\id JAS - Ipunu Kiwoyeti (puu) NT Portions \ide UTF-8 \h Sake \toc1 Mughande wu Sake \toc2 Sake \toc3 Sak \mt2 Mughande wu \mt1 SAKE \imt Dikotulu di mughande \im Mughande wu Sake wilongi na uwarise mukute Nzambi awuvu wusunzu mbure tsyotsu mu bulongu (\xt 1.1\xt*). Sake amabe mwane ngudji Djesu, amabe yivunde va ghari barumitsi mu dibundu diteghe o Serusaleme (\xt Bis 12.17; 15.13-21; 21.18; Bag 1.19; 2.9\xt*). \im Mughande Sake wiveyi dyele ombu bakereti. Dyele dyeni munongu mbé wusulu monyu nane yitu mu Djesu yirondili. Bango yitu borungule uvonde dyele dyeni ombu Nzambi, na Nzambi obaveghe (\xt 1.2-8; 3.13-18\xt*). Pa bane dyele dyeni, borungule uwarile mu motsu amebungi mutu: purulu tsi monyu (\xt 1.2-4\xt*), nzale ube yisine (\xt 1.9-11; 5.1-6\xt*), nzale uvaghe dibi (\xt 1.2-18; 4.1-9\xt*) na dunangu (\xt 4.13-16\xt*). \im Mughande wivosi rye uvayile yitu mu Nzambi ebeyisi o usale. Tughorungule utsane mu dinonge na Nzambi mbana tughédilasi mu motwivayi (\xt 2.14-26\xt*). \im Usale, diwendili uwarile dibi. Usale uwamuse abavu na nzale wandi. Usale tsi utabulile bambatsi bunzonzi tsi ube va djulu owu. Usale ukebene mu posulu (\xt 3.1-12\xt*). \im Murenditsi esoniyili dibundu mu dyambu di bidjaghe (\xt 2.6\xt*). Batu aberendisili bane nzale ube bisine. Mughande wibaghandisi ulenze bidjaghe dibandu budjaghe bwowu (\xt 2.1-13\xt*). Woni wimwélubuse bisine mu bidungu abi busine ebeyi (\xt 5.1-6\xt*). \im Va disukusulu di mughande, Sake elongi bakereti ughabuse abetsyémuyi vale na ngenze. Ebalongi uwamusene wandi na usambile mu basusu. \c 1 \s1 Mughande awu Sake amarende \p \v 1 Awu menu Sake nyirendi mughande éwuwu. Nyidji musatsi Nzambi na Fumu Djesu Kirisete. Nyisimbi mukute wotsu wu Nzambi awuvu wupanzighe mu bulongu bwotsu. \s1 Nzambi eveyi dyele ombu djowu abekewakise ombu wandi \p \v 2 Baane ba tadji bami! Pa maghughe maminongu mipwele meduruyili, banu mu nzangu dji neni. \v 3 Djabanu yiri, pa yitu yenu yitsiware mu maghughe, duware tinde uware. \v 4 Vengu duware teno disukusulu, na dube duwelimine, djowu abamaneghe na bamaware mu yinyuni, mba dughoghambu na yime. \p \v 5 Pa wumosi va ghari enu eghambu na dyele, avondi Nzambi, na djandi omuveghe dyele dyeni. Mumbari djandi, eveyi pwele na murime mosi. \v 6 Tumbe ayivondi na yitu, ayabe na bakemi. Odjivu na bakemi, adji nane mibidji ami mupunge etinde yari na yari. \v 7 Mutu ewune, ayatase yi Fumu omuveghe ne yime. \v 8 Murime andi wughabunu, agha asigheme mu mutsanu andi. \s1 Yidjaghe na yisine \p \v 9 Mwane tadji odjivu yidjaghe, abi mu nzangu mumba Nzambi amamunangule\x + \xo 1.9 \xo*\xt Luk 6.20\xt*\x*. \v 10 Yisine, abi djawandi mu nzangu, mumba Nzambi omudyamise. Mba ofu, nane biriri bi kembu bighumuyili. \v 11 Nyangu djibali, na yusile wandi yighumusi biriri. Bibonduyi notsyemuse kembu. Munongu mosi, olebe na busine vengu ofu. \s1 Dumangu na purulu \p \v 12 Ubwedji ombu mutu oyiwarili mu dumangu. Mba ave dumangu dusukile, odile dughabe du monyu awu Nzambi amalonge bobemurondi. \p \v 13 Ave mutu ebili mu dumangu, ayavose yiri Nzambi embangi, mumbari Nzambi aghorungule umangu, na aghémangi mutu. \v 14 Nzale tsyandi tsibive mu murime, tsimubeyi mu uvaghe mabi. \v 15 Dunyungi pa dumavyoghulile dwiburi dibi, dibi pa dimawele dibeyi o dufu. \p \v 16 Baane ba tadji ba durondu, duyakedyonge. \v 17 Nzambi oyiveyi peghulu tsyotsu atsiboti na bisaku abiwelemine. Djandi omasunde, nyangu, ngondi na bambwelili. Adji yidjalale aghékaluyi, aghéghéluyi nzime mu udusile o tsi piseme. \v 18 Amaronde djabeni utuveghe monyu mu mbembu andi adjivu ngenze, mumbari tukebe abateghe, va ghari bisundu byandi. \s1 Wulwanu na dedilanu \p \v 19 Baane ba tadji ba durondu, rangeminanu didi: kale mutu abi na pughu djuwulu, tumbe ayabe na maswasu movose, ayasunga unyoghe. \v 20 Mutu na kabu aghorungule uvaghe mambu amasungeme va wusu Nzambi. \v 21 Kaboghu, bwaghanu mambu motsu manzoruru amavu mu mirime myenu, bukani abwidubeyi o dibi, duyamwévaghe mabi. Dilanu na mirime misunde mbembu adji Nzambi amavare mu djenu. Mbembu eni, djine mangolu modughobule o dufu. \p \v 22 Duyasingene bu mu uwulu mbembu Nzambi, tumbe djidughuswanu. Pa dwiwulu yike uwulu mba dughédughusu, dwikedyonge. \v 23 Pa yi mutu esingini bu nowulu mbembu eni na aghédjidughusu, abaghunu na mutu oyikeghengili mu dumwenu na elabi nane avu, \v 24 atsunina yinzi yandi, ewendi yari yisusu, na elibeni nane yinzi yandi yivu. \v 25 Tumbe oyikeluli mughaghe Nzambi, na ewusalisi, Nzambi omusake mu yisalu yeni. Ayawulu yike uwulu mughaghe nowulibene, awudedili na Nzambi omuveghe myule. Mumbari mughaghe eni wuboti, wune mangolu motughobule mu mabi. \p \v 26 Pa mutu etasi yi adji mudukitsi Nzambi, mba aghane yidamambe, kaboghu ekedyonge, bungange bwandi bughane tsongu. \v 27 Bungange abuboti va wusu Tate Nzambi, bwiwendili yi mutu akelisi burange bisyane na bakwili abetsoyi. Djabeni wandi akebini mumba mambu mabive ma bulongu makemukotise mu dibi. \c 2 \s1 Duyavaghaange duvyakusunu va ghari batu \p \v 1 Baane ba tadji, djenu bo dwivayili yitu mu Djesu Kirisete, Fumu etu bundumbe, duyabe na yimbambile. \v 2 Tangudji, batu babedji bekoti o yibengunu yenu. Wumosi adware bikutu bi dufunu duneni na moru wikadimi. Awune yidjaghe, adware bikutu bi mwinzi. \v 3 Pa wighobisi odjivu na bikutu bilyome, wimutsinguli dibaale: «Yitsane va mbure adjiboti.» Ombu yidjaghe wimutsinguli: «Ba diteli vo tsane va tsi.» \v 4 Ave dwivayili nane, tsi dupasu dwivayi va ghari enu? Dughésosisi na mirime mibive? \p \v 5 Baane ba tadji ba durondu, wulwanu burange: Nzambi asamasole bidjaghe va misu ma bulongu mumbari bakevayile yitu ombu Djesu Kirisete na bakebe na busine bungenze, bakedile bufumu bu djulu abu amalonge ombu djowu abemurondi? \v 6 Tumbe djenu, dumalenze bidjaghe! Tsi bisine bedutsoyisi na bedubeyi va wusu banzonzi? \v 7 Djowu belenzi boti dine adi Nzambi amaduveghe. \p \v 8 Pa dwidughusu mughaghe awurendu, awiruyili ombu Nzambi na wivosi rye: «Ronde mutu naghu nane wikerondili ndebeni», dwivayi burange\x + \xo 2.8 \xo*\xt Lev 19.18\xt*\x*. \v 9 Tumbe pa dwivayi yimbambile, dibi dwivayi, mughaghe Moyise widukilisi mumbari dwiwulenzi. \v 10 Ne yi mutu ededili mighaghe myotsu mi Nzambi, tumbe pa atsi lenze ne wumosi, kaboghu ane mbele va wusu mughaghe wotsu. \v 11 Dibile nane, mumba Nzambi omavose rye: «Wuyatube bukali», amamwévose rye: «Wuyaboke mutu.» Kaboghu, ne wughatube bukali tumbe wutsiboke mutu, wumabise mughaghe Nzambi. \v 12 Mu dyoni, vosanu na salisanu nane djowu abe Nzambi otabulile bunzonzi. Olabe yeri dutsidedile mughaghe awuvu na mangolu modudjeyise. \v 13 Pa mutu aghane yingebe ombu basusu, ave Nzambi omutabulile bunzonzi, aghomulabe ngebe wandi. Tumbe odjivu na yingebe ombu basusu, aghobe na ghome bunzonzi. \s1 Yitu mu Djesu na bisalu \p \v 14 Baane ba tadji, pa mutu evosi yiri ane yitu, tumbe aghévayi ame Nzambi etsinguli, yitu yandi yighane tsongu. Yoni yighorungule umughobule. \v 15 Tangudji mwane tadji, mughetu vo dibale, aghane bikutu vo bighudji bi kale yilumbu. \v 16 Pa mutu va ghari enu ebatsinguli: «Wendanu mu duvotsu, yotsi na nzale biyadughaange», tumbe aghébaveyi bime abibaghambu, banu na makure. Dyoni dighane tsongu. \v 17 Munongu mosi na yitu ayighane bisalu, yifu. \p \v 18 Tangudji, mutu ovose yi: «Ndedju wune yitu, menu nine bisalu.» Ndasi tsyeni wubile na yitu ayighane bisalu, menu ngawulase yitu yami mu bisalu byami. \v 19 Widjabi yiri vadji bu Nzambi mosi? Wivayi diboti. Ne binyuni bibi bedidjabi wandi, na bereyimi na ghome. \v 20 Yiduke nane nde, balemwéwulase yiri yitu ayighane bisalu, yifu? \v 21 Tadji etu Aberaame amalabene asungeme va misu ma Nzambi ave amavaghulile mwane andi Yisaake\x + \xo 2.21 \xo*\xt Dib 22.9\xt*\x*. \v 22 Wilabi yi yitu yandi yimawendaange va mosi na bisalu byandi, na mu byoni yitu yandi yimadughusu. \v 23 Anane dyoni dimadughusu nane Bisonu bi Nzambi bivosili: «Aberaame amavayile Nzambi yitu, na mu yoni Nzambi amamusinge yiri asungeme\x + \xo 2.23 \xo*\xt Isa 41.8\xt*\x*.» Na Nzambi amamunengile mbatsi andi\x + \xo 2.23 \xo*\xt Dib 15.6\xt*\x*. \v 24 Kaboghu, dwilabi yiri mutu amasungughu va wusu Nzambi, dibandu bisalu biboti byo evayi, tsike bu mu yitu yandi. \v 25 Rangeminanu wandi Rabe yimbembu. Nzambi amamulabe asungeme mu dyo amavaghe. Amadile bilumbi, akebasweghe na amabalonge nzile susu djurinine\x + \xo 2.25 \xo*\xt Sos 2.1-21\xt*\x*. \qc \v 26 Nane dunyuru adughane muvumu dufwile, \qc anane yitu ayighane bisalu yifwile wandi. \c 3 \s1 Kelisanu ndimi tsyenu burange \p \v 1 Baane ba tadji, bapwele va ghari enu bayarombe ube milonzi, mumbari dwidjabi yiri ave djetu milonzi tutabululu bunzonzi dyughale uvyoghulile adi basusu. \v 2 Djetu botsu tune mbé rughulu tsi minongu mipwele twivayi amagha maboti. Pa mutu aghavaghe dibi mu uvose, mutu ewune asungeme, edjabi ukelise dunyuru dwandi. \v 3 Bevakiyi budilu mu munu kabele, mumbari akebadedile, bakemubeyise djawotsu.\fig Budilu mu munu kabele|alt="Le cheval et son mors" src="WA04016b.tif" size="col" loc="3.1-5" copy="by Graham Wade. © United Bible Societies, 1989, Nairobi, Kenya." ref="3.3"\fig* \v 4 Tasetyanu wandi bawatange, ne nane babile baneni mba mipunge amineni mibatsayisi, mudji yisalu yigheyi mune, na yoni mubeyitsi ebasungiyili mu uwende o yari ayi erondi. \v 5 Munongu mosi na dulimi du mutu. Dulimi olembu ugheyi enyemi bisalu bi neni. Dighaghele di mudji dinyenzi musiru wotsu. \p \v 6 Dulimi dudji nane mudji. Dibi di dineni divu mu manyuru metu. Ebivisi dunyuru dwotsu. Ebanzi mudji awibungi monyu wotsu wu mutu. Mudji eni wiruyili tindi wune bulungi bu mudji. \v 7 Mutu orungule udyamise minongu myotsu mi bibulu, batsoli, bilandile na banyame ba mambe wandi. \v 8 Tumbe djandi aghorungule udyamise dulimi. Dulimi yileme yibive yigha musighe. Dubase na ndombu adjiboki batu. \v 9 Twiyitsi Fumu odjivu Tadji etu na dulimi na twiloghi batu abe djandi amasunde mu yibaghunu yandi na dulimi dweni wandi. \v 10 Bighume bi duyitsu na bi miloghu bipali mu munu wune wumosi. Baane ba tadji, diyabe nane! \v 11 Mambe maboti na mabive maghépali yileke yimosi. \v 12 Baane ba tadji, mungengi orungule ubure minzunzebali? Munzunzibali aghobure mingengi wandi. Yileke yi mambe maboti yighopalise mambe makali. \s1 Dyele adiruyili ombu Nzambi \p \v 13 Vadji mutu va ghari enu etasi ube na dyele na dudjabu? Adilasi mu mutsanu wuboti, avayi bisalu na ukesunze na dyele. \v 14 Tumbe pa wune ngusu djineni mu murime aghu, na wirondi wuvyoghulile ba mbatsi wandi, kaboghu uyakedodise, na uyavinze ufure va mbure ngenze. \v 15 Dyele dyédine digheruyile ombu Nzambi, dyele di bulongu. Yinyuni yi Nzambi yigha mune, diruyili ombu Dyabu. \v 16 Pa batu bane ngusu na berondi wuvyoghulile bambatsi, mambu maghomwéwelemine mba mabi ma minongu mipwele mobe vane wandi. \v 17 Tumbe dyele adiruyili ombu Nzambi tetegha dilyome. Va djulu vane disigheme, divole, dine bilunzi, dibase na yingebe na bisalu biboti. Dighane yimbambile na pende. \v 18 Batu aberondi duvotsu beveyi basusu duvotsu nane tsangu, na kabusulu adji bedili monyu wusungeme. \c 4 \s1 Batu aberondi mambu ma bulongu \p \v 1 Povini na mitsundu va ghari enu wuke biruyisini? Tsi nzale tsyenu tsibive tsivovini mu mirime myenu? \v 2 Dwinyungili bime tumbe dughébidili. Ladibandu, dubile babokitsi. Dwinyungili bime, tumbe dughérunguli ubidile. Kaboghu dwitsundi na dwivovini. Dughédili ayi dwirombi, mumbari dughévondi Nzambi. \v 3 Ave dwisambili dughédili, mumbari dwisambili na matase mabive, mu udugusu nzale tsyenu tsikulini. \v 4 Djenu abe dugha dusigheme, dughédjabi yiri pa mutu erondi bulongu, adji mbeni Nzambi? Mutu oyirondi bime bi bulongu, ebi mbeni Nzambi. \v 5 Dwitasi yiri Bisonu bi Nzambi bifuri ave bivosili yiri na diwavi Nzambi erondili pwele Yinyuni ayi amasunze mu djetu\f + \fr 4.5 \fr*\ft Bighume abibi bighabisonughu mu yivighu ayi kale na yighone: «Nzambi erondili pwele Yinyuni ayi amasunze mu djetu.» Bisonughu mu mabuku masusu maghulu.\ft*\f*? \v 6 Tumbe etuveyi yese yivyoghulile, nane barendile mu dibuku di Nzambi yiri: «Nzambi ekambisi abavu na dunangu, tumbe eveyi yese ombu djowu abakesunze\f + \fr 4.6 \fr*\ft Ranganu: \ft*\xt Ban 3.34\xt*, dibongu mu dibuku adirendu mu mbembu ghulu dji baNgereke. \f*.» \p \v 7 Kaboghu, kesunzanu va wusu Nzambi. Waranu va wusu Dyabu, na odurine. \v 8 Bambenanu na Nzambi, djawandi obambene nenu. Susanu makake menu, djenu abeduvu bavayitsi ba mabi. Lyomisanu mirime myenu, batu abavu na mirime mighabu. \v 9 Labanu maghughe menu, lilanu, tatanu, dikyeki dyenu dikaluyi kondu, nzangu enu djibi munyongu. \v 10 Kedyamisanu va wusu Fumu na odunangule. \s1 Batu bayaghelesenaange \p \v 11 Baane ba tadji, duyaghélesenaange. Pa mutu evosi dibi mu mwane tadji andi na emugheli, kaboghu evosi dibi mu mughaghe Nzambi na ewugheli. Tumbe pa wigheli mughaghe, wughéwudedili, wiwusyembi yike usyembe. \v 12 Bu Nzambi yiveyi mughaghe ombu batu. Nzonzi bu djandi. Djandi pinze o wurungule ughobule na orungule ubunge. Kaboghu ndedju anyi wuvu, ndedju wigheli mwane tadji aghu? \s1 Duyabe na dunangu \p \v 13 Djenu, wulwanu mbembu ami, djenu abedwivosi: «Na nyangu vo mughese, tuwende o musyengi awune, tuyévyose yilime yimosi, tuvaghe bukoli mu udile mbongu.» \v 14 Djenu abedwivosi nane, dughédjabi ne adwiyuduruyile mughese. Dudji nane mwa dimungi adipali mwa pesu temu, mba ditsyemuyi. \v 15 Mbé dwivosi nane: «Pa Fumu atsironde, tube monyu, tuvaghe dyedi na dyedi.» \v 16 Tumbe duvumbe dwenu dwiruyili mu dunangu, ave dwikerutsuli nane dyoni dilasi yiri dune dunangu, digha diboti. \v 17 Pa mutu edjabi uvaghe diboti mba aghédivayi, kaboghu dibi evayi. \c 5 \s1 Djenu bisine, kebenanu \p \v 1 Djenu bisine, wulwanu mbembu ami. Rodulanu ulile na tatanu! Dibandu maghughe amoduruyile. \v 2 Busine bwenu bumabungene. Bikutu byenu bisyeghe na batsyelili. \v 3 Mbongu tsyenu na mamani menu ma kembu bimabase maali. Dufundusu na maali meni. Dunyuru dwenu dubungu, dunyenzu. Dutsiwukighe busine yoyine tuke mu temu tsyusite. \v 4 Dutsidyonge basatsi abatsisale mu manungi menu, dughabafute. Ulilebelili na mitatu myowu mimatole tena ombu Nzambi, Fumu mabadi. \v 5 Dutsibeghe monyu wu maboti mu butambe, dwivayi mambu ame dwirondi, dwidji burange, mba dwivongi nane bibulu abibungulu, bikeboku mu ulighu. \v 6 Dutsifundise batu abaghavaghe dibi, dutsibaboke wandi. Tumbe djowu baghaghaghene. \s1 Banu na pughu na sambilanu \p \v 7 Baane ba tadji, banu na pughu tena durughulu du Fumu. Tasanu muvaritsi ekeli na pughu milunde ami fwaru mi bivaru byandi, tena byubure. Ekeli mamvule amateghe na mamvule ma usite ameroyisi milunde. \v 8 Djenu wandi banu na pughu, wangelenanu. Banu na yikanene mumbari yilumbu ayi Fumu etu oghabuyile yimabambene. \p \v 9 Baane ba tadji, duyafundesenaange mumba Nzambi akédukilise. Wulwanu, nzonzi amabambene, ake va mune ndaghu. \v 10 Baane ba tadji, mu dyambu di ditsoghe na pughu, bonganu yibaghunu yi babiyitsi abamavose mu dine di Fumu. \v 11 Twivosyanu yi badji mu maboti, mumbari bamawarile. Mu Sobe, dumaghulu tsyeni amawarile mu temu ditsoghe\x + \xo 5.11 \xo*\xt Sob 1.20-22; 2.10; 42.10-17\xt*\x*. Djenu wandi, dwidjabi kabusulu adji Fumu Nzambi amamuveghe va disukusulu. Ngenze, Fumu Nzambi ane yingebe yi batu na ebavayi maboti. \p \v 12 Baane ba tadji, viri-viri pa dwivosi dyambu, duyaleve pesi. Duyaleva Nzambi, duyaleva butambe, duyaleva pesi mu dyambu dyotsu. Pa dyambu didji ngenze, vosanu: «yine». Pa dyufure, vose yi «nesi». Vosanu nane mumbari bunzonzi bu Nzambi bukédughaange. \p \v 13 Pa mutu va ghari enu etsoyi, asambili Nzambi. Pa mutu va ghari enu ane nzangu, awimbili noyitsi Fumu. \v 14 Pa mutu va ghari enu ane ubele, anengili bivunde bi dibundu, bakemusinge matsi na usambile mu dine di Fumu. \v 15 Dusambu nane dune dwivaghu na yitu, dubeluse yibedu mba Fumu omurelighe. Pa amavaghe mabi momutandu. \v 16 Kaboghu tandesenanu mabi menu na sambilanu mu bambatsi, mumbari Nzambi akedubeluse. Dusambu du mutu odjivu asungeme va wusu Nzambi dune mangolu maneni. \v 17 Tasetyanu Eli amabe mutu nane djetu. Amasambile Nzambi na yikanene mumba mvule djikémwénoghe. Ubandile va temu adjine mu bilime biryeru na yibuku, mvule djisamanoghe mu yinange yeni. \v 18 Va djulu vane, Eli amamwésambile mba mvule djikenoghe, na bivaru bikemwébende\x + \xo 5.18 \xo*\xt Ka1 17.1; 18.1; 18.42-45\xt*\x*. \s1 Ughabuse abatsyemughe \p \v 19 Baane ba tadji, pa mutu va ghari enu amasile nzile Nzambi vale, mba wumosi emughabusi mu nzile eni, \v 20 djabanu yiri, mutu oyighabusi muvayitsi mabi mu nzile, emughobuli o dufu. Nesi mabi mandi mabe pwele, Nzambi omutande moni\x + \xo 5.20 \xo*\xt Ban 10.12; 1Py 4.8\xt*\x*.