\id LUK LUKE Nouveau Testament en Langue Ipunu \ide UTF-8 \rem Projet KIWOYETI \rem Langue: Ipunu, Yipunu, Yipounou, Ipounou, Punu, Pounou. \rem Membres de l'Equipe: W. KOMBILA MATAMBA; R.Françoise BOUKANDOU; Bédienne MANOMBA NZAMBA; Jacques MOUDOUMA; Blaise KOMBILA MAMBOUNDOU; \rem Réviseurs: André Paul KOMBILE KOMBILE Bastho; Julie MOUBOUENGOU; Alain Edouard Faël DOUKAGA MACKOBOU; Honorine BOUKANDOU; \rem Conseiller: Paul D. HUMBER \rem © CIEATLG LIBREVILLE 2024; Seed Company \h Luke \toc1 Musamu Wuboti wu Luke \toc2 Luke \toc3 Luk \mt2 Musamu Wuboti wu \mt1 Luke \imt Yilombi yiboti nane Luke amayisonine \im Djabeni asamabe muSwife. Dingenze wandi Luke asamabe mu durangu du dighumi na badukitsi babedji (12) ba Djesu, tumbe djandi amayenewendaaange na Pole mu milingu na amayenemuwamusaange mu yisalu yandi. Yike Luke emani urende musamu andi, akebwérende mughande wu bisalu bi bilumbi. Amabande musamu andi novose yiri erondi utsingule kengili mambu motsu amarendu mu Djesu. Amamarendile mu baSwife na mu djowu abagha baSwife mumbari bakedjabe yiri motsu amebamabatsingule mangenze. Luke amamwélonze pwele mambu amevosi mu durondu du Djesu, diwendili rye: «Durondu mu bidjaghe, mu bikoyi, mu baghetu na mu beni.» \is Butsighe bu Musamu Wuboti wu Luke \im Labanu nane musamu wu Luke wumarendulu na nane wumaghabulu mu yisambwali yi kapu. \ib \im \bd Kapu\bd* \xt 1.1—2.52\xt* Mu kapu tsyeni tsibedji, Luke evosi mu duburu du San-Batise, mu duburu na bungebi bu Djesu. Ebwétsingule nane Mari, Sakari na Simewu bamayitsilaange Nzambi. Mambu meni, mambu amaghamarendu mu misamu misusu. \im \bd Kapu\bd* \xt 3.1—4.13\xt* Mu kapu atsine, Luke etsinguli nane San-Batise amaruyile muyitsonzighe nzile Djesu, nane Djesu amabatusulu na San-Batise mbana nane dyabu amamangile Djesu. \im \bd Kapu\bd* \xt 4.14—9.50\xt* Amune, Luke evosi nane Djesu amasalile o musyengi Ngalile na nane amalonzilaange mbembu Nzambi nobelusaange bibedu. \im \bd Kapu\bd* \xt 9.51—19.28\xt* Mu kapu tsyeni tsine, Luke etsinguli nane Djesu amadusuyile musyengi Ngalile mu uwende o Serusaleme. Mu yibuku yeni yine, Luke emwévose pwele bighume abighaa mu misamu misusu na mambu motsu ame Djesu amavosaange na banongu. Diwendili: nongu dji mungo yingebe, nongu dji yisine yi yiduke na nongu dji mwane awumayekwake na amaghabusile. \im \bd Kapu\bd* \xt 19.29—21.38\xt* Mu kapu tsyeni tsine, Luke evosi mu bimaghe abi Djesu amavaghe o Serusaleme na ame amalonze wune. \im \bd Kapu\bd* \xt 22.1—23.56\xt* Mu kapu tsyeni, Luke evosi mu ditsoghe na dufu du Djesu na ebwévose nane Djesu amarambuyile o dufu na nane amalabinine na badukitsi bandi. \im \bd Kapu\bd* \xt 24\xt* Mu kapu dji nzitu, Luke emanisili musamu andi na etulasi nane Djesu amaghabuyile vo amamatile o djulu. \ie \c 1 \s1 Dibandu di mughande wusonunu Tofile \p \v 1 Mundumbe Tofile, batu bapwele bamamaange urende mambu amamalabene va ghari etu. \v 2 Bamarende nane dimatutsingululu na bambedji abamalabe na misu, vane dibandu, na abamaveghu mufune ulonze musamu Nzambi. \v 3 Nyimalabe yi diwelimine mewami, mu rombe burange mu motsu amamavyoghe ubongile va dibandu, mu wusonighile dyoni, mundumbe Tofile. \v 4 Nyighurendili mambu meni, mumbari wukedjabe yi malongi ame wumadile mangenze. \s1 Yanze amayétsingule duburu du San-Batise \p \v 5 Mu temu adji Yirode amabilaange kaghe dji Sudé, wukebe muvaghulitsi paghu amanengulungu Sakari. Amabe mu dibuli di bavaghulitsi ba paghu di Abya. Mughatsi andi Lisabete, amabe mu kule dji Arone. \v 6 Sakari na mughatsi andi, bamabangaange basungeme va wusu Nzambi na bamaghobisaange mighaghe myotsu na marume motsu ma Fumu. \v 7 Tumbe basamabe na baane mumbari Lisabete amabe yingume, na djowubotsu babedji mbé bake binunu. \p \v 8 Mwa yilumbu Sakari amasalilaange Nzambi, mumba temu dyandi dibuli di bavaghulitsi ba paghu mbé djimatole. \v 9 Mu nzalusulu bavaghulitsi ba paghu, Sakari akesolu mu ukote o ghari yibuku ayi syeme yi Fumu mu yenyenze bime bi mbunge djiboti. \v 10 O dulombili, yinombu yi batu yikesambilaange mu temu adji Sakari amawendile mu uyébinyenze. \v 11 Vane-vane, yanze yi Fumu yikesundughe na yikelabene na Sakari wune ghari ndaghu, diteli o mabaale ma yivaghululu yi paghu. \v 12 Ave amayilabile, akeregheme na akebe na ghome djineni. \v 13 Tumbe yanze yikemutsingule rye: «Sakari uyabe na ghome, mumbari Nzambi amawulu dusambu dwaghu. Mughatsi aghu Lisabete owuburile mwane dibaale, na wumulughe San. \v 14 Mwane eni obe nzangu o murime aghu na bapwele wandi bobase na nzangu mu duburu dwandi. \v 15 Mumbari obe musatsi wuneni wu Fumu. Djandi, aghonwaangange malamu amelanzi. Ne akeburu, obasu na Yinyuni Yisyeme. \v 16 Oghabuse mirime mipwele mi bise Yisrayele ombu Fumu Nzambi owu. \v 17 Orughe nane yilumbi yi Nzambi abasu na Yinyuni na mangolu ma Eli mubiyitsi Nzambi. Oghabuse dinonge va ghari baane na batadji bowu na obeghe bango dilenze o dighobe di batu abasungeme. Otsonzighe mukute awube uwelimine mu uduke Fumu.» \v 18 Tumbe Sakari akewivule yanze rye: «Tsyeni nyudjabile yiri dyoni dingenze? Mumbari menu na mughatsi ami tuke binunu.» \v 19 Yanze yike muwaghule rye: «Menu, la Ghabiryele, nyidji va wusu Nzambi na nyimusalili, atsinzindighe mu uyighuvosile na mu udjabise musamu wuboti. \v 20 Kaboghu wube dibabe, kwange na temu adji mambu meni molabinine, mumba wughasinge mambu ame nziwutsingule, amodughusu mu temu adjimasikughu.» \p \v 21 Vane yanze amavosilaange nandi, abamabe o dulombili bamavivaange Sakari, bakekambulu mu yitsingu yandi o ghari ndaghu Nzambi. \v 22 Na epali, asamabwérunguse wuvosile batu, na djowu baketase bwena Sakari amadile dulasu o ghari ndaghu eni. Akebavosilaange yike na milembu mumbari mbé ake dibabe. \p \v 23 Sakari na emani bilumbu byandi byusalile Nzambi, akeghabughe o ndaghu andi. \v 24 Mu temu adjimadukaange, mughatsi andi Lisabete akabe na dimi na akesweme o ndaghu andi mu miweli miranu. Akevosaange rye: \v 25 «Labanu yese ayi Fumu amalase mu menu, amaghusule yisoni yami va wusu batu botsu.» \s1 Yanze yitsinguli duburu du Djesu \p \v 26 Mu muweli awu musyamunu wu dimi di Lisabete, Nzambi akesindighe yanze Ghabiryele o musyengi Nasarete mu yinange yi Ngalile. \v 27 Wune, wumabe tsyemi dji mughetu omabe yibande yi dibaale dimanengulungu Sosefe, awu amabe mu yifumbe yi Davide. Na tsyemi eni, dine dyandi Mari. \v 28 Yanze yikerasune Mari o ghari ndaghu andi na yikemusimbe rye: «Mbolwa Mari! Fumu adji naghu amawubase na myule.» \v 29 Mari amaregheme na akekambulu mu munongu mbolu adji yanze amamuveghe, na vane-vane, akekéwivulaange divindughulu di mbolu eni. \v 30 Yanze yikemutsingule rye: «Wuyalabe ghome Mari, wumadile yese yi Nzambi. \v 31 Na mapape, wube na dimi na wubure mwane dibaale awulughe Djesu. \v 32 Djandi obe muneni na onengulu Mwane Nzambi-Pungu. Fumu Nzambi omubyatse kaghe nane Davide kule andi abilaange. \v 33 Na djandi obyamaange mutubu na mutubu mu mukute Sakobe, na bukaghe bwandi bughobe tena disukusulu.» \v 34 Mari akewivule yanze rye: «Dyoni tsyeni dyurungulile ubile, menu awu nyikivu tsyemi?» \v 35 Yanze yike muwaghule rye: «Yinyuni Yisyeme yurughe mu ndedju na mangolu ma Nzambi-Pungu mowughumbe. Ladibandu mwane awubure wube wusyeme, onengulu Mwane Nzambi. \v 36 Lisabete yiburu yaghu ne nane ake yinunu, djawandi ekelisi ubure mwane andi dibaale. Djandi awu bamanengilaange yingume ake na dimi di miweli misyamunu. \v 37 Mumbari vagha dyambu divure ombu Nzambi.» \v 38 Mu dyoni, Mari akevose rye: «Nyidji musatsi Fumu, kaboghu motsu madughusu nane wutsivosile.» Na yanze yikemusile. \s1 Mari elinguli Lisabete yiburu yandi \p \v 39 Mu bilumbu abimadukaange, Mari amareleme nowende mbangu-mbangu o mikongu o musyengi yinange yi Sudé. \v 40 Anokote o ndaghu Sakari, akesimbe Lisabete. \v 41 Lisabete anowulu mbolu Mari, mwane andi akekunge o ghari modji andi. Vane-vane, Lisabete akebase na Yinyuni Yisyeme. \v 42 Na akebwaghe mughamu wuneni novose rye: «Mari, Nzambi amawupuyile myule wuvyoghulile baghetu botsu na mwane wandi amadile myule o modji aghu!» \v 43 Mu dyoni, Lisabete akewivule rye: «Tembusu menu yi nyivu, mulabene na ngudji Fumu ami? \v 44 Labati, ave nyiwululu mbolu aghu, mwane nosangughe na nzangu o modji ami. \v 45 Mari, myule ombu ndedju awutsisinge mambu amanziwulu mumbari Fumu omadughusu nane amavosile.» \s1 Dwimbu du Mari \p \v 46 Mari akevose rye: \q1 «Nyuyitsaange Fumu, mu monyu ami wotsu, \q1 \v 47 na nyibase na nzangu mu Nzambi, Mughobutsi ami. \q1 \v 48 Nyudivaghanga, mumbari amatsune tembusu menu musatsi andi. \q1 Kaboghu, ubandile na muni, kule na kule bondengilaange mughetu myule, \q1 \v 49 mumbari Nzambi Mangolu amapayile mambu amaneni. \q1 Dine dyandi disyeme, \q1 \v 50 na yingebe yandi yubangage kule na kule \q1 mu djowu abemudumi. \q1 \v 51 Amalase mambu maneni na mangolu mandi, \q1 amapanze bango dunangu, \q1 \v 52 amarambuse bakaghe mu bitsighe byowu, \q1 na amabyatse abakesunze. \q1 \v 53 Amabase maboti ombu bango nzale, \q1 na akeghabuse bisine myowu na myowu. \q1 \v 54 Amawamuse Yisrayele, musalitsi andi, \q1 asamalibene ulase yingebe yandi, \q1 \v 55 nane amavangenine na bakule betu, \q1 ombu Aberaame na bateghule bandi mutubu na mutubu.» \p \v 56 Mari akevyose miweli miryeru ombu Lisabete, mbana akeghabughe o dimbu dyandi. \s1 Duburu du San-Batise \p \v 57 Temu ubure djinotole, Lisabete akebure mwane dibaale. \v 58 Biburu na bambatsi ba dimbu na bédjabi bwena Fumu amalase yingebe yandi ombu Lisabete, bakeyésaghe va mosi nandi. \v 59 Yisambwali yi bilumbu yinovyoghe, ayi munane, bamarughe mu yirebe mwane na bamaronde umunengile Sakari nane tadji andi. \v 60 Tumbe ngudji andi akevose rye: «Nesi, onengulu San.» \v 61 Batu beni bakemuwaghule rye: «Mu biburu byaghu, vagha mutu amanengulungu mu dine dyeni dine.» \v 62 Na bamaghebule tadji andi mu muwivule tsyeni onengilile mwane andi. \v 63 Sakari akevonde yasi yi dusimbi na akerende rye: «San la dine dyandi.» Na botsu bamakambulu. \v 64 Vane-vane, mbembu andi djikepandughe, akebande wuvose na akedodise Nzambi. \v 65 Ghome djimabase mu botsu abamabe mu mighule. Mu mikongu myotsu mi Sudé, bakevosaange bilombi bi mambu meni. \v 66 Botsu abamadiwulu, bakedikelulaange: «Munongu mwane yi obe?» Dingenze, Fumu amabe nandi. \s1 Dwimbu du Sakari \p \v 67 Sakari, tadji mwane eni, anobe abasu na Yinyuni Yisyeme, akebighe rye: \q1 \v 68 «Duyitsu ombu Fumu Nzambi dji Yisrayele. \q1 Djandi, amayilingule noghobule mukute andi. \q1 \v 69 Amatutindile Mughobutsi mangolu \q1 va ghari bateghule ba Davide, musalitsi andi, \q1 \v 70 nane amavosile va kale mu babiyitsi bandi basyeme. \q1 \v 71 Mutudjeyise ombu bavinitsi, notukawule va makake ma bambeni betu. \q1 \v 72 Anane amalasile yingebe yandi ombu baghulu betu, \q1 akerangimine yivighu yandi yisyeme. \q1 \v 73 Anane Nzambi amaghanine kaka ombu Aberaame tadji etu, \q1 \v 74 mu tugharusu wumusalile na mangolu, \q1 payi tumaghobughe va makake ma bavinitsi betu. \q1 \v 75 Tukebangaange tuwelimine na tusyeme va wusu andi, \q1 bilumbu byotsu bi monyu etu. \q1 \v 76 Na ndedju mwane kali, unengulungu “Mubiyitsi wu Nzambi-Pungu”, \q1 mumbari, uyenewendaange va wusu Fumu mu tsonzighe manzile mandi, \q1 \v 77 udjabise mukute andi dughobutsu dwandi na dutandu du mabi mandi. \q1 \v 78 Yine, Nzambi mu yingebe na durondu dwandi, osunduse mu djetu, yidjalale yandi ayivu nane dimengi di nyangu adiruyili o djulu. \q1 \v 79 Oyimonitse botsu abetsani otsi piseme na mu yidumbitsi yi dufu, mu tusungighe mu nzile duvotsu.» \p \v 80 Mwane eni amaneghaange nowarange mu Yinyuni. Amatsanaange mu bakumu, kwange na yilumbu ayi amapalile va ghari mughungi wu Yisrayele. \c 2 \s1 Duburu du Djesu \p \v 1 Ave Sesare Okisete amabyamilaange nane kaghe dji Rome, amarume dutalu du batu mu malongu mandi motsu. \v 2 Sanzeme eni djiteghe, djimabile ave Kirinuse amabile yidjeti yi yinange yi Siri. \v 3 Batu botsu bamerendusungu kale mutu o dyandi dimbu. \v 4 Sosefe djawandi, amaghusughe yinange yi Ngalile o musyengi Nasarete noghabughe o musyengi kaghe Davide awinengulu Beteleme, o yinange yi Sudé. Mumbari amabe muteghule andi. \v 5 Akeyerendusu djawandi na Mari yibande yandi omabe na dimi. \v 6 Ave bamabile wune Beteleme, temu Mari djubure djiketole. \p \v 7 Akebure mwane andi tsomi wu dibaale, akemupote mu tsande nomusilighe o ghari yililu yi bindombu, mumbari basamadile yitsighe o ndaghu beni. \s1 Yanze yilabini na bakelisili ba bindombu \p \v 8 Wune yari yeni, vamabe bakelitsi ba bindombu bamavyosaange mikolu o kumu mu ukelisaange mighambe myowu. \v 9 Yanze yi Fumu yimalabene nowu na yidjalale yi kembu andi yikebaghumbe. Bakebase na ghome. \v 10 Tumbe yanze yimabasiyighe mirime rye: «Duyabe na ghome, mumbari nyidubeyili musamu wuboti awulase batu botsu ubwedji. \v 11 Na mukolu ewuwu, o musyengi Davide Mughobutsi amaduburulu, djandi la Kirisete, Fumu. \v 12 Lanu yilimbe ayi dumudjabile: durasunu mwane kali wupotu tsande na wusilughu o ghari yililulu yi bindombu.» \p \v 13 Vane-vane, yinombu yi byanze bi djulu bimalabene. Bikedodisaange Nzambi rye: \q1 \v 14 «Bundumbe ombu Nzambi odjivu o djulu. \q1 Duvotsu ombu bise tsi abe djandi erondi.» \s1 Bakelisili ba bindombu bewendi o Beteleme \p \v 15 Byanze binobasile mu ughabughe o djulu, bakelitsi ba bindombu bamatsingusene: «Twendyanu teno Beteleme mu uyélabe dyambu diboti adimarughe wune adi Fumu amatudjabise.» \v 16 Bamawende maswasu, na bamarasune Mari na Sosefe na mwane kali wusilughu mu yililu yi bindombu. \v 17 Bakelitsi ba bindombu banomulabe, bakevose ame yanze amabatsingule mu mwane eni. \v 18 Botsu abamawulu mo bakelitsi beni bamavose, bamasutu. \v 19 Tumbe Mari amaghangise mambu meni motsu nomarangiminaange temu tsyotsu. \v 20 Vane-vane bamayeneghabughe, bakenedodisaange nowimbilaange mu uyitse Nzambi mu motsu ame bamawulu nolabe. Mumbari motsu mamalabene nane yanze amabatsingulile. \s1 Durebu du Djesu \p \v 21 Yisambwali yi bilumbu na yivyoghi, ayi munane, bamarebe mwane. Bakemulughe Djesu, nane yanze amabatsingulile ne ngudji andi akabe na dimi. \v 22 Na yilumbu yi dulyomusu yitoli nane mughaghe Moyise wivosili, Mari na Sosefe bamabeghe mwane o Serusaleme o ndaghu Nzambi mu uyémuwakise ombu Fumu. \v 23 Dibandu yi dimavaghulungu nane? Mumbari direndu mu mughaghe Fumu rye: «Tsomi tsyotsu tsi babaale tsyuwakusungu ombu Fumu\x + \xo 2.23 \xo*\xt Ukm 13.2,12 \xt*\x*.» \v 24 Na bovaghulaange «makunde mabedji vo mabembi mabedji\x + \xo 2.24 \xo*\xt Lev 12.8\xt*\x*» nane mughaghe Fumu wirumini. \p \v 25 Vane Serusaleme, vamabe mutu dine dyandi Simewu. Yinyuni Yisyeme yimabe nandi. Amabe asungeme na amadumange Nzambi. Amavivaange dubembughu du baane ba Yisrayele. \v 26 Yinyuni Yisyeme, yimamutsingule bwena agholefu payi akalabe Kirisete, Yibyatsi yi Fumu. \v 27 Simewu amabeghusu na Yinyuni mu uwende o ndaghu Nzambi. Va temu adji tadji na ngudji, bamarule na Djesu mu udughusu marume ma mughaghe. \v 28 Simewu amabonge Djesu va makake mandi. Amayitse Nzambi novose rye: \q1 \v 29 «Fumu tsyesili musalitsi aghu uwende mu duvotsu nane wumavosile. \q1 \v 30 Nyimalabe Mughobutsi aghu umatutindile, na misu mami. \q1 \v 31 Dughobutsu dwaghu adu wumatsonziyile batu botsu. \q1 \v 32 Djandi obe yidjalale ayudughunu mu malongu motsu, na obe bundumbe bu mukute Yisrayele\x + \xo 2.32 \xo*\xt Isa 42.6; 49.6; 52.10\xt*\x*.» \s1 Simewu ebiyi mu mwane Djesu \p \v 33 Tadji na ngudji bakekambulu mu motsu ama Simewu amavosaange mu mwane eni. \v 34 Simewu anobaveghe myule, amalubuse Mari ngudji Djesu rye: «Mwane eni wuwu obe tonu dji dufundusu du bapwele vo dji dughobutsu du bamosi o Yisrayele. Obe yilimbe yi Nzambi ayi bapwele bobuse. \v 35 Tumbe ndebeni, munyongu wuneni wubembe murime aghu. Na matase ma batu molabene kengili va ghari botsu.» \s1 Ane, mubiyitsi mughetu \p \v 36 Vamabe yinunu yi mughetu, abangaange mubiyitsi dine dyandi Ane. Mwane Fanwele mwise yibandu yi Asere. Amatsane yisambwali yi bilime na mulumi andi omamuwele vane bungebi. \v 37 Ane asyalilaange mukwili, amatsanaange pinze tena ave amatolisile yinane yi maghumi na bilime bine (84). Asamakakunungu na ndaghu Nzambi mu usalaange nyangu na mukolu, mu uwarilaange nzale nosambilaange. \v 38 Anoyitole vane temu eni, amabande uyitse Nzambi. Na djandi amavosilaange mu mwane eni ombu botsu abamavivaange yi Nzambi akeghobule Serusaleme. \s1 Djesu eghabuyi o Nasarete \p \v 39 Biburu bi Djesu banomane udughusu motsu ame mughaghe Fumu wumarumange, bamaghabughe na Djesu o yinange yi Ngalile o yari yi musyengi wu Nasarete. \v 40 Mwane amabangughaange nowaraange. Amabe aweele, na yese yi Nzambi yimabe nandi. \s1 Djesu mwane ngebi o ndaghu Nzambi \p \v 41 Kadi yilime, biburu bi Djesu bamawendaange o Serusaleme o mumengu Pake. \v 42 Djesu anobe na dighumi na bilime bibedji, mu yuku yowu bamayenemubeghaange nowu. \v 43 Na mumengu wisuki, bakene ghabughe, Djesu akesyale o Serusaleme. Tumbe tadji na ngudji basamadjabe. \v 44 Bamatase yiri tangudji Djesu amabe nowu mu yinombu. Va temu tsisighe, bamabande umurombe va ghari biburu na bambatsi bowu. \v 45 Dibila bwena basamamulabe, bakeghabughe o Serusaleme mu uyenemurombe. \v 46 Bilumbu bibedji binovyoghe, ayimuryeru, bamamurasune o ndaghu Nzambi atsane va ghari milonzi mi mighaghe. Amabaghulungu nobawivulaange bivu. \v 47 Botsu abamamuwulungu bamasutu mu dyele na mu kabusulu tsyandi. \v 48 Ave ngudji na tadji andi bamamulabile, bamasutu, na ngudji amamuwivule rye: «Mwane ami, dibandu yi wutsituvayile nane? Tadji aghu na menu twiwurombi, mbé tumabase na keri.» \v 49 Akebawake rye: «Dibandu yi dwitombili? Dughédjabi yiri temu djimatole, mu usale bisalu bi Tadji ami?» \v 50 Tumbe djowu basamawulu adi amarondaange ubatsingule. \p \v 51 Mbana amaghabughe nowu o Nasarete, akebadedilaange. Ngudji andi amakelisaange mambu motsu o ghari murime andi. \v 52 Na Djesu amaneghaange, amabe na dyele, na amabe na yese va wusu Nzambi na va wusu batu. \c 3 \s1 Malongi ma San-Batise \r Mat 3.1-12; Mrk 1.1-8; San 1.19-28 \p \v 1 Mu dighumi na bilime biranu (15), bi durumu du kaghe dji Rome, Tibere, Ponze Pilate akabe yidjeti mu yinange yi Sudé. Yirode djandi wune akebe yidjeti yinange yi Ngalile. Filipe, mwane ngudji andi amabe yidjeti yi binange bi Yiture na Tarkonite, mbana Lisanyase djandi akebe yidjeti mu yinange yi Abilene. \v 2 Ave Ane na Kayife bamabilaange bivunde bi bavaghulitsi ba paghu, va temu eni, mbembu Nzambi djimatsingulu San, mwane Sakari o kumu. \v 3 Anodjidile, San akenange yinange ayimabe mu mughule mudjambe Sordani, mu yenelubusaange batu rye: «Kalughanu mutsanu na batuswanu. Nzambi odutande mabi menu.» \p \v 4 Nane direndulu mu dibuku di mubiyitsi Yisayi rye: \q1 «Adidi la dyufi di mutu oyighamuyi o kumu rye: \q1 Tsonzighanu nzile Fumu na sungighanu manzile mandi. \q1 \v 5 Bibususu byotsu byubasusu. \q1 Mikongu myotsu na bikundubughe byotsu byudyamusu. \q1 Manzile amarekeme mosungughu, na amavu bidune moghulene. \q1 \v 6 Na batu botsu bolabe dughobutsu du Nzambi\x + \xo 3.6 \xo*\xt Isa 40.3-5\xt*\x*.» \p \v 7 Yinombu yimawendaange o uyébatusu nandi, akebatsingulaange rye: «Dibure pili nane djenu, anyi amadulubuse urine kabu Nzambi adjiruyi? \v 8 Lasanu mitsanu miwelimine amyulase rye dumakalughe dyele. Duyavose mu djenubeni rye: “Tudji baane ba Aberaame.” Ngenze nyidutsinguli bwena ne na mamani memama, Nzambi orungule ufikulile Aberaame baane. \v 9 Dyumbi dimatsonzughu mu uwangile mwiri mu nganzi. Kaboghu mwiri wotsu awughéburi milunde miboti wuwangu nobwaghu o mudji.» \p \v 10 Yinombu yimamuwivulaange rye: «Yike tsyeni tuvayile?» \v 11 Akebawaghule rye: «Awu avu na bikutu bibedji akaveghe yimosi oghaane yikutu, na awu avu na bighudji, aghabi wandi.» \p \v 12 Babolitsi ba lepu, djowandi bamawendaange o uyébatusu na bamawivule San rye: «Mulonzi, ka djetu yiturunguse uvaghe?» \v 13 Akebawaghule rye: «Ave dubongilaange lepu, duyavyosulilaange mu adimaduveghu musughu.» \p \v 14 Baghore wandi bakemuwivule rye: «Fumu, ka djetu, tsyé tuvayile?» Amabatsingule rye: «Duyabongaange mbongu ombu mutu na biwarile, vo na mfurulu, tumbe singenanu na fute tsyenu.» \p \v 15 Batu botsu bamabe nzunzubaa na yitu! Mutu-mutu amatase rye tangudji San djandi Kirisete. \v 16 Mbana San akebatsingule rye: «Menu nyidubatisi mu mambe, tumbe mususu awupyoghulile mangolu orughe. Nga nyiwelimine mu unyangule mikudu mi bapondu bandi. Djandi odubatise na Yinyuni Yisyeme na mudji. \v 17 Aghange ngwangu adjivu nane musomu mu dikake dyandi mu ukakesune milunde amiboti na bipupu. Oghukighe milunde amiboti o yisweghulu yandi, tumbe obwaghe bipupu o mudji awughétsimi.» \p \v 18 San amalonzaange batu Musamu wuboti na akebawarisa mu mambu mamosi mapwele. \v 19 Vane-vane, San amasyembaange Yirode awu amabe yidjeti mu yinange yi Ngalile mumbari amabonge na akewele Yirodyase mughatsi mwane ngudji andi, dibandu mambu mamosi mabive amamwévaghaange. \v 20 Va djulu motsu mane, Yirode amabwese dibi disusu: amakotise San o tsughu. \s1 Dubatusu du Djesu \r Mat 3.13-17; Mrk 1.9-11 \p \v 21 Batu botsu bamayibatusungu, na Djesu wandi akerughe mu uyibatusu. Ave amasambililaange, djulu djikedibughe. \v 22 Na Yinyuni Yisyeme yimaruyile o djulu mu yibaghunu yi dibembi, yimasundughe mu djandi. Dyufi dimawulunu o djulu novose rye: «Wudji mwane ami murime, mu ndedju, nyimasunze durondu dwami dwotsu.» \fig |alt="Dubatusu du Djesu" src="WA03810b.tif" size="col" loc="3.21-22" copy="by Graham Wade. © United Bible Societies, 1989, Nairobi, Kenya." ref="3.22"\fig* \s1 Bukulu bu Djesu \r Mat 1.1-17 \p \v 23 Ave Djesu amabandile yisalu yandi, amabe na maghumi-maryeru (30) ma bilime. Batu bamamulabaange nane, mwane Sosefe obangaange mwane Yili. \v 24 Yili adji mwane Matate. Matate adji mwane Levi. Levi adji mwane Meleki. Meleki adji mwane Sanayi. Sanayi adji mwane Sosefe. Sosefe adji \v 25 mwane Matatyase. Matatyase adji mwane Amose. Amose adji mwane Nawume. Nawume adji mwane Yiseli. Yiseli adji mwane Naghayi. Naghayi adji \v 26 mwane Mate. Mate adji mwane Matatyase. Matatyase adji mwane Semeyine. Semeyine adji mwane Sodeke. Sodeke adji mwane Sode. \v 27 Sode adji mwane Sowanane. Sowanane adji mwane Resa. Resa adji mwane Sorobabele. Sorobabele adji mwane Salatyele. Salatyele adji mwane Neri. Neri adji \v 28 mwane Meleki. Meleki adji mwane Adi. Adi adji mwane Kosame. Kosame adji mwane Lemadame. Lemadame adji mwane Eré. \v 29 Eré adji mwane Djesu. Djesu adji mwane Lyesere. Lyesere adji mwane Sorime. Sorime adji mwane Matate. Matate adji mwane Levi. \v 30 Levi adji mwane Simewu. Simewu adji mwane Suda. Suda adji mwane Sosefe. Sosefe adji mwane Soname. Soname adji mwane Lyakime. \v 31 Lyakime adji mwane Meleya. Meleya adji mwane Mena. Mena adji mwane Matata. Matata adji mwane Natane. Natane adji mwane Davide. \v 32 Davide adji mwane Djese. Djese adji mwane Sobede. Sobede adji mwane Bwase. Bwase adji mwane Sala. Sala adji mwane Nasone. \v 33 Nasone adji mwane Aminadabe. Aminadabe adji mwane Adimine. Adimine adji mwane Areni. Areni adji mwane Serome. Serome adji mwane Farese. Farese adji mwane Suda. \v 34 Suda adji mwane Sakobe. Sakobe adji mwane Yisaake. Yisaake adji mwane Aberaame. Aberaame adji mwane Tera. Tera adji mwane Nakore. \v 35 Nakore adji mwane Seruke. Seruke adji mwane Raku. Raku adji mwane Faleke. Faleke adji mwane Ebere. Ebere adji mwane Sala. \v 36 Sala adji mwane Kayiname. Kayiname adji mwane Arefaghade. Arefaghade adji mwane Seme. Seme adji mwane Nowe. Nowe adji mwane Lameke. \v 37 Lameke adji mwane Matuselame. Matuselame adji mwane Yinoke. Yinoke adji mwane Sarede. Sarede adji mwane Maleleyele. Maleleyele adji mwane Kayiname. \v 38 Kayiname adji mwane Enose. Enose adji mwane Sete. Sete adji mwane Adame. Adame adji mwane Nzambi. \c 4 \s1 Djesu emangu na Dyabu \r Mat 4.1-11; Mrk 1.12-13 \p \v 1 Djesu anoghusughe mudjambe Sordani, amabe abasu na Yinyuni Yisyeme, ayimamubeghe o dukange. \v 2 Aghune, Djesu akemangu na Dyabu mu maghumi-mana (40) ma bilumbu. Mu temu eni, asamadji yisalu. Bilumbu byeni binosuke, Djesu akebe na nzale. \v 3 Kaboghu, Dyabu akemutsingule rye: «Payi wudji Mwane Nzambi, kaluse dimani dyédidi dipe.» \v 4 Djesu amamuwaghule: «Bisonu bi Nzambi bivosi rye: “Mutu aghodilaange monyu andi, bu mu dipe\x + \xo 4.4 \xo*\xt Det 8.3\xt*\x*.”» \p \v 5 Dyabu, akemubeghe o djulu mukongu wuneni. Akemulase bulongu bwotsu bu butambe. \v 6 Na Dyabu akemutsingule rye: «Nyuwuveghe bundumbe bwotsu na busine bu malongu meni mame mumbari byotsu bipeghu na nyurungule wuveghe mutu wotsu nane nyirondili. \v 7 Kaboghu, payi wukutumine, byotsu bibi byube abyaghu.» \p \v 8 Mu dyoni, Djesu akemuwaghule: «Bisonu bi Nzambi bivosi rye: “Yike Nzambi Fumu pinze wukutuminaange na djandi pinze wuyitsaange\x + \xo 4.8 \xo*\xt Det 6.13\xt*\x*.”» \p \v 9 Dyabu akebwémubeghe o Serusaleme, akemusunze o djulu ndaghu Nzambi. Akemutsingule rye: «Payi wudji Mwane Nzambi, kebwaghe kwange no tsi. \v 10 Bisonu bivose yi: “Nzambi orume byanze byandi mu wughaghaange.” \v 11 Na ebwévose rye: “Byanze byeni byuwuwake va makake mowu mumbari dikulu dyaghu dikeduku mu dimani\x + \xo 4.11 \xo*\xt Nim 91.11-12\xt*\x*.”» \v 12 Djesu akemughabusile rye: «Bisonu bivosi: “Wuyamange Fumu Nzambi aghu\x + \xo 4.12 \xo*\xt Det 6.16\xt*\x*.”» \v 13 Anomumange mu motsu, Dyabu akekakene nandi tena amamwérombile tonu susu. \s1 Djesu ebandi yisalu yandi o Ngalile \r Mat 4.12-17; Mrk 1.14-15 \p \v 14 Djesu amaghabughe o Ngalile, na mangolu ma Yinyuni Yisyeme. Na didume dyandi dikenyave mu yinange yotsu. \v 15 Amenelonzaange mu mandaghu ma tsambu ma baSwife na batu bakenemudumisaange. \s1 Djesu esanzu o musyengi wu Nasarete \r Mat 13.53-58; Mrk 6.1-6 \p \v 16 Djesu amawende o Nasarete awu djandi amabanguyile. Mu yilumbu yuvume yi baSwife, Djesu, mu yuku yandi amakote o ndaghu owu dusambu. Amareleme mu urange Bisonu bi Nzambi. \v 17 Bakemuveghe Dibuku di Bisonu bi mubiyitsi Yisayi. Akedidibule na akelabe yibuku ayimabe yirendu: \q1 \v 18 «Yinyuni yi Fumu yidji mu menu, \q1 yimambyatse mu ughabe musamu wuboti ombu bidjaghe. \q1 Amanzindighe muyebeluse abango manyoni mu mirime, \q1 mu yésamune dudjeghusu ombu bise tsughu, \q1 mu ubeluse bidunge na mu udjeyise djowu abekwanu. \q1 \v 19 Mu uyisamune yilime yi yese ayi Fumu amaveghe\x + \xo 4.19 \xo*\xt Isa 61.1-2\xt*\x*.» \m \v 20 Va djulu vane, Djesu anomane urange, akedibighe dibuku dyeni, akedighabusile musalitsi na aketsane. Botsu abamabe o ghari ndaghu eni dusambu dji baSwife bakemutsunaange yiswisu. \v 21 Na akebande ubatsingule rye: «Na muni, mambu ma Bisonu byébibi mamadughusu nane dutsiwululu.» \v 22 Mu dyoni, botsu bakemusingisile bumbedji na bakesutu mu mambu ma yese ame djandi amavosaange. Batu beni, bakevosaange rye: «Awuwu tsi mwane Sosefe?» \v 23 Djesu akebawake rye: «Tangudji dumbukile nongu adjivosi bwena, “Mubuyitsi, tsyékebughe ndebeni.” Ta dubwévose: “Tumawulu motsu ame wumavaghe o Kapernawume, tsyémavayi vave o bulongu bwaghu.”» \v 24 Yike Djesu akebwébatsingule rye: «Nyidutsinguli dingenze, mubiyitsi aghérondu o bulongu bwandi. \v 25 Dingenze nyurunguse udutsingule yiri vamabe bakwili bapwele o Yisrayele va temu Eli ave mvule djimasikimine mu bilime biryeru na ngondi yisyamunu na ave dungosu dumabile mu bulongu bwotsu\x + \xo 4.25 \xo*\xt Ka1 17.1\xt*\x*. \v 26 Ne vane Nzambi asamasindighe Eli ombu bakwili botsu, tumbe ombu wumosi awumatsanaange o Sarepete mu bulongu bu Sidone\x + \xo 4.26 \xo*\xt Ka1 17.8-16\xt*\x*. \v 27 Wubangaange wandi pwele bibedu bi nyámbi o Yisrayele va temu mubiyitsi Elise. Ne nane botsu basamabelughe yike vane Namane mwise Siri\x + \xo 4.27 \xo*\xt Ka2 5.1-14\xt*\x*.» \p \v 28 Botsu abamabe o ghari ndaghu eni dusambu dji baSwife bakebase na kabu ave bamawululu mambu meni. \v 29 Batu beni bakereleme bakenemusindilaange vale na musyengi na bakemubeghe va djulu mukongu ave Nasarete amabe arungulu, muyémusindile o mbengi. \v 30 Tumbe Djesu akevyoghe va ghari owu na akenewende. \s1 Mutu awikambusu na yinyuni yibi \r Mrk 1.21-28 \p \v 31 Djesu amasundughe o Kapernawume musyengi Ngalile, na akelonzaange mu yilumbu yuvume yi baSwife. \v 32 Batu bakebembu na ndonzulu andi, mumbari amavosaange na durumu. \v 33 Vamabe o ghari ndaghu dusambu dji baSwife dibaale dimabe na yinyuni yibive va ghari owu. Yinyuni yikeghamughe na mangolu: \v 34 «Aa! Djesu mwise Nasarete, yi witurombi, utsirughe oyitubunge nyidjabi anyi wuvu, Yibyatsu ayimasindughu na Nzambi!» \v 35 Djesu akenyangile yinyuni yeni yibi: «Vole na pale mu mutu ewune!» Yinyuni yike bete dibaale dyeni vatsi va ghari mughungi na yikepale, yisamamuvaghe bwali. \v 36 Batu botsu bakeghangu na ghome na bakevosaange va ghari owu rye: «Posulu adjidji yi! Erumi binyuni bibive na musughe na mangolu na bipali?» \v 37 Na didume di Djesu dikenyave mu yinange yotsu yi Ngalile. \s1 Djesu ebelusi pwele bibedu \r Mat 8.14-17; Mrk 1.29-34 \p \v 38 Djesu anoghusughe o ndaghu dusambu dji baSwife, akewende o ndaghu Simu. Bodji bu Simu abu mughetu amabe na dibaghu dineni, na batu abamabe vane, baketatile Djesu akemubeluse. \v 39 Djesu akebandeme akebembe bodji bu Simu, akerume dibaghu mu usaghughe, na dibaghu dikesaghughe. Na vane-vane mughetu eni akesimbughe akebande ubasalile mu ubaveghe bighudji. \p \v 40 Wisi unovindeme, botsu abamabangaange na bibedu bi minongu na minongu bakebabeghe ombu Djesu, na akesakighaange mutu-mutu makake na akeyenebabelusaange. \v 41 Binyuni bibi wandi bikenepalaange ombu pwele bibedu noyeneghamughe bwena: «Ndedju wudji mwane Nzambi!» Tumbe Djesu akebarume na bukani na amabaghandisaange uvose, mumbari binyuni byeni bimamudjabaange bwena djandi la Kirisete. \s1 Djesu esamuni o Sudé \r Mrk 1.35-39 \p \v 42 Na wisi witebuyi, Djesu akeghusughe musyengi eni na akewende ave mbure adjikakunu na batu. Yinombu yi batu yikenemurombaange, banomulabe, bamaronde umusikighe nobuse yiri Djesu akékakughe nowu. \v 43 Tumbe Djesu akebawake rye: «Nyuyésamune Musamu Wuboti wu Bukaghe bu Nzambi o misyengi mimosi wandi, mumbari adine, Nzambi amanzindiyile.» \v 44 Mbana, akewenda mu uyenesamunaange mu mandaghu ma tsambu ma baSwife wune bulongu bweni bu Sudé. \c 5 \s1 Yimaghe yulobe na badukitsi bateghe ba Djesu \r Mat 4.18-22; Mrk 1.16-20 \p \v 1 Yilumbu, Djesu amabe va mughule yilibe yi Senesarete. Yinombu yimaghukume mu uwulu mbembu Nzambi. \v 2 Akelabe matu mabedji va disabu na balobitsi bamasusaange masinge mowu. \v 3 Anolabe bwena ake va mbake batu, akemate mu bwatu bumosi, abumabe bu Simu, na akemuwivule mu kwekise bwatu mwa vale na disimu. Djesu aketsane mu bwatu na akebande ulonze yinombu yeni musamu andi. \p \v 4 Anomane ulonze, aketsingule Simu: «Kwekise bwatu bwaghu o yitsibe, ndedju na bambatsi baghu, tsyébwaghyanu bambuse benu mu uwabe.» \v 5 Simu akemuwake rye: «Fumu, tutsiwélighe wuwabe mukolu wotsu, tughadile nesi yughoke. Tumbe ave wumanzingule nane, yike masinge ngabwaghe mu mambe.» \v 6 Yike, bakebwaghe masinge mowu mu mambe, bakeghaange banyame bapwele na mune masinge meni, vengu wupasighe. \v 7 Bavubitsi beni, bakeghebule bambatsi bowu, abamabe mu bwatu bususu bakibawamuse. Bambatsi beni, banorughe, bakebase matu motsu mabedji na bayame, mamabe beli nodyame. \fig |alt="Yimaghe yulobe" src="WA03818b.tif" size="col" loc="5.1-8" copy="by Graham Wade. © United Bible Societies, 1989, Nairobi, Kenya." ref="5.7"\fig* \v 8 Simu Pyere anolabe yimaghe nane yine, akighudume va wusu Djesu na akemutsingule rye: «Wusughe va wusu ami, Fumu, mumbari nyidji mutu mabi!» \v 9 Simu, na botsu abamabe nandi, bakeghangu djobotsu na keri, dibandu pwele banyame abe bamaghaange. \v 10 Keri eni, djimabe wandi mu bambatsi ba Simu, Sake na San, baane ba Sebede. Djesu aketsingule Simu rye: «Uyabe na keri mumbari ubongile na nyangu, wube yike mulobitsi batu.» \v 11 Simu na bambatsi bandi bakeghabuse matu mowu o disimu, bakesile byowu byotsu na bakeduke Djesu. \s1 Djesu ebelusi yibedu yi nyámbi \r Mat 8.1-4; Mrk 1.40-45 \p \v 12 Djesu anobe o musyengi mosi, wukurughe dibaale dimabelaange nyámbi. Anomulabe, akighudume va wusu andi, mbami va butambe na akemulembiyile novose rye: «Fumu payi wirondi, ndyomisi.» \v 13 Djesu akesambe dikake akemubembe na akevose rye: «Nyirondi, tsyélyomi.» Na vane-vane, nyámbi djikemughusughe. \v 14 Yike, Djesu akemughandise rye: «Wuyaditsingule mutu. Tumbe wende yékelase ombu yivunde yi bavaghulitsi ba paghu, mbana vaghule paghu dulyomusu adji Moyise amarume mu ulase botsu rye wumabelughe.» \v 15 Didume di Djesu dike bwelaange wunyave. Binombu bi batu bike wukemaange na bakebelusungu mu mali mowu. \v 16 Tumbe Djesu, amabangaange na yufu yukakenaange na batu, mu uyésambilaange pinze. \s1 Djesu ebelusi yimbolutu \r Mat 9.1-8; Mrk 2.1-12 \p \v 17 Yilumbu Djesu amalonzaange batu. BaFarisi na milonzi mi mighaghe bamabe batsane vane. Djowu abamarughusenaange mu mimbu motsu ma Ngalile na ma Sudé no musyengi Serusaleme. Mangolu ma Fumu Nzambi mamabe mu Djesu mu ubelusaange bibedu. \v 18 Va marughe babaale, banangule yimbolutu mu dusyengi, bamarondaange umusunze va wusu Djesu. \v 19 Tumbe basamadile dikotulu, mumbari yinombu yimabe yineni tena va mune ndaghu. Bakemate o djulu mwanze ndaghu, bakedibule dilute na bakemusunduse mu dusyengi va misu mowu, va wusu Djesu.\fig |alt="Djesu ebelusi yimbolutu" src="WA03824b.tif" size="col" loc="5.17-26" copy="by Graham Wade. © United Bible Societies, 1989, Nairobi, Kenya." ref="5.19"\fig* \v 20 Djesu anolabe yitu yowu, akevose na yimbolutu rye: «Mbatsi ami, mabi maghu mamatandu.» \v 21 Yike baFarisi na milonzi mi mighaghe bakengungurunaange mu mirime myowu: «Mutu awuwu ni oyilenzi Nzambi, anyi orungule utande mabi, patsi Nzambi pinze?» \v 22 Djesu anodjabe matase mowu, akevose rye: «Yi dubile na matase mabive nane mane? \v 23 Dike divure mu uvose rye: “Mabi maghu mamatandu” vo uvose rye: “Releme yenewende”? \v 24 Mumbari dukedjabe yiri Mwane Mutu ane musughe utande mabi ma batu vave butambe.» Mbana akevose na yimbolutu rye: «Nyighutsinguli, releme, bonge dusyengi dwaghu we o ndaghu aghu.» \v 25 Vane-vane amareleme va wusu mughungi, nobonge dusyengi dwandi nowende o ndaghu andi, akenedodisaange Nzambi. \v 26 Mughungi wotsu wuke kambulu, na wukenedodisaange Nzambi novose rye: «Na muni tumalabe mambu maboti ma muvingu!» \s1 Djesu enengili Levi \r Mat 9.9-13; Mrk 2.13-17 \p \v 27 Va djulu motsu mane, Djesu akepale, akelabe mubolitsi lepu dine dyandi Levi atsane va tavule bisalu. Djesu akemutsingule rye: «Nduki!» \v 28 Levi akereleme, akesile byotsu nomuduke. \v 29 Na vane, Levi akemuvayile mulambu o ndaghu andi. Yinombu yi babolitsi ba lepu na batu bamosi wandi bamabe nowu va tavule mu udji va mosi. \v 30 Va ghari owu, baFarisi na milonzi mi mighaghe bakeneningaange na bakewivule badukitsi ba Djesu rye: «Dibandu yi dwilili nonu na babolitsi ba lepu na bavayitsi ba mabi?» \v 31 Djesu akebawaghule rye: «Bango polu, baghaane nzale mubuyitsi, tumbe djowu abebeli. \v 32 Kaboghu, menu, ngarughe mu djowu bana abekelabe yiri basungeme, tumbe dibandu djowu bana abevayi mabi bakekaluse mitsanu myowu.» \s1 Djesu na duwaru du pwile na nzale \r Mat 9.14-17; Mrk 2.18-22 \p \v 33 BaFarisi baketsingule Djesu rye: «Badukitsi ba San na betu, bewarili nzale na besambili; abaghu, udjibédji nonu.» \v 34 Djesu akebawake rye: «Djenu, durunguse wuwimine bambatsi ba yiwetsi bighudji ne nane akivu nowu? \v 35 Tumbe vorughe yilumbu ayi mulumi obarambusulu; mbana avane, borunguse wuwarile nzale na pwile.» \p \v 36 Djesu akebwébabukile nongu eni djidji: «Wughaa mutu wipasi yirendi mu yikutu ayighone nolonde ayiwulu. Yike evayi nane, yirendi ayighone mbé yighosoghene mu yikutu ayighulu na yikutu yeni yupasighe. \v 37 Wughaa mutu wandi orunguse uwitile malamu maghone mu batsuve aba ghulu. Kaboghu, malamu meni maghone mbé morubise batsuve, na makepumughe. \v 38 Vengu owitile malamu amaghone mu batsuve abaghone! \v 39 Na wughaa mutu mosi wandi omanu malamu amaghulu akeronde wunu amaghone, na yikevayi nane, ovose rye: “Amaghulu mamavyoghe amaghone.”» \c 6 \s1 Mwane Mutu, Fumu yilumbu yuvume \r Mat 12.1-8; Mrk 2.23-28 \p \v 1 Mu yilumbu yuvume yi baSwife, Djesu akenevyoghaange na badukitsi bandi mu manungi ma putu mu utole o mimbu mamosi\f + \fr 6.1 \fr*\fq manungi ma putu: \fq*\ft abinengulu «blé», munongu bivaru bivu nane putu abi baSwife bamanighaange milunde m bumbighe mape mowu.\ft*\f*. Badukitsi beni, bakenedokulaange putu. Bakenetsisotulaange na bakeyenejangaange. \v 2 Mwa dighuki di baFarisi bakebawivule rye: «Dibandu yi dwivayili mambu amaghandusu “kilikingi” yilumbu yuvume?» \v 3 Djesu akebawaghule rye: «Ayi, dusamaraange mu bisonu bi Nzambi, adi Davide na batu bandi bamavaghe ave bamawululu nzale? \v 4 Davide amakote o ndaghu paghu, akebonge mape amavaghululu Nzambi. Akedji na akemaveghe botsu abamabe nandi. Nenane, yike bu bavaghulitsi ba paghu pinze abamaveghu musughe mu umadji.» \v 5 Djesu akebwétsingule baFarisi rye: «Mwane Mutu djandi, la Fumu yilumbu yuvume.» \s1 Djesu ebelusi dibaale adivu na bubomfi mu wowu \r Mat 12.9-14; Mrk 3.1-6 \p \v 6 Yilumbu yisusu yuvume yi baSwife, Djesu akekote o ndaghu dusambu mu ulonze. O ghari ndaghu eni, wumabe dibaale dimabe na bubomfi mu dikake di mabaale. \v 7 Milonzi mi mighaghe na baFarisi bamarombaange dyele dyufwengilile Djesu. Kaboghu bamamuketanga mu ulabe yeri obeluse mutu mu yilumbu yuvume. \v 8 Tumbe Djesu, anodjabe matase mowu, aketsingule yibomfi yeni yi dikake rye: «Releme, rughe va wusu botsu!» Akereleme, akerughe. \v 9 Djesu, akewivule milonzi mi mighaghe na baFarisi yeri: «Diwelimine mu mighaghe myenu mu vaghe diboti vo dibi yilumbu yuvume, wughobule monyu mutu vo ughusile wubungene?» \v 10 Anobaghengise djowu botsu, aketsingule yibomfi yeni rye: «Simbule dikake dyaghu.» Akedisimbule, na dikake dyandi dikebelughe. \v 11 Tumbe, milonzi mi mighaghe na baFarisi bakebase na kabu neni, bakewivusunaange rye: «Tsyeni tukedilile Djesu?» \s1 Djesu esoli dighumi na bilumbi bibedji \r Mat 10.1-4; Mrk 3.13-19 \p \v 12 Mune temu eni, Djesu amamate o djulu mukongu mu uyésambile. Na akevyose mukolu wotsu mu usambilaange Nzambi. \v 13 Na wisi etebuyi, Djesu akenengile badukitsi bandi va mughule andi, akesole va ghari owu dighumi na babedji (12) mu ubalughe Bilumbi. \v 14 Djowu bamabe: Simu awu Djesu amalughe Pyere, Andere ngebi andi, Sake na San, Filipe na Batelemi, \v 15 Mati, Tome, Sake mwane Alefé, Simu mungo nyongi bulongu bwandi, \v 16 Sudase mwane Sake na Sudase Yikalyote awu amasumbise Djesu. \s1 Djesu elonzi mughungi na ebelusi bibedu \r Mat 4.23-25 \p \v 17 Djesu, anosundughe mukongu na bilumbi byandi, akesikeme va yidesi ave vamabe badukitsi bandi. Yinombu yineni yi batu yimarughesenaange o yinange yi Sudé, o musyengi Serusaleme, na mu misyengi mi Tire na Sidone amimabe mu mughule mubu. \v 18 Botsu, bamarughaange mu uyiwulu Djesu na mu uyidile dubelusu. Akedjeyisaange bamosi wandi abamatsoghusungu na binyuni bibive. \v 19 Yinombu yotsu yimarondaange umubembe, mumbari mangolu mamapalaange mu djandi mamababelusaange. \s1 Maboti na maghughe \r Mat 5.1-12 \p \v 20 Djesu, anoghengise badukitsi bandi, akevose rye: \q1 «Ubwedji ombu djenu aduvu bidjaghe, \q1 mumbari Bukaghe bu Nzambi buke bwenu. \q1 \v 21 Ubwedji ombu djenu aduvu na nzale, \q1 mumbari dughukuru. \q1 Ubwedji ombu djenu abedwilili, \q1 mumbari dureke. \p \v 22 Ubwedji ombu djenu abedwivinu na batu, abedwiwengulu, abedwisyengu, abedwisanzu novosulu mambu mabi, dibandu Mwane Mutu. \v 23 Mu temu eni, saghanu na yinanu na nzangu, mumbari fute neni djidukelisi o djulu. Anane bakaaghe bowu bamakambisilaange babiyitsi va temu owu. \q1 \v 24 Kamune maghughe ma ombu djenu bisine, \q1 mumbari dumadile menu maboti. \q1 \v 25 Maghughe ombu djenu adumaghukuru, \q1 mumbari dube na nzale. \q1 Maghughe ombu djenu adwireki na muni, \q1 mumbari dube mu dikwili na dulile! \m \v 26 Maghughe ombu djenu ave batu botsu bodusingisilaange, mumbari anane bakaaghe bowu bamayitsilaange babiyitsi ba mfurulu!» \s1 Wuronde bambeni \r Mat 5.38-48 \p \v 27 «Tumbe djenu adwikulu nyidutsinguli: Rondanu bambeni benu. \v 28 Veghanu myule ombu djowu abeduloyi; na sambilanu mu djowu abedukwani. \v 29 Payi mutu atsighudimbe mbate mu dibange adi maghetu, muliyili adi mabaale. Payi mutu erondi ubonge yidjungi yaghu, wuyamughandise ubonge yikutu wandi. \v 30 Ghabile botsu abeghuvondi, na payi mutu atsiwubonge yisalu, wuyamusuyighe. \v 31 Vaghanu bambatsi mambu ame dwirondi bakeduvayile. \v 32 Payi dwirondi yike abedurondi, kabusulu yi dwikelisi? Ne bavayitsi ba mabi wandi berondi yike abebarondi. \v 33 Payi dwivayi diboti yike ombu djowu abeduvayi maboti, kabusulu yi dudile? Ne bavayitsi ba mabi wandi bevayi munongu mosi. \v 34 Payi dwisombisi buke djowu aborunguse uduvanine, kabusulu yi dudile ombu owu? Ne bango mabi wandi besombisini, na bevaneseni munongu mosi. \v 35 Tumbe, rondanu bambeni benu na bavayanu diboti, sombisanu abaghaane yime nenane baghorunguse wudughabusile. Fute enu djube djineni na dube baane ba Nzambi-Pungu, mumbari djabeni aboti ombu bango ninge na ombu mimbini. \v 36 Banu na yingebe, nane Tadji enu abile na yingebe.» \s1 Duyasosisaange batu \r Mat 7.1-5 \p \v 37 «Duyasosise na baghodusosise; duyaveghe mbele, na baghoduveghe mbele. Batandyanu, na dutandu. \v 38 Veghanu na boduveghe: bowitile yetsu yiwelimine mu yevi yenu. Yubatughu noghomu tena yuborumughe. Yetsu ayidumaghabile ayine Nzambi odughabile.» \p \v 39 Djesu akebaveghe nongu: «Yidunge akebeghe yidunge nandi? Nesi, boyetsudeme djowu botsu o yidune! \v 40 Mudukitsi aghovyoghulile Fumu andi, tumbe awu alongu burange, obaghunu na Fumu andi. \v 41 Dibandu yi wilabili yike yiriri mu disu di mbatsi aghu, mba wughélabi dikutu adivu o dyaghu disu? \v 42 Vo tsyeni wutsingulile mwane ngudji: “Mwane ngudji, rughe tuwusuli yiriri ayivu o ghari disu dyaghu”, ndedju awughélabi dikutu adivu o ghari dyaghu disu? Pende nane nde, lérele ughusule dikutu adivu o ghari disu dyaghu, avane ulabe nane wurambusile yiriri ayivu o ghari disu di mwane ngudji.» \s1 Mwiri na milunde myandi \r Mat 7.16-20; 12.33-35 \p \v 43 «Mwiri wuboti wurunguse ubure milunde mibive? Nesi, wughorunguse ubure milunde mibive. Dedi mosi na mwiri wubive wughorunguse ubure milunde miboti. \v 44 Kaboghu, kale mwiri widjabunu mu milunde myandi. Baghédoki tundu mu misumbi, mbanane baghédoki, tsafu wandi mu yifundi. \v 45 Mutu awuboti, epalisi mambu maboti mu ubwedji wu murimandi. Mutu mubi, epalisi mambu mabi mu wubive wu murime andi. Mumbari mu dufunusu du matase ma murime, munu evosili.» \s1 Yinonongu yi ndaghu bedji \r Mat 7.24-27 \p \v 46 «Dibandu yi dwindengilili “Fumu, Fumu!” Mbana dughevayi motsu ame nyidutsinguli? \v 47 Kaboghu, wotsu oyinduki, ewulu mambu mami na emadedili, nyudulase nani abaghunu. \v 48 Adji nane mutu, amarunge ndaghu andi, aketime pwele ne mu dughunge. Nidu djinorughe, mupupile wukeghubene mu ndaghu eni, na djisamakunge mumbari djimarungu burange. \v 49 Tumbe, djandi wune oyiwulu mambu mami na aghemadedili, adji nane mutu awirungi ndaghu va yisyeyi. Ave nyidu djiruyili, mupupile wighubeni mu ndaghu eni na djiberuyi tinde djotsu.» \c 7 \s1 Djesu ebelusi musalitsi wu yivunde yi baghore \r Mat 8.5-13 \p \v 1 Ave Djesu amamani wuvosile motsu mane ombu mughungi, akekote o musyengi Kapernawume. \v 2 Vane, vamabe yivunde yi baghore ayimabe na musatsi andi awu amarondaange pwele. Amabe na ubele wuneni beli nofu. \v 3 Anowulu beranguni Djesu, yivunde yeni akesindighe mwa dikabu di bivunde bi baSwife uyémulende mu uyibeluse musatsi andi. \v 4 BaSwife beni banotole ombu Djesu, bakemutatile yiri: «Diwelimine wukemuvayile adi djandi evondi. \v 5 Ngenze erondi mukute etu, mumbari djandi amarunge ndaghu etu dusambu.» \v 6 Djesu amawende na batu beni. Banobe bebeli na ndaghu, yivunde yeni akesindighe bambatsi bandi mu uyémutsingule rye: «Fumu, wuyaketsoyise mu utole, mumbari nga nyiwelimine yiri wukekote o ndaghu ami. \v 7 Ladibandu, ngaruyile mebeni ombu waghu. Tumbe tubule yike yighume yimosi na musatsi ami obelughe. \v 8 Mewandi, nyidji otsi durumu du bivunde byami, na mewandi nyirumi baghore abendedili. Payi nyurume wumosi: “Wende!” Akewende. Payi nyunengile wune: “Rughe!” Akerughe. Payi nyurume musatsi ami, yiri “Vaghe yeyi!” Akeyivaghe.» \p \v 9 Ave Djesu amawululu ame yivunde yi baghore amavose, akemusingisile, akeghelughe ombu yinombu ayimayenemudukaange. Akevose rye: «Nyidutsinguli: ne o bulongu bu Yisrayele, nyikalabaange yitu yineni nane.» \v 10 Bambatsi ba yivunde yeni, ave bamaghabuyile ombu wandi, bakerasune musatsi eni amabelughe. \s1 Djesu erambusi mwane dibaale o musyengi wu Nayine \r Luk 8.49-56; San 11.11-12 \p \v 11 Yilumbu ayimaduke, Djesu akewende o musyengi wu Nayine. Badukitsi bandi na yinombu yineni bakenewendaange nandi. \v 12 Banotole va dikotulu di musyengi eni, bakebengunu na batu bamawendaange oyetswighe mvumbi, mwane divingu wu mukwili. Yinombu yineni yi musyengi eni yimabe nandi. \v 13 Fumu, anolabe mukwili eni, akebase na yingebe novose rye: «Wuyalile.» \v 14 Anobambene, akebembe yighare. Abamabe bayitsyete, bakesikeme. Akevose: «Mwane dibaale nyiwurumi, releme!» \v 15 Mwane awumabe wufu, akereleme, aketsane nobande uvose. Djesu akemughabusile ngudji andi. \v 16 Botsu bamaghangu na keri. Bakeyitsaange Nzambi novose rye: «Ka mune mubiyitsi wuneni wukuvu va ghari etu! Nzambi amayilingule mukute andi.» \v 17 Didume di Djesu dikenyave mu Sudé djotsu kwange na mu mighule. \s1 Badukitsi abe San-Batise amasindighe \r Mat 11.2-11 \p \v 18 San-Batise anowulu motsu ame badukitsi bandi bamavose, akenengile babedji va ghari owu. \v 19 Akebasindighe ombu Fumu mu yemuwivule rye: «Ndedju la Yisolu yi Nzambi etutindili vo tukelise mususu?» \v 20 Na betoli ombu Djesu, bakevose: «San-Batise atsitutinde ombu awu mu uwivule rye: “Ndedju awu Nzambi etutindili vo tukelise mutu ususu?”» \v 21 Banotole, bakerasune Djesu ebelusi pwele bibedu, bibomfi na abamabe na binyuni bibi na utyemuse bidunge. \v 22 Akebawaghule bwena, wendanu, yétsingulanu San amedumalabe, amedumawulu: «Bidunge bimalabe, bitsyoku bimasungeme mwendu, bango nyámbi bamalyomusu, abamabe madibe bamawulu, abamabe bafu bamarambughe na musamu wuboti wumasamunu ombu bidjaghe. \v 23 Ubwedji ombu djandi awu aghotsyemuse yitu yandi na aghodile tonu djuberuyile dibandu menu.» \s1 Djesu evayi bumbedji mu San \p \v 24 Abamatindu na San banoghabughe, Djesu akevose na yinombu ayimabe vane mu dyambu di San rye: «Yi dumelabe o dukange? Dundubi dwipupusu na mupunge? \v 25 Yi dumayelabe? Mutu adware bikutu bi bandumbe? Nesi! Mumbari batu abedwari bikutu bi bandumbe na abavu na maboti mapwele, djowu betsani mu mandaghu ma bakaghe. \v 26 Yike yi, dumayelabe? Mubiyitsi? Nine nyidutsinguli avyoghulile ne mubiyitsi! \v 27 Dingenze, Bisonu bi Nzambi bivosi mu dyambu di San rye: \q1 “Lanu, nyutinde yilumbi yami va wusu aghu, \q1 mu uwutsonziyile nzile\x + \xo 7.27 \xo*\xt Mal 3.1\xt*\x*.”» \p \v 28 Mbana Djesu akemwébwele ubatsingule: «Bwé dingenze nyidutsinguli, vasekaburu mutu awuvyoghulile San. Tumbe, awu agheyi mu Bukaghe bu Nzambi, amuvyoghe buneni. \v 29 Batu botsu, ne babolitsi ba lepu abamamuwulu, bamasingisile Nzambi yiri asungeme na Fumu erondi ubaghobule na bakesinge ubatusu na San. \v 30 Tumbe baFarisi na milonzi mi mighaghe bakebuse durondu du Nzambi mu djowu na bakebuse ubatusu na San.» \p \v 31 Djesu akebwévose: «Na anyi nyurungule ubaghusunu batu ba temu adjidji? Nane yi bavu? \v 32 Ba baghunu na baane abaghukume va mulebi, betsingusini rye: “Tumadusiyile milombu, dusamayine. Tumaduwimbilile nimbu tsi manyoni, dusamalile.” \v 33 Ave San-Batise amaruyile, asamadjangaange bighudji nonu malamu, dumavose rye: “Ane Yinyuni yibive.” \v 34 Mwane Mutu amarughe, edji nenu na dwivosi yiri Kamune mulitsi na munwitsi wu, djandi mbatsi babolitsi ba lepu na bavayitsi ba mabi. \v 35 Tumbe botsu abegharu dyele di Nzambi, besingi yiri djandi evayi diboti.» \s1 Mughetu wu mabi etandu \r Mat 26.6-13; Mrk 14.3-9; San 12.1-8 \p \v 36 Mufarisi wumosi amalende Djesu mu uyédji nandi. Djesu amakote o ndaghu andi na amavyoghe va metse. \v 37 Vane, vakerughe mughetu yimbembu. Anodjabe yiri Djesu amayedji o ndaghu muFarisi, akebarasune na muyombu wubase mu yirure yi dighe. \v 38 Mughetu eni anokote, akereleme o nzime Djesu nolile. Anobotse matambi mandi na matsange, akematsindulaange na nange tsyandi. Akemafife nowitile muyombu. \v 39 Mufarisi eni awu amamunengile, anolabe nane, akengungurunaange o murime: «Mbeyi dibaale dyeni didi adji mubiyitsi awungenze, mbé atsidjabe munongu mughetu awutsimubembe nane avu.» \v 40 Djesu akenangule dyufi nomunengile: «Simu, nyine mwa dyambu dyughutsingule.» Simu kamuwaghule rye: «Mulonzi, vose.» \v 41 Na Djesu akevose rye: «Babaale babedji bamanwanaange mutu mbongu. Wumosi amanwanaange kame-yiranu tsi badoli, awune maghumi-maranu (50)\f + \fr 7.41 \fr*\fq Wumosi amanwanaange kame-yiranu tsi badoli, awune maghumi-maranu: \fq*\ft Mu temu eni djine, awuteghe amadile fute dji maghumi mabedji ma miweli. Awu mubedji, fute dji miweli mibedji. \ft*\f*. \v 42 Anolabe bwé baghorungule wumuvanine, akebasile mughanu wotsu na akebatande. Anyi omuronde pwele mu mubedji ewune?» \v 43 Simu akewaghule rye: «Nyitasi, djandi awu amabe na mughanu wuneni amatandu.» Djesu akemutsingule rye: «Wune ndunge.» \p \v 44 Djesu anoghelughe ombu mughetu, akevose na Simu rye: «Wilabi mughetu ewuwu? Ave nyitsikotile o ndaghu aghu, wughapeghe mambe mosuse matambi. Tumbe djandi, amamabotse na matsange mandi, mbanane, amamatsindule na nange tsyandi. \v 45 Ndedju wughambumbe. Tumbe djandi nyikotilaange, aghedundi ufife matambi mami. \v 46 Ndedju wughakwitile matsi va djulu muru ami. Tumbe djandi atsikobise nowitile muyombu mu matambi mami. \v 47 Ladibandu, nyighutsinguli bwena ne mabi mandi motsu mamamutandu, mumbari yirondu yandi yineni. Tumbe awubetandi mwa pesu, yirondu yandi yidji pesu.» \p \v 48 Mbanane Djesu amavose na mughetu eni: «Mabi maghu mamatandu.» \v 49 Abamadjangaange va mosi nandi, bamavosaange va ghari owu: «Awuwu ni oyitandi ne mabi?» \v 50 Tumbe Djesu akevose na mughetu: «Yitu yaghu yimaghughobule, wendange mu duvotsu.» \c 8 \s1 Baghetu abamenedukaange Djesu \p \v 1 Va djulu vane, Djesu amanangaange misyengi na mimbu mu uyenesamune Musamu Wuboti wu Bukaghe bu Nzambi. Dighumi na badukitsi bandi babedji (12) bamabe nandi, \v 2 na mwa dikabu di baghetu abe Djesu amasanze binyuni bibi nobeluse mali diwendili yiri: Mari mwise Maghedale awu amasanzu yisambwali yi binyuni bibi, \v 3 Sane, mughatsi Kuse mukelitsi maboti ma Yirode, Sisane na bamosi abamaveghaange maboti mowu mu uwamuse Djesu na badukitsi bandi. \s1 Nongu Mukukitsi tsangu \r Mat 13.1-9; Mrk 4.1-9 \p \v 4 Yinombu yimarughaange yari na yari mu misyengi mu uyibengune na Djesu. Na mughungi wighukimi, akebabwayile nongu édjidji: \v 5 «Mukukitsi amapale nowende o nungi andi muyékuke tsangu. Ave amakukilaange, mwa dikabu dikebondughe mu nzile. Batu bakeditsyarile na batsoli abamarughusenaange o djulu bakidode. \v 6 Dikabu dimosi, dikebondughe va yilale yi mamani. Tsangu tsyeni, tsinobende, tsikeneghe pesu na tsikenengene dibandu dighambu di posi mambe. \v 7 Dikabu adine, dikebondughe va ghari matsyendi. Dikebende va mosi na matsyendi. Matsyendi meni maketsitutse. \v 8 Tumbe dikabu adimasyale, dikebondughe va butambe buboti. Tsangu djikebende na kadi yivaru yikebure kame milunde.» Na Djesu yikemani uvose nane, akebwese unangule dyufi rye: «Wulwanu, wotsu avu na matudji limbe mu uwulu, awulu!» \s1 Dibandu yi, Djesu evosili na banongu? \r Mat 13.10-17; Mrk 4.10-12 \p \v 9 Mu dyoni badukitsi bandi, bakemuwivule divindughulu di nongu eni. \v 10 Akebawake rye: «Dumaveghu yese yudjabe bikeke bi Bukaghe bu Nzambi, tumbe ombu bane, mambu meni, me batsingulu mu banongu mumbari: \qc “Ne batsighengile, bagholabe; \qc ne batsiwulu, baghotsiyise\x + \xo 8.10 \xo*\xt Isa 6.9\xt*\x*.”» \s1 Djesu evindiyi nongu dji mukukitsi tsangu \r Mat 13.18-23; Mrk 4.13-20 \p \v 11 «Lanu divindughulu di nongu eni: tsangu, mbembu Nzambi. \v 12 Tsangu atsimabondughe mu nzile, djowu abewulu mbembu Nzambi. Tumbe Dyabu eyiwusule musamu eni mu mirime myowu, mumbari bakewusinge na bakeghobulu. \v 13 Tsangu atsimabondughe mu mamani, djowu bane, payi bamawulu musamu, bakewuwake na nzangu. Tumbe mwa pesu temu, baghewughangisi nowutsanise mu mirime myowu. Ave dumangu dwiruyili, bakedunde yitu. \v 14 Tsangu atsimabondughe va ghari matsyendi, djowu bane, abewulu mbembu Nzambi bedjighangisi na baghedjidedili dibandu munyongu, maboti na nzale tsi musoni. Na mutsanu owu wiburi milunde, tumbe migheweeli. \v 15 Tsangu atsimabondughe mu butambe abu boti, djowu bane abewulu mbembu Nzambi na murime wusunde, bédjighangisi na yikanane na mutsanu owu wiburi milunde amiweeli.» \s1 Yinonongu yi dyénini di lambi \r Mrk 4.21-25 \p \v 16 «Vagha mutu ebanzi lambi na edjisunzi otsi ponzi vo otsi tangi, tumbe mbé odjisunze va djulu dingase mumbari djikemonitse botsu abekoti o ghari ndaghu. \v 17 Yime yotsu ayivu yikeke yudjabunu yilumbu; ayimusweghe, yubawulu va yimwani “velee”. \v 18 Kebenanu mu kulusu enu, mumbari, wotsu avu na yime, bomubwese. Tumbe, djandi wune awu aghaane yisalu, opatulu ne mwa pesu adjivu nandi.» \s1 Ngudji na baane ba ngudji ba Djesu \r Mat 12.46-50; Mrk 3.31-35 \p \v 19 Ngudji na baane ba ngudji ba Djesu, bamaronde umulabe. Banotole ave amabe, basamarunguse ubambene nandi dibandu yinombu yeni. \v 20 Baketsingule Djesu rye: «Ngudji na baane ba ngudji aghu djowu bane bavu o dulombili na bérondi uwulabe.» \v 21 Tumbe Djesu akebatsingule djobotsu rye: «Ngudji na baane ba ngudji ami, djowu abewulu na bédedili mbembu Nzambi.» \s1 Djesu esiyiyi mungudi \r Mat 8.23-27; Mrk 4.35-41 \p \v 22 Mwa yilumbu, Djesu anonangeme mu bwatu na badukitsi bandi, akebatsingule rye: «Twendyanu o disimu dine di yilibe.» Na bakewende. \v 23 Ave bamawendilaange, Djesu akewende yilu. Sundile mupunge wuneni wukeghumbe mu yilibe, bwatu bukebande wubase na mambe, na bakabe mu purulu.\fig |alt="Djesu esiyiyi mungudi" src="WA03850b.tif" size="col" loc="5.22-25" copy="by Graham Wade. © United Bible Societies, 1989, Nairobi, Kenya." ref="8.23"\fig* \v 24 Dinobe nane, badukitsi bakebambene va mughule Djesu, bakemusimbule noghamughe rye: «Fumu, Fumu, yike ufu, tukefu!» Djesu anosimbughe, akenyangile mupunge na mibidji, bikesigheme. Na musighe wuneni wukabe «swii». \v 25 Djesu aketsingule badukitsi bandi rye: «Yitu yenu yika?» Mu ghome adjimabe nowu, bakesutu na bakevosaange va ghari owu rye: «Mutu awuwu nyi wirumi ne mupunge na mambe na vane bimudedili!» \s1 Djesu esanzi binyuni bibi mu dibaale o musyengi Seraseni \r Mat 8.28-34; Mrk 5.1-20 \p \v 26 Djesu na badukitsi bandi bamatsyekeme o bulongu bu baSeraseni o disimu dine di yilibe adisungesene na Ngalile. \v 27 Ave Djesu amasunduyile vatsi, dibaale di musyengi eni, adimabe na binyuni bibi dikeyémubengusene. Vane kale asamamwédwaraange bikutu, amasileminaange mu dulombili, mu mambine. \v 28 Anolabe Djesu, amaghamughe, amakebwaghe va makulu mandi na akevose o djulu rye: «Dyambu yi witombi, Djesu, Mwane Nzambi adjitinde djulu? Kokolu, nyighulendi, wuyanzoyise!» \v 29 Mbana Djesu akerume binyuni bibive abimamukambisaange yi lenganu nopale. BaSeraseni, bamamutungaange myowu na makulu na bapange na mu bivangu bi madilu mu umukelise. Tumbe, akebitabulaange. Binyuni byeni bibi bimenemubeghaange mu mbure atsi amabilaange pinze o ghari dukange. \v 30 Djesu akemuwivule: «Dine dyaghu yi?» Akemuwaghule: «Yinombu». Amawaghule nane, mumbari bamabe binyuni bipwele. \v 31 Na bikelende Djesu, akébitinde o Mbengi. \p \v 32 Vane, vamabe mughambe wuneni wu bangulu awumadjangaange o djulu mukongu. Binyuni byeni bikelende Djesu yiri bikekote mu bangulu. Na Djesu akebaveghe musughe. \v 33 Binyuni bibi bikepale mu mutu eni, bikekote mu bangulu. Mughambe eni wukevindeme mukongu mbangu, wukeputume mu yilibe «mfughuu», wukevevughe. \v 34 Abamakelisaange bangulu beni, banolabe nane, bamarine na bamenenyavise tsangu mu musyengi na mu masaku. \v 35 Batu bamawende muyélabe adimavyoghe. Banotole ombu Djesu, bakerasune dibaale adimapalusu binyuni atsane va wusu andi, adware, asigheme na akepolu. Na batu beni bakeghangu na ghome. \v 36 Abobamalabe yimaghe yeni, bakeyetsingule nane Djesu amabelusile dibaale dyeni. \p \v 37 Bise Seraseni botsu, bakelende Djesu yiri arambuyi ombu wowu, mumbari bamaghangu na ghome adji neni. Djesu akenangeme mu bwatu noghabusile. \v 38 Djandi awu amapalusu binyuni bibi, akelende Djesu akenewendaange nandi. Tumbe Djesu akemughabuse o ndaghu andi nomurume: \v 39 «Yenetsingule batu baghu botsu ame Nzambi amawuvayile.» Mu dyoni, amayenewende noyenevaghaange bumbedji mu motsu ame Djesu amamuvayile. \s1 Djesu erambusi mwane Sayirise nobeluse mughetu \r Mat 9.18-26; Mrk 5.21-43 \p \v 40 Ave Djesu amaghabuyile o disimu dine di yilibe, yinombu yimamukelisaange mu umusangile. \v 41 Na vakerughe dibaale, dine dyandi Sayirise amabe yivunde yi ndaghu dusambu dji baSwife. Yivunde yeni akekebwaghe va makulu ma Djesu na akemulende yiri: «Rughe o ndaghu ami.» \v 42 Payi amavaghe nane, mumbari amabe na mwane divingu di mughetu wu dighumi na bilime bibedji (12) amamongaange. \p Ave Djesu amawendilaange, amabe va ghari yinombu na bakeyenemubandesenaange yari na yari. \v 43 Va ghari owu, vamabe mughetu awumabe na muvuve malungu mu dighumi na bilime bibedji (12). Mughetu eni, akemane maboti mandi motsu na babuyitsi, tumbe ne wumosi asarunguse umubeluse. \v 44 Anobambene va nzime Djesu, akebembe difubu di yikutu yandi. Vane-vane, muvuve malungu ukekamughe. \v 45 Djesu akewivule rye: «Anyi atsimbembe?» Botsu bakeghale. Pyere akemuwake rye: «Fumu, yinombu yiwutsyenge, na yiwubandesene yari na yari.» \v 46 Tumbe Djesu aketsiyise rye: «Mutu atsimbembe mumbari nyitsiwulu mangolu matsimapale mu menu.» \v 47 Mughetu eni, anolabe yiri bamamubaghule, akerughe noregheme na akekebwaghe va makulu ma Djesu, aketubule dibandu adi amamubembile va wusu mughungi, na nane amasunde ubeluyile. \v 48 Djesu akemutsingule rye: «Mwane ami, yitu yaghu yimaghughobule, wendangaange na duvotsu.» \p \v 49 Djesu uvose mbé akivose na mughetu eni, vakerughe yilumbi o dimbu di yivunde yi baSwife novose rye: «Wuyabwékungise wa Mulonzi, mwane amafu.» \v 50 Tumbe Djesu anowulu nane, aketsingule yivunde yeni: «Wuyalabe ghome, vaghe yike yitu, na mwane aghu oghobulu.» \v 51 Anotole o ndaghu Sayirise, asamagharusu mutu ususu ukote nandi, yike vane Pyere, San, Sake, tadji na ngudji mwane. \v 52 Botsu bamatataange nolilaange mwane eni. Djesu akebatsingule rye: «Duyabwelile, mwane agha afu, tumbe adji yilu.» \v 53 Na batu beni bakemupedjingi, mumbari bamadjabaange yiri mwane afu kale. \v 54 Tumbe Djesu akemughaange mu dikake novose na mangolu rye: «Mwane, releme!» \v 55 Vane-vane, akeghabughe monyu, akereleme. Djesu akebarume umuveghe bighudji. \v 56 Biburu bi mwane eni mughetu bakesutu, na Djesu akebaghandise yiri duyabile utsingule mutu adibanovyoghe. \c 9 \s1 Djesu esindiyi dighumi na bilumbi bibedji o yisalu yi Nzambi \r Mat 10.5-15; Mrk 6.7-13 \p \v 1 Djesu enengili dighumi na babedji (12) na ebaveyi mangolu na dirume mu binyuni byotsu bibi, na mu ubeluse bibedu. \v 2 Akebatinde mu uyenesamune Bukaghe bu Nzambi na mu ubeluse bibedu. \v 3 Akebatsingule rye: «Ave dulingile, duyabeghe yime: ne duvengu, ne komi, ne mbongu, ne dipe ne bidjunge bibedji. \v 4 Ndaghu adjududile, tsananu mune tena durambughe. \v 5 Mbure tsyotsu atsyubuse ududile, ghusughanu musyengi owu, mbana kukanu difufundu di makulu menu, dyoni dyube nane bumbedji abubafundise.» \v 6 Badukitsi beni bamasogheme, na bamayenewendaange, mu mimbu, mu uyenesamunaange musamu wuboti noyenebelusaange bibedu. \s1 Yirode amarondaange ulabe Djesu \r Mat 14.1-12; Mrk 6.14-29 \p \v 7 Yirode murumitsi wu Ngalile, anowulu motsu amamavaghungu, akesutu mumbari bapwele bamavosaange rye: «San-Batise amarambughe o dufu.» \v 8 Bane bakevosaange yiri: «Eli amabwéghabughe monyu.» Bamosi bakevosaange yi: «Mubiyitsi wukale wumaghabughe monyu.» \v 9 Tumbe Yirode amavosaange yiri: «Menu nyimarumise baketabule San-Batise muru. Yike nyi esalisi mambu ame menu nyiwulu?» Mu dyoni, amarondaange ulabe Djesu. \s1 Djesu na badukitsi bandi bébunguli mughungi wuneni \r Mat 14.13-21; Mrk 6.30-44; San 6.1-14 \p \v 10 Bilumbi djowandi bamatsingule Djesu motsu amebamadughusungu. Djesu akebanengile na bakevengeme o musyengi winengulu Besayide. \v 11 Yinombu yinomulabe, yikemuduke. Djesu na badukitsi bandi bakebadile. Djesu amabasayimine na amalonze Bukaghe bu Nzambi, nobeluse botsu abamabe na nzale dubelusu. \v 12 Wisi wunobande wutsime, dighumi na badukitsi bandi babedji (12) bakebambene na Djesu nomutsingule rye: «Tsyéghanini yinombu yikenewende mu mimbu na mu masaku, mu yenerombe bighudji na mambure ma yilatsi, mumbari tudji va kumu dukange.» \v 13 Tumbe Djesu akebawaghule rye: «Djenubeni, baveyanu bighudji!» Bilumbi bakemuwalu rye: «Djetu, tune bu mape maranu na nyame bedji tsi mambe. Wirondi bwena tuwendi mu yésumbe bighudji bi batu botsu babe?» \v 14 Vane, vamabe tosini-yiranu (5 000) tsi batu. Djesu aketsingule badukitsi bandi rye: «Batsanisyanu mu maghuki ma maghumi-maranu (50) ma batu.» \v 15 Badukitsi bakemudedile na bakebatsanise. \v 16 Djesu akebonge mape meni maranu na nyame tsyeni tsibedji. Akenangule misu na djulu, akeghabusile Nzambi diboti mu bighudji byeni, akebitabule na akebiwakise badukitsi bandi na bakeghabile yinombu. \v 17 Botsu abamadji, bakeghukuru. Bibuku abimasyalulu, bikebase dighumi na ponzi bedji (12). \s1 Pyere etubuli bwendiri Djesu la Kirisete \r Mat 16.13-21; Mrk 8.27-31; San 6.67-71 \p \v 18 Yilumbu yimosi Djesu amasambilaange pinze va mughule, badukitsi bandi wandi bamabe vane. Akebawivule rye: «Yi yinombu yivosi mu menu?» \v 19 Bakemuwaghule rye: «Abane bévosi rye wudji San-Batise, bamosi bakevosaange rye wudji Eli mubiyitsi, basusu bakevosaange bwé wudji mubiyitsi wukale awumarambughe o dufu.» \v 20 Akebwébawivule rye: «Ka djenu, yi dwitasi? Anyi nyivu?» Pyere akewake rye: «Wudji Kirisete, mwane Nzambi adjivu monyu.» \s1 Djesu ebalonzi nane ofwile na nane orambuyile o dufu \r Mat 16.20-24; Mrk 8.30-33 \p \v 21 Djesu amabaghandise kilikingi duyaditsingule mutu. \v 22 Na amabwele rye: «Mwane Mutu olabe maghughe maneni. Bivunde bi baSwife, bivunde bi bavaghulitsi ba paghu na milonzi mi mighaghe bomubuse, oboku na mu yilumbu ayimuryeru orambughe o dufu.» \s1 Tsyeni mutu orungulile udukile Djesu \r Mat 16.24-28; Mrk 8.34—9.1 \p \v 23 Mba amatsingule mughungi rye: «Payi mutu erondi unduke, alekeghale djabeni, ananguli kurusu andi kale yilumbu na anduki. \v 24 Nyidutsinguli: Wotsu oronde wughaghe monyu andi, owuvinde; tumbe djandi awu owutsyemuse dibandu menu, omwéwudile. \v 25 Ubwedji yi wuvu ombu mutu awirondi udile maboti motsu ma butambe, mbana aketsyemuse vo akebunge monyu andi? \v 26 Payi mutu olabe yisoni mu menu na mu mambu mami, Mwane Mutu omulabe yisoni ave oruyile mu bundumbe bwandi, na bu Tadji na bu byanze bi Nzambi abivu bisyeme. \v 27 Dingenze, nyidutsinguli rye: bamosi abavu vave bagholefu, pa bakalabe dulasu du Bukaghe bu Nzambi.» \s1 Djesu ekaluyi yidimu \r Mat 17.1-8; Mrk 9.2-8 \p \v 28 Banovyose tsone, mu yilumbu ayi munane, Djesu akenengile Pyere, San na Sake na bakemate o mukongu muyésambile. \v 29 Ave bamasambililaange yinzi yandi yikekademe na yikutu yandi yike veme «vee». \v 30 Sundile, va malabene babaale babedji bamamoghaange nandi: Moyise na Eli. \v 31 Djowu abamalabene va ghari bundumbe bu Nzambi, bakevosaange na Djesu mu djabe nane omanine yisalu yandi ne akeyefu o Serusaleme. \v 32 Pyere na bambatsi, bamabe bilu. Tumbe banorambughe yilu nonyighe misu, bamalabe bundumbe bu Djesu na babaale babedji abamabe nandi. \v 33 Yike babaale beni banobe beli nowende, Pyere amavose na Djesu rye: «Fumu, dibwedji yiri tubyanu vave. Turungyanu mirumbe miryeru: wumosi awaghu, wususu wu Moyise, awune wu Eli. Payi Pyere avose nane, mumbari asamadjabaange adi amavosaange.» \v 34 Ave amavosilaange nane, dimungi dimasundughe na dimabaghumbe na yidumbitsi yandi. Pyere na bambatsi babedji bakeghangu na ghome ave bamalabile dimungi dimabaghumbe. \v 35 O ghari dimungi umawulunu dyufi dimavose rye: «Awuwu la Mwane ami awu nyimasole, muwululwanu!» \v 36 Dyufi dyeni dinovole, bamalabe yike Djesu bwandi. Mu temu eni, Pyere na bambatsi babedji bakelévole, na basamatsingule batu adibamalabe. \s1 Dubelusu du mwane awuvu na yinyuni yibi \r Mat 17.14-18; Mrk 9.14-27 \p \v 37 Yilumbu ayimaduke, Djesu na badukitsi baryeru bamavindeme mukongu. Yinombu yineni yimabengusunu Djesu. \v 38 Va ghari yinombu, dibaale dimosi akeghamughe rye: «Mulonzi kokolu tsyaghu, lase mwane ami divingu yingebe! \v 39 Payi Yinyuni yibive yimamughaange, mwane eghamuyingi, esibuyingi, epalisingi difwitse. Yimunemisingi, yibu umuboke na yighegharu umudunde. \v 40 Nyitsilende badukitsi baghu bakeyisanze, tumbe bagharungule.» \v 41 Djesu amawake rye: «Kamune paghe dji, djenu batu babi, dune mirime mighale. Temu kweni nyuwarilaange kemi tsyenu? Beghe mwane aghu.» \v 42 Ave mwane amabambininaange na Djesu, Yinyuni yeni yibive yimamukungise na mangolu, yikemubete. Djesu akeyinyangile noyisanze. Mwane akebelughe, mbana Djesu akemughabusile tadji andi. \v 43 Botsu bakesutu dibandu buneni bu Nzambi. \s1 Djesu ebwévose mu dufu na durambughe dwandi \r Mat 17.22-23; Mrk 9.30-32 \p Vo batu bamanyungilaange ame Djesu amavaghaange, aketsingule badukitsi bandi rye: \v 44 «Wulwanu na ghangisanu motsu ame nyikidutsingule vave: Mwane Mutu osumbusu na batu.» \v 45 Tumbe basamatsiyise adi amavosaange. Basamawulu divindughulu mumbari dimabe yikeke mumba bakéjabe divindughulu. Bamalabe ghome mu mwémuwivule dyoni. \s1 Anyi avu yivunde? \r Mat 18.1-5; Mrk 9.33-37 \p \v 46 Badukitsi baketsundaange mu djabe anyi avu yivunde mu djowu botsu. \v 47 Djesu anodjabe matase ma mirime myowu, amabeghe mwane ngebi, akemurelighe va mughule andi, \v 48 novose rye: «Wotsu edili mwane nane wughu mu dine dyami, endili. Wotsu endili, edili djandi omanzindighe, mumbari wotsu odjivu agheyi va ghari enu, djandi la yivunde.» \s1 Awu agha mbeni enu, mutu enu \r Mrk 9.38-40 \p \v 49 San akevose rye: «Fumu, tutsilabe mutu atsisanzaange binyuni bibi na mangolu ma dine dyaghu. Tutsimughandise mumbari agha netu mukonge.» \v 50 Tumbe, Djesu akemuwaghule rye: «Duyabwémughandise, mumbari wotsu agha mbeni enu, mutu enu.» \s1 Bise Samari bebusi Djesu \r San 4.9-20 \p \v 51 Djesu anolabe yiri temu adji omatile o djulu yike wutole djitoli, akeghane kake djuwende o Serusaleme. \v 52 Djesu akeretse bilumbi, bakewende, baketole o dimbu di bise Samari mu yemukunzile mbure. \v 53 Tumbe batu ba dimbu dyeni, bakebuse wubadile mumbari bamadjabaange yiri o Serusaleme ewendi. \v 54 Ave badukitsi Sake na San bamadighululu, bakewivule rye: «Fumu, wirondi yiri turumi mudji awu wiruli o djulu wukebasyeghesene?» \v 55 Djesu akeghelughe ombu wowu, akebasyembe. \v 56 Na bamawende o dimbu dimosi. \s1 Abérondi uduke Djesu \r Mat 8.19-22 \p \v 57 Ave bamabile mu nzile, mutu amatsingule Djesu rye: «Nyuyenewendaange naghu mbure tsyotsu atsiwuwendaange.» \v 58 Djesu akemuwaghule rye: «Bitsalale bine midunge na batsoli bane muve, tumbe Mwane Mutu aghaane mbure djuvumine nosikile muru.» \p \v 59 Ombu wumosi, Djesu akevose rye: «Nduki.» Tumbe mutu eni akemuwaghule: «Kokolu Fumu, lépeghe musughe muleyétsighe tadji ami.» \v 60 Djesu akemuwaghule rye: «Dunde abafu batswiyi bamvumbi nowu, tumbe ndedju wende, yesamune Bukaghe bu Nzambi.» \v 61 Wususu akebwévose rye: «Fumu, nyirondi uwende naghu, tumbe nyileyeghanine batu ba ndaghu ami.» \v 62 Djesu akemuwaghule rye: «Mutu wotsu oyibandi wusole yilu mu nungi na mukwati, yinzi na nzime, agha awelimine mu Bukaghe bu Nzambi.» \c 10 \s1 Djesu esindiyi maghumi dusambwali na badukitsi babedji \r Mat 9.37-38; 10.7-16 \p \v 1 Va djulu vane, Fumu akesole maghumi-dusambwali na badukitsi babedji (72) basusu. Akebasindighe babe babedji mu misyengi na mbure tsyotsu atsi djabeni mbé olingule. \v 2 Akebatsingule rye: «Nungi djimawele, vake dighumbe, basatsi bagha pwele, kaboghu sambilanu Fumu nungi akebwese basatsi. \v 3 Wendanu, lanu nyidusindiyi nane baane ba bindombu va ghari baminzi. \v 4 Duyabonge dibumbe di mbongu vo komi ne bapondu. Mu nzile, duyasimbe mutu. \v 5 Mu mandaghu motsu ameduyenekotaange, lévosanganu rye: “Duvotsu dubi mu ndaghu édjidji.” \v 6 Pavadji mutu duvotsu, dwoni dubi mu mutu eni. Patsi nane, dwoni dudughabuyili. \v 7 Tsananu mu ndaghu eni, djanganu na nwanganu byotsu abiboduveghe mumbari musatsi awelimine na fute andi. Duyabe duyawende ndaghu na ndaghu. \v 8 Musyengi wotsu awu duyenekotaange, ave boduwakile, djanganu abiboduveghe. \v 9 Belusanu bibedu abi durasunu, batsingulyanu rye: Bukaghe bu Nzambi bumabambene nenu. \v 10 Tumbe, musyengi awughoduwake, palanu mu mbure tsi mighungi, batsingulyanu rye: \v 11 “Twighubuli mu djenu difufundu di musyengi enu aditsiname mu makulu metu, tumbe djabanu yiri Bukaghe bu Nzambi buke bebeli.” \v 12 Nyidutsinguli rye: Mu yilumbu yi bunzonzi bu Fumu, bise musyengi eni bokilusu wuvyolile bise Sodome.» \s1 Misyengi amibusi wuvayile yitu \r Mat 11.20-24 \p \v 13 «Maghughe ombu ndedju Korasi, maghughe ombu ndewandi Besayide. Mumbari, bimaghe abitsilabane ombu wenu, mbé o Tire na Sidone, yileme nabubu mbé bamadwarile basyele nogholene dibufu muvonde kokolu. \v 14 Ladibandu, va yilumbu yi bunzonzi bu Nzambi, misyengi mi Tire na Sidone mighokambusu pwele nane djenu. \v 15 Na ndedju wandi Kapernawume, witasi bwena wumatusu o djulu? Djabanu yiri dudyamusu nobwaghu o bulongu bu djowu abafu.» \v 16 Djesu akebwétsingule badukitsi bandi rye: \qc «Oyiduwululu, ekululu; \qc oyidunyaghuli, endyaghuli; \qc oyinyaghuli menu, \qc enyaghuli wandi omanzindighe\x + \xo 10.16 \xo*\xt Isa 14.13-15\xt*\x*.» \s1 Dughabughulu du maghumi dusambwali na badukitsi babedji \r Mrk 6.12; Mrk 16.17-20 \p \v 17 Maghumi-dusambwali na badukitsi babedji (72) bamaghabughe na nzangu novose rye: «Fumu, ne binyuni bibi bimatudedilaange ave tumabiruminaange mu dine dyaghu.» \v 18 Djesu akebatsinguli rye: «Nyimalabe Dyabu amabondughaange o djulu nane dusyemu du kaki. \v 19 Lanu, nyimaduveghe musughe utsyarile banyoghe, bakuru na mangolu motsu ma mbeni na vaghobe yime yudukambise. \v 20 Tumbe duyabe na nzangu mumbari binyuni bidudedili. Tumbe saghanu mumbari mine menu masonughu o djulu.» \s1 Nzangu Djesu \r Mat 11.25-27; Mat 13.16-17 \p \v 21 Vane-vane, Djesu akebase na nzangu dji Yinyuni Yisyeme noghamughe rye: «Tate, nyiwudodisi, Fumu djulu na butambe mumbari wumasweghe mambu meni mama ombu bango dyele na dudjabu, wumamalase ombu bangebi. Nine Tate, mumbari wutsironde yiri dyube nane. \p \v 22 Tate ami, amapeghe bimi byotsu. Vagha mutu edjabi Mwane payi tsi Tadji, vo Tadji payi tsi Mwane, na abe Mwane erondi udjabise Tadji.» \v 23 Djesu anoghelughe ombu badukitsi bandi, o fundu akebatsingule rye: «Ubwedji ombu djenu abedwilabi mambu meni mame amedwilabi! \v 24 Mbana, nyidutsinguli rye: babiyitsi na Kaghe tsipwele bamaronde wulabe abi djenu dwilabi tumbe basamabilabe. Na bamaronde uwulu amedwiwulu na basamamawulu.» \s1 Nongu dji mwise Samari \r Mat 22.34-40; Mrk 12.28-34 \p \v 25 Mulonzi wumosi wu mighaghe, amareleme mu wélighe Djesu. Akemutsingule rye: «Mulonzi yi nyuvaghe mudile monyu mutubu na mutubu?» \v 26 Yike Djesu akemuwivule rye: «Mu mughaghe Moyise, yi basonighe? Tsyeni wiwuwululu?» \v 27 Dibaale dyeni dikemuwaghule rye: «“Wurondaange Fumu Nzambi aghu na murime wotsu, na muvumu aghu wotsu, na mangolu maghu motsu, na matase maghu motsu.” Mba nane, “Wurondaange mutu naghu nane ndebeni\x + \xo 10.27 \xo*\xt Det 6.5; Lev 19.18\xt*\x*.”» \p \v 28 Djesu akemusingisile nomutsingule rye: «Vaghe nane, wudile monyu.» \v 29 Tumbe djandi akeronde wukekaghule, nowivule Djesu rye: «Anyi avu mutu nami?» \p \v 30 Djesu akebatsingule rye: «Wumabe mutu wune amarambuyilaange o Serusaleme mu vindeme o musyengi Seriku. Va ghari nzile akeghangu na bikongu, bakemudimbe nomupatule bikutu abimabe nandi na bakemusile peni, aketabughe nyambu, bakemusila noyenewende. \v 31 Muvaghulitsi paghu amavyoyilaange mu nzile eni, anolabe mutu eni akemughonge, akenewende. \v 32 Musalitsi wu ndaghu Nzambi wu mwise Levi, aketole vane, akelabe mutu eni, akemughonge djawandi akenewende. \v 33 Tumbe mwise Samari amabe mu mulingu andi, aketole vane, anomulabe, akebase na yingebe. \v 34 Anobambene nandi, akemutsindule malungu, akewitile matsi na malamu mu mubughe mapure. Akemunangighe va djulu buru adjimenemubeghaange, akemubeghe o ndaghu beni bakemukelise na burange.\fig |alt="Nongu dji mwise Samari" src="WA03863b.tif" size="col" loc="10.30-35" copy="by Graham Wade. © United Bible Societies, 1989, Nairobi, Kenya." ref="10.34"\fig* \v 35 Ave kedi, amaveghe fumu ndaghu beni fure bedji\f + \fr 10.35 \fr*\fq fure bedji: \fq*\ft mbongu tsyeni, fute bilumbu bibedji bi yisalu va temu eni.\ft*\f* novose rye: “Munkelisili na burange, byotsu abi wuvaghe mu djandi, nyughughabusile ave nyurule.”» \p \v 36 Djesu akemuwivule rye: «Tsyeni witasili? Va ghari djowu baryeru, anyi amalase mutu awu bikongu bamadimbe yiri adji mutu nandi?» \v 37 Mulonzi eni mighaghe akemuwaghule: «Djandi omamuwamuse.» Djesu akemutsingule rye: \qc «Ndewandi, wende. \qc Vaghaange nane djandi.» \s1 Djesu ombu Marete na Mari \p \v 38 Djesu amabe mu nzile na badukitsi bandi, baketole va dimbu, mughetu benengili Marete akebawake o ndaghu andi. \v 39 Mari mwane ngudji andi amabe bu atsane va ditoghu va wusu Fumu mu ulungu musamu awu djandi amalonzaange. \v 40 Marete amavungilaange bu mu bisalu muwake beni. Akebambene na Fumu nomuwivule rye: «Fumu, nde wilabi ubwedji vane mwane ngudji ami enzili pinze na bisalu byotsu? Mutsinguli, akwamusi!» \v 41 Fumu akemuwaghule rye: «Marete, Marete! Yi witsirili murime noketsoyise na matase mu mambu mapwele? \v 42 Tumbe, dyambu dimosi bwandi diwelimine. Mari, atsisole dyambu diboti adighomupatulu.» \c 11 \s1 Djesu evosi mu dyambu di dusambu \r Mat 6.9-13; 7.7-11 \p \v 1 Vamabe yilumbu, Djesu amasambilaange va mwa mbure. Anomane, wumosi mu badukitsi bandi amamuwivule rye: «Fumu, tulonzi wusambile Nzambi nane San amalonzile badukitsi bandi.» \v 2 Djesu akebawaghule rye: «Lanu, ave dusambililaange, vosanganu rye: \q1 “Tate etu, adjivu o djulu, \q1 dine dyaghu dibi disyeme, \q1 bukaghe bwaghu buruyi. \q1 \v 3 Tuveyi bighudji bi kadi yilumbu. \q1 \v 4 Tutandi mabi metu, \q1 nane twitandili djetu wandi abetuvayi mabi, \q1 wuyatusile mu dumangu.”» \s1 Uvonde na yiswebiri \p \v 5 Djesu amamwébatsingule rye: «Payi mutu wumosi va ghari enu ane mbatsi, na eyimukokumune va ghari wisi, nomunengile: “Mbatsi ami, nzombisi mape maryeru, \v 6 mbatsi ami mosi amarughe o wulinge, na ngaane yime yumuveghe.” \v 7 Ka yike mbatsi eni emuwaghuli o ghari ndaghu andi rye: “Sile menu, nyimadibighe ndaghu, menu na baane bami tumabundeme, ngobwésimbughe muyighuveghe mape.” \v 8 Nyidutsinguli, yike esimbuyi mu muveghe byotsu abi erondi, tsi mu yimbatsi ayivu va ghari owu, tumbe mumbari emuvondi na yiswebiri. \v 9 Menu, nyidutsinguli bwé: Vondanu, na boduveghe; rombanu, na dubaghule; dukisanu na bodudibulile mune ndaghu. \v 10 Mumbari, oyivondi, edili; oyirombi, ebaghuli; na bédibulili mune ndaghu ombu oyidukisi. \p \v 11 Payi mwane evondi nyame mambe, tadji nyi va ghari enu orungule umuveghe pili? \v 12 Vo omuveghe kuru payi emuvondi dyaki? \v 13 Babi nane djenu dwidjabi uveghe bime bi bwedji ombu baane benu, tambusu na Tadji enu adjivu o djulu, tsyeni aghoveyile Yinyuni Yisyeme ombu djowu abemuvondi?» \s1 Dubelusu du dibabe na Djesu ewaghuli djowu abemufwengilili \r Mat 12.22-30; Mrk 3.22-27 \p \v 14 Djesu amasanze Yinyuni yibi ombu dibaale di dibabe. Yinyuni yeni yinopale, dibaale dyeni dikevose. Yinombu yi batu yikesutu yikebase na yinyunge. \v 15 Tumbe bane bamavose rye: «Belesebule, yivunde yi binyuni bibi yimuveyi mangolu mosanze binyuni!» \v 16 Bamosi, mu wélighe durumu dwandi, bamamuwivule yiri alasi yilimbe ayiruyili ombu Nzambi. \v 17 Tumbe Djesu anodjabe matase mowu, amavose rye: «Bulongu bwotsu abu batu bétoyi djobeni na djobeni, butsyemughe, na mandaghu mowu merakuyi. \v 18 Dwivosi yiri menu nyisanzi binyuni bibi na mangolu ma Belesebule. Payi ngenze Dyabu ekétoyise djabeni, mumbari yi bukaghe bwandi bubile buware? \v 19 Payi dwitasi yiri menu, nyibisanzi na mangolu ma Belesebule, ka baane benu abebisanzi wandi nane menu, mangolu mowu anyi ebaveyi? Baane ba djenubeni bodufundise! \v 20 Tumbe, payi na mangolu ma Nzambi nyibisanzili, Bukaghe bu Nzambi buke va ghari enu. \p \v 21 Payi mutu mangolu na bitoghulu byandi, ekelisi ndaghu andi, busine bwandi bwotsu bukandu. \v 22 Tumbe yikeveruyi mutu wumuvyoghulile mangolu, emubeti, emupatuli bitoghulu abi atsivayilaange yitu, eghabi byotsu abi mbé bikevu nandi. \qc \v 23 Awu agha nami, epini. \qc Awu aghéghukiyi batu nami, epanzi.» \s1 Dughabughulu du yinyuni yibi \r Mat 12.43-45 \p \v 24 «Ave Yinyuni yibive yipalili mu mutu, yiwendi mu mbure tsi wumughe mu rombe yitsanunu. Payi yighaayidile, yivosi rye: “Nyughabughe o ndaghu ami adji nyitsirambuyile.” \v 25 Eghabuyi, edjirasunu djimaghombulu, djimakunzu. \v 26 Kaboghu yiwendi muyélande yisambwali yi binyuni abimuvyoghulile wubi. Béruyi va mosi, békoti mu ndaghu eni na bétsani. Na dighughe di mutu eni divyoghulili aditeghe.» \s1 Ubwedji awungenze \p \v 27 Djesu anomane uvose mambu meni, mughetu akeghamughe va ghari yinombu rye: «Ubwedji ombu mughetu omaghukelise o modji na omaghunwise!» \v 28 Djesu akemuwaghule rye: «Nesi, tumbe ubwedji ombu djowu abewulu mbembu Nzambi na bédjidedili nodjisalise!» \s1 Batu bévondi Djesu yimaghe \r Mat 12.38-42 \p \v 29 Yinombu yi batu yimarughesene pwele va wusu andi, akevose rye: «Batu ba temu édjidji babive, bévondi yilimbe yi yimaghe, tumbe yimaghe yi yubalasu, patsi yi mubiyitsi Sonase? \v 30 Ngenze nane Sonase amabile yilimbe yi bise Ninive, anane Mwane Mutu obe yilimbe mu batu ba temu édjidji. \v 31 Mu yilumbu yi mufundu djulu, kaghe mughetu bise bande bulongu oreleme va wusu batu ba temu eni djidji, mu ubatabulile bunzonzi. Odisalise mumbari amarule o malongu ma vale mu uyiwulu malongi ma dyele di kaghe Salemu. Vave, vadji Mutu avyoghulile Salemu! \v 32 Mu yilumbu yi mufundu, bise Ninive boreleme va wusu batu ba temu eni djidji na boduveghe mbele, mumbari djowu bamakalughe dyele mu musamu Sonase!» \s1 Yidjalale yi dunyuru \r Mat 5.15; 6.22-23 \p \v 33 «Vagha mutu ebanzi paghe mu udjisweghe otsi ponzi vo otsi tangi, tumbe edjisunzi va djulu dingase mumbari botsu abokotaange bakelaba yidjalale. \v 34 Disu dyaghu la lambi dunyuru dwaghu. Payi disu dyaghu dighebeli, dunyuru dwaghu dudji mu yidjalale. Tumbe payi disu dyaghu dibeli, dunyuru dwaghu dudji otsi piseme. \v 35 Kaboghu kebene, yidjalale ayivu mu ndedju yikebe piseme. \v 36 Payi dunyuru dwaghu dwotsu dudji mu yidjalale, ughaane mbure djivu otsi piseme, udji ndedju wotsu mu yidjalale, nane mwinde wighumonitsili na yidjalale yandi.» \s1 Djesu esyembi baFarisi na milonzi mi mighaghe \r Mat 23.1-36; Mrk 12.38-40 \p \v 37 Djesu anomane uvose, muFarisi wumosi akemunengile o udji o ndaghu andi. Djesu amakote akevyoghe va tavule. \v 38 Anolabe bwena Djesu aghasuse makake ne akedji, muFarisi eni amakambulu. \v 39 Kaboghu Fumu akemutsingule rye: «La nane duvu, djenu baFarisi, dwilyomisi yike yidju-djulu yi dimoyi na yi yipele, tumbe o ghari tsyenu, dubase na nzale udaghe na mambu mabive. \v 40 Biduke bi batu nane djenu! Omasale yidju-djulu, tsiri djandi amasale ghari wandi? \v 41 Kaboghu, diwelimine yiri duveghaange ombu bidjaghe byotsu abiwelimine mu bipele byenu, mbana menu motsu molyome. \p \v 42 Maghughe ombu djenu baFarisi dwiveyi ombu Nzambi yimosi mu dighumi yi bivaru abibendi mu manyengi menu: ngambu, disosu na bimosi. Tumbe dwilibini usalise dusungughu na durondu du Nzambi. Abine mbé dwireli uvaghe na dugholibene mane. \v 43 Maghughe ombu djenu baFarisi, dwirondingi bitsighe biteghe mu mandaghu ma dusambu, na dwirondingi uveghu mbolu va ghari mughungi. \v 44 Maghughe ombu djenu, dudji nane bambine bamaghulene, na batu ave bévyoyili mune bétsyarile nzoruru mumbari mughaa bilimbe!» \p \v 45 Mulonzi wumosi wu mighaghe akemutsingule rye: «Mulonzi, vo wivosili nane, djetu wandi wisyengi!» \v 46 Djesu akewaghule: «Maghughe ombu djenu wandi milonzi mi mighaghe, dwinangusi batu mifune mirange ubeghu, mbana dughesisini ne mulembu wumosi mu ubawamuse. \v 47 Kamune maghughe ma dulabe? Dwibumbi bangile tsi babiyitsi, abe batadji benu bamaboke. \v 48 Kaboghu, dudji kingu mosi na batadji benu, mumbari djowu bamaboke babiyitsi beni, na djenu dwirungi bangile bowu. \v 49 Ladibandu, Nzambi na dyele dyandi amavosile rye: “Nyubatindile babiyitsi na bilumbi, boboke bamosi, bakekwane basusu.” \v 50 Kaboghu, batu ba temu eni djidji, boveghu mbele mu dyambu di babiyitsi abamaboku, ubongile vane dibandu di bulongu. \v 51 Dimabandile vane bamavunine Abele kwange na dufu du Sakari, omaboku va ghari yinyenzulu yi paghu na ndaghu Nzambi. Nine, nyidutsinguli yiri, batu ba temu eni djidji, bowivulu dibandu di malungu meni! \v 52 Maghughe ombu djenu milonzi mi mighaghe, adumasweghe sabi adjiveyi dudjabu du mambu ma Nzambi. Dughadukote djenubeni, mbana dwighandise ne bo mbé baronde ukote.» \p \v 53 Djesu anopale o ndaghu eni, Milonzi mi mighaghe na baFarisi, bamabande wumutsuyise nomuwivule bivu mu mambu mapwele, \v 54 kwivululu dji dyele mu ulabe yiri bowulu mbembu bive djupale mu munu andi. \c 12 \s1 Djesu elubusi bango pende-pyalu \r Mat 10.26-27 \p \v 1 Va temu eni, yinombu yi batu yimawungene tena yimayenetsyarsenaange. Djesu akelevose na badukitsi bandi nobatsingule rye: «Kebenanu na pende-pyalu baFarisi abavu nane yifunisi ayi bésobini mu pate-mape\f + \fr 12.1 \fr*\fq yifunisi ayi bésobini mu pate-mape: \fq*\ft va temu kale, baghetu bamasobenaange puse mu urandise pate-mape, mu bumbighe ne bakeghoke mape mowu.\ft*\f*. \v 2 Vagha dyambu disweme adighodjabunu, ne yikeke ayighobaghulu. \v 3 Ladibandu: Motsu duvosaange otsi piseme, mowulunu o yidjalale; ame dungungerenaange mu bibuku bi mandaghu, motubulu va ngande, mbanane mowanzulu mwanzu.» \s1 Anyi abwedji udumu? \r Mat 10.28-31 \p \v 4 «Nyidutsinguli djenu aduvu bambatsi bami, duyabe na ghome ombu djowu abeboki dunyuru, mumbari baghorungule uduvaghe dyambu disusu. \v 5 Nyudulase vengu awu dudume: dumanu Nzambi mumbari payi dumafu, orungule ubwaghe yinyuni wandi o dyange di mudji. Nine, djandi awu dudume. \p \v 6 Baghesumbisi tsoli yiranu tsigheyi mu fure bedji? Nzambi aghélibini ne djimosi. \v 7 Ne nange tsyenu tsyotsu tsi myuru tsitalu. Duyadume, djenu duvyoghulile batsoli.» \s1 Unyeme vo ughale Djesu Kirisete \r Mat 10.19-20; 10.32-33; 12.32 \p \v 8 «Nyidutsinguli, wotsu onyeme menu va kande batu, Mwane Mutu wandi omunyeme va wusu byanze bi Nzambi novose rye: awuwu mutu ami. \v 9 Tumbe owughale menu va misu ma batu, mewandi nyumughale va wusu byanze bi Nzambi. \v 10 Awu ovose kulini mu Mwane Mutu, otandu, tumbe awu ulenze Yinyuni Yisyeme, aghotandu. \p \v 11 Payi bodusosise mu mandaghu ma tsambu ma baSwife va wusu banzonzi na barumitsi, duyalabe ghome mu motsu duvose mu kekaghule. \v 12 Yinyuni Yisyeme yuduveghe vane-vane mambu ame durungule uvose.» \s1 Nongu dji yisine yi yiduke \r Mat 16.26; Luk 16.19-26 \p \v 13 Mutu wumosi va ghari yinombu akevose na Djesu rye: «Mulonzi, tsingule mwane ngudji ami yiri tughabini disyale.» \v 14 Djesu akemuwake rye: «Dibaale, anyi atsimbyatse nzonzi enu umudughabile disyale dyenu?» \v 15 Mbana, akelubuse botsu rye: «Kebananu na nzale neni dji busine, mumbari monyu mutu wughaa mu durangu du bime abivu nandi.» \p \v 16 Na akebabukile nongu: «Manungi ma yisine ma mabure bighudji bipwele. \v 17 Na akekéwivulaange yiri: “Tsyeni ngavayile? Ngaane bitale biwelimine byusweyile dighumbe. \v 18 Kaboghu, nyupanze bitale byotsu, na nyurunge bisweghulu abineni, mu ukelise bighudji na maboti mami motsu. \v 19 Nyukésingisile mebeni: Labe, wuke na maboti mapwele bilime na bilime, tsyétsani, djangaange, nwangaange mbana saghaange.” \v 20 Tumbe Nzambi akemutsingule: “Kamune yiduke yi, na mukolu eni wuwu wufu. Maboti motsu ameghutsighukighe na nyi mosyale?”» \v 21 Djesu akebwévose rye: «Anane dyube ombu mutu oyighukiyi busine mu djabeni, tumbe aghaane busine mu mambu ma Nzambi.» \s1 Ube na yitu mu Nzambi \r Mat 6.25-34 \p \v 22 Djesu akevose na badukitsi bandi rye: «Ladibandu, nyidutsinguli: duyabe na munyongu mu monyu enu mu dyambu di bighudji. Duyabe na munyongu mu dunyuru dwenu mu dyambu di bidwaru. \v 23 Djabanu rye: monyu wuvyoghulile bighudji; dunyuru duvyoghulile bidwaru. \v 24 Labatyanu bavange! Baghevari, baghedokuli milunde, baghaane bitale vo mireri, tumbe Nzambi ebabunguli. Tambusu na djenu batu, duvyoghulile batsoli dighobe. \v 25 Anyi na manyoni mandi, orungule wukebwese mwa pesu temu mu monyu andi? \v 26 Payi dughorungule wutsonzighe dyambu digheyi, dibandu yi dubile na manyoni mu masusu? \v 27 Labatyanu nane tsangu tsifulili mu biriri bi musiru, tsighesali, tsigherariyi bikutu. Nyidutsinguli: ne kaghe Salemu, mu bundumbe bwandi bwotsu, asamadwaraange burange nane tsangu tsyeni. \v 28 Kaboghu, yi dubile na yitu yi gheyi? Payi Nzambi ebwedjisi tsangu eni yilumbu yéyiyi adjunyenzu mughese, tambusu na djenu batu, tsyeni aghorungulile wududwisile? \v 29 Djenu, duyalabe keri mu abi dudji vo abi dunu. \v 30 Byotsu bine, bise bulongu abaghabaware mu Nzambi bebirombi. Tadji enu adjivu o djulu edjabi nzale tsyenu. \v 31 Tumbe djenu, lerombanu Bukaghe bu Nzambi na byotsu bine, byuduveghu va djudjulu.» \s1 Busine bu Bufumu bu djulu \r Mat 6.19-21 \p \v 32 «Djenu mughambe wugheyi wu bindombu, duyalabe keri, Tadji enu atsisole uduveghe Bukaghe bu Nzambi. \v 33 Sumbisanu abivu nenu na veghanu mbongu ombu bidjaghe. Anane dukerungile komi adjighofu na dughukighe busine abughosuke o djulu, abughobembu na badayi, ne batsyelili baghobubunge. \v 34 Mumbari ave busine bwenu buvu, avane murime wandi wuvu.» \s1 Basalitsi abemoyi \r Mrk 13.33-37; Mat 24.42-44; Mat 25.1-13 \p \v 35 «Warisanu matsande menu na banzanu lambi tsyenu. \v 36 Banu nane basalitsi abevivi fumu owu atsiwende o mulambu udiwele, bebi batsonzeme mu umudibulile mune ndaghu ave oghabuyile na edukisi. \v 37 Ubwedji ombu basalitsi abomoghaange mu uvive fumu owu. Payi ditsibe nane, dingenze, nyidutsinguli: owarise tsande andi, obanengile va tavule, na djabeni obaghabile bighudji. \v 38 Akerughe va ghari wisi vo va matebughulu, ubwedji ombu basalitsi abe erasunu bemoyi.» \p \v 39 «Ghulwatyanu, fumu ndaghu mbé edjabi temu adji mudayi oruyili mu uyibule ndaghu, nyitasi rye mbé omoghe mu ughaghe ndaghu andi. \v 40 Djenu wandi banu dukunzeme mumbari dughejabi temu adji Mwane Mutu oruyile.» \s1 Musalitsi wuwelimine na musalitsi dyengule \r Mat 24.45-51 \p \v 41 Pyere akewivule rye: «Fumu, djetu wibukili nongu edjine vo batu botsu?» \v 42 Fumu akemuwaghule rye: «Musalitsi wusigheme na awuvu na dyele anyi? Djandi o fumu oveghe musughe wukelise ndaghu andi noghabilaange basalitsi abane bighudji mu temu adjiwelimine. \v 43 Ubwedji ombu musalitsi eni o fumu ndaghu oyirasunu ekelisi ndaghu andi. \v 44 Dingenze nyidutsinguli: fumu ndaghu omuveghe musughe mu urumise busine bwandi bwotsu. \v 45 Tumbe, musalitsi eni amavose mu murime andi rye: “Fumu ami agholerughe.” Djandi yikebi mu udimbise basalitsi ba babaale na ba baghetu, na yikebwébe mu udji, mu unu na mu ulange. \v 46 Yikevayi nane, fumu andi orughe mu temu adji djandi aghodjabe. Omubinge mbana omughabile fute adjiwelimine na djowu abaghabasungeme. \v 47 Kaboghu, musalitsi awidjabi adi fumu andi erondi, mba aghedivayi, odimbusu kube neni. \v 48 Tumbe musalitsi awughesali bisalu abi fumu andi erondi, mumbari aghejabi adiwelimine ombu fumu andi, okilusu mwa pesu. \qc Awu béveyi pwele, otsundusu pwele. \qc Awu edili pwe-pwele, owivulu pwe-pwele wandi.» \s1 Duvotsu vo dupasu \r Mat 10.34-36 \p \v 49 «Nzirughe o uyibwaghe mudji mu butambe, nyirondi bwena wukelulaange. \v 50 Vengu nyubatusu, kamune munyongu wuvu nami tena dyoni dyudughusu! \v 51 Dwitasi yiri nyimarughe mu butambe mu udubeyile duvotsu? Nesi, tsi duvotsu, tumbe dupasu. \v 52 Ubongile na muni, mukute wu batu baranu wukakene, baryeru bovine babedji, na babedji bovine baryeru. \v 53 Tadji ovine mwane andi na mwane ovine tadji andi; ngudji ovine mwane andi na mwane ovine ngudji andi. Ngudji mwane dibaale ovine mughatsi mwane andi; mughatsi mwane ovine ngudji mulumi andi.» \s1 Kelulanu batemu \r Mat 16.1-3 \p \v 54 Djesu akebwévose na yinombu rye: «Ave dwilabili didudumbi diruyisini o wisi eputumini, dwivosi bwena, “mvule onoghe”, na djoni djinoyi. \v 55 Ave dwiwululu mupunge wipepili o yari yi bande, dwivosi yiri “vobe yusile” na yusile yeni yibi. \v 56 Bapende nane djenu, ave dwighengili djulu na butambe, dwidjabi wukelule yidenzi yi mvule na yi mungudi. Yike tsyeni dugherungusili wudjabile mambu ma temu édjidji?» \s1 Uwulusunu na bambeni betu \r Mat 5.25-26 \p \v 57 «Dibandu yi dughekelulingi djenubeni mambu na murime wuwelimine? \v 58 Payi mutu naghu amaghufwengilile dyambu, ave eghubeyili o mufundu, ditsonziyi nandi mu nzile, ne duketole ombu nzonzi. Mumbari nzonzi akeghuwakise ombu yivunde yi baghore, na baghore beni bakeghukotise o tsughu. \v 59 Nyighutsinguli: wugholepale o tsughu, payi wukamane ufute mughanu wotsu kwange na fure adji nzintu.» \c 13 \s1 Mbile djukaluse mutsanu \p \v 1 Va temu eni mwa dighuki di batu, bamarughe oyi tsingule Djesu adimavyoghe: ave batu bamosi ba Ngalile, bamavaghulilaange paghu ombu Nzambi, Pilate akerume batu bandi ubaboke vane, mu usobene malungu mowu na ama paghu. \v 2 Djesu akebawake rye: «Dwitasi yiri, bise Ngalile beni abamaboku nane, bamabe bavayitsi ba mabi bavyoghulile bise Ngalile botsu? \v 3 Nesi, payi dwitasi nane, dumakedunze. Nyidulubusi yiri, payi dughakaluse mutsanu, dufu nane djowu. \v 4 Ka dighumi na yinane (18) yi batu abamaviku na ndaghu ndeki adjimarakughe o Siluwé, batu beni bamabe bavyoghulile bise Serusaleme djotsu uvaghe mabi? \v 5 Nesi, nyidulubusi: payi dughakaluse mitsanu myenu, dufu nane djowu.» \s1 Nongu dji mwiri awughéburi \p \v 6 Djesu akebabukile nongu édjidji rye: «Umabe mutu amabe na mumange wuvaru o nungi andi. Akewende yilumbu mu uronde uyéboole mimange, tumbe misamabe. \v 7 Mbana, amavose na musatsi nungi rye: “Labati, bilime bike biryeru, nyiruyingi muyidokule mimange mu mumange éwuwu ngedili ne wumosi. Uwangi, wivayi fuyi mwenzili.” \v 8 Tumbe musalitsi akemuwaghule: “Fumu, lewusile yilime ayiyi, ngaghufutse byari byotsu na nyusobene butambe bweni na bu dibumbu. \v 9 Tangudji, wubure yilime ayiruyi. Payi wughabure, tukewuwaange.”» \s1 Dubelusu du mughetu yibomfi mu yilumbu yuvume yi baSwife \p \v 10 Mu yilumbu yuvume yi baSwife, Djesu amalonzaange musamu wu Nzambi o ghari ndaghu wowu dusambu. \v 11 Vane, vamabe mughetu wumaveghu bubomfi na yinyuni yibi mu dighumi na yinane (18) yi bilime. Amabelaange ngodju djimabe djimughorighe, asamabwérungulaange usimbughe. \v 12 Na Djesu emulabi, akemunengile, akemutsingule rye: «Mame, bubomfi bwaghu bumaghusulu.» \v 13 Akemusakighe makake. Vane-vane, nzime djikesungeme na akedodise Nzambi. \v 14 Tumbe yivunde yi ndaghu eni dusambu akenyoghe, mumbari Djesu amabeluse mutu mu yilumbu yowu yuvume. Akevose na yinombu rye: «Vadji bilumbu bisyamunu byusalile, kaboghu rughenganu bilumbu byébine mu yibelusu. Payi yilumbu yuvume tsatsabi, duyabwérughaange.» \v 15 Fumu anomuwulu, akemuwaghule: «Bapende nane djenu! Mu yilumbu yuvume, vagha mutu va ghari enu enyanguli ngombi vo buru andi mu umubeghe oghunu mambe mu yilumbu yeni? \v 16 Mughetu éwuwu, mwane Aberaame awu Dyabu amatsoyise mu dighumi na yinane (18) yi bilime mbé aghapatulu va makake mandi mu yilumbu yuvume?» \p \v 17 Djesu na evosi nane, bambeni bandi bakebase na yisoni. Yinombu yotsu yikesaghaange dibandu mambu amaboti maneni ame Djesu amadughusungu. \s1 Nongu dji tsangu gheyi \r Mat 13.31-32; Mrk 4.30-32 \p \v 18 Djesu akebwévose: «Bukaghe bu Nzambi na yi bubaghunu? Na yime yi nyububaghusunu? \v 19 Bubaghunu na tsangu gheyi mutu eyekuke mu nungi andi. Ave djibendili, djipalisi mwiri wuneni wuvu na matayi na batsoli beyirunge muve mowu.» \s1 Nongu dji yifunise \r Mat 13.33 \p \v 20 Djesu akebwele uvose rye: «Na yi nyubaghusunu Bukaghe bu Nzambi? \v 21 Bubaghunu na yifunise ayi mughetu ebongi, akesobene mu ditingi di maghumi mabedji na byetsu biranu bi fufu mu ufunise pate-mape djotsu.» \s1 Mune ndaghu awubandene \p \v 22 Ave Djesu amabile mu nzile mu wende o Serusaleme, akenesikemange mu misyengi na mu mimbu mu yenelongaange musamu Nzambi. \v 23 Ave amenewendilaange, mutu wumosi akemuwivule bwena «Fumu, yike bu mwa pesu batu aboghobulu?» Djesu akebawaghule: \v 24 «Vovenanu mu ukote, va mune ndaghu awubandene. Mumbari nyidutsinguli, bapwele boronde ukote, tumbe baghorungule. \p \v 25 Ave Fumu ndaghu orelimine, mudibighe mune ndaghu, djenu adube o dulombili, dudukise mu yabutsu novose rye: “Fumu tudibulili.” Oduwaghule rye: “Ngedjabi awudwiruyisini!” \v 26 Mbana dumutsingule rye: “Djetu tumadji na tumanu va mosi naghu, na wumenelonzaange musamu mu manzile ma misyengi myetu.” \v 27 Obwébawaghule rye: “Ngédjabi odwiruyisini. Ndundyanu, ghusughanu vane djenu botsu bavayitsi ba mabi!” \v 28 Dulile na dughénighe minu ave dulabile Aberaame, Yisaake, Sakobe na babiyitsi botsu o Bukaghe bu Nzambi, mbana djenu dubwaghu o dulombili! \v 29 Batu borusenaange tandu na bande, o wisi epalili, no wisi eputumini. Botsane va mosi va mulambu o Bukaghe bu Nzambi. \v 30 Kaboghu, \qc Ababetsi o wusu, bovinge o nzime. \qc Ababetsi nzime, bovinge o wusu.» \s1 Djesu elilili mu Serusaleme \r Mat 23.37-39 \p \v 31 Va djulu vane, baFarisi bamarughe mu uyilubuse Djesu rye: «Rambughe na wusughe vave, mumbari Yirode erondi ughuboke.» \v 32 Djesu akebawaghule rye: «Wendanu, yetsingulanu yitsalele yéyine: “Nyisanzi bayisi, na nyibelusi bibedu na muni na mughese, mu yilumbu ayimuryeru nyumane yisalu.” \v 33 Tumbe, ubongile na muni, mughese na mune-mosi nyuyenewende, mumbari digha diwelimine yiri mubiyitsi akefwile yari yisusu patsi o Serusaleme. \p \v 34 Serusaleme, djenu bise Serusaleme, dwiboki babiyitsi na dwitindi mamani ombu bobésindughu ombu wenu. Kumbu kweni mbé nyironde udughukighe mu dughumbe nane koku eghukiyili noghumbe baane bandi otsi mapapi mandi, tumbe dusamagharu. \v 35 Kaboghu, ndaghu enu djusyale mududu. Tumbe dughobwéndabe tena duvose yiri “Nzambi apuyili myule ombu djandi oyiruyili mu dine di Fumu\x + \xo 13.35 \xo*\xt Ser 22.5; Nim 118.26\xt*\x*!”» \c 14 \s1 Djesu ebelusi yibedu yi matindi \p \v 1 Mu yilumbu yuvume yi baSwife, Djesu amakote o ndaghu yivunde yimosi yi baFarisi mu uyédji nandi. Botsu vane bamabe liyiyi mu ulabe adi Djesu ovaghe. \v 2 Vane, vamabe mutu amabe na matindi. \v 3 Djesu amabande uvose na akewivule milonzi mi mighaghe na baFarisi: «Divu diwelimine mu mughaghe Moyise, nine vo nesi, ubeluse mutu mu yilumbu yuvume?» \v 4 Basamamuwaghule, bakebe «swii». Kaboghu Djesu akeghelughe nobembe yibedu, akemubeluse mbana akemutsingule yiri yenewende o ndaghu andi. \v 5 Mbana akeghelughe ombu bobamamutsunaange, amabawivule: «Anyi va ghari enu, yike mwane andi vo ngombi andi ebonduyi o ghari yidune yilumbu yuvume, aghomupalise?» \v 6 Na djowu basamarungule umuwaghule. \s1 Djesu elonzi mu dyambu dyukesunze na yisaghumunu \p \v 7 Anolabe yiri botsu bamanengulu o mulambu, bamasolaange bitsighe biteghe bi bundumbe, amavose nongu édjidji: \v 8 «Yike mutu ewunengili o mulambu diwele, wuyatsutsile uyétsane o yitsighe yiteghe. Tangudji, va ghari botsu abamanengulu vakirughe mutu awu wuvyoghe dighobe, \v 9 na omadunengile djenu botsu babedji, yike eruyi mu wutsingule rye: “Muvyosi va yitsighe yaghu!” Ghureleme na yisonyi mu wende o yitsighe ayisuke o nzime. \v 10 Nesi, payi unengulu, léwende o yitsighe ayinzime. Mbana omadunengile, ave okotile, oghutsingule rye: “Mbatsi ami, rughe va yitsighe ayi bwedji wunu wusu.” Avane, wube na dighobe va ghari botsu abavu vane. \v 11 Nine, \qc Wotsu oyikerutsule, osundusu. \qc Wotsu oyikesunduse, orutsulu.» \p \v 12 Djesu amamwévose na awu amamunengile: «Payi wiveyi mulambu wu mwangulu vo wu tsisighe, uyanengile bambatsi baghu, baane ba ngudji baghu, biburu byaghu vo bisine abibambene naghu. Yike wivayi nane, djowu wandi borungule uwunengile na uwughabusile diboti adiwumabavaghe. \v 13 Nesi, payi wiveyi mulambu, nengile bidjaghe, bibomfi, bimbolutu na bidunge. \v 14 Yike wivayi nane, wulabe nzangu mba ngenze, batu bebane baghorungule uwughabusile. Byonyi byuwughabusulu vo Nzambi orambusile bo basungeme o dufu.» \s1 Nongu dji bobenengulu o mulambu \p \v 15 Mu dyoni, mutu mosi amabe va tavule amavosile Djesu rye: «Ubwedji ombu mutu owudji mulambu o Bukaghe bu Nzambi!» \v 16 Djesu amamuwaghule na nongu édjidji rye: «Vamabe yilumbu, mutu wumosi amavaghe mulambu wuneni. Akenengile batu bapwele. \v 17 Diweru dyudji dinotole, akesindighe musatsi andi uyenengile bo mbé boyidji: “Tsyérughyanu, byotsu bimakunzeme!” \v 18 Tumbe botsu abane, bamavonde kokolu mumbari bamabe na bibinde. Awuteghe akemutsingule rye: “Nyitsisumbe nungi, nyileyedjilabe. Wuyanzyembe, kokolu tsyaghu.” \v 19 Wumosi akevose rye: “Nyibenodile dighumi di ngombi, nyileyetsi wétsighe, tandi.” \v 20 Wumosi wandi akemwévose: “Menu nyibonowele mughatsi ami, kaboghu ngodile temu.” \v 21 Vo musatsi amaghabuyile ombu yivunde yandi, amamutsingule bibinde byotsu bamamuveghe. Fumu ndaghu amanyoghe kabu na amavose na musatsi rye: Lenge! Wende mu mbure tsi mughungi na mu mimbambe mi musyengi na beghe bidjaghe, bibomfi, bidunge na bimbolutu! \v 22 Mu mwa pesu temu, musatsi amarughe na amamutsingule rye: “Fumu, nyimavaghe nane wutsinzingulile, tumbe vakisyale mambure.” \v 23 Kaboghu fumu andi akemutsingule rye: “Wende mu manzile, mu mighule bivaghe, ghome batu yi borughe mumba ndaghu ami djikebase. \v 24 Mbana nyighutsinguli, vagha mutu ne wumosi mu bo bamarele unengulu, baghobwémimbe mulambu éwuwu!”» \s1 Adi mutu ovaghe mube mudukitsi Djesu \p \v 25 Binombu bineni bimawenda konge na Djesu. Amaghelughe nzime na amabitsingule rye: \v 26 «Payi mutu erondi unduke, aletonde pwele wuvyolile uronde tadji andi, ngudji andi, mughatsi andi, baane bandi, baane ba ngudji bandi, babaale vo baghetu, ne monyu andi. Patsi nane, aghorunguse ube mudukitsi ami. \v 27 Na wotsu aghonangule kurusu andi mu unduke, aghobe mudukitsi ami. \v 28 Payi mutu ane ditase dyurunge ndaghu ndeki, eletsane mu djabe durangu du mbongu na bisalulu nolabe yiri orungule umane. \v 29 Ave obandile usale yibughe payi aghamwérunguse udjimane, bobamamulabe ubande urunge, bomusyembaange, \v 30 novose rye: “Mutu éwuwu amabande urunge ndaghu na aghamwédjimanisile!”» \p \v 31 Na Djesu akebwévose rye: «Kaghe nyi, payi otoghe divite na kaghe susu, aghéletsane mu kelule yiri na dighumi di tosini baghore obenze uyébengusunu oyiruyi mu yimutoyise na maghumi mabedji ma tosini baghore? \v 32 Payi aghaane mangolu mawelimine, otinde bilumbi mu uvonde duvotsu pa kaghe eni akivale! \v 33 Kaboghu munongu mosi, wotsu aghorungule usile maboti mandi motsu, agha awelimine ube mudukitsi ami.» \p \v 34 Djesu akebwévose rye: «Musayi yime yiboti, tumbe payi musayi wumasambughe, yike yi yubwémughabusile mughangu? \v 35 Asane yisalu mu butambe vo o dibumbu, yike ubwaghu o dulombili. Wotsu avu na matudji limbaa, awulu!» \c 15 \s1 Nongu dji yindombu ayimatsyemughe \r Mat 18.12-14 \p \v 1 Babolitsi ba lepu na bavayitsi ba mabi bamabambene na Djesu mu uyéwulu malongi mandi. \v 2 BaFarisi na Milonzi mi mighaghe bamavosaange ba fundu rye: «Mutu éwuwu akegharungu udji va mosi na bango mabi!» \p \v 3 Tumbe, Djesu akebabukile nongu édjidji rye: \v 4 «Anyi va ghari enu, avu na kame bindombu, na akitsyemuse yimosi, aghesili maghumi-dufu na yifu (99) yi bindombu mu kumu, mu uyenerombe ayitsitsyemughe tena vo oyilabile? \v 5 Ave eyilabili, ebasi na nzangu, eyinanguli no yisunze va masambeke. \v 6 Anotole o ndaghu andi, akenengili bambatsi bandi na botsu ababambene nandi novose rye: “Rughanu, tusayanu: yindombu yami ayi mbé yimatsyemughe, yimalabene.” \v 7 Divu munongu mosi o djulu, ave muvayitsi mabi wumosi ekaluyili mutsanu, nzangu neni djibi o djulu uvyoghulile adji maghumi-dufu na yifu (99) yi batu basungeme abasane nzale ukalughe mutsanu.» \s1 Nongu dji doli adumatsyemughe \p \v 8 Djesu amamwébabukile nongu: «Payi mughetu ane dighumi di doli, yike etsyemusi dumosi, yi ovaghe? Obanze paghe, oghombule ndaghu, odurombe yari na yari tena odulabe. \v 9 Yike edulabi, enengili bambatsi bandi ababambene nandi nobatsingule rye: “Rughanu, tusayanu, doli dwami adu mbé dumatsyemughe, nyimadulabe.” \v 10 Munongu wumosi nyidutsinguli bwena: nzangu neni djibi ombu byanze bi Nzambi ave muvayitsi wumosi wu mabi ekaluyili mutsanu.» \s1 Nongu dji baane babedji \p \v 11 Djesu amamwébabukile nongu mosi rye: «Vamabe dibaale dimabe na baane babedji ba babaale, \v 12 Awu ngebi amavose na tadji andi rye: “Tate, peyi dyami dikabu di disyale.” Tadji akebaghabile maboti mandi. \v 13 Bilumbu binovyoghe, ngebi akesumbise byandi byotsu, akenewende na mbongu tsyandi o malongu ma vale. Aghune, akenyambesene mbongu tsyandi tsyotsu mu monyu dimbunge. \v 14 Anonyambesene byotsu, dungosu du nzale dukabe o bulongu bweni na akebande ulabe maghughe na asamamwébe na ayi udji. \v 15 Akewende oyevonde dibaale di mwise bulongu bweni bisalu. Tumbe dibaale dyeni, akemutinde o masaku o wumabe yivange yandi yi bangulu mu ubakelisaange. \v 16 Djandi amarondaange ne udji bipupu bi bighudji bamaveghaange bangulu, tumbe vasamabe mutu amamugharusu. \v 17 Amabande urangimine na amavose rye: “Basatsi ba tate bedji bighudji usyalulu, mbana menu wunu utopulu nyi topulu na nzale. \v 18 Nyughabughe ombu tate na nyumutsingule rye Tate, nyimavaghe disumu va wusu Nzambi na va wusu awu. \v 19 Nyisa nyiwelimine wunengulu mwane aghu, tumbe mbongi na nane musalitsi aghu.” \v 20 Amareleme noghabughe ombu tadji andi. \p Tadji andi anomulabile, ne nane mbé akivale, akebase na yingebe. Akewende mbangu na nzangu mu uyémubumbe mu kingu. \v 21 Vane-vane, mwane akevose rye: “Tate, nyimavaghe disumu va wusu Nzambi na va wusu aghu. Nyisa nyiwelimine unengulu mwane aghu.” \v 22 Tumbe tadji akevose na basatsi bandi rye: “Lenganu nobeghe bikutu bi dufunu, mudwisyanu, muvakighyanu moru nomudwise bapondu. \v 23 Beghanu ngombi adjivonge, djibokyanu, lambanu, tudjanu na tusayanu, \v 24 mumbari mwane ami wuwu mbé amafu, amaghabughe monyu; mbé amatsyemughe, amalabene.” Bakebande usaghe. \p \v 25 Yivunde amabe o manungi. Ave amaghabuyile, anotole bebeli na ndaghu, amawulu nduku bisighu na miyinu. \v 26 Amanengile musatsi wumosi, amamuwivule dyambu adivyoyi. \v 27 Musatsi eni amamuwaghule rye: “Mwane ngudji aghu amaghabughe. Tadji aghu atsirume uboke ngombi djivonge, mumbari ngebi awu atsighabughe polu.” \v 28 Yivunde akebase na kabu, akebuse ukote o ndaghu. Tadji akepale, akeyemulende akekote. \v 29 Tumbe yivunde akewaghule tadji andi rye: “Labati, pwele bilime nyighusalili, ngekikuli ne dirume dyaghu dimosi. Ukapeghaange ne mwa tabe ‘vyaa’ nyikesaghe na bambatsi bami. \v 30 Tumbe mwane awu aghabuyilaange, djandi omadji maboti maghu na bimbembu, tsya djandi wumabokile ngombi adjivonge!” \v 31 Tadji akemuwaghule: “Aa! Ndewandi mwane ami, wudji nami temu djotsu, byotsu abivu nami, abyaghu wandi. \v 32 Kaboghu diwelimine yiri tudjanu nosaghe va mosi, mumbari mwane ngudji aghu: \qc Awu mbé amafu, amaghabughe monyu. \qc Awu mbé amatsyemughe, amalabene.”» \c 16 \s1 Nongu dji yivunde yi basatsi ayivu na malubu \p \v 1 Djesu etsinguli badukitsi bandi rye: «Yisine yimosi amabe na musatsi wumabe yivunde yi basatsi botsu. Batu bakemufunde bwena: “Musatsi aghu ebungi nonyambesene maboti maghu.” \v 2 Fumu maboti akenengile musatsi eni, akemuwivule yiri: “Yi nyiwulu bévosili mu ndedju? Nzinguli nane wikelisili maboti mami mumbari wughobwémakelise.” \v 3 Musatsi eni, akekéwivulaange: “Yivunde yami aghébwéronde yiri ngakelise maboti mandi. Yike tsyeni nyuvayile? Nyivayi manungi, ngaane mangolu; nyibi mu uvonde, nyube na yisoni. \v 4 Kaboghu nyimadjabe adi nyikivaghe ave nyikighusululu mu bisalu, mu udilu na batu nami mu mandaghu mowu.” \v 5 Musatsi eni amanengile mutu-mutu omabe na mughanu. Akewivule awuteghe: “Kweni winwani Fumu ami?” \v 6 Djandi akemuwake rye: “Kame mireghe mi matsi.” Musatsi akemutsingule: “La mughande, lenge utsane na rende maghumi maranu.” \v 7 Akebwéwivule wumosi wandi: “Ka ndedju, kweni winwani?” Dibaale dyeni akemuwake: “Kame saku tsi bighudji.” Musatsi akemutsingule: “La mughande, rende maghumi-dunana (80).” \v 8 Kaboghu, fumu maboti akesingisile musatsi eni yifutsi mu dyele adi djandi amadile. Labatyanu nane batu ba bulongu bwébubu babile na mele maneni, wuvyoghulile ne baane ba yidjalale.» \s1 Mutu aghorungule usalile fumu bedji \p \v 9 Djesu akebwese rye: «Nyidutsinguli, salisanu busine bwenu na mbongu tsi mfurulu, mu udile bambatsi, mumbari ave busukile, dudilu mu mandaghu ma Nzambi. \v 10 Odjivu awelimine udughusu mambu amagheyi na musighe, awelimine wandi udughusu amaneni. Djandi oyifuri vo udyonge mu mambu magheyi, ofure na udyonge wandi mu mambu amaneni. \v 11 Payi dusamabe dusigheme mu busine bu mfurulu, anyi oduveghe busine abu ngenze? \v 12 Na payi dusamabe dusungeme mu maboti ma ngane, anyi oduveghe maboti amajenu beni? \p \v 13 Vagha mutu orungule usalile fumu bedji: ovine wumosi, akeronde wune, vo oghobise wumosi na akelenze wune. Kaboghu, dughorungule usalile Nzambi nosalile mbongu va mosi.» \s1 Djesu esyembi baFarisi \r Mat 11.12-13; 5.31-32; Mrk 10.11-12 \p \v 14 BaFarisi, na nzale mbongu, banowulu motsu ame Djesu amavosaange, bakemupedjingi. \v 15 Djesu akebatsingule rye: «Djenu dudji batu békelase yiri basungeme va wusu batu nenu, tumbe Nzambi edjabi mirime myenu. Motsu, ame bédodisi va misu ma batu, madji nzoruru va wusu Nzambi. \p \v 16 Mughaghe Moyise na mughande babiyitsi mimabe vane tena San-Batise. Ubandile va temu San-Batise, musamu wuboti wu Bukaghe bu Nzambi wisamunu. Mutu-mutu oghaghene mu uyékote wune. \v 17 Djulu na butambe byurungule utsyemughe mbangu-mbangu, tumbe ne yirendu yimosi mu mughaghe yighorungule utsyemughe. \p \v 18 Dibaale dyotsu adisanzi mughatsi andi na eweli wususu, etubi bukali. Mbana, wotsu eweli mughetu wusanzu na mulumi andi, djawandi etubi bukali.» \s1 Nongu dji yisine na Lasare \p \v 19 «Vamabe yisine yimadwaraange bikutu bi dufunu duneni. Bilumbu bi monyu andi wotsu, amabangaange mu nzangu, mumbari amabe na busine buvyoghulile. \v 20 Vamabe wandi yidjaghe dine dyandi Lasare, amabe na mapure. Batu bakimusunzaange kale yilumbu va mune ndaghu yisine yeni. \v 21 Lasare, amarondaange ubole nodji bikukuku abimabondughaange va tavule yisine. Tumbe bamondi bamayivendaange mapure mandi. \v 22 Mwa yilumbu, yidjaghe akefu, akebeghu na byanze va tulu Aberaame. Yisine wandi akefu, bakemutsighe. \v 23 Aghune bulungi bu mudji, yisine amatsoghaange pwele. O vale, amabilile Lasare va tulu Aberaame. \v 24 Wune disimu dimosi, yisine akeghamughe rye: “Tate ami Aberaame, nda ngebe. Sindighe Lasare aputiyi kodu mulembu andi mu mambe na andekisi diberi va dulimi, mumbari ngorungule wuwarile ditsoghe adidi o ghari mudji éwuwu.” \v 25 Tumbe Aberaame akemuwaghule rye: “Mwane ami, rangimine monyu aghu, wumabe mu maboti na maboti, mbana Lasare djandi amabe mu maghughe. Tumbe aghunu, Lasare yike wubembughu, ebembughu, mbana ndedju, temu awumaghughe djimatole. \v 26 Va ghari djetu nenu vadji mbengi neni, mumbari djenu aduvu wune, dughorungule usabughe awutuvu. Djetu wandi, tughorungule wusabughe awuduvu.” \v 27 Yisine akemutsingule bwena: “Tate Aberaame kokolu nyighulendi, kaboghu sindighe Lasare o ndaghu tadji ami. \v 28 Mumbari nyine baane ba ngudji baranu ba babaale. Lasare awendi mu uyébalubuse yiri bakérughe djowu wandi o mbure adjidji dji maghughe.” \v 29 Aberaame akemuwaghule rye: “Baane ba ngudji baghu bane musamu wu Moyise na awu babiyitsi awibalubusi, kaboghu bawughulu nowutsiyise!” \v 30 Yisine akemuwake rye: “Nesi tate Aberaame tsinane. Mutu awu mbé wumafu, awendi ombu wowu, ayebatsingule, tangudji bokalughe mutsanu.” \v 31 Aberaame akemutsingule djawandi rye: “Payi djowu baghagharu uwulu mambu ma Moyise na ma babiyitsi, baghogharu uwulu wandi musamu ne ame djandi omarambughe o dufu.”» \c 17 \s1 Djesu elonzi mu dyambu di disumu na dutandu \r Mat 18.6-7; 18.21-22; Mrk 9.42 \p \v 1 Djesu amatsingule badukitsi bandi rye: «Vobangaange mambu amorobisaange batu uvaghe mabi. Kamune maghughe-ma, ombu mutu owurombise bambatsi uvaghe mabi! \v 2 Mutu eni, yike erombisi ne ngebi mosi uvaghe mabi, mbé dyuwelimine mu djandi bakemutunge dimani dineni mu kingu nomubwaghe o mubu. \v 3 Kebenanu, payi mwane tadji aghu evayi dibi, mughabusi mu nzile. Na yike edinyongi, mutandi. \v 4 Payi eghuvayili dibi yisambwali yi kumbu mu yilumbu, na yikéghabuyi yisambwali yi kumbu wandi mu uyuvonde kokolu, mutandi.» \s1 Yitu mu Nzambi nane tsangu \r Mat 17.19-20 \p \v 5 Bilumbi bimatsingule Fumu rye: «Warise yitu yetu mu Nzambi.» \v 6 Fumu akewaghule: «Payi yitu yenu yibaghunu na tsangu tsigheyi\f + \fr 17.6 \fr*\fq tsangu tsigheyi: \fq*\ft milunde miburi o ghari nungi yivaru yineni. \ft*\f*, durungule urume mwiri éwuwu yiri “kerubule, yekevare o mubu”, na wududedile.» \s1 Musatsi na yisalu yandi \p \v 7 «Anyi, va ghari enu avu na musatsi, wivayi manungi vo wukelise bindombu, ave djandi eruyili o manungi, mu temu eni, akemutsingule rye: “Rughe, tsane na djange”? \v 8 Vyaaghe, dumutsingule yiri: “Léndambile bighudji, mbana yevinze bikutu, yinzunzile bighudji ngadji, nganu. Avane wusu, ndewandi wudji na wunu.” \v 9 Dusingisile musatsi mumbari atsisale byotsu abidutsimurume? \v 10 Munongu mosi nenu. Ave dwidughusulu motsu ame bédurumi, vosanu rye: “Djetu, tudji basatsi abaghékelisi dusingusulu, mumbari twidughusu yike yisalu ayimaturumu.”» \s1 Djesu ebelusi dighumi di bibedu bi nyaambi \p \v 11 Ave Djesu amawendilaange o Serusaleme, amavyolaange va ndilu Samari na Ngalile. \v 12 Ave amatolile va dimbu dimosi, dighumi di bibedu bi nyámbi dimamubengusunu tumbe, basamabambene nandi. \v 13 Na bibedu byeni bikeghamughe rye: «Djesu, Fumu, tulabi wandi yingebe!» \v 14 Ave Djesu amabalabile, akebatsingule rye: «Wendanu, yekelasanu menu ombu bavaghulitsi ba paghu.» Ave bamayene wendilaange, mu nzile bamabelughe. \v 15 Wumosi va ghari owu, anolabe bwena amabelughe, akeghabusile mu nzile adji amavyole, akenedodisaange Nzambi na mighamu. \v 16 Akeghudume va wusu Djesu, mbami na tsi, na akemughabusile diboti. Mutu eni amabe mwise Samari. \v 17 Djesu akemuwivule: «Dighumi dyotsu ditsibelusu. Ka yifu yi bane yike wuka? \v 18 Mu djowu botsu, yike mweni éwuwu awutsidjabe uyighabusile diboti ombu Nzambi?» \v 19 Mbanane Djesu akemutsingule rye: «Releme, wendange, yitu yaghu yimaghughobule.» \s1 Bilimbe bi durughulu du Bukaghe bu Nzambi \r Mat 24.23-28; 24.37-41 \p \v 20 BaFarisi bakewivule Djesu rye: «Temu yi, Nzambi obandile ulase bukaghe bwandi va ghari mukute andi?» Djesu akebawaghule rye: «Bukaghe bu Nzambi bughorughe nane yime ayulabene na misu. \v 21 Baghovose bwena: “Budji vave vo budji wuna”. Tumbe djabanu yiri na muni, Bukaghe bu Nzambi bumakote mu mirime myenu.» \s1 Yilumbu ayi Mwane Mutu oruyile \p \v 22 Mbana Djesu aketsingule badukitsi bandi rye: «Mu bilumbu abyurughe, dube na nzale ulabe ne yilumbu yimosi yi Mwane Mutu, tumbe ne vane, dughoyilabe. \v 23 Ave batu bodutsingulilaange rye: “Adji vave!” Vo: “Adji wuna!” Duyabawulu, duyabaduke. \v 24 Kaboghu, yilumbu ayi Mwane Mutu oruyile, yube nane yivevedi yi kaki. Osundile ulabene, na yidjalale yandi yubase djulu djotsu kodu na kodu. \v 25 Tumbe, diwelimine yiri Mwane Mutu oletsoghusu pwele, na obusu na batu ba temu édjidji. \v 26 Adimalabene mu temu Nowe, dyumwébe munongu mosi mu yilumbu ayi Mwane Mutu oruyile. \v 27 Batu bamadjangaange, bamanwangaange, bamawelesenaange na bamawetsaange baane bowu tena yilumbu ayi Nowe amakotile mu bwatu buneni. Mvule mutsoghu djikenoghe, nidu djineni djikerughe na botsu abamasyale bakefu. \v 28 Yilumbu yi durughulu du Mwane Mutu, yumwébe munongu mosi nane va temu Lote mwise Sodome. Batu bamadjangaange na bamanwangaange; bamasumbaange na bamasumbisaange; bamavaraange na bamarungisaange. \v 29 Tumbe yilumbu ayi Lote amaghusuyile musyengi Sodome, Nzambi akenoyise mvule maghaghele ma mudji na batu botsu bakefu. \v 30 Dyoni dyube munongu mosi mu yilumbu ayi Mwane Mutu olabenine. \p \v 31 Mu temu eni, diwelimine yiri mutu wotsu owube o djulu ndaghu andi, ayasundughe mu uyébonge bime byandi o ghari ndaghu. Munongu mosi ombu mutu owube o manungi, kilikingi ayaghabughe o dimbu. \v 32 Rangiminanu mughatsi Lote! \v 33 Wotsu owuronde ughaghe monyu andi, owuvinde; tumbe owughutsyemuse, owudile. \v 34 Nyidutsinguli, mukolu eni, batu babedji bobe va tangi: wumosi obongu, awune osilu. \v 35 Baghetu babedji borokaange va mosi, wumosi obongu, awune osilu. [ \v 36 Babaale babedji abobe o ghari nungi, wumosi obongu, awune osilu.]» \v 37 Badukitsi bakewivule Djesu rye: «Fumu, dyoni mbure yi dyuvyoyile?» Djesu akebawaghule rye: \qc «Ave yibindi yube, \qc avane banyunge wandi boghukemine\x + \xo 17.37 \xo*\xt Sob 39.30\xt*\x*.» \c 18 \s1 Nongu dji mukwili na nzonzi djibive \p \v 1 Djesu amababukile nongu mu ubalase bwena bosambilaange na yikanane na baghodede. \v 2 Akebatsingule rye: «Vamabe nzonzi va musyengi, asamadumange Nzambi na asamaghobisaange mutu wotsu. \v 3 Mune musyengi eni, wumabe mukwili wumawendaange kadi yilumbu ombu nzonzi eni mu uyemutsotsaange rye: “Tabulili bunzonzi va ghari menu na bavinitsi bami.” \v 4 Vane kale, amalebusaange. Anokelonge, amavose rye: “Nénane ngédumi Nzambi na ngeghobisi mutu, \v 5 mu yiswebiri yi mukwili ewune, nyumutabulile bunzonzi mumbari akébwéyikomise muru.”» \v 6 Fumu akebwévose rye: «Ghulwatyanu adi nzonzi djibive amavose! \v 7 Tambusu na Nzambi, ovayile bunzonzi mu batu bandi abemulendi mu dusambu nyangu na mukolu! Tsiri nane? Ngenze, aghotsikedene mu ubawamuse. \v 8 Menu, nyidutsinguli, Nzambi obatabulile bunzonzi mbangu-mbangu. Tumbe ave Mwane Mutu oruyile, oyirasunu mwa dikabu di batu bavu na yitu va butambe?» \s1 Nongu dji muFarisi na mubolitsi lepu \p \v 9 Djesu akemwébuke nongu ombu batu abekélabe bwena basungeme na belenzi basusu, akevose rye: \v 10 «Babaale babedji bamakote o ghari ndaghu Nzambi mu uyésambile. Wumosi amabe muFarisi\f + \fr 18.10 \fr*\fq muFarisi: \fq*\ft yivunde yi ndaghu Nzambi, awumaghobisange mughaghe Moyise na yikanene.\ft*\f*, awune mubolitsi lepu. \v 11 MuFarisi, ave amasambililaange diteli, akebwaghaange mitsoki rye: “Tate Nzambi, nyiwughabusili diboti mumbari ngaa nane batu bamosi bavu badayi, bafutsi, bimbembu, vo nane mubolitsi éwuwu wu lepu. \v 12 Mu uwughobise, nyiwarili nzale nyongu bedji mu tsone, nyiwuveyingi yimosi mu dighumi yi maboti mami motsu.” \v 13 Kaboghu mubolitsi lepu anobe diteli, va mughule, asamarungusaange ne unangule misu na djulu, tumbe akedumange tulu andi na akevosaange rye: “Tate Nzambi ndabi ngebe muvayitsi mabi nane menu.”» \v 14 Djesu akemwévose rye: «Nine, nyidutsinguli, yotsu mubolitsi lepu eghabuyili o ndaghu andi, Nzambi amamutande nomusungighe, wuvenguse muFarisi. \qc Wotsu oyikerutsule, Nzambi omudyamise. \qc Wotsu okedyamise, orutsulu.» \s1 Djesu eveyi myule ombu baane ba bangebi \r Mat 19.13-15; Mrk 10.13-16 \p \v 15 Batu wandi bakebeghange baane bakali ombu Djesu mumbari akebasakighaange makake. Badukitsi bandi, banolabe nane, bakenyangilaange batu beni. \v 16 Djesu amanengile baane beni va mughule andi na akevose bwena: «Silanu baane urughe ombu ami na duyabaghandise, mumbari Bukaghe bu Nzambi, budji mu batu ababaghunu nowu. \v 17 Dingenze nyidutsinguli, wotsu aghodile Bukaghe bu Nzambi nane mwane ngebi, aghokote wune “vyaa”.» \s1 Yisine na Bukaghe bu Nzambi \r Mat 19.16-30; Mrk 10.17-31 \p \v 18 Yivunde yimosi yi baSwife, yike wivule Djesu rye: «Mulonzi wuboti, tsyeni nyuvayile mu udile monyu mutubu?» \v 19 Djesu akemuwaghule rye: «Dibandu yi windengilili “Muboti”? Vagha mutu aboti, wuvengutse Nzambi pinze. \v 20 Widjabi marume ma Nzambi: “Wuyatube bukali, wuyaboke, wuyadaghe, wuyafurile mutu naghu dyambu. Ghobise tadji na ngudji aghu\x + \xo 18.20 \xo*\xt Ukm 20.12-16; Det 5.16-20 \xt*\x*.”» \v 21 Yivunde yeni yi baSwife yikewaghule Djesu rye: «Ubongile bungebi bwami, dedi na vave nyikevu yivunde, nyighobisi mambu motsu.» \v 22 Djesu anomuwulu, akemuwaghule rye: «Vaki dyambu dimosi diwusyali udughusu: byotsu abivu naghu, bisumbisi, ghaabile bidjaghe mbongu na Nzambi owuveghe busine o djulu, mbana rughe, nduki.» \v 23 Dibaale dyeni, anowulu mambu meni, aketsore manyuru, mumbari amabe yisine yineni. \v 24 Djesu, anomulabe yiri amatsore manyuru, akevose rye: «Divure ombu djowu abavu na maboti mapwele mu ukote o Bukaghe bu Nzambi! \v 25 Nine, disavure ombu tsungu mu uvyoyile va dighole di tsongi\f + \fr 18.25 \fr*\fq dighole di tsongi: \fq*\ft dilute di tsongi.\ft*\f*; diweru dineni ombu yisine mu ukote mu Bukaghe bu Nzambi.» \v 26 Batu abamamuwulu, bamamuwivule rye: «Kaboghu, yike nyi, orungulu ughobulu?» \v 27 Djesu amabawaghule rye: «Adivu divure ombu batu, dighaa divure ombu Nzambi.» \v 28 Pyere akevose rye: «Labati, djetu, tumasile byotsu na tumawuduke.» \v 29 Djesu akebawaghule rye: «Dingenze, nyidutsinguli, mutu wotsu, aghorungule usile ndaghu andi, mughatsi na baane bandi, baane ba ngudji bandi na biburu byandi byotsu dibandu Bukaghe bu Nzambi, \v 30 yi aghodile bipwele mu temu édjidji, na monyu mutubu mu temu adjiruyi.» \s1 Djesu emwébatsingule adi muryeru dufu na durambughulu dwandi \r Mat 20.17-19; Mrk 10.32-34 \p \v 31 Djesu anonengile dighumi na badukitsi bandi babedji (12) va mughule andi, akebatsingule rye: «Wulwanu, o Serusaleme twiwendyanu, aghune motsu moyedughusu, ame babiyitsi bamarende mu dyambu di Mwane Mutu. \v 32 Djandi, owakusu va makake ma djowu abaghédjabi Nzambi. Batu beni, bomudese, bomusyenge na bomufute matedji. \v 33 Yikebemani wumudimbe na mikase mi batsilu, bomuboke. Mbana, mu yilumbu ayimuryeru, orambughe o dufu.» \p \v 34 Tumbe badukitsi basamawulu ne dimosi mu mambu ame Djesu amavosaange. Payi basamawulu, mumbari divindughulu dimabasweghu. \s1 Djesu ebelusi yidunge o musyengi wu Djeriku \r Mat 20.29-34; Mrk 10.46-52 \p \v 35 Djesu anobe bebeli na Seriku, vamabe yidunge yitsane va mughulu nzile yimabe muvondi. \v 36 Yidunge yeni anowulu nduku yinombu yi batu bamavyoghaange, amabawivule rye: «Yine yi? Dyambu yi?» \v 37 Batu bakemuwaghule rye: «Djesu mwise Nasarete evyoyi.» \v 38 Na djandi amaghamughe: «Djesu, mwane Davide, ndabi wandi yingebe!» \v 39 Batu abamavyoghaange va wusu andi, bakemughubisaange: Aa vole! Tumbe yidunge yeni akebwébwelaange ughamughe na mangolu: «Mwane Davide, ndabi wandi yingebe.» \v 40 Djesu, anosikeme, amarume rye: «Mumbeyilyanu.» Yidunge anobambene, Djesu akemuwivule rye: \v 41 «Yi wirondi ngawuvayile?» Djandi akemuwaghule rye: «Fumu, nyirondi ubwélabe nane va teghe.» \v 42 Djesu akemutsingule rye: «Tsyélabi! Yitu yaghu yimaghughobule.» \v 43 Sundila, misu ma yidunge make tyemune, na akeduke Djesu noyeneyitsange Nzambi. Batu botsu na bédilabi, djowandi bakeyitse Nzambi. \c 19 \s1 Djesu na Sase \p \v 1 Djesu anokote o musyengi Seriku, akewunaange. \v 2 Va musyengi eni, vamabe dibaale, dine dyandi Sase; djandi amabe yivunde yi babolitsi ba lepu na amabe yisine. \v 3 Amarondaange ulabe na udjabe Djesu. Abilange aghufi, na yinombu yimabe yivyoghulile, asamarungule umulabe. \v 4 Sase, anolabe nane, akerele mbangu o wusu, akemate mu mwiri awumabe vane mughule nzile adji Djesu amavyoyilaange mu umulabe burange. \v 5 Ave Djesu amatolile va mbure eni, anonangule misu na djulu, akemulabe na akemutsingule rye: «Sase, lenge nosundughe! Na nyangu, yilatsi mu ndaghu aghu.» \v 6 Sase anosundughe maswasu, akedile Djesu na nzangu djotsu mu ndaghu andi. \v 7 Botsu abamadilabe, bamaningaange novose rye: «Mutu éwuwu amayekote novyose yilatsi o ndaghu muvayitsi mabi nane wune!» \v 8 Sase anoreleme va wusu Fumu, aketsingule rye: «Fumu, la yasi yi maboti mami, nyuyighabile bidjaghe. Payi nyimadyonge mutu, nyumuvanine kumbu djine.» \v 9 Djesu akewaghule rye: «Na muni, dughobutsu dumakote o ghari ndaghu édjidji, mumbari djawandi adji muteghule Aberaame. \v 10 Mwane Mutu amarughe mu uyirombe noghobule abatsyemughe.» \s1 Djesu amabuke nongu dji bidjeti biryeru \r Mat 25.14-30 \p \v 11 Abamabe vane, banowulu mambu meni, Djesu akebwele nongu mosi mumbari mbé ake bebeli na Serusaleme. Na batu beni bamatasaange yiri na mapape, Nzambi orughe mu uyibyatsu kaghe va ghari owu. \v 12 Djesu akebatsingule rye: «Dibaale dimosi di mukute awumabe na didume, amawende o bulongu bu vale bakeyémubyatse kaghe bulongu bwandi, mbana mbé oghabusile. \v 13 Ne akewende, akenengile dighumi di bidjeti byandi, akewakise kadi mutu dyandi dikabu di mbongu. Akebatsingule rye: “Salisanu mbongu tena nyughabughe.” \v 14 Bise bulongu bwandi, basamadironde, baketinde batu o nzime kodu mu uyemutsingule rye: “Djetu, tugherondi urumusu na kaghe nane djandi.” \v 15 Dibaale dyeni akebyatsu kaghe o bulongu bweni. Anoghabughe o mulingu andi, akenengile bidjeti byandi abe amawakise mbongu mu bawivule nane bamatsisalisile. \v 16 Yidjeti ayiteghe akebambene na akevose rye: “Fumu, wumapeghe yikuru yimosi yi mbongu\f + \fr 19.16 \fr*\fq yikuru yimosi yi mbongu: \fq*\ft fute dji miweli miryeru. \ft*\f*, va djulu yoni, nyitsidile dighumi di bikuru.” \v 17 Kaghe eni, akemutsingule rye: “Diboti, wudji musatsi wungenze, wutsiwelemine mu mambu amagheyi, kaboghu nyuwubyatse mu dighumi di misyengi.” \v 18 Yidjeti ayi mubedji yike rughe, akevose rye: “Fumu, wumapeghe yikuru yimosi yi mbongu, va djulu yoni, nyitsidile bikuru biranu.” \v 19 Kaghe akemutsingule rye: “Ndedju, nyuwubyatse mu misyengi miranu.” \v 20 Yidjeti ayine yike rughe novose rye: “Fumu, la yikuru yaghu, nyimayisweghe va disite di tsande. \v 21 Nyimabe na ghome aghu, mumbari wudji mutu wurange: wibongi abi ndedju wughésunzi; wifuli abi ndedju wughévari.” \v 22 Kaghe akemutsingule rye: “Mu posulu ndebeni nyiwusosisi, musatsi mubi nane ndedju! Wumadjabaange yiri nyidji mutu wurange: nyibongi abi nyisamasunze na nyifuli abi nyisamavare. \v 23 Wumadjabe nane, mbé wumayesunze mbongu tsyami ombu bakoli, mbana ave mbé nyimaghabuyile, mbé nyimayitsibonge na bapite va djulu?” \v 24 Na aketsingule botsu abamabe vane rye: “Mupatulyanu yikuru ayivu nandi, na yiveyanu ombu djandi awavu na dighumi.” \v 25 Batu beni, bamasimine novose rye: “Fumu, ka djandi akane dighumi di bikuru!” \v 26 Kaghe akebawaghule rye: “Menu nyidutsinguli: mutu wotsu awuvu na yime, bomubwese; tumbe wotsu aghaane yime, bomupatule nesi mwa pesu adjivu nandi. \v 27 Tumbe bambeni bami abasamaronde yiri nyike byatsu nane kaghe owu, bambeyilyanu vave na batabulyanu bakingu va wusu ami.”» \s1 Djesu etoli o Serusaleme \r Mat 21.1-11; Mrk 11.1-11; San 12.12-19 \p \v 28 Djesu anomane uvose, akerele va wusu na akemate o Serusaleme. \v 29 Ave amabambeninaange na mimbu ma Betefase na Betani, anobe bebeli na mukongu winengulu «mukongu wu miri mi Olive\f + \fr 19.29 \fr*\fq Olive: \fq*\ft bamasalisaange milunde myeni mu ghamange matsi.\ft*\f*», akesindighe badukitsi bandi babedji na akebatsingule rye: \v 30 «Wendanu o dimbu adivu va wusu enu. Ave dutolile, durasune mwane yibulu atungu, awuskatsanunu na mutu. Munyangulyanu na mumbeyilyanu wunu. \v 31 Payi mutu atsiduwivule rye: “Mumbari yi dwimunyangulili?” Duke muwaghule rye: “Fumu ane nzale woni.”» \v 32 Djowu abasindughu bakewende, na bakerasunu byotsu nane Djesu amabatsingulile. \v 33 Ave bamanyangulilaange mwane yibulu yeni, ba fumu, bakebawivule rye: «Dibandu yi dwinyangulili mwane yibulu?» \v 34 Bakebawaghule rye: «Fumu ane nzale woni.» \v 35 Banobeghe yibulu yeni ombu Djesu, bakene walange bikutu byowu va djulu yibulu, na bakematise Djesu. \v 36 Ave Djesu amayene wendilaange, mu nzile djotsu, batu bakeyene walange bikutu byowu. \v 37 Mu temu eni Djesu amabe bebeli na ukote o Serusaleme. Amavindeminange adu mukongu miri mi baOlive, binombu bi batu na badukitsi bandi, mu nzangu adjimavyoghulile mu djowu, bakesaghange nododise Nzambi na mighamu mineni. Bamasaghaange, dibandu bimaghe bineni abi djowu bamalabe. \v 38 Mu duyitsu dwowu, bakevosange rye: «Nzambi aveyi myule ombu kaghe adjiruyi mu dine di Fumu! Duvotsu o djulu na bundumbe ombu Nzambi\x + \xo 19.38 \xo*\xt Nim 118.26\xt*\x*!»\fig |alt="Djesu etoli o Serusaleme" src="WA03895b.tif" size="col" loc="19.32-38" copy="by Graham Wade. © United Bible Societies, 1989, Nairobi, Kenya." ref="19.38"\fig* \p \v 39 Yinombu yi baFarisi yimabe mukonge, baketsingule Djesu rye: «Mulonzi, votse badukitsi baghu!» \v 40 Djesu akebawake rye: «Nyidutsinguli, payi djowu batsivole, mamani moghamughe mu uyitse Nzambi.» \s1 Djesu elili mu dyambu di Serusaleme \p \v 41 Djesu na ebambini na musyengi Serusaleme, na ewulabilili, akelile. \v 42 Na akevose rye: «Serusaleme, nyinyongi mu ndedju, wusamadjabe nane mbé wumadilile duvotsu mu yilumbu yéyine, aa temu dji mavyoghe na dyoni dimawusweghu. \v 43 Kaboghu, mu bilumbu abyurughe, bambeni baghu borungise bivaghe mu mighule myaghu, bowutsyenge na bowubandesene yari na yari. \v 44 Bowunighe ndedju Serusaleme na batu baghu botsu. Mu ndedju, baghowusile ne dimani dimosi va djulu disusu, mumbari wusamakelule temu adji Nzambi mbé amawuwamusile.» \s1 Djesu esanzi bakoli o ndaghu Nzambi \r Mat 21.12-17; Mrk 11.15-19; San 2.13-22 \p \v 45 Djesu anokote o ghari yivaghe yi ndaghu Nzambi, akesanze bakoli. \v 46 Akebatsingule rye: «Bisonu bi Nzambi bivosi rye: Ndaghu ami djube ndaghu dusambu\x + \xo 19.46 \xo*\xt Isa 56.7; Ser 7.11\xt*\x*. Tumbe djenu dumadjikaluse yike yiswemunu yi bikongu.» \v 47 Bilumbu byotsu, Djesu akelonzaange va dulombili du ndaghu Nzambi. Bivunde bi bavaghulitsi ba paghu, milonzi mi mighaghe na bivunde abimarumisaange mikute bakerombange tonu djubokile Djesu. \v 48 Tumbe, basamadile tonu, mumbari mukute wotsu wumabe limbaa, mu uwulu malongi mandi. \c 20 \s1 Djesu, anyi atsiwuveghe musughe awune? \r Mat 21.23-27; Mrk 11.27-33 \p \v 1 Mwa yilumbu, Djesu amalonzaange batu, akebatsingulaange musamu wuboti va dulombili du ndaghu Nzambi. Bivunde bi bavaghulitsi ba paghu, milonzi mi mighaghe na bivunde bi baSwife bimosi bakebarasune vane. \v 2 Bivunde byeni bakemuwivule rye: «Awuni widilile musughe mu udughusu mambu mémane? Tutsinguli, anyi amawuveghe musughe ewune?» \v 3 Djesu akebawaghule rye: «Menu wandi nyuduwivule yivu: \v 4 Anyi amasindighe San nomuveghe musughe wu ubatise batu? Amasindughu na Nzambi vo na batu?» \v 5 Batu beni, bakevosange va ghari djobeni rye: «Yike twisingi yiri Nzambi amamurume, djandi otuwivule rye: “Ka mumba yi dusamasingile ame San amavose?” \v 6 Yike twimuwaghuli yiri musughe eni ombu batu wiruyili, mukute wotsu wututinde mamani mu utuboke, mumbari batu beni bédjabi yiri San amabe mubiyitsi.» \v 7 Batu beni, bakewaghule Djesu rye: «Djetu, tughedjabi anyi amamuveghe musughe mu ubatise batu.» \v 8 Na Djesu akebawaghule rye: «Menu wandi, ngodutsingule mu musughe nyi nyimavayili.» \s1 Nongu dji bisyele bibi \r Mat 21.33-46; Mrk 12.1-12 \p \v 9 Djesu anomane uvose, akemwébukile mukute nongu rye: «Dibaale amavare nungi dji miri mi vinye\f + \fr 20.9 \fr*\fq nungi dji miri mi vinye: \fq*\ft nungi ane bivale bi kumu amiburi milunde mu vayile dingibe dibenge.\ft*\f*, akedjisile va makake ma bisyele mu udjikelise, na amawende mu mulingu yitsingu. \v 10 Temu dighumbe djinotole, fumu nungi akesindighe musatsi andi wumosi ombu bisyele abimasyale na nungi, Bakemuveghe dyandi dikabu di milunde mi vinye. Tumbe bisyele byeni bakedimbe musatsi eni kube na bakemughabuse myowu pavele. \v 11 Fumu nungi, akesindighe awu mubedji, bisyele byeni bakedimbe wune wandi kube, bakemusyenge na bakemughabuse myowu na myowu. \v 12 Akebwésindighe awu mutatu, awune wandi, bakemutsungule na bakemusyanze. \v 13 Fumu nungi akekewivule: “Tsyeni ngavale? Nyusindighe mwane ami murime, tangudji bomughobise.” \v 14 Tumbe ave bisyele byeni bamalabile mwane andi, baketsingusunaange rye: “Lanu mungo disyale! Tumubokyanu, tuke byalile nungi.” \v 15 Bisyele, bakemughange, bakemupalise o ghari nungi na bakemuboke.» \p Djesu akebawivule rye: «Mu dyoni, yike yi fumu nungi obavaghe? \v 16 Djandi, orughe na oboke bisyele byeni bine, na owakise nungi andi va makake ma bisyele bisusu.» Batu banowulu nane, bakemuwake rye: «Tsatsabi, dighorungule ube nane!» \p \v 17 Djesu anobaghengile, akebawivule rye: «Divindughulu di Bisonu bi Nzambi, tsyeni diwendili? Labatyanu: \q1 “Dimani adimabwaghu na barungitsi ba mandaghu, \q1 yike dine diwarisi nziku yibughe\x + \xo 20.17 \xo*\xt Nim 118.22\xt*\x*?” \m \v 18 Wotsu oduku dibaku mu dimani dyeni, oberughe na otsungughe. Djandi awu dimani dyeni dyubonduyile, onyighemughe.» \s1 Ghabusilanu Sesare abivu byandi \p \v 19 Milonzi mi mighaghe na bivunde bi bavaghulitsi ba paghu bakerombange nane borungulile wughange Djesu mumbari bamatasaange yiri djowu, Djesu amatsokiyilaange mu nongu eni. Tumbe basamamughaange mumbari bamadumange mughungi. \s1 Djesu na dyambu dyufute lepu \r Mat 22.15-22; Mrk 12.13-17 \p \v 20 Batu bamabe numi-numi na Djesu. Bakemutindile batu abamafuraange ube basatsi ba Nzambi. Batu beni bamarombaange ubaghule batonu mu malongi ma Djesu mu umughange, na umuwakise ombu yidjeti yi baRome mu umusosise. \v 21 Batu beni abamatindu, bakemuwivule yivu rye: «Mulonzi, twidjabi yiri wivosi nolonze na dusungughu; wughévayi dupasu va ghari batu, tumbe wilonzi na ngenze nzile Nzambi. \v 22 Tutsinguli nine vo nesi, diwelimine mu ufute lepu ombu Kaghe Sesare?» \v 23 Tumbe Djesu anobaghule dyele adi mbé bamusoghe, akebawaghule rye: \v 24 «Mbeyilyanu fure. Yinzi yi nyi? Na dine di nyi bisonughu mu fure eni?» Bakemuwaghule rye: «Bi Kaghe Sesare.» \v 25 Djesu amabatsingule rye: «Ghabusilanu Kaghe Sesare abivu abyandi, mbana abi Nzambi, bi Nzambi.» \v 26 Djowu bamakambulu mu posulu tsyandi na basamadile tonu mu umuveghe mbele. Bakevole «swii». \s1 BaSadisi béwivuli Djesu mu durambughulu du abafu \r Mat 22.23-33; Mrk 12.18-27 \p \v 27 Dighuki di baSadisi abamabe na bakemi mu durambughulu du abafu, banobambene na Djesu, bakemuwivulaange rye: \v 28 «Mulonzi, Moyise, mu mighaghe mi Nzambi, amatusoniyile rye: “Dibaale adiwele, payi aghaabure, yike efu, ngebi andi obyalile mukwili na bobure va yivinze yi awu amafu\x + \xo 20.28 \xo*\xt Det 25.5-6\xt*\x*.” \v 29 Vamabe yisambwali yi baane ba ngudji ba babaale. Awuteghe akewele na akefu, asamabure. \v 30 Nduke tsomi [akewele mukwili, akefu djandi wandi asamabure.] \v 31 Awu muryeru akemwébyalile mukwili eni, akefu djandi wandi, asamabure. Mu yisambwali yotsu ayi mabyalile mukwili, yikefu, yi samasile baane. \v 32 O nzitu, mughetu wandi akefu. \v 33 Yilumbu ayi babaale beni borambuyile o dufu, anyi obe mulumi mughetu eni? Mumbari amabe mughatsi djowu botsu.» \p \v 34 Djesu akebawaghule rye: «Mu butambe bwébubu, baghetu na babaale béwelisini, \v 35 tumbe bamosi abe Nzambi elabi yiri bawelimine mu urambughe o dufu nodile monyu awurughe, djowu baghomwéwele. \v 36 Kaboghu, dufu mbé dughobwébabembe, mumbari bobe nane byanze bi Nzambi. Djowu bobe baane ba Nzambi, na djandi obarambuse o dufu nobaveghe monyu. \v 37 Moyise amavose kengili yiri Nzambi orambuse abafu. Ave amavosile mu yilombi yi yivale yi mudji Nzambi, amanengile Fumu “Nzambi dji Aberaame, Nzambi dji Yisaake na Nzambi dji Sakobe\x + \xo 20.37 \xo*\xt Ukm 3.2,6\xt*\x*.” \v 38 Agha Nzambi dji bamvumbi, tumbe Nzambi adji djowu abavu monyu, mumbari djowu badji monyu dibandu djandi.» \v 39 Dighuki di milonzi mi mighaghe baketsingule Djesu rye: «Mulonzi, wutsivose dingenze.» \v 40 Na djowu, basamamwérungule umuwivule bivu bisusu. \s1 Batu béwivuli Djesu mu dyambu di Davide \r Mat 22.41-46; Mrk 12.35-37 \p \v 41 Djesu akewivule milonzi mi mighaghe rye: «Dibandu yi batu bévosili rye: “Kirisete, adji mwane Davide?” \v 42 Davide etubuli djabeni mu mughande Nyimbu rye: \q1 “Fumu Nzambi etsinguli Fumu ami rye: \q1 Tsane va mabaale mami, \q1 \v 43 tena nyukutighe bambeni baghu, \q1 otsi makulu maghu\x + \xo 20.43 \xo*\xt Nim 110.1\xt*\x*.” \m \v 44 Payi Davide enengili Yibyatsi yi Nzambi “Fumu andi”, ka tsyeni omwébile mwane andi?» \s1 Djesu elubusi milonzi mi mighaghe \r Mat 23.1-36; Mrk 12.38-40 \p \v 45 Mughungi wotsu wunobe limbe mu umuwululu, Djesu aketsingule badukitsi bandi rye: \v 46 «Kebenanu na milonzi mi mighaghe, djowu aberondingi bu uyenelingaange mu bikutu bisakeme, djowu aberondingi usimbungu na dighobe mu mambure ma mighungi, djowu aberondingi utsane mu bitsighe abiteghe mu mandaghu ma tsambu na mbure tsi mimengu amineni, \v 47 djowu bédyongi nodayile bakwili, djowu bévayi tsambu tsisakeme mu ukelase yiri basungeme. Mu tonu adjine, Nzambi obakilisi pwele uvyoghulile bamosi.» \c 21 \s1 Peghulu dji mukwili wu yidjaghe \p \v 1 Ave Djesu amabile o ghari ndaghu Nzambi, anoghengile batu abamasunzaange myenzili myowu, amalabe bisine abimapodulaange myowu mu yevi. \v 2 Akebwélabe mukwili awuvu yidjaghe, djawandi amayisunzange doli bedji mu yevi yeni. \v 3 Djesu amavose rye: «Ngenze nyidutsinguli, yidjaghe yi mukwili éwuwu, atsivyoghulile botsu uveghe. \v 4 Payi nyivosi nane, mumbari bisine byeni, bamapodulaange mbongu atsimabe tsibavyoghulile. Tumbe mukwili ewune, mu budjaghe bwandi, atsipodule byotsu abimabe nandi.» \s1 Djesu ebeyi dupanzu du ndaghu Nzambi \r Mat 24.1-2; Mrk 13.1-2 \p \v 5 Ave mwa batu bamavosilaange nonyungile ndaghu Nzambi, adjimarungusu na mamani mabwedji na bime abimaveghungu ombu Nzambi, Djesu akevose rye: \v 6 «Bilumbu byurughe, byotsu bine dwinyungili, byupanzu, va ghosyale ne dimani va djulu dimani nandi.» \s1 Bilimbe bimasukusulu ma bulongu \r Mat 24.3-14; Mrk 13.3-13 \p \v 7 Djowu bamamuwivule rye: «Mulonzi, temu yi mambu meni molabenine? Na yilimbe yi, tudjabile yiri mambu memane makilabene na mapape?» \v 8 Djesu akebawaghule rye: «Dukebene yiri batu bakedudunze. Mumbari bapwele borughe mu dine dyami na boyidufure yiri “Menu la Kirisete” na “Temu adji Nzambi amasikighe djikebebeli.” Tumbe duyabaduke. \v 9 Ave duwululu nduku mavite, duyabe na ghome, mumbari mambu motsu mane mbé molelabene. Tumbe, tsi yiri disukusulu di bulongu.» \p \v 10 Na amamwébatsingule rye: «Malongu na malongu motoghe; bulongu na bukaghe butoghe. \v 11 Butambe wandi buregheme, na mu mambure mapwele, vobe bivunge na dungosu du nzale, vobe mambu mavure, ameveyi ghome noreyimise, na bilimbe bimuvingu byulabene o djulu. \v 12 Tumbe, ne motsu mane makelabene, boledughaange, bakedutsoyise na boduwakise va makake ma bivunde bi mandaghu ma tsambu ma baSwife, bakedukotise o tsughu, bodubeghe va wusu bakaghe na va wusu bidjeti. Boduvayile motsu mane dibandu dine dyami. \v 13 Moni moduvaghulu mumbari dukebe bambedji bami. \v 14 Banu na duvotsu mu mirime myenu na duyadume mu motsu ameduyevose mu ukekaghule. \v 15 Mumbari mebeni nyuduveghe bighume na dyele adi bavinitsi benu baghorungule ughaghene vo udukalile. \v 16 Djenu, dusumbusu tangudji na biburu byenu, vo baane ba ngudji benu vo na botsu ba yibandu yenu na bambatsi benu. Batu beni boboke bapwele va ghari enu. \v 17 Djenu, duvinu na botsu dibandu dine dyami. \v 18 Tumbe ne dunange dumosi mu myuru myenu doghodokughe. \v 19 Ladibandu, mu duwarulu dwenu, dughobule myonyu myenu.» \s1 Djesu ebiyi dupanzu du musyengi Serusaleme \r Mat 24.15-21; Mrk 13.14-19 \p \v 20 Djesu amabatsingule rye: «Ave dulabile baghore ba bambeni ukande Serusaleme, djabanu yiri dutsyemughulu dwandi duke beli. \v 21 Kaboghu, botsu abobe o yinange yi Sudé barini o mikongu, abobe va ngangele Serusaleme bapali. Djowu abobe mu misiru, bayaghabughe o mimbu. \v 22 Mumbari, mu temu eni, mukilu Nzambi wudughusu mu motsu nane Bisonu byandi bivosili. \v 23 Kamune maghughe-ma ombu baghetu abobe na mimi na djowu abonwisaange mu temu eni, mumbari bulongu bube mu manyoni maneni na kabu Nzambi djulabene va ghari mukute eni. \v 24 Bapwele boboku na didjenge, bamosi bobongu nobeghu nane bavighe, mu misyengi myotsu. Na malongu masusu amaghedjabi Nzambi, monighe Serusaleme tena temu owu djusuke.» \s1 Durughulu du Mwane Mutu \r Mat 24.29-31; Mrk 13.24-27 \p \v 25 Djesu amamwévose rye: «Volabene bilimbe mu nyangu, mu tsungi na mu bambwelili. Malongu motsu, mu butambe mobe na keri dibandu nduku neni dji mibidji mi mubu. \v 26 Batu boghangu na ghome neni, ave botasilaange adyodyulabene mu butambe, mumbari Nzambi okungise byotsu na mbulighe neni djube o djulu. \v 27 Mbana, bolabe Mwane Mutu eruyi na mangolu na bundumbe va ghari madudumbi. \v 28 Ave mambu meni molabenine, waranu na nangulanu myuru myenu, mumbari dudjeghusu dwenu duke bebeli.» \s1 Nongu dji mwiri bafighe \r Mat 24.32-35; Mrk 13.28-31 \p \v 29 Mbana Djesu akebabukile nongu rye: «Ghengilatyanu mwiri bafighe na miri misusu. \v 30 Ave mifulili, dwidjabi yiri temu mvule djikebebeli. \v 31 Munongu mosi, ave dulabile mambu meni, djabanu yiri na mapape Nzambi oyibyame nane kaghe. \v 32 Ngenze, nyidutsinguli rye: dukulu dwedudu, dugholefu payi motsu mane, makalabene. \v 33 Djulu na butambe byuvyoghe, tumbe bighume byami bighovyoghe “vyaa”.» \s1 Dibandu dyumoghe \p \v 34 Djesu amamwévose rye: «Lubughanu, duyasingene na mimengu, na malangi na manyoni ma myonyu myenu mumbari dukesutusu mu yilumbu yi mufundu. \v 35 Mu yilumbu yeni, batu botsu bosutusu nane banyame o ghari mbuse. \v 36 Moghanu na sambilenganu Nzambi temu tsyotsu mumbari, dukebe na mangolu morinine mambu motsu marange, na ave Mwane Mutu oruyile, akidurasunu duware.» \p \v 37 Ave nyangu, Djesu amalonzaange batu o ghari ndaghu Nzambi. Tumbe, akevyosilaange mukolu o mukongu wu miri mi Olive. \v 38 Bilumbu byotsu, batu bamawendaange o ndaghu Nzambi mu uyéwulu malongi ma Djesu. \c 22 \s1 Sudase eghani kake djusumbise Djesu \r Mat 26.1-5; Mrk 14.1-2; San 11.45-53 \p \v 1 Temu mumengu mape maghambu dufunusu, winengulu Pake, djimabambenaange. \v 2 Bivunde bi bavaghulitsi ba paghu na milonzi mi mighaghe bamarombaange uboke Djesu, tumbe bamabe na ghome mughungi. \v 3 Dyabu akekote o murime Sudase, omanengulungu Yikalyote, djandi amabangaange mu yinombu yi dighumi na badukitsi babedji (12). \v 4 Sudase amawende mu uyéwulusunu na bivunde bi bavaghulitsi ba paghu na bivunde bi baghore abamakelisaange ndaghu Nzambi mu udjabe nane ovayile mu usumbise Djesu. \v 5 Bivunde bakebase na nzangu, bakewulusunu mu umuveghe mbongu. \v 6 Sudase akesinge, akerombaange temu nane obawakisile Djesu ne yinombu yi batu yikedjabe. \s1 Djesu erumi dutsonzughulu du mumengu Pake \r Mat 26.17-19; Mrk 14.12-16 \p \v 7 Yilumbu yi mumengu mape magha dufunusu, ayi mbé bobokile mwane yindombu wu mumengu Pake, yimatole. \v 8 Djesu akesindighe Pyere na San, akebatsingule rye: «Wendanu, ye tutsonzilanu mulambu Pake, tukidji.» \v 9 Pyere na San bakemuwivule rye: «Wuke wirondi tuketsonziyile mulambu eni?» \v 10 Djesu abamawaghule rye: «Wulwanu, ave dukotile mu musyengi, dubengune na mutu eyenebeghe tsuve mambe, mudukyanu o ndaghu adji oyekote. \v 11 Mbana tsingulanu mungo ndaghu rye: “Mulonzi atsitusindighe ombu aghu, wuketulase yibuku yi ndaghu ayi djandi na badukitsi bandi bolile mulambu Pake.” \v 12 Djandi odulase yibuku yi ndaghu ndeki yeneni yitsonzughu kale, avane duvayile mulambu.» \v 13 Badukitsi banowende, bakerasune bime byotsu bitsonzughu nane Djesu amabatsingulile na bakelambe mulambu Pake. \s1 Mulambu wu Fumu \r Mat 26.20-30; Mrk 14.17-26; San 13.21-26 \p \v 14 Temu djinotole, Djesu na bilumbi byandi bakevyoghe va tavule mu udji.\fig |alt="Mulambu wu Fumu" src="WA03910b.tif" size="col" loc="22.14-23" copy="by Graham Wade. © United Bible Societies, 1989, Nairobi, Kenya." ref="22.14"\fig* \v 15 Djesu akebatsingule rye: «Nyitsirondaange pwele uledji mulambu éwuwu Pake nenu ne ngatsoghe. \v 16 Dingenze nyidutsinguli, ngobwéwudji tena yilumbu ayi Nzambi obwévayile mulambu eni o bukaghe bwandi.» \v 17 Akebonge dimoyi di malamu ma milunde mi vinye, akeghabusile Nzambi diboti, akevose rye: «Bonganu dimoyi dyédidi; mutu-mutu anwangi. \v 18 Nyidutsinguli yiri ubandile na muni, ngomwenu malamu memame ma vinye tena yilumbu ayi Bukaghe bu Nzambi buruyile.» \p \v 19 Akemwébonge dipe, anoghabusile Nzambi diboti, akedibukule, akeghabile bilumbi byandi na akebatsingule rye: «Dipe dyédidi, dunyuru dwami aduvaghulu mu yibile yenu. Djanu mumbari duketangiminaange.» \v 20 Banomane udji dipe, Djesu akemwébawakise dimoyi na akevose rye: «Dimoyi dyédidi, dinonge adighone na Nzambi mumbari malungu mami mowiteme mu djenu. \v 21 Kaboghu, djabanu yiri mutu owunzumbise, adji netu vave tavule. \v 22 Ngenze, nenane Mwane Mutu ofwile mu duvangu du Nzambi, kamune maghughe mutu owumusumbise olabe!» \v 23 Badukitsi bakebande wuwivusenaange: «Anyi va ghari etu orunguse uvaghe dyambu nane dine?» \s1 Anyi avu yivunde va ghari badukitsi? \r Mat 18.1; Mat 20.25-28; Mrk 9.34 \p \v 24 Va djulu vane, badukitsi bakemwébe na mutsundu wuneni, mu udjabe anyi va ghari owu orungule ube yivunde ayughobusu. \v 25 Djesu akebatsingule rye: «Bakaghe ba malongu masusu bérumisi nodyamise batu ba misyengi myowu. Nane bivunde abivu na musughe mu djowu bérondi unengulungu: “Bambatsi ba mughungi.” \v 26 Duyabe nane djowu. Tumbe, oyirondi ube yivunde va ghari enu, mbé okesunze nane mwane ngebi; mbana oyirondi urumise, mbé okevaghule nane musalitsi bambatsi. \v 27 Kaboghu, anyi avu yivunde, djandi wune odjivu va tavule vo djandi oyikevaghule mu usalile bambatsi? Tsi djandi wune odjivu va metse? Tumbe menu, nyidji va ghari enu nane musalitsi. \v 28 Djenu, dudji djowu bane abatsiware nami mu purulu. \v 29 Ladibandu menu, nyiduveyili musughe wu urume Bukaghe bu Nzambi nane Tate ami ambyatsile. \v 30 Nyivayile nane, mumbari dukedji, nonu va metse mami mu bukaghe bwami. Na dutsanusu mu bitsighe bi bukaghe mu utabule bunzonzi bu dighumi na bifumbe bibedji bi mukute Yisrayele.» \s1 Pyere eghali Djesu \r Mat 26.31-35; Mrk 14.27-31; San 13.36-38 \p \v 31 Djesu akenengile Simu Pyere: «Simu, Simu, wulu: lanu, Dyabu erondi wudumange djenu botsu nane bésayili uresi mukakesene bipupu na misu. \v 32 Tumbe menu, nyitsisambile mu ndedju mumbari yitu yaghu yikedede. Na ndedju, mu yilumbu ayiwughabusile dinonge nami, warise baane ba tadji baghu.» \v 33 Pyere akemutsingule rye: «Fumu, nyitsonzeme uwende naghu o tsughu tena o dufu.» \v 34 Djesu akemuwaghule rye: «Ndedju Pyere, nyighutsinguli: na muni, ne koku akevose, wukale kumbu yiryeru bwena wughenzyabi.» \s1 Mbongu, komi na didjenge \p \v 35 Mbana, Djesu akebawivule rye: «Ave nyimadusindiyili nenane nyisamaduveghe mbongu, komi vo bapondu, dumaghambu na yime?» Badukitsi bakewaghule rye: «Vyaaghe.» \v 36 Yike Djesu akebatsingule rye: «Avave, wotsu avu na mbongu abongi, dedi mosi awu avu na komi, abongi na wotsu awu aghaane didjenge, asumbisi yidjungi yandi mu usumbe didjenge. \v 37 Nyidutsinguli, nane Bisonu bi Nzambi bivosili mu menu: “Mutu éwuwu amatalu va ghari bikongu\x + \xo 22.37 \xo*\xt Isa 53.12\xt*\x*.” Kaboghu dyambu adivu adyami, dike beli nolabene.» \v 38 Badukitsi bakemutsingule rye: «Fumu, tune madjenge mabedji.» Djesu akewaghule rye: «Avotsu, amane mawelimine.» \s1 Djesu eyésambile o mukongu wu baOlive \r Mat 26.36-46; Mrk 14.32-42 \p \v 39 Djesu anopale o musyengi, mu yuku yandi, akewende o mukongu wu baOlive. Badukitsi bandi bakemuduke. \v 40 Ave bamatolile va mbure eni, Djesu akebatsingule rye: «Sambilanu mumbari dukebe mu dumangu.» \v 41 Djesu akekakene mwa pesu nowu, akekutume, akebande usambile. \v 42 Amavose rye: «Tate, payi wirondi, bonge na kakesene dimoyi dyédidi di maghughe nami. Mu dyoni, diyadughusu nane nyirondili, tumbe nane ndedju wirondili.» [ \v 43 Vane-vane, yanze yimosi yimarughe o djulu, mu uyimuwarise. \v 44 Djesu, anoghangu na keri, aketsore manyuru. Akebwese usambile na mangolu na dirughume dyandi dikedekaange va butambe nane maberi ma malungu.] \p \v 45 Djesu anomane usambile, akeghabughe ombu badukitsi, akebarasune bilu, batsore manyuru na manyonyi. \v 46 Djesu akebasimbule, akebawivule: «Dibandu yi dwiwendili yilu? Relemanu na sambilanu mumbari dukébe mu dumangu.» \s1 Béghangi Djesu \r Mat 26.47-56; Mrk 14.43-50; San 18.3-11 \p \v 47 Djesu wuvose mbé akivose, sundile yinombu yi batu yikebarasune. Sudase awu amabe wumosi va ghari dighumi na badukitsi babedji (12), djandi amabe yibeghe ndonge. Akebambene na Djesu, akemubumbe na akemufwife. \v 48 Djesu akemuwivule rye: «Sudase, mu ufwife waghu, wisumbisili Mwane Mutu?» \v 49 Abamasyale na Djesu, ave bamalabile dyodikivyoghe, bakewivule Djesu rye: «Fumu, tupalisi madjenge mu utoghe nowu?» \v 50 Wumosi va ghari owu, akepalise didjenge, aketabule ditudji di mabaale di musalitsi wu yivunde yi bavaghulitsi ba paghu. \v 51 Tumbe Djesu akevose rye: «Dundanu, avotsu.» Na amabembe ditudji di musalitsi na akemubeluse. \p \v 52 Mbana Djesu aketsingule bivunde bi bavaghulitsi ba paghu na bivunde bi baghore na bivunde bi baSwife abamarughe owuyimughaange rye: «Dumarughe na madjenge na mangwangu nane bwena yikongu dwiyighaange. \v 53 Bilumbu byotsu, nyibetsi nenu o ghari ndaghu Nzambi, dughaakangaange. Temu adjidji, djike djenu adji mangolu ma pisime mesalili mukolu.» \s1 Pyere eghali Djesu \r Mat 26.57-58; Mrk 14.53-54; San 18.12-18 \p \v 54 Na béghangi Djesu, bakemubeghe o ndaghu yivunde yi bavaghulitsi ba paghu. Pyere akenebadukaange va ghegheyi. \v 55 Batu beni, banobanze mudji va ngangele dulombili, Pyere wandi akeyétsane va ghari owu. \v 56 Musatsi wumosi wu mughetu wu yivunde yi bavaghulitsi ba paghu akemulabe atsane va mughule mudji, akemutsune «pii» na akevose rye: «Dibaale dyédidi wandi abetsi na Djesu!» \v 57 Tumbe Pyere akeghale nomutsingule rye: «Mughetu, menu ngémudjabi.» \v 58 Mwa pesu temu, mutu mosi anomulabe, akemutsingule rye: «Ndewandi, wudji nowu!» Tumbe Pyere akewaghule rye: «Nesi, menu nga nowu.» \v 59 Mwa diweru dinovyoghe, mutu wususu akebwétsiyise bwena: «Nyitasi yiri, dingenze, dibaale dyédidi abetsi nandi mumbari djawandi adji mwise Ngalile.» \v 60 Pyere akemuwaghule rye: «Ngedjabi adi wirondi uvose.» Ave Pyere amavosilaange, koku wandi novose. \v 61 Fumu anoghelughe, yiswisu yandi na yi Pyere bikebengune. Sundile Pyere akerangimine adi Fumu amamutsingule: «Na muni, ne koku akevose, ndedju wukale kumbu yiryeru bwena wughenzyabi.» \v 62 Pyere, anopale o dulombili, amalile «rodoo» na munyongu wotsu. \s1 Baghore bésyengi na bédimbe Djesu \r Mat 26.67-68; Mrk 14.65 \p \v 63 Batu abamakelisaange Djesu, bamamupedjingi na bamamudimbaange. \v 64 Djowu, banomudibighe yinzi bakemuwivulaange rye: «Bighe na tutsinguli anyi atsighudimbe?» \v 65 Na bakebwélaange umusyenge nomutsingulaange mambu mamosi mabive. \s1 Djesu va wusu fundu dji banzonzi ba baSwife \r Mat 26.59-66; Mrk 14.55-64; San 18.19-24 \p \v 66 Mune kedi, fundu dji bivunde bi mukute, bivunde bi bavaghulitsi ba paghu na milonzi mi mighaghe bamaghukume, bakebeghe Djesu va wusu fundu dji banzonzi ba baSwife. \v 67 Awune, bakemuwivule rye: «Ndedju, la Kirisete? Tutsinguli.» Djandi akebawaghule rye: «Yike nyidutsinguli, djenu dughosinge. \v 68 Payi nyitsiduwivule yivu, djenu dughokwaghule. \v 69 Ubandile vave, Mwane Mutu obe atsane o mabaale ma Nzambi-Pungu\x + \xo 22.69 \xo*\xt Nim 110.1\xt*\x*.» \v 70 Djowu botsu bakeghamughe va mosi rye: «Kaboghu ndedju, wudji Mwane Nzambi?» Djesu akebawaghule rye: «Djenubeni dumatubule: Nine, menu.» \v 71 Bakevose rye: «Twisane nzale bambedji! Djetubeni tumaghulwanu, mambu amatsipale va munu andi.» \c 23 \s1 Djesu ebeghu va wusu Pilate \r Mat 27.1-2; Mrk 15.1-5; San 18.28-38 \p \v 1 Yinombu yotsu yi batu yikereleme, mu ubeghe Djesu va wusu yidjeti bamanengilaange Pilate. \v 2 Avane, djowu botsu bamamufwengile na bamatsingule Pilate rye: «Dibaale dyédidi, tutsimurasunu esibisi batu ba bulongu bwetu na ebaghandisi uvane lepu ombu Kaghe Sesare, na evosi yiri djabeni la Kirisete mbana adji Kaghe.» \v 3 Pilate akemuwivule rye: «Ndedju la Kaghe baSwife?» Djesu akemuwaghule: «Ndebeni widivosi.» \v 4 Pilate aketsingule bivunde bi bavaghulitsi ba paghu na yinombu rye: «Menu ngelabi mbele djufwengiyile mutu éwuwu.» \v 5 Tumbe batu beni bakemwéghamungaange na mangolu rye: «Mu ndonzulu andi, djandi esibisi mukute bakebuse ughobise mighaghe mi kaghe Sesare. Mutu eni atsivaghe nane mu yinange yotsu yi Sudé, ubandile o yinange yi Ngalile, tena wunu tuvwanu.» \p \v 6 Ave Pilate amawululu nane, akewivule rye: «Mutu éwuwu, mwise Ngalile?» \v 7 Batu bakewaghule Pilate bwena Djesu adji mwise Ngalile. Pilate akemutinde ombu kaghe Yirode mwane Atipa. Kaghe adjimarumisaange yinange yi Ngalile na va temu eni, mbé aki o Serusaleme. \v 8 Yirode akebase na nzangu ave amalabile Djesu mumbari yilemee amarondaange ubengune nandi. Mumba amawulu didume dyandi na amatasaange yiri Djesu omulase mwa yimaghe. \v 9 Yirode akemuwivule pwele bivu, tumbe Djesu asamamuwaghule ne yimosi. \v 10 Vane mbure eni, bivunde bi bavaghulitsi ba paghu na milonzi mi mighaghe bamabe djowu andi na kabu, bakemufwengiyilaange pwele mambu. \v 11 Yirode na baghore bandi bakepedjingi nosyenge Djesu. Bakemudwise yikutu yi bukaghe na bakemughabuse ombu Pilate. \v 12 Vane kale Yirode na Pilate bamabangaange bambeni, tumbe mu yilumbu yéyine, bakebwéghabusile bumbatsi. \s1 Djesu ekilusu mu dufu \r Mat 27.15-26; Mrk 15.6-15; San 18.39—19.16 \p \v 13 Pilate akeghukighe bivunde bi bavaghulitsi ba paghu, bidjeti bimosi na mughungi, \v 14 akebatsingule rye: «Djenu dutsimbeyile dibaale dyédidi na djandi esibisi mukute na kande. Labatyanu, nyitsimusosisile va wusu enu, tumbe ngalabe mbele andi mu mambu ame djenu dwimufwengilili. \v 15 Ne Yirode djawandi, aghalabe dibi mu Djesu yiri akeboku. Ladibandu atsimughabusile ombu etu. Mutu éwuwu aghaane dyambu adyumurombise dufu. \v 16 Kaboghu nyurume bakemudimbise bwandi na batsilu mbana bakemudunde.» [ \v 17 Mu kadi mumengu Pake, Pilate amabangaange na yufu yupalisaange mwise tsughu wumosi.] \v 18 Tumbe yinombu ayimabe vane, wikeghamughe va mosi rye: «Bokise dibaale dyédidi, tupalisili Barabase.» \v 19 Mu disibise adi Barabase amarombise mu musyengi eni, na uboke awu amabokile mutu, adine dimamukotise o tsughu. \v 20 Pilate, mu nzale udunde Djesu, akemwébawivule adi mubedji. \v 21 Tumbe mughungi wukebwéghamughe na mangolu: «Mughomini, mughomini va kurusu.» \v 22 Pilate akemwébawivule adi muryeru rye: «Dibi dika, mutu éwuwu atsivaghe? Ngelabi dyambu adi djandi obokulu. Menu, nyumudimbise wandi mbana, nyumudunde.» \v 23 Tumbe mughungi wukebwelaange ughamughe o djulu yiri Djesu aghomunu va kurusu. Yike mu posulu owu, dufu du Djesu dukesikughu. \v 24 Vane-vane, Pilate akesinge adi mughungi wumarondaange. \v 25 Pilate akebapalisile mutu awubamavondaange awu amasunzu o tsughu dibandu disibise na bukongu bwandi, na akebawakise Djesu bakemuvaghe adi bamarondaange. \s1 Djesu eghomunu va kurusu \r Mat 27.32-44; Mrk 15.21-32; San 19.17-27 \p \v 26 Ave bamabeyilaange Djesu, bakebengune na dibaale dinengulu Simu mwise musyengi Sirene amarughesenaange o manungi. Baghore bakemusikighe na bakemughome yiri akenangule kurusu mbana akenedukaange Djesu va nzime. \v 27 Yinombu yineni yi batu yikenebadukaange. Va ghari mughungi eni vakebe mwa dighuki di baghetu bamenelilaange nonyongaange dibandu mukilu wu Djesu. \v 28 Djesu akebaghengile na akebatsingule rye: «Baghetu ba Serusaleme, duyalile mu menu, lilenganu mu djenubeni na mu baane benu. \v 29 Lanu, bilumbu byurughe ave batu bovosilaange rye: “Ubwedji ombu bingume, ombu djowu abasekalebure na djowu abasamanwise.” \v 30 Mu temu eni, batu bovosaange na mikongu na milandu yiri: “Tuvikyanu na tughumbyanu\x + \xo 23.30 \xo*\xt Ose 10.8\xt*\x*.” \v 31 Labatyanu, mu mwiri awu monyu bamavaghe mambu mabive, ka mu mukanzu, tsyeni bovayile?» \p \v 32 Vane-vane, bakebeghe bikongu bibedji bakiboku va mosi na Djesu. \v 33 Ave bamatolile va mbure adjimanengulungu «Dubengili\f + \fr 23.33 \fr*\fq Dubengili: \fq*\ft bivisi bi muru bi mutu vo bi yibulu yifu.\ft*\f*», baghore bakeghomine Djesu va kurusu. Yike bakeghomine bikongu byeni mu tsyowu kurusu, wumosi o mabaale, awune o maghetu mandi.\fig |alt="Djesu eghomunu va kurusu" src="WA03926b.tif" size="col" loc="23.26-33" copy="by Graham Wade. © United Bible Societies, 1989, Nairobi, Kenya." ref="23.33"\fig* \v 34 [Mwa pesu temu, Djesu akevose rye: «Tate, batandi mumbari baghedjabi adi bévayi.»] Baghore beni bakesole mutu mu udjabe anyi odile yikutu yi Djesu. Mu uyidile, bakevaghe dusolu du yese. \v 35 Mughungi wumabe wughukeme na wukeghengilaange. Tumbe bivunde bi baSwife, bakepedjingi Djesu na bakevosange rye: «Amaghobule basusu, tsyé akeghobuli djabeni payi adji Kirisete awu Nzambi amasole!» \v 36 Baghore wandi bakebambene, bakemupedjingi na Bakemuveghe dingibe dingani akenu. \v 37 Bakevose rye: «Payi wudji Kaghe baSwife, tsyékeghobule ndebeni!» \v 38 Mu yasi yi dusimbi ayimaghomunu va kurusu o djulu muru andi, bamasonighe: «Awuwu, Kaghe baSwife.» \p \v 39 Yikongu yimosi ayimaghomunu va kurusu va mughule Djesu, akemubangulaange novose rye: «Ndedju, meta wudji Kirisete? Tsyékeghobule ndebeni na tughobuli!» \v 40 Yikongu ayi mubedji ayimaghomunu wandi mu djandi kurusu, akesyembe mbatsi na akemutsingule rye: «Nenane wutsiveghulu mukilu nane mutu éwuwu, ndedju wughédumi Nzambi? \v 41 Mu djetu naghu, tuwelimine mudile fute édjidji mu mambu ame tumavaghe. Tumbe djandi, aghavaghe dyambu dibi.» \v 42 Mbana yikongu yeni akevose rye: «Djesu, wuyandibene ave wuruyile mu uyibyame nane kaghe.» \v 43 Vane-vane, Djesu akemuwaghule rye: «Dingenze nyighutsinguli, na muni, wukote nami o Bukaghe bu Nzambi.» \s1 Dufu du Djesu \r Mat 27.45-56; Mrk 15.33-41; San 19.28-30 \p \v 44 Va mwangulu, nyangu djikevole na pisime djikedughunu mu butambe bwotsu tena murekemunu wu wisi. \v 45 Dimengi di nyangu dinotsyemughe, pisime djikebase mu butambe, dumbu du mbure adji Syeme va dikotulu di ndaghu Nzambi dukepasighe va ghari. \v 46 Djesu akeghamughe mughamu wuneni, akevose rye: «Tate, nyiwakisi Yinyuni yami va makake maghu\x + \xo 23.46 \xo*\xt Nim 31.6\xt*\x*.» Anomane uvose nane, akefu. \v 47 Yivunde yi baghore anolabe adimavyoghe, akedodise Nzambi novose: «Dingenze, mutu éwuwu abetsi asungeme.» \v 48 Yinombu yi batu yimarughe pwele, yinolabe adimavyoghe, yikeneghabughe mu mimbu mowu, bakene dumange batulu dibandu munyongu wuneni mu mirime. \v 49 Bambatsi botsu ba Djesu na baghetu abamawendaange nandi, ubongile o Ngalile, bamabe bavengeme djowu mbure na bakeghengilaange nane mambu mamavyoyilaange. \s1 Sosefu esunzi dunyuru du Djesu o ngile \r Mat 27.57-61; Mrk 15.42-47; San 19.38-42 \p \v 50-51 Vamabe mutu dine dyandi Sosefe, amabe na musighe, asungeme, akevivaange durughulu du Bukaghe bu Nzambi. Djandi, amabe yivunde wandi va ghari fundu dji banzonzi ba baSwife na amabe mwise musyengi wu Arimate mu yinange yi Sudé. Asamasobene ditase na bambatsi mu uboke Djesu. \v 52 Dibaale dyeni, akewende, mu uyélabe yidjeti Pilate, akemuveghe musughe mu ubonge dunyuru du Djesu. Pilate akemugharusu. \v 53 Sosefe akesunduse dunyuru du Djesu va kurusu, akedupote va tsande na akedusunze o ngile adjimatimu o ghari tali o mbé wukatswighulu mutu. \v 54 Amadivaghe, mu yilumbu ayiduki yilumbu ayireli yilumbu yuvume yi baSwife, ayi batu basamasalilaange. \v 55 Baghetu abamenedukaange Djesu, ubongile o Ngalile, bakesobene konge na Sosefe na bakewende o ngile. Awune bamalabe nane bamasunzile dunyuru du Djesu. \v 56 Banomane, bakeghabughe mu mandaghu, muyetsonzighe matsi na miyombu muyeghotse dunyuru du Djesu. Djowu, bamaghobise mughaghe awighandisi baSwife usale mu yilumbu yuvume. \c 24 \s1 Djesu erambuyi o dufu \r Mat 28.1-10; Mrk 16.1-8; San 20.1-10 \p \v 1 Mu yilumbu yiteghe yitsone, va matebughulu ma wisi, baghetu bamawende o ngile na birure bi matsi na miyombu ami bamatsonzighe. \v 2 Ave bamatolile, bakerasunu dimani adi bamakibiyile ngile dimavengughu va mughule. \v 3 Bakekote, basamarasunu dunyuru du Fumu Djesu. \v 4 Baghetu, bakesutu. Sundile, babaale babedji badware bikutu bikadimi, bakelabene va wusu owu.\fig |alt="Djesu erambuyi o dufu" src="WA03931b.tif" size="col" loc="24.1-7" copy="by Graham Wade. © United Bible Societies, 1989, Nairobi, Kenya." ref="24.4"\fig* \v 5 Baghetu, bakeghangu na ghome, baketsokighe misu na tsi. Babaale beni bakebawivule rye: «Dibandu yi dwirombili odjivu monyu va ghari djowu abamafu? \v 6 Asa vave, tumbe amarambughe o dufu. Kaboghu, rangiminanu ame amadutsingulanga ave mbé akivu o Ngalile. \v 7 Avane, amavosaange rye: “Diwelimine yiri Mwane Mutu owakusu va makake ma bavayitsi ba mabi, oghomunu va kurusu, mbana mu yilumbu ayimuryeru, orambughe o dufu”.» \p \v 8 Vane-vane, baghetu beni bamarangimine mambu ame Djesu amabatsingulaange. \v 9 Banoghusughe o ngile, bakeghabughe muyetsingule dighumi na yilumbi yimosi na badukitsi botsu. \v 10 Mu yinombu yi baghetu beni, vamabe Mari mwise musyengi wu Maghedale, Sane na Mari ngudji Sake, na baghetu bamosi. Djowu bane, abamayétsingule bilumbi nane bamayerasunine o ngile. \v 11 Tumbe bilumbi byeni baketasange yiri motsu ame baghetu bamabatsingule, amofure na basamamavayile yitu. \v 12 Vane-vane, Pyere akereleme, akatiremughe mbangu nowende o ngile. Anodokemine, akelabe yike matsande vatsi, na akeghabughe o ndaghu andi, akekambulu mu dyambu adi amayerasunu o ngile. \s1 Badukitsi babedji mu nzile Yimayise \r Mrk 16.12-13 \p \v 13 Mune yilumbu yeni, badukitsi babedji bamawende o musyengi Yimayise, dimbu dimabe dikakene mu dighumi na take bedji na Serusaleme. \v 14 Djowu bakenevosange mu mambu motsu amamavyoghe. \v 15 Ave bamenevosilaange notsunde mu mambu meni, Djesu akebambene na akesobene konge nowu. \v 16 Batu beni bamamulabaange, tumbe Nzambi akebavaghe muvuyisini yiri bakemujabe. \v 17 Djesu akebawivule rye: «Dyambu yi dwiyenetsundile mu nzile?» Djowu, bakesikeme na munyongu wotsu. \v 18 Wumosi va ghari owu, enengilu Kolopase, akemuwaghule rye: «Bu ndedju pinze awitsani va musyengi Serusaleme awughadjabe motsu amatsivyoghe mu bilumbu byébibi?» \v 19 Djesu akebawaghule rye: «Ayii?» Djowu botsu bakemukanzuyile rye: «Dyambu aditsivyoghe mu Djesu mwise Nasarete. Amabe mubiyitsi wuneni avosange na mangolu nodughusungu bisalu bineni, va wusu Nzambi na va wusu batu. \v 20 Bivunde bi bavaghulitsi ba paghu na bidjeti byetu, bamamusumbise yiri akekilusu na akeghomunu va kurusu. \v 21 Djetu botsu mbé tukane yitu bwena djandi o mbé oyighobule mukute Yisrayele. Tumbe labatyanu, yilumbu ayiyi yike yi muryeru, mambu memane mamalabenine. \v 22 Dingenze, baghetu bamosi va ghari etu, bamatusutusu ave bamawendile kedi neni o ngile. \v 23 Banotole, basamarasunu yibindi yi Djesu. Bakeghabughe, bakebeghe tsangu bwena Byanze bitsibatsingule yiri Djesu adji monyu. \v 24 Ladibandu, babaale bamosi abamabe netu, bamawendile djowandi o ngile, bakérasunu nane baghetu bamayitutsingulile bwena basamalabe yibindi yandi.» \p \v 25 Djesu akevose nowu rye: «Dughejabi dyambu, durange usinge, na mirime myenu mighale, mu ughangise motsu ame babiyitsi bamadutsingule! \v 26 Diwelimine yiri Kirisete mbé oletsoghusu ne akekote mu bundumbe bwandi.» \v 27 Vane-vane, Djesu akebande ubatsingule motsu ame Bisonu bi Nzambi bimavose mu djabeni: ubongile mu mighande mi Moyise tena mu Bisonu bi babiyitsi botsu. \p \v 28 Yike bebi bebeli na dimbu adi bamawendaange, Djesu akevaghe nane djandi evyoyi kwase. \v 29 Mubedji ewune, bamamughome nomutsingule rye: «Wisi wumatsime, sikeme wukevyose mukolu netu.» Djesu amakote nowu o ndaghu. \v 30 Ave bamavyoyile va metse, Djesu akebonge dipe, akeghabusile Nzambi diboti, akedibukule na akebaveghe. \v 31 Vane-vane, misu mowu mamadibughe na bamamudjabe. Tumbe Djesu akesundile, utsyemughe va wusu owu. \v 32 Badukitsi beni bakewivusunaange rye: «Tutsighulungu nane yusile mu mirime myetu ave atsiyene tuvosilaange mu nzile, na ave atsiyene tuvindiyilaange Bisonu bi Nzambi!» \v 33 Badukitsi beni, bakereleme, bakesogheme o Serusaleme. Bakeye rasune dighumi na yilumbi yimosi na badukitsi botsu abamabe baghukeme nowu. \v 34 Banobarasune, baketsingule badukitsi babedji rye: «Ame tutsighulu mangenze, Fumu adji monyu! Dingenze, atsilabene na Simu!» \v 35 Badukitsi babedji bakemwébatsingule adimalabe mu nzile na nane bamadjabile Djesu ave amabukulile dipe. \s1 Djesu elabini na dighumi na yilumbi yimosi \r Mat 28.16-20; Mrk 16.14-18; San 20.19-23; Bis 1.6-8 \p \v 36 Ave bamavosilaange, Djesu djabeni akesundile upale va ghari owu na akebatsingule rye: «Duvotsu dubi nenu!» \v 37 Banoghangu na keri, baketsaghemughe, mumbari bamatasaange yiri ditengu dimapale va ghari owu. \v 38 Tumbe Djesu, akebawivule rye: «Dibandu yi, dwitsaghemuyili na mumbari yi, dubile na bakemi mu mirime myenu bwena nyidji monyu? \v 39 Ghengilanu makake na matambi mami: dughélabi bwena menu? Ghengilanu na mbembyanu, ditengu aghaane dunyuru nane menu.» \v 40 Anobatsingule nane, akebalase makake na matambi mandi. \v 41 Djowu ne nane basamalesinge, dibandu nzangu na usutu awu bamasutu. Djesu akebawivule rye: «Avave, dughaane mwa yighudji yi udji?» \v 42 Bakemuveghe yibuku yi nyame mambe djighoku na yasi yi yisile yi budji. \v 43 Djesu akeyibonge, akeyidji va misu mowu. \v 44 Mbana, akebatsingule rye: «Lanu, adi nyimadutsingulaange mbé ngi va ghari enu: mambu motsu amamasonughu mu menu mu mughaghe wu Moyise, mu bisonu bi babiyitsi na mu mughande Nimbu, mbé moledughusu.» \p \v 45 Yike Djesu, akebadibule dudjabu, mumbari bakewulu notsiyise Bisonu bi Nzambi. \v 46 Mbana akemwébatsingule rye: «Disonughu yiri Kirisete, otsoghusu na mu yilumbu ayimuryeru, osimbughe va ghari djowu abafu\x + \xo 24.46 \xo*\xt Isa 53; Ose 6.2\xt*\x*. \v 47 Mu malongu motsu, ubandile o musyengi Serusaleme, musamu wu dukalusu du mutsanu na wu dutandulu du mabi ma batu, mbé wusamunu mu dine dyandi. \v 48 Djenubeni, dudji bambedji ba mambu meni. \v 49 Tumbe menu, nyudutindile pangini adji Tate ami amadulonge. Kaboghu, tsananu vave musyengi éwuwu tena dubase na mangolu ameruyi o djulu.» \s1 Djesu emati o djulu \r Mrk 16.19-20; Bis 1.9-11 \p \v 50 Djesu akebabeghe o yari musyengi Betani. Avane, akenangule makake na djulu, akesambile Nzambi na akebaveghe myule. \v 51 Ave amabaveyilaange myule, akekakene nowu, akematusu o djulu.\fig |alt="Djesu emati o djulu" src="WA03935b.tif" size="col" loc="24.50-53" copy="by Graham Wade. © United Bible Societies, 1989, Nairobi, Kenya." ref="24.52"\fig* \v 52 Badukitsi beni nabemani wumuyitse, bakeghabusile o Serusaleme na nzangu neni. \v 53 Na temu tsyotsu bamabengunange va dulombili du ndaghu Nzambi mu umuyitsaange na mu umudodisaange.