorga llapan Judá runacunata Jerusalencho tiyajcunatapis nisha Jerusalencho caycaj altarllacho Diostaga rispitar adurananpaj› nir. \pi1 \v 23 «Cananga Asiriapa rayninwan alli parlacuy. Nogaga ishcay waranga (2,000) cawallucunatapis gömanmi. ¿Chayta muntacoj runacunata tarinquimanchuraj? \v 24 Egipto nasyunpita cawallucunata muntacojcunata tarimuyta yarparpis ¿imanöparäshi binsinquiman munayniyoj raynëpa suldäruncunapa manacajnin mandajllantapis? \v 25 Jinachöpis gamga ¿yarpanquichu \nd Tayta Dios\nd* mana niycämaptillan cay nasyunta illgächej shamushäta? ¡\nd Tayta Diosmi\nd* nimasha cay nasyunman yaycaycamur illgächinäcunapäpis!» \m \v 26 Chaura Eliaquimga, Sebnaga, Joaga Asiriapita chayaj mandajcunata niran: «Arameo rimaycho parlamuy ari. Nogacunaga chay rimaytapis tantiyämi. Ama hebreo rimaychöga nimaychu. Curral janancho caycaj runacunami wiyarcaycämun.» \p \v 27 Chaura Asiriapa mas mandaj suldärunga niran: «Asiriapa raynenga willachimasha manami patrunnillayquipächu, ni gamcunallapäpischu. Chaypa ruquin casha curral perga janancho caycaj runacunapämi. Canan paycunaga yargayllawanmi jatun ishpaynincunatapis miconga. Yacunarpis chiullayninta uponga. Gamcunapis chaynömi ruranquipaj.» \p \v 28 Chayno nircur Asiriapa mas mandaj suldärunga sumaj ichiycur hebreo rimaycho sinchipa niran: «Llapayqui sumaj wiyay Asiriapa munayniyoj raynin gamcunapaj nishanta: \v 29 ‹Ray Ezequiasga llullapaycäshunquimi. Payga manami nogapita salbashunquipächu.› \v 30 Ezequiasga capas nishunqui \nd Tayta Diosman\nd* riguir mana cachaypa yäracunayquipaj. Capas nishunqui: ‹Rasunpami \nd Tayta Diosga\nd* salbamäshun. Payga manami munangachu cay siudä Asiria raypa maquinman chayanantaga.› \v 31 Chayno nishantaga ama riguiychu. Nogataga Asiriapa rayninmi cachamasha paywan parlacunayquipaj. Pay nishantana ruray. Chayno carga cada-ünuyquimi übasniquipa wayuyninta, ïgusniqui wayushanta micunquipaj. Yacutapis upunquipaj quiquiqui rurashayqui ishtanquipitami. \v 32 Nircorga apashunquipaj quiquiquipa nasyunniqui-niraj nasyun aypalla rïgu wayunanman, übas wayunanman. Chaychömi tantata, bïnutapis ruranquipaj. Chay nasyunchöga aypallami olivo asëti, mil-abïjapis. Chaura cushishami tiyanquipaj. Manami wañunquipächu. Ichanga Ezequías nishanta ama riguiychu. Payga llullapaycäshunquimi ‹\nd Tayta Diosmi\nd* salbamäshun› nishpan. \v 33 Manami maygan dioscunapis salbashachu nasyunnincunata Asiria raypa maquinpitaga. \v 34 ¿Maytaj Hamatpa, Arfadpa diosnincunaga? ¿Maytaj Sefarvaimpa, Henapa, Ivapa diosnincunaga? Samaria siudätapis Asiriapa rayninpita manami salbashachu. \v 35 Asiria raypa maquinpitaga manami maygan nasyunpa diosnincunapis salbashachu. Chayno caycaptenga ¿imanirtaj yarpanqui Jerusalenta \nd Tayta Dios\nd* salbananpaj cashanta?» \p \v 36 Niptin llapan runacunaga upällalla wiyaräcuran. Manami mayganpis ni juc shimipis rimacuranchu. Runacunataga ray mayna willapashana caran imatapis mana ninanpaj. \v 37 Chaura palasyucho mandaj Eliaquim, acta ruraj Sebna, raypa secretaryun Joa fiyupa llaquicushpan röpancunatapis rachiriran. Nircur aywaran Ezequías cajman Asiriapa mandaj suldärun ima nishantapis willaj. \c 19 \s1 Judäta Tayta Dios salbashan \r (2Crón. 32.20–23; Isa. 37.1–38) \p \v 1 Willashanta wiyaycur ray Ezequiasga jatiraycashan röpanta rachiriran. Nircur fiyupa llaquicushpan gachga röpacunata jaticurcur \nd Tayta Diospa\nd* Templunman aywaran. \v 2 Chaypita ray Ezequiasga Amozpa wamran profëta Isaiasman cacharan palasyucho mandaj Eliaquimta, acta isquirbej Sebnata, mayur cüracunatapis llaquicur gachga röpan jatishata.\x * \xo 19:2 \xt Isa. 1.1\x* \v 3 Aywajcunaga niran: «Ray Ezequiasmi nin: ‹Cananga fiyupa llaquicuychömi caycäcuna. Castïguchömi, pengaychömi caycäcuna. Nanaycho caycaj warmi gueshyacunanpaj callpan manana cajnömi caycäcuna. \v 4 \nd Tayta Diosniquega\nd* wiyashami canga Asiriapa raynin cachamushan mandaj suldärun ashllishpan imata nishantapis. Cawaj Diostami ashllisha. Ashllishanpita \nd Tayta Diosniqui\nd* castigaycunman. Mañacushpayqui ruwacuycuy ari quëdajcunallapäpis› nir.» \p \v 5 Ray Ezequiasta mandäshejcuna profëta Isaiasta willaptin \v 6 Isaiasga niran patrunninta cayno nir willananpaj: «\nd Tayta Diosga\nd* caynömi nin: ‹Imatapis Asiria raypa suldäruncuna nogapa conträ parlashanpitaga ama manchacuychu. \v 7 Nogami camacächej-aywä payman willapa chayaptin cuticunanpaj. Chaura nasyunninman cuticongapaj. Chaychönami camacächishäpaj payta juc wañuchinanpaj› nir.» \p \v 8 Chaypitaga Asiriapita shamoj mas mandaj suldäru mayaran Asiriapa raynin Laquis siudäpita aywacushantana. Chaura paycunapis jinan öra Jerusalenpita aywacuran. Asiriapa raynintaga tariran Libna runacunawan pillyaycajtana. \v 9 Chaychöna Asiriapa raynenga mayaran paypa contran Etiopía nasyunpa raynin Tirhaca suldäruncunawan pillyaj aywaycashanta. Chaypitapis ray Senaqueribga Judäpa raynin Ezequiasman yapayraj cachancunata cacharan. \v 10 Ezequiasta niran: \pi1 «Gam yäracushayqui Diosniquega nishunqui Jerusalenga nogapa munaynëcho imaypis mana canantami. Ichanga nishushayquita ama riguiychu. \v 11 Gamga mayashcanquinami Asiriapa raynincuna nasyuncunata imano rurashantapis. ¿Chaychuraj gamga gueshpinquiman? \v 12 Nogapa unay caj awilöcuna illgächishan marcacunata maygan diosninpis salbarantächu. Manami salbaranchu Gozanta, Haranta, Resefta, Bet-edén runacuna Telasarcho tiyajtapis. \v 13 Masqui yarpachacuy. ¿Maytaj Hamatpa, Arfadpa, Sefarvaimpa, Henapa, Ivapa raynincuna?» \p \v 14 Cacha aywajcuna cartata chayachishanta chasquircur ray Ezequías liguiran. Nircorga Templuman aywaycur cartata \nd Tayta Diospa\nd* ñaupanman mashtayninpa churaran. \v 15 Nircur cayno mañacuran: «Israelpa \nd Tayta Diosnin\nd*, gamga mandanayquipaj jamaraycanqui querubín anjilcunapa chaupinchömi.\x * \xo 19:15 \xt Éxo. 25.18–22; 1Sam. 4.4; Sal. 80.1; Isa. 37.16; Eze. 1.26–28\x* Japallayquimi cay munducho tiyajcunapa Diosnin canqui. Gammi camarayqui syëluta cay pachatapis. \v 16 \nd Tayta Dios\nd*, mañacur ruwacushäta wiyaycamay ari. Ray Senaquerib cachamushan mandaj suldärun nimashantapis ama gongaychu \nd Tayta Dios\nd*. Gam cawaj Dios caycaptiquimi chayno rimar rabyachishurayqui. \v 17 \nd Tayta Dios\nd*, rasunpami Asiriapa raynenga nasyuncunata pasaypa ushar illgächisha. \v 18 Runacuna ‹diosnë› nishancunatapis rupargärachisha. Chaycunaga manami rasunpa dioschu caran. Chaycunaga guerupita, rumipita runacuna rurashallanmi casha. Chaynöpami illgächishapis. \v 19 \nd Tayta Diosnë\nd*, cananga Asiriapa munaynincho canäpita salbaycamay ari. Chaynöpami cay pachacho caj runacunaga llapanpis musyanga gam japallayqui rasunpa Dios cashayquita.» \p \v 20 Chaypita Amozpa wamran profëta Isaiasga ray Ezequiasta willachiran. Willachir niran: «Israelpa \nd Tayta Diosnenga\nd* caynömi nin: Noga wiyashcämi Asiriapa raynin Senaqueribpaj mañacamashayquita. \p \v 21 «Noga \nd Tayta Diosga\nd* Asiriapa rayninpaj caynömi në: \q1 «Senaquerib, gampäga Sión siudä juc jipashnömi asicun. \q1 Gam aywacuptiqui Jerusalenga manacajman churashushpayquimi umanta awin. \q1 \v 22 ¿Pitataj ashllishcanquega? \q1 ¿Pitataj gayapashcanquega? \q1 ¿Pitataj gayarashcanqui alli-tucushpayqui? \q1 ¡Israelpa Santo Diosninpa contranmi rimashcanqui! \q1 \v 23 Cachayquicunawan ashllichimarmi nimashcanqui: \q1 ‹Yupaytapis mana atipaypaj aypalla carrëtäcunawanmi \q1 yaycushcä intëru puntancunapapis. \q1 Mana pipis yaycunan Líbano jircacunamanpis yaycushcämi. \q1 Sajtashcä jatunnin sedru gueruncunatapis, \q1 mas cuyayllapaj pïno gueruncunatapis. \q1 Chayashcämi altunnin jircancunaman, \q1 may-may muntincunamanpis. \q1 \v 24 Juc-lä nasyun chaqui jircacunacho \q1 pösucunata rurarcur yacuta upushcä. \q1 Suldäröcuna päsananpämi \q1 Egipto mayucunatapis chaquichishcä› nir. \q1 \v 25 Ichanga ¿manachu musyarayqui noga Tayta Dios llapanta camacächishäta? \q1 Unaypita-pachanami chayno cananpaj camacächirä. \q1 Cananga chaytami cumlichishcä. \q1 Chaynöpami gamga curalasha siudäcunatapis illgächir \q1 ragällanta, muntuy-muntuy goturaycajta cachaycunqui. \q1 \v 26 Chay siudäcunacho tiyajcunanami \q1 fiyupa mancharir pengay-tucusha quëdasha. \q1 Jircacho caj berdi guewacuna, \q1 wasi janancho llullu guewacuna \q1 fiyupa usyawan chaquicäcojnömi quëdasha. \q1 \v 27 Nogaga musyämi imanölla goyashayquitapis, \q1 imanölla imata rurashayquitapis. \q1 Musyaycämi nogapaj fiyupa rabyacurcushayquitapis. \q1 \v 28 Nogapa conträ jatarir rabyar fiyupa ollguycashayquitapis wiyashcämi. \q1 Chaymi sengayquiman churashaj juc arguyllata. \q1 Shimiquimannami frënuta churashaj. \q1 Shamushallayquipami cutichishayquipis.» \m \v 29 Ray Ezequiastana Isaías niran: \q1 «Rasunpa cananpaj cashanta musyanayquipaj caynömi canga: \q1 Cay watapis, watanpis gamcunaga micunquipaj \q1 quiquillan wiñacamoj micuy wayushantami. \q1 Watannin cajchönami ichanga mururcärirpis shuntanquipaj. \q1 Übasta lantarcurpis wayuyninta micunquipaj. \q1 \v 30 Quëdaj caj Judá runacunaga cangapaj lanta jachanömi. \q1 Lanta sapichajnöpis mana llojshiypanami tiyaconga. \q1 Früta yörancho wayojnöpis mirangapämi. \q1 \v 31 Waquenga Jerusalenchömi quëdanga. \q1 Sión lömachömi cawarcaycar quëdanga. \q1 Amatar cuyacoj cayninwanmi llapanpaj munayniyoj \nd Tayta Diosga\nd* chayno cananpaj camacächenga. \m \v 32 «Asiria nasyunpa rayninpäga \nd Tayta Dios\nd* caynömi nin: \q1 «Jerusalenmanga manami yaycongapächu. \q1 Chaymanga manami jucnayllatapis lëchanta jitangapächu. \q1 Manami pillyapaj escüduncuna aptasha yaycongapächu. \q1 Manami yaycunanpaj curral wajtancunaman allpatapis gotongapächu. \q1 \v 33 Shamushallanpami cuticongapaj. \q1 Siudämanga manami yaycongapächu. \qr Noga \nd Tayta Diosmi\nd* chayno në. \q1 \v 34 Nogami cay siudäta chapäshaj. \q1 Imapitapis salbashaj \q1 sirbimajnë Davidta aunishäta yarpar, \q1 quiquëpis rispitachicushpä.» \p \v 35 Chay nishan chacayllami \nd Tayta Diospa\nd* anjilnin chayaycur wañuycachiran Asiria suldärucuna pachacaraycajta pachac pusaj chunca pichgan waranga (185,000) runacunata. Warannin tuta waquin suldärucuna riccharcamorga tariran wañusha mashtarpaycajtana. \v 36 Chaura Asiriapa raynin Senaqueribga tolduncunata shuntacurcur cuticuran Nínive siudäman. \v 37 Chaypita juc junajna diosnin Nisrocpa templunman yaycuycur aduraycaran. Niycaptinmi wamrancuna Adramelecwan Sarezer yaycuycur wañuycärachiran. Wañuycacherga Ararat partiman gueshpir aywacuran. Chaypitaga papäninpa ruquin ray caran wamran Esarhadón. \c 20 \s1 Gueshyaycashanpita ray Ezequías allchacashan \r (2Crón. 32.24–26; Isa. 38.1–8) \p \v 1 Chay wichan ray Ezequiasga gueshyar pasaypana caycaran. Chaymi Amozpa wamran profëta Isaiasga watucoj aywaran. Chayaycur niran: «\nd Tayta Diosga\nd* nin: ‹Gamga mananami allchacanquipänachu. Incargacuyna, tistamintucuyna› nir.» \p \v 2 Chaura Ezequiasga tapyaman ticracurcur \nd Tayta Diosta\nd* mañacur niran: \v 3 «Nogaga gamta amatarmi ruwacö \nd Tayta Dios\nd*, llapan shongöwan gam munashayquino rurashäta yarpärinayquipaj.» Chayno nir llaquicushpan fiyupa wagaran. \p \v 4 Chaymi palasyu puncu sawan pampata manaraj päsaptin \nd Tayta Diosga\nd* Isaiasta niran: \v 5 «Cutiycur acrashä marcapa mandajnin ray Ezequiasta ninqui: ‹Unay famillyayqui David sirbishan \nd Tayta Diosga\nd* caynömi nin: Noga wiyashcämi mañacamashayquita. Ricashcämi wagashayquitapis. Chaymi allchacächishayqui. Cananpita quimsa junajtami aywanquipaj Templöman. \v 6 Gamga cawanquipaj cananpita chunca pichga (15) wata masrämi. Jerusalén siudätawan gamtaga salbashayquipämi Asiriapa rayninpita. Davidta cuyashäta yarpärirmi cay siudätaga chapäshaj, quiquëpis rispitachicushpä.› » \p \v 7 Chayno nircurmi Isaiasga ïgusta agarcachir lajtaparan raypa guerinta. Chaura rayga allchacäcuran. \p \v 8 Ezequiasga Isaiasta tapuran: «¿Imanöpataj musyashaj \nd Tayta Dios\nd* allchacächimänanta, cananpita quimsa junajta \nd Tayta Diospa\nd* Templunman aywanäpaj cashanta?» \p \v 9 Niptin Isaías niran: «\nd Tayta Dios\nd* aunishushayquita cumlinanpaj cashanta musyanayquipaj juc milagrutami ruranga. Tardipa ¿inti apurä päsariycunantachu u guepaman cutinantachu munanqui?» \p \v 10 Chaura Ezequías niran: «Intiga jinami aywacun. Guepapami ichanga mana cutinchu.» \p \v 11 Chaura profëta Isaiasga \nd Tayta Diosta\nd* mañacuran. Mañacuptin Tayta Diosna camacächiran ray Acaz intiwan örata musyacunancho ricaptin intipa llantuynin guepapa cutinanpaj. \s1 Babiloniapita cacha chayajcunata Ezequías jamachishan \r (2Crón. 32.31; Isa. 39.1–8) \p \v 12 Chay wichan Baladanpa wamran Merodac-baladán Babiloniapa raynenga mayaran Ezequías fiyupa gueshyaycashanta. Chaura cachancunawan cartacunata apachiran. Garaynintapis apachiran. \v 13 Cacha chayajcunata Ezequiasga cushisha jamachiran. Ima-aycantapis ricachiran. Ricachiran gorita, guellayta, cuestaj perfümincunata, fiyupa cuestaj asëtita, churaraj armancunata. Churacunan wasicho ima-aycallanpis churarajcunata ricachiran. Ushajpämi palasyuncho cajtawan mandashancho cajcunataga ricachiran juctapis mana pacaypa. \p \v 14 Chaymi profëta Isaías aywaran ray Ezequiasman. Chayaycur tapuran: «¿Maypitataj shamusha chay runacuna? Gamtaga ¿ima nisha-cashunquitaj?» nir. \p Chaura Ezequías niran: «Paycunaga shamusha fiyupa caru Babilonia nasyunpitami.» \p \v 15 Isaías yapay tapuran: «¿Imatataj ricasha palasyuyquichöga?» nir. Chaura Ezequías niran: «Paycuna ricasha llapantami cay palasyöcho caycajtaga. Churacuna wasëcho caycajtapis usha-ushajpämi ricachishcä juctapis mana cachaypa.» \p \v 16 Chaura Ezequiasta Isaías niran: «Sumaj wiyay \nd Tayta Dios\nd* nishanta: \v 17 ‹Juc junajmi Babiloniaman apacongapaj cay palasyuyquipita llapan cösacunata, unay awiluyquicuna shuntashanpita canancama shuntaycashayquitapis. Chauraga caycho manami imapis quëdangapächu.\x * \xo 20:17 \xt 2Rey. 24.13; 2Crón. 36.10\x* \v 18 Asta gampita mirajcunatapis Babilonia nasyunman apangapämi. Chaychönami capangapaj palasyucho raypa uywaynin cananpaj.› »\x * \xo 20:18 \xt 2Rey. 24.14–15; Dan. 1.1–7\x* \p \v 19 Ray Ezequiasga cawashancama alli goyayta, pipis imatapis mana rimapänanta yarparan. Chaymi Isaiasta niran: «Imano captinpis \nd Tayta Dios\nd* nishanta willamashayqui nogapäga allimi» nir. \s1 Ray Ezequías wañushan \r (2Crón. 32.32–33) \p \v 20 Ray Ezequiaspa waquin willapan, almiraypajcunata rurashan, yacupaj ishtanquita imano uchcuchishanpis, yacuta siudäman chayachinanpaj imano aruchishancunapis isquirbiraycan Judäpa raynincunapa acta librunchömi. \v 21 Ezequías wañuptin wamran Manasés jutiyojna ruquin ray caran. \c 21 \s1 Judächo Manasés ray cashan \r (2Crón. 33.1–20) \p \v 1 Manasés chunca ishcaynin (12) watayoj caycaran ray cayta gallaycur. Jerusalencho ray caran pichga chunca pichgan (55) wata. Mamanpa jutin caran Hepsiba. \v 2 Ichanga \nd Tayta Diosta\nd* mana wiyacur fiyupa mana allita ruraran.\x * \xo 21:2 \xt Jer. 15.4\x* Israel runacunapa ñaupanpita Dios gargushan runacuna rurashanno juchallata ruraran. \v 3 Ïdulucunata aduranan puytush lömacunacho capillacunata papänin Ezequías juchuchishancunatapis yapay allchachiran. Baalta rispitar adurananpaj altarcunata rurachiran. Asera diosa-niraj ïdulutapis rurachiran Israelpa raynin Acab rurashanno. Chayno rurarmi goyllarcunatapis rispitar aduraran. \v 4 Jerusalenpäga \nd Tayta Dios\nd* «Tiyanämi canga» niran. Niycaptinpis \nd Tayta Diospa\nd* Templuncho ïdulucunapaj altarcunatapis rurachiran.\x * \xo 21:4 \xt 2Sam. 7.13\x* \v 5 \nd Tayta Diospa\nd* Templunpa ishcan sawannincunachöpis altarcunata rurachiran goyllarcunata adurananpaj. \v 6 Ïdulucunata rispitashpan wamrancunatapis rupachiran. «Brüjucunapis espiritistacunapis cachun» niran. Payga musyacoj caytawan almacunawan parlayta yachacuran. Chayno rurashancuna \nd Tayta Diospäga\nd* fiyupa mana alli caran. Chayno rurarmi ray Manasesga Tayta Diosta fiyupa rabyachiran. \p \v 7 Asera diosa-niraj ïdulutapis churaran \nd Tayta Diospa\nd* Templunman. Templupäga Davidtawan wamran Salomonta Tayta Dios nisha caran: «Jerusalentaga llapan Israel trïbucunapitami acrashcä. Chaymi Templöchöga imaycamapis tiyashaj. \v 8 Rurananpaj llapan nishäcunata cumlichun, wiyacuchun. Sirbimajnë Moisés yachachishancunatapis cumlichun. Chauraga unay awiluncunata goycushä chacrapita imaypis manami yapay gargushächu Israelcunataga» nir.\x * \xo 21:8 \xt 1Rey. 9.3–5; 2Crón. 7.12–18\x* \p \v 9 Chaypis paycunaga manami wiyacuranchu. Chaypa ruquin Manasesga Israelcunapa lädunpita \nd Tayta Dios\nd* illgächishan runacunapitapis mas piyur juchata rurachiran. \p \v 10 Chaymi \nd Tayta Diosga\nd* sirbejnin profëtacunawan willacachir niran: \v 11 «Judäcunapa raynin Manasesga fiyupa juchatami rurasha. Amorreo nasyun runacuna rurashanpitapis mas piyur juchatami rurasha. Judá runacunatapis ïdulucunata adurachirmi mas juchayojyächisha. \v 12 Israelcunapa \nd Tayta Diosnin\nd* carmi në: ‹Cananmi Jerusalenman, intëru Judämanpis tucuy-niraj mana allicunata chayachishaj. Chaymi wiyaj cajpaga rinrincunapis nanangaraj. \v 13 Samaria siudäta castigashänömi, Acabpa famillyancunata castigashänömi castigashaj Jerusalentapis. Ganra lätuta mayllarcur ucpashanchïnömi Jerusalenga limyu quëdanga. \v 14 Waquintaga acrashä runacunata jinanchömi cachaycushaj, chiquejcunapa munayninman entregashaj. Chaura chiquejnincunanami llapan ima-aycantapis suwapanga, guechonga. \v 15 Ñaupächöga juchallatami rurasha. Paycunaga imaypis rabyachimashami Egiptupita unay caj awiluncunata jorgamushäpita-pacha.› » \p \v 16 Judá runacunata \nd Tayta Diospa\nd* ñaupancho juchata rurachishanpa jananmanpis Manasesga juchaynaj runacunataraj wañuchiran. Yawarninpis intëru Jerusalencho mashtararan. \v 17 Manasespa waquin willapan, imata rurashancunapis, juchata rurashancunapis isquirbiraycan Judäpa raynincunapa acta librunchömi. \v 18 Wañuptin pampaycäriran palasyun puncu Uza jutiyoj wertanman. Chaypitaga ruquin ray caran wamran Amón. \s1 Judächo Amón ray cashan \r (2Crón. 33.21–25) \p \v 19 Amón ray cayta gallaycur caycaran ishcay chunca ishcaynin (22) watayoj. Jerusalencho tiyar ray caran ishcay wata. Mamanpa jutin caran Mesulemet. Pay caran Jotba runa Hazurpa wamran. \v 20 Amonpis \nd Tayta Diosta\nd* mana wiyacur papänin Manasesno fiyupa juchallata ruraran. \v 21 Papänin rurashanno juchallatami ruraran. Papänin adurashan ïdulucunata rispitar aduraran. \v 22 Unay caj awiluncuna adurashan \nd Tayta Diostaga\nd* gongaycuranna. Manana rurarannachu \nd Tayta Dios\nd* munashannöga. \p \v 23 Quiquin Amonpa mandaj suldäruncunallami contran jatarir paytaga palasyullancho wañuycachiran. \v 24 Chayno wañuycachiptin llapan runacunana rabyacarcärir wañuchiran ray Amonta wañuchejcunata. Nircorga ruquin ray cananpaj churaran wamran Josías jutiyojtana. \p \v 25 Amonpa waquin willapancuna, imano rurashancunapis isquirbiraycan Judäpa raynincunapa acta libruncho. \v 26 Uza jutiyoj wertacho pampacunanpaj caycaj uchcullamanmi pampaycäriran. Chaypitaga ruquin ray caran wamran Josías. \c 22 \s1 Judächo Josías ray cashan \r (2Crón. 34.1–2) \p \v 1 Josías\x * \xo 22:1 \xt Jer. 3.6\x* ray cayta gallaycur caycaran pusaj watayoj. Jerusalencho tiyar ray caran quimsa chunca juc (31) wata. Mamanpa jutin caran Jedida. Paynami caran Boscat runa Adaiapa wamran. \v 2 Josiasga \nd Tayta Diosta\nd* wiyacur llapantapis allita ruraran. Unay caj awilun David rurashannölla llapantapis ruraran. \s1 Lay isquirbiraycashan libro taricashan \r (2Crón. 34.8–33) \p \v 3 Chunca pusaj (18) watana Josías ray caycashancho cacharan Azaliapa wamran Mesulampa willcan acta isquirbej Safanta \nd Tayta Diospa\nd* Templunman. Niran: \v 4 «Ayway cüracunapa mandajnin cüra Hilcías cajman. Runacuna \nd Tayta Diospa\nd* Templunman chayar guellay churashanta, puncuta täpajcunapis runacunapita shuntashanta llapanta juc pachallaman shuntachun. \v 5 Nircorga entregachun \nd Tayta Diospa\nd* Templunta allchachejcunata. Paycunanami päganga Templuta allchajcunata. \v 6 Päganga carpintërucunata, albañilcunata. Waquinnami canga gueruta, llagllasha rumicunata rantinanpaj. Chaywannami Templuta allchanga. \v 7 Allchachejcunataga ama tapongachu guellay imacho ushacashantapis. Paycunaga alli limyu runacunami.» \p \v 8 Juc junaj cüracunapa mandajnin Hilciasga acta isquirbej Safanta niran: «Laycuna isquirbiraycashan librutami tarishcä \nd Tayta Diospa\nd* Templuncho.» Willaycorga Safanta goran liguinanpaj. Safannami liguircur \v 9 rayman aywar willaran: «Tayta, mandashayqui runacunaga Templucho guellay cajta ushajpämi shuntasha. Nircorga Templuta allchajcunatami entregaycusha \nd Tayta Diospa\nd* Templunta allchachir imachöpis gastananpaj.» \p \v 10 Chaynöpis Safanga rayta willaran «Cüra Hilcías juc libruta gomasha» nir. Chay librutana Safanga rayta liguiparan. \v 11 Laycunata liguipashanta wiyaycur rayga llaquicushpan röpanta rachiriran. \v 12 Jinan öra Hilciasta, Safanpa wamran Ahicamta, Micaiaspa wamran Acborta, acta isquirbej Safanta, quiquin rayta yan'gaj suldärun Asaiasta niran: \v 13 «Cay librucho isquirbiraycashan laycunata manami noganchïpis ni unay castanchïcunapis cäsushcanchïchu ni cumlishcanchïchu. Chaypita capaschari Tayta Dios fiyupa rabyar castigamänanchïpäna caycan. Chayta musyananchïpaj Tayta Diosta tapuycamuy» nir. \p \v 14 Chaura Hilcías, Ahicam, Acbor, Safán, Asaías aywaran profetïsa Hulda jutiyoj warmiman. Hulda tiyaran Jerusalén siudäpa cantun mushoj baryucho. Payga caran Salumpa warmin. Salumna caran Ticvapa wamran, Harhaspana willcan. Salumga caran Templuman cüra yaycunan röpata charaj. Tapucoj chayajcunata \v 15 Huldaga niran: «\nd Tayta Diosga\nd* nin: ‹Cachamushojniqui rayta ninqui: \v 16 Cay partimanga tucuy-niraj mana allicunatami chayachimushaj Judäpa raynin liguishan librucho niycashanno. \v 17 Nogataga gongaycamashami. Nircurnami «diosnë» nishanpa ñaupancunacho insinsutapis saumachisha. Chayno rurarmi fiyupa rabyachimasha. Chaypitami cay particho tiyajcunapaj fiyupa rabyacurcushcä. Rabyashäga manami päsacangachu. \v 18 Nogata tapucamänanpaj cachamushoj rayta willanqui. Noga në: Librucho niycashanta wiyar yarpachacushayquita, \v 19 llaquicushayquita, caycho tiyajcunapaj, cay partipaj illgächisha cananpaj, mana allicho cananpaj niycashäta wiyar nogaman yäracamushayquita, röpayquita rachirishayquita ricashcämi. Ricaycaptë wagashayquitapis wiyashcämi. \v 20 Chaypitami alli wañuypa wañunquipaj unay caj awiluyquicunawan tincoj aywacur. Gamga wañunquipaj cay partiman fiyupa mana allicunata chayachimunäpaj caycajtapis manaraj ricallarnami.› » \p Ray cachashancunaga cuticuran imano nishantapis rayta willananpaj. \c 23 \p \v 1 Chaura rayga shuntachiran Judächo caycaj llapan auquincunata, Jerusalencho cajcunatapis raywan parlananpaj. \v 2 Chaypitaga ray, intëru Judächo tiyajcunapis, Jerusalencho tiyajcunapis, cüracunapis, Diospa profëtancunapis, llapan runa mas tacshanninpita auquincama shuntacaran \nd Tayta Diospa\nd* Templunman. Chaychöna rayga sinchipa liguiparan Templucho tarishan libruta. Chay libruchöga isquirbiraycaran \nd Tayta Dioswan\nd* conträtuta rurar parlacushanmi.\x * \xo 23:2 \xt Deut. 31.11–13; Neh. 8.1–8\x* \v 3 Rayga pilancupa ñaupancho ichiraycaran. Chaychömi \nd Tayta Diospa\nd* ñaupancho auniran mana cachaypa llapanta cumlinanpaj, llapan mandamintuncunata, rurananpaj nishancunata, laynincunata, conträtuta rurar parlacushan librucho niycashanta cumlinanpaj. Llapan runacunapis raywan iwal auniran. \s1 Llapan shongunpa Josías Tayta Diosta sirbishan \r (2Crón. 34.3–7) \p \v 4 Chaypita rayga cüracunapa mandajnin Hilciasta, paypa guepanman cajta, puncu täpajcunata niran \nd Tayta Diospa\nd* Templunpita Baal dios-niraj ïduluta, Asera diosa-niraj ïduluta rispitar adurananpaj cajcunata, goyllarcunata rispitar aduranan cajcunatapis jorgunanpaj. Nircur Jerusalenpita Cedrón jircaman apaycur rupachiran. Uchpantana apachiran Betelman. \v 5 Nircorga garguran Judäpa ñaupa caj raynincuna churashan cüracunata. Chaycunaga caran Judäpa siudänincunacho caycaj altunnin jircacunacho, Jerusalenpa läduncunachöpis ïdulucunapaj insinsuta saumachej cüracunami. Garguran Baalpaj, intipaj, quillapaj, goyllarcunapaj insinsuta saumachej cüracunatapis. \v 6 Asera diosa-niraj ïdulu \nd Tayta Diospa\nd* Templuncho caycajtapis Jerusalenpita juc-läman jitariran. Cedrón ragra yacu aywajman apaycur rupachiran uchpayänanyaj. Uchpantana goturiran wacchacuna y pobrinnin runacuna pampacunan uchcuman.\x * \xo 23:6 \xt 2Rey. 21.3; 2Crón. 33.3\x* \v 7 Chayno juchuchiran ïdulucunata adurar ollgu-pura warmiwanno cacunan wasitapis. Chay cuartucunaga caycaran \nd Tayta Diospa\nd* Templuncho. Chay cuartucunachöga warmicuna awaj Asera diosa-niraj ïdulupämi. \p \v 8 Intëru Judá siudäcunapitami cüracunata gayachiran. Ushajpämi puytush lömacunacho caj capillancunata rurashantapis juchuchiran Geba partipita gallaycur Beersebacama. Chaycunachömi cüracuna insinsuta saumachej. Juchurgärachiran siudäpa gobernadornin Josuëpa puncuncho cabra-niraj dyablucunapaj rurashan altartapis. Chay altarga caycaran siudäman yaycurina ichoj caj-läducho. \v 9 Altunnin jircacunacho aroj cürancunaga manami aywajchu \nd Tayta Diospa\nd* altarnin Jerusalencho caycajman. Ichanga cüra-masincunawan lebadüraynaj tantata micoj. \p \v 10 Pipis wamrancunata ollguta ni warmitapis Moloc diospaj sacrifisyuta manana rupachinanpaj Josiasga illgächiran Ben-Hinom\x * \xo 23:10 \xt Jer. 7.31; 19.1–6; 32.35\x* guechwa pampa Tofetcho caycaj altarcunatapis.\x * \xo 23:10 \xt Lev. 18.21\x* \v 11 Judäpa ñaupa caj raynincuna intipaj goycushan cawallucunatapis illgächiran. Chaycunaga caycaran \nd Tayta Diospa\nd* Templunman yaycurina ñaupanchömi täpacoj Natán-melecpa despächun ñaupancho. Intipaj carrëtata rurashantapis rupachiran. \p \v 12 Illgächiran Acazpa jatun cuartun janancho Judäpa raynincuna rurashan altarcunatapis. Illgächiran \nd Tayta Diospa\nd* Templunpa sawannin puncucunacho\x * \xo 23:12 \xt 2Rey. 21.5; 2Crón. 33.5\x* Manasés rurachishan altarcunatapis. Chaycunataga agullaran. Nircur jitarachiran Cedrón ragraman. \v 13 Jerusalenpa chimpan Olivos lömacho ïduluta adurajcuna rurashan altarcunatapis ray Josiasga illgächiran. Chaycunataga rurachisha caran Israelpa raynin Salomonmi Sidón runacunapa Astoret jutiyoj diosanpaj. Altarcunataga rurachisha caran Moab runacunapa diosnin Quemospaj, Amón runacunapa melanaypaj diosnin Milcompaj.\x * \xo 23:13 \xt 1Rey. 11.7\x* \v 14 Agullaran rispitashan wanca rumicunata, Asera diosa-niraj ïdulucunata. Nircur chaycuna cashanmanga wañusha runacunapa tulluntami goturan ganrana cananpaj. \p \v 15 Juchuchiran Betelcho caycaj altarta, ïdulucunata rispitajcuna rurashan capillatapis. Chaycunataga rurachisha caran Nabatpa\x * \xo 23:15 \xt 1Rey. 12.33\x* wamran Jeroboammi Israelcunata juchata rurachishpan. Josiasga allpaman ticrananyaj agullarcurmi rupaycachiran. Rupaycachiran Asera diosa-niraj ïdulutapis. \p \v 16 Josías cutiycashancho ricaran quiquin puytush lömacho runacuna pampacushan uchcucunata. Chaura chaycho caycaj tullucunata jorgachiran. Nircorga manacajman altarta churashpan quiquin altarcho rupachiran. Chayno ruraptinmi \nd Tayta Dios\nd* willacachishan cumliran.\x * \xo 23:16 \xt 1Rey. 13.2\x* \v 17 Nircorga tapuran: «Tagaycho caycämöga ¿pipa mïchuntaj?» nir. \p Chayno tapuptin niran: «Judäpita shamoj willacoj profëtami chaycho pamparaycan. Chay profëtami unay willacuran altar janancho tullucunata rupachinayquipaj cashanta.»\x * \xo 23:17 \xt 1Rey. 13.30–32\x* \p \v 18 Chaura Josías niran: «Chayga jina cacuchun. Ama pipis yatapächunchu tulluncunatapis.» \p Chaynöpami chay wañoj profëtapa tulluncunataga mana yataparanchu. Mana yataparanchu Samariapita caj willacojpa tulluntapis. \p \v 19 Chaynömi ïduluta rispitajcuna Samariacho rurachishan puytush lömacunacho caj capillacunata, Israelpa raynincuna Tayta Diosta rabyachir rurachishancunatapis Josiasga ushajpaj juchuchiran Betelcho rurashanno. \v 20 Nircur ïduluta adurajcuna rurachishan puytush lömacunacho caj capillacunacho cüracuna caycajtapis altarcuna jananman apaycur cuchur wañuchiran. Chaycunapa jananman wañusha runacunapa tulluncunata churarcur rupachiran. Nircur Jerusalenman cuticuran. \s1 Pascua fistata Josías rurashan \r (2Crón. 35.1–19) \p \v 21 Rayga llapan runacunata niran Conträtu librucho niycashanno \nd Tayta Diosta\nd* rispitar Pascua\x * \xo 23:21 \xt Éxo. 12.1–13, 21–27; Lev. 23.5–8; Núm. 28.16; Deut. 16.1–8\x* fistata rurananpaj. \v 22 Manami imaypis rurasharächu caran Pascua fistata Josías rurachishannöga. Israelcunata juezcuna mandashanpita-pacha, Israelcho Judächo raycuna cashan wichanpis chaynöga manami ruraranchu. \v 23 \nd Tayta Diosta\nd* rispitashpan Pascua fistataga ruraran Josías chunca pusaj (18) watana ray caycaptinmi. \s1 Judäcunapaj Tayta Dios rabyashallaraj cashan \p \v 24 Josiasga illgächiran llapan brüjucunata, musyacojcunata, runacunapa wasi ïduluncunata, waquin ïdulucunatapis. Judächo, Jerusalencho imatapis manacajcunata rispitar adurar charashantaga illgächiran. Chaycunata ruraran \nd Tayta Diospa\nd* Templuncho Hilcías tarishan librucho imano rurananpäpis niycashannömi. \v 25 Unay caj raycunapis guepanman caj raycunapis manami caranchu Josiasnöga. Josiasga llapan shongunpami, llapan callpanwanmi, almantinmi Moisespa laynincho niycashanno \nd Tayta Diosta\nd* wiyacuran. \p \v 26 Chayno cumliycaptinpis \nd Tayta Diosga\nd* jinallarämi Judá runacunapaj rabyasha caycaran. Manasés fiyupa juchacunata rurar rabyachishanpitami rabyasha caycaran. \v 27 \nd Tayta Diosga\nd* nisha caran: «Israelcunata gargushänömi Judá runacunatapis ñaupäpita gargushaj. Jerusalén siudätapis acrashä caycaptin cachaycushämi. Tiyanä Templutapis cachaycushänami.» \s1 Josías wañushan \r (2Crón. 35.20–27) \p \v 28 Josiaspa waquin willapan, imata rurashancunapis waquin cäga isquirbiraycan Judäpa raynincunapa acta librunchömi. \v 29 Chay wichan Egipto nasyunpa raynin faraón Necao aywaran Éufrates mayu cajman Asiriapa rayninwan tincoj. Chayman aywaycaptin ray Josiasga ichipar pillyananpaj aywaran. Meguiducho ray Necaoga Josiasta wañuycachiran. \v 30 Mandaj suldäruncunana wañushata carrëtanman jitarcur Meguidupita aparan Jerusalenman. Chaychöna pampaycäriran pampacunanpaj uchcu caycajman. Chaura runacunaga Josiaspa ruquin ray cananpaj wamran Joacaz jutiyojtana churaran. \s1 Judächo Joacaz ray cashan \r (2Crón. 36.1–4) \p \v 31 Joacazga ray cayta gallaycur caycaran ishcay chunca quimsawan (23) watayoj. Jerusalencho tiyar ray caran quimsa quillalla. Mamanpa jutin caran Hamutal. Pay caran Libna runa Jeremiaspa wamran. \v 32 \nd Tayta Diosta\nd* mana wiyacur llapanta fiyupa mana allita ruraran. Unay caj awiluncunanöna ruraran. \v 33 Ray Joacaztaga Jerusalencho manana ray cananpaj faraón Necao prësu charararan Hamat probinsyacho caycaj Ribla siudächo. Nircorga Judá runacunata impuestuta pägachiran quimsa waranga quimsa pachacnin (3,300) quïlu guellayta, quimsa chunca quimsawan (33) quïlu gorita. \v 34 Nircur faraón Necaoga Jerusalencho Josiaspa ruquin ray cananpaj churaran Josiaspa wamran Eliaquimta. Jutinta rucachir «Joacim» niran. Joacaztaga prësu apacuran Egiptuman. Chaychönami wañuran.\x * \xo 23:34 \xt Jer. 22.11–12\x* \p \v 35 Joacimnami guellaytawan gorita impuestuta entregaran faraón aycatapis nishanno. Chayta pägananpäga nasyuncho tiyaj runacunata purätata churachiran. Runacunaga cada ünun churaran guellaytapis goritapis faraón «pägamanqui» nishanman aypächinanpaj. \s1 Judächo Joacim ray cashan \r (2Crón. 36.5–8) \p \v 36 Joacimga\x * \xo 23:36 \xt Jer. 22.18–19; 26.1–6; 35.1–19\x* ray cayta gallaycur caycaran ishcay chunca pichgan (25) watayoj. Jerusalencho tiyar ray caran chunca juc (11) wata. Mamanpa jutin caran Zebuda. Pay caran Ruma runa Pedaiaspa wamran. \v 37 Joacimga \nd Tayta Diosta\nd* mana wiyacur mana allita ruraran unay caj awiluncunano. \c 24 \p \v 1 Joacim Judächo ray caycashan wichan Babiloniapa raynin Nabucodonosor Judäman yaycuran.\x * \xo 24:1 \xt Jer. 25.1–38; Dan. 1.1–2\x* Chaura Joacimga chay raypa munaynincho quimsa wata caran. Munaynincho caycashanpita contran jataricurcuran. \v 2 Ichanga Joacimman \nd Tayta Dios\nd* cacharan röpa-röpa asaltanticunata. Asaltanticunaga aywaran Caldeapita, Siriapita, Moabpita, Amonpita. Paycunatami Tayta Dios cacharan Judäta illgächinanpaj \nd Tayta Diospa\nd* profëtancuna willacushan cumlinanpaj. \v 3 Chaynöga camacächiran Judäpita llapan runata \nd Tayta Dios\nd* jitarinanpaj. Tayta Dios jitariran Manasés tucuy juchata rurashanpitami. \v 4 Manasesga juchaynaj runacunatami wañuchiran. Yawarninpis intëru Jerusalencho mashtararan. Chaypitami \nd Tayta Diosga\nd* manana perdunayta munarannachu. \p \v 5 Joacimpa waquin willapancuna imata rurashancunapis isquirbiraycan Judäpa raynincunapa acta librunchömi. \v 6 Joacim wañuptin ruquin ray caran wamran Joaquín jutiyojna. \p \v 7 Chaypita-pacha Egiptupa raynenga nasyunninpita manana llojshirannachu. Babiloniapa rayninna guechuran Egiptupa munaynincho caycaj nasyuncunataga Egiptucho yacu aywaj ragrapita Éufrates mayucama. \s1 Joaquinta, mandäshejcunata Babiloniaman prësu apashan \r (2Crón. 36.9–10) \p \v 8 Joaquinga ray cayta gallaycur caycaran chunca pusajnin (18) watayoj. Jerusalencho tiyar ray caran quimsa quilla. Mamanpa jutin caran Nehusta. Paynami caran jinan Jerusalén runa Elnatanpa wamran. \v 9 Joaquinga \nd Tayta Diosta\nd* mana wiyacur fiyupa juchata ruraran papänin rurashanno. \p \v 10 Chay wichan Babiloniapa raynin Nabucodonosorpa suldäruncuna Jerusalenman chayaran. Nircur magananpaj curalacaycäriran. \v 11 Siudäman yaycunanpaj curalarpaycaptin Nabucodonosor chayaran. \v 12 Chaura Judäpa raynin Joaquinga mamanwan, llapan suldäruncunawan, mandäshejnincunawan, tantiyachejnincunawan Babiloniapa raynintaga «maquiquichöna cashaj» niran. Chaura paycunata prësu chariran. Chay öra Nabucodonosorga pusaj watana ray caycaran.\x * \xo 24:12 \xt Jer. 22.24–30; 24.1–10; 29.1–2\x* \p \v 13 Nircurna Nabucodonosorga jorguran \nd Tayta Diospa\nd* Templuncho, palasyucho caycajcunatapis bälej cajcunataga llapanta. \nd Tayta Dios\nd* willacachishannöllami Israelpa raynin Salomón goripita \nd Tayta Diospa\nd* Templuncho cananpaj rurachishancunatapis paquergäriran. \v 14 Jerusalén siudächo tiyajcunataga prësu apacuran llapan mandajcunata, mas allinnin suldärucunata, ima ruraytapis yachajcunata, fyërru tacajcunata. Llapantaga chunca warangata (10,000) prësu aparan. Judächöga quëdaran pasaypa pobrinnin cajcunallana. \p \v 15 Nabucodonosorga prësu apacuran Joaquinta warmincunatawan, Joaquinpa mamanta, llapan suldäruncunata, Judächo imapäpis mas munayniyoj runacunata. Jerusalenpitaga prësu aparan Babiloniaman.\x * \xo 24:15 \xt Eze. 17.12\x* \v 16 Babiloniapa raynenga pillyapaj caj runacunata prësu aparan ganchis warangata (7,000). Imatapis ruray yachajcunatawan fyërru tacajcunatana aparan warangata (1,000). Mana manchacuypa pillyay yachajcunatapis prësu apacuran. \v 17 Babiloniapa raynenga Joaquinpa ruquin tiyun Matanías jutiyojtana Jerusalencho ray cananpaj churaran. Jutinta rucachir «Sedequías» nirna jutichaparan.\x * \xo 24:17 \xt Jer. 37.1; Eze. 17.13\x* \s1 Sedequías ray cashan \p \v 18 Ray cayta gallaycushan öra Sedequiasga ishcay chunca juc (21) watayojna caycaran.\x * \xo 24:18 \xt Jer. 27.1–22; 28.1–17\x* Jerusalencho ray caran chunca juc (11) wata. Mamanpa jutin caran Hamutal. Payga caran Libna runa Jeremiaspa wamran. \v 19 Sedequiasga \nd Tayta Diosta\nd* mana wiyacur mana allitami ruraran. Llapan rurashancuna caran Joacim rurashannömi. \v 20 Chaypitami \nd Tayta Diosga\nd* fiyupa rabyacurcuran Jerusalén runacunapäwan Judá runacunapaj. Ñaupanpitapis juc-lämanna jitariran. \s1 Jerusalenta illgächishan \r (Jer. 39.1–7; 52.3–11) \p Chaypitana Sedequiasga Babiloniapa rayninpa contran jatariran.\x * \xo 24:20 \xt Eze. 17.15\x* \c 25 \p \v 1 Sedequías isgun wata isgun quilla chunca junajninna ray caycaptin ray Nabucodonosorga llapan suldäruncunawan Jerusalenman aywaran.\x * \xo 25:1 \xt Jer. 21.1–10; 34.1–5; Eze. 24.2\x* Jerusalenpa chimpanman pachacuran. Intëru curral wajtanpa allpata goturan siudä ruriman yaycunanpaj. \v 2 Siudätaga curalarpaycaran Sedequías chunca juc (11) wata ray canancama. \v 3 Chay watacho chuscu quillaman isgun junaj gallarcojchöga siudächo fiyupana yargay caran. Runacuna micunanpaj manana imapis carannachu. \v 4 Babilonia suldärucuna marcata chaparaj pergata uchcuyta gallaycuran. Chayta musyarmi Jerusalencho tiyaj suldärucunaga chacaypa gueshpir aywacuran. Junajpa gueshpinanpa ruquinmi chacaypa chayno gueshpiran Babilonia suldärucuna marcata intërupa chaparaycaptin. Gueshpirmi raypa wertanpa päsar yarguran ishcan-läpa perga caycashan puncupa. Chaypitana Jordán pampapa aywaj nänipa aywacuran. \v 5 Caldea suldärucunaga Sedequiaspa guepanta gatir aywar Jericó pampacho tariparan. Chaura Sedequiaspa suldäruncunaga japallantana cachaycur machip-machir gueshpir aywacuran. \fig Babilonia|src="HK00224B.TIF" size="col" loc="2Kings 25.5" ref="2Rey. 25.5" \fig* \v 6 Ray Sedequiastanami prësu chariycur Babilonia nasyunpa raynin Nabucodonosorman aparan. Ray Nabucodonosorga Ribla siudächömi caycaran. Chaura rayga Sedequiasta imano rurananpäpis niran. \v 7 Chaymi quiquin Sedequías ricaycaptin wamrancunata cuchuypa wañuchichiran. Quiquin Sedequiaspatana ñawincunata jorgachiran. Nircur cadinawan watarcachir Babiloniaman prësu apachiran.\x * \xo 25:7 \xt Eze. 12.13\x* \s1 Templuta juchuchishan \r (2Crón. 36.17–21; Jer. 39.8–10; 52.12–23) \p \v 8 Babiloniapa raynin Nabucodonosor chunca isgun wata (19) pichga quillaman aywajcho ganchis junajninna ray caycaptin Jerusalenman chayaran Nabuzaradán. Payga caran mas mandaj suldärunmi, palasyucho caj suldärucunapapis mandajninmi. \v 9 Chayaycur rupaycachiran Templuta,\x * \xo 25:9 \xt 1Rey. 9.8\x* palasyuta, siudächo caycaj wasicunata, mas rispitädu runacunapa wasincunata. \v 10 Caldea suldäru yan'gaycajcunaga Jerusalenpa curralnincunata ushajpaj juchurgärachiran. \v 11 Nircur Nabuzaradanga Babiloniaman prësu aparan Jerusalencho quëdajcunata, Babiloniapa rayninman guellicojcunatapis, waquin cumun runacunatapis. \v 12 Jinanchöga cachaycuran pobrinnincunallatana chacracunata aruycänanpaj, übascunata uryaycänanpaj.\x * \xo 25:12 \xt Deut. 4.27–28; 28.36\x* \p \v 13 Caldea suldärucunaga Templucho runsipita caycajcunata ushajpaj paquir-usharan: pilancucunata,\x * \xo 25:13 \xt 1Rey. 7.15–22; 2Crón. 3.15–17\x* imatapis jamachinanpaj caycajcunata, yacu churacuna jatuncaray paylatapis.\x * \xo 25:13 \xt 1Rey. 7.23–26; 2Crón. 4.2–5\x* Nircur llapan runsita Babiloniaman apacuran. \v 14 Chayno apacuran uchpa jorgucunata, pälacunata, achquipa llipta jorgunan tacsha alicäticunata, wishllacunata, Templucho runsipita ima-aycapis cajtaga llapanta.\x * \xo 25:14 \xt 1Rey. 7.45; 2Crón. 4.16\x* \v 15 Mandaj comandantiga apacuran goripitawan guellaypita imapis cajcunata: Insinsu saumachicunata, tasuncunata. \p \v 16 Ishcay pilancu ichirajta, jatuncaray yacu churacuna paylata, imatapis Templucho jamachinanpaj ray Salomón runsipita rurachishancunata apacushanga aypallami caran. Pësaytapis manami atiparanchu. \v 17 Pilancucunaga cada-ünun caran pusaj metru altu. Puntancho rinrin cuyayllapaj caycaran runsipita. Ishcay metrupita masmi caran. Jananpana intëru cantunpa tumarej caycaran runsipita mälla-niraj awasha. Mällapita warcuränanpäna runsipita früta-nirajcunata rurarcur churapasha caran. Ishcan pilancu caran chay-nirajlla. \s1 Judá runacunata prësu apashan \p \v 18 Comandantiga prësu chariran mandaj cüra Seraiasta, guepanman caj cüra Sofoniasta, Templu puncuta täpajcunatapis quimsajta. \v 19 Chariran röpa-röpa suldärucunapa mandajninta, raypa sirbejnin runacunata pichgajta, surtiyädu charej mandaj suldäruta, mas rispitädu runacunatapis sojta chuncata. \v 20 Nabuzaradanga chay runacunata prësu aparan Babiloniapa raynin Hamat parti Riblacho caycajman. \v 21 Chaychöna Babiloniapa raynenga chayachishan runacunata wañuchichiran. \p Chaynömi Judá runacunataga nasyunpita ushajpaj prësu aparan. \s1 Quëdajcuna Egiptuman gueshpishan \r (Jer. 40.7–10; 41.1–3, 16–18) \p \v 22 Babiloniapa raynin Nabucodonosorga Judächo quëdaj runacunapa mandajnin cananpaj churaran Gedaliasta. Gedaliasga caran Ahicampa wamran, Safanpa willcan. \v 23 Chayta musyaycärir Judächo caycaj mandaj suldärucunawan waquin mandaj runacuna aywaran Mizpaman Gedaliaswan parlaj. Aywajcuna caran: Netaniaspa wamran Ismael, Careapa wamran Johanán, Netofa runa Tanhumetpa wamran Searías, Maaca runapa wamran Jaazanías. Achcaj runacuna yan'garan marcanpita-cama aywaj runacunataga. \v 24 Gedaliasga mandaj suldärucunatawan llapan runacunatami jurar niran: «Caldea suldärucunata ama manchacuychu. Babiloniapa raynin nishanta llapanta ruray. Chauraga allillanami tiyacunquipaj.» \p \v 25 Chaypita ganchis quillataga Ismael cutiran. Payga caran Netaniaspa wamran, Elisamapa willcan. Ismaelga Judá famillyapita mirar aywajpa lijïtimu caj famillyanmi caran. Ismael chayaran chuncaj runacunawan. Paycunami wañuycärachiran Gedaliasta, Judá runacunata, Caldea runacunata Mizpacho caycajcunataga llapanta. \v 26 Wañuycachiptin llapan runacuna Caldea runacunata manchacushpan Egiptuman gueshpir aywacuran.\x * \xo 25:26 \xt Jer. 43.5–7\x* Gueshpir aywacuran jatunpis, tacshapis, mandaj suldärucunapis. \s1 Babiloniacho carsilpita Joaquinta jorgushan \r (Jer. 52.31–34) \p \v 27 Judäpa raynin Joaquinta Babiloniaman prësu apashan quimsa chunca ganchisnin (37) watatana ushaycaptin chunca ishcay (12) quilla ishcay chunca ganchisnin (27) junajnincho Babiloniacho ray cayta gallaycuran Evil-merodac jutiyojna. Payga Joaquinta cuyaparan. Chaymi carsilpita jorgachiran. \v 28 Joaquintaga alli ricashpan Babiloniacho paywan caycaj raycunata mandananpaj churaran. \v 29 Chaura Joaquinga carsilcho jatirashan röpanta rucacuran. Cawashancamaga raywan iwalna micuran. \v 30 Joaquintaga cawashancama Babiloniapa rayninmi listucho uywaran.