\id 1KI - Quechua Huallaga Huánuco Bible -Peru 2010 (DBL -2013) \h 1 REYES \toc1 1 Reyes \toc2 1 Reyes \toc3 1Rey. \mt1 1 Reyes \ili ¿Imanirtaj Israelga ishcay nasyunman raquicäcuran? \ili David wañushanpitanaga Israelcho ¿llapan raycunapis allichu caran? \im \bd ¿Imataj caycan cay librucho?\bd* Unay Testamentucho ishcay librumi caycan Reyes jutiyoj. Ichanga mas unay ishcan libro caran jucnayllami. Samuel jutiyoj librunöpis ishcay rölluman yaycunanpämi Reyes librutapis raquiran. Cay libruchöga willacuycan David mandashan (1–2), Salomón mandashan ushacashantami. Israel nasyun ishcaymanna raquicäcuran. Norte cajman raquicaj nasyunta Israel niran. Sur cajman raquicaj nasyuntana Judá niran. \ip Cay librucho capítulo 3–11 Salomonpita allicunatami willapämanchi. Gallaycunallanchöga Salomón casha alli ray. Salomonga yachaytami Tayta Diospita mañacuran. Paymi Templutapis aruchiran. Ichanga alli ray caycashancho Salomón pirdicäcusha. Tayta Diospa ricay ñawincho pasaypa mana allicunatana ruraran (11.9–11). \ip 1 Reyes capítulo 12–22 niycan Israel nasyun raquicashanta: norte caj (Israel) chunca trïbuwan, y sur caj (Judá) ishcay trïbuwan. \ip Cay librucho willapa ushaycan ray Acabpa willapan llaquicuypaj caycajwanmi. Chaynöpis niycan profëta Elías yurimushanta (17–22). Acab y warmin Jezabelga fiyupa juchatami ruraran. Paycunaga juc dioscunatami aduraj. Pobricunata y pïninpis mana cajcunatana ñacachej. \c 1 \s1 Ray David auquinna cashan \p \v 1 Ray David pasaypa auquinna caran. Ima-aycawan sumaj pituptinpis janay-janay jatipaptinpis mana goñurejnachu. \v 2 Chaymi llapan uywaynin niran: «Tayta ray, gampäga runa yatäni japalla jipashta ashimushaj ogllar goñöchishunayquipaj.» \p \v 3 Chayno nir mas cuyayllapaj jipashta intëru Israel nasyunpa ashir tariran Abisag jutiyojta. Nircur pushaparan rayman. Abisag caran Sunem marcapita. \v 4 Pay caran cuyayllapaj jipash. Paymi raytaga ricaj. Rayga imaypis manami cacuranchu chay jipashwanga. \s1 Adonías ray cayta ashishan \p \v 5 Haguitpis caran Davidpa warmin. Paychömi wamran caran Adonías.\x * \xo 1:5 \xt 2Sam. 3.4\x* Paymi ray cayta munar papäninpa contran jatariran. Ashiran pillyapaj carrëtacunata, muntädu purej suldäruncunata, quiquinta täpananpäpis pichga chunca (50) suldärucunata. \v 6 Papänenga manami imaypis piñacushachu caran, ni tapuranpischu imanir imata rurashantapis. Adoniasga Absalonpa shullcanmi caran. Payga caran cuyayllapaj camarajlla. \v 7 Sarviapa wamran Joabwan, cüra Abiatarwan parlacusha caran. Chaynöpami Adoniastaga paycuna yanaparan. \v 8 Ichanga manami yanaparanchu cüra Sadoc, Joiadapa wamran Benaía, profëta Natán, ray yäracushan Simei, Rei, Davidpa mandaj suldäruncunapis. \p \v 9 Chay wichan Adoniasga pishtachiran achca uyshata, achca töruta, achca sëbasha besëracunata. Chaymi gayachiran llapan wauguincunata, rayta sirbiycaj Judá runacunata. Gayachiran Zohelet gaga ñaupanman. Chayga caycan Rogel yacu pashtaj läduncho. \v 10 Ichanga mana gayachiranchu profëta Natanta, Benaiata, Davidpa suldäruncunata, ni wauguin Salomontapis. \v 11 Chaymi Natanga Salomonpa\x * \xo 1:11 \xt 2Sam. 12.24\x* maman Betsabëta willaran: «Gam ¿manachu musyashcanqui Haguitpa wamran Adonías ‹raymi cä› nir cushicuycashanta? Chayno manami musyanchu taytanchi Davidga. \v 12 Chaymi cananga quiquiquipis wamrayqui Salomonpis mana wañuyta munarga willapashäta sumaj wiyamay. \v 13 Aywarcur ray Davidta ninqui: ‹Gamga ñaupatanami aunimarayqui wamrä Salomón ray cananpaj, ruquiqui jamaycunanpaj. Chayno nimasha caycaptiquega ¿imanirtaj cananga Adoniasna ray caycan?› \v 14 Gam chayno parlaycaptiquimi nogaga yaycaramushaj ‹rasunpami› ninäpaj» nir. \p \v 15 Chaura Betsabé aywaran ray cuartuncho caycashanman. Ray Davidga caran pasaypa auquinna. Sunem jipash Abisag täpaycaran. \v 16 Betsabëga raypa ñaupanman gongurpacur umpuran urcunpis pampaman töpananyaj. Chaura «¿Imanaycanquitaj?» nir tapuran rayga. \p \v 17 Chaura Betsabëga niran: «Tayta ray, gamga \nd Tayta Diospa\nd* ñaupanchömi aunimarayqui wamrä Salomón ray cananpaj, ruquiqui jamaycunanpaj. \v 18 Cananga Adoniasnami ‹ray cä› niycan. Chaytaga gam manami musyanquichu tayta. \v 19 Payga pishtachisha törucunata, besëracunata, uyshacunata. Gayachisha llapan wamrayquicunata, cüra Abiatarta, suldärucunapa mandajnin Joabta. Wamrä Salomontami ichanga mana gayachishachu. \v 20 Cananga llapan Israelcunami shuyarpaycan pï ruquiqui ray cananpaj ninayquitapis. \v 21 Tayta, aunimashayquino mana captenga gam wañucuptiqui nogatapis wamrä Salomontapis wañuchimangami.» \p \v 22 Raywan parlaycaptin chayaran profëta Natanpis. \v 23 Chaura raytaga willaran profëta Natán chayashanta. Natannami yaycurir raypa ñaupanman gongurpacur umpuran urcunpis pampaman töpananyaj. \v 24 Nircur tapuran: «Tayta ray, ¿gamchu nishcanqui Adoniasta ruquiqui ray cananpaj? \v 25 Cananga pishtachisha törucunata, besëracunata, aypalla uyshata. Gayachisha wamrayquicunata, mandaj suldärucunata, Abiatar cürata. Llapan gayachishancunami micur upur ‹¡Adoniasmi ray!› nircaycan. \v 26 Ichanga manami gayachimashachu nogata, cüra Sadocta, Joiadapa wamran Benaiata, ni wamrayqui Salomontapis. \v 27 Chayno rurananpäga ¿gamchu nishcanqui? ¿Nogata mana willamayllapachu ruquiqui jamachishcanqui ray cananpaj?» \s1 Ruquin ray cananpaj Salomonta David churashan \p \v 28 Chaura ray Davidga Betsabëta gayachiran. Ray cajman yaycurir Betsabëga ñaupanman ichicuycuran. \v 29 Chaymi rayga niran: «Fiyupa llaquicuycajta ñacaycajta salbamaj \nd Tayta Diospa\nd* jutinchömi jurä. \v 30 Israelpa \nd Tayta Diosninpa\nd* jutincho aunishätaga canan örami cumlishaj. Wamranchi Salomonmi nogapa ruquë rayga jamayconga. Paynami nogapa ruquë mandanga.» \p \v 31 Chaura Betsabëga raypa ñaupanman gongurpaycur umpuran urcunpis pampaman töpananyaj. Nircur sinchipa ray Davidta niran: «¡Tayta ray, gamga imaycamapis caway!» \p \v 32 Ray Davidga gayachiran cüra Sadocta, profëta Natanta, Joiadapa wamran Benaiata. Paycuna chayaptin \v 33 ray niran: «Wamrä Salomontana muläman muntarcachir apanqui Gihón yacu pashtajman. Yan'gäshunqui mandäshimajcunapis. \v 34 Cüra Sadocwan profëta Natán Israelcunapa raynin cananpaj Salomonta asëtita wiñaparcuptin gamcuna uyshapa wagranta tucanqui. Sinchipa gaparpanqui ‹¡Salomonmi rayga!› nir. \v 35 Paymi ñaupa-puntata shamonga jamarashä sillunman jamaycunanpaj. Paynami nogapa ruquë ray canga. Judäpawan Israelpa raynin cananpämi noga niycä.» \p \v 36 Niptin Joiadapa wamran Benaiaga rayta niran: «Tayta ray, ¡nishayquino cumlishaj! \nd Tayta Diospis\nd* chayno cananpaj munaycuchun. \v 37 Gamta yanapäshushayquinölla Salomontapis \nd Tayta Dios\nd* yanapaycuchun. Gam mandashayquipitapis mas achcata mandachun.» \p \v 38 Chaypitaga cüra Sadoc, profëta Natán, Joiadapa wamran Benaía, llapan Ceret runacuna, Pelet runacuna Salomontaga Davidpa mülanman muntarcärachir pusharan Gihonman. \v 39 Chaychöna cüra Sadocga Tayta Diospa toldunpita wagrawan alli asyaj asëtita charircur ray cananpaj Salomonpa umanman wiñaparan. Wiñaparcuptinnaga uyshapa wagranta tucaran. Chaura llapan runacuna gaparpar «¡Salomonnami rayga!» niran. \v 40 Chaypitaga guepanta aywaran pincullunta tucaraycar. Runacuna fiyupa cushicuran. Sinchipa gaparpaptin pachapis cuyuriranraj. \p \v 41 Adoniasga llapan gayachishancunawan micuyta usharcaycashancho gaparpajta wiyaran. Wagrata tucamushanta wiyar Joabga niran: «¿Imanir-raj siudächöga chay-jinanpa gaparpaycämun?» \v 42 Chayno parlaycaptillanna Abiatar cürapa wamran Jonatán chayaran. Chaura Adonías niran: «Yaycamuy. Gamga canqui rispitädu runami. Alli willapatachari apamushcanqui.» \p \v 43 Chaura Jonatanga Adoniasta niran: «Manami. Taytanchi ray Davidmi Salomontana ray cananpaj churasha. \v 44 Davidmi cachasha cüra Sadocta, profëta Natanta, Joiadapa wamran Benaiata, Pelet runacunata, Ceret runacunata Salomonta raypa mülanman muntachinanpaj. \v 45 Cüra Sadocwan profëta Natanmi Salomontaga Gihoncho asëtita wiñapasha ray cananpaj. Chaypitami llapan cushisha cutimusha. Chaymi cananga siudächo llapan cushicuypita gaparpaycan. Chaytachari gamcunaga wiyashcanqui. \v 46 Salomonga maynami jamacuycusha raypa sillunninman. \v 47 Ray Davidpa mandäshejnincunapis llapan aywasha chasquicoj ‹Tayta Dios Salomonta yanapaycullächun. Gampitapis mas achcata mandachun› nir. Quiquin ray Davidpis cämancho Tayta Diosta rispitar \v 48 nisha: ‹Alabasha cachun Israelcunapa \nd Tayta Diosnenga\nd*. Paymi munasha juc wamrä jamanä sillunman jamaycunanta, nogapis mandajta ricanäpaj.› » \p \v 49 Chayno willaycuptin Adonías gayachishancunaga fiyupa mancharir sicsicyaran. Jatarcur munashanpa-cama aywacuran. \v 50 Adoniaspis Salomonta manchacushpan Tayta Diospa toldunman gueshpiran. Mana wañuchinanpaj altarpa wagrancunapita charicurcur ichicuycuran. \p \v 51 Chaypita Salomonta juc runa willaran: «Tayta ray, gamtami fiyupa manchacuycäshunqui Adoniasga. Chaymi Tayta Diospa tolduncho pacaraycan. ‹Paytaga manami wañuchishächu› nir auninayquita munaycan.» \p \v 52 Chaura Salomón niran: «Pay alli cacuptenga manami imapis päsangachu. Mana allita rurashancuna taricaptinmi ichanga wañonga.» \p \v 53 Chayno nircur jinan öra Salomonga cacharan rispitädu altarpita jorgunanpaj. Chaypitaga Adonías ray Salomonpa ñaupanman aywaycur gongurpacuran. Salomonna «wasiquiman aywacuy» niran. \c 2 \s1 Salomonta David willapashan \p \v 1 David wañunanpaj wallcana pishiycaran. Chaymi wamran Salomonta niran: \v 2 «Canan nogapis achicyaj pachata manami ricashänachu. Gamga llapantapis allillata ruray. Runano goyay. \v 3 \nd Tayta Diosninchi\nd* nishancunata cumliy. Pay munashanta ruray. Moisés isquirbishan laynincunata, mandamintuncunata cumliy. Chayrämi ima rurashayquichöpis, may-chaypa aywarpis alli cawanquipaj. \v 4 Chayno ruraptiquirämi \nd Tayta Diosga\nd* cumlenga aunimashanta. Paymi aunimaran: ‹Wamrayquicuna noga munashäno llapan shongunwan, yarpayninwan allillata ruraptenga imaypis gampita mirar aywajllami Israelcunapa raynenga canga› nir.\x * \xo 2:4 \xt 2Sam. 7.11–16\x* \p \v 5 «Gamga musyanquimi Sarviapa wamran Joab imano ruramashantapis. Nerpa wamran Abnertawan,\x * \xo 2:5 \xt 2Sam. 3.27\x* Jeterpa wamran Amasata wañuchiran. Paycunaga caran Israelcunapa mandajninmi.\x * \xo 2:5 \xt 2Sam. 20.10\x* Wañuchiran pillya gasacasha caycaptin, wañuchinacushanta yarpärir. Paycunata wañuchishantami runacunaga nogata tumpaman. \v 6 Chaymi paytaga yarpashayquino imatapis ruray. Nogapitaga alli canman alli wañuypa wañunanta mana dëjaptiquimi. \v 7 Galaad runa Barzilaipa\x * \xo 2:7 \xt 2Sam. 17.27–29\x* wamrancunata ichanga alli ricanqui. Wasiquicho uywanqui. Paycunami nogata chapämaran wauguiqui Absalón gaticachämaptin. \v 8 Benjamín particho caycaj Bahurimpita caj runa Gerapa wamran Simeipita ichanga alcäbu cacunqui. Paymi nogataga fiyupa gayapämaran manacajman churamashpan Mahanaim\x * \xo 2:8 \xt 2Sam. 16.5–13\x* siudäman aywaycashä junaj. Chaypitaga noga cutimuptë taripämaran Jordán mayuman. Chaura nogaga \nd Tayta Diospa\nd* jutinchömi aunirä mana wañuchinäpaj.\x * \xo 2:8 \xt 2Sam. 19.16–23\x* \v 9 Paytaga ama perdunanquichu. Gamga canqui sumaj yarpayniyojmi. Chaymi musyanquina payta imata ruraytapis. Ichanga mala-muertipa wañuchinqui.» \s1 David wañushan \r (1Crón. 29.26–30) \p \v 10 David wañucuranna. Chaura pampaycäriran unay castancuna pamparashan «Davidpa siudänin» nishanman. \v 11 Israelcunapa raynin caran chuscu chunca (40) wata. Rimëroga Hebronllapita mandaran ganchis wata. Quimsa chunca quimsawan (33) watana mandaran Jerusalenpita.\x * \xo 2:11 \xt 2Sam. 5.4–5; 1Crón. 3.4\x* \v 12 Chaypita papänin Davidpa ruquin\x * \xo 2:12 \xt 1Crón. 29.23\x* Salomonna ray caran. Salomón ray cashan wichanga alli goyäcuy caran Israelchöga. \s1 Adonías wañushan \p \v 13 Haguitpa wamran Adonías aywaran Salomonpa maman Betsabëman. \p Chayaptin Betsabé tapuran: «¿Allipächu shamushcanqui?» nir. \p Chaura Adonías «Au» niran. \v 14 Mastapis niran: «Nogaga gamta ruwacuytami munä.» \p Chaura Betsabëga «Nimay ari» niran. \v 15 Adonías niran: «Gam musyashayquinöpis nogami ray canä caran. Llapan Israelcunapis yarpaycaran noga ray canätami. Ichanga \nd Tayta Dios\nd* camacächiptinmi ray cananpaj wauguëtana churasha. \v 16 Cananga ruwacushayqui. Ama ‹mana› nimaychoga ari.» \p Niptin Salomonpa mamanga «Yä, imallataraj munaycanquipis» niran. \p \v 17 Chaura Adonías niran: «Ray Salomonta ruwapämay ari. Sunem warmi Abisagta majäpaj aunimächun. Gamtaga manami ‹mana› nishunquipächu.» \p \v 18 Chaura Betsabëga niran: «Yä, mä ruwapäshayqui ari.» \p \v 19 Chaypita Betsabëga aywaran Adoniaspaj ray Salomonta ruwaj. Chayaptin rayga mamanpa ñaupanman umpuran. Nircorga yapay jamacuycuran. Maman jamananpäpis «sillunta apamuy» niran. Apapämuptin raypa derëchu caj-lädunman jamacuran. \v 20 Nircur Betsabé niran: «Shamushcä ruwacojmi. Wiyaycamay ari.» \p Chaura rayga niran: «Mama, imatapis munashayquita mañacamay. Manami ‹mana› nishayquichu.» \p \v 21 Niptinmi maman niran: «Sunem warmi Abisag-ga wauguiqui Adoniaspa warmin cachun.» \p \v 22 Chaura mamanta ray Salomonga niran: «¿Imanirtaj munanqui Abisag Adoniaspa warmin cananta? Payga mayurnëmi caycan. Chaynöpis cüra Abiatar y Sarviapa wamran Joabmi paypa faburnin caycan. Chayno caycaptenga Abisagwan tiyachinäpaj mañacamashpayqui Adonías ray cananpaj mañacamajnömi caycanqui.» \p \v 23 Chayno nircur ray Salomonga juraran \nd Tayta Diospa\nd* jutincho «¡Nogata Tayta Dios fiyupa castigamächun, Adonías chayno nishanpita mana wañuchicaptenga. \v 24 Mandanäpaj papänë David jamarashan sillunman churamaj \nd Tayta Diospa\nd* jutinchömi jurä. Paymi nogata churamasha papänëpa ruquin canäpaj. Cananga Adonías wañuchun!» \p \v 25 Chayno nircur jinan öra Joiadapa wamran Benaiata niran «Adoniasta wañurachiy». Chaura aywaycur wañuycachiran. \v 26 Cüra Abiatartanami rayga niran: «¡Aywacuy marcayqui Anatotman! Gampis wañunayqui camacanmi. Ichanga mana wañuchïchu papänë Davidpa\x * \xo 2:26 \xt 2Sam. 15.24\x* ñaupanta \nd Tayta Diospa\nd* babulninta apamushayquipitami. Gamga ñacarayqui paywan iwalmi.»\x * \xo 2:26 \xt 1Sam. 22.20–23\x* \v 27 \nd Tayta Diospa\nd* cüran caycajta Abiatartaga Salomón jitariran. Chaynöpami cumliran \nd Tayta Dios\nd* Silucho Elïpa castanpaj nishan.\x * \xo 2:27 \xt 1Sam. 2.27–36\x* \p \v 28 Joabga Adoniaspa faburnin caycaran. Absalonpa ichanga mana faburninchu caran. Adonías wañushanta mayaycur Joabga \nd Tayta Diospa\nd* toldunman aywacuran. Chaychönami rispitädu altarpa wagrancunata charicusha ichiraycaran. \v 29 Ray Salomonta willaran «Joabga gueshpisha \nd Tayta Diospa\nd* toldunman. Chaychönami rispitädu altarpa wagrancuna charicusha caycan» nir. Chaura Salomonga Joiadapa wamran Benaiata cacharan «wañurachimuy» nir. \p \v 30 Benaía \nd Tayta Diospa\nd* toldunman aywarcur Joabta niran: «Rayga chaypita llojshinayquipämi nin.» \p Niptin Joabga niran: «¡Manami llojshëchu! ¡Caychömi wañushaj!» \p Chaura Benaía rayman cutir willaran Joab nishanta. \v 31 Willaptin ray niran: «Quiquin munashanno jinancho wañurachir pampaycuy. Chaynöpami Joab wañushanpitaga papänëpis nogapis manana juchayojnachu cashaj. \v 32 \nd Tayta Diospis\nd* quiquintami ‹juchayquipitami wañushcanqui› nenga. Papänë mana musyashanyajmi ishcaj runacunata tucsiran juchaynaj caycaptin, paypita mas allicunata. Wañuchiran Nerpa wamran Abnerta, Jeterpa wamran Amasata. Abner caran Israel suldärucunapa mandajnin. Amasana caran Judá suldärucunapa mandajnin. \v 33 Paycunata wañuchishanpita Joabpis y paypita miraj aywajcunapis maldisyunasha cachun. Davidpita mirar aywajcunata ichanga \nd Tayta Dios\nd* imaypis yanapaycullächun alli cawananpaj. Chaynöpis yanapaycullächun Israel y Judá runacunata imaypis alli mandananpaj.» \p \v 34 Chaura Benaiaga aywar Joabta wañuycachiran. Nircurnami quiquin Joabpa istansacho caycaj wasin lädunman pamparan. \v 35 Nircur rayga churaran Benaiatana suldärucunapa mandajnin Joabpa ruquin; Sadoc cüratana Abiatarpa ruquin. \v 36 Nircur Simeita gayarcachir niran: «Jerusalencho wasita ruracuy. Chayllacho maypapis mana llojshiypa tiyacuy. \v 37 Gam chaypita imay junajllapis llojshir Cedrón yacu aywashan ragrata päsarga wañunquipämi. Wañunayquipäga quiquimi juchayoj canquipaj.» \p \v 38 Niptin Simeiga rayta niran: «Au tayta. Nimashayquinömi wasita rurashaj.» \p Nishannöllami Simeiga unaylla Jerusalencho tiyacuran. \v 39 Quimsa watana tiyaycaptin ishcaj uywaynin gueshpipaycuran. Aywacuran Maacapa wamran Aquis cajman. Aquisga caran Gat siudäpa raynin. Ishcay uywaynincuna Gatcho caycashanta willaptin Simeiga \v 40 bürrunta carunacurcur aywaran Gatman, Aquis cajman uywaynincunata ashej. Simei uywaynincunawan Gatpita cutiycämuptin \v 41 Salomón musyaran Simei Jerusalenpita llojshir Gatman aywashanta, nircur cutiycämushantana. \v 42 Chaura Salomonga Simeita gayaycachir niran: «Nogaga \nd Tayta Diospa\nd* jutinchömi gamta jurachirä. ‹Maypapis llojsherga wañunquimi› nirä. Gamga ‹nimashayquitami cumlishaj› nimarayqui. \v 43 Chaura cananga ¿imanirtaj gam mana cumlishcanquichu \nd Tayta Diospa\nd* ñaupancho jurashayquita? ¿Imanirtaj noga nishätapis mana wiyacushcanquichu? \v 44 Gamga fiyupa mana allitami papänë Davidta gayaparayqui. Chaymi cananga \nd Tayta Dios\nd* camacächisha juchayquipita wañunayquipaj. \v 45 Noga ray Salomonmi ichanga Diospita bindisyunta chasquishaj. David mandaj cashantapis \nd Tayta Dios\nd* manami imaypis guechongachu.» \p \v 46 Chaypita rayga Joiadapa wamran Benaiata niran Simeita wañurachinanpaj. Chaura payga jinan öra wañuycachiran. Chaynöpami ray Salomonga contrancunapita librina caran. \c 3 \s1 Faraonpa wamranwan Salomón majachacashan \p \v 1 Salomonga Egipto faraonpa wamranwan majachacar paycunawan famillyana caran. Majachacarcur warmitaga Davidpa siudäninman aparan. Chayrämi aruycächiran palasyunta, \nd Tayta Diospa\nd* Templunta, Jerusalén cantun pergata. \v 2 Chay wichanga manami caranrächu \nd Tayta Diospaj\nd* Templu. Chaymi runacuna uywancunata Tayta Diospaj pishtaj puytush lömacunallachöraj. \s1 Yarpaysapa cananpaj Salomón mañacushan \r (2Crón. 1.1–13) \p \v 3 Salomonga fiyupami \nd Tayta Diosta\nd* rispitaj. Papänin David rurashan laycunatapis llapanta cumliran. Ichanga puytush lömacunacho uywacunata rupachiran. Insinsuwanpis saumachiran. \v 4 Payga Gabaonman aywaj uywacunata pishtarcur rupachinanpaj. Chay puytush lömami caran waquinpita mas rejsisha. Chaychöga Salomonga rupachina sacrifisyucunata waranganpa (1,000) rupachej. \p \v 5 Chaypita juc chacay Gabaoncho caycaptin suyñuynincho Salomonta \nd Tayta Dios\nd* yuriparcur niran: «Munashayquita mañacamay. Mañacamashayquitaga goshayquimi.» \p \v 6 Chaura Salomón niran: «Tayta Dios, gamga allimi ricashcanqui papänë Davidta. Paypis ñaupayquicho allitami rurasha. Llapan shongunwanmi wiyacushurayqui. Manami juchata rurashachu. Chaymi alli ricashcanqui. Camacächishcanqui juc wamran ruquin ray jamaycunanpäpis. Chaymi nogaga ray caycä. \v 7 \nd Tayta Dios\nd*, gammi wamrallaraj pishi yarpay caycaptëpis papänë Davidpa ruquin mandaj ray canäpaj churamashcanqui. \v 8 Cananga gam acrashayqui runacunatami mandaycä. Aypalla runami. Yupaytapis manami atipashwanchu. \v 9 Gam acrashayqui runacunata alli mandanäpaj sumaj alli yarpayta goycamay ari. Sumaj tantiyachimay allitapis, mana allitapis musyanäpaj. Man'chäga manami acrashayqui aypalla runacunata mandayta camäpacömanchu.» \p \v 10 Salomón chayno mañacushan Tayta Diospäga alli caran. \v 11 Chaymi niran: «Gamga manami mañacamashcanquichu unay-yaj cawanayquipäga, ima-aycayquipis cananpäga, chiquinacushayquicunapis wañunanpäga. Chaypa ruquenga mañacamashcanqui sumaj tantiyanayquipaj, alli mandanayquipämi. \v 12 Chaymi mañacamashayquino yanapäshayqui alli tantiyacoj y yachaj canayquipaj. Gam yachaj cashayquinöga manami pipis yachaj cashachu ni cangapischu. \v 13 Gam mana mañacamasha captiquipis yanapäshayquimi rïcuyänayquipaj, munayniyoj canayquipaj. Chaymi gam cawashayquicamaga mana cangapächu juc ray gamnöga. \v 14 Papäniqui Davidno noga munashäcunata, llapan laycunata, mandamintucunata cumliptiquega yanapäshayquipaj unaycama cawanayquipämi.» \p \v 15 Riccharamur Salomonga yarpachacurir tantiyacuriran suyñushanta. Jerusalenman chayaycorga juclla aywaran Tayta Diospa babulnin caycashanman. Nircur rupachina sacrifisyucunata y alli goyaypita sacrifisyucunatapis rupachiran. Chaypitana llapan mandäshejcunata micuyta garachiran. \s1 Salomón alli arriglaj cashan \p \v 16 Chay wichan ishcay warmi caran cuerpunwan gänapacoj. Paycunami aywaran rayman. Chayaycärir \v 17 jucaj warmi niran: «Tayta ray, cay warmiwan ishcallämi tiyashcä juc wasicho. Ishcanë tiyaycashächömi nogaga gueshyacushcä. \v 18 Gueshyacushäpita quimsa junajtaga paypis gueshyacusha. Nogacunaga ishcallämi goyashcä. Juccunaga wasicho manami caranchu. Ishca-ishcallä tiyarä. \v 19 Chaypita juc chacay cay warmiga wamranta ñitiycusha. \v 20 Chaura pullan pagas jatarcur noga puñucasha caycashäcama wañusha wamranta ogllaparcamasha. Nogapa wamrätana ogllacurcusha. \v 21 Ricchapacamur chuchunäpäga wañusha wamralla caycasha. Tuta pacha achicyarcuptin ricaptëga manami wamrächu casha.» \p \v 22 Jucaj warmipis niran: «Manami. Nogapa wamräga cawaycajmi; gampami wañushaga.» \p Niptin jucaj warmina niran: «Manami. Gampa wamrayquega wañusha cajmi; cawaycäga nogapami.» \p Chayno rimanacurcaycaran raypa ñaupancho. \v 23 Chaura rayga yarpachacuyman churacaran «Cay caj warmiga nin ‹nogapa wamräga cawaycajmi, wañusha caycäga paypami› ¡Jucaj warminami mas jucno nin!» nir. \v 24 Nircur ray niran: «¡Juc sablita apamuy!» \p Sablita chayachiptin rayga \v 25 niran: «Cawaycaj wamrata ishcayman partiriy. Nircur pullanta jucninta, pullanta jucninta goycuy.» \p \v 26 Chaura cawaycaj wamrapa mamanga fiyupa llaquicuran. Chaymi rayta ruwacuran: «¡Tayta, ama wañuchiychu ari wamrataga! ¡Chaypa ruquenga chay warmita goycuy!» \p Jucaj warmi ichanga niran: «Wamrata ishcayman cuchurichun. Gampis nogapis pirdishun.» \p \v 27 Chaura ray niran: «Ama wañuchiychu. Rimir ruwacoj caj warmita goycuy. Paymi rasunpa mamanga.» \p \v 28 Llapan Israelcuna musyaran dimanduta ray imanöpa alli arriglashantapis. Tantiyacuran alli arriglananpaj Tayta Dios yanapashanta. Chaymi llapan fiyupa rispitaran. \c 4 \s1 Salomón mandashan \p \v 1 Llapan Israelcunapa raynin caran Salomonga. \v 2 Payta yanapajcuna caran achca: \li1 Cüra caran Sadocpa wamran Azarías. \li1 \v 3 Acta isquirbejcuna caran Sisapa wamran Elihorefwan Ahías. \li1 Raypa secretaryunna caran Ahiludpa wamran Josafat. \li1 \v 4 Suldärucunapa mandajnin caran Joiadapa wamran Benaía. \li1 Cüracuna caran Sadocwan Abiatar. \li1 \v 5 Prefectucunapa mandajnin caran Natanpa wamran Azarías. \li1 Rayta tantiyachej caran Natán cürapa wamran Zabud. Paywanga amïgumi caran ray. \li1 \v 6 Palasyucho imatapis ricajna caran Ahisar. \li1 Aruchej capural caran Abdapa wamran Adoniram. \p \v 7 Salomonpa chunca ishcay (12) prefectucuna caran intëru Israelcho. Paycunami llapan famillyantinpaj raypaj imatapis shuntaj. Cada ünun watacho juc quillacama raypaj ima-aycatapis shuntaj. \v 8 Chunca ishcay (12) prefectucuna caran. \li1 Ben-Hur prefectu caran Efraín altucunacho. \li1 \v 9 Ben-Decar prefectu caran Macazcho, Saalbimcho, Bet-semescho, Eloncho, Bet-hanancho. \li1 \v 10 Ben-Hesed prefectu caran Arubotcho, Sococho, intëru Hefer nasyuncho. \li1 \v 11 Ben-Abinadab prefectu caran intëru Dor probinsyacho. Paypa warminna caran Salomonpa wamran Tafat. \li1 \v 12 Ahiludpa wamran Baana prefectu caran Taanaccho, Meguiducho, intëru Bet-seancho. Bet-seán caran Saretanpa ñaupancho, Jezreelpa ur'gancho. Chauraga mandaran Bet-seanpita Abel-meholacama, Jocmeampa washa-läduncama. \li1 \v 13 Ben-Geber prefectu caran Galaadcho caycaj Ramotcho. Paypa munaynincho caycaran intëru Galaad parti. Chay partiga caran Manasespa wamran Jairpami. Ben-Geberpa munaynincho caycaran Basancho caycaj Argob. Chaychömi caycaran jatusaj sojta chunca (60) siudäcuna, intëru cantunpa curalasha, puncu lläbincunapis runsipita. \li1 \v 14 Idopa wamran Ahinadab prefectu caran Mahanaimcho. \li1 \v 15 Salomonpa wamran Basematwan majachacaj Ahimaasna prefectu caran Neftalïcho. \li1 \v 16 Husaipa wamran Baana prefectu caran Asercho, Alotcho. \li1 \v 17 Paruapa wamran Josafat prefectu caran Isacarcho. \li1 \v 18 Elapa wamran Simei prefectu caran Benjamincho. \li1 \v 19 Uripa wamran Geber prefectu caran Amorreo runacunapa raynin Sehón tiyashan Gad particho, Basanpa raynin Og tiyashancho. \p Llapan prefectucunapa mandajninpis juc caran. \s1 Salomón rïcuyashan \p \v 20 Judächo Israelcho caran aypalla runacuna yupaytapis mana atipaypaj. Fiyupa aypallana caran ima-aycancunapis micunanpaj upunanpäpis. Cushisha jaucallanami goyaj. \v 21 Salomonmi mas mandaj caran Éufrates mayupita Filistea nasyuncama, Egipto nasyunwan tincoj lindacama.\x * \xo 4:21 \xt Gén. 15.18; 2Crón. 9.26\x* Chaymi llapan pägaj impuestuta. Salomón cawashancamaga paypa munaynillanchöna caran. \v 22 Salomonpaj y palasyuncho cajcunapäga cada junaj micuyta shuntaj sojta waranga sojta pachac (6,600) quïlu fïnu caj jarinata, chunca quimsa waranga ishcay pachacnin (13,200) quïlu cumun caj jarinata, \v 23 sëbasha chunca törucunata, guewallawan uywasha caj ishcay chunca (20) törucunata, pachac (100) uyshata; mana yupayllapa tarushcunata, lluychu castacunata; werayasha uywana caj äbicunata. \v 24 Salomonga mandaran Eufratespita inti yaganan caj-läpaga ushajpaj Tifsa siudäpita Gaza siudäcama. Chaycho tiyaj raycunaga llapanpis carcaycaran Salomonpa munaynillanchöna. Llapanpis allilla jaucalla goyaran. \p \v 25 Salomón cawashanyäga Judá runacunawan Israel runacuna Danpita Beersebacama tiyacuran allilla. Cada-ünunpa imapis mana pishiranchu. Übasninpis ïgusninpis achca caran. \v 26 Salomonpaga caran carrëtacunata garachaj cawallucunata uywananpaj cuartucuna chuscu waranga (4,000). Muntädu purej suldärucunana caran chunca ishcay waranga (12,000).\x * \xo 4:26 \xt 1Rey. 10.26; 2Crón. 1.14; 9.25\x* \v 27 Prefectucunaga töcashan quillami micuyta apaj ray Salomonpaj, paypa mësancho micojcunapäpis. Imatapis manami pishëchejchu. \v 28 Turnun chayamushan öraga cada-ünun apaj sebädata ogshata carrëta garchaj cawallucunapaj, waquin carga cawallucunapäpis. Ray goyashanman apaj. \p \v 29 Tayta Dios camacächiran Salomón fiyupa yachaj cananpaj, yarpaysapa cananpaj, llapantapis sumaj tantiyaj cananpaj. \v 30 Chaura Salomonga mas yacharan Egipto runacunapita, inti yagamunancho tiyajcunapitapis. \v 31 Pï-may runapitapis mas fiyupa yachaj caran. Zerapita miraj Etanpitapis mas yachaj caran. Mas yachaj caran Maholpa wamran Hemanpita, Calcolpita, Dardapita. Fiyupa yachaj cashanga intërupa mayacaran. \v 32 Quimsa waranga (3,000) casta yachachicuycunata rimaran. Birsucunatapis camacächiran waranga pichganta (1,005).\x * \xo 4:32 \xt Prov. 1.1; 10.1; 25.1; Cant. 1.1\x* \v 33 Yachachiran jatun jachacunapita tacsha jachacunapitapis. Yachachiran Libanucho caj jatusaj sedru guerucunapita pergacunacho caj guewacunapitapis. Llapan casta uywacunapitapis, äbicunapitapis, garachaypa purejcunapitapis, pescäducunapitapis yachachiran. \v 34 Salomón fiyupa yachaj cashanta mayaycur intëru nasyunpitami shamoj rimashanta wiyananpaj. \c 5 \s1 Tiropa raynin Hiramwan Salomón parlacushan \r (2Crón. 2.1–18) \p \v 1 Tiropa raynin Hiram mayaran Davidpa ruquin wamran Salomontana ray cananpaj churashanta. Chaymi cachata cacharan. Hiramga Davidwan amatarmi yachänacuran. \v 2 Chaura Salomonga chayaj cachacunawan Hiramta willachiran: \pi1 \v 3 «Gamga musyanquinami papänë David intërupa runacunawan amatar pillyallar puricur Tayta Diosninpaj Templuta rurachiyta mana puydishanta. Tayta Diosga papänë Davidpa munayninmanmi llapan chiquejnincunata churasha. \v 4 Cananga Tayta Diosnë intërupanami pillyata gasacächisha. Pipis manami chiquimannachu. Ñacaycunapis manami cannachu. \v 5 Chaynöpami cananga yarpashcä Tayta Diosnëpa Templunta aruchiyta. Tayta Diosmi papänë Davidta niran: ‹Ruquiqui mandananpaj wamrayquita churashärämi Templötaga aruchipämanga› nir. \v 6 Líbano muntipita sedru guerucunata cuchuchipämay ari. Piyunnëcunapis gampa piyunniquicunata gueru jorgamuychöga yanapangami. Piyunniquicunapa jurnalnintaga pägashayquimi aycatapis. Gamga musyanqui caycho tiyaj runacuna Sidón runacunanöga gueru sajtayta mana yachashanta.» \m \v 7 Salomón nishanta willaycuptin Hiramga fiyupa cushicuran. Chaymi niran: «¡Tayta Diosga fiyupa alabasha cachun. Diosmi camacächisha Davidpa wamran fiyupa yachaj cananpaj, wamran jatun nasyunta alli mandananpaj! \v 8 Nircur Hiramga Salomonta willachiran: \pi1 «Cachäcunaga llapantami willamasha. Sedrutapis pïnutapis munashayquitami jorgachipäshayqui. \v 9 Nogapa piyunnëcunami Libanupita-pacha urächimonga lamar cantuncama llapan guerucunata. Chaypitanami apachimushaj yacu janallanpa maycamapis nimashayquicama. Chaychörämi pascanga shuntanayquipaj. Gamnami micuyta apachimanqui palasyöcho tiyajcuna micunanpaj.» \m \v 10 Chaymi Hiramga guerucunata jorgachiparan sedruta, pïnutapis Salomón munashan cajtaga llapanta. \fig Templupaj Libanupita gueruta jorgushan|src="HK00127B.TIF" size="span" loc="1Kings 5.5-10" ref="1Rey. 5.5–10" \fig* \v 11 Salomonnami micuyta apachiran Hiramman. Cada wata apachej ishcay chunca waranga (20,000) säcu rïguta, ishcay chunca quimsa waranga (23,000) läta olivo asëtita. \v 12 Tayta Diosga aunishannömi Salomonta yanaparan fiyupa yachaj cananpaj. Salomonga Hiramwan alli amïgu cananpaj parlaran. Paycunaga mana chiquinacuyllapana goyaran. \p \v 13 Chaypita ray Salomonga juc layta niran Israel runacuna fayna aroj aywananpaj. Chaymi shuntaran quimsa chunca waranga (30,000) runata. \v 14 Chay runacunata cacharan Libanuman cada quilla turnuypa. Cada ayway aywaran chunca waranga (10,000) runacuna. Runacunaga goyaj ishcay quilla wasincho juc quilla Libanucho. Arojcunapa mandajnin caran Adoniram. \v 15 Salomonpaga caran ganchis chunca waranga (70,000) carguërucuna; intëru jircacho rumi llagllajcunana pusaj chunca waranga (80,000). \v 16 Runacunata aruchinanpänami caran quimsa waranga quimsa pachacnin (3,300) capuralcuna. Paycunami llapanta aruchiran. \v 17 Rayga jorgachiran jatusaj allinnin rumicunata, llagllasha rumicunata Templupa simintunpaj. \v 18 Salomonpa piyunnincuna, Hirampa piyunnincuna, bisïnun Gebal runacuna camariran llapan guerucunata. Rumicunatapis llagllaran Templupaj. \c 6 \s1 Templuta Salomón aruchishan \r (2Crón. 3.1–14) \p \v 1 Salomón \nd Tayta Diospa\nd* Templunta aruchiyta gallaycuran chuscu watana Israelcunapa raynin caycashancho, ziv quillacho. Chay quillaga caran mushoj watapäna gallarej ishcay caj quillan. Israelcuna Egiptupita llojshimushanga caran chuscu pachac pusaj chuncawan (480) watana. \v 2 Ray Salomón \nd Tayta Diospaj\nd* Templuta aruchishanga jatunmi caran. Larguynin caran ishcay chunca ganchisnin (27) metru; anchuynin isgun metru; altuynin chunca quimsa metru medyan (13.5). \v 3 Templuman yaycuna alarnenga caran isgun metru anchu Templupa anchuyninwan iwal ruripaga. Largunna caran chuscu metru medyan. \v 4 Salomonga Templupa bentänancunatapis rëjasniyojta rurachiran. \v 5 Templuman guellichiyllapa intëru wajtan tumarejpapis cuartucunata ruraran. \v 6 Pacha caj cuartupaga anchun caran ishcay metru medyan. Altus cuartupana anchuynin caran quimsa metru. Altus janan caj cuartupana anchuynin caran quimsa metru medyan. Templupa jawa caj pergantaga cachaypa pergaran jawa caj cuartupa gueruncunata jamachinanpaj. Chaytaga ruraran Templuta mana uchcunanpaj. \v 7 Templuta arunanpaj rumicunataga jorgamullarna llagllasha caran. Chaymi Templuta arur mana tacarannachu martillucunawanga. Ima iramintatapis manami nistarannachu fyërrupitaga. \v 8 Pacha caj cuartuman yaycuna puncuga caycaran Templupa derëchu caj-lädunman ricaraj. Altus caj cuartuman, altuspa janan cuartuman wichänanpäga caran escalun. \p \v 9 Templuta pergachiyta ushaycur Salomonga larguërucunata churachiran. Gatachiran sedru tablacunawan. \v 10 Templuman guellichiyllapa intëru tumarej cuartucunata aruchiran. Cada pïsupa altuynin caran ishcay metru medyan. Sedrupita altus tiranticunaga Templupa perganman guellisha caycaran. \v 11 Chaura \nd Tayta Diosga\nd* Salomonta niran: \v 12 «Cay Templuta jatarachir gallaycusha captiquimi canan tantiyachishayqui: Noga nishäno llapan laynëcunata y mandamintöcunata cumliptiquega nogapis cumlishämi taytayqui Davidta aunishäta. \v 13 Nogapis tiyashäpaj Israelcunachömi. Manami gongaycushächu acrashä Israelcunataga.» \fig Salomón rurachishan Templu|src="HK00245B.TIF" size="col" loc="1Kings 6" ref="1Rey. 6" \fig* \p \v 14 Salomón usharanna Templu rurachiyta. \v 15 Templu rurinpa caj pergancunata intablachiran janajpita pampacama sedru tablacunawan. Pampataga intablaran pino tablawan. \v 16 Mas ruri cajcho Mas Rispitädu cananpaj raquiran isgun metru larguta. Chay cuartutaga raquiran janajpita pampacama sedru tablawan.\x * \xo 6:16 \xt Éxo. 26.33–34\x* \v 17 Mas Rispitädu cuartupita jawamanga caran chunca pusaj (18) metru. \v 18 Templuta intablashan sedru tablacunachöga burdaran wayta-nirajta früta-nirajcunata. Ushajpaj sedruwan chapasha captinmi rumicunaga mana ricacaranchu. \v 19 Salomonga Templu ruricho ruraran Mas Rispitädu cuartuta \nd Tayta Diospa\nd* babulninta churananpaj. \v 20 Mas Rispitädu cuartoga caran isgun metru largun, isgun metru anchun, isgun metru altun. Jananpana ushajpaj goriwan chapyachiran. Sedrupita altarta rurachishantapis goriwan chapyachiran. \v 21-22 Mas Rispitädu cajta, altarta goriwan chapyachishannömi intëru Templu ruritapis goriwan chapyachiran. Mas Rispitädu cajpa puncuntapis gori cadinawan wichgaran.\x * \xo 6:21-22 \xt Éxo. 30.1–3\x* \p \v 23 Mas Rispitädu ruricho ishcay querubín anjilcunatapis rurachiran olivo guerupita. Cada-ünun caran chuscu metru medyan altu. \v 24 Cada-ünunpa cada lädu älancunapa larguynin caycaran ishcay metru juc cuarta masllan. Chaura jucaj älanpa puntanpita jucaj älanpa puntancamaga caran chuscu metru medyan. \v 25 Ishcan querubín anjilcuna caycaran chay tamäñulla, chuscu metru midyan-cama. Chay-nirajlla caranpis. \v 26 Jatun cayninpis caran chuscu metru midyan-cama. \v 27 Salomonga chay querubín anjilcunata churachiran Mas Rispitädu cajman. Älayojcunaga älan quichacasha caycaran. Ishcanpapis jucaj älanga cuchuman chayaraycaran. Chaupichöna ishcanpa älancuna töpanacusha caycaran Mas Rispitädu cuartuchöga. \v 28 Nircur Salomonga querubín anjilcunata goriwan ushajpaj chapyachiran.\x * \xo 6:28 \xt Éxo. 25.18–20\x* \v 29 Mas rispitädu caj cuartutaga rurinpapis, jananpapis dibujaran querubín anjilcunata, waytacunata, palmacunata. \v 30 Templu pampantaga Rispitädu caj pampatapis Mas Rispitädu caj pampatapis goriwan chapyaran. \v 31 Mas Rispitädu cajman yaycuna puncutapis ishcay öjata rurachiran olivo guerupita. Puncuga marcuntin caran ishcay metru anchu. \v 32 Puncucunachöga llagllaypa dibujaran querubín anjilcunata, waytacunata, palmacunata. Dibujashan jananpana goriwan chapyaran. \v 33 Chaynöllami Templu puncupa marcuncunatapis olivo guerupita cuadrädu listuncunata rurachiran. \v 34 Ishcan öja puncucunaga caran pïno guerupita. Puncuga ishcanpis caran jucaj-lädunman doblanalla. \v 35 Chay puncucunachöpis llagllaypa dibujaran querubín anjilcunata, waytacunata, palmacunata. Dibujashan jananpaga goriwan chapyaran. \v 36 Templupa sawannin pampatapis curalachiran. Llagllasha rumicunawan quimsa jana pergarcur jananman sedru tablatana churaran. Chaynöllami janay-janay ruraran. \p \v 37 Salomonga chuscu wata mandaycashancho \nd Tayta Diospa\nd* Templunpa simintuncunata pergayta gallaycachiran ziv quillacho. \v 38 Chunca juc (11) watan mandaycashanchöraj Diospa Templun aruchiyta usharan. Aruyta ushashan quillapa jutin caran «bul». Chayga caran watacho pusaj quilla cajmi. Templu aruyta ushachiran imano imancunata rurananpäpis yarpashanno. Salomonga Templu aruyta ushachiran ganchis watata. \c 7 \s1 Palasyu wasicunata Salomón aruchishan \p \v 1 Salomonga palasyunta aruchir usharan chunca quimsan (13) watataraj. \p \v 2 Rimëruga «Líbano Munti» jutiyoj wasita aruchiran. Larguynin caran chuscu chunca pichga (45) metrun, anchuyninna ishcay chunca ishcay metru medyan (22.5), altuyninna chunca quimsa metru medyan (13.5). Chuscu ayway sedru tushacuna tuncaraycaran sedru tiranticunata. \v 3 Chay tiranticuna caran chuscu chunca pichgan (45). Chaycunatana raquisha caran chunca pichganta-cama (15) fïlayllanpa. Jamachiran tushacuna jananman. Tiranticuna jananpaga intablaraycaran sedru tablawan. \v 4 Bentänacunapis caycaran quimsa jana, janay-janay. Chay bentänacunaga caycaran quimsa-cama, cada-ünun derëchuncho-cama. \v 5 Llapan puncucunapis bentänacunapis caran cuadrädu. Llapanpis caycaran derëchuncho-cama. Cada-ünun caran quimsa fïla. \p \v 6 Tushacunallawan juc alartapis rurachiran. Larguynin caran ishcay chunca ishcay metru medyan (22.5), anchuyninna chunca quimsa metru medyan (13.5). Chay alarpa ñaupan läduchöpis rurachiran tushallawan juc wasita. \v 7 Dimanducunata arriglananpaj despächunta rurachiran. Chay cuartutaga ushajpaj janajpita pampacama sedru tablawan chaparan. \p \v 8 Salomonpa wasenga caycaran despächunpa guepancho. Chaypis caycaran despächun-nirajlla. Faraonpa wamranwan Salomón majachacaran.\x * \xo 7:8 \xt 1Rey. 3.1\x* Paypäpis juc wasita rurachiparan. Alarninpis caran despächu-nirajlla. \v 9 Chay wasi aruchishancunaga llapanpis caycaran simintunpita-pacha perga ushajcama, wasi pergapitapis asta sawan puncu ushajcama fiyupa chanin cuestaj, llagllasha, tupuycur-tupuycur cuchusha rumicunawan läjashalla. Chaynölla caycaran wajtanpapis rurinpapis. \v 10 Simintuncunapis caycaran jatusaj rumicunawan pergashalla. Chay rumicuna waquenga caran chuscu metru midyan-cama, waquinna quimsa metru quimsa cuartanwan-cama. Fiyupa chanin cuestaj caran. \v 11 Janantapis camacächiran cuestaj rumicunallawan, tupuycur-tupuycur llagllashallawan, sedru guerucunawan. \v 12 Sawantaga intëru cantunpa tumarej llagllasha rumicunawan quimsa jana aywayta pergarcur juc aywaytana churaran llagllasha sedru gueruta. Janay-janay chayno ruraran. Chaynöllami caran sawanpis Templuman yaycuna alarpis. \s1 Hiramta Salomón mincacushan \r (2Crón. 2.13–14; 3.15–17) \p \v 13 Ray Salomonga Tiro runa Hiramta gayachiran. \v 14 Payga caran Neftalí trïbu biyüdapa wamran. Papäninna caran jinan Tiro runa runsi tacay yachaj. Hiramga fiyupa yacharan runsipita imatapis rurayta. Yarpaysapa caran. Chaynöpami ray Salomón cajman aywaycur ruraran llapanta. \v 15 Runsipita jundiran ishcay jatusaj pilancucunata. Tamäñun caran pusaj metru largu. Racuyninna caran pichga metru medyan. \v 16 Pilancutaga rinriyojta-cama ruraran. Rinrincunapa altuynin caran ishcay metru juc cuarta masnin-cama. \v 17 Pilancupa rinrincunata pitunanpaj cadina-nirajcunata ruraran. Cada pilancupa rinrinpaj juc cadina-nirajta ruraran. \v 18 Mälla chaquincunamanpis warcuparan ishcay aywayta granada frütacuna-niraj adurnuta. Ishcan pilancucunapa rinrinpaj ruraran. \v 19 Alar pilancucunapa rinrincunaga caran liryu wayta pashtaraycajno. Tamäñun caran ishcay metruno. \v 20 Pilancupa rinrinman intëru cantunpa ishcay pachac (200) pelöta-mallwa-nirajcunata warcaparan ishcay aywayta. Warcuparan mälla lädunpa. \v 21 Hiramga pilancucunata ichichiran Templupa alarninman. Ichiycachirnami derëchu cajtaga jutinta churaparan «Jaquín» nir, ichoj cajtanami «Boaz» nir.\f + \fr 7:21 \fk Jaquín \ft nishanga \fk camacächin \ft ninanmi. \fk Boaz \ft nishanga \fk munayniyoj \ft ninanmi.\f* \v 22 Pilancucunapa chaquinpis caran liryu wayta pashtaraycajno. Chaynömi pilancucunata rurayta usharan. \s1 Templupa cösancunata rurashan \r (2Crón. 4.1–5.1) \p \v 23 Hiramga ruraran runsipita jundiypa yacu churacuna jatuncaray paylata. Juc cantupita jucaj cantuman dirichaypa tupuptin caran chuscu metru medyan. Ruyru cayninta tumarej tupuptenga caran chunca quimsa metru medyan (13.5). Altuyninna caran ishcay metru juc cuarta masnin. \v 24 Wirpan chaquillanpa intëru tumarejpa adurnunta churaparan wanuno jiracasha frütayojcunata ishcay aywayta. Cada ishcay cuarta masllancho-cama caran chunca früta-nirajcuna. Paylawanga caran chay pïsalla. \v 25 Paylaga jamaraycaran chunca ishcay (12) runsipita pïla törucuna janancho. Quimsa töruga ricaraycaran inti yagamunan caj-läman, quimsana inti yaganan caj-läman, quimsa cajna norte cajman, quimsa cajna sur cajman. Törucunaga llapanpis siquipanacusha caycaran. Paylana jamaraycaran törucunapa janancho. \v 26 Paylapa ractaynin caran maqui-palta anchu. Intëru wirpanga caran liryu wayta-niraj paticasha. Paylamanga juntaj ishcay waranga chuscu pachacnin (2,400) läta yacuraj. \p \v 27 Ruraran chunca jamanacunata runsipita chunca payla-mallwacunapaj. Cada-ünunpa larguyninwan anchuynenga caran juc metru chuscu cuartanwan-cama. Altuyninna caran juc metru ishcay cuartanno. \v 28 Chay jamanacunaga cayno rurasha caran: Listun janancho tablapita cajun caran. \v 29 Cajuncuna jananchöga dibujasha caycaran liyuncuna, törucuna, querubín anjilcuna. Törucunapawan liyuncunapa jan'ganpa ur'ganpa adurnasha caycaran. \v 30 Jamanaga cada-ünun caran runsipita chuscu ruyrayoj. Ruyra charirajcuna caran runsipita. Carrëtacunapa chuscu isquïnancho caycaran paylata tucnäshinanpaj istägacuna. Adurnucuna jundiyllapa rurasha caycaran. \v 31 Payla jamananpaj caycaran ucru. Chayga cajunpita llojshiraycaran ishcay cuarta altu. Shimenga caran ruyru. Jucaj wirpanpita jucaj wirpanmanga caran quimsa cuarta. Wirpancunaga caran burdasha. Tuncarajcunaga manami ruyruchu caran; cuadrädumi. \v 32 Cajonga caycaran chuscun ruyrancunapita janajllachömi. Cada ruyrapa altuynenga caran quimsa cuarta masnin. Ruyra charirajnincuna jamanawanga chay pësalla caran. \v 33 Ruyrancunapis caran cawallu garchashan carrëtapa ruyran-niraj. Llapanninpis caran runsipita rurashalla: ruyra charirajninpis, ruyra cantun tumarejpis, chaupipita tucnajnincunapis. \v 34 Chuscun isquïnancho rinrincunapis carrëtawan chay pïsallami caran. \v 35 Cajun ushashanpita janajman ruyru llojshiraycaran cuarta altu. Cajunpis, jamanancunapis chay pësallami caran. \v 36 Hiramga tacaypa burdaran liyuncunata, querubín anjilcunata, palmacunata marcuncuna tincurajcho, jäcurajcuna aypashanpita. Intëru tumarejpapis burdaran cuyayllapajcunata. \v 37 Chay-nirajllata, chay tamäñullatami ruraran chunca jamanacunata. Llapanpis caran jundiypa rurashalla. \p \v 38 Ruraran runsipita chunca payla-mallwacunata.\x * \xo 7:38 \xt Éxo. 30.17–21\x* Cada-ünun jucaj cantupita jucaj cantuman caran juc metru chuscu cuartanwan-cama. Quimsa chunca pichga (35) läta yacu yaycoj. Chaycunatana jamachiran jucta-cama chunca jamanacunata rurashanman. \v 39 Pichga jamanacunata churaran Templupa sur caj-lädunman, pichga cajtana norte caj-lädunman. Jatun paylataga churaran Templupa ñaupanman sur caj läduman-niraj. \p \v 40 Hiramga ruraran mancacunata, tinäsucunata, tasuncunata. Chaynömi Hiramga \nd Tayta Diospa\nd* Templuncho cananpaj aruyta usharan Salomón mincacuptin. \v 41 Ruraran ishcay pilancucunata, chay pilancucunapa puntancho rinrincunata, rinrincunata pitunanpaj shicracunata, \v 42 shicracunaman ishcay aywayta warcunanpaj chuscu pachac (400) pelöta-mallwa-nirajcunata. Cada shicrapaj ishcay aywayta ruraran. Chaycunaga caran ishcan pilancupa puntancho rinrincunata chapananpaj. \v 43 Ruraran chunca jamanacunata, jananman jamachinanpaj chunca payla-mallwacunata, \v 44 chunca ishcay (12) töruta, törucuna jananman jamananpaj jatuncaray paylata, \v 45 mancacunata, tinäsucunata, tasuncunata. \p Chaura Salomón mincacuptin Hiramga Templupa cösancunata llapantapis ruraran runsipita achicyaypa achicyaycajta. \v 46 Rayga llapanta jundichiran Sucotwan Saretán tincoj Jordán particho agushpita rurasha moldicho. \v 47 Aypallatami runsipita imatapis rurachiran. Chaymi Salomonga mana pësachirannachu ayca quïlu lasashantapis musyananpaj. \p \v 48 Salomonga tucuy-nirajtami \nd Tayta Diospa\nd* Templunman churananpaj rurachiran. Rurachiran gori altarta,\x * \xo 7:48 \xt Éxo. 30.1–3\x* Tayta Diospaj tantata churananpaj gori mësata,\x * \xo 7:48 \xt Éxo. 25.23–30\x* \v 49 Rispitädu cajcho churaraj gori candilërucunata.\x * \xo 7:49 \xt Éxo. 25.31–40\x* Mas Rispitädu cuartupita wajtaman churaran pichgata derëchu caj läduman, pichgatana ichoj caj läduman. Churaparan wayta-nirajnincunata, achqui tübucunata, gori tinäsucunata, \v 50 cöpacunata, achquipa llipta jorgunan tacsha alicäticunata, tasuncunata, wishllacunata, insinsu saumachicunata. Llapanpis caran gorillapita. Goripitami caran Mas Rispitädu cajman yaycuna puncupa bisagrancuna, Templu ruricho waquin puncucunapa bisagrancuna, quiquin Templupapis. \p \v 51 Ray Salomonga rurachiyta usharan \nd Tayta Diospa\nd* Templunpa cösancunata. Nircur Salomonga Diospa Templunman aparan papänin David goripita guellaypita Tayta Diospaj churashancunata.\x * \xo 7:51 \xt 2Sam. 8.11; 1Crón. 18.11\x* Chaycunataga churaycuran \nd Tayta Diospa\nd* Templuncho ima-ayca bälejcunapis churaränanman. \c 8 \s1 Babulta Templuman apashan \r (2Crón. 5.2–14) \p \v 1 Salomonga Jerusalenman gayachiran llapan Israel mayurcunata, llapan trïbupa mandajnincunata, Israel famillyacunacho mas rispitädu runacunata \nd Tayta Diospa\nd* babulninta «Davidpa siudänin» nishanpita mushoj Templuman witichinanpaj. Chay partipami jucaj jutin caran Sión.\x * \xo 8:1 \xt 2Sam. 6.12–16; 1Crón. 15.25–29\x* \v 2 Chay runacunaga Salomón cajman shuntacaran etanim quillacho. Chay quillaga caran ganchis caj quillami. Chay quillachöga jatun fistami caran. \v 3 Llapan Israel mandaj mayurcuna chayaran. Chaura cüracunana rispitädu babulta witichinanpaj matancacuran. \v 4 Nircur cüracunawan Leví runacunalla aparan \nd Tayta Dioswan\nd* Tincuna Toldutapis, Toldupa ima-aycancunatapis. \v 5 Templuman chayaycachir ray Salomonga llapan Israel-masincunawan shuntacasha caycaran babulpa ñaupancho. Tayta Diosta rispitashpan uyshacunata törucunata yupaytapis mana atipaypajta pishtarcur rupachiran. \v 6 Chaypita \nd Tayta Diospa\nd* babulninta cüracuna aparan Templu ruricho Mas Rispitädu cuartu ishcay querubín anjilcuna caycashan rurinman. \v 7 Querubín anjilcunaga ñaupanman älan quichasha caycaran babul jananpa. Chauraga babulpis, wintucunan guerucunapis älancuna rurinchöna ricacuran. \v 8 Wintucuna guerucunaga caran largu. Chaymi jawa caj rispitädu cuartupitapis alayri ricacaj. Alarpitami ichanga mana ricacajchu. Chaynölla canancamapis caycan. \v 9 Babulchöga caycaran Horeb jircacho ishcay läja rumita Moisés churashallanmi.\x * \xo 8:9 \xt Deut. 10.5\x* Chay läjacunacho isquirbiraycaran Israelcuna Egiptupita llojshimur \nd Tayta Dioswan\nd* parlacushan. \p \v 10 Rispitädu cuartupita cüracuna llojshiriptin \nd Tayta Diospa\nd* Templunta pucutay chapacurcuran. \v 11 Templuman pucutay juntaptin cüracunaga manami camäpacuranchu ruraynincunata rurayta. \nd Tayta Diosmi\nd* wasinman yaycusha caran.\x * \xo 8:11 \xt Éxo. 40.34–35\x* \s1 Salomón Templuta inaurashan \r (2Crón. 6.1–7.10) \p \v 12 Chaymi Salomón niran: \pi1 «\nd Tayta Dios\nd* gamga ‹Chacaj pucutaycho tiyä› nishcanquimi. \v 13 Canan nogaga rurachipashcä Templuta juc pachacho imaycamapis chaycho tiyanayquipaj.» \m \v 14 Nircur rayga llapan runacuna caycashanman ticrarcur bindisyunta gor cayno \v 15 niran: \pi1 «Alabasha cachun noganchi Israelcunapa \nd Tayta Diosninchëga\nd*. Papänë Davidta aunishanta cananga llapantami cumlisha. Paytaga niran: \v 16 ‹Israel runacunata Egiptupita jorgamushä junajpita-pachapis manami nogaga acrashcächu maygan siudätapis cay Israelcunachöga juc Templu ruracaptin chaycho goyänäpaj. Davidtami ichanga acrashcä Israelcunapa mandajnin cananpaj.›\x * \xo 8:16 \xt 2Sam. 7.4–11; 1Crón. 17.3–10\x* \v 17 Papänë Davidga amatarmi munaran \nd Tayta Diosninchïpaj\nd* Templuta rurachiyta. \v 18 \nd Tayta Diosmi\nd* ichanga niran: ‹Gam Templuta rurachipämayta munashpayqui allitami yarpanqui.\x * \xo 8:18 \xt 2Sam. 7.1–3; 1Crón. 17.1–2\x* \v 19 Ichanga manami gamchu ruranquipaj. Wamrayquirämi ruranga Templutaga› nir.\x * \xo 8:19 \xt 2Sam. 7.12–13; 1Crón. 17.11–12\x* \pi1 \v 20 «Cananga \nd Tayta Dios\nd* cumlishami aunishanta. Aunishannöllami nogaga papänë Davidpa ruquin Israelcunata mandar jamaraycä. Rurachishcä juc Templutapis Israelcunapa \nd Tayta Diosninpaj\nd*. \v 21 Babulta churananpäpis Templucho camacächishcä juc pachata. Chay babulchöga churaraycan Egiptupita jorgamur unay famillyanchïcunawan \nd Tayta Dios\nd* rurashan conträtumi.» \m \v 22 Chayno nircur Salomonga witiran \nd Tayta Diospa\nd* altarnin ñaupanman llapan Israelcuna ricapaycaptin maquinta janajpa jogarcur \v 23 sinchipa niran: \pi1 «Israelcunapa \nd Tayta Diosnin\nd*: Syëlucho, cay pachachöpis manami canchu juc diosga gam cumlishayquino aunishanta cumlëga. Llapan shongunpa sirbishojcunatapis alli cashayquita musyachinqui. \v 24 Papänë Davidta llapan aunishayquitami cananga cumlishcanqui. Papänëga allimi sirbishurayqui. \v 25 Chaymi cananga Israelcunapa \nd Tayta Diosnin\nd* papänë Davidta waquin aunishayquitapis cumliycuy ari. Paytami nirayqui: ‹Gampita mirar aywajcunallami imaypis Israelcunata mandar jamaranga. Ichanga llapantapis munashäno allillata rurachun gamno.›\x * \xo 8:25 \xt 2Sam. 7.11–16; 1Rey. 2.4\x* \v 26 Papänë Davidta aunishayquita cumliycuy ari. \pi1 \v 27 «Ichanga ¿rasunpachuraj Tayta Dios cay pachacho gam tiyanquiman? Janaj syëlupis may-may jatun caycar manami aypanchu gampäga. Chaura rurachipashä Temploga aypaycunmanrächu.\x * \xo 8:27 \xt 2Crón. 2.6\x* \v 28 Chayno captinpis \nd Tayta Diosnë\nd* ruwacushäta, mañacushätaga llapanta wiyar chasquiycamay ari. \v 29 Ama gongaycunquichu cay Templutaga chacaypa ni junajpapis, ‹tiyashaj› nishayqui pachataga.\x * \xo 8:29 \xt Deut. 12.11\x* Cay Templucho mañacamushätaga wiyaycamay ari Tayta. \v 30 Cay Templuman ricärir mañacuptë nogatapis acrashayqui Israelcunatapis wiyaycunqui. Mañacushuptiqui janaj syëlucho caycashayquipita wiyaycamunqui. Cuyapar ima mana allita rurashäpitapis perdunaycäramanqui ari. \pi1 \v 31 «Runa-masinpa contran mana allita ruraptin cay Templucho caycaj altarniquicho jurachiptin \v 32 gamga wiyamunqui syëlupita-pacha. Imanöpis cashanpita arriglaycuy. Juchayoj cajtaga juchanpita castiganqui, mana allicunata rurashanpita. Juchaynajcunataga chapaycunqui ima mana allipitapis. \pi1 \v 33 «Cuyashayqui Israelcuna juchata rurashanpita contrancuna binsir nasyunninman apacuptin cay Templu läduman ricäramur perdunta mañacamushuptiquega \v 34 syëlupita-pacha wiyaycamunqui ari. Jucha rurashancunatapis perdunaycunqui. Nircorga cutichinqui unay awiluncunata goycushayqui nasyunman. \pi1 \v 35 «Juchata rurashanpita fiyupa usya captin, caycho mañacuptin, alabashuptiqui, castigaptiqui juchancunapita arpinticuptin \v 36 wiyaycunqui ari syëlupita-pacha. Uywayniquicunataga juchanpita perdunaycunqui. Nircur yachachinqui alli cawananpaj. Chayno rurashpayqui tamyaycachimunqui ari acrashayqui runacunata goshayqui nasyunman. \pi1 \v 37 «Cay nasyuncho muchuy captin, gueshya captin, usyawan jachacuna chaquiptin, gueri ushaptin, chüpacacuna u malunya micuyta ushaptin, chiquinacushancuna siudänëcunata curalapaycärir magar wañuchiptin, man'chäga ima mana allicunapis, fiyu gueshyacunapis captin \v 38-39 wiyaycunqui ari pï mañacamushuptiquipis. Llapan Israelcuna mañacushuptiquipis wiyaycunqui ari. Pasaypa mana allicho caycashanta tantiyacurir cay Templuman ricärir mañacamuptenga wiyaycunqui ari. Gam wiyaycunqui ari syëlupita-pacha. Juchancunatapis perdunaycunqui. Gamllami musyanqui runacuna yarpashantaga. Chaymi paycunataga cada-ünunta imanöpis rurashanman-tupu tarichinqui. \v 40 Chayrämi rispitashunquipaj unay caj awilöcunata goycushayqui nasyuncho tiyar. \pi1 \v 41 «Mana Israelcuna caycar juc-lä nasyun runacunapis mayangami munayniyoj cashayquita. \v 42 Paycuna Templuman sharcamur mañacushuptiqui \v 43 wiyaycuy ari syëlucho tiyaycashayquipita-pacha. Llapan mañacushushayquita tariycachinqui. Chayrämi intërucho manchacushunquipaj Israelcuna manchacushushayquino. Gamtaga cay Templu rurapashächo mañacuna cashanta tantiyaconga. \pi1 \v 44 «Israelcuna chiquinacushanwan pillyaj aywar acrashayqui siudäman, rurachipashä Templuman ricäramur \v 45 mañacushuptiqui wiyaycunqui syëlupita-pacha. Yanapaycunqui ari. \pi1 \v 46 «Cay pachachöga pipis manami canchu juchata mana ruräga. Juchata ruraptenga rabyacurcur chiquinacushanpa munayninmanchari cachaycunqui chay runacunana nasyunninman apacunanpaj. \v 47 Apashan runacunapa marcancho jucha rurashanta tantiyacur llaquiconga. \v 48 Chiquinacushan runacunapa marcancho llapan shongunwan yäracamuptin, awiluncunata goshayqui nasyunman, Jerusalenman, cay Templuman ricäramur mañacushuptiqui \v 49 tiyaycashayqui syëlupita-pacha wiyaycunqui ari ruwacamushantaga, mañacamushantaga. Ima mana allipitapis washaycunqui ari. \v 50 Juchancunata perdunaycunqui acrashayqui runacunataga. Nasyunninman prësu apajcunapis cuyapaycunanpaj camacaycachinqui. \v 51 Gampami cay runacunaga. Gammi jorgamurayqui Egipto nasyunpitapis fyërru chulluchicuna jurnucho ñacaycajta japuy.\x * \xo 8:51 \xt Deut. 4.20; Jer. 11.4\x* \pi1 \v 52 «Wiyaycamay ari noga mañacamushäta, llapan Israelcuna mañacamushanta. ¡Wiyaycamay ari Tayta Dios gamta mañacamuptëcunaga! \v 53 \nd Tayta Dios\nd* cay Israelcunataga Gammi quiquiquipa cananpaj raquishcanqui llapan runacunapita. Chayno raquishayquitaga unay awilöcunata Egiptupita jorgamushayqui örami Moisesta willarayqui.» \p \v 54 Salomón \nd Tayta Diosta\nd* mañacuran altar ñaupancho gongurpacuycur, maquinta jogaricurcur. Mañacuyta usharcorga \v 55 ichircur llapan Israelcunata bindisyunta gor sinchipa niran: \pi1 \v 56 «Alabasha cachun \nd Tayta Diosga\nd* acrashan Israelcunata alli cawachishanpita, alli goyayman churashanpita. Aunishanta cumlishami. Manami gongashachu Moiseswan unay parlashantaga.\x * \xo 8:56 \xt Deut. 12.10; Jos. 21.44–45\x* \pi1 \v 57 «Cananga \nd Tayta Diosninchi\nd* noganchïta yanapaycamäshun unay awilunchïcunata yanapashanno. Ama gongaycamäshunchu; ni cachaycamäshunpischu. \v 58 Chaypa ruquenga camacächichun llapan shongunchïpa payllaman yarparänanchïpaj, pay munashallanta rurananchïpaj, laycunata, mandamintucunata cumlinanchïpaj. Unay caj awilunchïcunatami cumlinanpaj niran. \v 59 Llapan mañacushäta \nd Tayta Diosninchi\nd* yarparächun imay-yajpis chacaypa junajpapis. Imaypis alli ricamäshun nogatapis acrashan Israelcunatapis. \v 60 Chayrämi intëru nasyuncho musyanga imanöpis \nd Tayta Diosninchi\nd* cashanta, paynöga mas juc mana cashanta. \v 61 Chaymi gamcunaga \nd Tayta Diosninchi\nd* nishancunata wiyacuy. Laycunata, mandamintucunata cumliy canan junaj cumlishayquino.» \p \v 62 Llapanta chayno ushaycorga raypis llapan Israelcunapis uywacunata \nd Tayta Diospaj\nd* pishtaran. \v 63 Alli goyaypita sacrifisyucunata Salomonga \nd Tayta Diospaj\nd* pishtaran ishcay chunca ishcay warangan (22,000) törucunata, pachac ishcay chuncan waranga (120,000) uyshata. Chaynömi Salomonga llapan Israelcunawan Templuta inauraran. \p \v 64 Chay junajlla Templupa sawan pampantapis \nd Tayta Diosta\nd* entregaycuran. Chay pampachönami rupachina sacrifisyucunata y alli goyaypita sacrifisyucunapa wiranta rupachiran. Chaqui micuy ofrendacunatapis churaran. Chayno pampachöga rupachiran \nd Tayta Diospaj\nd* rupachinanpaj rurashan runsi altar llapanta rupachinanpaj manana aypaptinna. Chay altarga mananami ayparannachu uywacunata rupachinanpaj, chaqui micuy ofrendata churananpaj, alli goyaypita sacrifisyupaj pishtashan uywacunapa wiranta rupachinanpäpis. \p \v 65 Chay örami shuntacaran Salomonwan llapan Israelcuna. Aypalla Israel runacuna shamuran Hamatman yaycunapita-pacha Egiptucho caycaj yacu aywaj ragracama. Chayno shuntacaycärir Ramäda fistata ruraran \nd Tayta Diosninchïta\nd* rispitashpan. Mas juc fistatapis ruraran ganchis junaj. Chaura fistaga caran chunca chuscu (14) junajna. \v 66 Fista ushaynaga intërupita shamoj runacunata «marcayquiman-cama cuticuyna» niran. Chaura paycunaga rayta «allilla goyaycuy Tayta» niycärir wasinman-cama cushisha aywacuran Davidta, llapan Israelcunata \nd Tayta Dios\nd* alli yanapashanpita. \c 9 \s1 Salomonwan Tayta Dios parlacushan \r (2Crón. 7.11–22) \p \v 1 Salomonga \nd Tayta Diospa\nd* Templunta, quiquinpa palasyunta, imatapis rurachiyta munashan cajta rurachiyta ushaycachiptin \v 2 \nd Tayta Dios\nd* Gabaoncho yuripashanno\x * \xo 9:2 \xt 1Rey. 3.5; 2Rey. 1.7\x* yapay yuriparan. \v 3 Nircur niran: \pi1 «Wiyashcämi llapan mañacamashayquita. Imaycamapis tiyanäpaj rurachipämashayqui Templutapis chasquishcämi. Chaymi mana gongaypa ricaycäshaj. \v 4 Papäniqui Davidno ñaupächo alli goyaptiqui, alli shongu captiqui, juchata mana ruraptiqui, willapashäcunata llapanta cumliptiqui, laycunata wiyacuptiqui \v 5 nogaga camacächishäpaj imaycamapis Israelcunata mandanayquipämi. Chaura canga papäniqui Davidta aunishänömi. Paytami nirä: ‹Imaypis gampita mirajcunallami Israelcunapa mandajnin canga› nir.\x * \xo 9:5 \xt 2Sam. 7.11–16; 1Rey. 2.4\x* \v 6 Gamcuna, wamrayquicuna noga nishäta mana rurar, mandamintöcunata mana wiyacur, rurananpaj nishä laynëcunatapis mana cumlir, dioscunata aduraptenga \v 7 goycushä nasyunpitapis gargushämi Israelcunataga. Goyashä Templutapis juchurachishämi. Chaura Israelcunataga llapanmi lädun nasyuncunacho manacajman churar asipanga. \v 8 Chaura cay Temploga quëdangapaj ragällami. Llapan chaypa päsajcunaga ‹¿imanir-raj \nd Tayta Diosga\nd* chayno ruraycusha cay nasyuntawan Templutaga?› nirmi asipanga.\x * \xo 9:8 \xt 2Rey. 25.9; 2Crón. 36.19\x* \v 9 Chaura asipajcunata willanga: ‹Unay caj awiluncunata Egiptupita jorgamoj \nd Tayta Diosninta\nd* gongaycärishanpitami ñacayman chayasha. Israelcunaga juc dioscunatami rispitar adurasha, sirbisha. Chaypitami paycunamanga fiyupa castïgu chayasha› nir.» \s1 Imacunatapis Salomón rurachishan \r (2Crón. 8.1–18) \p \v 10 \nd Tayta Diospa\nd* Templunta, quiquinpa palasyunta Salomón rurachishanga ishcay chunca (20) watana caran. \v 11 Tiro siudäpa raynin Hiramga Salomonta yanaparan pïno gueruwan, sedru gueruwan, goriwan aycatapis munashanpita. Ray Salomonna Hiramta goycuran ishcay chunca (20) siudäcunata Galilea particho. \v 12 Chaura Hiramga ricaj aywaran. Salomón goycushan siudäcunaga mana paypänöchu caran. \v 13 Chaymi Salomonta niran: «Tayta, ¿imanirtaj manacaj siudäcunataga goycamashcanqui?» Chayno nishanpitami chay parti siudäcunataga «Cabul» nir jutichaparan. Canancamapis chayllami jutin. \v 14 Hiramga Salomonman gorita apachisha caran quimsa waranga isgun pachac sojta chuncan (3,960) quïluta. \p \v 15 Ray Salomonga \nd Tayta Diospa\nd* Templunta, quiquinpa palasyunta, pata chaquin pergata, Jerusalén cantun curralta aruchiran. Allchachiran Hazor siudäta, Meguido siudäta, Gezer siudäta. Chaychömi runacunata turnunpa aruchiran. \v 16 (Mas ñaupatanami Egiptupa raynin faraón Gezer siudäman yaycushpan chaycho tiyaj Cananeo runacunata llapanta wañuchisha caran. Wasicunatana ushajpaj rupaycachisha caran. Nircur faraonga chay siudäta goycusha caran wamrantana. Chay wamranga caran Salomonpa warminnami.) \v 17 Chaura Salomonga allchachiran Gezerta, ura caj Bet-horonta, \v 18 Baalat-ta, Tamarta. Baalatwan Tamarga caran Judá parti chunyajcho. \v 19 Allchachiran micuycunata churanan siudäcunata, pillyapaj carrëtacuna churaränan cuartilta, suldärucuna muntacunanpaj cawallucuna wichgaränanta, Jerusalencho rurachiyta munashan cajtaga llapanta, Libanuchöpis pay mandashan cajchöga intërucho. \p \v 20 Chaycho tiyarcaycaranraj Amorreo, Het, Ferez, Hev, Jebús runacuna. Paycunaga manami Israel runacunachu caran. \v 21 Chaycho quëdaj runacunapa miraj wamrancunata Israel runacuna mana wañuchiranchu. Chay runacunata Salomonga aruchiran fiyupa sasa aruycunacho. Canancamapis chaynöllami arurcaycan. \v 22 Israel castacunatami ichanga mana ni jucnayllatapis churaranchu uywayno arunanpäga. Paycunaga caran suldärucunallami, mandajcunalla, capitancunalla, comandanticunalla. Mandaran pillyapaj caj carrëtacunacho purejcunata, cawalluwan muntädu purejcunata. \v 23 Salomonpaga capuralnincuna caran pichga pachac pichga (550) chuncan. Paycunami ima aruycunachöpis runacunataga aruchej. \p \v 24 Davidpa siudänincho tiyaycashanpita faraonpa warmi wamran witicuran Salomón rurachipashan palasyuman chaychöna tiyananpaj. Palasyunchöna tiyaptinmi patac cananpaj Milo pergata Salomón rurachiran. \p \v 25 Salomonga quimsa cutimi juc watachöga\x * \xo 9:25 \xt Éxo. 23.17; 34.23; Deut. 16.16\x* rurachishan altarcho rupachina sacrifisyucunata y alli goyaypita sacrifisyucunata rupachej. Insinsutapis \nd Tayta Diospaj\nd* saumachej. Chaynömi Templu aruyta usharan. \p \v 26 Ray Salomonga büquicunatapis rurachiran Ezión-geber particho. Chayga caycan Edom nasyuncho Puca Lamarpa cantun Elatpa läduncho. \v 27 Hiramga cacharan büquicunacho mandaj suldäruncunata, manijay yachajcunata, imano lamar yacu cashantapis rejsejcunata, Salomonpa mandaj suldäruncunatawan iwal. \v 28 Paycuna chayaran Ofirman. Chaypitami gorita Salomonman apaparan chunca chuscu waranga (14,000) quïlutano. \c 10 \s1 Sabá nasyunpa raynan Salomonta watucushan \r (2Crón. 9.1–12) \p \v 1 Sabá nasyunpa mandajnin warmimi mayaran \nd Tayta Dios\nd* yanapaptin Salomón fiyupa yachaj cashanta. Chaymi rasunpa yachaj cashanta musyayta munar aywaran pasaypa sasa tapucuycunata tapucunanpaj. \v 2 Uywaynincunawan aywarmi Jerusalenman achca camëllucunaman cargasha chayachiran alli asyaj jachacunata, achca gorita y cuestaj cuyayllapaj rumicunata. \p Salomonman chayaycurmi tapuran imatapis tapunanpaj yarpashancunata. \v 3 Llapan tapucushanta Salomonga willaran. Jucnayllatapis manami llutäpacaranchu. \v 4 Sabäpa raynanga Salomón llapanta yachashanta tantiyacuran. Ricaran palasyu rurachishanta, \v 5 mishqui micuycunata, mandaj suldäruncunapa wasincunata, uywaynincuna alli röpasha camarajllata, cöpa sirbejcunata, rupachina sacrifisyucunata Templucho \nd Tayta Diospaj\nd* rupachishanta. Llapanta ricaycur fiyupa almirasha ricacuran. \v 6 Chaymi rayta niran: «Gam yachaj cashayquita y rurashayquita nasyunnëcho mayashäga rasunpami casha. \v 7 Cananga riguishcä chayaycamur rasunpa ñawëwan ricaycur-rämi. Ichanga manami willamashachu caran ni pullallantapis. Gampa yachayniqui, llapan ima-aycayquicunapis mas aypallami willamashanpitaga. \v 8 ¡Ima cushisharaj warmiquicuna, sirbishojniquicuna goyan! Paycunaga imaypis ñaupayquichömi caycan fiyupa yachaj cayniquiwan parlashayquita wiyar. \v 9 ¡Alabasha cachun \nd Tayta Diosniquega\nd*! Amatar alli ricashushpayqui gamta churasha-cashunqui Israelcunata mandanayquipaj. Israelcunataga imaypis \nd Tayta Dios\nd* allimi ricasha. Chaymi churashurayqui raynin canayquipaj, alli mandanayquipaj.» \p \v 10 Nircur raynaga Salomonta goycuran quimsa waranga isgun pachac sojta chuncan (3,960) quïlu gorita, aypalla perfümita, achicyaypa achicyaycaj rumicunatapis. Manami imaypis chayachisharächu caran Israelman aypalla perfümita Sabäpa raynan Salomonta goycushantanöga. \p \v 11 Hirampa nigusyuta apaj büquinwanpis apamusha caran aypalla gorita Ofir partipita. Chaypitaga apamusha caran achca sándalo jutiyoj alli guerucunata, achicyaypa achicyaycaj rumicunatapis. \v 12 Chay sándalo alli guerupita ray rurachiran \nd Tayta Diospa\nd* Templunpa balcunnincunata, palasyupa balcunnincunatapis. Rurachiran arpacunata, arpano salteriocunata tucajcunapaj. Manami imaypis chayachishachu caran sándalo gueruta chayno aypallataga. Cananyajpis manami ricacanchu chayno aypallaga. \v 13 Ray Salomonnami quiquin buluntäninpita goycushanpa jananmanraj goycuran Sabäpa raynantaga llapanta imatapis munar acracushan cajcunata. Chaypita raynaga cuticuran nasyunninman uywaynincunawan iwal. \s1 Salomón rïcuyashan \r (2Crón. 9.13–24) \p \v 14 Cada watami Salomonga gorita chasquej ishcay chunca ishcay warangan (22,000) quïluta. \v 15 Chay jananmanmi runacuna pägashan impuestutapis chasquej. Chay impuestuta pägaj nigusyanticuna, Arabia nasyunpa raynincuna, Israel nasyunpa gobernadornincuna. \v 16 Ray Salomonga tacaypa rurachiran goripita jatusaj chapacuna escüduta ishcay pachacta (200). Cada-ünunmanmi sojta quïlu gori yaycuran. \v 17 Mas tacsharpoj escüducunatapis tacaypa rurachiran quimsa pachacta (300). Cada-ünunmanmi yaycuran quïlu medyan gori. Chaycunataga churaycuran «Líbano munti» jutiyoj palasyuman. \v 18 Marfilpitapis rurachiran sillunninta. Intëru jananpa goriwan chapyachiran. \v 19 Chay sillonga caran sojta escalunyoj wichänanpaj. Wajtan tucnacunanga caran tumaricasha. Jamacunanpa ishcan läduncho caycaran maquinta churacunanpaj. Cada-lädunchömi juc-cama ichirpaycaran liyuncuna. \v 20 Chunca ishcay (12) liyuncunapis caycaran. Cada escalunpa ishcan läduncho caycaran liyun juc-cama. Manami pï raypis chaynötaga rurachiranchu. \v 21 Raypa cöpancunapis caran ushajpaj gorillapita. «Líbano Munti» jutiyoj palasyucho cäga micunanpaj upunanpaj caj cösancunaga caran gorillapita. Chaychöga manami imapis caranchu guellaypitaga. Salomón cashan wichan guellayga manami alläpa bälejchu. \v 22 Raypa Tarsis büquincuna cada quimsa watacho juc cutillami chayamoj Hirampa büquincunawan iwal. Apamoj gorita, guellayta, marfilta, mönucunata, päbu riyalcunatapis. \p \v 23 Ray Salomonga waquin raycunapita mas fiyupa yarpaysapami yachajmi caran. Mas rïcumi caran. \v 24 Llapan runami Salomonwan tincuyta munaj. Tayta Dios yanapaptin yachaj cashantapis wiyayta munaj. \v 25 Chaymi llapan apapaj cada wata imatapis goycunanpaj guellaypita, goripita, röpacunata, armacunata, perfümicunata, cawallucunata, mülacunata. \s1 Salomón nigusyuta arushan \r (2Crón. 1.14–17; 9.25–28) \p \v 26 Salomonga aypallata shuntaran carrëtacunata cawallucunata. Paypa caran waranga chuscu pachacnin (1,400) carrëtacuna, cawallucuna chunca ishcay waranga (12,000).\x * \xo 10:26 \xt 1Rey. 4.26\x* Chay cawallucunata raquiran pillyapaj carrëtacuna caycashan cuartilcunaman, Jerusalencho rayta cuydaj suldärucunamanpis. \v 27 Rayga camacächiran Jerusalencho fiyupa aypalla ruminöraj guellay cananpaj,\x * \xo 10:27 \xt Deut. 17.17\x* sedru guerupis ragracunacho munti guerucunanöraj yänin cananpaj. \v 28 Salomonpäga cawallucunata apamoj Egiptupita, Ciliciapita. Chaypitami nigusyanticunaga rantimoj.\x * \xo 10:28 \xt Deut. 17.16\x* \v 29 Juc carrëta Egiptupita apashanga cuestaj sojta pachac (600) guellay, juc cawalluga pachac pichga chuncan (150). Chaura llapan Het runacunapa, Siria runacunapa raynincuna rantichej Salomonpa piyunnincunallawan. \c 11 \s1 Salomón ïdulucunata adurashan \p \v 1 Faraonpa wamranwan majachacasha caycarpis Salomonga juc warmicunawanpis majachacaranraj.\x * \xo 11:1 \xt Deut. 17.17\x* Majachacaran Moab, Amón, Edom, Sidón, Het nasyun warmicunawan. \v 2 \nd Tayta Diosga\nd* Israelcunata niran: «Juc-lä nasyun warmicunawanga ama majachacanquichu. Paycunaga diosnincunaman yäracunayquipämi shacyächishunquipaj.»\x * \xo 11:2 \xt Éxo. 34.16; Deut. 7.3–4\x* Salomonmi ichanga chay warmicunata fiyupa cuyar majachacaran. \v 3 Salomonpaga warmincuna caran ganchis pachacmi (700). Chïnancunana caran quimsa pachac (300). Chay warmincunami Salomonpa shongunta ticrachiran. \v 4 Salomón auquinyaptinnaga chay warmincunami shacyächiran mana rasunpa caj dioscunaman yäracunanpaj. Manami papänin Davidnönachu llapan shongunpa \nd Tayta Diosman\nd* yäracuran. \v 5 Salomonga aduraran Sidón runacunapa Astoret jutiyoj diosanta. Aduraran Amón runacunapa Milcom\f + \fr 11:5 \fk Milcom \ft jutiga caran \fk Moloc \ft diospa jucaj jutinmi.\f* jutiyoj diosninta. Chayga caran Amón runacunapa melanaypaj diosninmi. \v 6 Salomonga llutantana ruraran. \nd Tayta Diosta\nd* mana wiyacurannachu. Manami papänin Davidnöchu \nd Tayta Diosta\nd* rispitaran. \p \v 7 Chay wichan Salomonga rurachiran capillata, Jerusalenpa lädun jircacho Moab runacunapa diosnin Quemospaj, Amón runacunapa diosnin Molocpaj. Chay dioscunaga melanaypämi caran. \v 8 Juc-lä nasyun warmincunapäpis ïduluncunata adurananpaj capillata rurachiparan. Chaura warmincunaga insinsuta saumachej, uywacunatapis pishtaj. \v 9 Chaura Israelcunapa \nd Tayta Diosnenga\nd* fiyupa rabyacurcuran Salomonpaj. Ishcay cuti yuripasha caycaptinpis Salomonga manami cäsurannachu. \v 10 «Juccunataga ama aduranquichu» nisha caycaptinpis \nd Tayta Diosta\nd* manana rispitarannachu. \v 11 Chaypitami Salomonta \nd Tayta Dios\nd* niran: «Gam chayno rurashayquipita, nogawan parlashanchïta mana cumlishayquipita, laycuna nishanno mana rurashayquipita mandashayqui nasyunta guechushayqui. Nircur sirbishojniquitana churashaj mandananpaj. \v 12 Ichanga papäniqui Davidwan parlashäta cumlirmi cawashayquicamaga chay sirbishojniquita mana churashärächu. Wamrayqui ray caycaptinrämi pullan mandashanta guechushaj. \v 13 Papäniqui-raycumi, acrashä Jerusalén siudä-raycumi llapantaga mana guechushächu. Juc trïbu cajllatami Israeltaga cachapaycushaj.» \s1 Salomonpa contran jatarejcuna \p \v 14 Chaynöpami \nd Tayta Dios\nd* camacächiran Salomonpa contran juc runa jatarinanpaj. Contran jatarej runaga caran Hadad. Payga caran Edom runacunapa mandajnin castami. \v 15 Edom runacunata David binsiptin suldäruncunapa mandajnin Joabga aywasha caran wañojcunata pampaj. Aywar wañuchisha caran llapan Edom runacunata. \v 16 Joabga sojta quilla goyäcusha caran llapan Israelcunawan Edom runacunata ushajpaj wañuchinancama. \v 17 Chay öra Hadadga wamrallaraj caycaran. Payga Egiptuman gueshpir aywacuran papäninta sirbej marca-masincunawan. \v 18 Madianpita aywacur chayaran Paranman. Chaycho tiyajcunata mincacuran aywäshinanpaj. Egiptuman chayar mandaj faraonman paycunawan yaycuran. Faraonga wasita, chacrata ricachiran. Micuyta goran. \p \v 19 Hadadga faraonpa shongunwan tincuran. Chaymi faraonga warmin Tahpenespa ñañanwan majachacächiran Hadadtaga. \v 20 Tahpenespa ñañanga Hadadpa wamranta gueshyacuran ollguta. Jutinta churaparan «Genubat» nir. Genubat-taga Tahpenes uywacuran palasyucho quiquinpa wamrancunatawan iwal. \v 21 Egiptucho caycashancho Hadadga mayaran ray David wañushantana, suldäruncunapa mandajnin Joabpis wañushantana. Chaymi Hadadga faraonta niran: «Marcäman cutirishaj ari.» \p \v 22 Chaura faraón niran: «¿Imapätaj marcayquiman cutiyta munanqui? ¿Imataj caycho pishiycäshunqui?» \p Chaura Hadad niran: «Manami imapis pishïmanchoga. Ichanga marcätami ricayta munä.» \p \v 23 Tayta Dios camacächiran Rezonpis Salomonpa contran jatarinanpaj. Rezonga caran Eliadapa wamran. Paymi patrunninpita gueshpir aywacusha caran. Patrunnenga caran Soba siudäpa raynin Hadad-ezermi. \v 24 Rezonga runacunata shuntasha caran achcajta. Payga caran suwacunapa mandajnin. Soba runacunata David wañuchiptin Rezonga gueshpir aywacusha caran Damasco siudäman. Chaychönami Damascucunaga ray cananpaj churaran. \v 25 Chaynöpami Siria nasyunpa raynin cayman yaycuran. Salomón wañushanyajmi Rezonga Israel runacunapa contran caran. Israel runacunapa contran Hadad cashannömi Rezonpis paycunapa contran caran. \p \v 26 Nabatpa wamran Jeroboampis ray Salomonpa contran ricacuran. Ray Salomonpaga Jeroboam caran mandäshejninmi. Payga caran Efraín casta Sereda siudäpita. Mamanga caran biyüda Zerúa. \v 27 Jeroboam rayta chiquicurcunanpäga achäquimi caran. Salomonga ruraycächiran perga tucnajnincunata. Chayno pergachir Davidpa siudänintaga ushajpaj curalarcachiran. \v 28 Jeroboamga caran callpayoj bïbu runa. Imatapis alli rurajta ricarmi Salomonga churaran José castacunapa mandajnin cananpaj. \p \v 29 Chay wichan Jeroboamga Jerusalenpita aywaycashancho nänicho tincuran Silo runa profëta Ahiaswan. Payga aywaycänaj mushoj röpan jacusha. Tincushan öra jircachöga ishcallan caycaran. \v 30 Jacuraycashan mushoj röpata charircur Ahiasga chunca ishcay (12) pedäsuman rurariran. \v 31 Nircur profëta Ahiaswan \nd Tayta Diosga\nd* Jeroboamta willachiran: «Gampämi cay chunca pedäsuga. Salomón mandaycashan nasyuncunatami guechushaj. Nircur gamtami goycushayqui chunca trïbu cajta. \v 32 Sirbimajnë David-raycu, acrashä Jerusalén siudä-raycumi Salomontaga cachapaycushaj juc trïbullata. \v 33 Salomonga manami nogata wiyacamashachu. Adurasha Sidón runacunapa Astoret jutiyoj diosanta, Moab runacunapa Quemós diosninta, Amón runacunapa Milcom diosninta. Llutantami ñaupächo rurasha. Manami cumlishachu laynëcunata papänin Davidnöga. \v 34 Ichanga manami ushajpäga guechushärächu mandashan marcacunata. Cawashancamaga payrämi mandaycanga. Sirbimajnë Davidga laycunatapis, mandamintucunatapis llapantami cumlisha. Pay-raycumi mana guechushärächu. \v 35 Wamrantami ichanga llapanta guechushäpaj. Nircorga gamtami goycushayquipaj chunca trïbutaga mandanayquipaj. \v 36 Juc trïbullatami Salomonpa wamrantaga cachapaycushaj, sirbimajnë Davidpa castan Jerusalencho achicyaj pachata ricar mandaycänanpaj. Chay siudätami acrashcä imaycamapis tiyanäpaj. \v 37 Gammi canquipaj norte caj-läman raquicaj Israelcunapa raynin. Shonguyqui yarpashannömi mandanquipaj. \v 38 Noga nishäta gam llapanta wiyacamaptiqui, ñaupächo alli cawaptiqui, sirbimajnë Davidno laycunata, mandamintucunata cumliptiqui yanapäshayquimi. Davidpa wamrancuna mandananpaj churashänömi gampita mirar aywajcunalla mandananpaj churashäpaj. Israeltaga gampa maquiquimannami churashaj. \v 39 Davidpa wamranpita mirajcunatami ichanga castigashaj; ichanga manami para-simrichu.» \p \v 40 Chaymi Salomonga Jeroboamta wañuchiyta munaran. Chaura Jeroboamga gueshpir aywacuran Egiptuman. Chaycho goyäcuran Salomón wañunancama. Egiptuchöga ray caycaran Sisacmi. \s1 Salomón wañushan \r (2Crón. 9.29–31) \p \v 41 Salomonpa waquin willapanga, fiyupa yachaj cashan, imatapis rurashancunaga isquirbiraycan Salomonpa acta librunchömi. \v 42 Salomonga llapan Israelcunata chuscu chunca (40) watami Jerusalenpita mandaran. \v 43 Wañuptenga pampaycäriran papänin Davidpa siudäninman. Chaypitaga ruquin ray cashpan mandaran wamran Roboamna. \c 12 \s1 Salomón mandashan nasyun raquicashan \r (2Crón. 10.1–11.4) \p \v 1 Roboam aywaran Shequemman. Israelcunapis aywasha caran Roboamta ray churananpaj. \v 2 Chayta mayar Nabatpa wamran Jeroboamga Egiptupita cutiran. Salomonpita gueshpircurmi Egiptucho tiyaycaran. \v 3 Gayachiptin Jeroboam cutiran. Nircur llapan Israelcunawan aywaran Roboamwan parlaj. Paycuna niran: \v 4 «Papäniquega fiyupami ñacachimasha nogacunataga. Gamga ama ñacachimaynachu ari. Aruycunawan ama ñitichimaynachu. Mana ñacachimaptiquega allimi sirbishayquicuna.» \p \v 5 Chaura Roboam niran: «Llapayqui aywacuy. Cananpita quimsa junajta cutimunqui.» \p Chayno niptin runacunaga aywacuran. \v 6 Chaypita ray Roboamga papänin Salomón cawashan wichan sirbej mayur auquincunata tapucuran: «¿Imatataj chay runacunata nëman?» nir. \p \v 7 Chaura paycunaga willaparan: «Gam chay runacunata yanapaptiqui, alli shimillayquipa imatapis niptiqui, paycunaga imaycamapis sirbishunquimi.» \p \v 8 Roboamga mas rispitädu auquincuna willapashanta mana wiyacuranchu. Chaypa ruquenga wiñay-masin sirbintin mösucunataraj tapucuran. \v 9 Tapushpan niran: «¿Imatataj chay runacunata nëman? Paycunaga munaycan papänë ñacachishanpitaga mas pöcuna ñacachinätami.» \p \v 10 Wiñay-masin mösucunaga niran: « ‹Papäniqui ñacachimashanpita jamachimay› nej runacunataga ninqui: ‹Papänë fiyu casha captenga, nogaga mas fiyurämi cashaj.› \v 11 Papänë ñacachisha-cashuptiqui nogaga mas fiyuparämi ñacachishayqui. Pay läsuwan astisha-cashuptiqui, nogaga fyërru puntayoj runsalwanrämi astishayquipis» nir. \p \v 12 Jitapashan quimsa junaj chayamuptin Jeroboam cutiran llapan runacunawan ray Roboam cajman, imanömi niran, chayno. \v 13 Chaura rayga fiyu shiminpa niran, auquincuna «ninqui» nishanta mana cäsuypita. \v 14 Mösucuna «ninqui» nishanno niran: «Papänë ñacachisha-cashuptiqui nogaga masrämi ñacachishayqui. Papänë läsuwan astisha-cashuptiqui, nogaga fyërru puntayoj runsalwanrämi astishayqui» nir. \v 15 Chayno nirmi runacuna ruwacushanta mana auniranchu. Chayno cananpaj \nd Tayta Dios\nd* camacächiran Nabatpa wamran Jeroboamta aunishanta cumlinanpämi. Aunishanta musyachinanpämi Silo siudäpita profëta Ahiasta cacharan. \p \v 16 Llapan Israel runacuna ruwacushanta ray mana auniptin paycunapis niran: \q1 «Davidtaga ¿imaycamataj rispitaycäshun? \q1 Payga manami famillyanchïchu. \q1 ¡Davidpa wamranga famillyancunata mandacuchun! \q1 ¡Israel cajcunaga marcanchïman-cama cuticushun!»\x * \xo 12:16 \xt 2Sam. 20.1\x* \p Chayno nirmi jinan öra llapan Israelcuna wasinman-cama aywacuran. \v 17 Roboamga Judá particho tiyaj Israelcunata jinallami mandaycaran. \v 18 Chaypita Roboamga aruchinanpaj cacharan capuralnin Adoramta. Chaura llapan Israelcuna sajmaycällar wañuycachiran. Chaymi ray Roboamga jinan öra carrëtanman wicharcur Jerusalenman gueshpir aywacuran. \v 19 Chaynöpanami Israel famillyaga Davidpa famillyanwan contra ricacuran. Chaypitami canancamapis chiquinacun. \fig |src="QuechuaDeHuallaga_Kingdoms-Israel-Judah.PDF" size="span" loc="Facing beginning of 1Kings 13" ref="1 Reyes 12:19" \fig* \p \v 20 Israelcunaga Jeroboam cutimushanta musyaycärir gayachiran llapan runacuna shuntacasha caycashanman shamunanpaj. Chayaycuptin churaran llapan Israel caj runacunapa raynin cananpaj. Israel cäga mana ni jucnayllapis quëdaranchu Davidpa cajman guellicunanpaj. Chaura Judá trïbu cajllatanami Davidpita mirar aywaj cäga mandaycaran. \p \v 21 Jerusalenman Roboam chayaycur Judá trïbutawan Benjamín trïbu cajta shuntaran pachac pusaj chuncan waranga (180,000) acraylla suldärucunata, Israelcunata magar binsiycur yapay llapanpa raynin cananpaj. \v 22 Chayno caycaptin Tayta Diosga profëtan Semaiasta niran: \v 23 «Gam willay Salomonpa wamran Judäpa raynin Roboamta, llapan Judá famillyacunatapis Benjamín famillyacunatapis, waquin caj runacunatawan, \v 24 nogami munaynëwan në wauguin Israelcunata mana magananpaj. Llapan wasinman-cama cuticuchun. Nogami chayno raquicänanpaj camacächishcä.» \p Chayno \nd Tayta Dios\nd* willachishanta wiyaycärir paycunaga wasinman cuticuran. \s1 Ïdulucunata adurayta Jeroboam gallaycushan \p \v 25 Jeroboam Shequem siudäta allchachiran. Chayga caycan Efraín jircacho. Nircur chaycho tiyaran. Chaypita allchachiran Penuel siudätapis. \v 26 Jeroboamga yarpachacur niran: «Davidpa castan Roboamga Israel runacunata shuntarpis shuntaycunmanchi. \v 27 Chaynöpis cay Israel runacuna \nd Tayta Diospa\nd* Templuncho sacrifisyucunata rupachinanpaj Jerusalenman aywar Roboamwan amistarpis amistaycunmanchi. Chayno amistarga wañurcachimarchi Roboampa munayninman cutenga.» \p \v 28 Chayno tapucurir rayga rurachiran ishcay töru-mallwa-nirajcunata goripita. Nircorga llapan runacunata niran: «Israelcuna, amana aywaynachu Jerusalenman. Caychömi caycan Egiptupita jorgamushoj diosniquicunaga.»\x * \xo 12:28 \xt Éxo. 32.4\x* \v 29 Chayno rurarcur jucta churaran Betelman, juctana Danman. \v 30 Chayta churashanmi achäqui caran Israelcuna juchata rurananpaj. Runacunaga aywaj Betelman, Danmanpis chay ïdulucunata rispitar aduraj. \p \v 31 Rurachiran ïdulucunata aduranan capillacunatapis ricäpan puytush lömacunacho. Mana Leví famillya caycaptinpis lluta runacunallatana churaran cüra cananpaj. \v 32 Nircurpis Jeroboamga niranraj cada wata fistata rurananpaj. Chay fistataga ruraj pusaj caj quillachöga chunca pichga (15) junajnincho, imanömi Judächo fistata ruraj, chayno. Altarchöpis quiquin raymi rupachiran pishtashan uywacunata. Chaytaga ruraran Betelcho goripita rurachishan besëracunapa ñaupancho uywata pishtarcur rupachir. Chay örami churaran cüracunatapis mana bälej ïdulucunapa capillan rurachishancunacho ima ruraycunatapis rurananpaj. \v 33 Chaynömi Jeroboamga Betelcho altarta rurachishan janancho uywacunata pishtarcur rupachiran pusaj quilla cajchöga chunca pichga (15) junajcho. Chay caran quiquin yarpayllanpita rurachishan fista.\x * \xo 12:33 \xt Lev. 23.33–34\x* Insinsuta saumachej altarman wichashan quillachömi Israelcunapäga fiyupa rispitädu fista cananpaj niran. \c 13 \s1 Judäpita shamoj profëta willacushan \p \v 1 Betelcho Jeroboam insinsuta altarcho saumaycächiptin Judäpita willacojnin profëtata \nd Tayta Dios\nd* cacharan. \v 2 \nd Tayta Dios\nd* willachiptin chay altarpa contran sinchipa niran: «Altarllau altar, \nd Tayta Diosmi\nd* Davidpita mirar aywajcho Josías jutiyoj wamrata yurichenga. Paymi ïdulucunata aduranan puytush lömacunacho caycaj capillacho insinsuta saumachej cüracunata janayquicho wañuchenga. Nircur tulluncunatapis janayquicho rupachenga.»\x * \xo 13:2 \xt 2Rey. 23.15–16\x* \p \v 3 \nd Tayta Dios\nd* willachishanga rasunpa cashan musyacänanpaj niran: «Cananmi juc milagruta ricanqui: Altarmi paquir shallucäconga. Chaycho caycaj uchpanami pampaman mashtacäconga.» \p \v 4 Betelcho caycaj altarpa contran profëta rimajta wiyaycur ray Jeroboamga altarcho caycashancho maquinwan togrir niran «¡Prësu chariy!» Togrishan maquenga jinancho dirichacäcuran. Manana imanöpapis cuyuchirannachu. \v 5 Chaura altarga jinan öra agullaypa agullar paquir-ushacäcuran. Chaycho uchpa caycajcunapis pampaman mashtacäcuran \nd Tayta Diospa\nd* willacojnin nishanno. \p \v 6 Chaura rayga profëtata niran: «Nogapaj \nd Tayta Diosniquita\nd* ruwacapaycamay ari maquë allchacänanpaj.» \p Chaura profëtaga Diosta mañacuran. Chaura raypa maquenga allchacaran. \v 7 Allchacarcurna rayga profëtata niran: «Aywashun wasëman imallatapis micunayquipaj. Micucurcuptiquina imallatapis goycushayquipaj.» \p \v 8 Chayno niptin profëtaga rayta niran: «Palasyuyquicho caycajta pullanta goycamänayquipaj captinpis gamwanga manami aywashächu. Chayno manami tantatapis micushächu. Ni yacutapis upushächu caychöga. \v 9 Chaypämi \nd Tayta Dios\nd* cayno nimasha: ‹Ama micunquichu tantata. Yacuta ama upunquichu. Ni aywashayqui nänipapis ama cutimunquinachu› nir.» \v 10 Chaypita profëtaga aywacuran juc nänipana, Betelman aywashan nänipaga manana cutinanpaj. \p \v 11 Chay wichanmi Bet-elcho tiyaycaran juc auquin profëta. Paytami wamrancuna wasinman cutiycur willaran Judäpita shamoj profëta chay junaj ray Jeroboamta imata nishantapis. \p \v 12 Chaura papänin tapuran: «¿Maygan nänipataj aywacusha?» nir. \p Chaura Judäpita shamoj profëta may nänipa cuticushantapis wamrancuna willaran. \v 13 Chaura wamrancunata niran: «Bürruta sillapämay» \p Niptin wamrancuna sillaparan. Sillaparcuptin auquin profëtaga muntacurcur aywaran \v 14 Judäpita shamoj profëtapa guepanpa. Tariparcurna encina yöra chaquincho jamaraycajta tapuran: «¿Gamchu canqui Judäpita shamoj profëta?» nir. \p Chaura «Au nogami caycä» niran. \p \v 15 Auquin profëtaga niran: «Wasëman cutishun imallatapis micunapaj.» \p \v 16 Judäpita shamoj profëtaga niran: «Gamwan manami aywashwanchu. Manami wasiquimanpis yan'gämanpischu. Caychöga manami tantatapis micushächu. Yacutapis manami upushächu. \v 17 \nd Tayta Diosmi\nd* nogataga nimasha: ‹Ama micunquichu tantata. Yacuta ama upunquichu. Ni aywashayqui nänipapis ama cutimunquinachu› nir.» \p \v 18 Chaura auquin profëtaga llullapar niran: «Nogapis gamno profëtami cä. \nd Tayta Diospa\nd* anjilninmi nimasha gamta wasëman pushanäpaj, nircur imallatapis micuyta garanäpaj; yacutapis upuchinäpaj.» \p \v 19 Chaura Judäpita aywaj profëtaga paywan cutiran. Nircur wasincho micuran upuran. \v 20 Wasi ruricho micur jamarpaycaptinna \nd Tayta Dios\nd* parlaparan cutichimoj auquin profëtata. \v 21 Chaura auquin profëtaga Judäpita shamoj profëtata sinchipa niran: «\nd Tayta Diosga\nd* nin: ‹Nishäta mana wiyacushpayqui, mana rurashpayqui \v 22 cutimushcanqui micunayquipaj upunayquipaj «ama» niycaptëpis. Chaypitami cananga gampa cuerpuyqui mana pamparangachu castayquicuna pamparashanchöga.› » \p \v 23 Judäpita shamoj profëta micuyta upuyta usharcuptenga bürrunta sillaparan auquin profëtaga. \v 24 Chaura Judäpita shamoj profëtaga aywacuran. Nänipa aywaycaptin liyonga wañurachiran. Chaura nänicho jitaraycarna quëdaran. Liyunwan bürruga wañushapa ñaupancho ichiraycaran. \v 25 Chaypa päsaj runacuna ricaran nänicho wañusha jitaraycajta, liyunpis jinallanchöraj caycajta. Auquin profëta tiyaycashan siudäman chayar willacuran imano ricashantapis. \v 26 Chayta mayaycur cutichimoj auquin profëtaga sinchipa niran: «Payga \nd Tayta Dios\nd* nishanta mana wiyacoj profëtami. Mana wiyacushanpitami \nd Tayta Diosga\nd* liyun wañurachinanpaj camacächisha. Chaymi rachir-usharisha \nd Tayta Dios\nd* nishanno.» \p \v 27 Nircur jinan öra wamrancunata niran bürrunta sillapänanpaj. Chaura nishanno sillaparan. \v 28 Auquin profëtaga aywar nänicho wañusha jitaraycajta tariran, läduncho liyun, bürru caycajta. Liyonga manami micushachu caran wañushata. Bürrutapis manami wañuchishachu caran. \v 29 Chaypita auquin profëtaga Judäpita shamoj profëta wañusha jitaraycaj cuerpunta bürruman cargacurcur cutichiran tiyaycashan siudäman. Chaychöna täpachiran pampananpaj. \v 30 Quiquin pampacunanpaj caycaj uchcuman pampaycuran. Nircur «¡Wauguillau waugui!» nir wagaran. \p \v 31 Pampayta usharcur wamrancunata niran: «Noga wañuptëpis pampaycamanqui profëtata pampashä uchcullaman. Nogapa cuerpötapis churaycunqui paypa lädullanman. \v 32 Pay willacushanga llapanmi cumlenga Betelcho caycaj altar imano cananpäpis willacushan, ïdulucunata adurananpaj puytush lömacunacho caycajpaj, capillacuna Samaria siudächo caycajpaj willacushanpis.» \p \v 33 Chayno caycaptinpis Jeroboamga manami cacharanchu jucha ruraynintaga. Puytush lömacunacho mana sirbej capillacunacho arunanpaj mastaraj cüracunata churaran. Pitapis churayta munashan cajtami Jeroboamga churaj cüra cananpaj maygan capillamanpis. \v 34 Chayno rurashanmi achäqui caran Jeroboampa wamrancuna mas piyur juchata rurananpäpis. Chaypitami chay famillyacunaga ushajpaj ushacaran. \c 14 \s1 Jeroboam mana alliman chayananpaj Ahías nishan \p \v 1 Chay wichan Jeroboampa wamran Abías fiyupa gueshyar cämaman jitacaran. \v 2 Chaura warminta Jeroboamga niran: «Gam juc-niraj röpata jaticuy warmï cashayquita mana rejsishunayquipaj. Nircur ayway Siluman. Chaychömi tiyan profëta Ahías. Paymi nogata nimaran cay nasyunpa raynin canäpäpis. \v 3 Gam apanqui chunca tantata, tortata, puyñuwan mishquitapis. Chayta apacurcur ayway. Mä ima nishunquishi cay wamranchïpaj.» \p \v 4 Jeroboampa warmenga imanöpis runan nishanno rucacuran. Llapanta camaricurcur Siluman aywaran. Profëta Ahiaspa wasinman chayaran. Ahiasga manana rejsicurannachu. Auquinna captin ñawinpis chacaranna. \v 5 Ichanga \nd Tayta Dios\nd* mayna musyachishana caran Jeroboampa warmin gueshyaycaj wamranpaj musyachicoj aywaycashanta, imata ninanpäpis, juc-niraj röpata jaticurcur chayananpaj cashantapis. \p \v 6 Puncuta warmi yaycuycajta mayar profëta Ahiasga niran: «Yaycamuy Jeroboampa warmin. ¿Imanirtaj juc warmi-niraj canayquipaj juc-nirajta rucacushcanqui? Gamta fiyupa llaquicuypaj cajta willanäpaj maynami Dios nimasha. \v 7 Chaymi cananga cutiy Jeroboamta willanayquipaj. Israelpa \nd Tayta Diosninmi\nd* cayno nisha: ‹Gamtaga nogami runacunapita jorgur raquishcä. Nircur churashcä Israelcunapa mandajnin canayquipaj. \v 8 Davidpita mirajcuna mana ushacaypa mandaj cananpaj caycajta Nogami guechushcä gamta goycunäpaj. Chayno alliman churaycaptëpis manami sirbimajnë Davidnöchu cashcanqui. Paymi ichanga llapan laynëcunata, mandamintöcunatapis cumliran. Llapan rurashancunapis alli caran noga ricaptë. \v 9 Allita ruranayquipa ruquin gam manaraj ray captiqui mandajcuna cashanpitaga mas piyur juchatami rurashcanqui. Nogata rabyachimänayquipaj rurashcanqui mana sirbej ïdulucunata «diosmi» nishpayqui fyërruta chullurcachillar. Chayno rurarmi nogataga manacajman churamashcanqui. \v 10 Chaypitami cananga mana alli chayanga gampita mirajcunaman. Israelcho caj wamrayquicuna ollgu cäga llapanmi wañonga. Mananami jucnayllapis cawangapächu.\x * \xo 14:10 \xt 1Rey. 15.29\x* Ushajpämi illgächishaj wamrayquicunata, ganrata pichajno. \v 11 Castayquicuna siudächo wañoj cajtana allgucuna miconga. Jircacho wañoj cajtanami aycha micoj äbicuna miconga. Noga \nd Tayta Diosmi\nd* chayno cananpaj camacächishcä.› \p \v 12 «Gamga wasiquiman aywacuy warmi. Gampa jucaj chaquillayquipis siudäman yaycunata lluchcarcuptiqui wamra wañucäconganami. \v 13 Chaura llapan Israelcunami fiyupa llaquiconga chay wamrapaj. Nircorga pampaycärengapämi. Jeroboampita miraj wamranga pay japallanmi pamparanga. Israelcunapa \nd Tayta Diosnenga\nd* Jeroboampa wamranchöga pay japallantami allitano ricasha. \v 14 Chaypita Israelchöga juctanami churangapaj ray cananpaj. Chaynami ushajpaj illgächengapaj Jeroboampa famillyan mirajcunataga. Shamoj watacunacho \v 15 \nd Tayta Diosga\nd* llapan Israeltami fiyupa castigangapaj jachacunata mayu tampiypa tampichejno. Unay caj castancunata goycushan alli chacracho caycajtami jorgongapaj. Nircur jitarengapaj Éufrates mayupita mas wash'ganmanmi. Chayno rurangapaj Asera diosa-niraj ïduluta rurashanpita. Chayta rurarmi \nd Tayta Diosta\nd* fiyupa rabyachisha. \v 16 Tayta Diosga Israelcunata cachayconga Jeroboam juchata rurar Israelcunatapis yachachir juchaman chayachishanpitami.» \p \v 17 Chayno niyta usharcuptin Jeroboampa warmenga jatarcur cuticuran. Chayaran Tirsaman. Wasi puncuta yaycuriptin wamranga wañucäcuran. \v 18 Chaura Israelcuna amatar wagashpan pampaj aywaran imanömi \nd Tayta Dios\nd* profëta Ahiaswan willacachiran, chayno. \p \v 19 Jeroboam waquin cajta imatapis rurashancuna, pillyacho cashancuna, ray car mandashancuna isquirbiraycan Israelcunapa raynincunapa acta librunchömi. \v 20 Jeroboamga mandaj ray caran ishcay chunca ishcay (22) watami. Wañucuptenga ruquin ray caran wamran Nadab jutiyojna. \s1 Judächo Roboam ray cashan \p \v 21 Judächöga Salomonpa wamran Roboammi ray caycaran. Mandayta gallaycushan öra pay caycaran chuscu chunca juc (41) watayoj. Mandaran chunca ganchisnin (17) wata Jerusalencho. Jerusalentami llapan trïbu Israelcunapa siudänincunapita \nd Tayta Diosga\nd* acraran wasin cananpaj. Roboampa mamanpa jutin caran Naama. Payga caran Amón nasyun warmimi. \p \v 22 Roboam ichanga \nd Tayta Diosta\nd* mana wiyacur juchallata ruraran. Tayta Diosta fiyupa rabyachiran, unay caj awiluncuna juchata rurashanpitaga mas piyur-raj. \v 23 Paycunapis ruraran mana sirbej ïdulucunata, ricäpa puytush lömacunacho capillantapis. Ichichiran wanca rumicunata, Asera nishan diosata adurananpaj racu guerucunata, ricäpannin puytush lömacunacho, rämasapa yöracunapa chaquincunacho.\x * \xo 14:23 \xt 2Rey. 17.9–10\x* \v 24 Chay nasyuncho tiyaj runacunapis ïduluncunata adurar ollgu-pura cacoj warmiwanno.\x * \xo 14:24 \xt Deut. 23.17\x* Tucuy-niraj juchata ruraran jäpa runacunano. Jäpa runacunata \nd Tayta Diosmi\nd* gargusha caran. \p \v 25 Roboam pichga wata ray car mandaycaptin Egiptupa raynin Sisac Jerusalenman yaycuran chaycho tiyajcunata magananpaj.\x * \xo 14:25 \xt 2Crón. 12.2–8\x* \v 26 \nd Tayta Diospa\nd* Templuncho goripita caycaj llapan ima-aycantapis, ray tiyashan palasyupitapis apacuran. Llapanta guechur shuntacurcur apacuran goripita pillyar chapacuna escüducunatapis Salomón rurachishanta.\x * \xo 14:26 \xt 1Rey. 10.16–17; 2Crón. 9.15–16\x* \v 27 Chaura ray Roboamga ruquinta yapay rurachiran chapacuna escüducunata runsillapitana. Nircur chaycunataga palasyuman churaran suldärucuna täpananpaj. \v 28 Ray imaypis \nd Tayta Diospa\nd* Templunman aywaptin chaytaga suldärucuna apaj. Nircur yapay cutichimoj churaränan cajman. \p \v 29 Roboampa waquin willapan, ima-aycata rurashallanpis isquirbiraycan Judäcunapa raynincunapa acta librunchömi. \p \v 30 Cadallami pillyaj Roboam mandashan caj runacunaga Jeroboam mandashan caj runacunawan. \v 31 Roboam wañuptenga pampaycäriran unay caj awilun Davidpa siudäninman. Roboampa mamanga caran Naama Amón nasyun warmi. Chaypitaga ruquin ray caran wamran Abiamna. \c 15 \s1 Judächo Abiam ray cashan \r (2Crón. 13.1–22) \p \v 1 Nabatpa wamran Jeroboam chunca pusajnin (18) watana Israelcho ray caycaptin Judächöga Abiam ray cayta gallaycuran. \v 2 Jerusalencho ray caran quimsa watalla. Mamanpa jutin caran Maaca. Payga caran Absalonpa wamranmi. \v 3 Abiampis juchataga ruraran papänin juchata rurashannölla. Shongunpis manami ni imanillarpis \nd Tayta Diospaj\nd* yarparanchu unay caj awilun David cashannöga. \v 4 Chaypis Davidta cuyapashpanmi paypa castan Jerusalencho achicyaj pachata ricar mandaycänanpaj \nd Tayta Dios\nd* yanaparan.\x * \xo 15:4 \xt 1Rey. 11.36\x* Chaynöpa Jerusalencho mandaj caycaran. \v 5 Davidga \nd Tayta Dios\nd* munashallantami rurasha caran. Manami juchata rurashachu caran. Het runa Uriasta wañuchillarmi juchata ruraran.\x * \xo 15:5 \xt 2Sam. 11.1–27\x* \p \v 6-7 Roboam cawashanyäga siguïrumi pillyaran Jeroboampa munaynincho goyaj runacuna Roboampa munaynincho goyaj runacunawan. Chaynömi Abiamwanpis chiquinacuran Jeroboamga.\x * \xo 15:6-7 \xt 2Crón. 13.3–21\x* Mas waquinta rurashancunaga isquirbiraycan Judäpa raynincunapa acta librunchömi. \v 8 Abiam wañuptenga pampaycäriran Davidpa siudäninman. Chaypitaga ray caran wamran Asa jutiyojna. \s1 Asa Judächo ray cashan \p \v 9 Jeroboam ishcay chunca (20) watana Israelpa raynin caycaptin Asaga Judäpa raynin cayta gallaycuran. \v 10 Jerusalencho ray caran chuscu chunca (40) wata. Paypa chachanpa jutin caran Maaca. Payga caran Absalonpa wamran. \p \v 11 Asaga \nd Tayta Diosta\nd* rispitar wiyacur juchata mana ruraranchu unay caj awilun Davidno. \v 12 Payga nasyunninpita garguran ïdulucunata adurar ollgu-pura warmiwanno cacojcunata. Unay caj awiluncuna rurashan ïdulucunatapis illgächiran.\x * \xo 15:12 \xt 2Crón. 15.8–15\x* \v 13 Chachan Maacatapis jitariran rispitädu warmi caycashanpita Asera diosa-niraj ïduluta rurachicurcushanpita. Nircur chay ïdulutaga yacu aywanan Cedrón ragraman apaycur rupachiran. \v 14 Puytush lömacunacho caj capillacunata mana illgächirpis Asaga rurananpaj \nd Tayta Dios\nd* nishan cajtaga llapantami cumliran. \v 15 \nd Tayta Diospa\nd* Templunman churaran goritapis guellaytapis llapanta quiquinpis papäninpis «Diospämi canga» nishancunataga. \s1 Ben-adadwan Asa parlacushan \r (2Crón. 16.1–10) \p \v 16 Asawan Israelpa raynin Baasaga siguïru chiquinacur pillyaran. \v 17 Judäcunaman pillyaj aywar Baasaga Ramá siudäta curalacarcachiran Judäpa rayninman mana päsananpaj. \v 18 Chaura Asaga llapan gorita guellayta mas waquin ima-aycacunapis Templucho bälej caycajcunatawan tiyanan palasyucho caycajcunatapis shuntaran. Nircur llapanta apachiran mincaynincunawan Siriapa raynin Ben-adadman. Payga caran Tabrimonpa wamran, Hezionpa willcan. Paypaga wasin caran Damasco siudächo. Chayno apachir cachawan willachiran: \v 19 «Gamwan alli parlacushun, unay papäninchïcuna rurashanno. Nogami apaycächimö gorita guellayta goycunäpaj. Israelpa raynin Baasawan parlashayquitaga cutiricuyna. Chauraga Israelcunaga nogata manami rimapämanganachu.» \p \v 20 Chayno niptin Ben-adad auniran ray Asata. Chaymi suldäruncunata cacharan Israel nasyunpa siudänincunaman pillyaj yaycunanpaj. Chaynöpami mandananpaj chariran achca siudäcunata: Ijonta, Danta, Abel-bet-maacata, ushajpaj Cirenet-taga Neftalí partitapis ushajpaj. \v 21 Chayta musyaycur Baasaga cachaycuran Ramächo chapaycashancho. Cuticuran Tirsaman. \v 22 Chaura ray Asa Judá runacunataga llapanta gayachiran. Nircur Ramäpita apacuran llapan rumicunata guerucunatapis Baasa curalachishan cajcunataga. Chaywanna ray Asapis curalachiran Benjamincho caycaj Gebatawan Mizpa siudäcunata. \s1 Asa wañushan \r (2Crón. 16.11–14) \p \v 23 Asa mana manchacuypa llapanta ima rurashancunapis, may siudäcunata aruchishancunapis ushajpäga isquirbiraycan Judäpa raynincunapa acta librunchömi. \p Auquinyaynincho Asaga gueshyaran chaqui nanayllawan. \v 24 Wañuptenga pampaycäriran castancuna pamparaycashan Davidpa siudäninman. Chaypitaga ruquin ray caran wamran Josafat jutiyojna. \s1 Nadab Israelcho ray cashan \p \v 25 Judächo ishcay wata Asa ray caycaptin Jeroboampa wamran Nadab Israelcunapa raynin cayta gallaycuran. Payga ray caran ishcay watalla. \v 26 \nd Tayta Diosta\nd* mana wiyacur Israelcunata Jeroboam juchata rurachishanno juchallata ruraran. \v 27 Isacar famillyapita mirar aywaj Ahiaspa wamran Baasa fiyupa chiquicurcuran. Chaymi wañuchinanpaj unaypita yarpaparan. Nircur wañuycachiran Filistea nasyun Gibetoncho. Chay siudätami Nadabga Israel suldäruncunawan magaj yaycuycaran. \p \v 28 Nadabta Baasa wañuycachiran Judächo quimsa watana Asa ray caycaptin. Nircur ruquin quiquin Baasana ray caran. \v 29 Payga mandayta gallaycur Jeroboampa famillyan cajcunataga ushajpaj wañuchichiran, Silucho tiyaj Ahiaswan \nd Tayta Dios\nd* willacachishanno. Jeroboampa castancunata Baasaga ushajpaj illgächiran. Jucnayllapis manami quëdaranchu.\x * \xo 15:29 \xt 1Rey. 14.10\x* \v 30 Chaynöga ruraran Jeroboam juchata rurashancunapitami. Chaycunawanmi Israelcunatapis juchata rurachisha caran. Israelcunapa \nd Tayta Diosnintapis\nd* fiyupa rabyachisha caran mana allita rurashpan. \p \v 31 Nadabpa waquin caj willapancuna, ima rurashancunapis isquirbiraycan Israelpa raynincunapa acta librunchömi. \p \v 32 Israelpa raynin Baasawan Asaga siguïrumi pillyaj. \s1 Baasa Israelpa raynin cashan \p \v 33 Asa quimsa watana Judäpa raynin caycaptin, Ahiaspa wamran Baasaga Israelpa raynin cayta gallaycuran Tirsa siudächo. Payga ray caran ishcay chunca chuscun (24) watacama. \v 34 Baasaga \nd Tayta Diosta\nd* mana wiyacur juchallatami ruraran. Israelcunata Jeroboam juchata rurachishannöllami Baasapis rurachiran. \c 16 \p \v 1 Chaura \nd Tayta Diosga\nd* Hananipa wamran Jehüta Baasapa contran rimachiran: \v 2 «Nogaga gamta acrarä mana bälej caycaptiquimi. Nircur churarä acrashä Israelcunapa mandajnin canayquipaj. Chayno rurasha caycaptëpis gamga Jeroboamnömi juchata rurachishcanqui Israelcunata. Chayno juchayquicunawanmi fiyupa rabyachimashcanqui. \v 3 Baasa, chaypitami gamtaga llapan famillyayquicunatawan illgächishayqui Nabatpa wamran Jeroboamta rurashäno. \v 4 Maygan castayquipis siudächo wañoj cajtaga allgumi miconga. Jircacho wañoj cajtaga aycha micoj äbicunami miconga.» \p \v 5 Baasapa waquin caj willapancunawan ima rurashancunapis isquirbiraycan Israelcunapa raynincunapa acta librunchömi. \v 6 Baasa wañuptin pampaycäriran Tirsaman. Chaypitaga ruquin ray caran wamran Ela jutiyojna. \p \v 7 Baasa \nd Tayta Diosta\nd* mana wiyacur juchata rurashanpitami Hananipa wamran profëta Jehüwan \nd Tayta Dios\nd* willacachiran Baasa llapan castancunawan imaman chayananpaj cashantapis. Baasaga fiyupami Tayta Diosta rabyachiran. Llapan rurashancuna caran Jeroboam castancunawan rurashanno. Paycunataga castigashpan ushajpämi illgächiran. \s1 Israelcho Ela ray cashan \p \v 8 Asa ishcay chunca sojtan (26) wata Judächo ray caycaptin Baasapa wamran Elaga Israelcunapa raynin cayta gallaycuran Tirsacho. Payga mandaj caran ishcay watalla. \v 9 Suldäruncunapa mandajnin caran Zimri jutiyoj. Pillyapaj caj carrëtacunatapis pullanta munaynincho charararan. Paymi ray Elapa contran jatariyta yarparan. Juc junaj Tirsacho capuralnin Arsapa wasincho Elaga upyar fiyupa machacäcuran. \v 10 Machasha caycajta Zimriga illajpita chayaycur wañuycachiran ruquin ray quëdananpaj. Chayga caran Asa ishcay chunca ganchisnin (27) watana Judäcunapa raynin caycaptin. \p \v 11 Raypa sillunninman Zimri jamaycorga Baasapa llapan castanta wañuchiran. Ollgu cajtaga manami juctapis cawaycajta cachaycuranchu. Castantapis amïguncunatapis wañuchiran ticrapar wañuycachinanpita. \v 12 Zimriga chaynömi wañuchiran Baasapa llapan castancunata, Baasapaj profëta Jehüwan \nd Tayta Dios\nd* willacachishanno. \v 13 Chaynöga ruraran Baasapawan wamran Elapa juchancunapita, Israelcunatapis juchayojyächishanpita, mana bälej ïdulucunata adurashpan Israelpa \nd Tayta Diosninta\nd* fiyupa rabyachishanpita. \p \v 14 Elapa waquin willapancuna, ima rurashancunapis isquirbiraycan Israelcunapa raynincunapa acta librunchömi. \s1 Zimri Israelpa raynin cashan \p \v 15 Asa ishcay chunca ganchis (27) watana Judäpa raynin caycaptin Israel suldärucuna Filistea nasyun Gibetón siudäman pillyaj yaycunanpaj pachacaraycaran. Chay örami Zimriga Tirsacho ray cayta gallaycuran. Payga ray caran ganchis junajlla. \v 16 Pillyaj yaycunanpaj carcaycashan junajmi mayaran Zimri raypa contran jatarir wañuycachishanta. Chaura jinan öra chaycho caycajcunaga Israelpa raynin cananpaj churaran mas mandajnin Omritana. \v 17 Chaura Omriga Israel suldärucunawan manana pillyaj yaycurannachu Gibetonman. Chaypa ruquenga Tirsamanna pillyaj cutiran. \p \v 18 Siudächo tiyajcunata llapanta prësu charishanöna caycajta ricar Zimriga palasyuman yaycucuycur ruripita ninata sindipaycuran. Chaura chaycho rupaypa wañuran. Chaynömi wañuran Zimriga. \v 19 Chaynöga wañuran mana allita rurar, \nd Tayta Diosta\nd* mana wiyacushanpitami. Israelcunata juchata rurachej Jeroboamnömi Zimriga ruraran. \p \v 20 Zimripa waquin willapancuna, ray Elata wañuchinanpaj imano yarpar rurashanpis isquirbiraycan Israelcunapa raynincunapa acta librunchömi. \s1 Omri Israelcho ray cashan \p \v 21 Chaypita Israel runacunaga ishcaymanna raquicäcuran. Pullanga caycaran Ginatpa wamran Tibnipa faburnin pay ray cananta munar. Waquin cajna caycaran Omripa faburnin. \v 22 Chaypitaga Omripa faburnin caycajcunawan Ginatpa wamran Tibnipa faburnincuna pillyaran. Chay pillyacho binsirmi Tibnita wañuycärachiran. Chaura Omrina ray caran. \p \v 23 Quimsa chunca juc (31) watana Judächo Asa ray caycaptin Omriga Israelcho ray cayta gallaycuran. Nircur chunca ishcaynin (12) wata ray caran. Sojta wataga ray caran Tirsacho. \v 24 Semer jutiyoj runapita Samaria jircata rantiran sojta chunca sojtan (66) quïlu guellaywan. Chay rantishancho intërunpa curalasha siudäta aruchiran. Jutinta churaparan «Samaria» nishpan unay caj duyñunpa Semer jutin cashanpita. \p \v 25 Omripis \nd Tayta Diosta\nd* mana wiyacur juchatami ruraran. Unay caj raycuna rurashanpitaga mas piyur juchata ruraran. \v 26 Nabatpa wamran Jeroboam Israelcunata juchata rurachishannömi, mana sirbej ïdulucunata adurachishpan \nd Tayta Diosta\nd* rabyachiran. \p \v 27 Omripa waquin willapancuna, ima rurashancunapis, almiraypäta rurashancunapis isquirbiraycan Israelcunapa raynincunapa acta librunchömi. \v 28 Wañuptin Samariaman pampaycäriran. Chaypitaga ruquin ray caran wamran Acab jutiyojna. \s1 Acab Israelcho ray cashan \p \v 29 Asa quimsa chunca pusajnin (38) watana Judächo ray caycaptin Omripa wamran Acabga Israelcunapa raynin cayta gallaycuran Samariacho. Pay Israelcunapa raynin caran ishcay chunca ishcaynin (22) wata. \v 30 Payga \nd Tayta Diosta\nd* mana wiyacur fiyupa juchata ruraran waquin raycunapitapis mas piyur-raj. \v 31 Nabatpa wamran Jeroboam juchata rurashanno rurarpis mana cuntintacuranchu. Mas rabyanaypäraj Sidón siudäpa raynin Et-baalpa wamran Jezabelwan majachacaran. Baal dios-niraj ïdulutapis rispitar sirbiran. \v 32 Chaypita Samariacho Baalpa templun caycajcho juc altarta rurachiparan rispitashpan imata rupachinanpäpis. \v 33 Asera diosa-niraj ïdulutapis rurachiran. Chayno rurarmi fiyupa rabyachiran Israelcunapa \nd Tayta Diosninta\nd*. Unay caj raycuna rurashanpita mas piyur juchata ruraran. \p \v 34 Acab caycashan wichanmi Betelcho tiyaj Hiel jutiyöga sumaj allchachiran Jericó siudäta. Simintuncunata pergayta gallaycuptinmi guechpa wamran Abiram wañuran. Llapan puncucunata jawiycachiptinna wamran Segub wañuran. Chauraga chaynöpami cumliran Nunpa wamran Josuëwan \nd Tayta Dios\nd* willacachishan.\x * \xo 16:34 \xt Jos. 6.26\x* \c 17 \s1 Usya cananpaj cashanta Elías willacushan \p \v 1 Juc runami caran Galaad parti Tisbe marcapita. Paymi profëta Elías caran. Paymi ray Acabta niran: «¡Israelpa \nd Tayta Diosninta\nd* sirbishäpa jutincho jurarmi noga në: Shamoj watacunachöga fiyupa usyami canga. Noga manaraj nishäcamaga manami ni juc shullayllapis shicwamongapächu!»\x * \xo 17:1 \xt Stg. 5.17\x* \p \v 2 Chaymi Eliastaga \nd Tayta Dios\nd* niran: \v 3 «Caypita aywacuy inti yagamunan caj-läman. Nircur pacacunqui Jordanpa wac chimpancho caycaj Querit ragrapa yacu aywajman. \v 4 Chaychöga chay ragrapa yacu aywaycajtami upunquipaj. Maynami nishcä cuervo äbicuna gamman micuyta apamunanpäpis.» \p \v 5 Eliasga \nd Tayta Dios\nd* nishannölla ruraran. Chaymi aywacur tiyacuran Jordán mayupa wac chimpan Querit ragra yacu aywajllacho. \v 6 Cuervocunanami apapaj tantata, aychata tutapa tardipapis. Yacutana upoj chay ragrapita. \v 7 Chayno caycashanpitaga fiyupa usya captinmi manapis aycällatana yacu chaquicäcuran. \s1 Sareptacho tiyaj biyüdaman Elías chayashan \p \v 8 Chaymi \nd Tayta Diosga\nd* Eliasta niran: \v 9 «Canan caypita aywacuy Sidoncho caycaj Sarepta marcaman. Chayllacho tiyacunqui. Chaycho tiyaycaj biyüdata\x * \xo 17:9 \xt Luc. 4.25–26\x* maynami nishcäna garashunayquipaj.» \p \v 10 Chaura Eliasga Sareptaman aywacuran. Marca yaycunaman chayar ricaran juc biyüda yantata ashiycajta. Gayarcur niran: «Mamïta, juc pusillu yacuyqui mañacushayqui ari.» \p \v 11 Chaura biyüdaga aywaycaranna yacuta apapämunanpaj. Aywaycaptinna Eliasga yapay niran: «Juc tantatawan mañacushayqui ari.» \p \v 12 Chaura biyüda niran: «\nd Tayta Diosniquipa\nd* jutinchömi jurä: Cananga manami ni ima tantatapis charächu. Nogapa mancächöga juc aptayllami jarinäpis caycan. Ancanäpaj asëtipis puyñöcho ichicllami caycan. Nogaga shuntaycashcä yantata wallcalla caycajllatapis canan yanucunäpämi, wamrä ishcanë ichicllatapis micucarcärinäpaj. Micucarcärerga yargayllawanmi wañucushaj.» \p \v 13 Chayno niptin Elías niran: «Ama llaquicuychu warmi. ‹Caycan› niycashayquita yanumuy. Jarinayquipita rimëroga rurapämanqui torta-mallwata. Nircur apapämanqui micunäpaj. Waquin cajtana ruranqui quiquiquipaj wamrayquipaj. \v 14 Israelcunapa \nd Tayta Diosninmi\nd* nisha cay pachaman tamyachimunancama mancayquipita jarina, puyñuyquipita asëtipis mana ushacänanpaj.» \p \v 15 Chaura biyüda aywar ruraran Elías nishanno. Elías nishannömi micuyga ayparan biyüdapaj, wamranpaj, Eliaspaj unaycama. \v 16 Jarina mana ushacaranchu mancapita. Asëtipis mana ushacaranchu puyñupita Eliaswan \nd Tayta Dios\nd* willachishanno. \p \v 17 Chaypita unayllataga biyüdapa wamranta gueshya chariran. Fiyupa gueshyaycällar wañucäcuran. \p \v 18 Chaymi biyüdaga Eliasta niran: «Diosta sirbej, ¿imachötaj gamta rabyachishcä? ¿Gamga shamushcanqui juchäcunata yarpächimänayquipächu, wamräta wañuchinayquipächu?» \p \v 19 Chaura Eliasga «Wamrayquita apamuy» niran. \p Chayno nircur biyüdapa millgayninpita charircur janaj pachacushan cuartunman aparan. Cämanman weguycachiran. \v 20 Nircorga \nd Tayta Diosta\nd* sinchipa mañacur niran: «\nd Tayta Dios\nd*, ¿pachächimaj biyüdatapis imanirtaj llaquicuyman churaycunqui? ¿imanirtaj wamrantapis wañuycachishcanqui?» \p \v 21 Chayno nircorga wamrapa jananman quimsa cuti lätaran. Nircorga \nd Tayta Diosta\nd* sinchipa mañacuran: «\nd Tayta Dios\nd* ¡cay wamrata cawariycachiy ari!» nir. \p \v 22 Chaura \nd Tayta Diosga\nd* Elías ruwacushanno ruraran. Chaymi wamrata cawarachimuran. \v 23 Cawarircamuptin Eliasga jinan öra wamrata margacurcur altuspita urächimuran. Nircur cutiycachiran mamanta «¡Cä wamrayqui. Masqui ricay cawaycanmi!» nir. \p \v 24 Chaura warmiga niran: «Cananmi ichanga rasunpa musyä Diospa profëtan cashayquita. Gam nishayquicunaga llapanpis \nd Tayta Diosllapitami\nd*.» \c 18 \s1 Elías Acabman yapay aywashan \p \v 1 Quimsa watana usya caran. Chaypitanaga Eliasta \nd Tayta Dios\nd* niran: «Ayway Acab cajman. Nogaga cay pachaman tamyachimojnami-aywä.» \p \v 2 Chaura Elías aywar chayaran Acab cajman. Samariachöga muchuy captin yargay fiyupa caycaran. \v 3 Acab gayaran palasyuncho mandaj capuralnin Abdiasta. Abdiasga caran \nd Tayta Diosta\nd* manchapacojmi. \v 4 \nd Tayta Diospa\nd* profëtacunata Jezabel wañuchiyta gallaycuptin payga shuntarcur pachacta (100) pacaycusha caran. Pichga chunca-cama (50) raquircur ishcay machayman pacaycuran. Nircur micuytapis gararan. \v 5 Acabga Abdiasta niran: «Cananga, intëru nasyuntami purimushun mayucunata pucyucunata ashir. Mä tarimushunchush berdi guewata, mülanchïcuna cawallunchïcuna micunanpaj. Mana tarerga uywaynajllanami quëdashunpis.» \p \v 6 Chayno parlacur ninacuran jucnin-jucnin maygan partipa aywananpäpis. Acabga aywacuran juc nänipa, Abdiasna juc nänipa. \v 7 Abdías aywaycashancho Eliaswan tincuran. Rejsircur ñaupanman gongurpacur sinchipa niran «¿Taytä Eliaschu canqui?» nir. \p \v 8 Chaura Eliasga niran «Au, nogami. Caycho caycashäta patrunniquita willamuy.» \p \v 9 Chaura Abdías niran: «¿Imataj juchä Acabman cachamänayquipäga? ¿Wañuchimänantachu munanqui? \v 10 Nogaga \nd Tayta Diosniquipa\nd* jutinchömi jurä: Llapan nasyunchönami gamtaga ashisha-cashunqui. Chaycho tiyajcuna ‹manami caychöga canchu› niptenga patrunnë jurachej rasunpa mana caycashayquita. \v 11 Cananga ¿imanirtaj nimanqui patrunnëman aywaycur caycho caycashayquita willanäpaj? \v 12 Noga aywacuriptë \nd Tayta Diospa\nd* anjilnin chayarcamur apacushunquipaj noga mana musyashä partiman. Nogaga Acabman chayashaj caycho caycashayquita willar. Chaura pay mana tarishushpayquega nogatami wañuchimanga. Nogaga mösu cashäpita-pachapis amatarmi \nd Tayta Diosta\nd* manchapacushcä. \v 13 ¿Manachu mayashcanqui \nd Tayta Diospa\nd* profëtancunata Jezabel wañuchishanta? Nogami ichanga \nd Tayta Diospa\nd* pachac (100) profëtancunata pacaycurä pichga chunca-cama (50) raquircur ishcay machayman. Nircur micuytapis gararä. \v 14 Chayno ruraycaptëga ¿imanirtaj nimanqui Acabman aywaycur caycho caycashayquita willanäpaj? ¡Payga wañuchimangami!» \p \v 15 Chayno niptin Eliasga niran: «Munayniyoj \nd Tayta Diospa\nd* jutinchömi jurä: canan junajmi Acabwan tincushaj.» \p \v 16 Chaura Abdiasga aywaran Acabta ashej willananpaj. Acabnami aywaran Eliaswan tincoj. \v 17 Tincurcur Eliasta niran: «Gammi juchayoj caycanqui Israel runacuna chay-jinanpa ñacananpaj.» \p Niptin Elías niran: \v 18 «Manami nogachu juchayoj caycä ñacananpaj, sinöga gam y castayquicunami juchayoj caycanqui. Gamcunami \nd Tayta Diospa\nd* mandamintuncunata mana cumlir adurarcaycanqui Baal dios-niraj ïdulucunata. \v 19 Cananga runacunata cachay Israelcunata Carmelo jircaman shuntamunanpaj. Chuscu pachac pichga chuncan (450) Baal diospa profëtancunata, Asera diosapa chuscu pachac (400) profëtancunatapis shuntamuchun. Paycunaga Jezabelpa mësanchömi micurcaycanpis.» \s1 Baalpa profëtancunawan Elías \p \v 20 Chaura llapan Israelcunata Acab gayachimuran. Nircur Carmelo jircaman shuntaran Baalpa llapan profëtancunatapis. \p \v 21 Chaura Eliasga runacuna shuntacasha caycajman witiycur niran: «Gamcuna ¿imaycamataj wichaypa uraypa yarparcaycanqui? \nd Tayta Dios\nd* rasunpa Dios captenga payllata adurar rispitay-llapa. Baal dios captenga chay cajta rispitay.»\x * \xo 18:21 \xt Isa. 36.6; Eze. 29.6\x* \p Shuntacasha caycaj runacunaga ni juc shimipis mana rimacuranchu. \p \v 22 Chaura Elías sïguir niran: «\nd Tayta Diospa\nd* profëtanga japallänami cawaycä. Baalpami ichanga canan caycan chuscu pachac pichga chuncan (450) profëtancuna. \v 23 Canan mä musyashun. Ishcay törucunata cayman apapämay. Chay törucunata paycuna acrachun jucajta. Nircorga pishtarcur cuartisachun. Nircur yanta jananman churachun. Ninataga ama sindichunchu. Nogapis jucaj töruta shuyni pishtashaj. Paycunano rurarcur yanta jananman churashaj. Nogapis manami ninataga sindishächu. \v 24 Gamcunaga Baal diosniquicunata mañacunqui. Nogapis \nd Tayta Diosta\nd* mañacushaj. ¡Wiyamashpanchi ninata aychaman ratachej cajmi rasunpa Dios canga!» \p Chaura llapan runacuna «Au allimi nishayquinöga canga» niran. \p \v 25 Chaura Baalpa profëtancunata Eliasga niran: «Gamcuna acray maygantapis töru-mallwacunata munashayqui cajta. Gamcuna rimëru camariy. Jinachöpis gamcunaga aypallajmi canqui. Llapanta camarircur diosniquicunata mañacuy. Ichanga ama ninataga sindinquichu.» \p \v 26 Chaura paycunaga munashan caj töru-mallwata chariran. Nircur camariran. Tutapita las-dösicama Baalta mañacuran «¡Nogacuna mañacuycashäta wiyamay ari tayta Baal!» nir. Chayno gayacushpanmi rurashan altar ñaupancho pinticacharcaycaran. Chayno nir gayacuptinpis manami imapis wiyacaranchu. \p \v 27 Las-dösimannaga Elías asipar niran: «Mas sinchipa gaparpay wiyashunayquipaj. Paypis diosmi. Ima rurayninchöpis caycangami. Ishpacuycan-imanchari. Capas illaycan. Capas puñuycan. ¡Ricchachimuypächari caycan!» nir. \p \v 28 Paycuna chaynölla gaparpaycaran mas sinchiparaj, cuchilluwan janancunata cuchucurcaycaran, jïrru-cashawan jana garancunata tucsicurcaycaran intëru jananpita yawar llojshimunancama. \v 29 Löcuno pinticacharcaycaptillan, gaparpaycaptillan las-dösipis päsaran. Chaynölla rurarcaycaran uywata rupachiy öra chayamunancama. Manami ni imapis mayacaranchu. ¡Gayacuptinpis manami pipis cuntistamuranchu! \p \v 30 Chaura Elías llapan runacunata niran: «Cayman llapayqui witimuy.» \p Chaura llapan runacuna pay caycashanman witiran. Llapan ricarcaycaptin payga \nd Tayta Diospa\nd* altarnin juchusha caycajta allchayta gallaycuran. \v 31 Jacobpa chunca ishcay (12) trïbu wamrancuna cashan-japuymi chunca ishcay rumicunata shuntaran. (Jacobtami \nd Tayta Diosga\nd* jutichaparan «Israelmi jutiqui canga» nir.)\x * \xo 18:31 \xt Gén. 32.28; 35.10\x* \v 32 Chay rumicunawan \nd Tayta Diospaj\nd* ruraran altarta. Chaypita intëru altarpa cantunpa ruraran wayanchata quimsa chunca (30) litru yacu juntajtano. \v 33 Yantata sumaj shancarcur törupa aychanta cuchuran. Nircur yantapa jananman churaran. \v 34 Chayno camacarcachir runacunata niran: «Chuscu mancaman yacuta juntachimuy. Nircur wiñapaycäriy chay rupachinapaj caycaj aychapa jananman.» \p Quimsa cuti wiñananpaj niran. Paycunaga chayno ruraran. \v 35 Chaura altarpa intëru cantunpa yacuga llojshiycaran. Wayanchamanpis juntaranna. \v 36 Tayta Diospaj rupachinan öra chayamuptin \nd Tayta Diospa\nd* profëtan Eliasga altarcho aycha caycajpa ñaupanman witiycur sinchipa mañacuran: «¡Abrahampa, Isaacpa, Israelpa Tayta Diosnin: Canan musyacächun Israelpa Diosnin cashayqui, noga sirbishojniqui cashä, cachamaptiqui llapan caycunatapis ruraycashä! \v 37 ¡Wiyamay ari \nd Tayta Dios\nd*, wiyamay ari, cay runacuna gam \nd Tayta Dios\nd* rasunpa Dios cashayquita musyananpaj, yapay gamman yäracamunanpaj!» nir. \p \v 38 Chay örami \nd Tayta Dios\nd* cachamushan nina janajpita chayamuran. Ushacurcuran rupachinanpaj caycaj aychata, yantata, rumicunatapis llapan allpantinta. Wayanchacho yacu caycajtapis chaquirachiran. \v 39 Chayta ricaycärir llapan runacuna gongurpacuran urcunpis pampaman tüpanancama. Nircur niran: «¡\nd Tayta Diosmi\nd* rasunpa Diosga, \nd Tayta Diosmi\nd* rasunpa Diosga!» \p \v 40 Chaura Eliasga runacunata niran: «¡Baalpa profëtancunata chariy! ¡Ama gueshpichunchu ni jucnayllapis!» \p Chaura runacunaga charicarcäriran. Chaypita Eliasna apachiran Cisón ragraman. Chaychöna wañuchiran. \s1 Tamyananpaj Tayta Diosta Elías mañacushan \p \v 41 Nircurna Eliasga Acabta niran: «Cananga aywacuyna micoj upoj, fiyupa tamyamunanpaj camariycämunnami.» \p \v 42 Chaura Acab aywacuran micoj upoj. Chaypita Eliasga wicharan Carmelo quiquin puntaman. Pampaman gongurpar umpuran urcunpis gongurninman tupanancama. \v 43 Nircur uywayninta niran: «Ayway lamar cajpa ricchacamunqui.» \p Chaura uywaynenga aywar ricchacaramushpan cutircamur niran: «Manami imapis canchu.» \p Elías yapay niran: «Ganchis cuti ayway ricchacoj.» \p \v 44 Ganchis cuti aywaycho uywaynin niran: «¡Maqui palta tamäñullami lamarpita pucutay jatariycämun!» \p Chaura Elías niran: «Ayway Acabta willay: Juclla carrëtanman wicharcur aywacuchun manaraj tamya chapashancama.» \p \v 45 Willaycuptin Acabga cawallu garchashan carrëtanman wicharcur Jezreel siudäman aywacuran. Aywashanyaj syëluga fiyupa yanamacurcuran. Tamya wayra fiyupa gallaycuran.\x * \xo 18:45 \xt Stg. 5.18\x* \v 46 Eliasta ichanga \nd Tayta Dios\nd* yanaparan callpan cananpaj. Röpanta sumaj watacurcur cörriyllapa aywacuran Jezreelcama. Acab manaraj chayaptin chayaranpis. \c 19 \s1 Horebman Elías gueshpir aywacushan \p \v 1 Elías imata rurashantapis, Baalpa profëtancunata wañuchishantapis Acabga willaran warmin Jezabelta. \v 2 Chaura Jezabelga cachata cacharan Eliasman: «Wara cayno öra gamta mana wañuchiptëga Baal castigamächun. Baalpa willacojnincunata wañuchishayquinömi gamtapis wañuchishayqui» nir. \p \v 3 Chaura Eliasga wañuchinanpaj caycashanta musyaycur gueshpir aywacuran Judá particho caycaj Beersebaman. Chaychöna uywayninta cachaycuran. \v 4 Nircur quiquenga juc junaj goyarpoj chunyajman aywacuran. Nircur jamacuycuran retäma jachapa chaquinman chayllachöna wañucuyta yarpar. Chaymi niran: «¡\nd Tayta Dios\nd*, amana cawachimaynachu! ¡Shuntacamayna ari! Nogapis wañucoj taytäcunata gatiytami munä.» \p \v 5 Retäma chaquinman wegucuycur puñucäcuran. Chayman juc anjil chayar yataycushpan niran: «jatarcur micucurcuy» nir. \p \v 6 Chaura Eliasga ricchacuran. Jawanan ñaupancho ricaran shanshacho cuwasha tantata, puyñuwan yacutapis. Chaura jatarcur micucurcur upucurcur yapay puñucuycuran. \v 7 Chaypita \nd Tayta Diospa\nd* anjilnenga yapay cutimuran. Yataycur niran: «Jatarcur micuy, gamga carutarämi aywanqui.» \p \v 8 Chaura Eliasga jatarcur micuran upuran. Chaywanga callpan yuriran. Chaypitaga pay aywaran chuscu chunca (40) junaj, chuscu chunca (40) pagas Diospa jircan Horeb puntaman chayanancama. \v 9 Chayaycur machayman yaycuycur puñuran. Chaychöna \nd Tayta Dios\nd* gayarcur niran: «Elías, ¿imatataj caycho ruraycanqui?» \p \v 10 Chaura pay niran: «Nogaga llapan shongöwanmi sirbishcä munayniyoj \nd Tayta Dios\nd*. Israelcunami ichanga conträtuta rurar parlacushayquitapis mana cäsushachu. Altarniquicunatapis juchurgärachisha. Profëtayquicunatapis llapantami wañuchisha. Nogallanami cawaycä. Nogatapis ashiycäman wañuchimänanpämi» nir.\x * \xo 19:10 \xt Rom. 11.3\x* \p \v 11 Chaura \nd Tayta Diosga\nd* niran: «Jawaman llojshiy. Nircur quiquin puntaman aywarcur ñaupächo ichiy.» \p Chaycho \nd Tayta Dios\nd* päsaran. Chaymi fiyupa wayra gallaycur rumicunatapis shillirgärachiran; puntacunatapis rachirgärachiran. Ichanga chay wayracho \nd Tayta Dios\nd* manami caranchu. Wayra chawarcuptin timlurna caran. Timlurchöpis \nd Tayta Diosga\nd* manami caranchu. \v 12 Timlur chawarcuptin ninana caran. Ninachöpis \nd Tayta Diosga\nd* manami caranchu. Nina chawarcuptin pajalla rimashan wiyacämuran. \v 13 Chayta wiyar Eliasga jacuraycashanwan cäranta chapacurcuran. Nircur machay puncuman llojshircur ichicuycuran. Chay öra wiyaran «Elías, ¿imatataj caycho ruraycanqui?» nejta. \p \v 14 Chaura pay niran: «Nogaga llapan shongöwanmi gamta sirbishcä munayniyoj \nd Tayta Dios\nd*. Israelcunami ichanga conträtuta rurar parlacushayquitapis mana cäsushachu. Altarniquicunatapis juchurgärachisha. Profëtayquicunatapis llapantami wañuchisha. Nogallanami cawaycä. Cananga nogatapis ashiycäman wañuchimänanpaj.» \p \v 15 Chaura \nd Tayta Dios\nd* niran: «Shamushallayquipa cutiy Damascucho caycaj chunyajman. Siriapa raynin cananpaj churanqui Hazaelta,\x * \xo 19:15 \xt 2Rey. 8.7–13\x* \v 16 Nimsipa willcan Jehüta Israelpa raynin cananpaj.\x * \xo 19:16 \xt 2Rey. 9.1–6\x* Safatpa wamran Eliseota acranqui ruquiqui profëtä cananpaj. Payga Abel-mehola marca runami. \v 17 Chaynöpami Hazael mana wañuchishan cajtaga Jehú wañuchenga. Jehú mana wañuchishan cajtana Eliseo wañuchenga. \v 18 Chayno captinpis quiquëmi chapäshaj nogaman yäracamaj ganchis waranga (7,000) runacunataga. Paycunaga manami Baalman gongurpacushachu ni muchashapischu.» \s1 Eliseota ruquin numrashan \p \v 19 Chaypita Elías aywar Eliseota tariran yapyaycächejta. Yapyaycächiran chunca ishcay (12) par yuntawan. Ultimu cajwan Eliseoga yapyaycaran. Eliasga Eliseopa lädunpa päsaycashancho jacuraycashanta jacuparcuran. \v 20 Chaura jinan öra yuntanta cachariycur cörriran Eliaspa guepanta. Tariparcur niran: «Mamä taytätaraj ‹aywallä› nir muchaycamushaj. Nircurnami ichanga gamwan aywacushun.» \p Chaura Eliasga niran: «Ayway ari. Quiquiquipitanami chäga.» \p \v 21 Eliaswan parlaycashanpita aywar Eliseoga ishcay töruncunata pishtariycuran. Yüguncunawan aychata cancariycuran. Nircur runacunata gararan. Chaypitaga Eliaswanna aywacuran imachöpis yanapar goyänanpaj. \c 20 \s1 Guërracho Acab Siria runacunata binsishan \p \v 1 Siria nasyunpa raynin Ben-adad shuntaran llapan suldäruncunata, quimsa chunca ishcay (32) raycunatapis pillyapaj caj carrëtancunatawan cawalluncunatawan. Nircur aywaran Samaria siudäman. Intërunpa curalapaycärir chay runacunata magaran. \v 2-3 Chay öra Israelpa raynin Acab siudächo caycajta willachiran: «Ben-adad nin: ‹Gampa llapan ima-aycayquipis, warmiquicunapis, wamrayquicunapis mas allinnin cäga nogapämi› nir.» \p \v 4 Chaura Israelpa raynin niran: «Nishayquinömi tayta, llapan ima-aycapis, quiquëpis gampami caycä.» \p \v 5 Cachacunaga yapay aywaran Acab cajman. Chayaycur niran: «Ben-adad nin: ‹Cachata cachamushcänami ima-aycayquitapis gomänayquipaj, warmiquicunata, wamrayquicunatapis. \v 6 Wara cayno örami cachamushaj mandaj suldäröcunata palasyuyquita ricapacunanpaj, mandäshishojcunapa wasincunatapis ricapacunanpaj. Imatapis munashan cajtaga paycuna quiquinpämi apacamonga.› » \p \v 7 Chaymi Israelpa raynenga nasyuncho caycaj llapan rispitädu auquincunata gayachiran. Paycunata niran: «Gamcuna musyashayquinöpis chay runaga fiyupa mana allitami rurayta munaycäman, warmëcunata, wamräcunata, ima-ayca charashäcunata apacunanpaj auniycaptëpis.» \p \v 8 Chaura rispitädu auquincunawan waquin runacuna niran: «Nishantaga ama wiyaychu, ni ama ruraypischu.» \p \v 9 Chaura Ben-adadpa cachancunata Acab niran: «Mandajniquita gamcuna ninqui, rimëru nimashan cajtaga aunishcämi. Canan nimashan cajtami ichanga mana aunïnachu.» \p Chaura cachacunaga Ben-adadta willaj aywaran. \v 10 Ben-adadnami Acabta yapay willachiran: «¡Samaria siudäta ichiraycajta ichicllatapis cachaptëga dioscuna fiyupa castigamächun!» nir. \p \v 11 Israelpa rayninnami willachiran: «Manaraj binserga manaraj pillyarga amaraj alabacuyrächu.» \p \v 12 Chayno willashan öra Ben-adadga waquin caj raycunawan ramädacho upyaycaran. Chaura llapan mandaj caj suldäruncunata «Canan öra aywashun pillyaj» niran. Chaura siudäman yaycunanpaj llapan camaricuran. \p \v 13 Paycuna chayno caycashancama juc profëta chayaran Israelpa raynin Acab cajman. Chayaycur niran: «\nd Tayta Diosga\nd* nin: ‹Chiquishojcunata aypallata ricaptiquipis, cananmi munayniquiman churamushaj Noga \nd Tayta Dios\nd* cashäta musyanayquipaj.› » \p \v 14 Chaura Acabga tapuran: «¿Pï yanapämaptintaj nogapa munaynëmanga churanga?» \p \nd Tayta Diospa\nd* profëtanna niran: «Tayta Diosga nisha: ‹probinsyacunacho mandajcunapa yanapajnin mösucuna yanapaptinmi munayninman churashaj› nirmi.» \p «¿Rimëroga pitaj gallayconga pillyata?» nir tapuranraj Acabga. Chaura Diospa profëtan niran: «Gammi pillyataga gallaycunqui.» \p \v 15 Chaura Acabga yuparan probinsyacunacho mandajcunapa yanapajnin mösucunata. Paycuna caran ishcay pachac quimsa chunca ishcaynin (232). Chayno llapan Israel suldärucunatapis yuparan. Chaura llapanga paycuna caran ganchis waranga (7,000) runacuna. \v 16 Llapan camaricarcärir llojshiran las-dösi. Ben-adadnami jinalla upyarcaycaran quimsa chunca ishcaynin (32) yanapajnin raycunawan ramädacho. \v 17 Chaycamaga llojshiran probinsyacunacho mandajcunata yanapaj mösucuna. Chaura Ben-adadta willaran waquin runacuna Samaria siudäpita llojshishanta. \v 18 Ben-adadga niran: «¡Alli parlacunanchïta munar shamusha captinpis pillyaj shamusha captinpis cawaycajllata llapanta charishun!» \p \v 19 Rimëroga siudäpita llojshiran mandajcunapa yanapajnin mösucunalla; guepantana suldärucuna. \v 20 Chayno aywar cada-ünun wañuchiran jucta-cama chiquinacushan cajtaga. Chaymi Siria runacunaga gueshpir aywacuran. Israelcunana gatiran. Siria runacunapa raynin Ben-adadga muntädu caj suldäruncunawan cawalluta muntacarcärir gueshpiran. \v 21 Chaura Israelpa raynin aywar suldärucunata wañurcachir charicarcäriran cawalluncunata, pillyapaj caj carrëtancunatapis. Chaynöpami Siria runacunataga fiyupa binsiycäriran. \p \v 22 Chaypita Diospa profëtanga yapay chayaran Israelpa rayninman. Chayaycur niran: «Gamga yapay sumaj camaricuy suldäruyquicunata. Nircur sumaj yarpachacuy imano ruranayquipäpis. Cananpita juc watata yapaymi Siriapa raynenga mandashan runacunawan shamongapaj pillyaj.» \p \v 23 Siriapa raynintana mandäshejcuna niran: «Israelcunapa diosnincunaga altu puntacunapa diosninmi. Chaynöpami binsimashcanchi. Paycunawan guechwa pampacho pillyashpanchëga binsishunpämi. \v 24 Chaymi gamga tayta mandaj llapan raycunata rucachiy. Mandaj suldärucunana cachun raycunapa ruquin. \v 25 Nircur llapan mösucunata shuntaycur yachachishun pillyashanchïcho wañoj suldärucunatano aypallata. Ñaupata cashanta-japuy carrëtacunata, cawallucunata camarishun. Chayno camaricurcur ichanga paycunawan pampacho pillyar binsishun.» \p Chayno willapashan Ben-adadpäga alli caran. Nircur nishanno llapanta camariran. \v 26 Chaypita juc watata Ben-adadga llapan Siria runacunata yuparan. Nircur Afec siudäman aywaran Israelcunawan pillyananpaj. \v 27 Israelcunapis yupanacuran aycapis cashanta. Nircorga paycunapis aywaran Siria runacunawan tincur pillyananpaj. Siria runacunapa chimpanman pachacuran. Siria runacunawan tincuchiptin Israelcunaga caycaran ichiclla ishcay röpa cabranölla. Siria runacunaga intëru pampacho juntasha carcaycaran. \p \v 28 Chayno carcaycaptinmi Israelpa rayninmanga Diospa profëtan chayaran. Paymi niran: «\nd Tayta Diosmi\nd* nin: ‹Siria runacuna nimasha puntacunallapa diosnin cashäta, guechwa ragracunapa diosnenga mana cashäta. Chayno Nogapaj nishanpitami cananga munayniquiman cachaycö chay aypalla runacunata binsinayquipaj. Chaynöpami musyanquipaj noga rasunpa \nd Tayta Dios\nd* cashäta.› » \p \v 29 Ganchis junaj intërumi Siria runacunawan Israelcunaga wac chimpa cay chimpa pachacusha caycaran. Ganchis junaj cajchönami pillyata gallaycäriran. Chay junaj Israelcunaga chaquipa cajta pachac waranga (100,000) runata wañuycärachiran. \v 30 Waquin caj suldärucunaga gueshpir aywacuran Afecman. Siudäta curalaraj pergan juchucäcurna ishcay chunca ganchis waranga (27,000) gueshpej Siria runacunata ñitiycuran. Chayno Ben-adadpis siudäman gueshpir aywacuran. Nircur wasin-wasin pacacur puriran. \p \v 31 Chaura mandäshejcunaga Ben-adadta niran: «Nogacuna mayashcä Israelpa raynincunapäga cuyapäcoj cashantami. Cananga gachga röpata jaticurcur, wascatapis cuncäman churacarcärir aywashaj Israelpa rayninman. Capaschari manapis wañuchimashwanchu» nir. \p \v 32 Chaypita paycunaga gachga röpata jaticuran. Cuncanman wascatapis churacuran. Nircorga aywapäcuran Israelpa rayninman. Chayaycärir niran: «Tayta mandaj gamta amatarmi ruwacushunqui Ben-adadga mana wañuchinayquipaj» nir. \p Chaura Acab niran: «¿Cawaycanrächu Ben-adadga? ¡Payga nogapäga wauguënömi!» \p \v 33 Chayno nishan chay runacunapäga alli caran. Chaura paycunapis juclla niran: «¡Tayta mandaj, wauguiqui Ben-adadga cawaycanmi!» \p Chaura Acabga «¡Canan öra pushamuy!» niran. \p Chaypita Ben-adadga Acabpa ñaupanman chayaran. Chaura Acab carrëtanman wichächiran. \v 34 Chaypitana Ben-adadga niran: «Papänë guechushushayqui siudäcunata cutiycachishayqui. Nircur gamnami Damascucho ima nigusyutapis churanqui papänëpa nigusyun Samariacho cashantano.» \p Acabnami niran: «Nogapis gamta cachaycushayqui librimi.» \p Chaynömi Acabwan Ben-adadga parlacuran ishcanpis mana imatapis ninacuypa alli goyäcunanpaj. Nircorga aywacunanpaj cachaycuran. \s1 Acabta juc profëta piñacushan \p \v 35 Chaypita juc runa profëta casta quiquinpa profëta-masinta ruwacuran \nd Tayta Dios\nd* nishanno cumlicänanpaj. Ruwacur niran: «¡Rachejpaj magaycamay ari!» nir. \p Jucnenga mana munaranchu ruwacushanno rurayta. \v 36 Chaura chay profëtaga niran: «\nd Tayta Dios\nd* nishanta mana rurashayquipitami canan aywacuptiqui liyun wañuchishunquipaj.» Nishannöllami profëta cajpita aywacuycaptin liyun yuriparcur rasunpa wañurachiran. \p \v 37 Chaypita profëtaga yapay tincuran juc runawanna. Chay runatapis ruwacuran rachejpaj magaycunanpaj. Chaura chay runaga magashpan yawarlla ruraycuran. \v 38 Chayno ruraycuptin profëtaga näniman aywacuran rayta shuyaj. Ray mana rejsinanpaj ñawinta bendacurcuran. \v 39 Chaypa ray päsaycaptin profëtaga sinchipa gayacur niran: «Nogaga pillyamanmi aywarä. Chaycho caycaptëmi pillyarcaycashanpita juc suldäru juc runata prësu apapämaran. Nircur nimaran chay prësuta täpanäpaj, gueshpipämaptenga wañuchimänanpaj, mana wañuchimaptenga quimsa waranga guellayta päganäpaj. \v 40 Nogataga juc ruraycunacho tincupacashäcamami prësu gueshpipaycamasha.» \p Chaura Israelpa raynin niran: «Quiquiquimi juchayoj cashayquita willacushcanqui. Quiquiquimi cundinacushcanquipis.» \p \v 41 Chaura profëtaga ñawinta bendaraycashanta jinan öra jorgucuriycuran. Chayraj rayga cuentata gocuriran profëta cashanta. \v 42 Chaymi profëtaga niran: «\nd Tayta Diosga\nd* nin: ‹Gammi gueshpichishcanqui wañuchinayquipaj munayniquiman churamushä runata. Chaypitami paypa ruquin gam wañunqui. Raywan caj runacunapa ruquinna nasyunniquicho caj runacuna wañonga.› » \p \v 43 Chaura Israelpa raynenga wasin Samariaman fiyupa llaquisha aywacuran. \c 21 \s1 Nabotpa übas chacranta Acab charicurcushan \p \v 1 Jezreel runa Nabot jutiyojpa übas chacran caran Samaria siudä ray Acabpa palasyun ñaupancho. \p \v 2 Juc junajcho Nabot-ta Acab niran: «Übas chacrayquita ranticaycamay wertä cananpaj. Jinachöpis chay chacrayquega caycan palasyöpa lädullanchömi. Übas chacrayquipa ruquin noga goshayqui mas alli übas chacrata. Guellayninpa niptiquipis pägashayqui risyunta.» \p \v 3 Niptin Nabotga Acabta niran: «\nd Tayta Diospis\nd* ama camacächichunchu famillyäcunapita erensyata chasquishä chacrata gamta goycunätaga.» \p \v 4 Mana munaptin Acab wasinman aywacuran fiyupa llaquisha Nabot chayno nishanpita, papäninpita erensya chasquishantaga mana ranticuyta munashanpita. Chayaycorga cämanman wegucuycuran pergaman ticracurcur. Micuytapis mana munaranchu. \v 5 Chaura warmin Jezabelga yaycurir tapuran: «¿Imanirtaj llaquisha caycanqui, micuytapis mana munanquichu?» nir. \p \v 6 Chaura Acab niran: «Jezreel runa Nabot-tami ‹übas chacrayquita ranticaycamay› nishcä. Guellayta mana munaptenga ruquinta juc chacrata goycunäpäpis nishcä. Payga manami munashachu rucädu ni ranticuypapis.» \p \v 7 Chaura warmin Jezabelga niran: «¡Cay Israelchöga gamchaj caycanqui llapanta mandaj! Ima captinpis micucurcuy upucurcuyraj. Ama yarpachacuychu. ¡Nogami camacächishaj Nabotpa chacranga gampaj cananpaj!» \p \v 8 Nircur jinan öra papilta rurayta gallaycuran Acabpa jutinwan. Nircorga mandaj caynin sëllunwanpis sëllurgäriran chay papil rurashancunaman. Chaytana apachiran Nabot tiyashan marcacho tiyaj rispitädu auquincunaman, mandajcunamanpis. \v 9 Chay papilchöga cayno isquirbiraycaran: \pi1 «Shuntacaycärir llapayqui ayunay. Llapan runacunapa ñaupanman churanqui Nabot-taga. \v 10 Nircur paypa ñaupanman jamachinqui ishcay llulla testïgucunata. Paycunata yachachinqui ‹Nabotga Tayta Diospa, raypapis contranmi rimasha› nir cärananpaj. Chayno cäraycuptin siudäpita jorgarcärir sajmaycällar wañuchinqui» nir. \m \v 11 Jezabel papilta apachishancho imano rurananpäpis niycashanno Nabotpa marca-masincuna, llapan rispitädu auquincuna, mandajcunapis ruraran. \v 12 Shuntacaycärir ayunar goyaran. Nabot-tana llapan runacunapa ñaupanman jamachiran. \v 13 Ishcay llulla testïgucunatapis pusharan. Paycunana llapan runacunapa ñaupancho Nabotpa contran rimaran. «Rasunpami gamga rimashcanqui Tayta Diospa, raypa contran» nir cäraran Nabot-ta. Chayno cäraycuptin siudäpita jorguycur sajmaycällar wañuycärachiran. \v 14 Nircur Jezabelta willachiran Nabot-taga sajmaypa wañuchishanta. \p \v 15 Mayaycur Jezabelga Acabta willaran: «Übas chacranta ranticuyta mana munaj Jezreel runa Nabotga wañushanami. Canan juclla ayway. Chacranta charicurcuy» nir. \p \v 16 Nabot wañushanta musyaycur Acabga übas chacranta charicurcuran. \v 17 Chaymi \nd Tayta Diosga\nd* Tisbe runa Eliasta niran: \v 18 «Israelpa raynin Samariacho tiyaycaj Acab cajman ayway. Canan örami Nabotpa übas chacrancho caycan. Aywarcur charicurcusha. \v 19 Chayar ninqui: ‹\nd Tayta Dios\nd* nin: Gamga wañuchishcanqui Nabot-ta. Nircur guechushcanqui quiquinpa cajta. Cananga allgucuna Nabotpa yawarninta lagwashan jircachömi gampa yawarniquitapis allgucuna lagwanga.› » \p \v 20 Eliasta Acab niran: «Conträ, tariycamanqui ¿au?» \p Chaura Eliasga niran: «Au tarishcämi. \nd Tayta Diosta\nd* mana wiyacur gamga fiyupa mana allicunallatami ruraycanqui. \v 21 Chaymi Tayta Dios nisha: ‹Gammanmi fiyupa mana allita chayachimushaj. Gampita mirajcunatapis ushajpämi illgächishaj. Israelcho caycajta llapantami wañuchishaj ollgu caj wamrayquicunata, uywayniquita, mana uywayniqui cajtapis. \v 22 Gampa castayquicunataga rurashaj Nabatpa wamran Jeroboampa, Ahiaspa wamran Baasapa castancunata rurashänömi. Israelcunata juchayojyächir rabyachimashanpitami paycunataga castigarä.› \v 23 Jezabelpänami \nd Tayta Dios\nd* nisha: ‹Jezabeltaga allgucunami miconga Jezreelcho.›\x * \xo 21:23 \xt 2Rey. 9.36\x* \v 24 Castayquicuna siudächo wañojtaga allgucunami miconga. Jircacho wañoj cajtana aycha micoj äbicuna miconga.» \p \v 25 Acabnöga manami pipis juchata rurashachu. Payga warmin Jezabelpa shimintami chasquej. \nd Tayta Diosta\nd* mana wiyacur juchata ruraran. \v 26 Fiyupa melanaypajcunatami ruraran mana bälej ïdulucunata adurashpan, Amorreo runacuna rurashanno rurashpan. Chay Amorreo runacunataga \nd Tayta Diosmi\nd* gargusha caran Israelcunapita. \p \v 27 Chayno Elías nishanta wiyaycur Acabga röpanta rachiriran. Nircur gachga röpacunata jaticuran. Micuytapis mana micuyllapa cacuran. Chay röpallanwan puñojpis. Fiyupa llaquishalla purejpis. \v 28 Chaynöta ricarmi \nd Tayta Diosga\nd* Eliasta niran: \v 29 «¿Gam ricashcanquichu Acab llaquicur imano caycashantapis? Chayno nogapa ñaupächo fiyupa llaquicushanpitami pay cawashancamaga mana castigashärächu. Wamranchörämi castiganäpaj nishäcunaga cumlenga» nir. \c 22 \s1 Acab wañunanpaj cashanta Micaías nishan \r (2Crón. 18.1–34) \p \v 1 Siria runacunawan Israelcunaga quimsa watana manana pillyaranchu. \v 2 Quimsa watachöga Judäpa raynin Josafat aywaran Israelpa raynin Acabta watucoj. \v 3 Chaura Israelpa raynin Acabga munaynincho caycaj mandajcunata niran: «Gamcunaga musyaycanquimi Galaadcho caycaj Ramotga noganchïpa chacranchi cashanta. ¿Imanirtaj imallatapis mana rurashwanchu Siria runacunapa rayninpa munayninpita guechunanchïpaj?» \p \v 4 Acabga Josafat-ta tapuran: «¿Pillyaj aywäshimanquimanchu Galaadcho caycaj Ramotman?» nir. \p Chaura Josafat niran: «Nogapis, cawalluwan caj, chaquipa caj suldäröcunapis gamwanmi suldäruyquiwanmi jucnayllano aywashun. \v 5 Manaraj aywar ichanga tapucushun \nd Tayta Dios\nd* ima nishantapis» nir. \p \v 6 Israelpa raynenga profëtacunata shuntaran. Paycuna caran chuscu pachacno (400). Nircur paycunata tapucuran: «Galaadcho caycaj Ramotman ¿pillyaj yaycöcunamanchu u manachu?» nir. \p Chaura paycuna niran: «Au pillyaj yaycuy. Diosga binsinayquipämi camacächenga.» \p \v 7 Chaypis Josafatga tapuranraj: «Caychöga ¿manachu mas can \nd Tayta Diospa\nd* profëtan? Captenga paytapis tapucushunraj» nir. \p \v 8 Chaura Israelpa raynenga Josafat-ta niran: «Mas juc caycanrämi. Paywanpis \nd Tayta Diosta\nd* tapucushwanmi. Payga Imlapa wamran Micaiasmi. Payga imaypis mana allillatami willaman. Chaypitami chiquë.» \p Chaura Josafat niran: «Ama chaynöga niychu.» \p \v 9 Israelpa raynenga jinan öra mandaj suldärunta gayarcur niran: «¡Canan öra shamuchun Imlapa wamran Micaías!» nir. \p \v 10 Israelpa rayninpis, Judäpa raynin Josafatpis carcaycaran ray cay röpan jatisha. Paycunaga jamarpaycaran sillunnincunacho, Samariaman yaycuna puncu pampacho. Llapan profëtacunaga willacur rimarcaycaran. \v 11 Quenaanapa wamran profëta Sedequiasga fyërrupita ruracurcusha caran wagracunata. Nircur gayacuypa niycaran: «¡\nd Tayta Diosga\nd* caynömi nin: ‹Cay wagracunawanmi Siria runacunaman yaycorga ushajpaj wañuchinqui!› » \p \v 12 Llapanpis profëtacunaga nircaycaran: «Galaadcho caycaj Ramotman pillyaj yaycushpayqui llapantami binsinquipaj. Chay siudätaga \nd Tayta Diosmi\nd* munayniquichöna cananpaj goycushunquipaj.» \p \v 13 Micaiasta gayaj aywaj cachaga chayaycur niran: «Tapucuptin llapanpis profëtacunaga alli willapallatami willasha raytaga. Chaymi gampis waquin nishannölla allillata willaycunqui ari.» \p \v 14 Chayno niptin profëta Micaías niran: «¡Nogaga \nd Tayta Diospa\nd* jutinchömi jurä: \nd Tayta Dios\nd* nimashallantami rimashäga!» \p \v 15 Micaiasga aywar chayaran ray cajman. Chaura ray tapuran: «Micaías, Galaadcho caycaj Ramotman ¿pillyaj yaycöcunamanchu u manachu?» nir. \p Chaura Micaiasga niran: «Au allipämi yaycunqui. Gamcunaga binsinquipämi. \nd Tayta Diosmi\nd* yanapäshunquipaj chiquinacushayquicunata binsinayquipaj.» \p \v 16 Chaura rayga niran: «¿Ayca cutitaj nishayqui \nd Tayta Diospa\nd* jutincho rasun cajllata willamänayquipaj?» \p \v 17 Chaura Micaiasga niran: \q1 «Llapan Israelcunatami ricashcä intëru jircacho mashtacasha caycajta, \q1 uyshëruynaj uyshacunatano.\x * \xo 22:17 \xt Núm. 27.17; Mat. 9.36; Mar. 6.34\x* \q1 \nd Tayta Diosga\nd* nisha: \q1 ‹Paycunaga duyñuynajmi. \q1 Paycunaga cada ünun allilla cuticuchun wasinman-cama.› » \p \v 18 Chaura Israelpa raynenga Judäpa raynin Josafat-ta niran: «¿Nogaga manachu nishcä? Cay runaga manami imaypis allitaga willamanchu. Chaypa ruquenga mana allicunallatami niman.» \p \v 19 Chayno nishanpita Micaías niran: «Gam chayno nishayquipita, \nd Tayta Dios\nd* nishanta wiyay: Sillunnincho jamaraycajtami \nd Tayta Diosta\nd* ricashcä, syëlucho caycaj suldärucunatapis derëchu caj läduncho ichoj caj läduncho ichirpaycajta. \v 20 Chaycho carcaycajta \nd Tayta Diosga\nd* tapusha: ‹¿Piraj aywanman Acabta yachachinanpaj Galaadcho caycaj Ramotman yaycunanpaj, yaycorga chaycho wañunanpaj?› Chayno tapuptinmi waquenga niran jucno waquinna mas jucno. \v 21 Chayno caycaptin juc espíritu \nd Tayta Diospa\nd* ñaupanman yurircur niran pay imanöpapis llullapar shacyächinanpaj. Chaura \nd Tayta Dios\nd* tapuran imano rurananpaj cashantapis. \v 22 Chaura chay espíritu niran: ‹Nogami aywashaj raypa llapan profëtancunapa shiminman llullacachinäpaj.› Chaura Tayta Diosga niran: ‹Allimi chayno llullacachiptiquega. Gam ayway chayno ruranayquipaj.› \v 23 Cananga musyanquinami llapan profëtayquicunapa shiminman \nd Tayta Dios\nd* llulla espirituta cachamushanta. \nd Tayta Diosmi\nd* mayna camacächisha gam wañunayquipaj.» \p \v 24 Chaura Quenaanapa wamran Sedequiasga Micaiasta shimicho lagyaran «¿Imanöpataj nogapitaga shamusha \nd Tayta Diospa\nd* Espiritun gamta willashunayquipaj?» nir. \p \v 25 Chaura Micaiasga niran: «Wasincaylla pacacur purir-rämi mayanquipäga.» \p \v 26 Chayno niptin Israelpa raynenga niran: «¡Micaiasta charircärir prësu apay siudäpa mandajnin Amón cajman, wamrä Joás caycashanman! \v 27 Paycunata willanqui carsilman wichgananpaj. Micuytapis yacutapis ichic-ichiclla yawachichun noga guërrapita sänu cutimunäcama.» \p \v 28 Micaiasga mastapis niranraj: \q1 «Gam sänu cutimuptiquega \q1 \nd Tayta Dioschu\nd* manami rimachimasha canga nogataga.» \p \v 29 Chaypitanaga Israelpa rayninwan Judäpa raynin Josafatga aywaran Galaadcho caycaj Ramotman. \p \v 30 Israelpa raynenga Josafat-ta niran: «Nogaga pillyaman yaycushaj juc röpata jaticurcurmi. Gamna ray cay röpayqui jatishalla yaycunqui.» \p Chaura Israelpa raynenga juc röpata jaticurcur pillyaman yaycuran. \v 31 Siriapa raynenga pillyapaj caj carrëtacho aywajcunapa mandajnin quimsa chunca ishcay (32) capitancunata mayna nisha caran: «Israelpa raynillanta wañuchinquega. Chaypita cajtaga ama pitapis wañuchinquichu» nir. \v 32 Carrëtacunacho aywajpa mandajnin capitancuna Josafat-ta ricärerga yarparan pay Israelpa raynin cashanta. Chaymi curalacaycäriran. Chaura Josafatga gayacuran yanapänanpaj. \v 33 Chaura paycuna rejsircäriran Israelpa raynin mana cashanta. Chaymi gatircaycashancho cachaycäriran. \v 34 Chay öra juc suldäru Israelcunaman llutalla lëchanta jitaran. Nishanga Israelpa raynin Acabta chayaycachiran wañunanpaj. Lëchaga yaycuran cuerpuncunata chapacunanpaj watacushan jäcurajpa. Chaura payga carrëtanta manijaycajta niran: «Ticrashun. Pillyapita jorgamay. Fiyupami lëchawan chayaycachimasha.» \fig Flëchata jitaj suldärucuna|src="HK00192B.TIF" size="col" loc="1Kings 22.34" ref="1Rey. 22.34" \fig* \p \v 35 Chay junaj pillyaga fiyupa caran. Chay pillyachöga rayta carrëtancho ichirpaycächiran. Lëcha yaycushanpa mana chawaypa yawarga fiyupa aywaycaran. Carrëtanpa guepanpapis jutuycaranraj. Chaymi tardipaypanaga wañuran. \v 36 Inti yagaycaptinnaga llapan suldärucuna willanacuran: «¡Cada-ünunchi cuticushun tiyashanchïman, marcanchïman-cama. \v 37 Rayga wañushanami!» nir. \p Chaypita raytaga aparan Samariaman. Chaychönami pampaycäriran. \v 38 Carrëtantana mayllaran Samariacho ishtanqui caycajcho, cuerpunwan gänapacoj jipashcuna bäñacunancho. Acabpa yawarninta allgucuna lajwaran. Chaynöpami \nd Tayta Dios\nd* willacachishan cumliran.\x * \xo 22:38 \xt 1Rey. 21.19\x* \p \v 39 Acab ima rurashancunapis, llapan willapancunapis, palasyuta marfilpita adurnachishan, siudäcunata aruchishanpis isquirbiraycan Israelcunapa raynincunapa acta librunchömi. \v 40 Acab wañuptin ruquin ray caran wamran Ocozías jutiyojna. \s1 Josafat Judächo ray cashan \r (2Crón. 20.31–37) \p \v 41 Acab Israelcho chuscu wata ray caycaptin Asapa wamran Josafat Judäpa raynin cayta gallaycuran. \v 42 Chay öra pay caycaran quimsa chunca pichgan (35) watayoj. Jerusalencho ray caran ishcay chunca pichgan (25) wata. Mamanpa jutin caran Azuba. Paynami caran Silhipa wamran. \p \v 43 Josafatga papänin Asano allillata ruraran. Payga \nd Tayta Diosta\nd* wiyacuran. Chaypis, runacuna ïdulucunata aduranan capillacunata, chaycho uywacunata pishtar rupachinanta, insinsuta saumachinacunatapis mana illgächiranchu. \p \v 44 Josafatga Israelpa rayninwan jauca goyänanpaj alli parlacuran. \v 45 Paypa waquin caj willapancuna, almiraypäta rurashancunapis, guërracho cashancunapis isquirbiraycan Judäpa raynincunapa acta librunchömi. \v 46 Josafatmi nasyunninpita garguran ïdulucunata adurar ollgu-pura warmiwanno cacojcunata. Paycunaga carcaycaran papänin Asa ray cashan wichanpita-pachami. \v 47 (Chay wichan Edomchöga manami caranchu ray. Prefectullami caran.) \p \v 48 Josafatga Tarsis büquicunatapis rurachiran Ofirpita lamar jananpa gorita apamunanpaj. Ichanga aywashpan büquincuna mana chayaranchu. Ezión-gebercho paquir-ushacaran. \v 49 Chaymi Acabpa wamran Ocoziasga Josafat-ta niran «Lamarpa puriyta yachaj uywayniquicunawan nogapa uywaynëcuna lamarpa aywachun» nir. Ichanga Josafat mana munarannachu. \p \v 50 Josafat wañuycuptinnami unay caj awilun Davidpa siudäninman pampaycäriran. Chaypitaga Judäpa raynin caran Josafatpa wamran Joram jutiyojna. \s1 Ocozías Israelcho ray cashan \p \v 51 Josafat chunca ganchisnin (17) wata Judäpa raynin caycaptin Acabpa wamran Ocoziasga Samariacho Israelpa raynin cayta gallaycuran. Payga ishcay wata ray caran. \v 52 \nd Tayta Diosta\nd* mana wiyacur juchata rurararan. Papänin maman rurashanno mana allita ruraran. Nabatpa wamran Jeroboam rurashannölla Israelcunata juchata rurachiran. \v 53 Papänin mas ñaupata adurashanno rispitar aduraran Baal ïduluta. Chayno rurarmi Israelcunapa \nd Tayta Diosnintaga\nd* fiyupa rabyachiran.