\id 1PE 1 Peter, Bambam language, Sulawesi, Indonesia \h 1 Petrus \toc1 Uhuna Suha'na Petrus \toc2 1 Petrus \toc3 1Ptr. \mt1 Uhuna Suha'na Petrus \imt1 Bätäna issinna \ip Inde suha' natuli' Petrus napakatuam to Sahani taianna to Yahudi to tohho dio Asia Kecil, disangaim temo Turki. Indo Petrus mesa duka' suhona Yesus Kristus. Indo to Sahani wattu eta too nahua pandahhaam kahana kamatappasanna lako Puang Yesus. Deem si napakolo'-kolo'i tau senga' (2:11-12; 2:15; 3:16; 4:4), deem duka' sabua' nakahha'i puäna (2:18-20), anna deem baine to matappa' napomasussa muanena aka indo muanena tä' ungkatappa'i Puang Yesus (3:1). Napakatu Petrus inde suha' anna mala matoto' kamatappasanna ingganna indo to matappa' dio, lambi' la tontä liu manontom illaam muoloi kamasussaam. \ip Situhu' issinna inde suha', ia anna nahuakia' pa'sändäsam aka dipangngitai kamatappasantaa' (1:6-7; 4:12-17). Anna maka' nalambi'kia' kamasussaam, la pahallukia' tontä liu umbeho kaleta lako olona Puang Allataala anna tä'kia' la monda umpogau' kamapiaam (4:19). Ma'hupa-hupapi pepakilalaam natula' Petrus la umpatigaha' penabanna to umbatai anna mala tontä liu mahannu längäm Puang Allataala, la ma'gau' mapia liu, anna la tontä liu manontom muoloi kamasussaam. \iot Lesoanna issinna \io1 1. Kada passu'bä' (1:1-2) \io1 2. Ponno pahhannuam to matappa' aka tontä liu najagai Puang Allataala sule lako natahima ponno indo kasalamasam (1:3-12) \io1 3. To napilei Puang Allataala la pahallu tubo maseho (1:13-2:10) \io1 4. Ma'hupa-hupa pepakilalaam la diaka susi ma'gau' mapia illaam inde lino ponno kakadakeam (2:11-4:19) \io2 a. Hupatau pahallu matinuhu' lako to ma'pahenta, sabua' pahallu matinuhu' lako puäna, kasilumbangam mapia illaam dapo', anna la sihatanna napogau' to matappa' lako padanna (2:11-3:12) \io2 b. Kamanontongam illaam muoloi kamasussaam (3:13-4:6) \io2 c. To matappa' pahallu sipamoloi mesa sola mesa (4:7-11) \io2 d. To matappa' abana inna la ussi'dim kamasussaam (4:12-19) \io1 5. Pepakilalaam lako pebaba ada' sola issinna jumaa' (5:1-11) \io1 6. Kada pebubunna Petrus (5:12-14) \ie \c 1 \p \v 1 Inde suha' buttu di kao Petrus mesaä' duka' suhona Yesus Kristus, \p lu lako ingganna to napilei Puang Allataala to tisembu' lako mobotto-bottoam mendadi to messihuhu lako propinsi Pontus, Galatia, Kapadokia, Asia, anna Bitinia. \p \v 2 Ikonna' too umma' to napilei Puang Allataala Ambeta situhu' pattujunna mengkalao dio mai. Napileikoa' umpolalam pengkähäna Penaba Maseho to umpasähä'koa' mendadi umma' to maseho, anna malakoa' manuhu' lako Yesus Kristus anna nabaseikoa' haha titollona. \p Handandanni Puang Allataala untamba'koa' anna namana' kamasakkeam sola kamasannangam sanda silapi'. \s1 Pahhannuam matoto' anna kamatappasam \sr 1:3-12 \p \v 3 Dipuji sanganna Puang Allataala Ambena Debatanta Yesus Kristus to napenombai! Tä'um deem la untondonni pa'kamasena lako kitaa' lambi' nadadiam polekia' umpolalam katibangonganna sule Yesus Kristus dio mai alla'na to mate, nasuhum matoto'um pahhannuanta. \v 4 Anna tahannuanna' la taampuam indo pa'mana' puha napatokaangkia' Puang Allataala yabo suhuga, tala deem kadake, tala deem bosi, dapaka ia la malele. \v 5 Anna la najagaikoa' kakuasaanna Puang Allataala kahana kamatappasammua' sampe untahima ponno indo kasalamasam to la dipellatteam illaam allo ma'katampasanna. \v 6 Iam too anna la tilalla'ungkoa' moinna anna napomasussa salapokoa' säpäi' indo ma'hupa-hupa pa'sändäsam. \v 7 Ia anna nahuakoa' aka dipangngitai kamatappasammua', battu matappa' si'da hakoa' battu tä' di. Aka bulabam duka' to tä' la da'da' liu anna disudi hi tia yolo tama api, damoaham ia kamatappasammua' to keangga' puha ia anna la bulabam. Anna maka' matappa' tongangkoa' illaam ussi'dim pa'sändäsam, iya katampasanna pole' la dipujikoa', dipa'kasallei, anna dipomatande illaam allo kasuleanna Yesus Kristus ma'penduanna. \v 8 Indo Yesus Kristus, moi anna tä'pia' deem muita, sapo' tontäa' ungkamasei. Susi siam duka', ungkatappa'ia' moi anna tä'pia' deem muita. Iam too anna tilalla'ungkoa', anna indo katilallasammua' tä' dibela dipaju anna tä' diissam disangai. \v 9 Tilalla'koa' aka untahimangkoa' kasalamasam, buana kamatappasammu. \p \v 10 Indo kasalamasam, napahessa anna napetua' manappa ingganna nabi to umpayolo lambanni inde mana' pa'kamase nabeengkoa' Puang Allataala. \v 11 Penabanna Kristus mengkähä illaam penabanna indo nabi umpaissannii indo ingganna kamasussaam la uhhua Kristus sola indo kamatandeam la natahima ke puham ia too. Sapo' tä' makaleso illaam pikkihanna indo nabi piham la dadi anna kaha-kaha aka la umpadadii ingganna ia too. Iam too anna napahessa manappam. \v 12 Napomakaleso Puang Allataala lako ingganna indo nabi diona indo kada napayolo lambam indo nabi tä' napalako kahana la lu tama kalena, sapo' napalako aka la keguna lako ikoa' to tubo lapi' temo. Temo masiä'unna' uhhingngi kaha-kaha ia too dio mai to umpa'pakahebaam Kaheba Katilallasam diona Yesus Kristus. Napalandasangkoa' kaha-kaha ia too kahana kuasanna Penaba Maseho to dipatuhum yabo mai suhuga. Anna ingganna malaika' mohäe duka' la napengngissanni kaha-kaha ia too. \s1 To napilei Puang Allataala la pahallu tubo maseho \sr 1:13-25 \p \v 13 Iam too anna la umpasatutunna' penabammu lako indo la dipogau'na. Majagakoa' anna uhhannuam ponnoi indo mana' pa'kamase la dimanasangkoa' ke sulem Yesus Kristus ma'penduanna. \v 14 Kahana änä'nangkoa' Puang Allataala to manuhu', iam too anna tä'ungkoa' la tubo untuhu'i pa'elo'na sipa' dosamu umba susi si umpogau'a' indo anna tä'pokoa' muissam Puang Allataala. \v 15 Sapo' umba susi maseho Puang Allataala to untambaikoa' la mendadi umma'na, susim too duka' la pahallukoa' maseho umpalako ingganna pa'palakoammu, \v 16 aka deem tisuha' illaam Battakada Debata naua: “La pahallukoa' maseho, aka Kao masehoä'.”\f + \fr 1:16 \ft Sand. 11:44-45, 19:2.\f* \p \v 17 Si muuaanna' Puang Allataala “ambe'” ke ma'sambajangkoa'. Anna Ia siam to uhhotto' hupatau situhu' pa'pogausanna si mesa-mesa, tä' ma'se'la-se'la. Iam too anna la pahallungkoa' mengkahea' dio olona Puang Allataala anna umpa'kasallei upu' tubomu illaam inde lino to muongeia' messihuhu. \v 18 Aka muissammia' indo pesolonna Puang Allataala anna malakoa' lappa' dio mai katuboammua' yolona to tä' deem gunana indo ullombunganna' dio mai nene to umponene. Taia baham-baham tä' la da'da' liu sule lako salako-lakona nasolongangkoa', susinna bulabam battu haka peha', \v 19 sapo' Kristus to tä' deem la pada angga'na nasolongangkoa' wattunna dipatitollo hahana. Sihhapam änä' domba tä' deem sassainna dipehumalasam längäm Puang Allataala. \v 20 Aka tä'pi deem dipadadi inde lino anna puham napa'tantu Puang Allataala Kristus la mendadi To Mepasalama'. Sapo' illaam dam inde wattu la kasuppisanna lino mane dipopellattei anna malakoa' salama'. \v 21 Pengkähänam too Kristus napolalam ungkatappa'ikoa' Puang Allataala to puha umpatibangonni sule dio mai alla'na to mate anna napomatande. Iam too anna ungkatappa'ingkoa' Puang Allataala anna uhhannuam. \p \v 22 Puhangkoa' manuhu' lako indo kaheba kamaloloam napolalam umpomasehokoa' penabammu lambi' ungkamaseikoa' solamu to matappa' mengkalao illaam unä' penabammu. Iam too anna kuuaammokoa': la sikamasekoa' mesa sola mesa sola ponno penaba. \v 23 Aka puhangkoa' didadiam pole. Anna indo katuboam bakahu tä' buttu di hupatau to la mate, sapo' nabeengkoa' Puang Allataala to tä' deem la matena. Ullambi'a' inde katuboam, aka ungkatappa'ikoa' Battakada tubona Puang Allataala indo to la da'da' liu sule lako salako-lakona. \v 24 Umba susi tisuha' illaam Battakada Debata naua: \q1 “Katuboanna ingganna ma'hupatau sihhapam humpu', \q2 anna kamatandeanna sihhapam bunganna. \q1 Humpu' la malasso, \q2 anna bunganna la hä'dä', \q1 \v 25 sapo' kadanna ia Debata la da'da' liu sule lako salako-lakona.”\f + \fr 1:25 \ft Yes. 40:6-8.\f* \m Anna indo Kadanna Debata, ia siam indo Kaheba Katilallasam puha dipakahebaiangkoa'. \c 2 \s1 Puang Yesus dipasihhapam batu tubo anna umma'na mendadi banua di ada' \sr 2:1-10 \p \v 1 Iam too anna la muäläi asammia' illaam mai kalemu ingganna hupanna kakadakeam. Anna tä'ungkoa' la manipu, ma'dua tambu', ma'kembuhu, anna ma'pakolo'-kolo'i. \v 2 La maelo' liukoa' muande kinande di ada' to tä' deem sassainna, sihhapam änä'-änä' mane subum maelo' liu sumusu. La umpateenna' anna mala umpolobo'a' sule lako untahima ponno indo kasalamasammua'. \v 3 Aka ma'kalengkoa' ussi'dinni maaka susi kamapiaam penabanna Debata. \p \v 4 Yesus Kristus dipasihhapam batu to natibe hupatau, sapo' ia hi inna to napilei Puang Allataala anna nasangai batu tubo keangga'. Tinandakoa' lako olona Yesus Kristus\f + \fr 2:4 \fq Tinandakoa' lako olona Yesus Kristus: \ft mala duka' kalembasanna: \fq Puhangkoa' tinanda lako olona Yesus Kristus.\f* \v 5 anna malakoa' duka' mendadi batu tubo to dipake umpapia banua di ada'na Puang Allataala. Maka' susi, iya mendadingkoa' too sando to dipasähä' anna umbeho kalemu mendadi bua pemala' tubo längäm Puang Allataala. Bua pemala' ia too napohäe Puang Allataala aka umpolalam Yesus Kristus. \v 6 Umba susi tisuha' illaam Battakada Debata naua: \q1 “Paalaia' penaba inde tula'ku: \q1 Kupileim mesa batu tä' deem la pada angga'na, \q2 angku paokko'i dio Sion\f + \fr 2:6 \fq Sion: \ft mesapi sanganna kota Yerusalem. Yes. 28:16.\f* mendadi batu longkahhinna. \q1 Menna-menna ungkatappa'i, \q2 tä' ia la salanduam.” \p \v 7 Batu ia too tä' deem pada sakeangga' lako ikoa' to ungkatappa'i. Sapo' lako ia to tä' ungkatappa'i, la nahua indo issinna Battakada Debata naua: \q1 “Indo batu natibe tukam, \q2 ia leko' di diala dipobatu longkahhim.”\f + \fr 2:7 \fq batu natibe tukam: \ft Puang Yesus diuaam aka Ia handam napa'bahinni'i to Yahudi, ma'katampasanna Ia leko' di handam keangga' illaam kapahentaanna Puang Allataala. Puj. 118:22.\f* \m \v 8 anna nauapi \q1 “Batu ia too, la natitedoi tau, \q2 la umpopetobä hupatau.”\f + \fr 2:8 \ft Yes. 8:14-15.\f* \m Natitedoi aka moka ungkatappa'i Battakada Debata. Anna abana inna napa'tantu Puang Allataala la susi. \p \v 9 Sapo' ikoa'-iko umma' to napilei Puang Allataala anna to dituho la mendadi sando to umpalako pengkähänganna Tomahajanta, anna napasähä' tookoa' mendadi umma' petauanna to maseho anna to naampuam ikale Puang Allataala. Napateem anna malakoa' umpa'pakahebaam indo pa'pogausanna tadisihanteam indo to untässu'ikoa' illaam mai kamalillingam napalutama kamasiäsanna to tä' deem untondonni mapianna. \v 10 Yolona taiakoa' umma'na Puang Allataala, sapo' temo umma'nangkoa'. Yolona tä'koa' nalambi' pa'kamasena, sapo' temo nalambi'ungkoa' pa'kamasena. \s1 Pa'palakoam la sihatanna napogau' sabua'na Puang Allataala \sr 2:11-17 \p \v 11 O inggannakoa' solasubungku to kupakamaja! Inde tubokoa' illaam lino sihhapangkoa' to messihuhu battu diua muongei bäbäa' ma'dende, aka tubokoa' illaam alla'-alla'na to tä' matappa'. Iam too anna kupelau si'da-si'danna' matim anna tä'koa' la untuhu'i kamohäeam sugali'mu indo si sibundu' sungnga'mua' aka maelo' la napentaloi. \v 12 La pahallukoa' ma'gau' mapia liu illaam alla'-alla'na to tamuissam Puang Allataala. Aka maka' umpateem, moi anna si napakolo'-kolo'ikoa' naua: “Si ma'gau' kadake,” sapo' la naita gau' mapiammua', nasuhum ussosso kalena lambi' umpuji sanganna Puang Allataala ke illaammi allo kasuleanna. \p \v 13 Matinuhu'koa' dio olona to ullumbäi hupatau aka ia too pa'elo'na Debata. La matinuhu'koa' lako tomahajammu illaam inde lino, aka ia to handam kuasa illaam kapahentaam. \v 14 Susi toi la matinuhu'koa' lako ingganna gubernur to nabeem kakuasaam tomahaja la umpassala to ma'gau' kadake, anna la umpuji to ma'gau' mapia. \v 15 Aka iam too inde pa'elo'na Puang Allataala: la ma'gau' mapiakoa' anna mala ma'luttu' ingganna to ma'kada-kada maho, nasuhum tä' deem lalanna la napakolo'-kolo'ikoa'. \v 16 La tubokoa' umba susi to lappa'um dio mai kasabuasam. Sapo' tä' la muuaa': “Malakam ma'gau' kadake aka beba'ungkam.” Sapo' anggam la umpalakoa' indo la sihatanna napogau' sabua'na Puang Allataala. \v 17 Pa'kasalleikoa' ingganna tau, kamaseikoa' padammu to matappa', pengkahea'ikoa' Puang Allataala, anna pa'kasalleikoa' tomahajammu. \s1 Kamasussaanna Kristus la dipotandengam \sr 2:18-25 \p \v 18 Inggannakoa' to diposabua', la pahallukoa' matinuhu' lako puämu anna umpa'kasallei, tä' angga mandi ke mapia penabai anna malute, sapo' moi makahha', la tontä liukoa' matinuhu'. \v 19 Aka maka' nadahha bäbäkoa' puämu, tä' deem kasalaammua', anna sa'baha'koa' umpendudunni pandahhaam ia too aka umpaillaam penabakoa' pa'elo'na Puang Allataala, iya la napujikoa' Puang Allataala. \v 20 Ussanga haka tiko la dipujikoa' ke sa'baha'koa' dipongko aka umpogau'koa' kakadakeam? Sapo' maka' sa'baha'koa' nahua kamapi'disam aka umpogau'koa' kamapiaam, iya tä' mala tala napujikoa' Puang Allataala. \v 21 Aka abana inna natambaikoa' Puang Allataala la sa'baha' umpendudum kamapi'disam. Aka ma'kalem Kristus umpendudum pandahhaam anna mala keguna tama kalemua'. Anna ia too napogau' Kristus anna mala umpotandenganna' indo to puha napogau'. \q1 \v 22 Tä' punala Ia deem la umpogau' dosa, \q2 anna tä' si'da-si'da deem la messubum illaam mai pudu'na tula' la mantipu.\f + \fr 2:22 \ft Yes. 53:9.\f* \p \v 23 Wattunna ditelle, tä' punala deem la napabala'i. Wattunna didahha, tä' deem la ma'pakahea'. Anggam umbeho kalena lako Puang Allataala To muundu' lollä. \v 24 Ma'kale Kristus umpalutama asanni kalena ingganna dosata wattunna dipäso' yabo kaju sitambem anna malakia' tä'um tubo illaam kamadosaam, sapo' tubongkia' situhu' pa'elo'na Puang Allataala. Aka indom too basa-basa kalena Kristus nasuhum bono'koa'. \v 25 Yolona sihhapangkoa' domba bulim. Sapo' tentomai dipasulengkoa' sule lako To ma'kambi'mu anna To unjagaiangkoa' sungnga'mu. \c 3 \s1 Pepatuduam lako to silumbangam illaam dapo' \sr 3:1-7 \p \v 1 Susi siam duka' lako ingganna to titanam indo, pahallukoa' la matinuhu' lako muanemu, nasuhum ke deenni muanemua' tä' ungkatappa'i Battakada Debata, iya umpatettenna' too lako Kristus ke naitai pa'palakoammu. Iya tä'unna' la manggi' umpa'tula'i anna matappa'um, \v 2 aka naitangkoa' ma'gau' maseho anna meada'. \v 3 Maka' maelo'koa' mendadi baine mapia si'da-sia, tä' la sulibanna mandi dipomapia, susinna beluä' dipopekanini', ma'belo-belo bulabam, anna ma'baju masulli'. \v 4 Sapo' la buttu illaam dia mai unä' penabammu indo kamapiaam, susinna malunä' penaba anna matänä' penaba. Iam too diuaam kamapiaam tä' deem la moho'na. Anna iam too nasangai Puang Allataala kamapiaam keangga'. \v 5 Aka susim too si napogau' ingganna baine yolona to meada' anna to mahannu lako Puang Allataala, matinuhu' lako muanena nasuhum disangai mapia. \v 6 Susi duka' Sara yolona matinuhu' lako Abraham muanena anna napekapuä. Anna malakoa' duka' disangai änä'na Sara ke tontä liukoa' ma'gau' mapia anna tä' deem kende' kamaheasammua'. \p \v 7 Susi toi duka' lako to titanam ambe illaam pandaposam, pahallukoa' la umpaillaam penaba liu bainemu, aka inde bainemu tä' pada kamatohoammua'. Pa'kasalleia' aka padakoa' bassim namana' Puang Allataala katuboam sule lako salako-lakona. Aka maka' tä'koa' ma'pogau' susi, iya tä' la nahingngiam Puang Allataala sambajammua'. \s1 Sikamase mesa sola mesa \sr 3:8-12 \p \v 8 Dadi la pahallukoa' siala penaba liu mesa sola mesa, sipenabaam mesa sola mesa, anna sipakamaja mesa sola mesa umba susi to siundu'-undu'. Anna la pahallu tookoa' ma'kamase anna mahempo penaba. \v 9 Daa umpabala'i to umpogausangkoa' kakadakeam. Anna daa umpabala'i to umpetunakoa'. Sapo' la umpelauam mandia' tamba' längäm Puang Allataala. Aka ia anna natambaikoa' mendadi umma'na aka la natamba'koa'. \v 10 Aka deem tisuha' illaam Battakada Debata naua: \q1 “Menna-menna umpemulu katuboam mapia anna kamasannangam, \q2 tau ia too pahallu la unjagai pudu'na indana nakabuttui kada kadake, \q2 anna tä' la umpassubum tula' la mantipu. \q1 \v 11 La pahallu umpasikambela kalena kakadakeam anna umpogau'i kamapiaam. \q2 La napeä lalanna anna umpakende'i kasiolaam. \q1 \v 12 Aka naandaham mata liu ia Debata to umpogau' kamaloloam, \q2 anna nahingngiam liu sambajanna. \q2 Sapo' napobali ia Debata to umpogau' kakadakeam.”\f + \fr 3:12 \ft Puj. 34:13-17.\f* \s1 Kehongko' to nahua kamasussaam aka umpogau' kamapiaam \sr 3:13-22 \p \v 13 Mennangka la umpogausangkoa' kakadakeam ke tigaha' liukoa' umpogau' pa'palakoam mapia? \v 14 Sapo' moi la deengkoa' nahua kamasussaam aka umpogau'koa' kamapiaam, iya kehongko'koa' anna maupa'. Daa ummahea' lako tau kadake anna tä'koa' la husa'. \v 15 Sapo' la tontä liua' muakui kamasehoanna Kristus anna umpa'debatai mengkalao illaam unä' penabammu. Anna la sedia liukoa' la untimba'i tau ke deengkoa' nakutanai diona indo pahhannuammu längäm Puang Allataala. Sapo' ia too pahallu la umpalako sola malunä' penaba anna meada'. \v 16 Anna la umpalako toia' sola penaba mahändä, anna mala ia leko' masihi' ke deenni tau umpaboboikoa' kakadakeam, aka ma'gau' mapia liukoa' kahana pentuhu'nakoa' Kristus. \v 17 Aka mapia puha ia ke ussi'dinni tau pandahhaam illaam umpalako kamapiaam, ke abanai pa'elo'na Puang Allataala, anna la ussi'dim pandahhaam aka umpogau' tau kakadakeam. \v 18 Aka Kristus duka' puha didahha bäbä. Anggam pissam mate anna indo kamateanna muampunniam dosana hupatau sule lako salako-lakona. Kristus to tä' deem kasalaanna umbala' ma'hupatau to deem ia kasalaanna anna malakoa' napatette lako olona Puang Allataala. Dipatei bätä puntinna sapo' napatibangom sule Penaba Maseho. \v 19 Anna kakuasaanna siam too indo Penaba Maseho napolalam le'ba' Kristus umpa'pakahebaam kahebana Puang Allataala lako ingganna indo to mempenaba ditahungkum yolona,\f + \fr 3:19 \fq indo to mempenaba: \ft deem muuai, kalembasanna penaba kadake battu diua setam, anna deem toi muuai kalembasanna penabanna to mate.\f* \v 20 battu diua lako ingganna indo to mempenaba to tä' manuhu' lako Puang Allataala wattunna Nuh. Wattu eta too sa'baha' liupi Puang Allataala lako indo to tä' manuhu' sampe dadi kappala'na Nuh. Tappana bussu uwai, iya anggam kahua tau illaam indo kappala'. Anna umpolalam indo uwai nasuhum mala dipasalama' indo to kahua aka illaam kappala'. \v 21 Dadi kalappasanna Nuh dio mai kadadiam ia too dipasihhapam pantedosam tentomai, aka ia umpasalama'kia'. Taia kahana dibasei uwai bätä puntintaa' nasuhum salama'kia', sapo' kahana ditedo'kia' mendadi tanda diua ma'dandikia' dio olona Puang Allataala sola penaba mahändä. Malakia' napasalama' indo pantedosam kahana katibangonganna sule Yesus Kristus dio mai alla'na to mate. \v 22 Puhai tibangom sule, ma'pasulem längäm suhuga, anna muokko'i dio tandai kananna Puang Allataala, anna ullumbäi ingganna malaika', to ma'pahenta, anna to kuasa senga'. \c 4 \s1 Tubo bakahu \sr 4:1-6 \p \v 1 Dadi kahana puham ussi'dim kamasussaam bätä puntinna Kristus, iya la pahallu umpomatohoa' penabammu anna mala susi Kristus pikkihammua' sedia la muoloi kamasussaam. Aka iai too puha ussi'dim kamasussaam, tau ia too tä'um ia naaku la umpogau' dosa. \v 2 Nasuhum inde tubokoa' illaam inde lino, tä'ungkoa' la untuhu'i liu pa'elo'na sipa' dosana hupatau, sapo' la pa'elo'nam Puang Allataala umpalakoa'. \v 3 Aka sassamam allona muolaanna' umpalako gau' situhu' pa'pohäena to tä' muissam Puang Allataala, susinna: untuhu'i pangngua penabanna, ma'pogau' situhu' kamohäeam sugali'na, si umpamäbo' kalena, ma'mahoa'-hoa' ma'doä, anna umpa'debatai debata lino to mehidi'-hidi'. \v 4 Lambi' mängä-mängä asam pole' ingganna to tä' muissam Puang Allataala tentomai muitakoa', aka tä'ungkoa' mesa pa'palakoam umpogau' ingganna dosa handam kadake, nasuhum illaam ia too natellekoa'. \v 5 Sapo' tontäm ia nalambi'na pekutanaanna To la umpopa'tadongkongam ingganna to tubo anna to mate. \v 6 Iam too kasuhunganna anna dipakahebaim duka' Kaheba Katilallasam lako indo to puham mate, indo anna tubopi. Ia anna dipateenni anna mala tubo sungnga'na situhu' pa'elo'na Puang Allataala, moi anna matem bätä puntinna buana dosana, umba susi kamateam uhhua asam ingganna hupatau. \s1 Umpakeguna manappa pa'mana'na Puang Allataala \sr 4:7-11 \p \v 7 Ingganna-ingganna sia mahuku'um kasuppisanna. Iam too anna la pahallungkoa' ungkuasai kalemu sola majaga anna malakoa' ma'sambajam. \v 8 Anna handam pahallu, la mengkalao illaam si'da-si'daa' unä' penabammu sikamase mesa sola mesa. Aka maka' ungkamaseiki' solata, la buda kasalaanna taampunniam. \v 9 La untahima manappakoa' solamu ke deenni lako banuammu, tä'koa' la ma'menu-menu. \v 10 Pantammakia' namana' Puang Allataala kapaissangam. Indo kapaissangam ma'hupa-hupa. Iya la tapakeguna manappaa' indo kapaissangam sipamoloi mesa sola mesa, umba susi si napogau' to umpake manappa pa'mana'na Puang Allataala. \v 11 Indo to dimana' la umpa'pakahebaam Battakada Debata pahallu napeä si'da-si'da lalanna anna mala mato-mato Puang Allataala siam ma'kale ma'tula'. Anna indo to dimana' la umpamoloi solana, mapia ke indoi kamatohoam puha nabeem Puang Allataala napake umpamoloi solana. Anna mala illaam ingganna-ingganna sia dipa'kasallei sanganna Puang Allataala umpolalam Yesus Kristus. Aka Ia to ma'kuasa anna sihatam dipuji anna dipa'kasallei sule lako salako-lakona! Abana inna la diua!\f + \fr 4:11 \fq Abana inna la diua!: \ft naua illaam basa Yunani, \fq Amin.\f* \s1 To matappa' abana inna la ussi'dim kamasussaam \sr 4:12-19 \p \v 12 Inggannakoa' solasubungku to kupakamaja, daa untikkedusannia' inde nahuakoa' pa'sändäsam mabanda'. Aka inde uhhuakoa', taia kaha-kaha maneanna la dadi. \v 13 Sapo' la tilalla' mandakoa' inde ussi'dim kamasussaam, aka ia too mangngala tabangkoa' illaam indo kamapi'disam puha nasi'dim Kristus, anna mala sumpu katilallasammua' ke dipa'patandaammi kamatandeanna Kristus. \v 14 Kehongko'koa' anna maupa' ke natunaikoa' hupatau kahana untuhu'koa' Kristus. Aka iam too umpa'patandaanni diua illaammia' kalemu indo Penaba to matande, battu diua Penaba Masehona Puang Allataala. \v 15 Kupelau anna tä'i deem illaam alla'-alla'mua' la ussi'dim kamasussaam kahana papateam battu haka maboko battu kakadakeam senga' napogau', battu haka ullambanni oloanna solana. \v 16 Sapo' maka' ussi'dingkoa' kamasussaam aka ma'gau' to Sahanikoa', iya tä'koa' pahallu la masihi'. Sapo' la tilalla' dakoa' ia längäm olona Puang Allataala, aka naissam tau naua pentuhu'na si'dakoa' Kristus. \v 17 Aka lambi'um wattunna umpadadi kamasussaam Puang Allataala illaam inde lino. Anna kitaa' änä'na Puang Allataala handam yolo napahuai. Dadi kita siaa' duka' pentuhu'na anna nahuakia' temo, iya senga'um ia la nahuanna indo to tä' ungkatappa'i Kaheba Katilallasanna Puang Allataala illaam allo ma'katampasanna. \v 18 Umba susi tisuha' illaam Battakada Debata naua: \q1 “Indo sia duka' to umpogau' kamaloloam anna nahuapi kamasussaam illaam ullingkai kasalamasam, \q2 iya senga'um ia la masussanna to madosa anna to tä' umbollim Debata.”\f + \fr 4:18 \ft Pep. 11:31.\f* \p \v 19 Dadi, inggannakoa' to ussi'dim kamasussaam indo situhu'na pa'elo'na Puang Allataala, la pahallukoa' tontä liu umbeho kalemu lako olona To Ma'padadi to tontä manontom umpasule lako pa'dandinna. Anna tä'koa' la monda umpogau' kamapiaam. \c 5 \s1 Pepakilalaam lako pebaba ada' sola issinna jumaa' \sr 5:1-11 \p \v 1 Sitahhu'na, deem la kupelau lako ingganna pebaba ada' illaam si mesa-mesa jumaa'. Inde pelauangku pahallu napehingngii aka kao mesaä' duka' pebaba ada', anna ma'kaleä' ussa'bii indo kamasussaam nasi'dim Kristus. Anna la mangngala taba tooä' duka' illaam kamatandeanna Kristus ke dipa'patandaammi. \v 2 Kupelau anna ungkambi' si'da-si'daia' ingganna dombana Puang Allataala indo dipadokkoangkoa' lisu pala'mu. La ungkambi' manappaa' sola masannam penaba situhu' pa'elo'na Puang Allataala, tä' la ungkapahhisam. Tä' toi la umpalako pengkähängam ia too kahana mailukoa' lako doi', sapo' la mengkalao illaam si'da-si'daa' unä' penabammu umpamoloi solamu. \v 3 Anna tä' tookoa' la mala ma'pahenta susi to ma'pahenta illaam lino lako indo to dipadokkoangkoa' lisu pala'mu, sapo' la ma'gau' mapiakoa' anna mala napehapanni issinna jumaa'. \v 4 Anna mala sulei too To Ma'kambi' Handam Matande, la napasongko'ikoa' songko' millo' tanda kamatandeam la tä' deem malusanna. \p \v 5 Susi duka' lako ikoa' to mangnguha, la pahallukoa' matinuhu' lako pebaba ada'. Anna la mahempo penabakoa' anna sipamoloi mesa sola mesa. Aka illaam Battakada Debata naua: \q1 “Puang Allataala umpobali to malangka' penaba, \q2 sapo' ungkamasei to mahempo penaba.”\f + \fr 5:5 \ft Pep. 3:34.\f* \p \v 6 Iam too anna la pahallungkoa' umpopengkadio kalemu dio olona Puang Allataala to ponno kakuasaam anna malakoa' napomatande ke lambi'um wattunna. \v 7 Beho lakoi Puang Allataala kamalallangammua', aka Ia ungkambi'koa' anna napaliaha. \p \v 8 Majagakoa' anna mainga', aka indo balimmu tomahajanna setam susi liu singa ma'ehhem kalao-lao lu lako lu dio mai umpeä tau umba ke deenni mala naamma' kalebu. \v 9 Ebaia' umpake kamatappasam matoto'. Aka muissammia' muua ingganna solasubummua' to matappa' lako lino nahua asam duka' kamasussaam susi indo to uhhuakoa'. \p \v 10 Sapo' puhakoa' too ussi'dim kamasussaam säpäi', iya napatepungkoa' Puang Allataala. La napasondoikoa' kamatotosam, kamatohoam, anna kamanontongam. Aka Ia kabuttuanna pa'kamase, anna puhakoa' natambai umpolalam Kristus anna malakoa' mangngala taba illaam indo kamatandeanna to la da'da' liu sule lako salako-lakona. \v 11 Dipuji Puang Allataala aka ma'kuasa sule lako salako-lakona! Abana inna la diua! \s1 Kada pebubunna Petrus \sr 5:12-14 \p \v 12 Inde suha' kapodi' kupakatuangkoa', mala dadi aka napamoloiä' Silas\f + \fr 5:12 \fq Silas: \ft naua illaam basa Yunani, \fq Silwanus.\f* mesa solasubunta to mala dihannuam. Ia anna kupakatukoa' inde suha' aka kusasungkoa' anna kupomasiäsam kuua ingganna inde kutulasangkoa' abana pa'kamasena tongam Puang Allataala. Antiia' manda' tobei matoto' inde pa'kamasena. \p \v 13 Salama'na matim ingganna solasubuntaa' to inde jumaa' Babilon\f + \fr 5:13 \fq Babilon: \ft kiha-kiha kota Roma diuaam.\f* to pada-padakoa' napilei Puang Allataala. Salama'na duka' Markus to kuangga' änä' ikale. \v 14 Sisalama'-lama'koa' mesa sola mesa sola ponno pa'kamase umba susi la sihatanna napogau' to matappa'um. \p Handandanni Puang Allataala ummana'koa' kamasakkeam sola kamasannangam inggammua' to sakalebum Kristus. \p Padam too.