\id GAL - Pokomchi Occidental NT \h GÁLATAS \toc1 Reꞌ hu̱j xitzꞌihmbaj i maꞌ Lu̱ꞌ queh niminel Aj Cala̱sya \toc2 GÁLATAS \toc3 Gl \mt2 Reꞌ hu̱j xitzꞌihmbaj i maꞌ Lu̱ꞌ queh niminel \mt1 Aj Cala̱sya \c 1 \s1 Reꞌ sukquil cꞌuxlis riyew je // maꞌ Lu̱ꞌ queh niminel aj Cala̱sya \p \v 1 Reꞌ hin maꞌ Lu̱ꞌ, hin pahbamaj chi aj kꞌorol cꞌuhbal chiri̱j i Jesus reꞌ Pahbamaj chi Kꞌatal Kꞌoric. Reꞌ nicamaj yeꞌo̱j maꞌ reꞌ ta jenoꞌ winak xyeꞌbic wi̱n, maꞌ woꞌ ritakꞌanic ta cho jenoꞌ winak chi xyeꞌeric wi̱n i camanic reꞌreꞌ, til reꞌ laꞌ i Jesus xpahbanic wi̱n chi aj kꞌorol reh riCꞌuhbal chi jeꞌ woꞌ reꞌ cho pa ricapew-bal i Ajabe̱s Dios reꞌ xucsunic cho reh Jesus chi quixilac take camnak. \p \v 2 Reꞌ hin maꞌ Lu̱ꞌ wichꞌi̱l take chiꞌnchel kas kacha̱kꞌ wilque̱b ayuꞌ cꞌahchiꞌ kayeb tak je risukquil acꞌux tak chipam i hu̱j cꞌahchiꞌ nitzꞌihmbam je wili aweh hat-tak jarchꞌuk paꞌ chi moloj wach aj niminel wilca̱t tak ar Cala̱sya eh ru̱cꞌ ritzꞌihmjic je hu̱j wili, reꞌ wili i ti̱j nkaꞌn johtok chiwach i Dios chawi̱j hat-tak: \v 3 Reꞌ ta nak ratoꞌbil eh jeꞌ woꞌ i sukquil cꞌuxlis riyew cho kAja̱w Dios chꞌi̱l i Lokꞌ laj Ajabe̱s Jesus reꞌ Pahbamaj chi Kꞌatal Kꞌoric, reꞌ ta nak reꞌ wihꞌok pan acꞌacharic tak. \p \v 4 Reꞌreꞌ nipahkaj chana̱ tak pa ribihnal i kAja̱w Jesus reꞌ xikꞌahsaj ri̱b pan quimic chi kesmejic chipam i kamahc eh jeꞌ woꞌ chi kacoꞌljic ru̱cꞌ resmejic chi kana̱ i tojbal wach mahc chalic reh chi quina̱ take cꞌacharel reꞌ cꞌahchiꞌ quibanic cꞌahbilal laj noꞌjbal chiwach take kꞌi̱j wilco̱j wi̱ꞌ wili. Reꞌ kAja̱w Jesus, reꞌ aj woꞌ reꞌ xikꞌahsaj ri̱b pan quimic jeꞌ ricab til nicꞌ paꞌ jeꞌ tikꞌimaj cho ruꞌum Ajabe̱s Dios chi jeꞌ reꞌ naricꞌulum. \v 5 Ruꞌum aj reꞌ kayew tak rinimal rilokꞌil ribihnal chi junelic kꞌi̱j sakom! Jeꞌ ta nak reꞌ banarok, yeꞌerok ta nak rilokꞌil i kAja̱w Dios. \s1 Maꞌxta chic jenoꞌ toco̱m // cꞌuhbal chiri̱j i Jesus \p \v 6 Was tak nicha̱kꞌ aj niminel, reꞌ hin kꞌe̱ꞌ woꞌ chic nsahchic nicꞌux awuꞌum tak ruꞌum chi cu jaꞌ naht ta woꞌ ti animem tak i Jesus eh yuꞌna xacana̱ꞌ woꞌ chic awi̱b tak chi rinimjic i Dios reꞌ xyukꞌunic aweh tak reh chi reꞌ chic i Jesus reꞌ Pahbamaj chi Kꞌatal Kꞌoric eriyew cho ritoꞌbal chana̱ tak. Maꞌ xa reꞌ ta reꞌ xaꞌn tak, xacana̱ꞌ laꞌ woꞌ tak richꞌiquinjic acꞌux tak chiri̱j i cꞌuhbal nkꞌoric chiri̱j i Jesus maj xatoquic tak chi ritahkaljic toco̱m chic cꞌuhbal reꞌ nkꞌormojic chi jeꞌ nchel til reꞌ chic reꞌ i holohic laj ribiral chiri̱j i Jesus, \v 7 xa reꞌ laꞌ reꞌ nkꞌormojic reꞌreꞌ maꞌ jeꞌ ta woꞌ reꞌ. Jeꞌ reꞌ nikꞌor maj maꞌxta chic jenoꞌ cꞌuhbal eta nak nkꞌormojic chi til reꞌreꞌ i holohic laj ribiral chiri̱j i Ajabe̱s Jesus reꞌ Pahbamaj chi Kꞌatal Kꞌoric, xa reꞌ laꞌ chic nbanic chi wilic take toco̱m chic aj cꞌuhbalanel cꞌahchiꞌ quijalam wach i cꞌuhbal chiri̱j ruꞌ xa reh chi reꞌ hat-tak maꞌ eta chic narak tak chiri̱j haj wilic i cꞌuhbal ra̱j cojoric wach. \p \v 8 Chi jeꞌ reꞌ kꞌuruꞌ wi hab wach jenoꞌ encꞌulic lok awu̱cꞌ tak eh erikꞌor aweh tak chi reꞌ cꞌuhbal cꞌahchiꞌ rikꞌorom ruꞌ rikꞌor chi toco̱m chic chiwach i cꞌuhbal kakꞌorom aweh tak i hoj, reꞌ hin nipahkaj reh Dios chi kajok ta nak rinimal tiꞌcꞌaxic china̱, maꞌ kꞌorel ta wi jenoꞌ keh hoj aj cꞌuhbalanel ayuꞌ wach acꞌal enkꞌoric chi jeꞌ reꞌ on jenoꞌ raj tzꞌeꞌ wa̱ch i Dios kajanak cho pan taxa̱j. \v 9 Til chacoj tak rehtal kꞌuruꞌ ruꞌum nok nicꞌ paꞌ wach take kꞌoric nikꞌorom cho aweh tak najtir nok cu wilqui̱n cho chaxilac tak, reꞌ woꞌ chic reꞌ nicaꞌpechej je rikꞌormojic aweh tak yuꞌna: Xa hab wach jenoꞌ enkꞌoric aweh tak jenoꞌ cꞌuhbal toco̱m chic chiwach i cꞌuhbal kakꞌorom aweh tak, reꞌreꞌ kajok ta nak i tiꞌcꞌaxic china̱ ruꞌum i cꞌahchiꞌ ribanam. \p \v 10 Ru̱cꞌ xnikꞌor lok wili maꞌ ra̱j ta rikꞌorom chi reꞌ hin cꞌahchiꞌ ta nak nisiqꞌuim chi reꞌ take wich cꞌacharel enquiyew nilokꞌil ru̱cꞌ take cꞌahchiꞌ nikꞌorom, reꞌ laꞌ nwa̱j nisiqꞌuim i hin reꞌ chi reꞌ Dios eriyew nilokꞌil ru̱cꞌ rikꞌormojic chi tare̱t i cꞌuhbalanic cꞌahchiꞌ nibanam. Jeꞌ reꞌ nok wi ta nak reꞌ hin nwa̱j cahnic pan sukquil cu̱cꞌ take cꞌacharel ru̱cꞌ ribanaric jenaj wach ninoꞌjbal quichꞌi̱l, ra̱j rikꞌorom kꞌuruꞌ chi reꞌ hin maꞌ reꞌ ta chic hin til manlic raj camanom i Jesus reꞌ Pahbamaj chi Kꞌatal Kꞌoric. \s1 Reꞌ cꞌuhbal rikꞌor i maꞌ Lu̱ꞌ maꞌ reꞌ ta jenoꞌ winak xtikꞌinic wach \p \v 11 Was tak nicha̱kꞌ aj niminel, nwa̱j nikꞌorom aweh tak chi charak tak chiri̱j chi coric i wili: Reꞌ cꞌuhbal chiri̱j i Jesus reꞌ xponic nikꞌor aweh tak, reꞌreꞌ maꞌ reꞌ ta jenoꞌ cꞌacharel xtikꞌinic cho wach \v 12 maj reꞌ hin maꞌ reꞌ ta ru̱cꞌ jenoꞌ cꞌacharel xnicꞌul rikꞌormojic. Xa ta woꞌ nak jenoꞌ cꞌacharel xcꞌuhtunic wi̱n i cꞌuhbalanic, reꞌ laꞌ Jesus reꞌ Pahbamaj chi Kꞌatal Kꞌoric xcꞌuhtunic wi̱n rinabjic pa̱m i cꞌuhbal reꞌreꞌ. \p \v 13 Reꞌ ricorquil i nikꞌor ncꞌuhtunic cho ru̱cꞌ riwi̱ꞌ nicꞌacharic najtir. Reꞌ hat-tak awehtꞌalim woꞌ tak nicꞌ wach i noꞌjbal xniban cho nok cu wilqui̱n cho nak chipam i cow laj niminic nkaꞌn i hoj ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel chiri̱j i Cꞌuhbal Yeꞌo̱j reh Moyses, maꞌ jeꞌ? Reꞌ ninoꞌjbal kꞌe̱ꞌ woꞌ chic cꞌahbil chi reꞌ take aj niminel reh Jesus reꞌ nquimol qui̱b chi rilokꞌonjic wach i kAja̱w Dios yohbal woꞌ chic wach i tiꞌcꞌaxic xniban queh eh til woꞌ xnicowej wi̱b chi risacharic quiwach. \p \v 14 Jeꞌ woꞌ awehtꞌalim woꞌ tak riwi̱ꞌ ninoꞌjbal naxinwihꞌic cho chipam i niminic nkaꞌn i hoj ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel chiri̱j i Cꞌuhbal Yeꞌo̱j reh Moyses, maꞌ jeꞌ? Reꞌ hin kꞌe̱ꞌ woꞌ chic hin cow aj niminel xniban wi̱b chi quiwach take wich cꞌacharel reꞌ jenaj wach kahabil quichꞌi̱l chi reꞌ hin cow xnikꞌor chi naricꞌamaric na̱ take noꞌjbal hoj tijimaj cahnok wi̱ꞌ cuꞌum take kama̱m katiꞌt. \v 15 Xa reꞌ laꞌ to̱b ta nchel jeꞌ reꞌ riwi̱ꞌ cho nicꞌacharic najtir, reꞌ kAja̱w Dios til woꞌ kꞌe̱ꞌ woꞌ chic riquetelbal cho chi nina̱ maj reꞌreꞌ xirichih cho nok cu jaꞌ ta woꞌ quiriyew wach sakom i nitu̱t eh reꞌ woꞌ reꞌ xbanic chi reꞌ hin xinoquic chi rinimjic i Jesus. Ru̱cꞌ reꞌreꞌ naxponic woꞌ chiwach i Dios, \v 16 xiyew wi̱n chi ehtꞌaljic hab wach i Jesus reꞌ rAcꞌu̱n, reh chi jeꞌ reꞌ, reꞌ hin enikꞌor ribiral i Jesus chi quixilac take maꞌ reꞌ ta ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel. \p Naxinoquic chi rikꞌormojic ribiral i Jesus, maꞌ xino̱j ta ru̱cꞌ jenoꞌ wich tiꞌjolal chi ripahkaljic ninoꞌjbal reh ru̱cꞌ take chaj bih kꞌoric nanibanam. \v 17 Xa ta woꞌ nak xino̱j ar Jerusalen chi ripahkaljic ninoꞌjbal cu̱cꞌ take nahsil cꞌamol quibe̱h take raj tahkanel i Jesus reꞌ take pe̱t cho aj kꞌorol cꞌuhbal chiri̱j ruꞌ, reꞌ laꞌ xniban i hin xino̱j ti chi pe̱t ar pa riyukꞌul i Ara̱wya eh cu chiri̱j aj chic ruꞌ xinsoljic woꞌ chic je ar pan tinamit Tama̱sco. \v 18 Xib chic ha̱b chiri̱j ruꞌ, xino̱j ar Jerusalen chi rehtꞌaljic wach i maꞌ Luch eh ar xincahnic ru̱cꞌ chiwach hoꞌlajuj kꞌi̱j. \v 19 Chiwach niwihꞌic ar Jerusalen maꞌ hab ta chic jenoꞌ queh nahsil cꞌamol quibe̱h take raj tahkanel i Jesus xwilow wach, xa reꞌ laꞌ ti i Jaco̱wo reꞌ richa̱kꞌ i kAja̱w Jesus. \p \v 20 Jeꞌ reꞌ kꞌuruꞌ was tak nicha̱kꞌ aj niminel, reꞌ xnitzꞌihmbaj chic je aweh tak chi reꞌ cꞌuhbal chiri̱j i Jesus maꞌ reꞌ ta jenoꞌ cꞌacharel xcꞌuhtunic wi̱n, til laꞌ coric chiwach i Dios maꞌ reꞌ ta nchel xa chucuj laj kꞌoric. \v 21 Chi jeꞌ reꞌ kꞌuruꞌ nikꞌor aweh tak chi cu chiri̱j chic niwihꞌic ar Jerusalen xino̱j chipam riyukꞌul i Si̱rya jeꞌ woꞌ pa riyukꞌul i Sili̱sya. \v 22 Chipam take rikꞌijil wojic ar, reꞌ take moloj wach kich aj niminel reh Jesus wilque̱b pa riyukꞌul i Jure̱ya, maꞌ quinaꞌbem ta nak niwach. \v 23 Haj ti cok wilic i quehtꞌalim take kas kacha̱kꞌ reꞌreꞌ, xa reꞌ ti chi jeꞌ wili kꞌoric nquibiraj chiwi̱j: \p «Reꞌ winak nbanic nak cho tiꞌcꞌaxic queh take aj niminel reh Jesus, yuꞌna reꞌ chic reꞌ cꞌahchiꞌ rikꞌoric reh i holohic laj cꞌuhbal chiri̱j i Jesus reꞌ rixowem nak cho wach naxiban cho, nqui kꞌoric nquibiraj. \p \v 24 Ru̱cꞌ aj nibiral reꞌreꞌ, kꞌe̱ꞌ nanquiyew johtok rilokꞌil i kAja̱w Dios take tinamit reꞌreꞌ chiwi̱j i hin. \c 2 \s1 Reꞌ cꞌuhbalanic xiban i maꞌ Lu̱ꞌ // chi quixilac take maꞌ reꞌ ta // ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel \p \v 1 Nok cajlaj chic ha̱b nipꞌutum cho cꞌuhbalanic, reꞌ hin xino̱j woꞌ chic ar Jerusalen chi wichꞌi̱l i maꞌ Wernaweh eh jeꞌ woꞌ xnicꞌam je chiki̱j i Ti̱to. \v 2 Naxino̱j ar maꞌ xa ta nwa̱j chi jeꞌ reꞌ xniban, xino̱j laꞌ ruꞌum chi reꞌ kAja̱w Dios xicꞌuhtaj wi̱n chi curman chi xino̱j ar. Nok wilqui̱n chic ponok ar Jerusalen, xa cu̱cꞌ ti take nahsil cꞌamol quibe̱h take raj tahkanel i Jesus reꞌ kꞌoro̱j quibiral chi nimak quiwach xnimol wi̱b chi risakomsjic wach queh chaj bih cꞌuhbalanic cꞌahchiꞌ nibanam cu̱cꞌ take maꞌ reꞌ ta ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel chiri̱j ribiral i Jesus. \v 3 Ru̱cꞌ ribirmijic nikꞌorbal xcaꞌn take cꞌamol be̱h reꞌreꞌ, maꞌxta bih xquikꞌor reh i Ti̱to reꞌ wichꞌi̱l ponok ar maj maꞌ xpahkaljic ta reh chi nariyocꞌom lok ritzꞌuhmal na̱ ricꞌachanbal jeꞌ ricab rikꞌor i cꞌuhbal nkacꞌam na̱ i hoj ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel. Maꞌ xcaꞌn ta chi jeꞌ reꞌ ruꞌum nok reꞌ Ti̱to maꞌ reꞌ ta reꞌ cꞌuhbal ricꞌam na̱ ruꞌum chi maꞌ reꞌ ta ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel, aj criye̱co laꞌ. \v 4 Reꞌ cok ruꞌ to̱b ta woꞌ maꞌxta nak bih xkꞌormojic reh Ti̱to cuꞌum take aj nahsil reꞌreꞌ, wilic take juꞌjun xa aj chucul aj niminel take, xa pan elkꞌa̱l laj oquic xcaꞌn cok chi kaxilac i hoj aj niminel, xquipꞌut wolic ruꞌum reꞌreꞌ. Reꞌ take reꞌ jeꞌ reꞌ xcaꞌn maj xca̱j nak quipitim i suk laj niminic cꞌahchiꞌ kaꞌnam chiri̱j i Jesus eh ruꞌum reꞌ xa cow chic nquikꞌor chi nakacꞌamam woꞌ nak chic na̱ i Cꞌuhbal Yeꞌo̱j reh Moyses eh ru̱cꞌ reꞌreꞌ xojquimin woꞌ nak chic chi rehquen i cow laj cꞌuhbal reꞌreꞌ. \v 5 Reꞌ cok ruꞌ to̱b ta woꞌ xojquitolej chi ricꞌamaric na̱ i cꞌuhbal reꞌreꞌ, reꞌ hoj jeꞌ wili xkakꞌor queh: \p «Maꞌxta, reꞌ hoj maꞌ jaruj ta eriban woꞌ chic chi enkacꞌam na̱ i cꞌuhbal reꞌ cow nakꞌor tak keh chi rinimjic, kojqui queh. \p Jeꞌ aj reꞌ xkakꞌor queh ruꞌum nok xka̱j chi reꞌ holohic laj cꞌuhbal reꞌ nkꞌoric keh ricorquilal nicꞌ wach nakarak kacoꞌlbal, maꞌ eta nacana̱ꞌ tak rinimjic hat-tak. \p \v 6 Jeꞌ reꞌ nok reꞌ take nahsil cꞌamol quibe̱h aj niminel reꞌ kꞌoro̱j quibiral chi nimak quiwach xquimol qui̱b wichꞌi̱l maꞌxta chic jenoꞌ toco̱m noꞌjbal xquikꞌor wi̱n chi wach i nikꞌor ribiral. Wi til nchel jeꞌ reꞌ on maꞌ jeꞌ reꞌ cajawric wilic, maꞌ reꞌ ta hin quinehtꞌalanic reh chi manlic xa reꞌ wach Dios nehtꞌalanic reh. Jeꞌ woꞌ chic, reꞌreꞌ maꞌ reꞌ ta rinimal wach riwaꞌric jenoꞌ cꞌacharel rilow cho, reꞌ laꞌ i ra̱mna ricapew-bal rilow cho. \v 7 Chi jeꞌ aj reꞌ, reꞌ take cꞌamol be̱h reꞌreꞌ maꞌxta bih jenoꞌ cꞌuhbal xquiyew chi nina̱ chi nanikꞌorom aweh tak maj xquirak chiri̱j chi reꞌ Dios reꞌ xpahbanic reh maꞌ Luch chi aj kꞌorol cꞌuhbal chiri̱j Jesus queh take wich ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel reꞌ nquicꞌam na̱ i cꞌuhbal chi rikꞌataric lok ritzꞌuhmal na̱ quicꞌachanbal, reꞌ woꞌ reꞌ xpahbanic wi̱n i hin chi aj kꞌorol cꞌuhbal chiri̱j i Jesus queh take maꞌ reꞌ ta ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel reꞌ maꞌ tanlic ta chi quina̱ ricꞌamaric na̱ i cꞌuhbal reꞌreꞌ. \v 8 Jeꞌ aj reꞌ xcaꞌn take nahsil reꞌreꞌ ruꞌum nok xquirak chiri̱j chi reꞌ Dios reꞌ xpahbanic reh maꞌ Luch chi aj kꞌorol riCꞌuhbal queh take ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel reꞌ quicꞌambic na̱ i cꞌuhbal chi rikꞌataric lok ritzꞌuhmal na̱ quicꞌachanbal, reꞌ woꞌ Dios reꞌreꞌ xpahbanic wi̱n i hin chi aj kꞌorol riCꞌuhbal queh take maꞌ reꞌ ta ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel. \v 9 Jeꞌ woꞌ, reꞌ take wilque̱b chi nahsil cꞌamol be̱h chipam i kꞌijil reꞌreꞌ, reꞌ take xib wili: Reꞌ maꞌ Jaco̱wo, reꞌ maꞌ Se̱pas chꞌi̱l woꞌ maꞌ Wa̱n, naxquicoj rehtal chi reꞌ Dios xiyew wi̱n jenaj camanic chi rikꞌormojic i cꞌuhbal chiri̱j i Jesus, xojquicꞌul pan sukquil cꞌuxlis chi hoj chic quich aj kꞌorol cꞌuhbal chi wichꞌi̱l i Wernaweh. Chiri̱j chic ruꞌ kachiꞌnchelal xkatikꞌa̱ꞌ wach chi reꞌ hin chꞌi̱l i Wernaweh nakakꞌorom i cꞌuhbal queh take maꞌ reꞌ ta ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel eh reꞌ take reꞌ naquitikim juꞌ rikꞌormojic i cꞌuhbal queh take ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel reꞌ nquicꞌam na̱ i cꞌuhbal chi rikꞌataric lok ritzꞌuhmal na̱ quicꞌachanbal. \v 10 Reꞌ cok ruꞌ naxkꞌatikꞌa̱ꞌ wach chi jeꞌ reꞌ nakaꞌnam, wilic jenaj noꞌjbal til xquipahkaj keh ribanjic: Reꞌ chi reꞌ hoj maꞌxta riqꞌuic pan kacꞌux quitobjic take kich aj niminel jeꞌ ru̱cꞌ niba̱ꞌ take. Reꞌ woꞌ reꞌ i noꞌjbal til wilic pa nicꞌux ribanaric. \s1 Reꞌ maꞌ Luch xnakaric ruꞌum maꞌ Lu̱ꞌ \p \v 11 Chiri̱j chic ruꞌ nok hoj chic soljonak je ar Antiyoqui̱ya, pan jenaj kꞌi̱j reꞌ maꞌ Luch xponic ar chi pa̱m tinamit reꞌreꞌ. Naxwihꞌic ar, reꞌ hin xnikꞌil chi cow i maꞌ Luch ru̱cꞌ i noꞌjbal cꞌahchiꞌ ribanam ruꞌum nok tanlic chi kꞌilmijic ri̱j i noꞌjbal cꞌahchiꞌ ribanam. \v 12 Jeꞌ reꞌ xniban maj nok cu jaꞌ quiponic ta ar Antiyoqui̱ya take quib xib chi aj niminel xitakꞌabjic cho ruꞌum maꞌ Jaco̱wo, reꞌ maꞌ Luch riban nak riwaꞌ riha̱ꞌ cu̱cꞌ take maꞌ reꞌ ta ra̱ꞌ riꞌsil take cho maꞌ Israhel cꞌuhtbal reh chi cojo̱j take pa riman chi aj niminel take xa reꞌ laꞌ chic naxiponic take takꞌamaj take cho reꞌreꞌ, maꞌ cu ta chic xiban riwaꞌ riha̱ꞌ cu̱cꞌ take maꞌ reꞌ ta ra̱ꞌ riꞌsil take cho maꞌ Israhel, kꞌu̱nkꞌu̱n laꞌ pꞌuht resam lok ri̱b chi quixilac ruꞌum reh riyoꞌjic chi quiwach take kich ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel reꞌreꞌ, reꞌ nquicꞌam na̱ cꞌuhbal chi rikꞌataric lok ritzꞌuhmal na̱ quicꞌachanbal. \v 13 Ru̱cꞌ i noꞌjbal cꞌahchiꞌ ribanam i maꞌ Luch, wilic woꞌ take juꞌjun kich ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel xquitijej queh noꞌjbal reꞌreꞌ chi xa jeꞌ woꞌ ti chic coric wach noꞌjbal cꞌahchiꞌ caꞌnam ru̱cꞌ niminic nok xcaꞌn qui̱b. Til kꞌe̱ꞌ woꞌ chic xtahkaljic i rinoꞌjbal i maꞌ Luch chi reꞌ maꞌ Wernaweh reꞌ wich aj toꞌo̱l nak, xkajic woꞌ chipam i noꞌjbal reꞌreꞌ. \v 14 Ruꞌum aj reꞌ naxwilow chi maꞌ cꞌahchiꞌ ta ricꞌacharic chi coric jeꞌ ricab rikꞌor i lokꞌ laj cꞌuhbal nkꞌoric chiri̱j i Jesus, reꞌ hin jeꞌ wili xnikꞌor reh maꞌ Luch chi quiwach take riqꞌuihal aj niminel: \p «Wi reꞌ hat, hat aj niminel jeꞌ ru̱cꞌ ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel maꞌ cꞌahchiꞌ ta acꞌamam na̱ i cꞌacharic jeꞌ ricab ripahkaj i cꞌuhbal nchopbic kana̱ i hoj ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel, chaj chic waꞌric kꞌuruꞌ nok cow cꞌahchiꞌ aminim queh take maꞌ reꞌ ta ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel chi naquicꞌamam na̱ i cꞌuhbal nchopbic kana̱ i hoj ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel? quinqui reh. \s1 Reꞌ Dios xojricoj chi coric wach // kacꞌux naxkachꞌica̱ꞌ kacꞌux // chiri̱j i Jesus \p \v 15 Chacoj rehtal kꞌuruꞌ chi kaxilac hoj raj niminel i Jesus wilic keh xa kasba̱l woꞌ cho chi hoj ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel. Coric woꞌ chi chi kaxilac hoj ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel wilic take nquikꞌor chi maꞌ reꞌ ta aj mahc take ruꞌum nok maꞌ ncaꞌn ta i noꞌjbal ncaꞌn take maꞌ reꞌ ta ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel. \v 16 Raj laꞌ hin nikꞌor chi maꞌ kꞌorel ta chic wi hoj ra̱ꞌ riꞌsil cho on maꞌ reꞌ ta hoj ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel maj maꞌ jenoꞌ cꞌacharel ncojoric ruꞌum i Dios chi coric wach ricꞌux xa ruꞌum ta nak chi rinimej i Cꞌuhbal Yeꞌo̱j reh Moyses, elaꞌ ncojoric ruꞌum i Dios chi coric wach ricꞌux xa reꞌ wach wi xichꞌica̱ꞌ ricꞌux chiri̱j i Jesus reꞌ Pahbamaj chi Kꞌatal Kꞌoric. Reꞌ aj reꞌ riwi̱ꞌ nok chi kaxilac hoj ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel, wilic keh xkaꞌn chic chi hoj chic aj niminel reh Jesus maj xkehtꞌalij chic chi xa reꞌ wach wi xkachꞌica̱ꞌ kacꞌux chiri̱j ruꞌ, reꞌ Dios ekojricoj chi coric chic wach kacꞌux chiwach. Jeꞌ reꞌ nikꞌor maj maꞌ jenoꞌ cꞌacharel ncojoric ta nak ruꞌum i Dios chi coric wach ricꞌux xa ruꞌum ricꞌamaric na̱ i Cꞌuhbal Yeꞌo̱j reh Moyses. \p \v 17 Jeꞌ reꞌ kꞌuruꞌ reꞌ hoj ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel reꞌ xojricoj chic i Dios chi maꞌxta chic kamahc, yuꞌna reꞌ hoj chic aj niminel curman chi xkachꞌica̱ꞌ kacꞌux chiri̱j i Jesus reꞌ Pahbamaj chi Kꞌatal Kꞌoric. Coric, ru̱cꞌ ribanaric reꞌreꞌ wilic nak take equibirinic keh chi jeꞌ wili: \p «Wi ru̱cꞌ naꞌn tak reꞌreꞌ, til coric xarak tak chiri̱j chi hat nak tak aj mahc jeꞌ ricab nok wilque̱b chawach tak take maꞌ reꞌ ta ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel raj na rikꞌorom kꞌuruꞌ chi reꞌ Jesus xbanic chi wilco̱j woꞌ chic chi hoj aj mahc? nqui na enquikꞌor. \p Maꞌxta, maꞌ jeꞌ ta reꞌ nelic wi̱ꞌ, quinqui nak queh. \v 18 Reꞌ laꞌ chic wili nelic wi̱ꞌ wi reꞌ hin ewoꞌ nak chic quinsoljic chi rinimjic i Cꞌuhbal Yeꞌo̱j reh Moyses: Jeꞌ ricab chi jenoꞌ cꞌacharel maꞌ holohic ta riban chi ritikꞌa̱b chic ripa̱t eh chiri̱j ruꞌ riyoj woꞌ chic chi junpech, jeꞌ woꞌ nak reꞌ encꞌuluric wu̱cꞌ i hin wi ewoꞌ nak chic quinsoljic chi rinimjic i Cꞌuhbal Yeꞌo̱j reh Moyses eh wi enak nikꞌor chi cu reꞌ woꞌ chic enichꞌica̱ꞌ wi̱ꞌ nicꞌux chi naricꞌulmujic ruꞌum i Dios chi maꞌxta chic nimahc maj ru̱cꞌ reꞌreꞌ xa cꞌahchiꞌ nicꞌuhtam lok chi reꞌ hin, til hin aj mahc chiwach i Dios ruꞌum nok xnikꞌihtaj wi̱b chiwach i cꞌuhbal reꞌreꞌ. \p \v 19 Nok wilqui̱n nak cho chipam richꞌiquinjic nicꞌux chiri̱j i Cꞌuhbal Yeꞌo̱j reh Moyses, reꞌ hin xnicana̱ꞌ rinimjic take cꞌuhbal reꞌreꞌ nok reꞌ chic i Jesus reꞌ Pahbamaj chi Kꞌatal Kꞌoric xninimej. Yuꞌna chi maꞌ cꞌahchiꞌ ta chic nichꞌica̱b nicꞌux chiri̱j i cꞌuhbal reꞌreꞌ xa jeꞌ na hin chic camnak chiwach nok wilqui̱n reh chi reꞌ chic Dios kꞌorel china̱ nicꞌacharic. \v 20 Jeꞌ reꞌ ajic jeꞌ ricab naxquimic wach curu̱s i Jesus reꞌ Pahbamaj chi Kꞌatal Kꞌoric, jeꞌ woꞌ jeꞌ na waꞌric xnicansaj wach i noꞌjbal reꞌreꞌ maj xnikꞌeb lok rij nicꞌux take capew-bal niban cho najtir eh ruꞌum reꞌ yuꞌna maꞌ reꞌ ta chic chi wibil wi̱b cꞌacharic niban hin, reꞌ laꞌ chic i Jesus cꞌahchiꞌ ricꞌuhtunic wi̱n nicꞌ wach i cꞌacharic nanibanam. Jeꞌ reꞌ nok reh chi xa cu ewoꞌ nitik juꞌ cꞌacharic china̱ acꞌal wili til cꞌahchiꞌ nichꞌica̱b nicꞌux chiri̱j rAcꞌu̱n i Dios reꞌ xikꞌahsaj ri̱b pan quimic chiwi̱j i hin ruꞌum chi kꞌe̱ꞌ cho ricꞌaxbal chi nina̱. \v 21 Til pa ricorquilal reꞌ hin maꞌ eta nikꞌeb lok rij nicꞌux i rinimal wach richakꞌlamil i Dios xicꞌuhtaj cho chi kana̱ i hoj cꞌacharel ru̱cꞌ riyeꞌeric cho i rAcꞌu̱n chi quimic chiki̱j maj wi ta nak cu ruꞌum chi nkacꞌam na̱ i Cꞌuhbal Yeꞌo̱j reh Moyses nrakmajic i coꞌlbal i̱b chi keh hoj cꞌacharel, ra̱j rikꞌorom chi xa maꞌxta nak camaj naxquimic i Jesus reꞌ Pahbamaj chi Kꞌatal Kꞌoric. \c 3 \s1 Reꞌ cow laj kꞌilo̱j xiban i // maꞌ Lu̱ꞌ queh aj Cala̱sya \p \v 1 Hat-tak aj niminel aj Cala̱sya til woꞌ chic kꞌe̱ꞌ nsahchic nicꞌux awuꞌum tak ruꞌum amemil laj noꞌjbal tak. Nicꞌ ti wach naxatsuhbic tak jeꞌ ricab chi xa bano̱j ta nak chic cho awi̱j tak chi reꞌ hat-tak xacꞌuhlaj tak ti awu̱cꞌ tak take toco̱m chic tijbal chiri̱j ribiral i Jesus? Maꞌ riban ta chi jeꞌ reꞌ naꞌn tak! Jeꞌ reꞌ nikꞌor maj reꞌ hat-tak xawachej ru̱cꞌ nakꞌ awach tak nok reꞌ hin xnisakomej wach aweh tak haj wilic riwi̱ꞌ naxcansjic ar wach curu̱s i Jesus reꞌ Pahbamaj chi Kꞌatal Kꞌoric. \v 2 Ru̱cꞌ noꞌjbal nacꞌuhtaj tak reꞌreꞌ, reꞌ hin xa jenaj woꞌ chi noꞌjbal nwa̱j ninaꞌbem awu̱cꞌ tak, reꞌ noꞌjbal reꞌreꞌ, reꞌ i wili: Reꞌ hat-tak naxacꞌul tak i Lokꞌ laj rUxlabal i Dios, cu ruꞌum na reh ricꞌamaric na̱ take Cꞌuhbal Yeꞌo̱j reh Moyses xacꞌul tak on xa ruꞌum chi reꞌ hat-tak xachꞌica̱ꞌ acꞌux tak chiri̱j i cꞌuhbal xabiraj tak chiri̱j i Jesus? Til pa ricorquilal, xa ruꞌum woꞌ i cꞌuhbal nkꞌoric chiri̱j i Jesus, maꞌ jeꞌ? \v 3 Wi jeꞌ reꞌ chaj chic waꞌric kꞌuruꞌ chi reꞌ hat-tak maꞌ nawa̱j ta arakam tak chiri̱j i ricorquilal reꞌreꞌ? Jeꞌ reꞌ nikꞌor maj reꞌ hat-tak awehtꞌalim tak chi xa reꞌ woꞌ atokꞌa̱b tak cho i jenaj chic holohic laj cꞌacharic, reꞌ chic i Lokꞌ laj rUxlabal i Dios ntoꞌbonic aweh tak. Wi jeꞌ reꞌ riban ruꞌ, chaj chic waꞌric yuꞌna chi nawa̱j atikim tak juꞌ i holohic laj cꞌacharic reꞌreꞌ chi xa ru̱cꞌ chic awansil tak? \v 4 Til chacuy chacana̱ꞌ tak ribanaric reꞌreꞌ. Reꞌ laꞌ cꞌolok pan acꞌux tak atobjic xacꞌul tak ru̱cꞌ i Lokꞌ laj Uxlabal naxacꞌul tak i yohbal wach tiꞌcꞌaxic ruꞌum richꞌiquinjic acꞌux tak chiri̱j ricꞌuhbal i Jesus. Yuꞌna xa narojic na nchel chi kꞌe̱b i tiꞌcꞌaxic xacꞌul tak reꞌreꞌ kꞌuruꞌ? Nanikꞌor i hin chi reꞌ hat-tak maꞌ xacꞌul ta tak i tiꞌcꞌaxic reꞌreꞌ chi xa risukquil aweh tak. \v 5 Ruꞌum reꞌreꞌ cꞌolok pan acꞌux tak chi nok reꞌ kAja̱w Dios xiyew aweh tak i Lokꞌ laj rUxlabal eh nok tohkꞌ riban take sachbal cꞌuxlis chaxilac tak, maꞌ xiban ta chi jeꞌ reꞌ ruꞌum ta nak chi reꞌ hat-tak cꞌahchiꞌ animem tak i Cꞌuhbal Yeꞌo̱j reh Moyses, xacꞌul laꞌ tak i Lokꞌ laj rUxlabal ruꞌum chi xachꞌica̱ꞌ acꞌux tak chiri̱j i cꞌuhbal nkꞌoric chiri̱j i Jesus, reꞌ xabiraj tak ku̱cꞌ i hoj. \s1 Reꞌ take aj niminel reh Jesus // naquehtric woꞌ cuseꞌsbal yeꞌo̱j // reh maꞌ Awraham \p \v 6 Yuꞌna was tak nicha̱kꞌ aj niminel nwa̱j kꞌoric chiri̱j i kaj najtir kꞌi̱j reꞌ maꞌ Awraham. Reꞌreꞌ xichꞌica̱ꞌ ricꞌux chiri̱j i kꞌoro̱j reh ruꞌum i Dios eh ruꞌum chi jeꞌ reꞌ xiban, reꞌ Dios xipahba̱ꞌ chi jenaj cꞌacharel coric wach ricꞌux. \v 7 Ruꞌum aj chi jeꞌ reꞌ xiban cho i kaj najtir kꞌi̱j reꞌreꞌ, yuꞌna riwi̱ꞌ woꞌ chaweh tak chi na̱wehtꞌalim tak chi reꞌ take til manlic ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Awraham, reꞌ woꞌ take til nquichꞌica̱ꞌ quicꞌux chiri̱j i Dios. \v 8 Chiqui̱j aj take cꞌacharel jeꞌ reꞌ ncaꞌn, reꞌ Dios xa najtir woꞌ cho kꞌi̱j ritikꞌa̱b cho wach chi nariyeꞌeric woꞌ quiwaꞌric chi reꞌ take reꞌ naquiwihꞌic chi coric wach quicꞌux chiwach. Ruꞌum aj reꞌ xa nok woꞌ sakomomaj cho wach chipam i Lokꞌ laj Hu̱j wilic wi̱ꞌ riCꞌuhbal i Dios reꞌ ribiral reꞌreꞌ eh jeꞌ woꞌ i ribiral nok junpech reꞌ Dios jeꞌ wili xikꞌor reh maꞌ Awraham: \q1 “Ru̱cꞌ acuseꞌsjic i hat, chiꞌnchel take tinamit wach acꞌal \q1 naquehtric woꞌ nicuseꞌsbal i hin, nqui cho reh. \m \v 9 Jeꞌ reꞌ ajic, reꞌ take nquichꞌica̱ꞌ quicꞌux chiri̱j i Jesus, reꞌ take reꞌ cuseꞌsemaj woꞌ take jeꞌ ricab naxcuseꞌsjic cho i maꞌ Awraham naxichꞌica̱ꞌ ricꞌux chiri̱j i Dios. \v 10 Tzꞌa̱b ruꞌ reꞌ take nquichꞌica̱ꞌ quicꞌux chiri̱j ribanaric take xa paꞌ bih rikꞌor i Cꞌuhbal Yeꞌo̱j reh Moyses, reꞌ take reꞌ wilic jenaj rinimal tiꞌcꞌaxic chi quina̱. Jeꞌ reꞌ nikꞌor maj chipam i Lokꞌ laj Hu̱j wilic wi̱ꞌ riCꞌuhbal i Dios jeꞌ woꞌ wili rikꞌor: \q1 “Hab wach maꞌ ricꞌam ta na̱ chi coric i nicꞌ paꞌ nimal take cꞌuhbal tzꞌihmbimaj chipam Lokꞌ laj Hu̱j, \q1 reꞌreꞌ wilic chic rinimal tiꞌcꞌaxic china̱, nqui rikꞌor. \p \v 11 Ru̱cꞌ take kꞌoric nkilow wach reꞌreꞌ, til nkarak chiri̱j chi maꞌ hab ta wach jenoꞌ cꞌacharel npahbabjic ruꞌum i Dios chi coric wach rinoꞌjbal ruꞌum chi ricꞌam na̱ take Cꞌuhbal Yeꞌo̱j reh Moyses. Jeꞌ reꞌ nikꞌor maj pan Lokꞌ laj Hu̱j wilic wi̱ꞌ riCꞌuhbal i Dios jeꞌ woꞌ wili tzꞌihmbimaj cahnok ruꞌum jenaj raj kꞌorol i Dios: \q1 “Reꞌ cꞌacharel reꞌ pahbamaj ruꞌum i Dios chi coric wach rinoꞌjbal \q1 chi junelic kꞌi̱j sakom naricꞌacharic ruꞌum nok xichꞌica̱ꞌ ricꞌux chiri̱j i Dios, nqui tzꞌihmbimaj cahnok. \p \v 12 Raj laꞌ i Cꞌuhbal Yeꞌo̱j reh Moyses maꞌ jeꞌ ta reꞌ rikꞌor maj reꞌreꞌ maꞌ ripahkaj ta queh take cꞌacharel chi enquichꞌica̱ꞌ quicꞌux chiri̱j i Dios reh chi naquicꞌacharic chi junelic. Reꞌreꞌ jeꞌ wili rikꞌor: \q1 “Reꞌ cꞌacharel ncꞌambic na̱ i nicꞌ paꞌ nimal rikꞌor chipam i cꞌuhbal wili, \q1 nariyeꞌeric reh chi encꞌacharic chi junelic, nqui rikꞌor. \m \v 13 Ru̱cꞌ reꞌreꞌ nkarak chiri̱j kꞌuruꞌ chi reꞌ cꞌacharel reꞌ maꞌ ricꞌam ta na̱ i rikꞌor chipam i Cꞌuhbal Yeꞌo̱j reh Moyses, maꞌ eta woꞌ ncoꞌljic chiwach i sihtbal nchalic china̱ ruꞌum reh rinoꞌjbal chi maꞌ nbirinic ta kꞌoric. Xa reꞌ laꞌ chiwach i rinimal tiꞌcꞌaxic reꞌreꞌ xa jenaj woꞌ ncoꞌlonic keh chiwach. Reꞌ jenaj reꞌreꞌ, reꞌ woꞌ i Jesus. Reꞌ aj reꞌ xiyew ri̱b chi ricꞌuluric i sihtbal wilic nak chi kana̱ eh ru̱cꞌ xicꞌul chi jeꞌ reꞌ xponic wach i tzꞌihmbimaj cho chipam i Lokꞌ laj Hu̱j wilic wi̱ꞌ i riCꞌuhbal i Dios chi jeꞌ wili: \q1 “Hab wach ntꞌuyuꞌnjic wach che̱ꞌ chi cansbal reh, \q1 reꞌreꞌ jenaj rinimal tiꞌcꞌaxic cꞌahchiꞌ ricꞌulum, nqui tzꞌihmbimaj cho. \p \v 14 Ru̱cꞌ i kꞌoro̱j reꞌreꞌ ajic nkarak chiri̱j chi reꞌ Dios xicana̱ꞌ chi xchalic i tiꞌcꞌaxic china̱ i Jesus reh chi reꞌ cuseꞌsbal riyeb cho Dios china̱ i maꞌ Awraham naquehtric woꞌ take maꞌ reꞌ ta ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel xa ruꞌum reh richꞌiquinjic quicꞌux chiri̱j i Jesus. Jeꞌ reꞌ kꞌuruꞌ ru̱cꞌ richꞌiquinjic kacꞌux nkaꞌn chiri̱j i Jesus reꞌ hoj ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel chꞌi̱l woꞌ hat-tak maꞌ reꞌ ta ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel enkacꞌul i Lokꞌ laj rUxlabal i Dios reꞌ kꞌoro̱j cho ribiral chi naritakꞌabjic cho chi kana̱ hoj aj niminel reh i kAja̱w Jesus. \s1 Reꞌ tikꞌinic xiban cho // i Dios ru̱cꞌ maꞌ Awraham \p \v 15 Was tak nicha̱kꞌ aj niminel, nanikꞌoric woꞌ chic awu̱cꞌ tak chiri̱j jenaj jalwach kꞌoric jeꞌ ru̱cꞌ nbanaric ayuꞌ wach acꞌal. Kakꞌor, nok jenoꞌ cꞌacharel ricꞌuꞌlem chic ri̱b rikꞌorbal ru̱cꞌ jenoꞌ rich cꞌacharel chiri̱j jenoꞌ paꞌ bih tikꞌinic riban eh ritikꞌa̱ꞌ jenoꞌ rihujil i tikꞌinic reꞌreꞌ, maꞌ hab ta chic wach jenoꞌ enyojbic reh on eritik na̱ i paꞌ bih tikꞌinic tzꞌihmbimaj chiwach i hu̱j reꞌreꞌ, til laꞌ narinimjic i tikꞌinic reꞌreꞌ jeꞌ ricab nicꞌ paꞌ wach tzꞌihmbimaj chiwach i hu̱j reꞌreꞌ, majeꞌ? \v 16 Wi jeꞌ aj reꞌ ruꞌ nbanaric chi kaxilac i hoj, ra̱j woꞌ ti chic ru̱cꞌ i Dios kꞌuruꞌ, maꞌ je ta woꞌ na reꞌ naribanam? Jeꞌ reꞌ nikꞌor ruꞌum i wili: Reꞌ kAja̱w Dios xiyew take rikꞌorbal reh maꞌ Awraham chi naricuseꞌsam cho eh jeꞌ woꞌ take i ra̱ꞌ riꞌsil. Naxikꞌor reh maꞌ Awraham chi naricuseꞌsjic chꞌi̱l woꞌ take ra̱ꞌ riꞌsil, reꞌ i Dios cꞌahchiꞌ rikꞌoric chiri̱j i xa jenaj chi ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Awraham, jeꞌ ricab rikꞌor cho chipam i Lokꞌ laj hu̱j wilic wi̱ꞌ riCꞌuhbal i Dios wili: \q1 “Reꞌ nikꞌorbal xniyew aweh, xa aweh i hat chꞌi̱l woꞌ i awa̱ꞌ awiꞌsil, nqui rikꞌor. \p Ru̱cꞌ aj xikꞌor i Dios reꞌreꞌ, nkarak chiri̱j chi naxiban i tikꞌinic reꞌreꞌ, reꞌ Dios cꞌahchiꞌ rikꞌoric chiri̱j i xa jenaj ti chi ra̱ꞌ riꞌsil i Awraham eh reꞌ ra̱ꞌ riꞌsil reꞌreꞌ, reꞌ i Jesus reꞌ Pahbamaj chi Kꞌatal Kꞌoric. \p \v 17 Chi jeꞌ aj reꞌ riwi̱ꞌ i tikꞌinic xiban i Dios, reꞌ woꞌ i ricorquil riban chi enikꞌor aweh tak wili: Reꞌ tikꞌinic ribanam cho i kAja̱w Dios ru̱cꞌ maꞌ Awraham naxikꞌor reh chi naricuseꞌsjic ruꞌ chꞌi̱l ra̱ꞌ riꞌsil, reꞌreꞌ junikꞌob lajeb ricaꞌwinak ha̱b (430) chic bano̱j cho. Wi jeꞌ chic reꞌ ha̱b bano̱j cho naxcꞌuluric i Cꞌuhbal Yeꞌo̱j reh Moyses, maꞌ eta riban chi reꞌ Cꞌuhbal reꞌreꞌ eriyoj wach i tikꞌinic ribanam cho Dios maꞌ woꞌ erimakꞌ riwaꞌric. \v 18 Jeꞌ aj reꞌ nikꞌor maj reꞌ cuseꞌsbal reꞌ ritikꞌa̱b cho wach i Dios chi nariyeb reh maꞌ Awraham, wi ta nak reꞌreꞌ ncꞌulmujic xa ruꞌum rinimjic i Cꞌuhbal Yeꞌo̱j reh Moyses, ra̱j rikꞌorom chi reꞌ rikꞌorbal riyeb cho Dios reh Awraham maꞌ cꞌahchiꞌ ta nak rojic elok wach. \s1 Wilic riwi̱ꞌ naxyeꞌeric i // Cꞌuhbal Yeꞌo̱j reh Moyses \p \v 19 Ru̱cꞌ i kꞌoric xnikꞌor lok reꞌreꞌ, kꞌi̱j woꞌ reꞌ hat-tak cꞌahchiꞌ abanam i birinic wili pan acꞌux tak: \p «Chaj woꞌ camaj nok wilic i Cꞌuhbal Yeꞌo̱j reh Moyses ncahnic wi̱ꞌ? tiqui na tak. \p Reꞌ ricorquilal, reꞌ cꞌuhbal reꞌreꞌ xyeꞌeric cho ruꞌum i Dios chi cꞌuhtbal keh hoj cꞌacharel chi wilic i tiꞌcꞌaxic chi kana̱ ruꞌum reh mahc nkaꞌn. Jeꞌ aj reꞌ cho riwi̱ꞌ naxcanabjic i cꞌuhbal reꞌreꞌ ruꞌum i Dios eh chi naricamanic chi jeꞌ reꞌ cu rehtal xcꞌulic lok i ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Awraham reꞌ xcꞌambic cho ricuseꞌsbal i Dios. Jeꞌ woꞌ chic reꞌ cꞌuhbal reꞌreꞌ, reꞌ xicꞌul i Moyses chi wilque̱b woꞌ ru̱cꞌ take raj tzꞌeꞌ wa̱ch Dios, xyeꞌeric woꞌ reh chi reꞌ woꞌ reꞌ narikꞌahsanic queh take cꞌacharel haj wilic take kꞌoric wilic chipam i cꞌuhbal reꞌreꞌ. \v 20 Reꞌ cok ruꞌ reꞌ Dios naxiyew rikꞌorbal reh maꞌ Awraham, maꞌ hab ta wach xitzꞌeꞌwachej chi jalol rikꞌorbal, til laꞌ reꞌ Dios chi rutquel ri̱b xiyew rikꞌorbal reh maꞌ Awraham. \p \v 21 Ru̱cꞌ i xnikꞌor reꞌreꞌ, kꞌi̱j woꞌ enabiraj tak wi̱n i wili: \p «Ra̱j na rikꞌorom chi reꞌ Cꞌuhbal Yeꞌo̱j reh Moyses maꞌ ricꞌul ta ri̱b chꞌi̱l rikꞌorbal i Dios riyeb cho reh maꞌ Awraham, nqui enabiraj tak wi̱n. \p Maꞌxta! Maꞌ jeꞌ ta reꞌ cꞌahchiꞌ nikꞌorom xa reꞌ laꞌ rehreh wach riwi̱ꞌ nok yeꞌo̱j cho. Wi ta nak reꞌ Cꞌuhbal Yeꞌo̱j reh Moyses nyeꞌbic i junelic laj cꞌacharic, reꞌ hoj enak riban chi coric chic kawach chiwach i Dios xa ruꞌum reh rinimjic cꞌuhbal reꞌreꞌ \v 22 xa reꞌ laꞌ maꞌ jeꞌ ta reꞌ riban keh maj chipam i Lokꞌ laj Hu̱j wilic wi̱ꞌ i riCꞌuhbal i Dios rikꞌor woꞌ chi hoj chiꞌnchel cꞌacharel choplic na̱ kacꞌacharic ruꞌum i mahc. Ruꞌum aj reꞌ nikꞌor chi xa ru̱cꞌ woꞌ richꞌiquinjic kacꞌux chiri̱j i Jesus reꞌ Pahbamaj chi Kꞌatal Kꞌoric, enkarak i junelic cꞌacharic jeꞌ ricab woꞌ rikꞌorom cho i Dios chi xa ru̱cꞌ woꞌ chꞌiquinic cꞌuxlis chiri̱j ruꞌ wilic kacꞌacharic chi junelic i hoj cꞌacharel. \p \v 23 Najtir cho kꞌi̱j nok jaꞌ nelic ta nak cho wach sakom i capew-bal chiri̱j i chꞌiquinic cꞌuxlis chiri̱j i Dios, chopolco̱j nak chipam take noꞌjbal wilic chipam i Cꞌuhbal Yeꞌo̱j reh Moyses eh jeꞌ reꞌ xojcꞌacharic cu rehtal xsakomsjic wach keh i chꞌiquinic cꞌuxlis chiri̱j i Jesus. \v 24 Jeꞌ reꞌ ajic nok cu richopom cho kana̱ i Cꞌuhbal Yeꞌo̱j reh Moyses, xiban cho keh jeꞌ ricab riban jenoꞌ cꞌacharel cojo̱j chi aj ilol reh jenoꞌ tꞌuch acꞌun chi aj cojol rinoꞌjbal ru̱cꞌ ribehil ricꞌacharic maj reꞌ cꞌuhbal reꞌreꞌ xcamanic chi cꞌambal je keh chi rinimjic i Jesus reꞌ Pahbamaj chi Kꞌatal Kꞌoric reh nok chi ru̱cꞌ richꞌiquinjic kacꞌux chiri̱j i Jesus, reꞌ Dios xojricꞌul ru̱cꞌ chi coric wach kacꞌux chiwach. \v 25 Chi jeꞌ aj reꞌ kꞌuruꞌ yuꞌna chi chꞌiclic chic kacꞌux chiri̱j i kAja̱w Jesus maꞌ reꞌ ta chic chi rehquen rajawric i Cꞌuhbal Yeꞌo̱j reh Moyses wilco̱j, jeꞌ ricab nok jenoꞌ tꞌuch acꞌun nanponic wach rinoꞌjbal maꞌ reꞌ ta chic i raj ilol ntakꞌanic china̱. \v 26 Ruꞌum aj reꞌ chawunchelal i hat-tak reꞌ hat-tak chic aj niminel reh Jesus, hat-tak chic racꞌu̱n rixkꞌu̱n i kAja̱w Dios. Jeꞌ chic reꞌ awi̱ꞌ tak xa ruꞌum chi chꞌiclic chic acꞌux tak chiri̱j i Jesus. \p \v 27 Chi hat-tak chic manlic racꞌu̱n rixkꞌu̱n i Dios, reꞌ hat-tak xkajic aha̱ꞌ tak chi cꞌahchiꞌ akꞌorom tak chi reꞌ Jesus Ajabe̱s chana̱ tak. Jeꞌ woꞌ chic, jeꞌ ricab nok jenoꞌ cꞌacharel ricoj jenaj chic acꞌ laj tzꞌih chiri̱j, jeꞌ woꞌ reꞌ hat-tak xacoj awi̱b tak pan jenaj wach cꞌuxlis chꞌi̱l i Jesus reꞌ Pahbamaj chi Kꞌatal Kꞌoric. \v 28 Ruꞌum aj chi jeꞌ reꞌ xaꞌn tak, yuꞌna chi rinimjic i Jesus maꞌ kꞌorel ta chic awi̱ꞌ tak wi nchel hat-tak on maꞌ hat-tak ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel, wi nchel minilcat tak on maꞌ minilcat tak pan cow laj camanic, wi nchel winak on wi nchel ixok; chiꞌnchel reꞌreꞌ maꞌ kꞌorel ta chic ruꞌum nok chꞌiclic chic acꞌux tak chiri̱j i Jesus eh chi jeꞌ reꞌ, reꞌ hat-tak xa jenaj chic awi̱ꞌ tak chiwach i Dios. \v 29 Jeꞌ aj reꞌ kꞌuruꞌ ruꞌum chi reꞌ hat-tak reꞌ chic i Jesus reꞌ Pahbamaj chi Kꞌatal Kꞌoric nehchenic aweh tak, ra̱j rikꞌorom chi hat woꞌ tak reꞌ ru̱cꞌ ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Awraham. Chi jeꞌ aj chic reꞌ awi̱ꞌ tak, reꞌ hat-tak na̱wehtric woꞌ tak nicꞌ nimal rikꞌorbal i Dios riyeb cho reh maꞌ Awraham. \c 4 \s1 Maꞌ reꞌ ta chic i Cꞌuhbal Yeꞌo̱j // reh Moyses wilic rajawric // chi kana̱ i hoj aj niminel \p \v 1 Nanisakomem woꞌ chic wach i nikꞌor ru̱cꞌ i jalwach kꞌoric wili: Kakꞌor, jenoꞌ ajabe̱s wilic jenoꞌ tꞌuch racꞌu̱n eh rikꞌor reh chi reꞌreꞌ narehchenic cahnok reh i paꞌ bih wilic reh naquimok je. To̱b ta nak kꞌoro̱j chic reh chi reꞌreꞌ aj ehchenel reh chiꞌnchel, reꞌ tꞌuch acꞌun reꞌreꞌ wi jaꞌ nponic ta rihabil chi nariwihꞌic rajawric china̱ i paꞌ bih wilic reh i raja̱w, xa jenaj woꞌ wach riwaꞌric ncahnic chꞌi̱l jenoꞌ tꞌuch acꞌun xa aj camanom cok pa ripa̱t. \v 2 Jeꞌ woꞌ chic, nok cu tꞌuch pe i acꞌun reꞌreꞌ cu ncahnic chi rehquen rajawric jenoꞌ aj qꞌuihsem reh eh nwihꞌic woꞌ jenoꞌ aj ilol reh i paꞌ bih canamaj cahnok reh ruꞌum i raja̱w cu rehtal nponic rikꞌijil kꞌoro̱j ruꞌum i ajabe̱s chi narikꞌahsjic pan kꞌab chiꞌnchel i yeꞌo̱j cahnok reh. \p \v 3 Nicꞌ paꞌ wach ncꞌuluric ru̱cꞌ i tꞌuch acꞌun reꞌreꞌ, jeꞌ woꞌ reꞌ xcꞌuluric ku̱cꞌ i hoj maj naxojwihꞌic chipam rinimjic take noꞌjbal nchalic cu̱cꞌ take maꞌ tob laj uxlabal reꞌ wilic cajawric chi quina̱ take cꞌacharel maꞌ quiniminic ta reh i Dios, xa jeꞌ na nchel pan uxal xojwihꞌic cho ruꞌum nok reꞌ take noꞌjbal reꞌreꞌ, reꞌ nak reꞌ quitakꞌanic chi kana̱. \v 4 Raj laꞌ nchel nok jeꞌ reꞌ riwi̱ꞌ i kacꞌacharic, xponic rikꞌijil tikꞌimaj cho wach ruꞌum i kAja̱w Dios reꞌ xitakꞌa̱ꞌ cho wi̱ꞌ i rAcꞌu̱n. Reꞌreꞌ xcꞌulic asjok ayuꞌ wach acꞌal jeꞌ ricab woꞌ naxo̱j yeꞌeric wach sakom i hoj ruꞌum katu̱t. Jeꞌ woꞌ, reꞌreꞌ xqꞌuihic johtok ro̱k kꞌab chipam i Cꞌuhbal Yeꞌo̱j reh Moyses. \v 5 Reꞌ riwi̱ꞌ chi reꞌ Dios xitakꞌa̱ꞌ cho chi xchalic asjok i rAcꞌu̱n ayuꞌ reh chi xojcꞌulic resaj chiꞌnchel i hoj cꞌacharel chi riꞌsil rajawric i cꞌuhbal reꞌreꞌ eh chi riꞌsil aj chic rajawric i Dios xojricoj reh chi jeꞌ reꞌ xoj-oquic jenaj chi racꞌu̱n rixkꞌu̱n i Dios chi ricꞌuluric chiꞌnchel i paꞌ bih kꞌoro̱j ruꞌum chi nariyeb keh hoj racꞌu̱n rixkꞌu̱n. \v 6 Jeꞌ woꞌ, reꞌ hoj aj niminel reh Jesus rehtalil chi hoj chic racꞌu̱n rixkꞌu̱n i Dios, reꞌreꞌ xitakꞌa̱ꞌ woꞌ cho pan ka̱mna i Lokꞌ laj rUxlabal reꞌ xiyew woꞌ reh Jesus chi rehtalil chi reꞌreꞌ til rAcꞌu̱n eh chi jeꞌ reꞌ chi hoj chic racꞌu̱n rixkꞌu̱n i Dios, yuꞌna echic riban chi nkakꞌor reh Dios chi reꞌreꞌ “kaPah” nankaqꞌuer johtok kachi̱ꞌ ru̱cꞌ. \v 7 Jeꞌ aj reꞌ kꞌuruꞌ hat-tak aj Cala̱sya, ruꞌum chiꞌnchel ribanam i Dios reh chi xiban chi hoj chic racꞌu̱n rixkꞌu̱n, nipahkaj aweh tak chi maꞌ riban ta chi cu ti cꞌacharic tak chi rehquen rajawric i Cꞌuhbal Yeꞌo̱j reh Moyses jeꞌ ricab nok jenoꞌ aj camanom choplic na̱ ricꞌacharic ruꞌum ajabe̱s aj ehcham camanic. Jeꞌ reꞌ nipahkaj aweh tak maj reꞌ hat-tak yuꞌna hat-tak chic racꞌu̱n rixkꞌu̱n i Dios chi manlic eh ruꞌum reꞌ, nicꞌ paꞌ nimal rikꞌorbal riyeb cho Dios queh take racꞌu̱n rixkꞌu̱n na̱wehtric woꞌ tak ru̱cꞌ reꞌreꞌ. \s1 Reꞌ take aj Cala̱sya cu nca̱j woꞌ // nak chic quicojom qui̱b chi riꞌsil // rajawric i Cꞌuhbal Yeꞌo̱j reh Moyses \p \v 8 Jeꞌ chic reꞌ ruꞌ riwi̱ꞌ acꞌacharic tak yuꞌna xa reꞌ laꞌ til pa ricorquil, pan jenaj cho kꞌi̱j nok jaꞌ nanaꞌbej ta nak tak wach i Dios, reꞌ hat-tak jeꞌ nak acab tak jenoꞌ aj camanom cow chopo̱j na̱ chi camanic, cow nak chopolca̱t tak cho ru̱cꞌ acapew-bal tak chi rinimjic wach take tzꞌakoj tiyo̱x eh chi maꞌ reꞌ ta woꞌ coric dios take. \v 9 Raj yuꞌna awehtꞌalim tak chic wach i til manlic Dios on til reꞌ ricorquil chi reꞌ Dios xehtꞌalij chic ana̱ tak, chaj chic waꞌric kꞌuruꞌ chi nawa̱j woꞌ tak chic acaꞌpechem tak ribanaric i najtir laj noꞌjbal nchoponic nak cho na̱ acꞌacharic tak reꞌ xa maꞌxta bih xitik cho aweh tak, on maꞌxta bih jenoꞌ holonquilal xicꞌam cho aweh tak? \v 10 Chawilow tak kꞌuruꞌ nanacoj tak pa riman chi lokꞌonbal wach i Dios i noꞌjbal chi rinimjic wach take hiꞌlbal kꞌi̱j, on chi rinimjic wach i racꞌu̱n poh, on chi rinimjic wach toco̱m chic ninkꞌi̱j, on rinimjic wach i juꞌjun chi ha̱b rijal ri̱b, xa cu cꞌahchiꞌ woꞌ chic acaꞌpechem tak i najtir laj noꞌjbal. \v 11 Ru̱cꞌ i noꞌjbal naꞌn tak reꞌreꞌ, kꞌe̱ꞌ quincapewenic awuꞌum tak ruꞌum chi reꞌ camanic xniban chaxilac tak xa jeꞌ nchel maꞌxta bih xicamanej chi corsbal wach anoꞌjbal tak. \p \v 12 Was tak nicha̱kꞌ aj niminel, chacuy chacꞌam tak tzꞌeht reh ninoꞌjbal i hin chi naxnichꞌica̱ꞌ nicꞌux chiri̱j i Jesus xiban chi maꞌ reꞌ ta chic Cꞌuhbal Yeꞌo̱j reh Moyses wilic rajawric chi nina̱ eh ruꞌum reꞌ, naxinwihꞌic cho chaxilac tak xniban wi̱b chi jeꞌ acab hat-tak chi maꞌ reꞌ ta i cꞌuhbal reꞌreꞌ wilic rajawric chana̱ tak. Reꞌ hin cꞌahchiꞌ nipahkam aweh tak chi na̱banam tak jeꞌ ricab xnikꞌor aweh tak, maꞌ ruꞌum ta chi reꞌ hat-tak abanam ta nak tak cho jenoꞌ tiꞌcꞌaxic wi̱n. Maꞌxta, reꞌ laꞌ xaꞌn tak wi̱n xinatoꞌbej tak ru̱cꞌ paꞌ bih wi̱n jeꞌ ricab xaꞌn tak wi̱n pan pe̱t cho niponic pan atinami̱t tak. \v 13 Jeꞌ reꞌ nikꞌor maj reꞌ hat-tak til awehtꞌalim tak chi pan pe̱t niponic awu̱cꞌ tak wilic jenaj cꞌaxquilal pa nitiꞌjolal nibakil eh ruꞌum reh reꞌreꞌ, xincahnic awu̱cꞌ tak chi rikꞌormojic riCꞌuhbal i Dios chaxilac tak. \v 14 Nok jeꞌ reꞌ xniban, reꞌ hat-tak maꞌ xinakꞌeb ta lok chiri̱j acꞌux tak, xa ta woꞌ nak maꞌ suk ta xinawilow tak ruꞌum nicꞌaxquilal wilic pa nitiꞌjolal reꞌ xcamanic chi xa jeꞌ na jenaj pajbal reh achakꞌlamil tak wu̱cꞌ. Jeꞌ reꞌ kꞌuruꞌ to̱b jeꞌ reꞌ niyaꞌbilal wilic, reꞌ hat-tak xacuy tak wilmijic eh xinacꞌul woꞌ tak chi suk jeꞌ ricab chi cꞌahchiꞌ ta nak acꞌulum tak chaxilac jenoꞌ raj tzꞌeꞌ wa̱ch i Dios nchalic ar pan taxa̱j, on til jeꞌ ricab chi reꞌ ta woꞌ nak i Jesus reꞌ Pahbamaj chi Kꞌatal Kꞌoric cꞌahchiꞌ acꞌulum awu̱cꞌ tak. \v 15 Haj woꞌ xo̱j risukquilal acꞌux tak reꞌreꞌ kꞌuruꞌ? Jeꞌ reꞌ nikꞌor maj til pa ricorquil laj kꞌoric chawi̱j tak, reꞌ hat-tak til kꞌe̱ꞌ woꞌ chic tiꞌ xinawicꞌraj tak chi til nak xaꞌn tak chiwi̱j reꞌ maꞌ hab ta woꞌ chic wach enbanic, kakꞌor ti chic chi curman ta nak chi enawesaj lok jenoꞌ nakꞌ awach tak chi riyeꞌeric wi̱n. \p \v 16 Ru̱cꞌ rikꞌormojic aweh tak i ricorquilal reꞌreꞌ, kꞌi̱j woꞌ reꞌ hat-tak enawixowej tak niwach ruꞌum. \v 17 Jeꞌ reꞌ ruꞌ wilca̱t tak wu̱cꞌ yuꞌna raj cu̱cꞌ take chucul laj aj tijinel reꞌ toco̱m laj cꞌuhbal cꞌahchiꞌ quikꞌorom aweh tak maꞌ jeꞌ ta reꞌ naꞌn tak to̱b ta nchel maꞌ coric ta wach quinoꞌjbal awu̱cꞌ tak. Reꞌ take reꞌ, tiꞌ tiquicꞌraj tak nanquikꞌor xa reꞌ laꞌ xa maꞌ jeꞌ ta woꞌ reꞌ maj reꞌ take reꞌ nca̱j ca̱t tak quikꞌunem ru̱cꞌ quicꞌuhbal reh chi chiqui̱j chic take reꞌ enachꞌica̱ꞌ acꞌux tak xa cojbal cho chꞌakbal i̱b chi kaxilac chipam coric laj rinimjic i Jesus. \v 18 Tare̱t chi reꞌ take toco̱m chic aj cꞌuhbalanel reꞌreꞌ kꞌa̱b quicꞌux chawi̱j tak, reꞌ cok ruꞌ ru̱cꞌ ok holonquilal laj noꞌjbal chꞌi̱l xa jenaj wach cꞌuxlis, maꞌ ok xa jotꞌbal reh acapew-bal tak. Chi junelic ta nak caꞌn i holohic laj noꞌjbal awu̱cꞌ tak, maꞌ ok xa reꞌ nok wilqui̱n awu̱cꞌ tak. \p \v 19 Was tak nicha̱kꞌ aj niminel reꞌ kꞌe̱ꞌ tiꞌ tiwicꞌraj tak chi jeꞌ ricab hat-tak wacꞌu̱n wixkꞌu̱n ru̱cꞌ i noꞌjbal wilca̱t tak wi̱ꞌ yuꞌna, reꞌ hin kꞌe̱ꞌ woꞌ chic tiꞌquilal i wa̱mna naꞌn tak xa jeꞌ na ricab ritiꞌquilal jenoꞌ ixok nok cꞌahchiꞌ riyeb wach sakom i rihaꞌlacꞌu̱n eh xa cu nariwihꞌic woꞌ i tiꞌ reꞌreꞌ pan wa̱mna cu rehtal naricꞌuhtunic woꞌ chic lok pan acꞌacharic tak chi reꞌ Jesus reꞌ Pahbamaj chi Kꞌatal Kꞌoric, reꞌ chic reꞌ cꞌacharic riban awu̱cꞌ tak. \v 20 Ru̱cꞌ cꞌahchiꞌ ricꞌuluric awu̱cꞌ tak, reꞌ hin til kꞌe̱ꞌ nak nwa̱j chi wilqui̱n ta nak chic ponok awu̱cꞌ tak chi ricorsjic wach anoꞌjbal tak ru̱cꞌ toco̱m chic xa suk wach kꞌoric maj yuꞌna maꞌ nirak ta chic chiri̱j chaj bih cꞌahchiꞌ ricꞌuluric ru̱cꞌ anoꞌjbal tak reꞌ kꞌe̱ꞌ nsahchic nicꞌux chiri̱j. \s1 Reꞌ tijbal ricꞌam cho ribiral // quicꞌacharic tiꞌ Aca̱r chꞌi̱l tiꞌ Sa̱ra \p \v 21 Chiri̱j aj woꞌ i noꞌjbal cꞌahchiꞌca̱t tak reꞌreꞌ nwa̱j nibiram aweh tak i wili: Nanabiraj tak i Cꞌuhbal Yeꞌo̱j reh Moyses, maꞌ nacoj ta na tak rehtal chaj bih kꞌoric riban ar chiri̱j ribiral i maꞌ Awraham? \v 22 Jeꞌ reꞌ nibiraj aweh tak maj chipam i cꞌuhbal reꞌreꞌ rikꞌor chi reꞌ maꞌ Awraham xwihꞌic qui̱b racꞌu̱n reꞌ jeꞌ wili quibiral: Reꞌ jenaj racꞌu̱n xwihꞌic ru̱cꞌ i Aca̱r reꞌ xa aj chipohonel cok ru̱cꞌ. Reꞌ jenaj chic racꞌu̱n xwihꞌic ru̱cꞌ i Sa̱ra reꞌ til rehqꞌue̱n i maꞌ Awraham eh maꞌ xa aj chipohonel ta cok. \p \v 23 Chi jeꞌ aj reꞌ, reꞌ asjic xcaꞌn take racꞌu̱n i maꞌ Awraham rehreh wach riwi̱ꞌ i noꞌjbal capewemaj chiqui̱j. Jeꞌ reꞌ nikꞌor maj reꞌ jenaj acꞌun xyeꞌeric wach sakom ruꞌum i xa aj chipohonel cok cu̱cꞌ, reꞌreꞌ xasjic chi xa xitikꞌa̱ꞌ wach rasjic ru̱cꞌ i caj chipoh, ra̱j laꞌ i racꞌu̱n xyeꞌeric wach sakom ruꞌum i til rehqꞌue̱n reꞌ maꞌ xa ta aj chipohonel cok, reꞌreꞌ xasjic reh chi nariponic wach i kꞌoro̱j cho ribiral reh maꞌ Awraham ruꞌum kAja̱w Dios chi nariyeꞌeric jenaj quihaꞌlacꞌu̱n chꞌi̱l i Sa̱ra reꞌ til rehqꞌue̱n. \p \v 24 Reꞌ ribiral chiri̱j take qui̱b racꞌu̱n i Awraham reꞌreꞌ ncamanic woꞌ chi risakomsjic wach i nikꞌor wili: Reꞌ Dios naxiyew cho i cꞌuhbal reh Moyses ar china̱ i yu̱kꞌ Sinayih ribihnal, jenaj tikꞌinic xiban cho ru̱cꞌ. Nicꞌ paꞌ qꞌuihal quiniminic reh til xa chi riꞌsil woꞌ rajawric i cꞌuhbal reꞌreꞌ quicahnic jeꞌ ricab nok reꞌ take ra̱ꞌ riꞌsil cho Aca̱r reꞌ xa aj chipohonel cok ru̱cꞌ maꞌ Awraham, xa xicahnic woꞌ riꞌsil i cow laj camanic. \v 25 Ruꞌum aj reꞌ nikꞌor chi reꞌ Aca̱r maꞌ xa ta reꞌ rijalwachej i yu̱kꞌ Sinayih reꞌ wilic pa riyukꞌul i Ara̱wya, jeꞌ laꞌ woꞌ rijalwachej i tinamit Jerusalen wilic yuꞌna maj reꞌ take cꞌacharel wilque̱b chipam i nim laj tinamit reꞌreꞌ xa cu reꞌ woꞌ i Cꞌuhbal Yeꞌo̱j reh Moyses chꞌiclic wi̱ꞌ quicꞌux jeꞌ ricab chi wilque̱b woꞌ chipam jenoꞌ cow laj camanic. \v 26 Tzꞌa̱b ruꞌ reꞌ Sa̱ra reꞌreꞌ rijalwachej i jenaj chic cꞌuhbal nkꞌoric chiri̱j ritinami̱t i Dios reꞌ ribihnej woꞌ chi Jerusalen ar pan taxa̱j. Reꞌ Sa̱ra reꞌreꞌ maꞌ mino̱j ta chipam i cow laj camanic jeꞌ ricab jenoꞌ aj chipohonel. Ruꞌum aj reꞌ nikꞌor chi nicꞌ paꞌ qꞌuihal xojniminic reh i cꞌuhbal reꞌreꞌ jeꞌ na wilic chi katu̱t i Sa̱ra eh ruꞌum chi reꞌreꞌ katu̱t, reꞌ hoj yuꞌna nicꞌ paꞌ qꞌuihal hoj ra̱ꞌ riꞌsil cho ruꞌ maꞌ minilcoj ta chic chipam rinimjic i Cꞌuhbal Yeꞌo̱j reh Moyses. \p \v 27 Jeꞌ aj reꞌ ruꞌ to̱b ta nak reꞌ Sa̱ra maꞌ ta nak aj acꞌunom laj ixok cho, xiban chi jeꞌ na katu̱t cho maj pan Lokꞌ laj Hu̱j tzꞌihmbimaj wi̱ꞌ riCꞌuhbal i Dios jeꞌ wili tzꞌihmbimaj cho chiri̱j: \q1 “Reꞌ hat ixok reꞌ maꞌ reꞌ ta nak hat acꞌunom, sukbok acꞌux yuꞌna \q1 eh chaqꞌuer achi̱ꞌ ruꞌum risukquil acꞌux to̱b ta nchel maꞌ jaꞌ awicꞌram ta aweh tiꞌquil acꞌununic. \q1 Xa reꞌ laꞌ yuꞌna reꞌ hat reꞌ jeꞌ na acab ixok canamaj ruꞌum ribahi̱l, \q1 yohbal chic wach awa̱ꞌ awiꞌsil nariwihꞌic chiwach jenoꞌ ixok wilic ribahi̱l, nqui tzꞌihmbimaj cho. \p \v 28 Was tak nicha̱kꞌ aj niminel, ru̱cꞌ take kꞌoric xnikꞌor lok reꞌreꞌ nwa̱j nikꞌorom aweh tak wili: Jeꞌ ricab nok reꞌ Sa̱ra xiyew cho wach sakom i Isahac ruꞌum chi jeꞌ reꞌ rikꞌorom cho i Dios, reꞌ hoj yuꞌna xo̱j woꞌ kaꞌn chi hoj chic racꞌu̱n rixkꞌu̱n i Dios ruꞌum woꞌ reh i kꞌoric kꞌoro̱j cho reh maꞌ Awraham. \v 29 Jeꞌ woꞌ, jeꞌ ricab nok reꞌ Ismahel reꞌ xasjic chi xa tikꞌimaj wach rasjic ru̱cꞌ i caj chipoh, reꞌreꞌ maꞌ xa̱j ta cho wach Isahac reꞌ acꞌunbe̱s xasjic ruꞌum reh Lokꞌ laj rUxlabal i Dios, jeꞌ woꞌ reꞌ yuꞌna reꞌ take cow qui̱b chipam rinimjic i Cꞌuhbal Yeꞌo̱j reh Moyses maꞌ nca̱j ta woꞌ kawach i hoj reꞌ xoj-oquic chi racꞌu̱n rixkꞌu̱n i Dios ruꞌum richꞌiquinjic kacꞌux chiri̱j i Jesus. \v 30 Xa reꞌ laꞌ chaj bih rikꞌor i tzꞌihmbimaj chipam i Lokꞌ laj Hu̱j tzꞌihmbimaj wi̱ꞌ riCꞌuhbal i Dios chiri̱j jeꞌ ricab xcꞌuluric cho chi quixilac take quib chi acꞌun reꞌreꞌ? Ar rikꞌor chi reꞌ Sa̱ra jeꞌ wili xikꞌor reh maꞌ Awraham: \q1 “Chatꞌerej je kaj chipoh chꞌi̱l i racꞌu̱n \q1 maj maꞌ riwi̱ꞌ ta chi reꞌ racꞌu̱n ixok reꞌreꞌ enehtric ru̱cꞌ acꞌaxbal na̱yeb \q1 reh i wacꞌu̱n i hin reꞌ til hin awehqꞌue̱n, nqui Sa̱ra, nqui rikꞌor i cꞌuhbal reꞌreꞌ. \p \v 31 Ru̱cꞌ take kꞌoric reꞌreꞌ kꞌuruꞌ was tak nicha̱kꞌ, enkarak chiri̱j chi riwi̱ꞌ chi keh hoj aj niminel reh Jesus chi jeꞌ woꞌ reꞌ nkaꞌn cu̱cꞌ take nquikꞌor chi riwi̱ꞌ chi keh chi nkanimej chiꞌnchel take takꞌanic wilic chipam i Cꞌuhbal Yeꞌo̱j reh Moyses maj reꞌ hoj yuꞌna reꞌ xkachꞌica̱ꞌ chic kacꞌux chiri̱j i kAja̱w Jesus, maꞌ reꞌ ta hoj ra̱ꞌ riꞌsil cho Aca̱r reꞌ xcꞌacharic cho chi xa aj chipohonel cok ru̱cꞌ maꞌ Awraham, til laꞌ hoj laꞌ ra̱ꞌ riꞌsil cho i Sa̱ra reꞌ maꞌ xa ta aj chipoh cok. \c 5 \s1 Reꞌ Cꞌuhbal Yeꞌo̱j reh Moyses maꞌ // ricorsaj ta wach ricꞌux jenoꞌ cꞌacharel \p \v 1 Was tak nicha̱kꞌ aj niminel, yuꞌna nwa̱j nitikim juꞌ kꞌoric chiri̱j richꞌiquinjic kacꞌux tak chiri̱j i Jesus reꞌ Pahbamaj chi Kꞌatal Kꞌoric. Nok reꞌ hoj ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel jeꞌ ru̱cꞌ aj niminel reh Jesus xkachꞌica̱ꞌ kacꞌux chiri̱j, reꞌreꞌ xesaj chi kana̱ rinimjic i cow laj takꞌanic riban i Cꞌuhbal Yeꞌo̱j reh Moyses. Ruꞌum aj reꞌ chapahba̱ꞌ acꞌux tak chipam i niminic reꞌreꞌ eh ma̱coj woꞌ chic awi̱b tak ricaꞌpech chi riꞌsil take najtir laj noꞌjbal queh take ama̱m awatiꞌt tak jeꞌ ricab chi chopo̱j ta nak ana̱ tak pan jenoꞌ cow laj camanic. \v 2 Chi kꞌoro̱j chic chi jeꞌ reꞌ, yuꞌna quinabiraj tak ru̱cꞌ i ricorquilal laj kꞌoric nanikꞌorom wili: Reꞌ hin maꞌ Lu̱ꞌ til nikꞌor aweh tak wi reꞌ hat-tak cꞌahchiꞌ woꞌ chic acꞌamam tak na̱ i cꞌuhbal chiri̱j rikꞌataric lok ritzꞌuhmal na̱ acꞌachanbal tak cꞌuhtbal reh chi coric chic wach acꞌacharic tak chiwach i Dios, xa maꞌxta bih nqui chi xachꞌica̱ꞌ acꞌux tak chiri̱j i Jesus reꞌ Pahbamaj chi Kꞌatal Kꞌoric. \v 3 Ruꞌum aj i noꞌjbal cꞌahchiꞌca̱t tak, reꞌ hin nwa̱j woꞌ chic nicaꞌpechem aweh tak i kꞌoric wili: Wi ta nak nchel jenoꞌ winak rikꞌat lok ritzꞌuhmal na̱ ricꞌachanbal, maꞌ xa reꞌ ta chic i cꞌuhbal reꞌreꞌ riwi̱ꞌ chi reh chi narinimem, curman laꞌ chi naricꞌamam na̱ chiꞌnchel i nicꞌ paꞌ nimal tzꞌihmbimaj chipam i cꞌuhbal reꞌreꞌ. \p \v 4 Jeꞌ woꞌ, wi reꞌ hat-tak nacapaj tak chi xa ru̱cꞌ ribanaric haj wilic rikꞌor i Cꞌuhbal Yeꞌo̱j reh Moyses eticahnic tak chi coric wach acꞌux tak chiwach i Dios, ra̱j rikꞌorom chi reꞌ hat-tak cꞌahchiꞌ akꞌebem lok chiri̱j acꞌux tak rinimjic i Jesus reꞌ Pahbamaj chi Kꞌatal Kꞌoric eh xa na̱ ruꞌ cꞌahchiꞌ woꞌ awesam lok awi̱b tak chi riꞌsil ratoꞌbil i Dios chi quicoꞌljic take cꞌacharel. \v 5 Til pa ricorquil reꞌ hoj reꞌ xkanimej chic i Jesus, reꞌ chic i Lokꞌ laj rUxlabal i Dios ntoꞌbonic keh chi ruyuꞌnjic i kꞌi̱j nok reꞌ Dios narikꞌorom keh chi coric chic wach kacꞌux chiwach eh yuꞌna chi chꞌiclic chic kacꞌux chiri̱j i Jesus, reꞌ hoj cꞌahchiꞌ kuyꞌem riponic i kꞌi̱j reꞌreꞌ. \v 6 Jeꞌ reꞌ kꞌuruꞌ wi chꞌiclic chic kacꞌux chiri̱j i Jesus maꞌ kꞌorel ta chic wi kꞌato̱j on maꞌ kꞌato̱j lok ritzꞌuhmal na̱ cꞌachanbal enbanic chi reꞌ Dios ekojricꞌul ru̱cꞌ chi coric chic wach kacꞌux, reꞌ laꞌ i chꞌiquinic cꞌuxlis chiri̱j i Jesus reꞌ Pahbamaj chi Kꞌatal Kꞌoric nbanic reꞌreꞌ chi cꞌahchiꞌ woꞌ kacꞌuhtam lok pan kacꞌacharic chi wilic i cꞌaxoj i̱b chi kawach. \s1 Reꞌ maꞌ Lu̱ꞌ rinak take je aj Cala̱sya ruꞌum chi xquicana̱ꞌ rinimjic i coric laj cꞌuhbal \p \v 7 Reꞌ hat-tak, ta nak re̱t behic cꞌahchiꞌca̱t tak chipam coric laj rinimjic i Jesus xa reꞌ laꞌ yuꞌna, nibiraj aweh tak i wili: Hab wach xkꞌetbic pan abe̱h tak chi xacana̱ꞌ tak ricꞌamaric na̱ i coric laj cꞌuhbal xnikꞌor aweh tak? \v 8 Reꞌ cꞌuhbal cꞌahchiꞌ acꞌamam tak na̱ yuꞌna ruꞌum xquichꞌuksaj acꞌux tak chi rinimjic, maꞌ reꞌ ta Dios xchꞌuksunic acꞌux tak maj reꞌreꞌ yukꞌunic xiban aweh tak chi na̱wihꞌic tak chipam i coric laj niminic. \v 9 Wi reꞌ hat-tak enatik tak juꞌ ricꞌamaric na̱ i toco̱m chic cꞌuhbal reꞌreꞌ narijotꞌom ri̱b acapew-bal tak, jeꞌ ricab nelic wi̱ꞌ i sakombal wach kꞌoric wili: \p “Reꞌ nechꞌ chi ikꞌo̱m ncojoric chi xilac rikꞌoril caxlan wiꞌc, risipsaj wach chiꞌnchel i kꞌo̱r reꞌreꞌ, nqui nelic wi̱ꞌ. \p \v 10 Tob ta woꞌ yuꞌna jeꞌ reꞌ noꞌjbal cꞌahchiꞌca̱t tak, reꞌ hin til chꞌiclic nicꞌux ru̱cꞌ Ajabe̱s Jesus chi reꞌ hat-tak enajal wach anoꞌjbal tak chi ritahkaljic i coric wach cꞌuhbal xnikꞌor aweh tak, xa reꞌ laꞌ til kꞌe̱ꞌ tiꞌ reh i xa hab wach cꞌahchiꞌ rijotꞌbic aweh tak ruꞌum nok reꞌ Dios til nariyeb cho tiꞌcꞌaxic china̱. \p \v 11 Was tak nicha̱kꞌ aj niminel, nwa̱j nikꞌorom aweh tak wi reꞌ hat-tak cꞌahchiꞌ abiram tak chi reꞌ hin cu cꞌahchiꞌ nicꞌuhbalem chi curman chi narikꞌataric lok ritzꞌuhmal na̱ ricꞌachanbal jenoꞌ cꞌacharel, ma̱coj tak wach maj wi ta nak jeꞌ reꞌ cꞌahchiꞌqui̱n chaj aj waꞌric chi reꞌ take wich ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel nca̱j qui̱nquiyeb chi tiꞌcꞌaxic? Wi ta nak cu nikꞌor ribiral i cꞌuhbal reꞌreꞌ, maꞌ ixowomaj ta woꞌ nak niwach yuꞌna, maꞌ jeꞌ? \v 12 Kꞌe̱ꞌ nak nwa̱j chi reꞌ take aj chucul laj aj cꞌuhbalanel reꞌ quikꞌoric aweh tak chi reꞌ take aj niminel reh Jesus curman chi queh rikꞌataric lok na̱ quicꞌachanbal maꞌ xa reꞌ ta chic rikꞌataric lok na̱ quicꞌachanbal encaꞌn, quicahnok aj woꞌ chi capu̱n laj winak chic take! \p \v 13 Was tak nicha̱kꞌ aj niminel reꞌ hat-tak, hat-tak chic racꞌu̱n rixkꞌu̱n i Dios yuꞌna maj reꞌ Dios xatriyukꞌej woꞌ tak cho reh chi na̱cꞌacharic tak chi maꞌ reꞌ ta chic i Cꞌuhbal Yeꞌo̱j reh Moyses wilic rajawric chana̱ tak. Reꞌ cok ruꞌ, ru̱cꞌ i xikꞌor reꞌreꞌ ma̱capaj tak chi yuꞌna chi xa yeꞌo̱j chic kꞌab aweh tak chi ribanaric i paꞌ bih maꞌ holohic ta rotowej cho atiꞌjolal tak. Maꞌxta, reꞌ laꞌ chaꞌn tak ticꞌacharok tak ru̱cꞌ jenaj cꞌaxoj i̱b chi awibil awi̱b tak. \v 14 Jeꞌ reꞌ nitakꞌa̱ꞌ chi na̱banam tak maj reꞌ rinimjic chi manlic i riCꞌuhbal i Dios yeꞌo̱j reh Moyses xa jenaj woꞌ chi cꞌuhbal rimol wi̱ꞌ ri̱b chiꞌnchel jeꞌ ricab rikꞌor i wili: \q1 “Chacꞌax awas acha̱kꞌ jeꞌ ricab ricꞌaxaric awi̱b naꞌn i hat, nqui xikꞌor. \m \v 15 Jeꞌ reꞌ kꞌuruꞌ chacꞌax awi̱b chawach tak. Jeꞌ reꞌ nitakꞌa̱ꞌ chi chaꞌn tak maj wi reꞌ hat-tak enamiksaj tak wach cꞌaxquilal chawibil awi̱b tak on ewoꞌ napꞌut tak wolonic i̱b jeꞌ ricab ncaꞌn i tzꞌiꞌ chꞌi̱l i me̱s chi xa nquitiꞌlom chic qui̱b, til cꞌul enayojlom acꞌux tak ru̱cꞌ animinic tak cu rehtal enasach wach animinic tak. \s1 Reꞌ ok i Lokꞌ laj rUxlabal i Dios // behsenok reh quicꞌacharic // take aj niminel \p \v 16 Yuꞌna chic, nwa̱j woꞌ nikꞌorom aweh tak i takꞌanic niban chana̱ tak wili: Til ticꞌacharok tak pan jenaj holonquilal wach cꞌuxlis chi behsemaj acꞌacharic tak ruꞌum i Lokꞌ laj Uxlabal. Jeꞌ woꞌ, nikꞌor woꞌ aweh tak chi ma̱yew tak chic kꞌab chi enaꞌn tak ribanaric i xa paꞌ jaric cꞌahbil laj noꞌjbal ricꞌax wach atiꞌjolal. \v 17 Jeꞌ reꞌ nikꞌor maj reꞌ xa paꞌ jaric cꞌahbil laj noꞌjbal ricꞌax wach katiꞌjolal maꞌ ricꞌuꞌlej ta ri̱b chꞌi̱l i Lokꞌ laj rUxlabal i Dios. Jeꞌ woꞌ, reꞌ rikꞌor keh i Lokꞌ laj Uxlabal chi nakaꞌnam, maꞌ ricꞌuꞌlej ta woꞌ ri̱b chꞌi̱l i cꞌahbilal laj noꞌjbal nkacꞌax wach ribanaric. Jeꞌ reꞌ ajic paꞌ nak jaric cꞌahbilal laj noꞌjbal nkacꞌax wach ribanaric maꞌ ricꞌuꞌlej ta ri̱b chꞌi̱l i ra̱j i Lokꞌ laj rUxlabal i Dios. Ruꞌum aj reꞌ maꞌ jaruj ta eriban chi enkaꞌn canar ribanaric reꞌ haj nak wilic cꞌahbilal laj noꞌjbal nkacꞌax wach ribanaric maj reꞌ Lokꞌ laj rUxlabal i Dios maꞌ eta riyew kꞌab keh chi jeꞌ reꞌ enkaꞌn. \v 18 Jeꞌ reꞌ kꞌuruꞌ ticꞌacharok chi behsemaj acꞌacharic tak ruꞌum i Lokꞌ laj Uxlabal maj wi behsemaj chic acꞌacharic tak ruꞌum i Lokꞌ laj rUxlabal i Dios ra̱j rikꞌorom chi maꞌ cu reꞌ ta chic i Cꞌuhbal Yeꞌo̱j reh Moyses entakꞌanic chana̱ tak. \p \v 19 Reꞌ hat-tak awehtꞌalim tak chic chi reꞌ take wili quicꞌuhtunic lok wi̱ꞌ chi chopo̱j kana̱ ruꞌum i mahc: Reꞌ chꞌuwaꞌrsanic wach caxarahil ru̱cꞌ cꞌoyomal, reꞌ tununic i̱b chi maꞌ reꞌ ta pan caxarahil, reꞌ tununic i̱b chi quich winak qui̱b, on chi quich ixok qui̱b, reꞌ yibel wach noꞌjbal chi itowonic tak ixok on itowonic tak winak. \v 20 Jeꞌ woꞌ, reꞌ riyeꞌeric quiwaꞌric take tiyo̱x ru̱cꞌ rilokꞌonjic quiwach, reꞌ waranic i̱b, reꞌ ixowonic i̱b, reꞌ peletenic i̱b, reꞌ kꞌabanic i̱b, reꞌ cꞌahanic i̱b, reꞌ wolonic i̱b, reꞌ tico̱j tak peletenic ruꞌum reh qꞌuihsinic i̱b, reꞌ chꞌiꞌtsinic i̱b noquic cho ruꞌum rikꞌormojic i maꞌ coric ta laj cꞌuhbal. \v 21 Jeꞌ aj reꞌ take noꞌjbal ncꞌuhtunic lok chi cu chopo̱j kana̱ ruꞌum i mahc eh jeꞌ woꞌ take pa reh chic noꞌjbal wili: Reꞌ tiꞌquil cꞌuxlis chiri̱j paꞌ bih wilic reh jenaj chic cꞌacharel, reꞌ cansanic tak i̱b, reꞌ xohcꞌsonic tak i̱b, reꞌ banoj tak ninkꞌijinic reꞌ nquiham wi̱ꞌ qui̱b chi haꞌ nxohcꞌsonic cu rehtal quikajic pan tak cꞌahbilal laj noꞌjbal. Chiri̱j aj take chiꞌnchel noꞌjbal reꞌreꞌ chꞌi̱l woꞌ take toco̱m noꞌjbal maꞌ xnikꞌor ta je aweh tak ayuꞌ, tinikꞌil tak chi ma̱ban chic aweh tak reꞌreꞌ. Jeꞌ ricab woꞌ nikꞌorom chic cho aweh tak pan pe̱t yuꞌ na̱ nikꞌor woꞌ chic aweh tak chi ma̱ban tak chic take noꞌjbal reꞌreꞌ maj hab wach take jeꞌ reꞌ quibanic maꞌxta quehtric wihꞌic chi rehquen rajawric i Dios chi kꞌatal kꞌoric. \p \v 22 Jeꞌ aj reꞌ ruꞌ ricꞌam cho i cꞌacharic chi chopo̱j kana̱ ruꞌum i mahc, raj laꞌ i cꞌacharic chopo̱j na̱ ruꞌum i Lokꞌ laj rUxlabal i Dios reꞌ take wili ncꞌuhtunic lok wi̱ꞌ: Reꞌ quicꞌaxaric take kas kacha̱kꞌ, reꞌ wihꞌic pan sukquil cꞌuxlis, reꞌ wihꞌic pan tuklic laj cꞌuxlis cu̱cꞌ take kich cꞌacharel. Jeꞌ woꞌ, reꞌ Lokꞌ laj rUxlabal i Dios riyew kakꞌunil eh reꞌreꞌ riyew woꞌ chakꞌlamil pan ka̱mna chꞌi̱l riqueteljic quiwach take kas kacha̱kꞌ, on riyew woꞌ kacapew-bal chi richꞌiquinjic kacꞌux chiri̱j i Dios. \v 23 Maꞌ xa reꞌ ta reꞌ jeꞌ laꞌ woꞌ riyew keh i chꞌublic wach cꞌuxlis pan ka̱mna, riyew woꞌ kanoꞌjbal chi ripitjic ki̱b ru̱cꞌ paꞌ bih maꞌ holohic ta nkacꞌax nak wach ribanjic. Wi cꞌacharic aj naꞌn tak ru̱cꞌ take noꞌjbal reꞌreꞌ, maꞌxta chic jenoꞌ toco̱m cꞌuhbal eta nak ntakꞌanic chana̱ tak. \p \v 24 Ru̱cꞌ aj reꞌreꞌ nwa̱j nikꞌorom aweh tak i wili nicꞌ paꞌ qꞌuihal hat-tak chic aj niminel reh Jesus: Jeꞌ ricab nok reꞌ Jesus reꞌ Pahbamaj chi Kꞌatal Kꞌoric xcansjic ar wach curu̱s, jeꞌ woꞌ na reꞌ xaꞌn hat-tak ru̱cꞌ take paꞌ bih noꞌjbal no̱j wi̱ꞌ acꞌux tak chꞌi̱l woꞌ i naꞌn tak ruꞌum chi chopo̱j ana̱ tak ruꞌum i mahc chi jeꞌ na waꞌric xacansaj woꞌ tak wach ar wach curu̱s ru̱cꞌ riquimic i Jesus. \v 25 Jeꞌ woꞌ, wi reꞌ Lokꞌ laj rUxlabal i Dios nbehsenic reh acꞌacharic tak, chacꞌuhtaj woꞌ lok ru̱cꞌ anoꞌjbal tak chi jeꞌ woꞌ reꞌ. \v 26 Jeꞌ woꞌ chic, maꞌ animslom awach tak ru̱cꞌ take paꞌ bih wilic aweh tak. Jeꞌ woꞌ, maꞌ nchalic woꞌ ritiꞌquilal acꞌux tak ru̱cꞌ paꞌ bih i wilic reh awas acha̱kꞌ tak ruꞌum nok wi jeꞌ reꞌ naꞌn tak enuctic cho ixowonic i̱b chaxilac tak eh chi jeꞌ reꞌ enayojlom acꞌux chi awibil awi̱b tak chipam rinimjic i Dios. \c 6 \s1 Reꞌ kꞌoric chiri̱j i holohic // laj toꞌbonic i̱b \p \v 1 Was tak nicha̱kꞌ aj niminel, yuꞌna reꞌ chic i wili nwa̱j nikꞌorom je aweh tak: Wi hab wach nchel chaxilac tak xawilow tak chi xmahcanic chiwach i Dios, reꞌ hat-tak reꞌ behsemaj chic acapew-bal tak ruꞌum i Lokꞌ laj rUxlabal i Dios, tanlic chana̱ tak chi enakꞌil tak pa ricorquil jeꞌ woꞌ pan chakꞌlamil jeꞌ ricab nak enawa̱j tak chi encaꞌn awu̱cꞌ tak wi ta nak etiquikꞌil tak. Jeꞌ reꞌ nipahkaj chi enaꞌn tak maj chaj ta woꞌ chanaꞌbej wi reꞌ hat-tak na̱wiqꞌuic ok woꞌ tak chipam jenoꞌ kꞌilo̱j ruꞌum paꞌ bih jenoꞌ xatmahcanic tak wi̱ꞌ. \v 2 Jeꞌ woꞌ, nikꞌor aweh tak chi cꞌul chatoꞌbej awi̱b chawach tak ru̱cꞌ xa chajaric cꞌaxquilal nchalic china̱ jenoꞌ xa hab wach aweh tak maj xa chi jeꞌ reꞌ enamimej tak i cꞌuhbal kꞌoro̱j cho ruꞌum i Jesus reꞌ Pahbamaj chi Kꞌatal Kꞌoric chi naricꞌamaric na̱. \p \v 3 Ru̱cꞌ i kꞌilo̱j na̱banam tak, pe̱t chawicꞌraj awi̱b tak chi ajuꞌjunal, ma̱nimsaj nchel awi̱b tak ru̱cꞌ rikꞌormojic chi reꞌ hat-tak jeꞌ maꞌxta soꞌ amahc tak. Jeꞌ reꞌ nikꞌor maj wi jeꞌ reꞌ naꞌn tak xa awi̱b cꞌahchiꞌ ajotꞌom tak. \v 4 Jeꞌ reꞌ nok hab paꞌ wach narikꞌilim i ras richa̱kꞌ, chicꞌraj pe ri̱b chi pe̱t nicꞌ wach wilic ricꞌacharic on ricapew-bal. Wi laꞌ ricꞌraj ri̱b chi maꞌxta soꞌ rimahc, ricꞌul chi reh chi sukbok ricꞌux chiwach i Dios xa reꞌ cok ruꞌ wi ricꞌraj ri̱b chi jeꞌ reꞌ maꞌ riqꞌuihsaj ri̱b chiwach i ras richa̱kꞌ. \v 5 Jeꞌ reꞌ ajic kicꞌraj tak ki̱b ru̱cꞌ kanoꞌjbal maj chi kajuꞌjunal i hoj wilic chi kana̱ i rahlil paꞌ bih kabano̱j chiwach i Dios. \p \v 6 Reꞌ hat-tak reꞌ cꞌahchiꞌ acꞌuhbaljic tak ruꞌum jenoꞌ aj cꞌuhbalanel, tanlic chana̱ tak chi na̱toꞌbem tak awaj cꞌuhbalanel tak ru̱cꞌ xa paꞌ bih suk ato̱b riyew cho aweh tak i kAja̱w Dios. \v 7 Jeꞌ woꞌ, ma̱jotꞌ awi̱b tak chi enaꞌn tak i jotꞌo̱j maj reꞌ Dios maꞌ xa ta ricana̱ꞌ chi jeꞌ reꞌ i hab wach nseꞌlenic pan nakꞌ wach. Ruꞌum aj reꞌ nikꞌor aweh tak jeꞌ ricab chi jenoꞌ winak paꞌ bih jaꞌquil ritic jok pa racꞌa̱l reꞌ woꞌ reꞌ wach i ritic narilom, jeꞌ woꞌ reꞌ hat-tak reꞌ paꞌ bih holonquil na̱banam ru̱cꞌ awas acha̱kꞌ tak, reꞌ woꞌ holonquilal na̱banam tak risukquil pan jenaj kꞌi̱j. \p \v 8 Jeꞌ reꞌ kꞌuruꞌ xa hab paꞌ wach aweh tak riban take noꞌjbal pa ricꞌacharic chi chopo̱j na̱ ruꞌum i mahc, maꞌ reꞌ ta junelic laj cꞌacharic naruyꞌem naquimok je. Tzꞌa̱b ruꞌ hab wach riban ribanaric take holonquilal laj noꞌjbal ncojoric pa ra̱mna ruꞌum Lokꞌ laj Uxlabal, junelic laj cꞌacharic woꞌ naruyꞌem ru̱cꞌ i Dios naquimok je. \v 9 Ruꞌum aj chi jeꞌ reꞌ, reꞌ hoj maꞌ riban ta chi ekojchꞌiꞌtjic chi ribanaric i holohic laj bano̱j maj wi maꞌ xkamay ribanaric i holohic, til nakilom woꞌ wach jenoꞌ kaco̱ch ru̱cꞌ i Dios naponok rikꞌijil. \v 10 Jeꞌ reꞌ kꞌuruꞌ xa nicꞌ paꞌ yuꞌ nkaꞌn canar quitobjic take kas kacha̱kꞌ, katoꞌbej woꞌ take eh haj wilic take til curman chi kꞌe̱ꞌ woꞌ chic nakatoꞌbem take, reꞌ take kich aj niminel reꞌ xa kas kacha̱kꞌ chic ki̱b pa rinimjic i Jesus. \s1 Reꞌ take cohlsbal wach kꞌilo̱j riban je maꞌ Lu̱ꞌ queh aj niminel \p \v 11 Was tak nicha̱kꞌ aj niminel, pan cohlsbal wach nihu̱j wili enawilow tak eh enacoj tak rehtal chi til reꞌ chic i hin cꞌahchiꞌ nitzꞌihminic je reh take kꞌoric nwa̱j nikꞌorom je aweh tak. Enacoj tak rehtal chi jeꞌ reꞌ maj xa nimak chic nakꞌ wach take tzꞌihm cꞌahchiꞌ nibanam je chiwach i hu̱j wili. \p \v 12 Yuꞌna kꞌuruꞌ tinikꞌil tak chiri̱j i kꞌoric ncaꞌn aweh tak take aj cꞌuhbalanel cow cꞌahchiꞌ quicojom chana̱ tak rinimjic i Cꞌuhbal Yeꞌo̱j cho reh Moyses chi rikꞌataric lok ritzꞌuhmal na̱ acꞌachanbal tak. Reꞌ aj take cꞌacharel reꞌreꞌ cow nquikꞌor rinimjic i cꞌuhbal reꞌreꞌ xa reh chi xa suk chic equiꞌilmijic cuꞌum take tinamit eh jeꞌ woꞌ, reh chi maꞌ eta nquicꞌul tiꞌcꞌaxic reꞌ nak naquicꞌulum pan quikꞌab take quich ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel wi encaꞌn rikꞌormojic i cꞌuhbal nkꞌoric chiri̱j ricorquil i nelic wi̱ꞌ riquimic wach curu̱s i Jesus reꞌ Pahbamaj chi Kꞌatal Kꞌoric. \v 13 Reꞌ take aj cꞌuhbalanel reꞌreꞌ, reꞌ quikꞌatam chic lok ritzꞌuhmal na̱ quicꞌachanbal, xa ta nak reꞌ take reꞌ nquicꞌam na̱ chi coric chiꞌnchel i Cꞌuhbal Yeꞌo̱j reh Moyses, xa reꞌ laꞌ ruꞌ nca̱j quikꞌunem awach tak chi na̱kꞌatam tak lok ritzꞌuhmal na̱ acꞌachanbal tak reh chi nanabjok chi reꞌ hat-tak abanam tak chic reꞌreꞌ, en-nimsjic quiwach cuꞌum take wich ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel. \p \v 14 Jeꞌ aj reꞌ ruꞌ quinoꞌjbal take aj cꞌuhbalanel reꞌreꞌ chi riqꞌuihsjic quiwach, raj nchel i hin maꞌ reꞌ ta soꞌ rinimsjic wi̱b nicapaj. Haj cok wilic niyew wi̱ꞌ nicꞌux yuꞌna, reꞌ chic rikꞌormojic ricorquilal chaj bih nelic wi̱ꞌ i tiꞌ laj quimic xicꞌul i Jesus reꞌ Pahbamaj chi Kꞌatal Kꞌoric. Ruꞌum reh tiꞌ laj quimic xicꞌul i Jesus maꞌ chopolqui̱n ta chic ruꞌum take cꞌahbil laj noꞌjbal nbanaric china̱ acꞌal wili eh reꞌ chiꞌnchel reꞌreꞌ maꞌxta woꞌ chic rajawric chi nina̱ i hin. \v 15 Jeꞌ reꞌ nikꞌor maj yuꞌna ru̱cꞌ rinimjic i Jesus maꞌ kꞌorel ta chic wi kꞌatoj on maꞌ kꞌatoj lok ritzꞌuhmal na̱ kacꞌachanbal chi ekojcoꞌljic, reꞌ laꞌ chic kꞌorel chi reꞌ hoj xojmikric chic chi racꞌu̱n rixkꞌu̱n i Dios ru̱cꞌ rinimjic i Jesus ruꞌum chi reꞌ Lokꞌ laj rUxlabal i Dios xojriꞌacꞌsaj chic. \p \v 16 Jeꞌ reꞌ kꞌuruꞌ reꞌ hat-tak reꞌ cꞌacharic chic naꞌn tak jeꞌ ricab rikꞌor i kꞌoric xnikꞌor lok wili, reꞌ ok i sukquil cꞌuxlis chꞌi̱l i riquetelbal i Dios wihꞌok chana̱ hat-tak, reꞌ hat-tak chic yukꞌumaj chi racꞌu̱n rixkꞌu̱n i Dios jeꞌ ricab nok wilque̱b woꞌ take ra̱ꞌ riꞌsil cho maꞌ Israhel. \v 17 Ru̱cꞌ cohlsbal wach nikꞌorbal awu̱cꞌ tak nwa̱j nikꞌorom je aweh tak chi yuꞌna johtok chi kawach maꞌ nwa̱j ta chic biram take kꞌoric chawi̱j tak maj ru̱cꞌ reꞌreꞌ kꞌe̱ꞌ nacoj tak cho ritiꞌquilal nicꞌux. Jeꞌ reꞌ nikꞌor maj reꞌ hin wilic chic take rehtalil pa nitiꞌjolal chaj bih take tiꞌcꞌaxic nicꞌulum lok ruꞌum chi hin aj kꞌorol reh cꞌuhbal chiri̱j i Jesus. \v 18 Jeꞌ aj reꞌ ruꞌ wich aj niminel, niban johtok niti̱j chawi̱j tak chi reꞌ ta nak ratoꞌbil i Jesus reꞌ Pahbamaj chi Kꞌatal Kꞌoric, wihꞌok chana̱ tak chawunchelal. Jeꞌ ta nak reꞌ banarok awu̱cꞌ tak.