\id 1TH 1 Thessalonians, Bambam language, Sulawesi, Indonesia \h 1 Tesalonika \toc1 Uhuna suha'na Paulus lako Jumaa' dio Tesalonika \toc2 1 Tesalonika \toc3 1Tes. \mt1 Uhuna suha'na Paulus lako Jumaa' dio Tesalonika \imt1 Bätäna issinna \ip Inde suha' natuli' Paulus napakatuam jumaa' dio Tesalonika. Indo Tesalonika kota naongei ma'tadongkongam gubernur dio mesa propinsi isanga Makedonia illaam kahajaam Roma. Issinna indo kota kiha-kiha dua hatu' sa'bu tau budanna. Taianna to Yahudi umpangngissii, sapo' deem duka' to Yahudi illaam. Indo taianna to Yahudi buda debata lino si napenombai. \ip Indo dio kota Tesalonika puham dipa'pakahebaam Kaheba Katilallasam napa'pakahebaam Paulus sola Timotius anna Silas, nasuhum deemmi to eta ungkatappa'i Yesus Kristus (Suho 17:1-4). Sapo' tä' masäe puhanna ia too, iya deemmi to Yahudi keaha' aka ungkembuhui Paulus lambi' pabali anna ullabai Paulus umbaba kasahaniam lako tau taianna to Yahudi. Napolalam le'ba' Paulus umpellei Tesalonika lu lako Berea (Suho 17:5-10). \ip Lessu'i eta too, mamalli' sugali' Paulus lako solasubunna to matappa' dio Tesalonika, nasuhum maelo' la napellambi'i sule. Sapo' aka tä' mala lao kalena umpellambi'i, nasuhum ussua Timotius lako Tesalonika aka la napengngissanni maaka amoim kamatappasanna, battu la tontä liupi matoto' battu la tä'um (1Tes. 3:1-2). \ip Sulena Timotius dio mai Tesalonika umbaba kaheba lako Paulus dio Korintus, tappa napapia inde suha' Paulus solai solana. \ip Dadi iam too inde uhuna suha'na Paulus natuli' mendadi pesasum anna pepakatoto' lako jumaa' dio Tesalonika. Tilalla' Paulus tappana uhhingngi kaheba diona kamatappasanna anna pa'kamasena jumaa' eta. Illaam inde suha' napakilala oo sule diona pa'palakoanna Paulus indo si illaampi alla'-alla'na. Puhai natula' asam ia too, natula'um Paulus pentimba'na lako to Tesalonika diona kasuleanna Yesus Kristus ma'penduanna. Aka deem pekutanaanna to Tesalonika susinna naua: la maaka ia susi mesa to matappa' ke matem mane sulei Puang Yesus ma'penduanna, la mala haka untahima kasalamasam dio mai Puang Yesus? Anna pihampi la sule pole Yesus Kristus? \ip Dadi illaam inde suha', nanännä' Paulus anna mala sangngim matana liu mengkähä anna ponno pahhannuam muampai kasuleanna sule Puang Yesus. \iot Lesoanna issinna \io1 1. Kada passu'bä' (1:1) \io1 2. Tulasanna diona Paulus anna to Tesalonika (1:2-3:13) \io2 a. Ma'kuhhu' sumanga' Paulus längäm olona Puang Allataala kahana pa'palakoanna anna kamatappasanna to Tesalonika (1:1-10) \io2 b. Pengkähänganna Paulus dio Tesalonika (2:1-12) \io2 c. Ma'kuhhu' sumanga' Paulus längäm olona Puang Allataala aka mala untahima kadanna Puang Allataala to Tesalonika (2:13-16) \io2 d. Napemulu Paulus la umpessitai pole to Tesalonika (2:17-3:13) \io1 3. Pepanännä'na Paulus anna pepatuduanna lako to Tesalonika (4:1-5:24) \io2 a. Nanännä' diona panggauam mapia la napomasannanna penabanna Puang Allataala (4:1-12) \io2 b. Kasuleanna sule Puang Yesus (4:13-5:11) \io2 c. Sanaka-naka kada pepakilalaam (5:12-24) \io1 4. Kada pebubunna Paulus (5:25-28) \ie \c 1 \p \v 1 Inggannakoa' solasubungki jumaa' Tesalonika umma'na Puang Allataala Ambeta anna Debatantaa' Yesus Kristus. Inde suha' buttu di kami', Paulus sola Silas\f + \fr 1:1 \ft Basa Yunaninna \fq Silas: \ft Silwanus.\f* anna Timotius. Handandanni Puang Allataala untamba'koa' anna namana' kamasakkeam sola kamasannangam. \s1 Pa'palakoanna anna kamatappasanna to Tesalonika \sr 1:2-10 \p \v 2-3 Si kipa'sambajangam liukoa' anna ma'kuhhu' sumanga'kam längäm olona Puang Allataala Ambeta aka kikilalai umba susi pa'palakoammua' kahana kamatappasammua' lako Puang Yesus, anna pa'kamasemua' lako tau senga' napolalam ullämmä'koa' kalemu mengkähä umpamoloi, sola kamanontongammua' kahana pahhannuammua' lako Debatantaa' Yesus Kristus. \p \v 4 O solasubungki to nakamasei Puang Allataala, kiissammi kiua napileikoa' la mendadi umma'na. \v 5 Aka sola kakuasaanna Penaba Maseho kipalambi'ikoa' Kaheba Katilallasam taia tula' buttu di hupatau bäbä, anna kiissam si'da-si'da kiua mepomahannu aka mannassa. Anna muissanna' iko duka' kiaka susi tubo indo anna illaampakam alla'-alla'mua' umpa'kadua-duaikoa'. \v 6 Anna umbelanna' umpehapannikam anna umpa'sangka'i Debatanta Puang Yesus. Aka moi anna sitammukoa' kamapi'disam mabanda', sapo' tontä liukoa' untahima Kaheba Katilallasam sola ponno kakassiam aka pengkähänganna Penaba Maseho. \v 7 Lambi' napotandengammokoa' ingganna to matappa' illaam paluäna propinsi Akhaya anna Makedonia. \v 8 Aka indo kaheba diona Debatanta Puang Yesus mengkalao illaam alla'-alla'mua' samba lako kota senga', tä' illaam mandi paluäna Makedonia anna Akhaya, sapo' ussamba duka' lako ongeam senga' molele-lele kaheba diona kamatappasammua' längäm Puang Allataala lambi' tä'um manggi' kitulasam diona kaha-kaha ia too. \v 9 Aka iaim ma'kale umpa'tulasangkam muakaa' susi untahimakam anna muakaa' teem untampeam debata lino, anna ullentem palibukoa' kalemu umpalako pengkähänganna Puang Allataala to tubo anna tungka ianna, \v 10 anna muampai kasuleanna sule Puang Yesus änä'na yabo mai suhuga to puha napatibangom dio mai alla'na to mate. Anu' Ia ullappasangkia' dio mai aha' kasallena Puang Allataala la melambi' ke dako'i. \c 2 \s1 Pengkähänganna Paulus dio Tesalonika \sr 2:1-16 \p \v 1 Inggannakoa' solasubungku muissammia' muua tä' labu' kasuleangki tama alla'-alla'mua', aka malakoa' untahima Kaheba Katilallasam. \v 2 Aka setonganna muissanna' duka' muua puhakam didahha anna dipakamase-mase dio Filipi yolona anna la kilambi'koa'. Moi anna mabanda' kisi'dim aka buda ullabaikam, sapo' malapakam bahani sule umpakahebaikoa' Kaheba Katilallasam aka napamoloikam Puang Allataala. \v 3 Aka indo kada penännä'ki' tä'kanni sala tula', tä' toi lemba' illaam mai pattuju kadake anna tä' deem pattuju la mangkeloi. \v 4 Sapo' kitula' aka naangga'ungkam Puang Allataala la sihatam anna nahannuam umbebeham Kaheba Katilallasam. Dadi kitula' tä' la umpatialaam inabanna hupatau sapo' la umpatialaam inabanna Puang Allataala to umpangngitai penabanna hupatau. \v 5 Anna muissanna' duka' muua tä' mammapakam too la deem ma'lila manähä battu la illaam penabangki mohäe ma'pikki' kadake la umpohuginnaa'. Illaam kaha-kaha ia too Puang Allataala ussa'bii. \v 6 Anna tä' mammi deem ma'palakokam aka kiua anna mala napujikam hupatau, susi ikoa' teem tau senga'. Moi anna kaha-kaha ia too sihatam duka' kitahima suhonakam Kristus. \v 7 Sapo' anggangkam too ma'penaba mahamme' anna ma'lindo malute illaam alla'-alla'mua' umba susi mesa indo untahinana änä'-änä'na. \v 8 Susingkam too kahana pa'pakamajangki matim, nasuhum kibeengkoa' sola kakassiam Kaheba Katilallasam buttu yabo mai Puang Allataala. Tä' angga mandi ia too sapo' ahu'pakam duka' umbeho sakalebu salu katuboangki moi aka la dipogausangkam kahana kikamaseikoa'. \v 9 Aka ungkilalai liupia' tia inggannakoa' solasubungku kiaka susi muasai pala'ki mengkähä allo bengi, aka kiua deem manii tau kisussai ke natahiaikanni indo anna mahassangkam ma'kadua-dua umpaissannikoa' Kaheba Katilallasam buttu yabo mai Puang Allataala. \p \v 10 Tubo masehokam anna malolo, tä' deem sassaingki dio olomua' inggannakoa' to matappa' lako Kristus anna ussa'bii asanna' susi duka' Puang Allataala. \v 11-12 Muissanna' maaka susi pengngoloki matim si mesa-mesakoa' susi pengngolona mesa ambe lako änä'na. Susingkam too duka' kinännä'koa' sola kipomatohoangkoa' penabammu anna kisasungangkoa' anna malakoa' tubo situhu' pa'elo'na Puang Allataala to untambaikoa' tama kapahentaanna anna kamatandeanna. \p \v 13 Anna takattukam duka' ma'kuhhu' sumanga' längäm olona Puang Allataala anu' untahimangkoa' kadanna indo kibebeham, tä' muangga'a' kadanna to lino sapo' muangga'a' kadanna Puang Allataala, anna abana si'da hi tia kadanna indo si napopengkähä liu Puang Allataala illaam kalemua' to ungkatappa'i Puang Yesus. \v 14 Aka inggannakoa' solasubungku, umba susi indo puhaa' ussi'dim, susi siam too duka' indo puha nasi'dim ingganna jumaa'na Puang Allataala dio Yudea, petauanna Kristus Yesus. Indo kamasussaam ussi'dinna' napahuaikoa' solamu to Yahudi, susi siam too duka' nasi'dim ingganna jumaa'na Puang Allataala dio Yudea, to Yahudi siam duka' umpogau'i. \v 15 Sangngim ia siam too indo puha umpatei Debatantaa' Puang Yesus sola ingganna nabi, anna ia siam duka' undahhakam. Anna tä' umbollim pa'elo'na Puang Allataala anna umpobali ingganna hupatau, \v 16 aka nalabaikam umbebeham Kaheba Katilallasam lako tau buda taianna to Yahudi anna mala salama'. Susim too indo ingganna to Yahudi umpa'hängäm-hängänni liu dosana lambi' lempam polem. Nasuhum nalambi'um pole' temo pesämbä'na Puang Allataala. \s1 Napemulu Paulus la umpessitai pole to Tesalonika \sr 2:17–3:13 \p \v 17 Sapo' mamalli' sugali'kam kami' matim inggannakoa' solasubungki, mengkalao indo dipasisähä' salakia' säpäi'. Dadi ma'kadua-dua liukam kipeä lalanna anna malai kipessitaikoa'. Moi anna sisähä'ia' bätä puntinta sapo' tontäkia' mesa lalam penaba. \p \v 18 Aka balingkam ma'tamba la matim umpellambi'ikoa'. Aka Kao Paulus pessanaka amomä' umpeä lalam sapo' nalabaikam pengkähänganna tomahajanna setam. \v 19 Aka ikoa' natisäke'i anna napotiala inabangki. Anu' dako'i too ke sulem Debatantaa' Puang Yesus anna sitingngajongkia', iya ikonna' too tanda kapataloangki to la napokasalle penabangki. \v 20 Abana ikonna' too la napokasalle penabangki anna naposadekem buaki. \c 3 \p \v 1 Dadi anu' aka mamalli' sugali'ungkam, iya kikattu la tohhokam kami' duakam Silas dio Atena \v 2 anna kisuai ia matim solasubunta Timotius. Aka iam too inde sababangangki sabua'na Puang Allataala umpa'pakahebaam Kaheba Katilallasam diona Kristus. Kisua matim umpellambi'ikoa' anna mala napakatoto'koa' anna nanännä' la tontä liu matappa' lako Kristus \v 3 indana deengkoa'i manenne kamatappasammu kahana inde mai kamapi'disam. Aka muissanna' muua abana inna puha napa'tantu Puang Allataala la nahuakia' kaha-kaha ia too. \v 4 Aka si kitulasam siangkoa' indo anna solapakia' kiua la ullambi'kia' too kamapi'disam. Anna muissammia' muua abana tasi'dimmia' susi indo tula'ki. \v 5 Iam too anna kusuam Timotius matim aka tä' hapa' penabangku umpikki' maaka amo bäbäm susi kamatappasammua', aka malallam penabangku mase manii nahuakoa' pa'sändäsanna tomahajanna setam napolalam labu' bäbä kami' lupu' hesoki. \p \v 6 Sapo' mane sule mai Timotius natulasangkam kaheba mapia diona kamatappasammua' anna pa'kamasemua'. Natula' toi naua si ungkilalai mapia liukam anna umpemulua' la silambi'kia', iya susi siangkam duka' kipemulu la silambi'kia'. \v 7 Napolalam inggannakoa' solasubungki, illaam kamapi'disam anna kamasussaangki tipakahangakam anna matoho sule penabangki aka kiissam kiua tontä liu kamatappasammua'. \v 8 Iya temo matohom sule penabangki ke manontom liuia' kapeimangammu lako Debata. \v 9 Tä' deem pada sakasalle pa'kuhhusam sumanga'ki längäm olona Puang Allataala aka ussi'dingkam katilallasam dio olona kahana kapeimangammua'. \v 10 Allo bengi ma'sambajam liukam sola ponno penaba, kipelau umba ke malai silambi' polekia' anna kipatudu polepokoa' indo la pahallunnapi anna mala tuttuam matoto' kamatappasammua'. \p \v 11 La ma'kale hi too Puang Allataala Ambeta sola Debatantaa' Puang Yesus la umpasikambelakam ingganna to la melaba-labai anna malakam matim umpellambi'ikoa'. \v 12 Anna kihannuam Debata la umpaponnoikoa' pa'kamase anna malakoa' tuttuam sikamase mesa sola mesa, anna susi duka' ma'kamase lako ingganna tau senga' susi kikamaseikoa'. \v 13 Maka' susi ia too, iya la napakatoto'a' penabammu Debata nasuhum tä' deem sassaimmu anna la masehokoa' dio olona Puang Allataala Ambeta ke sulem Debatantaa' Puang Yesus sola ingganna to masehona. \c 4 \s1 Panggauam mapia umpomasannam penabanna Puang Allataala \sr 4:1-12 \p \v 1 La sitahhu'na inggannakoa' solasubungki puhangkoa' kipanännä' anna kipaitai tandengam diaka susi tubo anna mala umpomasannam penabanna Puang Allataala. Moinna anna si umpateemmia' sapo' temo kipelau polepi matim anna kisasungangkoa' sola sanganna Debatantaa' Puang Yesus la tuttuam umpa'kadua-duai liua' kaha-kaha ia too. \v 2 Aka muissammia' ingganna pepatuduam indo puham kitulasangkoa' illaam sanganna Debatantaa' Puang Yesus. \p \v 3 Aka situhu' pa'elo'na Puang Allataala la ma'gau' masehokoa'. Tä'koa' la si ullullu' pa'bannetauam. \v 4 Lako si mesa-mesa muane la ungkuasai kalena, la'bi-la'binna ke mandapo'um la pahallu tubo maseho solai bainena anna mala kesanga mapia lako padanna hupatau sola lako Puang Allataala. \v 5 Anu' tä'koa' la untuhu'i kamohäeam sugali'mu susi to tama'Debata tä' untuhu'i Puang Allataala \v 6 indana kasalaangkoa' anna umpa'tomaho-mahoikoa' solamu. Aka lako ingganna to ullullu' pa'bannetauam la nahua aha'na Debata, susi indo puha kitula' anna kipakaingasangkoa'. \v 7 Aka tä'kia' natambai Puang Allataala la tubo ma'gau' sessu', sapo' la tubokia' illaam kamasehoam. \v 8 Iam too anna menna-menna untumpu pala' inde pepatuduangki tä' untumpu pala' hupatau sapo' untumpu pala' Puang Allataala to umbeengkoa' Penaba Masehona. \p \v 9 Tä'um manggi' kipaillaam inde suha'ki la umba susi ungkamaseikoa' ingganna solasubummu to matappa' aka balingkoa' napa'guhu Puang Allataala diaka susi ia too. \v 10 Abana si ungkamaseingkoa' ingganna solamu to matappa' illaam paluäna Makedonia. Sapo' moi anna susi kisasungam polepokoa', inggannakoa' solasubungki, anna mala tuttuam umpadelle'a' pa'kamasemu. \p \v 11 Peäia' lalanna la muakaa' susi anna malakoa' sangngim malino illaam katuboammu anna daa ullambannia' solamu. Anna la muasaikoa'i pala'mu mengkähä umpeä katuboammu umba susi indo puha kipatuduangkoa'. \v 12 Aka maka' umbelaa' ma'pateem, iya la napemapiaammokoa' too to tä' ungkatappa'i Puang Yesus anna tä'ungkoa' la si uhhannuam liu pengkähäna solamu. \s1 Kasuleanna sule Puang Yesus \sr 4:13-18 \p \v 13 Anna mane deenni inggannakoa' solasubungki, tä' too mapia ke tä'ia' muissam manappa diona laoanna to mate illaam Puang Yesus indana nababa sugali'koa' nabo inabammu susi tau senga' to tä' deem pahhannuanna. \v 14 Aka takatappa'ia' taua Puang Yesus puha mate anna tubo sule, nasuhum takatappa'i toia' duka' taua Puang Allataala la umpatubo sule ingganna to mate to ungkatappa'i Puang Yesus anna la naäkä' Puang Allataala längäm napasilambi' Puang Yesus. \v 15 Diona kaha-kaha ia too, situhu' pepatuduam puha nabeengkam Debata kitulasangkoa' temo kiua: inggantaa' to tubo liupi inde lino sule lako kasuleanna Puang Yesus, inna tä' siakia' kita la umpendioloi to puham mate umpellambi'i Puang Yesus. \v 16 Aka la ma'kale Puang Yesus tuhum yabo mai suhuga sola petamba kasalle anna kamahanna pangngulunna malaika' anna la moni sangkakalanna Puang Allataala. Nasuhum ingganna to matem to ungkatappa'i Kristus la tubo sule yolo. \v 17 Puhai too, iya kitaa' to tubo liupi inde lino la tiäkä' sola-sola indo to mate längäm gabum anna mala silambi'kia' Puang Yesus yabo lawwa. Lambi' la sola-solakia' Debata sule lako salako-lakona. \v 18 Dadi iam too inde tula' la umpakea' si sipakahanga-hanga. \c 5 \s1 Kamajagaam la muampai kasuleanna sule Puang Yesus \sr 5:1-11 \p \v 1 Inggannakoa' solasubungki, tä'um manggi' kipaillaangangkoa' inde suha'ki diona tungka wattunna la dadi inde kaha-kaha. \v 2 Aka muissam manappaa' iko duka' muua allo kasuleanna Debatantaa' Puang Yesus la sihhapam kasuleanna to maboko ke bengii, tä' deem dibai-bai. \v 3 Aka maka' ma'kada hupatau naua: “Mapi'dä' asam penaba anna malinnom tau,” iya tappa sule säkä-säkä kasägängam sihhapam mesa baine ussi'dim säkä-säkä tambu'na la keänä'um. Anna tä' mala tala nahua asam to tä' matappa'. \p \v 4 Sapo' ikoa'-iko inggannakoa' solasubungki, tä'koa' susi tau senga' tubo illaam kamalillingam. Dadi maka' sulem allo ia too tä'koa' la tikkedu' susi tau to tikkedu' ke sule säkä-säkäi sihhapam kasuleanna to maboko. \v 5 Aka ikoa'-iko sangngim to masiä' tubo illaam kamasiäsam. Taiakia' to malillim tubo illaam kamalillingam. \v 6 Iam too anna tä'ungkia' kita la susi tau senga' si lembe angga' to mamma' ke bengii. Sapo' la majaga liukia' kita anna mainga', tä' la susi to mäbo'. \v 7 Aka to si mamma', mamma' wattu bengi, anna to si umpamäbo' kalena, mäbo' wattu bengi. \v 8 Sapo' aka sangngim to masiä'kia' kita, iya pahallukia' la ungkuasai kaleta. Anna unjagaikia' kaleta la umpa'babu' kaha kamatappasam anna pa'kamase. Anna la umpa'saludum pahhannuam la napasalama' Puang Yesus. \v 9 Aka tä'kia' natuho Puang Allataala la nasämbä'i sapo' natuhokia' la namana' kasalamasam illaam Yesus Kristus Debatantaa'. \v 10 Puang Yesus mate kahana napa'kadua-duaiangkia' kamapiaanta anna mala ke ma'pasulei dako' tontäkia' kita la napasola, battu la tubopakia' nalambi' battu la matengkia'. \v 11 Iam too anna la sipakilala-lalangkoa' anna sipakatoto' liu susi indo inna si umpogau'a'. \s1 Sanaka-naka kada pepakilalaam \sr 5:12-28 \p \v 12 Anna mane deenni, kipelau matim inggammua' solasubungki, la umpa'kasalleia' to ullämmä' kalena mengkähä illaam alla'-alla'mua'. Tau ia too, ia umpatettekoa' illaam saluam ada'na Debata anna umpakilalakoa' indana umpogau'koa' kakadakeam. \v 13 La muangga'a' anna umpa'kasallei si'da-si'da sitonda pa'kamase aka to maheso illaam alla'-alla'mua'. Anna la tontä liukoa' sipakamaja-maja anna sikamase mesa sola mesa. \p \v 14 Anna kisuakoa' duka' kiua pa'kadai solamua' indo to busungam mengkähä anna pakahangai ia to masussa penaba. Pamoloi ia to malamma, anna la mahamme'koa' lako ingganna tau. \v 15 Pengkilalaia' indana sipatumpu-tumpuikoa', sapo' peä liuia' lalanna anna ma'pogau' mapia liukoa' lako padammu mesa sola mesa, susi duka' lako tau senga'. \p \v 16 La tontä liukoa' tilalla' illaam muoloi ingganna kaha-kaha. \v 17 Anna ma'sambajam liukoa'. \v 18 Pa'kuhhu' sumanga' liukoa' illaam ingganna kaha-kaha, aka iam too pa'elo'na Puang Allataala tama kalemua' anu' to tubokoa' silombum Kristus Yesus. \v 19 Daa umpi'deanna' Penaba Maseho. \v 20 Daa umpa'basisii tula'na ke deenni to ma'tula' naua: “Umpalanda'ä' kada napalosaiannä' Debata.” \v 21 Sapo' paela'ia' umpahessa asam yolo anna untuhu'ia' mapianna. \v 22 Anna la umpasikambela liukoa' kalemu ingganna gau' kadake. \p \v 23 Puang Allataala too'na kamasakkeam sola kamasannangam, la Ia hi too umpadadikoa' to ponno kamasehoam. Anna mala susi penabammu, susi sungnga'mu, teem bätä puntimmu la tä' deem sassainna ke sulem Debatantaa' Yesus Kristus. \v 24 Puang Allataala to untambaikoa' la umpadadii kaha-kaha ia too aka Ia to dihannuam. \p \v 25 Inggannakoa' solasubungki, pa'sambajangam liukam kami'. \p \v 26 Palandasangkam salama' pa'pakamajangki lako ingganna solasubum illaam Puang Yesus. \p \v 27 Sola kuasa Debata kupelau punalaa' matim anna inde suha' la dibata nahingngi ingganna solasubuntaa' to matappa'. \p \v 28 Handandanni Debatanta Yesus Kristus untamba'koa' pada-pada. \p Padam too.