\id JAS - Pokomchi Occidental NT \h SANTIAGO \toc1 Reꞌ lokꞌ laj hu̱j xitzꞌihmbaj i Maꞌ San \toc2 SANTIAGO \toc3 Stg \mt2 Reꞌ lokꞌ laj hu̱j xitzꞌihmbaj i \mt1 Maꞌ San \c 1 \s1 Reꞌ maꞌ San ricꞌalenej take // je aj niminel wilque̱b ponok // xa haj tinamit \p \v 1 Reꞌ hin maꞌ San reꞌ nibihnej woꞌ chi Jaco̱wo, reꞌ hin cꞌahchiꞌ nitzꞌihminic je reh hu̱j wili. Reꞌ hin, hin raj camanom i Dios eh jeꞌ woꞌ hin raj camanom i Ajabe̱s Jesus reꞌ Pahbamaj chi Kꞌatal Kꞌoric. Ru̱cꞌ i hu̱j wili reꞌ hin cꞌahchiꞌ ca̱t tak nicꞌalenem je i hat-tak cablaj chꞌuk chi tinamit jeꞌ ru̱cꞌ ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel reꞌ apuhcam awi̱b tak xa haj yeꞌa̱b wilca̱t tak ponok wi̱ꞌ. \s1 Maꞌ nkajic quicꞌux take // aj niminel ruꞌum take tiꞌcꞌaxic \p \v 2 Was tak nicha̱kꞌ aj niminel, sukbok acꞌux tak nanacꞌul tak rehreh wach tiꞌcꞌaxic reꞌ riyew kꞌab i Dios chi enchalic chana̱ tak ilbal reh nicꞌ wach wilic animinic tak chiwach. \v 3 Jeꞌ reꞌ chaꞌn tak maj reꞌ hat-tak awehtꞌalim tak chi reꞌ richalic i tiꞌcꞌaxic chana̱ tak ncamanic xa ilbal reh nicꞌ wach wilic animinic tak eh reꞌreꞌ riban woꞌ chi encowjic acapew-bal tak reh chi jeꞌ reꞌ enatik tak juꞌ richꞌiquinjic acꞌux tak chi manlic. \v 4 Ruꞌum aj reꞌ wi xchalic i tiꞌcꞌaxic chana̱ tak chacuy tak ransil eh chacana̱ꞌ tak chi camanel ok aweh tak chi enmanlajic wach richꞌiquinjic acꞌux tak chi manlic reh chi jeꞌ reꞌ nok manlic chic wach ricowil acapew-bal tak chacꞌuhtaj woꞌ tak lok chi reꞌ woꞌ take noꞌjbal ra̱j i Dios cꞌahchiꞌca̱t tak ribanaric. Ru̱cꞌ reꞌreꞌ kꞌuruꞌ ewoꞌ ncꞌutunic lok awu̱cꞌ tak chi manlic chic awach tak ru̱cꞌ i cꞌacharic ra̱j i Dios chi na̱banam tak. \p \v 5 Jeꞌ reꞌ chaꞌn tak nanchalic i tiꞌcꞌaxic chana̱ tak ra̱j laꞌ wi wilic jenoꞌ aweh tak reꞌ maꞌ rirak ta chiri̱j chaj bih elic naribanam chipam jenoꞌ cꞌaxquilal, chipahkaj laꞌ rinoꞌjbal reh i Dios maj reꞌreꞌ til woꞌ nariyeb cho ru̱cꞌ chiꞌnchel ricꞌux eh maꞌ eta ripit cho chaj bih pahkanic cꞌahchiꞌ ribanjic chiwach. \v 6 Reꞌ cok ruꞌ reꞌ cꞌacharel reꞌ naribanam i pahkanic til curman chi chꞌiclic ok ricꞌux chi coric chiri̱j i Dios chi maꞌ ok xa qui̱b wach ricꞌux. Jeꞌ reꞌ nikꞌor maj reꞌ cꞌacharel reꞌ qui̱b wach ricapew-bal no̱j riban chi reꞌ ricapew-bal xa jeꞌ na ricab ribohl i haꞌ xa haj yeꞌa̱b ncꞌamaric je ruꞌum i te̱w. \v 7 Jeꞌ reꞌ kꞌuruꞌ xa hab wach qui̱b wach ricapew-bal chi pahkanic, maꞌ ricapaj chi naricꞌulum haj wilic i pahkanic cꞌahchiꞌ ribanam johtok reh i Dios. \v 8 Jeꞌ reꞌ nikꞌor maj reꞌ cꞌacharel reꞌ qui̱b wach ricapew-bal, reꞌreꞌ maꞌ chꞌiclic ta ricꞌux chiri̱j i Dios eh maꞌ chꞌiclic ta woꞌ ricꞌux chiri̱j take paꞌ bih jaric riban. \s1 Reꞌ Dios xa jenaj wach quilmijic // take aj niminel riban cho \p \v 9 Reꞌ kich aj niminel reꞌ cꞌaxic ti riban pan nibaꞌil china̱ acꞌal wili, til sukbok ricꞌux to̱b ta jeꞌ ti reꞌ riwi̱ꞌ maj chiwach i Dios reꞌreꞌ kꞌe̱ꞌ woꞌ chic rilokꞌil. \v 10 Jeꞌ woꞌ reꞌ kich aj niminel reꞌ wilic ribihomal, sukbok woꞌ ricꞌux chi maꞌ ruꞌum ta ribihomal nilmijic ruꞌum i Dios chi wilic riwaꞌric chiwach maj reꞌ bihomal xa narisahchic woꞌ wach. Pa ricorquil, reꞌ bihomal xa jeꞌ na ricab jenoꞌ ihtzꞌub chi xa ru̱cꞌ ti juncꞌam nsahchic wach riholonquil. \v 11 Jeꞌ reꞌ kꞌuruꞌ, jeꞌ ricab nok reꞌ kꞌi̱j xa nkopkotic chic cho ritzꞌaꞌquil chi quina̱ take qꞌuiche̱ꞌ ricansaj take eh risach wach riholonquil quihtzꞌubal, jeꞌ woꞌ reꞌ riwi̱ꞌ i sahchic wach naribanam i biho̱m chꞌi̱l i ribihomal rirak ru̱cꞌ ricamaj wilic. \s1 Reꞌ noꞌjbal ra̱j banaric nanchalic i tiꞌcꞌaxic \p \v 12 Kꞌe̱ꞌ je ato̱b reh cꞌacharel wi xa cu chꞌiclic woꞌ ricꞌux chiri̱j i Dios naꞌicꞌok chipam jenoꞌ tiꞌcꞌaxic. Jeꞌ reꞌ nikꞌor maj wi jeꞌ reꞌ xiban reꞌreꞌ naricꞌulum chi rico̱ch reꞌ xikꞌor i Dios chi nariyeb. Reꞌ aj wili xikꞌor i Dios chi nariyeb: \p “Hab wach take kꞌe̱ꞌ tiꞌ quinquicꞌraj, reꞌ hin naniyeb queh chi naquicꞌacharic chi junelic, nqui xikꞌor. \p \v 13 Nok reꞌ tiꞌcꞌaxic nchalic china̱ jenoꞌ aj niminel ilbal reh nicꞌ wach wilic riniminic chiwach i Dios, maꞌ rikꞌor chi reꞌ Dios cꞌahchiꞌ riyeb cho tiꞌcꞌaxic reꞌreꞌ reh chi nkajic pan mahc. Maꞌ nkꞌormojic chi jeꞌ reꞌ maj reꞌ capewenic reꞌreꞌ cꞌahbil eh reꞌ Dios maꞌxta soꞌ cꞌahbilal pa ricapew-bal. Jeꞌ woꞌ chic, ma̱kꞌor tak chi jeꞌ reꞌ maj reꞌ Dios maꞌ eta tiripaj tak ru̱cꞌ tiꞌcꞌaxic reh chi etikꞌehbic tak pan cꞌahbilal. \v 14 Jeꞌ reꞌ nikꞌor maj nok jenoꞌ cꞌacharel riban i cꞌahbilal jeꞌ wili ncꞌuluric ru̱cꞌ: Pe̱t, xa pa ricꞌux nchalic chi ra̱j ribanam jenoꞌ cꞌahbilal. Chiri̱j wili nok ritikꞌa̱b chic wach pa ricapew-bal chi naribanam i cꞌahbilal, cu reꞌ aj chic ruꞌ reꞌreꞌ riyew ricꞌux chi ribanaric i cꞌahbilal reꞌreꞌ. \v 15 Ru̱cꞌ kꞌoro̱j reꞌreꞌ nkarak chiri̱j chi nicꞌ paꞌ wach ncꞌuluric ru̱cꞌ i rasjic chꞌi̱l riqꞌuihic jenoꞌ haꞌlacꞌun jeꞌ woꞌ reꞌ ncꞌuluric ru̱cꞌ ribanaric i mahc. Jeꞌ reꞌ nikꞌor ruꞌum i wili: Reꞌ mahc xa pa ricꞌux i cꞌacharel nasjic cho chi pe̱t nok ricoj chic ricapew-bal chi ra̱j ribanaric. Chiri̱j chic ruꞌ nqꞌuihic wach rotowjic ribanaric i mahc reꞌreꞌ cu rehtal riban ribanaric. Chiri̱j chic reꞌ ruꞌum reh ribanaric i mahc reꞌreꞌ, nchalic i junelic quimic china̱ i cꞌacharel reꞌreꞌ. \p \v 16 Jeꞌ reꞌ kꞌuruꞌ was tak nicha̱kꞌ aj niminel reꞌ kꞌe̱ꞌ tiꞌ tiwicꞌraj tak, ma̱cana̱ꞌ tak chi enjotꞌoric acapew-bal tak chiri̱j ricorquilal i wili: \v 17 Chiꞌnchel i yeꞌo̱j chi si̱ ruꞌum i kAja̱w Dios maꞌ reꞌ ta tiꞌquil cꞌuxlis ricꞌam cho, holonquilal laꞌ ricꞌam cho eh til woꞌ manlic wach maj ar nchalic ru̱cꞌ i kAja̱w Dios reꞌ xtikꞌinic reh chiꞌnchel i nicꞌ paꞌ nimal quisakomonic cho ar pan taxa̱j. Jeꞌ woꞌ reꞌreꞌ maꞌ jaruj ta iqꞌue̱l wach riwi̱ꞌ eh maꞌxta bih narijalbic wach. \v 18 Jeꞌ woꞌ chic, reꞌreꞌ xa pa ricꞌux xa̱j eh xiban chi ruꞌum reh i Lokꞌ laj Uxlabal xojcꞌacharic chi hoj chic racꞌu̱n rixkꞌu̱n i Dios ruꞌum nok reꞌ hoj xkacꞌul take ricorquilal kꞌoric reꞌ xikꞌor keh. Ru̱cꞌ i xiban reꞌreꞌ, reꞌ Dios xiban woꞌ chi reꞌ kalokꞌil i hoj reꞌ xojricoj chi hoj pe̱t be̱h chi ritinami̱t, kꞌe̱ꞌ nim wach chi quiwach take chiꞌnchel i nicꞌ paꞌ nimal xitikꞌa̱ꞌ ruꞌ. \s1 Curman chi naresmejic lok // rij cꞌuxlis ribanaric take // cꞌahbil laj noꞌjbal \p \v 19 Was tak nicha̱kꞌ aj niminel reꞌ tiꞌ tiwicꞌraj tak, yuꞌna chacoj tak rehtal i nanikꞌorom wili: Curman chi hoj ok tak tꞌulic chi ribirmijic rikꞌorbal i Dios eh jeꞌ woꞌ chi nakaꞌnam ri̱j chi pe̱t chaj bih nakakꞌorom. Jeꞌ woꞌ, curman chi reꞌ hoj maꞌ xa hoj ta ok ti mahnicꞌ chi enchalic kajoskꞌil. \v 20 Jeꞌ reꞌ nikꞌor maj reꞌ joskꞌ laj cꞌacharel maꞌ riban ta chic i coric wach noꞌjbal ra̱j i Dios chi naribanaric. \v 21 Jeꞌ aj reꞌ kꞌuruꞌ chakꞌeb lok chiri̱j acꞌux tak chiꞌnchel i cꞌahbilal chꞌi̱l i maꞌ holohic ta laj noꞌjbal ncaꞌn ribanaric qꞌuihal take cꞌacharel eh ru̱cꞌ ok woꞌ chꞌublic laj noꞌjbal chaꞌn tak ribanaric haj wilic kꞌoro̱j chipam riCꞌuhbal i Dios reꞌ kꞌorel nicꞌ paꞌ wach xicoj pan awa̱mna tak maj reꞌ ricojoric wach i cꞌuhbal reꞌreꞌ enbanic chi eticoꞌljic tak. \v 22 Jeꞌ reꞌ ajic chaꞌn tak i kꞌoro̱j ruꞌum i cꞌuhbal reꞌreꞌ eh maꞌ ok xa reꞌ ribirmijic enaꞌn tak. Wi xa reꞌ ribirmijic naꞌn tak eh maꞌ naꞌn ta tak ribanaric haj wili rikꞌor, xa rijotꞌoric awi̱b i naꞌn tak. \v 23 Ruꞌum aj reꞌ xa hab wach cꞌacharel reꞌ ribiraj i cꞌuhbal eh maꞌ riban ta woꞌ ribanaric i kꞌoro̱j ruꞌum i cꞌuhbal reꞌreꞌ ncꞌuluric ru̱cꞌ jeꞌ ricab ncꞌuluric ru̱cꞌ jenoꞌ cꞌacharel reꞌ rilow i rilbal pan lemuh. Jeꞌ reꞌ nikꞌor maj reꞌreꞌ to̱b ta rilow chi xa chꞌuwaꞌ chic riban i rilbal, \v 24 xa rilmijic woꞌ ti riban eh narisolqꞌuij ri̱b chi nelic je wach lemuh chi juncꞌam woꞌ ti niqꞌuic pa ricꞌux chi xa chꞌuwaꞌ chic i wach. \v 25 Raj nchel xa hab wach cꞌacharel reꞌ maꞌ niqꞌuic ta pa ricꞌux i takꞌamaj ruꞌum i Dios chipam riCꞌuhbal eh riban ribanaric, reꞌ aj wili ncꞌuluric ru̱cꞌ ruꞌ: Reꞌ cꞌacharel reꞌreꞌ maꞌ xa ta reꞌ ricoj rehtal chi coric i kꞌoro̱j ruꞌum riCꞌuhbal i Dios til laꞌ woꞌ ritik juꞌ ricꞌamaric na̱ i cꞌuhbal reꞌreꞌ, reꞌ riban wi̱ꞌ tijinic i Dios chi manlic chiri̱j i cꞌacharic ra̱j chi naribanaric. Ruꞌum aj chi riban ribanaric reꞌreꞌ, reꞌ cꞌacharel reꞌ ricꞌam na̱ riCꞌuhbal i Dios reꞌ nbanic chi encꞌacharic chi tehlic ri̱j, nicꞌ qꞌuihal take bano̱j riban xa cuseꞌsemaj woꞌ cho ruꞌum i Dios. \v 26 Jeꞌ woꞌ chic, xa hab wach cꞌacharel reꞌ ricapaj chi manlic aj niminel chiwach i Dios xa reꞌ laꞌ wi maꞌ riyohbalej ta juꞌ ra̱kꞌ chi kꞌoric, xa rijotꞌoric woꞌ ri̱b riban. Wi jeꞌ reꞌ riban i cꞌacharel reꞌreꞌ, xa maꞌxta bih ritik reh i niminic cꞌahchiꞌ ribanam chiwach i Dios \v 27 maj reꞌ ribano̱j maꞌ coric ta wach. Reꞌ aj wili take bano̱j nponic chiwach i Dios chi nariban i aj niminel: Tzꞌiro̱j ok wach rinoꞌjbal chi manlic, maꞌ ricana̱ꞌ chi reꞌ rinoꞌjbal eriban jenaj wach chꞌi̱l quinoꞌjbal take aj mahc china̱ eh chitoꞌbej woꞌ take wilque̱b pan tiꞌcꞌaxic jeꞌ ricab take haꞌlacꞌun maꞌxta quitu̱t caja̱w on reꞌ take cahnel ixok chic take. \c 2 \s1 Xa jenaj wach lokꞌil ra̱j yeꞌeric // queh take kas kacha̱kꞌ \p \v 1 Was tak nicha̱kꞌ aj niminel chic reh lokꞌomaj wach Ajabe̱s Jesus reꞌ Pahbamaj chi Kꞌatal Kꞌoric, reꞌ hin nipahkaj aweh tak chi chiꞌnchel take cꞌacharel xa jenaj ok wach quilokꞌil chayew tak. \v 2 Nipahkaj aweh tak reꞌreꞌ maj pan jenoꞌ moloj i̱b chi rilokꞌonjic wach i Dios, rehreh wach cꞌacharel quiponic chaxilac tak. Ar enawilow tak chi enoquic cok chaxilac tak jenoꞌ biho̱m laj cꞌacharel jeꞌ ru̱cꞌ xa nworwotic chic rimutkꞌa̱b juꞌ kꞌab eh xa acꞌ chic risoꞌ wilic chiri̱j. Jeꞌ woꞌ chipam i juncꞌam reꞌreꞌ enawilow woꞌ tak chi enponic chaxilac tak jenoꞌ niba̱ꞌ laj cꞌacharel xa pꞌojpꞌoj ti wach risoꞌ wilic chiri̱j. \v 3 Nanawilow take reꞌreꞌ, reꞌ hat-tak xa suk chic enawilow tak i cꞌacharel reꞌ xa holohic chic ritikꞌinjic ri̱b riban eh jeꞌ wili enakꞌor tak reh: \p «Titzꞌu̱k ayuꞌ chipam i holohic laj tzꞌuka̱b wili, nqui nak enakꞌor tak reh. \p Tzꞌa̱b ruꞌ i niba̱ꞌ jeꞌ wili enakꞌor tak reh: \p «Reꞌ hat tipa̱ꞌ pe soꞌ ar on titzꞌu̱k soꞌ ar wach acꞌal, nqui nak enakꞌor tak reh. \p \v 4 Maꞌxta na re̱t i noꞌjbal naꞌn tak chi jeꞌ reꞌ nanacapaj tak? Maꞌxta! Ru̱cꞌ reꞌreꞌ, reꞌ hat-tak cꞌahchiꞌca̱t tak chi ribanaric i maꞌ holohic ta laj noꞌjbal wili chi reꞌ jenaj suk nawilow tak eh reꞌ jenaj chic xa ri̱j wach acꞌux nawilow tak. Xa ru̱cꞌ aj i cꞌahchiꞌca̱t tak reꞌreꞌ, cꞌahchiꞌ ayeb tak lok chi ehtꞌaljic wi ricꞌul chi reh on maꞌ ricꞌul chi reh chi enyeꞌeric riwaꞌric jenoꞌ cꞌacharel eh reꞌreꞌ maꞌ tare̱t ta chi jeꞌ reꞌ naꞌn tak. \p \v 5 Was tak nicha̱kꞌ aj niminel reꞌ kꞌe̱ꞌ tiꞌ tiwicꞌraj tak, chabiraj tak i wili: Reꞌ Dios xichih cho chi reꞌ take niba̱ꞌ nariyeꞌeric queh i bihomal yeꞌo̱j ruꞌum i Lokꞌ laj Uxlabal queh take nquichꞌica̱ꞌ quicꞌux chiri̱j i Jesus. Jeꞌ woꞌ, yeꞌo̱j woꞌ queh chi reꞌ Jesus nariwihꞌic chi Kꞌatal Kꞌoric chi quina̱ jeꞌ ricab xkꞌormojic cahnok ruꞌum i Dios chi jeꞌ reꞌ naricꞌuluric cu̱cꞌ take cꞌacharel jeꞌ ru̱cꞌ quicꞌaxbic reh. \v 6 Xa reꞌ laꞌ reꞌ hat-tak to̱b ta woꞌ jeꞌ reꞌ xiban i Dios cu̱cꞌ take niba̱ꞌ maꞌ reꞌ ta woꞌ take reꞌ nayew tak quilokꞌil reꞌ laꞌ chic take bihomak nayew tak quilokꞌil. Xa jeꞌ woꞌ nchel reꞌ naꞌn tak eh maꞌ nacoj ta na tak rehtal chi jeꞌ woꞌ ru̱cꞌ take reꞌ quibanic chi nwihꞌic tiꞌcꞌaxic chana̱ tak eh pan ehtil tiquicꞌam tak je chi quiwach take aj chꞌukul kꞌoric? \v 7 On maꞌ nacoj ta woꞌ na tak rehtal chi reꞌ woꞌ ru̱cꞌ queh take bihomak reꞌreꞌ xitzꞌujbic reh lokꞌ laj ribihnal i Ajabe̱s Jesus reꞌ xkꞌormojic ribiral chana̱ tak? \v 8 Jeꞌ reꞌ nok reꞌ hin nikꞌor aweh tak wi reꞌ hat-tak cꞌahchiꞌ ayeb tak quilokꞌil take niba̱ꞌ, ra̱j rikꞌorom chi reꞌ hat-tak ricorquil cꞌahchiꞌca̱t ru̱cꞌ ricꞌamaric na̱ i takꞌanic xiban i Jesus reꞌ Pahbamaj chi Kꞌatal Kꞌoric. Reꞌ takꞌanic wili reꞌ woꞌ reꞌ tzꞌihmbimaj cho chipam i Lokꞌ laj Hu̱j reꞌ tzꞌihmbimaj wi̱ꞌ riCꞌuhbal i Dios chi jeꞌ wili: \p «Chacꞌax awas acha̱kꞌ jeꞌ ricab ricꞌaxaric awi̱b naꞌn i hat, nqui rikꞌor. \p \v 9 Tzꞌa̱b ruꞌ wi xa suk chic nawilow tak take bihomak eh reꞌ take niba̱ꞌ xa ri̱j ti wach acꞌux nawil tak, ru̱cꞌ reꞌreꞌ cꞌahchiꞌ acꞌuhtam tak chi maꞌ holohic ta cꞌahchiꞌca̱t tak, cꞌahchiꞌ laꞌ amahcanic tak ra̱j rikꞌorom eh reꞌ Lokꞌ laj Hu̱j tzꞌihmbimaj wi̱ꞌ i Lokꞌ laj riCꞌuhbal i Dios rikꞌor chi tanlic chi enyeꞌeric tiꞌcꞌaxic chana̱ tak ruꞌum nok xatiqꞌuic tak kꞌe̱ꞌ china̱ chaj bih rikꞌor. \v 10 To̱b ta nak nacꞌam tak na̱ chiꞌnchel take takꞌanic wilic chipam i Lokꞌ laj Hu̱j reꞌ wilic wi̱ꞌ riCꞌuhbal i Dios eh wi xa jenaj ok ti ticalajic tak wi̱ꞌ chi maꞌ nacꞌam ta tak na̱, ra̱j rikꞌorom chi reꞌ hat-tak xa maꞌ nacꞌam ta woꞌ tak na̱ chiꞌnchel take takꞌanic. \v 11 Jeꞌ reꞌ nikꞌor ruꞌum nok xa jenaj wach rilokꞌil i chiꞌnchel take takꞌanic wilic chipam i lokꞌ laj hu̱j reꞌreꞌ maj ar reꞌ Dios jeꞌ wili rikꞌor: \q1 “Ma̱ban i cꞌoyomal, nqui rikꞌor. \p Jeꞌ woꞌ, rikꞌor woꞌ chic chi jeꞌ wili: \q1 “Ma̱ban tak i cansanic, nqui rikꞌor. \p Ruꞌum aj reꞌ to̱b ta woꞌ maꞌ naꞌn ta tak i cꞌoyomal xa reꞌ ok ti cansanic naꞌn tak, ra̱j rikꞌorom chi xatiqꞌuic tak chic kꞌe̱ꞌ china̱ chaj bih rikꞌor i Lokꞌ laj Hu̱j tzꞌihmbimaj wi̱ꞌ riCꞌuhbal i Dios. \p \v 12 Chiꞌnchel i paꞌ bih kꞌoro̱j chipam i Lokꞌ laj Hu̱j tzꞌihmbimaj wi̱ꞌ riCꞌuhbal i Dios, reꞌreꞌ nbanic chi reꞌ take cꞌacharel equicꞌacharic chi tehlic qui̱j chi maꞌ eta nchꞌukuric kꞌoric chi quina̱ eh reꞌ woꞌ reꞌ naricamanic reh Dios chi narikꞌorom wi reꞌ hoj, hoj aj mahc on maꞌxta. Ruꞌum aj reꞌ nipahkaj aweh tak chi coric ok wach akꞌorbal eh holohic ok woꞌ wach abano̱j tak cu̱cꞌ chiꞌnchel take cꞌacharel. \v 13 Reꞌ hin nikꞌor chi jeꞌ reꞌ maj reꞌ take cꞌacharel reꞌ maꞌxta quetelenic wachi̱s chi quiwach cu̱cꞌ quich cꞌacharel, maꞌxta woꞌ riqueteljic nechꞌ ok quiwach nachꞌukurok kꞌoric chi quina̱. Tzꞌa̱b ruꞌ reꞌ take cꞌacharel reꞌ wilic quiquetelbal cu̱cꞌ take quich cꞌacharel, reꞌ take reꞌ nariqueteljic woꞌ quiwach naponok riꞌorahil i chꞌukuj kꞌoric chi quina̱. \s1 Reꞌ kaniminic curman // chi naricꞌuhtunic wach // ru̱cꞌ take kabano̱j \p \v 14 Was tak nicha̱kꞌ aj niminel, jenoꞌ cꞌacharel maꞌeta ncoꞌljic xa ruꞌum ta nak erikꞌor chi aj niminel. Jeꞌ woꞌ, maꞌxta bih eritik reh i cꞌacharel reꞌreꞌ chi erikꞌor chi aj niminel reh Jesus wi ru̱cꞌ take ribano̱j maꞌ ncꞌuhtunic ta woꞌ chi coric chi til aj niminel. \v 15 Chacapaj tak ri̱j i wili: Kakꞌor chi wilic jenoꞌ kas kacha̱kꞌ aj niminel wilic ricꞌaxquilal chi maꞌxta chic risoꞌ eh maꞌxta woꞌ riwaꞌ riha̱ꞌ reꞌ nariqꞌuic wi̱ꞌ kꞌi̱j. \v 16 Nok jenoꞌ aj niminel rilow reꞌreꞌ, maꞌxta woꞌ bih toꞌbal riyew nanpahkaljic reh chi naribanam i toꞌbonic, jeꞌ laꞌ chic wili rikꞌor reh rich aj niminel chi chꞌiquinbal ricꞌux: \p «Chawil awi̱b ar, chapotz awi̱b chi coric ru̱cꞌ asoꞌ eh til chaꞌn awaꞌ aha̱ꞌ chi suk, nqui ok reh. \p Til nikꞌor aweh tak chi reꞌ aj niminel jeꞌ reꞌ riban, xa maꞌxta bih nqui i niminic cꞌahchiꞌ ribanam. \v 17 Jeꞌ reꞌ nikꞌor maj jeꞌ ricab chi jenoꞌ cꞌacharel nok camnak chic je maꞌxta chic bih riban, jeꞌ woꞌ reꞌ ncꞌuluric ru̱cꞌ jenoꞌ cꞌacharel reꞌ maꞌ jenoꞌ holohic laj bano̱j riban. Jeꞌ reꞌ nikꞌor maj to̱b ta nak ricoj wach chi reꞌreꞌ aj niminel reh Jesus, reꞌreꞌ maꞌ ricꞌuhtaj ta woꞌ lok ru̱cꞌ ribano̱j chi til coric chi aj niminel woꞌ. \p \v 18 Kakꞌor ti chic chi reꞌ aj niminel reꞌreꞌ, eta nak rikꞌor wi̱n chi jeꞌ wili: \p «Reꞌ hat, hat woꞌ aj niminel reh i Jesus jeꞌ ricab i hin, maꞌ jeꞌ? Til na coric aweh chi jeꞌ reꞌ? nqui ok nchel wi̱n. \p Reꞌ hin enak nikꞌor reh chi jeꞌ wili: \p «Reꞌ hin wilic take nibano̱j cꞌuhtbal reh chi hin woꞌ aj niminel reh Jesus, raj i hat maꞌxta jenoꞌ abano̱j reꞌ encꞌutunic lok wi̱ꞌ i kꞌoric naꞌn chi hat aj niminel reh Jesus, nqui enikꞌor reh. \p \v 19 Jeꞌ reꞌ nok chacoj rehtal i nikꞌorom aweh tak wili: Reꞌ hat nakꞌor chi naco̱j wach chi xa jenaj woꞌ i Dios wilic eh tare̱t cꞌahchiꞌca̱t chi jeꞌ reꞌ, xa reꞌ laꞌ maꞌ manlic ta ti ru̱cꞌ reꞌreꞌ chi eticoꞌljic. Nikꞌor chi jeꞌ reꞌ maj jeꞌ woꞌ reꞌ ncaꞌn take maꞌ tob laj uxlabal chi nquicoj woꞌ wach chi xa jenaj woꞌ i Dios wilic, xa reꞌ laꞌ ruꞌ maꞌ eta quicoꞌljic chiwach i tiꞌcꞌaxic reꞌ quehtꞌalim woꞌ chi nariyeꞌeric chi quina̱ eh ruꞌum i reꞌ quibarbatic ruꞌum quiyoꞌjic. \p \v 20 Hat cꞌacharel reꞌ hamlic i memil laj noꞌjbal awu̱cꞌ, junpech chic nanicꞌuhtam aweh ricorquilal i kꞌoro̱j wili chi jeꞌ ricab nok reꞌ cꞌacharel nok camnak chic je maꞌxta chic bih riban, jeꞌ woꞌ reꞌ ncꞌuluric ru̱cꞌ i aj niminel reh Jesus nok maꞌ riban jenoꞌ holohic laj bano̱j reꞌ ncꞌutunic lok wi̱ꞌ chi til coric chi aj niminel. \v 21 Chacapaj aj chiri̱j reꞌ xcꞌuluric cho wili ru̱cꞌ i kaj najtir kꞌi̱j reꞌ maꞌ Awraham: Reꞌ Dios xipahkaj reh chi reꞌ racꞌu̱n ruꞌ reꞌ Isahac ribihnal narikꞌahsam chiwach ruꞌ chi jeꞌ ricab riwi̱ꞌ nbanjic reh jenoꞌ chicop nyeꞌeric johtok chi si̱ chiwach i Dios chiwach i lokꞌ laj yeꞌa̱b cꞌatbal si̱. Ruꞌum aj rinoꞌjbal chi xbirinic kꞌoric chiwach i Dios chi xipꞌut woꞌ ribanaric haj wilic xkꞌormojic reh, reꞌ maꞌ Awraham xkꞌormojic woꞌ reh ruꞌum i Dios chi coric wach ricꞌux. \v 22 Ru̱cꞌ ribiral i maꞌ Awraham wili, reꞌ hat enawilow chi maꞌ xa reꞌ ta xicoj wach i haj wilic i kꞌoro̱j reh ruꞌum i Dios, xiban laꞌ woꞌ haj wilic i kꞌoro̱j reh eh ruꞌum reꞌ naxiban woꞌ ribanaric reꞌreꞌ, xicꞌul woꞌ chi manlic i haj wilic i xicoj wach. \p \v 23 Jeꞌ reꞌ ajic reꞌ ribano̱j i maꞌ Awraham xcꞌuhtunic wi̱ꞌ chi reꞌreꞌ xicoj wach rikꞌorbal i Dios eh reꞌ ricorquil ribiral reꞌreꞌ ncꞌutunic wach chi manlic ruꞌum i kꞌoro̱j ar chipam i Lokꞌ laj Hu̱j tzꞌihmbimaj wi̱ꞌ riCꞌuhbal i Dios. Ar rikꞌor chi reꞌ maꞌ Awraham xichꞌica̱ꞌ ricꞌux chiri̱j i kꞌoro̱j reh ruꞌum i Dios eh ruꞌum chi jeꞌ reꞌ xiban, reꞌ Dios xipahba̱ꞌ chi jenaj cꞌacharel coric wach ricꞌux. Maꞌ xa ta reꞌreꞌ, jeꞌ laꞌ woꞌ reꞌ Dios xicoj i maꞌ Awraham til rich kꞌorom chic! \v 24 Jeꞌ reꞌ nok ru̱cꞌ ribiral i maꞌ Awraham, reꞌ hat-tak enarak tak chiri̱j yuꞌna chi ru̱cꞌ take quibano̱j take cꞌacharel quicahnic chi sak wach quicꞌacharic eh chi coric woꞌ chic wach quicꞌux chiwach. Ruꞌum aj reꞌ maꞌ manlic ta ti ru̱cꞌ chi reꞌ take cꞌacharel enquikꞌor chi aj niminel take reh Jesus xa reꞌ laꞌ ruꞌ maꞌ ncꞌuhtunic ta ru̱cꞌ quibano̱j chi jeꞌ reꞌ quiwi̱ꞌ. \p \v 25 Chi reꞌ Dios rilow cho kabano̱j chi ajwal wach chiwach, ar ncꞌutunic ru̱cꞌ ribiral i tiꞌ ixok Rahaw ribihnal. Ru̱cꞌ reꞌreꞌ nkilow chi to̱b ta nak pan cꞌoyomal laj cꞌacharic nak wilic, pa ricapew-bal i Dios reꞌ ixok reꞌreꞌ xcahnic chi jenaj cꞌacharel sak wach ricꞌacharic eh coric woꞌ wach ricꞌux. Jeꞌ reꞌ riwi̱ꞌ xcahnic ixok reꞌreꞌ chiwach i Dios ruꞌum chi xiyew quiwarbal take aj tzꞌeꞌ wa̱ch reꞌ takꞌamaj take je ruꞌum i Joswe. Maꞌ xa reꞌ ta reꞌ xiban, xicꞌuhtaj woꞌ queh jenaj chic be̱h reh chi maꞌ xichoporic cuꞌum take caj ixowonel. \p \v 26 Jeꞌ reꞌ ajic ru̱cꞌ take kꞌoric wili, reꞌ hin nwa̱j nicohlam wach nikꞌorbal chiri̱j xnikꞌor lok reꞌreꞌ: Jeꞌ ricab nok jenoꞌ cꞌacharel nquimic je maꞌxta chic camaj chi wilic cho ritiꞌjolal ribakil nok maꞌ wilic ta chic i uxlabal ru̱cꞌ, jeꞌ woꞌ reꞌ ncꞌuluric ru̱cꞌ i cꞌacharel reꞌ rikꞌor chi aj niminel reh Jesus. Jeꞌ reꞌ nikꞌor maj wi maꞌ ricꞌuhtaj lok ru̱cꞌ ribano̱j chi til coric chi jeꞌ reꞌ, xa maꞌxta bih camanel reh i rikꞌormojic riban. \c 3 \s1 Reꞌ maꞌ nmahcanic ta ru̱cꞌ ra̱kꞌ // reꞌreꞌ coric wach rinoꞌjbal \p \v 1 Was tak nicha̱kꞌ aj niminel reh Jesus, reꞌ hat-tak awehtꞌalim tak chi kꞌe̱ꞌ woꞌ chic cowil wach chꞌukuj kꞌoric naribanaric chi kana̱ i hoj reꞌ wilic kacamaj chi aj cꞌuhtunel reh riCꞌuhbal i Dios wi maꞌ nkaꞌn ta chi coric kacamaj. Ruꞌum aj reꞌ nipahkaj aweh tak chi ma̱cꞌax tak wach i camanic wili wi maꞌ enaꞌn tak canar ribanaric chi coric. \v 2 Jeꞌ reꞌ nikꞌor maj coric, reꞌ hoj cꞌacharel maꞌ haj ta iqꞌue̱l keh chi xa nicꞌ yuꞌ ekojcalajic ru̱cꞌ ribanaric jenoꞌ mahc, xa reꞌ laꞌ wi hab wach jenoꞌ nchol ripitiric ri̱b ru̱cꞌ take kꞌoric nelic lok juꞌ ra̱kꞌ eh maꞌ nmahcanic ta nechꞌ ok ru̱cꞌ i ra̱kꞌ chi kꞌoric ra̱j rikꞌorom chi reꞌ cꞌacharel reꞌreꞌ til manlic wach rinoꞌjbal chi coric eh chi nchol woꞌ rikotoric na̱ chiꞌnchel i ritiꞌjolal \v 3 jeꞌ ricab nsakomjic wach ricorquil i kꞌoro̱j reꞌreꞌ ru̱cꞌ take ribiral wili: Jeꞌ ricab ncꞌuluric ru̱cꞌ i cawa̱y, wi ncojoric pa richi̱ꞌ jenoꞌ chꞌihchꞌ chi behsbal reh, reꞌ woꞌ chꞌihchꞌ reꞌreꞌ encamanic chi kotbal na̱ ruꞌum i hab wach enjohtic china̱. \v 4 Jeꞌ woꞌ chic reꞌ ncꞌuluric ru̱cꞌ i nim laj cano̱wa. To̱b ta yohbal wach nimal eh chi cꞌamoj je take ruꞌum i cow laj te̱w, reꞌreꞌ xa jenaj woꞌ ti chi tꞌuch coten laj chꞌihchꞌ ncamanic chi behsbal reh eh ru̱cꞌ reꞌreꞌ xa reꞌ kꞌorel reh aj behsenel haj ra̱j ojic ar woꞌ ericꞌam je i maꞌ laj cano̱wa. \v 5 Jeꞌ aj reꞌ ncꞌuluric ru̱cꞌ i ka̱kꞌ i hoj cꞌacharel. Jeꞌ reꞌ nikꞌor maj reꞌ ka̱kꞌ to̱b ta jenaj tꞌuch riman katiꞌjolal kabakil, ru̱cꞌ take kꞌoric riban lok xa rinimsaj chic ri̱b i cꞌacharel. Reꞌ ka̱kꞌ jeꞌ woꞌ ricab i xak kꞌa̱kꞌ chi xa tꞌuch ti nankop xa reꞌ laꞌ naricꞌam wach xa nim chic ricꞌatej je cu rehtal ricꞌat juntuhm ok chi nimak tak che̱ꞌ. \v 6 Jeꞌ reꞌ nikꞌor maj reꞌ take kꞌoric nelic lok juꞌ ka̱kꞌ risach wach chiꞌnchel jeꞌ ricab riban i kꞌa̱kꞌ. Jeꞌ woꞌ chic, reꞌ ka̱kꞌ reꞌ riman cho i katiꞌjolal kabakil, reꞌreꞌ riban chi eripꞌuta̱ꞌ jenoꞌ cꞌahbilal eh ru̱cꞌ reꞌreꞌ erinih je chiꞌnchel riman katiꞌjolal kabakil. Chi jeꞌ reꞌ kꞌuruꞌ jeꞌ ricab nok reꞌ kꞌa̱kꞌ nkoporic risach wach xa paꞌ bih jeꞌ woꞌ reꞌ i kꞌoric riban i cꞌacharel ru̱cꞌ i ra̱kꞌ, reꞌreꞌ nbanic chi erijotꞌ ri̱b ricꞌacharic nok reꞌ paꞌ bih kꞌoric riban ar nchalic ru̱cꞌ aj Yahm. \p \v 7 Jeꞌ reꞌ cꞌahchiꞌ nikꞌorom ruꞌum reh i wili: Coric, reꞌ take joskꞌ laj chicop, jeꞌ ru̱cꞌ take quirupunic, on reꞌ take a̱kꞌ, on reꞌ take chicop wilque̱b pan haꞌ, chiꞌnchel take reꞌreꞌ riban chi nkotoric quina̱ eh chi jeꞌ reꞌ wilic take cꞌacharel quikotbic quina̱ reh chi quibirinic kꞌoric chi quiwach. \v 8 Raj laꞌ i cꞌacharel jeꞌ ru̱cꞌ maꞌ nchol ta ripitiric take kꞌoric nelic lok juꞌ ra̱kꞌ maꞌ jeꞌ ta reꞌ ncꞌuluric ru̱cꞌ nok riban lok take kꞌoric jeꞌ ru̱cꞌ nchalic ru̱cꞌ i aj Yahm. Jeꞌ reꞌ nikꞌor maj reꞌ take cꞌahbilal ricꞌam cho take kꞌoric rikꞌor lok i cꞌacharel reꞌreꞌ maꞌ jenoꞌ winak eriban canar ripitiric eh jeꞌ ricab camanic riban ikꞌo̱m ncamanic chi cansbal jeꞌ woꞌ reꞌ i camanic riban take kꞌoric reꞌreꞌ, ricoj woꞌ chi tiꞌ i jenoꞌ cꞌacharel. \v 9 Jeꞌ woꞌ chic nok ar ru̱cꞌ aj Yahm nchalic take kꞌoric riban jenoꞌ cꞌacharel, wilic pech jeꞌ wili ncꞌuluric: Reꞌ hoj ru̱cꞌ i ka̱kꞌ nkayew rilokꞌil i Ajabe̱s Dios eh jeꞌ woꞌ ru̱cꞌ woꞌ i ka̱kꞌ nkasihtaj take cꞌacharel reꞌ ritikꞌinic i Dios take chi narilmijic i rinoꞌjbal ruꞌ. \p \v 10 Was tak nicha̱kꞌ aj niminel, reꞌ hin nikꞌor je aweh tak chi ma̱ban tak chi ru̱cꞌ achi̱ꞌ enaꞌn tak ricuseꞌsjic jenoꞌ cꞌacharel eh chi ru̱cꞌ woꞌ chic achi̱ꞌ tak enaꞌn tak risihtjic. \v 11 Jeꞌ reꞌ nikꞌor maj reꞌ noꞌjbal reꞌreꞌ maꞌ riban ta chi enwihꞌic awu̱cꞌ tak, jeꞌ ricab nok chi maꞌ eta riban chi chipam i jenaj chi rasbal haꞌ enelic cho sak laj haꞌ eh chi ar ta woꞌ chic enelic cho i chꞌuwaꞌ laj haꞌ. \v 12 Jeꞌ woꞌ chic, maꞌ eta woꞌ riban chi reꞌ richeꞌlal cakꞌ eriwachej cho rum, on reꞌ richeꞌlal u̱wa eriwachej cho cakꞌ. Was tak nicha̱kꞌ aj niminel, reꞌ ncꞌuluric ru̱cꞌ i ka̱kꞌ jeꞌ woꞌ ricab ncꞌuluric cu̱cꞌ take wach i che̱ꞌ reꞌreꞌ, on jeꞌ woꞌ ricab ncꞌuluric cu̱cꞌ take rasbal jenoꞌ haꞌ chi maꞌ eta woꞌ riban chi enelic cho sak laj haꞌ eh chiri̱j chic ruꞌ ewoꞌ chic nelic cho i chꞌuwaꞌ laj haꞌ chipam. \s1 Reꞌ manlic wach noꞌjbal ar nchalic ru̱cꞌ i Dios \p \v 13 Was tak nicha̱kꞌ aj niminel, xa hab wach rikꞌor chi ar ru̱cꞌ i Dios nchalic rinoꞌjbal, curman woꞌ chi reh chi ericꞌuhtaj lok ru̱cꞌ take ribano̱j chi til coric chi jeꞌ woꞌ reꞌ. Reꞌ cꞌacharel reꞌreꞌ curman woꞌ chi chakꞌlam ok ru̱cꞌ rinoꞌjbal eh maꞌ rinimsaj ri̱b. Jeꞌ ok reꞌ chiban cꞌuhtbal lok reh chi reꞌ noꞌjbal ar ru̱cꞌ i Dios nchalic. \v 14 Raj nchel wi reꞌ cꞌacharel riyew kꞌab chi reꞌ ixowonic njotꞌbic reh ricapew-bal chi yojoj cꞌuxlis, reꞌreꞌ xa nimsinic i̱b cꞌahchiꞌ ribanam ru̱cꞌ rikꞌormojic chi reꞌ rinoꞌjbal ar nchalic ru̱cꞌ i Dios. Ru̱cꞌ reꞌreꞌ maꞌ cꞌahchiꞌ ta rikꞌorom i coric, xa chucuj laj kꞌoric laꞌ riban \v 15 maj reꞌ rinoꞌjbal ruꞌ maꞌ reꞌ ta ru̱cꞌ i Dios nchalic, reꞌ laꞌ i noꞌjbal wilic ru̱cꞌ, xa jeꞌ ricab rinoꞌjbal jenoꞌ xa hab wach cꞌacharel maꞌ reꞌ ta aj niminel eh reꞌ rinoꞌjbal ruꞌ ru̱cꞌ woꞌ aj Yahm nchalic. \v 16 Nikꞌor chi jeꞌ reꞌ maj reꞌ wilic wi̱ꞌ i ixowonic i̱b chꞌi̱l woꞌ i yojoj cꞌuxlis, ra̱j rikꞌorom chi reꞌ take cꞌacharel maꞌ wilque̱b ta pan jenaj sukquil laj cꞌuxlis chi quibil qui̱b eh xa na̱ ruꞌ cꞌahbilal i quibano̱j take reꞌ. \v 17 Raj laꞌ xa hab wach cꞌacharel reꞌ ar ru̱cꞌ i Dios nchalic rinoꞌjbal, reꞌ take wili noꞌjbal ncꞌuhtunic ru̱cꞌ: Wilic jenaj sak wach noꞌjbal ru̱cꞌ, cꞌacharic riban pan sukquil cꞌuxlis cu̱cꞌ take rich cꞌacharel, wilic richakꞌlamil eh maꞌ cow ta woꞌ na̱ reh take paꞌ bih. Jeꞌ woꞌ, reꞌreꞌ kꞌe̱ꞌ riquetelej quiwach take rich cꞌacharel eh qꞌuihal take riholohic laj bano̱j wilic. Jeꞌ woꞌ chic, reꞌreꞌ xa jenaj wach ricꞌux eh til coric wach rinoꞌjbal. \v 18 Jeꞌ reꞌ ajic, reꞌ kꞌoric wili chiri̱j i noꞌjbal reꞌ ar ru̱cꞌ i Dios nchalic nicohlaj ru̱cꞌ rikꞌormojic ru̱cꞌ take kꞌoric wili: Reꞌ cꞌacharel reꞌ ncꞌacharic pan sukquil cꞌuxlis cu̱cꞌ take rich cꞌacharel, pan sukquil cꞌuxlis woꞌ riban take ribano̱j reꞌ ncꞌutunic wi̱ꞌ chi coric wach ricꞌux. \c 4 \s1 Reꞌ Dios til nponic chiwach rinoꞌjbal i cꞌacharel reꞌ maꞌ rinimsaj ta ti ri̱b \p \v 1 Yuꞌna reꞌ chic i wili nwa̱j kꞌoric chiri̱j chi jeꞌ wili: Chaj woꞌ waꞌric wilic peletenic, jeꞌ woꞌ take kꞌakꞌanic chaxilac tak nok nacapaj tak? Reꞌ take cꞌahbilal laj noꞌjbal reꞌreꞌ ar nchalic pan awa̱mna tak reꞌ wilic cho wi̱ꞌ i cꞌahbilal nawotowej tak ribanaric. \v 2 Ruꞌum aj reh cꞌahbilal laj noꞌjbal reꞌreꞌ nok reꞌ hat-tak nacꞌax tak wach jenoꞌ xa chaj bih jaric wilic ayuꞌ wach acꞌal eh nanawilow chi maꞌ nwihꞌic ta woꞌ aweh tak, jeꞌ wili ncꞌuluric awu̱cꞌ tak: Reꞌ hat-tak nanawilow tak chi maꞌ nwihꞌic ta aweh tak reꞌ wilic reh i jenaj chic cꞌacharel, nchalic ixowonic pan awa̱mna tak, cu rehtal toquic tak chi peletenic eh jeꞌ woꞌ chi cansanic ruꞌum. To̱b ta woꞌ jeꞌ reꞌ naꞌn tak xa ta nak chi jeꞌ reꞌ narak tak i haj wilic nacꞌax tak wach maj maꞌ napahkaj ta tak reh Dios. \v 3 Wilic woꞌ nak pech napahkaj tak johtok reh Dios chi nariyeb cho aweh i chaj bih nawa̱j tak, xa reꞌ laꞌ maꞌ riyew ta cho aweh tak maj reꞌ hat-tak xa reh yeꞌbal chi suk atiꞌjolal abakil tak nawa̱j tak wi̱ꞌ i napahkaj tak reh. \p \v 4 Reꞌ hat-tak cꞌacharel reꞌ maꞌ xa reꞌ ta Dios wilic chawach tak jeꞌ ricab riban jenoꞌ winak chi nkajic pan cꞌoyomal ruꞌum chi maꞌ xa reꞌ ta i rehqꞌue̱n wilic chiwach, chabiraj tak chi coric i nanikꞌorom wili: Reꞌ hat-tak awehtꞌalim tak chi coric chi nok nawa̱j tak ribanaric i noꞌjbal ncaꞌn take cꞌacharel aj ayuꞌ wach acꞌal reꞌ quixowonic reh i Dios, reꞌ hat-tak nacoj woꞌ tak awi̱b chiwach i Dios chi raj ixowonel. Ruꞌum aj reꞌ nikꞌor aweh tak chi reꞌ take cꞌacharel nca̱j caꞌnam i noꞌjbal ncaꞌn take aj ayuꞌ wach acꞌal reꞌ quixowonic reh i Dios, reꞌ take cꞌacharel reꞌreꞌ nquicoj qui̱b chi raj ixowonel i Dios take. \v 5 Nikꞌor chi jeꞌ reꞌ maj reꞌ Dios ricꞌraj reh jeꞌ ricab ricꞌraj jenoꞌ winak riban caxa̱ra chi xa reꞌ wach i rehqꞌue̱n tiꞌ ricꞌraj. Jeꞌ wili rikꞌor chiri̱j ruꞌ ar chipam i Lokꞌ laj Hu̱j reꞌ wilic wi̱ꞌ i riCꞌuhbal i Dios: \q1 “Reꞌ Dios riban chi reꞌ Lokꞌ laj Uxlabal encꞌacharic ku̱cꞌ i hoj aj niminel reh Jesus \q1 eh reꞌ rUxlabal reꞌreꞌ til kꞌe̱ꞌ ra̱j chi xa reꞌ wach i Dios tiꞌ nakicꞌram, nqui rikꞌor. \p \v 6 Jeꞌ reꞌ kꞌuruꞌ reꞌ Dios ricꞌuhtaj richakꞌlamil queh take maꞌ nquinimsaj ta qui̱b chiwach eh kꞌe̱ꞌ woꞌ chic rinimal richakꞌlamil riban cu̱cꞌ jeꞌ ricab rikꞌor chipam i Lokꞌ laj Hu̱j reꞌ tzꞌihmbimaj wi̱ꞌ i riCꞌuhbal i Dios. Ar jeꞌ wili rikꞌor: \q1 “Reꞌ Dios ricꞌuhtaj rijoskꞌil chi quina̱ take cꞌacharel reꞌ nquinimsaj qui̱b, \q1 raj laꞌ chi quina̱ take cꞌacharel reꞌ xa chꞌu̱b ti quiwach, reꞌreꞌ ricꞌuhtaj cho richakꞌlamil chi quina̱, nqui rikꞌor. \p \v 7 Jeꞌ reꞌ kꞌuruꞌ tiniminok tak chiwach i Dios eh ma̱cꞌam tak na̱ paꞌ bih noꞌjbal ricoj aj Yahm pan acapew-bal tak, chakꞌihtaj laꞌ tak awi̱b chi riyeꞌeric pan acꞌal i rajawric reh chi jeꞌ reꞌ etiricana̱ꞌ tak. \v 8 Jeꞌ woꞌ chic, chajunehtej awi̱b tak ru̱cꞌ i Dios eh reꞌreꞌ erijunehtej woꞌ cho ri̱b awu̱cꞌ tak. Raj nchel hat-tak aj mahc, chacoj tak rehtal i wili: Chacana̱ꞌ tak ribanjic i cꞌahbilal. Reꞌ hat-tak reꞌ quib acꞌux tak, chawesaj tak lok pan awa̱mna tak i noꞌjbal reꞌreꞌ eh chasakbej wach awa̱mna tak. \v 9 Jeꞌ woꞌ, reꞌ hat-tak aj mahc chꞌi̱l xa quib wach acꞌux tak, chapahkaj cuybal amahc tak chi cꞌahchiꞌ ayotꞌom acꞌux tak ruꞌum amahc tak. Tiꞌbok acꞌux tak eh chayotꞌ woꞌ acꞌux tak ru̱cꞌ okꞌic. Reꞌ awihꞌic tak chi xa seꞌel awach tak mikrok ta nak chi okꞌic eh reꞌ risukquil acꞌux tak mikrok ta nak chi ntzꞌiric laj cꞌuxlis. \v 10 Jeꞌ reꞌ ajic chachꞌubsaj wach anoꞌjbal tak chiwach i kAja̱w eh reꞌreꞌ erijohsaj wach awaꞌric tak. \p \v 11 Hat-tak was tak nicha̱kꞌ aj niminel reh Jesus, ma̱tzꞌuj tak jenoꞌ awich cꞌacharel tak maj reꞌ ritzꞌuj i ras richa̱kꞌ on richꞌuk kꞌoric china̱ jenoꞌ ras richa̱kꞌ, reꞌ aj niminel reꞌreꞌ cꞌahchiꞌ rikꞌebem riwaꞌric i Cꞌuhbal Yeꞌo̱j reh Moyses eh cꞌahchiꞌ woꞌ riqꞌuic kꞌe̱ꞌ china̱ i cꞌuhbal reꞌreꞌ. Ma̱ban tak jeꞌ reꞌ, reꞌ laꞌ chaꞌn tak chacꞌam tak na̱ i cꞌuhbal reꞌreꞌ chi coric. \v 12 Reꞌ hat-tak kꞌuruꞌ maꞌxta awaꞌric tak chi richꞌukuric kꞌoric china̱ awas acha̱kꞌ tak, xa reꞌ laꞌ woꞌ Dios wilic rajawric chi ribanaric reꞌreꞌ maj xa reꞌ woꞌ reꞌ wilic chi aj chꞌukul wach i mahc eh xa reꞌ woꞌ reꞌ kꞌorel wi etiricoꞌlej on erikꞌor chi enyeꞌeric tiꞌcꞌaxic chana̱ tak ruꞌum reh amahc tak. \s1 Chiꞌnchel reꞌ nacapaj tak ribanaric chacana̱ꞌ tak pan kꞌab i Dios \p \v 13 Chaxilac hat-tak wilic take quikꞌoric chi jeꞌ wili: \p «Chiwach i kꞌi̱j wili on reh kꞌi̱j reh ikal nakojic chipam jenaj chic tinamit. Ar nakacꞌacharic chiwach jenaj ha̱b. Ar woꞌ nakaꞌnam kayac reh chi ar nakaꞌnam canar qꞌuih katzꞌa̱k, nqui nquikꞌor. \p Reꞌ hat-tak reꞌ jeꞌ reꞌ nakꞌor tak chabiraj tak i wili: \v 14 Ma̱kꞌor tak chic chi jeꞌ reꞌ maj maꞌ awehtꞌalim ta woꞌ tak chaj bih naricꞌuluric ikal. Jeꞌ reꞌ nikꞌor maj reꞌ kacꞌacharic chiꞌnchel i hoj xa jeꞌ na ricab riwi̱ꞌ i su̱tzꞌ maj chawil ruꞌ, to̱b ta nak cu reꞌ woꞌ ti cꞌahchiꞌ awilom tak wach eh pa̱m juncꞌam chic nsahchic woꞌ ti wach. \v 15 Reꞌ cok haj wilic i ricorquilal kꞌoric raj chi na̱banam tak, reꞌ i wili: \p «Wi laꞌ reꞌ kAja̱w ra̱j chi cu wilic chic soꞌ kacꞌacharic, ar nakawihꞌic ponok eh chi jeꞌ reꞌ na woꞌ kaꞌnam ribanaric take paꞌ bih nkacapaj chi nakaꞌnam, tiquirok tak. \p \v 16 Jeꞌ nak reꞌ ruꞌ ra̱j banaric xa reꞌ laꞌ hat-tak reꞌ chic i wili naꞌn tak: Reꞌ hat-tak maꞌ reꞌ ta ru̱cꞌ chꞌublic wach cꞌuxlis tikꞌoric tak chiri̱j i paꞌ bih nawa̱j abanam tak, xa nanimsaj laꞌ chic awi̱b tak ru̱cꞌ i kꞌoric naꞌn tak. Til nikꞌor aweh tak chi reꞌ take noꞌjbal chi nimsinic i̱b, reꞌreꞌ maꞌ holohic ta nechꞌ ok chi banaric. \v 17 Jeꞌ reꞌ ajic chaꞌn tak i coric wach noꞌjbal maj reꞌ xa hab wach cꞌacharel reꞌ rehtꞌalim ribanaric haj wilic i coric laj noꞌjbal, xa reꞌ laꞌ ruꞌ maꞌ riban ta i haj wilic rehtꞌal chi coric chi banaric, reꞌ cꞌacharel reꞌreꞌ nmahcanic chiwach i kAja̱w. \c 5 \s1 Reꞌ kꞌoric chiqui̱j take bihomak \p \v 1 Yuꞌna chawi̱j chic hat-tak bihomak reꞌ maꞌ reꞌ ta hat-tak aj niminel nwa̱j kꞌoric. Jeꞌ nok chabiraj tak i wili: Tiꞌbok acꞌux tak eh chayotꞌ woꞌ acꞌux tak chi okꞌic maj jenaj tiꞌcꞌaxic chalic reh chana̱ tak. \v 2 Reꞌ nicꞌ paꞌ nimal wilic aweh tak narisahchic wach. Jeꞌ ricab reꞌ asoꞌ tak naricꞌuxuric ruꞌum take ricꞌoyil tzꞌih. \v 3 Jeꞌ woꞌ, reꞌ atumi̱n tak ruꞌum chi maꞌ nacoj ta tak chi quitobjic take awas acha̱kꞌ tak narimuꞌkric wach. Reꞌ muꞌk reꞌreꞌ naricamanic chi cꞌuhtbal lok reh chi reꞌ hat-tak xa aweh tak abihomal cꞌahchiꞌ amolom tak wach chipam take cohlsbal wach i kꞌi̱j wili eh ruꞌum chi jeꞌ reꞌ naponok rikꞌijil nachikꞌat kꞌoric i Dios chi quina̱ chiꞌnchel cꞌacharel, narichalic chana̱ tak jenaj nim laj tiꞌcꞌaxic reꞌ naribanam chi enawicꞌraj tak chi xa jeꞌ chic ricab nok reꞌ kꞌa̱kꞌ cꞌahchiꞌ ricꞌatam atiꞌjolal tak. \p \v 4 Jeꞌ reꞌ kꞌuruꞌ reꞌ hat-tak bihomak ticapewenok woꞌ tak ru̱cꞌ i wili: Reꞌ hat-tak maꞌ xatoj ta tak ritzꞌakil quicamaj take awaj camanom tak reꞌ xisicꞌbic wach atic pan awacꞌa̱l tak. Ruꞌum chi xawa̱j tak awelkꞌam take, reꞌ Dios reꞌ kꞌe̱ꞌ woꞌ chic rinimal rajawric xibiraj cho amahc tak cꞌahchiꞌ quicojom cok chiwach ruꞌ. \v 5 Maꞌ xa ruꞌum ta reꞌreꞌ narichalic rinimal i tiꞌcꞌaxic chana̱ tak, jeꞌ laꞌ woꞌ ruꞌum take wili: Ayuꞌ wach acꞌal reꞌ hat-tak xatcꞌacharic tak chi suk, xaꞌn woꞌ tak i ra̱j maꞌ raj ta banaric. Ruꞌum aj reh suk laj cꞌacharic wilca̱t tak wi̱ꞌ, narichalic chana̱ tak i tiꞌcꞌaxic chi maꞌ reꞌ ta soꞌ wilic pan acꞌux tak jeꞌ ricab ncꞌuluric cu̱cꞌ take wacax nok xa kꞌenaꞌ chic take, xa nicꞌ yuꞌ ti quicꞌamaric je pan cansbal chicop. \v 6 Jeꞌ woꞌ chic chana̱ hat-tak narichalic i tiꞌcꞌaxic maj awuꞌum aweh hat-tak nok wilca̱t tak chi quiwach take aj chꞌukul wach mahc chi richꞌukuric kꞌoric chi quina̱ take cꞌacharel maꞌxta nechꞌ ok quimahc, quicansjic je awuꞌum tak. Chiwach chiꞌnchel reꞌreꞌ, nacapaj na tak nchel chi reꞌ Dios xa suk erilow cho anoꞌjbal tak reꞌreꞌ? Maꞌxta, maꞌ je ta reꞌ! \s1 Wihꞌok awuyuꞌnbal tak eh chaꞌn woꞌ ati̱j tak \p \v 7 Hat-tak was nicha̱kꞌ aj niminel, wihꞌok awuyuꞌnbal tak cu rehtal cho ricꞌulic lok i kAja̱w Jesus. Chacoj tak rehtal chi jeꞌ ricab nok jenoꞌ winak aj banol abi̱x nwihꞌic woꞌ ruyuꞌnbal chi nchalic i kꞌelej laj jab eh jeꞌ woꞌ nwihꞌic ruyuꞌnbal cu rehtal nponic rikꞌijil chi narisiqꞌuim i wach i lokꞌ laj ritic, jeꞌ woꞌ reꞌ chaꞌn hat-tak, \v 8 wihꞌok woꞌ awuyuꞌnbal tak eh chacowsaj acꞌux tak chipam animinic tak maj reꞌ kAja̱w Jesus xa maꞌ naht ta chic wilic cho rikꞌijil risoljic. \p \v 9 Jeꞌ reꞌ kꞌuruꞌ was tak nicha̱kꞌ aj niminel reh Jesus, ma̱cojlom amahc chi awibil awi̱b tak reh chi reꞌ Dios maꞌ eta woꞌ ricoj amahc tak. Ma̱ban tak jeꞌ reꞌ maj xa jenaj woꞌ i cꞌacharel til manlic wach chi aj chꞌukul kꞌoric eh reꞌ cꞌacharel reꞌreꞌ, reꞌ i Jesus. Reꞌreꞌ qꞌuisi̱n maꞌ ncꞌulic lok jeꞌ ricab riban jenoꞌ cꞌacharel xa oquic chic cok reh chiꞌ pa̱t chi ulaꞌanic. \p \v 10 Was tak nicha̱kꞌ aj niminel, chaꞌn woꞌ tak aweh jeꞌ ricab i noꞌjbal xcaꞌn cho take aj kꞌorol cꞌuhbal najtir kꞌi̱j reꞌ xikꞌoric cho reh take kꞌoric rikꞌorom cho i Lokꞌ laj Ajabe̱s. Jeꞌ reꞌ chaꞌn tak maj reꞌ take reꞌ ru̱cꞌ kꞌuni̱l xquicuy ransil tiꞌcꞌaxic xchalic chi quina̱. \v 11 Kacoj tak rehtal i kꞌoric nkaꞌn chiqui̱j take xicuybic cho ransil i tiꞌcꞌaxic. Reꞌ hoj nkakꞌor chi reꞌ take reꞌ kꞌe̱ꞌ ato̱b queh majeꞌ? Jeꞌ woꞌ reꞌ hat-tak abiram tak chiri̱j i tiꞌcꞌaxic xicꞌul i maꞌ Jow eh nicꞌ wach ricuyuric xiban. Awehtꞌalim woꞌ tak nicꞌ wach ricuseꞌsjic xbanjic ruꞌum i Dios nok iqꞌuinak chic pan tiꞌcꞌaxic. Jeꞌ reꞌ kꞌoric niban maj reꞌ kAja̱w til kꞌe̱ꞌ woꞌ chic ato̱b eh aj quetelenel wachi̱s woꞌ. \p \v 12 Jeꞌ reꞌ kꞌuruꞌ was tak nicha̱kꞌ aj niminel, chaꞌn tak jeꞌ ricab quinoꞌjbal take cꞌacharel reꞌreꞌ eh jeꞌ woꞌ i noꞌjbal wili reꞌ kꞌe̱ꞌ woꞌ chic curman chi banaric: Nok reꞌ hat-tak xa reꞌ woꞌ i coric nawa̱j akꞌorom tak, ma̱kꞌor tak chi jeꞌ wili: \p «Wi maꞌ coric i cꞌahchiꞌ nikꞌorom, reꞌ ok i kAja̱w Dios wilic ar pan taxa̱j chiyew cho tiꞌcꞌaxic chi nina̱ on maꞌ jeꞌ reꞌ, reꞌ ok take aj chꞌukul wach mahc ayuꞌ wach acꞌal quiyeꞌbok woꞌ tiꞌcꞌaxic chi nina̱, maꞌ nqui ta na nakꞌor tak. \s1 Reꞌ juꞌjun chic noꞌjbal ra̱j chi // nacaꞌnam take aj niminel \p \v 13 Xa hab wach aweh tak wilic tiꞌcꞌaxic china̱ niyew rinoꞌjbal chi chiban riti̱j chiwach i Dios eh xa hab wach xa suk chic pa ricꞌux, niyew woꞌ rinoꞌjbal chi chiyew johtok rilokꞌil i Dios ru̱cꞌ bi̱ch. \v 14 Wi wilic jenoꞌ yowa̱b chaxilac tak reꞌ wili noꞌjbal niyew reh: Chiyukꞌej take quinahsil i comonil moloj wach aj niminel eh naquiponok ru̱cꞌ, caꞌn quiti̱j china̱. Jeꞌ woꞌ quibuchꞌ pan yolic laj ikꞌo̱m chi cꞌahchiꞌ quipahkam reh Lokꞌ laj Ajabe̱s i toꞌbal reh yowa̱b reꞌreꞌ. \v 15 Til nikꞌor aweh tak, chi reꞌreꞌ naribanam chi reꞌ yowa̱b enuctic cho chi maꞌxta chic riyaꞌbilal, reꞌ cok ruꞌ reh chi jeꞌ reꞌ encꞌuluric ru̱cꞌ i yowa̱b reꞌreꞌ, curman chi reꞌ take aj nahsil encaꞌn quiti̱j chi chꞌiclic quicꞌux chi reꞌ Lokꞌ laj Ajabe̱s wilic rajawric chi resmejic riyaꞌbilal i cꞌacharel reꞌreꞌ. Wi jeꞌ reꞌ encaꞌn, maꞌ xa ta reꞌreꞌ encꞌuluric ru̱cꞌ i yowa̱b reꞌreꞌ, jeꞌ laꞌ woꞌ wi reꞌreꞌ ribanam jenoꞌ mahc, ewoꞌ ncuyuric rimahc wi chipam i juncꞌam reꞌreꞌ eripahkaj woꞌ ricuybal. \p \v 16 Jeꞌ reꞌ ajic til curman chi chayew tak chi ehtꞌaljic chawach tak chaj bih xatmahcanic tak wi̱ꞌ eh jeꞌ woꞌ chaꞌn woꞌ tak ati̱j. Wi reꞌ hat-tak cꞌul naꞌn tak ati̱j chawi̱j chawibil awi̱b tak, wi wilic jenoꞌ hab wach wilic riyaꞌbilal chaxilac tak encowjic. Jeꞌ reꞌ nikꞌor ruꞌum nok reꞌ quiti̱j take aj niminel coric wach quicꞌux kꞌe̱ꞌ woꞌ chic nim wach camanic riban. \v 17 Kacoj tak rehtal i jenaj tijbal wili chiri̱j nicꞌ wach ncamanic i banoj ti̱j: Reꞌ aj najtir kꞌi̱j reꞌ maꞌ Eli̱yas ribihnal xa winak woꞌ jeꞌ kacab i hoj, xa reꞌ laꞌ reꞌreꞌ naxiban riti̱j ru̱cꞌ chiꞌnchel ricꞌux reh chi maꞌxta chic ribanam i jab, maꞌ xkajic ta woꞌ chic cho i jab wach acꞌal chiwach i xib ha̱b ru̱cꞌ waki̱b poh. \v 18 Nok iqꞌuinak chic lok rikꞌijil reꞌreꞌ, xiban woꞌ chic johtok riti̱j chi narikajic woꞌ chic cho jab eh naxiban woꞌ chic i jab cu reꞌ aj woꞌ chic ruꞌ xwachanic chiꞌnchel nicꞌ paꞌ nimal take tic wilic wach acꞌal. \p \v 19 Hat-tak was tak nicha̱kꞌ aj niminel reh Jesus, kakꞌor wi hab wach jenoꞌ chaxilac tak ricana̱ꞌ rinimjic i coric laj cꞌuhtunic reꞌ wilco̱j wi̱ꞌ ruꞌum reh mahcanic eh wilic jenaj chic chaxilac tak riban chi reꞌ cꞌacharel reꞌreꞌ ewoꞌ chic ritik juꞌ riniminic, \v 20 charak tak chiri̱j chi ru̱cꞌ ribanaric chi reꞌ rich aj niminel ricana̱ꞌ i mahcanic, xiban woꞌ chi xcuyuric chiꞌnchel nicꞌ paꞌ nimal rimahc wilic eh jeꞌ woꞌ chic, xcoꞌljic chi maꞌxta riquimic chi junpech naquimok je.