\id TIT \h TITO \toc1 Reꞌ hu̱j xitzꞌihmbaj i maꞌ Lu̱ꞌ reh Ti̱to \toc2 TITO \toc3 Tit \mt2 Reꞌ hu̱j xitzꞌihmbaj i maꞌ Lu̱ꞌ reh \mt1 Ti̱to \c 1 \s1 Reꞌ sukquil cꞌuxlis riyew je maꞌ Lu̱ꞌ reh i Ti̱to \p \v 1 Reꞌ hin maꞌ Lu̱ꞌ, hin cꞌahchiꞌ nitzꞌihminic reh hu̱j wili. Reꞌ hin, hin raj camanom i Dios eh reꞌ Jesus reꞌ Pahbamaj chi Kꞌatal Kꞌoric, reꞌreꞌ xpahbanic wi̱n chi aj kꞌorol ribiral queh take chiho̱j chi ritinami̱t i Dios reh chi ru̱cꞌ i kꞌoric enikꞌor queh enquichꞌica̱ꞌ riman quicꞌux chiri̱j i Jesus. Chi jeꞌ reꞌ maꞌ xa reꞌ ta enquirak chiri̱j nicꞌ nimal take cꞌuhbal nkꞌoric chiri̱j ricorquilal rinoꞌjbal i Dios, jeꞌ laꞌ woꞌ enquirak chiri̱j i cꞌacharic nkaꞌn i hoj chi riyeꞌeric rilokꞌil i Dios. \v 2 Jeꞌ woꞌ, reꞌ hin cꞌahchiꞌ nibanam nicamaj reh chi reꞌ take chiho̱j chi ritinami̱t i Dios xa chꞌiclic ok woꞌ quicꞌux chi ruyuꞌnjic i junelic cꞌacharic nariyeꞌeric queh. Jeꞌ reꞌ nikꞌor maj reꞌ Dios nok cu jaꞌ ntzꞌuhcric ta cho cꞌacharic wach acꞌal, riyeb chic cho rikꞌorbal chi nariyeb i junelic cꞌacharic eh reꞌ wili til coric, maj reꞌ Dios maꞌ reꞌ ta aj chucul kꞌoric, til woꞌ no̱j elok wach take paꞌ bih rikꞌor. \v 3 Ruꞌum aj reꞌ yuꞌna naxirak cho rikꞌijil reꞌ sicꞌo̱j cho wach ruꞌum i Dios, reꞌ take cꞌacharel ru̱cꞌ i cꞌuhbalanic niban quehtꞌalim chic rikꞌorbal i Dios chi nariyeb i junelic cꞌacharic eh reꞌ hin cꞌahchiꞌ nikꞌorom i cꞌuhbal reꞌreꞌ maj reꞌ Dios reꞌ kajcoꞌlonel xiritakꞌa̱ꞌ chi cꞌuhbalanic, jeꞌ woꞌ xichꞌica̱ꞌ ricꞌux chiwi̱j til chi nanikꞌorom haj wilic i rikꞌorom wi̱n. \v 4 Jeꞌ aj reꞌ, reꞌ hin maꞌ Lu̱ꞌ cꞌahchiꞌ nitzꞌihmbam je hu̱j wili aweh hat Ti̱to reꞌ til manlic hat wacꞌu̱n chipam rinimjic i Jesus reꞌ Pahbamaj chi Kꞌatal Kꞌoric reꞌ ninimej woꞌ i hin. \p Nok cꞌahchiꞌ nitzꞌihmbam i hu̱j wili, reꞌ hin cꞌahchiꞌ woꞌ nibanam niti̱j chawi̱j reh chi reꞌ ratoꞌbil i Ajabe̱s Dios chꞌi̱l i kAja̱w Jesus reꞌ kajcoꞌlonel, wihꞌok ta nak chana̱ eh reꞌ ok woꞌ chakꞌlamil chꞌi̱l sukquil cꞌuxlis nquiyew ruꞌ wihꞌok woꞌ awu̱cꞌ i hat. \s1 Reꞌ camanic naribanam Ti̱to pa ricamaj i Dios \p \v 5 Jeꞌ ricab ncꞌulic pan acꞌux, reꞌ hin xatnicana̱ꞌ cho chipam yeꞌa̱b Cre̱ta ribihnal reꞌ sutumaj ri̱j chi haꞌ. Jeꞌ reꞌ xniban reh chi reꞌ camanic xnipꞌut ribanaric chi quixilac take aj niminel ar, reꞌ chic i hat eticohlsonic wach. Jeꞌ woꞌ, xnikꞌor cho ricorquilal aweh nicꞌ wach riwi̱ꞌ nachapahba̱ꞌ take quinahsil aj niminel pan tak juꞌjun chi tinamit reh yeꞌa̱b reꞌreꞌ. \v 6 Jeꞌ aj wili xnikꞌor cho aweh: Xa hab wach na̱cojom chi cꞌamol be̱h reꞌ wili noꞌjbal chawilow reh: Maꞌxta ok kꞌoric chiri̱j ruꞌum ricorquilal wach ricꞌacharic. Wi wilic chic rehqꞌue̱n, xa jenaj ok chiwach maꞌ ok xa cꞌul aj u̱cꞌ. Jeꞌ woꞌ, wi wilic chic take racꞌu̱n rixkꞌu̱n, til ok coric chi aj niminel take ruꞌ, maꞌxta ok bih raj kilmijic queh ruꞌum chi cꞌahbilal ta nak cꞌahchiꞌque̱b, on chi maꞌ quibirinic ta chic kꞌoric chiwach quitu̱t caja̱w. \v 7 Jeꞌ woꞌ chic, ruꞌum chi nariwihꞌic chi aj ilol reh ritinami̱t i Dios, reꞌ cꞌamol be̱h na̱cojom curman chi maꞌxta ok bih kilmijic raj reh. Ruꞌum aj reꞌ, reꞌ woꞌ chic wili i noꞌjbal chawilow reh: Maꞌ ok xa kꞌitkꞌit ru̱cꞌ rinoꞌjbal. Maꞌ ok woꞌ xa mahnicꞌ reh joskꞌil. Jeꞌ woꞌ, maꞌ ok nchel aj xohcꞌrel, maꞌ ok xa aj sicꞌol wolic eh maꞌ ok woꞌ xa aj sahcꞌ tumi̱n ru̱cꞌ rijotꞌoric take ras richa̱kꞌ. \v 8 Reꞌ laꞌ noꞌjbal naricꞌuhtunic ru̱cꞌ i cꞌamol be̱h reꞌreꞌ, reꞌ chi aj yeꞌol ok quipatal take ras richa̱kꞌ quiꞌo̱j cꞌolok ru̱cꞌ chi pahkanic patal. Jeꞌ woꞌ, xa chakꞌlam ok, maꞌ ok xa chaꞌn aweh noꞌjbal riban, coric ok wach ricꞌux cu̱cꞌ take ras richa̱kꞌ, tzꞌiro̱j ok wach ricapew-bal chi rinimjic take riCꞌuhbal i Dios eh nchol ok ripitjic ri̱b chi ribanaric i cꞌahbilal. \v 9 Jeꞌ woꞌ chic, curman woꞌ chi reꞌ cꞌamol be̱h maꞌ ok xa no̱j nchalic ricapew-bal chiri̱j i cꞌuhbal nkachꞌica̱ꞌ wi̱ꞌ kacꞌux maj reꞌ cꞌuhbal reꞌreꞌ, reꞌ woꞌ reꞌ xojtijiljic wi̱ꞌ chiꞌnchel i hoj aj niminel. \p Jeꞌ aj reꞌ kꞌuruꞌ riwi̱ꞌ i noꞌjbal na̱wilom reh i hab wach na̱pahba̱b chi cꞌamol be̱h, reh chi jeꞌ reꞌ nachicꞌuhbalej take aj niminel ru̱cꞌ nicꞌ wach nacaꞌn i holonquilal, ewoꞌ nchol ripahkaljic queh chi naquicꞌamam na̱ i coric laj kꞌoric ncꞌuhtjic queh eh ewoꞌ richꞌuksaj quicꞌux take quisolcꞌonic pa ri̱j i kꞌoric chiri̱j i cꞌuhbal reꞌreꞌ. \v 10 Jeꞌ reꞌ nikꞌor maj ar pan tinamit Cre̱ta yohbal wach take aj chucul laj cꞌuhbalanel jeꞌ ru̱cꞌ maꞌ nca̱j ta chic quinimem i coric laj cꞌuhbal, xiꞌuctubic cho chaxilac tak chi jotꞌo̱j eh xa chabanlom aweh cꞌuta̱j ncaꞌn chi xa maꞌxta ricorquil. Til jeꞌ reꞌ ncaꞌn take aj cꞌuhbalanel jeꞌ ru̱cꞌ take ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel reꞌ nquikꞌor queh take caj tahkanel chi wi nacoquic chipam rinimjic i Jesus, curman chi queh chi naquikꞌatam lok ritzꞌuhmal na̱ quicꞌachanbal. \v 11 Reꞌ aj take aj cꞌuhbalanel reꞌreꞌ, curman chi naquipitiric reh chi maꞌ eta chic ncaꞌn jotꞌo̱j queh take aj niminel. Jeꞌ reꞌ nikꞌor maj nanhamaric pan quina̱ take toco̱m chic cꞌuhtunic reꞌ maꞌ tare̱t ta chi tijiljic, ar pan tak pa̱t reꞌ wilque̱b wi̱ꞌ take aj niminel qꞌuihal take maꞌ nquicꞌul ta chic i cꞌuhtunic chiri̱j i Jesus xa ruꞌum reh quikꞌorbal take aj cꞌuhbalanel reꞌreꞌ. \v 12 Ru̱cꞌ ncaꞌn ribanaric take aj cꞌuhbalanel reꞌreꞌ, ntihkic wach rikꞌormojic i maꞌ holohic ta laj ribiral chiqui̱j take aj Cre̱ta, reꞌ xkꞌormojic cho ruꞌum jenaj queh quich quitinami̱t xwihꞌic cho najtir kꞌi̱j chi jenaj nim wach aj noꞌjbal chi quiwach. Jeꞌ aj wili rikꞌorom cho chiqui̱j aj Cre̱ta reꞌreꞌ: \p “Reꞌ take wich aj Cre̱ta, xa aj chucul kꞌoric take. Cꞌahbil woꞌ quinoꞌjbal eh maꞌ hab ta wach nquiponbej. Xa jeꞌ quicab take joskꞌ laj chicop, hamsaꞌ take eh kꞌe̱ꞌ woꞌ chic siqui̱l take, nqui rikꞌorom cho. \p \v 13 Jeꞌ reꞌ kꞌuruꞌ Ti̱to reꞌ take kꞌoric nanikꞌorom wili til coric take eh ruꞌum aj reꞌ nikꞌor je aweh chi chapahba̱ꞌ acꞌux chi quikꞌilmijic take aj niminel ar Cre̱ta chi maꞌ reꞌ ta coric laj cꞌuhbal cꞌahchiꞌ quitahkem ru̱cꞌ rinimjic quicꞌuhbal take aj cꞌuhbalanel reꞌreꞌ. Wi xakꞌil aj take aj niminel, reꞌ take reꞌ naricorjic woꞌ chic wach quinoꞌjbal chipam rinimjic i Jesus. \v 14 Jeꞌ woꞌ, naquicana̱b lok wuluꞌ ribirmijic take kꞌoric ncaꞌn take ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel chiri̱j xa tzꞌakoj wach rikꞌormojic jenoꞌ ribiral eh maꞌxta woꞌ chic quicꞌamam na̱ chaj bih rikꞌor take cꞌuhbal xa tikꞌimaj wach cuꞌum take cꞌacharel nquesaj lok qui̱b chipam i coric laj cꞌuhbal. \p \v 15 Jeꞌ reꞌ kꞌuruꞌ Ti̱to, reꞌ kꞌoric wili chacꞌuhtaj queh take aj niminel: Chi queh take quisakbem chic wach i ca̱mna ru̱cꞌ rinimjic i Jesus, reꞌ ricꞌuxuric take nicꞌ paꞌ qꞌuihal cꞌuxbal rikꞌor chipam i Cꞌuhbal Yeꞌo̱j cho reh i Moyses chi maꞌ tare̱t ta chi cꞌuxuric, maꞌ ricoj ta kamahc chiwach i Dios. Pa ricorquilal, wilic take aj cꞌuhbalanel nujunak pan ca̱mna reh cꞌahbilal eh quicowsam chic i ca̱mna chi maꞌxta quicojom wach ribiral i Jesus. Reꞌ take reꞌ, to̱b ta reꞌ Cꞌuhbal Yeꞌo̱j cho reh Moyses rikꞌor chi wilic take cꞌuxbal tare̱t chi cꞌuxuric, nquikꞌor chi reꞌ ricꞌuxuric take cꞌuxbal reꞌreꞌ ricoj quimahc take cꞌacharel chiwach i Dios. Til coric, reꞌ take aj cꞌuhbalanel reꞌreꞌ xa chiri̱j chic ribanaric i cꞌahbilal no̱j i quicapew-bal eh wi xcaꞌn jenoꞌ cꞌahbilal maꞌ nquicꞌraj ta qui̱b chi wilic ta nak quimahc. \v 16 Jeꞌ woꞌ, reꞌ take aj cꞌuhbalanel reꞌreꞌ to̱b ta nquikꞌor chi nquinimej i Dios, xa aj chucul kꞌoric quicahnic take wi̱ꞌ. Jeꞌ reꞌ nikꞌor maj ru̱cꞌ quibano̱j ncꞌuhtunic lok chi maꞌ nquinimej ta i Dios. Jeꞌ woꞌ, xa pokꞌbal xaꞌaw wach i noꞌjbal ncaꞌn chiwach i Dios eh xa na ruꞌ maꞌ nquibiraj ta chic kꞌoric chiwach, maꞌ woꞌ ncaꞌn jenoꞌ ato̱b laj bano̱j cu̱cꞌ cas quicha̱kꞌ. \c 2 \s1 Reꞌ take aj niminel curman chi nacaꞌnam ribanaric take holohic laj noꞌjbal \p \v 1 Jeꞌ reꞌ kꞌuruꞌ ruꞌum chi wilque̱b chic take aj cꞌuhbalanel jeꞌ ru̱cꞌ maꞌ holohic ta quinoꞌjbal, chatijej take aj niminel ru̱cꞌ nicꞌ wach jeꞌ i noꞌjbal nkarak chipam i coric laj cꞌuhbal reꞌ hoj tijimaj wi̱ꞌ. \v 2 Jeꞌ reꞌ nok, reꞌ take rijeb tak winak chi quixilac take aj niminel pan acꞌuhtunic chakꞌor tak queh chi maꞌ ok xa chaꞌn aweh noꞌjbal ncaꞌn. Jeꞌ woꞌ, chi holohic ok quinoꞌjbal reh chi yohbalamaj ok quiwach. Chꞌi̱l i reꞌ, chakꞌor woꞌ queh chi nquisicꞌ ok ri̱j quinoꞌjbal eh chi cow ok quicꞌux chi rinimjic i coric laj cꞌuhbal. Jeꞌ woꞌ chic, chakꞌor woꞌ queh chi xa yeꞌlic ok quikꞌab chi ricꞌaxaric cas quicha̱kꞌ eh chi xa cuyu̱l ok woꞌ take nancꞌulic lok tiꞌcꞌaxic chi quina̱. \v 3 Jeꞌ woꞌ, reꞌ take rijeb tak ixok pan acꞌuhtunic chakꞌor queh chi wilic ok rilokꞌil quicꞌacharic jeꞌ ricab ricꞌul chi queh take ixok quikꞌahsam quicꞌacharic pan kꞌab i Dios chi naquicamanic chiwach. Jeꞌ woꞌ, chi maꞌ ncaꞌn chi xa aj tzꞌakol wach cꞌuta̱j take. Chakꞌor woꞌ queh chi maꞌ ok aj xohcꞌrel take, reꞌ laꞌ caꞌn chi til aj cꞌuhtunel ok reh ribanaric holohic laj noꞌjbal chiwach i Dios. \v 4 Ru̱cꞌ aj ricꞌuhtjic i holohic laj quinoꞌjbal ncaꞌn, reꞌ take reꞌ eriban chi enquicꞌuhbalej take kꞌahxokak caxa̱ra chic take chi naquicꞌaxam i quibahi̱l chꞌi̱l take cacꞌu̱n quixkꞌu̱n. \v 5 Jeꞌ woꞌ, chakꞌor queh chi maꞌxta caꞌnam queh i noꞌjbal jeꞌ ru̱cꞌ xa chaꞌn aweh. Maꞌ xa reꞌ ta reꞌreꞌ, chakꞌor woꞌ queh chi quiwihꞌok chi tzꞌiro̱j ok wach quicꞌacharic eh quicholok woꞌ riliric pa̱m i quipa̱t. Jeꞌ aj reꞌ ru̱cꞌ i noꞌjbal encojoric queh take kꞌahxokak, reꞌ caxa̱ra chic take caꞌn chi banol ok take ato̱b laj noꞌjbal eh chi birinel ok take kꞌoric chiwach quibahi̱l reh chi jeꞌ reꞌ, reꞌ riCꞌuhbal i Dios maꞌ eta no̱j chi cꞌuꞌtjbal xa ruꞌum paꞌ bih cꞌahchiꞌ ribanam jenoꞌ aj niminel. \p \v 6 Ti̱to, jeꞌ woꞌ chic nikꞌor aweh chi chakꞌil woꞌ take qꞌuijolak chꞌi̱l take kꞌahxokak chi maꞌ ncaꞌn queh i noꞌjbal jeꞌ ru̱cꞌ xa chaꞌn aweh, quisicꞌ laꞌ ri̱j ricorquilal quicꞌacharic. \v 7 Reꞌ cok ruꞌ, reꞌ ok hat ticꞌuhtunok reh holohic laj noꞌjbal chi ricꞌamaric quibe̱h chipam ribanaric take ato̱b laj camanic. Jeꞌ ricab nachaꞌn i cꞌuhbalanic, tikꞌorok ru̱cꞌ coric wach cꞌuxlis. Jeꞌ woꞌ, maꞌ ok xa chachoplom cok i cꞌuhbal naꞌn chi maꞌ atijem ta rij, \v 8 tikꞌorok laꞌ ru̱cꞌ take noꞌjbal na̱rakam chiri̱j. Chi jeꞌ reꞌ xa coric laj kꞌoric woꞌ na̱kꞌorom reh chi maꞌ eta nkꞌormojic chi maꞌ coric ta wach i cꞌuhbal cꞌahchiꞌ akꞌorom. Ru̱cꞌ aj i noꞌjbal enaꞌn, reꞌ take nquikꞌihtaj qui̱b chiwach i cꞌuhbalanic naꞌn, enoquic cho quiqꞌuixꞌic ruꞌum chi maꞌxta jenoꞌ kꞌoric enbanjic chawi̱j i hat chꞌi̱l take nacꞌuhbalej take ruꞌum nok pa ricorquilal eticꞌuhbalanic. \p \v 9 Jeꞌ ricab i cojo̱j noꞌjbal na̱banam queh take toco̱m chic aj niminel ar Cre̱ta, jeꞌ woꞌ reꞌ cojo̱j noꞌjbal na̱banam queh take aj niminel wilque̱b chi camanic ru̱cꞌ jenoꞌ aj ehcham reh camanic. Jeꞌ reꞌ nwa̱j chi na̱banam reh chi reꞌ take aj camanom reꞌreꞌ equiniminic eh encaꞌn haj wilic nponic chi quiwach take aj ehcham camanic, jeꞌ woꞌ chi maꞌ ok xa quichi̱ꞌ qui̱b chi cꞌuꞌlunic ru̱cꞌ haj wilic quitakꞌabjic wi̱ꞌ. \v 10 Jeꞌ woꞌ chic, chakꞌil take chi maꞌ chi bih nquelkꞌaj reh i paꞌ bih wilic reh aj ehcham camanic, quicꞌuhtaj laꞌ ru̱cꞌ quinoꞌjbal pan quicamaj chi camanom aj chꞌiquem cꞌuxlis take reh chi jeꞌ reꞌ, reꞌ take naquilbic reh noꞌjbal ncaꞌn take ruꞌ enquiyew rilokꞌil i cꞌuhbal cꞌahchiꞌ kacꞌuhtam chiri̱j i kAja̱w i Dios reꞌ xyeꞌbic cho kacoꞌlbal i hoj chꞌi̱l chiꞌnchel take cꞌacharel wi nquichꞌica̱ꞌ woꞌ quicꞌux chiri̱j ruꞌ. \p \v 11 Jeꞌ reꞌ kꞌuruꞌ Ti̱to reꞌ cꞌuhbal reꞌ hat tijimaj wi̱ꞌ curman chi na̱cꞌuhtam queh take aj niminel wilque̱b ar Cre̱ta maj reꞌ cꞌuhbal reꞌreꞌ rikꞌor chi reꞌ Dios kꞌe̱ꞌ rinimal wach ratoꞌbil xicꞌuhtaj cho chi kana̱ chiꞌnchel i hoj cꞌacharel chi xisicꞌ cho jenaj riwi̱ꞌ nicꞌ wach nakacoꞌlej ki̱b chiwach i tiꞌcꞌaxic wilic nak chi kana̱ ruꞌum kamahc. \v 12 Wi reꞌ i cꞌuhbal reꞌreꞌ jeꞌ reꞌ ricꞌuhtaj keh ra̱j rikꞌorom chi reꞌ hoj curman woꞌ chi nakakꞌebem lok chiri̱j kacꞌux ribanaric i maꞌ to̱b ta laj noꞌjbal chꞌi̱l ricꞌaxaric wach i raj maꞌ ra̱j banaric eh chi nakacꞌacharic chiwach take kꞌi̱j wilco̱j wi̱ꞌ china̱ acꞌal wili chi maꞌ xa chaꞌn ta aweh noꞌjbal, jeꞌ woꞌ chi cꞌahchiꞌ kanimem i Dios eh chi coric wach kacꞌux chiwach. \v 13 Jeꞌ woꞌ chic, nakuyꞌem woꞌ tak chi chꞌiclic kacꞌux nachicꞌuhtaj ri̱b i Jesus reꞌ yeꞌol reh risukquilal kacꞌux, jeꞌ woꞌ reꞌ kacojom wi̱ꞌ kacapew-bal chi naricꞌuhtam ri̱b. Reꞌ Jesus wili reꞌ Pahbamaj chi Kꞌatal Kꞌoric, reꞌ woꞌ reꞌ yeꞌo̱j chiki̱j chi kajcoꞌlonel eh lokꞌomaj woꞌ wach chi kaDios chi kꞌe̱ꞌ rinimal rajawric. \p \v 14 Chiri̱j aj i Jesus reꞌreꞌ, reꞌ hin nikꞌor woꞌ aweh tak chi xa pa ricꞌux xchalic naxiyew ri̱b pan quimic reꞌ nak tanlic chi kana̱ chi nakacꞌulum i hoj chi jaꞌ hoj ta nak aj niminel. Chaj camaj naxiban i Jesus chi jeꞌ reꞌ? Reh chi ekoj-esmejic cho chi riꞌsil rajawric aj Yahm eh chi jeꞌ reꞌ maꞌ eta chic nkacaꞌpechej i cꞌahbil laj noꞌjbal kaꞌnam cho. Jeꞌ woꞌ chic, reꞌreꞌ xiban chi jeꞌ reꞌ reh woꞌ chi reꞌreꞌ naricuyuj eh narisachoj reh kamahc chiꞌnchel i hoj xojniminic reh. Ru̱cꞌ aj reꞌ, xojricoj chi hoj racꞌu̱n rixkꞌu̱n reh chi nakaꞌnam chi xa icꞌlic chic kana̱ chi ribanaric i holohic laj camanic chiwach. \p \v 15 Chiri̱j chic take xnikꞌor lok aweh reꞌreꞌ, yuꞌna kꞌuruꞌ nicꞌ paꞌ nimal xnitzꞌihmbaj je aweh chacꞌuhtaj woꞌ queh take aj niminel ar Cre̱ta. Chakꞌor woꞌ queh chi curman chi reꞌ nicꞌ paꞌ nimal xquitijej, caꞌn woꞌ ribanaric pan quicꞌacharic. Hab paꞌ wach take aj niminel maꞌ tica̱j ta quibiram, chakꞌor woꞌ queh chi curman chi naquijalam wach quinoꞌjbal. Reꞌ hat Ti̱to wilic awajawric chi cꞌamol quibe̱h take aj niminel ar eh ruꞌum aj reꞌ nikꞌor woꞌ aweh chi chaꞌn acamaj chi coric reh chi maꞌ hab ta wach erirak jenoꞌ kꞌetbal pan abe̱h reh acamaj. \c 3 \s1 Reꞌ take noꞌjbal curman chi // nacaꞌnam take aj niminel \p \v 1 Jeꞌ woꞌ, chawicꞌsaj woꞌ chic rikꞌormojic chi quixiquin take aj niminel chi quiniminok chiwach take kꞌatal kꞌoric jeꞌ woꞌ chi quiwach take wilic cajawric chi cꞌamoj be̱h. Chakꞌor woꞌ queh chi maꞌ chi bih nquikꞌihtaj wi̱ꞌ qui̱b chi quiwach take reꞌ, xa icꞌlic laꞌ ok quina̱ chi ribanaric chi coric haj wilic jenoꞌ camanic npahkaljic queh. \v 2 Chakꞌil woꞌ take chi maꞌ ncucsaj take chucuj tak kꞌoric chiqui̱j take cas quicha̱kꞌ eh chi maꞌ nquisicꞌ wolonic i̱b, caꞌn laꞌ chi chꞌublic wach quicꞌux eh quicꞌuhtaj quichakꞌlamil cu̱cꞌ chiꞌnchel cꞌacharel. \p \v 3 Jeꞌ woꞌ, chakꞌor woꞌ queh chi maꞌ niqꞌuic pan quicꞌux chi jeꞌ ricab nok wilque̱b take cꞌacharel yuꞌna chi maꞌ nquibiraj ta kꞌoric chiwach i Dios, reꞌ hoj chiꞌnchel aj niminel jeꞌ woꞌ nak cho reꞌ riwi̱ꞌ kacꞌacharic najtir cho kꞌi̱j. Jeꞌ reꞌ nikꞌor maj maꞌxta nak cho kanoꞌjbal chi risiqꞌuiric ri̱j i coric, nkakꞌihtaj nak cho ki̱b chiwach i Dios, hoj nak cho sahchel chipam ricꞌahbilal kanoꞌjbal eh chukulco̱j nak cho chi ribanaric xa rehreh wach yibel wach noꞌjbal nkacꞌax wach ribanaric. Til coric, reꞌ hoj xojcꞌacharic cho chi xa chiri̱j nak chic i cꞌahbilal wilic kacapew-bal, jeꞌ woꞌ xa tiꞌ chic kacꞌux chiqui̱j take suk wilque̱b chi kawach eh xa na̱ ruꞌ, ruꞌum nok nkixowej quiwach take toco̱m jeꞌ woꞌ chic reꞌ ncaꞌn keh ruꞌ. \v 4 Xa reꞌ laꞌ ruꞌ naxponic rikꞌijil chi xcꞌulic wach acꞌal i kAja̱w Jesus, xcꞌuhtjic keh hoj chiꞌnchel cꞌacharel nicꞌ wach cho ricꞌaxbal eh nicꞌ tiꞌquilal kojricꞌraj cho Dios reꞌ kajcoꞌlonel. \v 5 Chaj bih riwi̱ꞌ naxnikꞌor chi jeꞌ reꞌ? Ruꞌum laꞌ chi reꞌ Dios xiban chi reꞌ Jesus xojricoꞌlej i hoj aj niminel chiwach i tiꞌcꞌaxic chalic nak reh chi kana̱. Reꞌ cok ruꞌ, xiban i reꞌreꞌ maꞌ ruꞌum ta nchel chi holohic ta nak take kabano̱j cꞌahchiꞌ kaꞌnam, xa ruꞌum laꞌ rinimal riquetelbal wilic cho chi kana̱. Jeꞌ reꞌ kꞌuruꞌ, ruꞌum reh ricꞌaxbal i Dios reꞌ hoj xojcoꞌljic. Maꞌ xa reꞌ ta reꞌ xiban, jeꞌ laꞌ woꞌ xiban woꞌ chi xojcahnic woꞌ chi sak chic wach i ka̱mna, jeꞌ ricab nok reꞌ katiꞌjolal ncahnic chi sak chic wach ruꞌum i haꞌ nankitinej ki̱b. Jeꞌ aj reꞌ xiban naxkapꞌut woꞌ jenaj chic acꞌ cꞌacharic ru̱cꞌ riyeꞌeric i Lokꞌ laj Uxlabal \v 6 xitakꞌa̱ꞌ cho chi kana̱ ruꞌum chi xkachꞌica̱ꞌ kacꞌux chiri̱j i kajcoꞌlonel Jesus reꞌ Pahbamaj chi Kꞌatal Kꞌoric. Reꞌ riwi̱ꞌ chi reꞌ Dios xitakꞌa̱ꞌ cho chi kana̱ i Lokꞌ laj Uxlabal reh chi reꞌ hoj nakapꞌutum johtok i jenaj acꞌ laj cꞌacharic kꞌe̱ꞌ woꞌ chic holonquilal. \v 7 Ruꞌum reh ritoꞌbal i Lokꞌ laj Uxlabal kꞌuruꞌ, riban chi coric chic wach i kanoꞌjbal eh jeꞌ woꞌ, chi hoj chic racꞌu̱n rixkꞌu̱n i Dios nakehtric rehchmejic i paꞌ bih wilic reh. Ruꞌum aj reꞌ, reꞌ hoj yuꞌna chi chꞌiclic chic kacꞌux cꞌahchiꞌ kuyꞌem rikꞌijil nakojcꞌacharok chi junelic ar pan taxa̱j. \p \v 8 Jeꞌ reꞌ kꞌuruꞌ Ti̱to, nicꞌ paꞌ nimal take kꞌoric nitzꞌihmbam je aweh, chacꞌul take maj til coric laj kꞌoric take. Ruꞌum aj chi reꞌ take coric laj kꞌoric reꞌreꞌ, reꞌ woꞌ reꞌ ntoꞌbonic queh pan quicꞌacharic take nicꞌ paꞌ nimal quicꞌulbic reh pan ca̱mna eh chi reꞌ woꞌ reꞌ nrakmajic wi̱ꞌ chiri̱j nicꞌ wach nakatoꞌbej take kas kacha̱kꞌ, til nipahkaj aweh chi reꞌ woꞌ take kꞌoric reꞌreꞌ chachop wi̱ꞌ acꞌux chi rikꞌormojic queh niminel aj Cre̱ta. Jeꞌ reꞌ chaꞌn reh chi reꞌ take reꞌ ar chic eno̱j quicapew-bal chi risiqꞌuiric ri̱j nicꞌ wach ritobjic cas quicha̱kꞌ nacaꞌnam. \v 9 Haj cok wilic maꞌ nwa̱j ta chi na̱cꞌulum awu̱cꞌ i hat Ti̱to, reꞌ chi reꞌ take maꞌ reꞌ ta coric laj aj cꞌuhbalanel take equiꞌoquic chi cꞌuhtunic queh take aj niminel. Jeꞌ reꞌ nikꞌor maj reꞌ take aj cꞌuhbalanel reꞌreꞌ naquiꞌoquic chi kꞌoric chiri̱j i Cꞌuhbal Yeꞌo̱j reh Moyses, xa memil laj noꞌjbal nquikꞌor. Jeꞌ reꞌ ncaꞌn nansiqꞌuiric ri̱j rikꞌijil quicꞌacharic take cho ma̱m tiꞌt quikꞌoric chiri̱j, on naquiꞌoquic chi cꞌuhbalanic nquichop qui̱b chi wolic chi quibil qui̱b. Jeꞌ reꞌ kꞌuruꞌ, chapit take aj cꞌuhbalanel reꞌreꞌ reh chi maꞌ eta quiꞌoquic chaxilac tak ruꞌum nok reꞌ take kꞌoric nquikꞌor xa maꞌxta camaj take chi quitobjic take aj niminel chipam quicꞌacharic. \v 10 Jeꞌ woꞌ reꞌ chaꞌn ru̱cꞌ xa hab wach jenoꞌ cꞌacharel aj niminel chic reꞌ ricoj cho chꞌakoj i̱b chaxilac hat-tak aj niminel, chakꞌil eh chacoj woꞌ rinoꞌjbal reꞌ cok ruꞌ chiri̱j chi akꞌilim chic junpech on caꞌpech ok, wi maꞌ xatrinimej ma̱coj aj chic pa riman chi quixilac take aj niminel. \v 11 Jeꞌ reꞌ chaꞌn maj reꞌ cꞌacharel reꞌreꞌ xa ru̱cꞌ i noꞌjbal riban ehtꞌalamaj chic chi xiyoj chic ricꞌux chi niminic, xa reꞌ chic ribanaric i mahc wilic chiwach eh chi jeꞌ reꞌ tanlic chic china̱ chi ericꞌul i tiꞌcꞌaxic ruꞌum i Dios. \s1 Quib xib chic take rikꞌorbal // maꞌ Lu̱ꞌ ru̱cꞌ Ti̱to \p \v 12 Ti̱to, nwa̱j nikꞌorom je aweh chi cꞌahchiꞌ nicapam ritakꞌabjic je awu̱cꞌ i maꞌ Arte̱mas on reꞌ maꞌ Ti̱quico. Wi xponic nchel awu̱cꞌ xa hab paꞌ wach queh quib wili, nipahkaj aweh chi til chaloqꞌuej ti cho awi̱b chi equincꞌul arak ar pan tinamit Nico̱polis ribihnal reꞌ xnicapaj chi ar nawicꞌsam wi̱ꞌ i rikꞌijil i kꞌelej jab oquic cho reh. \v 13 Jeꞌ woꞌ, jenaj chic pahkanic nwa̱j nibanam je aweh wili: Nok chi xa elic chic je aweh chipam i tinamit Cre̱ta, chacuy chamol chi quina̱ take kich aj niminel aj Cre̱ta jenoꞌ ritoꞌbal i maꞌ Se̱nas reꞌ aj noꞌjbal chipam i Cꞌuhbal Yeꞌo̱j reh Moyses chꞌi̱l woꞌ i maꞌ Apo̱los. Jeꞌ reꞌ chaꞌn reh chi reꞌ take quib chi kich aj niminel reꞌreꞌ maꞌ eta quicahnic chi maꞌxta bih wilic queh reh quibehbal. \v 14 Ru̱cꞌ i pahkanic niban je aweh reꞌreꞌ, reꞌ nwa̱j chiri̱j i hin reh chi reꞌ take kich aj niminel ar Cre̱ta maꞌ ok nchel eno̱j corjok wach i kꞌoric nbanaric chiri̱j chi xa siqui̱l laj cꞌacharel take. Jeꞌ woꞌ nwa̱j chi enquiniqꞌuej quikꞌi̱j chi ritijiljic qui̱b chi ritobjic take cas quicha̱kꞌ wilic quicꞌaxquilal chipam quicꞌacharic. \p \v 15 Chiri̱j chic rikꞌormojic je aweh wili, jeꞌ woꞌ nikꞌor je aweh take kꞌoric wili: Reꞌ take wichꞌi̱l reꞌ wilque̱b wu̱cꞌ yuꞌna chipam ricamaj i Dios, cꞌahchiꞌ quitakꞌa̱b je risukquil acꞌux tak. Jeꞌ reꞌ nok chayew risukquil quicꞌux i nicꞌ paꞌ qꞌuihal take kich aj niminel wilque̱b ar Cre̱ta reꞌ tiꞌ kojquicꞌraj chipam ricamaj i Dios. \p Reꞌ ta nak ratoꞌbil i kAja̱w Dios wihꞌok awu̱cꞌ tak chawunchelal.