\id REV - Pokomchi Occidental NT \h APOCALIPSIS \toc1 Reꞌ hu̱j reꞌ wilic wi̱ꞌ rikꞌormojic take paꞌ bih xcꞌuhtjic reh Maꞌ Wa̱n \toc2 APOCALIPSIS \toc3 Ap \mt2 Reꞌ hu̱j reꞌ wilic wi̱ꞌ rikꞌormojic take paꞌ bih xcꞌuhtjic reh \mt1 Maꞌ Wa̱n \c 1 \s1 Kꞌe̱ꞌ ato̱b reh hab wach i // naricꞌamam na̱ i tzꞌihmbimaj // chipam i hu̱j wili \p \v 1 Reꞌ hin maꞌ Wa̱n aj niminel reh Jesus reꞌ Pahbamaj chi Kꞌatal Kꞌoric, reꞌ hin cꞌahchiꞌ nitzꞌihmbam take kꞌoric wili chiri̱j reꞌ xicꞌuhtaj wi̱n i Jesus naxitakꞌa̱ꞌ cho wu̱cꞌ jenaj raj tzꞌeꞌ wa̱ch reꞌ xiban ricꞌuta̱j wu̱cꞌ. Reꞌ xicꞌuhtaj wi̱n i Jesus reꞌ woꞌ i Dios xcꞌuhtunic reh ruꞌ, chi cꞌuhtbal queh raj camanom haj wilic take naricꞌuluric chi loqꞌuil ti. \v 2 Reꞌ aj i hin Wa̱n til niyew nichi̱ꞌ chi ritzꞌihmjic i coric wili chiri̱j take xikꞌor wi̱n i Dios naxiban take rehreh wach cꞌuhtunic eh jeꞌ woꞌ chiri̱j i chaj bih xicꞌuhtaj wi̱n i Jesus reꞌ Pahbamaj chi Kꞌatal Kꞌoric. \v 3 Jeꞌ aj reꞌ ruꞌ, ruꞌum chi coric i chiꞌnchel reꞌreꞌ, reꞌ hin nikꞌor aweh tak chi xa hab wach cꞌacharel narilbic pa̱m i hu̱j wili, kꞌe̱ꞌ woꞌ chic ato̱b reh ruꞌum nok nariwihꞌic chi suk ricꞌux. Jeꞌ woꞌ reꞌ wihꞌic nacaꞌnam take cꞌacharel reꞌ nquibiraj eh nquinimej i kꞌoro̱j ruꞌum i Lokꞌ laj Uxlabal chipam i hu̱j wili reꞌ nkꞌoric chiri̱j i naricꞌuluric johtok. Jeꞌ reꞌ nikꞌor maj reꞌ rikꞌijil naricꞌuluric take wi̱ꞌ reꞌreꞌ xa maꞌ naht ta chic chi kawach. \s1 Reꞌ ti̱j xbanjic chiqui̱j take comonil // aj niminel pa wilque̱b riyukꞌul i A̱sya \p \v 4 Reꞌ hin maꞌ Wa̱n cꞌahchiꞌ nitzꞌihmbam je hu̱j wili aweh hat-tak reꞌ wuku̱b chꞌuk chi aj niminel reꞌ namola̱ꞌ awi̱b tak chi rilokꞌonjic wach i Dios ar pa riyukꞌul i A̱sya. Tinicꞌalenej tak je ru̱cꞌ niti̱j niban chi jeꞌ wili: Reꞌ hat Ajabe̱s Dios, reꞌ hat Ajabe̱s Jesus eh hat Ajabe̱s Lokꞌ laj Uxlabal, nipahkaj aweh tak chi enaꞌn tak chi reꞌ awatoꞌbil tak chꞌi̱l i sukquil cꞌuxlis nayew tak reꞌ ta nak reꞌ wihꞌok pan quicꞌacharic i juꞌjun chꞌuk chi aj niminel reꞌreꞌ. Reꞌ hat kAja̱w Dios nok maꞌ jaꞌ natikꞌa̱ꞌ ta cho wach acꞌal wili, xa wilca̱t woꞌ cho, xa wilca̱t woꞌ yuꞌna eh xa na woꞌ awihꞌic chi junelic cꞌacharic. Reꞌ hat Lokꞌ laj Uxlabal reꞌ wilca̱t chi junelic chiwach i kAja̱w Dios reꞌ nkꞌatbic kꞌoric china̱ chiꞌnchel nicꞌ nimal wilic, kꞌe̱ꞌ woꞌ chic manlic wach anoꞌjbal wilic, chi wilic woꞌ awu̱cꞌ i wuku̱b chi manlic wach noꞌjbal wilic reh i Dios. \v 5 Reꞌ aj i hat Jesus reꞌ Pahbamaj chi Kꞌatal Kꞌoric, reꞌ hat, hat aj chꞌiquenel cꞌuxlis chiri̱j rikꞌormojic i coric. Reꞌ hat i pe̱t xatuctic cho chi quixilac take camnak chi jalo̱j chic wach atiꞌjolal abakil eh reꞌ hat kꞌe̱ꞌ woꞌ chic awajawric chi quiwach take aj kꞌatal kꞌoric ayuꞌ wach acꞌal. Jeꞌ woꞌ chic kAja̱w Jesus, reꞌ hat kꞌe̱ꞌ tiꞌ koj-awicꞌraj eh ruꞌum reꞌ xachihcaj aquiqꞌue̱l naxakꞌahsaj awi̱b pan quimic. Ru̱cꞌ aj xaꞌn reꞌreꞌ, reꞌ hoj aj niminel chic aweh yuꞌna xoj-awesaj chipam i tiꞌcꞌaxic nakacꞌulum nak ruꞌum reh kamahc. \v 6 Reꞌ hat Jesus xaꞌn woꞌ chi, chi kana̱ chic i hoj cꞌacharel na̱kꞌatbic kꞌoric eh awuꞌum i hat yuꞌna, nkalokꞌej wach awAja̱w Dios eh wilco̱j woꞌ chic chi raj camanom jeꞌ ricab nok xiwihꞌic take cho cꞌacharel xipahbabjic cho ruꞌum i Dios chi aj kꞌahsem si̱. Ruꞌum aj chiꞌnchel reꞌreꞌ, nipahkaj johtok reh Dios chi junelic kꞌi̱j sakom, yeꞌerok ta nak alokꞌil eh jeꞌ woꞌ reꞌ chi etiwihꞌic chi aj kꞌatal kꞌoric, nqui nikꞌor johtok pa niti̱j chi til coric woꞌ chi jeꞌ reꞌ naricꞌuluric. \p \v 7 Reꞌ aj xcꞌuhtjic wi̱n ruꞌum i Dios til coric chi naricꞌuluric. Ruꞌum reꞌreꞌ nikꞌor aweh tak i wili: Chacoj tak rehtal chi nacꞌolok woꞌ chic lok ricaꞌpech i Jesus pa rinimal su̱tzꞌ, reꞌ take cꞌacharel xicansanic reh naquilom wach jeꞌ woꞌ reꞌ take chiꞌnchel take tinamit. Ruꞌum aj reꞌ, reꞌ take cꞌacharel reꞌ quichalic pan tak chiꞌnchel tinamit wilque̱b ayuꞌ wach acꞌal, kꞌe̱ꞌ woꞌ chic naritiꞌbic pan quicꞌux chi cu rehtal xa na quibarbatic chic ruꞌum quiyoꞌjic chiwach i tiꞌcꞌaxic narichalic chi quina̱. \v 8 Reꞌ nkꞌoric chiri̱j i naricꞌuluric wili til woꞌ reꞌ i Dios reꞌ xa reꞌ wach reꞌ kꞌe̱ꞌ nimal wach rajawric wilic chi junelic. Reꞌreꞌ xpꞌutbic cho reh chiꞌnchel eh reꞌ woꞌ reꞌ naricohlsonic wach chiꞌnchel jeꞌ ricab ncꞌuluric ru̱cꞌ ritusjic wach take tzꞌihm chi wilic jenaj pꞌutbal cho reh eh wilic woꞌ jenaj cohlsbal wach. Jeꞌ woꞌ chic, nok maꞌ jaꞌ ritikꞌa̱b ta cho wach acꞌal, reꞌreꞌ xa wilic woꞌ cho, xa wilic woꞌ yuꞌna eh xa na woꞌ riwihꞌic chi junelic cꞌacharic.\fig Ayuꞌ ncꞌutunic haj wilic quitinamital take wukchꞌuk chi aj niminel wilque̱b pa riyukꞌul i A̱sya |src="HK043C_Span.TIF" size="span" loc="REV 1.8" ref="APOCALIPSIS 1:8" \fig* \s1 Reꞌ pe̱t cꞌuhtunic xbanjic reh Wa̱n // chipam i yeꞌa̱b Pa̱tmos ribihnal \p \v 9 Reꞌ hin maꞌ Wa̱n xa jenaj woꞌ niwach awu̱cꞌ tak chi kich aj niminel ki̱b reh Jesus eh chi reꞌ woꞌ Dios ntakꞌanic kꞌoric chi nina̱ jeꞌ woꞌ ricab hat-tak. Reꞌ hin nicuy woꞌ ransil i tiꞌcꞌaxic reꞌ cꞌahchiꞌ nicꞌulum ruꞌum reh rikꞌormojic riCꞌuhbal i Dios jeꞌ woꞌ ribiral i Jesus. Reꞌ tiꞌcꞌaxic wili reꞌ chi reꞌ hin xincanabjic lok chi cꞌacharic chi wutquel chipam i yeꞌa̱b sutumaj ri̱j chi maꞌ laj haꞌ, Pa̱tmos ribihnal. Nok wilqui̱n chic ayuꞌ jeꞌ wili xcꞌuhtjic wi̱n: \v 10 Pan jenaj queh take kꞌi̱j reh niwihꞌic ayuꞌ, chipam i kꞌi̱j nlokꞌonjic wi̱ꞌ wach i kAja̱w, reꞌ Lokꞌ laj Uxlabal xiyew kꞌab wi̱n chi ru̱cꞌ nicapew-bal nanicojom rehtal i wili: Reꞌ hin xnibiraj chi wilic jenaj xoquic cho chi kꞌoric chiwi̱j je. Reꞌ rikꞌorbal xa jeꞌ chic cowil nkꞌoric i chꞌihchꞌ laj su̱b. \v 11 Jeꞌ aj wili xikꞌor wi̱n: \p «Chatzꞌihmbaj chiwach jenoꞌ botomaj wach hu̱j chiꞌnchel i nicꞌ paꞌ nimal i rehtalil cꞌahchiꞌ awilom wili eh chatakꞌa̱ꞌ je rikꞌormojic cu̱cꞌ take wukchꞌuk chi moloj wach aj niminel wilque̱b pan tak tinamit pa riyukꞌul A̱sya, reꞌ take jeꞌ wili quibihnal: Reꞌ E̱peso, reꞌ Esmi̱rna, reꞌ Pe̱rcamo, reꞌ Tiyati̱ra, reꞌ Sa̱rtis, reꞌ Pilare̱lpiya eh jeꞌ woꞌ i Lahorise̱ya, nqui xikꞌor. \p \v 12 Naxinsolqꞌuij je wi̱b chi riliric je hab wach nkꞌoꞌronic cho wi̱n, xwilow wach jenaj nim laj paꞌa̱b cante̱la wuku̱b chi tzꞌukunbal cante̱la wilic reh, reꞌ tikꞌimaj ru̱cꞌ kꞌan woric laj chꞌihchꞌ. \v 13 Chiwach i maꞌ laj paꞌa̱b cante̱la reꞌreꞌ, til manlic pa riyejal queh wuku̱b chi tzꞌukunbal cante̱la reꞌreꞌ xwilow chi jenaj cꞌacharel paꞌlic ar jeꞌ ricab nilbic i Acꞌunbe̱s reꞌ wilic rajawric chi quina̱ cꞌacharel. Reꞌ risoꞌ wilic chiri̱j xa junpaꞌlic jok cu nponic chi ro̱k. Jeꞌ woꞌ wilic jenaj richꞌihchꞌ laj pa̱s tikꞌimaj ru̱cꞌ kꞌan woric laj chꞌihchꞌ, cu nah teleb nelic cho eh kꞌeꞌlic jok chiꞌ ricꞌux cu nponic nah ritu̱k. \v 14 Reꞌ rismal na̱ xa sak chic, xa jeꞌ chic ricab risakil i sak laj no̱kꞌ on xa jeꞌ chic ricab i risakil i sak laj su̱tzꞌ. Reꞌ take nakꞌ wach xa nworwotic chic xa jeꞌ chic ricab xak i kꞌa̱kꞌ. \v 15 Reꞌ take ro̱k xa jeꞌ chic ricab take junchꞌuk chic kꞌan laj chꞌihchꞌ icꞌsimaj pan kꞌa̱kꞌ, xa nhecꞌhetic chic riban ruꞌum ritzꞌaꞌquilal kꞌa̱kꞌ. Reꞌ rikꞌorbal xa jeꞌ chic ricab nkꞌoric cho jenaj maꞌ laj ro̱k haꞌ chi xa nrojic chic cho. \v 16 Jeꞌ woꞌ chic, xwilow woꞌ wuku̱b chi chꞌimi̱l choplic ruꞌum ru̱cꞌ risecꞌa̱j kꞌab. Xwilow woꞌ chi reꞌ take kꞌoric quiꞌelic cho pan chi̱ꞌ til woꞌ chic kꞌe̱ꞌ ransil camanic riban chi xa rijunehtej chic ri̱b chꞌi̱l i manlic wach camanic riban i jenaj cꞌul kꞌas re̱ chꞌihchꞌ eh reꞌ rilbal ruꞌ xa jeꞌ chic ricab risakomil i kꞌi̱j nariyew ransil ritzꞌaꞌquilal yejal kꞌi̱j. \p \v 17 Naxwilow chiꞌnchel reꞌreꞌ, reꞌ hin xnixucꞌa̱ꞌ wi̱b chiwach chi cu xnipachꞌa̱ꞌ jok wi̱b cu wach acꞌal chi riyeꞌeric rilokꞌil xa reꞌ laꞌ maꞌ xincꞌuyuꞌjic ta chic ruꞌum chi xincahnic chi jeꞌ chic hin camnak. Chalic i kAja̱w xiyew risecꞌa̱j kꞌab chi nina̱ eh jeꞌ wili xikꞌor wi̱n: \p «Maꞌ tiyoꞌjic chic. Reꞌ hin i pꞌutbal cho reh chiꞌnchel eh reꞌ woꞌ hin nanicohlsonic wach chiꞌnchel. \v 18 Reꞌ hin xa cꞌachalqui̱n woꞌ eh til coric chi jeꞌ reꞌ. Coric ruꞌ, xinquicansaj xa reꞌ laꞌ xincꞌacharic woꞌ chic cho reh chi nanicꞌacharic chi junelic chic kꞌi̱j sakom. Jeꞌ woꞌ chic, jeꞌ ricab ncꞌuluric ru̱cꞌ jenoꞌ cꞌacharel chi nanyeꞌeric reh i la̱wa nwihꞌic rajawric chi riteheric i ocbal pan jenoꞌ yeꞌa̱b, reꞌ hin yuꞌna wilic woꞌ wajawric china̱ paꞌ bih ncꞌuluric cu̱cꞌ take cꞌacharel camnak chic je take eh jeꞌ woꞌ china̱ paꞌ bih ncꞌuluric chipam i yeꞌa̱b “Ha̱res” ribihnal, reꞌ quiꞌo̱j wi̱ꞌ take cꞌacharel naquiquimic je, nqui wi̱n. \p \v 19 Chiri̱j chic ruꞌ xikꞌor woꞌ chic wi̱n chi jeꞌ wili: \p «Chatzꞌihmbaj take nicꞌ paꞌ nimal xcꞌuhtjic chic aweh reꞌ cꞌahchiꞌ awilom chi cꞌahchiꞌ ricꞌulmujic eh reꞌ take cꞌahchiꞌ awilom chi cu naricꞌulmujic johtok chi kawach. \v 20 Reꞌ hat xawilow i wuku̱b chi chꞌimi̱l choplic wuꞌum ru̱cꞌ risecꞌa̱j nikꞌab eh xawilow woꞌ i paꞌa̱b cante̱la wuku̱b ritzꞌukunbal cante̱la wilic reh jeꞌ ru̱cꞌ tikꞌimaj ru̱cꞌ kꞌan woric laj chꞌihchꞌ xa reꞌ laꞌ maꞌ xarak ta chiri̱j chaj bih ra̱j rikꞌorom reꞌreꞌ. Reꞌ maꞌ xarak ta chiri̱j reꞌreꞌ jeꞌ wili nelic wi̱ꞌ: Reꞌ take wuku̱b chi chꞌimi̱l rijalwachej i juꞌjun queh wuku̱b chi aj tzꞌeꞌ wa̱ch quicꞌambic quibe̱h take juꞌjun queh i wukchꞌuk chi aj niminel nquimol qui̱b chi rilokꞌonjic wach i Dios. Jeꞌ woꞌ reꞌ i maꞌ laj paꞌa̱b cante̱la reꞌ wuku̱b chi tzꞌukunbal cante̱la wilic reh, juꞌjun queh tzꞌukunbal reꞌreꞌ rijalwachej i juꞌjun queh wukchꞌuk chi aj niminel nquimol qui̱b chi rilokꞌonjic wach i Dios, nqui wi̱n. \fig Reꞌ maꞌ laj paꞌa̱b cante̱la reꞌ wuku̱b chi tzꞌukunbal cante̱la wilic reh|src="LB00277B.TIF" size="col" loc="REV 1.20" ref="APOCALIPSIS 1:20" \fig* \c 2 \s1 Reꞌ kꞌoric xicꞌul i maꞌ Wa̱n chiqui̱j take aj niminel aj E̱peso \p \v 1 Chiri̱j chic reꞌ, jeꞌ woꞌ chic wili xikꞌor wi̱n: \p «Yuꞌna kꞌuruꞌ chatzꞌihmbaj i hu̱j wili reh i aj tzꞌeꞌ wa̱ch reꞌ nchaꞌjanic queh juntuhm chi aj niminel wilque̱b ar pan tinamit E̱peso. Reꞌ kꞌoric na̱tzꞌihmbam wili reꞌ woꞌ reꞌ narikꞌormojic queh take aj niminel reꞌreꞌ chi jeꞌ wili: \pi1 ‹Reꞌ hin reꞌ choplic wuꞌum i wuku̱b chi chꞌimi̱l pa risecꞌa̱j nikꞌab eh reꞌ wilqui̱n chiwach i maꞌ laj paꞌa̱b cante̱la reꞌ wilic wuku̱b ritzꞌukunbal cante̱la china̱ reꞌ tikꞌimaj ru̱cꞌ kꞌan woric laj chꞌihchꞌ jeꞌ wili nikꞌor aweh tak: \v 2 Reꞌ hin til wehtꞌalim take i wili chiri̱j abano̱j tak, chi kꞌe̱ꞌ cowil wach acamaj cꞌahchiꞌca̱t tak eh jeꞌ woꞌ kꞌe̱ꞌ rinimal acuyunic naꞌn tak chiwach i tiꞌcꞌaxic chalanak chana̱ tak ruꞌum chi quinanimej tak. Wehtꞌalim woꞌ chi maꞌ najunehtej ta wach anoꞌjbal tak cu̱cꞌ take cꞌacharel jeꞌ ru̱cꞌ cꞌahbil quinoꞌjbal. Jeꞌ woꞌ chic, reꞌ hat-tak xanaꞌbej tak quinoꞌjbal take nquitzꞌak qui̱b chi pahbamaj take chi nahsil cꞌamol quibe̱h raj tahkanel i kAja̱w eh xacoj tak rehtal chi xa aj chucul kꞌoric woꞌ take. \v 3 Jeꞌ reꞌ ajic, wehtꞌalim woꞌ chi chiwach i tiꞌcꞌaxic chalic chana̱ tak, reꞌ hat-tak xa cꞌahchiꞌ woꞌ acuyum tak ransil ruꞌum chi quinanimej tak eh reꞌ camanic naꞌn tak maꞌ cꞌahchiꞌ ta acana̱b tak ribanaric, riman laꞌ chic cꞌahchiꞌ achopom acꞌux tak chiri̱j. \pi1 \v 4 To̱b ta kꞌe̱ꞌ woꞌ chic holonquilal cꞌahchiꞌca̱t tak reꞌreꞌ, reꞌ wili amahc tak reꞌ maꞌ nponic ta chi niwach chi cꞌahchiꞌca̱t tak: Chi maꞌ cꞌahchiꞌ ta chic qui̱n acꞌaxam tak jeꞌ ricab nicꞌaxaric xaꞌn tak cho nok cu reꞌ xapꞌut tak richꞌiquinjic acꞌux tak chiwi̱j. \v 5 Jeꞌ reꞌ kꞌuruꞌ ruꞌum abano̱j tak reꞌreꞌ, nipahkaj aweh tak chi wilic ok pan acꞌux tak chi najtir cho xinacꞌax tak cho chi coric raj yuꞌna maꞌ jeꞌ ta chic reꞌ naꞌn tak. Ruꞌum aj reꞌ til nipahkaj aweh tak chi chajal wach anoꞌjbal tak eh quinacꞌax woꞌ tak chic chi coric jeꞌ ricab xaꞌn tak cho pan pe̱t. Jeꞌ reꞌ nikꞌor chi chaꞌn tak maj wi maꞌ xaꞌn tak chi jeꞌ reꞌ, naricꞌulmujic chi naquinponok awu̱cꞌ tak chi richꞌukuric kꞌoric chana̱ tak, nanitakꞌa̱b chi narisacharic wach acomonil tak jeꞌ ricab chi reꞌ ta nak i hin cꞌahchiꞌ nibanic chi naresmejic lok pa riyeꞌa̱b i jenoꞌ queh tzꞌuka̱b cante̱la wilic chiwach i maꞌ laj paꞌa̱b cante̱la. \pi1 \v 6 Coric ruꞌ, cꞌahchiꞌ amahcanic tak ru̱cꞌ i noꞌjbal reꞌreꞌ, xa reꞌ laꞌ cu wilic woꞌ take noꞌjbal nponic chi niwach, jeꞌ ricab take i wili: Reꞌ hat-tak maꞌ nponic ta chawach tak i cꞌahbilal ncaꞌn take comonil Nicolayi̱ta quibihnal eh jeꞌ woꞌ reꞌ hin maꞌ nponic ta woꞌ chi niwach, nqui xikꞌor wi̱n. \p \v 7 Reꞌ xkꞌoric wu̱cꞌ wili, reꞌ woꞌ reꞌ nkꞌoric reh chi xa hab wach enbirinic reh take kꞌoric wili curman woꞌ chi reh chi ericoj rehtal chi coric i kꞌoro̱j ruꞌum i Lokꞌ laj Uxlabal queh take juꞌjun chꞌuk chi aj niminel nquimol qui̱b chi rilokꞌonjic wach i Dios. Reꞌreꞌ rikꞌor woꞌ chi reꞌ cꞌacharel reꞌ riyew pa ro̱k ribanaric i cꞌahbilal, enyeꞌeric reh chi encꞌacharic chi junelic, xa jeꞌ ricab chi cꞌahchiꞌ ta nak riyeꞌeric kꞌab reh cꞌacharel reꞌreꞌ chi enwihꞌic cok ru̱cꞌ i che̱ꞌ reꞌ wilic cok chipam i yeꞌa̱b wilic wi̱ꞌ i Dios eh naricꞌuxum reh wach i che̱ꞌ reꞌreꞌ, reꞌ nyeꞌbic ricꞌacharic i xa hab wach ricꞌux reh i riwach. \s1 Reꞌ kꞌoric xicꞌul i maꞌ Wa̱n chiqui̱j take aj niminel aj Esmi̱rna \p \v 8 Reꞌ cꞌahchiꞌ rikꞌoric wu̱cꞌ xikꞌor woꞌ chic wi̱n chi jeꞌ wili: \p «Chatzꞌihmbaj woꞌ i hu̱j wili reh aj tzꞌeꞌ wa̱ch nchaꞌjanic queh juntuhm aj niminel wilque̱b ar pan tinamit Esmi̱rna. Reꞌ kꞌoric na̱tzꞌihmbam wili reꞌ woꞌ reꞌ narikꞌormojic queh take aj niminel reꞌreꞌ chi jeꞌ wili: \pi1 ‹Reꞌ hin i pꞌutbal cho reh chiꞌnchel eh reꞌ woꞌ hin nanicohlsonic wach chiꞌnchel. Xincansjic woꞌ cho xa reꞌ laꞌ xincꞌacharic woꞌ chic cho. Reꞌ aj i hin jeꞌ wili nikꞌor: \v 9 Reꞌ hin wehtꞌalim nicꞌ nimal tiꞌcꞌaxic cꞌahchiꞌ acꞌulum tak. Wehtꞌalim woꞌ chi to̱b ta xatnibaꞌric tak maꞌ xatcahnic ta tak chi jeꞌ reꞌ ruꞌum nok reꞌ hat-tak, hat-tak biho̱m chi niwach ru̱cꞌ take qꞌuihal cuseꞌsbal yeꞌo̱j aweh tak. Jeꞌ woꞌ chic, wehtꞌalim woꞌ chi maꞌ ricorquilal ta cꞌahchiꞌ rikꞌormojic chawi̱j tak cuꞌum take cꞌacharel nquitzꞌak qui̱b chi ritinami̱t i Dios take xa reꞌ laꞌ maꞌ reꞌ ta woꞌ ritinami̱t i Dios take, ritinami̱t laꞌ i aj Yahm take ruꞌum chi nanquimol woꞌ qui̱b pan yeꞌa̱b reꞌ ntijiljic wi̱ꞌ ri̱j i Cꞌuhbal Yeꞌo̱j reh Moyses, reꞌ woꞌ rinoꞌjbal aj Yahm no̱j quitijej ri̱j. \v 10 Jeꞌ reꞌ kꞌuruꞌ ruꞌum chi wehtꞌalim chiꞌnchel reꞌreꞌ, til nikꞌor je aweh tak chi maꞌ tiyoꞌjic tak nachalok chana̱ tak i tiꞌcꞌaxic reꞌ naricojom i aj Yahm chana̱ tak. Jeꞌ reꞌ nikꞌor maj reꞌreꞌ naca̱t tak ripajam pan animinic tak eh ruꞌum chi na̱cuyum tak ransil apajaric tak, reꞌ aj Yahm naribanam chi wilic juꞌjun aweh tak naritzꞌaparic pan che̱ꞌ. Ruꞌum aj reꞌ, lajeb aj kꞌi̱j na̱wihꞌic tak pan tiꞌcꞌaxic, xa reꞌ laꞌ hat-tak, chacowej acꞌux tak chi rinimjic i kAja̱w eh jeꞌ reꞌ chaꞌn tak cu rehtal je aquimic tak. Wi jeꞌ reꞌ xaꞌn tak reꞌ hin naniyeb aweh tak chi aco̱ch chi eticꞌacharic tak chi junelic, nqui xikꞌor wi̱n. \p \v 11 Reꞌ xkꞌoric wu̱cꞌ wili, reꞌ woꞌ reꞌ nkꞌoric reh chi xa hab wach enbirinic reh take kꞌoric wili curman woꞌ chi reh chi ericoj rehtal chi coric i kꞌoro̱j ruꞌum i Lokꞌ laj Uxlabal queh take juꞌjun chꞌuk chi aj niminel nquimol qui̱b chi rilokꞌonjic wach i Dios. Reꞌreꞌ rikꞌor woꞌ chi reꞌ cꞌacharel reꞌ riyew pa ro̱k ribanaric i cꞌahbilal enyeꞌeric reh chi maꞌ eta chic rilow wach i junelic tiꞌcꞌaxic reꞌ ncꞌambic je pan jenaj ricaꞌpech quimic. \s1 Reꞌ kꞌoric xicꞌul i maꞌ Wa̱n chiqui̱j take aj niminel aj Pe̱rcamo \p \v 12 Reꞌ cꞌahchiꞌ rikꞌoric wu̱cꞌ xikꞌor woꞌ chic wi̱n chi jeꞌ wili: \p «Chatzꞌihmbaj woꞌ i hu̱j wili reh aj tzꞌeꞌ wa̱ch nchaꞌjanic queh take juntuhm aj niminel wilque̱b ar pan tinamit Pe̱rcamo ribihnal. Reꞌ kꞌoric na̱tzꞌihmbam wili reꞌ woꞌ reꞌ narikꞌormojic queh take aj niminel reꞌreꞌ chi jeꞌ wili: \pi1 ‹Jeꞌ wili nikꞌor i hin reꞌ til woꞌ chic kꞌe̱ꞌ ransil nikꞌorbal wilic chi reꞌ camanic niban til rijunehtej ri̱b ru̱cꞌ i camanic riban jenaj cꞌul kꞌas re̱ chꞌihchꞌ: \v 13 Reꞌ hin wehtꞌalim ri̱j abano̱j tak wili: Chi to̱b ta reꞌ wilca̱t tak wi̱ꞌ chi cꞌacharic ar woꞌ nkꞌatbic kꞌoric aj Yahm chi wilic rinimal rajawric, reꞌ hat-tak xa chꞌiclic woꞌ acꞌux tak chiwi̱j. Jeꞌ woꞌ, wehtꞌalim chi reꞌ hat-tak maꞌ nacana̱ꞌ ta rinimjic niCꞌuhbal. Reꞌ hin nikꞌor chi jeꞌ reꞌ maj xa ta nak xacana̱ꞌ tak richꞌiquinjic acꞌux tak chipam take cho kꞌi̱j nok xchal tiꞌcꞌaxic china̱ i awich aj niminel tak reꞌ Anti̱pas ribihnal. Reꞌ awich aj niminel tak reꞌreꞌ xacoj tak chi manlic aj kꞌorol reh niCꞌuhbal eh ar xcansjic chipam atinamital tak reꞌ nkꞌatbic woꞌ wi̱ꞌ kꞌoric aj Yahm. \pi1 \v 14 Reꞌ cok ruꞌ to̱b ta woꞌ jeꞌ reꞌ naꞌn tak, wilic take quib xib noꞌjbal maꞌ npon ta chi niwach naꞌn tak, jeꞌ ricab take wili: Pe̱t, reꞌ hat-tak cꞌahchiꞌ ayeb tak kꞌab chi cꞌahchiꞌ quiwihꞌic take cꞌacharel chaxilac tak reꞌ maꞌ nca̱j ta quicana̱b take noꞌjbal xitijej cho Walac ru̱cꞌ i Walaham najtir kꞌi̱j. Reꞌ noꞌjbal reꞌreꞌ xiban chi reꞌ take wich aj najtir kꞌi̱j ra̱ꞌ riꞌsil take cho maꞌ Israhel, xikꞌehbic pan mahc naxyeꞌeric queh chi xquicꞌux tiwic kꞌahsamaj chi si̱ chiwach tiyo̱x eh chi ri̱j reꞌ xcaꞌn i cꞌoyomal. \pi1 \v 15 Ricab, chi reꞌ hat-tak cꞌahchiꞌ ayeb tak kꞌab chi quiwihꞌic chaxilac tak take cꞌacharel reꞌ maꞌ nca̱j ta quicana̱b i jenaj chic noꞌjbal reꞌ maꞌ nponic ta chi niwach, reꞌ quinoꞌjbal take comonil Nicolayi̱ta quibihnal. \v 16 Til nipahkaj aweh tak chi chajal tak wach i anoꞌjbal reꞌreꞌ. Wi maꞌ xaꞌn tak haj wilic cꞌahchiꞌ nikꞌorom aweh tak, til naniponic awu̱cꞌ tak chi richꞌukuric kꞌoric chana̱ tak. Jeꞌ woꞌ chic, naquinponok awu̱cꞌ tak nanibanam kꞌakꞌanic cu̱cꞌ take cꞌacharel quicꞌambic na̱ rikꞌorbal i Walaham, jeꞌ woꞌ reꞌ cu̱cꞌ take cꞌacharel quicꞌambic na̱ quinoꞌjbal take aj Nicolayi̱ta. Nicꞌ paꞌ wach camanic riban i cꞌul kꞌas re̱ chꞌihchꞌ chi peletenic, jeꞌ woꞌ reꞌ naricamanic wi̱n niCꞌuhbal chi peletenic cu̱cꞌ take cꞌacharel reꞌreꞌ, nqui xkꞌormojic wi̱n i hin Wa̱n. \p \v 17 Reꞌ xkꞌoric wu̱cꞌ wili, reꞌ woꞌ reꞌ nkꞌoric reh chi xa hab wach enbirinic reh take kꞌoric wili curman woꞌ chi reh chi ericoj rehtal chi coric i kꞌoro̱j ruꞌum i Lokꞌ laj Uxlabal queh take juꞌjun chꞌuk chi aj niminel nquimol qui̱b chi rilokꞌonjic wach i Dios. Reꞌreꞌ rikꞌor woꞌ chi reꞌ cꞌacharel reꞌ riyew pa ro̱k ribanaric i cꞌahbilal, enyeꞌeric reh chi naricꞌuxum reh i wiꞌc cꞌolo̱j cho reꞌ “Manah” ribihnal eh na woꞌ riyeꞌeric reh i jenaj tꞌuch sak laj abaj tzꞌihmbimaj jenaj acꞌ laj bihnal chiwach reꞌ maꞌ hab ta wach nehtꞌalanic reh, xa reꞌ laꞌ woꞌ naricꞌulbic reh narehtꞌalanic reh. \s1 Reꞌ kꞌoric xicꞌul i Wa̱n chiqui̱j take aj niminel aj Tiyati̱ra \p \v 18 Reꞌ xkꞌoric wu̱cꞌ xikꞌor woꞌ chic chi jeꞌ wili: \p «Chatzꞌihmbaj woꞌ i hu̱j wili reh aj tzꞌeꞌ wa̱ch nchaꞌjanic queh take juntuhm aj niminel wilque̱b ar pan tinamit Tiyati̱ra ribihnal. Reꞌ kꞌoric na̱tzꞌihmbam wili reꞌ woꞌ reꞌ narikꞌormojic queh take aj niminel reꞌreꞌ chi jeꞌ wili: \pi1 ‹Reꞌ hin rAcꞌu̱n i Dios reꞌ xa quiworwotic chic take nakꞌ niwach xa jeꞌ chic ricab i xak kꞌa̱kꞌ eh reꞌ take wo̱k xa jeꞌ chic ricab nchꞌubchꞌutic kꞌan laj chꞌihchꞌ icꞌsimaj take pan kꞌa̱kꞌ xa quirepretic chic ruꞌum riholonquil, jeꞌ wili nikꞌor: \v 19 Reꞌ hin wehtꞌalim take abano̱j tak. Wehtꞌalim chi nacꞌax tak take awas acha̱kꞌ tak eh chi xa chꞌiclic woꞌ acꞌux tak chiwi̱j. Jeꞌ woꞌ, wehtꞌalim quilmijic awas acha̱kꞌ naꞌn tak eh chi nacuy woꞌ tak ransil i tiꞌcꞌaxic reꞌ wilca̱t tak wi̱ꞌ yuꞌna. Jeꞌ reꞌ ajic chiꞌnchel abano̱j tak wili reꞌ kꞌe̱ꞌ woꞌ chic qꞌuihal chiwach take abano̱j xaꞌn tak naxatoquic tak cho pan pe̱t chi niminic, reꞌ hin til wehtꞌalim take reꞌ, \v 20 xa reꞌ laꞌ to̱b ta woꞌ xa holohic chic take naꞌn tak, reꞌ wili i mahc maꞌ ricꞌul ta niwach chi naꞌn tak: Jeꞌ ricab xcꞌuluric cho najtir ru̱cꞌ ixok Jesawel ribihnal, reꞌ xicoj ri̱b chi chucul raj kꞌoro̱l i Dios, wilic woꞌ chaxilac tak jenaj ixok jeꞌ reꞌ cꞌahchiꞌ ribanam eh reꞌ hat-tak xa cꞌahchiꞌ woꞌ ayeb tak kꞌab chi cꞌahchiꞌ ribanam i cꞌuhtunic reꞌ riyew wi̱ꞌ kꞌab chi enbanaric i cꞌoyomal eh chi ewoꞌ ncꞌuxuric i tiwic kꞌahsamaj chi si̱ chiwach tiyo̱x, to̱b ta nchel reꞌ cꞌuhtunic reꞌreꞌ xa rijotꞌoric quinoꞌjbal take aj niminel cꞌahchiꞌ ribanam. \pi1 \v 21 Reꞌ ixok reꞌreꞌ xwuyꞌej chi narijalam nak wach rinoꞌjbal xa reꞌ laꞌ maꞌ jaruj ra̱j ricana̱b ribanaric i mahc wilic wi̱ꞌ chi banoj cꞌoyomal. \v 22 Ruꞌum aj reꞌ, reꞌ hin nanibanam chi narikajic wach yoca̱b ruꞌum yaꞌbilal eh reꞌ take xikajic pan cꞌoyomal ru̱cꞌ ixok reꞌreꞌ na woꞌ niyeb nimak tak tiꞌcꞌaxic chi quina̱ wi maꞌ nquicana̱ꞌ ribanaric take bano̱j cꞌuhtumaj queh ruꞌum ixok reꞌreꞌ. \v 23 Jeꞌ woꞌ chic, reꞌ take raj tahkanel ixok reꞌreꞌ nanibanam chi naquiquimic je. Ru̱cꞌ chiꞌnchel nanibanam reꞌreꞌ, chi cunchelal take aj niminel nquimol qui̱b chi rilokꞌonjic niwach naquinaꞌbem chi reꞌ hin wehtꞌalim richamil pa̱m quinoꞌjbal chꞌi̱l quicapew-bal eh ruꞌum aj reꞌ, reꞌ kꞌorel nicꞌ paꞌ wach ribano̱j i juꞌjun chi cꞌacharel jeꞌ woꞌ reꞌ i chꞌukuj kꞌoric nanibanam chi quina̱. \v 24 Jeꞌ aj reꞌ kꞌoric niban queh take cꞌacharel reꞌreꞌ, raj nchel hat-tak aj Tiyati̱ra, reꞌ hin maꞌxta chic niyeb jenoꞌ ihk chana̱ tak reꞌ maꞌ xacꞌam ta tak na̱ ritijinic ixok ricoj ri̱b chi raj kꞌorol i Dios eh maꞌeta niban chi jeꞌ reꞌ ruꞌum chi maꞌ xacꞌul ta woꞌ tak take cꞌuhtunic riban ixok reꞌreꞌ, reꞌ nkꞌormojic chi ar pa richamil pa̱m rinoꞌjbal aj Yahm nchalic. \v 25 Haj cok wilic nipahkaj aweh tak chi chatik tak juꞌ ricowsjic acꞌux tak chiri̱j i tijinic yeꞌo̱j aweh tak cu rehtal cho nicꞌulic lok ricaꞌpech. \pi1 \v 26 Jeꞌ reꞌ ajic reꞌ cꞌacharel reꞌ riyew pa ro̱k ribanaric i cꞌahbilal cu rehtal nicꞌulic woꞌ chic lok eh riban take bano̱j kꞌoro̱j wuꞌum, reꞌreꞌ nariyeꞌeric riwaꞌric chi naritakꞌanic chi quina̱ take tinamit jeꞌ ru̱cꞌ maꞌ reꞌ ta ra̱ꞌ riꞌsil take cho maꞌ Israhel. \v 27 Reꞌ ricꞌuluric riwaꞌric ruꞌ naribanam jeꞌ ricab ricꞌuluric cho niwaꞌric xniban i hin ru̱cꞌ i wAja̱w. Jeꞌ reꞌ nikꞌor maj reꞌ cꞌacharel reꞌ naricꞌulum riwaꞌric, kꞌe̱ꞌ woꞌ chic nimal wach rajawric nariwihꞌic xa jeꞌ na ricab rajawric nwihꞌic reh i aj chaꞌjem me̱ꞌ nok richopom chꞌimim jeꞌ ru̱cꞌ wilic jenaj bolobic chꞌihchꞌ china̱. Jeꞌ reꞌ nikꞌor maj jeꞌ ricab chi reꞌ aj chaꞌjanel me̱ꞌ reꞌreꞌ ricꞌam quibe̱h take rime̱ꞌ ru̱cꞌ i riche̱ꞌ, jeꞌ woꞌ reꞌ i cꞌacharel reꞌreꞌ, ru̱cꞌ i rajawric nariyeꞌeric reh narikꞌatam woꞌ kꞌoric chi quina̱ take tinamit jeꞌ ru̱cꞌ maꞌ reꞌ ta ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel take eh maꞌ xa reꞌ ta reꞌ, nariwihꞌic laꞌ woꞌ rajawric chi quina̱ take nquicꞌul tiꞌcꞌaxic reꞌ narisahchic quiwach jeꞌ ricab ncꞌuluric ru̱cꞌ acꞌal xun nanpaxic. \v 28 Wi cu rehtal aj nicꞌulic lok ricaꞌpech reꞌ cꞌacharel reꞌreꞌ, cꞌahchiꞌ ribanam take bano̱j kꞌoro̱j wuꞌum, na woꞌ riyeꞌeric reh richꞌimilal i sakꞌic, nqui xikꞌor reꞌ xkꞌoric wu̱cꞌ. \p \v 29 Reꞌ xkꞌoric wu̱cꞌ wili reꞌ woꞌ reꞌ nkꞌoric reh chi xa hab wach enbirinic reh take kꞌoric wili curman woꞌ chi reh chi ericoj rehtal chi coric i kꞌoro̱j ruꞌum i Lokꞌ laj Uxlabal queh take juꞌjun chꞌuk chi aj niminel nquimol qui̱b chi rilokꞌonjic wach i Dios. \c 3 \s1 Reꞌ kꞌoric xicꞌul i Wa̱n chiqui̱j take aj niminel aj Sa̱rtis \p \v 1 Chiri̱j woꞌ chic ruꞌ, jeꞌ woꞌ chic wili xikꞌor wi̱n: \p «Chatzꞌihmbaj woꞌ i hu̱j wili reh aj tzꞌeꞌ wa̱ch nchaꞌjanic queh juntuhm aj niminel wilque̱b ar pan tinamit Sa̱rtis. Reꞌ kꞌoric na̱tzꞌihmbam wili reꞌ woꞌ reꞌ narikꞌormojic queh take aj niminel reꞌreꞌ chi jeꞌ wili: \pi1 ‹Jeꞌ wili nikꞌor i hin reꞌ choplic wuꞌum i wuku̱b chi chꞌimi̱l ru̱cꞌ risecꞌa̱j nikꞌab eh reꞌ wilic woꞌ wu̱cꞌ i wuku̱b chi manlic wach noꞌjbal wilic reh i Dios. Reꞌ hin wehtꞌalim i wili chiri̱j abano̱j tak: To̱b ta wilic abiral tak chi xa cow chic i niminic naꞌn tak, til pa ricorquil maꞌ cꞌahchiꞌ ta woꞌ acꞌacharic tak chi jeꞌ reꞌ. \v 2 Ruꞌum aj reꞌ nipahkaj aweh tak chi cꞌachlic ok awach tak eh ticowjok woꞌ tak pan animinic tak maj reꞌ Dios maꞌ nponic ta chiwach nicꞌ wach i cꞌacharic cꞌahchiꞌ abanam tak. Jeꞌ reꞌ kꞌuruꞌ reꞌ animinic tak reꞌ ncꞌutunic chi xa quimic chic reh, chayew tak ricowil chi manlic. \v 3 Chi jeꞌ reꞌ na̱banam tak, nipahkaj woꞌ aweh tak chi chacana̱ꞌ tak ribanaric i cꞌahbilal naꞌn tak cu yuꞌna chi kꞌi̱j eh reꞌ chic i wili chaꞌn tak chi jelow-bal: Cꞌolok pan acꞌux tak i tijinic reꞌ xacꞌul tak pan awa̱mna tak naxkꞌormojic aweh tak eh chanimej woꞌ tak chi coric i tijinic reꞌreꞌ. Jeꞌ reꞌ nikꞌor maj wi maꞌ xatcꞌacharic tak chi cꞌahchiꞌ acowonic pan animinic tak, reꞌ hin nanicꞌulic lok chi riyeꞌeric chana̱ tak i tiꞌcꞌaxic chi maꞌ cꞌahchiꞌ ta anaꞌbem tak nicꞌulic jeꞌ ricab nok jenoꞌ aj lekꞌ maꞌ riyew ta rehtalil chi xa nicꞌ yuꞌ ncꞌulic lok chi lekꞌ pan jenoꞌ pa̱t. \v 4 Jeꞌ reꞌ nikꞌor maj chaxilac hat-tak aj niminel aj Sa̱rtis cu wilque̱b take juꞌjun awich aj niminel tak reꞌ maꞌ xquicana̱ꞌ ta chi jenoꞌ mahc erijotꞌ quiniminic jeꞌ ricab chi wilic take cꞌacharel maꞌ nca̱j ta quichꞌuwaꞌrem soꞌ wach quisoꞌ. Ruꞌum chi jeꞌ reꞌ ncaꞌn, reꞌ take reꞌ naquiwihꞌic ru̱cꞌ risakil wach noꞌjbal jeꞌ ricab chi sak ta nak wach quisoꞌ. Jeꞌ reꞌ nikꞌor maj ricꞌul woꞌ chi queh chi jeꞌ reꞌ naquiwihꞌic. \v 5 Jeꞌ reꞌ kꞌuruꞌ, xa hab wach cꞌacharel riyew pan ro̱k ribanaric i cꞌahbilal, naniyeb reh jenaj sak laj tzꞌih reh chi naricojom chi risoꞌ. Maꞌ xa ta reꞌreꞌ, chipam laꞌ woꞌ i hu̱j reꞌ tzꞌihmbimaj wi̱ꞌ quibihnal nicꞌ paꞌ nimal take yeꞌo̱j chiqui̱j chi naquicꞌacharic chi junelic, nanibanam chi maꞌ jaruj ta chic enjucꞌuric lok ribihnal chi junelic. Jeꞌ woꞌ chic, nachꞌukurok kꞌoric china̱ i cꞌacharel reꞌreꞌ, reꞌ hin ar chiwach wAja̱w Dios richꞌi̱l take raj tzꞌeꞌ wa̱ch ar pan taxa̱j, naniyeb nichi̱ꞌ chiri̱j chi reꞌreꞌ til waj tahkanel nok wilic chi coꞌlbal reh i cꞌacharel reꞌreꞌ, nqui xikꞌor wi̱n. \p \v 6 Reꞌ xkꞌoric wu̱cꞌ wili, reꞌ woꞌ reꞌ nkꞌoric reh chi xa hab wach enbirinic reh take kꞌoric wili curman woꞌ chi reh chi ericoj rehtal chi coric i kꞌoro̱j ruꞌum i Lokꞌ laj Uxlabal queh take juꞌjun chꞌuk chi aj niminel nquimol qui̱b chi rilokꞌonjic wach i Dios. \s1 Reꞌ kꞌoric xicꞌul i Wa̱n chiqui̱j take aj niminel wilque̱b ar pan tinamit Pilare̱lpiya \p \v 7 Chiri̱j chic ruꞌ, jeꞌ woꞌ chic wili xikꞌor wi̱n: \p «Chatzꞌihmbaj woꞌ i hu̱j wili reh aj tzꞌeꞌ wa̱ch nchaꞌjanic queh juntuhm aj niminel wilque̱b ar pan tinamit Pilare̱lpiya. Reꞌ kꞌoric na̱tzꞌihmbam wili reꞌ woꞌ reꞌ narikꞌormojic queh take aj niminel reꞌreꞌ chi jeꞌ wili: \pi1 ‹Chiwi̱j hin nkꞌormojic chi reꞌ hin xnikꞌahsaj wi̱b chi ribanaric ricamaj i Dios eh til xniban i camanic reꞌreꞌ chi manlic. Reꞌ hin xyeꞌeric wajawric jeꞌ ricab nok reꞌ kꞌatal kꞌoric aj najtir reꞌ maꞌ Tawiy xiyew rajawric i jenaj raj camanom naxiyew reh rila̱wahil i pa̱t reꞌ riban wi̱ꞌ kꞌatoj kꞌoric. Jeꞌ reꞌ nikꞌor maj xa reꞌ aj wach i camanom reꞌreꞌ wilic ru̱cꞌ i la̱wa chi riteheric jeꞌ woꞌ chi ritzꞌaparic ritzꞌahpil i pa̱t reꞌreꞌ eh maꞌ hab ta chic wach jenoꞌ enchol riteheric, maꞌ woꞌ ritzꞌaparic i tzꞌahp reꞌreꞌ. Reꞌ hin kꞌuruꞌ nikꞌor aweh tak i wili: \v 8 Reꞌ hin wehtꞌalim i wili chiri̱j abano̱j tak: Chi reꞌ hat-tak maꞌ acana̱b ta tak riyeꞌeric acꞌux tak chiwi̱j, xa chꞌiclic laꞌ woꞌ acꞌux tak chiri̱j niCꞌuhbal, to̱b ta reꞌ acomonil tak chi niminic maꞌ nim ta ti chipam i tinamit Pilare̱lpiya. Ruꞌum chi jeꞌ reꞌ cꞌahchiꞌ abanam tak, reꞌ hin xniban chi reꞌ hat-tak xa wilic ok woꞌ awocbal tak chi cꞌuhbalanic cu̱cꞌ take aj Pilare̱lpiya, jeꞌ ricab curman chi tehlic ok jenoꞌ ocbal reh jenoꞌ pa̱t wi jenoꞌ hab wach ra̱j oquic ar chipam. \pi1 \v 9 Jeꞌ woꞌ chic, maꞌ xa reꞌ ta reꞌ wehtꞌalim, jeꞌ laꞌ woꞌ chi, chi quixilac take aj niminel wilic take nquitzꞌak qui̱b chi ritinami̱t i Dios take xa reꞌ laꞌ maꞌ reꞌ ta woꞌ ritinami̱t i Dios take, ritinami̱t laꞌ aj Yahm take ruꞌum chi nanquimol woꞌ qui̱b pan pa̱t ntijiljic wi̱ꞌ ri̱j i Cꞌuhbal Yeꞌo̱j reh Moyses, reꞌ woꞌ rinoꞌjbal ruꞌ nquitijej ri̱j. Cu̱cꞌ take chucul laj kꞌoric aj cꞌacharel reꞌreꞌ, nanibanam chi naquiyeb alokꞌil tak chi xa naquitokom chic qui̱b chawach tak naꞌbal reh chi kꞌe̱ꞌ tiꞌ tiwicꞌraj tak. \v 10 Ruꞌum i reꞌ naponok rikꞌijil i pajaric reꞌ nilmijic wi̱ꞌ wi coric chi reꞌ take cꞌacharel chꞌiclic quicꞌux chiwi̱j, reꞌ hin chiwach take kꞌi̱j reꞌreꞌ naca̱t tak nicoꞌlem chiwach i tiꞌcꞌaxic narichalic chi quina̱ wilque̱b ayuꞌ wach acꞌal reꞌ maꞌ nquinimej ta i Dios. Jeꞌ reꞌ nanibanam chawi̱j tak maj reꞌ tijinic yeꞌo̱j aweh tak wuꞌum reꞌ rikꞌor wi̱ꞌ chi na̱cuyum tak ransil i tiꞌcꞌaxic, xanimej woꞌ tak chi manlic. \pi1 \v 11 ‹Jeꞌ reꞌ kꞌuruꞌ ruꞌum chi reꞌ hin loqꞌuil woꞌ chic quincꞌulic lok, nipahkaj aweh tak chi reꞌ tijinic niyeb aweh tak chatik tak juꞌ ricowsjic acꞌux tak chiri̱j reh chi maꞌ toco̱m ta encꞌulbic reh aco̱ch reꞌ naniyeb aweh tak. \v 12 Reꞌ co̱ch reꞌreꞌ, reꞌ i wili: Jeꞌ ricab chi jenoꞌ queh take ro̱k Lokꞌ laj Pa̱t reꞌ nlokꞌonjic wi̱ꞌ wach i Dios maꞌ eta riban chi enelic lok jeꞌ woꞌ reꞌ xa hab wach aweh tak reꞌ nariyeb pa ro̱k i cꞌahbilal, reꞌ hin nanibanam chi encꞌacharic ar reꞌ wilic wi̱ꞌ i Dios eh encahnic ar chi junelic. Jeꞌ woꞌ ricab nantzꞌihmjic take bihnal chiwach take pa̱t ehtꞌalbal reh hab wach aj ehchenel reh on chajaric tinamital wilic wi̱ꞌ i pa̱t reꞌreꞌ, jeꞌ woꞌ reꞌ nanibanam hin ru̱cꞌ i cꞌacharel reꞌ riyew pa ro̱k i cꞌahbilal. Yejal wach nanicojom jenaj rehtalil reꞌ encꞌutunic wi̱ꞌ chi reꞌ wAja̱w Dios aj ehchenel reh. Jeꞌ woꞌ, yejal wach i cꞌacharel reꞌreꞌ ewoꞌ nicoj i acꞌ laj ehtalil yeꞌo̱j woꞌ wi̱n i hin reꞌ ncꞌutunic wi̱ꞌ chi xniyew pan wo̱k i cꞌahbilal. Maꞌ xa reꞌ ta reꞌ, jeꞌ laꞌ woꞌ yejal wach i cꞌacharel reꞌreꞌ, ewoꞌ nicoj i rehtalil reꞌ encꞌutunic wi̱ꞌ chi reꞌreꞌ encꞌacharic johtok ar pan “Acꞌ laj yeꞌa̱b reꞌ Jerusalen” ribihnal reꞌ pan taxa̱j tikꞌimaj ruꞌum i wAja̱w Dios, nqui xkꞌoꞌronic wi̱n. \p \v 13 Reꞌ xkꞌoric wu̱cꞌ wili, reꞌ woꞌ reꞌ nkꞌoric reh chi xa hab wach enbirinic reh take kꞌoric wili curman woꞌ chi reh chi ericoj rehtal chi coric i kꞌoro̱j ruꞌum i Lokꞌ laj Uxlabal queh take juꞌjun chꞌuk chi aj niminel nquimol qui̱b chi rilokꞌonjic wach i Dios. \s1 Reꞌ kꞌoric xicꞌul i Wa̱n chiqui̱j take aj niminel wilque̱b ar pan tinamit Lahorise̱ya \p \v 14 Chiri̱j woꞌ chic ruꞌ, jeꞌ woꞌ chic wili xikꞌor wi̱n: \p «Chatzꞌihmbaj woꞌ i hu̱j wili reh aj tzꞌeꞌ wa̱ch nchaꞌjanic queh juntuhm aj niminel wilque̱b ar pan tinamit Lahorise̱ya. Reꞌ kꞌoric na̱tzꞌihmbam wili reꞌ woꞌ reꞌ narikꞌormojic queh take aj niminel reꞌreꞌ chi jeꞌ wili: \pi1 ‹Reꞌ hin reꞌ nkꞌormojic chiwi̱j chi reꞌ hin quinbanic chi nponic wach nicꞌ nimal kꞌoro̱j cahnok ruꞌum i Dios eh chi reꞌ woꞌ hin aj chꞌiquenel cꞌuxlis chiri̱j rikꞌormojic i coric. Ruꞌum chi jeꞌ reꞌ niwi̱ꞌ, reꞌ hin reꞌ xintikꞌinic cho reh take chiꞌnchel nicꞌ paꞌ nimal wilic, nikꞌor aweh tak wili: \v 15 Reꞌ hin wehtꞌalim wili chiri̱j abano̱j tak: Reꞌ hat-tak maꞌ rikꞌor ta coric animinic tak xa jeꞌ nawa̱j eh xa jeꞌ maꞌ nawa̱j ta woꞌ tak niminic. Ru̱cꞌ i noꞌjbal naꞌn tak reꞌreꞌ xa jeꞌ na acab i luhic laj haꞌ chi maꞌ tzꞌaꞌ ta woꞌ eh maꞌ jotꞌic ta woꞌ. Jeꞌ reꞌ nikꞌor maj kꞌe̱ꞌ nak nwa̱j chi enapahba̱ꞌ acꞌux tak chiwi̱j chi coric on maꞌxta woꞌ chi junpech. \v 16 Jeꞌ reꞌ kꞌuruꞌ ruꞌum chi maꞌ rikꞌor ta chic coric animinic tak chi xa jeꞌ ricab i luhic laj haꞌ chi maꞌ tzꞌaꞌ ta eh maꞌ jotꞌic ta woꞌ, reꞌ hin maꞌxta chic nicꞌulum anoꞌjbal tak reꞌreꞌ jeꞌ ricab nok jenoꞌ cꞌacharel rixaꞌbej lok i quiꞌtokꞌic laj haꞌ ruꞌum chi maꞌ ricꞌul ta cho chiꞌ ricꞌux. \v 17 Ru̱cꞌ i noꞌjbal reꞌreꞌ to̱b ta nakꞌor tak chi hat-tak biho̱m eh chi maꞌxta chic bih maꞌ ta nak wilic aweh tak, maꞌ narak ta tak chiri̱j chi, chi wi̱n i hin xa jeꞌ na acab tak jenaj niba̱ꞌ reꞌ maꞌxta bih wilic reh, on jeꞌ acab tak jenaj sotꞌ, on jeꞌ acab tak jenaj cꞌacharel yonlic chi junpech. \v 18 Ruꞌum aj reꞌ chabiraj take noꞌjbal naniyeb aweh tak wili: Jeꞌ ricab nok jenoꞌ cꞌacharel nponic ru̱cꞌ aj cꞌa̱y chi rilokꞌoric i kꞌan woric laj chꞌihchꞌ chꞌubsamaj wach pan kꞌa̱kꞌ reh chi naribihomric, jeꞌ woꞌ reꞌ nisiqꞌuiric chaꞌn tak i hin reh chi qꞌuihal wach cuseꞌsbal enacꞌul tak wu̱cꞌ. Jeꞌ woꞌ chic, jeꞌ ricab nato̱j tak ru̱cꞌ aj cꞌa̱y tzꞌih chi rilokꞌoric take sak laj tzꞌih nacoj chawi̱j tak reh chi maꞌ eta nacꞌuhtaj tak aqꞌuixbilal chi tꞌiꞌlica̱t tak, jeꞌ woꞌ reꞌ nisiqꞌuiric chaꞌn tak i hin reh chi enpoyoric wach aqꞌuixbilal tak wilic ruꞌum amahc tak. Jeꞌ woꞌ, jeꞌ ricab nato̱j tak ru̱cꞌ aj cꞌa̱y ikꞌo̱m chi rilokꞌoric rikꞌomil nakꞌ awach suksbal reh chi narilbic chi coric, jeꞌ woꞌ reꞌ nisiqꞌuiric chaꞌn tak i hin reh chi reꞌ acapew-bal tak erirak chiri̱j chi coric chaj bih kꞌoro̱j ruꞌum i Dios. \v 19 Reꞌ hin naniyeb cho aweh tak take noꞌjbal reꞌreꞌ ruꞌum i wili: Wi reꞌ take cꞌacharel reꞌ kꞌe̱ꞌ tiꞌ nwicꞌraj take maꞌ nquijal ta wach quinoꞌjbal, reꞌ hin ninak take eh nikꞌil woꞌ take ru̱cꞌ tiꞌcꞌaxic. Jeꞌ reꞌ kꞌuruꞌ reh chi maꞌ eta niban tiꞌcꞌaxic aweh tak nipahkaj aweh tak chi chajal wach anoꞌjbal tak eh chiri̱j ok chic i Dios chayew acꞌux tak chi manlic. \v 20 Ruꞌum aj reꞌ chacoj tak rehtal i yukꞌunic cꞌahchiꞌ nibanam aweh tak chi chayew tak kꞌab wi̱n chi naniwihꞌic chaxilac tak maj reꞌ hin cꞌahchiꞌqui̱n chi kꞌoꞌronic awu̱cꞌ tak jeꞌ ricab nok jenoꞌ cꞌacharel no̱j cꞌolok chiꞌ ripa̱t jenoꞌ cꞌacharel narikꞌor cok tuwe̱y. Jeꞌ aj ricab chi nanteheric cho reh i tzꞌahp i cꞌacharel reꞌreꞌ, noquic cok chipam i pa̱t eh nankꞌormojic riwaꞌ riha̱ꞌ, riban woꞌ riwaꞌ riha̱ꞌ pan junwachil chꞌi̱l take aj pan pa̱t reꞌreꞌ, jeꞌ woꞌ reꞌ i hin, xa eli̱c woꞌ naniwihꞌic ru̱cꞌ i hab wach eriyew kꞌab wi̱n chi nawihchꞌilem. \v 21 Jeꞌ reꞌ kꞌuruꞌ reꞌ cꞌacharel reꞌ riyew pa ro̱k ribanaric i cꞌahbilal, nanibanam chi enehtric wajawric jeꞌ ricab xiban wu̱cꞌ i wAja̱w naxniyew pan wo̱k i cꞌahbilal. Reꞌreꞌ xiban chi reꞌ hin xinehtric ru̱cꞌ rilokꞌil jeꞌ ricab riban jenoꞌ kꞌatal kꞌoric nariyew kꞌab reh jenoꞌ cꞌacharel chi entzꞌuhkic chipam ritzꞌukꞌa̱b riban wi̱ꞌ kꞌatoj kꞌoric, nqui xikꞌor wi̱n. \p \v 22 Reꞌ xkꞌoric wu̱cꞌ wili, reꞌ woꞌ reꞌ nkꞌoric reh chi xa hab wach enbirinic reh take kꞌoric wili curman woꞌ chi reh chi ericoj rehtal chi coric i kꞌoro̱j ruꞌum i Lokꞌ laj Uxlabal queh take juꞌjun chꞌuk chi aj niminel nquimol qui̱b chi rilokꞌonjic wach i Dios. \c 4 \s1 Reꞌ take quejeb chi cꞌacharel rijeb chic take chꞌi̱l take quejeb ricajwinak (24) chi rijeb tak winak nquilokꞌej wach i Dios \p \v 1 Chiri̱j chic take pe̱t cꞌuhtunic xbanjic wi̱n, wilic woꞌ chic take toco̱m chic cꞌuhtunic xwilow reꞌ jeꞌ wili riwi̱ꞌ: Pe̱t, xwilow chi tehlic cho jenaj ocbal ar pan taxa̱j. Chiri̱j i reꞌ xbiraj woꞌ chic chi reꞌ xkꞌoric wu̱cꞌ chi pe̱t, xkꞌoric peꞌ woꞌ chic cho chi xa jeꞌ chic ricab jenaj chꞌihchꞌ laj su̱b i ricowil pa̱m kꞌoric xiban cho naxikꞌor wi̱n chi jeꞌ wili: \p «Tijohten cho ayuꞌ eh enicꞌuhtaj aweh nicꞌ nimal naricꞌulmujic chiwach take kꞌi̱j nakojic johtok wi̱ꞌ chi kawach, nqui wi̱n. \p \v 2 Chiwach i juncꞌam reꞌreꞌ, reꞌ Lokꞌ laj Uxlabal xiban wu̱cꞌ chi xinjohtic johtok ar pan taxa̱j eh nok wilqui̱n chic cok ar xwilow i wili: Ar wilic jenaj ritzꞌukꞌa̱b kꞌatal kꞌoric eh chipam i tzꞌuka̱b reꞌreꞌ xwilow woꞌ chi wilic jenaj tzꞌuklic chipam. \v 3 Reꞌ tzꞌuklic chipam i tzꞌuka̱b reꞌreꞌ, xa nrepretic chic cho riholonquilal xa jeꞌ chic ricab riholonquil take chakꞌwach laj abaj “Ja̱spe” chꞌi̱l i “Cornali̱na” ribihnal. Reꞌ lokꞌ laj yeꞌa̱b reꞌreꞌ sutumaj ri̱j ruꞌum jenaj xohcakꞌab jeꞌ chakꞌwachquil abaj “Esmera̱lta” ribihnal ruꞌum xa nrepretic chic riholonquilal. \v 4 Jeꞌ woꞌ chic, reꞌ tzꞌuka̱b reꞌreꞌ sutumaj ri̱j chi quejeb ricaꞌwinak (24) chi tzꞌuka̱b reꞌ tzꞌukulque̱b wi̱ꞌ quejeb ricaꞌwinak (24) chi cꞌacharel. Reꞌ quiwaꞌric take cꞌacharel reꞌreꞌ jeꞌ ricab i quiwaꞌric take cꞌacharel rijeb chic take eh reꞌ quisoꞌ wilic chiqui̱j til xa sakpꞌonic chic eh wilic juꞌjun coten kꞌan woric laj chꞌihchꞌ wach quina̱. \v 5 Reꞌ wilic wi̱ꞌ i tzꞌuka̱b kꞌatbal kꞌoric reꞌreꞌ, nok wilic take kꞌoric xbirmijic, xicꞌuyuꞌjic take cho cohok eh xquirehpaj cho quisakomil. Jeꞌ woꞌ, ar chiwach cok i tzꞌuka̱b reꞌreꞌ wilic i wuku̱b chi kꞌa̱kꞌ sakombal kopolque̱b eh reꞌ take kꞌa̱kꞌ sakombal reꞌreꞌ nquijalwachej take wuku̱b chi uxlabal reꞌ wilic cu̱cꞌ i jenaj queh wuku̱b chi manlic wach noꞌjbal wilic reh Dios. \v 6 Maꞌ xa reꞌ ta reꞌ, chiwach woꞌ i tzꞌuka̱b reꞌreꞌ wilic woꞌ jenaj xa jeꞌ maꞌ laj haꞌ tuklic ar xa sak chic wach, xa jeꞌ chic jenaj lemuh. Jeꞌ woꞌ chic, ar reꞌ wilic wi̱ꞌ i tzꞌuka̱b kꞌatbal kꞌoric, ar pan yejal i lokꞌ laj chꞌa̱b wilic pan taxa̱j, wilque̱b quejeb chi cꞌacharel reꞌ paꞌalque̱b chiri̱j i tzꞌuka̱b reꞌreꞌ. Reꞌ take cꞌacharel reꞌreꞌ xa nujunak chic i qui̱j chi nakꞌ wachi̱s, wilic nakꞌ quiwach chiqui̱j eh wilic woꞌ chi quiwach. \v 7 Reꞌ pe̱t cꞌacharel xa jeꞌ nilbic jenaj cakcoj. Reꞌ chic ricab jeꞌ nilbic jenaj racꞌu̱n wacax. Reꞌ ro̱x xa jeꞌ nilbic jenaj winak eh reꞌ ricaj jeꞌ chic nilbic jenaj xihcꞌ xiqꞌuinic riban. \v 8 Chi quijuꞌjunal take quejeb chi cꞌacharel reꞌreꞌ waktak quixi̱cꞌ wilic eh reꞌ quitiꞌjolal chꞌi̱l i quixi̱cꞌ take cꞌacharel reꞌreꞌ, nujunak take chi nakꞌ wachi̱s. Reꞌ take cꞌacharel reꞌreꞌ chi kꞌi̱j chi akꞌab maꞌ quihiꞌlic ta chi rikꞌormojic i bi̱ch chi jeꞌ wili: \p «Hat kAja̱w reꞌ xa reꞌ wach hat kꞌe̱ꞌ rinimal wach awajawric wilic, Lo̱kꞌ awaꞌric, Lo̱kꞌ awaꞌric, Lo̱kꞌ awaꞌric. Nok maꞌ jaꞌ tikꞌimaj ta cho i wach acꞌal, reꞌ hat xa wilca̱t woꞌ cho eh xa wilca̱t woꞌ yuꞌna eh xa na woꞌ awihꞌic woꞌ chi junelic kꞌi̱j sakom, nqui take. \p \v 9 Jeꞌ reꞌ kꞌuruꞌ reꞌ tzꞌuklic chipam tzꞌuka̱b kꞌatbal kꞌoric maꞌ ncanabjic ta rikꞌormojic reh cuꞌum take cꞌacharel reꞌreꞌ chi kꞌe̱ꞌ nimal rilokꞌil riwaꞌric. Maꞌ xa ta reꞌreꞌ ncaꞌn, xa eli̱c laꞌ woꞌ ncaꞌn i tiyoxonic chiwach i cꞌachlic chi junelic kꞌi̱j sakom. \v 10 Chiwach woꞌ reꞌ, reꞌ cꞌachlic chi junelic i kꞌi̱j sakom reꞌreꞌ, reꞌ take quejeb ricaꞌwinak (24) chi cꞌacharel reꞌ wilic quiwaꞌric jeꞌ ricab quiwaꞌric take rijeb tak winak, nquipachꞌa̱ꞌ woꞌ qui̱b chi rehtalil rilokꞌonjic wach ncaꞌn. Rehtalil aj chi reꞌ chic reꞌ wilic rajawric chi quina̱, reꞌ take reꞌ nquiyew cok chiwach i quicoten kꞌan woric laj chꞌihchꞌ eh nok jeꞌ reꞌ ncaꞌn jeꞌ woꞌ wili nquikꞌor pan quibi̱ch: \p \v 11 «Hat kAja̱w, reꞌ hat til ricꞌul chaweh chi enkꞌormojic chi kꞌe̱ꞌ nim alokꞌil eh chi kꞌe̱ꞌ woꞌ chic rinimal wach awaꞌric. Jeꞌ woꞌ, til ricꞌul chaweh chi enkꞌormojic chi kꞌe̱ꞌ nimal wach awajawric wilic ruꞌum nok nicꞌ paꞌ nimal xawa̱j chi naquiwihꞌic, reꞌ hat xatikꞌa̱ꞌ woꞌ take, nqui take pan quibi̱ch. \c 5 \s1 Reꞌ lokꞌonic wach i Dios ncaꞌn take quejeb chi rijeb laj cꞌacharel quichꞌi̱l take quejeb ricajwinak (24) chi rijeb tak winak quichꞌi̱l woꞌ riqꞌuihal take raj tzꞌeꞌ wa̱ch i Dios \p \v 1 Chiri̱j aj chic reꞌ, xwilow chi reꞌ tzꞌuklic chipam i tzꞌuka̱b kꞌatbal kꞌoric wilic pa risecꞌa̱j kꞌab jenaj hu̱j botomaj wach eh cꞌultar tzꞌihmbimaj wach. Reꞌ hu̱j reꞌreꞌ wuktꞌu̱r chi kꞌolbal kꞌolomaj wi̱ꞌ i chi̱ꞌ reh chi maꞌ eta chic nteh wach. \v 2 Nok jeꞌ reꞌ cꞌahchiꞌ wilom, xwilow wach jenaj raj tzꞌeꞌ wa̱ch i Dios til nim chic riwaꞌric. Reꞌreꞌ xa cow chic cꞌahchiꞌ rikꞌorom chi jeꞌ wili: \p «Hab wach wilic rajawric chi eresaj take wuktꞌu̱r chi kꞌolbal eh chi eriteh wach i hu̱j wili chi narilmijic wach? nqui cꞌahchiꞌ rikꞌorom. \p \v 3 Jeꞌ reꞌ xikꞌor maj maꞌ xrakmajic ta jenoꞌ hab wach wilic rajawric chi eresaj take wuktꞌu̱r chi kꞌolbal reꞌreꞌ, maꞌ woꞌ chi erilow wach i hu̱j. Maꞌ woꞌ haj ta xcan jenoꞌ aj tehol wach i hu̱j reꞌreꞌ, xa ta nak pan taxa̱j, xa ta nak wach acꞌal eh xa ta nak woꞌ chipam i yeꞌa̱b reꞌ quiꞌo̱j wi̱ꞌ take cꞌacharel naquiquimic je. \p \v 4 Naxwilow chi jeꞌ reꞌ, reꞌ hin kꞌe̱ꞌ naxinokꞌic jok ruꞌum chi maꞌ haj ta xrakmajic jenoꞌ wilic rajawric chi riteheric wach i hu̱j reꞌreꞌ eh xa ta woꞌ nak je chi erilow pa̱m. \v 5 Chiri̱j i wili xchalic jenaj queh take winak reꞌ wilic quiwaꞌric jeꞌ ricab quiwaꞌric take rijeb tak cꞌacharel eh xikꞌor wi̱n chi jeꞌ wili: \p «Chacana̱ꞌ okꞌic maj cu wilic jenaj chic cꞌacharel reꞌ eriban chi eresaj i wuktꞌu̱r chi kꞌolbal kꞌolomaj wi̱ꞌ i hu̱j reꞌreꞌ eh jeꞌ woꞌ chi eriteh wach i hu̱j reꞌreꞌ. Reꞌ cꞌacharel wili “Cakcoj” nkꞌormojic reh reꞌ xiyew pa ro̱k i cꞌahbilal ruꞌum reh rinimal wach rajawric wilic. Reꞌreꞌ ar chalanak riraꞌil chi quixilac take ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Jurah. Jeꞌ woꞌ, ra̱ꞌ riꞌsil woꞌ cho kꞌatal kꞌoric maꞌ Tawiy, nqui wi̱n. \p \v 6 Nok rikꞌorom chic wi̱n chi jeꞌ reꞌ, ar woꞌ pan yejal reh lokꞌ laj yeꞌa̱b reꞌ wilic wi̱ꞌ i tzꞌuka̱b kꞌatbal kꞌoric chi sutumaj ri̱j cuꞌum take quejeb ricaꞌwinak chi winak (24) reꞌ wilic quiwaꞌric jeꞌ ricab quiwaꞌric take rijeb tak winak eh chi sutumaj woꞌ ri̱j cuꞌum take quejeb chi cꞌacharel reꞌ wilic nakꞌ quiwach chiqui̱j chi quiwach, xwilow chi ar paꞌlic i Jesus reꞌ rijalwachem ri̱b chi jeꞌ jenaj Qꞌuijol Me̱ꞌ. Reꞌ rijalwachej ri̱b chi qꞌuijol me̱ꞌ reꞌreꞌ jaꞌ sahchanak take rehtalil tiꞌcꞌaxic bano̱j reh naxquicansaj chi jeꞌ ricab nok quicansjic take qꞌuijol me̱ꞌ reꞌ quikꞌahsjic chi si̱ chiwach i Dios. Jeꞌ woꞌ xnicoj rehtal chi reꞌ rijalwachej ri̱b chi qꞌuijol me̱ꞌ reꞌreꞌ til wilic rajawric eh jeꞌ reꞌ nikꞌor maj xwilow chi wilic wuku̱b rucꞌaꞌ. Reꞌreꞌ wilic woꞌ wuku̱b nakꞌ wach reꞌ rijalwachej i wuku̱b chi uxlabal reꞌ wilic cu̱cꞌ i jenaj queh wuku̱b chi manlic wach noꞌjbal wilic reh Dios. Reꞌ take uxlabal wili reꞌ woꞌ take xitakꞌabjic je ruꞌum i Dios chi naquicamanic chi junsut wach acꞌal. \v 7 Jeꞌ reꞌ ajic reꞌ Cꞌacharel reꞌ rijalwachem ri̱b chi jeꞌ jenaj Qꞌuijol Me̱ꞌ, xijil cok ri̱b ru̱cꞌ i tzꞌuklic cho chipam i tzꞌuka̱b kꞌatbal kꞌoric eh xichop i hu̱j botomaj wach reꞌ wilic pan risecꞌa̱j kꞌab i tzꞌuklic cho ar. \v 8 Ar aj ruꞌ naxichop i hu̱j reꞌreꞌ, reꞌ take quejeb chi cꞌacharel reꞌ wilic nakꞌ quiwach chiqui̱j chi quiwach quichꞌi̱l take quejeb ricaꞌwinak (24) chi cꞌacharel reꞌ wilic quiwaꞌric jeꞌ ricab quiwaꞌric take rijeb tak winak, quipachꞌa̱ꞌ qui̱b chiwach i Cꞌacharel reꞌ rijalwachem ri̱b chi jeꞌ jenaj Qꞌuijol Me̱ꞌ chi rehtalil rilokꞌonjic wach xcaꞌn. Reꞌ take cꞌacharel reꞌreꞌ wilic juꞌjun quiculc tikꞌimaj ru̱cꞌ kꞌanworic laj chꞌihchꞌ nujunak chi se̱nsa reꞌ rijalwachej quiti̱j take aj niminel. Reꞌ take culc reꞌreꞌ xquikꞌahsaj chiwach i Cꞌacharel rijalwachem ri̱b chi jeꞌ jenaj Qꞌuijol Me̱ꞌ. Jeꞌ woꞌ, reꞌ take reꞌ wilic cu̱cꞌ quikꞌojbal reh banoj bi̱ch reꞌ a̱rpa ribihnal \v 9 eh ru̱cꞌ reꞌ pꞌuht quibichem wach jenaj acꞌ laj bi̱ch jeꞌ wili rikꞌor: \q1 “Reꞌ hat til ricꞌul chaweh chi enachop i hu̱j botomaj wach eh chi enawesaj lok i wuktꞌu̱r chi kꞌolbal nlutzꞌbic reh i hu̱j reꞌreꞌ \q1 maj jeꞌ ricab ricꞌul i qꞌuijol me̱ꞌ nankꞌahsjic chi si̱ chiwach i Dios, \q1 reꞌ hat xacꞌul woꞌ rinimal tiꞌcꞌaxic naxatcansjic je \q1 eh jeꞌ ricab jenoꞌ aj camanom ntojoric ri̱j ricꞌacharic ruꞌum jenoꞌ ajabe̱s ruꞌum chi ra̱j rehcham, \q1 ru̱cꞌ woꞌ aquimic i hat xaꞌn chi nicꞌ paꞌ qꞌuihal tinamit xa rehreh wach quima̱m catiꞌt, \q1 xa rehreh wach quikꞌorbal eh xa rehreh woꞌ wach quitinamital wilque̱b chic chi ritinami̱t i kAja̱w Dios. \q1 \v 10 Jeꞌ woꞌ chic, reꞌ hat xatbanic chi reꞌ chic i Dios wilic chi kꞌatal kꞌoric chi quina̱ chiꞌnchel take cꞌacharel ritinami̱t chic \q1 eh chi wilque̱b chic chiwach ruꞌ chi aj kꞌahsem si̱. \q1 Jeꞌ woꞌ, reꞌ hat xaꞌn chi kꞌatoj kꞌoric chic nkaꞌn chi quina̱ tinamit wach acꞌal, nqui rikꞌor i bi̱ch xcaꞌn. \p \v 11 Chiri̱j chic reꞌ, ar woꞌ chic pan yejal i lokꞌ laj yeꞌa̱b wilic wi̱ꞌ i tzꞌuka̱b kꞌatbal kꞌoric, xwilow riqꞌuihal raj tzꞌeꞌ wa̱ch i Dios reꞌ xquisutej ri̱j i tzꞌuka̱b reꞌreꞌ sutumaj woꞌ ri̱j cuꞌum take quejeb ricaꞌwinak (24) chi cꞌacharel reꞌ wilic quiwaꞌric jeꞌ ricab quiwaꞌric take rijeb tak winak eh jeꞌ woꞌ sutumaj ri̱j cuꞌum take quejeb chi winak reꞌ wilic nakꞌ quiwach chiqui̱j chi quiwach. Reꞌ take aj tzꞌeꞌ wa̱ch reꞌreꞌ, reꞌ kꞌe̱ꞌ woꞌ chic qꞌuihal take chi maꞌ hab ta wach eriban canar cajaljic \v 12 jeꞌ wili bichinic ncaꞌn chi cow: \q1 «Jeꞌ ricab i qꞌuijol me̱ꞌ nkꞌahsjic chi si̱ chiwach i Dios, \q1 reꞌ hat xatkꞌahsjic woꞌ pan quimic. \q1 Ruꞌum aj reꞌ xa reꞌ woꞌ hat ricꞌul chaweh chi enacꞌul i lokꞌil wili: \q1 Reꞌ rikꞌormojic chi reꞌ hat riraꞌil i rinimal wach awajawric, \q1 riraꞌil i bihomal, riraꞌil i noꞌjbal, riraꞌil i ansil \q1 eh reꞌ woꞌ hat manlic coric wach kꞌatoj kꞌoric naꞌn. \q1 Ruꞌum reh chiꞌnchel reꞌreꞌ, ricꞌul chaweh chi enacꞌul rinimal alokꞌil, \q1 chi enacꞌul alokꞌonjic eh jeꞌ woꞌ chi enacꞌul ribichjic awach, nqui take. \p \v 13 Nok kꞌoro̱j aj chic reꞌreꞌ, reꞌ hin xnibiraj chi chiꞌnchel take cꞌacharel jeꞌ chi wilque̱b pan taxa̱j, jeꞌ chi wilque̱b wach acꞌal chꞌi̱l woꞌ take camnak chic je take jeꞌ ricab take ximuhkic pan acꞌal eh chꞌi̱l woꞌ take xmuhkic quina̱ pan maꞌ laj haꞌ, xiꞌoquic chi bichinic chi jeꞌ wili: \q1 «Hat Dios reꞌ tzꞌukulca̱t chipam i tzꞌuka̱b kꞌatbal kꞌoric \q1 chꞌi̱l woꞌ i hat reꞌ ajalwachem awi̱b chi jeꞌ ricab jenaj qꞌuijol me̱ꞌ, \q1 chi junelic kꞌi̱j sakom yeꞌerok alokꞌil tak. \q1 Nayeꞌerok alokꞌonjic tak, banjok ribichjic awach tak \q1 eh kꞌormojok woꞌ chi reꞌ hat-tak xa manlic woꞌ wach i kꞌatoj kꞌoric naꞌn tak, nqui take. \p \v 14 Nok kꞌoro̱j aj chic reꞌreꞌ, reꞌ take quejeb chi cꞌacharel reꞌ wilic nakꞌ quiwach chiqui̱j chi quiwach xquikꞌor chi jeꞌ ta nak reꞌ banarok. Reꞌ chic take quejeb ricaꞌwinak (24) chi rijeb tak winak reꞌ wilic quiwaꞌric jeꞌ ricab quiwaꞌric take rijeb tak winak, xquipachꞌa̱ꞌ qui̱b chi rilokꞌonjic wach i Dios chꞌi̱l woꞌ i Jesus reꞌ xijalwachej ri̱b chi qꞌuijol me̱ꞌ. Quicabchel reꞌreꞌ cꞌachalque̱b take chi junelic kꞌi̱j sakom. \c 6 \s1 Reꞌ resmejic lok i pe̱t tꞌuhr kꞌolbal reh botomaj wach hu̱j \p \v 1 Chiri̱j chic ruꞌ xwilow chi reꞌ Cꞌacharel rijalwachem ri̱b chi jeꞌ jenaj Qꞌuijol Me̱ꞌ, xichꞌep lok i pe̱t ritꞌuhr kꞌolbal kꞌolomaj wi̱ꞌ chi̱ꞌ i botomaj wach hu̱j reꞌreꞌ. Naxiban chi jeꞌ reꞌ xnibiraj chi jenaj queh take quejeb chi cꞌacharel wilic nakꞌ quiwach chiqui̱j chi quiwach, xkꞌoric cho chi xa jeꞌ chic cowil rikꞌorbal cohok eh jeꞌ wili xikꞌor: \p «Hiy i hat! nqui xikꞌor. \p \v 2 Ar ajic xwilow je chi jenaj sak ri̱j cawa̱y wilic jenaj tzꞌuklic china̱, wilic jenaj cansbal pan kꞌab jenaj cansbal ncojoric reh kꞌakꞌanic. Reꞌ tzꞌuklic china̱ i cawa̱y reꞌreꞌ xyeꞌeric reh jenaj ricoten chꞌihchꞌ xoybal wach na̱ rehtalil chi reꞌreꞌ naribanam cho canar i kꞌakꞌanic naroquic wi̱ꞌ. Nok ribiram aj chic i takꞌanic xbanaric reh, reꞌ tzꞌuklic china̱ i cawa̱y reꞌreꞌ xo̱j woꞌ reh chi nariban cho canar i kꞌakꞌanic. \s1 Reꞌ resmejic lok i ricab tꞌuhr kꞌolbal reh botomaj wach hu̱j \p \v 3 Chiri̱j reꞌ, xwilow woꞌ chic chi reꞌ Cꞌacharel rijalwachem ri̱b chi jeꞌ jenaj Qꞌuijol Me̱ꞌ xichꞌep lok i ricab tꞌuhr kꞌolbal kꞌolomaj wi̱ꞌ chi̱ꞌ i botomaj wach hu̱j reꞌreꞌ. Ru̱cꞌ reꞌreꞌ, reꞌ ricab cꞌacharel reꞌ wilic nakꞌ wach chiri̱j chiwach jeꞌ wili xikꞌor: \p «Hiy i hat! nqui xikꞌor. \p \v 4 Ar ajic xwilow chi wilic jenaj tzꞌuklic nah jenaj cak ri̱j cawa̱y xyeꞌeric reh pan kꞌab jenaj maꞌ laj cꞌul kꞌas re̱ chꞌihchꞌ rehtalil i rajawric yeꞌo̱j reh chi ribanaric chi reꞌ take cꞌacharel maꞌ eta chic quiwihꞌic pan sukquil cꞌuxlis, reꞌ laꞌ chic i cansanic i̱b chi quibil qui̱b nariwihꞌic. Nok ribiram chic i takꞌanic xbanaric reh, reꞌ tzꞌuklic china̱ i cawa̱y reꞌreꞌ xo̱j woꞌ. \s1 Reꞌ resmejic lok i ro̱x tꞌuhr kꞌolbal reh botomaj wach hu̱j \p \v 5 Chiri̱j woꞌ chic reꞌ, xwilow chi reꞌ Cꞌacharel rijalwachem ri̱b chi jeꞌ jenaj Qꞌuijol Me̱ꞌ xichꞌep lok i roxtꞌuhr kꞌolbal kꞌolomaj wi̱ꞌ chi̱ꞌ i botomaj wach hu̱j reꞌreꞌ. Chi jeꞌ reꞌ xbiraj chi reꞌ ro̱x cꞌacharel reꞌ wilic nakꞌ wach chiri̱j chiwach jeꞌ wili kꞌoric xiban: \p «Hiy i hat! nqui xikꞌor. \p Ar aj ruꞌ xwilow chi wilic jenaj tzꞌuklic china̱ jenaj kꞌek ri̱j cawa̱y eh xyeꞌjic pan kꞌab jenaj pajbal ahlil. \v 6 Reꞌ tzꞌuklic nah cawa̱y wili jeꞌ wili xkꞌormojic cho reh ruꞌum i tzꞌuklic pan quiyejal take quejeb chi cꞌacharel wilic nakꞌ quiwach chiqui̱j chi quiwach: \p «Reꞌ hat na̱banam chi qꞌuih naricꞌayjic wi̱ꞌ ixi̱m chꞌi̱l riximal caxlan wiꞌc. Jeꞌ reꞌ nok quib pajbal chi ixi̱m on waki̱b pajbal chi riximal caxlan wiꞌc, narilokꞌoric ru̱cꞌ ritzꞌakil i jenaj kꞌi̱j chi camanic. Jeꞌ woꞌ na̱banam chi maꞌ eta ncꞌuhlic i yolic laj ikꞌo̱m chꞌi̱l cak wach haꞌ nxohcꞌsonic, nqui xkꞌormojic reh na xo̱j. \s1 Reꞌ resmejic lok i ricaj tꞌuhr kꞌolbal reh botomaj wach hu̱j \p \v 7 Chiri̱j chic ruꞌ xwilow woꞌ chic chi reꞌ Cꞌacharel rijalwachem ri̱b chi jeꞌ jenaj Qꞌuijol Me̱ꞌ xichꞌep lok i ricaj tꞌuhr chi kꞌolbal kꞌolomaj wi̱ꞌ chi̱ꞌ i botomaj wach hu̱j reꞌreꞌ. Naxiban chi jeꞌ reꞌ, reꞌ ricaj cꞌacharel reꞌ wilic nakꞌ wach chiri̱j chiwach, jeꞌ wili xikꞌor: \p «Hiy i hat! nqui xikꞌor. \p \v 8 Ar aj ruꞌ xwilow jenaj cawa̱y kꞌan moyic ri̱j eh reꞌ jenaj tzꞌuklic china̱, “Cansanel” ribihnal. Reꞌ tzꞌuklic china̱ i cawa̱y reꞌreꞌ xyeꞌeric rajawric chi narikꞌorom chi naquiquimic take cꞌacharel junsut wach acꞌal. Kꞌe̱ꞌ woꞌ chic qꞌuihal cꞌacharel naquiquimic chi cu rehtal junseht reh ricaj seht chi cꞌacharel chi junsut wach acꞌal nariponic quiqꞌuihal take naquiquimic. Wilic take naquiquimic ruꞌum banoj kꞌakꞌanic, wilic take ruꞌum wiꞌjalel, wilic take ruꞌum yaꞌbilal eh wilic woꞌ naquiquimic cuꞌum take joskꞌ laj chicop. Jeꞌ reꞌ ajic reꞌ tzꞌuklic china̱ i cawa̱y reꞌreꞌ xo̱j eh xtahkaljic woꞌ je ruꞌum jenaj chic tzꞌuklic woꞌ nah cawa̱y “Ha̱res” ribihnal eh reꞌ “Ha̱res” wili reꞌ woꞌ reꞌ ribihnal i jenaj yeꞌa̱b reꞌ no̱j caꞌn wi̱ꞌ uyunic take camnak. Reꞌ tzꞌuklic china̱ i cawa̱y reꞌreꞌ, reꞌ “Ha̱res” ribihnal wilic rajawric china̱ i yeꞌa̱b “Ha̱res” reꞌreꞌ. \s1 Reꞌ resmejic lok i ro̱ꞌ tꞌuhr kꞌolbal reh botomaj wach hu̱j \p \v 9 Chiri̱j woꞌ chic i wili, xwilow chi reꞌ Cꞌacharel rijalwachem ri̱b chi jeꞌ jenaj Qꞌuijol Me̱ꞌ xichꞌep lok i ro̱ꞌ tꞌuhr chi kꞌolbal kꞌolomaj wi̱ꞌ chi̱ꞌ i botomaj wach hu̱j reꞌreꞌ. Naxiban aj chi jeꞌ reꞌ, xwilow wach jenaj lokꞌ laj yeꞌa̱b jeꞌ ricab nilbic i lokꞌ laj yeꞌa̱b cꞌatbal si̱ chiwach i Dios eh chi rehquen i yeꞌa̱b reꞌreꞌ xwilow chi qꞌuihal take cꞌacharel reꞌ xicansjic ruꞌum chi quichꞌica̱b quicꞌux chiri̱j riCꞌuhbal i Dios on ruꞌum rikꞌormojic ribiral i cꞌuhbal reꞌreꞌ, quimolom qui̱b ar. \v 10 Reꞌ take reꞌ quipahkanic cok chiwach i Dios eh cow nquikꞌor chi jeꞌ wili: \p «Lokꞌ laj kAja̱w reꞌ til coric woꞌ awach eh aj ehchenel woꞌ reh chiꞌnchel, cu nicꞌ chic nahtil nakuyꞌem chi nariponic i kꞌi̱j nachachꞌuk kꞌoric chi quina̱ take cꞌacharel wach acꞌal chi na̱yeb jelow-bal queh i tiꞌ laj quimic xcaꞌn cho keh hoj? nqui take. \p \v 11 Ar aj ruꞌ jeꞌ wili quicꞌuꞌljic xbanaric: \p «Cu wilic take toco̱m chic awich aj niminel tak quilokꞌonic reh Dios naquicansjic jeꞌ ricab acansjic tak xbanaric cho. Chahiꞌlsaj acꞌux tak eh chawuyꞌej pe tak chic soꞌ cu rehtal narimanlajic wach quiqꞌuihal take aj niminel naquiquimic, nqui xicꞌuꞌljic wi̱ꞌ. \p Chiri̱j chic ruꞌ xyeꞌeric queh quisoꞌ jenaj sak tzꞌih reꞌ naquicojom nachirak rikꞌijil. \s1 Reꞌ resmejic lok i riwa̱k tꞌuhr kꞌolbal reh botomaj wach hu̱j \p \v 12 Chiri̱j chic wili, xwilow chi reꞌ Cꞌacharel rijalwachem ri̱b chi jeꞌ jenaj Qꞌuijol Me̱ꞌ xichꞌep lok i riwa̱k tꞌuhr chi kꞌolbal kꞌolomaj wi̱ꞌ chi̱ꞌ i botomaj wach hu̱j reꞌreꞌ. Ar ajic naxiban chi jeꞌ reꞌ xwilow chi xicꞌuluric take wili: Pe̱t, xchalic jenaj rinimal hihc. Chiri̱j chic ruꞌ ar pan taxa̱j, xkꞌekomric wach i kꞌi̱j eh jeꞌ ricab rikꞌekil quisoꞌ nquicoj take cꞌacharel nanquimic je jenoꞌ hab wach jeꞌ woꞌ reꞌ kꞌekil xcahnic wach i kꞌi̱j. Jeꞌ woꞌ reꞌ i poh cakbic wach xponic xa jeꞌ chic quicꞌ. \v 13 Reꞌ take chꞌimi̱l xikꞌehbic cho wach acꞌal xa jeꞌ chic ricab quikꞌehbic cho wach i che̱ꞌ naquipuh cho ruꞌum cow laj te̱w. \p \v 14 Jeꞌ woꞌ chic, reꞌ taxa̱j xicꞌul reh jeꞌ ricab ricꞌul jenoꞌ hu̱j nanbotjic wach eh ayuꞌ wach acꞌal chiꞌnchel wach xcꞌuluric, jeꞌ ricab ruꞌ chi reꞌ take yu̱kꞌ qꞌuixca̱b chꞌi̱l take yeꞌa̱b pan tak yejal haꞌ, xsahchic quiwach ruꞌum chi xitꞌeꞌlejic. \v 15 Chiri̱j chic reꞌ, xcꞌuluric woꞌ chi reꞌ take cꞌacharel maꞌ nquinimej ta i Dios, jeꞌ chi kꞌatal kꞌoric take, jeꞌ chi nimak quiwach, jeꞌ chi cajawil sol, chꞌi̱l take bihomak, jeꞌ chi winak tehlic qui̱j on chopo̱j quina̱ pan cow laj camanic, chiꞌnchel reꞌreꞌ xquicꞌol qui̱b xilac tak nim laj abaj eh chipam take nim laj ho̱p xicahnic naxitꞌeꞌlejic take cho yu̱kꞌ qꞌuixca̱b. \v 16 Reꞌ take cꞌacharel reꞌreꞌ jeꞌ wili nquikꞌor chi cow nok cꞌahchiꞌ quisiqꞌuim nicꞌ wach ricoꞌljic qui̱b nacaꞌnam: \p «Reꞌ ta nak take abaj wili camanok chi cꞌolbal keh reh chi maꞌ eta kojrilow i tzꞌuklic chipam i tzꞌuka̱b kꞌatbal kꞌoric eh reh woꞌ chi reꞌ Cꞌacharel rijalwachem ri̱b chi jeꞌ jenaj Qꞌuijol Me̱ꞌ maꞌ eta kojrirak chi riyeꞌeric tiꞌcꞌaxic chi kana̱ reꞌ nariyeb cho ruꞌum reh chi kojrixowej chi hoj aj mahc. Jeꞌ aj reꞌ nkapahkaj \v 17 maj xirak chic rikꞌijil chi narichalic chi kana̱ jenaj rinimal laj tiꞌcꞌaxic eh chiwach rikꞌijil tiꞌcꞌaxic reꞌreꞌ maꞌ jenoꞌ keh hoj ericoꞌlej ri̱b, nqui take. \c 7 \s1 Reꞌ Wa̱n rikꞌor quibiral take wahxaklajcꞌahl ikꞌob (144,000) xcojoric quehtalil \p \v 1 Chiri̱j chic wili, xwilow woꞌ wach i quejeb chi raj tzꞌeꞌ wa̱ch i Dios reꞌ paꞌalque̱b china̱ i juꞌjun reh ricaj tzꞌuꞌc i wach acꞌal. Reꞌ take reꞌ cꞌahchiꞌ quipitim chi reꞌ take quejeb chi te̱w quiꞌoquic cho pan cajtzꞌuꞌc reh wach acꞌal maꞌ eta chic nquiyew cho quitewil je china̱ i haꞌ eh jeꞌ china̱ take che̱ꞌ cꞌaham. \v 2 Chiri̱j chic reꞌ, xwilow woꞌ chic jenaj raj tzꞌeꞌ wa̱ch i Dios reꞌ wilic ru̱cꞌ i cojbal ehtalil cꞌuhtbal reh chi reꞌ take cꞌacharel coꞌlomaj chic take ruꞌum i Dios reꞌ xa cꞌachlic woꞌ chi junelic. Reꞌ aj tzꞌeꞌ wa̱ch wili reꞌ xchalic ar reꞌ nelic cho wi̱ꞌ i kꞌi̱j jeꞌ wili xikꞌor chi cow queh take quejeb chi rich aj tzꞌeꞌ wa̱ch i Dios aj pitol take reh te̱w reꞌ xyeꞌeric woꞌ cajawric chi nacaꞌnam tiꞌcꞌaxic queh take wilque̱b wach acꞌal eh jeꞌ woꞌ wilque̱b pan haꞌ: \p \v 3 «Chawuyꞌej pe tak, ma̱ban pe tak tiꞌcꞌaxic wach acꞌal, jeꞌ woꞌ pan tak haꞌ eh jeꞌ woꞌ china̱ take che̱ꞌ cꞌaham. Chacoj pe tak quehtalil yejal quiwach take cꞌacharel quikꞌahsam qui̱b chiri̱j i ricamaj i kAja̱w Dios, cu reꞌ aj woꞌ ruꞌ na̱banam tak haj wilic kꞌoro̱j aweh tak, nqui queh. \v 4 Ar ajic chiri̱j chic rikꞌormojic reꞌreꞌ, xnibiraj chi reꞌ quiqꞌuihal take cojo̱j quehtalil xponic wahxaklajcꞌahl ikꞌob (144,000) take. Reꞌ take nicꞌ paꞌ qꞌuihal naquicꞌulum quehtalil reꞌreꞌ ar chi quixilac take cablaj chꞌuk chi tinamit tzꞌuhcrunak cho cu̱cꞌ take cablaj chi racꞌu̱n i maꞌ Israhel quichalic. \v 5 Reꞌ juntuhm chi cꞌacharel reꞌ juninak ikꞌob lajeb ikꞌob (12,000) take chi winak, aj ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Jurah take. Reꞌ take reꞌreꞌ naricojoric quehtalil quichꞌi̱l take juninak ikꞌob lajeb ikꞌob (12,000) chi winak jeꞌ ru̱cꞌ ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Ruwen take, quichꞌi̱l woꞌ take juninak ikꞌob lajeb ikꞌob chi winak (12,000) jeꞌ ru̱cꞌ ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Ca̱t take. \v 6 Jeꞌ woꞌ naricojoric quehtalil take juninak ikꞌob lajeb ikꞌob chi winak (12,000) jeꞌ ru̱cꞌ take ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Aser chꞌi̱l take juninak ikꞌob lajeb ikꞌob (12,000) chi winak ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Neptalih, quichꞌi̱l woꞌ juninak ikꞌob lajeb ikꞌob (12,000) chi winak jeꞌ ru̱cꞌ take ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Manases. \v 7 Jeꞌ woꞌ reꞌ take juninak ikꞌob lajeb ikꞌob (12,000) chi winak ra̱ꞌ riꞌsil take cho i maꞌ Simyon naricojoric woꞌ quehtalil chꞌi̱l take juninak ikꞌob lajeb ikꞌob (12,000) chi winak ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Lewih chꞌi̱l take juninak ikꞌob lajeb ikꞌob (12,000) chi winak ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Isacar. \v 8 Maꞌ xa reꞌ ta take reꞌ jeꞌ laꞌ woꞌ reꞌ naricꞌuluric cu̱cꞌ take juninak ikꞌob lajeb ikꞌob (12,000) chi winak ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Sawulon chꞌi̱l take juninak ikꞌob lajeb ikꞌob (12,000) chi winak ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Chep eh chꞌi̱l woꞌ take juninak ikꞌob lajeb ikꞌob (12,000) chi winak ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Wenjamin. \p \v 9 Chiri̱j chic i wili, xwilow wach juntuhm chic riqꞌuihal cꞌacharel. Kꞌe̱ꞌ woꞌ chic yohbal wach qꞌuihal take chi maꞌ woꞌ hab wach ta nak enchol cajaljic. Reꞌ take cꞌacharel reꞌreꞌ, cꞌul elenak take cho chi junsut tinamit wach acꞌal ru̱cꞌ rehreh wach jaꞌquil cꞌacharel. Jeꞌ woꞌ, maꞌ xa jenaj ta wach quikꞌorbal quikꞌoric wi̱ꞌ reh laꞌ chiꞌnchel juꞌjun chi kꞌorbal wilic ayuꞌ wach acꞌal. Chiꞌnchel riqꞌuihal tinamit reꞌreꞌ xwilow chi xa sak chic quisoꞌ eh chi xa suk chic quicꞌux cꞌahchiꞌ quicꞌuyuꞌsam i xak pacꞌ pan quikꞌab paꞌalque̱b cok chiwach i Dios reꞌ wilic chi kꞌatal kꞌoric china̱ chiꞌnchel eh jeꞌ woꞌ chiwach i Cꞌacharel rijalwachem ri̱b chi jenaj Qꞌuijol Me̱ꞌ. \v 10 Chi cunchelal aj take reꞌreꞌ, xa junkꞌoric chic take chi cow chi lokꞌonic ru̱cꞌ i bi̱ch wili: \q1 “Reꞌ kacoꞌljic xkacꞌul i hoj xa reꞌ wach i kAja̱w Dios \q1 reꞌ wilic rajawric chi kꞌatal kꞌoric \q1 chꞌi̱l woꞌ i Cꞌacharel rijalwachem ri̱b chi jeꞌ jenaj Qꞌuijol Me̱ꞌ, \q1 xa reꞌ wach take reꞌ xiyeꞌbic keh, nqui take. \p \v 11 Ar ajic naxkꞌormojic chi jeꞌ reꞌ, chiꞌnchel take raj tzꞌeꞌ wa̱ch i Dios paꞌalque̱b woꞌ cok ar xquixucꞌa̱ꞌ qui̱b eh xquilokꞌej wach i Dios. Reꞌ take reꞌ quisutem ri̱j i yeꞌa̱b riban wi̱ꞌ kꞌatoj kꞌoric i Dios chi richꞌi̱l cok i Cꞌacharel rijalwachem ri̱b chi jenaj Qꞌuijol Me̱ꞌ. Jeꞌ woꞌ, reꞌ take reꞌ quisutem woꞌ ri̱j take quejeb ricaꞌwinak chi winak reꞌ wilic quiwaꞌric jeꞌ ricab quiwaꞌric take rijeb tak winak eh jeꞌ woꞌ reꞌ take quejeb chi cꞌacharel reꞌ wilic nakꞌ quiwach chiqui̱j chi quiwach. \v 12 Jeꞌ aj wili lokꞌonic xcaꞌn: \q1 “Til aj coric i kꞌoric wili chawi̱j i hat: \q1 Chi junelic i kꞌi̱j sakom \q1 xa reꞌ woꞌ hat til riraꞌil rinimal wach ajawric, \q1 riraꞌil noꞌjbal, riraꞌil cuseꞌsbal, riraꞌil ansil \q1 eh reꞌ woꞌ hat manlic wach kꞌatoj kꞌoric naꞌn. \q1 Ruꞌum reh chiꞌnchel reꞌreꞌ, chacꞌul alokꞌil, chacꞌul alokꞌonjic \q1 eh jeꞌ woꞌ chacꞌul atioxjic. \q1 Chiꞌnchel take kꞌoric chawi̱j wili, til coric take, nqui take. \p \v 13 Chipam i juncꞌam reꞌreꞌ jenaj queh take quejeb ricaꞌwinak chi winak reꞌ wilic quiwaꞌric jeꞌ ricab quiwaꞌric take rijeb tak winak xiban wi̱n i pahkanic wili: \p «Reꞌ take tinamit reꞌ sak quisoꞌ nawilow, hab woꞌ wach take pan acꞌux eh haj woꞌ xiꞌelic cho nanakꞌor i hat? nqui wi̱n. \p \v 14 Naxiban wi̱n i pahkanic reꞌreꞌ, jeꞌ wili xnikꞌor reh: \p «Xa reꞌ woꞌ hat tehtꞌalanic reh ha̱w, quinqui reh. \p Reꞌreꞌ jeꞌ wili xikꞌor wi̱n ru̱cꞌ pe̱t pahkanic: \p «Reꞌ take cꞌacharel wili reꞌ aj reꞌ xicahnic chi sak wach i ca̱mna jeꞌ ricab sakil wach ncahnic i kasoꞌ nantzꞌajaric wach. Jeꞌ ricab riban i haꞌ chi reꞌreꞌ nbanic chi ncahnic chi sak wach i kasoꞌ jeꞌ woꞌ reꞌ xiban i Cꞌacharel reꞌ rijalwachem ri̱b chi jeꞌ jenaj Qꞌuijol Me̱ꞌ, xisakbej woꞌ wach i ca̱mna take cꞌacharel reꞌreꞌ naxichihcaj riquiqꞌue̱l chiqui̱j, nqui wi̱n. \p Chiri̱j i pe̱t pahkanic xiban wi̱n, jeꞌ woꞌ wili xikꞌor wi̱n chiri̱j i ricab pahkanic xiban cho wi̱n: \p «Reꞌ take reꞌ ar xiꞌelic cho chipam rinimal tiꞌcꞌaxic wilque̱b nak cho wi̱ꞌ. \v 15 Ruꞌum aj reꞌ xyeꞌeric kꞌab queh chi xiwihꞌic cok chiwach i Dios reꞌ wilic chi kꞌatal kꞌoric china̱ chiꞌnchel. Jeꞌ woꞌ, xyeꞌeric kꞌab queh chi ayuꞌ reꞌ nlokꞌonjic wi̱ꞌ i Dios xquikꞌahsaj qui̱b chi rilokꞌonjic wach i Dios chi maꞌxta riꞌorahil. Maꞌ xa reꞌ ta reꞌ, reꞌ Dios reꞌ kꞌatoj kꞌoric chic riban, xiyew kꞌab queh chi xiwihꞌic cok chipam i yeꞌa̱b ncꞌacharic wi̱ꞌ i Dios chi junelic i kꞌi̱j chi coꞌlomaj chic take. \v 16 Ar ajic maꞌ jaruj ta naquiwihꞌic chi maꞌxta quiwaꞌ quiha̱ꞌ, maꞌ woꞌ naquicꞌataric ruꞌum ritzꞌaꞌquil i kꞌi̱j eh xa ta nak naquicꞌram chic jenoꞌ tzꞌaꞌ. \v 17 Jeꞌ reꞌ nikꞌor maj reꞌ chic i Cꞌacharel reꞌ rijalwachem ri̱b chi jeꞌ jenaj Qꞌuijol Me̱ꞌ, reꞌ wilic woꞌ cok pan yejal reh lokꞌ laj yeꞌa̱b reꞌ wilic wi̱ꞌ i tzꞌuka̱b reh kꞌatbal kꞌoric, reꞌ chic reꞌ nilbic queh, jeꞌ ricab riban aj chaꞌjem me̱ꞌ chi ricꞌam je take rime̱ꞌ pan jenoꞌ ro̱k haꞌ chi encaꞌn quiha̱ꞌ reh chi naquitikim juꞌ chi suk quicꞌacharic. Jeꞌ woꞌ chic, jeꞌ ricab woꞌ nok jenoꞌ cꞌacharel njucꞌuric ri̱s nakꞌ wach chiri̱j chi okꞌic xiban ruꞌum tiꞌquil cꞌuxlis, jeꞌ woꞌ reꞌ kAja̱w Dios naresam lok tiꞌquil cꞌuxlis cu̱cꞌ take cꞌacharel reꞌreꞌ, nqui wi̱n. \c 8 \s1 Reꞌ resmejic lok i riwu̱k tꞌuhr kꞌolbal reh botomaj wach hu̱j \p \v 1 Naxirak cho rikꞌijil, reꞌ Cꞌacharel reꞌ rijalwachem ri̱b chi jeꞌ jenaj Qꞌuijol Me̱ꞌ xichꞌep lok i riwu̱k tꞌuhr chi kꞌolbal kꞌolomaj wi̱ꞌ chi̱ꞌ i botomaj wach hu̱j reꞌreꞌ. Naxiban chi jeꞌ reꞌ, ar pan taxa̱j maꞌ jenaj peꞌ chic kꞌoric xbirmijic chiwach jenaj juncꞌam chi naht. \v 2 Cu chiri̱j chic ruꞌ xwilow chi xyeꞌeric juꞌjun chi chꞌihchꞌ laj su̱b queh take wuku̱b chi raj tzꞌeꞌ wa̱ch i Dios reꞌ paꞌalque̱b cok chiwach. \p \v 3 Chiri̱j chic reꞌ xwilow jenaj chic raj tzꞌeꞌ wa̱ch i Dios reꞌ wilic ru̱cꞌ jenaj cꞌatbal se̱nsa tikꞌimaj ru̱cꞌ kꞌanworic laj chꞌihchꞌ. Reꞌ aj tzꞌeꞌ wa̱ch reꞌreꞌ ar paꞌlic chiwach i lokꞌ laj yeꞌa̱b jeꞌ ricab nilbic i yeꞌa̱b cꞌatbal si̱ chiwach i Dios. Nok wilic ar yohbal wach i se̱nsa xyeꞌeric reh, chi naricꞌatam ar chipam lokꞌ laj yeꞌa̱b jeꞌ ricab nilbic i lokꞌ laj yeꞌa̱b cꞌatbal si̱. Reꞌ lokꞌ laj yeꞌa̱b reꞌreꞌ tikꞌimaj ru̱cꞌ kꞌan woric laj chꞌihchꞌ eh ar wilic cok chiwach i tzꞌuka̱b reh kꞌatbal kꞌoric. Nancaꞌn quiti̱j take aj niminel, reꞌreꞌ noquic woꞌ chi cꞌatoj se̱nsa reh chi pan cabchelal chꞌi̱l take ti̱j nbanjic, xa junponic chic ricꞌohonquil chꞌi̱l risukquilal chiwach i Dios. \v 4 Chi jeꞌ reꞌ kꞌuruꞌ reꞌ risibil i se̱nsa chꞌi̱l i quiti̱j take aj niminel xa junponic chic chiwach i Dios nok reꞌ aj tzꞌeꞌ wa̱ch reꞌreꞌ cꞌahchiꞌ ricꞌatam i se̱nsa wilic chipam i cꞌatbal se̱nsa wilic pan kꞌab. \p \v 5 Chiri̱j aj chic reꞌ, reꞌ aj tzꞌeꞌ wa̱ch reꞌreꞌ xichop johtok i cꞌatbal se̱nsa, xinuksaj chiwach kꞌa̱kꞌ jeꞌ ru̱cꞌ wilic china̱ i lokꞌ laj yeꞌa̱b jeꞌ ricab nilbic i lokꞌ laj yeꞌa̱b cꞌatbal si̱ chiwach i Dios eh xiquilej cho chi quina̱ tinamit ayuꞌ wach acꞌal. Naxcꞌulic wach acꞌal, xa nok woꞌ xicꞌuyuꞌjic take cho cohok, xbirmijic take cow laj kꞌoric eh xirehpaj woꞌ take risakomil. Jeꞌ woꞌ, xiban woꞌ jenaj cow laj hihc. \v 6 Ar ajic reꞌ take wuku̱b chi raj tzꞌeꞌ wa̱ch i Dios choplic quichꞌihchꞌ laj su̱b xiꞌoquic chi rupjic pa̱m quisu̱b eh naxcaꞌn chi jeꞌ reꞌ, jeꞌ wili xcꞌuluric: \v 7 Nok reꞌ pe̱t aj tzꞌeꞌ wa̱ch xupej pa̱m risu̱b, xkajic cho wach acꞌal yohbal wach sakꞌwach chꞌi̱l kꞌa̱kꞌ xilacamaj chi quicꞌ reꞌ xibanic chi kꞌe̱ꞌ woꞌ chic qꞌuihal take che̱ꞌ cꞌaham chꞌi̱l rex laj pi̱m xicꞌahtic chi cu rehtal jenaj reh ro̱x seht reh chiꞌnchel che̱ꞌ cꞌaham chꞌi̱l i rex laj pi̱m ayuꞌ wach acꞌal xicꞌahtic. \p \v 8 Nok reꞌ ricab aj tzꞌeꞌ wa̱ch xupej pa̱m richꞌihchꞌ laj su̱b, xcuturic cho pan tak rinimal moloj wach haꞌ i xa jeꞌ jenaj yu̱kꞌ xa ntenic chic rikꞌakꞌil reꞌ xbanic chi kꞌe̱ꞌ woꞌ chic qꞌuihal i moloj wach haꞌ xikꞌatej je na̱ chi cu rehtal jenaj reh ro̱x seht chi rinimal moloj wach haꞌ xmikric chi quicꞌ \v 9 ruꞌum quiquiqꞌue̱l take riqꞌuihal chicop xiquimic ar pan tak rinimal haꞌ. Chipam i kꞌi̱j reꞌreꞌ jenaj reh ro̱x seht chi riqꞌuihal chicop reꞌreꞌ xiquimic cahnok. Maꞌ xa reꞌ ta reꞌ, kꞌe̱ꞌ laꞌ woꞌ qꞌuihal take cꞌacharel xiquimic woꞌ ruꞌum chi xerebic take quinimak tak cano̱wa wilque̱b nak wi̱ꞌ. Jenaj reh ro̱x seht chi riqꞌuihal cano̱wa reꞌreꞌ sahchic quiwach chipam i kꞌi̱j reꞌreꞌ. \p \v 10 Nok reꞌ ro̱x aj tzꞌeꞌ wa̱ch xupej pa̱m i richꞌihchꞌ laj su̱b xkꞌehbic cho pan taxa̱j jenaj maꞌ laj chꞌimi̱l xa ntenic chic rikꞌakꞌil xa jeꞌ chic ricab jenoꞌ maꞌ laj kꞌa̱kꞌ sakombal. Reꞌ chꞌimi̱l wili reꞌ xkꞌehbic chi quina̱ take ro̱k tak haꞌ chꞌi̱l take rasbal tak haꞌ, til woꞌ nim xikꞌatej je na̱ chi cu rehtal jenaj reh ro̱x seht chi riqꞌuihal ro̱k tak haꞌ chꞌi̱l take rasbal haꞌ xikꞌatej na̱. \v 11 Reꞌ chꞌimi̱l xkꞌehbic cho reꞌreꞌ “Cꞌahi̱l” ribihnal maj yohbal woꞌ chic wach cꞌahi̱l xicꞌam cho chi cu rehtal jenaj reh ro̱x seht chi riqꞌuihal take ro̱k tak haꞌ chꞌi̱l take rasbal haꞌ xicꞌahbic eh ruꞌum reh rucꞌjic haꞌ reꞌreꞌ yohbal wach qꞌuihal take tinamit xiquimic. \p \v 12 Nok reꞌ ricaj aj tzꞌeꞌ wa̱ch xupej pa̱m richꞌihchꞌ laj su̱b, reꞌ quisakomil i kꞌi̱j chꞌi̱l i poh chꞌi̱l woꞌ take chꞌimi̱l xijotꞌ ri̱b. Jeꞌ reꞌ xcꞌuluric cu rehtal reꞌ jenaj reh ro̱x kꞌat reh rinimal quisakomil i juꞌjun queh xichuhpic. Ruꞌum i reꞌ maꞌ xcꞌuhtunic ta chic chiꞌnchel risakomil i kꞌi̱j chꞌi̱l i poh chꞌi̱l woꞌ take chꞌimi̱l pan kꞌi̱j akꞌab eh chi jeꞌ reꞌ xa reꞌ chic jenaj reh ro̱x kꞌat risakomil riyew i kꞌi̱j chꞌi̱l i poh chꞌi̱l woꞌ take chꞌimi̱l riyew cho risakomil chipam kꞌi̱j akꞌab. \v 13 Jeꞌ reꞌ ajic naxwilow chaj bih cꞌahchiꞌ ricꞌuluric naxupej pa̱m richꞌihchꞌ laj su̱b i ricaj aj tzꞌeꞌ wach, xwilow chi jenaj chic chi aj tzꞌeꞌ wa̱ch xiqꞌuinic riban ar pan taxa̱j eh xnibiraj chi oxpech xkꞌoric cho chi cow chi jeꞌ wili: \p «Kꞌe̱ꞌ woꞌ chic quetal quiwach take cꞌacharel wach acꞌal chi cu wilic take tiꞌcꞌaxic naquicꞌulum maj cu xib chic cho take toco̱m chi aj tzꞌeꞌ wa̱ch reꞌ cu woꞌ nacupem woꞌ pa̱m i quichꞌihchꞌ laj su̱b, nqui xikꞌor. \c 9 \s1 Reꞌ xikꞌor i Wa̱n chiri̱j nok // reꞌ ro̱ꞌ aj tzꞌeꞌ wa̱ch xupej pa̱m // i richꞌihchꞌ laj risu̱b \p \v 1 Chiri̱j chic ruꞌ nok reꞌ ro̱ꞌ aj tzꞌeꞌ wa̱ch xupej pa̱m richꞌihchꞌ laj risu̱b, xwilow jenaj chic raj tzꞌeꞌ wa̱ch i Dios xa jeꞌ chic jenaj chꞌimi̱l xkꞌehbic cho pan taxa̱j cu rehtal xcꞌulic kꞌehbok wach acꞌal. Reꞌ raj tzꞌeꞌ wa̱ch reꞌreꞌ xyeꞌeric nak reh jenaj tehbal reh chi naritehem i tzꞌapbal na̱ jenaj maꞌ laj jul cahk. \v 2 Jeꞌ reꞌ ajic naxiteh na̱ i maꞌ laj jul cahk reꞌreꞌ ru̱cꞌ i ritehbal yeꞌo̱j, xa nbolic chic xelic cho jenaj rinimal sib xa jeꞌ chic ricab npokic cho risibil pan acꞌal tu̱j. Jeꞌ reꞌ xiban i rinimal sib reꞌreꞌ cu rehtal xikꞌekomsaj wach risakomil i kꞌi̱j naxjohtic johtok pan te̱w. Jeꞌ reꞌ nok, xcahnic chi muhlic wach chiꞌnchel. \v 3 Jeꞌ woꞌ, xcꞌuluric chi chipam rinimal sib reꞌreꞌ xiꞌelic take cho qꞌuihal take nimak tak chiliꞌl reꞌ xyeꞌeric kꞌab queh ruꞌum i Dios chi kꞌe̱ꞌ tiꞌquil cojo̱j tiꞌ nacaꞌnam chi xa jeꞌ chic ricab tiꞌquilal i tiꞌo̱j ncaꞌn take tzinaꞌj. Chi jeꞌ reꞌ riyeꞌeric kꞌab xbanaric queh, reꞌ take reꞌ naxquipuhcaj qui̱b chi junsut wach acꞌal, \v 4 maꞌ xyeꞌeric ta kꞌab queh chi naquisacham wach take che̱ꞌ, take tic chꞌi̱l nicꞌ paꞌ nimal take rex laj pi̱m wilic wach acꞌal xa reꞌ laꞌ wach xyeꞌeric kꞌab queh chi naquiyeb chi tiꞌ chiꞌnchel take tinamit reꞌ maꞌ xcojoric ta quehtalil yejal quiwach cꞌuhtbal reh chi coꞌlomaj chic take ruꞌum i Dios. \v 5 Reꞌ cok ruꞌ, maꞌ xyeꞌeric ta kꞌab queh chi nacaꞌnam cansanic tinamit, xa cojol laꞌ take tiꞌ chiwach i hoꞌo̱b poh. \p Reꞌ riqui̱ cojo̱j tiꞌquil nacaꞌnam, xa jeꞌ chic ricab yotꞌquilal tiꞌo̱j riban i tzinaꞌj naribanam queh. \v 6 Ruꞌum i tiꞌquil naquiwihꞌic wi̱ꞌ take cꞌacharel chipam take cho kꞌi̱j reꞌreꞌ, xa nacajwam nak chic chi chaj ta nak bih naricansanic queh xa reꞌ laꞌ maꞌ haj ta woꞌ chic charak cho quimic chi queh. Jeꞌ reꞌ kꞌuruꞌ xa rehreh nak chic wach rajmajic wach quiquimic nacaꞌnam xa reꞌ laꞌ maꞌxta chic bih narajwam chi naquiquimic. \p \v 7 Jeꞌ aj wili quiwi̱ꞌ take nimak tak chiliꞌl xwilow quiwach: Reꞌ take reꞌ xa tikilque̱b chic chi ojic, xa jeꞌ chic quicab take cawa̱y chi xa tikilque̱b chic chi ojic pan kꞌakꞌanic. Jeꞌ woꞌ, reꞌ take reꞌ poylic woꞌ wach quina̱ chi jeꞌ ricab jenaj coten kꞌanworic laj chꞌihchꞌ reh wach nahis eh reꞌ quilbal xa jeꞌ chic ricab rilbal jenoꞌ winak xa tiklic chic chi kꞌakꞌanic. \v 8 Reꞌ wach quina̱ xa jeꞌ chic ricab richamil rismal na̱ jenoꞌ ixok eh reꞌ take ritzꞌi̱ꞌ que̱ xa kꞌas chic take xa jeꞌ chic ricab take ritzꞌi̱ꞌ re̱ jenoꞌ cakcoj. \v 9 Jeꞌ woꞌ, reꞌ quitiꞌjolal cꞌolo̱j take ru̱cꞌ jenaj chꞌihchꞌ laj tzꞌih reh kꞌakꞌanic eh nanquicꞌuyuꞌsaj quixi̱cꞌ xa quijupꞌlunic chic xa jeꞌ chic ricab i ahnic ncaꞌn riqꞌuihal cawa̱y nok ojic ncaꞌn pan kꞌakꞌanic chi quikerem je behsbal queh aj kꞌakꞌanel. \v 10 Jeꞌ reꞌ ajic reꞌ take nimak tak chiliꞌl reꞌreꞌ chi juꞌ i quije̱ reꞌ jeꞌ ricab quije̱ take tzinaꞌj, wilic woꞌ quiqui̱ eh xyeꞌeric kꞌab queh ruꞌum i Dios chi nacaꞌnam tiꞌcꞌaxic chiwach hoꞌo̱b poh queh take cꞌacharel reꞌ maꞌ xcojoric ta quehtalil yejal quiwach cꞌuhtbal reh chi coꞌlomaj chic take ruꞌum i Dios. \p \v 11 Jeꞌ woꞌ chic xwilow chi, chi quina̱ take nimak tak chiliꞌl, xcojoric jenaj cꞌamol quibe̱h. Reꞌ cꞌamol be̱h wili reꞌ woꞌ i raj tzꞌeꞌ wa̱ch i Dios reꞌ yeꞌo̱j reh i tehbal na̱ i maꞌ laj jul cahk reꞌreꞌ eh reꞌ ribihnal ruꞌ, “Awaron” pan kakꞌorbal hoj aj hewre̱yo eh pan quikꞌorbal take aj criye̱co “Apolyon”. Reꞌ cabchel bihnal reꞌreꞌ, ra̱j rikꞌorom “Aj sachol wachi̱s”. \p \v 12 Ru̱cꞌ chiꞌnchel reꞌreꞌ xcuxꞌic wach i pe̱t tiꞌcꞌaxic chi quina̱ i tinamit xa reꞌ laꞌ chacoj tak rehtal chi cu wilic qui̱b chic chalic reh chiri̱j i wili. \s1 Reꞌ riwa̱k raj tzꞌeꞌ wa̱ch i Dios // xupej pa̱m richꞌihchꞌ laj su̱b \p \v 13 Chiri̱j woꞌ chic reꞌ xwilow chi reꞌ riwa̱k raj tzꞌeꞌ wa̱ch i Dios xupej pa̱m richꞌihchꞌ laj su̱b. Naxiban chi jeꞌ reꞌ, xelic cho jenaj kꞌoric ar reꞌ wilic wi̱ꞌ i lokꞌ laj yeꞌa̱b tikꞌimaj ru̱cꞌ kꞌan woric laj chꞌihchꞌ. Reꞌ lokꞌ laj yeꞌa̱b wili reꞌ ncꞌataric wi̱ꞌ se̱nsa, wilic woꞌ quejeb chi ucꞌaꞌ china̱, juꞌjun reh ritzꞌuꞌc eh ar woꞌ wilic cok chiwach i Dios. \v 14 Jeꞌ aj wili kꞌoric xbanjic cho reh riwa̱k aj tzꞌeꞌ wa̱ch choplic richꞌihchꞌ laj su̱b reꞌreꞌ: \p «Chachej take cho quejeb chi aj tzꞌeꞌ wa̱ch bacꞌalque̱b chi chi̱ꞌ maꞌ laj ro̱k haꞌ “E̱wrates” ribihnal, nqui kꞌoric xbanjic cho reh. \p \v 15 Chi jeꞌ aj reꞌ, reꞌ take quejeb chi aj tzꞌeꞌ wa̱ch bacꞌalque̱b chi chi̱ꞌ ro̱k haꞌ reꞌreꞌ xichejmejic cho. Reꞌ take reꞌ chi tikilque̱b chic til manlic pa riꞌorahil rikꞌijil chi ribanaric i camanic yeꞌo̱j chi quina̱ ruꞌum i Dios, xiꞌo̱j chi ricansjic jenaj ro̱x seht reꞌ riqꞌuihal cꞌacharel wach acꞌal reꞌ maꞌ nquinimej ta i Dios. \v 16 Reꞌ take reꞌ tahkamaj je take cuꞌum yohbal wach qꞌuihal chi sol wilque̱b nah cawa̱y naxiꞌo̱j. Ar ajic reꞌ hin xnibiraj chi reꞌ quiqꞌuihal take sol reꞌreꞌ, xi̱cꞌ woꞌ chic na̱ quiqꞌuihal chi maꞌ chaꞌn ta woꞌ chic canar cajaljic \p \v 17 Naxcꞌuhtjic woꞌ chic wi̱n pan jeꞌ jenaj laꞌ wa̱ch take sol reꞌ tzꞌukulque̱b nah cawa̱y reꞌ wili xinwilow chiqui̱j: Reꞌ take reꞌ tzꞌukulque̱b nah cawa̱y wilic jenaj coꞌlbal reh chiꞌ quicꞌux rehreh wach quicaꞌyic. Wilic xa cak chic ncaꞌn xa jeꞌ chic take ricakil kꞌa̱kꞌ. Wilic xa rex chic take xa jeꞌ chic ricab i taxa̱j. Wilic woꞌ xa kꞌan chic riban jeꞌ ricab i asu̱pra. Reꞌ chic i quina̱ take cawa̱y, xa jeꞌ chic ricab na̱ i cakcoj eh pan quichi̱ꞌ nelic cho kꞌa̱kꞌ chꞌi̱l woꞌ risibil ruxla̱b cꞌahtanak asu̱pra. \v 18 Chi jeꞌ reꞌ kꞌuruꞌ, reꞌ jenaj reh roxseht chi riqꞌuihal chi cꞌacharel wach acꞌal xiquimic take je ruꞌum i kꞌa̱kꞌ chꞌi̱l i sib chꞌi̱l i kꞌan laj po̱k nkajic cho pan taxa̱j xelic cho pan quichi̱ꞌ take cawa̱y reꞌreꞌ. \v 19 Jeꞌ reꞌ xcꞌuluric maj reꞌ cajawric take cawa̱y reꞌreꞌ chi cansanic ar wilic pan quichi̱ꞌ. Jeꞌ woꞌ, wilic cajawric chi cansanic juꞌ quije̱ reꞌ xa jeꞌ chic take ricab na̱ a̱kꞌ chi tiꞌo̱j chi quicansjic je take cꞌacharel. \v 20 Jeꞌ reꞌ ajic qꞌuihal take cꞌacharel maꞌ quiniminic ta reh i Dios xiquimibic ruꞌum take tiꞌcꞌaxic banaric ru̱cꞌ quichi̱ꞌ chꞌi̱l juꞌ quije̱ take cawa̱y reꞌreꞌ, xa reꞌ laꞌ qꞌuihal woꞌ take maꞌ xiquimic ta. Reꞌ take cꞌacharel wili to̱b ta xquilow i tiꞌcꞌaxic cꞌulu̱j lok reꞌreꞌ, maꞌ xquicana̱ꞌ ta ribanaric i cꞌahbilal laj quibano̱j, maꞌ xquicana̱ꞌ ta woꞌ rilokꞌonjic wach take maꞌ tob laj uxlabal on take tiyo̱x reꞌ tikꞌimaj take ru̱cꞌ kꞌan woric laj chꞌihchꞌ on ru̱cꞌ sak woric laj chꞌihchꞌ on ru̱cꞌ cak cꞌatoj wach chꞌihchꞌ, on ru̱cꞌ abaj on ru̱cꞌ che̱ꞌ eh chi jeꞌ reꞌ riwi̱ꞌ maꞌ quiꞌilbic ta, maꞌ woꞌ quibirinic ta eh xa ta woꞌ quibehic. \v 21 Jeꞌ woꞌ, reꞌ take cꞌacharel reꞌreꞌ maꞌ xquicana̱ꞌ ta banoj cansanic, banoj waranic, banoj tak cꞌoyomal eh xa ta woꞌ nak xquicana̱ꞌ banoj ilekꞌ. \c 10 \s1 Pan kꞌab jenaj chic raj tzꞌeꞌ wa̱ch i Dios wilic jenaj tꞌuch botomaj wach hu̱j \p \v 1 Chiri̱j chic xcꞌuhtjic wi̱n reꞌreꞌ, xwilow woꞌ chic chi jenaj chic raj tzꞌeꞌ wa̱ch i Dios til xa nim chic riwaꞌric xkajic cho pan taxa̱j chi sutumaj ri̱j ruꞌum jenaj su̱tzꞌ eh wach na̱ wilic jenaj xohcakꞌab. Reꞌ rilbal i aj tzꞌeꞌ wa̱ch wili xa nsakomonic chic xa jeꞌ chic ricab risakomil i kꞌi̱j eh reꞌ take wach chꞌehc xa quirepretic chic riholonquilal xa jeꞌ chic ricab ricakil nimak tak xak kꞌa̱kꞌ. \v 2 Jeꞌ woꞌ, reꞌ aj tzꞌeꞌ wa̱ch wili reꞌ wilic jenaj tꞌuch botomaj wach hu̱j pan kꞌab chi tehlic chic wach. Reꞌreꞌ kꞌuruꞌ chi xipahba̱ꞌ i risecꞌa̱j ro̱k china̱ rinimal haꞌ eh reꞌ ritzꞌe̱t ro̱k xipahba̱ꞌ china̱ acꞌal \v 3 xkꞌoric cho chi cow chi xa jeꞌ chic cowil nkꞌoric cho cakcoj xiban cho eh ru̱cꞌ reꞌreꞌ wuku̱b take xa jeꞌ chic quikꞌorbal cohok i kꞌoric xcaꞌn cho. \v 4 Naxquicohlaj kꞌoric take jeꞌ quikꞌorbal cohok ncaꞌn, reꞌ hin nawoquic nak chi ritzꞌihmjic take kꞌoric xnibiraj, xa reꞌ laꞌ xnibiraj woꞌ chic chi wilic jenaj xkꞌoric cho ar pan taxa̱j chi jeꞌ wili cꞌahchiꞌ rikꞌorom: \p «Ma̱tzꞌihmbaj take kꞌoric xquikꞌor take wuku̱b jeꞌ quikꞌorbal cohok reꞌreꞌ, xa chacꞌol laꞌ pan acꞌux, nqui wi̱n. \p \v 5 Ar aj ruꞌ reꞌ raj tzꞌeꞌ wa̱ch i Dios reꞌ xipahba̱ꞌ jenaj ro̱k china̱ rinimal haꞌ eh jenaj xipahba̱ꞌ wach acꞌal xwilow chi xijohsaj johtok risecꞌa̱j kꞌab pan taxa̱j \v 6 eh jeꞌ wili xikꞌor johtok: \p «Hat Lokꞌ laj Dios, reꞌ hat xa cꞌachalca̱t woꞌ chi junelic kꞌi̱j sakom. Reꞌ hat xat-tikꞌinic reh taxa̱j chꞌi̱l take chiꞌnchel quicꞌacharic johtok chiwach. Reꞌ hat xat-tikꞌinic woꞌ reh wach acꞌal chꞌi̱l chiꞌnchel quicꞌacharic chiwach eh reꞌ woꞌ hat xat-tikꞌinic reh rinimal haꞌ chꞌi̱l chiꞌnchel i quicꞌacharic chipam. Reꞌ ok hat tikꞌorok chi til coric take kꞌoric nanikꞌorom johtok yuꞌna, nqui xikꞌor. \p Chiri̱j reꞌ, pꞌuht rikꞌoric chi je wili: \p «Til coric, manlajic chic wach i rikꞌijil \v 7 chi reꞌ nicꞌ paꞌ nimal xa cꞌolo̱j nak cho pa ricꞌux i Dios reꞌ xikꞌor cho ribiral queh take aj kꞌorol riCꞌuhbal chi cu narisakomem nak wach, yuꞌna narisakomjic chic wach. Reꞌreꞌ naricꞌuluric chipam take kꞌi̱j nachupej pa̱m richꞌihchꞌ laj su̱b i riwu̱k aj tzꞌeꞌ wa̱ch, nqui xikꞌor. \s1 Reꞌ Wa̱n xpahkaljic reh chi narojic ru̱cꞌ aj tzꞌeꞌ wa̱ch reꞌ paꞌlic jenaj ro̱k china̱ rinimal haꞌ eh reꞌ jenaj chic china̱ acꞌal \p \v 8 Chiri̱j chic wili, reꞌ jenaj reꞌ xkꞌoric woꞌ cho wu̱cꞌ pan pe̱t cu ar cho pan taxa̱j, xkꞌoric woꞌ chic cho wu̱cꞌ chi jeꞌ wili: \p «Hiy ru̱cꞌ aj tzꞌeꞌ wa̱ch reꞌ jenaj ro̱k paꞌlic china̱ rinimal haꞌ eh jenaj paꞌlic china̱ acꞌal. Ar chapahkaj reh i botomaj wach hu̱j tehlic wach wilic pan kꞌab, nqui wi̱n. \p \v 9 Naxinbiraj chi jeꞌ reꞌ, xino̱j ru̱cꞌ i aj tzꞌeꞌ wa̱ch reꞌreꞌ eh xnipahkaj reh chi nariyeb wi̱n i botomaj wach hu̱j wilic pan kꞌab. Reꞌreꞌ jeꞌ wili xikꞌor wi̱n naxiyew wi̱n: \p «Wili i botomaj wach hu̱j. Chanuksaj awi̱b reh maj reꞌ hu̱j wili xa quiꞌ chic naponok pan achi̱ꞌ xa jeꞌ chic risca̱b naribanam, xa reꞌ laꞌ nok juncꞌam chic acꞌuxum xa cꞌah chic apa̱m naribanam, nqui wi̱n. \p \v 10 Reꞌ hin xnicꞌul woꞌ i botomaj wach hu̱j reꞌ wilic nak pan kꞌab i aj tzꞌeꞌ wa̱ch reꞌreꞌ eh naxnicꞌux woꞌ wi̱n xa quiꞌ chic i pa nichi̱ꞌ xiban til woꞌ xa jeꞌ chic risca̱b. Reꞌ cok ruꞌ nok juncꞌam chic nicꞌuxum, xa cꞌah chic xiban chi nipa̱m. \v 11 Cu reꞌ aj chic wi̱n ruꞌ, jeꞌ woꞌ chic wili xkꞌormojic wi̱n ruꞌum i cꞌahchiꞌ rikꞌoric cho wu̱cꞌ: \p «Reꞌ cꞌuhbal wili reꞌ yeꞌo̱j ruꞌum i Lokꞌ laj Uxlabal chiri̱j chaj bih take naricꞌulmujic, curman chi na̱kꞌorom queh chiꞌnchel take tinamit, jeꞌ chi kꞌatal kꞌoric jeꞌ chi queh take qꞌuih chꞌuk wach cꞌacharel reh juꞌjun chi kꞌorbal quikꞌoric wi̱ꞌ. Jeꞌ woꞌ na̱kꞌorom queh take cꞌacharel quicꞌacharic pan tak cucꞌ tinamit on pan tak nimak tinamit ayuꞌ wach acꞌal, nqui wi̱n. \c 11 \s1 Reꞌ ilo̱j xiban i Wa̱n chiri̱j chaj bih xcꞌuluric cu̱cꞌ take quib chi raj kꞌoro̱l i Dios \p \v 1 Chiri̱j chic ruꞌ xyeꞌjic pa nikꞌab jenaj che̱ꞌ jeꞌ ricab caxlan a̱j ncamanic chi pajbal yeꞌa̱b eh reꞌ Dios jeꞌ wili xikꞌor wi̱n: \p «Hiy, chapaj cho rinimal i Lokꞌ laj Pa̱t reꞌ nlokꞌonjic wi̱ꞌ niwach chꞌi̱l woꞌ rinimal i lokꞌ laj yeꞌa̱b cꞌatbal si̱ wilic chipam. Jeꞌ woꞌ, chawajlaj jarub take chi cꞌacharel nquimol qui̱b chi rilokꞌonjic niwach. \v 2 Reꞌ cok ruꞌ, ma̱paj i yeꞌa̱b wilic lok chi chi̱ꞌ i Lokꞌ laj Pa̱t reꞌ nlokꞌonjic wi̱ꞌ niwach, reꞌ quicahnic wi̱ꞌ take maꞌ reꞌ ta ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel maj kꞌahsamaj chic wuꞌum pan quikꞌab take cꞌacharel reꞌreꞌ naxquiyakꞌabej pan co̱k i lokꞌ laj tinamit Jerusalen. Reꞌ tinamit reꞌreꞌ jeꞌ reꞌ naricahnic cu rehtal niqꞌuic lok xib ha̱b ru̱cꞌ waki̱b poh. \v 3 Chiwach i xib ha̱b ru̱cꞌ waki̱b poh reꞌreꞌ, reꞌ hin nanibanam chi naquiwihꞌic quib chi aj kꞌorol niCꞌuhbal xa kꞌaskꞌas chic wach quisoꞌ ruꞌum chi xa tiꞌ chic quicꞌux ruꞌum i naricꞌuluric cu̱cꞌ take cꞌacharel. Chiwach woꞌ i waki̱b poh reꞌreꞌ, reꞌ hin nanitakꞌa̱b woꞌ take je, reh chi naquikꞌorom i nicꞌuhbal nariyeꞌeric queh ruꞌum i Lokꞌ laj wUxlabal, nqui Dios wi̱n. \p \v 4 Reꞌ take quib chi aj kꞌorol cꞌuhbal reꞌreꞌ, reꞌ woꞌ take quib chi cꞌacharel jalwachamaj take ruꞌum i quib chi kꞌab i che̱ꞌ “Oli̱wo” ribihnal chꞌi̱l i quib chi paꞌa̱b cante̱la reꞌ wilque̱b cok chiwach Dios reꞌ cꞌuhtjic cho najtir kꞌi̱j reh jenaj raj kꞌorol riCꞌuhbal i Dios. \p \v 5 Ruꞌum chi reꞌ take quib chi cꞌacharel reꞌreꞌ xyeꞌeric cajawric chi narelic cho kꞌa̱kꞌ pan quichi̱ꞌ cansbal queh take cꞌacharel reꞌ nca̱j quiyeb chi tiꞌ take quib reꞌreꞌ, reꞌ take reꞌ naquisacham woꞌ wach take caj ixowonel ru̱cꞌ cajawric yeꞌo̱j. \v 6 Jeꞌ woꞌ chic, reꞌ take quib chi aj kꞌoro̱l reꞌreꞌ xyeꞌeric cajawric chi naquipahba̱b rikajic cho jab chiwach xib ha̱b ru̱cꞌ waki̱b poh reꞌ nacaꞌnam wi̱ꞌ rikꞌormojic i cꞌuhbal yeꞌo̱j queh ruꞌum i Lokꞌ laj Uxlabal. Maꞌ xa reꞌ ta reꞌ, xyeꞌjic laꞌ woꞌ cajawric chi naquimiksam i haꞌ chi quicꞌ, jeꞌ woꞌ chi riyeꞌeric tiꞌcꞌaxic chi quina̱ take cꞌacharel wach acꞌal xa jarpech paꞌ nca̱j ribanaric. \p \v 7 Chiri̱j ruꞌ nok quicohlam chic wach quicꞌuhbalanic take quib chi raj kꞌorol riCꞌuhbal i Dios reꞌreꞌ, xwilow chi ar chipam i rinimal jul cahk xelic cho jenaj maꞌ laj chicop xa cꞌahbil chic rilbal. Reꞌreꞌ xwilow chi xo̱j chi quina̱ i quib reꞌreꞌ chi quicojoric pan tiꞌ cꞌaxic cu rehtal xicansaj take. \v 8 Chiri̱j nok cansamaj chic take qui̱b reꞌreꞌ, xwilow chi xcahnic i quitiꞌjolal chi tutzꞌulque̱b chic chiwach jenaj be̱h wilic chipam i rinimal tinamit reꞌ xcansjic wi̱ꞌ i kAja̱w wach curu̱s. Reꞌ tinamit reꞌreꞌ, xnicoj woꞌ rehtal chi quib wach ribihnal wilic, “Soro̱ma” chꞌi̱l “Eji̱pto”. Jeꞌ reꞌ nkꞌormojic reh rehtalil chi cꞌahbil quinoꞌjbal take cꞌacharel wilque̱b pan tinamit reꞌreꞌ. \v 9 Jeꞌ reꞌ nok wilic ricaj kꞌi̱j xcahnic quitiꞌjolal take quib chi aj kꞌorol cꞌuhbal reꞌreꞌ chi tutzꞌulque̱b pan be̱h, qꞌuihal take cꞌacharel rehreh wach quitinamital xa paꞌ yukꞌul quichalic wi̱ꞌ, rehreh woꞌ wach quikꞌorbal reꞌ kꞌorel paꞌ quipuhcam qui̱b chi junsut wach acꞌal xicꞌulic lok chi quilmijic. Nok jeꞌ reꞌ ncaꞌn take tinamit, maꞌ hab ta wach queh take cꞌacharel reꞌreꞌ nyeꞌeric kꞌab reh chi narimukꞌa̱b i quitiꞌjolal take quib chi aj kꞌorol cꞌuhbal reꞌreꞌ, \v 10 til risukquil laꞌ chic quicꞌux nchalic ru̱cꞌ quiquimic eh rehtalil chi xa suk chic pan quicꞌux, xa xquisi̱j chic paꞌ bih queh chi quiwach. Jeꞌ reꞌ xcaꞌn maj chi queh ruꞌ yohbal woꞌ wach i tiꞌcꞌaxic xcꞌamaric cho chi quina̱ cuꞌum take quib chi aj kꞌorol cꞌuhbal reꞌreꞌ. \p \v 11 Chiri̱j ruꞌ naxponic ricaj kꞌi̱j reꞌ hin xwilow chi reꞌ Dios xiyew woꞌ chic quicꞌacharic take quib chi aj kꞌorol reꞌreꞌ eh nicꞌ paꞌ qꞌuihal take xiꞌilbic reh yohbal wach naxoquic quiyoꞌjic. \v 12 Chiri̱j i wili reꞌ take quib chi aj kꞌorol reꞌreꞌ xquibiraj chi wilic jenaj xkꞌoric cho ar pan taxa̱j chi jeꞌ wili cꞌahchiꞌ rikꞌorom cho chi cow: \p «Yuꞌna quim tak eh tijohten tak cho ayuꞌ, nqui banol cho queh. \p Cu reꞌ aj chic ruꞌ xijohtic johtok pan taxa̱j pan jenaj su̱tzꞌ eh reꞌ take xicansanic queh i quib chi aj kꞌoro̱l reꞌreꞌ xquilow woꞌ na xiꞌo̱j johtok pan taxa̱j. \v 13 Chipam woꞌ ti juncꞌam reꞌreꞌ jenaj rinimal hihc xiban eh ruꞌum i hihc reꞌreꞌ xtꞌeꞌlejic take cho pa̱t chipam i tinamit reꞌreꞌ cu rehtal xmoljic jenaj rila̱j seht reh riqꞌuihal pa̱t wilic ar. Ru̱cꞌ reꞌreꞌ xiquimic wuklajikꞌob lajcꞌahl (7,000) chi cꞌacharel eh nicꞌ paꞌ chic qꞌuihal take xicahnic chi cꞌachalque̱b yohbal woꞌ chic wach quiyoꞌjic xchalic cu̱cꞌ, reꞌ xbanic chi xquilokꞌej johtok wach i Dios reꞌ wilic cho pan taxa̱j. \p \v 14 Reꞌ aj wili ricab tiꞌcꞌaxic xiqꞌuic lok xa reꞌ laꞌ ro̱x tiꞌcꞌaxic loqꞌuil woꞌ ti cho richalic. \s1 Reꞌ riwu̱k raj tzꞌeꞌ wa̱ch i Dios // xupej pa̱m i richꞌihchꞌ laj su̱b \p \v 15 Chiri̱j chic ruꞌ nok reꞌ riwu̱k raj tzꞌeꞌ wa̱ch i Dios xupej cho pa̱m i richꞌihchꞌ laj su̱b, reꞌ take wilque̱b ar pan taxa̱j xbirmijic quikꞌorbal chi xa cow chic xquikꞌor chi jeꞌ wili: \q1 “Reꞌ kꞌatoj kꞌoric wach acꞌal \q1 pan kꞌab chic i kAja̱w Dios wilic \q1 chꞌi̱l i Pahbamaj chi Kꞌatal Kꞌoric. \q1 Reꞌ take reꞌ naquikꞌatoj kꞌoric chi junelic i kꞌi̱j sakom, nqui xbirmijic. \p \v 16 Naxquibiraj chi jeꞌ reꞌ, reꞌ aj chic take quejeb ricaꞌwinak (24) chi cꞌacharel reꞌ wilic quiwaꞌric jeꞌ ricab quiwaꞌric take rijeb tak winak, reꞌ chi tzꞌukulque̱b take chipam i tzꞌuka̱b ar cok chiwach i Dios, xquixucꞌa̱ꞌ qui̱b eh xquilokꞌej wach \v 17 chi jeꞌ wili i cꞌahchiꞌ quikꞌorom: \q1 “K-Aja̱w Dios, xa reꞌ wach i hat kꞌe̱ꞌ rinimal wach awajawric wilic. \q1 Nok maꞌ jaꞌ tikꞌimaj ta woꞌ wach acꞌal reꞌ hat xa wilca̱t woꞌ nak chic cho, \q1 xa wilca̱t woꞌ yuꞌna eh xa na̱wihꞌic woꞌ chi junelic kꞌi̱j sakom. \q1 Aweh aj i hat nkatioxej chi cꞌahchiꞌ acꞌuhtam rinimal wach awajawric \q1 eh ru̱cꞌ reꞌreꞌ cꞌahchiꞌ woꞌ akꞌatbic kꞌoric chi quina̱ chiꞌnchel i tinamit wach acꞌal. \q1 \v 18 Yuꞌna kꞌuruꞌ xponic chic i rikꞌijil chi reꞌ hat chi wilca̱t chic chi kꞌatal kꞌoric, \q1 na̱yeb tiꞌcꞌaxic chi quina̱ take tinamit reꞌ xa joskꞌonak chic take awu̱cꞌ. \q1 Jeꞌ woꞌ na̱kꞌatam woꞌ kꞌoric china̱ quibano̱j take chiꞌnchel take camnak chic je take \q1 eh na̱yeb quitojbal take awaj camanom reꞌ take aj kꞌorol cꞌuhbal xyeꞌeric queh ruꞌum i Lokꞌ laj Uxlabal. \q1 Jeꞌ woꞌ, na̱yeb quitojbal take lokꞌ laj atinami̱t reꞌ take quiyohbalanic wach abihnal chi nimak chi cucꞌtak take. \q1 Jeꞌ reꞌ kꞌuruꞌ xponic chic rikꞌijil chi na̱sacham quiwach take quibanic tiꞌcꞌaxic ar wach acꞌal, nqui take. \p \v 19 Ar aj ruꞌ naxkꞌormojic chi jeꞌ reꞌ, reꞌ yeꞌa̱b reꞌ nyeꞌeric wi̱ꞌ rilokꞌil i Dios ar pan taxa̱j xteh cho eh naxcꞌuhtunic cho i caxo̱n reꞌ wilque̱b wi̱ꞌ take perepic laj abaj reꞌ wilque̱b wi̱ꞌ take takꞌanic xiban i Dios naxiban i pe̱t tikꞌinic cu̱cꞌ take ra̱ꞌ riꞌsil cho i maꞌ Israhel, xicꞌuyuꞌjic take cho cohok eh xquirehpaj cho quisakomil. Jeꞌ woꞌ, wilic take kꞌoric xbirmijic cho cu pan taxa̱j, xiban jenaj hihc yohbal wach cowil eh xwilow woꞌ chi yohbal wach take nimak tak sakꞌwach xikꞌehbic cho. \c 12 \s1 Reꞌ ilo̱j xiban i Wa̱n chiri̱j i jenaj ixok chꞌi̱l i jenaj wacax a̱kꞌ \p \v 1 Chiri̱j chic ruꞌ, xniban woꞌ chic jenaj chic ilo̱j sachbal cꞌuxlis ar pan taxa̱j chi jeꞌ wili: Xwilow chi jenaj ixok tzꞌuklic ar sutumaj ri̱j reh risakomal i kꞌi̱j reꞌ ncamanic reh chi jelow-bal risoꞌ. Jeꞌ woꞌ, xwilow chi reꞌ ncamanic reh chi riyeꞌa̱b take ro̱k reꞌ i poh eh chi wilic woꞌ jenaj ricoten laj chꞌihchꞌ, chi xoybal wach cablaj richꞌimilal wilic. \v 2 Jeꞌ woꞌ, xwilow woꞌ chi reꞌ ixok reꞌreꞌ qꞌuisi̱n chic maꞌ ncꞌulic ricꞌux eh xa qꞌueric chic chi̱ꞌ ruꞌum ritiꞌquil riyeꞌjic wach sakom rihaꞌlacꞌu̱n maj ponic chic rikꞌijil chi naricꞌulic ricꞌux. \v 3 Cu reꞌ chic wi̱n ruꞌ, jenaj woꞌ chic ilo̱j xniban reꞌ kꞌe̱ꞌ xsahchic wi̱ꞌ nicꞌux. Jeꞌ wili ilo̱j xniban ar pan taxa̱j: Ar wilic cho jenaj maꞌ laj cak ri̱j wacax a̱kꞌ wilic wuku̱b na̱ chꞌi̱l lajeb chi rucꞌaꞌ eh chi xoybal wach i juꞌjun china̱ wilic woꞌ juꞌjun chi coten laj chꞌihchꞌ. \v 4 Reꞌ wacax a̱kꞌ reꞌreꞌ ximolej take cho ru̱cꞌ rije jenaj ro̱x seht reh riqꞌuihal take chꞌimi̱l wilque̱b pan taxa̱j eh xitꞌeleꞌej take cho wach acꞌal. Chiri̱j chic reꞌ, xipahba̱ꞌ cok ri̱b chiwach ixok reꞌ qꞌuisi̱n chic maꞌ nasjic i rihaꞌlacꞌu̱n. Jeꞌ reꞌ xiban reh chi na asjok nak ti i haꞌlacꞌun reꞌreꞌ naricꞌuhxam nak ti pa ricꞌux \v 5 xa reꞌ laꞌ naxasjic tꞌuch racꞌu̱n ixok reꞌreꞌ ru̱cꞌ ti juncꞌam xcꞌamaric johtok i tꞌuch haꞌlacꞌun reꞌreꞌ ru̱cꞌ i Dios ar pa riyeꞌa̱b reꞌ riban wi̱ꞌ kꞌatoj kꞌoric. Reꞌ riwi̱ꞌ chi xcꞌamaric johtok, reh chi reꞌ acꞌun wili ru̱cꞌ rinimal wach rajawric yeꞌo̱j erikꞌat kꞌoric chi quina̱ chiꞌnchel tinamit chi xa jeꞌ na chic wilic jenaj ribasto̱n chꞌihchꞌ pan kꞌab chi kꞌatoj kꞌoric. \v 6 Nok cꞌamoj chic johtok racꞌu̱n ixok reꞌreꞌ, reꞌ ixok wili xo̱j ricꞌol ri̱b chipam jenaj yeꞌa̱b chik yu̱kꞌ reꞌ maꞌxta wi̱ꞌ patanel ruꞌum chi ar tikꞌimaj cho riyeꞌa̱b ruꞌum i Dios chi cꞌolbal ri̱b. Chi jeꞌ reꞌ ajic chiwach i xib ha̱b ru̱cꞌ waki̱b poh xo̱j ricꞌol wi̱ꞌ ri̱b ixok reꞌreꞌ, xtobjic ru̱cꞌ chiꞌnchel riwaꞌ riha̱ꞌ cuꞌum take raj tzꞌeꞌ wa̱ch i Dios. \s1 Reꞌ ripꞌuhtic jenaj kꞌakꞌanic // ar pan taxa̱j \p \v 7 Chiri̱j chic wili, cu reꞌ chic wi̱n xwilow chi ar pan taxa̱j xtohkꞌic jenaj kꞌakꞌanic. Xwilow chi reꞌ raj tzꞌeꞌ wa̱ch i Dios reꞌ Que̱l ribihnal richꞌi̱l take rich aj tzꞌeꞌ wach xiꞌoquic chi kꞌakꞌanic ru̱cꞌ i maꞌ laj cak ri̱j wacax a̱kꞌ richꞌi̱l woꞌ take aj tzꞌeꞌ wach quitahkanic reh ruꞌ \v 8 xa reꞌ laꞌ reꞌ maꞌ laj cak ri̱j wacax a̱kꞌ reꞌreꞌ richꞌi̱l take quitahkanic reh maꞌ xquicuy ta ransil i kꞌakꞌanic ru̱cꞌ i Que̱l chꞌi̱l take rich aj tzꞌeꞌ wach eh naxquikꞌeb i kꞌakꞌanic reꞌreꞌ, reꞌ maꞌ laj cak ri̱j wacax a̱kꞌ chꞌi̱l take raj tahkanel maꞌ xyeꞌeric ta chic kꞌab queh chi xicahnic ar pan taxa̱j. \v 9 Jeꞌ aj reꞌ, reꞌ maꞌ laj cak ri̱j wacax a̱kꞌ reꞌreꞌ, reꞌ qꞌuih wach ribihnal wilic, jeꞌ ricab: “Reꞌ Najtir A̱kꞌ”, reꞌ “Aj Yahm” eh reꞌ “Aj Subul tinamit” woꞌ nok wilic, xcuturic cho wach acꞌal richꞌi̱l take raj tzꞌeꞌ wa̱ch eh chi jeꞌ reꞌ, reꞌ aj reꞌ i jotꞌo̱l queh take cꞌacharel chi junsut wach acꞌal. \v 10 Chiri̱j chic wili, xnibiraj ar pan taxa̱j jenaj cow laj kꞌoric chi jeꞌ wili: \q1 “Yuꞌna xcꞌuhtjic ayuꞌ pan taxa̱j chi reꞌ Dios ncoꞌlonic queh take cꞌacharel \q1 eh chi reꞌreꞌ til wilic rajawric chi kꞌatal kꞌoric. \q1 Jeꞌ woꞌ, xcꞌuhtjic woꞌ chi reꞌ Pahbamaj chi Kꞌatal Kꞌoric til wilic woꞌ rajawric! \q1 Jeꞌ reꞌ nikꞌor maj xcuturic chic jok wach acꞌal reꞌ ntzꞌakbic nak quimahc \q1 take kich aj niminel chi kꞌi̱j chi akꞌab chiwach i Dios. \q1 \v 11 Reꞌ aj tzꞌakol wach mahc reꞌreꞌ xyeꞌeric pan acꞌal cuꞌum take kich aj niminel \q1 ru̱cꞌ richꞌiquinjic quicꞌux xcaꞌn chiri̱j riquimic i Cꞌacharel \q1 reꞌ rijalwachem ri̱b chi jeꞌ jenaj Qꞌuijol Me̱ꞌ. \q1 Ruꞌum chi xquichꞌica̱ꞌ quicꞌux, reꞌ Dios xiyew pan acꞌal i aj tzꞌakol mahc reꞌreꞌ. \q1 Maꞌ xa ta ruꞌum reꞌreꞌ xiban i Dios chi jeꞌ reꞌ, jeꞌ laꞌ woꞌ ruꞌum chi reꞌ take reꞌ \q1 maꞌ tiꞌ ta xquicꞌraj quicꞌacharic chi naquicansjic je ruꞌum rikꞌormojic i cꞌuhbal yeꞌo̱j queh. \q1 \v 12 Jeꞌ reꞌ kꞌuruꞌ wihꞌok sukquil cꞌuxlis ayuꞌ pan taxa̱j. \q1 Til jeꞌ reꞌ naricꞌuluric ayuꞌ pan taxa̱j chi narisukbic kacꞌux nicꞌ paꞌ hoj qꞌuihal wilco̱j ayuꞌ \q1 raj nchel awu̱cꞌ hat-tak cꞌacharel wilca̱t tak wach acꞌal chꞌi̱l take quicꞌacharic chi chi̱ꞌ take nimak tak haꞌ, \q1 til woꞌ chic kꞌe̱ꞌ je quetal awach tak ruꞌum nok kꞌe̱ꞌ tiꞌquil nawilom tak wach ruꞌum chi reꞌ aj Yahm xcuturic chic jok wach acꞌal \q1 eh til pa risasil ricꞌa̱ wilic maj rehtꞌalim chi xa ajlamaj chic rikꞌijil wilic chi ajotꞌoric tak, nqui xkꞌormojic. \s1 Reꞌ cohsbal wach ribiral i maꞌ laj wacax a̱kꞌ chꞌi̱l i tutbe̱s xasjic rihaꞌlacꞌu̱n \p \v 13 Nok reꞌ maꞌ laj cak ri̱j wacax a̱kꞌ xilow chi xcuturic cho wach acꞌal, reꞌreꞌ xitokꞌa̱ꞌ risiqꞌuiric ri̱j ricojoric pan tiꞌcꞌaxic i tutbe̱s reꞌ xasjic tꞌuch racꞌu̱n \v 14 xa reꞌ laꞌ reꞌ Dios xiban chi xelic cho quib rixi̱cꞌ jeꞌ ricab rixi̱cꞌ nimak tak xihcꞌ reh chi pan xiqꞌuinic narelic je chiwach i wacax a̱kꞌ. Chi jeꞌ aj reꞌ kꞌuruꞌ reꞌreꞌ xo̱j woꞌ pan yeꞌa̱b chik yu̱kꞌ reꞌ maꞌxta wi̱ꞌ patanel eh ar xcoꞌljic ruꞌum i Dios chiwach i wacax a̱kꞌ reꞌreꞌ chiwach xib ha̱b ru̱cꞌ waki̱b poh. \p \v 15 Nok wilic chic ar ixok reꞌreꞌ, reꞌ wacax a̱kꞌ reꞌ chi cꞌahchiꞌ woꞌ chic risiqꞌuim ri̱j ricojoric pan tiꞌcꞌaxic i tutbe̱s reꞌreꞌ xesaj cho haꞌ pan chi̱ꞌ xa cow chic ro̱k eh xitakꞌa̱ꞌ je chiri̱j i tutbe̱s reꞌreꞌ chi ricojoric pan tiꞌcꞌaxic. Ru̱cꞌ reꞌreꞌ, reꞌ nak ra̱j chi xiqꞌuic molorok ponok ruꞌum ricowil ro̱k haꞌ reꞌreꞌ. \v 16 Xa reꞌ laꞌ reꞌ tutbe̱s reꞌreꞌ maꞌxta woꞌ bih xicꞌul maj xtobjic ruꞌum acꞌal naxmikric cho i jenaj maꞌ laj ho̱p chipam eh xitzꞌubej jok chiꞌnchel i haꞌ reꞌ xesaj cho pan chi̱ꞌ i maꞌ laj wacax a̱kꞌ reꞌreꞌ. \v 17 Ar ajic reꞌ maꞌ laj wacax a̱kꞌ reꞌreꞌ xchalic riman ricꞌa̱ ru̱cꞌ i tutbe̱s reꞌreꞌ chi maꞌ xiban ta reh eh yuꞌna reꞌ chic take ra̱ꞌ riꞌsil cho i tutbe̱s reꞌreꞌ xo̱j riban kꞌakꞌanic cu̱cꞌ. Reꞌ take reꞌ, reꞌ woꞌ take quiniminic reh riCꞌuhbal i Dios eh til nquinimej woꞌ take cꞌuhtunic bano̱j ruꞌum i kAja̱w Jesus reꞌ aj Kꞌatal Kꞌoric. \c 13 \s1 Reꞌ take chicop xilow i maꞌ // Wa̱n chi xiꞌelic cho pan haꞌ // jeꞌ woꞌ pan acꞌal \p \v 1 Chiri̱j wili, reꞌ hin xinpahꞌic pan sani̱b ar chi chi̱ꞌ maꞌ laj haꞌ. Ar ajic xwilow naxjohtic cho pan maꞌ laj haꞌ jenaj maꞌ laj chicop xa cꞌahbil chic ricaꞌybal wilic lajeb rucꞌaꞌ eh wuku̱b i na̱. China̱ juꞌjun queh lajeb chi rucꞌaꞌ wilic cojo̱j take juꞌjun coten chꞌihchꞌ eh chiwach take wuku̱b china̱ i chicop reꞌreꞌ, ar tzꞌihmbimaj take kꞌoric jeꞌ ru̱cꞌ maꞌ holohic ta laj kꞌoric chiri̱j i Dios. \v 2 Reꞌ maꞌ laj chicop reꞌreꞌ xa jeꞌ chic ri̱j jenaj maꞌ laj me̱s bahlam, reꞌ take ro̱k xa jeꞌ chic ricab take ro̱k i chicop “Oso” ribihnal eh reꞌ chi̱ꞌ xa jeꞌ chic ricab chi̱ꞌ i cakcoj. Jeꞌ reꞌ ajic, reꞌ chicop reꞌreꞌ nim wach rajawric xyeꞌeric ruꞌum i maꞌ laj wacax a̱kꞌ eh jeꞌ woꞌ xyeꞌeric riwaꞌric chi narikꞌatbic kꞌoric richꞌi̱l i maꞌ laj wacax a̱kꞌ. \v 3 Reꞌ maꞌ laj chicop reꞌreꞌ chꞌako̱j pa̱m i jenaj queh na̱ eh ruꞌum chi xa tiꞌ chic wilic xa quimic nak chic ruyꞌej, xa reꞌ laꞌ reꞌ ritiꞌquilal reꞌreꞌ xikꞌolej woꞌ chic ri̱b eh maꞌ xquimic ta woꞌ je. Ruꞌum reꞌreꞌ, reꞌ take tinamit wach acꞌal xsahchic quicꞌux eh chiri̱j chic reꞌ xquiyew quicꞌux chi tahkanic. \v 4 Jeꞌ reꞌ kꞌuruꞌ reꞌ take tinamit reꞌreꞌ xquiyew quicꞌux chi rilokꞌonjic wach i maꞌ laj chicop wili chꞌi̱l i maꞌ laj wacax a̱kꞌ reꞌ xyeꞌbic rajawric chi takꞌanic. Ruꞌum reꞌ jeꞌ wili xquikꞌor: \p «Maꞌ hab ta wach jenoꞌ til wilic rajawric jeꞌ ricab i maꞌ laj chicop wili! Maꞌ hab ta wach jenoꞌ eripaj ri̱b ru̱cꞌ! nqui take. \p \v 5 Reꞌ maꞌ laj chicop reꞌreꞌ ruꞌum chi xyeꞌeric woꞌ kꞌab reh ruꞌum i Dios chi narikꞌoric pan eht laj kꞌoric eh chi naribanam woꞌ maꞌ holohic ta laj kꞌoric chiri̱j, xyeꞌeric kꞌab reh chi nariwihꞌic rajawric chi ribanaric xa chaj bih ra̱j ribanam chiwach i xib ha̱b ru̱cꞌ waki̱b poh. \p \v 6 Chi jeꞌ reꞌ, reꞌ maꞌ laj chicop reꞌreꞌ pꞌuht woꞌ rikꞌoric chi eht chi ribanjic i maꞌ holohic ta laj kꞌoric chiri̱j i Dios eh jeꞌ woꞌ chiri̱j i Lokꞌ laj Yeꞌa̱b reꞌ nlokꞌonjic wi̱ꞌ wach i kAja̱w Dios chꞌi̱l woꞌ chiqui̱j take nicꞌ paꞌ nimal wilque̱b pan taxa̱j. \v 7 Jeꞌ woꞌ chic, reꞌ maꞌ laj chicop wili xyeꞌeric woꞌ kꞌab reh chi naripajam ri̱b cu̱cꞌ take lokꞌ laj ritinami̱t i kAja̱w Dios eh jeꞌ woꞌ chi nariyeb take pan acꞌal. Jeꞌ woꞌ xyeꞌeric woꞌ kꞌab reh chi nariwihꞌic riwaꞌric chi quina̱ take juꞌjun seht chi tinamit wach acꞌal xa nicꞌ paꞌ wach quitinamital quicꞌacharic wi̱ꞌ eh xa nicꞌ paꞌ wach quikꞌorbal quikꞌoric wi̱ꞌ. \p \v 8 Qꞌuihal queh take cꞌacharel reꞌreꞌ, xquilokꞌej wach i maꞌ laj chicop reꞌreꞌ. Reꞌ take cꞌacharel reꞌreꞌ cu pan pꞌuhtbal cho reh taxa̱j acꞌal maꞌ tzꞌihmbimaj ta cho quibihnal ruꞌum i Cꞌacharel reꞌ rijalwachem ri̱b chi jeꞌ jenaj Qꞌuijol Me̱ꞌ eh chi jeꞌ reꞌ maꞌ wilic ta chiwach i hu̱j reꞌ ritzꞌihmbaj wi̱ꞌ quibihnal take nicꞌ paꞌ nimal take cꞌacharel yeꞌo̱j chiqui̱j chi naquicꞌacharic chi junelic kꞌi̱j sakom. \p \v 9 Jeꞌ reꞌ kꞌuruꞌ ruꞌum chi naricꞌuluric i paꞌ bih tikꞌimaj chic cho wach, nipahkaj aweh tak chi chacoj tak rehtal chi coric i cꞌuta̱j rikꞌor chi jeꞌ wili: \q1 \v 10 “Wi hab wach wilic chic chiri̱j chi narojic pan che̱ꞌ, reꞌreꞌ pan che̱ꞌ woꞌ narojic. \q1 Hab wach wilic chic chiri̱j chi naricansjic ru̱cꞌ chꞌihchꞌ, ru̱cꞌ woꞌ chꞌihchꞌ naricansjic, nqui rikꞌor i kꞌoric reꞌreꞌ. \p Ru̱cꞌ reꞌreꞌ, reꞌ hin nikꞌor aweh tak chi nachalok take tiꞌcꞌaxic tikꞌimaj chic cho wach chi narichalic chana̱ tak, reꞌ hat-tak ritinami̱t i Dios chacuy tak i ransil i tiꞌcꞌaxic reꞌreꞌ eh jeꞌ woꞌ chachꞌica̱ꞌ acꞌux tak chiri̱j i kAja̱w. \s1 Reꞌ Wa̱n ncꞌuhtjic reh jenaj chic maꞌ laj chicop \p \v 11 Chiri̱j chic ruꞌ, xwilow woꞌ chi jenaj chic maꞌ laj chicop xelic cho pan acꞌal. Reꞌreꞌ wilic quib rucꞌaꞌ jeꞌ ricab rucꞌaꞌ qꞌuijol laj me̱ꞌ, xa reꞌ laꞌ maꞌ jenaj ta wach rikꞌorbal chꞌi̱l jenoꞌ me̱ꞌ maj jeꞌ laꞌ nkꞌoric maꞌ laj wacax a̱kꞌ. \v 12 Reꞌ ricab maꞌ laj chicop reꞌreꞌ ncamanic chiwach i pe̱t maꞌ laj chicop reꞌ xyeꞌbic woꞌ rajawric chi naricamanic chiwach. Reꞌ ricab maꞌ laj chicop reꞌreꞌ xiban chi reꞌ chiꞌnchel take tinamit naquilokꞌem wach i pe̱t maꞌ laj chicop reꞌ wilic nak jenaj yocꞌonak chiwach jenaj queh na̱, reꞌ xbanic chi xquimic nak je. \v 13 Reꞌ ricab maꞌ laj chicop reꞌreꞌ xiban woꞌ take nimak tak sahchbal cꞌuxlis ru̱cꞌ rajawric eh til woꞌ chic kꞌe̱ꞌ rajawric chi riban chi nkajic cho kꞌa̱kꞌ pan taxa̱j chi quiwach take tinamit. \v 14 Ruꞌum take sahchbal cꞌuxlis yeꞌo̱j kꞌab reh chi naribanam chi cꞌahchiꞌ ricamanic chiwach i pe̱t maꞌ laj chicop, jotꞌoric pa̱m quicapew-bal take cꞌacharel ayuꞌ wach acꞌal narikꞌor queh chi naquitikꞌa̱b jenaj tiyo̱x reꞌ rijalwachej i pe̱t maꞌ laj chicop reꞌ wilic nak jenaj chꞌako̱j reh na̱ chi chꞌihchꞌ chi nariquimic nak xa reꞌ laꞌ ruꞌ maꞌ xquimic ta woꞌ. \p \v 15 Jeꞌ reꞌ kꞌuruꞌ nok tikꞌimaj chic i tiyo̱x reꞌ rijalwachil i pe̱t maꞌ laj chicop, reꞌ ricab maꞌ laj chicop reꞌreꞌ xyeꞌeric kꞌab reh chi nariyeb ricꞌacharic i tiyo̱x reꞌreꞌ. Chi jeꞌ aj reꞌ, reꞌ tiyo̱x tikꞌimaj reꞌreꞌ xkꞌoric woꞌ cho eh xiban chi jarub paꞌ take maꞌ xilokꞌonic ta wach xicansaj take. \v 16 Ruꞌum aj reꞌ xiban woꞌ chi chiꞌnchel take cꞌacharel, chi nimak chi cucꞌtak, chi niba̱ꞌ chi biho̱m, chi jeꞌ choplic on maꞌ choplic quina̱ ru̱cꞌ cow laj camanic ru̱cꞌ riwaꞌric jenoꞌ ajabe̱s, chiꞌnchel tinamit xiban chi xcojoric jenaj quehtalil pa risecꞌa̱j quikꞌab on yejal quiwach. \v 17 Chi jeꞌ reꞌ maꞌ jenoꞌ chic eriban canar rilokꞌoric paꞌ bih reh on ricꞌayjic paꞌ bih reh wi maꞌ ricꞌulum i rehtalil yejal wach reꞌ ncꞌuhtjic wi̱ꞌ ribihnal on reꞌ rajlajic ri̱j ribihnal i pe̱t maꞌ laj chicop. \p \v 18 Reh chi enarak tak chiri̱j rajaljic ri̱j ribihnal i pe̱t maꞌ laj chicop reꞌreꞌ curman chi til wilic ok anoꞌjbal tak eh reꞌ wilic rinoꞌjbal chi rajaljic ri̱j i juꞌjun chi rehtalil wilic reh ribihnal i maꞌ laj pe̱t chicop reꞌreꞌ, naricojom rehtal chi reꞌ rajaljic nelic wi̱ꞌ i bihnal reꞌreꞌ, nkꞌoric chiri̱j ribihnal jenaj winak. Reꞌ rajaljic ri̱j i bihnal reꞌreꞌ riyeb reꞌ wili: Junikꞌob waki̱b roxlaj cꞌahl (666). \c 14 \s1 Reꞌ acꞌ laj bi̱ch xcaꞌn // take wahxaklajcꞌahl ikꞌob // (144,000) chi aj niminel \p \v 1 Chiri̱j aj chic ruꞌ reꞌ hin xwilow chi ar china̱ i yu̱kꞌ Siyon ribihnal reꞌ wilic ar Jerusalen, xpahꞌic cho i Cꞌacharel reꞌ rijalwachem ri̱b chi jeꞌ jenaj Qꞌuijol Me̱ꞌ, reꞌ xcansjic jeꞌ ricab riwi̱ꞌ ncansjic jenoꞌ me̱ꞌ yeꞌo̱j chi si̱. Reꞌreꞌ ar wilic chi sutumaj ri̱j cuꞌum take wahxaklajcꞌahl ikꞌob (144,000) chi aj niminel eh yejal quiwach take aj niminel reꞌreꞌ tzꞌihmbimaj ribihnal i kAja̱w Dios chꞌi̱l ribihnal i kAja̱w Jesus. \v 2 Chiri̱j chic reꞌ xnibiraj jenaj ahnic ar pan taxa̱j. Reꞌ ahnic reꞌreꞌ xa jeꞌ chic ricab cowil ahnic riban i haꞌ nankꞌehbic cho wach sak rehp on xa jeꞌ chic ricab nkꞌoric cho jenaj cow laj cohok. Reꞌ ahnic xnibiraj wili xa jeꞌ chic ricab take tzꞌuyunic riban i a̱rpa nankꞌojmojic cuꞌum take aj kꞌojonel reh. \p \v 3 Chi jeꞌ aj reꞌ, reꞌ take cꞌacharel reꞌreꞌ bi̱ch ncaꞌn chiwach i Dios reꞌ wilic chi aj kꞌatal kꞌoric, jeꞌ woꞌ chi quiwach take quejeb ricaꞌwinak chi cꞌacharel (24) reꞌ wilic quiwaꞌric jeꞌ ricab quiwaꞌric take rijeb tak winak, jeꞌ woꞌ chi quiwach take quejeb chi cꞌacharel reꞌ wilic nakꞌ quiwach chiqui̱j chi quiwach. Reꞌ cꞌahchiꞌ quibichem wach, cu acꞌ laj bi̱ch eh maꞌ jaꞌ hab ta chic jenoꞌ wach ritijem reh i bi̱ch ncaꞌn, xa reꞌ laꞌ take wahxaklajcꞌahl ikꞌob (144,000) reꞌ take coꞌlomaj chic take chi quixilac take toco̱m chic cꞌacharel aj ayuꞌ wach acꞌal xichol ribichjic i bi̱ch reꞌreꞌ. Reꞌ take cꞌacharel reꞌreꞌ, reꞌ take xwihꞌic i Dios chi acꞌ aj ehcham queh, jeꞌ ricab nbanaric cu̱cꞌ take aj camanom reꞌ quiꞌehchjic ruꞌum jenoꞌ toco̱m chic ajabe̱s nantojoric qui̱j ru̱cꞌ ajabe̱s nehchenic nak queh. \v 4 Reꞌ take cꞌacharel wili til sak wach ca̱mna maj maꞌ xquijop ta wach quinoꞌjbal ru̱cꞌ lokꞌonic tiyo̱x. Reꞌ take wili aj tahkanel woꞌ take reh Cꞌacharel reꞌ rijalwachem ri̱b chi jeꞌ jenaj Qꞌuijol Me̱ꞌ eh ruꞌum i reꞌ xa paꞌ no̱j i cꞌacharel reꞌreꞌ ar woꞌ quiꞌo̱j chiri̱j. Reꞌ take cꞌacharel wili jeꞌ ricab nok quikꞌahsjic take pe̱t wach i tic kꞌahsamaj chi si̱ chiwach i Dios, chi quixilac take toco̱m cꞌacharel aj ayuꞌ wach acꞌal xicojoric chi pe̱t aj niminel take jeꞌ ru̱cꞌ reꞌ chic i Dios chꞌi̱l i Cꞌacharel rijalwachem ri̱b chi jeꞌ jenaj Qꞌuijol Me̱ꞌ wilic chi acꞌ aj ehchenel queh. \v 5 Reꞌ take cꞌacharel wili xa sak chic wach ca̱mna maꞌ jancꞌal ta xquikꞌor chucuj laj kꞌoric eh ruꞌum reꞌ naxiwihꞌic chiwach i Dios ar chiwach i yeꞌa̱b riban wi̱ꞌ kꞌatoj kꞌoric, maꞌ jenoꞌ chucuj kꞌoric xrakmajic chi caꞌnam ta nak. \s1 Xib raj tzꞌeꞌ wa̱ch i Dios cꞌuhbalanic // ncaꞌn chiri̱j i chꞌukuj kꞌoric // naribanam i Dios \p \v 6 Reꞌ hin Wa̱n xwilow woꞌ chic chi jenaj raj tzꞌeꞌ wa̱ch i Dios xiqꞌuinic riban johtok ar pan taxa̱j. Reꞌ take maꞌ birimaj ta laj kꞌoric reꞌ maꞌ cꞌuhlel ta wach, reꞌreꞌ cꞌahchiꞌ ricꞌuhbalem queh chiꞌnchel tinamit reꞌ qꞌuihleh wach kꞌoric quikꞌoric wi̱ꞌ, reꞌ take quicꞌacharic pan tak cucꞌ tinamit on pan tak nimak tinamit ayuꞌ wach acꞌal, reꞌ rehreh wach quijaꞌquil, rehreh wach quikꞌorbal quikꞌoric wi̱ꞌ. \v 7 Reꞌ aj tzꞌeꞌ wa̱ch reꞌreꞌ jeꞌ wili cꞌahchiꞌ rikꞌorom chi cow: \p «Chayohbalej tak wach i kAja̱w Dios eh chayew tak rilokꞌil maj xponic chic rikꞌijil chi narichꞌukum kꞌoric chi quina̱ chiꞌnchel tinamit. Chalokꞌej tak wach maj reꞌreꞌ xtikꞌinic reh taxa̱j acꞌal, reꞌ xtikꞌinic reh rinimal haꞌ eh jeꞌ woꞌ take chiꞌnchel rasbal haꞌ, nqui xikꞌor. \p \v 8 Chiri̱j wili reꞌ pe̱t aj tzꞌeꞌ wa̱ch xo̱j, jenaj woꞌ chic raj tzꞌeꞌ wa̱ch i Dios xchalic. Reꞌreꞌ xkꞌoric cho chi jeꞌ wili: \p «Xsahchic chic wach rinimal tinamit reꞌ jalwachamaj ru̱cꞌ i tinamit Wawilo̱nya ribihnal. Reꞌ take cꞌacharel chipam i tinamit wili xicꞌambic quibe̱h take chiꞌnchel nimak tak tinamit chi xquicana̱ꞌ rilokꞌonjic wach i Dios xa jeꞌ na ricab xixohcꞌsaj take tinamit chi quicꞌamaric je take pan cꞌoyomal, nqui xikꞌor. \p \v 9 Chiri̱j wili nok reꞌ ricab aj tzꞌeꞌ wa̱ch xo̱j, jenaj woꞌ chic xchalic. Reꞌ ro̱x aj tzꞌeꞌ wa̱ch wili xkꞌoric cho chi cow chi jeꞌ wili: \p «Wi hab wach jenoꞌ erilokꞌej wach i maꞌ laj chicop xa cꞌahbil chic rilbal on erilokꞌej wach i tiyo̱x reꞌ tikꞌimaj ru̱cꞌ rilbal ruꞌ eh wi ericꞌul i rehtalil yejal wach on pan kꞌab, \v 10 jeꞌ wili naricꞌuluric ru̱cꞌ i cꞌacharel reꞌreꞌ: Naricuturic chipam i yeꞌa̱b koplic rikꞌakꞌil i asu̱pra wilic chipam. Jeꞌ reꞌ ajic, jeꞌ ricab nok reꞌ cꞌah laj haꞌ ntikꞌmijic chi maꞌ xilacamaj ta chꞌi̱l xa til haꞌ reh chi wilic ransil nancojoric pan culc nucꞌjic wi̱ꞌ, reꞌ Dios ruꞌum reh ricꞌa̱ chiri̱j quimahc take cꞌacharel nariyeb cho jenaj rinimal wach tiꞌcꞌaxic chi quina̱. Reꞌ Dios naribanam woꞌ chi chiwach i Cꞌacharel rijalwachem ri̱b chi jeꞌ jenaj Qꞌuijol Me̱ꞌ eh jeꞌ woꞌ chi quiwach take raj tzꞌeꞌ wa̱ch i Dios, naquicꞌulum i tiꞌcꞌaxic. \p \v 11 «Jeꞌ reꞌ kꞌuruꞌ, reꞌ take cꞌacharel nquilokꞌej wach i chicop xa cꞌahbil chic rilbal eh riban woꞌ chi reꞌ take cꞌacharel nquilokꞌej wach i tiyo̱x reꞌ tikꞌimaj ru̱cꞌ rilbal i maꞌ laj chicop reꞌreꞌ, on reꞌ take nquicꞌul rehtalil i ribihnal i chicop reꞌreꞌ, nicꞌ paꞌ qꞌuihal take cꞌacharel reꞌreꞌ maꞌ jaruj ta enquicana̱ꞌ ricꞌulmujic i tiꞌcꞌaxic. Jeꞌ ricab nok njohtic i risibil i kꞌa̱kꞌ jeꞌ woꞌ reꞌ nacaꞌnam take cꞌacharel ruꞌum reh ricꞌuluric i tiꞌcꞌaxic chi junelic i kꞌi̱j sakom, chi kꞌi̱j chi akꞌab narijohtic tok pan taxa̱j i riqꞌueric quichi̱ꞌ nacaꞌnam, nqui xikꞌor. \p \v 12 Reꞌ hin xnikꞌor take wili reh chi chiwach i tiꞌcꞌaxic reꞌreꞌ, reꞌ hat-tak ritinami̱t i Dios tiniminic tak reh riCꞌuhbal, enacuy tak ransil i tiꞌcꞌaxic reꞌreꞌ eh jeꞌ woꞌ chi enatik tak juꞌ richꞌiquinjic acꞌux tak chiri̱j i Jesus. Reꞌ aj woꞌ reꞌ riwi̱ꞌ chi xnitzꞌihmbaj reꞌ xcꞌuluric lok wili: \v 13 Wilic jenaj xkꞌoric cho ar pan taxa̱j chi jeꞌ wili cꞌahchiꞌ rikꞌorom cho wi̱n: \p «Chatzꞌihmbaj take wili: Reꞌ take quiniminic reh kAja̱w Dios kꞌe̱ꞌ ato̱b queh. Chi quiwach johtok yuꞌna, naquiquimok je, kꞌe̱ꞌ woꞌ chic holonquilal naquicꞌulum, nqui cho. \p Chiri̱j i kꞌoro̱j lok wili xnibiraj woꞌ chi jeꞌ wili rikꞌor i Lokꞌ laj Uxlabal: \p «Coric i kꞌoro̱j lok reꞌreꞌ. Reꞌ take quiniminic reh kAja̱w Dios narisukbic quicꞌux chi hiꞌlic ruꞌum chi cuxꞌic chic wach chi queh i camanic ayuꞌ wach acꞌal. Yuꞌna reꞌ chic i quisi̱ naquicꞌulum reꞌ nariyeꞌeric queh ruꞌum take i holohic laj bano̱j xcaꞌn, nqui Lokꞌ laj rUxlabal i Dios. \s1 Reꞌ Wa̱n xilow i Acꞌunbe̱s reꞌ wilic // rajawric chi quina̱ cꞌacharel // chi tzꞌuklic china̱ i jenaj sak laj su̱tzꞌ \p \v 14 Chiri̱j chic reꞌ, xinilbic johtok ar pan taxa̱j eh xwilow wach jenaj sak laj su̱tzꞌ eh china̱ i su̱tzꞌ reꞌreꞌ tzꞌuklic i Acꞌunbe̱s reꞌ wilic rajawric chi quina̱ cꞌacharel. Reꞌreꞌ wilic jenaj coten chꞌihchꞌ wach na̱ tikꞌimaj ru̱cꞌ kꞌan woric laj chꞌihchꞌ eh wilic woꞌ pan kꞌab jenaj kꞌas laj chꞌihchꞌ setꞌbal na̱ tic. \v 15 Nok cꞌahchiꞌ wilom reꞌreꞌ, jenaj chic raj tzꞌeꞌ wa̱ch i Dios xelic cho chipam i Lokꞌ laj Yeꞌa̱b reꞌ nlokꞌonjic wi̱ꞌ i Dios ar pan taxa̱j. Reꞌreꞌ xa cow chic cꞌahchiꞌ rikꞌorom cho chi jeꞌ wili chi tzꞌuklic nah su̱tzꞌ: \p «Chawehtaj ricꞌsjic i akꞌas laj chꞌihchꞌ reꞌ ncamanic chi yocꞌbal na̱ tic rehtalil chi xponic chic rikꞌijil i chꞌukuj wach kꞌoric jeꞌ ricab jenoꞌ aj jacho̱l nanponic i jachbal kꞌi̱j ricoj i rimache̱t chi yocꞌbal pitzꞌan, nqui reh. \p \v 16 Ar aj ruꞌ reꞌ tzꞌuklic na̱ su̱tzꞌ xicꞌsaj i chꞌihchꞌ chi quina̱ chiꞌnchel i tic wach acꞌal eh xisicꞌ chiꞌnchel take wach i tic wilic wach acꞌal. \v 17 Chiri̱j chic ruꞌ jenaj woꞌ chic raj tzꞌeꞌ wa̱ch i Dios xelic cho chipam i Lokꞌ laj Yeꞌa̱b reꞌ nlokꞌonjic wi̱ꞌ i Dios ar pan taxa̱j. Reꞌreꞌ wilic woꞌ jenaj kꞌas laj chꞌihchꞌ setꞌbal na̱ i tic pan kꞌab. \v 18 Chiri̱j i wili ar chiwach i lokꞌ laj yeꞌa̱b jeꞌ ricab nilbic i lokꞌ laj yeꞌa̱b cꞌatbal si̱ chiwach i Dios, xelic cho jenaj chic raj tzꞌeꞌ wa̱ch i Dios canamaj chi aj ilol reh i kꞌa̱kꞌ. Reꞌreꞌ xa cow chic pa̱m rikꞌorbal jeꞌ wili cꞌahchiꞌ rikꞌorom reh rich aj tzꞌeꞌ wa̱ch reꞌ wilic pa rikꞌab jenaj kꞌas laj chꞌihchꞌ setꞌbal na̱ tic: \p «Chawicꞌsaj i kꞌas laj chꞌihchꞌ reꞌ setꞌbal na̱ tic china̱ richeꞌlal i u̱wa wilic wach acꞌal maj reꞌ u̱wa xirak chic rikꞌaꞌnic, nqui reh. \p \v 19 Chi jeꞌ reꞌ, reꞌ raj tzꞌeꞌ wa̱ch i Dios xehtaj ricꞌsjic i kꞌas laj chꞌihchꞌ reꞌ ncamanic chi yocꞌbal ricꞌahamil i u̱wa, rehtalil chi xponic chic rikꞌijil i chꞌukuj wach kꞌoric naribanam i Dios. Ar ajic jeꞌ ricab chi reꞌ cꞌacharel nok risiqꞌuim chic i u̱wa ricoj pan jenaj yeꞌa̱b eh til woꞌ resaj ransil chi ripuchꞌuric pa̱m i u̱wa chi resmejic lok i ri̱s, jeꞌ woꞌ reꞌ i Dios til xicꞌuhtaj rinimal wach rijoskꞌil chi quina̱ take aj mahc. \v 20 Chipam i yeꞌa̱b reꞌreꞌ, reꞌ wilic lok chiri̱j i tinamit Jerusalen xyitzꞌiric take u̱wa eh naxbanaric chi jeꞌ reꞌ, xelic cho riqꞌuihal ri̱s u̱wa reꞌ rijalwachej quiquiqꞌue̱l take cꞌacharel xicꞌulbic reh tiꞌcꞌaxic. Reꞌ riqꞌuihal ri̱s u̱wa reꞌreꞌ xiban chi xa cha̱m chic pa̱m chi cu xirak johtok xak quichi̱ꞌ take cawa̱y eh xikꞌet je wach jeꞌ na hoꞌlajuj ricajwinak (75) le̱wa chi acꞌal. \c 15 \s1 Reꞌ Wa̱n nkꞌoric chiqui̱j take wuku̱b // chi raj tzꞌeꞌ wa̱ch i Dios xilow \p \v 1 Chiri̱j chic wili reꞌ hin xwilow ar pan taxa̱j jenaj woꞌ chic rinimal ehtalil sahchbal cꞌuxlis jeꞌ wili riwi̱ꞌ: Ar pan taxa̱j wilque̱b wuku̱b chi raj tzꞌeꞌ wa̱ch i Dios eh chi quijuꞌjunal yeꞌo̱j cajawric chi ribanjic jenaj queh i tiꞌcꞌaxic narichalic ayuꞌ wach acꞌal pan cohlsbal wach chiꞌnchel. Ru̱cꞌ reꞌreꞌ narimanlajic wach ricꞌuluric take tiꞌcꞌaxic reꞌ nariyeb cho i Dios ruꞌum i rinimal rijoskꞌil chiri̱j quimahc take cꞌacharel. \v 2 Chiri̱j chic ruꞌ xwilow jeꞌ jenaj rinimal haꞌ xa lemuh chic riholonquilal xilacamaj chꞌi̱l kꞌa̱kꞌ eh chi chi̱ꞌ i jeꞌ haꞌ reꞌreꞌ paꞌalque̱b chiꞌnchel take aj niminel reꞌ xquiyew pan acꞌal i maꞌ laj chicop reꞌreꞌ ruꞌum nok maꞌ xquilokꞌej ta wach, maꞌ woꞌ xquiyew ta rilokꞌil ritiyoxil tikꞌimaj ru̱cꞌ rilbal eh maꞌ woꞌ xquicꞌul ta i rehtalil ribihnal. Reꞌ take aj niminel reꞌreꞌ xyeꞌeric jenaj quikꞌo̱j ruꞌum i Dios \v 3 reꞌ xcamanic queh chi ribichjic wach i bi̱ch nlokꞌonjic wi̱ꞌ wach i Cꞌacharel reꞌ rijalwachem ri̱b chi jeꞌ jenaj Qꞌuijol Me̱ꞌ. Reꞌ bi̱ch reꞌreꞌ, xa jeꞌ chic ricab bi̱ch xiban cho najtir kꞌi̱j i Moyses reꞌ raj camanom i Dios. Reꞌ bi̱ch reꞌreꞌ jeꞌ wili rikꞌor: \q1 “Reꞌ hat kAja̱w Dios, reꞌ kꞌe̱ꞌ rinimal wach awajawric wilic, \q1 kꞌe̱ꞌ woꞌ chic coric awach eh coric woꞌ take kꞌoric naꞌn. \q1 Reꞌ aCꞌuhbal til woꞌ manlic wach ricorquil xa jeꞌ na ricab jenoꞌ be̱h xa coric chic wach. \q1 Reꞌ hat kꞌuruꞌ hat kꞌatal kꞌoric chi quina̱ chiꞌnchel tinamit \q1 \v 4 eh ruꞌum reꞌ curman chi nariyeꞌeric alokꞌil \q1 eh chiꞌnchel tinamit naquiyohbalem woꞌ awach \q1 maj xa reꞌ woꞌ hat kꞌe̱ꞌ lo̱kꞌ awaꞌric. \q1 Ruꞌum aj reꞌ chiꞌnchel nimak tak tinamit naca̱t quilokꞌem \q1 maj xcꞌutunic risakomal riholonquilal anoꞌjbal, nqui bi̱ch xcaꞌn. \p \v 5 Chiri̱j wili xwilow ar pan taxa̱j jenaj lokꞌ laj yeꞌa̱b xa jeꞌ chic ricab i najtir yeꞌa̱b reꞌ ricꞌuhtaj wi̱ꞌ ri̱b i Dios cu̱cꞌ take kama̱m katiꞌt. Chipam i yeꞌa̱b wili xteh cho i lokꞌ laj yeꞌa̱b reꞌ cꞌahchiꞌ riyeꞌeric wi̱ꞌ rilokꞌil i Dios \v 6 eh ar chipam i yeꞌa̱b reꞌreꞌ xiꞌelic cho wuku̱b chi raj tzꞌeꞌ wa̱ch i Dios reꞌ yeꞌo̱j cajawric chi ritakꞌabjic cho take wukchꞌuk wach chi tiꞌcꞌaxic naricꞌuluric chiwach acꞌal. Reꞌ take wuku̱b chi aj tzꞌeꞌ wa̱ch reꞌreꞌ xa nworwotic chic sakil quisoꞌ wilic jenaj quipa̱s chꞌihchꞌ tikꞌimaj ru̱cꞌ kꞌan woric laj chꞌihchꞌ jelic na̱ quiteleb kꞌeꞌlic jok chiꞌ quicꞌux cu nponic nah quitu̱k. \v 7 Chiri̱j i wili, jenaj queh quejeb chi cꞌacharel wilic nakꞌ quiwach chiqui̱j chi quiwach xikꞌahsaj queh wuku̱b chi aj tzꞌeꞌ wa̱ch reꞌreꞌ juꞌjun chi culc reh ucꞌunic tikꞌimaj take ru̱cꞌ kꞌan woric laj chꞌihchꞌ. Reꞌ cꞌah laj haꞌ reꞌreꞌ rijalwachej rinimal i tiꞌcꞌaxic nariyeb chi quina̱ take cꞌacharel. Reꞌ aj reꞌ naribanam i Dios reꞌ cꞌachlic chi junelic kꞌi̱j sakom, ruꞌum reh rinimal rijoskꞌil chiri̱j mahcanic ncaꞌn take tinamit. \p \v 8 Jeꞌ reꞌ ajic naxyeꞌeric queh take culc reꞌreꞌ, reꞌ lokꞌ laj yeꞌa̱b reꞌreꞌ xiban xa npokic chic i sib chipam. Jeꞌ reꞌ xiban cꞌuhtbal reh chi reꞌ wilic ar, reꞌ woꞌ Dios reꞌ kꞌe̱ꞌ woꞌ chic rajawric eh kꞌe̱ꞌ woꞌ rinimal wach rilokꞌil. Chi jeꞌ reꞌ maꞌ jenoꞌ chic xiban cok canar oquic chipam i yeꞌa̱b reꞌreꞌ cu rehtal naricuxꞌic wach take wukchꞌuk chi tiꞌcꞌaxic reꞌ naquicꞌamam cho wuku̱b chi raj tzꞌeꞌ wa̱ch i Dios. \c 16 \s1 Reꞌ take wuku̱b chi raj tzꞌeꞌ wa̱ch // i Dios wilic juꞌjun quichꞌihchꞌ // culc pan quikꞌab \p \v 1 Chiri̱j chic ruꞌ xnibiraj ar chipam i lokꞌ laj yeꞌa̱b reꞌ xa cꞌahchiꞌ woꞌ riyeꞌeric wi̱ꞌ rilokꞌil i Dios cuꞌum aj tzꞌeꞌ wa̱ch, jenaj xkꞌoric cho chi cow chi jeꞌ wili cꞌahchiꞌ rikꞌorom queh take wuku̱b chi raj tzꞌeꞌ wa̱ch i Dios: \p «Hiy tak eh chi quina̱ take cꞌacharel wilque̱b xa haj yu̱kꞌ qꞌuixca̱b chachihcaj tak cho i wilic chipam i wuku̱b chi chꞌihchꞌ culc ucꞌbal reꞌ rijalwachej rinimal tiꞌcꞌaxic riyew i Dios ruꞌum i rinimal rijoskꞌil chiri̱j quimahc take cꞌacharel, nqui queh. \p \v 2 Cu reꞌ aj ruꞌ reꞌ pe̱t aj tzꞌeꞌ wa̱ch xo̱j richihca̱j i wilic chipam i chꞌihchꞌ culc, ar china̱ take yu̱kꞌ qꞌuixca̱b eh naxiban chi jeꞌ reꞌ chiꞌnchel take cꞌacharel quicꞌulum rehtalil ribihnal i maꞌ laj chicop on nquilokꞌej wach i tiyo̱x reꞌ tikꞌimaj ru̱cꞌ rijalwachil i maꞌ laj chicop reꞌreꞌ, xpokꞌ cho jenaj maꞌ holohic ta laj kꞌa̱ chiqui̱j jeꞌ ru̱cꞌ yohbal wach tiꞌquilal riban. \v 3 Chiri̱j i wili reꞌ ricab raj tzꞌeꞌ wa̱ch i Dios xo̱j woꞌ richihca̱j i wilic chipam i chꞌihchꞌ culc, ar china̱ i rinimal haꞌ. Naxiban chi jeꞌ reꞌ, reꞌ rinimal haꞌ quicꞌric wach eh xiban xa jeꞌ chic ricab ruxla̱b quicꞌ. Jeꞌ reꞌ kꞌuruꞌ naxiban chi jeꞌ reꞌ xiquimic take chiꞌnchel quicꞌacharic chipam rinimal haꞌ reꞌreꞌ. \v 4 Chiri̱j aj ruꞌ, reꞌ ro̱x raj tzꞌeꞌ wa̱ch i Dios xo̱j richihca̱j i wilic chipam i chꞌihchꞌ culc china̱ take ro̱k haꞌ, jeꞌ woꞌ chi quina̱ take rasbal haꞌ eh chiꞌnchel reꞌreꞌ ximikric quicꞌ. \v 5 Naxiban chi jeꞌ reꞌ xnibiraj nok reꞌ raj tzꞌeꞌ wa̱ch i Dios reꞌ wilic rajawric chi quina̱ take haꞌ xikꞌor chi jeꞌ wili: \q1 «Lokꞌ laj kaDios reꞌ xawilca̱t woꞌ cho pan chꞌiquinbal cho reh i cꞌacharic \q1 eh xa na̱wihꞌic woꞌ chi junelic kꞌi̱j sakom, reꞌ hat til coric wach acꞌux. \q1 Jeꞌ woꞌ reꞌ i anoꞌjbal chi riyeꞌeric take tiꞌcꞌaxic queh take cꞌacharel wili \q1 \v 6 maj reꞌ take reꞌ xicansanic queh take aj niminel jeꞌ woꞌ take xikꞌoric aCꞌuhbal \q1 eh ruꞌum reꞌ chi tojbal wach quimahc ricꞌul woꞌ chi queh chi encuqꞌuej i quicꞌ laj haꞌ reꞌreꞌ, nqui xikꞌor. \p \v 7 Jeꞌ woꞌ xnibiraj woꞌ chic chi ar chiwach i lokꞌ laj yeꞌa̱b jeꞌ ricab nilbic i lokꞌ laj yeꞌa̱b cꞌatbal si̱ chiwach i Dios, wilic woꞌ jenaj chic xkꞌoric woꞌ cho chi jeꞌ wili: \p «K-Aja̱w Dios reꞌ kꞌe̱ꞌ woꞌ chic rinimal wach awajawric wilic, til coric nanaꞌn i takꞌanic chi nyeꞌeric tiꞌcꞌaxic chi quina̱ take cꞌacharel wili, naꞌn chi jeꞌ reꞌ ruꞌum nok coric wach acꞌux eh coric woꞌ wach akꞌorbal, nqui xikꞌor cho. \p \v 8 Chiri̱j chic ruꞌ, reꞌ ricaj raj tzꞌeꞌ wa̱ch i Dios xo̱j richihca̱j i wilic chipam i chꞌihchꞌ culc ar china̱ i kꞌi̱j. Naxiban chi jeꞌ reꞌ, reꞌ kꞌi̱j xyeꞌeric kꞌab reh chi xicꞌat take cꞌacharel ru̱cꞌ i rikꞌakꞌil. \v 9 Reꞌ take reꞌ naxicꞌahtic ruꞌum ritzꞌaꞌquilal rikꞌakꞌil i kꞌi̱j kꞌe̱ꞌ woꞌ chic naxchalic quicꞌa̱ chi xquitokꞌa̱ꞌ ritzꞌujuric johtok i Dios ruꞌum nok reꞌreꞌ wilic rinimal rajawric chi xchalic chi quina̱ take tiꞌcꞌaxic cꞌahchiꞌ quicꞌulum. Reꞌ take reꞌ maꞌ xquijal ta woꞌ wach quinoꞌjbal eh maꞌ xca̱j ta woꞌ quilokꞌem wach i Dios. \p \v 10 Jeꞌ reꞌ kꞌuruꞌ reꞌ ro̱ꞌ raj tzꞌeꞌ wa̱ch i Dios xo̱j richihca̱j i wilic chipam chꞌihchꞌ culc ar china̱ i tzꞌuka̱b reꞌ wilic wi̱ꞌ chi takꞌanic i maꞌ laj chicop xa cꞌahbil chic rilbal eh nok reꞌ aj tzꞌeꞌ wa̱ch jeꞌ reꞌ xiban, reꞌ take cꞌacharel reꞌ quicꞌulum chic i maꞌ laj chicop reꞌreꞌ chi quikꞌatal kꞌoric xicahnic pan kꞌekom. Ruꞌum reh tiꞌcꞌaxic reꞌreꞌ, reꞌ take cꞌacharel xiban chi xa nquitiw chic nah ca̱kꞌ ruꞌum ritiꞌquil cꞌahchiꞌ quicꞌulum. \v 11 Ruꞌum reh ritiꞌquil kꞌa̱ wili eh jeꞌ woꞌ ruꞌum reh tiꞌcꞌaxic chalanak chi quina̱ xquitokꞌa̱ꞌ quitzꞌujum johtok i Dios reꞌ wilic cho pan taxa̱j eh to̱b ta nak wilque̱b chic pan tiꞌcꞌaxic maꞌ xquicana̱ꞌ ta ribanaric i cꞌahbilal laj quibano̱j. \p \v 12 Chi jeꞌ reꞌ kꞌuruꞌ reꞌ riwa̱k raj tzꞌeꞌ wa̱ch i Dios xo̱j richihca̱j i wilic chipam i chꞌihchꞌ culc ar china̱ rinimal ro̱k haꞌ “E̱wrates” ribihnal. Naxiban chi jeꞌ reꞌ, xchikic jok i haꞌ reꞌreꞌ, xiban chi quibehbal chic take kꞌatal kꞌoric quichꞌi̱l take quiso̱l reꞌ take quichalic pan tak tinamit wilque̱b ar pa rijohsbal cho wi̱ꞌ i kꞌi̱j. \v 13 Ar aj ruꞌ nok cꞌahchiꞌ wilom i reꞌreꞌ, xwilow quiwach xib chi maꞌ tob laj uxlabal jeꞌ take quiwi̱ꞌ ro̱chꞌ. Jenaj queh take ro̱chꞌ reꞌreꞌ ar xelic cho pan chi̱ꞌ i maꞌ laj wacax a̱kꞌ. Reꞌ ricab ar xelic cho pan chi̱ꞌ i maꞌ laj chicop xa cꞌahbil chic rilbal. Reꞌ chic i ro̱x ar xelic cho pan chi̱ꞌ i cꞌacharel reꞌ xa chucul aj kꞌorol riCꞌuhbal i Dios. \v 14 Reꞌ take xib reꞌreꞌ, ruꞌum chi maꞌ tob laj uxlabal take, xcaꞌn take rehreh wach sachbal quicꞌux take cꞌacharel. Jeꞌ woꞌ, xiponic woꞌ cu̱cꞌ take kꞌatal kꞌoric ayuꞌ wach acꞌal chi rijohsjic quicꞌux chi rimoloric qui̱b chꞌi̱l quiso̱l chi nacoquic chi kꞌakꞌanic cu̱cꞌ take ritinami̱t i Dios reꞌ kꞌe̱ꞌ woꞌ chic rinimal wach rajawric wilic. \v 15 Ruꞌum aj reh naricꞌuluric reꞌreꞌ, reꞌ Jesus rikꞌorom woꞌ nak chic cho i wili: \p «Chacoj tak rehtal: Reꞌ nicꞌulic lok i hin naribanam xa jeꞌ ricab ncꞌulic lok jenoꞌ aj lekꞌ. Ruꞌum aj reꞌ, reꞌ hat-tak chaꞌn tak jeꞌ ricab riban i cꞌacharel reꞌ noquic chi chaꞌjanic eh chi jeꞌ reꞌ richaꞌjej ri̱j risoꞌ chi maꞌ hab ta wach enelkꞌenic reh. Reꞌ Dios rilow cho chi ato̱b reh cꞌacharel reꞌ jeꞌ reꞌ rinoꞌjbal maj jeꞌ ricab nok jenoꞌ cꞌacharel chaꞌjanic riban, to̱b ta ponok i aj lekꞌ, xa maꞌxta woꞌ ricahnic pan qꞌuixbilal ruꞌum chi reꞌ take toco̱m chic cꞌacharel enquilow nak chi maꞌxta chic risoꞌ, nqui rikꞌorom cho i Jesus. \p \v 16 Chi jeꞌ aj reꞌ, reꞌ take xib chi maꞌ tob laj uxlabal xquimol wach take kꞌatal kꞌoric chiꞌnchel tinamit wach acꞌal reh chi nacoquic chi kꞌakꞌanic ru̱cꞌ i Dios ar chipam i jenaj yeꞌa̱b “Armajeron” ribihnal pan kꞌoric hewre̱yo reꞌ kakꞌorbal i hoj ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel. \p \v 17 Chiri̱j ruꞌ chalic i riwu̱k raj tzꞌeꞌ wa̱ch i Dios xo̱j woꞌ richihca̱j pan te̱w i wilic chipam i chꞌihchꞌ culc. Naxiban chi jeꞌ reꞌ ar pan taxa̱j chipam i lokꞌ laj yeꞌa̱b reꞌ xa cꞌahchiꞌ woꞌ riyeꞌeric wi̱ꞌ rilokꞌil i Dios, xkꞌoric cho jenaj wilic cok ar reꞌ wilic wi̱ꞌ i tzꞌuka̱b reh kꞌatbal kꞌoric eh jeꞌ wili xikꞌor cho: \p «Xmanlajic chic wach chiꞌnchel i tiꞌcꞌaxic, nqui xikꞌor cho. \p \v 18 Xa reꞌ aj woꞌ reꞌ ruꞌ, xicꞌuyuꞌjic take cho cohok eh xquirehpaj cho quisakomil. Jeꞌ woꞌ, wilic take kꞌoric xbirmijic cho cu pan taxa̱j eh xiban jenaj hihc yohbal wach cowil reꞌ maꞌ woꞌ jancꞌal ta kꞌi̱j sakom ribanam cho cu richꞌihquic cho quicꞌacharic take cꞌacharel. \v 19 Jeꞌ reꞌ kꞌuruꞌ naxiban i hihc wili, xelic oxchꞌak i maꞌ laj tinamit eh reꞌ take nimak tak tinamit xihitlijic wach acꞌal. \p Reꞌ chiꞌnchel xcꞌuluric wili reꞌreꞌ ncꞌuhtunic reh chi reꞌ Dios jeꞌ ricab nanyeꞌeric i cꞌah laj haꞌ chipam jenaj chꞌihchꞌ culc, maꞌ jaruj ta xiqꞌuic pa ricꞌux riyeꞌeric cho rinimal wach tiꞌcꞌaxic china̱ i tinamit Wawilo̱nya ruꞌum reh rinimal wach ricꞌa̱ chiri̱j i quimahc take cꞌacharel quicꞌacharic ar. \v 20 Naxchalic i tiꞌcꞌaxic reꞌreꞌ, chiꞌnchel take yeꞌa̱b sutumaj qui̱j ruꞌum haꞌ, chꞌi̱l take nimak tak yu̱kꞌ sahchic quiwach, maꞌ cu ta chic xicꞌutunic take. \v 21 Jeꞌ woꞌ chic naxcꞌuluric reꞌreꞌ, ar pan taxa̱j xikꞌehbic take cho nimak tak sakꞌwach chi quina̱ tinamit, juꞌjun na quental rahlil juꞌjun. Ruꞌum reꞌreꞌ, reꞌ take tinamit xquitzꞌujlom johtok i Dios ruꞌum ritiꞌquil xbanaric queh maj reꞌ sakꞌwach reꞌreꞌ jenaj rinimal tiꞌcꞌaxic xiban queh. \c 17 \s1 Reꞌ ilo̱j chiri̱j jenaj ixok tzꞌuklic china̱ jenaj maꞌ laj cak ri̱j chicop \p \v 1 Chiri̱j chic ruꞌ xchalic jenaj queh wuku̱b chi raj tzꞌeꞌ wa̱ch i Dios reꞌ wilic juꞌjun chi chꞌihchꞌ culc pan quikꞌab, jeꞌ wili xikꞌor wi̱n: \p «Quim ayuꞌ, nanicꞌuhtam aweh i tojbal wach mahc wilic china̱ i tinamit wili. Reꞌ tinamit wili reꞌ wilic ribiral jeꞌ ricab ribiral jenoꞌ aj banol reh cꞌoyomal \v 2 reꞌreꞌ wilic china̱ i tojbal wach i mahc reꞌreꞌ ruꞌum chi reꞌreꞌ xcꞌambic quibe̱h take chiꞌnchel nimak tak tinamit chi xquicana̱ꞌ rilokꞌonjic wach i Dios, xa jeꞌ na ricab xixohcꞌsaj take reh chi xicꞌam je take pan cꞌoyomal. Jeꞌ reꞌ ajic, reꞌ take kꞌatal kꞌoric ayuꞌ wach acꞌal xcaꞌn i cꞌahbilal jeꞌ ricab chi cꞌahchiꞌ ta nak caꞌnam i cꞌoyomal, nqui wi̱n. \p \v 3 Chiri̱j chic reꞌ, reꞌ raj tzꞌeꞌ wa̱ch i Dios xiricꞌam woꞌ chic je pan jenaj chic yeꞌa̱b chi rilmijic jenaj chic ilo̱j chi hin toꞌbomaj ruꞌum i Lokꞌ laj Uxlabal, reꞌ xwilow wi̱ꞌ jenaj yeꞌa̱b chik yu̱kꞌ reꞌ maꞌxta wi̱ꞌ patanel. Chipam reꞌ ilo̱j wili xwilow woꞌ wach jenaj maꞌ laj cak ri̱j chicop maꞌ holohic ta rilbal. Reꞌ maꞌ laj cak ri̱j chicop wili reꞌ nujunak ri̱j reh take kꞌoric tzꞌujbal reh Dios, wilic woꞌ wuku̱b rina̱, wilic lajeb rucꞌaꞌ eh china̱ i chicop wili tzꞌuklic jenaj ixok \v 4 reꞌ tiklic ru̱cꞌ risoꞌ chi cak laj tzꞌih chꞌi̱l kꞌekmoyic ricakil laj tzꞌih. Reꞌ ixok wilic xa nrepretic chic riholonquil ritikꞌinjic ri̱b ru̱cꞌ kꞌan woric laj chꞌihchꞌ riban, jeꞌ woꞌ reꞌ ru̱cꞌ take holohic laj abaj qꞌuih tzꞌa̱k on ru̱cꞌ holohic laj abaj “Pe̱rla” ribihnal. Reꞌreꞌ wilic woꞌ jenaj culc pan kꞌab tikꞌimaj ru̱cꞌ kꞌan woric laj chꞌihchꞌ nujunak ru̱cꞌ cꞌah laj haꞌ nxohcꞌsonic eh ru̱cꞌ reꞌreꞌ rijalwachej i cꞌahbilal riban ru̱cꞌ ricꞌoyomal. \v 5 Jeꞌ woꞌ, yejal wach ixok wili tzꞌihmbimaj take kꞌoric reꞌ maꞌ hab ta wach nrakbic chiri̱j chaj bih ra̱j rikꞌorom eh reꞌ take kꞌoric reꞌreꞌ jeꞌ wili rikꞌor: \p «Reꞌ tinamit Wawilo̱nya wili reꞌ maꞌ holohic ta ribiral wilic, reꞌreꞌ quitutil chiꞌnchel take tinamit aj cꞌoyo̱m eh jeꞌ woꞌ quitutil woꞌ chiꞌnchel quibanic cꞌahbilal laj noꞌjbal, nqui rikꞌor. \p \v 6 Chiri̱j chic ruꞌ xwilow chi reꞌ ixok reꞌreꞌ kꞌe̱ꞌ poꞌ nchel qꞌuihal take aj niminel ricansam take je ruꞌum reh rikꞌormojic ribiral i Jesus. Reꞌ ixok wili, ru̱cꞌ i xiban reꞌreꞌ, xcahnic chi xa jeꞌ chic ricab ncahnic jenoꞌ cꞌacharel ruqꞌuej yohbal wach qꞌuihal i cꞌah laj haꞌ chi xa xohqꞌuel chic xcahnic. Reꞌ hin yohbal wach xsahchic nicꞌux naxwilow i reꞌreꞌ eh chi jeꞌ reꞌ, \v 7 reꞌ raj tzꞌeꞌ wa̱ch i Dios xikꞌor wi̱n chi jeꞌ wili: \p «Chaj waꞌric nansahchic acꞌux? Reꞌ hin nanisakomem wach aweh i maꞌ nrakmajic ta chiri̱j naxawilow wach ixok chꞌi̱l i maꞌ laj cak ri̱j chicop tzꞌuklic wi̱ꞌ reꞌ wilic wuku̱b i na̱ eh wilic lajeb rucꞌaꞌ. \v 8 Jeꞌ aj wili kꞌuruꞌ quibiral: Reꞌ maꞌ laj cak ri̱j chicop xawilow wach reꞌ woꞌ reꞌ wihꞌinak cho najtir kꞌi̱j ayuꞌ wach acꞌal eh to̱b ta yuꞌna maꞌxta nak chic ayuꞌ ruꞌum chi camnak nak chic, narijohtic woꞌ chic cho pan jul cahk reh chi naritakꞌabjic pan tiꞌcꞌaxic sachbal wach chi junpech. Jeꞌ reꞌ kꞌuruꞌ reꞌ maꞌ laj cak ri̱j chicop reꞌreꞌ, reꞌ wihꞌinak cho najtir kꞌi̱j ayuꞌ wach acꞌal xa reꞌ laꞌ yuꞌna maꞌ wilic ta chic ayuꞌ, naricꞌulic woꞌ chic lok eh ru̱cꞌ ricꞌulic kꞌe̱ꞌ narisahchic quicꞌux nicꞌ paꞌ nimal take cꞌacharel jeꞌ ru̱cꞌ cu pan pꞌuhtbal cho reh taxa̱j acꞌal maꞌ tzꞌihmbimaj ta cho quibihnal chiwach i hu̱j reꞌ tzꞌihmbimaj wi̱ꞌ quibihnal nicꞌ paꞌ nimal take yeꞌo̱j chiqui̱j chi naquicꞌacharic chi junelic kꞌi̱j sakom. \v 9 Ra̱j hat-tak wi wilic anoꞌjbal tak enarak tak chiri̱j chi coric i nanikꞌorom wili: Reꞌ wuku̱b china̱ wilic reh i maꞌ laj cak ri̱j chicop reꞌreꞌ, rijalwachej i wuku̱b chi yu̱kꞌ wilque̱b chipam i tinamit reꞌ tzꞌuklic wi̱ꞌ ixok eh jeꞌ woꞌ rijalwachej i wuku̱b chi aj kꞌatal kꞌoric. \v 10 Queh take wuku̱b chi kꞌatal kꞌoric reꞌreꞌ, hoꞌo̱b chic iqꞌuinak take lok chi kꞌatoj kꞌoric eh xiquimic chic je. Jenaj cꞌahchiꞌ chi kꞌatoj kꞌoric yuꞌna eh reꞌ jenaj chic jaꞌ ritokꞌa̱ꞌ ta kꞌatoj kꞌoric. Nachitokꞌa̱ꞌ kꞌatoj kꞌoric ruꞌ xa maꞌ naht ta woꞌ ti naribanam. \v 11 Jeꞌ woꞌ, reꞌ maꞌ laj cak ri̱j chicop wihꞌinak cho najtir kꞌi̱j reꞌ maꞌ wilic ta chic yuꞌna ruꞌum chi camnak chic, reꞌreꞌ rijalwachej i riwahxak kꞌatal kꞌoric nariwihꞌic. Reꞌ jenaj chic kꞌatal kꞌoric wili, reꞌ woꞌ jenaj chi quixilac take wuku̱b eh cꞌahchiꞌ rojic chipam i yeꞌa̱b narisahchic wi̱ꞌ wach chi junpech. \p \v 12 «Reꞌ chic take lajeb chi rucꞌaꞌ i maꞌ laj cak ri̱j chicop xawilow wach, rijalwachej take lajeb chi kꞌatal kꞌoric maꞌ jaꞌ nquicꞌul ta cajawric chi kꞌatal kꞌoric, xa reꞌ laꞌ naquicꞌul cajawric xa juncꞌam woꞌ ti nariwihꞌic cajawric chi kꞌatoj kꞌoric quichꞌi̱l i maꞌ laj cak ri̱j chicop. \v 13 Reꞌ take lajeb chi kꞌatal kꞌoric reꞌreꞌ nacaꞌnam jenaj wach cꞌuxlis chi ritobjic i maꞌ laj chicop reꞌreꞌ eh chiri̱j reꞌreꞌ, reꞌ take kꞌatal kꞌoric wili naquikꞌahsam pan kꞌab i nicꞌ paꞌ nimal i cajawric wilic. \v 14 Reꞌ aj take reꞌreꞌ chi quichꞌi̱l i maꞌ laj cak ri̱j chicop, nacucsam jenaj kꞌakꞌanic ru̱cꞌ i Cꞌacharel rijalwachem ri̱b chi jeꞌ jenaj Qꞌuijol Me̱ꞌ, xa reꞌ laꞌ ruꞌ reꞌreꞌ nariyeb take pan acꞌal chi ihchꞌilimaj cuꞌum take nicꞌ paꞌ nimal yukꞌumaj take ruꞌum i Dios eh nquichꞌica̱ꞌ woꞌ quicꞌux chiri̱j ruꞌ. Jeꞌ reꞌ nikꞌor maj reꞌreꞌ wilic chi ajabe̱s chi quina̱ chiꞌnchel take wilque̱b chi ajabe̱s take eh jeꞌ woꞌ wilic chi quinahsil take kꞌatal kꞌoric, nqui xikꞌor wi̱n. \p \v 15 Chiri̱j ruꞌ reꞌ raj tzꞌeꞌ wa̱ch i Dios xikꞌor wi̱n chi jeꞌ wili: \p «Reꞌ ro̱k haꞌ wilic chipam i tinamit xawilow wach chi tzꞌuklic wi̱ꞌ i cꞌoyo̱m, reꞌreꞌ rijalwachej take riqꞌuihal cꞌacharel reꞌ cꞌul elenak take cho chi junsut tinamit wach acꞌal ru̱cꞌ rehreh wach quikꞌorbal. \v 16 Reꞌ maꞌ laj cak ri̱j chicop chꞌi̱l take lajeb chi rucꞌaꞌ xawilow wach naribanam chi naquixowem wach i aj cꞌoyo̱m eh jeꞌ ricab nok jenoꞌ ixok ncanabjic chi maꞌxta chic risoꞌ, jeꞌ woꞌ reꞌ nacaꞌnam ruꞌ, naquicana̱b woꞌ i tinamit reꞌreꞌ chi maꞌxta chic soꞌ ribihomal eh xa ta woꞌ nak hab chic wach nariwihꞌic chipam i tinamit reꞌreꞌ. Jeꞌ woꞌ chic, jeꞌ ricab nok reꞌ cꞌuch ricꞌux i camnak chicop cu rehtal risach wach jeꞌ woꞌ reꞌ nacaꞌnam ru̱cꞌ i tinamit wili, naquisacham woꞌ wach chi junpech naquicut pan kꞌa̱kꞌ. \v 17 Jeꞌ reꞌ kꞌuruꞌ chiꞌnchel wili naricꞌuluric maj reꞌ Dios xicoj pan ca̱mna ribanaric reꞌ haj wilic i xa̱j ruꞌ chi xcaꞌn jeꞌ ricab i wili: Chi xa jenaj chic wach quicꞌux naquikꞌahsam i cajawric reh i maꞌ laj cak ri̱j chicop chi toꞌbal reh, cu rehtal narinimjic haj wilic i kꞌoro̱j cho ruꞌum i Dios. \v 18 Reꞌ aj chic ixok xawilow wach, rijalwachej i maꞌ laj tinamit reꞌ kꞌe̱ꞌ nimal rajawric wilic, ruꞌum chi reꞌ take aj kꞌatal kꞌoric xquiyew kꞌab chi naribanjic i kꞌatoj kꞌoric chi quina̱ ayuꞌ wach acꞌal, nqui wi̱n. \c 18 \s1 Reꞌ ilo̱j chiri̱j risahchic wach // i maꞌ laj tinamit Wawilo̱nya \p \v 1 Chiri̱j take wili, xwilow woꞌ chic jenaj raj tzꞌeꞌ wa̱ch i Dios kꞌe̱ꞌ nimal rajawric, xkajic cho pan taxa̱j eh naxchalic til xa nsakomonic chic i wach acꞌal xiban ru̱cꞌ risakomil. \v 2 Reꞌreꞌ xa cow chic quiqꞌuer quichi̱ꞌ chi jeꞌ wili: \q1 «Narisahchic chic wach i maꞌ laj tinamit Wawilo̱nya! \q1 Yuꞌna naricahnic chi quipatbal chic take raj toꞌo̱l aj Yahm \q1 eh jeꞌ woꞌ quiyeꞌa̱b chic take maꞌ tob laj uxlabal. \q1 Ar chipam i tinamit reꞌreꞌ nacaꞌnam woꞌ quike̱s take tzꞌiquin jeꞌ ru̱cꞌ chaweh hat-tak ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel yibel quiwach \q1 eh maꞌ kꞌoro̱j ta woꞌ quibihnal chi tare̱t chipam Cꞌuhbal Yeꞌo̱j cho reh Moyses. \q1 \v 3 Jeꞌ reꞌ naricꞌulum i tinamit reꞌreꞌ ruꞌum chi reꞌreꞌ xcꞌambic quibe̱h take chiꞌnchel nimak tak tinamit \q1 chi xquicana̱ꞌ rilokꞌonjic wach i Dios xa jeꞌ na ricab xixohcꞌsaj take tinamit chi quicꞌamaric je take pan cꞌoyomal. \q1 Jeꞌ reꞌ ajic reꞌ take kꞌatal kꞌoric ayuꞌ wach acꞌal xcaꞌn i cꞌahbilal jeꞌ ricab chi cꞌahchiꞌ ta nak caꞌnam i cꞌoyomal. \q1 Jeꞌ woꞌ, reꞌ take aj yaco̱l chi junsut wach acꞌal xcaꞌn woꞌ i cꞌahbilal ru̱cꞌ ribihomsjic qui̱b xcaꞌn. \q1 Jeꞌ reꞌ nikꞌor maj reꞌ take reꞌ xquicꞌoꞌnej quibihomal ru̱cꞌ rilokꞌoric take xa paꞌ bih jaric maꞌ curman ta woꞌ nak chi queh, nqui xikꞌor. \p \v 4 Chiri̱j ruꞌ xnibiraj woꞌ chic chi jenaj xkꞌoric cho ar pan taxa̱j chi jeꞌ wili cꞌahchiꞌ rikꞌorom: \q1 «Reꞌ hat-tak nitinami̱t telen tak cho chipam quitinamital take aj Wawilo̱nya. \q1 Ma̱ban aweh tak i mahc ncaꞌn ruꞌ reh chi maꞌxta acꞌulum aweh tak take tiꞌcꞌaxic chalic reh chi quina̱. \q1 \v 5 Reꞌ quimahc i tinamit wili kꞌe̱ꞌ woꞌ chic qꞌuihal chi eta nak ntusuric wach chiꞌnchel, \q1 cu enak rirak i rinahtil johtok na̱ taxa̱j. \q1 Ruꞌum aj reꞌ chalic reh i tiꞌcꞌaxic chi quina̱ \q1 maj reꞌ Dios maꞌ iqꞌuinak ta pa ricꞌux nicꞌ paꞌ nimal i maꞌ holohic ta laj bano̱j xcaꞌn, nqui wi̱n. \p \v 6 Ar aj ruꞌ reꞌ take takꞌamaj cho chi riyeꞌeric i tiꞌcꞌaxic chi quina̱, jeꞌ wili xkꞌormojic queh: \q1 Chaꞌn tak cho jelow-bal i tiꞌcꞌaxic xiban queh take toco̱m. \q1 Reꞌ cok ruꞌ caꞌpech ok chic johtonak wach ransil rijelow-bal i tiꞌcꞌaxic chaꞌn tak queh chiwach xcaꞌn ruꞌ. \q1 Chayew tak jenoꞌ rinimal ritiꞌquil ricꞌux xa jeꞌ ricab chi cꞌahchiꞌ ta nak atikꞌa̱b tak jenoꞌ riha̱ꞌ chi caꞌpech iqꞌuinak na̱ ricꞌahil chiwach xiyew queh toco̱m. \q1 \v 7 Reꞌ take cꞌacharel wilque̱b chipam i tinamit reꞌreꞌ \q1 kꞌe̱ꞌ woꞌ chic xquinimsaj qui̱b eh kꞌe̱ꞌ sukquilal i xicꞌacharic wi̱ꞌ. \q1 Jeꞌ ricab rinimal wach noꞌjbal xcaꞌn reꞌreꞌ, \q1 jeꞌ ok woꞌ reꞌ rinimal wach okꞌic chꞌi̱l rinimal wach tiꞌcꞌaxic chacoj chi quina̱. \q1 Jeꞌ woꞌ chic, reꞌ take reꞌ jeꞌ wili nquikꞌor pan quicꞌux: \q2 ‘Reꞌ katinamital wilic rajawric chi quina̱ chiꞌnchel tinamit \q2 eh jeꞌ ricab chi maꞌxta bih jenoꞌ tiꞌ rilow wach jenoꞌ maꞌ reꞌ ta cahnel ixok, \q2 maꞌxta woꞌ kilom wach jenoꞌ tiꞌcꞌaxic, nqui xquikꞌor. \p \v 8 «Chi jeꞌ aj reꞌ xa chiwach ti jenaj kꞌi̱j reꞌ tiꞌcꞌaxic wili narichalic chi quina̱: \q1 Reꞌ tiꞌquil cꞌuxlis, reꞌ cꞌahric, reꞌ quimic chꞌi̱l i cꞌahtic pan kꞌa̱kꞌ. \q1 Jeꞌ reꞌ ruꞌ naricꞌulum maj reꞌ Dios reꞌ kꞌe̱ꞌ woꞌ chic rinimal wach rajawric narichꞌukum kꞌoric china̱. \p \v 9 «Chi jeꞌ reꞌ kꞌuruꞌ, reꞌ aj wili naricꞌuluric ru̱cꞌ i tinamit Wawilo̱nya reꞌreꞌ: Reꞌ take kꞌatal kꞌoric ayuꞌ wach acꞌal reꞌ xcaꞌn jenaj wach cꞌuxlis ru̱cꞌ aj Wawilo̱nya chi xcaꞌn i cꞌahbilal eh jeꞌ woꞌ chi xcaꞌn i cꞌoyomal, reꞌ take reꞌ nacokꞌic ruꞌum ritiꞌquilal quicꞌux chiri̱j i tinamit reꞌreꞌ naquilow i risibil cꞌahchiꞌ rijohtic ruꞌum reh i cꞌahtic cꞌahchiꞌ ricꞌulum. \v 10 Nacaꞌn chi jeꞌ reꞌ, xa cu naht woꞌ naquipahba̱b je qui̱b chi rilmijic i cꞌahchiꞌ ricꞌulum i tinamit Wawilo̱nya ruꞌum quiyoꞌjic naroquic cho chi ewoꞌ nquicꞌul queh i tiꞌcꞌaxic xchalic china̱ i tinamit reꞌreꞌ. Chi jeꞌ reꞌ, jeꞌ wili kꞌoric cꞌahchiꞌque̱b: \q1 ‘Kꞌe̱ꞌ je quetal awach, kꞌe̱ꞌ je quetal awach i hat maꞌ laj tinamit Wawilo̱nya. \q1 Coric ruꞌ xa yohbal woꞌ nak chic wach awaꞌric naꞌn awi̱b \q1 xa reꞌ laꞌ xa ru̱cꞌ ti juncꞌam xchalic tiꞌcꞌaxic chana̱, nqui naquikꞌorom. \p \v 11 «Jeꞌ woꞌ, reꞌ take aj yaco̱l quichalic chi junsut yu̱kꞌ qꞌuixca̱b nacokꞌic woꞌ ruꞌum ritiꞌquilal quicꞌux chiri̱j tinamit reꞌreꞌ maj maꞌ hab ta chic wach narilokꞌo̱j reh quicꞌa̱y ar chipam i tinamit Wawilo̱nya. Reꞌ quicꞌa̱y take reꞌ, reꞌ take wili: \v 12 Reꞌ kꞌan woric laj chꞌihchꞌ, reꞌ sak laj chꞌihchꞌ, chꞌi̱l take holohak laj abaj qꞌuih quitzꞌakil, chꞌi̱l i holohic laj abaj “Pe̱rla” ribihnal, chꞌi̱l woꞌ take sak laj tzꞌih, cak laj tzꞌih, chꞌi̱l take tzꞌih cꞌul kꞌe̱ꞌ sakom chipam eh chꞌi̱l woꞌ take cak moyic laj tzꞌih jeꞌ ru̱cꞌ kꞌe̱ꞌ qꞌuihal quitzꞌakil. Jeꞌ woꞌ nquicꞌayej take ncꞌohnic laj tzꞌilom eh jeꞌ woꞌ take xa paꞌ bih tikꞌimaj take ru̱cꞌ ba̱k, ru̱cꞌ qꞌuih tzꞌa̱k laj che̱ꞌ, qꞌuih tzꞌa̱k laj chꞌihchꞌ chꞌi̱l woꞌ take paꞌ bih tikꞌimaj ru̱cꞌ sak laj abaj. \p \v 13 «Jeꞌ woꞌ, maꞌ hab ta chic wach narilokꞌo̱j reh quicꞌa̱y take wili: Reꞌ take ri̱j tak che̱ꞌ yeꞌbal ricꞌohonquil haꞌ, reꞌ take ncꞌohnic laj ikꞌo̱m chꞌi̱l woꞌ se̱nsa. Jeꞌ woꞌ take ncꞌohnic laj ikꞌo̱m ncojoric wach tzꞌih, jeꞌ woꞌ take latzbal che̱ꞌ chꞌi̱l i cꞌah laj haꞌ nxohcꞌsonic eh chꞌi̱l woꞌ i yolic laj ikꞌo̱m. Maꞌ xa ta reꞌreꞌ, jeꞌ woꞌ take holohic laj rikꞌoril caxlan wiꞌc chꞌi̱l ixi̱m, jeꞌ woꞌ take aj ihkom laj chicop chꞌi̱l take me̱ꞌ, take cawa̱y, take behsbal, take cꞌacharel quicꞌayjic chipam cow laj camanic eh chꞌi̱l woꞌ take sol cꞌayamaj take chi reh kꞌakꞌanic. \v 14 Ruꞌum aj reꞌ, reꞌ take cꞌacharel reꞌreꞌ jeꞌ wili naquikꞌorom reh maꞌ laj tinamit Wawilo̱nya: \q1 ‹Chiꞌnchel i nicꞌ paꞌ nimal xayew wi̱ꞌ acꞌux chi nariwihꞌic aweh maꞌxta chic awilom wach. \q1 Ayuꞌ xcahnic suk laj cꞌacharic nponic chawach eh xkꞌehbic woꞌ abihomal chi junpech, nqui naquikꞌorom. \p \v 15 «Jeꞌ reꞌ kꞌuruꞌ reꞌ take aj yaco̱l reꞌreꞌ, reꞌ xibihomric ru̱cꞌ i cꞌa̱y ncaꞌn ru̱cꞌ i tinamit Wawilo̱nya nacokꞌic chi xa tiꞌ chic pan quicꞌux eh ruꞌum quiyoꞌjic chi ewoꞌ nchalic tiꞌcꞌaxic chi quina̱ i xchalic chi quina̱ i tinamit reꞌreꞌ xa cu naht chic naquipahꞌic je chi rilmijic reꞌ xicꞌul i tinamit reꞌreꞌ. \v 16 Jeꞌ aj wili naquikꞌorom naquipahꞌok chi rilmijic: \q1 ‹Reꞌ maꞌ laj tinamit Wawilo̱nya xa jeꞌ na ricab jenaj ixok reꞌ xa holohic chic risoꞌ ricoj chiri̱j \q1 jeꞌ ru̱cꞌ tikꞌimaj ru̱cꞌ sak laj tzꞌih, on cak laj tzꞌih, on ru̱cꞌ tzꞌih cꞌul kꞌe̱ꞌ sakom chipam \q1 eh rixoyej woꞌ ri̱b ru̱cꞌ kꞌan woric laj chꞌihchꞌ, \q1 jeꞌ woꞌ reꞌ ru̱cꞌ holohak laj abaj qꞌuih quitzꞌakil. \q1 Coric ruꞌ chi je nak reꞌ ritikꞌinjic ri̱b riban, \q1 xa reꞌ laꞌ yuꞌna kꞌe̱ꞌ je quetal wach i maꞌ laj tinamit reꞌreꞌ \q1 \v 17 maj xa ru̱cꞌ ti juncꞌam xsahchic wach i ribihomal nak wilic reh, nqui naquikꞌorom. \p «Jeꞌ woꞌ, reꞌ take nicꞌ paꞌ nimal quitakꞌanic chipam i nimak tak cano̱wa chꞌi̱l woꞌ take aj behsenel reh, chꞌi̱l woꞌ chiꞌnchel take quicamanic na̱ haꞌ xa cu naht woꞌ naquipahba̱b cho qui̱b \v 18 naquilow rijohtic risibil i maꞌ laj tinamit Wawilo̱nya chi cꞌahchiꞌ ricꞌahtic eh ru̱cꞌ reꞌreꞌ jeꞌ wili naquikꞌorom: \p ‹Haj chic enchalic jenoꞌ tinamit jeꞌ ricab rilokꞌil i maꞌ laj tinamit wili, nqui naquikꞌorom. \p \v 19 «Chi rehtalil aj chi wilic jenaj rinimal tiꞌquil cꞌuxlis cu̱cꞌ take cꞌacharel reꞌreꞌ, naquipokem poklaj pan quina̱ eh nacoquic chi okꞌic chi xa jeꞌ chic wili naquikꞌorom: \q1 ‹Kꞌe̱ꞌ je quetal wach i maꞌ laj tinamit wili \q1 maj to̱b ta xa ru̱cꞌ ribihomal xibihomric take aj ehcham nimak tak cano̱wa china̱ rinimal haꞌ, \q1 xa chi juncꞌam woꞌ ti xsahchic wach ribihomal, nqui naquikꞌorom. \q1 \v 20 «Jeꞌ reꞌ nok reꞌ hat-tak wilca̱t tak ar pan taxa̱j sukbok acꞌux tak chi reꞌ tinamit reꞌreꞌ xicꞌul chic ritiꞌcꞌaxic. \q1 Sukbok woꞌ acꞌux hat-tak lokꞌ laj ritinami̱t i Dios, \q1 jeꞌ woꞌ hat-tak pahbamaj chi nahsil cꞌamol quibe̱h aj tahkanel reh Dios, chꞌi̱l woꞌ hat-tak aj kꞌorol riCꞌuhbal \q1 maj reꞌ tiꞌcꞌaxic xchalic china̱ tinamit reꞌreꞌ xchalic chi yeꞌbal jelow-bal i tiꞌcꞌaxic ribanam cho aweh tak, \q1 nqui xkꞌormojic queh take takꞌamaj chi nariyeb i tiꞌcꞌaxic chi quina̱ take aj Wawilo̱nya. \p \v 21 Chiri̱j chic ruꞌ, cꞌuhtbal reh chi reꞌ tiꞌcꞌaxic narichalic china̱ i maꞌ laj tinamit Wawilo̱nya, ar aj ruꞌ jenaj raj tzꞌeꞌ wa̱ch i Dios reꞌ kꞌe̱ꞌ nimal wach rajawric xichop cho jenaj maꞌ laj abaj jeꞌ ricab nimal jenaj maꞌ laj queꞌbal ixi̱m eh xicut jok chipam rinimal haꞌ chi jeꞌ wili cꞌahchiꞌ rikꞌorom: \q1 «Jeꞌ ricab sahchic wach xiban abaj wili jeꞌ woꞌ reꞌ narisahchic awach i hat-tak cꞌacharel reh maꞌ laj tinamit Wawilo̱nya. \q1 Nachacꞌul tak jeꞌ reꞌ, maꞌ jaruj ta chic narilmijic awach tak \q1 \v 22 eh maꞌ woꞌ jaruj ta chic naribirmijic chipam atinami̱t tak \q1 take bi̱ch nbanjic ru̱cꞌ a̱rpa, nbanjic ru̱cꞌ su̱b, jeꞌ woꞌ reꞌ ru̱cꞌ take caxlan su̱b. \q1 Jeꞌ woꞌ, maꞌ jenoꞌ chic camanom naricamanic awu̱cꞌ tak \q1 eh maꞌ woꞌ eta chic nbirmijic i ahnic riban i abaj queꞌbal wach ixi̱m. \q1 \v 23 Jeꞌ woꞌ chic, maꞌ jenoꞌ chic sakombal narikopic chipam ayeꞌa̱b tak \q1 eh maꞌxta woꞌ chic quiyeb quikꞌorbal take aj caxa̱ra chipam take ninkꞌi̱j reh caxarahil. \q1 Nicꞌ paꞌ nimal kꞌoro̱j wili til naricꞌuluric \q1 maj reꞌ take awaj yaco̱l tak xquinimsaj qui̱b ruꞌum chi kꞌe̱ꞌ woꞌ chic quiwaꞌric \q1 chiwach take toco̱m chic cꞌacharel ayuꞌ wach acꞌal \q1 eh jeꞌ woꞌ ruꞌum chi xajotꞌ tak quicapew-bal take tinamit wach acꞌal naxacꞌuhtaj tak queh i waranic i naꞌn tak, nqui raj tzꞌeꞌ wa̱ch i Dios. \p \v 24 Jeꞌ aj reꞌ riwi̱ꞌ kꞌuruꞌ, xinwilow i hin nok china̱ i maꞌ laj tinamit Wawilo̱nya til chalic reh i rinimal tiꞌcꞌaxic eh jeꞌ reꞌ naricꞌuluric ru̱cꞌ maj chipam ruꞌ wilque̱b take cꞌacharel reꞌ xicansanic queh take aj kꞌorol riCꞌuhbal i Dios eh queh take aj niminel reh Dios reꞌ take lokꞌ laj ritinami̱t. Jeꞌ woꞌ chic ruꞌum reh take aj Wawilo̱nya wili xicansjic take riqꞌuihal cꞌacharel reh toco̱m chik yu̱kꞌ qꞌuixca̱b ayuꞌ wach acꞌal. \c 19 \s1 Reꞌ rilokꞌonjic wach i Dios // xbanaric ruꞌum reh risacharic // wach i tinamit Wawilo̱nya \p \v 1 Chiri̱j chic ricꞌuhtjic wi̱n nicꞌ wach risahchic wach i tinamit Wawilo̱nya, reꞌ hin xnibiraj chi xa cow chic kꞌoric xcaꞌn cho juntuhm chi tinamit ar pan taxa̱j eh jeꞌ wili cꞌahchiꞌ quikꞌorom: \q1 «Yeꞌerok rilokꞌil i Dios maj xa reꞌ woꞌ reꞌ ncoꞌlonic keh eh xa reꞌ woꞌ reꞌ kꞌe̱ꞌ nimal wach rajawric. \q1 Jeꞌ woꞌ, xa reꞌ woꞌ reꞌ sutumaj ri̱j ruꞌum i riholonquilal i sakom wilic wi̱ꞌ. \q1 \v 2 Yeꞌerok woꞌ rilokꞌil maj reꞌ kꞌatoj kꞌoric riban ru̱cꞌ coric wach cꞌuxlis riban \q1 eh coric woꞌ wach rikꞌorbal. \q1 Ruꞌum aj reꞌ xiban chi xchalic i tiꞌcꞌaxic china̱ i tinamit Wawilo̱nya \q1 reꞌ wilic ribiral chi aj cꞌoyo̱m ruꞌum nok reꞌ tinamit reꞌreꞌ jeꞌ ricab nok jenoꞌ ixok ncꞌambic be̱h pan cꞌoyomal, \q1 xicꞌam woꞌ quibe̱h take cꞌacharel wach acꞌal chi rilokꞌonjic wach take tiyo̱x. \q1 Jeꞌ woꞌ chic reꞌ Dios xiban chi xicansjic take aj Wawilo̱nya \q1 eh ru̱cꞌ reꞌreꞌ xyeꞌeric jelow-bal reh i nicꞌ paꞌ nimal tiꞌcꞌaxic xiban \q1 queh take quiniminic reh takꞌanic ribanam i Dios chi naquicamanic wi̱ꞌ, nqui take. \p \v 3 Chiri̱j chic ruꞌ xquikꞌor woꞌ chic chi jeꞌ wili: \q1 «Yeꞌerok rilokꞌil i Dios maj reꞌ risibil i tinamit reꞌreꞌ \q1 xa npokic woꞌ naricahnic chi junelic i kꞌi̱j sakom, nqui take. \p \v 4 Cu reꞌ aj ruꞌ, reꞌ take quejeb ricaꞌwinak (24) chi cꞌacharel reꞌ wilic quiwaꞌric jeꞌ ricab quiwaꞌric take rijeb tak winak, quichꞌi̱l take cꞌacharel reꞌ wilic nakꞌ quiwach chiqui̱j chi quiwach xquilokꞌej wach i Dios reꞌ tzꞌuklic chipam ritzꞌukꞌa̱b reh kꞌatbal kꞌoric. Til xquixucꞌa̱ꞌ qui̱b chiwach chi xquikꞌor chi jeꞌ wili: \q1 «Yeꞌerok aj rilokꞌil i Dios \q1 maj til jeꞌ reꞌ xcꞌuluric ru̱cꞌ tinamit reꞌreꞌ, nqui take. \p \v 5 Chiri̱j chic reꞌ, ar reꞌ wilic wi̱ꞌ i tzꞌuka̱b reh kꞌatbal kꞌoric, ar xkꞌoric cho jenaj chi jeꞌ wili xikꞌor cho: \q1 «Reꞌ hat-tak reꞌ tiniminic tak reh take takꞌanic ribanam i Dios chi na̱camanic tak wi̱ꞌ, \q1 chalokꞌej tak wach i Dios to̱b ta nchel xa nim chic awaꞌric on xa maꞌxta ti awaꞌric tak, nqui. \p \v 6 Chiri̱j chic ruꞌ xnibiraj woꞌ chic nok juntuhm chi cꞌacharel xa jeꞌ chic ricab cowil ahnic riban i haꞌ nankꞌehbic cho wach sak rehp on xa jeꞌ chic ricab nkꞌoric cho jenaj cow laj cohok i kꞌoric xcaꞌn cho chi jeꞌ wili: \q1 «Yeꞌerok rilokꞌil i Dios reꞌ kꞌe̱ꞌ woꞌ chic rinimal wach rajawric wilic \q1 maj xa reꞌ wach reꞌ nkꞌatbic kꞌoric china̱ chiꞌnchel cꞌacharel. \q1 \v 7 Kalokꞌej aj tak wach i Dios kꞌuruꞌ eh sukbok kacꞌux \q1 maj yuꞌna reꞌ chiho̱j wach chi naribanam chi ehqꞌuenbe̱s, \q1 tiklic chic chi naribanam chic caxa̱ra ruꞌum chi xponic chic rikꞌijil i caxarahil \q1 ru̱cꞌ i Cꞌacharel reꞌ rijalwachem ri̱b chi jeꞌ jenaj Qꞌuijol Me̱ꞌ. \q1 \v 8 Jeꞌ reꞌ kꞌuruꞌ reꞌ chiho̱j chic chi rehqꞌue̱n i Cꞌacharel \q1 reꞌ rijalwachem ri̱b chi jeꞌ jenaj Qꞌuijol Me̱ꞌ xyeꞌeric reh i risoꞌ reh caxarahil \q1 jeꞌ ru̱cꞌ til kꞌe̱ꞌ qꞌuih tzꞌa̱k ruꞌum richakꞌwachquilal \q1 eh xa nrepretic woꞌ chic risakil. \q1 Reꞌ holohic laj tzꞌih wili rijalwachej i coric wach noꞌjbal \q1 xcaꞌn take ritinami̱t i Dios sak chic wach quinoꞌjbal, nqui take. \p \v 9 Chiri̱j chic ruꞌ reꞌ raj tzꞌeꞌ wa̱ch i Dios jeꞌ wili xikꞌor wi̱n: \p «Chatzꞌihmbaj take kꞌoric wili: Ato̱b je queh i yukꞌumaj take chi wiꞌc chipam i ninkꞌi̱j reh ricaxarahil i Cꞌacharel reꞌ rijalwachem ri̱b chi jeꞌ jenaj Qꞌuijol Me̱ꞌ, nqui xikꞌor wi̱n. \p Jeꞌ woꞌ xikꞌor wi̱n chi jeꞌ wili: \p «Chiꞌnchel take kꞌoric wili, til rikꞌorbal i kAja̱w Dios. Jeꞌ reꞌ nok til manlic coric wach take, nqui woꞌ wi̱n. \p \v 10 Ruꞌum reꞌreꞌ, reꞌ hin xnixucꞌa̱ꞌ wi̱b chiwach raj tzꞌeꞌ wa̱ch i Dios eh nok oquic nak chic wi̱n chi rilokꞌonjic wach, reꞌreꞌ jeꞌ wili xikꞌor wi̱n: \p «Ma̱ban jeꞌ reꞌ! Ma̱lokꞌej niwach i hin maj xa hin woꞌ ti raj camanom i Dios jeꞌ ricab nok wilca̱t i hat chꞌi̱l woꞌ take awas acha̱kꞌ aj niminel reꞌ quiniminic reh cꞌuhtunic bano̱j take ruꞌum i Jesus eh reꞌ take cꞌuhtunic reꞌreꞌ, reꞌ woꞌ take xiyew i Lokꞌ laj Uxlabal chi narikꞌormojic cuꞌum take hab wach xyeꞌeric kꞌoric queh chi naquikꞌorom. Jeꞌ reꞌ ajic xa reꞌ woꞌ Dios nariyeꞌeric rilokꞌil, nqui xikꞌor wi̱n. \s1 Reꞌ iloj xiban i Wa̱n chiri̱j i jenaj // tzꞌuklic china̱ jenaj sak ri̱j cawa̱y \p \v 11 Chiri̱j chic ruꞌ xwilow chi reꞌ taxa̱j xteh je pa̱m eh chi jeꞌ reꞌ xwilow wach jenaj sak ri̱j cawa̱y eh china̱ tzꞌuklic i Jesus reꞌ nkꞌormojic chi reꞌreꞌ nbanic chi nmanlajic wach i nicꞌ paꞌ nimal kꞌoro̱j ruꞌum i Dios eh jeꞌ woꞌ til aj chꞌiquem cꞌuxlis chiri̱j i rikꞌormojic i coric. Maꞌ xa reꞌ ta reꞌ, coric laꞌ woꞌ wach ricꞌux chi kꞌatoj kꞌoric eh jeꞌ woꞌ chi kꞌakꞌanic cu̱cꞌ take raj ixowonel. \v 12 Reꞌ Jesus reꞌreꞌ xa quirepretic chic take nakꞌ wach xa jeꞌ chic take xak kꞌa̱kꞌ. Jeꞌ woꞌ yohbal wach take coten laj chꞌihchꞌ wilic chi xoybal wach na̱ eh yejal wach wilic woꞌ jenaj bihnal tzꞌihmbimaj chiwach, reꞌ xa reꞌ wach reꞌ nehtꞌalanic reh chaj bih ra̱j rikꞌorom. \v 13 Jeꞌ woꞌ xa quicꞌ chic riban risoꞌ eh reꞌ wili cojo̱j chi ribihnal: “Reꞌ aj Sakomonel Wach Noꞌjbal wilic chipam riCꞌuhbal i Dios”, nankꞌoric. \p \v 14 Chiri̱j reꞌ xwilow chi reꞌ Jesus xchalic ayuꞌ wach acꞌal eh xa jeꞌ chic ricab juntuhm ok chi sol ntahkanic reh, chi tahkamaj woꞌ cho cuꞌum take raj tzꞌeꞌ wa̱ch i Dios aj pan taxa̱j. Reꞌ take aj tzꞌeꞌ wa̱ch reꞌreꞌ xa sak chic i quisoꞌ wilic chiqui̱j eh maꞌ woꞌ chꞌuwaꞌ ta soꞌ wach, tzꞌukuk take ri̱j cawa̱y sak qui̱j. \v 15 Jeꞌ woꞌ chic, xwilow woꞌ chi reꞌ rikꞌorbal reꞌ ncamanic reh chi ricamanbal, xa jeꞌ chic maꞌ laj cꞌul kꞌas re̱ chꞌihchꞌ. Ru̱cꞌ rikꞌorbal reꞌreꞌ riban chi reꞌ take cꞌacharel reh juꞌjun chi tinamit reꞌ maꞌ nca̱j ta quiniminic reh nquicꞌul i tiꞌcꞌaxic. Jeꞌ woꞌ chic, xwilow woꞌ chi reꞌreꞌ riban ricamaj ru̱cꞌ rinimal rajawric jeꞌ ricab rajawric wilic aj chaꞌjanel me̱ꞌ nok wilic pa rikꞌab richꞌimim wilic ribolix laj chꞌihchꞌ china̱. Jeꞌ ricab nok reꞌ cꞌacharel resaj ransil chi ripuchꞌuric pa̱m i u̱wa chi resmejic lok i ri̱s, jeꞌ woꞌ reꞌ i Jesus naribanam woꞌ chi reꞌ Dios reꞌ kꞌe̱ꞌ nimal wach rajawric, naresam rinimal wach ricꞌa̱ chi quina̱ take aj mahc chi riyeꞌeric cho tiꞌcꞌaxic chi quina̱. \v 16 Chiri̱j lok chiꞌnchel reꞌreꞌ, xinwilow woꞌ chi ar chiwach risoꞌ wilic waritu̱k tzꞌihmbimaj take kꞌoric kꞌoro̱j chiri̱j chi jeꞌ wili: “Reꞌ wili i Kꞌatal Kꞌoric reꞌ wilic rajawric chi quina̱ chiꞌnchel take kꞌatal kꞌoric, nqui rikꞌor. Jeꞌ woꞌ rikꞌor chi jeꞌ wili: “Reꞌ woꞌ wili Ajabe̱s reꞌ wilic rajawric chi quina̱ take chiꞌnchel ajabe̱s, nqui rikꞌor i kꞌoric tzꞌihmbimaj. \p \v 17 Chiri̱j chic rilmijic i tzꞌuklic nah sak ri̱j cawa̱y, reꞌ hin xwilow nok jenaj raj tzꞌeꞌ wa̱ch i Dios paꞌlic chiwach i kꞌi̱j, xa cow chic rikꞌoꞌrej je take cꞌuch chi jeꞌ wili cꞌahchiꞌ rikꞌorom je queh: \p «Quim tak. Chamol awi̱b tak. Tiklic jenaj awaꞌ tak ruꞌum i Dios. \v 18 Nachirak rikꞌijil chacꞌux aweh tak i quitiꞌjolal take kꞌatal kꞌoric eh jeꞌ woꞌ reꞌ quitiꞌjolal take sol chꞌi̱l tak cꞌamol quibe̱h. Jeꞌ reꞌ nok chacꞌux aweh tak i quitiꞌjolal take cꞌacharel nimak eh chi cucꞌ tak quiwach. Chacꞌux woꞌ aweh tak i quitiꞌjolal take cawa̱y chꞌi̱l woꞌ quitiꞌjolal take cꞌacharel quibehic china̱. Chacꞌux woꞌ aweh tak i quitiꞌjolal take cꞌacharel choplic on maꞌ choplic quina̱ ru̱cꞌ cow laj camanic ru̱cꞌ riwaꞌric jenoꞌ ajabe̱s, nqui cꞌahchiꞌ rikꞌorom queh. \p \v 19 Chiri̱j chic ruꞌ reꞌ hin xwilow wach i maꞌ laj chicop xa cꞌahbil chic rilbal, chꞌi̱l woꞌ take kꞌatal kꞌoric ayuꞌ wach acꞌal eh chꞌi̱l woꞌ take qꞌuih tuhm chi sol quimolom qui̱b chi kꞌakꞌanic ru̱cꞌ i tzꞌuklic nah sak ri̱j cawa̱y chi richꞌi̱l woꞌ take raj tzꞌeꞌ wa̱ch reꞌ quihchꞌilinic reh chi riso̱l. \v 20 Xa reꞌ laꞌ reꞌ tzꞌuklic china̱ i sak ri̱j cawa̱y xbanic canar i kꞌakꞌanic eh chi jeꞌ reꞌ xchoporic woꞌ i maꞌ laj chicop xa cꞌahbil chic rilbal. Naxchoporic ruꞌ, xchoporic woꞌ i chucul aj kꞌorol riCꞌuhbal i Dios. Reꞌ aj kꞌorol wili ar nak ricꞌul rajawric ru̱cꞌ i maꞌ laj chicop chi ribanaric take sahchbal cꞌuxlis eh chi ru̱cꞌ take sachbal cꞌuxlis reꞌreꞌ kꞌe̱ꞌ take cꞌacharel xijotꞌ. Chi jotꞌo̱j chic quicapew-bal, reꞌ take reꞌ xquicꞌul i rehtalil ribihnal i maꞌ laj chicop eh xquilokꞌej woꞌ wach i tiyo̱x reꞌ tikꞌimaj ru̱cꞌ rijalwachil i maꞌ laj chicop reꞌreꞌ. Naxichoporic aj take quib reꞌreꞌ, reꞌ maꞌ laj chicop chꞌi̱l i raj kꞌorol, xicuturic chi cꞌacha̱ch take ar chipam i yeꞌa̱b reꞌ xa ntenic chic cho rikꞌakꞌil eh xa sute̱n chic pa̱m chi asu̱pra reꞌ xa nquihic chic richuhil. \v 21 Chiri̱j reꞌ, reꞌ chic take riqꞌuihal quiso̱l take kꞌatal kꞌoric xmoloric quiwach chi naquicansjic eh jeꞌ ricab nok jenaj cꞌul kꞌas reh chꞌihchꞌ ncojoric chi cansbal, reꞌ xcamanic reh i tzꞌuklic china̱ i sak ri̱j cawa̱y, reꞌ i rikꞌorbal reꞌ xitakꞌa̱ꞌ wi̱ꞌ quicansjic take sol reꞌreꞌ. Naxiban chi jeꞌ reꞌ, chiꞌnchel take cꞌuch xquinuksaj qui̱b chi coric ru̱cꞌ ricꞌuxuric quitiꞌjolal take chiꞌnchel take xicansjic reꞌreꞌ. \c 20 \s1 Reꞌ chaj bih take xcꞌuluric // naxtzꞌaparic na̱ i maꞌ laj jul cahk \p \v 1 Chiri̱j ruꞌ xwilow woꞌ chic i jenaj raj tzꞌeꞌ wa̱ch i Dios reꞌ xkajic cho pan taxa̱j wilic pan kꞌab i jenaj maꞌ laj cꞌaham chꞌihchꞌ chꞌi̱l i tehbal ritzꞌapa̱b na̱ i jenaj maꞌ laj jul cahk. \v 2 Reꞌreꞌ xichop i maꞌ laj cak ri̱j wacax a̱kꞌ reꞌ qꞌuih wach ribihnal wilic, jeꞌ ricab nkꞌormojic reh wili: “Reꞌ Najtir A̱kꞌ”, “Reꞌ Aj Yahm” eh “Reꞌ Aj Subul Tinamit”. Reꞌ aj tzꞌeꞌ wa̱ch reꞌreꞌ maꞌ xa ta reꞌreꞌ xiban jeꞌ laꞌ woꞌ xibacꞌ i wacax a̱kꞌ chi cꞌaham chꞌihchꞌ reh chi naricahnic bacꞌlic chiwach caꞌikꞌob lajcꞌahl (1,000) ha̱b. \v 3 Chi jeꞌ reꞌ xicut jok chipam i maꞌ laj jul cahk reꞌreꞌ. Chiri̱j chic ruꞌ, xilutzꞌ i tzꞌapbal na̱ i maꞌ laj jul cahk reꞌreꞌ ru̱cꞌ i tzꞌapbal wilic pa rikꞌab eh xicoj jenaj rehtalil reꞌ tzꞌihmbimaj wi̱ꞌ chi jeꞌ wili: “Maꞌ hab ta wach naritehbic reh i tzꞌapbal na̱ wili”. Jeꞌ reꞌ xiban reh chi reꞌ cak ri̱j wacax a̱kꞌ maꞌxta chic relic cho chi quijotꞌoric take nimak tak tinamit cu rehtal chic nponic wach caꞌikꞌob lajcꞌahl (1,000) ha̱b eh chiri̱j ruꞌ na woꞌ chic richejeric cho juncꞌam ok. \p \v 4 Chiri̱j rilmijic i chaj bih xicꞌul i maꞌ laj cak ri̱j wacax a̱kꞌ, reꞌ hin xwilow woꞌ chic i wili: Ar pan taxa̱j reꞌ wilque̱b wi̱ꞌ take tzꞌuka̱b reh kꞌatbal kꞌoric xquitzꞌuka̱ꞌ qui̱b take yeꞌo̱j cajawric chi banoj chꞌukuj kꞌoric. Quichꞌi̱l take reꞌ, xwilow woꞌ quiwach take cꞌacharel xesmejic lok calak chi cansbal queh ruꞌum rikꞌormojic ribiral i Jesus, jeꞌ woꞌ ruꞌum reh rikꞌormojic riCꞌuhbal i Dios. Reꞌ take reꞌ jeꞌ ru̱cꞌ take maꞌ xquilokꞌej ta wach i maꞌ laj chicop, maꞌ woꞌ xquilokꞌej ta wach i tiyo̱x reꞌ ncaꞌyic jeꞌ ricab i chicop reꞌreꞌ. Reꞌ take reꞌ maꞌ xquicana̱ꞌ ta woꞌ qui̱b chi xcojoric quehtalil yejal quiwach on nah quikꞌab. Ruꞌum aj chi maꞌ ncaꞌn ta chi jeꞌ reꞌ, reꞌ take reꞌ xicꞌacharic woꞌ chic cho ricaꞌpech eh xquicꞌul quiwaꞌric chi chꞌukuj kꞌoric chiwach caꞌikꞌob lajcꞌahl (1,000) ha̱b. Jeꞌ reꞌ chꞌukuj kꞌoric xcaꞌn chꞌi̱l i Ajabe̱s Jesus reꞌ Pahbamaj chi Kꞌatal Kꞌoric. \v 5 Reꞌ riqꞌuic lok take ha̱b reꞌreꞌ xcojoric ribihnal chi jeꞌ wili: “Reꞌ rikꞌijil cuctic woꞌ chic cho chi cꞌacharic take aj niminel”. Chiwach aj rikꞌijil reꞌreꞌ, reꞌ take toco̱m chic cꞌacharel reꞌ xiquimic woꞌ je chi maꞌ xquinimej ta i Dios maꞌxta riyeꞌeric queh i cuseꞌsbal chi nacuctic woꞌ chic cho, cu reꞌ laꞌ chic nacucsjic cho nok iqꞌuinak chic lok rikꞌijil take ha̱b reꞌreꞌ. \p \v 6 Jeꞌ reꞌ ajic ruꞌum nok maꞌ chiꞌnchel ta take cꞌacharel nacuctic woꞌ chic cho chi cꞌacharic chiwach rikꞌijil take ha̱b reꞌreꞌ, kꞌe̱ꞌ je ato̱b queh take cꞌacharel reꞌ nacuctic woꞌ chic chi pe̱t chiwach rikꞌijil reꞌreꞌ maj nacꞌulurok i wili maꞌ eta chic nyeꞌeric queh chi enquicꞌul i jenaj chic quimic reꞌ ribihnej woꞌ cho “Ricab Quimic”. Reꞌ laꞌ take reꞌ jeꞌ ricab nok reꞌ take aj kꞌahsem si̱ wilque̱b chi aj lokꞌonel wach i Dios, nariyeꞌeric queh chi ewoꞌ quiwihꞌic chi aj lokꞌonel wach i Dios eh chi aj lokꞌonel woꞌ take wach i Jesus reꞌ Pahbamaj chi Kꞌatal Kꞌoric. Jeꞌ woꞌ chic, chiwach i caꞌikꞌob lajcꞌahl (1,000) ha̱b nok reꞌ Jesus cꞌahchiꞌ chi kꞌatoj kꞌoric, reꞌ take reꞌ nariyeꞌeric woꞌ queh chi rich kꞌatal kꞌoric take cok i Jesus. \p \v 7 Naponok nacuxꞌok wach i caꞌikꞌob lajcꞌahl (1,000) ha̱b, reꞌ aj Yahm naresmejic woꞌ chic cho chipam i maꞌ laj jul cahk reꞌ tzꞌapo̱j jok wi̱ꞌ. \v 8 Ar aj ruꞌ reꞌreꞌ narojic chi ribanaric riman quijotꞌoric take cꞌacharel maꞌ reꞌ ta take aj niminel reh chi maꞌ eta nquicoj wach i coric eh chi jeꞌ reꞌ, reꞌ take reꞌ chꞌi̱l i jenaj kꞌatal kꞌoric “Cꞌow” ribihnal reꞌ nkꞌatbic kꞌoric chi quina̱ aj Macꞌow naquimolom qui̱b chi kꞌakꞌanic ru̱cꞌ i Jesus eh til woꞌ chic kꞌe̱ꞌ qꞌuihal take sol naquiwihꞌic cu̱cꞌ chi nacaꞌnam chi xa jeꞌ chic ricab riqꞌuihal nakꞌ wach sani̱b chi chi̱ꞌ i maꞌ laj haꞌ. \v 9 Jeꞌ reꞌ kꞌuruꞌ ruꞌum chi kꞌe̱ꞌ woꞌ chic qꞌuihal take cꞌacharel reꞌreꞌ, xquinuksaj wach acꞌal eh naxichalic ar Jerusalen reꞌ tinamit kꞌe̱ꞌ tiꞌ nicꞌrinjic ruꞌum i Dios xquisutej ri̱j eh jeꞌ woꞌ reꞌ xbanjic queh take lokꞌ laj aj niminel wilque̱b chipam, xa reꞌ laꞌ ruꞌ na xcaꞌn chi jeꞌ reꞌ xkajic cho chi quina̱ jenaj kꞌa̱kꞌ ar pan taxa̱j eh xicꞌatjic take raj ixowonel i Dios reꞌreꞌ. \v 10 Cu chiri̱j aj chic reꞌ, reꞌ Aj Yahm reꞌ xjotꞌbic queh take cꞌacharel chi maꞌ eta nquicoj wach i coric, xcuturic jok chipam i yeꞌa̱b jeꞌ riwi̱ꞌ cho̱ xa ntenic chic cho rikꞌakꞌil eh xa sute̱n chic pa̱m chi asu̱pra reꞌ xa nquihic chic richuhil. Reꞌ yeꞌa̱b reꞌreꞌ, reꞌ woꞌ reꞌ xcuturic wi̱ꞌ i maꞌ laj chicop richꞌi̱l i aj chucul aj kꞌorol riCꞌuhbal i Dios. Ar ajic reꞌ take xib reꞌreꞌ xquicꞌul i tiꞌcꞌaxic chi kꞌi̱j chi akꞌab chi junelic i kꞌi̱j sakom. \s1 Reꞌ chꞌukuj kꞌoric xbanaric // chi quina̱ take camnak chic take je \p \v 11 Chiri̱j chi wilom chic chaj bih xquicꞌul take xib reꞌreꞌ, reꞌ hin xwilow jenaj nim laj tzꞌuka̱b reꞌ riban wi̱ꞌ kꞌatoj kꞌoric i Dios xa sakrepic chic eh xwilow woꞌ wach i jenaj tzꞌuklic chipam. Chiwach ruꞌ maꞌxta chic bih xcahnic xa ta nak reꞌ taxa̱j chꞌi̱l wach acꞌal maj reꞌ take reꞌ xsahchic quiwach eh maꞌxta chic nilmijic quiwach. \v 12 Chiri̱j reꞌreꞌ xwilow quiwach chiꞌnchel take nicꞌ paꞌ nimal camnak take je, chi nimak chi cucꞌ tak quiwach, paꞌalque̱b cok chiwach tzꞌuka̱b reh kꞌatbal kꞌoric. Chi quiwach take reꞌ xteheric cho wach take juꞌjun chi hu̱j eh xteheric woꞌ wach i jenaj chic hu̱j reꞌ tzꞌihmbimaj wi̱ꞌ quibihnal nicꞌ paꞌ nimal take yeꞌo̱j chiqui̱j chi naquicꞌacharic chi junelic kꞌi̱j sakom. Chiri̱j chic reꞌ xchꞌukuric kꞌoric chi quina̱ reꞌ kꞌorel nicꞌ paꞌ wach quibano̱j caꞌnam eh jeꞌ woꞌ, reꞌ kꞌorel chaj bih tzꞌihmbimaj chipam take hu̱j reꞌreꞌ. \v 13 Chiri̱j ruꞌ reꞌ take camnak reꞌ xiponic canabjok chipam i yeꞌa̱b “Ha̱res” ribihnal naxiquimic je, xiꞌelic woꞌ cho chipam i yeꞌa̱b reꞌreꞌ. \p Maꞌ xa ta reꞌreꞌ xcꞌuluric, jeꞌ laꞌ woꞌ xiꞌelic take cho camnak je take chipam take nimak tak haꞌ eh naxiꞌelic take cho chiꞌnchel reꞌreꞌ, xiponic wihꞌok chiwach i tzꞌuklic chipam i tzꞌuka̱b reh kꞌatbal kꞌoric. Jeꞌ woꞌ reꞌ xcꞌuluric cu̱cꞌ take toco̱m chic cꞌacharel camnak take je. Nok wilque̱b chic chiwach i tzꞌuklic chipam i tzꞌuka̱b reh kꞌatbal kꞌoric, chi cunchelal take reꞌ xchꞌukuric kꞌoric chi quina̱ reꞌ kꞌorel nicꞌ paꞌ wach quibano̱j caꞌnam. \v 14 Ar aj ruꞌ naxchꞌukuric kꞌoric chi quina̱ take cꞌacharel reꞌreꞌ, xiꞌelic lok chipam i yeꞌa̱b “Ha̱res” ribihnal reꞌ xiꞌo̱j cahnok wi̱ꞌ naxiquimic je eh xicuturic jok chipam i yeꞌa̱b reꞌ xa ntenic chic cho rikꞌakꞌil. Reꞌ tiꞌcꞌaxic naricꞌulmujic ar ribihnej woꞌ chi “Ricab Quimic”. \v 15 Ar ajic, reꞌ aj wili xwilow chi xcꞌuluric: Chipam i yeꞌa̱b reꞌ xa ntenic chic cho rikꞌakꞌil, ar xicuturic jok chiꞌnchel cꞌacharel maꞌ tzꞌihmbimaj ta quibihnal chipam i hu̱j reꞌ tzꞌihmbimaj wi̱ꞌ quibihnal take hab wach take yeꞌo̱j chiqui̱j chi naquicꞌacharic chi junelic kꞌi̱j sakom. \c 21 \s1 Reꞌ ilo̱j chiri̱j i jenaj acꞌ laj // taxa̱j chꞌi̱l jenaj acꞌ acꞌal \p \v 1 Chiri̱j chic ruꞌ, xwilow wach jenaj acꞌ taxa̱j richꞌi̱l jenaj acꞌ laj acꞌal maj reꞌ pe̱t taxa̱j richꞌi̱l i pe̱t acꞌal maꞌ xilmijic ta chic quiwach, maꞌ woꞌ reꞌ rinimal haꞌ xilmijic chic wach. \v 2 Jeꞌ woꞌ, reꞌ hin Wa̱n xwilow wach i lokꞌ laj tinamit, reꞌ Acꞌ Jerusalen. Ar cꞌahchiꞌ rikajic cho pan taxa̱j ru̱cꞌ i Dios, xa holohic chic ritikꞌinjic bano̱j, xa jeꞌ chic ricab naritikꞌa̱ꞌ ri̱b jenoꞌ ixkꞌun nariban caxa̱ra. \v 3 Chi jeꞌ aj reꞌ nok cꞌahchiꞌ wilom reꞌreꞌ, reꞌ hin xnibiraj nok jenaj xkꞌoric cho chi cow chi jeꞌ wili: \p «Jeꞌ ricab chi reꞌ ta nak i yeꞌa̱b lokꞌonbal wi̱ꞌ wach i Dios enwihꞌic cu̱cꞌ take ritinami̱t, yuꞌna johtok chi kawach reꞌ take cꞌacharel nyeꞌeric queh chi encꞌacharic i Dios chi quixilac. Ru̱cꞌ i naricꞌuluric reꞌreꞌ narehtꞌaljic woꞌ i wili: Reꞌ take cꞌacharel wilque̱b chi ritinami̱t i Dios eh narikꞌormojic woꞌ chi reꞌ woꞌ Dios ncꞌulbic reh i lokꞌonic ncaꞌn take reꞌ. \v 4 Jeꞌ reꞌ ajic, nok reꞌ Dios wilic chic chi cꞌacharic chi quixilac, maꞌxta chic riwihꞌic chi quina̱ i tiꞌcꞌaxic reꞌ riban chi quiꞌokꞌic. Ar maꞌ hab ta chic wach enquimic je, maꞌ woꞌ hab ta chic wach enjikꞌjitic i ra̱mna ruꞌum tiꞌcꞌaxic maj maꞌxta chic riwihꞌic tiꞌcꞌaxic eh maꞌxta woꞌ chic riwihꞌic ntzꞌiric ruꞌum nok reꞌ nicꞌ paꞌ nimal xbanic chi xwihꞌic i tiꞌcꞌaxic, xiqꞌuic chic lok, nqui xikꞌor. \p \v 5 Chiri̱j reꞌreꞌ, reꞌ tzꞌuklic chipam i tzꞌuka̱b reh kꞌatbal kꞌoric, xikꞌor woꞌ chic chi jeꞌ wili: \p «Reꞌ hin xinacꞌsaj take chiꞌnchel chaj bih wilic, nqui xikꞌor. \p Chiri̱j chic ruꞌ xikꞌor woꞌ wi̱n chi jeꞌ wili: \p «Chatzꞌihmbaj take kꞌoric xnikꞌor lok wili maj til manlic coric wach eh ricꞌul chi enchꞌiquinjic cꞌuxlis chiri̱j, nqui wi̱n. \p \v 6 Chiri̱j chic ruꞌ jeꞌ woꞌ chic wili xikꞌor wi̱n: \p «Chiꞌnchel reꞌ xnikꞌor lok, xo̱j chic elok wach. Jeꞌ ricab ncꞌuluric ru̱cꞌ ritusjic wach take tzꞌihm chi wilic jenaj pꞌutbal cho reh eh wilic woꞌ jenaj cohlsbal wach, jeꞌ woꞌ reꞌ wu̱cꞌ i hin, hin woꞌ xinpꞌutbic cho reh chiꞌnchel eh hin woꞌ chic nanicohlsonic wach. Jeꞌ woꞌ chic, reꞌ hin quinbanic chi reꞌ take cꞌacharel equicꞌacharic chi junelic eh jeꞌ reꞌ nanibanam xa chi si̱ jeꞌ ricab ncꞌuluric nok jenoꞌ cꞌacharel chiki̱j richi̱ꞌ, maꞌ ritoj ta i haꞌ ruqꞌuej reꞌ nelic cho cu pa rasbal. Reꞌ cꞌacharel reꞌreꞌ naruqꞌuej reh i haꞌ reꞌreꞌ, maꞌ ricꞌraj ta chic i chikchiꞌi̱l. \v 7 Jeꞌ woꞌ chic, xa hab wach eriyew pa ro̱k rajawric i cꞌahbilal naniyeb reh chi narikꞌormojic chiri̱j chi til racꞌu̱n rixkꞌu̱n i Dios chic eh chi reꞌ woꞌ Dios ncꞌulbic cho reh i lokꞌonic riban i cꞌacharel reꞌreꞌ. \v 8 Tzꞌa̱b ruꞌ take xa quiyoꞌjic chic chi riyeꞌeric quicꞌux chiwi̱j chꞌi̱l take quibanic chiꞌnchel yibel wach noꞌjbal, chꞌi̱l take aj cansanel, chꞌi̱l take cꞌoyo̱m, chꞌi̱l take aj war, chꞌi̱l take quilokꞌonic wach take tikꞌimaj tiyo̱x eh chꞌi̱l woꞌ take chiꞌnchel aj chucul kꞌoric, naquicuturic jok chipam i yeꞌa̱b reꞌ xa ntenic chic cho rikꞌakꞌil eh xa sute̱n chic pa̱m chi asu̱pra reꞌ xa nquihic chic richuhil. Reꞌ tiꞌcꞌaxic naricꞌulmujic ar ribihnej woꞌ chi “Ricab Quimic”, nqui xikꞌor. \s1 Reꞌ ilo̱j chiri̱j i jenaj yeꞌa̱b “Acꞌ Jerusalen” ribihnal \p \v 9 Chiri̱j chic ruꞌ xchalic wu̱cꞌ jenaj queh wuku̱b chi raj tzꞌeꞌ wa̱ch i Dios reꞌ wilic juꞌjun chi chꞌihchꞌ culc pan quikꞌab nujunak pa̱m ru̱cꞌ haꞌ reꞌ quijalwachej take juꞌjun chi wuku̱b chi tiꞌcꞌaxic nariyeꞌeric cho nacuxꞌok wach chiꞌnchel i wach acꞌal. Reꞌreꞌ jeꞌ wili xikꞌor wi̱n: \p «Quim ayuꞌ, nanicꞌuhtam aweh i quiyeꞌa̱b take aj niminel reꞌ naquiwihꞌic wi̱ꞌ chi jeꞌ ricab jenaj ehqꞌuenbe̱s cꞌaxo̱j ruꞌum ribahi̱l. Nicꞌ paꞌ wach riban i bahilbe̱s reꞌreꞌ, jeꞌ woꞌ reꞌ quicꞌaxmajic take aj niminel nariban i Cꞌacharel rijalwachem ri̱b chi jeꞌ jenaj Qꞌuijol Me̱ꞌ, nqui wi̱n. \p \v 10 Chiri̱j aj reꞌ, reꞌ aj tzꞌeꞌ wa̱ch xiricꞌam je chi rilmijic jenaj ilo̱j chi toꞌbomaj nicapew-bal ruꞌum i Lokꞌ laj Uxlabal. Ar xincꞌamaric je china̱ jenaj rinimal yu̱kꞌ naht na̱ eh nok wilqui̱n chic ar xcꞌuhtjic wi̱n i lokꞌ laj rinimal tinamit Jerusalen chi cꞌahchiꞌ rikajic cho pan taxa̱j ar ru̱cꞌ i Dios. \v 11 Reꞌ tinamit reꞌreꞌ xa nrepretic chic ruꞌum risakil ruꞌum chi reꞌ risakomil i Dios nsutbic woꞌ ri̱j. Ruꞌum aj reꞌ xa nworwotic chic ncꞌutunic xa jeꞌ chic ricab jenaj nworwotic laj abaj on xa jeꞌ chic ricab risakomil pa̱m i jenaj abaj “Ja̱spe” ribihnal. \v 12 Jeꞌ woꞌ chic, reꞌ tinamit Jerusalen sutumaj ri̱j chi nimak tak tzꞌak abaj naht na̱ eh til woꞌ naht na̱ i tzꞌak abaj kꞌetbal ri̱j i tinamit reꞌreꞌ. Wilic cablaj ritzꞌahpil eh chi chi̱ꞌ juꞌjun chi tzꞌahp wilic jenaj raj tzꞌeꞌ wa̱ch i Dios chi aj chaꞌjanel reh. Chi wach juꞌjun chi tzꞌahp tzꞌihmbimaj quibihnal take juꞌjun queh take cablaj chꞌuk chi tinamit ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel. \v 13 Xib chi tzꞌahp wilic chi ricorquil reꞌ njohtic cho wi̱ꞌ i kꞌi̱j, xib wilic pa ritzꞌe̱t, xib chic wilic pa risecꞌa̱j eh xib chic wilic chi ricorquil reꞌ nkajic wi̱ꞌ i kꞌi̱j. \v 14 Reꞌ rinimal take nimak tak abaj sutumaj wi̱ꞌ ri̱j i tinamit reꞌreꞌ, ar chꞌiclic chi quina̱ take cablaj chi abaj reꞌ tzꞌihmbimaj wi̱ꞌ quibihnal take cablaj chi nahsil raj tahkanel i Cꞌacharel rijalwachem ri̱b chi jeꞌ jenaj Qꞌuijol Me̱ꞌ. \p \v 15 Nok cꞌahchiꞌ wilom i cꞌuhtumaj wi̱n chiri̱j i tinamit Jerusalen, reꞌ hin xwilow woꞌ chi reꞌ raj tzꞌeꞌ wa̱ch i Dios cꞌahchiꞌ chi kꞌoric wu̱cꞌ wilic jenaj ripajbal pa rikꞌab tikꞌimaj ru̱cꞌ kꞌan woric laj chꞌihchꞌ. Reꞌreꞌ naricamanic reh chi ripajaric i tinamit Jerusalen chꞌi̱l i ritzꞌahpil eh chꞌi̱l woꞌ maꞌ laj tzꞌak sutumaj wi̱ꞌ ri̱j i tinamit reꞌreꞌ. \v 16 Jeꞌ reꞌ ajic na xoquic chi ripajaric i tinamit Jerusalen, xelic junikꞌob lajcꞌahl (600) le̱wa rinimal ro̱k, jeꞌ woꞌ reꞌ nahtil na̱ eh jeꞌ woꞌ reꞌ rinimal wach maj reꞌ tinamit reꞌreꞌ cajtzꞌuꞌc chi jenaj wach quinimal bano̱j nok tikꞌimaj. \v 17 Chiri̱j i pe̱t pa̱j xiban reꞌreꞌ, reꞌ aj tzꞌeꞌ wa̱ch xipaj woꞌ i nimak tak abaj sutumaj wi̱ꞌ ri̱j i tinamit reꞌreꞌ eh jeꞌ na caꞌwinak (40) ja̱ xelic chiwach. Reꞌ pajbal xicoj i raj tzꞌeꞌ wa̱ch i Dios jenaj woꞌ wach chꞌi̱l i pajbal cojo̱j kuꞌum hoj cꞌacharel. Naxiban i reꞌreꞌ jeꞌ wili xwilow chiri̱j i Jerusalen: \v 18 Reꞌ tusuj abaj sutumaj wi̱ꞌ ri̱j i tinamit reꞌreꞌ jeꞌ ru̱cꞌ i holohic laj rex abaj “Ja̱spe” ribihnal eh reꞌ tikꞌimaj wi̱ꞌ take pa̱t chipam tinamit reꞌreꞌ jeꞌ ru̱cꞌ kꞌan woric laj chꞌihchꞌ maꞌ xilacamaj ta wach ru̱cꞌ toco̱m chic chꞌihchꞌ, xa nlemuhunic laꞌ chic. \v 19 Reꞌ take cablaj chi abaj chꞌiquimaj wi̱ꞌ i tusuj abaj sutumaj wi̱ꞌ ri̱j i tinamit, xoyomaj take ru̱cꞌ holohak laj abaj chi jeꞌ wili: \li1 Reꞌ pe̱t abaj chꞌiquinbal tzꞌak xoyomaj ru̱cꞌ i abaj “Ja̱spe” ribihnal. \li1 Reꞌ chic ricab, xoyomaj ru̱cꞌ abaj “Sapi̱ro” ribihnal reꞌ rex taxa̱j ncaꞌyic. \li1 Reꞌ ro̱x, xoyomaj ru̱cꞌ abaj “A̱kata” ribihnal rex ncaꞌyic. \li1 Reꞌ ricaj, xoyomaj ru̱cꞌ abaj “Esmera̱lta” ribihnal rex ncaꞌyic. \li1 \v 20 Reꞌ ro̱ꞌ, xoyomaj ru̱cꞌ i abaj “Oni̱se” ribihnal sak moyic ncaꞌyic. \li1 Reꞌ riwa̱k, xoyomaj ru̱cꞌ i abaj “Rubi̱” ribihnal cak ncaꞌyic. \li1 Reꞌ riwu̱k, xoyomaj ru̱cꞌ abaj “Criso̱lito” ribihnal kꞌan ncaꞌyic. \li1 Reꞌ riwahxak, xoyomaj ru̱cꞌ abaj “Weri̱lo” ribihnal rex ncaꞌyic. \li1 Reꞌ ribele̱j, xoyomaj ru̱cꞌ abaj “Topa̱syo” ribihnal kꞌan ncaꞌyic. \li1 Reꞌ rila̱j, xoyomaj ru̱cꞌ i abaj “Crisopra̱so” ribihnal rex ncaꞌyic. \li1 Reꞌ chic rijunla̱j, xoyomaj ru̱cꞌ i abaj “Jasinto” ribihnal rex ncaꞌyic. \li1 Reꞌ ricabla̱j, xoyamaj ru̱cꞌ i abaj “Amati̱sta” ribihnal, rex moyic ncaꞌyic. \p \v 21 Reꞌ chic take i cablaj chi tzꞌahp wilic reh i tinamit reꞌreꞌ xa jeꞌ chic take holohic laj abaj “Pe̱rla” ribihnal eh jeꞌ reꞌ quitikꞌinjic bano̱j chi quijuꞌjunal. \p Reꞌ rinimal wach i be̱h chipam tinamit reꞌreꞌ tikꞌimaj ru̱cꞌ kꞌan woric laj chꞌihchꞌ maꞌ xilacamaj ta ru̱cꞌ toco̱m chic chꞌihchꞌ, xa nlemuhunic laꞌ chic. \v 22 Chipam i tinamit reꞌreꞌ maꞌ xwilow ta chic wach i Lokꞌ laj Pa̱t reꞌ nlokꞌonjic wi̱ꞌ wach i Dios ruꞌum chi xa reꞌ woꞌ i kAja̱w Dios reꞌ kꞌe̱ꞌ woꞌ chic rinimal wach rajawric wilic, nariwihꞌic ar chi maꞌxta chic jenoꞌ pa̱t narilokꞌonjic wi̱ꞌ wach richꞌi̱l i Cꞌacharel rijalwachem ri̱b chi jeꞌ jenaj Qꞌuijol Me̱ꞌ. \v 23 Jeꞌ woꞌ chic, reꞌ tinamit Jerusalen xinwilow maꞌxta chic ricamanic reh i risakomal i kꞌi̱j maꞌ woꞌ reꞌ chic i risakomal poh maj reꞌ tinamit wili narisakomjic ruꞌum rinimal i sakom nsutunic ri̱j i kAja̱w Dios eh jeꞌ woꞌ ruꞌum i sakom nsutunic ri̱j Cꞌacharel rijalwachem ri̱b chi jeꞌ jenaj Qꞌuijol Me̱ꞌ. \v 24 Til kꞌe̱ꞌ woꞌ chic sakomal nariwihꞌic chipam i Jerusalen reꞌreꞌ, chi til narisakomem take tinamit coꞌlomaj take ruꞌum i Dios chiwach i tiꞌcꞌaxic. Jeꞌ woꞌ chic, reꞌ Jerusalen kꞌe̱ꞌ woꞌ rajawric nariwihꞌic chi reꞌ take kꞌatal kꞌoric ayuꞌ wach acꞌal, ar chic chipam naquicꞌamam cho quibihomal. \v 25 Jeꞌ woꞌ, chipam i tinamit maꞌxta chic roquic kꞌekom eh chi jeꞌ reꞌ maꞌ jaruj ta chic naritzꞌapjic ritzꞌahpil i ocbal maj maꞌxta woꞌ chic riwihꞌic jenoꞌ yohbal. \v 26 Chipam aj i Jerusalen reꞌ, reꞌ take juꞌjun chi tinamital naquicꞌamam cho rinimal wach quibihomal chi riyeꞌeric rilokꞌil i Dios, \v 27 reꞌ cok ruꞌ, xa reꞌ wach take tzꞌihmbimaj quibihnal chipam i hu̱j reꞌ tzꞌihmbimaj wi̱ꞌ quibihnal take yeꞌo̱j chiqui̱j chi naquicꞌacharic chi junelic kꞌi̱j sakom ruꞌum i Cꞌacharel rijalwachem ri̱b chi jeꞌ jenaj Qꞌuijol Me̱ꞌ, xa reꞌ wach take reꞌ nacoquic chipam take ritzꞌahpil i yeꞌa̱b reꞌreꞌ. Ruꞌum aj reꞌ maꞌ jenoꞌ queh take aj banol reh i yibel wach noꞌjbal nacoquic cok ar, jeꞌ ricab take aj chucul kꞌoric. Jeꞌ reꞌ nikꞌor maj reꞌ take reꞌ wilque̱b chi quixilac take ncaꞌn xa paꞌ jaric chic jenoꞌ cꞌahbilal eh chi jeꞌ reꞌ quiwi̱ꞌ maꞌ jaruj ta nacoquic chipam i yeꞌa̱b reꞌreꞌ. \c 22 \nb \v 1 Chiri̱j ricꞌuhtjic wi̱n i “Acꞌ Jerusalen”, reꞌ raj tzꞌeꞌ wa̱ch i Dios xicꞌuhtaj woꞌ wi̱n jenaj maꞌ laj ro̱k haꞌ reꞌ nbanic chi reꞌ take cꞌacharel equicꞌacharic chi junelic nancuqꞌuej queh i haꞌ reꞌreꞌ. Reꞌ ro̱k haꞌ reꞌreꞌ xa holohic chic sakil wach xa jeꞌ chic ricab i lemuh. Ar nelic cho chipam i yeꞌa̱b reꞌ nkꞌatbic wi̱ꞌ kꞌoric i Dios chꞌi̱l i Cꞌacharel rijalwachem ri̱b chi jeꞌ jenaj Qꞌuijol Me̱ꞌ. \v 2 Reꞌ ro̱k haꞌ reꞌreꞌ, ribehej pa̱m i yejal be̱h wilic chipam i tinamit reꞌ “Acꞌ Jerusalen”. Cꞌultar reh chi chi̱ꞌ ro̱k haꞌ reꞌreꞌ wilque̱b take che̱ꞌ reꞌ nbanic chi reꞌ take cꞌacharel equicꞌacharic chi junelic nanquicꞌux queh i wach. Reꞌ take che̱ꞌ reꞌreꞌ cablaj pech nwachanic chiwach jenaj ha̱b, raj rikꞌorom chi eli̱c poh nwachanic. Reꞌ quixak ncamanic chi quikꞌo̱m take cꞌacharel reh take tinamit ayuꞌ wach acꞌal. \p \v 3 Jeꞌ woꞌ chic, chipam i “Acꞌ Jerusalen” xwilow woꞌ chi ar maꞌxta chic riwihꞌic sihtbal i̱b. Ar woꞌ wilic i tzꞌuka̱b reꞌ nkꞌatbic wi̱ꞌ kꞌoric i Dios chꞌi̱l i Cꞌacharel rijalwachem ri̱b chi jeꞌ jenaj Qꞌuijol Me̱ꞌ. Ar woꞌ wilic i Dios eh reꞌ take aj niminel reh ar woꞌ nquilokꞌej wach. \v 4 Chiꞌnchel take aj niminel til naquilom wach i Dios eh yejal quiwach ruꞌ nariwihꞌic woꞌ chi tzꞌihmbimaj i ribihnal Dios. \v 5 Chi jeꞌ reꞌ kꞌuruꞌ chipam i “Acꞌ Jerusalen” reꞌreꞌ maꞌxta chic roquic kꞌekom chi junpech eh reꞌ take naquicꞌacharic chipam ar maꞌxta woꞌ chic ricamanic queh sakombal i kꞌi̱j maj reꞌ chic i kAja̱w Dios narisakomonic queh. Jeꞌ reꞌ kꞌuruꞌ reꞌ take reꞌ nacoquic chi kꞌatoj kꞌoric chi junelic kꞌi̱j sakom richꞌi̱l i Dios. \p \v 6 Chiri̱j chic rilmijic i wili, reꞌ raj tzꞌeꞌ wa̱ch i Dios jeꞌ wili xikꞌor wi̱n: \p «Reꞌ take kꞌoric wili til manlic coric wach eh ricꞌul chi enchꞌiquinjic cꞌuxlis chiri̱j. Reꞌ kAja̱w Dios reꞌ xyeꞌbic cho quikꞌorbal take aj kꞌorol riCꞌuhbal, reꞌreꞌ xtakꞌanic cho wi̱n i hin raj tzꞌeꞌ wa̱ch chi cꞌuhtbal queh raj camanom haj wilic take naricꞌuluric chi loqꞌuil ti, nqui xikꞌor wi̱n. \p \v 7 Chiri̱j chic ricꞌuhtjic wi̱n chiꞌnchel ilo̱j reꞌreꞌ, reꞌ kAja̱w Jesus jeꞌ wili xikꞌor wi̱n chi nanikꞌorom queh chiꞌnchel take cꞌacharel: \p «Chiꞌnchel hat-tak, chabiraj tak chi coric i wili: Loqꞌuil quincꞌulic lok. Ato̱b reh cꞌacharel reꞌ ricꞌam na̱ i kꞌoro̱j ruꞌum i Lokꞌ laj Uxlabal chipam i hu̱j wili reꞌ nkꞌoric chiri̱j i naricꞌuluric johtok chi kawach, nqui wi̱n i Jesus. \s1 Reꞌ Wa̱n ricohlaj wach rikꞌormojic nicꞌ nimal take xcꞌuhtjic reh \p \v 8 Reꞌ chiꞌnchel i nicꞌ paꞌ nimal xkꞌormojic lok reꞌreꞌ til xwilow eh xnibiraj i hin Wa̱n. Naxincohlaj rilmijic chꞌi̱l ribirmijic take chiꞌnchel reꞌreꞌ, reꞌ raj tzꞌeꞌ wa̱ch i Dios xicꞌuhtaj wi̱n i acꞌ yeꞌa̱b “Reꞌ Jerusalen” ribihnal eh chi jeꞌ reꞌ, reꞌ hin xnixucꞌa̱ꞌ wi̱b chi rilokꞌonjic wach \v 9 xa reꞌ laꞌ naxniban chi jeꞌ reꞌ, reꞌ aj tzꞌeꞌ wa̱ch jeꞌ wili xikꞌor wi̱n: \p «Ma̱ban jeꞌ reꞌ! Ma̱lokꞌej niwach i hin maj xa hin woꞌ ti raj camanom i Dios jeꞌ ricab nok wilca̱t i hat chiwach eh jeꞌ ricab woꞌ nok wilque̱b take awich aj kꞌorol riCꞌuhbal i Dios chꞌi̱l woꞌ take chiꞌnchel i nicꞌ paꞌ qꞌuihal quiniminic reh i kꞌoro̱j chipam i hu̱j wili. Jeꞌ reꞌ ajic, xa reꞌ woꞌ Dios nariyeꞌeric rilokꞌil, nqui xikꞌor wi̱n. \p \v 10 Chiri̱j chic ruꞌ, jeꞌ woꞌ chic wili xikꞌor wi̱n: \p «Reꞌ rikꞌijil chi naricꞌulmujic i nicꞌ paꞌ nimal i kꞌoro̱j ruꞌum i Lokꞌ laj Uxlabal chipam i hu̱j wili reꞌ nkꞌoric chiri̱j i naricꞌuluric johtok, ponic chic reh. Ruꞌum aj reꞌ ma̱cana̱ꞌ xa pan acꞌux take kꞌoric kꞌoro̱j aweh chi xatzꞌihmbaj chipam i hu̱j wili chiri̱j reꞌ xkꞌormojic lok chi naricꞌulmujic johtok chi kawach. \v 11 Jeꞌ woꞌ chic, ruꞌum chi reꞌ rikꞌijil reꞌreꞌ ponic chic reh, nikꞌor aweh chi xa hab wach cꞌacharel reꞌ maꞌ ra̱j ta ricana̱b ribanaric i cꞌahbilal laj noꞌjbal, reꞌ chic kꞌorel ruꞌ wi cu eritik juꞌ ribanaric i noꞌjbal reꞌreꞌ. Jeꞌ woꞌ, reꞌ maꞌ ra̱j ta ricana̱b ribanaric i mahc reꞌ woꞌ kꞌorel ruꞌ wi cu ewoꞌ ritik juꞌ ribanaric i mahc. Raj nchel i cꞌacharel reꞌ riban i holohic laj noꞌjbal chitik woꞌ juꞌ ribanaric i holohic laj noꞌjbal eh reꞌ riyew ricꞌux chi rinimjic i Dios chitik woꞌ juꞌ riyeꞌeric ricꞌux chi ribanjic reꞌreꞌ, nqui xikꞌor. \v 12 Jeꞌ reꞌ ajic, ruꞌum chi reꞌ Cꞌacharel rijalwachem ri̱b chi jeꞌ jenaj Qꞌuijol Me̱ꞌ naribanam i chꞌukuj kꞌoric reꞌ kꞌorel nicꞌ paꞌ wach quibano̱j take cꞌacharel, chabiraj tak chi coric reꞌ rikꞌor ruꞌ chi jeꞌ wili: \p ‹Reꞌ hin Jesus loqꞌuil ti quinchalic! Naquincꞌolok lok naniyeb i co̱ch tanlic chi nariyeꞌeric queh take juꞌjun chi cꞌacharel reꞌ kꞌorel nicꞌ paꞌ wach i quibano̱j. \v 13 Jeꞌ reꞌ riban chi eniban ruꞌum reh i wili: Jeꞌ ricab ncꞌuluric ru̱cꞌ ritusjic wach take tzꞌihm chi wilic jenaj pꞌutbal cho reh eh wilic woꞌ jenaj cohlsbal wach tzꞌihm, jeꞌ woꞌ reꞌ wu̱cꞌ i hin, hin woꞌ xinpꞌutbic cho reh chiꞌnchel eh hin woꞌ chic nanicohlsonic wach. \v 14 Jeꞌ reꞌ nok kꞌe̱ꞌ ato̱b queh take cꞌacharel reꞌ xa eli̱c woꞌ nquisakbej wach i ca̱mna jeꞌ ricab ncaꞌn take cꞌacharel nok nquitzꞌaj wach i quisoꞌ ncahnic chi sak chic wach. Jeꞌ reꞌ nikꞌor maj wi jeꞌ reꞌ ncaꞌn nariyeꞌeric queh chi naquicꞌuxum queh i wach i che̱ꞌ reꞌ nyeꞌbic cꞌacharic eh chi na woꞌ coquic chipam ritzꞌahpil i “Acꞌ tinamit Jerusalen” ribihnal. \v 15 Tzꞌa̱b ruꞌ reꞌ take cꞌacharel reꞌ take yibel wach quicꞌacharic, chꞌi̱l take aj war, chꞌi̱l take quibanic cꞌoyomal, chꞌi̱l take aj cansanel, chꞌi̱l woꞌ take quilokꞌonic tiyo̱x, reꞌ chiꞌnchel reꞌreꞌ chꞌi̱l woꞌ take quicꞌaxbic wach i chucuj kꞌoric eh maꞌ nquicana̱ꞌ ta ribanaric maꞌxta quicꞌuluric cho chipam tinamit reꞌreꞌ, naquicahnic laꞌ lok chiri̱j. \p \v 16 ‹Reꞌ hin, hin Jesus eh reꞌ hin xintakꞌanic cho reh waj tzꞌeꞌ wa̱ch reh chi xchalic kꞌorol reh ricorquil i cꞌuhbal wili queh i juꞌjun chꞌuk chi moloj wach aj niminel. Reꞌ hin, hin ra̱ꞌ riꞌsil cho i najtir aj kꞌatal kꞌoric maꞌ Tawiy. Reꞌ woꞌ hin jeꞌ nicab i nim laj chꞌimi̱l reꞌ xa nsakomonic chic riban cho nanoquic cho sakꞌic, nqui Jesus, nqui wi̱n i aj tzꞌeꞌ wach reꞌreꞌ. \p \v 17 Naxbirmijic i xikꞌor i Jesus reꞌreꞌ, reꞌ Lokꞌ laj Uxlabal chꞌi̱l take ricꞌulum chic chi rehqꞌue̱n i kAja̱w Jesus reꞌ rijalwachem ri̱b chi jeꞌ jenaj Qꞌuijol Me̱ꞌ, jeꞌ wili xquikꞌor reh i xa hab wach i ra̱j ricojom wach ruꞌ: \p «Tichalok yuꞌna! nqui take. \p Jeꞌ woꞌ, curman chi reꞌ naribirinic reh kꞌoric wili, chikꞌor woꞌ chi jeꞌ wili reh jenoꞌ hab wach chic ra̱j woꞌ ricojom wach ruꞌ: \p «Tichalok yuꞌna! nqui chikꞌor. \p Jeꞌ reꞌ kꞌuruꞌ jeꞌ ricab nok curman chi xa hab wach chiki̱j richi̱ꞌ nchalic reꞌ wilic wi̱ꞌ i cꞌaꞌchel laj haꞌ, jeꞌ woꞌ reꞌ wi hab wach ra̱j chi enchal ru̱cꞌ i Jesus chicꞌul woꞌ i kꞌoric kꞌoro̱j ruꞌum. Reꞌ cꞌacharel riban chi jeꞌ reꞌ til nariyeꞌeric ricꞌacharic chi junelic xa chi si̱ jeꞌ ricab nok chi xa chi si̱ nyeꞌeric riha̱ꞌ jenoꞌ cꞌacharel chiki̱j richi̱ꞌ. \s1 Reꞌ Wa̱n ricohlaj wach ritzꞌihmjic i hu̱j wili \p \v 18 Reꞌ hin Wa̱n reꞌ xintzꞌihminic lok reh take kꞌoric wili nwa̱j nibanam jenaj kꞌilo̱j queh chiꞌnchel take naquibirinic reh i kꞌoro̱j ruꞌum i Lokꞌ laj Uxlabal chipam i hu̱j wili reꞌ nkꞌoric chiri̱j i naricꞌuluric johtok. Reꞌ aj wili i kꞌilo̱j niban: Maꞌ hab wach ncojbic na̱ take kꞌoric reꞌreꞌ maj hab wach jeꞌ reꞌ riban, reꞌ Dios nariyeb cho rinimal tiꞌcꞌaxic wach na̱ reꞌ tzꞌihmbimaj ribiral chipam i hu̱j wili. \v 19 Jeꞌ woꞌ, maꞌ jenoꞌ cꞌacharel eresaj lok ru̱cꞌ i kꞌoric tzꞌihmbimaj chipam i hu̱j wili chiri̱j nicꞌ paꞌ nimal xkꞌormojic lok ribiral chi naricꞌuluric johtok chi kawach maj wi jeꞌ reꞌ eriban maꞌxta woꞌ riyeꞌeric reh ruꞌum Dios chi naricꞌuxum reh i wach i che̱ꞌ reꞌ nyeꞌbic cꞌacharic chi junelic eh maꞌxta woꞌ roquic chipam “Lokꞌ laj Tinamit” reꞌ wilic ribiral chipam i hu̱j wili. \p \v 20 Junpech aj woꞌ chic, reꞌ Jesus reꞌ nkꞌoric ricorquil i chiꞌnchel wili, rikꞌor woꞌ chic chi jeꞌ wili: \p «Til coric, xa loqꞌuil ti chalic wi̱n, nqui rikꞌor. \p Chi jeꞌ reꞌ, reꞌ hin xnicꞌuꞌlej johtok chi jeꞌ wili: \p «Quim kAja̱w Jesus. Tichalen! quinqui reh. \p \v 21 Chi jeꞌ aj reꞌ, reꞌ ta nak i kAja̱w Jesus chiyew cho ratoꞌbil chana̱ chawunchelal tak. Jeꞌ ta nak reꞌ banarok!