\id MRK - Purum Bible Translation \ide UTF-8 \ide Unicode (UTF8) \h Mark \toc3 Mk \toc2 Mark \toc1 MARK Ning Amije Chongkahoi \mt1 MARK \mt2 Ning Amije Chongkahoi \imt Chonglamsat \ip \bk Mark dungjui a Chongkahoi\bk* hi <> sunga akaom jedetrubu minli ngai karra Jesu Christa ringkho jarra minchuna amin mu inkhat kha e. Hiwa jedetrubu minli ngaihi <> tia akinjet, hiwa hi Chongkahoi tina e. Hiwa Chongkahoi minli ngaihi Jesu Christa thiso nuk a Matthew, Mark, Luke le John ning anmije e. Chongkahoi minli ngai karra Mark ning amije hi akabong tak inkhat e. Hiwa chongkahoi minli ngai karra amasatak a amije e tia taksenna annei, hiwa hi Jesu christa aneiso kunuk kum somruk le ranga (65) le kum somsari (70) wenna amije e. Akising akathei katamtak ning hiwa jedetrubu hi Roman Christian ngaikha mothoknasik a Rome ria anmije e tia taksenna annei. Mark hi, John Mark tia num akinjet, amahi Tirle Paul le Barnabas le ankinroi bunga sinkotho inkhat e, takkha Pathien chong kiril ansena (Missionary sinna) Paul le Barnabas kha alei juitor mak jarra ama riming kha aleiminthet (Sintho 13:13) Takkha nuk achu Barnabas le kinroi a anleise bung (Sintho 15:37-39) Mark hi Peter le ankinlopthei sap inkhat e tia taksenna annei (1 Peter 5:13) Mark ning Jesu ringkho ngaihi amit tak a akumu mikha a imak inum, Mark ning Peter ringkho katam tak amu ajet ngai kha amije e tia akising akathei ning taksenna annei hiwahi Mark dungjui a chongkahoi aleida e. Hiwa chongkahoi hin, Mark ning thiemroi ringkho le Jesu ning ahekna nikho kutung sik jarra minchuna ngaikha akatam amije e. \iot Asunga akaom Chong \io1 1. Mark ning hiwa jedetrubu jarra malarna chong (\ior 1:1-13\ior*) \io1 2. Jesu ning Galilee a aleiom lai aleitho sin ngai jarra Mark ning kinchenna rilna anei (\ior 1:14--8:21\ior*) \io1 3. Jesu ning Jerusalem asena jarra Mark ning rilna anei (\ior 8:22--10:52\ior*) \io1 4. Mark ning atorna amije khachu, Jesu ning Jerusalem aomlai ama thina le ring nokna jarra (\ior 11:1--16:8\ior*) \c 1 \s1 John Baptist chongril \r (Mat 3:1-12; Lk 3:1-18; Jn 1:19-28) \p \v 1 Hiwahi Pathien Sapa Jesu Christa jarra Chongkahoi kha e.\f + \fr 1:1 \fr*\ft Manuscripts alak a chu \ft*\fq Pathien Sapa\fq* \ft tihi kinchal mak. \ft*\f* \v 2 Chongkachoipa Isaiah ning hi-ang hin aleimije: \q1 < \q1 \v 3 \x - \xo 1:3 \xo*\xt Is 40:3 \xt*\x*Nerdiram a mi inkhat ning a-ong a, \q2 >> \p \v 4 Khawa soa John nerdiram a ahong kinlar, baptized athole kinroi a Pathien chong aleiril.\f + \fr 1:4 \fr*\fq John nerdiram a ahong kinlar, baptized athole kinroi a Pathien chong aleiril. \fq*\ft Manuscripts alak a chu, \ft*\fqa John Baptist kha nerdiram ma aleisuok, Pathien chong aleiril.\fqa*\f* <> tia mipuideng aleiti. \v 5 Judea ramsunga le Jerusalem khopui a kaom mipui katamtak John chongril karangai sik a anleisuok. Anmani ning ansetna ngai anleirilsuok, khan Jordan Tuidung a anmani ngaikha John ning baptized aleitho. \p \v 6 \x - \xo 1:6 \xo*\xt 2 Ren 1:8 \xt*\x* John ning satingkui mul a anbol ponder aleikei, akonga sawun kongkhit aleikhit, khan ama bak le in khachu khai le ramkhoining alei e. \v 7 Amaning mipuideng aleiminjet, <> \s1 Jesu Baptize thona le mithemna \r (Mat 3:13--4:11; Lk 3:21,22; 4:1-13) \p \v 9 Khawasoli sotlei a Galilee ramsunga kaom Nazareth ria Jesu aheiwa khan John ning Jordan Tuidung a baptized aleitho. \v 10 Jesu ning tui ria aheisuokli, amaning marwan akinlong le Ratha ning achunga wathu anga ahong chum kha aleimu. \v 11 \x - \xo 1:11 \xo*\xt Aph 22:2; Laa 2:7; Is 42:1; Mat 3:17; 12:18; Mk 9:7; Lk 3:22\xt*\x*Khan marwan ria rasa inkhat ahonga, <> \p \v 12 Khawasoli Ratha ning amakha nerdiram a aleiminse, \v 13 Khawa munkhan nisom-minli a-om a, Seitan ning aleimathem. Ramsa ngainum khana anlei om, takkha marwan tirle ngaining anhonga ama anleisen. \s1 Jesu ning ngakusur mi minli akoi \r (Mat 4:12-22; Lk 4:14,15; 5:1-11) \p \v 14 John mikhumna sunga anda sonuk a, Jesu ning Galilee ase-a khan Pathien ria Chongkahoi ngaikha aleiril. \v 15 \x - \xo 1:15 \xo*\xt Mat 3:2\xt*\x* <> amaning aleiti. \p \v 16 Jesu ning Galilee tuitham pangteng alonlai, amaning ngakusur miring inni, Simon le ama naipa Andrew, lenna nga ansur aleimu. \v 17 Jesu ning anmanideng aleiti, <> \v 18 khawalai takkhan anlen ngai anda a anmani ngaikha amale kinroia anleise. \p \v 19 Khan amaning akalakdet aseli alop unai inni, Zebedee naite ngai, James le John aleimu. Anmani ning rukuong sunga anlen ngaikha wor thanasik anleibol. \v 20 Khan Jesu ning anmani amuli, anmani kha aleikoi; khawa khan anmani ning anpa Zebedee le anlomroi ngaikha rukuong sunga anleida a Jesu nuk anleijui. \s1 Ratha kathamak akulut mi inkhat \r (Lk 4:31-37) \p \v 21 Jesu le ama thiemroi ngai Capernaum khopui a anheiwa, khan aban Jehudi ngai Serni ning Jesu ning synagogue aseli aleiminchu. \v 22 \x - \xo 1:22 \xo*\xt Mat 7:28,29\xt*\x* Ama minchudan akajet mi rikip ning anleingak, ajarchu amakha Dan Oja ngaile leikin angmak, khawa nek a, amaning thotorna le kinroi a aleiminchu. \p \v 23 Khawapha takkhan ratha kathamak kulut mi inkhat synagogue aheilutli aleikheek, \v 24 <> \p \v 25 Jesu ning ratha deng chong ape, <> \p \v 26 Ratha kathamak khaning mipa kha ranaktak a aleimin nok a, khan aong-akheekli mipa deng ria aheisuokjei. \v 27 Mipui ngai ning anleingak, khawakhan anmani inkhatle inkhat ning ankinrakal, <> \p \v 28 Kha angkhan kinrem tak a Galilee ram pumpui a Jesu chong ngaihi alei kinthang. \s1 Jesu ning mi katamtak amindam \r (Mat 8:14-17; Lk 4:38-41) \p \v 29 Khawasoli Jesu le ama thiemroi ngai, James le John kinroi a, synagogue anmathaanna khan Simon le Andrew ngai inteng anleise. \v 30 Simon terpi kha ritun athoa phenchunga aleijal, Jesu aheitungli, khawanu chongkha amadeng anleiminjet. \v 31 Amaning khawanu deng ase a, akut ning akei dinga khan aleikeithei. Ritun ning khawanu kha amathanjei, khan numeisanu khaning anmani aleirajen. \p \v 32 Kini tasoa kholei ahongtung khan, mi ngaining akana le khori kulut rikip ngaikha Jesu deng anheiroi. \v 33 Khawa khopui a kaom mipui rikip ngaikha khawa inma khan anleikinchun. \v 34 Jesu ning ri-rai kana mikatamtak ngaikha aleimindam khan khori katamtak alei holsuok. Khori ngaining amakha atumi ti anleijet, khawa jarra amaning khori ngaikha ite leiminrilmak. \s1 Galilee a Jesu chongril \r (Lk 4:42-44) \p \v 35 Jingteng kini suokmak ma, Jesu athei-a inn kha aleimathaan jei. Khopui ria aheisuok a adai ngerna munkhan Pathien nina aleinei. \v 36 Takkha Simon le akinroipui ngaining ansuok a amakha anlei entok, \v 37 khan anmani ning ama anhong mu karkhan, amadeng anleiti, <> \p \v 38 Takkha Jesu ning aleimasang, <> \p \v 39 \x - \xo 1:39 \xo*\xt Mat 4:23; 9:35 \xt*\x*Khawa jarra amaning Galilee ramrikip sunga aleise, synagogues a chong aleiril khan khori ngai alei holsuok. \s1 Jesu ning mi amindam \r (Mat 8:1-4; Lk 5:12-16) \p \v 40 Chi kaomtak kaphar ri koron mi inkhat Jesu deng ahonga, akinkunna, nasenro tia nina aleinei. <>\f + \fr 1:40 \fr*\fq kei nimintheng ro: \fq*\ft Hiwa kaphar ri koron hining miringpa hi amintheng mak e tia anlei.\ft*\f* amaning aleiti. \p \v 41 Jesu deng minreng kha aleisip,\f + \fr 1:41 \fr*\fq minreng; \fq*\ft manuscripts alak a chu \ft*\fqa arang \fqa*\ft tia aom\ft*\f* akut akadomma aleikotok. <> tia aleiti. \v 42 Khawalai takkhan kaphar ri koron kha mipa deng ria asuok a, khan amakha adamjei. \v 43 Khan Jesu ning chong kanger kha amadeng arilla amakha aleiminse, \v 44 \x - \xo 1:44 \xo*\xt Thm 14:1-32 \xt*\x*hi-ang hin amadeng ati sonuk, \wj <>\wj* \p \v 45 Takkha mipa kha asuok a amun rikip a akasuok chong ngai kha aleiril minthang, khawa jarra, Jesu kha kinlar a khopui khan leisuok tor mak jei. Khawa nek a, mun kadai-ngera aseli awa-om, tak amun rikip a kaom mipui ngaining ama kolla anheiwa. \c 2 \s1 Jesu ning alang kithipa amindam \r (Mat 9:1-8; Lk 5:17-26) \p \v 1 Nikho alek soa Jesu ning Capernaum teng aleikirnok, khan inna khan ama aom jei ti chong alei kinthang. \v 2 Khawa jarra mi katamtak anheiwa a khawakhan tungnasik mun korok leiommak, inkhar ma kutunga amun leirok mak. Jesu ning Pathien chongkha anmanideng aleiril lai \v 3 pasal minli ngaining, alang kithipa inkhat Jesu deng anhei kadomma anhongpha. \v 4 Mipui antam hei jarra, mipa kha ama kolla heilutpui tormuk. Khawa jarra anmani ning Jesu omna inchung khan anmin wenga mipa kha ajalna pher le kinroi a anhei makhai minchum. \v 5 Anmani ngaikha kha-angtuk taksenna kha alei mukar, Jesu ning alang kithi mipa deng aleiti, <> \p \v 6 Khawa khan alei kin ong Dan oja alekning anbinga anleimindon, \v 7 <> \p \v 8 Khawa laitak a Jesu ning anmani mulung mindon kha ajet a, anmanideng aleiti, \wj < ti a-imakli, \wj* \v 10 \wj Keining nangni deng niril minchenpe kate, Miring Sapa ning leithoichunga setna rangai mindam sik ranak anei.>>\wj* khawa jarra amaning alang kithipa deng aleiti, \v 11 \wj <>\wj* \p \v 12 Anmani ning an-inna an-omlai, mi pakha atheili, apher kha akadomma kinnot a mipui maikunga aleisuok. Anmani rikip ning anleingak a Pathien anleiminpak, <> anleiti. \s1 Jesu ning Levi akoi \r (Mat 9:9-13; Lk 5:27-32) \p \v 13 Jesu ning woikhat Galilee tuitham pangteng ahong kirnok a. Mipui katamtak amadeng anheiwa, khan amaning anmani kha minchuna aleiphut jei. \v 14 Ama kha-ang khan asena, amaning ramsel karathai, Alphaeus sapa Levi ramsel telna inna aleikin ong kha aleimu. Jesu ning amadeng, <> aleiti. Levi ning akinding a anuk aleijui. \p \v 15 Khawa soa Jesu ning Levi inna bu aleibak.\f + \fr 2:15: \fr*\fq Levi inna; \fq*\ft a-imakli \ft*\fqa ama \fqa*\ft (khawa kha, Jesu e) \ft*\fqa inn.\fqa*\f* Ramsel karathai katamtak ngaile setkoron ngaining Jesu nuk anleijui, khanna anmani katamtak ning amale athiemroi ngaikha bu anlei bakbung. \v 16 Dan Oja alek, Pharisees num aki e, Jesu ning ramsel karathai le setkoron ngaile bu anbak bungkha anleimu, khawa jarra ama thiemroi ngaideng anleirakal, <> \p \v 17 Jesu ning hiwa ajet a anmanideng aleimasang, <> \s1 Bungei jarra chongrakal \r (Mat 9:14-17; Lk 5:33-39) \p \v 18 Rei inkhat a John Baptist anuk kujui ngai le Pharisees ngai ning bu anleingei. Mi alek ning Jesu deng anhonga anleirakal, <> \p \v 19 Jesu ning aleimasang, <> \p \v 21 <> \s1 Jehudi serni jarra rakalna \r (Mat 12:1-8; Lk 6:1-5) \p \v 23 \x - \xo 2:23\xo*\xt Dan 23:25\xt*\x*Jesu ning Jehudi Serni kini khan sang billa aleise. Ama thiemroi ngai ning amale anheiwalai, anmani ning sawui kha anlei richil. \v 24 Khawa jarra Pharisees ngaining Jesu deng anleiti, <> \p \v 25 \x - \xo 2:25 \xo*\xt 1 Sam 21:1-6\xt*\x*Jesu ning aleimasang, <> \p \v 27 Khan Jesu ning atorna ati, <> \c 3 \s1 Kut kithi mipa inkhat \r (Mat 12:9-14; Lk 6:6-11) \p \v 1 Khan Jesu ning Synagogue aleikirnok, khawa khan akut kithi miring inkhat aleiom. \v 2 Jesu ning akidikmak atho tia akitinom mi alek khawakhan anleiom; khawa jarra Jehudi Serni kini khan amaning mipa kha amindam sikmi tia akatha anlei ensui. \v 3 Jesu ning mipa deng aleiti, \wj <>\wj* \v 4 Khan amaning mi ngaideng aleirakal, \wj <>\wj* \p Takkha anmanining ite leirilmuk. \v 5 Jesu ning amit alei kiwella anmanideng alei enna aleirang, tak anmani sik mulung leihoipui mak, ajarchu anmani mulung kanger le anthamak jarra aleipongpui. Khawasoli amaning mipa dengkhan aleiti, \wj <>\wj* Amaning akut aheikeiso a, khan akutkha amasa anga aleidam. \v 6 Khawa jarra Pharisees ngaining Synagogue anmathaanna anleise khan Herod mi alek ngaile kinnot a ankinmu a, anmanining Jesu thatnasik sin anleikinthok. \s1 Tuitham panga mipuingai \p \v 7 Jesu ning athiemroi ngaile Galilee tuitham teng anleise, khan mipui katamtak ning anuk anleijui. Anmani ngaikha Galilee, Judea ria anleihong, \v 8 Jerusalem, Idumea, Jordan nisotenga, khan Tyre le Sidon khopui asir-apang ria anhong kinphut. Hiwa mirikip ngaihi Jesu deng anleihong ajarchu amaning atho ngaikha anleijet. \v 9 \x - \xo 3:9 \xo*\xt Mk 4:1; Lk 5:1-3\xt*\x*Mipui antamhei jarra ama an-uum maknasik Jesu ning athiemroi ngaideng rukuong inkhat amasik rathok ru aleiti. \v 10 Amaning mi katamtak aleimindam, khan akana rikip ning ama kotok nasik anlei kin et-tarpui ama omnateng anlei nai. \v 11 Khan Ratha kathamak kulut mirikip ning ama anmu karkhan, anmani ning amaikunga anleipur khan anlei-ong, <> \p \v 12 Jesu ning ratha kathamak kulut anmani ngaideng ama atu mi tihi atu inkhat deng rilmuru tia chong kangertak aleipe. \s1 Jesu ning tirle somle-inni akadang \r (Mat 10:1-4; Lk 6:12-16) \p \v 13 Khan Jesu ning chingmuol chunga akalla khan amaning amonom mi ngaikha aleikoi. Anmani ning amadeng anheiwo a, \v 14 khan amaning somle-inni ngaikha aleikadang, tirle tia aleipho. <> amaning anmanideng aleiti. <> \p \v 16 Hiwa senghi amaning akadang somle-inni ngaikha an e: Simon, Jesu ning Peter tia ariming apho; \v 17 James le anaipa John, Zebedee ngai naite, Jesu ning Boanerges tia ariming aleipho, hiwa tinachu <> \v 18 Andrew, Philip, Bartholomew, Matthew, Thomas, James Alphaeus sapa, Thaddaeus, khan Canan ria Simon, \v 19 Khan mi khutchunga akapesuok sikpa Judas Iscariot, hiwa ngaihi an e. \s1 Jesu le Beelzebul \r (Mat 12:22-32; Lk 11:14-23; 12:10) \p \v 20 Khan Jesu inn teng aleise. Mipui akatamtak anhong kinchun nok a Jesu le athiemroi ngaikha bubak nasik pha leinei muk. \v 21 Ama insung mi ngaining hiwa chong anjetkarra, anmani ning amakha roisuok nasik anleitho, ajarchu mipui ning anleiti, <> \p \v 22 \x - \xo 3:22 \xo*\xt Mat 9:34; 10:25\xt*\x*Jerusalem teng ria akahong Dan Oja alek ngaining anleiti, <> \p \v 23 Khawa jarra Jesu ning anmani ngaikha akolla akoi-a khan anmanideng chongtekak ngaikha aleirilpe: <> \v 30 <> mi alek ning anti jarra, Jesu ning hiwahi aleiti. \s1 Jesu anu le anaingai \r (Mat 12:46-50; Lk 8:19-21) \p \v 31 Khan Jesu anu le anaingai anhongtung. Anmani ning inn tolla anngirra khan ama kinmu pui sik a chong anlei muso. \v 32 Jesu akolla mipui katamtak anlei kin ong, khan anmani ning amadeng anleiti, <> \p \v 33 Jesu ning aleimasang, <> \v 34 Ama akolla akin-ong mipui ngaikha ahei enna aleiti, <> \c 4 \s1 Muchi kaworpa chongtekak \r (Mat 13:1-9; Lk 8:4-8) \p \v 1 \x - \xo 4:1 \xo*\xt Lk 5:1-3 \xt*\x*Jesu ning Galilee tuitham panga minchuna aleiphut nok. Ama akolla anhong kinchun mipui ngaikha antam hei jarra amaning rukuong sunga alut a alei kin ong. Rukuong kha tuichung a aleiom, khan mipui ngaining tuipanga anleikintup. \v 2 Amaning chongtekak ngai aneiman a anmanideng chong katamtak aleiminchu, khan anmanideng aleiti: \p \v 3 <> \p \v 9 Khan Jesu ning atorna aleiti, <> \s1 Chongtekak ngai ajar \r (Mat 13:10-17; Lk 8:9,10) \p \v 10 Jesu kha abinga aleiom lai, achong leikajet alek ngaile athiemroi somle-inni ngai amadeng anheiwa khan Chongtekak ngaikha kinchenna rilchen nasik amadeng anleirakal. \v 11 Jesu ning aleimasang, <> Takkha tu inum tolla kaom milak ngaisik chu, chongtekak hining hiwa rikip ngaihi anjetsik, \v 12 \x - \xo 4:12 \xo*\xt Is 6:9,10 (LXX)\xt*\x*khawa jarra, \q1 << >> \s1 Jesu ning muchi kaworpa chongtekak aril minchen \r (Mat 13:18-23; Lk 8:11-15) \p \v 13 Khan Jesu ning anmanideng aleirakal, <> \s1 Taidon thoia thangmei \r (Lk 8:16-18) \p \v 21 \x - \xo 4:21 \xo*\xt Mat 5:15; Lk 11:33 \xt*\x*Jesu ning arilminjom, <> \p \v 24 \x - \xo 4:24 \xo*\xt Mat 7:2; Lk 6:38\xt*\x*Amaning anmanideng aleiti, <> \s1 Aheikomong muchi tekak \p \v 26 Jesu ning aleirilnok, <> \s1 Ancham ru chongtekak \r (Mat 13:31,32,34; Lk 13:18,19) \p \v 30 Jesu ning aleirakal, \wj <>\wj* \p \v 33 Jesu ning ama chongkha mi ngaideng aleiril, hiwa anga chongtekak katamtak ngaihi aneimanna; amaning anmani anjettor laiseng aleirilpe. \v 34 Amaning chongtekak kinchallei a anmanideng ite inkhat num leirilpe mak, takkha ama thiemroi ngaile bei an om karkhan, amaning kinchenna angrikip ngaikha anmanideng aleirilpe. \s1 Jesu ning phaiwopui amindai \r (Mat 8:23-27; Lk 8:22-25) \p \v 35 Khawa nitak kholeiteng khan Jesu ning athiemroi ngaideng aleiti, <> \v 36 Khawa jarra anmani ning mipui ngaikha aleimathaan; athiemroi ngaining Jesu alei chuongna rukuong khan anlut a, khan anmani ning amakha anleiroi. Rukuong aleknum khawa munkhan aleiom. \v 37 Jetlei theilei a phaiwo pui karat inkhat ahongranga, tui akinnok khan rukuong pangkha ahong jemma tuikulut aleiphut, rukuong kha tuining hongsip sik aleitho. \v 38 Jesu ning rukuong nukteng khan, montum aneia aleijal. Athiemroi ngaining ama ankeithei a anleiti, <> \p \v 39 Jesu ning angir a phaiwo dengkhan chong aleipe, <> khan amaning tuikinnok dengkhan aleiti, <> phaiwo kha rangmak jei, khan arikip ahongdaijei. \v 40 Khan Jesu ning athiemroi ngaideng aleiti, <> \p \v 41 Takkha anmani ning anchi hei a inkhatle inkhat deng anlei-kinril, <> \c 5 \s1 Jesu ning Ratha kathamak kulutpa amindam \r (Mat 8:28-34; Lk 8:26-39) \p \v 1 Jesu le ama thiemroi ngai Galilee tuitham ralkhat teng, Gerasa ramkol teng anwatung je. \v 2 Jesu rukuong ria kinrangtak a ahei suoklimli, thaan khur ria ahei kosuok pasal inkhat ning ama alei kintong pui. Hiwa mipa hi asunga ratha kathamak aleikoron a e, \v 3 khan thaanna alei kaom e. Tute ningnum thirrui khit a anda tormak je alei e; \v 4 ake le akut thirrui a anlei khitchak, tak apha rikip a thirrui kha aphoi chet a thir khaning ake alei rachak. Ama ranak aleirat rangra khana tu tening num leikhap tormuk. \v 5 Sun le jan thaan le chingmoul kutung alonna, aleikheek a khan abinga lungning aleikin-at. \p \v 6 Amaning akalakdet a-om lai Jesu kha aleimu; khanchu alei taanna, amai kunga kemorkhup athep a aleikinkun, \v 7 khana aleikheek a, <> ati. \v 8 Amaning hi ati ajarchu Jesu ning aleiti, <> \p \v 9 Khawa jarra Jesu ning amadeng aleirakal, <> \p Mipa ning aleimasang, < ajarchu keini kintam!>> \v 10 Khan khawa ram ria ratha kathamak ngaikha aholsuok mak nasik amaning Jesu deng akin ni a aleiom. \p \v 11 Khawa kolla khan wok katamtak rup inkhat khawa chingkolla khan bu anbak a anleiom. \v 12 Khawa jarra ratha kathamak ngai khan Jesu deng anleini, <> \v 13 Amaning aminse jei, ratha kathamak ngai kha mipa deng ria ansuok a wok ngai sunga anhong lut je. Wok ngaikha akin chuna lising inni kopo an e, korolkham ankin chom thak a tuitham sunga anlut rip jei. \p \v 14 Wok kakhal ngai kha antaan a khopui sunga le akho khoa anwaril minthang jei. Mipui ngaikha omchen akosuok aka-en sik anheiwa. \v 15 Khana anmani ning Jesu deng anhong karra, akatam khori koronpa kha anleimu. Ama khana khan alei kin ong, pon akinsilla akilim senga aleiom; khan anmani rikip ning anlei chi. \v 16 Khori kulutpa le wok ngai chunga kosuok omchen aleikumu ngaining mipui ngaideng anleiril pe. \p \v 17 Khawa jarra anmani ning Jesu deng anram moso nasik a anleiti. \p \v 18 Jesu ning rukuong sunga alutlai, khori koronpa khaning, <> tia aleikinni. \p \v 19 Takkha Jesu ning leinom pe mak. Khawa nek a amaning aleiti, <> \p \v 20 Khawa jarra mipa kha Decapolis (tinachu Khopui som) kutungbit aleise, Jesu ning amasik angtuk a mo athope e ti kha awaril je. Khan akajet rikip ngaining anleingak. \s1 Jairus sanu le Jesu aponmor kotoknu \r (Mat 9:18-26; Lk 8:40-56) \p \v 21 Jesu tuitham ralkhat teng rukuong a akirnok. Khawa tuitham kolla khan mipui katamtak akolla ankintup je. \v 22 Jairus, khawa kho synagogue sik a sin koronpa, ahongtunga, khan Jesu amu a akekunga abinga ahongkinbok, \v 23 Khan mulung kuluttak a aleikinni, <> aleiti. \p \v 24 Khan Jesu ama le kinroi a ase a, khan mi katamtak Jesu le kinroi a mipuining amakha anuk-ama ankin et-tarpui je. \p \v 25 Khawa khan kum somle inni thi akosuok khodeng kathei tak numeisa inkhat aleiom, \v 26 mika en thiempu katamtak ning anlei en rawang leidam mak. Asumsan nei rikip aleineiman so je, tak akana adampui nek a apha rikip a akintet det je. \v 27 Khawanu ning Jesu chungchanga aleijet, khawa jarra mipui karra ahonga anukteng ahei jui, \v 28 abinga alei kinti, <> \p \v 29 Khawanu ning aponmor alei kotok a, athi kosuok kha khawa phatak a abang je; khana akana kha adamjei tikha abinga mulung sunga akinjet. \v 30 Khawa laitak khan Jesu ning ama ria aranak akosuok kha aleijet je, khawa jarra amaning mipui ngaideng ahei kinhei a a-enna aleirakal, <> \p \v 31 Ama thiemroi ngaining anheimasanga, <> \p \v 32 Takkha Jesu ning khawa akotok mikha amu nasik asir-apang alei en. \v 33 Numeinu achunga omchen kosuok kha akin jet a, achi pumma ahonga, ake kunga akinkunna, akidik rikip kha amadeng awaril je. \v 34 Jesu ning khawanu deng aleiti, <> \p \v 35 Jesu ning hi arillai, Jairus inn ria chongkoron mi alek anhonga amadeng anlei ti, <> \p \v 36 Angmi anmanining anleitikha Jesu ning leirangai pemak,\f + \fr 5:36 \fr*\ft ite leirangai pemak\ft*\f* takkha lamkakeipa deng aleiti, <> \v 37 Khan amaning Peter, Jame khan anaipa John ilei a tute anuk leimin juimak. \v 38 Anmani ning Jairus inn anheitung je, khanna khan mingai kinhangna le chap ong rasa rikip Jesu ning aleijet. \v 39 Insung alut a anmanideng aleiti, <> \p \v 40 Anmani ning anlei munuipui, khawa jarra amaning anmani rikip tolla aleiminsuok, naipangnu anu le apa khan athiemroi inthum ngai aroi a naipangnu jalna den sunga anlut je. \v 41 Amaning naipangnu akut ama-o a aleiti, <> hiwa tina chu, <> \p \v 42 Khawa laitak khan naipangnu kha akinding a aleilon jel. Naipangnu kha kum somle-inni a ije. Khawa omchen asuoklai khan, anmani ning anleingak. \v 43 Takkha Jesu ning atukhat dengnum rilmaknasik tia anmanideng chong kharna aleinei, khan Jesu ning aleiti <> \c 6 \s1 Jesu kha Nazareth a leidonmuk \r (Mat 13:53-58; Lk 4:16-30) \p \v 1 Jesu ning khawa munkha amathaanli ama khopui teng aleikir je, ama thiemroi ngai num anlei jui. \v 2 Jehudi Serni kinining synagogue a minchuna aleiphut jei. Mikatam tak khana khan anlei om, achong kha anjet a anmani rikip ning kinlak ansak rip je. <> khanchu anmani ning ama leidon muk je. \p \v 4 \x - \xo 6:4 \xo*\xt Jn 4:44\xt*\x*Jesu ning anmanideng aleiti, <> \p \v 5 Khawa munnakhan amaning akadam mak alek chunga akut ada a amindam elei a, sinkinlak ite leitho tormak. \v 6 Mipui ning taksenna anleineimak jarra, Jesu ning aleingak. \s1 Jesu ning thiemroi somle inni amuso \r (Mat 10:5-15; Lk 9:1-6) \p Khawasoli Jesu ning ase a asir apanga kaom kho ngaideng aleiminchu. \v 7 Amaning thiemroi somle-inni ngai kha akoitup a khan mi ini-ini-a aleimoso. Ratha kathamak ngai chunga thotorna ratha aleipe, \v 8 \x - \xo 6:8-11 \xo*\xt Lk 10:4-11\xt*\x*khan chong aleipe, <> \v 10 Amaning anmanideng arilnok a, <> \p \v 12 Khawa soli anmani ning anleisuok a mingai kha ansetna ria mulung thulnasik chong anleiril. \v 13 \x - \xo 6:13 \xo*\xt Jam 5:14\xt*\x*Anmani ning khori katamtak holsuokna anleinei, khan akana mi katamtak ngai chunga Olive sarek akonot a anmindam jei. \s1 John Baptist thina \r (Mat 14:1-12; Lk 9:7-9) \p \v 14 \x - \xo 6:14 \xo*\xt Mat 16:14; Mk 8:28; Lk 9:19\xt*\x*Tunchu Reng Herod\f + \fr 6:14 \fr*\fq Reng Herod: \fq*\ft Herod Antipas, Galilee waikaronpa.\ft*\f* ning angrikip chungchanga ajet je, ajarchu Jesu riming athana kha mun rikip a alei kinthang je. Mi alek ning anleiti, <> \p \v 15 Achang rawang alek ning anleiti, <> \p Alek ning anleiti, <> \p \v 16 Herod ning hiwo ajet a, amaning aleiti, <> \v 17 \x - \xo 6:17 \xo*\xt Lk 3:19,20\xt*\x*Herod atakning John surna sik chong aleimoso, khan thir rui ning aleikhit a khan mikhumna sunga aleida. Herod ning hi-ang aleitho hi anaipa Philip numei amaning alei kusut a alei ompui hi, Herodias jarra e. \v 18 John Baptist ning Herod deng hi-ang aril pe chak, <> \p \v 19 Khawa jarra Herodias ning John kha lei-en nommak khana that sik a aleimindon, tak Herod a-om jarra leitho tormak. \v 20 Herod ning John kha aleichi ajarchu John kha mi katha le akintheng e ti aleijet. Herod ning John chongril arangai phakhan mulung aleipong inum ama chongril kha aleirangainom, khawa jarra amakha akathatak a aleida. \p \v 21 Atorna Herodias ning apha kathatak aleimu je. Khawakha Herod aneining nikho e, khawa ning amaning ram waikaron akolok rikip, raal lamkakei, khan Galilee ram kakei ngai bak minchunna athopui na pha kha e. \v 22 Herodias \f + \fr 6:22 \fr*\fq Herodias sanu; \fq*\ft manuscripts alek achu \ft*\fqa Ama sanu Herodias. \fqa*\f* sanu aheilut a ahong laam, khan Herod le khomol ngaiseng kha anmulung aleimintai. Khawa jarra rengpa ning numeisanu deng aleiti, <> \v 23 Khan amaning kintepna katamtak le akinhakserra aleiti, <> \p \v 24 Khawa jarra numeisanu ning asuok a anudeng aleirakal, <> \p Anuning aleimasang, <> \p \v 25 Numeisanu kha kinnot a aheikirra rengpa deng ahongni, <> \p \v 26 Hiwa hin Rengpa amulung apong je, tak ama khomol ngai maikunga alei kintep jarra khan numeisanu nina kha nang leititor mak je. \v 27 Khan rengpa ning akangaak raalmi inkhat khawa laitak khan John lu heichoi sik a chong aleipe a aleitir je. Akangaak pa kha mikhumna a ahong se-a, khan John lu kha ahong tenjei; \v 28 Khan kheeng inkhat chunga alu kha aheichoi minlut a numeisanu deng aleipe, amanu ning khawakha anudeng aleipe jei. \v 29 John thiemroi ngaining khawa chongkha anjetli, anmani anhonga khan akulong kha anlei-a khan thaan na anwaphum jei. \s1 Jesu ning mipui katamtak awai \r (Mat 14:13-21; Lk 9:10-17; Jn 6:1-14) \p \v 30 Tirle ngai kha anhong kirra khan Jesu le anlei kinmu, khan ansintho rikip le mi anlei minchu ngaikha amadeng anlei ril. \v 31 Khawakhan mi akase le akahong mikatam tak anlei-om jarra Jesu le athiemroi ngai bu baksik apha num leimutor muk. Khawa jarra Jesu ning anmanideng aleiti, <> \v 32 Khawa jarra mun daina inkhat a anmani bei rukuong anchuong a anleise je. \p \v 33 Achang rawang anmani anse kha mi katamtak ning anmu a khan anmani an e tikha anleijet; khawa jarra khopui rikip a mi anhong suok a khan antaan a Jesu le athiemroi ngai makma amun kha anleitung masa jei. \v 34 \x - \xo 6:34 \xo*\xt Tel 27:17; 1 Ren 22:17; 2 Kha 18:16; Eze 34:5; Mat 9:36\xt*\x*Jesu ning rukuong ria aheisuok pha, mipui katamtak ngaikha aleimu, khan anmani sik a amulung kha minrengna asip je, ajarchu anmani ngaikha keelmong kakhal kinchal lei keelmong anlei ang je. Khawa jarra amaning chong katamtak aminchu aphut je. \v 35 Khan kholei aheitung phakhan, athiemroi ngai anhonga amadeng anleiti, <> \p \v 37 Jesu ning aleimasang, <> \p Anmani ning anleirakal, <> \p \v 38 Khawa jarra Jesu ning anmanideng aleirakal, <> \p Anmani ning anhong entok a, <> tia anlei minjet. \p \v 39 Khan Jesu ning athiemroi ngaideng mipui ngai kha arup-rup a khoithen nasik le aka-em sachik chunga min-ong nasik aleiminjet. \v 40 Khawa jarra mipui ngaikha reikhat rup khan somranga rup mintaang a ankin-ong je. \v 41 Khan Jesu ning waipol ranga le nga inni kha alei a, marwan teng a-inna, khan Pathien aminpak. Waipol kha aher akhoi a khan mingai deng semnasik athiemroi ngaideng ape je. Amaning nga inni khanum anmani rikip deng asem pe je. \v 42 Mi rikip ning anbak a khan anlei khoprip. \v 43 Khawa soa athiemroi ngaining mingai bak akinlek waipol le nga kha taidon somle inni akisip mer an rut. \v 44 Khawaning Awai minkhop pasal seng ngaikha lising ranga an e. \s1 Jesu tui chunga alon \r (Mat 14:22-33; Jn 6:15-21) \p \v 45 Amaning mipui ngai minse sik atilai, kinranga Jesu ning athiemroi ngaikha rukuong a aminlut a tuitham ralkhat, Bethsaida khopui ama modondet a aleiminse. \v 46 Jesu ning mingai akinthen pui soli, amaning chingmuolla Pathien nina aleise. \v 47 Kholeiteng ahong tunga, Jesu tuitham panga abinga alei omlai khan rukuong khachu tuitham lai a aleiom. \v 48 Amaning athiemroi ngai pongna kha aleimu, ajarchu phaiwo karang karat kha anlei kintongpui; kha-ang khan jingteng pung inthum le pung kuruk karra Jesu ning tui chunga anmanideng aheiwa a amaning anmanikha aheikhel deng karkhan,\f + \fr 6:48 \fr*\ft anmanikha aheikhel karkhan; anmani le kinchuna.\ft*\f* \v 49 Amaning tui chunga ahonglon kha anmukar khan, <> antia anleikheek. \v 50 Anmani ning anleimu karkhan anmani rikip anleikinlai. \p Khawa laitak khan Jesu ning anmanideng aleiti, <> \v 51 Khan amaning anmani rukuong sunga aleilut, khan phaiwo kha aleibang jei. Khan athiemroi ngaining anleingak rangra, \v 52 ajarchu anmani ning mipui lising ranga awaikha ajar leijet muk; anmulung ning khawa kha leisur tormuk. \s1 Jesu ning Gennesaret a mikana amindam \r (Mat 14:34-36) \p \v 53 Anmani ning tuitham anleirakaan a Gennesaret ramteng anheiwa, khanna khan rukuong kha tuitham panga anleikhit. \v 54 Anmani ning rukuong anleida solimli, mi ngaining Jesu kha anleijet kalen. \v 55 Khan khawa ram mipui ngaining anleijet karkhan khawa munteng anheitaanna anheiwa; khan khonna a-e inum ama aom ti anjet inchu, akana ngai amadeng anheiroi a apher chunga anleiminjal. \v 56 Jesu sena mun rikip, kho, khopui, ruhon kutung achanga, mingai ning akana ngaikha keithel munna anheiroi a apon morbei inum mintok nasik anleini. Khan khawa pon mor aleikotok rikip ngaikha anleidam. \c 7 \s1 Pirui Purui minchuna \r (Mat 15:1-9) \p \v 1 Jerusalem ria akahong Pharisees le Dan Oja alek Jesu kolla anhong kintup. \v 2 Ama thiemroi alek ning ankut soplei a bu anleibak kha anmani ning anleimu, hiwahi anmani senadan dungjui a akinthengmak e, tichu anmani ning ankut kha Pharisees ngaining mipuideng anminchu anga leithomuk. \p \v 3 (Ajarchu Pharisees le Jehudi rikip ning pi le pu ngai leiminchu senadan anleijui: ankut kha akatha ansopmak laiseng anmani ning leibak muk; \v 4 khanchu keithel ria anheichoi neinak ngaikha amasa ansop mintheng mak laiseng leibak muk.\f + \fr 7:4 \fr*\ft Ang-rikip akinjor nari anheichoi neinak kha amasatak ansop; ang-rikip akinjor nari anhong inum anmani amasatak akinsop.\ft*\f* Khale kinroi a anmani ning alak senadan akatam anleijui, tichu hai, bel, sumbel khan phenchung ngaihi anlei sop mintheng.\f + \fr 7:4 \fr*\ft Akinje alek a chu phenchung om-mak.\ft*\f*) \p \v 5 Khawa jarra Pharisees ngai le Dan Oja ngai ning Jesu deng anleirakal, <> \p \v 6 \x - \xo 7:6-7 \xo*\xt Is 29:13\xt*\x*Jesu ning anmanideng aleimasang, \wj <\wj* \p \v 8 \wj <>\wj* \p \v 9 Khan Jesu ning atinok, \wj < khan, \wj* \v 11 \wj Takkha nang minchunna khachu mi inkhat ning ang-mikhat apa a-imakli anu santheina anei inum, tak nang ning niti, tinachu, Pathien ta e,\wj* \v 12 \wj Amaning anpa a-imakli annu sansik ria minsan mukchujei.\wj* \v 13 \wj Hi-ang hin minchuna kha milak ngaideng ninmintunga Pathien chongkha ninten jei. Khana hi-ang kupo neinak alalak akatam nangni ning nintho.>>\wj* \s1 Miring akimintheng mak neinak \r (Mat 15:10-20) \p \v 14 Khan Jesu ning mipui ngaikha ama kolla akoinok a khan anmanideng aleiti, \wj <>\wj*\f + \fr 7:15 \fr*\ft Akinje alek achu alam 16 anhap: \ft*\fqa Rangai ru, khanchu, ninkuor a-om inchu! \fqa*\ft (Anri 4:23)\ft*\f* \p \v 17 Amaning mipui ngaikha aleimathaanli khan inn inkhat a aleilut, ama thiemroi ngaining achongril kha minchen nasik anleirakal. \v 18 Jesu ning anmanideng aleiril, \wj <> (Jesu ning hiwa aril nahi, baksik rikip akintheng tia amalar.)\wj* \p \v 20 Khana amaning arilnok a, \wj <>\wj* \s1 Nupui inkhat taksenna \r (Mat 15:21-28) \p \v 24 Khan Jesu ning khawa mun kha amathaanli Tyre khopui kolla a ase jei. Amaning inn inkhat sunga aleilut khan khawa mun na a-om kha tute ning anjet sik leimonom mak, tak akinthup a akasot leiom tor mak je. \v 25 Asanu sunga ratha kathamak kulut nupuinu khaning Jesu chungchanga ajetli kinranga ahonga akekunga aleikinbok. \v 26 Khawa nupuinu kha Syria ram a Phoenicia ramsung a akinte Jat-lop mi inkhat e. Khawanu khaning asanu ria khori kha Jesu ning aholsut penasik aleiti. \v 27 Takkha Jesu ning aleimasang, <> \p \v 28 Khawanu ning aleimasang, <> \p \v 29 Khawa jarra Jesu ning khawanu deng aleiti, <> \p \v 30 Khawanu kha inteng akirra asanu phenchunga ajal kha awamu; khori kha asanu ria adiktabak aleisuok jei. \s1 Jesu ning akachong theimak le akuornum kiset inkhat amindam \p \v 31 Khan Jesu ning Tyre ramsung kha aleimathaan a Sidon arakaan a, Decapolis (tinachu Khopui som) ramsunga aleise a khan Galilee tuitham teng aheiwa. \v 32 Miring alek ning akuor kiset, khan akatha akachong theimak mi inkhat anheiroi a, Jesu ning achunga akut adape nasik anlei ni. \v 33 Khawa jarra Jesu ning amakha mipui ngai ria abinga akoisuok a, akutchalla amichil thonna akuor sunga aleithun li, khan amalei kha aleikotok pe. \v 34 Khawa soa Jesu ning marwan chungteng a-enna, kinthuktak aphuk asanna, pasalpa denga aleiti, \tl <>\tl* tinachu <> \p \v 35 Khawa pha takkhan pasalpa akuor ajet je, amalei asur kha omleia chong arilsuok torjei. \v 36 Khan Jesu ning atu inkhat deng anril mak nasik mipuideng chong ape jei; tak amaning chong ape kha akikhella rilmuru atikha akakhella anlei ril jei. \v 37 Khana akajet rikip ning anleingak jei. <> anti. <> \c 8 \s1 Jesu ning miring lising-minli awai \r (Mat 15:32-39) \p \v 1 Sot lei-a mipui alop katamtak anhei kintup. Anmani ning baksik ite anleineimak lai, Jesu ning athiemroi ngaikha akoichunna aleiti, \v 2 <> \p \v 4 Ama thiemroi ngaining amadeng aleirakal, <> \p \v 5 Jesu ning aleirakal, <> \p <> tia anmanining anleimasang. \p \v 6 Amaning mipui ngaikha leithoi-a kin-ongnasik chong aleipe. Khan amaning waipol sari kha alei a, Pathien minpakna anei, aherkhat akhoi a mipui ngaideng semnasik ama thiemroi ngai apejei; khan ama thiemroi ngaining kha-angkhan semna annei. \v 7 Anmani ning nga akisin aleknum anlei nei. Jesu ning hiwa sik num Pathien minpak na anei-a khan khawa nga khanum thiemroi ngaideng mipui semnasik aleiti. \v 8-9 Mi rikip ning akakhop a anleibak, mi lising-minli kopo an e. Khan thiemroi ngaining anbak bang akinlek awer-awai taidon sari kisip anlei rut. Jesu ning mipui ngaikha aleiminse jei. \v 10 Khan kinrang a thiemroi ngai le rukuong anchong a Dalmanutha ramteng anleise. \s1 Pharisee ngaining sinkinlak malarnasik anni \r (Mat 12:38-42; 16:1-4) \p \v 11 \x - \xo 8:11 \xo*\xt Mat 12:38; Lk 11:16\xt*\x*Pharisee alek ning Jesu deng anheiwa a amale anleikinkher. Anmani ning anchang kam a min-ok sik anleimonom, khawa jarra Pathien ning minthana nanei tikha sinkinlak a naminmuro tia anleini. \v 12 \x - \xo 8:12 \xo*\xt Mat 12:39; Lk 11:29\xt*\x*Takkha Jesu ning kinthuktak aphuk akasaanna aleiti, <> \p \v 13 Amaning anmani ngaikha aleimathaanli, rukuong achuong nok a, khan tuitham ralkhat teng rakaan nasik anleitho jei. \s1 Pharisees Le Herod ngai chol \r (Mat 16:5-12) \p \v 14 Thiemroi ngaining ankhop nasik waipol heichoi sik kha anlei mingil je, rukuong sunga anmani waipol inkhat bei anleinei. \v 15 \x - \xo 8:15 \xo*\xt Lk 12:1\xt*\x* <> Jesu ning anmanideng aleitipe, <> \p \v 16 Anmani seng kinbekna anleinei a anleiti, <> \p \v 17 Jesu ning anmani ngai ankinbek kha aleijet, khawa jarra amaning anmanideng aleirakal, <> \p Anmani ning anleimasang, <> anti. \p \v 20 <> \p <> tia anmani ning anleimasang. \p \v 21 <> tia Jesu ning aleirakal. \s1 Jesu ning Bethsaida a mitkacho pasal inkhat amindam \p \v 22 Anmani ning Bethsaida teng anheiwa phakhan, mi alekning Jesu deng amitkacho mi inkhat an heiroi-a amadeng nakatok pero tia anleini. \v 23 Jesu ning mitkachopa kha akut ning akeiroi a khosung ri aleisuokpui. Amit kha amichil thon pe soa, Jesu ning ama chunga akut ada a aleirakal, <> \p \v 24 Mipa khaning chungteng ahei enna aleiti, <> \p \v 25 Jesu ning mipa mit a khan akut aleida nok a. Khawapha khanchu mipa kha amit aminsai kang a alei en, ama mit aleimunok a, angrikip akinthenga alei mutor jei. \v 26 Jesu ning khawa soa mipa deng ati, <> \s1 Peter ning Jesu chungchang arilsuok \r (Mat 16:13-20; Lk 9:18-21) \p \v 27 Khan Jesu le ama thiemroi ngai Caesarea Philippi anti kho modonna anleise. Lampui ansena amaning anmanideng aleirakal, <> \p \v 28 \x - \xo 8:28 \xo*\xt Mk 6:14,15; Lk 9:7,8\xt*\x* Anmani ning anleimasang; <> \p \v 29 \x - \xo 8:29 \xo*\xt Jn 6:68,69\xt*\x* Amaning anmanideng aleirakal, <> \p Peter ning aleimasang, <> \p \v 30 Khan Jesu ning anmanideng chong ape, <> \s1 Jesu ning apongnasik le athinasik aril \r (Mat 16:21-28; Lk 9:22-27) \p \v 31 Khan Jesu ning athiemroi ngaideng minchuna aphut: \wj <>\wj* \v 32 Amaning hiwa hi kintheng tak a anmanideng aleirilpe. Khawa jarra Peter ning ama munlopteng aroi-a alei ren minphut je. \v 33 Tak Jesu ning akinhei a, ama thiemroi ngaikha alei en, khan Peter kha alei ren khan aleiti. <> \p \v 34 \x - \xo 8:34 \xo*\xt Mat 10:38; Lk 14:27\xt*\x*Khan Jesu ning mipui le ama thiemroi ngai kha amadonna akoi. Amaning anmanideng aleirilpe, <> \c 9 \p \v 1 Khan Jesu ning anmanideng aleiti, <> \s1 Maiso akinthul \r (Mat 17:1-13; Lk 9:28-36) \p \v 2 \x - \xo 9:2 \xo*\xt 2 Pet 1:17,18\xt*\x*Niruk soa Jesu ning Peter, James khan John, anmani ngaikha ching kinsang chung a aleiroi, khawa munna anmani bei anleiom. Anmani maikunga Jesu maiso kha aleikinthul, \v 3 khan ama ponder ngaikha ahongcheklak, simleichunga atu inkhatning asop minchektor maksik nek a aleichek. \v 4 Khan athiemroi inthum ngaining Moses le Elijah ning Jesu le ankinbek kha anleimu. \v 5 Peter aheichong a Jesu deng aleiti, <> \v 6 Ama le alak ngaikhan anchihei a amaning angmo atisik e leijet mak. \p \v 7 \x - \xo 9:7 \xo*\xt Mat 3:17; Mk 1:11; Lk 3:22\xt*\x*Khan Sumphai inkhat ahongsuok a adaililip ning aleimukhu, khan Sumphai ria rasa inkhat ahonga, <> \v 8 Anmani ning kinrangtak ankol a anlei en tak atute leimu muk; Jesu bei kha ankarra aleiom. \p \v 9 Anmani Ching ria anhei chum lai, Jesu ning anmanideng chong aleipe, <> \p \v 10 Anmani ning chongpe ngaikha anjui, tak anmani karra bei chongkha kinbekna anleinei, <> \v 11 \x - \xo 9:11 \xo*\xt Mat 11:14\xt*\x*Khana anmani ning Jesu deng anleirakal, <> \p \v 12 Amaning aleimasang khachu, <> \s1 Jesu ning Ratha kathamak kulut pasalnai inkhat amindam \r (Mat 17:14-20; Lk 9:37-43a) \p \v 14 Anmani ning thiemroi alak ngai deng anhong kar, mipui katamtak ngaining akihilla, Moses Dan Oja alek le anmanile ankinkher pui kha anleimu. \v 15 Mipui ngaining Jesu anleimu pha, anmani ning anleingak, khan amadeng kinranga anse a anleidon. \v 16 Jesu ning ama thiemroi ngaideng aleirakal, <> \p \v 17 Mipui ngai karra pasal inkhat ning aheimasang, <> \p \v 19 Jesu ning anmanideng aleiti, <> \v 20 Anmani ning amakha Jesu deng anheiroi. \p Ratha khaning Jesu aheimuli, naipangpa kha akeichanga ahong dengjuon, khan leithoi a ata a aleikinloi khan abai a achilphon aleisuok. \v 21 <> Jesu ning apa deng aleirakal. \p <> amaning aleimasang. \v 22 <> \p \v 23 Jesu ning amadeng aleiti, <> \p \v 24 Apa ning kinranga ahei ong a, <> \p \v 25 Jesu ning mipui kha anmani omnateng anheinai amukar khan, amaning ratha kathamak deng khan chong aleipe. <> Jesu ning aleiti, <> \p \v 26 Ratha khan akheek a, naipangpa kha mel kasetak akeichang er a ahong dengjuon na khan asuok jei. Naipangpa kha akithi anga, khan mirikip ning anleiti, <> \v 27 Takkha Jesu ning naipangpa kha akut ama-o a aleikeiding, khan ama ahongngir jei. \p \v 28 Khawa soa Jesu ning insung alut kar, ama thiemroi ngaining ruk a anleirakal, <> \p \v 29 Jesu ning aleimasang, <> \s1 Jesu ning athina sik chong aril nok \r (Mat 17:22,23; Lk 9:43b-45) \p \v 30 Jesu le ama thiemroi ngai ning khawa munkha anleimathaanna Galilee anrakaan a anleise. Jesu ning atudeng num ama sena leiminjet nommak, \v 31 ajarchu ama thiemroi ngaikha aleiminchu: <> \p \v 32 Tak anmani ning hiwa minchu nahi leijet tor muk, khan anmani ning amadeng akarakal sik anleichi. \s1 Atumi akoloktak? \r (Mat 18:1-5; Lk 9:46-48) \p \v 33 Anmani ning Capernaum a anheiwa a, khan insung anlut kar Jesu ning ama thiemroi ngaideng aleirakal, <> \p \v 34 \x - \xo 9:34 \xo*\xt Lk 22:24\xt*\x*Takkha anmani ning leimasangmuk, ajarchu lampui a anhei kinkher na khachu anmani karra atumi akolok tak ti jarra e. \v 35 \x - \xo 9:35 \xo*\xt Mat 20:26,27; 23:11; Mk 10:43,44; Lk 22:26\xt*\x*Jesu ning akin-onga, athiemroi somle inni ngaikha aleikoi, khan anmanideng aleitipe, <> \v 36 Khan amaning naipang inkhat aheiroi a khan anmani maikunga aleiminngir. Amaning akoko-a anmanideng aleiti, \v 37 \x - \xo 9:37 \xo*\xt Mat 10:40; Lk 10:16; Jn 13:20\xt*\x*<> \s1 Atu inum eini anikinhal puimak mikha eini mi e \r (Lk 9:49,50) \p \v 38 John ning amadeng aleiti, <> \p \v 39 Jesu ning anmanideng aleiti, <> ajarchu kei riminga sinkinlak kotho je mi ning khawa nukteng kinrangtak mi kha eini mi akathamak a nirilset noning. \v 40 \x - \xo 9:40 \xo*\xt Mat 12:30; Lk 11:23\xt*\x*Ajarchu atu inum eini anikinhal puimak mi kha an e. \v 41 \x - \xo 9:41 \xo*\xt Mat 10:42\xt*\x*Keining akidiktak a kiniril pe e, nangni keita ninchang jarra, tuidai hai inkhat bei anakape tu inum athoman kha aphang nger sik e. \s1 Setna thonasik mithemna \r (Mat 18:6-9; Lk 17:1,2) \p \v 42 < \fqa*\ft (alam 48 a anri)\ft*\f* \v 45 Khan nike khaning nataksenna aminmang sik inchu, tuktan ro! Nike akikip a meikhur a nulutsik nek a nike kinchel lei-a kumsot ringna naphang sik khaning athadet.\f + \fr 9:45 \fr*\ft Akinje alek a alam 46: \ft*\fqa \fqa*\ft (alam 48 a anri)\ft*\f* \v 47 \x - \xo 9:47 \xo*\xt Mat 5:29\xt*\x*Khana nimit khaning nataksenna aminmang sik inchu, kelsuok ro! Mit akikip a meikhur a nulutsik nek chu mit inkhat bei le Pathien Rengram nulutsik khaning athadet. \v 48 \x - \xo 9:48 \xo*\xt Is 66:24\xt*\x*Khawakhan \p \v 49 <> \c 10 \s1 Jesu ning kinthen chungchanga aminchu \r (Mat 19:1-12; Lk 16:18) \p \v 1 Khan Jesu ning amun kha aleimathaanli, Judea ramteng ase je, khan Jordan Tuidung arakaan je. Mipui ngai amadeng anhong kinchun nok je, amaning anga-ngai atho anga anmanideng aleiminchu. \p \v 2 Pharisees alek amadeng anhonga khan anchangkhit a min ok nasik anlei tho. Amadeng anleirakal, <> \p \v 3 Jesu ning chong rakal le kinroi a aleimasang, <> \p \v 4 \x - \xo 10:4 \xo*\xt Dan 24:1-4; Mat 5:31\xt*\x* Anmani chong leimasang khachu, <> \p \v 5 Jesu ning anmanideng aleiti, < Chongkintheng ning aleiril. \v 7 \x - \xo 10:7 \xo*\xt Aph 2:24\xt*\x* Khawa jarra anmani kha inni chang muk jei, tak inkhat bei anchang je. \v 9 Khan Pathien ning aminchun je kha, miring tute ning khoithen muru su.>> \p \v 10 Anmani ning insung anheilut karra, thiemroi ngaining Jesu deng khawa chong chungchang anleirakal. \v 11 \x - \xo 10:11 \xo*\xt Mat 5:32; 1 Cor 7:10,11\xt*\x* Jesu ning anmanideng aleirilpe, <> \s1 Jesu ning naipang ngai ralwantha ape \r (Mat 19:13-15; Lk 18:15-17) \p \v 13 Mi alek ning naipang ngaikha Jesu ning anchung a akut ada nasik anhei roi, tak thiemroi ngaining mi ngaikha anleiren. \v 14 Jesu ning khawa amu karra, ama aranga athiemroi ngaideng aleiti, <> \v 16 Khan Jesu ning naipang ngai kha akako-a, anmani rikip chunga akut ada a, khan ralwantha aleipe. \s1 Mikanei pa \r (Mat 19:16-30; Lk 18:18-30) \p \v 17 Jesu ning akase alei phut nok a, mi inkhat ning amadeng ahong taan a, amai kunga ahong kinkun a, khan amadeng aleirakal, <> \p \v 18 Jesu ning amadeng aleirakal, < >> \p \v 20 Mipa khaning aleiti, <> \p \v 21 Jesu ning ama minreng pum a a-en kang a, amadeng aleiti, <> \v 22 Mipa ning kha ajet karra, amaiso tai mak je, khan mulung kopong tak a alei se je, ajarchu mipa kha mikanei tak e. \p \v 23 Jesu ning athiemroi ngai a-en kiwel a anmanideng aleiti, <> \p \v 24 Thiemroi ngai kha khawa chong khaning anmulung alei katok je, tak Jesu ning ahei rilnok a, <> \p \v 26 Chong kha anjet karra thiemroi ngai anleingak detje khan inkhat le inkhat anlei kin rakal je, <> \p \v 27 Jesu ning anmani ahei en-ngang a aleimasang, <> \p \v 28 Khan Peter ning ati, <> \p \v 29 Jesu ning anmanideng aleiti, <> \s1 Jesu ning athi sik chong woithum changna aril \r (Mat 20:17-19; Lk 18:31-34) \p \v 32 Atun Jesu le ama thiemroi ngai Jerusalem lampui chungteng anleikal. Jesu ning athiemroi ngai nek a ma aleikei, khan anmani ning anleingak, khan anuk kujui alek ning chu mulung dongna le china anleinei. Woikhat nok Jesu ning athiemroi somle-inni ngaikha munlop tenga aroi je, khan achunga akosuok sik omchen aleiminjet. \v 33 <> amaning anmanideng ati, <> \s1 James Le John nina \r (Mat 20:20-28) \p \v 35 Khan Zebedee naite ngai James le John Jesu deng anhonga. Anmani ning anleiti, <> \p \v 36 <> Jesu ning anmanideng aleirakal. \p \v 37 Anmani ning anleimasang, <> \p \v 38 \x - \xo 10:38 \xo*\xt Lk 12:50\xt*\x* Jesu ning anmanideng aleiti, <> \p \v 39 <> tia anleimasang. \p Jesu ning anmanideng aleiti, <> \p \v 41 Alak thiemroi som ngaikha khawa chongkha anjet karra, James le John chunga anrang nom je. \v 42 \x - \xo 10:42 \xo*\xt Lk 22:25,26\xt*\x* Khawa jarra Jesu ning ankholo tal amadeng akoi-a aleiti, <> \s1 Jesu ning mitkacho Bartimaeus amindam \r (Mat 20:29-34; Lk 18:35-43) \p \v 46 Khan anmani ning Jericho kutung anheiwa, khan Jesu le ama thiemroi ngaile mipuingaile kinroi a Jericho ria anhongsouk lai, Timaeus Sapa Bartimaeus mitkacho kutkodopa kha lampui kolla alei kin ong. \v 47 Nazareth Jesu a-e ti ajet karkhan, ama aka-ong aphut je, <> \p \v 48 Mi katamtak ning anlei ren khan a-om chen nasik anleiti. Tak amaning rasa kusuokdet a alei ong, <> aleiti. \p \v 49 Jesu ning alei ngir a aleiti, <> \p Khawa jarra anmani ning mitkachopa kha anlei koi. <> \p \v 50 Amaning apon aheikalek a, ahei kinchomma, khan Jesu deng aheiwa. \p \v 51 Jesu ning aleirakal. <> \p <> tia amit kachopa khaning aleimasang. \p \v 52 Jesu ning amadeng aleiti, <> <> \p Khawa laitak khan amaning amit aleimu a khan lampui a Jesu nuk aleijui je. \c 11 \s1 Kulurtak a Jesu Jerusalem alut \r (Mat 21:1-11; Lk 19:28-40; Jn 12:12-19) \p \v 1 Anmani Jerusalem anheinai a, Bethphage le Bethany khopui modonna, Olive chingtang a anhong je. Jesu ning ama thiemroi inni ma aleitir \v 2 hi-ang hin aleiti: < anahei ti inchu, Akupu\f + \fr 11:3 \fr*\ft Akupu.\ft*\f* ning a aneiman nomna aom, khan aheithak nok kalen sik tiru.>> \p \v 4 Khana anmani ning anse-a lamsir-a Salungdai inkhat innkol anleikhit kha anleimu, Anmani ning ansut lai, \v 5 khawa khan akingir alek ngaining anmanideng anleirakal, <> \p \v 6 Anmani ning anleimasang Jesu ning aleiminjet na ang a, khan alei kingir ngai khaning anlei minchoi je. \v 7 Anmanining salungdai kha Jesu deng anhei roi-a, achunga anpon ngai salungdai chunga andap a, khan Jesu ning salungdai chunga aleichuong. \v 8 Mi katamtak ngaining lampui a anpon anpha a, alek ngaining lei kolla thingbaak anwatuk a khan lampui-a anleipha pe. \v 9 \x - \xo 11:9 \xo*\xt Laa 118:25,26\xt*\x*Khan amadonna akase le anuk kujui mingai khaning an-ong anleiphut, <> \p \v 11 Jesu Jerusalem aheilut a, Bek-inn sunga alut a, khan amaning ang rikip a-en. Tak kholei ahongtung je jarra athiemroi somle-inni ngai le Bethany teng anleisuok je. \s1 Jesu ning theichang kung ahakser \r (Mat 21:18,19) \p \v 12 Ajing kini-a, anmani ning Bethany ria anhong kir nok a, Jesu awon aleicham je. \v 13 Akalaktak ria theichang kung abo kinbur inkhat aleimu, akara ngaikha a-om sik mi tia aka-en alei se. Tak amun atung karra, abo bei awamu je, ajarchu theichang ngai kinra pha lei imak. \v 14 Jesu ning theichang kung deng khan aleiti, <> \p Khan ama thiemroi ngaining achongril kha anlei jet. \s1 Jesu Bek-inn aleise \r (Mat 21:12-17; Lk 19:45-48; Jn 2:13-22) \p \v 15 Anmani Jerusalem anheitung karra, Jesu Bek-inna aleise, Bek-inna neinak akajor le akaracho ngaiseng kha akaholsuok aleiphut jei. Amaning sumsan kuthul ngai le pharphili kajor ngai ankin-ongna ngai kha amalet pe je, \v 16 khan Bek-inn sumpuk kutung khan neinak kuchoi atute inkhat num leiminlut mak je. \v 17 \x - \xo 11:17 \xo*\xt Is 56:7; Jer 7:11\xt*\x*Jesu ning khawa so-a mingai deng aminchu je: < Tak nangni ning muruk kinthupna ninminchang je!>> \p \v 18 Thiempu kolok ngai le Dan oja ngaining khawakha anjet je, khawa jarra ama that nasik a lampui aka-entok anphut jei. Anmani ning amakha anchi, ajarchu mipui ngai ning ama minchuna kha kinlak anleisak. \p \v 19 Kholei aheitung a, Jesu le ama thiemroi ngai khopui kha anleimathaan jei. \s1 Theichang kung ri-a kinchuna \r (Mat 21:20-22) \p \v 20 Jingteng ma, anmani lampui a anse lai, theichang kung kha anleimu. Khawakha arujung kutung a aleichar je. \v 21 Peter ning omchen akosuok kha amindon na Jesu deng aleiti, <> \p \v 22 Jesu ning anmanideng aleimasang, <>\f + \fr 11:25 \fr*\ft Manuscripts alek a alam 26 akinchal: \ft*\fqa Milak ninrangai mindam mak inchu, marwan a akaom ninpa ning nangni thothel na ngai rangai mindam nape noning \fqa*\ft (Mat 6:15 a anri) \ft*\f* \s1 Jesu thotorna chungchang rakalna \r (Mat 21:23-27; Lk 20:1-8) \p \v 27 Anmani Jerusalem a woikhat anhong tung nok je. Khanna Jesu kha Bek-inn sunga aleilon lai, thiempu kolok, Dan oja ngai khan upa ngai amadenga anlei hong \v 28 khan amadeng aleirakal, <> \p \v 29 Jesu ning anmanideng aleimasang, <> \p \v 31 Anmani inkhat le inkhat ankinkher phut je: < niti inle kha amaning, ati sik. \v 32 Takkha miring ria niti inum>> (Anmani ning mipui ngai kha anlei chi, ajarchu mi rikip ning John kha chongkachoi pa e tia anlei.) \v 33 Khawa jarra anmani ning Jesu deng aleimasang khachu, <> \p Jesu ning anmanideng aleiti, <> \c 12 \s1 Theiburbil kasaal ngai chongtekak \r (Mat 21:33-46; Lk 20:9-19) \p \v 1 \x - \xo 12:1 \xo*\xt Is 5:1,2\xt*\x*Khan Jesu ning anmanideng chongtekak ngai aleirilpe: < \v 7 Takkha theiburbil kasaal ngai khaning inkhat le inkhat anlei kinbek, anti \v 8 Khawa jarra anmani ning sapa kha ansurra anthat je khanna akithi kha theiburbil ralteng andengjon jei. \p \v 9 <> tia Jesu ning aleirakal. <> \q1 << >> \p \v 12 Jehudi lamkakei ngai khaning Jesu sur sik a anlei kin thok e, ajarchu amaning chongtekak aleitho ngai kha anmani chung nga aril e ti hi anleijet. Takkha anmani ning mipui ngaikha anleichi, khawa jarra amakha anlei mathaanli anse jei. \s1 Ramsel pesik chungchanga rakalna \r (Mat 22:15-22; Lk 20:20-26) \p \v 13 Jesu deng chong anrakalli surna sik a, Pharisees alek le Herod mingai alek amadeng aleitir. \v 14 Anmanining amadeng anhonga anleiti, <> \p \v 15 Takkha Jesu ning anmani changkam kha ajet a aleimasang, <> \p \v 16 Anmanining sumsan inkhat anhei choi, khan amaning aleirakal, <> \p <> tia anleimasang. \p \v 17 Jesu ning aleiti, <> \p Khana anmani ning Jesu kha anleingak je. \s1 Thi ria ringnok chungchanga rakalna \r (Mat 22:23-33; Lk 20:27-40) \p \v 18 \x - \xo 12:18 \xo*\xt Sin 23:8\xt*\x* Khan Sadducee alekning, miring hi thi ria ring noning je akiti ngai, Jesu deng anhonga anleiti, \v 19 \x - \xo 12:19 \xo*\xt Dan 25:5\xt*\x* < \v 20 Pha inkhat a unai sari anlei om; upa tak khaning numei anei je khana naite neilei-a athi je. \v 21 Khan inni changnapa khaning numei kha aom puinok je, ama khanum naite nei lei-a athi nok je. Khanna inthum changnapa annaipa khanum kha-ang tit a asuok nok je, \v 22 khana alak ngaiseng: unai sari khaning num numei nu kha an ompui rip a naite nei lei-a anthi rip je. Atorna tak a, numei nu khanum athi je. \v 23 Atunchu, akithi rikip ringnok ning nikho khan khawanu kha atu numei mo achang sik e? Anmani sari ning numeinu kha an lei ompui rip.>> \p \v 24 Jesu ning anmanideng aleimasang, < ati. \v 27 Amahi akiring ngai Pathien e, akithi ngai Pathien imak. Nangni ninthel rangra jei!>> \s1 Chongpena koloktak \r (Mat 22:34-40; Lk 10:25-28) \p \v 28 \x - \xo 12:28 \xo*\xt Lk 10:25-28\xt*\x* Dan oja inkhat ahong a anmani ankinbek kha alei rangai. Jesu ning Sadducees ngai deng chong katha masang kha aleimu. Khawa jarra akolla ahonga chong aleirakal: <> \p \v 29 \x - \xo 12:29 \xo*\xt Dan 6:4,5\xt*\x* Jesu ning aleimasang, << \v 31 \x - \xo 12:31 \xo*\xt Thm 19:18\xt*\x* Khanna inni changna chongpena koloktak khachu: Hiwa inni ngai kikhella chongpena kolok alop om-mak.>> \p \v 32 \x - \xo 12:32 \xo*\xt Dan 4:35\xt*\x* Dan oja khaning Jesu deng aleiril, <> \p \v 34 Amaning kinsing thei tak a amasang kha Jesu ning amupha, amadeng aleiti, <> \p Khanchu atute ning Jesu deng chong rakal tor muk jei. \s1 Messiah chungchang rakalna \r (Mat 22:41-46; Lk 20:41-44) \p \v 35 Jesu ning Bek-inn sunga aminchu lai, chong aleirakal, \wj < \m \v 37 \wj David khet ning amakha tia akoi; achang inchu kho-ongmo Messiah kha David sonlepar achang thei sik?\wj*>> \s1 Jesu ning dan Oja ngai renna \r (Mat 23:1-36; Lk 20:45-47) \p Khana mipui ngaining Jesu chong kha rokpui a anlei rangai. \v 38 Jesu ning anmani aminchu a anmanideng aleiril, <> \s1 Churmeinu sumsanpe \r (Lk 21:1-4) \p \v 41 Jesu kha sumsan dana mudonna akin ong lai mipui ngai sumsan minbuk na pelom kosuok anpe kha a-enlai mikanei katamtak ngai ning sumsan akatampui anlei mata; \v 42 khan sara churmeinu inkhat num ahong a ana inni sumsan inkhat dam awothun minlut. \v 43 Jesu ning athiemroi ngai akoi mintup a anmanideng aleiril, <> \c 13 \s1 Bek-inn ahongkoi sik Jesu ning aril \r (Mat 24:1,2; Lk 21:5,6) \p \v 1 Jesu ning Bek-inn ria aheisuok pha, thiemroi inkhat ning amadeng aleiti, <> \p \v 2 Jesu ning aleimasang, <> \s1 Pongna le Jengna \r (Mat 24:3-14; Lk 21:7-19) \p \v 3 Bek-inn ralkhat teng Jesu kha Olive Chingtang chunga alei kin ong, Khawa pha Peter, James, John khan Andrew ruk-a amadeng anleihong. \v 4 <> anmanining anleiti, <> \p \v 5 Jesu ning anmanideng aleiti, < khan mi katamtak ngaining akalet lampui a anroi sik. \v 7 Raal kindei le, raal chong kinthang ninjet phakhan chimuru. Khawa kha ahongsuok nger sik e, takkha atorna li-imak. \v 8 Ajarchu jat inkhat le inkhat anhong kinsol sik; khan Rengram inkhat le inkhat raal ankin dei sik. Amun rikip a ringnu akinnok sik, khan bak le in aboi sik. Kha ngai kha nai neisik teng naiha kuphu akana kinphutna pong anga a-e sik. \p \v 9 \x - \xo 13:9 \xo*\xt Mat 10:17-20; Lk 12:11,12 \xt*\x* <> Akapasuok khaning ang tina mi jet thei rase! < a-imakli, antia achang inum taksen muru. \v 22 Messiah akidikmak ngaile akidikmak pathien chongkachoi ngai anhong kinlarsik. Anmani ning sinkinlak le ngakna angjet anthosik khan a-ithei inchu Pathien akadangjei mi ngainum akalet teng roina sik antho sik e. \v 23 Kinsing theitak a omru! Apha kha aheitung maklai angrikip kini minjet ijei. \s1 Miring Sapa hongnasik \r (Mat 24:29-31; Lk 21:25-28) \p \v 24 \x - \xo 13:24 \xo*\xt Is 13:10; Eze 32:7; Joe 2:10,31; 3:15; Rev 6:12\xt*\x*<> \c 14 \s1 Jesu thatna sik kinsepna \r (Mat 26:1-5; Lk 22:1,2; Jn 11:45-53) \p \v 1 \x - \xo 14:1 \xo*\xt Hon 12:1-27\xt*\x*Nini makma Rakan Reikahoi le cholphillei waipol, Thiempu kolok ngai le Dan oja ngai ning Jesu kha ruk a surna sik khan that nasik lampui anlei entok. \v 2 Anmani ning anleiti, <> \s1 Bethany a Jesu sarek ankanot \r (Mat 26:6-13; Jn 12:1-8) \p \v 3 \x - \xo 14:3 \xo*\xt Lk 7:37,38\xt*\x*Bethany khopui-a chi kaomtak ri kaphar aleikoron Simon inna Jesu kha bu abak a alei omlai, numeisa inkhat lungwar ning anbol akok kisip akintheng nard kung ria ansom amankatam sarek anchoi a anheiwa. Khawanu ning sarek kok kha amalong a sarek rim kahoi kha jesu luchunga aleibun. \v 4 Khawa mun na mi alekchu anmulung aleithei a inkhat le inkhat anlei kinbek a anleiril, <> khana numeinu kha anlei rilset je. \p \v 6 Tak Jesu ning aleiti, <> \s1 Judas ning Jesu pesuoksik awanom \r (Mat 26:14-16; Lk 22:3-6) \p \v 10 Khan thiemroi somle inni ngai karra Judas Iscariot antipa khaning Jesu pesuok nasik thiempu kolok ngai deng alei se je. \v 11 Anmani ning achong kha anjet pha anlei rokpui, sumsan pesik a kintepna annei je. Khawa jarra Judas khaning Jesu kha anmanideng pesuok thei nasik lampui alei-entok je. \s1 Jesu ning athiemroi ngai rakan reikahoi bu abakpui \r (Mat 26:17-25; Lk 22:7-14,21-23; Jn 13:21-30) \p \v 12 Chol phillei Waipol reihoi nikho amasatak ning, Rakan reikahoi bak nasik keelmong ngai that ning nikho khan, Jesu thiemroi ngaining anleirakal, <> \p \v 13 Khan Jesu ning ankarra miring inni aleitirra hi-ang aleiminjet: < \v 15 Khawa pha amaning inn chungden kolok tak, aminleng sa inkhat ani min musik, khanna khan ang rikip eini sik a ninmintuk sik e.>> \p \v 16 Khawa munkha athiemroi ngai anlei mathaanli, khopui teng anlei se jei, khanna Jesu ning aminjet ang kopo-a angrikip anwamu je; khana Rakan reikahoi bakbung nasik a anmintuk je. \p \v 17 Kholei ahong tung pha, Jesu ning thiemroi somle inni ngai le an hong jei. \v 18 \x - \xo 14:18 \xo*\xt Laa 41:9\xt*\x* Anmani ning dokhang chunga anbak lai, Jesu ning aleiti, <> \p \v 19 Athiemroi ngai ning anmulung aleidong a, inkhat soli inkhat ning, <> antia amadeng anleirakal. \p \v 20 Jesu ning aleimasang, <> \s1 Puma janbu bakminchunna \r (Mat 26:26-30; Lk 22:14-20; 1 Cor 11:23-25) \p \v 22 Anmani ning anbak lai, Jesu ning Waipol her kha alei a Pathien nina le minpakna anei a, aher akhoi a, khan a thiemroi ngai deng aleipe, <> aleiti. \p \v 23 Khan amaning hai kha alei a, Pathien minpakna anei a anmanideng aleipe; khana richu ankholo a anlei in. \v 24 \x - \xo 14:24 \xo*\xt Hon 24:8; Jer 31:31-34\xt*\x*Jesu ning aleiti, <> \p \v 26 Khan anmani ning laa ansak a, Olive chingtang teng anleise jei. \s1 Jesu ning Peter akinlep sik arildik \r (Mat 26:31-35; Lk 22:31-34; Jn 13:36-38) \p \v 27 \x - \xo 14:27 \xo*\xt Zec 13:7\xt*\x* Jesu ning anmanideng aleiti, < \v 28 \x - \xo 14:28 \xo*\xt Mat 28:16\xt*\x* Tak kei hi akiringa kathei nok li, Galilee a ninma a kalei se sik.>> \p \v 29 Peter ning aleimasang, <> \p \v 30 Jesu ning Peter deng aleiti, <> \p \v 31 Peter ning rasa kanger det-a aleimasang, <> \p Khana thiemroi ankholo-a kha-anga anlei ti rip. \s1 Jesu ning Gethsemane a Pathien nina aleinei \r (Mat 26:36-46; Lk 22:39-46) \p \v 32 Anmani ning Gethsemane anti munkhan anhong je, khan Jesu ning thiemroi ngai deng aleiti, <> \v 33 Amaning Peter, James le John aleiroi. Khana kinrimna le mulung pongna achunga ahong tung je, \v 34 khana amaning anmanideng aleiti, <> \p \v 35 Alek akalak det ase a, leithoi a akinbok-a, a ithei sik inchu khawa mulung pongna kha ama chunga asuok mak nasik a aleini. \v 36 Amaning aleini, <> \p \v 37 Khan ama ahong kirra thiemroi inthum ngai anleijal kha aleimu. Amaning Peter deng aleiti, <> \v 38 Khan amaning anmanideng aleiti, <> \p \v 39 Ama awasenok li Pathien nina, anga-ngai a aleineinok. \v 40 Khan athiemroi ngaideng ahong kirnok a anleijal kha aleimunok; anmit lei malong tormuk. Khana anmani ning anmanideng angmo arilsik leijet mak. \p \v 41 Woithum changna ahong kirnok a, amaning anmanideng aleiti, <> \s1 Jesu ansur \r (Mat 26:47-56; Lk 22:47-53; Jn 18:3-12) \p \v 43 Jesu ning kha-ang chong arillai, thiemroi somle-inni ngai karra Judas kha ahongtung je. Ama le kinroi-a mipui ngai, Dan Oja ngai, upa ngai chemjamle luchei anchoi a thiempu kolok ngaining anhong tir je. \v 44 Akape suokpa khaning mipui ngai kha anjet nasik inkit inkhat aleipe: <> \p \v 45 Judas ahei tunglimli, Jesu deng ase-a, <> atia awamojop. \v 46 Khan anmani ning Jesu kha ansurra khan ankhit tit je. \v 47 Tak amadonna akingir mi inkhat ning achemjam aheikalek a, Thiempu chungnung asokpa kuor atuk chet pe je. \v 48 Khan Jesu ning anmanideng aleiti, <> \p \v 50 Khan thiemroi rikip ngaining anmathaanli antan del je. \p \v 51 Pon kinnem bei kisil rother inkhat ning Jesu nuk aleijui. Anmani ning amakha sur sik a anleitho, \v 52 tak aponsil kha aleida li aroksai-a aleitaan. \s1 Jesu upa rup ngai maikunga anleiroi \r (Mat 26:57-68; Lk 22:54,55,63-71; Jn 18:13,14,19-24) \p \v 53 Khan anmani ning Jesu kha Thiempu Chungnung inna anroi je; khana khan thiempu kolok ngai seng le upa ngai khan Dan oja ngai le anlei kintup. \v 54 Peter ning alek kin-karra ahei jui, Thiempu Chungnung tollai sung a aheilut. Khanna khan raalmi ngaile anlei kin onga mei anlei otbung. \v 55 Thiempu kolok ngai le ankintup upa ngai seng ning Jesu that theina sik ajar anlei entok, tak inkhat te num leimumuk. \v 56 Jesu thothelna wartheng sakhi katamtak anril, tak ansakhi pe ngaikha ite leikin angmak. \p \v 57 Khan mi alek anhei ngir a Jesu thothelna hiwa wartheng sakhi hi anlei pe: \v 58 \x - \xo 14:58 \xo*\xt Jn 2:19\xt*\x* < >> \v 59 Kha achang inum anmani ngai sakhi pe kha leikin angmuk. \p \v 60 Thiempu Chungnung khaning anmani rikip maikunga angir a Jesu deng chong aleirakal, <> \p \v 61 Takkha Jesu ning a-omchena chong inkhat lei rilmak. Ret Thiempu chungnung ning Jesu deng arakal nok, <> \p \v 62 \x - \xo 14:62 \xo*\xt Dn 7:13\xt*\x* Jesu ning aleimasang, <> \p \v 63 Thiempu chungnung khaning apon akeitherra aleiti, <> \p Ankholo ning amanom muk jei: anminthel a khan amakha nithat sik e anti. \p \v 65 Alek ning Jesu kha anleimichil thon anleiphut, khan anmani ning amakha amit ankhitpe a anleisuk. <> anmani ning anleiti. Khan raalmi ngaining anleiroi a amakha anleikaben. \s1 Peter ning Jesu jetmong ati \r (Mat 26:69-75; Lk 22:56-62; Jn 18:15-18,25-27) \p \v 66 Peter kha tollai a aleiom lai, Thiempu chungnung sok numeisa karra inkhat akolla aheiwa. \v 67 Soknu khaning Peter mei a-ot kha amu-a, alei en nganga aleiti, <> \p \v 68 Takkha Peter ning alei kinthing phirra aleimasang, <> khan amaning inkhar tolteng aleise. Khawa laitak khan arkhong kha ahong kinram je.\f + \fr 14:68 \fr*\ft Manuscripts alak a ommak, \ft*\fq Khawa laitak khan arkhong kha ahong kinram je.\fq*\f* \p \v 69 Soknu khaning ama amu nok-a amodon na akingir ngaideng khan arilnok, <> ati. \v 70 Takkha Peter akinthing phir nok je. \p Tomlak soa akolla akingir ngai ning Peter deng anleiti, <> \p \v 71 Khan Peter ning aleiti, <> \p \v 72 Khawa laitak khan arkhong ning woini changna ahong kin ram je, khawa pha Peter deng Jesu ning aleiti, <> aleiti kha amindon jei. Khanna ama amulung kintok tak a aleichap. \c 15 \s1 Jesu Pilate maikung anheiroi \r (Mat 27:1,2,11-14; Lk 23:1-5; Jn 18:28-38) \p \v 1 Jingteng ma a thiempu kolok ngaining upa ngai, Dan Oja ngai, khan upa rupngai ankholo a kinrangtak a ankintup a khan chong anleimintuk. Anmani ning Jesu kha thirrui a ankhit a anleiroi, khan Pilate kutchunga anleipe. \v 2 Pilate ning chong aleirakal, <> \p Jesu ning aleimasang, <> \p \v 3 Thiempu kolok ngaining Jesu kha akikhella anleirilset, \v 4 khawa jarra Pilate ning Jesu deng aleirakal nok, <> \p \v 5 Jesu ning chongbai khat num leimasang nokmak, khawa jarra Pilate ning aleingak. \s1 Jesu thatnasik chongtan \r (Mat 27:15-26; Lk 23:13-25; Jn 18:39--19:16) \p \v 6 Rakan Reikahoi anthoracham ansurra anda ngai karra mipui anmanomna miring inkhat kha Pilate ning aleimoso pe chak. \v 7 Khawa lai khan Barabbas anti raalruk ngaile mikathat miring inkhat mikhumna a anlei om. \v 8 Mipui ngai kha anhong kintup a aleitho ang a athonoknasik Pilate deng anhongti, \v 9 Pilate ning anmanideng aleirakal, <> \v 10 Thiempu kolok ngaining Jesu chunga thangse annei jarra akut chunga anhei pesuok e ti kha Pilate ning aleijet. \p \v 11 Takkha thiempu kolok ngaining mipui ngai kha anleimathok a, Barabbas pot kha moso nasik a anlei minti. \v 12 Pilate ning mipui deng aleirilnok, <> \p \v 13 Anmani ning anhei ong malet a, <> anti. \p \v 14 Takkha Pilate ning aleirakal, <> \p Anmani ning akikhella an-onga anleiti, <> \p \v 15 Pilate ning mipui mulungkha aleimintai nom jarra Barabbas kha anmani sik a aleimoso pe jei. Khan Jesu kha anrachak a cross a makhai sik a aleipe jei. \s1 Raalmi ngaining Jesu anmunuiso \r (Mat 27:27-31; Jn 19:2,3) \p \v 16 Raalmi ngaining Jesu kha Ramkoron pa inn tollai sunga ankei minlut a khan raalmi rikip anlei kinkoichun. \v 17 Anmani ning pon sendup akinchuol kha Jesu anleiminsil, liling ria anbol lukhu, kha alu chunga anleiminkhu. \v 18 Khan anmani ngaining <> tia chibei anleitho. \v 19 Anmani ngaining Jesu lukha luchei ning anleirachak, anleimichilthon, khan ankemorkhup anthep a ankinkun a anleikumuk. \v 20 Anmani ning anmunuipui soli, pon sendup akinchuol kha anlik pe a, khan ama pon kha anminsil malet je. Khan cross a makhai thatsik a ankei so je. \s1 Jesu cross a anmakhai \r (Mat 27:32-44; Lk 23:26-43; Jn 19:17-27) \p \v 21 \x - \xo 15:21 \xo*\xt Rom 16:13\xt*\x* Lampui-a anmani ning mi inkhat ariming Simon anti aram ria khopui a akahong anlei kintonga, khan raalmi ngaining amakha namrop a Jesu cross kha anlei mindom. Simon kha Cyrene mi e khana Alexander le Rufus ngai pa e. \v 22 Anmani ning Jesu kha Golgotha, hiwa tina chu <> antina khan anroi je. \v 23 Khana khan theiburju le lei anminchun kha myrrh anti kha min innasik anleitho, tak Jesu khawa kha lei in mak. \v 24 \x - \xo 15:24 \xo*\xt Laa 22:18\xt*\x* Khan Jesu kha cross a anmakhai a ama ponder kha anmani ning anleikinsem, atu ningmo pon kinlek kha anpha sik tia machal anlei-en. \v 25 Cross a anmakhai kha jingteng pung ko a-e. \v 26 Ama cross chung a engset chonga hi-anghin anleitar: <> \v 27 Ama le kinroi-a muruk inni, inkhat achangteng, inkhat awoiteng cross a anmakhai del.\f + \fr 15:27 \fr*\ft Manuscripts alak achu alam 28 akinchal: \ft*\fqa Raal rup ngai khale aleikinchun bunga Pathien chong akintheng kha pui amintung \fqa*\ft (Lk 22:37 enro) \ft*\f*\x - \xo 15:27 \xo*\xt Is 53:12\xt*\x* \p \v 29 \x - \xo 15:29 \xo*\xt Laa 22:7; 109:25; Mk 14:58; Jn 2:19\xt*\x* Mi akase akahong ngaining anlu ankalek a chong ero a Jesu deng anleiril: <> \p \v 31 Khawa angkhan thiempu kolok ngai le Dan oja ngai ning Jesu anmunui so-a, inkhat le inkhat ankinbek a, <> \p Khan cross a ama le anmakhai bung inni ngai khaning num ama anlei ril set. \s1 Jesu thina \r (Mat 27:45-56; Lk 23:44-49; Jn 19:28-30) \p \v 33 Sunchimma ram pumpui akijing ning aleimukhu, khawakha pung inthum kutung kha-angkhan aleiti je. \v 34 \x - \xo 15:34 \xo*\xt Laa 22:1\xt*\x* Pung inthum a Jesu rasa kinlaktak a-onga, <> ati, hiwa tina chu, <> \p \v 35 Khana akaom mi alek ngaining anjet a anti, <> \v 36 \x - \xo 15:36 \xo*\xt Laa 69:21\xt*\x* Ankarra mi inkhat ataanna ponlom kha theiburju kuthur kha amiche-a luchei inkhat mor a akithil a, khana ria Jesu ner katung amajop nasik apeli aleiti, <> \p \v 37 Khana rasa kinringa a-onga Jesu kha athi jei. \p \v 38 \x - \xo 15:38 \xo*\xt Hon 26:31-33\xt*\x* Bek-inna andong pon kha achung ria athoi kutung aher inni a akin ther je. \v 39 Khawa mun a cross mudon akingir raalmi lamkakei inkhat ning Jesu thidan kha aleimu.\f + \fr 15:39 \fr*\fq thidan\fq*\ft ; alak manuscript a-om, \ft*\fqa rasa kinlaktak a a-onga khan athi je.\fqa*\f* Amaning aleiti, <> \p \v 40 \x - \xo 15:40 \xo*\xt Lk 8:2,3\xt*\x* Akalakdet ria alei ka-en numei alek anlei om. Ankarra khan Mary Magdalene, anaipa James le Joseph annu Mary, khana Salome ngai an e. \v 41 Anmani ning Jesu kha Galilee a aomlai anleijui khan anleisen. Khawa munna khan Jerusalem a ama le anhei kinroi numei katamtak num anlei om. \s1 Jesu thaanna anre \r (Mat 27:57-61; Lk 23:50-56; Jn 19:38-42) \p \v 42-43 Arimathea a Joseph ahong tung kha kholei teng a-e je. Amakha Pathien Rengram ahongtung sik alei kangaak, kaja ka-om upa rup karra inkhat e. Khawa kini kha kinrinni e (ti chu, Jehudi ngai Serni kini makma) khana Joseph ning kin-ngam tak a Pilate maikunga awase-a amadeng Jesu kulong kha aleini. \v 44 Pilate ning Jesu athi jei ti aleijet phakhan aleingak. Raalmi lamkakeipa kha akoi-a Jesu thina asot mije tia alei rakal. \v 45 Raalmi lamkakeipa chong ajet so-a, Pilate ning Joseph deng Jesu kulong kha naleithei sik aleitipe. \v 46 Joseph ning ruipon kinnem neng arocho-a, akulong kha akadamthak a pon khaning akusun a lunga ankiwit thaan sunga aware jei. Khana lung kolok inkhat aminlet a thaan inkhar suokna kha aleikhar. \v 47 Mary Magdalene le Joseph nu Mary ning Jesu kulong anrena kha anleimu je. \c 16 \s1 Thei nokna \r (Mat 28:1-8; Lk 24:1-12; Jn 20:1-10) \p \v 1 Jehudi Serni kini ator so-a, Mary Magdalene le James nu Mary khan Salome ngai Jesu kulong kunot nasik arim kahoi anlei rocho. \v 2 Maapning jingteng matak a, kini ahong suokpha anmani thaan teng anlei se. \v 3-4 Anmani lampui tonna ansena inkhat le inkhat ankin bek a, <> (Khawa kha lung kolok inkhat e.) Khan anmani ning an-inna lungkha alei kinlet kha anleimu. \v 5 Khan anmani ning thaan sunga alut a, pon kinchoul kabang kachek kinsil khangdong inkhat changteng panga akin-ong anleimu, khan anmani ning anlei kinlai. \p \v 6 <> amaning aleiti. < >> \p \v 8 Anmani ansuok a thaan ria aheitaan je, anchi le anratha kinnok ning asip je. Anmani anchi hei-a atukhat deng inkhatte ril muk je. \s1 Jesu Mary Magdalene deng akinlar \r (Mat 28:1-8; Lk 24:1-12; Jn 20:1-10) \p [ \v 9 Jesu thina ria atheinok nuktenga, maapning kini matak a Mary Magdalene, asung ria khori sari aholsuok penu deng masatak akinlar. \v 10 Khawanu ning ase-a alei kinroipui asap ngaideng aleiril. Anmani anmulung leihoimak a anlei chap; \v 11 khana numeinu khaning Jesu aring amu-a arilpe ngaikha anjet inum anmani ning leitaksen muk. \s1 Jesu ning anuk kujui inni deng akinlar \r (Lk 24:13-35) \p \v 12 Khan, Jesu ning ankarra miring inni deng ankho sena lampui a anselai alop det a alei kinlar. \v 13 Anmani ning anhei kirra mi alak deng anwaril pe, takkha anmani ning lei taksen muk. \s1 Jesu somle inkhat ngai deng akinlar \r (Mat 28:16-20; Lk 24:36-49; Jn 20:19-23; Sin 1:6-8) \p \v 14 Nuktenga, Jesu thiemroi somle inkhat ngai bu anbak lai alei kinlar. Anmanideng aleiren, ajarchu anmani taksenna neimuk khan anmulung anger rangra, ama aring jei tia akumu ngai chong kha taksen tor muk. \v 15 \x - \xo 16:15 \xo*\xt Sin 1:8\xt*\x* Jesu ning anmanideng aleiti, <> \s1 Jesu marwan akal \r (Lk 24:50-53; Sin 1:9-11) \p \v 19 \x - \xo 16:19 \xo*\xt Sin 1:9-11\xt*\x*Puma Jesu ning anmanideng chong aril so pha, amakha marwan chungteng anroi a khan Pathien akut changteng akin-ong je. \v 20 Thiemroi ngai ning anse a amun rikip a chongkahoi anwaril, khan Puma ning anmani ngai kha akinroipui chak, khan antho sin kinlak ngai khaning anmani chongril kha adik tia amalar pe jei.]