\id ROM - Pokomchi Occidental NT \h ROMANOS \toc1 Reꞌ hu̱j xitzꞌihmbaj i maꞌ Lu̱ꞌ queh niminel Aj Ro̱ma \toc2 ROMANOS \toc3 Ro \mt2 Reꞌ hu̱j xitzꞌihmbaj i maꞌ Lu̱ꞌ queh niminel \mt1 Aj Ro̱ma \c 1 \s1 Reꞌ cꞌalenenic xiban je maꞌ Lu̱ꞌ queh aj niminel ar Ro̱ma \p \v 1 Reꞌ hin maꞌ Lu̱ꞌ cꞌahchiꞌ nitzꞌihmbam je i hu̱j wili. Reꞌ hin nwa̱j nikꞌorom je aweh tak take kꞌoric wili chiwi̱j: Reꞌ hin, hin pahbamaj chi aj kꞌoro̱l, banol reh camanic xiritakꞌa̱ꞌ wi̱ꞌ i Jesus reꞌ Pahbamaj chi Kꞌatal Kꞌoric. Jeꞌ woꞌ, nikꞌor woꞌ aweh tak chi reꞌ Dios xchihbic wi̱n chi nanikꞌorom take holohic laj kꞌoric nchalic ru̱cꞌ eh jeꞌ woꞌ chi reꞌ woꞌ reꞌ xkꞌoric wi̱n chi jeꞌ wili: \p «Quim hat Lu̱ꞌ, reꞌ hat naca̱t nipahba̱b chi hat waj kꞌoro̱l Cꞌuhbal, nqui wi̱n. \p \v 2 Chiri̱j chi nikꞌorom chic lok reꞌreꞌ, nanikꞌorom take holohic laj kꞌoric wili reꞌ chalanak ru̱cꞌ i Dios: Chipam i Lokꞌ laj Hu̱j wilic wi̱ꞌ riCꞌuhbal i Dios rikꞌor chi reꞌreꞌ xiyew cho rikꞌormojic queh take raj kꞌorol Cꞌuhbal takꞌamaj take cho ruꞌum chi wilic take holonquilal naribanam \v 3 eh chi jeꞌ reꞌ, reꞌ hoj kehtꞌalim chi reꞌ take holohic laj kꞌoric reꞌreꞌ nkꞌoric chiri̱j i rAcꞌu̱n i Dios reꞌ Pahbamaj chi Kꞌatal Kꞌoric, Jesus ribihnal. Chiri̱j i Jesus reꞌreꞌ kehtꞌalim i wili: Chi reꞌreꞌ naxcꞌacharic ayuꞌ wach acꞌal ar chalanak rijaꞌquil ru̱cꞌ i kꞌatal kꞌoric aj najtir kꞌi̱j maꞌ Tawiy. \v 4 Jeꞌ woꞌ kehtꞌalim chi reꞌ Lokꞌ laj rUxlabal i Dios jeꞌ wili rikꞌor chiri̱j i Jesus: \p «Reꞌ rAcꞌu̱n i Dios wilic rajawric, nqui rikꞌor. \p Ru̱cꞌ i rucsjic cho chi quixilac take camnak chi xcꞌacharic woꞌ chic, reꞌreꞌ ncꞌuhtunic keh hoj chi reꞌ Jesus til wilic rajawric. \p \v 5 Ruꞌum aj chi reꞌ Jesus wilic rajawric, reꞌreꞌ xiban chi xnicꞌul ru̱cꞌ i Dios i atoꞌbil wili: Chi reꞌreꞌ xiripahba̱ꞌ chi raj kꞌoro̱l eh chi ru̱cꞌ nicamaj niban reꞌ ok i Jesus chicꞌul rilokꞌil. Nok nicꞌulum aj chic i atoꞌbil reꞌreꞌ, niban nicamaj reꞌreꞌ reh chi xa paꞌ tinamit wilque̱b wi̱ꞌ take cꞌacharel jeꞌ ru̱cꞌ enquichꞌica̱ꞌ quicꞌux chiri̱j i Jesus, ewoꞌ nquinimej. \v 6 Reꞌ hat-tak aj niminel jeꞌ ru̱cꞌ ticꞌacharic tak ar Ro̱ma, wilca̱t woꞌ tak pa riman quichꞌi̱l take jeꞌ reꞌ ncaꞌn maj reꞌ hat-tak kꞌoro̱j chic aweh tak chi jeꞌ wili ruꞌum i Jesus reꞌ Pahbamaj chi Kꞌatal Kꞌoric: \p «Quim tak wu̱cꞌ eh reꞌ hin etinicoj tak chi waj tahkanel, nqui kꞌoro̱j cho aweh tak. \p \v 7 Aweh hat-tak reꞌ ticꞌacharic tak ar Ro̱ma nitzꞌihmbaj je i hu̱j wili eh ayuꞌ tinicꞌalenej tak je hat-tak reꞌ kꞌe̱ꞌ tiꞌ tiricꞌraj tak i Dios eh xatriyukꞌej tak chi ribanaric chi hat-tak chic lokꞌ laj ritinami̱t. Jeꞌ aj wili acꞌalenjic tak niban je kꞌuruꞌ: Reꞌ ta nak ratoꞌbil eh jeꞌ woꞌ i sukquil cꞌuxlis riyew cho kAja̱w Dios chꞌi̱l i Lokꞌ laj Ajabe̱s Jesus reꞌ Pahbamaj chi Kꞌatal Kꞌoric, reꞌ ta nak reꞌ wihꞌok pan acꞌacharic tak. \s1 Reꞌ maꞌ Lu̱ꞌ xa riban woꞌ riti̱j // chiqui̱j take aj niminel aj Ro̱ma \p \v 8 Ru̱cꞌ i pe̱t kꞌoric nwa̱j nitokꞌa̱b wi̱ꞌ nihu̱j wili, nwa̱j nikꞌorom chi awuꞌum aweh hat-tak wilic tioxonic pan wa̱mna naniban johtok niti̱j eh reꞌ nbanic chi quintioxonic johtok chiwach i Dios reꞌ nilokꞌej wach, reꞌ i Jesus reꞌ Pahbamaj chi Kꞌatal Kꞌoric. Jeꞌ reꞌ niban maj xa haj tinamit nelic lok abiral tak, nkꞌormojic chiri̱j nicꞌ wach richꞌiquinjic acꞌux naꞌn tak chiri̱j i Jesus. \v 9 Chipam take ti̱j niban, reꞌ hin xa quinkꞌoric woꞌ chawi̱j hat-tak. Reꞌ ok Dios kꞌorok aweh tak chi til jeꞌ reꞌ niban maj reꞌreꞌ quirilow cho ru̱cꞌ chiꞌnchel chaj bih niban ruꞌum nok wilic cho chi Ajabe̱s reh camanic niban ru̱cꞌ chiꞌnchel i wa̱mna. Reꞌ camanic niban reꞌreꞌ, reꞌ i rikꞌormojic ribiral i Acꞌunbe̱s ru̱cꞌ take kꞌoric nyeꞌbic sukquil cꞌuxlis queh cꞌacharel quicꞌulbic reh. \p \v 10 Jeꞌ reꞌ ajic maꞌ xa ta reꞌ chawi̱j tak quinkꞌoric naniban niti̱j jeꞌ laꞌ woꞌ nipahkaj reh Dios wi laꞌ jeꞌ reꞌ ra̱j ruꞌ, chiyew ta nak kꞌab wi̱n chi equino̱j awu̱cꞌ tak pan jenoꞌ kꞌi̱j chi nawojic tak ca̱t wicꞌram cho. \v 11 Jeꞌ reꞌ nipahkaj reh maj til nwa̱j wilom awach tak eh nok wilqui̱n ok chic chaxilac tak nwa̱j chi jeꞌ ricab nok nkꞌahsjic jenoꞌ si̱ reh jenoꞌ hab wach jeꞌ woꞌ reꞌ nyeꞌeric aweh hat-tak take noꞌjbal toꞌbal aweh tak ruꞌum i Lok laj rUxlabal i Dios reh chi jeꞌ reꞌ cow enatik tak juꞌ richꞌiquinjic acꞌux tak chiri̱j i Jesus. \p \v 12 Jeꞌ aj reꞌ kꞌuruꞌ wi reꞌ Dios xiyew kꞌab wi̱n chi nawojic awu̱cꞌ ra̱j rikꞌorom maꞌ xa reꞌ ta hat-tak riman chic enachꞌica̱ꞌ acꞌux tak chiri̱j i Jesus jeꞌ laꞌ woꞌ reꞌ eniban i hin. Ru̱cꞌ reꞌreꞌ ewoꞌ nwihꞌic sukquil cꞌuxlis pan ka̱mna. \s1 Reꞌ maꞌ Lu̱ꞌ til rikꞌor ricꞌux ojic // ar pan tinamit Ro̱ma \p \v 13 Nwa̱j chi na̱naꞌbem hat-tak was tak nicha̱kꞌ aj niminel chi reꞌ hin kꞌe̱ꞌ nwa̱j cho ojic awu̱cꞌ tak eh qꞌuih pech quincapewenic chiri̱j reꞌreꞌ, xa reꞌ laꞌ cu yuꞌna chi kꞌi̱j maꞌ nibanam ta canar i ojic ruꞌum chi nkꞌeteric pa̱m nibe̱h chi ribanjic reꞌreꞌ. Reꞌ hin kꞌe̱ꞌ nak nwa̱j ojic awu̱cꞌ tak ruꞌum nok nwa̱j nitoꞌbem take cꞌacharel chaxilac tak jeꞌ ru̱cꞌ maꞌ jaꞌ nquichꞌica̱ꞌ ta quicꞌux chiri̱j i Jesus reh chi ewoꞌ nquichꞌica̱ꞌ ta quicꞌux chiri̱j. Jeꞌ reꞌ toꞌbonic nwa̱j nibanam jeꞌ ricab woꞌ niban nok wilqui̱n pan toco̱m chic tinamit reꞌ quicꞌacharic woꞌ wi̱ꞌ take junleh chic maꞌ reꞌ ta ra̱ꞌ riꞌsil take cho maꞌ Israhel \v 14 ruꞌum nok reꞌ hin cu̱cꞌ chiꞌnchel cꞌacharel niban rikꞌormojic ribiral i Jesus, maꞌ kꞌorel ta haj wilic i kꞌoric quikꞌoric wi̱ꞌ wi nchel pan kꞌoric criye̱co on pan toco̱m chic kꞌoric on to̱b ta woꞌ haj wilic riwi̱ꞌ i noꞌjbal nquicꞌam na̱ pan quicꞌacharic, wi nchel aj noꞌjbal take on maꞌ reꞌ aj noꞌjbal take. Chiꞌnchel aj eh nikꞌor ribiral i Jesus ruꞌum nok jeꞌ ricab chi wilic ta nak jenoꞌ nicꞌa̱s reꞌ curman chi wi̱n chi nanitojom lok, jeꞌ woꞌ reꞌ curman chi wi̱n chi nanikꞌorom i cꞌuhbal chiri̱j i Jesus. \v 15 Ruꞌum aj reꞌ, reꞌ hin kꞌe̱ꞌ nwa̱j ojic awu̱cꞌ hat-tak reꞌ ticꞌacharic tak ar Ro̱ma reh chi enikꞌor chaxilac tak take kꞌoric nyeꞌbic sukquil cꞌuxlis queh cꞌacharel quicꞌulbic reh. \v 16 Reꞌ hin xa quinkꞌoric woꞌ chiri̱j take kꞌoric reꞌreꞌ chi maꞌ quinqꞌuixꞌic ta soꞌ eh jeꞌ reꞌ niban maj reꞌ take kꞌoric reꞌreꞌ, reꞌ xquibiraj chi pe̱t be̱h take wich ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel eh chiri̱j chic ruꞌ xquibiraj woꞌ take maꞌ reꞌ ta ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel reꞌ woꞌ reꞌ ncꞌuhtunic wi̱ꞌ chi reꞌ Dios wilic rajawric chi ricoꞌljic xa hab paꞌ wach ncojbic wach rikꞌorbal. \v 17 Jeꞌ reꞌ nikꞌor maj reꞌ take kꞌoric reꞌreꞌ nquiyew woꞌ chi ehtꞌaljic i wili chiri̱j chaj bih riban i Dios: Chi reꞌ take cꞌacharel nquichꞌica̱ꞌ quicꞌux chiri̱j i Jesus, quicahnic chi coric chic wach quicꞌux. Reꞌ xnikꞌor lok reꞌreꞌ no̱j elok wach chi til coric ru̱cꞌ i tzꞌihmbimaj cahnok ruꞌum jenaj raj kꞌoro̱l i Dios chi jeꞌ wili: \q1 «Reꞌ cꞌacharel reꞌ pahbamaj ruꞌum i Dios chi coric wach rinoꞌjbal \q1 chi junelic kꞌi̱j sakom naricꞌacharic ruꞌum nok xichꞌica̱ꞌ ricꞌux chiri̱j i Dios, nqui xitzꞌihmbaj cho. \s1 Reꞌ Dios maꞌ suk ta rilow cho take // cꞌacharel jeꞌ ru̱cꞌ cꞌahbil quinoꞌjbal \p \v 18 Queh take cꞌacharel jeꞌ ru̱cꞌ cꞌahbilal ncaꞌn eh maꞌ coric ta wach quinoꞌjbal, reꞌ Dios riyeb cho chi ehtꞌaljic cu ar pan taxa̱j chi maꞌ suk ta rilow cho reꞌreꞌ eh ruꞌum reꞌ riyew cho tiꞌcꞌaxic chi quina̱. Reꞌ take cꞌacharel jeꞌ reꞌ quiwi̱ꞌ maꞌ nquicana̱ꞌ ta woꞌ chi toco̱m cꞌacharel nquicoj wach i coric laj tijinic chiri̱j i Dios \v 19 eh jeꞌ reꞌ ncaꞌn to̱b ta reꞌ Dios xiyew chic queh chi xquinaꞌbej woꞌ chi maꞌ suk ta rilow take cꞌacharel reꞌ cꞌahbilal ncaꞌn. Ruꞌum aj reꞌ nikꞌor chi reꞌ take cꞌacharel reꞌreꞌ quinaꞌbem chic i chaj bih ehtꞌalamaj chiri̱j i Dios. \p \v 20 Jeꞌ reꞌ nikꞌor maj nanquilow i nicꞌ paꞌ nimal tikꞌimaj ruꞌum i Dios ayuꞌ wach acꞌal, to̱b ta maꞌ nquilow ta woꞌ wach i Dios take ruꞌ, nquilow i xitikꞌa̱ꞌ eh ru̱cꞌ reꞌreꞌ nquirak chiri̱j chi manlic chi reꞌ woꞌ Dios xtikꞌinic reh chiꞌnchel wilic ayuꞌ wach acꞌal. Maꞌ xa reꞌ ta reꞌ, nquirak laꞌ woꞌ chiri̱j chi reꞌreꞌ xa wilic woꞌ rajawric. Ruꞌum aj chi nquirak chiri̱j reꞌreꞌ, maꞌ eta riban chi enquikꞌor chi reꞌ Dios maꞌ xiyew ta queh chi nabjic i ribiral ruꞌ. \v 21 To̱b ta quinaꞌbem chiri̱j i til manlic Dios, maꞌ xquilokꞌej ta woꞌ wach eh maꞌ xquitioxej ta woꞌ johtok nanquicꞌul i ricuseꞌsbal. Chi jelow-bal laꞌ reꞌ, reꞌ chic i wili ncaꞌn: Nquiyew quicapew-bal chi ritijiljic ri̱j take tijinic jeꞌ ru̱cꞌ maꞌ ncamanic ta queh chi naquinaꞌbem ribiral i Dios eh chi jeꞌ reꞌ maꞌ nquirak ta chic chiri̱j reꞌ xquinaꞌbej nak ti chiri̱j i Dios. \p Jeꞌ reꞌ kꞌuruꞌ reꞌ take cꞌacharel reꞌreꞌ maꞌ sakom ta chic pa̱m quinoꞌjbal. \v 22 To̱b ta nak ncaꞌn qui̱b chi xa wilic chic quinoꞌjbal, xa ricꞌuhtjic laꞌ woꞌ lok qui̱b ncaꞌn chi maꞌxta soꞌ quinoꞌjbal. \v 23 Ruꞌum aj reꞌ, reꞌ take cꞌacharel reꞌreꞌ quimay i lokꞌonic ncaꞌn nak reh i Dios reꞌ cꞌachlic chi junelic eh reꞌ chic take tiyo̱x nquilokꞌej wach jeꞌ ricab quicaꞌyic chicop quirupunic wa taxa̱j, on jeꞌ ricab quicaꞌyic chicop quibehic, on jeꞌ ricab quicaꞌyic chicop jeꞌ ru̱cꞌ nquijuquej qui̱b wach acꞌal na quibehic, on jeꞌ ricab woꞌ take jeꞌ kojcaꞌyic i hoj cꞌacharel reꞌ quimic ki̱j. \v 24 Jeꞌ reꞌ nok ruꞌum chi xquimay rilokꞌonjic wach i Dios, reꞌreꞌ maꞌ ximin ta chic ri̱b ru̱cꞌ quinoꞌjbal nok xa ncotowej chic ribanaric i mahc ru̱cꞌ chiꞌnchel i ca̱mna eh chi jeꞌ reꞌ quicapew-bal, reꞌ chic i nim laj qꞌuixbilal ncaꞌn ribanaric chi quixilac. \p \v 25 Jeꞌ aj reꞌ ncaꞌn chiꞌnchel take cꞌacharel reꞌreꞌ ruꞌum nok nquilokꞌej wach take quitiyo̱x reꞌ ncꞌuhtunic lok reh haj wilic take ritikꞌinic i Dios. Tzꞌa̱b ruꞌ i Dios reꞌ nkakꞌor johtok pan kati̱j i hoj chi yeꞌo̱j rilokꞌil chi junelic kꞌi̱j sakom, maꞌ nquilokꞌej ta chic wach to̱b ta nak reꞌreꞌ xtikꞌinic reh na̱ acꞌal chꞌi̱l take cꞌacharel, chꞌi̱l woꞌ take chicop wilque̱b chiwach. Chi reꞌ aj chic take tiyo̱x nquilokꞌej take cꞌacharel reꞌreꞌ, maꞌ reꞌ ta chic i coric laj rilokꞌonjic i Dios ncaꞌn, reꞌ laꞌ chic i maꞌ coric ta laj lokꞌonic ru̱cꞌ take tiyo̱x. \p \v 26 Ruꞌum aj reꞌ, reꞌ Dios maꞌ ximin ta chic ri̱b ru̱cꞌ quinoꞌjbal eh chi jeꞌ reꞌ xquiyew woꞌ quicꞌux chiri̱j i cꞌahbilal reꞌ ncaꞌn ru̱cꞌ chiꞌnchel i ca̱mna cu̱cꞌ take toco̱m chic cꞌacharel to̱b ta nchel qꞌuixbilal ricꞌam cho chi quina̱. Kꞌe̱ꞌ woꞌ chic nim wach i cꞌahbilal ncaꞌn take cꞌacharel reꞌreꞌ kꞌuruꞌ maj chi quixilac take reꞌ wilic take ixok jeꞌ ru̱cꞌ maꞌ nca̱j ta chic tuhnic ru̱cꞌ winak chi cꞌacharic jeꞌ ricab tikꞌimaj cho wach chi jenaj ixok eh jenaj winak narituna̱b ri̱b chi cꞌacharic. Jeꞌ reꞌ ajic reꞌ take ixok reꞌreꞌ nquisicꞌ toco̱m chic quich ixok chi ritunabjic qui̱b chi cꞌacharic to̱b ta nak maꞌ riwi̱ꞌ ta chi jeꞌ reꞌ ncaꞌn. \v 27 Jeꞌ woꞌ reꞌ ncaꞌn take winak, wilic take maꞌ nca̱j ta chic tuhnic ru̱cꞌ ixok chi cꞌacharic jeꞌ ricab tikꞌimaj cho wach chi jenaj winak eh jenaj ixok narituna̱b ri̱b chi cꞌacharic. Jeꞌ reꞌ ajic reꞌ take reꞌ xa cu̱cꞌ chic i quich winak kꞌe̱ꞌ nquitowej wihꞌic eh chi jeꞌ reꞌ ncaꞌn i cꞌahbil laj mahc reꞌ qꞌuixbilal ricꞌam cho chi quina̱. Reꞌ cok ruꞌ nancaꞌn chi jeꞌ reꞌ, reꞌ quitiꞌjolal quibakil take cꞌacharel reꞌreꞌ rijotꞌ woꞌ ri̱b eh ru̱cꞌ reꞌreꞌ enquicꞌul i tiꞌcꞌaxic reꞌ ricꞌul chi queh chi naquicꞌulum ruꞌum reh cꞌahbilal ncaꞌn. \p \v 28 Nok reꞌ Dios maꞌ ximin ta chic ri̱b cu̱cꞌ take cꞌacharel jeꞌ ru̱cꞌ maꞌ nca̱j ta chi reꞌreꞌ nwihꞌic cu̱cꞌ pan quicꞌacharic, reꞌ take cꞌacharel reꞌreꞌ xa chiri̱j chic i cꞌahbilal nwihꞌic quicapew-bal eh ruꞌum reꞌreꞌ ncaꞌn i maꞌ ricꞌul ta chi banaric. \v 29 Chi jeꞌ aj reꞌ quicapew-bal, yohbal wach take riman chic cꞌahbilal ncaꞌn jeꞌ ricab take wili: Reꞌ ribanaric cꞌoyomal, reꞌ ribanaric i balcꞌuxquilal, reꞌ ricꞌaxaric wach i bihomal, reꞌ maꞌ suk ta rilmijic jenoꞌ hab wach ricꞌul ricuseꞌsbal i Dios. Ncaꞌn woꞌ ribanaric i cansanic, ribanaric i wolic, ribanaric i chucuj kꞌoric eh reꞌ paꞌ chic bih ncaꞌn, ncaꞌn ru̱cꞌ maꞌ holohic ta laj capew-bal. \v 30 Maꞌ xa ta reꞌreꞌ take noꞌjbal ncaꞌn, jeꞌ laꞌ woꞌ ncaꞌn take noꞌjbal wili: Aj molol cꞌuta̱j take, aj cꞌuꞌtjem cas quicha̱kꞌ take, aj ixowonel reh Dios take, maꞌ hab ta soꞌ wach nquiponbej, aj tzꞌuju̱l take, aj qꞌuihsinel wachi̱s take ru̱cꞌ take kꞌoric ncaꞌn chiri̱j quicꞌacharic, xa aj ticol cꞌahbilal take eh xa kꞌetol woꞌ wach quikꞌorbal take quitu̱t caja̱w. \v 31 Jeꞌ woꞌ chic, reꞌ take cꞌacharel reꞌreꞌ maꞌ nquirak ta chiri̱j chaj bih ra̱j chi enwihꞌic holohic laj cꞌacharic. Xa eht laj winak take, maꞌ tiꞌ ta nquicꞌraj take cꞌacharel xa reꞌ laꞌ riyeꞌeric tiꞌcꞌaxic chi quina̱ kꞌe̱ꞌ suk queh ribanaric maj maꞌ jaruj ta nquiquetelej wach take cas quicha̱kꞌ. \p \v 32 Reꞌ aj reꞌ take noꞌjbal ncaꞌn take cꞌacharel reꞌreꞌ to̱b ta quehtꞌalim woꞌ nak chi reꞌ Dios rikꞌorom chi reꞌ take noꞌjbal reꞌreꞌ maꞌ tare̱t ta chi banaric. Jeꞌ woꞌ chic, reꞌ Dios rikꞌorom woꞌ cho chi ricꞌul chi queh chi naquiquimic chiꞌnchel take quibanic i cꞌahbil laj noꞌjbal, xa reꞌ laꞌ ruꞌ to̱b ta woꞌ rikꞌorom i Dios chi jeꞌ reꞌ, reꞌ take cꞌacharel reꞌreꞌ maꞌ xa ta xquitik juꞌ ribanaric take noꞌjbal reꞌreꞌ, jeꞌ laꞌ woꞌ wi wilic chic jenoꞌ cꞌacharel riban reh i noꞌjbal ncaꞌn ruꞌ nquikꞌor chi tare̱t i cꞌahchiꞌ ribanaric. \c 2 \s1 Reꞌ Dios narichꞌukum kꞌoric // chi quina̱ take cꞌacharel \p \v 1 Chaxilac tak wilic take nquikꞌor chi jeꞌ wili: \p «A̱, reꞌ take cꞌacharel reꞌreꞌ ricꞌul chi queh chi reꞌ Dios eriyew cho tiꞌcꞌaxic chi quina̱ ruꞌum take cꞌahbil laj noꞌjbal ncaꞌn, nqui nquikꞌor. \p Aweh hat-tak jeꞌ ru̱cꞌ tikꞌoric tak reh kꞌoric jeꞌ reꞌ, nikꞌor aweh tak i wili: Ru̱cꞌ take kꞌoric reꞌreꞌ cꞌahchiꞌ woꞌ akꞌorom tak chi ricꞌul woꞌ chaweh tak chi reꞌ Dios eriyew cho tiꞌcꞌaxic chana̱ tak. Jeꞌ reꞌ nikꞌor maj reꞌ hat-tak reꞌ tikꞌoric tak chi jeꞌ reꞌ naꞌn woꞌ tak jeꞌ ricab ncaꞌn take toco̱m chic cꞌacharel reꞌreꞌ. Ruꞌum aj reꞌ maꞌ riban ta chi nakꞌor tak chi jeꞌ wili: \p «Reꞌ hoj maꞌ nkaꞌn ta keh cꞌahbil laj noꞌjbal, maꞌ tiqui tak. \p \v 2 Jeꞌ woꞌ chic, wi kehtꞌalim chi coric wach kꞌoric riban i Dios narikꞌor chi chiꞌnchel take quibanic i cꞌahbil laj noꞌjbal ricꞌul chi queh chi naquiquimic, \v 3 chaj waꞌric kꞌuruꞌ chi reꞌ hat-tak reꞌ tikꞌoric tak chi ruꞌum reh cꞌahbil laj noꞌjbal ncaꞌn take cꞌacharel ricꞌul chi queh chi reꞌ Dios eriyew cho tiꞌcꞌaxic chi quina̱, maꞌ nacapaj ta na tak chi reꞌ Dios ewoꞌ rikꞌor aweh tak chi jeꞌ reꞌ? Jeꞌ reꞌ i birinic niban maj to̱b ta nak awehtꞌalim woꞌ tak reꞌreꞌ xa cu cꞌahchiꞌ woꞌ abanam aweh tak i noꞌjbal jeꞌ ricab ncaꞌn take cꞌacharel reꞌreꞌ. \p \v 4 Wi jeꞌ reꞌ nacapaj tak ruꞌum reh rinimal richakꞌlamil i Dios, on ruꞌum reh riquetelbal wilic cho ku̱cꞌ i hoj cꞌacharel, on ruꞌum reh ricuybal xa wilic woꞌ cho chi kana̱, nikꞌor aweh tak chi maꞌ cꞌahchiꞌ ta acapewenic tak chi manlic maj curman woꞌ chi na̱capam tak chi reꞌ Dios ruꞌum reh rinimal wach richakꞌlamil, cꞌahchiꞌ woꞌ riyeb cho aweh tak chi na̱jalam wach anoꞌjbal tak. \v 5 Xa reꞌ laꞌ ruꞌum ricowil acꞌux tak, reꞌ hat-tak maꞌ nacapaj ta tak reꞌreꞌ eh chi jeꞌ reꞌ maꞌ jaꞌ najal ta woꞌ wach acꞌahbil laj noꞌjbal tak. Ruꞌum chi jeꞌ reꞌ naꞌn tak, yuꞌna cꞌahchiꞌ abanam tak chi reꞌ Dios kꞌe̱ꞌ enjoskꞌbic cho awu̱cꞌ tak chiwach take kꞌi̱j wili eh jeꞌ woꞌ reꞌ chipam i kꞌi̱j nok reꞌ Dios chi joskꞌonak chic cu̱cꞌ chiꞌnchel take aj mahc, naribanam chi nariyeꞌeric rinimal tiꞌcꞌaxic chi quina̱. Chipam woꞌ i kꞌi̱j reꞌreꞌ, chiꞌnchel take cꞌacharel naquilom wach chi manlic nicꞌ wach i chꞌukuj kꞌoric naribanam i Dios chi quina̱. \v 6 Jeꞌ reꞌ nikꞌor maj chipam i kꞌi̱j reꞌreꞌ, reꞌ kꞌorel nicꞌ paꞌ wach xiban i juꞌjun chi cꞌacharel chipam rikꞌijil quicꞌacharic, jeꞌ wili narikꞌorom i Dios nachiban jeꞌ ricab riban jenoꞌ ajabe̱s naritoj take raj camanom: \p \v 7 «Reꞌ take wili quicꞌacharok chi junelic, nqui narikꞌorom. \p Jeꞌ aj reꞌ narikꞌorom queh cꞌacharel jeꞌ ru̱cꞌ maꞌ xquicana̱ꞌ ta ribanaric i coric wach cꞌacharic. Reꞌ take cꞌacharel reꞌ jeꞌ reꞌ xcaꞌn, xa reꞌ chic cꞌahchiꞌ quicapam chiri̱j i quiwihꞌic ar chipam i yeꞌa̱b reꞌ maꞌ jaruj ta chic nariwihꞌic wi̱ꞌ quimic. Jeꞌ woꞌ, xa cꞌahchiꞌ woꞌ quicapewenic chiri̱j i quiwihꞌic ar reꞌ wilic wi̱ꞌ i Dios chi sutumaj ri̱j ru̱cꞌ risakomil rilokꞌil. Jeꞌ woꞌ, quicapewenic ncaꞌn chiri̱j ribirmijic take holohic laj kꞌoric rikꞌor cho i Dios queh take quicꞌacharic pan holonquilal. \v 8 Tzꞌa̱b ruꞌ take cꞌacharel jeꞌ ru̱cꞌ xquikꞌihtaj qui̱b chiwach rikꞌor i Dios, chi xa kꞌe̱ꞌ chic ricꞌa̱ cu̱cꞌ reꞌ Dios naribanam chi enquicꞌul i tiꞌcꞌaxic. Jeꞌ reꞌ naribanam maj reꞌ take reꞌ maꞌ xcaꞌn ta i holohic laj cꞌacharic jeꞌ ricab rikꞌor i coric laj cꞌuhbal reꞌ laꞌ chic i cꞌahbilal xcaꞌn ribanaric. \p \v 9 Jeꞌ reꞌ kꞌuruꞌ kꞌe̱ꞌ tiꞌquilal naquicꞌulum i nicꞌ paꞌ qꞌuihal take cꞌacharel ncaꞌn i balcꞌuxquilal. Wi jeꞌ reꞌ ncaꞌn take maꞌ reꞌ ta ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel narichalic tiꞌquilal chi quina̱ ruꞌ. Jeꞌ woꞌ, wi reꞌ take ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel equibanic reh i balcꞌuxquilal, til kꞌe̱ꞌ woꞌ chic tiꞌquilal narichalic chi quina̱. \v 10 Tzꞌa̱b ruꞌ wi reꞌ take ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel encaꞌn i coric, kꞌe̱ꞌ woꞌ chic ricuseꞌsbal i Dios enchalic chi quina̱ chi naquiwihꞌic ar reꞌ wilic wi̱ꞌ i Dios chi sutumaj ri̱j ru̱cꞌ risakomil rilokꞌil. Jeꞌ woꞌ, naquiwihꞌic woꞌ pan sukquil cꞌuxlis eh naquibiram take holohic laj kꞌoric rikꞌorom cho i Dios queh take quicꞌacharic pan holonquil. Jeꞌ woꞌ reꞌ, reꞌ cuseꞌsbal reꞌreꞌ nchalic woꞌ chi quina̱ take cꞌacharel jeꞌ ru̱cꞌ maꞌ reꞌ ta ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel wi encaꞌn i coric pan quicꞌacharic. \v 11 Jeꞌ reꞌ nikꞌor maj reꞌ Dios xa jenaj wach riliric i tinamit riban cho. \v 12 Jeꞌ ricab, chi quixilac take maꞌxta i Cꞌuhbal Yeꞌo̱j reh Moyses cu̱cꞌ, reꞌ Dios maꞌ eta riyew queh take quimahcanic chi ar ru̱cꞌ equicꞌacharic chi junelic. Jeꞌ woꞌ reꞌ naribanam i Dios cu̱cꞌ take wilic i Cꞌuhbal Yeꞌo̱j reh Moyses cu̱cꞌ. Raj take reꞌ, reꞌ cꞌuhbal reꞌreꞌ narichꞌukbic kꞌoric chi quina̱ take quimahcanic chi maꞌ eta woꞌ nyeꞌeric queh chi equicꞌacharic chi junelic ar reꞌ wilic wi̱ꞌ i Dios. \v 13 Jeꞌ reꞌ naricꞌuluric cu̱cꞌ maj maꞌ ruꞌum ta chi nquibiraj i Cꞌuhbal Yeꞌo̱j reh Moyses ra̱j ta nak rikꞌorom chi reꞌ take cꞌacharel wilque̱b chi xa coric chic wach quicꞌux chiwach i Dios ruꞌum laꞌ chi nquinimej i cꞌuhbal reꞌreꞌ. \p \v 14 Nicꞌ paꞌ wach ncꞌuluric cu̱cꞌ take ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel jeꞌ woꞌ reꞌ cu̱cꞌ take maꞌ reꞌ ta ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel. Coric ruꞌ, reꞌ take maꞌ reꞌ ta ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel maꞌ wihꞌinak ta cu̱cꞌ i Cꞌuhbal Yeꞌo̱j reh Moyses chi naquicꞌamam na̱, xa reꞌ laꞌ chiwach i Dios reꞌ take reꞌ til wilic take takꞌanic nchopbic quina̱ jeꞌ ricab ncꞌuhtunic lok nok nquinimej i holohic laj noꞌjbal nchopbic cho na̱ i ca̱mna eh ncamanic queh chi jeꞌ i Cꞌuhbal Yeꞌo̱j reh Moyses. \v 15 Jeꞌ reꞌ ajic reꞌ take maꞌ reꞌ ta ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel reꞌreꞌ nquicꞌuhtaj lok ru̱cꞌ ncaꞌn ribanaric chi xa pan ca̱mna wilic cho take takꞌanic nchopbic quina̱ eh chi jeꞌ reꞌ ru̱cꞌ woꞌ i ca̱mna nquehtꞌalij nok holohic ncaꞌn on nok cꞌahbilal ncaꞌn. Nok quicapam chic ri̱j chi nacaꞌnam i cꞌahbilal on chi nacaꞌnam ribanaric i holonquilal, pan ca̱mna woꞌ nquibiraj wi̱ꞌ reꞌ nkꞌoric queh wi cꞌahchiꞌ quimahcanic on maꞌ cꞌahchiꞌ ta quimahcanic ru̱cꞌ i cꞌahchiꞌque̱b. \v 16 Jeꞌ ricab i kꞌoric nquibiraj pan ca̱mna take cꞌacharel reꞌreꞌ, jeꞌ woꞌ reꞌ narikꞌorom i Dios queh chiꞌnchel cꞌacharel wi tare̱t on maꞌ tare̱t ta chiwach haj wilic take capewenic on bano̱j xcaꞌn pan cꞌolic on chi sakom lok wach chi quiwach take toco̱m chic cꞌacharel. Reꞌ hin kꞌuruꞌ naquinkꞌoric chiri̱j i suk laj kꞌoric nkꞌoric chiri̱j i Jesus, nikꞌor woꞌ chi wilic jenaj i kꞌi̱j nok jeꞌ reꞌ naribanam i Dios eh chi jeꞌ reꞌ, reꞌ Jesus reꞌ Pahbamaj chi Kꞌatal Kꞌoric, reꞌreꞌ narikꞌoric reh wi tare̱t on maꞌ tare̱t ta i quibano̱j take cꞌacharel. \s1 Reꞌ kꞌoric chiri̱j qꞌuihsinic i̱b ncaꞌn take ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel chiri̱j i Cꞌuhbal Yeꞌo̱j reh Moyses \p \v 17 Reꞌ wili nwa̱j nikꞌorom chawi̱j tak jeꞌ ru̱cꞌ nakꞌor chi hat-tak ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel: Chaweh hat-tak reꞌ kꞌe̱ꞌ woꞌ chic nanimsaj awach tak chi quiwach take maꞌ reꞌ ta ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel xa ruꞌum ti ruꞌ chi nalokꞌej tak wach i Dios eh jeꞌ woꞌ ruꞌum chi wilic awu̱cꞌ tak i Cꞌuhbal Yeꞌo̱j reh Moyses reꞌ nachꞌica̱ꞌ wi̱ꞌ acꞌux tak chi ru̱cꞌ reꞌreꞌ nalokꞌej tak wach chi coric i Dios. \v 18 Reꞌ cꞌuhbal reꞌreꞌ til natijej tak ri̱j chi coric eh ruꞌum reꞌ awehtꞌalim tak haj wilic take bano̱j nponic chiwach i Dios chi na̱banam tak eh wi toco̱m chic take cꞌacharel ncaꞌn reꞌreꞌ, reꞌ hat-tak nakꞌor tak queh chi tare̱t ncaꞌn. Ruꞌum aj chi wilic awu̱cꞌ tak i Cꞌuhbal Yeꞌo̱j reh Moyses \v 19 til cow na̱pahba̱b acꞌux tak chi ricapewjic chi jeꞌ ricab nok reꞌ take sotꞌ curman chi wilic jenoꞌ ncꞌambic je quibe̱h, reꞌ hat-tak nacapaj woꞌ tak chi wilca̱t tak chi cꞌamol quibe̱h take jaꞌ nquitijej ta qui̱b chiri̱j i Dios. Jeꞌ woꞌ chic, reꞌ hat-tak nacapaj tak chi jeꞌ ricab nok reꞌ sakom ncamanic reh chi naquibehic chi coric take wilque̱b pan kꞌekom, reꞌ hat-tak wilca̱t woꞌ tak chi sakomonel pa̱m quinoꞌjbal take cꞌacharel ru̱cꞌ i tijinic naꞌn tak. \v 20 Jeꞌ reꞌ ajic ruꞌum chi wilic awu̱cꞌ tak i cꞌuhbal reꞌ til ncꞌuhtunic reh coric laj tijinic chiri̱j i Dios, reꞌ hat-tak cow napahba̱ꞌ awi̱b tak chi ricapewjic chi wilca̱t tak chi caj tijinel take cꞌacharel jeꞌ quicab take haꞌlacꞌun maj maꞌ jaꞌ nquirak ta chiri̱j haj wilic take bano̱j nponic chiwach i Dios chi encaꞌn. \v 21 Ruꞌum aj chi jeꞌ reꞌ nacapaj tak, reꞌ hin niban aweh tak take pahkanic wili: Chaj waꞌric chi toco̱m chic take cꞌacharel natijej tak raj laꞌ hat-tak maꞌ cꞌahchiꞌ ta atijem awi̱b chawibil awi̱b tak? Chaj woꞌ waꞌric reꞌ hat-tak nakꞌor tak ricorquil chi maꞌ holohic ta banoj lekꞌ, xa reꞌ laꞌ ruꞌ reꞌ hat-tak naꞌn woꞌ tak i banoj lekꞌ? \v 22 Chaj woꞌ waꞌric reꞌ hat reꞌ tikꞌoric chi reꞌ caxa̱ra chic take maꞌ riban ta chi encaꞌn i cꞌoyomal, xa reꞌ laꞌ ruꞌ reꞌ hat naꞌn woꞌ tak i banoj cꞌoyomal? Jeꞌ woꞌ chic, chaj waꞌric chi chꞌiꞌc nawilow take tiyo̱x xa reꞌ laꞌ ruꞌ reꞌ hat to̱j chi quelkꞌjic take tiyo̱x chipam take pa̱t wilque̱b take wi̱ꞌ? \p \v 23 Reꞌ hat-tak reꞌ nanimsaj awi̱b tak chi quiwach take maꞌ reꞌ ta ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel xa ruꞌum ti ruꞌ chi wilic awu̱cꞌ tak i Cꞌuhbal Yeꞌo̱j reh Moyses nikꞌor aweh tak chi ru̱cꞌ i noꞌjbal naꞌn tak chi maꞌ cꞌahchiꞌ ta abanam tak rikꞌor i cꞌuhbal reꞌreꞌ cꞌahchiꞌ abanam tak chi maꞌ nyeꞌeric ta rilokꞌil i Dios chi quixilac take cꞌacharel reꞌreꞌ. \v 24 Jeꞌ reꞌ ajic reꞌ hat-tak naꞌn tak jeꞌ ricab rikꞌor chipam i hu̱j tzꞌihmbaj cahnok ruꞌum raj kꞌorol i Dios reꞌ Isayi̱yas ribihnal reꞌ rikꞌor wi̱ꞌ chi jeꞌ wili: \q1 «Awuꞌum aweh hat-tak, reꞌ take maꞌ reꞌ ta ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel xa cꞌahbil laj kꞌoric chic nquikꞌor chiri̱j i Dios nanquibiraj ribiral, nqui rikꞌor. \s1 Maꞌ ruꞌum ta chi yocꞌo̱j lok ritzꞌuhmal na̱ ricꞌachanbal jenoꞌ cꞌacharel eriban chi ritinami̱t i Dios \p \v 25 Reꞌ riyocꞌoric lok ritzꞌuhmal na̱ cꞌachanbal reꞌ nkaꞌn hoj ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel chi rehtalil chi hoj ritinami̱t i Dios, reꞌreꞌ til ncamanic keh xa reꞌ wi nkanimej chi coric i Cꞌuhbal Yeꞌo̱j reh Moyses. Tzꞌa̱b ruꞌ wi reꞌ hat-tak wich ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel maꞌ nanimej ta tak i cꞌuhbal reꞌreꞌ, reꞌ nakꞌor tak chiqui̱j take maꞌ reꞌ ta ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel reꞌ maꞌ nquiyocꞌ ta lok ritzꞌuhmal na̱ quicꞌachanbal chi ritinami̱t i Dios take reꞌ woꞌ reꞌ abiral tak narikꞌormojic ruꞌum i Dios. \v 26 Coric ruꞌ, yuꞌna chi kawach hoj ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel reꞌ take cꞌacharel reꞌreꞌ wilic quibiral chi maꞌ reꞌ ta ritinami̱t i Dios take raj laꞌ wi reꞌ take reꞌ ncaꞌn i holohic laj bano̱j reꞌ rikꞌor i Cꞌuhbal Yeꞌo̱j reh Moyses, reꞌ Dios eriban chi chiwach ruꞌ jenaj chic wach quibiral ru̱cꞌ i kabiral i hoj ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel reꞌ nkaꞌn riyocꞌoric lok ritzꞌuhmal na̱ kacꞌachanbal. \v 27 Chi jeꞌ reꞌ eriban chi ncꞌuluric cu̱cꞌ take maꞌ reꞌ ta ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel wi ncaꞌn chi jeꞌ reꞌ, nikꞌor aweh tak chi reꞌ take cꞌacharel reꞌreꞌ, reꞌ chic reꞌ equikꞌorbic aweh tak chi hat-tak aj mahc. Jeꞌ reꞌ nikꞌor maj reꞌ take reꞌ to̱b ta maꞌ quiyocꞌom ta lok ritzꞌuhmal na̱ quicꞌachanbal rehtalil chi ritinami̱t i Dios take, ncaꞌn haj wilic rikꞌor i Cꞌuhbal Yeꞌo̱j reh Moyses raj i hat-tak to̱b ta naꞌn tak ribanaric riyocꞌoric lok ritzꞌuhmal na̱ acꞌachanbal tak eh natijej woꞌ tak ri̱j i cꞌuhbal reꞌreꞌ, maꞌ naꞌn ta tak haj wilic i rikꞌor. \p \v 28 Nikꞌorom aj chic reꞌreꞌ yuꞌna reꞌ chic i wili nanikꞌorom: Chiwach i Dios maꞌ ruꞌum ta chi ar ru̱cꞌ i maꞌ Israhel nchalic kajaꞌquil reꞌ ta nak ti reꞌ nbanic chi reꞌ hoj til hoj ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel. Jeꞌ woꞌ, reꞌ ribanaric i yocꞌo̱j lok ritzꞌuhmal na̱ cꞌachanbal maꞌ reꞌ ta woꞌ ti reꞌ til rehtalil chi reꞌ hoj, hoj ritinami̱t i Dios. \v 29 Reꞌ laꞌ nbanic chi hoj ritinami̱t i Dios reꞌ laꞌ wili: Chi reꞌ rUxlabal ruꞌ xijal cho wach kanoꞌjbal. Jeꞌ reꞌ ajic chipam i ka̱mna wilic i rehtalil reꞌ ncꞌuhtunic chi jeꞌ reꞌ kawi̱ꞌ. Reꞌ rehtalil reꞌreꞌ maꞌ ruꞌum ta nchel chi reꞌ Cꞌuhbal Yeꞌo̱j reh Moyses rikꞌor keh chi cu nakayocꞌom lok ritzꞌuhmal na̱ kacꞌachanbal nok wilic, reꞌ laꞌ rUxlabal i Dios nbanic reꞌreꞌ. Ruꞌum aj reꞌ, reꞌ Dios suk laj kꞌoric rikꞌor chiki̱j to̱b ta nchel wilic take cꞌacharel maꞌ jeꞌ ta reꞌ rikꞌormojic ncaꞌn. \c 3 \s1 Reꞌ maꞌ Lu̱ꞌ nkꞌoric chiri̱j chi reꞌ Dios xa coric woꞌ wach ricꞌux \p \v 1 Chiri̱j chi nikꞌorom chic lok reꞌreꞌ, yuꞌna reꞌ hat-tak enakꞌor tak wi̱n i wili: \p «Reꞌ riwaꞌric kacꞌacharic i hoj ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel kꞌe̱ꞌ woꞌ chic xiqꞌuic na̱ chiwach riwaꞌric quicꞌacharic take maꞌ reꞌ ta ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel xa reꞌ laꞌ, chaj camaj keh reꞌreꞌ eh chaj bih xitik keh chi xkayocꞌ ritzꞌuhmal na̱ i kacꞌachanbal? nqui enakꞌor tak. \p \v 2 Til pa ricorquil, reꞌ hin nikꞌor aweh tak chi kꞌe̱ꞌ woꞌ chic ncamanic aweh tak reꞌreꞌ. Pe̱t kꞌoric, enikꞌor aweh tak chi reꞌ take kama̱m katiꞌt xicꞌulbic cho reh take kꞌoro̱j cho ruꞌum i Dios chi narimahsam wach ku̱cꞌ. \v 3 Reꞌ cok ruꞌ to̱b ta reꞌ Dios xa rinimej woꞌ i haj wilic i rikꞌor, maꞌ chiꞌnchel ta keh hoj ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel xquinimej jeꞌ ricab xquikꞌor chi nacaꞌnam. Ruꞌum chi jeꞌ reꞌ wilic aweh tak jeꞌ wili naquikꞌorom: \p «A̱, wi wilic take jeꞌ reꞌ xcaꞌn chi kaxilac, ra̱j na rikꞌorom kꞌuruꞌ chi ru̱cꞌ reꞌreꞌ, reꞌ take cꞌacharel cꞌahchiꞌ caꞌnam chi reꞌ Dios maꞌ rinimej ta woꞌ chic take kꞌoric kꞌoro̱j cho ruꞌum? nqui naquikꞌorom. \p \v 4 «Reꞌ hin nikꞌor aweh tak chi maꞌxta. Reꞌ Dios maꞌ jaruj ta eriban chi jeꞌ reꞌ. Haj cok wilic riban i Dios, reꞌ ricꞌuhtjic chi reꞌreꞌ xa coric woꞌ wach ricꞌux to̱b ta reꞌ hoj chiꞌnchel cꞌacharel kojkajic chipam i chucuj kꞌoric. Ruꞌum aj reꞌ, reꞌ maꞌ Tawiy naxkꞌoric chiri̱j mahc xiban jeꞌ wili xikꞌor chipam i hu̱j tzꞌihmbimaj ruꞌum: \q1 «Reꞌ hat Dios til naꞌn woꞌ ribanaric reꞌ nakꞌor chi na̱banam. \q1 Jeꞌ woꞌ chic nok hab wach ncojbic jenoꞌ amahc, \q1 reꞌ hat xatelic woꞌ coric ru̱cꞌ akꞌorbal chi ricoꞌljic awi̱b, nqui xikꞌor. \p \v 5 Yuꞌna jeꞌ na nak wili na̱kꞌorom tak: \p «Wi coric ruꞌ chi reꞌ ricuyuric kamahc ncꞌuhtunic lok wi̱ꞌ ricorquilal wach ricꞌux i Dios nok reꞌ hoj nkaꞌn i cꞌahbilal, chaj chic bih jenoꞌ kꞌoric nakaꞌnam chiri̱j i Dios kꞌuruꞌ? Nakakꞌorom on nchel chi nok maꞌ jaꞌ cuyu̱j ta kamahc reꞌ Dios maꞌ coric ta wach ricꞌux chi riyew cho tiꞌcꞌaxic chi kana̱ ruꞌum reh kamahc? nqui na nak enakꞌor tak on maꞌxta? \p Jeꞌ ta nak reꞌ enakꞌor tak, reꞌ hin til nikꞌor aweh tak chi xa memil laj cꞌuꞌlunic nak enaꞌn tak chawach ru̱cꞌ i kꞌoric reꞌreꞌ. \v 6 Jeꞌ reꞌ nikꞌor aweh tak maj maꞌ jaruj ta eriban chi reꞌ Dios maꞌ ta nak coric wach ricꞌux! Reh aj chi reꞌ Dios erichꞌuk wach quimahc take cꞌacharel curman woꞌ chi coric wach ricꞌux. Wi ta nak maꞌ coric wach ricꞌux, maꞌ eta woꞌ nak riban chi eriban chꞌukuj wach mahc, majeꞌ? \p \v 7 A̱, yuꞌna wilic woꞌ aweh tak jeꞌ wili birinic nacaꞌnam: \p «Chaj bih riwi̱ꞌ kꞌuruꞌ chi reꞌ Dios naxichꞌuk kꞌoric chi kana̱ chi hoj aj mahc cu riyew woꞌ chic cho tiꞌcꞌaxic chi kana̱? Reꞌreꞌ maꞌ ricꞌul ta nak chi reh chi jeꞌ reꞌ riban wi coric chi reꞌ richꞌukuric wach kamahc riban reꞌreꞌ ricꞌuhtaj chi coric wach ricꞌux eh ruꞌum reꞌreꞌ ricꞌul woꞌ rinimal rilokꞌil, maꞌ jeꞌ? nqui naquikꞌorom. \p \v 8 Coric ruꞌ, wilic take quikꞌoric chi jeꞌ reꞌ cꞌahchiꞌ nikꞌorom chipam take cꞌuhtunic niban, xa reꞌ laꞌ ruꞌ reꞌ take cꞌacharel reꞌreꞌ ricꞌul chi queh chi reꞌ Dios eriyew cho tiꞌcꞌaxic chi quina̱ ruꞌum i chucuj kꞌoric ncaꞌn chiwi̱j. Jeꞌ reꞌ nikꞌor maj wi ta nak jeꞌ reꞌ kꞌoric niban, ewoꞌ nak nikꞌor take kꞌoric wili: \p «Kaꞌn tak i cꞌahbilal maj wi jeꞌ reꞌ nkaꞌn nariyeꞌeric rilokꞌil i Dios ru̱cꞌ reꞌreꞌ, nqui nak enikꞌor. \p Reꞌ hin maꞌ jeꞌ ta reꞌ nikꞌor chipam take cꞌuhtunic niban. \v 9 Reꞌ cok ruꞌ naniban i cꞌuhtunic, quinkꞌoric chiki̱j i hoj ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel eh chaj bih kꞌoric niban chiki̱j i hoj? Nikꞌor na chi xa reꞌ wach i hoj nkaꞌn i holonquilal eh ruꞌum reꞌ kꞌe̱ꞌ woꞌ chic coric wach kacꞌux chi quiwach take maꞌ reꞌ ta take ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel? Maꞌxta, maꞌ jaruj ta eriban chi jeꞌ reꞌ enicꞌuhtaj maj nikꞌorom chic chi reꞌ hoj chiꞌnchel ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel kojmahcanic eh jeꞌ woꞌ reꞌ chiꞌnchel take maꞌ reꞌ ta ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel. \p \v 10 Reꞌ rikꞌormojic chi chiꞌnchel i hoj cꞌacharel hoj aj mahc, xa nok woꞌ kꞌoro̱j cho ribiral jeꞌ ricab kꞌoro̱j cho chipam i jenaj queh take hu̱j xitzꞌihmbaj cho i kakꞌatal kꞌoric najtir kꞌi̱j reꞌ maꞌ Tawiy. Chipam i hu̱j reꞌreꞌ jeꞌ wili rikꞌorom cho: \q1 “Maꞌ jenoꞌ keh hoj cꞌacharel coric ta nak wach kacꞌux. \q1 Til xa ta nak jenoꞌ keh wilic. \q1 \v 11 Maꞌ jenoꞌ woꞌ keh hoj wilic ta nak kanoꞌjbal. \q1 Maꞌ jenoꞌ woꞌ keh hoj nkasicꞌ i noꞌjbal ru̱cꞌ i Dios chi nakacꞌacharic chi coric kawach. \q1 \v 12 Chiꞌnchel i hoj cꞌacharel xkamay rinimjic i Dios. \q1 Chiꞌnchel hoj junojic chipam i maꞌ holohic ta laj noꞌjbal. \q1 Maꞌ woꞌ jenoꞌ keh hoj ato̱b ta nak. Til xa ta nak je jenoꞌ keh wilic. \q1 \v 13 Reꞌ take kꞌoric quiꞌelic cho pan kachi̱ꞌ nakojkꞌoric, xa jeꞌ na ricab richuhquil nelic cho pan jenoꞌ mukꞌunbal nanteheric cok na̱. \q1 Jeꞌ reꞌ nikꞌor maj ru̱cꞌ i kꞌoric nkaꞌn reꞌ take quibirinic keh quicahnic chi maꞌ suk ta quicꞌux. \q1 Jeꞌ woꞌ, reꞌ hoj xa chucuj kꞌoric nkaꞌn nakojkꞌoric. \q1 Jeꞌ ricab i ritiꞌquilal ncojoric jenoꞌ cꞌacharel ruꞌum i riqui̱ tiꞌo̱j riban jenoꞌ a̱kꞌ, \q1 reꞌ take kꞌoric quiꞌelic cho pan kachi̱ꞌ nquicoj ritiꞌquil ca̱mna take quibirinic keh. \q1 \v 14 Jeꞌ woꞌ nakojkꞌoric, ncꞌutunic lok chi kꞌe̱ꞌ ixowonic wilic cho pan ka̱mna ru̱cꞌ take tzꞌuju̱j nkaꞌn. \q1 \v 15 Maꞌ xa reꞌ ta reꞌ i cꞌahbilal nkaꞌn jeꞌ laꞌ woꞌ chi kaxilac wilic take cꞌacharel xa tikilque̱b woꞌ chi nacaꞌnam i cansanic i̱b. \q1 \v 16 Ruꞌum chi xa paꞌ yeꞌa̱b wilque̱b take jeꞌ reꞌ cꞌacharic ncaꞌn, \q1 xa chasachlom quicapew-bal take toco̱m chic cꞌacharel ncaꞌn on nquicojlom tiꞌquil cꞌuxlis pan ca̱mna take cꞌacharel. \q1 \v 17 Reꞌ take cꞌacharel jeꞌ reꞌ quibanic maꞌ quicꞌacharic ta chi suk quicꞌux. \q1 \v 18 Reꞌ take reꞌ maꞌ xa reꞌ ta maꞌ quicapewenic ta chiri̱j i Dios \q1 jeꞌ laꞌ woꞌ maꞌ nquiyohlej ta woꞌ wach, nqui rikꞌorom cho. \p \v 19 Reꞌ chiꞌnchel take kꞌoric kꞌoro̱j chipam i cꞌuhbal reꞌreꞌ kehtꞌalim i hoj jeꞌ ru̱cꞌ kojcꞌacharic chi choplic kana̱ ruꞌum i cꞌuhbal reꞌreꞌ chi cꞌahchiꞌ quikꞌoric chiki̱j. Ruꞌum aj reꞌ nok reꞌ Dios rikꞌor chi reꞌ hoj, hoj aj mahc chiwach, chiki̱j woꞌ hoj chiꞌnchel cꞌacharel cꞌahchiꞌ rikꞌoric chi jeꞌ reꞌ. Chiwach i kꞌoric reꞌreꞌ kꞌuruꞌ maꞌ hab ta chic wach jenoꞌ cꞌacharel eriban chi erirak rikꞌorbal chi ricoꞌljic ri̱b chiwach i Dios, \v 20 on maꞌ hab ta wach keh hoj ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel ncojoric ruꞌum i Dios chi coric wach ricꞌux xa ruꞌum ta nak chi rinimej i Cꞌuhbal Yeꞌo̱j reh Moyses maj to̱b ta nak nchel nkanimej chiꞌnchel rikꞌor i cꞌuhbal reꞌreꞌ maꞌxta jenoꞌ cꞌacharel cojo̱j ta nak ruꞌum i Dios chi coric wach ricꞌux. Jeꞌ woꞌ chic, ru̱cꞌ i Cꞌuhbal Yeꞌo̱j reh Moyses kehtꞌalim chi reꞌ hoj raj niminel i Jesus hoj woꞌ aj mahc \v 21 xa reꞌ laꞌ ruꞌ xkehtꞌalij woꞌ chi reꞌ Dios xojricoj chi coric chic wach kacꞌux. \s1 Wi chꞌiclic chic kacꞌux chiri̱j i Jesus ra̱j rikꞌorom chi nkacꞌam chic na̱ chi coric i Cꞌuhbal Yeꞌo̱j reh Moyses \p Chi reꞌ Dios xiban chi coric chic wach kacꞌux reꞌ hoj maꞌ xkehtꞌalij ta ru̱cꞌ i Cꞌuhbal Yeꞌo̱j reh Moyses, xkehtꞌalij laꞌ ru̱cꞌ i jenaj chic cꞌuhbal. Cu reꞌ aj chic yuꞌna kehtꞌalim i kꞌoro̱j cho chipam i Cꞌuhbal Yeꞌo̱j reh Moyses jeꞌ woꞌ i kꞌoro̱j cho najtir cuꞌum take raj kꞌorol Cꞌuhbal i Dios nok jeꞌ wili kꞌoro̱j cho: \p \v 22 «Xa reꞌ wach wi reꞌ take cꞌacharel nquichꞌica̱ꞌ quicꞌux chiri̱j i Jesus reꞌ Pahbamaj chi Kꞌatal Kꞌoric, reꞌ Dios riban chi coric chic wach quicꞌux take ruꞌ. Maꞌ xa ta ku̱cꞌ i hoj ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel riban i Dios chi jeꞌ reꞌ, jeꞌ laꞌ woꞌ cu̱cꞌ take junleh chic cꞌacharel maj chiwach i Dios chiꞌnchel i hoj cꞌacharel xa jenaj wach kawi̱ꞌ ru̱cꞌ i wili: \v 23 Chiꞌnchel i hoj cꞌacharel cꞌahbil xojbanic eh ruꞌum reꞌ maꞌ riban ta chi ekojwihꞌic chiwach rinimal wach rilokꞌil sakom nsutunic ri̱j i Dios, nqui kꞌoro̱j. \p \v 24 Jeꞌ reꞌ kꞌuruꞌ reꞌ Dios riban chi reꞌ take cꞌacharel jeꞌ ru̱cꞌ nquichꞌica̱ꞌ quicꞌux chiri̱j i Jesus no̱j riban chi coric chic wach quicꞌux chiwach. Reꞌ riban wili maꞌ ruꞌum ta nchel chi nkaꞌn jenoꞌ ritojoric reh, riban laꞌ ruꞌum reh nim laj cꞌaxbal keh eh ruꞌum reꞌ riban woꞌ chi ru̱cꞌ riquimic i Jesus reꞌ Pahbamaj chi Kꞌatal Kꞌoric ncuyuric kamahc. \v 25 Jeꞌ reꞌ nok ru̱cꞌ i quimic xicꞌul i Jesus reꞌ xwachjic jeꞌ ricab nok reꞌ take cꞌacharel najtir kꞌi̱j nquiwachej ricꞌatjic i me̱ꞌ ncansjic ruꞌum reh quimahc, reꞌ Dios xicꞌuhtaj chi reꞌ Jesus reꞌ aj reꞌ ncuybic reh quimahc take cꞌacharel nok nquicoj wach chi reꞌreꞌ xquimic chiqui̱j chi quicoꞌljic. \p Ru̱cꞌ xiban i Dios reꞌreꞌ, ncꞌuhtunic lok wach chi til riban i chꞌukuj kꞌoric china̱ i quimahc take cꞌacharel. Jeꞌ reꞌ nikꞌor ruꞌum chi cu yuꞌna reꞌ quimahc take aj najtir kꞌi̱j maꞌ jaꞌ chꞌuku̱j ta woꞌ wach ruꞌum i Dios ruꞌum nok chi cu cꞌahchiꞌ ruyꞌem rikꞌijil naribanaric wi̱ꞌ reꞌreꞌ. \v 26 Raj laꞌ i rikꞌijil tikꞌimaj cho wach najtir chi naricꞌuhtunic wi̱ꞌ chi reꞌ Dios til richꞌuk wach quimahc take cꞌacharel, til chiwach kakꞌijil yuꞌna xcꞌuluric. Chipam ruꞌ maꞌ xa ta ncꞌuhtunic chi reꞌ Dios xa coric woꞌ wach i chꞌukuj kꞌoric riban jeꞌ laꞌ woꞌ chipam reꞌreꞌ, reꞌ Dios riban woꞌ chi reꞌ take cꞌacharel jeꞌ ru̱cꞌ nquichꞌica̱ꞌ quicꞌux chiri̱j i Jesus wilque̱b chi coric chic wach quicꞌux. \p \v 27 Wi reꞌ aj Dios nbanic chi reꞌ take cꞌacharel reꞌ nquichꞌica̱ꞌ quicꞌux chiri̱j i Jesus wilque̱b chi coric chic wach quicꞌux, reꞌ take kꞌoric nbanjic kꞌuruꞌ chi reꞌ hoj ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel kꞌe̱ꞌ woꞌ chic coric wach kacꞌux ruꞌum chi nkanimej take kꞌoric wilic chipam i Cꞌuhbal Yeꞌo̱j reh Moyses maꞌ riban ta chic chi nkatik juꞌ rikꞌormojic. Jeꞌ reꞌ nikꞌor maj maꞌ ruꞌum ta reh kabano̱j riban i Dios chi wilco̱j chi coric chic wach kacꞌux, elaꞌ riban chi jeꞌ reꞌ ruꞌum richꞌiquinjic kacꞌux chiri̱j i Jesus. \v 28 Jeꞌ reꞌ kꞌuruꞌ nikꞌor chic chi maꞌ ruꞌum ta reh take quibano̱j take cꞌacharel equiwihꞌic chiwach i Dios chi cuyu̱j chic quimahc ruꞌum laꞌ reh richꞌiquinjic quicꞌux chiri̱j i Jesus. \p \v 29 Ru̱cꞌ wili cꞌahchiꞌ na nchel nikꞌorom chi reꞌ Dios xa awuꞌum hat-tak ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel lokꞌomaj wach? On jeꞌ woꞌ na cuꞌum take maꞌ reꞌ ta ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel? Til nikꞌor aweh tak chi reꞌ Dios lokꞌomaj woꞌ wach cuꞌum ruꞌ! \v 30 Jeꞌ reꞌ nikꞌor maj jeꞌ ricab chi reꞌ hoj ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel nkakꞌor chi reꞌ Dios reꞌ nkalokꞌej wach xa reꞌ wach reꞌ wilic chi narilokꞌonjic wach cuꞌum chiꞌnchel cꞌacharel, jeꞌ woꞌ reꞌ ku̱cꞌ chiꞌnchel i hoj cꞌacharel jeꞌ chi ra̱ꞌ riꞌsil on maꞌ reꞌ ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel, reꞌ Dios xa jenaj wach i capew-bal wili naribanam: Xa reꞌ wach wi xkachꞌica̱ꞌ kacꞌux chiri̱j i Jesus, reꞌreꞌ erikꞌor keh chi wilco̱j chic chiwach chi maꞌxta chic kamahc. \p \v 31 A̱, yuꞌna wilic take cꞌacharel naquikꞌorom chi jeꞌ wili: \p «Ru̱cꞌ i nakꞌor chiri̱j richꞌiquinjic quicꞌux take cꞌacharel chiri̱j i Jesus, ra̱j na rikꞌorom chi reꞌ hoj ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel maꞌ curman ta chic chi enkanimej i Cꞌuhbal Yeꞌo̱j reh Moyses? nqui naquikꞌorom. \p Maꞌxta, maꞌ jeꞌ ta reꞌ ra̱j rikꞌorom. Ra̱j laꞌ rikꞌorom chi nok chꞌiclic chic kacꞌux chiri̱j i Jesus, reꞌ cꞌuhbal reꞌreꞌ echic nkanimej i hoj chi coric. \c 4 \s1 Reꞌ maꞌ Lu̱ꞌ xkꞌoric chiri̱j i cꞌacharic xiban i maꞌ Awraham chi cuyu̱j chic rimahc \p \v 1 Nibanam ok chic lok kꞌoric chiri̱j richꞌiquinjic quicꞌux take cꞌacharel chiri̱j i Jesus, yuꞌna ajic kojkꞌorok soꞌ chiri̱j i ajabe̱s maꞌ Awraham, reꞌ karaꞌil cho i hoj ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel. Chaj bih riwi̱ꞌ chi xcꞌacharic chiwach i Dios chi coric chic wach ricꞌux? \v 2 Wi ta nak ruꞌum reh ribano̱j xcꞌacharic chi jeꞌ reꞌ, reꞌ maꞌ Awraham wilic nak riwi̱ꞌ chi reh chi erinimsaj ri̱b chi quiwach take rich cꞌacharel. Raj laꞌ maꞌ ruꞌ maꞌ jeꞌ ta reꞌ xiban maj chiwach i Dios maꞌ riwi̱ꞌ ta chi reh chi eriqꞌuihsaj ri̱b. \v 3 Jeꞌ reꞌ kꞌuruꞌ chaj bih riwi̱ꞌ i kꞌoro̱j chipam i Lokꞌ laj Hu̱j tzꞌihmbimaj wi̱ꞌ riCꞌuhbal i Dios? Ar aj ruꞌ rikꞌor chi reꞌ maꞌ Awraham xichꞌica̱ꞌ ricꞌux chiri̱j i kꞌoro̱j reh ruꞌum i Dios eh chi ruꞌum reꞌ chi jeꞌ xiban, reꞌ Dios xipahba̱ꞌ chi jenaj cꞌacharel coric wach ricꞌux. \p \v 4 Kacapaj yuꞌna chiri̱j i wili reꞌ ncꞌuluric ru̱cꞌ jenoꞌ aj camanom: Nok reꞌreꞌ ncamanic, ricꞌul i ritojbal reꞌ cok ruꞌ ricꞌul reꞌreꞌ maꞌ ruꞌum ta chi xa jenoꞌ atoꞌbil cꞌahchiꞌ ribanaric reh, ricꞌul laꞌ ruꞌum chi xicamanej wach. \v 5 Tzꞌa̱b ruꞌ wi reꞌ aj camanom maꞌ ncamanic ta maꞌ eta woꞌ nyeꞌeric ritojbal eh wi xicꞌul nchel jenoꞌ tumi̱n, xa jenaj atoꞌbil xbanaric reh. Reꞌ ncꞌuluric ru̱cꞌ aj camanom reꞌ ncꞌulbic reh jenoꞌ atoꞌbil to̱b ta maꞌ ncamanic ta, jeꞌ woꞌ reꞌ ncꞌuluric ru̱cꞌ xa hab wach jenoꞌ richꞌica̱ꞌ ricꞌux chiri̱j i Dios. Jeꞌ reꞌ nikꞌor maj reꞌ Dios riban reh chi atoꞌbil chi ripahba̱ꞌ chi coric chic wach ricꞌux chiwach. Jeꞌ reꞌ riban i Dios xa ruꞌum chi reꞌ cꞌacharel reꞌreꞌ richꞌica̱ꞌ ricꞌux chiri̱j chi reꞌ Dios til ripahba̱ꞌ chi coric wach quicꞌux take aj mahc nok nquiyew quicꞌux chiri̱j. \p \v 6 Reꞌ najtir kꞌatal kꞌoric maꞌ Tawiy xichꞌica̱ꞌ woꞌ ricꞌux chiri̱j i riban Dios reꞌreꞌ. Ruꞌum aj reꞌ xkꞌoric chiri̱j i risukquilal ricꞌux nwihꞌic jenoꞌ cꞌacharel reꞌ pahbamaj chi coric wach ricꞌux ruꞌum i Dios to̱b ta maꞌxta bih jenoꞌ bano̱j riban reh chi pahbamaj chi jeꞌ reꞌ. \v 7 Jeꞌ aj wili xikꞌor i maꞌ Tawiy: \p “Kꞌe̱ꞌ rinimal risukquil cꞌuxlis wilic pan ca̱mna take cꞌacharel reꞌ xcuyuric eh xsacharic wach quimahc ruꞌum i Dios. \v 8 Jeꞌ woꞌ, nok reꞌ Dios rikꞌor chi reꞌ take cꞌacharel reꞌreꞌ maꞌ reꞌ ta chic aj mahc take, kꞌe̱ꞌ woꞌ rinimal risukquil cꞌuxlis nwihꞌic pan ca̱mna, nqui xikꞌor. \p \v 9 Reꞌ xikꞌor i maꞌ Tawiy reꞌreꞌ nakacojom na tak rehtal chi xa chiki̱j ta i hoj ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel xkꞌormojic cho? Maꞌxta! Xkꞌormojic laꞌ woꞌ cho chiqui̱j take maꞌ reꞌ ta ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel jeꞌ ricab cꞌuhtunic riban keh wili chiri̱j i kama̱m maꞌ Awraham: Nakojkꞌoric chiri̱j i maꞌ Awraham, reꞌ hoj nkakꞌor chi reꞌreꞌ xichꞌica̱ꞌ ricꞌux chiri̱j i kꞌoro̱j reh ruꞌum i Dios eh chi ruꞌum chi jeꞌ reꞌ xiban, reꞌ Dios xipahba̱ꞌ chi jenaj cꞌacharel coric wach ricꞌux. \v 10 Coric ruꞌ nkakꞌor chi jeꞌ reꞌ, xa reꞌ laꞌ ruꞌ niban aweh tak i pahkanic wili: Nok jeꞌ reꞌ xiban i Dios ru̱cꞌ maꞌ Awraham chi xicuy rimahc, reꞌ maꞌ Awraham riyocꞌom chic lok ritzꞌuhmal na̱ ricꞌachanbal on maꞌ jaꞌ xta? Coric enakꞌor tak chi jeꞌ wili: \p «Maꞌxta, reꞌ maꞌ Awraham maꞌ pe̱t ta xiban riyocꞌoric lok ritzꞌuhmal na̱ ricꞌachanbal, reꞌ laꞌ reꞌ naxichꞌica̱ꞌ ricꞌux chiri̱j i kꞌoro̱j cho ruꞌum i Dios maꞌ jaꞌ riban ta nak ribanaric reꞌreꞌ, nqui kꞌoric enaꞌn tak. \p \v 11 Jeꞌ aj reꞌ cu chiri̱j chi richꞌica̱b chic ricꞌux chiri̱j i kꞌoro̱j cho ruꞌum i Dios, reꞌ maꞌ Awraham xbanjic reh jenaj takꞌanic chi naricojom jenaj rehtalil reh ritiꞌjolal cꞌuhtbal reh chi reꞌ Dios xicoj chic jenaj chi quixilac take ritinami̱t. Ru̱cꞌ riyocꞌoric lok ritzꞌuhmal na̱ ricꞌachanbal xiban i maꞌ Awraham reꞌ xcamanic woꞌ chi jenaj rehtalil, reꞌ Dios cꞌahchiꞌ woꞌ rikꞌorom chi reꞌ ribanam nak chic lok wili coric woꞌ wach: Cu chipam i rikꞌijil nok reꞌ maꞌ Awraham maꞌ jaꞌ riyocꞌom ta lok ritzꞌuhmal na̱ ricꞌachanbal, reꞌ Dios xipahba̱ꞌ chic chi reꞌreꞌ jenaj cꞌacharel coric wach ricꞌux xa ruꞌum chi xichꞌica̱ꞌ ricꞌux chiri̱j kꞌoro̱j cho reh ruꞌum. Ru̱cꞌ aj xiban reꞌreꞌ, reꞌ Dios xiban woꞌ chi reꞌ maꞌ Awraham xmikric chi aj cꞌamol quibe̱h take cꞌacharel nquichꞌica̱ꞌ quicꞌux chiri̱j i rikꞌor i Dios to̱b ta maꞌ nquiyocꞌ ta lok ritzꞌuhmal na̱ quicꞌachanbal. Nicꞌ paꞌ wach ripahba̱bjic banaric i aj cꞌamol quibe̱h reꞌreꞌ jeꞌ woꞌ reꞌ quipahbabjic xbanaric ruꞌ xa ruꞌum richꞌiquinjic quicꞌux chiri̱j chaj bih rikꞌor i Dios. \v 12 Jeꞌ reꞌ nok reꞌ maꞌ Awraham xmikric chi cꞌamol kabe̱h i hoj ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel reꞌ kojcꞌambic na̱ i takꞌanic bano̱j cho chi nakayocꞌom lok ritzꞌuhmal na̱ kacꞌachanbal. Maꞌ xa ta wilic chi cꞌamol kabe̱h i hoj chi riyocꞌoric lok ritzꞌuhmal na̱ kacꞌachanbal, wilic laꞌ woꞌ chi cꞌamol kabe̱h chi nkatahkej ri̱j i noꞌjbal xiban cho nok cu jaꞌ riyocꞌom ta nak lok ritzꞌuhmal na̱ ricꞌachanbal. Reꞌ noꞌjbal reꞌ, reꞌ i wili: Chi reꞌreꞌ til xichꞌica̱ꞌ ricꞌux chiri̱j kꞌoro̱j ruꞌum i Dios. \s1 Reꞌ take cꞌacharel nquichꞌica̱ꞌ quicꞌux chiri̱j i Dios naquicꞌulum woꞌ ricuseꞌsbal i Dios jeꞌ ricab xicꞌul cho maꞌ Awraham \p \v 13 Reꞌ maꞌ Awraham xkꞌormojic reh chi reꞌreꞌ chꞌi̱l take cꞌacharel ra̱ꞌ riꞌsil naquicꞌulum ricuseꞌsbal i Dios reh chi reꞌ cuseꞌsbal reꞌreꞌ xchalic woꞌ chi quina̱ i chiꞌnchel take cꞌacharel chi junsut wach acꞌal. Reꞌ take kꞌoric reꞌreꞌ xkꞌormojic reh maꞌ Awraham maꞌ ruꞌum ta chi reꞌreꞌ xicꞌam na̱ riCꞌuhbal i Dios Yeꞌo̱j reh Moyses, ruꞌum laꞌ chi reꞌ Dios xipahba̱ꞌ i maꞌ Awraham chi jenaj cꞌacharel coric chic wach ricꞌux ruꞌum richꞌica̱b nak ricꞌux chi reꞌ Dios riban chi nmanlajic wach i chaj bih rikꞌor. \v 14 Ru̱cꞌ i maꞌ Awraham kꞌuruꞌ ncꞌuhtunic chi reꞌ cuseꞌsbal kꞌoro̱j cho ruꞌum i Dios maꞌ ncꞌuluric ta ruꞌum chi reꞌ take cꞌacharel nquicꞌam na̱ i riCꞌuhbal i Dios Yeꞌo̱j reh Moyses. Wi ta nak ruꞌum reꞌreꞌ ncꞌuluric i cuseꞌsbal, ra̱j nak rikꞌorom chi maꞌ eta raj chi nkachꞌica̱ꞌ kacꞌux chiri̱j i xikꞌor i Dios eh wi ta nak jeꞌ reꞌ enkaꞌn ra̱j woꞌ nak rikꞌorom chi reꞌ kꞌoro̱j ruꞌum i Dios maꞌxta nak bih eritik keh eh jeꞌ woꞌ maꞌxta nak bih eritik keh chi nkachꞌica̱ꞌ kacꞌux chiri̱j i Dios. \v 15 Haj nak cok wilic encamanic neꞌel reꞌ nak chi enkacꞌam na̱ i Cꞌuhbal Yeꞌo̱j reh Moyses, ra̱j wili xa maꞌxta bih eritik keh chi enkaꞌn chi jeꞌ reꞌ eh jeꞌ reꞌ nikꞌor ruꞌum i wili: Maꞌ ta nak wilic i Cꞌuhbal Yeꞌo̱j reh Moyses, maꞌ nkꞌormojic ta woꞌ nak chi wilic take cꞌacharel jeꞌ ru̱cꞌ maꞌ nquinimej ta i cꞌuhbal reꞌreꞌ. Raj wili ruꞌum reh chi wilic i Cꞌuhbal Yeꞌo̱j reh Moyses, nkꞌormojic woꞌ chi wilic woꞌ take cꞌacharel jeꞌ ru̱cꞌ maꞌ nquinimej ta i cꞌuhbal reꞌreꞌ eh ruꞌum reh quimahc reꞌreꞌ, reꞌ Dios eriyew cho tiꞌcꞌaxic chi quina̱. \p Jeꞌ reꞌ ajic nkilow chi ruꞌum reh chi wilic i Cꞌuhbal Yeꞌo̱j reh Moyses, reꞌ woꞌ reꞌ nbanic chi enwihꞌic i tiꞌcꞌaxic chi quina̱ take cꞌacharel jeꞌ ru̱cꞌ maꞌ nquinimej ta i cꞌuhbal reꞌreꞌ. \v 16 Ruꞌum aj reh reꞌ, reꞌ ricꞌamaric na̱ i Cꞌuhbal Yeꞌo̱j reh Moyses maꞌ ncamanic ta keh chi ricꞌuluric take cuseꞌsbal kꞌoro̱j cho ruꞌum i Dios. Xa reꞌ wach haj wilic encamanic keh, reꞌ richꞌiquinjic kacꞌux chiri̱j i Dios reꞌ xa ruꞌum reh rinimal ricꞌaxbal wilic chi quina̱ take cꞌacharel xikꞌor chi naricuseꞌsam take cho. Ruꞌum reh ricꞌaxbal reꞌreꞌ kꞌuruꞌ, reꞌ take cuseꞌsbal kꞌoro̱j cho ruꞌum i Dios til paꞌlic rikꞌormojic chi narichalic chi quina̱ take cꞌacharel reꞌ wilic chi quiwach i maꞌ Awraham chi cꞌamol quibe̱h. Hab aj wach take cꞌacharel reꞌreꞌ? Reꞌ chiꞌnchel take nquichꞌica̱ꞌ quicꞌux chiri̱j i kꞌoro̱j cho ruꞌum i Dios jeꞌ ricab xiban i maꞌ Awraham. Jeꞌ reꞌ ajic kichꞌi̱l i hoj ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel reꞌ wilic chi kana̱ rinimjic i Cꞌuhbal Yeꞌo̱j reh Moyses, wilic woꞌ queh take maꞌ reꞌ ta ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel wilic i maꞌ Awraham chi cꞌamol quibe̱h. \v 17 Jeꞌ reꞌ nikꞌor maj reꞌ maꞌ Awraham xkꞌormojic cho reh take kꞌoric wili reꞌ wilque̱b woꞌ chi tzꞌihmbimaj cho chipam i Lokꞌ laj riCꞌuhbal i Dios chi jeꞌ wili: \q1 “Jeꞌ ricab nok jenaj ajabe̱s wilic chi quina̱ take racꞌu̱n rixkꞌu̱n reh chi reꞌ take reꞌ encaꞌn haj paꞌ wilic riban i caja̱w, \q1 reꞌ hin xniban chic chi reꞌ hat maꞌ Awraham etiwihꞌic chi cꞌamol quibe̱h i qꞌuihal chi cꞌacharel wilque̱b chi junsut tinamit wach acꞌal, nqui xkꞌormojic reh. \p Nicꞌ paꞌ wach xikꞌor i Dios reh Awraham jeꞌ woꞌ reꞌ xiban. Jeꞌ reꞌ ajic reꞌ Dios reꞌ wilic rajawric chi ritikꞌinjic i maꞌ jaꞌ wilic ta eh chi wilic woꞌ rajawric chi ribanaric chi equicꞌacharic woꞌ chic take cꞌacharel jeꞌ ru̱cꞌ xiquimic chic je, xiban chi reꞌ maꞌ Awraham xwihꞌic chi cꞌamol quibe̱h take i qꞌuihal cꞌacharel \v 18 ruꞌum chi xichꞌica̱ꞌ ricꞌux chiri̱j xkꞌormojic reh ruꞌum. Naxiban chi jeꞌ reꞌ i Awraham, maꞌxta bih jenoꞌ xtoꞌbonic reh chi rilmijic nicꞌ wach naricꞌuluric cu̱cꞌ take riqꞌuihal cꞌacharel naricꞌamam quibe̱h, xa reꞌ laꞌ ti xichꞌica̱ꞌ wi̱ꞌ ricꞌux chiri̱j i kꞌoro̱j cho reh ruꞌum i Dios naxikꞌor chi jeꞌ wili: \q1 “Reꞌ take awa̱ꞌ awiꞌsil nariwihꞌic kꞌe̱ꞌ qꞌuihal take chi maꞌ jenoꞌ enchol rajlajic chiꞌnchel jeꞌ ricab ncꞌuluric ru̱cꞌ take chꞌimi̱l, nqui xikꞌor reh. \p \v 19 Chiri̱j i wili nok wilic na reh hoꞌcꞌahl (100) ha̱b, reꞌ maꞌ Awraham maꞌ xipohꞌaj ta ricꞌux chiri̱j haj wilic i kꞌoro̱j reh ruꞌum i Dios to̱b ta nchel xicoj rehtal chi maꞌ eta chic nwihꞌic rihaꞌlacꞌu̱n ru̱cꞌ rehqꞌue̱n ruꞌum chi iqꞌuinak chic na̱ rihabil reh acꞌununic maj reꞌ ransil xa jeꞌ na chic ricab ransil jenoꞌ winak xa quimic chic reh. Jeꞌ woꞌ chic, maꞌ ruꞌum ta woꞌ chi reꞌ rehqꞌue̱n maꞌ Awraham reꞌ Sa̱ra ribihnal, maꞌ reꞌ ta acꞌunom laj ixok \v 20 xiban ta nak chi reꞌreꞌ xipohꞌaj ricꞌux chiri̱j i kꞌoro̱j cho reh ruꞌum i Dios on chi xicana̱ꞌ ta nak richꞌiquinjic ricꞌux chiri̱j i Dios. Maꞌxta! Reꞌ laꞌ maꞌ Awraham cow xitik juꞌ richꞌiquinjic ricꞌux chiri̱j rikꞌorom cho i Dios eh xa xitioxej woꞌ reh ru̱cꞌ i chaj bih naribanam maj \v 21 til kꞌe̱ꞌ chꞌiclic ricꞌux chiri̱j i Dios chi wilic rajawric chi ribanaric chiꞌnchel haj wilic kꞌoro̱j cho ribiral ruꞌum. \p \v 22 Jeꞌ reꞌ ajic ruꞌum chi reꞌ maꞌ Awraham naxcꞌacharic cho xichꞌica̱ꞌ ricꞌux chiri̱j i kꞌoro̱j reh ruꞌum i Dios, reꞌ Dios reꞌreꞌ xipahba̱ꞌ woꞌ i maꞌ Awraham chi jenaj cꞌacharel coric wach ricꞌux jeꞌ ricab rikꞌor chipam i Lokꞌ laj Hu̱j tzꞌihmbimaj wi̱ꞌ riCꞌuhbal i Dios. \v 23 Reꞌ ribiral reꞌreꞌ maꞌ xa chiri̱j ta Awraham tzꞌihmbimaj cho, \v 24 jeꞌ laꞌ woꞌ chiki̱j hoj aj niminel reh Jesus maj reꞌ hoj, hoj woꞌ pahbamaj chi hoj cꞌacharel coric wach kacꞌux ruꞌum reh richꞌiquinjic kacꞌux chiri̱j i Dios. Reꞌ Dios reꞌ nkachꞌica̱ꞌ kacꞌux chiri̱j reꞌreꞌ til xucsaj cho chi quixilac take camnak i kAja̱w Jesus \v 25 reꞌ xicana̱ꞌ ri̱b chi xcansjic reh chi xcuyuric kamahc. Reꞌ cok ruꞌ nok camnak chic, reꞌ Dios xucsaj woꞌ chic cho reh chi xojpahbabjic chi hoj cꞌacharel coric wach kacꞌux. \c 5 \s1 Reꞌ maꞌ Lu̱ꞌ rikꞌor chi yuꞌna wilco̱j chic pan sukquil cꞌuxlis chꞌi̱l i Dios ruꞌum reh kAja̱w Jesus \p \v 1 Chi ribanam chic i Dios chi kojcꞌacharic chi cuyu̱j chic kamahc ruꞌum reh richꞌiquinjic kacꞌux chiri̱j i xikꞌor ruꞌ, reꞌ Ajabe̱s Jesus reꞌ Pahbamaj chi Kꞌatal Kꞌoric riban chi enwihꞌic sukquilal pan ka̱mna chiwach i Dios. \v 2 Jeꞌ woꞌ chic ruꞌum reh richꞌiquinjic kacꞌux chiri̱j chaj bih rikꞌorom cho i Dios, reꞌ Jesus xicꞌuhtaj keh nicꞌ wach ricꞌuluric ratoꞌbil i Dios nakaꞌnam eh chi wilic chi kana̱ i ratoꞌbil reꞌ cow chꞌiclic wi̱ꞌ kacꞌux, reꞌ hoj yuꞌna chi xa suk chic kacꞌux cꞌahchiꞌ kuyꞌem i kꞌi̱j nakehtric wi̱ꞌ rinimal wach rilokꞌil i Dios. \v 3 Reꞌ cok ruꞌ maꞌ xa ruꞌum ta reꞌreꞌ nsukbic kacꞌux, jeꞌ laꞌ woꞌ nsukbic kacꞌux nok wilic katiꞌquil kacꞌaxquil ruꞌum nok kehtꞌalim chi nok wilic katiꞌquil kacꞌaxquil, nkacuy take reꞌreꞌ ru̱cꞌ i toꞌbonic riban cho keh i Dios. \v 4 Jeꞌ woꞌ chic nok reꞌ hoj nkacuy ransil take cꞌaxquilal, reꞌ Dios rikꞌor chi holohic laj noꞌjbal cꞌahchiꞌ kaꞌnam eh ru̱cꞌ i kꞌoric reꞌreꞌ riman chic nkachꞌica̱ꞌ kacꞌux chi ruyuꞌnjic i kꞌi̱j nok ekoj-ehtric ru̱cꞌ i rinimal wach rilokꞌil i Dios. \v 5 Ruꞌum chi jeꞌ reꞌ ruyuꞌnjic nkaꞌn i kꞌi̱j reꞌreꞌ, reꞌ hoj maꞌ nkajic ta kacꞌux riman laꞌ chic nkachꞌica̱ꞌ kacꞌux chiri̱j i Dios maj reꞌreꞌ kꞌe̱ꞌ tiꞌ kojricꞌraj eh reh chi reꞌ hoj tiꞌ woꞌ nakicꞌram ruꞌ xiyew keh i Lokꞌ laj rUxlabal. \s1 Reꞌ ricꞌaxbal i Dios xicꞌuhtaj cho chi kana̱ maꞌ hab ta wach jenoꞌ cꞌacharel enbanic \p \v 6 Chi reꞌ Dios kꞌe̱ꞌ tiꞌ kojricꞌraj ar ncꞌutunic wach ru̱cꞌ xcꞌuluric wili: Chipam rikꞌijil chiho̱j cho ruꞌum i Dios nok maꞌxta nak kajawric chi ribanaric take chaj bih noꞌjbal nponic chiwach i Dios, reꞌ Jesus reꞌ Pahbamaj chi Kꞌatal Kꞌoric, xquimic chi kacoꞌljic i hoj aj mahc. \v 7 Til coric nikꞌor aweh tak chi ku̱cꞌ i hoj cꞌacharel maꞌ ncꞌuhtunic ta chi tiꞌ nquicꞌraj ki̱b. To̱b ta nak wilic jenoꞌ cꞌacharel reꞌ coric wach ricꞌux, kꞌe̱ꞌ nak cꞌaxic chi reh chi eriyew ricꞌacharic pan quimic chi ricoꞌljic jenoꞌ rich cꞌacharel reꞌ kꞌe̱ꞌ tiꞌ ricꞌraj, on kꞌe̱ꞌ woꞌ nak cꞌaxic chi reh chi eripahba̱ꞌ ri̱b chi riyeꞌeric ricꞌacharic pan quimic chiri̱j jenoꞌ rich cꞌacharel reꞌ kꞌe̱ꞌ tiꞌ ricꞌraj to̱b ta nak holohic woꞌ rinoꞌjbal. \v 8 Ra̱j nchel i Dios maꞌ jeꞌ ta reꞌ ncꞌutunic ru̱cꞌ, reꞌ laꞌ reꞌ xicꞌuhtaj chi til kꞌe̱ꞌ tiꞌ kojricꞌraj ru̱cꞌ ribanaric i wili: To̱b ta nak hoj rinimal aj mahc, xitakꞌa̱ꞌ cho i Jesus reꞌ Pahbamaj chi Kꞌatal Kꞌoric chi xquimic chiki̱j chi kacoꞌljic. \p \v 9 Chi jeꞌ aj reꞌ ricꞌuhtjic ricꞌaxbal i Dios xiban cho chi kana̱, maꞌ cꞌaxic ta chi keh rirakmajic chiri̱j chi reꞌ Jesus naxichihcaj riquiqꞌue̱l naxquimic je, xiban chi reꞌ hoj echic kojcꞌacharic chi cuyu̱j chic kamahc eh maꞌ xa ta reꞌreꞌ, maꞌ cꞌaxic ta laꞌ woꞌ chi keh rirakmajic chiri̱j chi naponok i kꞌi̱j narichꞌukum wi̱ꞌ kꞌoric i Dios china̱ quimahc chiꞌnchel cꞌacharel, reꞌ hoj ekojcoꞌljic chiwach rijoskꞌil naricꞌuhtam i Dios chi quina̱ take aj mahc. \v 10 Nikꞌor chi jeꞌ reꞌ maj nok wilco̱j nak cho chi aj ixowonel wach i Dios, reꞌreꞌ xojricoj pan sukquil cꞌuxlis richꞌi̱l ruꞌum reh riquimic i Jesus. Wi jeꞌ reꞌ xiban cho ku̱cꞌ, reꞌ ta na chic chiwach i junelic quimic maꞌ ekojcoꞌljic xa ruꞌum chi reꞌ Jesus xichop woꞌ jenaj chic cꞌacharic naxuctic cho chi quixilac camnak? \v 11 Maꞌ xa ta reꞌreꞌ nikꞌor, jeꞌ laꞌ woꞌ nikꞌor chi reꞌ Dios xiyew cho risukquil kacꞌux ru̱cꞌ xiban i Ajabe̱s Jesus reꞌ Pahbamaj chi Kꞌatal Kꞌoric maj reꞌreꞌ xojricoj pan sukquil cꞌuxlis ru̱cꞌ i Dios. \s1 Reꞌ kꞌoric xiban i maꞌ Lu̱ꞌ chiri̱j nicꞌ wach naxpꞌuhtic cho mahc china̱ acꞌal wili \p \v 12 Reꞌ aj chic yuꞌna nwa̱j kꞌoric chiri̱j i wili: Naxpꞌuhtic cho banoj mahc ayuꞌ wach acꞌal xa ru̱cꞌ jenaj chi cꞌacharel, reꞌreꞌ xcahnic woꞌ chi quimic chic ri̱j. Chiri̱j chic ruꞌ nok mahcanak chic cho cꞌacharel reꞌreꞌ, xojcahnic woꞌ chiꞌnchel i hoj cꞌacharel chi pan quimic chic ki̱j maj chiꞌnchel i hoj xojmahcanic woꞌ. \v 13 Reꞌ cok ruꞌ, ruꞌum chi cu jaꞌ ribiral ta woꞌ cho i Cꞌuhbal Yeꞌo̱j reh Moyses maꞌxta nak bih nchꞌukuric wi̱ꞌ kꞌoric chi quina̱ chiꞌnchel take cꞌacharel nok mahcanic nak chic ncaꞌn cho. Jeꞌ reꞌ nikꞌor ruꞌum chi reꞌ cꞌuhbal reꞌreꞌ maꞌ jaꞌxta nak chi kawach hoj cꞌacharel chi richꞌukuric wach i kamahc. \v 14 To̱b ta nchel wilic ta nak chic cho i cꞌuhbal reꞌreꞌ, reꞌ nkꞌoric keh chi hoj aj mahc, chiꞌnchel cꞌacharel chiwach i rikꞌijil cho ricꞌacharic i Aran cu rehtal rikꞌijil cho ricꞌacharic i Moyses xa xiquimic woꞌ nak je. Coric, reꞌ Aran xquimic je ruꞌum chi maꞌ xibiraj ta i takꞌanic yeꞌo̱j ruꞌum i Dios eh jeꞌ woꞌ reꞌ xcaꞌn take nicꞌ paꞌ qꞌuihal maꞌ ximahcanic ta ru̱cꞌ ribirmijic kꞌoric chiwach i Dios jeꞌ ricab xiban i Aran. \p Ru̱cꞌ i mahcanic xiban i Aran nkilow chi wilic xicꞌam cho chi quina̱ chiꞌnchel cꞌacharel ru̱cꞌ ribano̱j. Jeꞌ woꞌ reꞌ xcꞌuluric ru̱cꞌ i Jesus reꞌ uyumaj chi xcꞌulic lok ayuꞌ wach acꞌal, \v 15 xa reꞌ laꞌ reꞌ quibano̱j take qui̱b reꞌreꞌ rehreh wach. Jeꞌ ricab i Aran reꞌ pe̱t winak naxmahcanic xiban chi reꞌ rikꞌijil kaquimic xchalic chi kana̱ chiꞌnchel i hoj cꞌacharel. Tzꞌa̱b ruꞌ i jenaj chic winak reꞌ Jesus reꞌ Pahbamaj chi kaKꞌatal Kꞌoric xicꞌuhtaj cho keh i rinimal wach richakꞌlamil eh ru̱cꞌ reꞌreꞌ xiban woꞌ chi reꞌ co̱ch riyew cho i Dios ruꞌum reh richakꞌlamil ewoꞌ nquicꞌul xa nicꞌ paꞌ qꞌuihal tinamit nquichꞌica̱ꞌ quicꞌux chiri̱j. \v 16 Jeꞌ reꞌ kꞌuruꞌ ruꞌum chi reꞌ ribano̱j i Jesus xa jeꞌ jenoꞌ co̱ch nok yeꞌo̱j ruꞌum i Dios, reꞌ ribano̱j reꞌreꞌ maꞌ je ta ricab ribano̱j xiban i Aran naxmahcanic. Jeꞌ reꞌ nikꞌor maj naxmahcanic cho i Aran chiꞌnchel i hoj cꞌacharel xwihꞌic chi kana̱ i chꞌukuj wach mahc xiban i Dios chi reꞌ hoj, hoj aj mahc kabiral ra̱j i ribano̱j i Jesus xiban chi reꞌ Dios xiyew cho keh chi jeꞌ ricab jenoꞌ co̱ch chi maꞌ eta chic nkꞌormojic kabiral chi hoj aj mahc, to̱b ta nchel chiꞌnchel hoj cꞌacharel qꞌuihal wach mahc xkaꞌn. \v 17 Jeꞌ aj reꞌ ru̱cꞌ xiban i Jesus reꞌ Pahbamaj chi kaKꞌatal Kꞌoric, reꞌ take cꞌacharel xyeꞌeric chic queh i co̱ch chi xa ruꞌum rinimal richakꞌlamil i Dios equicꞌacharic chi coric chic wach quicꞌux. Coric ruꞌ, ruꞌum reh rimahc i Aran xiban xojcahnic chiꞌnchel i hoj cꞌacharel chi quimic chic ki̱j, xa reꞌ laꞌ ruꞌum reh Jesus reꞌ take cꞌacharel quicꞌulbic reh i co̱ch yeꞌo̱j ruꞌum i Dios, echic quicꞌacharic chi junpech to̱b ta quiquimok je. \p \v 18 Jeꞌ reꞌ kꞌuruꞌ reꞌ ribano̱j i Jesus rehreh wach chiwach ribano̱j i Aran eh reꞌreꞌ nkacoj rehtal ru̱cꞌ i wili: Naxmahcanic i Aran xicoj chi kana̱ chiꞌnchel i hoj cꞌacharel i chꞌukuj wach mahc riban i Dios chi aj mahc kabiral. Tzꞌa̱b ruꞌ i Jesus reꞌ xa coric woꞌ wach rinoꞌjbal xiban chi maꞌ eta chic nkꞌormojic keh ruꞌum i Dios chi aj mahc kabiral eh reꞌ chic yuꞌna xyeꞌeric chic keh chi ekojcꞌacharic chi junelic to̱b ta kojquimok je. \v 19 Jeꞌ woꞌ chic, ru̱cꞌ i wili nkilow woꞌ chi rehreh wach ribano̱j i Jesus: Reꞌ Aran nok maꞌ xibiraj ta kꞌoric chiwach i Dios, xiban chi chiꞌnchel i hoj cꞌacharel xchalic chi kana̱ i chꞌukuj kꞌoric riban i Dios chi aj mahc kabiral. Ra̱j nchel i Jesus ru̱cꞌ xiban reꞌreꞌ chi xa xibiraj woꞌ kꞌoric chiwach i Dios xiban woꞌ chi nyeꞌeric keh chiꞌnchel i hoj cꞌacharel jeꞌ ru̱cꞌ nquichꞌica̱ꞌ quicꞌux chiri̱j i Jesus chi reꞌ Dios erikꞌor keh chi coric chic wach kacꞌux. \s1 Reꞌ ratoꞌbil i Dios xa na woꞌ riwihꞌic chi kana̱ hoj aj niminel reh i Jesus \p \v 20 Najtir cho kꞌi̱j nok reꞌ hoj ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel wilco̱j chi maꞌxta nak cho i Cꞌuhbal Yeꞌo̱j reh Moyses chi kaxilac, reꞌ Dios xiban chi xyeꞌeric keh i cꞌuhbal reꞌreꞌ eh chi jeꞌ reꞌ, reꞌ take cꞌacharel xquirak chiri̱j chi ruꞌum reh mahc yohbal wach narijohtic wach i cꞌahbilal. Coric ruꞌ, chi ruꞌum reh mahc kꞌe̱ꞌ naxjohtic wach i cꞌahbilal xoquic cho xa reꞌ laꞌ ruꞌum reh richakꞌlamil i Dios kꞌe̱ꞌ woꞌ chic atoꞌbil xchalic chi kana̱. \v 21 Jeꞌ reꞌ nikꞌor maj jeꞌ ricab i ricorquilal kꞌoric chi ruꞌum reh banoj mahc xojcahnic chiꞌnchel i hoj cꞌacharel chi pan quimic chic ki̱j, coric woꞌ chi reꞌ ratoꞌbil i Dios xa eli̱c woꞌ nariwihꞌic chi kana̱ chiꞌnchel i hoj ruꞌum nok reꞌ kAjabe̱s Jesus reꞌ Pahbamaj chi kaKꞌatal Kꞌoric xiban chic chi ekojcꞌacharic chi maꞌxta chic kamahc chiwach i Dios eh ru̱cꞌ reꞌreꞌ xiban woꞌ chi ekojcꞌacharic chi junelic to̱b ta woꞌ kojquimok je. \c 6 \nb \v 1 Ha̱ꞌ, ruꞌum chi xnikꞌor lok chi kꞌe̱ꞌ woꞌ chic ratoꞌbil i Dios wilic cho chi kana̱, wilic take equikꞌoric chi jeꞌ wili nikꞌor pa nicꞌuhbalanic: \p «Xa eli̱c ok woꞌ kojmahcanok tak eh chi jeꞌ reꞌ kꞌe̱ꞌ woꞌ chic ratoꞌbil i Dios narichalic chi kana̱, nqui enquikꞌor. \p Maꞌxta, reꞌ hin maꞌ jeꞌ ta reꞌ nikꞌor maj reꞌ cꞌuhtunic niban reꞌ i wili: \v 2 Jeꞌ ricab ncꞌuluric ru̱cꞌ i cꞌacharel reꞌ ricana̱ꞌ cꞌacharic chi junpech china̱ acꞌal wili nanquimic je, jeꞌ woꞌ reꞌ i hoj naxkacana̱ꞌ chi junpech i cꞌacharic wilco̱j nak wi̱ꞌ najtir chi hoj nak aj mahc, maꞌ eta chic riban chi ewoꞌ chic kojcꞌacharic chi jeꞌ reꞌ. Ruꞌum chi jeꞌ reꞌ rikꞌor i nicꞌuhtunic reꞌreꞌ, \v 3 reꞌ hat-tak awehtꞌalim woꞌ tak i cꞌuhtunic niban cho aweh tak wili: Reꞌ rikajic kaha̱ꞌ reꞌ nkaꞌn i hoj chi cꞌuhtbal reh i jenaj chic cꞌacharic xkachop chi hoj raj tahkanel i Jesus reꞌ Pahbamaj chi Kꞌatal Kꞌoric, jeꞌ woꞌ reꞌ nkaꞌn cꞌuhtbal reh chi nkacana̱ꞌ woꞌ chi junpech i cꞌacharic wilco̱j nak wi̱ꞌ najtir chi hoj nak aj mahc jeꞌ ricab xiban i Jesus chi chiri̱j chic riquimic xicana̱ꞌ i cꞌacharic china̱ acꞌal wili. \v 4 Chi jeꞌ aj reꞌ i cꞌuhtunic niban, nipahkaj aweh tak chi jeꞌ ricab ru̱cꞌ i rikahsjic kaha̱ꞌ nkacꞌuhtaj chi reꞌ Jesus reꞌ Pahbamaj chi Kꞌatal Kꞌoric, xquimic je eh xmukꞌunjic je jeꞌ woꞌ reꞌ hat-tak chacꞌuhtaj woꞌ tak chi xacana̱ꞌ tak chic i cꞌacharic reꞌ wilic nak najtir chi hat-tak aj mahc eh jeꞌ ricab chi reꞌreꞌ xucsjic woꞌ chic cho chi quixilac take camnak ruꞌum rinimal rajawric i Dios chacꞌuhtaj woꞌ tak kꞌuruꞌ chi toco̱m chic riwi̱ꞌ acꞌacharic tak yuꞌna. \s1 Reꞌ maꞌ Lu̱ꞌ nkꞌoric chiri̱j i kacꞌacharic xiyew i kAja̱w Jesus ru̱cꞌ riquimic \p \v 5 Ruꞌum chi xa jenaj chic kawi̱ꞌ ru̱cꞌ i Jesus eh xkacana̱ꞌ chic i najtir laj cꞌacharic chi hoj nak aj mahc jeꞌ ricab xiban i Jesus chi xicana̱ꞌ woꞌ cꞌacharic china̱ acꞌal wili naxquimic je, reꞌ Dios xiban woꞌ chi xicꞌul i Jesus chi toco̱m chic cꞌacharic xichop johtok chiri̱j chi ucsumaj chic cho chi quixilac take camnak, jeꞌ woꞌ reꞌ cꞌuluric ru̱cꞌ i kacꞌacharic i hoj toco̱m woꞌ chic xkachop johtok. \v 6 Jeꞌ reꞌ nkehtꞌalij maj reꞌ Jesus naxikꞌahsaj ricꞌacharic pan quimic ar wach curu̱s xiban woꞌ chi reꞌ najtir cꞌacharic maꞌeta chic riban chi cu ewoꞌ chic nkaꞌn chi jeꞌ reꞌ. Jeꞌ reꞌ xiban reh chi jeꞌ ricab nok nsahchic wach ritiꞌjolal ribakil jenoꞌ cꞌacharel nanquimic je, jeꞌ woꞌ reꞌ i ncꞌuluric ru̱cꞌ i xa paꞌ jaric nbanic chi nkotowej ribanaric i mahc, nsahchic woꞌ wach eh chi jeꞌ reꞌ maꞌ tanlic ta chic chi keh chi xa cu ewoꞌ nkaꞌn i bano̱j reꞌ xkanimej woꞌ nak cho ribanaric najtir jeꞌ ricab ncꞌuluric ru̱cꞌ jenoꞌ aj camanom chi xa rinimej woꞌ kꞌoric chiwach i rajabe̱s. \v 7 Jeꞌ reꞌ nok ruꞌum chi kehtꞌalim chic reꞌreꞌ, reꞌ hoj jeꞌ ok kacab i cꞌacharel reꞌ nok camnak chic ncahnic chi tehlic woꞌ chic ri̱j ricꞌacharic chiwach ajawric nchopbic nak na̱. \v 8 Jeꞌ reꞌ nikꞌor maj reꞌ hoj yuꞌna xa jenaj chic kawi̱ꞌ ru̱cꞌ Jesus reꞌ Pahbamaj chi Kꞌatal Kꞌoric eh chi jeꞌ reꞌ kawi̱ꞌ xyeꞌeric woꞌ chic keh i kajawric chi xkacana̱ꞌ chic chi junpech i cꞌacharic wilco̱j nak wi̱ꞌ najtir chi hoj nak aj mahc jeꞌ ricab xcꞌuluric ru̱cꞌ i Jesus chi chiri̱j chic riquimic xicana̱ꞌ woꞌ cꞌacharic china̱ acꞌal wili. \p Maꞌ xa ta reꞌreꞌ xyeꞌeric keh, jeꞌ laꞌ woꞌ nyeꞌeric woꞌ keh chi yuꞌna nkachꞌica̱ꞌ chic kacꞌux chiri̱j chi nakacꞌacharic chi junelic chiri̱j nakojquimok je jeꞌ ricab xiban i Jesus chi chiri̱j riquimic je xcꞌacharic woꞌ chic cho. \v 9 Jeꞌ reꞌ nikꞌor maj kehtꞌalim woꞌ chi reꞌreꞌ xucsjic cho chi quixilac take camnak eh yuꞌna reꞌreꞌ maꞌ jaruj ta chic enquimic ruꞌum nok maꞌ jaruj ta chic nariwihꞌic china̱ ajawric reꞌ ncꞌambic cho reh quimic chi quina̱ chiꞌnchel. \v 10 Jeꞌ reꞌ ajic jeꞌ ricab nok reꞌ riwi̱ꞌ chi xquimic i Jesus reh chi maꞌ eta chic nwihꞌic banoj mahc, je woꞌ reꞌ riwi̱ꞌ chi cꞌachlic woꞌ chic reh chi til xa ewoꞌ nlokꞌonjic wach i Dios, \v 11 jeꞌ woꞌ reꞌ hat-tak chayew pan acapew-bal tak chi reꞌ riwi̱ꞌ i ritahkaljic i kAja̱w Jesus reꞌ Pahbamaj chi Kꞌatal Kꞌoric naꞌn tak til jeꞌ ricab riwi̱ꞌ i cꞌacharel reꞌ ricana̱ꞌ wihꞌic chi junpech china̱ acꞌal wili nanquimic je, jeꞌ woꞌ reꞌ hat-tak chacana̱ꞌ tak chi junpech mahcanic naꞌn pan acꞌacharic tak eh yuꞌna ticꞌacharok tak chi reꞌ chic i Dios na̱lokꞌem tak wach. \s1 Reꞌ hoj aj niminel maꞌ riwi̱ꞌ ta chi keh chi nkayew ripatil i mahc chipam kacꞌacharic \p \v 12 Ruꞌum chi reꞌ riwi̱ꞌ i cꞌacharic nakaꞌnam curman chi jeꞌ ok ricab riwi̱ꞌ ricꞌacharic i Jesus, reꞌ hin til nipahkaj aweh tak chi maꞌ ok chic reꞌ i mahc wilic rajawric chana̱ tak, jeꞌ ricab nok jenoꞌ kꞌatal kꞌoric wilic rajawric chi quina̱ take cꞌacharel choplic quina̱ ruꞌum. Jeꞌ reꞌ kꞌuruꞌ maꞌ riban chic chi reꞌ mahc enwihꞌic rajawric chana̱ tak. Jeꞌ reꞌ chaꞌn tak reh chi reꞌ atiꞌjolal abakil tak ewoꞌ ricana̱ꞌ ribanaric i maꞌ holohic ta laj bano̱j. \v 13 Jeꞌ woꞌ chic nipahkaj aweh tak chi jeꞌ ricab riban jenaj sol chi nchalic chiwach i rinahsi̱l eh ricoj ri̱b chi rehquen i paꞌ bih takꞌanic bano̱j reh, jeꞌ woꞌ reꞌ hat-tak chakꞌahsaj awi̱b tak chiwach i Dios chi ribanaric i holohic laj bano̱j eh ma̱kꞌahsaj tak chic awi̱b chi mahcanic on chi ribanaric i cꞌahbilal. Jeꞌ reꞌ nikꞌor maj reꞌ hat-tak toco̱m chic riwi̱ꞌ acꞌacharic tak jeꞌ chic ricab riwi̱ꞌ ricꞌacharic i cꞌacharel reꞌ uctunak chic chi quixilac take camnak. \v 14 Jeꞌ woꞌ, wi jeꞌ reꞌ naꞌn tak maꞌ eta chic nwihꞌic chana̱ tak i ajawric reꞌ nbanic chi quimahcanic take cꞌacharel. Coric ruꞌ chi nok cu cꞌahchiꞌ nak acꞌacharic chi chopo̱j ana̱ tak cuꞌum take takꞌanic yeꞌo̱j ruꞌum Moyses reꞌ take reꞌ ta bih xicamanej aweh chi atobjic tak chiwach ajawric reꞌreꞌ raj yuꞌna cꞌahchiꞌ chic acꞌacharic chi chopo̱j ana̱ tak ruꞌum i Dios eh reꞌreꞌ til ato̱b chaweh tak. \s1 Reꞌ hoj aj niminel rehquen chic rajawric i Dios wilco̱j, maꞌ reꞌ ta chic chi rehquen rajawric i mahc \p \v 15 Ha̱ꞌ, ruꞌum chi xnikꞌor lok chi cꞌahchiꞌ nak kacꞌacharic chi chopo̱j kana̱ cuꞌum take takꞌanic yeꞌo̱j ruꞌum Moyses raj yuꞌna reꞌ chic Dios reꞌ nchopbic kana̱ reꞌ chic reꞌ ntoꞌbonic keh, wilic take equikꞌoric chi ru̱cꞌ nicꞌuhbalanic cꞌahchiꞌ riyeꞌeric kꞌab keh hoj aj niminel chi eriban chi ekojmahcanic. Maꞌxta, maꞌ jeꞌ ta reꞌ i cꞌuhtunic cꞌahchiꞌqui̱n \v 16 reꞌ laꞌ wili cꞌuhtunic niban: Jeꞌ ricab awehtꞌalim tak chi hab paꞌ wach u̱cꞌ nakꞌahsaj awi̱b tak chi birinic kꞌoric reꞌ woꞌ reꞌ nwihꞌic rajawric chana̱ tak, jeꞌ woꞌ awehtꞌalim tak nicꞌ wach ncꞌuluric nok chopo̱j ana̱ tak ruꞌum i ribanaric i mahc on ruꞌum i Dios. Jeꞌ reꞌ nikꞌor maj reꞌ cꞌacharel reꞌ rikꞌahsaj ri̱b chi mahcanic, reꞌreꞌ maꞌxta ricꞌacharic chi junelic ru̱cꞌ i Dios nok camnak chic je. Raj i cꞌacharel reꞌ rikꞌahsam chic ri̱b chi ribirmijic kꞌoric chiwach i Dios reꞌ cok reꞌ npahbabjic chi coric wach ricꞌux. \p \v 17 Chiri̱j chi nikꞌorom chic lok reꞌreꞌ, reꞌ hin kꞌe̱ꞌ nitioxej reh Dios ruꞌum nok to̱b ta reꞌ nak i mahc wilic rajawric chana̱ tak jeꞌ ricab nok china̱ jenoꞌ aj camanom reꞌ woꞌ ajabe̱s wilic rajawric china̱, yuꞌna maꞌ jeꞌ ta chic reꞌ ncꞌuluric awu̱cꞌ tak. Jeꞌ reꞌ nikꞌor maj naxabiraj tak i lokꞌ laj cꞌuhtunic kꞌoro̱j aweh tak chiri̱j i Jesus eh xacꞌul woꞌ tak pan awa̱mna tak ru̱cꞌ chiꞌnchel cꞌuxlis, \v 18 reꞌ hat-tak xatcahnic tak chi tehlic chic awi̱j tak chiwach i mahc reꞌ wilic nak rajawric chana̱ tak jeꞌ ricab nanteheric ri̱j jenoꞌ aj camanom maꞌ reꞌ ta chic i ajabe̱s reꞌ nak wilic cok wi̱ꞌ wilic rajawric china̱. Jeꞌ reꞌ kꞌuruꞌ yuꞌna jeꞌ na waꞌric toco̱m chic ajabe̱s xakꞌahsaj awi̱b tak chiwach chi camanic eh chi eticꞌacharic tak chiwach ru̱cꞌ coric wach cꞌuxlis. \p \v 19 Chacuy tak nimahc chi nok cꞌahchiꞌ nikꞌoric je awu̱cꞌ tak chiri̱j i kꞌoro̱j chic cho aweh tak, reꞌ hin cꞌahchiꞌ nijalwachem wach ru̱cꞌ i noꞌjbal nkilow chi ncꞌuluric chi kaxilac i hoj cꞌacharel xa reꞌ laꞌ i ricorquil wili, reꞌ hin jeꞌ reꞌ cꞌahchiꞌ nibanam ruꞌum nok nicapaj wi toco̱m chic rikꞌormojic eniban je aweh tak maꞌ eta nak narak tak chiri̱j. Reꞌ aj wili jalwach kꞌoric nikꞌor je aweh tak: Jeꞌ ricab rikꞌahsjic ri̱b pa ricamaj riban jenoꞌ aj camanom jeꞌ woꞌ reꞌ xakꞌahsaj awi̱b hat-tak najtir kꞌi̱j chi risiqꞌuiric ribanaric i cꞌahbilal chꞌi̱l woꞌ ribanaric xa paꞌ jaric mahquilal. Wi najtir kꞌi̱j jeꞌ reꞌ rikꞌahsjic awi̱b xaꞌn tak, yuꞌna chic chi xakꞌahsaj awi̱b tak chi rinimjic i Dios til curman chi riman chic rikꞌahsjic awi̱b na̱banam tak chi ribanaric i haj wilic i coric wach chi banaric. \v 20 Coric ruꞌ, awu̱cꞌ hat-tak xcꞌuluric jeꞌ ricab ncꞌuluric ru̱cꞌ aj camanom reꞌ nok wilic chic chi rehquen rajawric i jenaj ajabe̱s, ricꞌraj chi maꞌ tanlic ta chic chiri̱j ribanaric i haj nak wilic ra̱j i jenaj chic ajabe̱s eh ruꞌum reꞌ najtir cho kꞌi̱j maꞌxta nak cho chana̱ tak ribanaric i haj wilic i coric wach noꞌjbal reꞌ laꞌ nak i mahc xwihꞌic cho rajawric chana̱ tak. \v 21 To̱b ta nak chaweh cho hat-tak wilic nak ricorquilal awihꞌic tak cho chipam i capew-bal reꞌreꞌ, yuꞌna maꞌ jeꞌ ta chic reꞌ. Yuꞌna kꞌe̱ꞌ laꞌ chic tiqꞌuixꞌic tak ruꞌum take cꞌahbil laj bano̱j xaꞌn tak cho maj awehtꞌalim tak chi reꞌ take bano̱j reꞌreꞌ, reꞌ maꞌxta bih xicamanej aweh tak chi junpech, riban reꞌ chi reꞌ take jeꞌ reꞌ quibanic maꞌ eta quicꞌacharic chi junelic ru̱cꞌ i Dios chiri̱j nok camnak chic take je. \p \v 22 Jeꞌ reꞌ ajic to̱b ta najtir cho kꞌi̱j maꞌxta nak i ihk chana̱ tak chi ribanaric i haj nak wilic i coric wach cꞌuxlis, yuꞌna chic maꞌ jeꞌ ta chic reꞌ nbanjic awu̱cꞌ tak maj jeꞌ ricab nanteheric ri̱j jenoꞌ aj camanom, ricana̱ꞌ wihꞌic chi rehquen rajawric jenoꞌ toco̱m chic ajabe̱s, jeꞌ woꞌ reꞌ hat-tak xacana̱ꞌ woꞌ tak wihꞌic chi riꞌsil rajawric i mahc. Chi jeꞌ reꞌ xa jeꞌ na ricab chi reꞌ hat-tak xakꞌahsaj awi̱b tak pan kꞌab jenoꞌ toco̱m chic ajabe̱s chi aj camanom, reꞌ chic i Dios wilic chi Ajabe̱s chana̱ tak eh ruꞌum reꞌ, reꞌ cꞌacharic ru̱cꞌ coric wach cꞌuxlis reꞌ chic reꞌ i ihk wilic chana̱ tak chi ribanaric yuꞌna. Wi jeꞌ reꞌ naꞌn tak reꞌ aj i wili enyeꞌeric aweh tak nacohlsjok wach acꞌacharic china̱ acꞌal wili: Cu eticꞌacharic tak chi junelic to̱b ta tiquimok tak je. \v 23 Jeꞌ aj reꞌ enyeꞌeric aweh tak maj ruꞌum reh ritahkaljic i Jesus naꞌn tak, reꞌ Dios jeꞌ ricab chi cꞌahchiꞌ ta nak riyeb jenoꞌ asi̱ tak, xiyew chic aweh chi eticꞌacharic tak chi junelic to̱b ta tiquimok tak je. Raj take cꞌacharel reꞌ nquikꞌahsaj qui̱b chi mahcanic maꞌ jeꞌ ta reꞌ ncꞌuluric cu̱cꞌ maj jeꞌ ricab nok reꞌ take aj camanom nquicꞌul tojbal reh quicamaj ncaꞌn, jeꞌ woꞌ reꞌ i Dios naribanam woꞌ chi reꞌ take reꞌ naquiquimok je enquicꞌul chi tojbal queh chi maꞌ eta quicꞌacharic ar reꞌ wilic wi̱ꞌ i Dios. \c 7 \s1 Maꞌ reꞌ ta chic i Cꞌuhbal Yeꞌo̱j reh Moyses nchopbic kana̱ \p \v 1 Hat-tak wich aj niminel reh Jesus, reꞌ nanikꞌorom lok wili reꞌ hat-tak echic narak tak chiri̱j chi coric yuꞌna, ruꞌum nok anaꞌbem tak chic chi coric nicꞌ wach ncamanic i Cꞌuhbal Yeꞌo̱j reh Moyses chi richoporic kana̱ i hoj ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel. Ruꞌum chi anaꞌbem tak chic chi coric reꞌreꞌ, xanaꞌbej woꞌ tak chi coric chi reꞌ cꞌuhbal reꞌreꞌ richop kana̱ xa reꞌ nok cu cꞌachalco̱j, chiri̱j chic ruꞌ maꞌxta chic \v 2 jeꞌ ricab nkilow chi ncꞌuluric ru̱cꞌ i cꞌuhbal nchopbic na̱ ricꞌacharic jenoꞌ ixok chꞌi̱l i ribahi̱l nancaꞌn caxa̱ra. Reꞌ cꞌuhbal reꞌreꞌ ritikꞌa̱ꞌ chi nok caxa̱ra chic ru̱cꞌ i ribahi̱l, reꞌ ixok maꞌ yeꞌo̱j ta chic kꞌab reh chi erisicꞌ chic jenoꞌ winak chi naribahilem chiwach rikꞌijil ricꞌacharic ribahi̱l, ra̱j nchel wi xquimic je i ribahi̱l reꞌ ixok reꞌreꞌ ncahnic chi tehlic woꞌ chic ri̱j chiwach i takꞌanic reꞌreꞌ eh chi ribanaric woꞌ chic caxa̱ra. \v 3 Kakꞌor wi reꞌ ixok reꞌreꞌ risicꞌ chic jenoꞌ winak nok cu cꞌachlic ribahi̱l, reꞌreꞌ enkꞌormojic reh chi cꞌoyo̱m laj ixok, tzꞌa̱b ruꞌ wi xquimic je ribahi̱l reꞌ ixok reꞌreꞌ ncahnic chi tehlic chic ri̱j chiwach i takꞌanic reꞌreꞌ eh wi xiban woꞌ chic caxa̱ra maꞌ eta nkꞌormojic chi cꞌoyo̱m laj ixok. \p \v 4 Nicꞌ paꞌ wach nkꞌormojic chiri̱j ixok reꞌreꞌ, jeꞌ aj woꞌ reꞌ eriban chi enkꞌormojic chawi̱j i wili i hat-tak wich aj niminel reh Jesus: Reꞌ hat-tak maꞌ reꞌ ta chic i rajawric i Cꞌuhbal Yeꞌo̱j reh Moyses wilic chana̱ tak maj reꞌ Jesus reꞌ Pahbamaj chi Kꞌatal Kꞌoric, xquimic reh chi toco̱m chic enwihꞌic rajawric chana̱ tak. Yuꞌna ajic reꞌ wilic rajawric chana̱ tak reꞌ chic i Jesus reꞌ xuctic woꞌ chi quixilac take camnak reh chi reꞌ hoj raj tahkanel ewoꞌ nkaꞌn take bano̱j quibanic chi nyeꞌeric rilokꞌil i kAja̱w Dios, \v 5 ra̱j najtir cho kꞌi̱j maꞌ jeꞌ ta reꞌ xkaꞌn cho. Nok cu hoj nak aj mahc reꞌ hoj xa eli̱c woꞌ kꞌe̱ꞌ xkotowej ribanaric i mahc eh riman chic xiban i Cꞌuhbal Yeꞌo̱j reh Moyses chi xkotowej ribanaric take bano̱j reꞌ xa ncaꞌn chi reꞌ take cꞌacharel ncaꞌn reꞌreꞌ maꞌ eta quicꞌacharic ru̱cꞌ i Dios chiri̱j quiquimic. \v 6 Ra̱j yuꞌna maꞌ jeꞌ ta chic reꞌ ncꞌuluric ku̱cꞌ maj pan toco̱m chic rikꞌijil wilco̱j wi̱ꞌ nok chi reꞌ chic i Lokꞌ laj rUxlabal i Dios n-nimjic eh ruꞌum reꞌ riban chic chi enkaꞌn ribanaric haj wilic ra̱j i Dios. Chi maꞌ wilco̱j ta chic chipam i najtir rikꞌijil chi cu reꞌ i Cꞌuhbal Yeꞌo̱j reh Moyses n-nimjic, xatcahnic woꞌ tak chi tehlic chic awi̱j tak chiwach i cꞌuhbal nchopbic nak ana̱ tak reꞌreꞌ jeꞌ ricab ncꞌuluric ru̱cꞌ ixok reꞌ naxquimic je ribahi̱l reꞌ wilic nak rajawric china̱ ricꞌacharic xcahnic chi tehlic chic ri̱j chiwach i tikꞌinic reꞌ rikꞌor nak chi maꞌ riban ta chi ewoꞌ chic riban caxa̱ra wi cu cꞌachlic ribahi̱l. \s1 Maꞌ ta nak ruꞌum reh cꞌuhbal xyeꞌeric reh Moyses maꞌ xkarak ta nak chiri̱j chi hoj aj mahc \p \v 7 Ha̱ꞌ, ruꞌum chi xnikꞌor chi tehlic chic awi̱j tak chiwach i Cꞌuhbal Yeꞌo̱j reh Moyses wilic aweh tak equikꞌoric chi reꞌ hin cꞌahchiꞌ woꞌ nikꞌorom chi reꞌ Cꞌuhbal Yeꞌo̱j reh Moyses reꞌreꞌ nbanic chi reꞌ hoj kojmahcanic. Maꞌxta, reꞌ hin maꞌ jeꞌ ta reꞌ cꞌahchiꞌ nikꞌorom reꞌ laꞌ i wili i nicꞌuhtunic niban: Maꞌ ta nak ruꞌum i Cꞌuhbal Yeꞌo̱j reh Moyses reꞌ hoj ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel maꞌ jaruj ta nak xkanaꞌbej chi wilic poꞌ nak take kabano̱j reꞌ cꞌahchiꞌ kaꞌnam mahc poꞌ nchel take. Reh chi encꞌutunic wach ricorquilal i kꞌoro̱j lok, kilow reꞌ ncꞌuluric nok reꞌ hoj kꞌe̱ꞌ nkacꞌax wach i paꞌ bih wilic reh jenoꞌ cꞌacharel cu rehtal nkacꞌax nak wach rimakꞌaric reh. Maꞌ ta nak kꞌoro̱j ribiral ruꞌum i Cꞌuhbal Yeꞌo̱j reh Moyses chi maꞌxta kacꞌaxam wach i paꞌ bih wilic reh jenoꞌ cꞌacharel cu rehtal nkacꞌax nak wach rimakꞌaric reh maꞌ xkanaꞌbej ta woꞌ nak wi nchel mahc woꞌ nak cꞌahchiꞌco̱j nok jeꞌ reꞌ nkaꞌn. \v 8 Reꞌ cok ruꞌ jeꞌ ricab nok pan jenoꞌ kꞌakꞌanic wilic jenaj yeꞌa̱b reꞌ npꞌuhtic je wi̱ꞌ, jeꞌ aj woꞌ reꞌ rehtꞌaljic i kamahc nkaꞌn, ar npꞌuhtic cho ru̱cꞌ take takꞌanic yeꞌo̱j cho ruꞌum i Dios najtir kꞌi̱j. Ruꞌum aj reꞌ kehtꞌalim chi reꞌ ritutil i mahc wilic pan ka̱mna nbanic chi kꞌe̱ꞌ woꞌ chic nkotowej ribanaric chiꞌnchel wach cꞌahbilal. Reꞌreꞌ nkanaꞌbej ruꞌum chi wilic ku̱cꞌ i Cꞌuhbal Yeꞌo̱j reh Moyses maj jeꞌ ricab ncꞌuluric ru̱cꞌ jenoꞌ cꞌacharel nanquimic je chi maꞌ nkehtꞌalij ta chic i chaj bih cꞌahchiꞌ ribanam, jeꞌ woꞌ reꞌ i hoj maꞌ nkanaꞌbej ta woꞌ nak i kꞌoro̱j wili chiri̱j i ritutil i mahc maꞌ ta nak wilic ku̱cꞌ i cꞌuhbal reꞌreꞌ. \v 9 Jeꞌ reꞌ nikꞌor maj najtir cho kꞌi̱j xwihꞌic cho jenaj rikꞌijil nok reꞌ cꞌuhbal reꞌreꞌ maꞌxta nak ku̱cꞌ i hoj ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel eh ruꞌum reꞌ maꞌ xkehtꞌalij ta nak chi wilic poꞌ nak take kabano̱j reꞌ cꞌahchiꞌ kaꞌnam mahc poꞌ nchel take, xa reꞌ laꞌ xponic rikꞌijil chi xyeꞌeric keh i Cꞌuhbal Yeꞌo̱j reh Moyses. Ru̱cꞌ reꞌ, nok reꞌ chic i cꞌuhbal reꞌreꞌ ntakꞌanic chi kana̱ i hoj ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel chi maꞌxta kamahcanic, xkanaꞌbej chi wilic take kabano̱j cꞌahchiꞌ kaꞌnam, mahc poꞌ nchel take eh jeꞌ woꞌ xkanaꞌbej woꞌ chi maꞌ eta kojcꞌacharic ru̱cꞌ i Dios chiri̱j kaquimic je. \p \v 10 Ar aj ruꞌ naxkanaꞌbej reꞌreꞌ xkarak woꞌ chiri̱j i wili: Chi reꞌ Cꞌuhbal Yeꞌo̱j reh Moyses reꞌ ntakꞌanic chi kana̱ chi maꞌxta chic kamahcanic reh chi jeꞌ reꞌ ekojcꞌacharic woꞌ ru̱cꞌ i Dios chi junelic, xcamanic woꞌ keh chi rinabjic chi nakojquimok je maꞌ eta woꞌ riban chi ekojcꞌacharic ru̱cꞌ chi jeꞌ reꞌ kawi̱ꞌ \v 11 maj reꞌ kamahc reꞌ woꞌ reꞌ nbanic chi jeꞌ reꞌ ncꞌuluric ku̱cꞌ. Reꞌ Cꞌuhbal Yeꞌo̱j reh Moyses reꞌ aj woꞌ reꞌ xcamanic reh mahc reh chi xcꞌuluric ku̱cꞌ chi jeꞌ reꞌ maj pa risa̱l chic xojcapewenic ruꞌum kamahc, pꞌuht kacapam chi ruꞌum chi reꞌ Cꞌuhbal Yeꞌo̱j reh Moyses nchopbic kana̱, ta kꞌoric chiri̱j chi kojmahcanic. \v 12 Jeꞌ reꞌ kꞌuruꞌ kabiram chic chiꞌnchel reꞌreꞌ chiri̱j i Cꞌuhbal Yeꞌo̱j reh Moyses reꞌ aj wili ra̱j kꞌormojic chiri̱j: Reꞌ cꞌuhbal reꞌreꞌ jenaj cꞌuhbal kꞌe̱ꞌ lo̱kꞌ eh juꞌjunal queh take takꞌanic wilque̱b chipam i cꞌuhbal reꞌreꞌ kꞌe̱ꞌ woꞌ lo̱kꞌ take eh chiꞌnchel reꞌreꞌ, xyeꞌeric reh chi naribanam chi coric ok wach kacꞌux eh holohic ok take kabano̱j. \p \v 13 Coric ruꞌ, wilic take takꞌanic wilque̱b chipam i Cꞌuhbal Yeꞌo̱j reh Moyses xiyeꞌeric reh chi holohic ok take kabano̱j, nqui nkꞌormojic xa reꞌ laꞌ wilic woꞌ take jeꞌ wili nquikꞌor chiwi̱j: \p «Chaweh hat maꞌ Lu̱ꞌ, reꞌ take takꞌanic nbanic keh chi nakojquimic je maꞌ riban ta chi ekojwihꞌic reꞌ wilic wi̱ꞌ i Dios, nqui enquikꞌor. \p Ra̱j nitijinic i hin maꞌ jaruj ta eriban chi jeꞌ reꞌ i rikꞌor, reꞌ laꞌ i wili rikꞌor nitijinic i hin: Juꞌjun queh take takꞌanic xyeꞌeric keh reꞌreꞌ reh chi holohic ok kabano̱j nakaꞌnam, xicamanic woꞌ keh i hoj ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel chi naxojmahcanic xkanaꞌbej woꞌ haj wilic i mahc xkaꞌn eh jeꞌ woꞌ xkanaꞌbej chi ruꞌum reh kamahc maꞌ riban ta nak chic chi ekojwihꞌic reꞌ wilic wi̱ꞌ i Dios. Reꞌ nitijinic kꞌuruꞌ rikꞌor chi ru̱cꞌ take takꞌanic xyeꞌeric keh reꞌreꞌ reh chi holohic ok kabano̱j nakaꞌnam ncꞌuhtunic lok wach haj wilic cꞌahbilal ncꞌuluric nakojmahcanic. \s1 Ruꞌum rajawric i mahc reꞌ cꞌacharel maꞌ riban ta rinimjic i Cꞌuhbal Yeꞌo̱j reh Moyses \p \v 14 Jeꞌ reꞌ kꞌuruꞌ reꞌ wili nkehtꞌalij chiri̱j i Cꞌuhbal Yeꞌo̱j reh Moyses: Chi reꞌ take kꞌoric wilic chipam reꞌ take reꞌ kꞌoro̱j ruꞌum i Lokꞌ laj rUxlabal i Dios. Ra̱j chiwach i cꞌuhbal reꞌreꞌ, reꞌ hin xa hin jenaj cꞌacharel jeꞌ ru̱cꞌ maꞌxta ransil chi ricꞌamjic na̱ eh ruꞌum reꞌreꞌ ncꞌuluric wu̱cꞌ jeꞌ ricab ncꞌuluric ru̱cꞌ i cꞌacharel jeꞌ ru̱cꞌ nancꞌayjic je, xa reꞌ woꞌ i camanic takꞌamaj ruꞌum ajabe̱s xlokꞌbic reh, xa reꞌ woꞌ reꞌ riban, maj reꞌ hin xa reꞌ woꞌ i mahcanic niban. \v 15 Nok jeꞌ reꞌ niban, reꞌ aj wili ncꞌuluric wu̱cꞌ: Reꞌ hin maꞌ nirak ta chiri̱j chaj bih riwi̱ꞌ naniban i mahc eh jeꞌ reꞌ nikꞌor maj maꞌ nirak ta chiri̱j chaj waꞌric chi reꞌ hin nok nwa̱j nak nibanam i haj wilic i tare̱t, maꞌ reꞌ ta woꞌ chic reꞌ niban, reꞌ laꞌ chic i mahc reꞌ maꞌ nwa̱j ta nak ribanaric reꞌ chic reꞌ niban. \v 16 Jeꞌ reꞌ kꞌuruꞌ nok reꞌ hin niban i haj wilic maꞌ nwa̱j ta nak chi nanibanam, xa cꞌuhtunic riban lok reh reꞌ xnikꞌor chic lok chiri̱j i Cꞌuhbal Yeꞌo̱j reh Moyses. Reꞌ aj wili ricꞌuhtaj lok: Reꞌ cꞌuhbal reꞌreꞌ xyeꞌeric cho reh chi enkaꞌn i coric wach cꞌuxlis \v 17 xa reꞌ laꞌ hoj maꞌ jeꞌ ta woꞌ reꞌ nkaꞌn, jeꞌ laꞌ chic wili ncꞌuluric ku̱cꞌ: Chi maꞌ reꞌ ta chic i hoj wilic kajawric china̱ kacꞌacharic, reꞌ laꞌ chic i ritutil mahc reꞌ chic reꞌ til nchopbic na̱ kacꞌacharic. \v 18 Nok jeꞌ reꞌ ncꞌuluric, jeꞌ woꞌ kehtꞌalim chi jeꞌ wili ncꞌuluric ku̱cꞌ i hoj: Reꞌ hoj maꞌxta chic kansil chi ribanaric i coric wach cꞌuxlis eh kehtꞌalim chi jeꞌ reꞌ ncꞌuluric maj pan kacapew-bal nka̱j nak kaꞌnam i coric wach cꞌuxlis xa reꞌ laꞌ maꞌ reꞌ ta woꞌ chic reꞌreꞌ nkaꞌn, \v 19 reꞌ laꞌ chic i mahc reꞌ maꞌ nka̱j ta nak kaꞌnam, reꞌ chic reꞌ nkaꞌn eh chi jeꞌ reꞌ, maꞌ reꞌ ta chic i coric wach cꞌuxlis nka̱j kaꞌnam. \v 20 Jeꞌ reꞌ kꞌuruꞌ nok reꞌ hoj nkaꞌn i haj wilic reꞌ maꞌ nka̱j ta nak kaꞌnam, ricꞌuhtaj lok i kꞌoro̱j chic lok wili: Chi maꞌ reꞌ ta chic i hoj wilic kajawric china̱ kacꞌacharic, reꞌ laꞌ chic i ritutil mahc reꞌ chic reꞌ til nchopbic na̱ kacꞌacharic. \p \v 21 Chi jeꞌ aj reꞌ nankacoj rehtal chi reꞌ mahc reꞌ maꞌ nka̱j ta nak ribanaric reꞌ woꞌ ritutil i mahc reꞌ nchopbic kana̱ nbanic cho eh chi jeꞌ reꞌ, reꞌ hoj to̱b ta nak nka̱j kaꞌnam i coric wach cꞌuxlis maꞌ reꞌ ta woꞌ chic reꞌ nkaꞌn \v 22 maj to̱b ta nak reꞌ hoj xa suk chic pan ka̱mna nkacoj pan kacapew-bal chi tare̱t rikꞌor i Cꞌuhbal Yeꞌo̱j reh Moyses, \v 23 maꞌ reꞌ ta chic i cꞌuhbal reꞌreꞌ wilic rajawric chi kana̱, nkarak laꞌ chiri̱j chi toco̱m chic wilic rajawric chi kana̱. Kakꞌor jeꞌ ricab jenaj aj camanom maꞌ ra̱j ta chic ribiram kꞌoric chiwach i wilic nak chi ajabe̱s china̱, jeꞌ woꞌ reꞌ i hoj nok toco̱m chic wilic rajawric chi kana̱, maꞌ cꞌahchiꞌ ta chic kabiram kꞌoric chiwach i Cꞌuhbal Yeꞌo̱j reh Moyses to̱b ta woꞌ nak kehtꞌalim cho pan kacapew-bal chi tare̱t i kꞌoric riban. Reꞌ ncꞌuluric ku̱cꞌ i hoj yuꞌna jeꞌ ricab ncꞌuluric ru̱cꞌ jenoꞌ cꞌacharel nchoporic eh ncꞌamaric je reh chi toco̱m chic ajabe̱s enwihꞌic rajawric china̱. Jeꞌ reꞌ nikꞌor maj reꞌ mahc reꞌ til kꞌe̱ꞌ nka̱j kaꞌnam ribanaric, reꞌ aj reꞌ nwihꞌic rajawric chi kana̱. \v 24 Ruꞌum nok chi jeꞌ reꞌ riwi̱ꞌ kacꞌacharic, reꞌ hin nicapaj chi riwi̱ꞌ nak chi enikꞌor chi kꞌe̱ꞌ quetal kawach maꞌ ta nak wilic jenoꞌ aj coꞌlem keh chiwach i kaquimic reꞌ cꞌahchiꞌ ricora̱b je wi̱ꞌ ri̱b katiꞌjolal kabakil wili. \v 25 Ra̱j wili wilic jenaj aj coꞌlem keh. Chi jeꞌ aj reꞌ ku̱cꞌ i hoj ncꞌuluric jeꞌ ricab ncꞌuluric ru̱cꞌ i cꞌacharel reꞌ ncamanic chiwach quib ok chi ajabe̱s reꞌ wilic i cajawric china̱, maj chi kana̱ i hoj wilic rajawric Cꞌuhbal Yeꞌo̱j reh Moyses reꞌ nkacꞌam na̱ ruꞌum chi pan kacapew-bal kehtꞌalim cho chi tare̱t i kꞌoric riban eh jeꞌ woꞌ chi kana̱ i hoj wilic woꞌ rajawric ritutil i mahc reꞌ nbanic chi kꞌe̱ꞌ nkitowej ribanaric i cꞌahbilal. Ru̱cꞌ i cꞌaxquilal reꞌreꞌ, reꞌ hin kꞌe̱ꞌ nitioxej johtok i Dios ru̱cꞌ i wili: Chi reꞌ ncoꞌlonic keh chiwach i cꞌaxquilal reꞌreꞌ, reꞌ peꞌ Ajabe̱s Jesus reꞌ Pahbamaj chi Kꞌatal Kꞌoric chi kana̱! \c 8 \s1 Curman chi reꞌ Lokꞌ laj Uxlabal naribehsenic reh kacꞌacharic i hoj aj niminel \p \v 1 Ruꞌum chi reꞌ Jesus reꞌ Pahbamaj chi kaKꞌatal Kꞌoric ncoꞌlonic keh, reꞌ woꞌ wili nikꞌor aweh tak yuꞌna chi ncꞌuluric ku̱cꞌ i hoj raj tahkanel: Ruꞌum chi kojcꞌacharic chi maꞌ chopo̱j ta kana̱ ruꞌum i noꞌjbal reꞌ wilic wi̱ꞌ i ritutil i mahc reꞌ laꞌ chic i Lokꞌ laj Uxlabal reꞌ chic reꞌ nchopbic kana̱, reꞌ hoj maꞌ wilic ta chic i tiꞌcꞌaxic chi kana̱ reꞌ narichalic nak chi kana̱ ruꞌum kamahc. \v 2 Jeꞌ reꞌ nikꞌor maj jeꞌ ricab ncꞌuluric ru̱cꞌ jenaj aj camanom reꞌ ncahnic chi tehlic chic ri̱j nok toco̱m chic ajabe̱s nesenic reh chi riꞌsil rajawric ajabe̱s wilic nak wi̱ꞌ, reꞌ Jesus reꞌ Pahbamaj chi kaKꞌatal Kꞌoric xiban chi reꞌ Lokꞌ laj Uxlabal reꞌ nyeꞌbic keh i acꞌ kacꞌacharic nchopbic kana̱ eh ru̱cꞌ reꞌreꞌ, reꞌ Jesus xojresaj chi rehquen rajawric i ritutil i mahc. Jeꞌ woꞌ xiban chi maꞌ eta kojcahnic chi maꞌ eta kojcꞌacharic ru̱cꞌ i Dios nok hoj chic camnak je. \p \v 3 Reꞌ xiban i Jesus reꞌreꞌ maꞌ jaruj ta xcꞌuluric nok cu wilco̱j chi chopo̱j kana̱ ruꞌum i Cꞌuhbal Yeꞌo̱j reh Moyses. Jeꞌ reꞌ nikꞌor maj to̱b ta reꞌ cꞌuhbal reꞌreꞌ ritakꞌa̱ꞌ keh ribanaric i coric, reꞌ hoj maꞌxta ransil i kanoꞌjbal chi ribanaric. Ruꞌum chi jeꞌ nak reꞌ kawi̱ꞌ, reꞌ wili xiban i Dios chi toꞌbal keh: Reꞌreꞌ xitakꞌa̱ꞌ cho ayuꞌ wach acꞌal i Jesus reꞌ rAcꞌu̱n reh chi reꞌ chic reꞌ xcꞌulbic reh i tiꞌcꞌaxic nariyeꞌeric nak keh hoj chiꞌnchel cꞌacharel ruꞌum kamahc. Jeꞌ woꞌ, reꞌ Dios xiban woꞌ chi reꞌ Jesus xasjic chi wilic ritiꞌjolal ribakil jeꞌ ricab katiꞌjolal kabakil i hoj cꞌacharel aj mahc. Chi jeꞌ reꞌ riwi̱ꞌ i Jesus, reꞌ Dios xiban woꞌ chic i wili: Reꞌreꞌ xiyew reh chi reꞌ ritutil i mahc reꞌ wilic nak chi kana̱, xesmejic lok ruꞌum. \v 4 Chaj bih riwi̱ꞌ chi xiban i Dios chiꞌnchel reꞌreꞌ? Reꞌ Dios xiban chi jeꞌ reꞌ reh chi reꞌ hoj reꞌ ekojcꞌacharic chi maꞌ reꞌ ta chic ritutil i mahc wilic rajawric chi kana̱ reꞌ laꞌ chic rajawric i Lokꞌ laj Uxlabal wilic chi kana̱ eh ru̱cꞌ reꞌreꞌ echic nkaꞌn canar rinimjic take takꞌanic bano̱j chipam i Cꞌuhbal Yeꞌo̱j reh Moyses. \p \v 5 Jeꞌ reꞌ kꞌuruꞌ ru̱cꞌ i nikꞌorom chic lok, nkilow chi wilic caꞌchꞌuk wach cꞌacharel: Reꞌ take cꞌacharel reꞌ quicꞌacharic chi reꞌ ritutil mahc nchopbic na̱ quinoꞌjbal eh ruꞌum reꞌ eli̱c woꞌ wilic pan quicapew-bal ribanaric i mahc reꞌ rotowej i noꞌjbal reꞌreꞌ. Reꞌ chic take junchꞌuk, reꞌ chic i Lokꞌ laj Uxlabal nchopbic quina̱ eh ruꞌum reꞌ, reꞌ ricꞌamaric na̱ i haj paꞌ wilic noꞌjbal nyeꞌeric queh ruꞌum i Lokꞌ laj Uxlabal reꞌ woꞌ reꞌ ncaꞌn ribanaric. \v 6 Chiqui̱j take quicꞌacharic chi cꞌahchiꞌ quicꞌamam na̱ take noꞌjbal nyeꞌeric queh ruꞌum i Lokꞌ laj Uxlabal, nikꞌor aweh tak chi reꞌ take reꞌ xa suk laj cꞌacharic woꞌ nacaꞌnam chi junpech ar ru̱cꞌ Dios ra̱j take quicꞌacharic chi cꞌahchiꞌ caꞌnam i cꞌahbilal rikꞌor cho i quicapew-bal, nikꞌor aweh tak chi reꞌ take reꞌ naquiquimok je maꞌ reꞌ ta ru̱cꞌ i Dios naquicꞌacharic chi junpech. \v 7 Jeꞌ reꞌ nikꞌor chi ncꞌuluric ruꞌum ncꞌulmujic woꞌ wili cu̱cꞌ take cꞌacharel cꞌahchiꞌque̱b chi cꞌahbilal ruꞌum chi maꞌ riban ta chi queh chi nquiyew qui̱b pan kꞌab i Dios: Reꞌ take cꞌacharel reꞌreꞌ quiꞌo̱j mikrok chi ra̱j ixowonel chic i Dios take ruꞌum reh quicapew-bal reꞌreꞌ. \p \v 8 Chi jeꞌ reꞌ ncꞌuluric reꞌ take cꞌacharel reꞌreꞌ, reꞌ quicꞌacharic chi reꞌ ritutil i mahc nchopbic na̱ quinoꞌjbal, maꞌ jaruj ta nquisuksaj ricꞌux i Dios ru̱cꞌ cꞌahchiꞌque̱b. \v 9 Ra̱j awu̱cꞌ hat-tak maꞌ jeꞌ ta reꞌ ncꞌuluric ruꞌum nok reꞌ hat-tak maꞌ ticꞌacharic ta tak chic chi chopo̱j ana̱ tak ruꞌum ritutil i mahc. Reꞌ chic hat-tak ticꞌacharic laꞌ tak chi chopo̱j ana̱ tak ruꞌum i Lokꞌ laj Uxlabal reꞌ til wilic awu̱cꞌ tak. Ruꞌum chi reꞌ Lokꞌ laj Uxlabal reꞌ riyeb aweh tak i Dios chꞌi̱l i Jesus reꞌ Pahbamaj chi Kꞌatal Kꞌoric wilic awu̱cꞌ tak, reꞌreꞌ ncꞌuhtunic lok wi̱ꞌ chi reꞌ hat-tak, hat-tak aj niminel reh Jesus. Jeꞌ reꞌ nikꞌor maj reꞌ cꞌacharel reꞌ maꞌ wilic ta ru̱cꞌ i Lokꞌ laj Uxlabal kehtꞌal chi maꞌ reꞌ ta raj tahkanel. \v 10 Raj i hat-tak til wilic awu̱cꞌ tak i Lokꞌ laj Uxlabal eh chi jeꞌ reꞌ, reꞌ Jesus reꞌ Pahbamaj chi Kꞌatal Kꞌoric, til xa wilic woꞌ awu̱cꞌ tak. Ruꞌum aj reꞌ xa cu reꞌ woꞌ nok xiban i Dios chi coric chic wach acꞌux tak, reꞌ Lokꞌ laj Uxlabal xiban woꞌ chi junelic chic i cꞌacharic xacꞌul tak ru̱cꞌ, to̱b ta woꞌ til pa ricorquilal hoj chiꞌnchel nakaquimic je. \v 11 Reꞌ cok ruꞌ to̱b ta woꞌ nariponic i kꞌi̱j chi reꞌ katiꞌjolal reꞌ quimic ri̱j yuꞌna narisahchic wach nakojquimok je, reꞌ hoj xa maꞌxta woꞌ kaquimic je chi junpech ruꞌum chi wilic ku̱cꞌ i Lokꞌ laj Uxlabal reꞌ xucsunic cho reh chi quixilac take camnak i Jesus reꞌ Pahbamaj chi Kꞌatal Kꞌoric. Maꞌ xa reꞌ ta reꞌ, jeꞌ laꞌ woꞌ ruꞌum chi wilic ku̱cꞌ ruꞌ naribanam woꞌ chi reꞌ katiꞌjolal naricꞌacharic woꞌ chic cho. \p \v 12 Jeꞌ aj reꞌ kꞌuruꞌ was tak nicha̱kꞌ, jeꞌ ricab ncꞌuluric ru̱cꞌ jenoꞌ aj cꞌa̱s chi reꞌ nwihꞌic rajawric china̱ reꞌ woꞌ i cꞌacharel reꞌ nyeꞌbic riquime̱l, jeꞌ woꞌ reꞌ awu̱cꞌ hat-tak. Jeꞌ reꞌ nikꞌor maj reꞌ Lokꞌ laj Uxlabal wilic awu̱cꞌ tak reꞌ chic reꞌ wilic rajawric chana̱ tak yuꞌna. Chi jeꞌ reꞌ kꞌuruꞌ chi maꞌ reꞌ ta chic i ritutil i mahc wilic rajawric chana̱ tak, maꞌ riban ta chic chi eticꞌacharic tak chi cu cꞌahchiꞌca̱t tak chi mahcanic. \v 13 Jeꞌ reꞌ nikꞌor maj wi cu jeꞌ reꞌ cꞌacharic naꞌn tak, maꞌxta acꞌacharic tak ru̱cꞌ i Dios chi junpech natiquimok tak je. Ra̱j nchel wi nayew tak kꞌab reh Lokꞌ laj Uxlabal chi eribehsaj acꞌacharic tak eh chi jeꞌ reꞌ maꞌxta chic riwihꞌic pan acꞌacharic tak i cꞌahbilal xaꞌn tak cho naxatcꞌacharic tak cho pan mahc, reꞌ hat-tak na̱cꞌacharic tak ru̱cꞌ i Dios chi junpech \v 14 ruꞌum nok reꞌ hat-tak til hat-tak chic racꞌu̱n rixkꞌu̱n i Dios. Jeꞌ reꞌ nikꞌor maj reꞌ take cꞌacharel nanquiyew kꞌab reh Lokꞌ laj Uxlabal chi enbehsenic reh quicꞌacharic, nquicꞌuhtaj lok chi reꞌ take reꞌ til racꞌu̱n rixkꞌu̱n i Dios chic take. \p \v 15 Jeꞌ reꞌ ajic reꞌ hat-tak chayew tak kꞌab reh Lokꞌ laj Uxlabal chi eribehsaj acꞌacharic tak. Reꞌ cok ruꞌ wi jeꞌ reꞌ naꞌn tak xa ruꞌum chi tiyoꞌjic tak, maꞌ tare̱t ta. Jeꞌ reꞌ nikꞌor maj reꞌ Dios maꞌ xiyew ta aweh tak i Lokꞌ laj rUxlabal reh chi naricꞌuluric awu̱cꞌ tak jeꞌ ricab ncꞌuluric ru̱cꞌ i jenoꞌ aj camanom reꞌ riban i camanic pahkamaj reh xa ruꞌum chi kꞌe̱ꞌ nyoꞌjic chiwach ajabe̱s china̱. Awu̱cꞌ tak i hat maꞌ jeꞌ ta reꞌ ra̱j chi ncꞌuluric maj reꞌ Dios maꞌ xiyew ta aweh tak i Lokꞌ laj rUxlabal reh chi naricojom cho yoꞌjic chana̱ tak, xiyew laꞌ aweh tak reh chi na̱wehtꞌalim tak i xiban i Dios wili: Chi reꞌ hat-tak, hat-tak chic racꞌu̱n rixkꞌu̱n chiwach. Jeꞌ reꞌ ajic ruꞌum chi reꞌ Lokꞌ laj Uxlabal maꞌ ricoj ta cho yoꞌjic chi kana̱, yuꞌna riban chic chi keh chi enkakꞌor “Pah” reh Ajabe̱s Dios nakojkꞌoric ru̱cꞌ \v 16 eh jeꞌ reꞌ nikꞌor maj ruꞌum kꞌoric riban i Lokꞌ laj Uxlabal pan ka̱mna, reꞌ hoj nkehtꞌalij chi hoj chic racꞌu̱n rixkꞌu̱n i Dios. \s1 Reꞌ take racꞌu̱n rixkꞌu̱n i Dios // uyuꞌunic ncaꞌn chi // naquicꞌulum quilokꞌil \p \v 17 Ruꞌum chi reꞌ hoj, hoj chic racꞌu̱n rixkꞌu̱n i Dios, wilic take cuseꞌsbal nariyeꞌeric keh. Reꞌ hin nikꞌor chi jeꞌ reꞌ ruꞌum i wili: Reꞌ Dios reꞌ xbanic chi enkacꞌul take ricuseꞌsbal xitikꞌa̱ꞌ chic wach chi nankacꞌul take tiꞌcꞌaxic ruꞌum reh kaniminic jeꞌ ricab xcꞌuluric ru̱cꞌ i Jesus chi xicꞌul woꞌ i tiꞌcꞌaxic, reꞌ hoj woꞌ enkacꞌul take kacuseꞌsbal jeꞌ ricab xcꞌuluric ru̱cꞌ Jesus reꞌ Pahbamaj chi Kꞌatal Kꞌoric chi xicꞌul woꞌ take ricuseꞌsbal. Jeꞌ reꞌ xitikꞌa̱ꞌ wach i Dios reh chi reꞌ hoj enkacꞌul i kalokꞌil jeꞌ ricab xcꞌuluric ru̱cꞌ i Jesus chi xicꞌul woꞌ rilokꞌil. \v 18 Ruꞌum aj reꞌ chiwach take tiꞌcꞌaxic nkacꞌul ruꞌum reh kaniminic, reꞌ wili nicapew-bal i hin chiri̱j reꞌreꞌ: Reꞌ hoj aj niminel maꞌxta bih ericamanej keh chi enkacoj rehtal take tiꞌcꞌaxic nkacꞌul, reꞌ laꞌ til kꞌe̱ꞌ woꞌ chic encamanic keh reꞌ ricojoric rehtal i kalokꞌil nariyeꞌeric naponok rikꞌijil ricꞌuluric reꞌ narilmijic woꞌ cuꞌum toco̱m chic cꞌacharel. \v 19 Nikꞌor chi jeꞌ reꞌ ruꞌum i wili: Nicꞌ paꞌ chic nimal tikꞌimaj take ruꞌum i Dios xa nca̱j chic quilom wach chaj bih naricꞌuluric chipam i kꞌi̱j reꞌ xa cꞌahchiꞌ chic cuyꞌem wi̱ꞌ chi ncꞌuhtjic chi reꞌ hoj til hoj racꞌu̱n rixkꞌu̱n i Dios \v 20 maj cu̱cꞌ take nicꞌ paꞌ chic nimal reꞌreꞌ xcꞌuluric chi reꞌ nim laj holonquilal xa̱j nak riyeb i Dios queh chi manlic maꞌ jaꞌ nmahnic ta chic wach cu̱cꞌ eh jeꞌ reꞌ xcꞌuluric cu̱cꞌ maꞌ ruꞌum ta chi reꞌ take reꞌ xca̱j chi xcꞌuluric chi jeꞌ reꞌ, ruꞌum laꞌ chi reꞌ Dios xa̱j chi reꞌ take reꞌ encuyꞌej i kꞌi̱j nok reꞌ take racꞌu̱n rixkꞌu̱n i Dios enquicꞌul quilokꞌil. \p \v 21 Jeꞌ reꞌ kꞌuruꞌ ruꞌum chi reꞌ take racꞌu̱n rixkꞌu̱n i Dios naquicꞌulum quilokꞌil, nicꞌ paꞌ chic qꞌuihal take ritikꞌinic i Dios ncꞌulmujic woꞌ cu̱cꞌ, jeꞌ na ricab ncꞌuluric ru̱cꞌ jenaj cꞌacharel reꞌ nteheric ri̱j chi camanic chiwach jenoꞌ ajabe̱s reh chi naripꞌutum ricꞌacharic jeꞌ ricab quicꞌacharic take rich cꞌacharel tehlic qui̱j chi cꞌacharic. Jeꞌ reꞌ nikꞌor chi naricꞌuluric maj jeꞌ ricab chi reꞌ take racꞌu̱n rixkꞌu̱n i Dios nok quicꞌulum chic quilokꞌil maꞌ jaruj ta chic narisahchic wach quitiꞌjolal quibakil, reꞌ riholonquilal i nicꞌ paꞌ chic qꞌuihal ritikꞌinic i Dios narimanlajic wach eh maꞌ jaruj ta chic narisahchic wach. \v 22 Raj yuꞌna maꞌ jaꞌ ncꞌuluric ta reꞌreꞌ. Jeꞌ reꞌ nikꞌor ruꞌum nok kehtꞌalim chi jeꞌ ricab ncꞌuluric ru̱cꞌ jenoꞌ yowa̱b ixok ponic chic wach rikꞌijil rasjic rihaꞌlacꞌu̱n reꞌreꞌ ruyꞌej chi rilow wach sakom i rihaꞌlacꞌu̱n chi xa qꞌueric chic chi̱ꞌ chi okꞌic ruꞌum ritiꞌquilal nchalic chiri̱j, jeꞌ woꞌ reꞌ ncꞌuluric cu̱cꞌ nicꞌ paꞌ chic nimal ritikꞌinic i Dios. Jeꞌ reꞌ nikꞌor maj to̱b ta pan tiꞌcꞌaxic wilque̱b, xa uyuꞌunic woꞌ ncaꞌn cu rehtal nmanlajic wach quiholonquilal. \p \v 23 Maꞌ xa reꞌ ta woꞌ reꞌ uyunic ncaꞌn, jeꞌ laꞌ woꞌ i hoj racꞌu̱n rixkꞌu̱n i Dios cꞌahchiꞌ woꞌ kuyꞌem chi nariyeꞌeric i kalokꞌil. Jeꞌ ricab chi reꞌ take tic muꞌu̱n nanquipꞌut cho wachanic, reꞌ aj ehcham reh ricꞌam cho take pe̱t wach chiwach i Dios rehtalil chi cu wilic take wach ritic narimolom, jeꞌ woꞌ reꞌ i Lokꞌ laj Uxlabal wilic chic ku̱cꞌ yuꞌna rehtalil chi chikawach johtok wilic i kꞌi̱j chi nariyeꞌeric i kalokꞌil uyuꞌumaj kuꞌum. Ruꞌum aj chi jeꞌ reꞌ naricꞌuluric, reꞌ hoj yuꞌna to̱b ta pan tiꞌcꞌaxic wilco̱j, nkatik juꞌ ruyuꞌnjic i kꞌi̱j nok chi jelow-bal i katiꞌjolal wilic yuꞌna enyeꞌeric keh jenaj toco̱m chic acꞌ laj tiꞌjolal. Nok cꞌulu̱j chic chi jeꞌ reꞌ, encꞌutunic woꞌ lok wach chi manlic chi reꞌ hoj chiwach i Dios til hoj racꞌu̱n rixkꞌu̱n. \v 24 Jeꞌ reꞌ nikꞌor maj reꞌ hoj, chi hoj chic racꞌu̱n rixkꞌu̱n i Dios maꞌ jaꞌ ncꞌutunic ta lok wach chi manlic xa reꞌ laꞌ ruꞌ xa reꞌ woꞌ kacojom cho wach i ribiral chi reꞌ Dios xojricoꞌlej chiwach i tiꞌcꞌaxic wilic nak chi kana̱, xa ar woꞌ kapꞌutum cho richꞌiquinjic kacꞌux chi ruyuꞌnjic i kꞌi̱j naricꞌuhtunic lok wi̱ꞌ chi manlic chi hoj chic racꞌu̱n rixkꞌu̱n i Dios. \p Jeꞌ reꞌ kꞌuruꞌ ruꞌum chi jaꞌ nponic ta wach rikꞌijil reꞌreꞌ, curman chi nakatikim juꞌ richꞌiquinjic kacꞌux chiri̱j. Wi ta nak xcꞌuhtunic chic lok wach chi manlic, maꞌxta nak chic riwi̱ꞌ chi keh chi cu enkachꞌica̱ꞌ kacꞌux chiri̱j reꞌreꞌ, majeꞌ? Nikꞌor chi jeꞌ reꞌ maj maꞌ hab ta jenoꞌ wach reꞌ cꞌahchiꞌ ruyꞌem jenoꞌ paꞌ bih, cu eritik juꞌ ruyuꞌnjic wi xilow chi xcꞌuluric chic. \v 25 Jeꞌ reꞌ kꞌuruꞌ xa cu cꞌahchiꞌ woꞌ kuyꞌem riponic i kꞌi̱j reꞌreꞌ, to̱b ta nchel chi ruꞌum ruyuꞌnjic nchalic tiꞌcꞌaxic chi kana̱ reꞌ nkacuy ransil \v 26 ruꞌum chi reꞌ Lokꞌ laj Uxlabal wilic ku̱cꞌ chi katobjic, jeꞌ woꞌ ricab nakojritoꞌbej pan kati̱j nok reꞌ hoj maꞌxta kanoꞌjbal chi pahkanic. Reꞌ hin jeꞌ reꞌ nikꞌor maj coric ruꞌ, nankaꞌn kati̱j qꞌuih pech maꞌ nkarak ta chiri̱j haj wilic take kꞌoric ra̱j kꞌormojic chiwach i Dios eh ruꞌum reꞌ maꞌ nkarak ta chic kakꞌorbal chiwach. Xa reꞌ laꞌ nankacꞌul chi jeꞌ reꞌ, reꞌ chic i Lokꞌ laj Uxlabal nkꞌoric pan kajelow-bal ru̱cꞌ take kꞌoric jeꞌ ru̱cꞌ maꞌ eta woꞌ kojchol rikꞌormojic i hoj. \v 27 Jeꞌ reꞌ ajic nok reꞌ hoj maꞌ kehtꞌalim ta chaj bih take kꞌoric ra̱j kꞌormojic pan kati̱j chiwach i Dios, reꞌ Lokꞌ laj rUxlabal ruꞌ kojritoꞌbej chi kꞌoric ru̱cꞌ eh reꞌ Dios reꞌreꞌ, reꞌ rehtꞌalim take capew-bal xa pan kacꞌux wilic cho, til rehtꞌalim woꞌ chi pa ricapew-bal i rUxlabal xa reꞌ woꞌ katobjic i hoj wilic cho. Ruꞌum aj reꞌ xa̱j chi reꞌ rUxlabal enkꞌoric chiki̱j pan kati̱j. \s1 Maꞌ jenoꞌ tiꞌcꞌaxic enesenic lok reh ricꞌaxbal i Jesus chi kana̱ \p \v 28 Jeꞌ woꞌ chic, reꞌ hoj kehtꞌalim woꞌ i wili chiri̱j i Lokꞌ laj rUxlabal i Dios: Chi nok wilco̱j pan tiꞌcꞌaxic reꞌ woꞌ reꞌ ntoꞌbonic keh hoj reꞌ tiꞌ nkicꞌraj i Dios. Ruꞌum reh toꞌbonic nkacꞌul reꞌreꞌ, chiꞌnchel ncꞌuluric ku̱cꞌ ncamanic keh chi yeꞌbal sukquil cꞌuxlis pan kacꞌacharic. Reꞌ aj i wihꞌic pan sukquil laj cꞌuxlis ncꞌuluric ku̱cꞌ i hoj ruꞌum chi reꞌ Dios xojriyukꞌej chi enkacꞌul i tikꞌinic xiban. \v 29 Jeꞌ reꞌ nikꞌor maj chiki̱j i hoj reꞌ hoj poꞌ chic rinaꞌbem cho Dios chi nakachꞌica̱b kacꞌux chiri̱j i Jesus, reꞌ Dios xiban i wili: Nok jaꞌ kojritikꞌa̱ꞌ ta cho i hoj cꞌacharel, reꞌ Dios xitikꞌa̱ꞌ chic cho wach chi reꞌ Jesus reꞌ rAcꞌu̱n, reꞌreꞌ nariwihꞌic chi kasbe̱s reh chi jeꞌ reꞌ, reꞌ kanoꞌjbal i hoj naribanam jeꞌ ricab i rinoꞌjbal ruꞌ. Jeꞌ woꞌ chic, reꞌ Dios xiban i tikꞌinic reꞌreꞌ reh chi reꞌ Jesus nariwihꞌic riqꞌuihal take richa̱kꞌ reꞌ equiyeꞌbic rilokꞌil jeꞌ ricab ricꞌul jenoꞌ pe̱t acꞌun ru̱cꞌ take richa̱kꞌ. \v 30 Reh chi encꞌuluric ku̱cꞌ i tikꞌinic bano̱j reꞌreꞌ chi reꞌ Jesus reꞌ enwihꞌic chi kasbe̱s i hoj, reꞌ Dios xojriyukꞌej eh xiban woꞌ chi maꞌxta chic kamahc chiwach. Maꞌ xa reꞌ ta reꞌreꞌ xiban, jeꞌ laꞌ woꞌ xiban chi reꞌ lokꞌil ricꞌulum chic i Jesus ewoꞌ nkacꞌul i hoj. \p \v 31 Jeꞌ reꞌ kꞌuruꞌ nankacoj rehtal chiꞌnchel i ribanam chic cho i Dios chiki̱j, reꞌ wili riyew ri̱b chi enkakꞌor: To̱b ta nak wilic jenoꞌ nkꞌetbic pan kabe̱h, reꞌ hoj maꞌ eta kojyoꞌjic ruꞌum maj reꞌ Dios wilic ku̱cꞌ chi riyeꞌeric keh i paꞌ bih toꞌbonic nka̱j. \v 32 Chaj waꞌric nanikꞌor i reꞌreꞌ? Nikꞌor ruꞌum reh i wili: Reh chi reꞌ hoj xojcoꞌljic, reꞌ Dios maꞌ xipohꞌaj ta ricꞌux chi riyeꞌeric cho pan quimic i Jesus reꞌ rAcꞌu̱n, reꞌ laꞌ xiban xikꞌahsaj i rAcꞌu̱n pan quimic chiki̱j i hoj cꞌacharel. Ruꞌum chi jeꞌ reꞌ xiban i Dios til nkehtꞌalij chi reꞌreꞌ nariyeb woꞌ cho keh chiꞌnchel i toꞌbonic. \v 33 Jeꞌ reꞌ ajic ruꞌum chi reꞌ Dios xa wilic woꞌ ku̱cꞌ eh ribanam chic chi maꞌxta kamahc chiwach, reꞌ hoj yuꞌna reꞌ xojrichih i Dios chi racꞌu̱n rixkꞌu̱n maꞌ hab ta chic wach enkayohlej chi ericoj kamahc chiwach i Dios. \v 34 Maꞌ kojyoꞌjic ta chic kꞌuruꞌ chi hab wach jenoꞌ encojbic kamahc maj reꞌ chic i Jesus reꞌ Pahbamaj chi Kꞌatal Kꞌoric enkꞌoric chiki̱j ru̱cꞌ i Dios chi kacoꞌljic. Reꞌ Jesus wili xcansjic je xa reꞌ laꞌ xucsjic woꞌ chic cho chi quixilac take camnak eh yuꞌna ar wilic ru̱cꞌ i Dios cꞌahchiꞌ ricꞌulum rinimal rilokꞌil jeꞌ ricab ricꞌul jenaj cꞌacharel nanyeꞌeric riwaꞌric chi tzꞌuhkic cok chi riche̱l jenoꞌ kꞌatal kꞌoric. \v 35 Jeꞌ reꞌ kꞌuruꞌ reꞌ hoj maꞌ kojyoꞌjic ta eh xa ta woꞌ nak ekojyoꞌjic chiwach i tiꞌcꞌaxic bano̱j keh reh chi reꞌ Jesus reꞌ Pahbamaj chi Kꞌatal Kꞌoric maꞌ eta chic kojricꞌax. Jeꞌ woꞌ chic to̱b ta nak wilic jenoꞌ hab wach enbanic chi enchal tiꞌcꞌaxic on cꞌaxquilal chi kana̱, on to̱b ta woꞌ wilic jenoꞌ enbanic chi enkacuy kawaꞌ kaha̱ꞌ, on to̱b ta nchel chi maꞌ eta chic nwihꞌic kasoꞌ, on to̱b ta woꞌ wilic nak take cꞌacharel xa echic kojquitahkej chi kacansjic eh chi jeꞌ reꞌ ekojquiyew pan yohbalil, chiꞌnchel i cꞌaxquilal reꞌreꞌ maꞌ jaruj ta eriban chi reꞌ Jesus maꞌ eta chic kojricꞌax. \v 36 Jeꞌ reꞌ nikꞌor maj nok wilco̱j pan tiꞌcꞌaxic xa cꞌahchiꞌ kacꞌulum jeꞌ ricab rikꞌor take kꞌoric xikꞌor cho maꞌ Tawiy reh Dios, naxitzꞌihmbaj cho chi jeꞌ wili pan Lokꞌ laj Hu̱j reꞌ wilic wi̱ꞌ riCꞌuhbal i Dios: \q1 “Reꞌ hoj, hoj atinami̱t Ha̱w eh ruꞌum reꞌ, reꞌ take toco̱m chic cꞌacharel xa eli̱c nquisicꞌ ri̱j kacansjic. \q1 Chi queh take cꞌacharel reꞌreꞌ tare̱t chi ekojquimic jeꞌ ricab naquicansjic take me̱ꞌ pan cansbal chicop, nqui rikꞌor. \p \v 37 Jeꞌ reꞌ kꞌuruꞌ to̱b ta coric chi wilic take tiꞌcꞌaxic chi kana̱, reꞌ hoj xa nkacuy woꞌ ransil eh maꞌ nkapohꞌaj ta woꞌ kacꞌux chiri̱j kaniminic maj reꞌ Jesus reꞌ xa kojricꞌax woꞌ, reꞌ woꞌ reꞌ entoꞌbonic keh. \v 38 Ruꞌum chi jeꞌ reꞌ, reꞌ hin til wehtꞌalim i wili: Coric ruꞌ nok cu cꞌachalco̱j pe ayuꞌ wach acꞌal, wilic take tiꞌcꞌaxic nakacꞌulum eh xa cu wilco̱j woꞌ pan quimic. Jeꞌ woꞌ, wehtꞌalim woꞌ i wili: Chi reꞌ take aj tzꞌeꞌ wa̱ch jeꞌ ru̱cꞌ ximikric chi raj toꞌo̱l chic take i aj Yahm, reꞌ take maꞌ ato̱b laj uxlabal eh jeꞌ woꞌ reꞌ take toco̱m chic quikꞌatbic kꞌoric pan te̱w cꞌuxic ruꞌum reh cajawric wilic, chiꞌnchel take reꞌ nca̱j nak chi maꞌ ta nak chic tiꞌ ekojricꞌra̱j i Jesus xa reꞌ laꞌ maꞌ jaruj ta eriban chi jeꞌ reꞌ eriban ruꞌ. Jeꞌ reꞌ kꞌuruꞌ xa ta nak reꞌ chaj bih ncꞌuluric lok yuꞌna, on reꞌ naricꞌuluric lok chi kawach, xa ta nak reꞌreꞌ eriban chi reꞌ Jesus maꞌ ta nak chic tiꞌ ekojricꞌra̱j. \v 39 Jeꞌ woꞌ, reꞌ take wilic cajawric ar pan te̱w cꞌuxic, on wilic cajawric ayuꞌ wach acꞌal, maꞌ hab ta wach queh reꞌ xa ta nak woꞌ jenoꞌ chic jeꞌ ru̱cꞌ tikꞌimaj woꞌ cho ruꞌum i Dios, eriban chi maꞌ eta chic nwihꞌic chi kana̱ i cꞌaxbal reꞌ ricꞌuhtaj keh i Dios ruꞌum chi reꞌ Jesus reꞌ Pahbamaj chi Kꞌatal Kꞌoric wilic chic chi Ajabe̱s chi kana̱. \c 9 \s1 Reꞌ kꞌoro̱j cho chiqui̱j take ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel \p \v 1 Chi ninimem chic i Jesus reꞌ Pahbamaj chi Kꞌatal Kꞌoric, maꞌ riyew ta chic ri̱b chi wi̱n chi nichuc kꞌoric ru̱cꞌ take kꞌoric niban. Ruꞌum aj reꞌ nanikꞌorom aweh tak yuꞌna reꞌ ricorquilal i chaj bih nwicꞌraj eh ru̱cꞌ ritoꞌbal i Lokꞌ laj Uxlabal enikꞌor aweh tak i kꞌoric wili chi reꞌ woꞌ reꞌ rikꞌor cho nicapew-bal: \v 2 Reꞌ hin til kꞌe̱ꞌ ntzꞌiric niwach eh xa nyotꞌic woꞌ wa̱mna \v 3 chiqui̱j take wich ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel jeꞌ ru̱cꞌ maꞌ nquinimej ta i Jesus. To̱b ta maꞌ riyew ta ri̱b chi wi̱n chi eniban i wili: Reꞌ hin kꞌe̱ꞌ nak nwa̱j chi maꞌ ta reꞌ take reꞌ quicꞌacharic chi maꞌ nquinimej ta i Jesus reꞌ Pahbamaj chi Kꞌatal Kꞌoric, reꞌ ta laꞌ nak i hin equincꞌacharic chi jeꞌ reꞌ maj chi jeꞌ reꞌ, reꞌ ta nak i hin enwihꞌic chi nina̱ i tiꞌcꞌaxic ricꞌul chi queh chi naquicꞌulum. Jeꞌ reꞌ nikꞌor ruꞌum chi reꞌ hin kꞌe̱ꞌ woꞌ chic tiꞌ nwicꞌraj take. \p \v 4 Jeꞌ woꞌ chic, reꞌ take wich ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel xyeꞌeric rinimal wach quilokꞌil ru̱cꞌ i wili: Reꞌ Dios xikꞌor queh chi xicoj chic chi racꞌu̱n rixkꞌu̱n take. Jeꞌ woꞌ naxibehic cho ar pan yeꞌa̱b chik yu̱kꞌ reꞌ maꞌxta wi̱ꞌ patanel Sinayih ribihnal, reꞌ Dios xicꞌol take ru̱cꞌ rilokꞌil xicꞌuhtaj chi quina̱ ru̱cꞌ jenaj su̱tzꞌ. Maꞌ xa reꞌ ta reꞌ, maꞌ xa junpech ta laꞌ woꞌ xikꞌor queh chi cu̱cꞌ narimanlajic wach i kꞌoric rikꞌorom chic cho ribiral. Jeꞌ woꞌ chic, reh chi naquinimem i Dios reꞌreꞌ xiyew queh i Cꞌuhbal Yeꞌo̱j reh Moyses. Maꞌ xa reꞌ ta reꞌ, jeꞌ laꞌ woꞌ wilic take kꞌoric xiyew i Dios chi toꞌbal queh chi nacaꞌnam i coric wach lokꞌonic eh wilic woꞌ take kꞌoric xiyew queh reh chi narimanlajic wach ru̱cꞌ richalic i Jesus. \v 5 Reꞌ chiꞌnchel xyeꞌeric reꞌreꞌ queh take wich ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel reꞌ woꞌ Dios xbanic eh maꞌ xa ta reꞌreꞌ, reꞌ laꞌ Dios xchihbic woꞌ cho queh take kama̱m katiꞌt reh chi reꞌ take reꞌ naquiwihꞌic chi karaꞌil i hoj ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel. Chiri̱j wili xiban woꞌ chi xyeꞌeric keh i nim kalokꞌil wili: Chi reꞌ Jesus reꞌ Pahbamaj chi Kꞌatal Kꞌoric naxchalic asjok ayuꞌ wach acꞌal ku̱cꞌ i hoj ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel xchalic riraꞌil. Reꞌ cok ruꞌ to̱b ta woꞌ jeꞌ reꞌ asjic xiban i Jesus, til reꞌreꞌ i Dios reꞌ wilic rajawric china̱ chiꞌnchel eh ruꞌum reꞌ, reꞌ hin nikꞌor chi tare̱t chi enyeꞌeric rilokꞌil chi junelic kꞌi̱j sakom. \p \v 6 Jeꞌ reꞌ ajic reꞌ Dios xiban chiꞌnchel reꞌreꞌ eh to̱b ta cu wilic take kich ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel jeꞌ ru̱cꞌ maꞌ xiwihꞌic ta cho chi ritinami̱t i Dios maꞌ ra̱j ta rikꞌorom chi jaꞌ nmanlajic ta wach reꞌ kꞌoro̱j cho ruꞌum i Dios reh maꞌ Awraham. \v 7 Coric ruꞌ chi reꞌ hoj, hoj woꞌ ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Awraham xa reꞌ laꞌ to̱b ta woꞌ jeꞌ reꞌ maꞌ ra̱j ta rikꞌorom chi, chi kunchelal i hoj ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Awraham hoj ta nak chic ricojom i Dios chi racꞌu̱n rixkꞌu̱n. Nisakomej wach aweh tak i ricorquilal reꞌreꞌ ru̱cꞌ i xikꞌor i Dios reh maꞌ Awraham chi jeꞌ wili: \q1 “Chi quixilac take cꞌacharel jeꞌ ru̱cꞌ ra̱ꞌ riꞌsil cho take awacꞌu̱n, xa reꞌ wach take jeꞌ ru̱cꞌ ra̱ꞌ riꞌsil cho awacꞌu̱n Isahac narimanlajic wi̱ꞌ wach i kꞌoro̱j aweh wuꞌum, nqui Dios reh. \p \v 8 Reꞌ aj rikꞌormojic reꞌreꞌ risakomej wach keh i ricorquil nikꞌorom chic aweh tak chi jeꞌ wili: Chiꞌnchel take cꞌacharel jeꞌ ru̱cꞌ ca̱ꞌ quiꞌsil cho take toco̱m chic racꞌu̱n i maꞌ Awraham maꞌ wilque̱b ta take chi racꞌu̱n rixkꞌu̱n i Dios, reꞌ laꞌ hoj cꞌacharel jeꞌ ru̱cꞌ hoj ra̱ꞌ riꞌsil cho i racꞌu̱n i maꞌ Awraham reꞌ Isahac ribihnal wilque̱b take chi racꞌu̱n rixkꞌu̱n i Dios, ruꞌum nok ru̱cꞌ Isahac xmanlajic wach chiꞌnchel i kꞌoro̱j cho reh maꞌ Awraham ruꞌum i Dios. \v 9 Reꞌ kꞌoric kꞌoro̱j cho reh maꞌ Awraham ruꞌum i Dios reꞌ i wili: \q1 Jeꞌ yuꞌ chipam jenaj ha̱b nanibanam chi reꞌ awehqꞌue̱n reꞌ Sa̱ra nariwihꞌic jenaj rihaꞌlacꞌu̱n, nqui Dios reh. \p \v 10 Jeꞌ reꞌ ajic maꞌ xa ta reꞌ ru̱cꞌ rasjic Isahac ncꞌuhtunic chi maꞌ chiꞌnchel ta ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Awraham quicojoric ruꞌum i Dios chi racꞌu̱n rixkꞌu̱n take, jeꞌ laꞌ woꞌ ncꞌuhtunic ru̱cꞌ xcꞌuluric ru̱cꞌ i Rewe̱ca naxcahnic chi yowa̱b ixok chic. Reꞌreꞌ xilow wach quib rihaꞌlacꞌu̱n chꞌi̱l i ribahi̱l reꞌ najtir kama̱m maꞌ Isahac. \v 11 Ru̱cꞌ xcꞌuluric reꞌreꞌ, reꞌ hat-tak enarak tak chiri̱j chi reꞌ Dios cow paꞌlic ricꞌux chiri̱j i ricojom chic pa ricapew-bal chi maꞌ reꞌ ta i quibano̱j take cꞌacharel rilow chi richihiric quiwach take ritinami̱t, reꞌ laꞌ i Dios xiban jenaj yukꞌunic queh, reh chi reꞌ take reꞌ encaꞌn chi ritinami̱t chic take. Yuꞌna ajic reꞌ wili nikꞌor aweh tak chi xcꞌuluric cho ru̱cꞌ i Rewe̱ca: Nok jaꞌ quiꞌasjic ta take rilach i Rewe̱ca, reꞌ take racꞌu̱n reꞌreꞌ to̱b ta nak maꞌ jaꞌxta bih jenoꞌ cꞌahbilal on jenoꞌ holonquilal caꞌnam chic, \v 12 jeꞌ peꞌ je wili xkꞌormojic reh ruꞌum i Dios: \q1 “Reꞌ chakꞌbe̱s acꞌun naritakꞌanic china̱ i asbe̱s acꞌun, nqui xkꞌormojic reh. \m Jeꞌ reꞌ xkꞌormojic reh to̱b ta ocronak chic take rich ritinami̱t i Rewe̱ca chi nanwihꞌic quihaꞌlacꞌu̱n, reꞌ take asbe̱s acꞌun quitakꞌanic china̱ i chakꞌbe̱s. \p \v 13 Reꞌ ribiral i Rewe̱ca kꞌuruꞌ ricꞌuhtaj keh ricorquilal i nikꞌorom chic aweh tak. Jeꞌ woꞌ reꞌ i cꞌuhtunic riban keh i tzꞌihmbimaj chipam i Lokꞌ laj Hu̱j reꞌ wilic wi̱ꞌ riCꞌuhbal i Dios. Ar tzꞌihmbimaj i kꞌoro̱j chi jeꞌ wili ruꞌum i Dios: \q1 “Reꞌ Esawuh maꞌ riyew ta risukquil nicꞌux ra̱j nchel i Jacow kꞌe̱ꞌ riyew risukquil nicꞌux, nqui rikꞌor. \s1 Reꞌ Dios riquetelej quiwach take cꞌacharel chi nacoquic chi racꞌu̱n rixkꞌu̱n \p \v 14 Ha̱ꞌ, ruꞌum xnikꞌor chi maꞌ chi kunchelal ta hoj ra̱ꞌ riꞌsil woꞌ cho i maꞌ Awraham wilco̱j chi hoj racꞌu̱n rixkꞌu̱n i Dios, wilic take equikꞌoric chi ru̱cꞌ i cꞌuhbalanic reꞌreꞌ, reꞌ hin xa jeꞌ na nchel cꞌahchiꞌ nikꞌorom chi reꞌ Dios maꞌ coric ta wach ricꞌux. Maꞌxta, maꞌ jaruj eriban chi jeꞌ reꞌ enikꞌor. \v 15 Haj cok wilic i tijinic niban i hin reꞌ i wili: Chi reꞌ Dios til riquetelej quiwach take cꞌacharel eh ruꞌum chi jeꞌ reꞌ, jeꞌ wili xikꞌor reh Moyses: \q1 “Reꞌ hin til niquetelej quiwach take cꞌacharel eh ruꞌum reꞌ, xa hab wach nwa̱j niquetelem wach ewoꞌ niquetelej wach. \q1 Jeꞌ woꞌ, reꞌ hin til tiꞌ nwicꞌraj take cꞌacharel eh ruꞌum aj reꞌ xa hab wach nwa̱j chi tiꞌ enwicꞌraj, tiꞌ woꞌ enwicꞌraj, nqui xikꞌor. \p \v 16 Jeꞌ reꞌ kꞌuruꞌ reꞌ wili tijinic niban: Reꞌ riqueteljic quiwach take cꞌacharel chi equiwihꞌic chi racꞌu̱n rixkꞌu̱n i Dios maꞌ reꞌ ta jenoꞌ cꞌacharel nbanic to̱b ta laꞌ nak xa cow chic ra̱j chi nariqueteljic wach jenoꞌ chic rich cꞌacharel, reꞌ laꞌ i quetelenic wachi̱s xa reꞌ wach Dios nbanic maj reꞌ cok reꞌ til manlic quetelenel wachi̱s. \v 17 Ruꞌum reꞌreꞌ chipam i Lokꞌ laj Hu̱j wilic wi̱ꞌ i riCꞌuhbal i Dios nkilow wach take kꞌoric rikꞌorom i Dios chi reꞌreꞌ naxa̱j chi reꞌ quetelenic wachi̱s riban ruꞌ narelic lok ribiral chi junsut wach acꞌal, jeꞌ wili xikꞌor reh i kꞌatal kꞌoric aj Eji̱pto: \q1 “Reꞌ riwi̱ꞌ chi xniban chi wilca̱t chi kꞌatal kꞌoric china̱ atinami̱t, reh chi ru̱cꞌ rilmijic i ripahba̱bjic wi̱b nanibanam chawach \q1 encꞌutunic lok chi reꞌ hin til wilic wajawric eh reh chi reꞌ nibiral i hin enkꞌormojic junsut wach acꞌal nqui xikꞌor i Dios. \p \v 18 Jeꞌ reꞌ ajic reꞌ cꞌuhbalanic niban reꞌ i wili: Til aj woꞌ reꞌ Dios nquetelenic quiwach take cꞌacharel eh ruꞌum aj reꞌ xa hab wach i ra̱j riquetelem wach, reꞌ woꞌ reꞌ riquetelej wach. Reꞌreꞌ riban woꞌ chi ericowsaj quicꞌux take cꞌacharel ru̱cꞌ quinoꞌjbal eh ruꞌum aj reꞌ xa hab wach i ra̱j ricowsam ricꞌux ru̱cꞌ i rinoꞌjbal, ewoꞌ riban chi ericowsaj ricꞌux. \p \v 19 Ha̱ꞌ, ru̱cꞌ nikꞌor lok reꞌreꞌ, wilic aweh tak equikꞌoric wi̱n chi jeꞌ wili: \p «Wi coric xakꞌor, chaj waꞌric kꞌuruꞌ chi reꞌ Dios rikꞌat kꞌoric chi kana̱ i hoj cꞌacharel nakojmahcanic? Jeꞌ reꞌ nkabiraj aweh maj wi coric chi reꞌ Dios ncowsonic quicꞌux take cꞌacharel, maꞌ hab ta wach kꞌuruꞌ enbanic chi erikꞌet wach i Dios ru̱cꞌ ribanaric i haj wilic i ra̱j, majeꞌ? nqui enakꞌor tak. \p \v 20 Hab paꞌ wach take jeꞌ reꞌ quikꞌoric, jeꞌ woꞌ wili enikꞌor queh: Reꞌ hat-tak nawolej tak i Dios xa ruꞌum chi wilic rajawric chi ribanaric i haj wilic ra̱j ribanam. Wi reꞌ Dios xtikꞌinic keh hoj cꞌacharel maꞌ nacapaj ta na tak chi reꞌ hat-tak xa memil nbanic aweh tak nanaꞌn tak i birinic chi jeꞌ reꞌ? Reꞌ memil laj noꞌjbal naꞌn tak reꞌreꞌ, jeꞌ ricab i memil laj noꞌjbal erikꞌor nak jenoꞌ tzꞌak acꞌal icom wi eta nak nchol cho kꞌoric chi rikꞌormojic chi jeꞌ wili reh i cꞌacharel reꞌ xtikꞌinic reh: \p «Hat aj tikꞌinel wi̱n, chaj bih awajawric chi jeꞌ wili nitikꞌinjic xaꞌn? nqui ta nak erikꞌor reh. \p \v 21 Til pan coric reꞌ aj tikꞌinel tzꞌak acꞌal icom wilic rajawric chi ritikꞌinjic take icom jeꞌ ricab nicꞌ paꞌ wach ra̱j ruꞌ. Maꞌ xa reꞌ ta reꞌ, jeꞌ laꞌ woꞌ wi reꞌ aj tikꞌinel reꞌreꞌ ra̱j ritikꞌa̱b caꞌchꞌuk ok wach chi culc ru̱cꞌ chꞌuwaꞌ, junyukꞌuric woꞌ eriban. Kakꞌor wi ra̱j ritikꞌa̱b take culc jeꞌ ricab xa holohak chic take reh chi nim wach naquicamanic wi̱ꞌ, on jeꞌ ricab take culc maꞌ holohak ta ti take rixoyjic bano̱j reꞌ xa maꞌ nim ta woꞌ wach camanic quicojoric wi̱ꞌ, reꞌreꞌ eritikꞌa̱ꞌ take chi jeꞌ reꞌ maj wilic rajawric chi ritikꞌinjic, majeꞌ? \v 22 Jeꞌ ricab riban aj tikꞌem tzꞌak acꞌal icom kꞌuruꞌ, jeꞌ woꞌ reꞌ i Dios wilic woꞌ rajawric chi ribanaric haj wilic i ra̱j ribanam ku̱cꞌ. On nacapaj na hat-tak chi maꞌxta rajawric? Wi jeꞌ reꞌ nacapaj tak, chaj bih nakꞌor tak kꞌuruꞌ chiri̱j i wili reꞌ riban i Dios chiqui̱j take aj mahc? Ruꞌum reh quimahc take cꞌacharel jeꞌ woꞌ ruꞌum chi kꞌe̱ꞌ cakranak cu̱cꞌ, reꞌ Dios xitikꞌa̱ꞌ wach risacharic quiwach xa reꞌ laꞌ ruꞌ nok jeꞌ reꞌ xa̱j ribanam chi cꞌuhtbal reh rijoskꞌil chi quina̱ eh jeꞌ woꞌ chi narilmijic chi wilic rajawric chi ribanaric haj wilic i ra̱j, reꞌ peꞌ chic i wili xiban: Reꞌreꞌ xuyꞌej chi reꞌ take aj mahc naquijalam wach quinoꞌjbal chi naricuyum quimahc \v 23 eh jeꞌ reꞌ xiban reh chi narilmijic wach i rinimal richakꞌlamil cꞌuhtumaj woꞌ cho chi quina̱ take toco̱m chic cꞌacharel, reꞌ take tikꞌimaj chic cho wach chiqui̱j ruꞌum i Dios chi naquicꞌulum riqueteljic quiwach, naquiwihꞌic woꞌ ru̱cꞌ i Dios reꞌ wilic wi̱ꞌ chi sutumaj ri̱j ru̱cꞌ rinimal wach risakomil. \v 24 Jeꞌ reꞌ ajic chiꞌnchel i hoj jeꞌ ru̱cꞌ ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel eh jeꞌ woꞌ take maꞌ reꞌ ta ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel, xcꞌuhtjic keh i richakꞌlamil i Dios eh maꞌ xa ta reꞌreꞌ cꞌuhtumaj keh, jeꞌ laꞌ woꞌ, reꞌ Dios xojriyukꞌej hoj chiꞌnchel reh chi xiban chi hoj ritinami̱t. \v 25 Reꞌ kꞌoric reꞌreꞌ nkilow woꞌ chipam i hu̱j tzꞌihmbimaj cho ruꞌum i raj kꞌorol i Dios reꞌ Ose̱yas ribihnal naxikꞌor cho chi jeꞌ wili kꞌoric xiban i Dios: \q1 “Nariponic i kꞌi̱j reꞌ hin nanikꞌorom i wili chiqui̱j take cꞌacharel jeꞌ ru̱cꞌ maꞌ reꞌ ta take nitinami̱t yuꞌna: \q1 ‘Reꞌ take cꞌacharel reꞌreꞌ nitinami̱t chic take, nqui nanikꞌorom. \q1 Eh chiqui̱j take cꞌacharel jeꞌ ru̱cꞌ maꞌ jaꞌ quicꞌulum ta nicꞌaxbal nanikꞌorom woꞌ chi jeꞌ wili: \q1 ‘Reꞌ take cꞌacharel reꞌreꞌ, yuꞌna naquicꞌulum chic i nicꞌaxbal, nqui nanikꞌorom, nqui kꞌoric xikꞌor. \p \v 26 Jeꞌ woꞌ chic, chipam i hu̱j tzꞌihmbimaj ruꞌum i Ose̱yas wilic woꞌ take kꞌoric xikꞌor i Dios chi jeꞌ wili: \q1 “Coric ruꞌ, to̱b ta reꞌ hin xnikꞌor chi reꞌ take cꞌacharel reꞌreꞌ maꞌ reꞌ ta nitinami̱t take, chipam i yeꞌa̱b xnikꞌor wi̱ꞌ chi jeꞌ reꞌ, reꞌ chic i wili narikꞌormojic chiqui̱j: \q1 ‘Reꞌ Dios reꞌ nyeꞌbic kacꞌacharic cꞌahchiꞌ chic rikꞌorom chi reꞌ take cꞌacharel reꞌreꞌ racꞌu̱n rixkꞌu̱n chic i Dios take, nqui narikꞌormojic, nqui kꞌoro̱j cho ruꞌum i Dios. \p \v 27 Jeꞌ aj reꞌ chipam i hu̱j xitzꞌihmbaj i Ose̱yas nkilow i kꞌoro̱j ruꞌum i Dios chiri̱j i kꞌoric xitakꞌa̱ꞌ rikꞌormojic keh hoj chiꞌnchel cꞌacharel. Maꞌ xa reꞌ ta reꞌ rikꞌorom cho i Dios, chipam laꞌ woꞌ i hu̱j tzꞌihmbimaj cho ruꞌum i maꞌ Isayi̱yas nkilow i kꞌoro̱j wili chiki̱j i hoj ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel: \q1 “Coric ruꞌ, jeꞌ ricab riqꞌuihal i sani̱b wilic lok chi chi̱ꞌ rinimal cho̱, \q1 jeꞌ woꞌ reꞌ qꞌuihal take ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel xa reꞌ laꞌ xa maꞌ qꞌuih ta woꞌ ti take naquicoꞌljic chiwach i tiꞌcꞌaxic chalic reh. \q1 \v 28 Nikꞌor chi chalic reh i tiꞌcꞌaxic maj reꞌ kAja̱w Dios rikꞌorom chic cho chi reꞌ tiꞌcꞌaxic narichalic chi juncꞌam chi quina̱ chiꞌnchel cꞌacharel ayuꞌ wach acꞌal \q1 eh reꞌ nicꞌ paꞌ wach xikꞌor chi naribanam, ewoꞌ ncꞌuluric ruꞌum nok reꞌreꞌ xa coric woꞌ nkꞌoric, nqui kꞌoro̱j cho ruꞌum i maꞌ Isayi̱yas. \p \v 29 Jeꞌ reꞌ ajic reꞌ richakꞌlamil i Dios nkilow chi wilic woꞌ chi kana̱ i hoj ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel jeꞌ ricab xikꞌor i maꞌ Isayi̱yas nok xikꞌor i wili: \q1 “Jeꞌ ricab xcꞌuluric cu̱cꞌ take cꞌacharel reh tinamit Soro̱ma chꞌi̱l i Como̱ra chi xsacharic quiwach, jeꞌ woꞌ nak reꞌ xkacꞌul i hoj ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel wi ta nak reꞌ Dios reꞌ kꞌe̱ꞌ woꞌ chic rinimal rajawric maꞌ ta xiban chi cu wilic take juꞌjun queh kich ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel xicana̱ꞌ chi cꞌachalque̱b, nqui xikꞌor i maꞌ Isayi̱yas. \s1 Hab wach rinimej i Jesus chi manlic maꞌ kꞌehbel ta riniminic \p \v 30 Reꞌ chic i rikꞌormojic xniban lok chi reꞌ Dios riyew reh cꞌacharel reꞌ richꞌica̱ꞌ ricꞌux chiri̱j chi encꞌacharic chi coric chic wach ricꞌux, chaj bih enikꞌor kꞌuruꞌ chi xcꞌuluric cu̱cꞌ take maꞌ reꞌ ta ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel eh jeꞌ woꞌ ku̱cꞌ i hoj ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel? Reꞌ wili nikꞌor: To̱b ta nak maꞌ quehtꞌalim ta chi reꞌ Dios naribanam cu̱cꞌ take maꞌ reꞌ ta ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel chi equicꞌacharic chi coric chic wach quicꞌux, reꞌ take reꞌ jeꞌ reꞌ xbanaric ru̱cꞌ quicꞌacharic, \v 31 ra̱j i hoj ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel maꞌ jaꞌ nkilow ta wach i cꞌacharic chi coric chic wach kacꞌux to̱b ta woꞌ nak kehtꞌalim chic i ritikꞌa̱b cho wach i Dios chi ribanaric chi reꞌ take cꞌacharel equicꞌacharic chi coric chic wach quicꞌux. \v 32 Chaj waꞌric jeꞌ reꞌ cꞌahchiꞌ ricꞌuluric ku̱cꞌ hoj ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel? Cꞌahchiꞌ ricꞌuluric chi jeꞌ reꞌ ruꞌum nok maꞌ xkachꞌica̱ꞌ ta kacꞌux chiri̱j ritikꞌinic i Dios chi nyeꞌeric keh chi ekojcꞌacharic chi coric chic wach kacꞌux, reꞌ laꞌ chic xkachꞌica̱ꞌ wi̱ꞌ kacꞌux chiri̱j rinimjic take bano̱j reꞌ kꞌoro̱j chipam i Cꞌuhbal Yeꞌo̱j reh Moyses eh ruꞌum chi jeꞌ reꞌ xkaꞌn, reꞌ hoj jeꞌ ricab nok jenaj cꞌacharel ritohxaj nah ro̱k china̱ jenoꞌ abaj, xojkꞌehbic pan mahc chi maꞌ xkacꞌul ta i Jesus pan ka̱mna. Chi jeꞌ aj reꞌ xkaꞌn jeꞌ ricab nok wilic i abaj ritohxaj wi̱ꞌ nah ro̱k i cꞌacharel, reꞌ Jesus reꞌ woꞌ reꞌ til wilic chi kawach hoj ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel chi kꞌetbal reh kaniminic \v 33 jeꞌ ricab rikꞌor chipam i Lokꞌ laj Hu̱j reꞌ tzꞌihmbimaj wi̱ꞌ riCꞌuhbal i Dios. Ar jeꞌ wili rikꞌor: \q1 “Chacoj tak rehtal i wili: Jeꞌ ricab nok jenoꞌ cꞌacharel ricoj jenoꞌ abaj kꞌetbal pa̱m quibe̱h take cꞌacharel chi enquitohxaj nah co̱k china̱, \q1 reꞌ hin nanibanam woꞌ chi ar Siyon enwihꞌic jenoꞌ naribanam chi kꞌetbal reh quiniminic take ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel, nqui rikꞌor. \m Raj laꞌ chiri̱j kaniminic i hoj reꞌ kanimem chic i Jesus, jeꞌ wili tzꞌihmbimaj cho: \q1 “Xa hab wach narichꞌica̱b ricꞌux chiri̱j ruꞌ maꞌ jaruj ta narojic chi kꞌe̱b i riniminic, nqui tzꞌihmbimaj cho. \c 10 \s1 Reꞌ Cꞌuhbal Yeꞌo̱j reh Moyses canamaj reh chi reꞌ cꞌacharel erichꞌica̱ꞌ ricꞌux chiri̱j i Jesus \p \v 1 Hat-tak was nicha̱kꞌ aj niminel reh Jesus, ruꞌum reh tiꞌcꞌaxic chalic reh chi quina̱ take wich ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel ruꞌum reh quimahc, reꞌ hin kꞌe̱ꞌ nwa̱j chi reꞌ take jaꞌ quiꞌoquic ta chi rinimjic i Jesus eta nak quicoꞌljic chiwach i tiꞌcꞌaxic reꞌreꞌ eh reh chi encꞌuluric chi jeꞌ reꞌ, reꞌ hin kꞌe̱ꞌ suk wi̱n i pahkanic chiqui̱j naniban niti̱j chiwach i Dios ru̱cꞌ i capew-bal reꞌ nikꞌor wi̱ꞌ reh chi reꞌ take richiho̱j cho chi ritinami̱t chicoꞌlej woꞌ take. \v 2 Jeꞌ reꞌ nikꞌor maj reꞌ wili ninaꞌbej chiqui̱j take cꞌacharel reꞌreꞌ: Chi reꞌ take reꞌ til nca̱j quinimem i Dios xa reꞌ laꞌ to̱b ta chiwach i Dios riwi̱ꞌ nak chi queh chi naquiniminic chiwach, maꞌ nquirak ta woꞌ chiri̱j reꞌreꞌ. \v 3 Nikꞌor chi jeꞌ reꞌ maj reꞌ take reꞌ maꞌ quicojom ta rehtal chi coric chaj bih camanic xiban i Dios chiqui̱j reh chi naquicahnic chi coric chic wach quicꞌux. Chi queh ruꞌ reꞌ nbanic chi quicahnic chi coric wach quicꞌux reꞌ laꞌ rinimjic take cꞌuhbal nquicꞌuhtaj eh ruꞌum reꞌ maꞌ nca̱j ta quicꞌulum i chaj bih xiban i Dios chi ricorsjic wach quicꞌux. \v 4 Ru̱cꞌ aj ncaꞌn take wich ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel jeꞌ ru̱cꞌ jaꞌ quiꞌoquic ta chi rinimjic i Jesus, jaꞌ nquirak ta chiri̱j chaj bih riwi̱ꞌ naxyeꞌeric queh i Cꞌuhbal Yeꞌo̱j reh Moyses. Jeꞌ reꞌ nikꞌor maj reꞌ riwi̱ꞌ chi xyeꞌeric i cꞌuhbal reꞌreꞌ reh chi naquichꞌica̱b nak quicꞌux chiri̱j i Jesus reꞌ Pahbamaj chi Kꞌatal Kꞌoric. Chi jeꞌ aj reꞌ riwi̱ꞌ nok yeꞌo̱j cho i cꞌuhbal reꞌreꞌ, xa hab wach cꞌacharel reꞌ erichꞌica̱ꞌ ricꞌux chiri̱j i Jesus nyeꞌeric reh chi eriban chi coric chic wach ricꞌux. \p \v 5 Chi reꞌ Cꞌuhbal Yeꞌo̱j reh Moyses riban chi enwihꞌic chi coric wach ricꞌux jenoꞌ cꞌacharel ricꞌam na̱ i nicꞌ paꞌ nimal rikꞌor chipam, reꞌreꞌ xa nok woꞌ xikꞌor cho Moyses naxitzꞌihmbaj cho chi jeꞌ wili: \q1 “Reꞌ cꞌacharel ncꞌambic na̱ i nicꞌ paꞌ nimal rikꞌor chipam i cꞌuhbal wili, \q1 nariyeꞌeric reh chi encꞌacharic chi junelic, nqui xitzꞌihmbaj cho Moyses. \p \v 6 Reꞌ cok ruꞌ to̱b ta reꞌreꞌ xitzꞌihmbaj chi jeꞌ reꞌ, maꞌ jaruj ta riban chi coric chic wach ricꞌux i cꞌacharel ncꞌambic na̱ nicꞌ paꞌ nimal rikꞌor chipam i cꞌuhbal reꞌreꞌ ruꞌum nok chi maꞌ jenoꞌ nchol ricꞌamaric na̱ chi manlic i cꞌuhbal reꞌreꞌ. Haj cok wilic i til rikꞌor i cꞌuhbal reꞌreꞌ, reꞌ chi xa reꞌ wach i cꞌacharel reꞌ richꞌica̱ꞌ ricꞌux chiri̱j i Jesus ncahnic chi coric chic wach ricꞌux. Jeꞌ aj wili rikꞌor i cꞌuhbal reꞌreꞌ: \q1 “Ma̱kꞌor tak chic pan acapew-bal tak, hab wach narojic johtok pan taxa̱j, nqui rikꞌor. \m Jeꞌ aj reꞌ rikꞌor cuꞌum queh nquicapaj chi xa reꞌ wach wi reꞌ Jesus reꞌ Pahbamaj chi Kꞌatal Kꞌoric enchalic woꞌ chic cꞌacharok ayuꞌ wach acꞌal, cu reꞌ aj nak ruꞌ enquichꞌica̱ꞌ quicꞌux chiri̱j. \p \v 7 Jeꞌ woꞌ chic, reꞌ cꞌuhbal reꞌreꞌ jeꞌ wili rikꞌor: \q1 “Ma̱kꞌor tak chic pan acapew-bal tak, \q1 hab wach narojic jok chipam richamil jul quiyeꞌa̱b camnak, nqui rikꞌor. \m Jeꞌ aj reꞌ rikꞌor cuꞌum queh nquicapaj chi xa reꞌ wach wi reꞌ Jesus reꞌ Pahbamaj chi Kꞌatal Kꞌoric enucsjic woꞌ chic cho chi quixilac take camnak, cu reꞌ aj nak ruꞌ enquichꞌica̱ꞌ quicꞌux chiri̱j. \p \v 8 Jeꞌ aj reꞌ maꞌ reꞌ ta quicapew-bal take cꞌacharel reꞌreꞌ ra̱j banaric, reꞌ laꞌ ra̱j banaric reꞌ woꞌ rikꞌor i cꞌuhbal kꞌoro̱j chiri̱j ruꞌ ruꞌum i Cꞌuhbal Yeꞌo̱j reh Moyses nok rikꞌor chi jeꞌ wili: \q1 “Reꞌ hat-tak wilic chic awu̱cꞌ tak i kꞌoric kꞌoro̱j cho ruꞌum i Dios \q1 reh chi ru̱cꞌ chiꞌnchel awa̱mna enacoj tak wach \q1 eh jeꞌ woꞌ chi enayew akꞌorbal tak chiri̱j, nqui rikꞌor. \p Reꞌ cꞌuhbal reꞌreꞌ, reꞌ aj reꞌ nkakꞌor i hoj reh chi reꞌ take cꞌacharel enquichꞌica̱ꞌ quicꞌux chiri̱j i Jesus. Reꞌ cꞌuhbal nkakꞌor reꞌreꞌ jeꞌ wili rikꞌor: \p \v 9 “Reh chi eticoꞌljic tak, chaꞌn tak i wili: Chacoj tak wach ru̱cꞌ chiꞌnchel awa̱mna tak chi reꞌ Jesus xuctic woꞌ chic cho chi quixilac take camnak. Chiri̱j chic wili chakꞌor tak queh chiꞌnchel cꞌacharel chi reꞌ Jesus reꞌreꞌ i pahbamaj chi pe̱t Ajabe̱s chi quina̱ chiꞌnchel, nqui rikꞌor. \p \v 10 Jeꞌ reꞌ nkakꞌor maj reh chi eriban chi coric ok chic wach ricꞌux jenoꞌ cꞌacharel eh reh chi ewoꞌ ncoꞌljic, curman chi naricojom wach ru̱cꞌ chiꞌnchel ra̱mna i cꞌuhbal chiri̱j i ructic cho i Jesus reꞌreꞌ eh jeꞌ woꞌ chi eriyew rikꞌorbal chiri̱j i Jesus. \s1 Xa hab wach cꞌacharel ericꞌul // pa ra̱mna i cꞌuhbalanic nbanaric // chiri̱j i Jesus, naricoꞌljic \p \v 11 Chipam i Lokꞌ laj Hu̱j tzꞌihmbimaj wi̱ꞌ riCꞌuhbal i Dios rikꞌor chi jeꞌ wili: \q1 “Xa hab wach narichꞌica̱b ricꞌux chiri̱j ruꞌ \q1 maꞌ jaruj ta narojic chi kꞌe̱b i riniminic, nqui rikꞌor. \p \v 12 Ruꞌum chi jeꞌ reꞌ rikꞌor, reꞌ hin nikꞌor i cꞌuhbal maꞌ xa ta queh take wich ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel jeꞌ laꞌ woꞌ queh take maꞌ reꞌ ta ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel. Jeꞌ reꞌ niban maj chiwach i Dios reꞌ take wich ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel xa jenaj kawach quichꞌi̱l take junchꞌuk chic tinamit eh chi jeꞌ reꞌ, reꞌ hoj ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel chꞌi̱l take junchꞌuk chic reꞌreꞌ xa jenaj woꞌ Ajabe̱s wilic chi kana̱. Reꞌ Ajabe̱s reꞌreꞌ til yohbal wach ricuseꞌsbal riyew cho chi kana̱ eh til ritoꞌbej woꞌ take nicꞌ paꞌ qꞌuihal cꞌacharel ncaꞌn johtok quiti̱j chiwach. \v 13 Ruꞌum aj woꞌ reꞌ jeꞌ wili rikꞌor chipam i Lokꞌ laj Hu̱j tzꞌihmbimaj wi̱ꞌ riCꞌuhbal i Dios: \q1 “Xa hab wach jenoꞌ queh aj niminel reh i Lokꞌ laj Ajabe̱s eripahkaj reh pan ti̱j chi encoꞌljic, \q1 xa reꞌ woꞌ reꞌ narirakam ricoꞌlbal, nqui rikꞌor. \p \v 14 Reꞌ cok ruꞌ to̱b ta jeꞌ reꞌ rikꞌor i Cꞌuhbal reꞌreꞌ, reꞌ cꞌacharel wi maꞌ richꞌica̱ꞌ ta ricꞌux chiri̱j i Jesus maꞌ eta woꞌ riban ripahkaljic ratoꞌbil i Dios. Jeꞌ woꞌ reꞌ, wi maꞌ ribiram ta ribiral i Jesus maꞌ eta woꞌ riban chi erichꞌica̱ꞌ ricꞌux chiri̱j, maj hab aj woꞌ wach enbirinic reh ribiral reꞌreꞌ wi maꞌ hab wach cꞌahchiꞌ rikꞌorbic queh? \v 15 On maꞌ eta woꞌ riban chi enkꞌormojic ribiral i Jesus wi maꞌxta jenoꞌ takꞌamaj cho ruꞌum i Dios chi rikꞌormojic i ribiral reꞌreꞌ. Jeꞌ aj reꞌ cuꞌum queh take takꞌamaj take cho chi aj kꞌoro̱l cꞌuhbal nchalic i sukquil cꞌuxlis chi quina̱ take cꞌacharel. Reꞌ Lokꞌ laj Hu̱j tzꞌihmbimaj wi̱ꞌ riCꞌuhbal i Dios jeꞌ wili rikꞌor chiri̱j reꞌreꞌ: \q1 “Kꞌe̱ꞌ sukquil cꞌuxlis ricꞌam cho quicꞌulic take lok aj kꞌoro̱l \q1 reꞌ quikꞌoric reh take holohic laj kꞌoric nyeꞌbic sukquil quicꞌux take cꞌacharel, nqui rikꞌor. \p \v 16 Reꞌ cok ruꞌ to̱b ta jeꞌ reꞌ rikꞌor i Lokꞌ laj Hu̱j, maꞌ chiꞌnchel ta take wich ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel xquicꞌul chi suk i maꞌ birimaj ta laj kꞌoric chiri̱j i Jesus. Ru̱cꞌ i noꞌjbal xcaꞌn reꞌreꞌ, til coric i xitzꞌihmbaj cho maꞌ Isayi̱yas naxikꞌor cho chi jeꞌ wili: \q1 “K-Aja̱w Dios, maꞌ nicꞌ ta ti qꞌuihal quiniminic reh cꞌuhbal nkakꞌor, nqui xikꞌor. \m \v 17 Jeꞌ reꞌ ajic nok maꞌ chiꞌnchel ta take wich ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel quicojbic wach i cꞌuhbalanic nkaꞌn, reꞌreꞌ ncꞌuhtunic lok chi reꞌ ribirmijic i kꞌoro̱j chic cho ruꞌum i Dios chiri̱j i Jesus reꞌ Pahbamaj chi Kꞌatal Kꞌoric, reꞌ aj reꞌ riwi̱ꞌ chi encaꞌn take cꞌacharel reh chi enquichꞌica̱ꞌ quicꞌux chiri̱j i Jesus. \s1 Reꞌ take maꞌ reꞌ ta ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel reꞌ peꞌ chic take reꞌ xicojbic wach i Dios \p \v 18 Nok nikꞌorom chic lok chi jeꞌ reꞌ, wilic enquibiraj wi̱n chi jeꞌ wili: \p «Ru̱cꞌ i xakꞌor lok ra̱j na rikꞌorom chi reꞌ take ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel jaꞌ quibiram ta i kꞌoro̱j chiri̱j i Jesus? nqui enkꞌormojic wi̱n. \p Reꞌ hin quincꞌuꞌlunic ru̱cꞌ take kꞌoric kꞌoro̱j cho wili chipam i Cꞌuhbal Yeꞌo̱j reh i Moyses: \q1 “Sut chic cu̱cꞌ chiꞌnchel take cꞌacharel pononak chic ribiral i cꞌuhbal nkꞌormojic \q1 eh xa haj paꞌ tinamit wilque̱b take ruꞌ til nquibiraj woꞌ i cꞌuhbal reꞌreꞌ, nqui i kꞌoro̱j cho. \p \v 19 Naniban i cꞌuꞌlunic reꞌreꞌ, reꞌ woꞌ chic wili i birinic enbanjic wi̱n: \p «Coric ta woꞌ chi reꞌ take ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel maꞌ xquirak ta chiri̱j i kꞌoro̱j cho queh? nqui enkꞌormojic wi̱n. \p Chi ricꞌuꞌljic i birinic reꞌreꞌ, pe̱t nwa̱j nikꞌorom chi reꞌ take reꞌ quirakam chic chiri̱j i kꞌoro̱j queh xa reꞌ laꞌ maꞌ nca̱j ta quicꞌamam na̱. Ruꞌum aj chi jeꞌ reꞌ ncaꞌn, reꞌ Moyses xitzꞌihmbaj woꞌ cho i kꞌoric xiban i Dios chi jeꞌ wili: \q1 “Reꞌ hin Dios nanibanam chi naribanam kꞌa̱b acꞌux tak chiwi̱j cuꞌum queh cꞌacharel jeꞌ ru̱cꞌ maꞌ reꞌ ta nak nitinami̱t take. \q1 Reꞌ take cꞌacharel reꞌreꞌ, coric nakꞌor tak chiqui̱j chi maꞌ nquirak ta chiri̱j i kꞌoro̱j wuꞌum, \q1 raj yuꞌna nanijohsam acꞌa̱ tak ru̱cꞌ rirakmajic chiri̱j nacaꞌnam take reꞌreꞌ, nqui xitzꞌihmbaj i Moyses. \p \v 20 Jeꞌ woꞌ, reꞌ raj kꞌorol i Dios reꞌ maꞌ Isayi̱yas ribihnal xkꞌoric woꞌ chiri̱j chaj bih ncꞌuluric nok reꞌ take ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel maꞌ nquicꞌul ta haj wilic kꞌoro̱j queh ruꞌum i Dios. Reꞌ aj kꞌorol reꞌreꞌ til riteh wach chi coric i kꞌoric reꞌreꞌ chi jeꞌ wili: \q1 “Reꞌ hin Dios xquicoj niwach take cꞌacharel reꞌ maꞌ ncapewjic ta nak chi naquicojom niwach. \q1 Reꞌ take reꞌ, to̱b ta nak maꞌ cꞌahchiꞌ ta quibiram wi̱n hab wach i hin, xniyew woꞌ chi ehtꞌaljic queh hab wach i hin, nqui xikꞌor. \m \v 21 Reꞌ xikꞌor reꞌreꞌ chiqui̱j take maꞌ reꞌ ta ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel xkꞌormojic, raj naxkꞌoric cho chiqui̱j take wich ra̱ꞌ riꞌsil cho Israhel, reꞌ wili kꞌoric xikꞌor cho: \q1 “Reꞌ take cꞌacharel wili xa eli̱c woꞌ nipahkaj queh chi enquichꞌica̱ꞌ quicꞌux chiwi̱j \q1 xa reꞌ laꞌ take reꞌ, kꞌe̱ꞌ chic xquicowsaj i ca̱mna chi maꞌeta nquibiraj i niCꞌuhbal \q1 eh jeꞌ woꞌ maꞌeta nquinimej i nicꞌ paꞌ nimal i kꞌoro̱j queh, nqui maꞌ Isayi̱yas. \c 11 \s1 Reꞌ chiho̱j riban i Dios chi reꞌ take // cꞌacharel nacaꞌnam chi ritinami̱t \p \v 1 Ha̱ꞌ, ruꞌum chi xnikꞌor chi wilic take kich ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel maꞌ nquicꞌuꞌlej ta na i kꞌoro̱j ruꞌum i Dios, wilic take equikꞌoric chi reꞌ hin xa jeꞌ na nak nchel cꞌahchiꞌ nikꞌorom yuꞌna chi cuꞌum queh take reꞌ, chiꞌnchel i hoj ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel maꞌ hoj ta chic cꞌulu̱j ruꞌum i Dios chi hoj ritinami̱t? Maꞌxta! Maꞌ jeꞌ ta reꞌ i cꞌahchiꞌ nikꞌorom. Jeꞌ woꞌ chic, maꞌ eta riban chi enikꞌor chi jeꞌ reꞌ chiqui̱j chiꞌnchel take ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel maj reꞌ hin, hin woꞌ ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel. Jeꞌ ricab chi reꞌ take reꞌ til manlic rijaꞌquil cho maꞌ Awraham take, til hin jeꞌ woꞌ reꞌ i hin. Maꞌ xa reꞌ ta reꞌ, reꞌ take nitu̱t waja̱w wilque̱b laꞌ woꞌ chi quixilac take jeꞌ ru̱cꞌ ra̱ꞌ riꞌsil take cho i chopol na̱ tinamit maꞌ Wenjamin ribihnal. \v 2 Jeꞌ reꞌ nok ruꞌum chi reꞌ Dios xa nok woꞌ cho pan pe̱t xojrichih cho hoj ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel chi xojwihꞌic chi ritinami̱t, maꞌ riban ta chi nkꞌormojic chi reꞌ hin cꞌahchiꞌ nikꞌorom chi chiꞌnchel ta nak take chiho̱j cho chi ritinami̱t i Dios maꞌ cꞌulu̱j ta chic take chi ritinami̱t yuꞌna. Wi wilic jenoꞌ ricapaj chi jeꞌ reꞌ i cꞌahchiꞌ nikꞌorom, xa reꞌ cꞌolok cho pa ricꞌux i ribiral i Eli̱yas wilic chipam i Lokꞌ laj Hu̱j reꞌ tzꞌihmbimaj wi̱ꞌ i kꞌoro̱j ruꞌum i Dios. Chipam i Hu̱j reꞌreꞌ rikꞌor chi reꞌ Eli̱yas junpech jeꞌ wili xikꞌor reh Dios pa riti̱j naxiyew chiwach quimahc take rich ra̱ꞌ riꞌsil cho i maꞌ Israhel: \q1 \v 3 “Ajabe̱s Dios, reꞌ wili bano̱j caꞌnam take cꞌacharel reꞌreꞌ: Xquibok take i lokꞌ laj yeꞌa̱b cꞌatbal si̱ reꞌ ncamanic keh chi lokꞌonbal wi̱ꞌ awach. \q1 Jeꞌ woꞌ chic, reꞌ take reꞌ xquicansaj chic take chiꞌnchel i wichꞌi̱l jeꞌ ru̱cꞌ takꞌamaj take cho awuꞌum chi aj kꞌorol reh acꞌuhbal. \q1 Ruꞌum reꞌ xa chic reꞌ hin xincahnic chi wutquel chi awaj kꞌoro̱l xa reꞌ laꞌ ruꞌ, reꞌ take reꞌ nca̱j woꞌ quinquicansam i hin, nqui Eli̱yas. \p \v 4 Raj i Dios, chaj bih cꞌuꞌlunic xiban reh Eli̱yas? Reꞌreꞌ jeꞌ wili xikꞌor reh: \q1 “Reh chi cu naquiwihꞌic take cꞌacharel jeꞌ ru̱cꞌ naquikꞌorbic reh niCꞌuhbal, \q1 reꞌ hin xniban chi cu xicahnic wuklaj ikꞌob lajcꞌahl (7,000) chi winak reꞌ maꞌ xquixucꞌa̱ꞌ ta qui̱b chiwach i tiyo̱x Wahal ribihnal, nqui i Dios. \p \v 5 Jeꞌ reꞌ kꞌuruꞌ jeꞌ ricab xcꞌuluric pa rikꞌijil cho Eli̱yas cu̱cꞌ take ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel jeꞌ ru̱cꞌ maꞌ xquixucꞌa̱ꞌ ta qui̱b chiwach i tiyo̱x Wahal, yuꞌna chi kaxilac i hoj ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel, reꞌ Dios xiban woꞌ chi xcahnic juntuhm chic keh hoj cꞌacharel jeꞌ ru̱cꞌ nkacꞌul i kꞌoro̱j ruꞌum. Jeꞌ reꞌ xiban ruꞌum reh ricꞌaxbal reꞌ xicꞌuhtaj woꞌ cho chi kana̱ naxojrichih cho chi hoj ritinami̱t. \v 6 Jeꞌ reꞌ nikꞌor maj til coric chi maꞌ ruꞌum ta reh kaholohic laj bano̱j nkaꞌn i hoj cꞌacharel xojrichih i Dios chi hoj ritinami̱t. Wi ta nak ruꞌum reh kaholohic laj bano̱j chi jeꞌ reꞌ xiban i Dios ku̱cꞌ, maꞌ riban ta nak chi enikꞌor chi ruꞌum reh ricꞌaxbal naxiban i Dios chi jeꞌ reꞌ. Jeꞌ reꞌ nok junpech woꞌ chic enikꞌor aweh tak, wi ta nak ruꞌum reh holohic laj bano̱j nkaꞌn reꞌ Dios xojrichih chi hoj ritinami̱t, reꞌ kꞌoric nkꞌormojic chi xa ruꞌum reh ricꞌaxbal i Dios kojchihiric, maꞌ eta nak riban chi coric wach. Jeꞌ reꞌ nikꞌor ruꞌum wi nkꞌormojic chi jeꞌ reꞌ, ra̱j rikꞌorom chi maꞌ ruꞌum ta reh kabano̱j kojchihiric ruꞌum i Dios. \s1 Reꞌ take maꞌ reꞌ ta ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel xquirak woꞌ quicoꞌlbal cuꞌum queh take ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel \p \v 7 Reꞌ riwi̱ꞌ kachihiric riban i Dios, reꞌ aj reꞌ nbanic chi nanikꞌorom woꞌ i wili: To̱b ta reꞌ hoj ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel xkakꞌahsaj ki̱b chi risiqꞌuiric nicꞌ wach nakojcꞌacharok chi coric wach kacꞌux, maꞌ xkarak ta cꞌacharic jeꞌ reꞌ riwi̱ꞌ. Reꞌ cok ruꞌ maꞌ chiki̱j ta chiꞌnchel i hoj cꞌacharel cꞌahchiꞌ nikꞌorom chi jeꞌ reꞌ xkacꞌul maj reꞌ juntuhm keh hoj cꞌacharel jeꞌ ru̱cꞌ nkacꞌul i kꞌoro̱j ruꞌum i Dios, til xkarak riwi̱ꞌ nicꞌ wach nakojcꞌacharok chi coric wach kacꞌux. Reꞌ cꞌahchiꞌ nikꞌorom chiqui̱j take toco̱m chic wich ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel jeꞌ ru̱cꞌ maꞌ nquicꞌuꞌlej ta na̱ i kꞌoro̱j ruꞌum i Dios, cꞌahchiꞌ nikꞌorom maj cu̱cꞌ take reꞌ, reꞌ Dios xiban chi xcowjic quicapew-bal reh chi maꞌ xquirak ta chiri̱j i kꞌoro̱j ruꞌum. \v 8 Chiqui̱j aj take cꞌacharel reꞌreꞌ jenaj aj kꞌorol riCꞌuhbal i Dios xitzꞌihmbaj cho i wili ar chipam i Lokꞌ laj Hu̱j tzꞌihmbimaj wi̱ꞌ riCꞌuhbal i Dios: \q1 “Jeꞌ ricab ncꞌuluric ru̱cꞌ jenoꞌ xohcꞌrel wiric riban maꞌ ribiraj ta on maꞌ rilow ta i chaj bih cꞌahchiꞌ ricꞌuluric cok chi riche̱l, \q1 jeꞌ woꞌ reꞌ xiban i Dios chi xcꞌuluric cu̱cꞌ take cꞌacharel wili. \q1 Ruꞌum reꞌreꞌ cu yuꞌna chi kꞌi̱j, reꞌ nquilow on reꞌ nquibiraj maꞌ nquirak ta chiri̱j, nqui xitzꞌihmbaj cho. \m \v 9 Jeꞌ woꞌ reꞌ, chipam i hu̱j tzꞌihmbimaj ruꞌum i aj najtir kꞌatal kꞌoric maꞌ Tawiy wilic i ti̱j bano̱j wili chiqui̱j take cꞌacharel reꞌreꞌ: \q1 “Ajabe̱s Dios, nipahkaj johtok aweh chi jeꞌ ricab i tiꞌcꞌaxic nchalic china̱ i chicop reꞌ nariyahkꞌaj pa̱m ricꞌahamil i yaꞌl reꞌ cojo̱j chi rixirab ncahnic chipam, \q1 kꞌe̱ꞌ ok woꞌ nimal i tiꞌcꞌaxic kajok chi quina̱ take cꞌacharel reꞌ cu yuꞌna chi kꞌi̱j cꞌahchiꞌ quisuksam qui̱b ru̱cꞌ acuseꞌsbal. \q1 \v 10 Jeꞌ woꞌ, nipahkaj woꞌ johtok aweh chi cahnok chi moylic wach quicapew-bal take cꞌacharel reꞌreꞌ reh chi maꞌ eta chic nquirak chiri̱j i ricorquilal akꞌorbal. \q1 Maꞌ xa reꞌ ta reꞌ nipahkaj aweh, jeꞌ laꞌ woꞌ xa pan tiꞌquilal ok woꞌ quicꞌacharok, nqui maꞌ Tawiy. \p \v 11 Chi nikꞌorom chic lok chi pan mahc xikꞌehbic take cꞌacharel reꞌreꞌ, yuꞌna reꞌ wili i birinic ripahba̱ꞌ ri̱b chi niwach: Coric na chi reꞌ take wich ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel reꞌ jeꞌ reꞌ quibanic, quicahnic ta woꞌ ti chi junpech chi maꞌ nquicꞌuꞌlej ta chic na̱ i kꞌoro̱j ruꞌum i Dios? Maꞌxta, reꞌ take reꞌ maꞌ eta quicahnic chi jeꞌ reꞌ chi junpech. Reꞌ cok ruꞌ wilic riwi̱ꞌ naxikꞌehbic pan mahc eh reꞌ wili riwi̱ꞌ: Reꞌ take reꞌ xikꞌehbic reh chi reꞌ take maꞌ reꞌ ta ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel ewoꞌ quicoꞌljic. Jeꞌ woꞌ chic, wilic woꞌ riwi̱ꞌ chi coꞌlomaj take maꞌ reꞌ ta ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel eh reꞌ wili riwi̱ꞌ: Chi reꞌ take wich ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel jeꞌ ru̱cꞌ maꞌ nquicꞌuꞌlej ta na̱ i kꞌoro̱j ruꞌum i Dios, naquilow chi reꞌ take maꞌ reꞌ ta ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel quicoꞌljic woꞌ, reꞌ aj woꞌ reꞌ encamanic queh chi ewoꞌ nca̱j quibiram haj wilic xiban i Dios chiqui̱j take maꞌ reꞌ ta take ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel. \p \v 12 Jeꞌ reꞌ kꞌuruꞌ reꞌ cꞌahchiꞌ nikꞌorom i hin reꞌ i wili: Cu wilic toco̱m chic kich ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel jeꞌ ru̱cꞌ naquichꞌica̱b quicꞌux chiri̱j i Jesus. Kꞌe̱ꞌ rinimal wach cuseꞌsbal naribanjic nok jeꞌ reꞌ encꞌuluric cu̱cꞌ! Nikꞌor chi jeꞌ reꞌ ruꞌum i wili: Kuꞌum aj keh hoj ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel xchalic jenaj atoꞌbil chi quina̱ take cꞌacharel maꞌ reꞌ ta ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel maj naxojkꞌehbic pan mahc i hoj, reꞌreꞌ xcamanic chi qꞌuihal take cꞌacharel xquichꞌica̱ꞌ quicꞌux chiri̱j i Jesus. Wi jeꞌ reꞌ xcꞌuluric cu̱cꞌ take cꞌacharel naxojmahcanic, ticapewenok woꞌ tak chiri̱j nicꞌ nak qꞌuihal take maꞌ reꞌ ta ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel enquichꞌica̱ꞌ quicꞌux chiri̱j i Jesus, wi chiꞌnchel i hoj ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel eta nak nkachꞌica̱ꞌ kacꞌux chiri̱j ruꞌ? Til pan coric, kꞌe̱ꞌ woꞌ nak chic qꞌuihal take, majeꞌ? \s1 Kꞌe̱ꞌ nak holonquilal chi chiꞌnchel ta // nak take ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel // enquichꞌica̱ꞌ quicꞌux chiri̱j i Jesus \p \v 13 Yuꞌna hat-tak maꞌ reꞌ ta ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel chabiraj tak chi coric take kꞌoric nwa̱j nikꞌorom wili: Reꞌ Dios xiripahba̱ꞌ chi raj kꞌoro̱l eh xiritakꞌa̱ꞌ cho awu̱cꞌ tak. Chi reꞌ Dios xyeꞌbic chi nina̱ i ihk reꞌreꞌ, reꞌ hin cow niyew nicꞌux chi rinimjic reꞌreꞌ \v 14 eh nok niban chi jeꞌ reꞌ, reꞌ wili nichꞌica̱ꞌ wi̱ꞌ nicꞌux i hin: Chi naquilow take wich ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel jeꞌ ru̱cꞌ maꞌ nquicꞌuꞌlej ta na̱ i kꞌoro̱j ruꞌum i Dios chi reꞌreꞌ ricoꞌlej woꞌ take cꞌacharel jeꞌ ru̱cꞌ maꞌ reꞌ ta ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel take, reꞌ ok reꞌ camanok queh wich ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel reꞌreꞌ chi enchꞌuk i ca̱mna chi enca̱j woꞌ riyeꞌeric quicꞌux chi rinimjic i Jesus reh chi ru̱cꞌ chi jeꞌ reꞌ ewoꞌ quicoꞌljic ruꞌum i Dios. \v 15 Chiri̱j aj reꞌ nichꞌica̱ꞌ nicꞌux i hin eh ruꞌum reꞌ til niyew nicꞌux chi rinimjic ihk wilic chi nina̱ maj reꞌ hin quincapewenic woꞌ chiri̱j i wili: Wi reꞌ take maꞌ reꞌ ta ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel xcꞌulmujic ruꞌum i Dios chi ritinami̱t eh chi jeꞌ reꞌ, reꞌ take wich ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel jeꞌ ru̱cꞌ maꞌ nquicꞌuꞌlej ta na̱ i kꞌoro̱j ruꞌum i Dios xicahnic chi maꞌ reꞌ ta chic ritinami̱t take, ra̱j rikꞌorom chi kꞌe̱ꞌ woꞌ chic holonquilal i naricꞌuluric wi reꞌ take wich ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel equiꞌoquic woꞌ chic chi ritinami̱t i Dios. Reꞌ naricꞌuluric reꞌreꞌ jeꞌ na ricab nok reꞌ take camnak quiꞌuctic cho chi naquicꞌacharic woꞌ chic, majeꞌ? \s1 Maꞌ riban ta chi enbanjic qꞌuihsinic // i̱b chiri̱j i coꞌlonic riban i Dios \p \v 16 Chiri̱j chi nikꞌorom chic aweh tak chi wilic take ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel jeꞌ ru̱cꞌ maꞌ nquicꞌuꞌlej ta na̱ i kꞌoro̱j ruꞌum i Dios, yuꞌna reꞌ chic i wili nwa̱j woꞌ nikꞌorom chiqui̱j ruꞌ: Reꞌ take cꞌacharel reꞌreꞌ xa cu ilo̱j woꞌ take cho ruꞌum i Dios chi lo̱kꞌ take xa kuꞌum keh hoj ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel jeꞌ ru̱cꞌ kanimem chic i Jesus. Reꞌ quilmijic cho chi jeꞌ reꞌ ruꞌum i Dios jenaj wach ncꞌutunic ru̱cꞌ jeꞌ ricab nkꞌormojic chiri̱j jenoꞌ caxlan wiꞌc: Wi tare̱t cho rikꞌoril tikꞌimaj wi̱ꞌ chi pe̱t, chiꞌnchel woꞌ i caxlan wiꞌc reꞌreꞌ ta woꞌ re̱t. Jeꞌ ricab i kꞌoric reꞌreꞌ, jeꞌ woꞌ reꞌ nkꞌormojic chiri̱j jenoꞌ che̱ꞌ: Wi holohic cho riraꞌil, jeꞌ woꞌ reꞌ take kꞌab i che̱ꞌ reꞌreꞌ holohic woꞌ take. \v 17 Ruꞌum chi jeꞌ reꞌ quilmijic nbanaric cho take cꞌacharel reꞌreꞌ, reꞌ hin nikꞌor woꞌ chic i wili: Reꞌ take ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel jeꞌ ru̱cꞌ maꞌ nquicꞌuꞌlej ta na̱ i kꞌoro̱j ruꞌum i Dios ncꞌuluric cu̱cꞌ jeꞌ ricab ncꞌuluric ru̱cꞌ take kꞌab jenoꞌ che̱ꞌ xa tico̱j Oli̱wo ribihnal chi reꞌ aj ticol reh riyocꞌ lok take kꞌab eh pan quijelow-bal take kꞌab reꞌreꞌ, reꞌ chic take kꞌab jenoꞌ che̱ꞌ Oli̱wo reꞌ xa maꞌ tico̱j ta, rikꞌolej cok chiwach. Jeꞌ woꞌ reꞌ i Dios xesaj lok take chiwach chi maꞌ reꞌ ta chic ritinami̱t take wich ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel reꞌ maꞌ nquicꞌuꞌlej ta na̱ i kꞌoro̱j ruꞌum i Dios eh pan quijelow-bal reꞌ chic hat-tak maꞌ reꞌ ta ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel reꞌ xanimej tak chic i Jesus xatricoj tak chi ritinami̱t. Ruꞌum reꞌreꞌ yuꞌna, reꞌ hat-tak cꞌahchiꞌ chic acꞌulum tak ricuseꞌsbal i Dios jeꞌ ricab nok reꞌ take kꞌab i che̱ꞌ Oli̱wo reꞌ maꞌ xa tico̱j ta, naquikꞌoljic cok chiwach i che̱ꞌ Oli̱wo reꞌ xa tico̱j, ar chic ru̱cꞌ riraꞌil i che̱ꞌ reꞌreꞌ ricꞌam cok rijaꞌquil reꞌ nyeꞌbic ricꞌacharic. \p \v 18 Chi coric aj chiꞌnchel i cꞌulu̱j lok reꞌreꞌ, chayohbalej awi̱b tak chi maꞌ eta enwihꞌic awu̱cꞌ tak i noꞌjbal chi qꞌuihsinic i̱b chi quiwach take ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel jeꞌ ru̱cꞌ maꞌ nquicꞌuꞌlej ta na̱ i kꞌoro̱j cho ruꞌum i Dios. Wi wilic ok nchel awu̱cꞌ tak i noꞌjbal reꞌreꞌ, til cꞌolok pan acꞌux tak i wili: Jeꞌ ricab chi maꞌ ruꞌum ta take kꞌab i che̱ꞌ paꞌlic chi coric i richeꞌlal ruꞌum laꞌ reh ra̱ꞌ i che̱ꞌ reꞌreꞌ cow paꞌlic wach acꞌal, jeꞌ woꞌ reꞌ ncꞌuluric awu̱cꞌ tak chi maꞌ awuꞌum ta hat-tak maꞌ reꞌ ta ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel wilco̱j i hoj ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel chi ritinami̱t i Dios, kuꞌum laꞌ keh hoj xatcojoric tak chi hat-tak chic ritinami̱t i Dios. \v 19 Ru̱cꞌ xnikꞌor lok reꞌreꞌ kꞌi̱j woꞌ wilic jenoꞌ aweh hat-tak erikꞌor chi jeꞌ wili: \p «Reꞌ riwi̱ꞌ chi reꞌ aj tico̱l reh che̱ꞌ Oli̱wo riyocꞌ lok take kꞌab reh chi pan quijelow-bal take kꞌab reꞌreꞌ toco̱m chic take kꞌab erikꞌolej cok chiwach reh chi jeꞌ reꞌ kꞌe̱ꞌ chic holohic wachanic naribanam i che̱ꞌ reꞌreꞌ. Nicꞌ paꞌ wach ncꞌuluric ru̱cꞌ take kꞌab i che̱ꞌ Oli̱wo reꞌ xa maꞌ tico̱j ta, jeꞌ woꞌ reꞌ riwi̱ꞌ xiban i Dios chi xojricꞌul chi hoj chic ritinami̱t, nqui ok erikꞌor. \p \v 20 Wi jeꞌ ta nak reꞌ erikꞌor jenoꞌ hab wach, ricorquilal woꞌ cꞌahchiꞌ rikꞌorom maj jeꞌ ricab chi reꞌ jenoꞌ aj ehcham che̱ꞌ riwi̱ꞌ chi reh chi eriyocꞌ lok take kꞌab i riche̱ꞌ, jeꞌ woꞌ reꞌ i Dios riwi̱ꞌ woꞌ chi reh chi reꞌ hat-tak maꞌ reꞌ ta ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel xatricoj tak yuꞌna chi ritinami̱t chic xa ruꞌum reh richꞌiquinjic acꞌux xaꞌn tak chiri̱j i Jesus. Jeꞌ woꞌ chic, riwi̱ꞌ woꞌ chi reh Dios chi xiban chi wilic take wich ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel xicahnic lok chi maꞌ reꞌ ta chic ritinami̱t take xa ruꞌum chi maꞌ xquichꞌica̱ꞌ ta quicꞌux chiri̱j i Jesus. Wi riwi̱ꞌ chi reh i Dios chi jeꞌ reꞌ xiban cu̱cꞌ take reꞌ, sakbih chaweh tak chi chayohbalej awi̱b tak chi ma̱nimsaj awi̱b tak ruꞌum reh xiban i Dios awu̱cꞌ tak. \v 21 Jeꞌ reꞌ nikꞌor maj reꞌ Dios maꞌ eta ricuy awu̱cꞌ tak wi reꞌ hat-tak nanimsaj awi̱b tak, jeꞌ ricab nok reꞌ aj ehcham che̱ꞌ Oli̱wo maꞌ ricuy ta chi xa chacꞌa̱cꞌ cho wach richeꞌlal take kꞌab maꞌ quicamanic ta chic. \p \v 22 Jeꞌ reꞌ ajic reh aj chi maꞌ eta nacꞌul aweh tak reꞌreꞌ, nipahkaj aweh tak chi maꞌ niqꞌuic pan acꞌux tak i nikꞌorom lok wili: Coric ruꞌ chi reꞌ Dios kꞌe̱ꞌ woꞌ chic chakꞌlam cho chi kana̱ xa reꞌ laꞌ nok reꞌreꞌ riyew woꞌ cho jenoꞌ tiꞌcꞌaxic china̱ jenoꞌ cꞌacharel til woꞌ cow wach nariyew cho. Jeꞌ reꞌ ncꞌuhtunic lok ru̱cꞌ ricorquilal wili: Cu̱cꞌ take wich ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel jeꞌ ru̱cꞌ quikꞌehbic pan mahc, reꞌ Dios ribanam chi kꞌe̱ꞌ cow i tiꞌcꞌaxic nchalic chi quina̱, raj laꞌ awu̱cꞌ hat-tak xiban chi kꞌe̱ꞌ woꞌ chic rinimal richakꞌlamil xiyew cho. Reꞌ richakꞌlamil i Dios reꞌreꞌ, nikꞌor aweh tak chi xa ewoꞌ nwihꞌic chana̱ tak xa reꞌ laꞌ wi reꞌ hat-tak enatik tak juꞌ richꞌiquinjic acꞌux tak chiri̱j i Jesus. Eta nak ncꞌuluric chi maꞌ eta chic nachꞌica̱ꞌ acꞌux tak, reꞌ Dios eriban chi maꞌ reꞌ ta chic hat-tak ritinami̱t, jeꞌ ricab ncꞌuluric ru̱cꞌ take kꞌab che̱ꞌ naquiyocꞌoric lok chiwach richeꞌlal. \p \v 23 Reꞌ cꞌahchiꞌ nikꞌorom aweh tak wili til woꞌ coric maj reꞌ Dios til wilic rajawric chi naribanam chi jeꞌ reꞌ. Ruꞌum aj chi reꞌ Dios wilic rajawric, reꞌreꞌ xa cu riyew woꞌ cho queh take wich ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel reꞌ maꞌ nquichꞌica̱ꞌ ta quicꞌux chiri̱j i Jesus chi nacaꞌnam woꞌ chic chi ritinami̱t take. Jeꞌ reꞌ nok wi xquicana̱ꞌ i quinoꞌjbal chi maꞌ nquichꞌica̱ꞌ ta quicꞌux chiri̱j i Jesus, reꞌ take reꞌ til naquicꞌulmujic woꞌ chic chi ritinami̱t i Dios jeꞌ ricab nok reꞌ take kꞌab i tico̱j laj che̱ꞌ Oli̱wo reꞌ esemaj lok chiwach richeꞌlal nkꞌoljic woꞌ chic cok. \v 24 Chi reh Dios maꞌ cꞌaxic ta ribanaric reꞌreꞌ eh reꞌ wili ncꞌutunic wi̱ꞌ chi jeꞌ reꞌ: Wi maꞌ cꞌaxic ta chi reh chi reꞌ take kꞌab i maꞌ tico̱j ta laj che̱ꞌ Oli̱wo xiyocꞌ take lok eh xikꞌolej cok chiwach richeꞌlal i tico̱j laj che̱ꞌ Oli̱wo, maꞌ cꞌaxic ta woꞌ chi reh chi reꞌ take kꞌab i tico̱j laj che̱ꞌ Oli̱wo reꞌ yocꞌo̱j nak chic take lok ewoꞌ chic quikꞌoljic cok chiwach richeꞌlal. Jeꞌ reꞌ ajic wi maꞌ cꞌaxic ta chi reh Dios ribanaric reꞌreꞌ eh wi maꞌ cꞌaxic ta woꞌ chi reh i xiban chawi̱j hat-tak chi xatricoj tak chi hat-tak chic ritinami̱t, to̱b ta reꞌ take cho ama̱m awatiꞌt tak maꞌ cꞌulu̱j ta take cho chi pe̱t ruꞌum i Dios chi ritinami̱t, maꞌ cꞌaxic ta chi reh chi ewoꞌ chic ricꞌul chi ritinami̱t take cꞌacharel reꞌ xa pan pe̱t woꞌ ricojom take cho quima̱m catiꞌt chi ritinami̱t. \s1 Reꞌ take ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel // reꞌ maꞌ jaꞌ nquichꞌica̱ꞌ ta quicꞌux // chiri̱j i Jesus, cu wilic cuyuꞌnbal // chi naquichꞌica̱b quicꞌux chiri̱j \p \v 25 Hat-tak cꞌacharel maꞌ reꞌ ta ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel reꞌ wilca̱t tak chic yuꞌna chi wich aj niminel reh Jesus, yuꞌna nanikꞌoric chiri̱j i noꞌjbal jeꞌ ru̱cꞌ maꞌ yeꞌo̱j ta nak cho aweh tak rehtꞌaljic cho pa̱m najtir kꞌi̱j. Jeꞌ reꞌ nanibanam reh chi echic narak tak chiri̱j maꞌ riwi̱ꞌ ta chaweh tak chi enanimsaj awi̱b tak chi quiwach take wich ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel. Reꞌ aj wili i noꞌjbal reꞌreꞌ: Coric ruꞌ, cu rehtal nmanlajic wach aqꞌuihal hat-tak juntuhm chi cꞌacharel maꞌ reꞌ ta ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel jeꞌ ru̱cꞌ cꞌahchiꞌ chic animem tak i Jesus, xa wilic woꞌ juntuhm keh hoj cꞌacharel ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel jeꞌ ru̱cꞌ naquicowsam i ca̱mna chi maꞌ eta nquinimej i Jesus, xa reꞌ laꞌ to̱b ta woꞌ jeꞌ reꞌ naricꞌuluric, \v 26 chi kawach johtok cu wilic rikꞌijil nok reꞌ coꞌlbal i̱b riyew i Dios narichalic chi kana̱ chiꞌnchel i hoj ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel. Reꞌ ricꞌuluric i wili xa nok woꞌ tzꞌihmbimaj cho chipam i lok laj Hu̱j reꞌ wilic wi̱ꞌ riCꞌuhbal i Dios. Chipam aj i hu̱j reꞌreꞌ jeꞌ wili kꞌoro̱j cho: \q1 “Naribanam chi naructic cho jenaj aj coꞌlonel eh ar narichalic riraꞌil chi quixilac take ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel. \q1 Reꞌ aj coꞌlonel reꞌreꞌ naribanam chi maꞌxta chic caꞌnam i cꞌahbilal ncaꞌn take ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Jacow reꞌ ribihnej woꞌ chi Israhel. \q1 \v 27 Nok bano̱j chic reꞌreꞌ, ar aj ruꞌ narimanlajic wach i nikꞌorbal hin Dios reꞌ niyeb cho najtir kꞌi̱j \q1 chi nanicuyum quimahc take ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel, nqui kꞌoro̱j cho. \p \v 28 Jeꞌ reꞌ ajic maꞌ riwi̱ꞌ ta chi reꞌ hat-tak enanimsaj awi̱b tak chi quiwach take wich ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel jeꞌ ru̱cꞌ maꞌ nquinimej ta kAja̱w Jesus. Coric ruꞌ, yuꞌna reꞌ chic hat-tak cꞌahchiꞌ acꞌulu̱j tak reh ratoꞌbil i Dios maj reꞌ take reꞌ maꞌ nquicꞌul ta i Cꞌuhbal nyeꞌbic sukquil cꞌuxlis queh take quicꞌulbic reh cꞌuhbal reꞌreꞌ. Ru̱cꞌ reꞌreꞌ xcaꞌn chi reꞌ rijoskꞌil i Dios xchalic chi quina̱, xa reꞌ laꞌ ruꞌ reꞌ Dios xiban woꞌ cho jenaj tikꞌinic najtir kꞌi̱j cu̱cꞌ take kama̱m katiꞌt eh ruꞌum chi xichih take cho chi pe̱t cꞌacharel chi nacaꞌnam chi ritinami̱t, reꞌ take wich ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel jeꞌ ru̱cꞌ maꞌ nquinimej i Jesus xa cu wilic woꞌ ricꞌaxbal i Dios chi quina̱. \v 29 Ruꞌum nok reꞌ Dios xichih quiwach take kama̱m katiꞌt, reꞌreꞌ xikꞌor woꞌ queh chi xa naquiwihꞌic woꞌ chi ritinami̱t take eh chi reꞌ ricꞌaxbal xa nariwihꞌic woꞌ chi kana̱ chiꞌnchel i hoj ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel. Reꞌ xikꞌor reꞌreꞌ maꞌ jaruj ta rijalam i Dios. \p \v 30 Jeꞌ reꞌ kꞌuruꞌ chaweh hat-tak maꞌ reꞌ ta raꞌril cho maꞌ Israhel eh jeꞌ woꞌ chi keh hoj ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel maꞌxta jenoꞌ riwi̱ꞌ chi enkanimsaj ki̱b ruꞌum nok xa jenaj wach cꞌulu̱j ku̱cꞌ chiꞌnchel i hoj. Jeꞌ reꞌ nikꞌor maj chana̱ hat-tak xwihꞌic jenaj rikꞌijil chi xatcꞌacharic tak chi maꞌ cꞌahchiꞌ ta animem tak i Dios. Chipam rikꞌijil reꞌreꞌ, reꞌ ricꞌaxbal i Dios maꞌ xwihꞌic ta nak chana̱ tak ra̱j yuꞌna cuꞌum queh riqꞌuihal cꞌacharel wich ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel jeꞌ ru̱cꞌ maꞌ nquinimej ta i Dios, reꞌ hat-tak xchalic chana̱ tak ricꞌaxbal i Dios. \v 31 Jeꞌ ricab nak riwi̱ꞌ i cꞌacharic xaꞌn tak cho, yuꞌna wilic woꞌ take cꞌacharel jeꞌ ru̱cꞌ wich ra̱ꞌ riꞌsil take cho maꞌ Israhel cꞌahchiꞌ quicꞌacharic chi maꞌ nquinimej ta i Dios. Ruꞌum reh ricꞌaxbal i Dios xicꞌuhtaj cho chana̱ hat-tak, narichalic woꞌ i rikꞌijil nok reꞌ cꞌaxbal reꞌreꞌ nariwihꞌic woꞌ chi quina̱ take cꞌacharel reꞌreꞌ. \v 32 Jeꞌ reꞌ kꞌuruꞌ ru̱cꞌ ncꞌuluric nak ku̱cꞌ chiꞌnchel i hoj cꞌacharel, nkarak chiri̱j i ribanam i Dios wili: Reꞌreꞌ xiyew kꞌab chi ricꞌuhtjic chi reꞌ hoj chiꞌnchel cꞌacharel jeꞌ hoj quicab take cꞌacharel tzꞌapalque̱b take pan che̱ꞌ. Jeꞌ reꞌ nikꞌor maj chi kunchelal i hoj ricꞌul nak chi keh chi nariyeꞌeric tiꞌcꞌaxic chi kana̱ ruꞌum chi maꞌ nkabiraj ta nak kꞌoric chiwach i Dios. Xa reꞌ laꞌ ruꞌ reꞌ Dios maꞌ jeꞌ ta reꞌ xiban keh eh jeꞌ reꞌ xiban reh chi ewoꞌ ncꞌuhtunic wach chi chiꞌnchel hoj cꞌacharel riquetelej aj woꞌ kawach. \v 33 Ruꞌum aj reh xiban lok reꞌreꞌ, reꞌ hin jeꞌ wili nikꞌor chiri̱j i Dios chi lokꞌonbal wach: Reꞌ Dios, kꞌe̱ꞌ nimal wach richakꞌlamil ricꞌuhtaj cho. Jeꞌ woꞌ, reꞌreꞌ kꞌe̱ꞌ rinimal wach rinoꞌjbal wilic. Ru̱cꞌ rinoꞌjbal reꞌreꞌ rinaꞌbej pa̱m chiꞌnchel xa reꞌ cok ruꞌ reꞌ noꞌjbal wilic cho pa ricapew-bal i Dios chi naribanam maꞌ hab ta chic jenoꞌ wach nehtꞌalanic reh eh maꞌ hab ta woꞌ wach ensakomonic wach. \p \v 34 Chipam i Lokꞌ laj Hu̱j reꞌ wilic wi̱ꞌ riCꞌuhbal i Dios jeꞌ woꞌ wili rikꞌor: \q1 “Reꞌ Dios maꞌ hab ta wach nyeꞌbic rinoꞌjbal eh reꞌ wilic pa ricapew-bal maꞌ hab ta woꞌ wach nehtꞌalanic reh. \q1 \v 35 Reꞌ Dios maꞌxta ricꞌa̱s ru̱cꞌ jenoꞌ hab wach. Maꞌ jaruj ta encꞌulmujic chi hab ta nak wach u̱cꞌ eriban riquemel, nqui rikꞌor. \p \v 36 Jeꞌ reꞌ ajic reꞌ Dios nyeꞌbic reh chiꞌnchel eh reꞌ woꞌ reꞌ xtikꞌinic reh chiꞌnchel. Jeꞌ woꞌ chic, reꞌreꞌ tanlic chiri̱j chi narilokꞌonjic wach cuꞌum take chiꞌnchel ritikꞌinic. Ruꞌum aj reꞌ jeꞌ wili nikꞌor chi lokꞌonbal wach: Lokꞌomaj ok wach i Dios chi junelic kꞌi̱j sakom cuꞌum take chiꞌnchel cꞌacharel. Jeꞌ ta nak reꞌ banarok, nqui nikꞌor. \c 12 \nb \v 1 Jeꞌ reꞌ kꞌuruꞌ hat-tak was nicha̱kꞌ aj niminel reh Jesus, ruꞌum reh rinimal wach ricꞌaxbal i Dios ricꞌuhtaj cho chi kana̱ chiꞌnchel i hoj cꞌacharel, til nipahkaj aweh tak ru̱cꞌ chiꞌnchel i wa̱mna chi nicꞌ paꞌ wach jeꞌ naꞌn tak ru̱cꞌ jenoꞌ chicop reꞌ nakꞌahsaj tak johtok chi asi̱ tak chiwach i Dios, jeꞌ woꞌ reꞌ chaꞌn ru̱cꞌ acꞌacharic tak, chayew tak chi jeꞌ ok ricab jenaj asi̱ tak chiwach i Dios. Jeꞌ ricab chi til kꞌe̱ꞌ nponic chiwach i Dios nok jenoꞌ chicop manlic wach chi coric nkꞌahsjic chi si̱ chiwach, jeꞌ woꞌ reꞌ rilow cho Dios nok lo̱kꞌ i cꞌacharic naꞌn tak chiwach. Wi jeꞌ reꞌ riwi̱ꞌ i cꞌacharic naꞌn tak, reꞌ alokꞌonic naꞌn tak chiwach til jeꞌ ricab riwi̱ꞌ i lokꞌonic reꞌ coric chiwach ruꞌ. \v 2 Nipahkaj woꞌ aweh tak chi chipam acꞌacharic tak chatik tak juꞌ rijalaric wach anoꞌjbal tak, reꞌ cok ruꞌ chaꞌn tak reꞌreꞌ xa reꞌ laꞌ maꞌ ta chi cꞌahchiꞌ acꞌacharic tak jeꞌ ricab ncaꞌn take quixowonic wach i Dios, chacana̱ꞌ laꞌ tak chi reꞌ ok reꞌ enjalbic wach anoꞌjbal tak maj chi jeꞌ reꞌ na̱rakam tak chiri̱j chi coric i ra̱j i Dios wili: Chi reꞌ anoꞌjbal tak holohic ok, coric ok wach eh jeꞌ woꞌ ntꞌoric ok wach chi manlic. \s1 Chiꞌnchel i hoj aj niminel reh Jesus // xa jenaj woꞌ kawi̱ꞌ pan sukquil cꞌuxlis \p \v 3 Reꞌ chakꞌlamil ricꞌuhtam wi̱n i Dios reꞌ aj reꞌ nbanic chi yuꞌna eniyew chawach tak chawunchelal i jenaj chic noꞌjbal wili: Naticapewenic tak chiri̱j i paꞌ bih tichol tak ribanaric, maꞌ nanimsaj awi̱b tak ruꞌum reꞌreꞌ. Tare̱t ruꞌ chi nacapaj tak chiri̱j i paꞌ bih tichol tak ribanaric, xa reꞌ laꞌ ruꞌ chaꞌn tak reꞌreꞌ chi xa chꞌublic wach acꞌux tak ruꞌum nok reꞌ Dios kꞌorel china̱ paꞌ bih tichol tak ribanaric. Jeꞌ reꞌ nikꞌor maj reꞌ Dios reꞌ xyeꞌbic aweh tak chi xachꞌica̱ꞌ acꞌux tak chiri̱j i Jesus reꞌ aj woꞌ xbanic chi xacꞌul tak awajawric reꞌ naꞌn tak wi̱ꞌ paꞌ bih tichol tak ribanaric chi xa jeꞌ na nchel jenaj asi̱ tak. \v 4 Chi jeꞌ aj reꞌ chacoj tak rehtal i nanikꞌorom wili chi cꞌahchiꞌ nicojom chi rehtalil i katiꞌjolal: Reꞌ katiꞌjolal yohbal wach take richopom wi̱ꞌ ri̱b xa reꞌ laꞌ chiꞌnchel take ricꞌuꞌlej wi̱ꞌ ri̱b maꞌ xa ta jenaj wach nquicamanej chi cunchelal. \v 5 Nicꞌ paꞌ wach ncꞌuluric ru̱cꞌ i katiꞌjolal jeꞌ aj woꞌ reꞌ ku̱cꞌ i hoj aj niminel reh Jesus. Jeꞌ reꞌ nikꞌor ruꞌum chi kꞌe̱ꞌ hoj qꞌuihal chipam rinimjic i Jesus reꞌ Pahbamaj chi Kꞌatal Kꞌoric, qꞌuihleh woꞌ wach i camanic nkaꞌn chiꞌnchel i hoj. Reꞌ cok ruꞌ to̱b ta qꞌuihleh wach take camanic nkaꞌn, xa jenaj woꞌ kawi̱ꞌ pan suk laj cꞌuxlis chi rinimjic i Jesus, jeꞌ ricab ncꞌuluric ru̱cꞌ take ricꞌuꞌlej wi̱ꞌ ri̱b katiꞌjolal chi xa jenaj woꞌ quiwi̱ꞌ nok wilque̱b. \v 6 Jeꞌ reꞌ ajic ru̱cꞌ i xikꞌor reꞌreꞌ nkilow chi reꞌ Dios rehreh wach camanic xiyew keh hoj aj niminel reh Jesus eh reꞌreꞌ xiban chi juꞌjun keh i hoj wilic chic kajawric chi narimanlajic wach xa paꞌ wilic camanic yeꞌo̱j keh. Ruꞌum aj reꞌ, reꞌ aj niminel ncꞌulbic reh cꞌuhbal kꞌoro̱j reh ruꞌum i Dios, tanlic woꞌ china̱ chi narikꞌorom lok i kꞌoro̱j reh reꞌreꞌ, reꞌ cok ruꞌ curman chi reꞌ ok i cꞌuhbal nkꞌoric chiri̱j reꞌ chꞌiclic wi̱ꞌ kacꞌux chikꞌor ribiral i aj niminel reꞌreꞌ. \v 7 Jeꞌ woꞌ chic, reꞌ aj niminel reꞌ nyeꞌeric reh ruꞌum i Dios chi nchol quitobjic take ras richa̱kꞌ tanlic china̱ chi reꞌ aj reꞌ naribanam. \v 8 Jeꞌ woꞌ, reꞌ i aj niminel reꞌ nyeꞌeric reh ruꞌum i Dios chi nchol cojoj noꞌjbal tanlic woꞌ china̱ chi reꞌ aj reꞌ naribanam. Reꞌ aj niminel reꞌ nyeꞌeric reh ruꞌum i Dios chi nchol ripuhcjic paꞌ bih wilic reh, tanlic woꞌ china̱ chi naricꞌuhtam richakꞌlamil cu̱cꞌ take ras richa̱kꞌ nariban reꞌreꞌ. Reꞌ chic aj niminel cojo̱j chi cꞌamol quibe̱h take cꞌacharel ruꞌum i Dios, tanlic woꞌ china̱ chi reꞌ aj reꞌ naribanam ru̱cꞌ coric cꞌuxlis. Jeꞌ woꞌ, reꞌ aj niminel reꞌ nyeꞌeric reh ruꞌum i Dios chi nchol quilmijic take wilque̱b pan tiꞌcꞌaxic tanlic woꞌ china̱ chi ru̱cꞌ woꞌ sukquil cꞌuxlis naribanam reꞌreꞌ. \s1 Juꞌjun chic take noꞌjbal riyew i // maꞌ Lu̱ꞌ queh take aj niminel \p \v 9 Wilic woꞌ junchꞌuk chic take noꞌjbal nwa̱j niyeb tak chawach wili: Coric ok aweh tak i cꞌaxoj i̱b naꞌn tak. Chi jeꞌ reꞌ maꞌ riban chi cꞌahbil anoꞌjbal tak reꞌ laꞌ chayew acꞌux tak chi ribanaric i holohic laj noꞌjbal. \v 10 Jeꞌ reꞌ ajic nanacꞌax awi̱b tak chaꞌn tak jeꞌ ricab nquicꞌax qui̱b chi quibil qui̱b take xa cas quicha̱kꞌ qui̱b chiwach quitu̱t caja̱w. \p Reꞌ chic kꞌoric chiri̱j alokꞌil tak, reꞌ wili noꞌjbal niyew chawach tak: Ma̱sicꞌ tak riyeꞌjic alokꞌil hat-tak reꞌ laꞌ chasicꞌ tak riyeꞌeric quilokꞌil take awas acha̱kꞌ aj niminel. \p \v 11 Chiri̱j take camanic yeꞌo̱j chana̱ tak, reꞌ wili i ninoꞌjbal niyew aweh tak chiri̱j: Ma̱siquilej wach acamaj tak chaꞌn laꞌ tak ru̱cꞌ chiꞌnchel awa̱mna tak ruꞌum nok wi nanimej tak, chiwach woꞌ i Jesus cꞌahchiꞌ animem tak. \p \v 12 Nok nchalic tiꞌcꞌaxic chana̱ tak, niyew tak anoꞌjbal chi ticuyunok tak chipam eh xa suk ok woꞌ acꞌux tak chi ritikiric juꞌ ruyuꞌnjic i holonquilal bano̱j naribanam i Dios awu̱cꞌ tak. \p Xa eli̱c ok woꞌ cꞌahchiꞌca̱t tak chi ti̱j. \p \v 13 Chiqui̱j take awich aj niminel reh Jesus jeꞌ ru̱cꞌ maꞌxta bih wilic queh, niyew chawach tak i noꞌjbal wili chi chatoꞌbej tak take eh wi jenoꞌ queh reꞌ xirak ricꞌaxquil chi maꞌxta ripatal haj narihiꞌlic wi̱ꞌ, on haj naribanam wi̱ꞌ riwaꞌ riha̱ꞌ, chacꞌul tak pan apa̱t tak chi ritobjic. \p \v 14 Reꞌ chic take quibanic tiꞌcꞌaxic aweh tak niyew aweh tak i noꞌjbal chi ma̱pahkaj tak reh Dios chi equisihtjic cho ruꞌum, chapahkaj laꞌ tak pan ati̱j tak chi xa wilic ok woꞌ cho ricuseꞌsbal chi quina̱. Til reꞌreꞌ pahkanic chaꞌn tak chiqui̱j. \p \v 15 Jeꞌ woꞌ nicoj woꞌ anoꞌjbal tak chi sukbok acꞌux tak cu̱cꞌ take cꞌacharel nsukbic quicꞌux ruꞌum chi wilic jenoꞌ riwi̱ꞌ chi quiwach. Ra̱j nchel wi wilic jenoꞌ riwi̱ꞌ chi wilic tiꞌ cꞌuxlis pan ca̱mna, tiꞌbok woꞌ acꞌux tak cu̱cꞌ. \p \v 16 Jenaj chic noꞌjbal niyew chawach tak eh reꞌ noꞌjbal reꞌreꞌ chi ticꞌacharok tak pan jenaj wach cꞌuxlis chawibil awi̱b tak. Maꞌ hab wach aweh tak ncapewenic chi kꞌe̱ꞌ woꞌ chic rinoꞌjbal chi quiwach take toco̱m ras richa̱kꞌ eh ma̱ban woꞌ tak chi xa hat-tak kꞌitkꞌit. Jeꞌ reꞌ ajic wi wilic jenoꞌ jeꞌ ru̱cꞌ xa maꞌxta ti riwaꞌric chaxilac tak ma̱ban tak chi maꞌ eta chic natuna̱ꞌ awi̱b tak ru̱cꞌ, tiwihꞌok laꞌ chꞌi̱l pan junwachil chi xa chꞌublic ti acꞌux tak. \p \v 17 Cu̱cꞌ chic take quibanic tiꞌcꞌaxic aweh tak, reꞌ wili jenaj chic noꞌjbal niyew aweh tak: Ma̱ban tak chic jelow-bal haj wilic i tiꞌcꞌaxic nbanaric aweh tak reꞌ laꞌ hat-tak chatik tak juꞌ ribanaric i bano̱j reꞌ nacoj tak rehtal chi holohic nquilow take cꞌacharel. \v 18 Jeꞌ reꞌ kꞌuruꞌ reꞌ hat-tak chayew acꞌux tak chiri̱j ribanaric chiꞌnchel i paꞌ bih holohic laj noꞌjbal reꞌ nbanic chi etiwihꞌic tak pan sukquil cꞌuxlis cu̱cꞌ take chiꞌnchel cꞌacharel. Til ru̱cꞌ woꞌ chiꞌnchel awansil chaꞌn tak reꞌreꞌ chi xa jeꞌ na nchel ricab hat-tak kꞌorel china̱ risukquilal quicꞌacharic take ruꞌ. \v 19 Jeꞌ reꞌ ajic wich aj niminel reh Jesus reꞌ kꞌe̱ꞌ tiꞌ tiwicꞌraj tak xa paꞌ bih tiꞌcꞌaxic nbanjic aweh tak, ma̱ban tak jelow-bal queh cꞌacharel quibanic aweh tak, chacana̱ꞌ laꞌ tak chi reꞌ Dios ericꞌuhtaj rijoskꞌil chi quina̱ maj reꞌreꞌ rikꞌorom chi jeꞌ reꞌ naribanam. Chipam i Lokꞌ laj Hu̱j tzꞌihmbimaj wi̱ꞌ riCꞌuhbal i Dios rikꞌor chi jeꞌ wili: \p “Jeꞌ wili rikꞌorom i Dios: \q1 ‘Xa reꞌ woꞌ hin wilic wajawric chi riyeꞌeric rijelow-bal i paꞌ bih tiꞌcꞌaxic nbanjic. \q1 Ruꞌum aj reꞌ, reꞌ hin quinyeꞌbic reh tiꞌcꞌaxic chi quina̱ take cꞌacharel chi tojbal wach i quimahc, nqui rikꞌorom i Dios, nqui rikꞌor riCꞌuhbal. \p \v 20 Jeꞌ reꞌ ajic cu̱cꞌ take quixowonic awach tak, chaꞌn tak cu̱cꞌ jeꞌ ricab i noꞌjbal yeꞌo̱j chipam i Lokꞌ laj Hu̱j wilic wi̱ꞌ i riCꞌuhbal i Dios, reꞌ rikꞌor chi jeꞌ wili: \p «Wi reꞌ nxowonic wach ricꞌahric, chayew riwaꞌ eh wilaꞌ chiki̱j chi̱ꞌ chayew woꞌ riha̱ꞌ. Ru̱cꞌ ribanaric chi jeꞌ reꞌ, reꞌ awaj ixowonel reꞌreꞌ enchalic jenaj rinimal riqꞌuixꞌic, nqui rikꞌor. \p \v 21 Chi jeꞌ reꞌ i noꞌjbal riyew i Dios, reꞌ hin niyew woꞌ aweh tak i noꞌjbal wili: Ma̱yew tak kꞌab chi reꞌ rajawric i aj banol reh cꞌahbilal eriyew pan acꞌal i holohic laj noꞌjbal wilic awu̱cꞌ tak, reꞌ laꞌ chaꞌn tak chayew tak pan acꞌal i rajawric i banol reh cꞌahbilal ru̱cꞌ ribanaric i holohic laj noꞌjbal. \c 13 \s1 Reꞌ quicamaj take kꞌatal kꞌoric reꞌ woꞌ Dios xcananic reh \p \v 1 Yuꞌna chiqui̱j chic take quikꞌatbic kꞌoric chana̱ tak nanikꞌoric. Reꞌ hin nikꞌor aweh tak chi tiniminok tak chi quiwach. Jeꞌ reꞌ nikꞌor aweh tak maj woꞌ Dios xtikꞌinic wach chi wilque̱b take kꞌatal kꞌoric chi quina̱ take cꞌacharel. Chi jeꞌ reꞌ ritikꞌa̱b wach i Dios, maꞌ jenoꞌ kꞌatal kꞌoric maꞌ ta nak reꞌ Dios xyeꞌbic rajawric. \v 2 Ruꞌum aj reꞌ nok jenoꞌ cꞌacharel maꞌ rinimej ta take wilic cajawric ayuꞌ wach acꞌal, reꞌ woꞌ noꞌjbal reꞌreꞌ enbanic chi enchalic tiꞌcꞌaxic china̱ ruꞌum nok maꞌ cꞌahchiꞌ ta rinimem haj wilic ricana̱b i Dios china̱ acꞌal wili. \v 3 Tzꞌa̱b ruꞌ i cꞌacharel reꞌ rinimej take wilic cajawric ruꞌum chi holohic nbanic, maꞌxta bih enyoꞌjic wi̱ꞌ chi enchalic tiꞌcꞌaxic china̱ cuꞌum take wilic cajawric china̱. Jeꞌ reꞌ nikꞌor maj reꞌ take reꞌ maꞌ cojo̱j ta take ruꞌum i Dios chi riyeꞌeric tiꞌcꞌaxic chi quina̱ take ncaꞌn i holonquilal, cojo̱j laꞌ take chi riyeꞌeric tiꞌcꞌaxic chi quina̱ take ncaꞌn i cꞌahbilal. Chi jeꞌ reꞌ quicamaj take quikꞌatbic kꞌoric chana̱ tak, maꞌ riwi̱ꞌ ta chi etiyoꞌjic tak chi quiwach wi laꞌ cꞌahchiꞌca̱t chi cꞌacharic ru̱cꞌ holohic laj noꞌjbal. Wi jeꞌ reꞌ naꞌn tak kꞌuruꞌ, na̱cꞌulum tak alokꞌil reh chi enatik tak juꞌ ribanaric i holohic laj noꞌjbal. \v 4 Jeꞌ reꞌ nikꞌor maj reꞌ take reꞌ aj camanom take chiwach i Dios chi atobjic tak chi ribanaric i holohic laj noꞌjbal. Tzꞌa̱b ruꞌ wi maꞌ holohic tibanic tak, tiyoꞌjok tak chi quiwach take wilic cajawric. Jeꞌ reꞌ nikꞌor maj til pa ricorquilal, reꞌ take reꞌ wilic cajawric chi riyeꞌeric tiꞌcꞌaxic chana̱ tak ruꞌum nok canamaj take ruꞌum i Dios chi aj camanom take reh chi enquichꞌuk kꞌoric china̱ quibano̱j take cꞌacharel eh jeꞌ woꞌ chi enquiyew tiꞌcꞌaxic chi quina̱ take nquirak quimahc. \p \v 5 Jeꞌ reꞌ ajic chiqui̱j take quikꞌatbic kꞌoric chana̱ tak, nicoj anoꞌjbal tak chi tiniminok tak chi quiwach. Reꞌ cok ruꞌ maꞌ ok xa ruꞌum reh riyohljic wach i tiꞌcꞌaxic enquiyew chana̱ tak ruꞌum reh cajawric wilic, ruꞌum laꞌ ok chi pan awa̱mna tak awehtꞌalim tak chi tare̱t ribanaric i coric. \v 6 Jeꞌ ricab chi tare̱t i birinic kꞌoric naꞌn tak chi quiwach take quikꞌatbic kꞌoric chana̱ tak, ta woꞌ re̱t i naꞌn tak nanayew tak i to̱j reꞌ nquipahkaj take kꞌatal kꞌoric. Jeꞌ reꞌ nikꞌor chi enaꞌn tak maj reꞌ woꞌ Dios xyeꞌbic queh quicamaj reꞌ cꞌahchiꞌ caꞌnam ru̱cꞌ quicꞌux. \v 7 Jeꞌ reꞌ ajic ruꞌum nok reꞌ Dios xyeꞌbic reh quicamaj take kꞌatal kꞌoric, curman chi enaꞌn tak take to̱j nquipahkaj, curman chi na̱birinic tak kꞌoric chi quiwach eh curman woꞌ chi na̱yeb tak quilokꞌil. \s1 Curman chi reꞌ cꞌa̱s naritojoric // woꞌ ti chi nok \p \v 8 Reꞌ chic i kꞌoric chiri̱j acꞌa̱s tak, nwa̱j niyeb aweh tak i noꞌjbal wili: Ma̱ban tak chi eno̱j lok chi nahtil ritojoric acꞌa̱s tak, chatoj laꞌ tak lok chi nok reh chi maꞌ eta nwihꞌic i ihk chana̱ tak chi quiwach take cꞌacharel. Haj cok wilic acꞌa̱s tak reꞌ til eriban chi enwihꞌic chawach tak chi jenaj ihk chana̱ tak, reꞌ quicꞌaxaric take chiꞌnchel awas acha̱kꞌ tak. Chaj waꞌric nanikꞌor chi jeꞌ reꞌ? Nikꞌor chi jeꞌ reꞌ ruꞌum i wili: Ru̱cꞌ rinimjic i ihk reꞌreꞌ, reꞌ hat-tak cꞌahchiꞌ woꞌ animem tak take takꞌanic wilic chipam i Cꞌuhbal Yeꞌo̱j reh Moyses. \v 9 Reꞌ take takꞌanic cꞌahchiꞌ nikꞌoric chiri̱j reꞌreꞌ, reꞌ take wili: Ma̱ban i cꞌoyomal, ma̱ban i cansanic, ma̱ban ilekꞌ, ma̱tzꞌak kꞌoric chiri̱j awas acha̱kꞌ. Jeꞌ woꞌ ma̱ban chi xa ji̱kꞌ chic acꞌux chi relkꞌjic paꞌ bih nacꞌax wach reh jenoꞌ chic cꞌacharel. Chiꞌnchel take takꞌanic reꞌreꞌ chꞌi̱l woꞌ take toco̱m chic takꞌanic no̱j riban chi n-nimjic woꞌ wi ncꞌamaric na̱ i takꞌanic rikꞌor chi jeꞌ wili: \q1 “Chacꞌax awas acha̱kꞌ jeꞌ ricab ricꞌaxaric awi̱b naꞌn i hat”. \m \v 10 Jeꞌ reꞌ nikꞌor maj reꞌ riban cꞌaxoj i̱b maꞌ riban ta jenoꞌ cꞌahbilal queh take rich cꞌacharel. Ruꞌum aj reꞌ nikꞌor aweh tak chi reꞌ nbanic i cꞌaxoj i̱b rinimej take takꞌanic kꞌoro̱j cahnok ruꞌum i Moyses ar chipam i Lokꞌ laj Hu̱j reꞌ tzꞌihmbimaj wi̱ꞌ riCꞌuhbal i Dios. \s1 Reꞌ coric wach noꞌjbal ra̱j i Dios chi naribanaric \p \v 11 Nok nibanam chic lok kꞌoric chiri̱j i takꞌanic chiri̱j quicꞌaxaric take kich cꞌacharel, nikꞌor woꞌ aweh tak chi chanimej woꞌ tak chi coric take takꞌanic reꞌreꞌ chiwach i rikꞌijil wilco̱j wi̱ꞌ wili. Reꞌ aj wili chanaꞌbej tak chiwach i rikꞌijil wili: Jeꞌ ricab nok reꞌ hoj nkatikꞌa̱ꞌ ki̱b chi nakuctic lok wahkꞌek nok iqꞌuinak chic lok riꞌorahil kawarbal, curman woꞌ chi jeꞌ reꞌ ritikꞌinjic ki̱b nakaꞌnam chiwach rikꞌijil wili maj reꞌ kAja̱w Jesus chalic chic reh chi kacoꞌljic chi junpech. Nikꞌor aweh tak chi jeꞌ reꞌ maj xa reꞌ woꞌ cho naxkachꞌica̱ꞌ kacꞌux chiri̱j i Jesus cu yuꞌna chi kꞌi̱j cꞌahchiꞌ chic ritꞌuchbic ro̱k rikꞌijil richalic i Jesus. \v 12 Jeꞌ reꞌ ajic ruꞌum chi nkanaꞌbej chi reꞌ ricꞌulic lok i kAja̱w Jesus xa maꞌ naht ta chic wilic chi kawach jeꞌ ricab ncꞌuluric nok iqꞌuinak chic lok i chakꞌab xa nicꞌ yuꞌ chic enelic cho i kꞌi̱j, kajal woꞌ tak wach i nicꞌ paꞌ nimal i maꞌ holohic ta laj noꞌjbal nkaꞌn reh chi nakatikꞌa̱b ki̱b jeꞌ ricab riban i sol naritikꞌa̱ꞌ ri̱b ru̱cꞌ ripuhmbal chꞌi̱l i chꞌihchꞌ laj tzꞌih ricoj chiri̱j chi coꞌlbal ri̱b, reꞌ ok woꞌ rinoꞌjbal i Jesus cꞌuhtunok lok ku̱cꞌ i hoj. \p \v 13 Jeꞌ reꞌ kꞌuruꞌ jeꞌ ricab chi xa jeꞌ ta nak cꞌulic chic lok i rikꞌijil nok reꞌ kAja̱w Jesus nchalic chi kacoꞌljic, reꞌ hoj kojcꞌacharok ru̱cꞌ coric wach noꞌjbal maꞌ ok reꞌ noꞌjbal ncaꞌn take cꞌacharel jeꞌ ru̱cꞌ nquicoj ninkꞌi̱j reh chi naquisukem qui̱b chi xohcꞌric, encꞌutunic lok ku̱cꞌ. Jeꞌ woꞌ chic, reꞌ kanoꞌjbal maꞌ ok jeꞌ ricab i noꞌjbal nquicꞌuhtaj take cꞌacharel jeꞌ ru̱cꞌ ncaꞌn i cꞌoyomal, on jeꞌ ricab quinoꞌjbal take banol cꞌahbilal. Maꞌ ok woꞌ jeꞌ ricab quinoꞌjbal take nquiwolej qui̱b, on take nquixowej qui̱b. \v 14 Reꞌ laꞌ chaꞌn tak jeꞌ ricab nanajal lok asoꞌ tak eh toco̱m chic sak wach nacoj tak chawi̱j, jeꞌ ok woꞌ reꞌ rijalaric wach anoꞌjbal chaꞌn tak chi reꞌ chic i rinoꞌjbal i Jesus reꞌ Pahbamaj chi Kꞌatal Kꞌoric, reꞌ chic reꞌ enacꞌuhtaj tak reh chi maꞌ eta naꞌn aweh tak take cꞌahbil laj noꞌjbal ncaꞌn take suk queh ribanaric i mahc. \c 14 \s1 Maꞌ nbanjic i chꞌukuj kꞌoric // xa ruꞌum i cꞌuxbal ncꞌuxuric \p \v 1 Jeꞌ reꞌ kꞌuruꞌ, wi wilic jenoꞌ awich aj niminel tak rehreh wach ricapew-bal chiri̱j i kaniminic ruꞌum chi cu jaꞌ cow ta ricꞌux chiri̱j i Jesus, nipahkaj aweh tak chi chacꞌul chaxilac tak, maꞌ toquic tak chi wolic ru̱cꞌ chiri̱j i ricapew-bal. \v 2 Jeꞌ reꞌ nikꞌor maj wilic queh take aj niminel jeꞌ ru̱cꞌ cow chic ricapew-bal ricapaj chi eriban chi chiꞌnchel wach cꞌuxbal ericꞌux xa reꞌ laꞌ chic chi quixilac take aj niminel jeꞌ ru̱cꞌ cu jaꞌ cow ta quicꞌux, wilic ricapaj chi reꞌ take toco̱m chic aj niminel nanquicꞌux i tiwic cꞌahchiꞌ quimahcanic, ruꞌum nok chi reh ruꞌ xa reꞌ wach i cha̱j tare̱t chi cꞌuxuric. \v 3 Jeꞌ reꞌ kꞌuruꞌ maꞌ riban ta chi xa hab wach erinimsaj ri̱b xa ruꞌum chi riban on maꞌ riban ta ricꞌuxuric reꞌreꞌ. Jeꞌ reꞌ nikꞌor maj jeꞌ ricab i cꞌacharel reꞌ ricꞌux i tiwic ruꞌum ricꞌraj chi tare̱t chi cꞌuxuric, maꞌ riban ta chi richꞌuk kꞌoric china̱ i rich aj niminel chi maꞌ riwi̱ꞌ ta cꞌahchiꞌ ribanam nok maꞌ ricꞌux ta i tiwic. Jeꞌ woꞌ reꞌ i cꞌacharel reꞌ maꞌ ricꞌux ta tiwic maꞌ riban ta woꞌ chi rikꞌor chi mahc i cꞌuxuj tiwic maj reꞌ Dios xa ricꞌul woꞌ i cꞌacharel to̱b ta ricꞌux on maꞌ ricꞌux i tiwic. \v 4 Jeꞌ reꞌ kꞌuruꞌ jeꞌ ricab nok maꞌ riwi̱ꞌ ta chi jenoꞌ cꞌacharel maꞌxta rajawric china̱ jenoꞌ aj camanom chi erichꞌuk kꞌoric china̱ chi reꞌ ricamaj maꞌ holohic ta, maꞌ riwi̱ꞌ ta woꞌ chi jenoꞌ aweh hat-tak erichꞌuk kꞌoric chiri̱j ribano̱j jenoꞌ awich aj niminel tak. Til cꞌolok pan acꞌux tak chi xa reꞌ woꞌ i kAja̱w Jesus wilic rajawric chi chꞌukuj kꞌoric chi quina̱ chiꞌnchel aj niminel eh chi jeꞌ reꞌ i rajawric, wilic woꞌ rajawric chi naribanam chi reꞌ aj niminel reꞌreꞌ enpahꞌic chi cow ricꞌux chipam riniminic to̱b ta ok nchel chi reꞌ aj niminel reꞌreꞌ ricꞌux on maꞌ ricꞌux ta i tiwic. \p \v 5 Jeꞌ woꞌ chic, chiri̱j ribiral quilokꞌil take kꞌi̱j rehreh wach capew-bal wilic. Wilic take quicapewenic reh chi reꞌ rilokꞌil jenoꞌ kꞌi̱j kꞌe̱ꞌ woꞌ chic lo̱kꞌ chiwach jenoꞌ chic kꞌi̱j eh wilic woꞌ take quicapewenic reh chi chiꞌnchel take kꞌi̱j xa jenaj wach quilokꞌil. Nipahkaj aweh tak kꞌuruꞌ chi ajuꞌjunal hat-tak chaꞌn tak reꞌ haj wilic i nacapaj tak chi tare̱t chi banaric. \v 6 Jeꞌ reꞌ nikꞌor maj reꞌ ncapewenic chi kꞌe̱ꞌ lo̱kꞌ jenoꞌ kꞌi̱j chiwach take toco̱m chic kꞌi̱j, pa ricapew-bal wilic cho riyeꞌeric rilokꞌil i Dios chipam i kꞌi̱j reꞌreꞌ. Tzꞌa̱b ruꞌ reꞌ ncapewenic reh chi chiꞌnchel i kꞌi̱j jenaj wach quilokꞌil, chiꞌnchel woꞌ kꞌi̱j riyew rilokꞌil i Dios. Jeꞌ woꞌ reꞌ ncꞌuluric ru̱cꞌ i cꞌacharel reꞌ ricapaj chi maꞌ nmahcanic ta ru̱cꞌ i xa paꞌ jaric cꞌuxbal nyeꞌeric reh, reꞌreꞌ riyeꞌeric woꞌ rilokꞌil i Dios wilic cho pa ricapew-bal on ru̱cꞌ i cꞌacharel reꞌ ricapaj chi wilic take cꞌuxbal maꞌ tare̱t ta chi cꞌuxuric, reꞌreꞌ ritioxej woꞌ johtok i Dios nok maꞌ ricꞌux ta i cꞌuxbal maꞌ tare̱t ta chi cꞌuxuric chi reh. \p \v 7 Jeꞌ reꞌ kꞌuruꞌ chi reꞌ Dios xa ricꞌul woꞌ rilokꞌil ru̱cꞌ take paꞌ wilic nbanaric, reꞌreꞌ ricꞌuhtaj keh chi reꞌ kacꞌacharic wilic yuꞌna i hoj aj niminel reh Jesus, on reꞌ wilic chiri̱j chic nakojquimic je, maꞌ reꞌ ta yeꞌbal kalokꞌil i hoj \v 8 reꞌ laꞌ kacꞌacharic nyeꞌeric keh reh chi nakalokꞌem wach i kAja̱w Jesus. Wi xojquimic woꞌ je, xa cu nakatikim woꞌ juꞌ rilokꞌonjic wach. Jeꞌ reꞌ kꞌuruꞌ to̱b ta cꞌachalco̱j on to̱b ta hoj chic camnak je, xa cu nakalokꞌem woꞌ wach i Jesus. \v 9 Jeꞌ reꞌ nikꞌor ruꞌum nok naxquimic i Jesus reꞌ Pahbamaj chi Kꞌatal Kꞌoric, xyeꞌeric woꞌ chic ricꞌacharic reh chi jeꞌ reꞌ xcahnic chi Ajabe̱s reꞌ narilokꞌonjic wach cuꞌum chiꞌnchel take cꞌacharel jeꞌ chi cu cꞌachalque̱b jeꞌ woꞌ chi camnak chic take je. \p \v 10 Jeꞌ reꞌ kꞌuruꞌ hat-tak wich aj niminel, ruꞌum chi reꞌ Jesus pahbamaj chi nariwihꞌic chi Ajabe̱s chi quina̱ chiꞌnchel cꞌacharel eh ruꞌum woꞌ chi jeꞌ reꞌ, wilic jenaj i kꞌi̱j nok chi kunchelal nakapahꞌic chiwach reh chi erichꞌuk kꞌoric china̱ i kabano̱j, reꞌ hin niyew anoꞌjbal tak chi ma̱ban tak chꞌukuj wach kꞌoric china̱ jenoꞌ chic awas acha̱kꞌ tak aj niminel on ma̱coj tak rimahc ruꞌum reh ricapew-bal, chacana̱ꞌ tak chi reꞌ ok Dios chꞌukbok wach kꞌoric china̱ on kꞌorok reh wi wilic rimahc jenoꞌ hab wach. \v 11 Jeꞌ reꞌ nikꞌor maj xa reꞌ wach reꞌ wilic rajawric chi ribanaric chi jeꞌ reꞌ. Ruꞌum aj reꞌ ar chipam i Lokꞌ laj Hu̱j wilic wi̱ꞌ riCꞌuhbal i Dios jeꞌ wili kꞌoro̱j: \q1 “Reꞌ hin Ajabe̱s Dios nikꞌor aweh tak jeꞌ ricab chi til coric chi reꞌ hin xa cꞌachalqui̱n woꞌ chi junelic, \q1 til coric woꞌ chi chi niwach i hin chiꞌnchel take cꞌacharel enquixucꞌa̱ꞌ qui̱b chi rehtalil rikꞌormojic chi reꞌ hin Dios til wilic wajawric chi quina̱ chiꞌnchel cꞌacharel, nqui kꞌoro̱j cho. \m \v 12 Jeꞌ reꞌ ajic reꞌ ok Dios chꞌukbok kꞌoric chi kana̱ on cojbok reh kamahc maj xa chiwach woꞌ ruꞌ nakapahꞌic chiꞌnchel i hoj cꞌacharel chi rikꞌormojic reh chiꞌnchel i kabano̱j reh chi reꞌreꞌ narichꞌukum kꞌoric chi kana̱. \p \v 13 Jeꞌ reꞌ kꞌuruꞌ was nicha̱kꞌ aj niminel, ruꞌum chi jeꞌ reꞌ naribanam i Dios maꞌ koj-oquic chi richꞌukuric wach kacapew-bal nok rehreh wach capewenic nkaꞌn chiri̱j i kaniminic. Haj cok wilic til kꞌe̱ꞌ ajwal wach chi kaꞌn, reꞌ i wili: Cow kapahba̱ꞌ tak kacapew-bal eh maꞌ nkaꞌn chi ruꞌum reh kanoꞌjbal enkꞌehbic pan mahc i kich aj niminel. \v 14 Coric woꞌ, yuꞌna chi hin chic raj tahkanel i Jesus reꞌ hin wehtꞌalim chi maꞌxta jenoꞌ cꞌuxbal equirikꞌeb pan mahc chiwach i kAja̱w Dios, xa reꞌ laꞌ wilic take wich aj niminel nquicapaj chi til wilic take cꞌuxbal reꞌ riban chi nanquicꞌux quicahnic chi aj mahc chic take chiwach i Dios. \v 15 Chi jeꞌ aj reꞌ quicapew-bal take wich aj niminel reꞌreꞌ, wi reꞌ hat xayukꞌej jenoꞌ awich aj niminel chi naricꞌuxum i cꞌuxbal jeꞌ ru̱cꞌ maꞌ ricꞌux ta, maꞌ suk ta encahnic awuꞌum. Wi nawilow chi jeꞌ reꞌ, reꞌ hat xa cow woꞌ naxutej reh chi naricꞌuxum i cꞌuxbal reꞌreꞌ cꞌahchiꞌ acꞌuhtam chi maꞌ nacꞌax ta awich aj niminel reꞌreꞌ. Jeꞌ reꞌ nikꞌor maj ru̱cꞌ rixutjic reh acꞌuxbal, cꞌahchiꞌ abanam chi reꞌreꞌ ericꞌraj chi narisacharic wach ruꞌum i Dios eh maꞌ tare̱t ta chi jeꞌ reꞌ ericꞌraj, ruꞌum nok maꞌ reꞌ ta reꞌ i riwi̱ꞌ chi reꞌ Jesus reꞌ Pahbamaj chi Kꞌatal Kꞌoric xquimic, reꞌ laꞌ i riwi̱ꞌ chi xquimic reh chi ricoꞌljic i aj niminel reꞌreꞌ. \s1 Reꞌ take noꞌjbal chiri̱j i cꞌuxbal \p \v 16 Wi wilic nchel jenoꞌ noꞌjbal jeꞌ ru̱cꞌ nawicꞌraj tak chi tare̱t chi ribanaric xa reꞌ laꞌ i toco̱m chic awich aj niminel ricꞌraj chi maꞌ tare̱t ta chi banaric, sakbih chaweh tak chi maꞌ eta naꞌn tak ribanaric reh chi maꞌ eta nkꞌormojic chi cꞌahchiꞌ amahcanic tak. \v 17 Jeꞌ reꞌ nikꞌor aweh tak ruꞌum reh wili: Nok wilco̱j chic chi rehquen rajawric i Dios chi kꞌatal kꞌoric, reꞌ til kꞌe̱ꞌ curman chi nakaꞌnam maꞌ reꞌ ta chic ribanaric take takꞌanic bano̱j chiri̱j take kawaꞌ kaha̱ꞌ, reꞌ laꞌ i wili til kꞌe̱ꞌ woꞌ chic curman chi banaric: Reꞌ wihꞌic pan coric wach noꞌjbal, reꞌ cꞌacharic pan sukquil laj cꞌuxlis chi kibil ki̱b eh jeꞌ woꞌ chi reꞌ ok i Lokꞌ laj rUxlabal i Dios enbanic chi enwihꞌic sukquil cꞌuxlis pan awa̱mna tak. \v 18 Wi chiꞌnchel reꞌreꞌ nbanjic nankaꞌn i kacamaj yeꞌo̱j keh ruꞌum i Jesus reꞌ Pahbamaj chi Kꞌatal Kꞌoric, maꞌ xa reꞌ ta take kich cꞌacharel ensukbic quicꞌux kuꞌum, jeꞌ laꞌ woꞌ i Dios til ensukbic ricꞌux kuꞌum. \v 19 Jeꞌ reꞌ ajic reh chi encꞌulmujic chi jeꞌ reꞌ, kasicꞌ tak ru̱cꞌ chiꞌnchel i ka̱mna i sukquil cꞌuxlis. Ru̱cꞌ reꞌreꞌ enkatoꞌbej ki̱b chi chiꞌnchel i hoj aj niminel chi ekojcꞌacharic pan sukquil cꞌuxlis chi kibil ki̱b eh jeꞌ woꞌ chi ekojwihꞌic pan cow laj cꞌuxlis pan kaniminic. \p \v 20 Chi nikꞌorom chic reꞌreꞌ, reꞌ chic yuꞌna nipahkaj aweh tak chi ma̱jotꞌ tak i holohic laj noꞌjbal wilic ru̱cꞌ awich aj niminel tak. Nikꞌor chi jeꞌ reꞌ ruꞌum chi reꞌ woꞌ Dios cꞌahchiꞌ ribanic i camanic pa ricꞌacharic. Til coric ruꞌ, reꞌ Dios riyeb kꞌab keh chi nakacꞌuxum chiꞌnchel wach cꞌuxbal xa reꞌ laꞌ wi nkacꞌux jenoꞌ cꞌuxbal reꞌ pa ricapew-bal cho jenoꞌ kich aj niminel maꞌ yeꞌo̱j ta kꞌab chi cꞌuxuric ruꞌum nok ru̱cꞌ reꞌreꞌ ricꞌraj chi enmahcanic, reꞌ aj reꞌ nbanic chi maꞌ riwi̱ꞌ ta chi cꞌuxuric i cꞌuxbal reꞌreꞌ xa ruꞌum reh ricapew-bal i kich aj niminel reꞌreꞌ. \v 21 Ruꞌum aj reꞌ nok wiꞌc naꞌn tak richꞌi̱l i awich aj niminel, reꞌ wili noꞌjbal nicoj chawach tak: Reꞌ xa paꞌ bih jenoꞌ noꞌjbal reꞌ eriban chi reꞌ awich aj niminel tak ericꞌraj chi cꞌahchiꞌ rimahcanic ruꞌum reh xa paꞌ bih na̱banam tak chiwach, ma̱ban woꞌ tak ribanaric. Wi ruꞌum reh cꞌuxuj tiwic on ruꞌum reh ucꞌunic haꞌ nxohcꞌsonic reꞌ awich aj niminel tak ricꞌraj chi cꞌahchiꞌ rimahcanic, reꞌ hin niyew tak anoꞌjbal chi ma̱cꞌux tak i tiwic on ma̱wuqꞌuej tak i haꞌ reꞌreꞌ. \v 22 Nikꞌor reꞌreꞌ ruꞌum i wili: Jeꞌ ricab rikꞌor i kꞌoro̱j wili chi xa wilic woꞌ sukquil cꞌuxlis ru̱cꞌ i cꞌacharel reꞌ ricapaj chi tare̱t xiban eh maꞌ ricꞌraj ta chi xmahcanic, reꞌ hat-tak til chꞌiclic woꞌ acꞌux tak chiri̱j i Dios chi maꞌ timahcanic ta tak chiwach nanachꞌica̱ꞌ acꞌux tak chiri̱j chi reꞌ naꞌn tak ta woꞌ re̱t. \v 23 Ra̱j laꞌ i aj niminel reꞌ xa qui̱b wach ricꞌux chi ricapewjic wi mahc on maꞌ mahc riban ru̱cꞌ ricꞌuxuric i xa paꞌ jaric chi cꞌuxbal maꞌ jeꞌ ta reꞌ ncꞌuluric ru̱cꞌ. Reꞌ chic reꞌ maꞌ chꞌiclic ta ricꞌux chi ricorquilal i cꞌahchiꞌ ribanam eh ruꞌum reꞌ til ricꞌraj chi mahc riban. Til coric chi mahc riban maj haj wilic take nbanjic chi cꞌahchiꞌ ricapewjic chi maꞌ ato̱b ta, reꞌreꞌ mahc chiwach i Dios. \c 15 \s1 Siqꞌuirok riyeꞌeric rilokꞌil i Dios \p \v 1 Reꞌ hoj reꞌ cow chic kacꞌux chipam i rinimjic i kAja̱w Jesus, curman chi nakatoꞌbem take kich aj niminel jeꞌ ru̱cꞌ maꞌ jaꞌ cow ta ti ricꞌux chiri̱j pa riniminic. Ruꞌum aj reꞌ niyew tak chawach i noꞌjbal wili chi kacuy tak ransil i chaj bih nkicꞌraj pa̱m ka̱mna chi nakaꞌnam reꞌ enbanic chi reꞌ kich aj niminel ericꞌraj chi enmahcanic. Kicꞌraj tak ki̱b kꞌuruꞌ chi quiwach take kas kacha̱kꞌ maj chi enkaꞌn reꞌ haj wilic nka̱j ribanaric, maꞌ kꞌe̱ꞌ ta woꞌ chic curman chi keh. \v 2 Reꞌ laꞌ til kꞌe̱ꞌ woꞌ chic curman chi keh reꞌ risiqꞌuiric riyeꞌeric rilokꞌil i Dios cuꞌum take kich aj niminel naquilom kaholohic laj bano̱j reh chi jeꞌ reꞌ riman chic enquicowsaj quicꞌux chi rinimjic i Jesus. \v 3 Jeꞌ reꞌ nikꞌor aweh tak maj reꞌ Jesus reꞌ Pahbamaj chi Kꞌatal Kꞌoric maꞌ xisicꞌ ta woꞌ ribanaric i noꞌjbal haj wilic xponic chiwach, reꞌ laꞌ xisicꞌ ribanaric i haj wilic xponic chiwach i Dios eh ruꞌum reꞌreꞌ ru̱cꞌ Jesus xcꞌuluric jeꞌ ricab i tzꞌihmbimaj cho wili chipam i Lokꞌ laj Hu̱j wilic wi̱ꞌ riCꞌuhbal i Dios: \q1 “Jeꞌ ricab xcꞌuluric awu̱cꞌ hat Dios chi xatquitzꞌujlom \q1 jeꞌ woꞌ reꞌ xnicꞌul hin xinquitzꞌujlom woꞌ, nqui rikꞌor. \p \v 4 Jeꞌ reꞌ ajic ruꞌum chi reꞌ take kꞌoric tzꞌihmbimaj cho najtir kꞌi̱j chipam i Lokꞌ laj Hu̱j reꞌreꞌ xicanabjic cahnok chi tijbal keh, ru̱cꞌ aj woꞌ take kꞌoric reꞌreꞌ kacowej tak kacꞌux chiri̱j i Jesus reh chi maꞌ eta kojchꞌiꞌtjic chi ruyuꞌnjic rimanlajic wach i nicꞌ paꞌ nimal kꞌoro̱j cahnok ruꞌum i Dios. \v 5 Reꞌ ok Dios yeꞌbok ricowil kacꞌux chi maꞌ eta kojchꞌiꞌtjic. Reꞌ ok reꞌ yeꞌbok anoꞌjbal tak chi atobjic tak chi wihꞌic pan jenaj wach cꞌuxlis chawibil awi̱b tak chipam rinimjic i Jesus reꞌ Pahbamaj chi Kꞌatal Kꞌoric. \v 6 Wi pan jenaj wach cꞌuxlis wilca̱t tak, xa pan jenaj wach cꞌuxlis chꞌi̱l capew-bal woꞌ enalokꞌej tak wach i Dios reꞌ rAja̱w i Ajabe̱s Jesus reꞌ Pahbamaj chi Kꞌatal Kꞌoric. \s1 Reꞌ take maꞌ reꞌ ta ra̱ꞌ riꞌsil // cho maꞌ Israhel nquiyew chic rilokꞌil i Dios \p \v 7 Ruꞌum chi reꞌ nawa̱j nak tak ribanaric maꞌ kꞌe̱ꞌ ta woꞌ chic curman chiwach chi enquicowsaj quicꞌux chiri̱j i Jesus take awas acha̱kꞌ tak aj niminel, nipahkaj atoꞌbil aweh tak chi chacꞌul tak pan sukquil cꞌuxlis take awich aj niminel tak jeꞌ ricab acꞌuluric tak xiban i Jesus reꞌ Pahbamaj chi Kꞌatal Kꞌoric. Jeꞌ reꞌ nikꞌor maj reꞌreꞌ xojricꞌul ru̱cꞌ reh chi chiꞌnchel i hoj cꞌacharel enkayew rilokꞌil i Dios. \v 8 Maꞌ xa ta reꞌreꞌ xiban i Jesus reꞌ Pahbamaj chi Kꞌatal Kꞌoric jeꞌ laꞌ woꞌ reꞌreꞌ naxwihꞌic ayuꞌ wach acꞌal xinimej i camanic reꞌ xyeꞌjic ruꞌum i Dios chi quitobjic take rich ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel. Ru̱cꞌ i xiban reꞌreꞌ xcꞌuhtjic queh ricorquilal chi reꞌ Dios cꞌahchiꞌ rimana̱b wach rikꞌorbal riyeb cho queh take kama̱m katiꞌt. \v 9 Ru̱cꞌ xiban i Dios reꞌreꞌ, xyeꞌeric woꞌ aweh hat-tak maꞌ reꞌ ta ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel chi xqueteljic awach tak ruꞌum. Ruꞌum reꞌreꞌ, reꞌ hat-tak yuꞌna nayew tak chic rilokꞌil jeꞌ ricab xiban i maꞌ Tawiy. Nikꞌor chi jeꞌ reꞌ ruꞌum reꞌ woꞌ reꞌ xtzꞌihminic cho reh chi jeꞌ wili chipam i Lokꞌ laj Hu̱j wilic wi̱ꞌ riCꞌuhbal i Dios: \q1 “Nok quimolom chic qui̱b take maꞌ reꞌ ta ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel chi alokꞌonjic, \q1 reꞌ hin naniwihꞌic woꞌ ar chi alokꞌonjic, jeꞌ woꞌ chi ribichjic awach quichꞌi̱l, nqui i xitzꞌihmbaj. \p \v 10 Chiri̱j riyeꞌeric rilokꞌil i Dios cuꞌum take maꞌ reꞌ ta ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel wilic woꞌ chic jenaj ribiral kꞌoro̱j cho pan Lokꞌ laj Hu̱j chi jeꞌ wili: \q1 “Reꞌ hat-tak maꞌ reꞌ ta ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel chasuksaj acꞌux tak chi rilokꞌonjic i Dios \q1 jeꞌ ricab ncaꞌn take ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel, nqui rikꞌor. \p \v 11 Jeꞌ woꞌ, ar chipam i Lokꞌ laj Hu̱j reꞌreꞌ rikꞌor chi jeꞌ wili: \q1 “Hat-tak maꞌ reꞌ ta ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel, hat-tak chiꞌnchel cꞌacharel wilca̱t tak xa haj paꞌ yu̱kꞌ qꞌuixca̱b china̱ acꞌal wili, chayew tak rilokꞌil i kAja̱w Dios, nqui rikꞌor. \p \v 12 Jeꞌ woꞌ chic, chipam i hu̱j reꞌreꞌ jeꞌ woꞌ wili xitzꞌihmbaj i maꞌ Isayi̱yas: \q1 “Chawach johtok hat-tak maꞌ reꞌ ta ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel wilic jenaj kꞌi̱j nok jenaj ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Isayih naructic chi cꞌamol be̱h. \q1 Reꞌreꞌ narikꞌatam kꞌoric chana̱ tak eh chiri̱j aj reꞌ ruꞌ na̱chꞌica̱b acꞌux hat-tak, nqui xitzꞌihmbaj. \p \v 13 Jeꞌ reꞌ kꞌuruꞌ ruꞌum chi chꞌiclic acꞌux tak chiri̱j i kꞌoro̱j ruꞌum i maꞌ Isayi̱yas, reꞌ hin nipahkaj johtok pa niti̱j chiwach i Dios reꞌ xbanic chi wilic awuyuꞌnbal chi chꞌiclic acꞌux tak chiri̱j i Jesus, chi reꞌ ok woꞌ reꞌ yeꞌbok aweh tak jenaj tuklic laj cꞌuxlis chꞌi̱l woꞌ rinimal sukquil laj cꞌuxlis eh chi wilic ok woꞌ awu̱cꞌ tak i rajawric reꞌ yeꞌo̱j ruꞌum i Lokꞌ laj Uxlabal reh chi ru̱cꞌ reꞌreꞌ riman chic enwihꞌic awuyuꞌnbal tak chi chꞌiclic acꞌux tak chiri̱j i Jesus. \s1 Reꞌ Jesus xyeꞌbic rajawric maꞌ Lu̱ꞌ // chi naricamanic chi quixilac take // maꞌ reꞌ ta ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel \p \v 14 Was tak nicha̱kꞌ aj niminel, reꞌ hin wehtꞌalim chi coric chi reꞌ anoꞌjbal hat-tak holohic chic chiwach i Dios eh reꞌ hat-tak narak woꞌ tak chiri̱j chi coric i tijinic acꞌulum tak. Ruꞌum aj reꞌ tichol tak ricojoric anoꞌjbal chi awibil awi̱b tak. \v 15 To̱b ta woꞌ wehtꞌalim chi jeꞌ reꞌ chawi̱j tak wich aj niminel, reꞌ hin maꞌ xinyoꞌjic ta chawach tak chi ritzꞌihmjic nicꞌ nimal xnikꞌor lok maj nwa̱j chi naricahnic pan acꞌux tak. Jeꞌ woꞌ chic, reꞌ hin wilic wajawric chi rikꞌormojic aweh tak chiꞌnchel reꞌreꞌ ruꞌum nok reꞌ Dios xiyew wi̱n wajawric reꞌreꞌ \v 16 reh chi reꞌ camanic reꞌ xitakꞌa̱ꞌ ribanaric wi̱n i Jesus reꞌ Pahbamaj chi Kꞌatal Kꞌoric eniban chaxilac hat-tak maꞌ reꞌ ta ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel. Haj wilic i camanic reꞌreꞌ? Reꞌ rikꞌormojic aweh tak take kꞌoric quiyeꞌbic sukquil cꞌuxlis ruꞌum chi ar chalanak rikꞌormojic ru̱cꞌ i Dios, reꞌ aj reꞌ i camanic wilic chi nina̱ i hin chi nanibanam eh reꞌ camanic reꞌreꞌ xa jeꞌ na ricab i camanic riban i aj kꞌahsem si̱ chiwach i Dios. Jeꞌ reꞌ nikꞌor maj jeꞌ ricab chi reꞌ aj kꞌahsem si̱ riban chi reꞌ Dios ricꞌul cho take si̱ reꞌ nyeꞌbic risukquil ricꞌux, jeꞌ woꞌ reꞌ nsukbic ricꞌux i Dios nok ruꞌum reh cꞌuhbalanic niban, reꞌ hat-tak maꞌ reꞌ ta ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel xatcꞌuluric tak ruꞌum i Dios chi ritinami̱t xa ruꞌum reh ricamaj ribanam i Lokꞌ laj Uxlabal pan awa̱mna tak. \p \v 17 Jeꞌ reꞌ ajic ruꞌum chi ritakꞌanic cho i kaKꞌatal Kꞌoric Jesus i camanic cꞌahchiꞌqui̱n, reꞌ hin suk nwilow i nicamaj niban chi raj kꞌorol i Dios. \v 18 Chi jeꞌ reꞌ nicamaj kꞌuruꞌ reꞌ cꞌuhbal xiyew wi̱n i Jesus reꞌ Pahbamaj chi Kꞌatal Kꞌoric reh chi reꞌ take maꞌ reꞌ ta ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel xquinimej i kꞌoro̱j ruꞌum i Dios xa reꞌ woꞌ wach reꞌ niban rikꞌormojic chi maꞌxta soꞌ niyoꞌjic. Maꞌ xa ru̱cꞌ ta cꞌuhbalanic niban reꞌreꞌ ncꞌuhtunic lok chi reꞌreꞌ xiyew wi̱n, jeꞌ laꞌ woꞌ ru̱cꞌ take bano̱j niban. \v 19 Jeꞌ woꞌ reꞌ ncꞌuhtunic ru̱cꞌ take lokꞌ laj nawa̱l niban reꞌ nsahchic wi̱ꞌ quicꞌux take cꞌacharel. Reꞌ woꞌ take reꞌ ncꞌuhtunic lok wi̱ꞌ chi coric wach take kꞌoric nikꞌor eh chi naquinkꞌoric, quinkꞌoric ru̱cꞌ wajawric riyew wi̱n i Lokꞌ laj Uxlabal. Jeꞌ reꞌ kꞌuruꞌ reꞌ hin maꞌ quinyoꞌjic ta soꞌ chi rikꞌormojic ribiral nyeꞌbic sukquil cꞌuxlis queh take cꞌacharel quiniminic reh reꞌ nkꞌoric chiri̱j i Jesus reꞌ Pahbamaj chi Kꞌatal Kꞌoric. Chi rikꞌormojic wili maꞌ wilic ta chic jenoꞌ yeꞌa̱b maꞌ ta nak quinkꞌoric wi̱ꞌ cu rehtal welic cho pan tinamit Jerusalen cu pan tinamit Ili̱rico. \v 20 Maꞌ xa reꞌ ta ar niban i cꞌuhbalanic, jeꞌ laꞌ woꞌ pan tak tinamit cu̱cꞌ take cꞌacharel reꞌ jaꞌ quibiram ta ribiral kꞌoric reꞌreꞌ xoquic pan wa̱mna ojic cu̱cꞌ reh nok chi jeꞌ ricab nok pan jenoꞌ yeꞌa̱b jaꞌ tikꞌimaj ta wi̱ꞌ jenoꞌ pa̱t ar ntohkꞌic cho richꞌiquinjic nicꞌ wach riwi̱ꞌ jenoꞌ pa̱t ra̱j tikꞌinjic, jeꞌ woꞌ reꞌ i hin chipam woꞌ take yeꞌa̱b reꞌ maꞌ hab ta wach kꞌoꞌronak reh ribiral i Jesus reꞌ Pahbamaj chi Kꞌatal Kꞌoric, ar cꞌahchiꞌ nikꞌorom ribiral reꞌreꞌ queh take cꞌacharel. \v 21 Ru̱cꞌ i wojic cu̱cꞌ take cꞌacharel reꞌreꞌ, xcꞌuluric cu̱cꞌ jeꞌ ricab i tzꞌihmbimaj cahnok wili chipam i Lokꞌ laj Hu̱j wilic wi̱ꞌ riCꞌuhbal i Dios: \q1 “Reꞌ take cꞌacharel reꞌ maꞌ hab ta wach kꞌoronak queh i ribiral, naquinaꞌbem chic chiri̱j ribiral \q1 eh reꞌ take maꞌ quibiram ta woꞌ ribiral reꞌreꞌ, naquirakam chic chiri̱j chi coric, nqui tzꞌihmbimaj cahnok. \s1 Reꞌ rojic i maꞌ Lu̱ꞌ // ar pan tinamit Ro̱ma \p \v 22 Coric ruꞌ chi reꞌ wojic chipam take yeꞌa̱b reꞌ xniban wi̱ꞌ take cꞌuhbalanic chiri̱j i Jesus, reꞌreꞌ xpitbic wi̱n chi ojic awu̱cꞌ tak. \v 23 Raj laꞌ yuꞌna chi maꞌxta chic nicamaj reh cꞌuhbalanic chipam take yeꞌa̱b reꞌreꞌ, maꞌxta chic bih npitbic wi̱n reh wojic awu̱cꞌ tak. Reꞌ hin xa ta woꞌ jarub ha̱b nicapam chi nawojic chi awiliric tak. \v 24 Ruꞌum reꞌ cꞌahchiꞌ nicapam chi naquinojok ar pan tinamit Espa̱nya, pe̱t nawiqꞌuic ponok awu̱cꞌ tak, ruꞌum nok nwa̱j wilom awach tak naquinicꞌok ponok chaxilac tak. Chiri̱j reꞌ nok nibanam chic risukquil niwihꞌic awu̱cꞌ tak eh naponok woꞌ chic rikꞌijil chi curman chi wi̱n chi nanitikim juꞌ nibe̱h, nwa̱j woꞌ chi naqui̱natoꞌbem tak nechꞌ ok ru̱cꞌ xa paꞌ bih nwa̱j chi nanitikim juꞌ nibe̱h ar Espa̱nya. \v 25 Jeꞌ reꞌ ajic reꞌ hin xnicapaj chic ri̱j i wiqꞌuic ponok awu̱cꞌ tak xa reꞌ laꞌ yuꞌna cu nanichahmic woꞌ na soꞌ ruꞌum chi cu nawojic ar pan tinamit Jerusalen chi ricanabjic jenaj toꞌbal pahkamaj wi̱n chi nanicꞌamam je queh take was nicha̱kꞌ aj niminel wilque̱b pan tinamit reꞌreꞌ. \v 26 Reꞌ toꞌbal cꞌahchiꞌ nikꞌorom ribiral reꞌreꞌ, reꞌ take wich aj niminel wilque̱b ar pa riyukꞌul i Masero̱nya chꞌi̱l wilque̱b ar pa riyukꞌul Aca̱ya xicapewenic chi tare̱t chi nariyeꞌeric queh take niba̱ꞌ wilque̱b chi quixilac take wich aj niminel ar Jerusalen. \v 27 Reꞌ take aj Masero̱nya chꞌi̱l take aj Aca̱ya xquicapaj chi riyeꞌeric i toꞌbal reꞌreꞌ maj jeꞌ ricab chi wilic ta nak jenoꞌ quicꞌa̱s curman chi queh chi naquitojom, reꞌ take maꞌ reꞌ ta ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel reꞌreꞌ nquicꞌraj chi wilic jenaj toꞌbal ra̱j risolcꞌjic queh take kas kacha̱kꞌ aj niminel ar Jerusalen chi jelow-bal rikꞌormojic i suk laj kꞌoric chiri̱j i Jesus xbanjic queh ru̱cꞌ ritoꞌbal i rUxlabal i Dios. Ruꞌum aj reꞌ chi jeꞌ ricab risolcꞌjic jenoꞌ quicꞌa̱s, cꞌahchiꞌ quiyeb je quitzꞌa̱k chi quitobjic take kas kacha̱kꞌ aj niminel ar Jerusalen. \v 28 Jeꞌ reꞌ ajic nok nicohlam chic cho nicamaj wili chi rikꞌahsjic i moloj wach tumi̱n queh take kas kacha̱kꞌ aj niminel ar Jerusalen, nawiqꞌuic ponok awu̱cꞌ tak chipam i wojic ar pan tinamit Espa̱nya. \v 29 Nok wilqui̱n chic ponok chaxilac tak reꞌ hin til wehtꞌalim chi yohbal wach ricuseꞌsbal i Dios na̱cꞌulum tak ruꞌum reh ribirmijic i ribiral nyeꞌbic sukquil cꞌuxlis queh take cꞌacharel quiniminic reh reꞌ nkꞌoric chiri̱j i Jesus reꞌ Pahbamaj chi Kꞌatal Kꞌoric. \s1 Reꞌ maꞌ Lu̱ꞌ ripahkaj chi // naribanaric ti̱j chiri̱j \p \v 30 Hat-tak wich aj niminel, ruꞌum chi ar chic chiri̱j i Jesus reꞌ Pahbamaj chi Kꞌatal Kꞌoric chꞌiclic acꞌux tak eh chi reꞌ Lokꞌ laj Uxlabal nbanic chi wilic cꞌaxoj i̱b awu̱cꞌ tak, reꞌ hin nipahkaj aweh tak i toꞌbonic wili chi tipahkanok tak pan ati̱j chi reꞌ Dios equiritoꞌbej cho. \v 31 Jeꞌ woꞌ, tipahkanok tak reh chi equiricoꞌlej chi quiwach take tinamit quicꞌacharic pa riyukꞌul Jure̱ya jeꞌ ru̱cꞌ maꞌ reꞌ ta aj niminel reh Dios take. Chapahkaj woꞌ tak reh chi reꞌ take wich aj niminel quicꞌacharic ar Jerusalen enquicꞌul ru̱cꞌ sukquil cꞌuxlis i moloj wach tumi̱n cꞌahchiꞌ nicꞌamam je ar cu̱cꞌ. \v 32 Nipahkaj aj aweh tak i atoꞌbil reꞌreꞌ reh chi jeꞌ reꞌ suksuk nicꞌux equino̱j cꞌolok chi akꞌoꞌrjic tak wi laꞌ reꞌ Dios xa̱j riyeb kꞌab wi̱n chi jeꞌ reꞌ eniban. Jeꞌ woꞌ nipahkaj chi jeꞌ reꞌ enaꞌn tak reh chi nakamol ki̱b chi kunchelal, maꞌ xa reꞌ ta enwihꞌic jenaj rinimal sukquil cꞌuxlis elaꞌ woꞌ nirak soꞌ hiꞌlbal wi̱n. \v 33 Chi jeꞌ reꞌ pahkanic naꞌn hat-tak reꞌ hin jeꞌ woꞌ wili i ti̱j niban chawi̱j hat-tak: Reꞌ Dios reꞌ aj yeꞌol reh risukquil laj cꞌuxlis, xa wilic ok woꞌ awu̱cꞌ tak chi junelic pan acꞌacharic tak. Jeꞌ ta nak reꞌ cꞌulurok. \c 16 \s1 Reꞌ sukquil cꞌuxlis riyew je // maꞌ Lu̱ꞌ queh aj niminel \p \v 1 Reꞌ chic yuꞌna was tak nicha̱kꞌ nwa̱j nikꞌoric awu̱cꞌ tak chiri̱j i kana̱b pan niminic reꞌ Pe̱we ribihnal, reꞌ kꞌe̱ꞌ holohic rinoꞌjbal eh wilic woꞌ ricamaj chi aj toꞌo̱l queh take aj niminel ar pan tinamit reꞌ Sencre̱ya ribihnal. Reꞌreꞌ ponic reh ar awu̱cꞌ tak eh ruꞌum aj reꞌ nipahkaj aweh tak \v 2 chi jeꞌ ricab nok curman chi queh take aj niminel reh Jesus chi nquicꞌul qui̱b pan sukquil cꞌuxlis, jeꞌ woꞌ reꞌ ricꞌuluric chaꞌn tak wich aj niminel reꞌreꞌ ruꞌum nok chꞌiclic ricꞌux chiri̱j i Ajabe̱s Jesus. Reꞌ hat-tak ajic chatoꞌbej tak ru̱cꞌ paꞌ bih ra̱j tobjic wi̱ꞌ. Jeꞌ reꞌ nipahkaj aweh tak chi na̱banam tak maj reꞌ Pe̱we reꞌreꞌ qꞌuih ritoꞌbem take eh hin woꞌ ritoꞌbem hin. \p \v 3 Chiri̱j chic ripahkaljic aweh tak reꞌreꞌ, nipahkaj woꞌ chi chayew tak risukquil ricꞌux i wich aj niminel Pirsi̱la richꞌi̱l i ribahi̱l reꞌ Aqui̱la ribihnal. Reꞌ take reꞌ quicamanic chi waj toꞌo̱l take chi rikꞌormojic ribiral i Jesus reꞌ Pahbamaj chi Kꞌatal Kꞌoric. \v 4 Maꞌ xa reꞌ ta reꞌ, jeꞌ laꞌ woꞌ xquiyew pan yohbalil i quicꞌacharic chi ricoꞌljic ri̱j nicꞌacharic i hin. Ruꞌum aj reꞌ, reꞌ hin kꞌe̱ꞌ nitioxej chi xcaꞌn chi jeꞌ reꞌ eh maꞌ xa ta hin niban i tiyoxonic, jeꞌ laꞌ woꞌ reꞌ ncaꞌn take wich aj niminel jeꞌ ru̱cꞌ maꞌ reꞌ ta ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel take reꞌ nquimol qui̱b chi rilokꞌonjic wach i Dios ar pan tak yeꞌa̱b nlokꞌonjic wi̱ꞌ wach. \v 5 Nachayew tak risukquil quicꞌux i Pirsi̱la chꞌi̱l i Aqui̱la, chayew woꞌ tak risukquil quicꞌux take aj niminel nquimol qui̱b chipam pa̱t yeꞌo̱j chi molbal i̱b cuꞌum take quib chi cꞌacharel reꞌreꞌ. Jeꞌ woꞌ chayew tak risukquil ricꞌux i maꞌ Epe̱neto reꞌ til kꞌe̱ꞌ tiꞌ nwicꞌraj. Reꞌ Epe̱neto reꞌreꞌ, reꞌ aj reꞌ i pe̱t be̱h ar pa riyukꞌul i A̱sya chi rinimjic i Jesus reꞌ Pahbamaj chi Kꞌatal Kꞌoric. \p \v 6 Jenaj chic aj niminel nwa̱j chi na̱yeb tak risukquil ricꞌux, reꞌ i Mari̱ya reꞌ jenaj ixok kꞌe̱ꞌ cow ncamanic chi atobjic tak. \v 7 Jeꞌ woꞌ nwa̱j chi enayew tak risukquil quicꞌux i Antro̱nico chꞌi̱l i Ju̱nyas. Reꞌ wich nitinami̱t take reꞌ junpech xicojoric woꞌ pan che̱ꞌ wichꞌi̱l ruꞌum reh kaniminic. Chiqui̱j take qui̱b reꞌreꞌ nikꞌor woꞌ aweh tak chi reꞌ quicamaj lo̱kꞌ riwaꞌric chi quiwach take nahsil cꞌamol quibe̱h take raj tahkanel i Jesus. Jeꞌ woꞌ chic nikꞌor aweh tak chi reꞌ take reꞌ pe̱t xquinimej i kAja̱w Jesus chi niwach i hin. \p \v 8 Chayew woꞌ risukquil ricꞌux i maꞌ A̱mpilyas, reꞌ kꞌe̱ꞌ tiꞌ nwicꞌraj ruꞌum reh richꞌiquinjic ricꞌux riban chiri̱j i Ajabe̱s Jesus. \v 9 Jeꞌ woꞌ reꞌ i maꞌ Urwa̱no reꞌ waj toꞌo̱l chipam i camanic chi rikꞌormojic ribiral Jesus reꞌ Pahbamaj chi Kꞌatal Kꞌoric, chayew woꞌ tak risukquil ricꞌux. Chayew woꞌ tak risukquil ricꞌux i maꞌ Esta̱quis reꞌ kꞌe̱ꞌ tiꞌ nwicꞌraj. \v 10 Jeꞌ woꞌ nwa̱j chi chayew tak risukquil ricꞌux i maꞌ Ape̱les reꞌ ruꞌum reh take pajaric iqꞌuinak lok wi̱ꞌ ncꞌutunic chi reꞌreꞌ til chꞌiclic ricꞌux chiri̱j i Jesus reꞌ Pahbamaj chi Kꞌatal Kꞌoric. Chayew woꞌ tak risukquil ricꞌux maꞌ Aristo̱wulo chꞌi̱l take raj pan pa̱t. \v 11 Jeꞌ woꞌ reꞌ chaꞌn tak ru̱cꞌ wich nitinami̱t maꞌ Heroryon, jeꞌ woꞌ reꞌ cu̱cꞌ take jeꞌ ru̱cꞌ quichꞌica̱b chic quicꞌux chiri̱j i Ajabe̱s Jesus reꞌ maꞌ Narsi̱so chꞌi̱l take raj pan pa̱t. \p \v 12 Nwa̱j woꞌ chi chayew tak risukquil ricꞌux i tiꞌ Tripe̱na chꞌi̱l i tiꞌ Tripo̱sa. Reꞌ take quib ixok reꞌreꞌ cow quicamanic chi rikꞌormojic ribiral i Ajabe̱s Jesus. Jenaj chic tiꞌ ixok nwa̱j woꞌ chi na̱yeb tak risukquil ricꞌux, reꞌ i tiꞌ ixok Pe̱rsira ribihnal reꞌ kꞌe̱ꞌ tiꞌ nwicꞌraj. Reꞌ ixok reꞌreꞌ jenaj aj niminel cow woꞌ ncamanic chi rikꞌormojic ribiral i Ajabe̱s Jesus. \v 13 Jeꞌ woꞌ nwa̱j chi enayew tak risukquil ricꞌux i maꞌ Ru̱po reꞌ jenaj aj niminel lo̱kꞌ riwaꞌric chi quiwach take cꞌacharel. Jeꞌ woꞌ, chayew risukquil ricꞌux ritu̱t i maꞌ Ru̱po reꞌreꞌ, reꞌ jeꞌ hin racꞌu̱n nok wilqui̱n chiwach. \p \v 14 Wilic woꞌ toco̱m chic take aj niminel nwa̱j chi na̱yeb tak risukquil quicꞌux eh reꞌ take reꞌ jeꞌ wili quibihnal: Reꞌ maꞌ Asi̱ncrito, reꞌ maꞌ Peleco̱nte, reꞌ maꞌ He̱rmas, reꞌ maꞌ Patoro̱was, chꞌi̱l i maꞌ He̱rmes. Nachayew tak risukquil quicꞌux take reꞌ, chayew woꞌ tak risukquil quicꞌux take aj niminel nquimol qui̱b quichꞌi̱l chi rilokꞌonjic wach i Dios. \v 15 Jeꞌ woꞌ chayew tak risukquil quicꞌux take aj niminel jeꞌ wili quibihnal: Reꞌ maꞌ Pilo̱lco, reꞌ tiꞌ Ju̱lya, reꞌ maꞌ Nere̱yo chꞌi̱l i rana̱b eh jeꞌ woꞌ reꞌ i maꞌ Oli̱npas. Jeꞌ woꞌ chayew tak risukquil quicꞌux take quich aj niminel nquimol qui̱b quichꞌi̱l chi rilokꞌonjic wach i Dios. \p \v 16 Yuꞌna hat-tak aj niminel wilca̱t tak ar Ro̱ma, nok awilom tak chic wach i hu̱j wili nwa̱j chi chayew woꞌ tak risukquil acꞌux tak chawibil awi̱b tak ru̱cꞌ i chakꞌlamil nelic cho cu pan awa̱mna tak. Jeꞌ woꞌ nwa̱j nikꞌorom je aweh tak yuꞌna chi reꞌ take aj niminel reh Jesus reꞌ Pahbamaj chi Kꞌatal Kꞌoric reꞌ nquimol qui̱b ayuꞌ chi rilokꞌonjic wach i Dios, nquiyew woꞌ je risukquil acꞌux tak. \v 17 Jeꞌ woꞌ chic, til nwa̱j nipahkam aweh hat-tak was nicha̱kꞌ aj niminel i wili: Chayohbalej awi̱b tak chi quiwach take cꞌacharel quicojbic chꞌakoj i̱b chi quixilac take aj niminel eh ru̱cꞌ reꞌreꞌ nquipit chi reꞌ take aj niminel cow enquipahba̱ꞌ quicꞌux chiri̱j take tijinic tijimaj take wi̱ꞌ. Chi jeꞌ reꞌ kꞌuruꞌ nipahkaj woꞌ aweh tak chi maꞌ junehtej awi̱b tak cu̱cꞌ \v 18 eh nipahkaj chi jeꞌ reꞌ maj reꞌ take reꞌ maꞌ reꞌ ta chiri̱j i camanic chi rikꞌormojic ribiral i Ajabe̱s Jesus reꞌ Pahbamaj chi Kꞌatal Kꞌoric nquiyew quicꞌux, chiri̱j laꞌ chic rikꞌormojic chaj bih ra̱j on maꞌ ra̱j cꞌuxuric nquiyew quicꞌux. Chi jeꞌ reꞌ quinoꞌjbal, xa jeꞌ na nchel holohic chic eh xa chꞌublic chic wach i kꞌoric ncaꞌn chi rijotꞌoric quicapew-bal take quibirinic queh. \s1 Xa nicꞌ yuꞌ narisacharic wach // rajawric aj Yahm \p \v 19 Was tak nicha̱kꞌ, to̱b ta coric ruꞌ chi til kꞌe̱ꞌ sukquil pan wa̱mna awuꞌum aweh tak maj xa haj ta chic maꞌ xo̱j lok ribiral chi reꞌ hat-tak nanimej tak i Jesus chi manlic, reꞌ hin xa cu nwa̱j woꞌ niyeb aweh tak jenaj chic noꞌjbal chi jeꞌ wili: Wilic ok anoꞌjbal tak chi rehtꞌaljic haj wilic take holohic laj bano̱j ra̱j banaric eh maꞌ ok cꞌahbil enaꞌn tak. \v 20 Chiri̱j chic rikꞌormojic aweh tak reꞌreꞌ, nikꞌor woꞌ aweh tak chi xa nicꞌ yuꞌ chi kawach narichalic rikꞌijil nok reꞌ Dios reꞌ aj yeꞌol reh sukquil cꞌuxlis narisacham wach chi junpech i rajawric i aj Yahm reꞌ Satanas woꞌ ribihnal eh ru̱cꞌ reꞌreꞌ nakayakꞌabem pan ko̱k chi junpech i rajawric wilic. Je reꞌ kꞌuruꞌ reꞌ hin niban johtok niti̱j chi reꞌ Ajabe̱s Jesus reꞌ Pahbamaj chi Kꞌatal Kꞌoric chiyew cho rinimal wach ratoꞌbil chana̱ hat-tak wich aj niminel. \s1 Reꞌ take cohlsbal je wach rikꞌorbal // i maꞌ Lu̱ꞌ cu̱cꞌ niminel ar Ro̱ma \p \v 21 Reꞌ chic yuꞌna nwa̱j woꞌ nikꞌorom je aweh tak chi reꞌ take wich aj niminel wilque̱b ayuꞌ tiquicꞌalenej tak je. Reꞌ take reꞌ jeꞌ wili quibihnal: Reꞌ Timote̱yo reꞌ aj toꞌo̱l wi̱n, chꞌi̱l take wich nitinami̱t reꞌ maꞌ Lu̱syo, reꞌ maꞌ Jason chꞌi̱l i maꞌ Sosi̱pater. \v 22 Jeꞌ woꞌ reꞌ i maꞌ Te̱rsiyo reꞌ xnipahkaj reh chi xitzꞌihmbaj i hu̱j wili, cꞌahchiꞌ woꞌ riyeb risukquil acꞌux tak. \v 23 Jeꞌ woꞌ reꞌ riban je i maꞌ Ca̱yo, cꞌahchiꞌ woꞌ riyeb je risukquil acꞌux tak. Reꞌ aj niminel wili, reꞌ i cꞌahchiꞌ riyeꞌbic nipatal yuꞌna, ar pa ripa̱t riyew kꞌab queh take kich aj niminel aj ayuꞌ chi nquimol qui̱b chi rilokꞌonjic wach i Dios. Jeꞌ woꞌ chic, reꞌ Era̱sto reꞌ aj ilol ribehsjic tumi̱n reh tinamit ayuꞌ eh chꞌi̱l woꞌ i wich aj niminel Cuwa̱rto ribihnal cꞌahchiꞌ quiyeb je risukquil acꞌux tak. \p \v 24 Til pan coric reꞌ hin nikꞌor aweh tak chi na niban johtok niti̱j chiwach i Dios chawi̱j tak nipahkaj reh chi reꞌ kAja̱w Jesus reꞌ Pahbamaj chi Kꞌatal Kꞌoric til xa wilic ok woꞌ awu̱cꞌ tak chi atobjic tak. \v 25 Pa niti̱j nikꞌor woꞌ johtok reh chi chatik ta nak tak juꞌ chi paꞌalca̱t tak chi cow chiri̱j animinic tak. Jeꞌ ta nak reꞌ cꞌulurok awu̱cꞌ tak ru̱cꞌ take kꞌoric nyeꞌbic risukquil acꞌux tak ru̱cꞌ i cꞌuhbal nikꞌor chiri̱j i Jesus reꞌ Pahbamaj chi Kꞌatal Kꞌoric. Coric, reꞌ cꞌuhbalanic wili xwihꞌic chi poyo̱j cho wach chi quiwach take cꞌacharel xicꞌacharic najtir kꞌi̱j, raj yuꞌna maꞌ jeꞌ ta chic reꞌ wilic reꞌ laꞌ i Dios riyeb chic chi nbirmijic. \v 26 Jeꞌ reꞌ kꞌuruꞌ reꞌ cꞌuhbalanic chiri̱j ribiral i Jesus reꞌreꞌ maꞌ poyo̱j ta chic wach reꞌ laꞌ Dios xiban chic chi nbirmijic reꞌ kꞌorel tzꞌihmbimaj woꞌ cho cuꞌum take aj kꞌorol riCꞌuhbal i Dios najtir ar chipam i Lokꞌ laj Hu̱j wilic wi̱ꞌ riCꞌuhbal i Dios. Chi jeꞌ aj reꞌ ribanam chic cho i Dios reꞌ xa cꞌachlic woꞌ chi junpech, reꞌreꞌ xtakꞌanic keh rikꞌormojic i cꞌuhbal reꞌreꞌ reh chi chiꞌnchel take cꞌacharel enquinaꞌbej wach eh ru̱cꞌ reꞌreꞌ nok quicꞌulum chic i rikꞌorbal enyeꞌeric woꞌ queh chi enchꞌihquic quicꞌux chiri̱j i Jesus. \p \v 27 Hat-tak was nicha̱kꞌ aj niminel, reꞌ ta nak i kAja̱w Jesus reꞌ Pahbamaj chi Kꞌatal Kꞌoric, camanok awu̱cꞌ tak reh chi reꞌ hat-tak enayew tak rilokꞌil chi junelic kꞌi̱j sakom i xa jenaj woꞌ chi Dios nok wilic eh nahsil aj noꞌjbal woꞌ nok wilic. Jeꞌ ta nak reꞌ cꞌulurok.