\id MRK \h SAN MARCOS \toc1 Tí tan jína chrónka chꞌín Marcos \toc2 SAN MARCOS \toc3 Mr. \mt1 Tí tan jína chrónka chꞌín Marcos \c 1 \s1 Nte̱je̱ mé kjua̱ko̱xi̱n chꞌín Juan Bautista \r (Mt. 3.1-12; Lc. 3.1-9, 15-17; Jn. 1.19-28) \p \v 1 Xi̱kihi mé xrankíxixín tí tan jína kuènte Jesucristo mé tí Xje̱en Dios. \p \v 2 Ósé mé kjuákꞌe chꞌín Isaías mé ijnko nkexro tsíchrꞌán Dios chrónka itén chꞌán kꞌuékjin chꞌán nkexrí nixje̱he̱ Dios tí Xje̱en chꞌán ntáchro kíxin: \q1 Janhan tsochrꞌan ijnko nkexro tsochrónka tan kuènta̱na tsitónxin nti̱a, \q1 kíxin tsjasiyóxin chꞌán nti̱a kuèntá.\f + \fr 1:2 \ft Malaquías 3.1\f* \q1 \v 3 Ntá tsinhin sín itén ijnko nkexro tsjakꞌe nte̱je̱ tsꞌèya tsontáchro kíxin: \q1 “Tóxakonhanrá ncheyóxinrá nti̱a tsi̱xi̱n Ìnchéni, takitje̱hérá ijnko nti̱a ntoí.”\f + \fr 1:3 \ft Isaías 40.3\f* \m \v 4 Tíha mé xíteyá ikui chꞌín Juan Bautista, mé xi̱kaha kjuákꞌe chꞌán nte̱je̱ kui̱ki̱te chꞌán chojni. Kjua̱ko̱he̱ chꞌán chojni ntiha kíxin chrókjuinkí sín tí nkehe tjenka̱yáxin sín chrókuíto̱he sín tí iji̱é sín ntá chrókuikite sín kíxin xi̱kaha mé chrókjuìin iji̱é sín. \v 5 Itsjé chojni kui̱xi̱n estado Judea la ko tí chjasin Jerusalén ikui sín tí kjuákꞌe chꞌín Juan kuínhin sín tí nkehe kjuako chꞌán ntá chrónka sín tí jie̱ yámá sín ntá chꞌín Juan mé kui̱ki̱texín sín chꞌán nta̱río Jordán. \p \v 6 Tí ké chꞌín Juan mé tsíkꞌóna ka̱xre̱e kocamello la ko tí nkehe chrꞌínkatꞌóxin chꞌán mé tsíkꞌóna tjo̱a̱. A̱ ntá tí nkehe kjóne chꞌán mé kochjo̱á la ko tsje̱n kotsje̱nta tónoxín nte̱je̱. \v 7 Mé kjuákꞌekja̱ko̱he̱ chꞌán chojni ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Iton tí janhan mé tsichréhe̱ ijnko nkexro a̱ntsí má chónta kjuachaxin, a̱ ntá janhan la kánhyó. Méxra̱ chrókósuàna chrókjuasinta̱nka̱ tí correa tí to̱ka̱té chꞌán. \v 8 Janhan mé ìnta̱ ó kuíki̱texínrá. Ntá jehe chꞌán mé tsi̱ki̱texínrá chꞌán tí Ncha̱kuen Dios ―ichro chꞌín Juan. \s1 Chꞌín Juan kui̱ki̱te chꞌán tí chꞌín Jesús \r (Mt. 3.13-17; Lc. 3.21-22) \p \v 9 Ntá tí ya̱on a chꞌín Jesús, kꞌuaxrjexín chꞌán chjasin Nazaret estado Galilea. Na ntá chꞌín Juan mé kui̱ki̱texín chꞌán tí nta̱río Jordán. \v 10 Tió kꞌuaxrjenkíxin chꞌín Jesús tí ìnta̱, ntá xrína̱hya titàya̱ kꞌuíkuèn chꞌán na ó xitje̱he̱ nka̱jní la ntá tí Ncha̱kuen Dios éxí kontóá kꞌuínkaji̱nxi̱n ntiha ntá kjuákꞌe chrítaón kja chꞌán. \v 11 Ntá xrína̱hya kuínhin sín nixja Dios nkaya nka̱jní, ntáchro kíxin: \p ―Janhan mé xja̱nna imá tjua̱ha tí jaha. Imá chàna kíxin nchexiteyàna tí jaha ―mé xi̱kaha kuínhin sín. \s1 Chꞌín Tsochren chrókjuachroe tí chꞌín Jesús kíxin chrókjuasin chꞌán jie̱ \r (Mt. 4.1-11; Lc. 4.1-13) \p \v 12 Ntá tí Ncha̱kuen Dios mé sákjuíko tí chꞌín Jesús nte̱je̱. \v 13 Kjuákꞌe chꞌán cuarenta ya̱on tí nte̱je̱ la ko ntiha mé kꞌuíxin ko jie̱he ntá chꞌín Tsochren a na mé tjinkaon chrókjuachroe chꞌán. La ntá tí sín ángel kui kꞌuàyakonhen tí jehe chꞌán. \s1 Chꞌín Jesús kjuankíxixín kjuako chꞌán estado Galilea \r (Mt. 4.12-17; Lc. 4.14-15) \p \v 14 Kjuixin kjuákꞌechjina chꞌín Juan nto̱echiso ntá chꞌín Jesús na mé sákjuí chꞌán nó estado Galilea sákjuíkja̱ko̱he̱ chꞌán tí sín ntiha tí tan jína kuènte Dios. \v 15 Ntá ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Ó kjuixraká tí ya̱on, la ó tsi tí kjuachaxin kuènte Dios tsꞌe̱to̱an chꞌán. Chrókui̱to̱hérá tí nkehe jínahya kꞌuékjenka̱yáxinrá a̱ ntá chrókuítekáonrá tí tan tsaáxinrá ―mé xi̱kaha kjuako chꞌín Jesús. \s1 Chꞌín Jesús kꞌuíye̱he̱ noó tí sín itsé koche \r (Mt. 4.18-22; Lc. 5.1-11) \p \v 16 Chꞌín Jesús tjetji chꞌán chrínta nta̱yaon Galilea ntá xrína̱hya kꞌuíkon chꞌán tí chꞌín Simón la ko tí kíchó chꞌán mé itꞌin Andrés, mé koche xritsé sín, ntá tinkákꞌe sin tí nchísén chrínkí nta̱. \v 17 Ntá ntáchro tí chꞌín Jesús kíxin: \p ―Chréhérá tí janhan, ntá tso̱tja̱hárá xra̱ tsjéyárá chojni ―ichro chꞌán. \p \v 18 Ntá tuénxín kuíto̱he sín tí nchísén kꞌuétséya sín koche ntá sákjuíko sín chꞌán. \p \v 19 Ntá kjínhya kjuíji chꞌín Jesús ntá kꞌuíkon chꞌán tí yaá xje̱en chꞌín Zebedeo. Ijnko mé itꞌin Jacobo. A̱ ntá tí í jnko la mé itꞌin Juan. Jehe sín la ko tí itꞌé sín tjejóxenhen sín tí ntabárco̱ tjejótjo̱nité sín tí nchísén tséya sín tí koche. \v 20 Na ntá chꞌín Jesús mé kꞌuíye̱he̱ tí jehe sín kíxin kja̱xin tsochréhe̱ sín chꞌán. A̱ ntá tuénxín kuíto̱he sin tí itꞌé sín chꞌín Zebedeo kuíto̱eko chꞌan tí ntabárco̱ la ko tí sín tjinki̱tsa chꞌán chꞌe xra̱. A̱ ntá jehe sín sákjuiko sín chꞌín Jesús. \s1 Ijnko chojni chónta ijnko ncha̱kuen tí jínahya \r (Lc. 4.31-37) \p \v 21 Ntá kjuíji sín tí chjasin itꞌin Capernaum. Na ntá tí ya̱on tꞌo̱kꞌéhe sín mé kꞌuíxenhen chꞌin Jesús tí ni̱nko Israel. Na ntá ntaha mé kjuankíxin chꞌán kjuako chꞌán. \v 22 A̱ ntá tí chojni siín ntiha mé chrakon sín kuínhin sín tí nkehe kjuako chꞌán kíxin kjua̱ko̱xi̱n chꞌán kíxin chónta chꞌán kjuachaxin, la jehya éxí tí sín maestro tjako tí ley, ichro sín. \v 23 Ntá tí ni̱nko Israel chjasin ntiha itjen ijnko chojni chónta ijnko ncha̱kuen tí jínahya kꞌuíyato ntáchro kíxin: \p \v 24 ―¿Nkekuènté tji̱a̱té tí jeheni kaín ni? Jaha Jesús kjuíxian Nazaret. ¿Á kꞌuinka kíxin si̱nchekꞌitjáyanni? Janhan mé ó kjuátso̱an tí jaha, la ko nòna kíxin jaha tí nkexro tjóá kuènte Dios ―mé xi̱kaha ichro tí ncha̱kuen tí jínahya. \p \v 25 Ntá chꞌín Jesús mé kꞌue̱tue̱nhen tí ncha̱kuen tí jínahya ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Tániá, tꞌaxrjéxian tí jehe chꞌán ―mé xi̱kaha ichro chꞌín Jesús. \p \v 26 A̱ ntá tí ncha̱kuen tí jínahya mé kjuínchekꞌaniáte tí chꞌín a la ko kꞌuíyatoxín tsen ntá kꞌuaxrjexín tí chꞌín a. \v 27 A̱ ntá kaín sín chrakon sín ntá kjuanchankíhi sín kíchó sín, ntáchro sín kíxin: \p ―¿Xá nkexro tíha kíxin tjako chꞌán nkehe ni̱xin? Jehe chꞌán chónta kjuachaxin kíxin tꞌe̱tue̱nhen chꞌán tí ncha̱kuen tí jínahya la titekakonhen ―mé xi̱kaha ichro sín. \p \v 28 A̱ ntá imá tjoka kꞌuíxikónohe kaín xín sín estado Galilea kíxin nkexrí tí kjuachaxin chónta tí chꞌín Jesús a. \s1 Chꞌín Jesús kjuínchekito̱he jína tí ichꞌe̱e tí chꞌín Simón Pedro \r (Mt. 8.14-15; Lc. 4.38-39) \p \v 29 Ntá tí chꞌín Jesús mé kꞌuaxrjexín chꞌán tí ni̱nko, a̱ ntá tuénxín sákjuiko chꞌán chꞌín Jacobo la ko chꞌín Juan, sákjuí sin nto̱e chꞌín Simón la ko chꞌín Andrés. \v 30 Ntá tí ichꞌe̱e chꞌín Simón na tjetsínka tjan, níhi tjan kíxin chónta tjan sóa. Ntá chénka sín tí chꞌín Jesús. \v 31 Ntá kóchjina chꞌán tí tjetsínka tjan ntá itsé chꞌán tja tjan kꞌuínkatjen tjan. Ntá tuénxín kjuìinhin tjan tí sóa chónta tjan. Ntá kjuanjon tjan nkehe sine sín. \s1 Chꞌín Jesús kjuínchekito̱he jína nchónhya chojni níhi \r (Mt. 8.16-17; Lc. 4.40-41) \p \v 32 A̱ ntá tió kjuiátaón ya̱on tió kꞌuíxin tie kui̱ko̱he sín tí chꞌin Jesús kaín tí sín níhi la ko tí sín chónta ncha̱kuen jínahya; \v 33 na ntá kuenté chjasin kójnkotsé sín kꞌuíxintankí sin ntója tí nchia a. \v 34 Ntá kjuínchekito̱he chꞌán jína kaín tí chojni níhi chónta nchónhya clase chin la ko kuakitsje chꞌán kaín tí ncha̱kuen tí jínahya. Na í kjuanjonhya chꞌán kjuachaxin kíxin tsonixja tí ncha̱kuen tí jínahya kíxin ó kjuátso̱an tíha nkexro tí jehe chꞌán. \s1 Chꞌín Jesús mé kjuako chꞌán estado Galilea \r (Lc. 4.42-44) \p \v 35 Ntá na̱xa̱ sítié kꞌuàya chꞌín Jesús kꞌuaxrjexín chꞌán tí chjasin a sákjui̱ chꞌán nte̱je̱ kíxin ntiha nixje̱exín chꞌán Itꞌé chꞌán tjen nkaya nka̱jní. \v 36 Ntá chꞌín Simón la ko tí sín xriko chꞌán mé sákjui̱kjeyá sín chꞌán. \v 37 Ntá kꞌuitja sín chꞌán ntá chénka sín kíxin: \p ―Kaín sín xritjeyá sín tí jaha ―ichro sín. \p \v 38 Ntá ntáchro chꞌín Jesús kíxin: \p ―Sátsjini ókjé chjasin chjinaxón kíxin ntaha kja̱xin tsjáko̱ha̱ sín tí tan jína, kíxin xi̱kaha mé tí kꞌuaxrjexia̱n chjasin ntiha. \p \v 39 Ntá nkuíxín estado Galilea sákjuí chꞌán kuinkákjako chꞌán jnkojnko ni̱nko la ko kuakitsje chꞌán tí ncha̱kuen tí jínahya chónta sín. \s1 Chꞌín Jesús kjuínchekito̱he jína ijnko chꞌín chónta chinlepra \r (Mt. 8.1-4; Lc. 5.12-16) \p \v 40 Ntá kui ijnko chꞌín chónta chinlepra kjuákꞌexín tochꞌin chꞌán nkayakon chꞌín Jesús ntá chrónóe̱he̱ chꞌán ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Tí tjinkávan jaha la jína chrókjui̱nchekito̱héni jína ―ichro chꞌán. \p \v 41 Ntá chꞌín Jesús na imá kui̱konóe̱he̱ chꞌán tí chꞌín a na ntá kjuentoá tja chꞌán kjuakꞌe tja chꞌán chrítaón tí chꞌín níhi a ntá ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Méxra̱ xi̱kaha tjínka̱van. Ntá jie si̱ntakito̱ha jína ―ichro chꞌán. \p \v 42 A̱ ntá xi̱kaha ntáchro chꞌán ntá tuénxín kjuìin tí chinlepra ntá kuíto̱he chꞌán jína. \v 43 Ntá kꞌue̱tue̱nhen chꞌín Jesús tí chꞌín a kíxin tjoka sátsji chꞌán, ntáchro chꞌán kíxin: \p \v 44 ―Ninkexró chenkahya ntihi; jehó sátjia tjákohé tí chꞌín ncha̱tꞌá kíxin ó kjuìinhan tí chinlepra la ko tjánjuan tí nkehe tsíkꞌe̱to̱an chꞌín Moisés\f + \fr 1:44 \ft Levítico 14.1-32\f* kíxin tso̱noexín kaín xín chojni kíxin ó kuíto̱ha jína ―ichro chꞌán. \p \v 45 A̱ ntá tí chꞌín tsíkito̱he jína, a̱ ntá sákjuí chꞌán kjuankíxin chꞌán chénka chꞌán kaín xín chojni kíxin nkexrí kuíto̱he chꞌán jína. Méxra̱ xitjahya tsꞌixenhen chꞌín Jesús noxín nijnko chjasin na ntá kꞌuaxrjenta chꞌán tí kohya chojni. Ntá kjónté la kjuitsjehe sín chꞌán kjui̱xi̱n sín nkuíxín chjasin. \c 2 \s1 Chꞌín Jesús mé kjuínchekito̱he jína ijnko chojni tsíkꞌen to̱té \r (Mt. 9.1-8; Lc. 5.17-26) \p \v 1 Ntá ó kꞌuátsínka iso ya̱on ntá chꞌín Jesús mé xíkjan chꞌán chjasin Capernaum. Ntá kꞌuíxikónohe chojni kíxin ijnko nchia ntiha kjuákꞌe chꞌán. \v 2 Ntá tuénxín nchónhya chojni kóchjina ntá kjuachahya tí nchia kꞌuíxixenhen sín la ko kja̱xin kjuachahya tí ntója nchia chrókꞌuíxintankí sín. A̱ ntá chꞌín Jesús kjuako tí tan jína kuènte Dios. \v 3 Ntá kui noó sín tinkátsénkí sín ijnko chꞌín tsíkꞌen to̱té chꞌán. \v 4 Kjánchó xitjahya kóchjina sín tí tjen chꞌín Jesús kíxin nchónhya chojni siín. La ntá kꞌui̱tꞌótjen sín tí chrítaón nchia a ntá kꞌóxra̱tꞌo̱ sín. Na ntá ijnko hno̱ kjua̱kꞌe̱te sín tí kania tjenkáya tí si̱nníhi a ntá kjuinkajin sín ntoí tí tjen chꞌín Jesús a. \v 5 Tió kꞌuíkon chꞌín Jesús tí nkehe kjuíchꞌe sín ntá ó nohe chꞌán kíxin chaxín imá tinkáchónki sín tí jehe chꞌán. Ntá nixje̱he̱ chꞌán tí si̱nníhi ntáche chꞌán kíxin: \p ―Xje̱enni, ó kjuixin kjuìinhan tí jie̱ chonta ―mé xi̱kaha ichro chꞌán. \p \v 6 Na ntá iso tí sín maestro tjako tí ley tjejótja̱xi̱n sín ntiha na ntá jehó sín mé kjo sín a̱sén sín kíxin: \v 7 “¿Nkekuènté xi̱kaha nixja tí chꞌín i ncheyóhe̱ chꞌán a̱sén chꞌán Dios? Kíxin ninkexró xitjahya tsjatsìin ijie̱ kíxin jehó Dios mé chónta kjuachaxin tsja̱tse̱n iji̱é chojni”, mé xi̱kaha ikjo sín a̱sén sín. \v 8 Ntá chꞌín Jesús la ó nohe chꞌán nkehe tjenka̱yáxin sín. Ntá ntáchro chꞌán kíxin: \p ―¿Nkekuènté kíxin xi̱kaha tjenka̱yáxinrá? \v 9 ¿Nkehe a̱ntsí má xra̱hya chróntátjan chꞌán? ¿Á a̱ntsí xra̱hya chróntátjan chꞌán kíxin ó kjuixin kjuìinhin chꞌán tí jie̱ yámá chꞌán, o̱ á a̱ntsí xra̱hya chróntátjan chꞌán kíxin chrókꞌuinkatjen chꞌán chrókjuenájín chꞌán ka̱nie̱e chꞌán ntá sáchrókjui chꞌán? \v 10 Méxra̱ jie tsjáko̱xi̱a̱n kíxin tí Xje̱en Dios Kꞌóna Chojni mé ntihi chjasintajni chónta kjuachaxin tsjakjìinhin iji̱é chojni ―ichro chꞌán. \p Ntá ntáche chꞌán tí chꞌín xitjahya tji kíxin: \p \v 11 ―Jaha tétua̱nhan tꞌinkatjen, tjenájían ka̱nia̱a na sátjia nto̱a ―ichro chꞌán. \p \v 12 A̱ ntá tí si̱nníhi na tuénxín kꞌuínkatjen chꞌán kjuákꞌexín to̱té chꞌán na kjuenájín chꞌán ka̱nie̱e chꞌán na kuámá chꞌán kꞌuaxrjexín chꞌán nchia sákjuí chꞌán. Na ntá kaín tí sín siín a tsjehe sín nkexrí kónhen na chrakon sín la ko kjuanchehe sín Dios kjuasáyé. Ntá ntáchro sín kíxin: \p ―Kꞌuíkonhyéni tí nkehe i ―ichro sín. \s1 Chꞌín Jesús kꞌuíye̱he̱ chꞌín Leví \r (Mt. 9.9-13; Lc. 5.27-32) \p \v 13 A̱ ntá chrꞌéxi̱n chꞌín Jesús mé sáxíkji chꞌán inaá chrínta nta̱yaon. Ntá kaín xín chojni kóchjina sín tí tjen chꞌán ntá kjuako chꞌán. \v 14 Ntá kꞌuátsínka chꞌán kꞌuíkon chꞌán tí chꞌín Leví xje̱en chꞌín Alfeo tjetja̱xi̱n chꞌán tjenchekjènki̱ chꞌán. Ntá chꞌín Jesús mé kꞌuíye̱he̱ chꞌán, ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Chréhé tí janhan ―ichro chꞌán. \p Ntá chꞌín Leví mé tuénxín kꞌuínkatjen chꞌán chréhe̱ chꞌán tí chꞌín Jesús. \p \v 15 A̱ ntá chꞌín Jesús kjuákꞌe chꞌán nto̱e tí chꞌín Leví, la ntá kjuanjon sín nkehe sine chꞌán la ko kja̱xin kꞌuéjó nchónhya tí sín nchekjènki̱ la ko kja̱xin í so chojni chónta jie̱. Mé kaín tí sín a mé tjejótja̱xi̱n sín tjejóneko tí chꞌín Jesús la ko tí sín kꞌuájiko chꞌán, kíxin nchónhya chojni chréhe̱ sín tí jehe chꞌán. \v 16 Na ntá tí sín maestro tjako tí ley la ko tí sín fariseo kꞌuíkon sín kíxin chꞌín Jesús tjejóneko kaín ti sín nchekjènki̱ la ko tí í so sín chónta jie̱, a̱ ntá ntáche sín tí sín kꞌuájiko chꞌán kíxin: \p ―¿Nkekuènté kíxin tí maestro kuèntárá neko chꞌán la ko tꞌika̱o chꞌán tí sín nchekjènki̱ la ko tí í so sín chónta jie̱? ―ichro sín. \p \v 17 Na ntá chꞌín Jesús kuínhin chꞌán nkehe tí tjo sín a. Ntá nixje̱he̱ chꞌán tí sín a ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Tí sín níehya tꞌichjánxi̱enhya sín nkexro sichꞌe xro̱a̱n. Náhí. Jehó tí sín níhi mé tꞌichjánxi̱nhin sín nkexro sichꞌehe sín xro̱a̱n. Janhan na kꞌuinkahya ntihi kíxin chrókꞌuíya̱ha̱ chojni jína tjejó sín. Náhí. Kꞌuinka kíxin tsꞌíya̱ha̱ chojni chónta jie̱ ―ichro chꞌán. \s1 Tjanchankíhi sín tí chꞌín Jesús kíxin á chrókjónehya sín tió tsonixje̱he̱ sín Dios \r (Mt. 9.14-17; Lc. 5.33-39) \p \v 18 Ijnko ya̱on na mé kaín xín tí sín kꞌuékꞌajiko chꞌín Juan Bautista la ko tí sín fariseo a mé kjónehya sín kuenté ya̱on kíxin mé xi̱kaha tsꞌáyéhe̱ sín kjuaxróxin, ichro sín. A̱ ntá kui iso chojni nixje̱he̱ sín tí chꞌín Jesús ntáchro sín kíxin: \p ―¿Nkekuènté kíxin tí sín kꞌuékꞌajiko sín tí chꞌín Juan la ko tí sín fariseo la nehya sín jie, a̱ ntá tí sín xrikoa la ine sín? ―ichro sín. \p \v 19 Ntá kjuáte̱he chꞌín Jesús ntáchro chꞌán kíxin: \p ―¿Xá chrókjónehya tí chojni tsíkꞌíye̱he̱ sín kóchjina ijnko kia tso̱te̱he chojni tí na̱xa̱ tjejóko sín tí nkexro tso̱te̱he? Tí na̱xa̱ tjen tí nkexro tso̱te̱he la xitjahya kíxin chrókjónehya sín. \v 20 A̱ ntá itsi ijnko ya̱on itsi chojni sátsjiko sín tí chꞌín tsíkóte̱he, ntá tí ya̱on la chaxín sinehya sín. \p \v 21 ’Ninkexró chrókjuakꞌenie̱he ijnko ka ó ntaxin itꞌo̱ ka ni̱xin kíxin ntá chrókjui̱xéhe̱ tí ka ni̱xin ntá a̱ntsí má chrókꞌuichje tí ka ntaxin a. \v 22 La ko kja̱xin ninkexró chrókui̱ki̱a̱ xran vino ni̱xin ijnko tjua̱xran ó ntaxin; kíxin tí xran vino ni̱xin la chrókótséchje tí tjua̱xran ntaxin ntá chrókꞌuitjáyan tí xran la ko tí tjo̱a̱. Méxra̱ tí xran vino ni̱xin chrókuikia ijnko tjua̱xran ni̱xin ―mé xi̱kaha ichro chꞌín Jesús. \s1 Tí sín kꞌuájiko chꞌín Jesús mé ikꞌuín sín iso neno noatrigo ijnko ya̱on tꞌo̱kꞌéhe sín \r (Mt. 12.1-8; Lc. 6.1-5) \p \v 23 Ijnko ya̱on tꞌo̱kꞌéhe sín na chꞌín Jesús la ko tí sín kꞌuájiko chꞌán mé kꞌuátsínka sín ijnko nonte siín noatrigo. Na ntá tí sín kꞌuájiko chꞌán kjuankíxin sín ikꞌuín sín iso noatrigo. \v 24 Na ntá iso tí sín fariseo kjuanchankíhi sín tí chꞌín Jesús a kíxin: \p ―¿Nkekuènté kíxin tí sín xrikoa tjejóchꞌe sín xra̱ ijie? Na mé kohya kjuachaxin tso̱nhen xra̱ tí ya̱on tꞌo̱kꞌéheni ―ichro sín. \p \v 25 Ntá kjuáte̱he chꞌán ntáchro chꞌán kíxin: \p ―¿Á kjui̱nchekuáxinhyará jahará tí xroon chrónka nkehe kjuíchꞌe chꞌín David la ko tí sín kꞌuájiko chꞌán tí kꞌuén sín kjinta? \v 26 A ntá jehe chꞌán kꞌuíxenhen chꞌán nto̱e Dios tió kjuákꞌe ncha̱tꞌá Abiatar kꞌue̱to̱an, a̱ ntá kjóne chꞌán tí nio̱tja̱ tsíkóyaon kjónté jehó tí sín ncha̱tꞌá mé kꞌuéchónta kjuachaxin sine sín la kja̱xin chjéhe chꞌán tí sín kꞌuájiko chꞌán\f + \fr 2:26 \ft 1 Samuel 21.1-6; Levítico 24.5-9\f* ―ichro chꞌín Jesús. \p \v 27 Kja̱xin ntáchro chꞌín Jesús kíxin: \p ―Kꞌóna tí ya̱on tsꞌo̱kꞌéhe chojni kíxin tꞌichjánxi̱n sín, la jehya kíxin chrókjuikosáyehe tí ya̱on a. \v 28 A̱ ntá tí Xje̱en Dios Kꞌóna Chojni mé chónta kjuachaxin tsꞌe̱to̱an nkehe tso̱nhen tí ya̱on tꞌo̱kꞌéheni ―ichro chꞌán. \c 3 \s1 Ijnko chojni tsíxámá tja \r (Mt. 12.9-14; Lc. 6.6-11) \p \v 1 Ntá chꞌín Jesús kꞌuíxenhen chꞌán ijnko ni̱nko Israel ínaá. Na mé ntiha tjen ijnko chꞌín tsíxámá ijnko tja chꞌán. \v 2 Na ntá kóchjina iso chojni tsáyehe sín chꞌín Jesús tsꞌikon sín kíxin á sinchekito̱he chꞌán jína tí chꞌín tsíxámá tja tí ya̱on tꞌo̱kꞌéhe sín kíxin mé jína tsjanchia sín jie̱, ichro sín. \v 3 Ntá chꞌín Jesús mé ntáche chꞌán tí chꞌín tsíxámá tja a kíxin: \p ―Tꞌinkatjen, tjakꞌe jnko̱siné ntihi ―ichro chꞌán. \p \v 4 A̱ ntá kjuanchankíhi chꞌín Jesús tí sín siín ntiha kíxin: \p ―¿Nkehe siín kjuachaxin tso̱nhen tí ya̱on tꞌo̱kꞌéheni? ¿Á chrókjuichꞌeni tí jína ní o̱ á chrókjuichꞌeni tí jínahya? ¿Á chrókjuinchekito̱heni chojni jína ní o̱ á chrókꞌóyánni chojni? ―ichro chꞌán. \p A̱ ntá jehe sín la táníkoá sín. \v 5 Na ntá chꞌín Jesús la nínkaon chꞌán komá chꞌán tí jehe sín la ko tꞌává chꞌán kíxin tjinkakonhya sín tsi̱konóe̱he̱ sín chojni. Na ntá kꞌue̱tue̱nhen chꞌán tí chꞌín a kíxin: \p ―Tjéntoá tjá ―ichro chꞌán. \p A̱ ntá kjuéntoá chꞌán tja chꞌán la ó kuíto̱he tja chꞌán jína. \v 6 Na ntá tí sín fariseo a kꞌuaxrjexín sín ni̱nko sákjuí sín kꞌuíto sín tí sín kuènte chꞌín Herodes ntá kjuenka̱yáxinko kíchó sín kíxin nkexrí chrókꞌóyán sín tí chꞌín Jesús. \s1 Nchónhya chojni siín chrínta nta̱yaon \p \v 7 Ntá chꞌín Jesús la ko tí sín kꞌuájiko chꞌán sákjuí sín chrínta nta̱yaon a. A̱ ntá nchónhya chojni kjuíjichréhe̱ sín tsíki̱xi̱n sín nó estado Galilea la ko kja̱xin tsíki̱xi̱n sín nó estado Judea \v 8 la ko chjasin Jerusalén la ko estado Idumea la ko ikjé sín kui̱xi̱n sín nó tóhe nta̱río Jordán la ko iso sín tsíki̱xi̱n sín nó chjasin Tiro la ko nó chjasin Sidón. Na mé kaín sín tsíkinhin sín kíxin nkexrí tí kjuaxroan jié kjuasin chꞌín Jesús ntá kuichréhe̱ sín chꞌán kíxin chrókꞌuikon sín tíha kja̱xin. \v 9 Ntá kꞌue̱tue̱nhen chꞌán tí sín kꞌuájiko chꞌán a kíxin ntahó chrókjua̱kꞌe̱cho̱nhen sín ijnko ntabárco̱. A̱ ntá tí imá chrókꞌuixitja sín chꞌán ntá chrókꞌuixenhen chꞌán tí ntabárco̱, a̱ ntá ntiha chrókjuakꞌe chꞌán tsochrónka chꞌán. \v 10 Kíxin itsjé chojni tsíkjinchekito̱he chꞌán jína, na ntá kaín xín tí sín níhi kꞌuíxitja sín chꞌán kíxin tjinkaon sín chrókuákóxi̱n sín chꞌán. \v 11 Kja̱xin tí sín chónta ncha̱kuen tí jínahya na mé tió kꞌuíkon sín tí chꞌín Jesús ntá kꞌuéjóxin sín tochꞌin sín nkayakon chꞌán. Ntá kꞌóyako tí ncha̱kuen tí jínahya a ntáchro kíxin: \p ―Jaha mé tí Xje̱en Dios. \p \v 12 A̱ ntá chꞌín Jesús ntáche chꞌán tí ncha̱kuen tí jínahya kíxin kohya kjuachaxin tsochrónka kíxin nkexro tí jehe chꞌán. \s1 Chꞌín Jesús kjueyá chꞌán teyó sín tsꞌajiko chꞌán \r (Mt. 10.1-4; Lc. 6.12-16) \p \v 13 A̱ ntá chrꞌéxi̱n chrìin chꞌín Jesús ijnko jna̱, a̱ ntá ntiha kꞌuíye̱he̱ chꞌán tí sín tjinkaon chꞌán chrókꞌuajiko chꞌán ntá kóchjinehe sín chꞌán. \v 14 Ntá kjueyá chꞌán teyó tí sín tsꞌajiko chꞌán kíxin tsꞌe̱tue̱nhen chꞌán sín sátsji sín tsjako sín tí tan jína. \v 15 Kjuanjon chꞌán kjuachaxin sinchekito̱he sín chojni níhi jína la ko tsakitsje sín ncha̱kuen tí jínahya chónta chojni. \v 16 A̱ ntá tí sín i mé tí teyó sín tsíkjeyá chꞌán mé itꞌin sín xi̱kihi: Simón na mé kjuínchekꞌin chꞌán Pedro; \v 17 la ko Jacobo la ko tí kícho chꞌán Juan mé xje̱en chꞌín Zebedeo. Kja̱xin kjuínchekꞌin chꞌán sín Boanerges mé tꞌaxrjexín kíxin Xje̱en Sítjonta. \v 18 La ko Andrés la ko Felipe la ko Bartolomé la ko Mateo la ko Tomás la ko Jacobo, itꞌé mé itꞌin Alfeo, la ko Tadeo la ko í jnko Simón tíhi mé kuènte tí sín cananista, \v 19 la ko Judas Iscariote, mé kjuínchekji tí chꞌín Jesús chrꞌéxi̱n. \s1 Ntáchro sín kíxin chꞌín Jesús chónta kjuachaxin kuènte tí Jínahya \r (Mt. 12.22-32; Lc. 11.14-23; 12.10) \p Na ntá chrꞌéxi̱n chꞌín Jesús la ko tí sín kꞌuájiko chꞌán kꞌuíxenhen sín ijnko nchia. \v 20 A̱ ntá ínaá kójnkotsé nchónhya chojni, a̱ ntá xitjahya sine sín. \v 21 Ntá kónohe tí sín na̱xa̱ kjéhya chꞌín Jesús ntá ikui sín sátsjiko sín chꞌán kíxin ntáchro sín kíxin ó tsíkꞌixikján chꞌán. \p \v 22 Kja̱xin tí sín tjako ti ley kui̱xi̱n sín Jerusalén, ntáchro sín kíxin: \p ―Tí chꞌín i chónta chꞌán tí chꞌín Beelzebú, mé chꞌín Tsochren, mé tí nkexro tꞌe̱tue̱nhen kaín tí ncha̱kuen tí jínahya ntá xi̱kaha tjacha chꞌán takitsje chꞌán ncha̱kuen tí jínahya a ―ichro sín. \p \v 23 Ntá chꞌín Jesús kꞌuíye̱he̱ chꞌán tí sín ntá kjuíncheyóe̱xin chꞌán ntáchro chꞌán kíxin: \p ―¿Nkexrí kíxin jnkokón chꞌín Tsochren chrókuakitsje a̱sén? \v 24 A̱ ntá tí sín tꞌe̱to̱an ijnko nación tjanjo̱nko kíchó la tsjachahya tsꞌe̱to̱an. \v 25 La ko kja̱xin tí sín jnkoko̱á nto̱e jnkoko̱áhya tjenka̱yáxin sín ntá xitjahya tsꞌejóko kíchó sín. \v 26 A̱ ntá tí chaxín chꞌín Tsochren jnkokónhya tjenka̱yáxin tjanjo̱nko kíchó la ntá tsꞌitjáyan kjuachaxin kuènte. \p \v 27 ’Ninkexró tsjacha tsꞌixenhen nto̱e ijnko chojni jie̱he kíxin tsꞌaxrjehe tí nkehe chónta chꞌán. Náhí. Tꞌichjánxi̱n sa̱oxín sinchenteto chꞌán tí chꞌín jie̱he kíxin jína tseéhe chꞌán nkehe chónta tí chꞌín a. \p \v 28 ’Ijnko nkehe chaxín tso̱tjo̱nka̱rá kíxin tió tsoxraxinkaon ijnko chojni tí jie̱ chónta la ko tsochronóe̱he̱ Dios la ntá tsjakjìinhin chꞌán kaín tí jie̱ la ko kaín tí nkehe jínahya tsíntáchro sín. \v 29 A̱ ntá tí nkexro tsꞌántaxínhi̱n tí Ncha̱kuen Dios na mé xitjahya tsjìin tí jie̱ na mé jnkochríxín tsochónta sín tí jie̱ a ―ichro chꞌán. \p \v 30 Mé xi̱kaha ichro chꞌán kíxin tí sín a tsíntáchro sín kíxin ijnko ncha̱kuen tí jínahya mé chónta tí jehe chꞌán. \s1 Tí ìné la ko kíchó chꞌín Jesús \r (Mt. 12.46-50; Lc. 8.19-21) \p \v 31 A̱ ntá kui ìné chꞌín Jesús la ko kíchó chꞌán tjejó sín ntója ó na ntá kꞌue̱tue̱nhen sín ijnko chojni tsjikꞌíye̱he̱ chꞌán. \v 32 A ntá tí sín tjejótja̱xi̱n tí tjen chꞌín Jesús ntiha chénka sín chꞌán kíxin: \p ―Ìná la ko kíchuá tjejó sín ntója xritjeyá sín ti jaha. ―ichro sín. \p \v 33 Ntá ntáchro chꞌán kíxin: \p ―¿Xá nkexro tí na̱na la ko nkexro tí kíchiná? ―ichro chꞌán. \p \v 34 Ntá komá chꞌán tí chojni tjejótja̱xi̱n tí tjen chꞌán ntá ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Jahará mé na̱na la ko kíchiná. \v 35 Kaín tí sín nchexiteyá tí nkehe tjinkaon Dios na mé tí sín a mé kíchiná la ko na̱na ―ichro chꞌán. \c 4 \s1 Kjuíncheyóe̱xin chꞌán éxí ijnko chojni tꞌe̱nka̱ nonte \r (Mt. 13.1-9; Lc. 8.4-8) \p \v 1 Chꞌín Jesús mé kjuankíxin chꞌán kjua̱ko̱xi̱n chꞌán chrínta nta̱yaon ínaá. A̱ ntá ntiha mé kójnkotsé nchónhya chojni tí tjen chꞌán. Ntá ijnko ntabárco̱ tjenkátaón nta̱ kꞌui̱tꞌótjen chꞌán, a̱ ntá ntaha kjuákꞌe chꞌán kjua̱ko̱xi̱n chꞌán. Ntá kaín tí sín tsíkójnkotsé mé kuíto̱he sín chrínta nta̱yaon kꞌuéjókinhin sín. \v 2 Nchónhya nkehe kjuako chꞌán kjuíncheyóe̱xin chꞌán. Ntá ntáchro chꞌán kíxin: \p \v 3 ―Tinhínrá tíhi: Ijnko chojni sákjuíkꞌe̱nka̱ no̱nte̱e. \v 4 Mé xi̱kaha sákjuíkꞌe̱nka̱ chꞌán iso tí noatrigo a. Ntá iso noa la tsíkꞌánotjen nti̱a ntá kui koxroxe kꞌuìnka̱ va tí noa. \v 5 A̱ ntá iso noa na mé kꞌuítji chríkꞌá xro̱ tí kohya itsjé nche ntá tjoka kꞌuayan kíxin tjínhya chónta nche. \v 6 A ntá tió kjui̱to̱n ya̱on la ntá tí ka la chján; la ko chóntahya nuèe a̱ ntá xámá. \v 7 A̱ ntá í so noa kjuítsínkakꞌá tí siín kachꞌi̱ la ntá tí kachꞌi̱ kꞌuánkí la ntá tí noa í kꞌónahya kíxin sítja tí kachꞌi̱. \v 8 A̱ ntá íso tí noa kꞌuítji nche jína la ntá kꞌuayan la ko kꞌuánkí nte̱to la ko kꞌóna jína. A̱ ntá ijnko noa la mé kꞌóna treinta neno noa. A̱ ntá í jnko la mé kꞌóna sesenta neno noa, a̱ ntá í jnko la kꞌóna ijnko ciento neno noa ―ichro chꞌán. \p \v 9 Ntá ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Tí nkexro tjinkaon chrókuinhin la chrókuinhin ―ichro chꞌán. \s1 Chꞌín Jesús chronkaxín nkexrí tꞌaxrjexín tí nkehe ntáchro chꞌán \r (Mt. 13.10-17; Lc. 8.9-10) \p \v 10 A̱ ntá chrꞌéxi̱n, tió kuíto̱he chꞌín Jesús jehó chꞌán, a̱ ntá tí sín tjejó chjinaxón tí tjen chꞌán la ko tí teyó sín kꞌuájiko chꞌán mé kjuanchankíhi sín chꞌán kíxin nkexrí tꞌaxrjexín tí nkehe kjuíncheyóe̱xin chꞌán. \v 11 Ntá ntáchro chꞌán kíxin: \p ―A̱ ntá jahará la Dios mé sintanohará tí nkehe tienxínhya chojni kuènte tí kjuachaxin kuènte Dios, a̱ ntá tí sín titekakonhya la ó kjui̱ntayóa̱xuán kaín nkehe kuínhin sín. \v 12 Kíxin kjónté tsꞌikon sín la éxí kꞌuíkonhya sín, la ko kjónté tsinhin sín la tsienxínhya sín kíxin ntá chrókꞌuixitoxi̱nhya tí tjenka̱yáxin sín a la ko chrókjuìinhya tí iji̱é sín\f + \fr 4:12 \ft Isaías 6.9-10\f* ―ichro chꞌán. \s1 Chꞌín Jesús chrónkaxín nkexrí tꞌaxrjexín tí nkexro sákjuíkꞌe̱nka̱ \r (Mt. 13.18-23; Lc. 8.11-15) \p \v 13 Ntá ntáche chꞌán sín kíxin: \p ―¿Á kiénxinhyará jahará nkexrí tꞌaxrjexín tí nkehe kjui̱ntayóa̱xian ní? ¿A̱ ntá nkexrí chrókiénxinrá tí í so nkehe na̱xa̱ si̱ntayóa̱xian? \v 14 A̱ ntá tí nkexro sákjuíkꞌe̱nka̱ tí tje a mé yóhe̱ ijnko nkexro sákjuíkjako itén Dios. \v 15 A̱ ntá iso chojni la éxí tí tje kjuítsínka nti̱a; kíxin kuínhin sín itén Dios, ntá chrꞌéxi̱n ó kui chꞌín Tsochren kjuínchekꞌitjáyan chꞌán tí tan jína kuínhin sín. \v 16 A̱ ntá í so chojni la éxí yóhe̱ tí tje kjuítsínkakꞌá xro̱: mé kuínhin sín itén Dios ntá tjoka kóxrjínhi̱n sín kuítekaon sín. \v 17 Kjánchó ni̱nkahya chónta nuèe, a̱ ntá séhya kuíto̱he; a̱ ntá itsi tí kjuaxróxinhya tso̱nhen sín, o̱ tsochónkíhi sín chojni kíxin tí itén Dios kuítekaon sín ntá tsíto̱he sín tí tinkáchónki sín Dios. \v 18 A̱ ntá í so chojni la éxí yóhe̱ tí tje kꞌuínka chríkꞌá kachꞌi̱ na mé kuínhin sín itén Dios \v 19 kjánchó tóxakonhen sín tí nkehe siín chjasintajni la ko tí nkehe tjete tóxrjínhi̱n sín la ko tjinkaon sín tsochónta sín kaín xín nkehe. Kaín tíha mé tꞌinkákonhe̱n tí itén Dios kuínhin sín a, la tí chojni xi̱kaha la xitjahya sichꞌehe sín xra̱ Dios. \v 20 A̱ ntá í so chojni kuínhin tí itén Dios na kuinkáchónki sín la ntá xi̱kaha jína chꞌehe sín Dios xra̱. La iso sín la éxí yóhe̱ tí tje kꞌuínka tí nonte jína kꞌóna treinta neno noa la ko iso sín la yóhe̱ tí tje kꞌóna sesenta neno noa la ko iso sín la yóhe̱ tí tje kꞌóna ciento neno noa ―mé xi̱kaha ichro chꞌín Jesús. \s1 Chꞌín Jesús mé kjuíncheyóe̱xin éxí ijnko xrohi tjeche \r (Lc. 8.16-18) \p \v 21 Kja̱xin ntáchro chꞌín Jesús kíxin: \p ―¿Á chrókui̱ka̱onni xrohi tjeche chrókjuakꞌemá chrínkí ntacajón o̱ chrínkí cama? Kjá náhí. Tí xrohi la noi chrókjuakꞌe tsꞌinkaséyanxín. \v 22 Mé xi̱kaha kaín tí nkehe tjejómá jie tso̱noxín chrꞌéxi̱n la ko kaín tí nkehe ninkexró noehya jie la tso̱noxín chrꞌéxi̱n. \v 23 A̱ ntá tí nkexro tjinkaon chrókuinhin la chrókuinhin tíhi ―ichro chꞌán. \p \v 24 Kja̱xin ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Chrókjuenka̱yáxinrá jína tí nkehe tjejótinhinrá. Tí nkehe tjáchoayárá jahará la Dios la kja̱xin tíha tsjáchoayá chꞌán tí nkehe tsꞌayéhérá jahará, a̱ ntá a̱ntsí má tsꞌayéhéra tí jahará tjejontinhinrá. \v 25 A̱ ntá tí nkexro chónta nkehe la a̱ntsí má tsꞌáyéhe̱ sín. A̱ ntá tí nkexro chóntahya la kjónté tí ntsí chónta la tsꞌaxrjehe ―ichro chꞌán. \s1 Chꞌín Jesús mé kjuíncheyóe̱xin chꞌán éxí ijnko tje tsꞌayan tsꞌánkí \p \v 26 Kja̱xin ntáchro chꞌín Jesús kíxin: \p ―Tí kjuachaxin tꞌe̱to̱an Dios tóyóhe̱ ijnko chojni sátsjikꞌe̱nka̱ nonte. \v 27 Ntá sákjuíkꞌajua chꞌán tí tie la ko kꞌuàya chꞌán tí nchítjen. A̱ ntá xi̱kahó kꞌuátsínka iso ya̱on la ko iso tie, a̱ ntá tí tje la kꞌuayan la kꞌuánkí. A̱ ntá tí nkexro kꞌue̱nka̱ la noehya chꞌán nkexrí kónhen tíha. \v 28 A̱ ntá tí nche mé kjuíchꞌe xra̱ jehó. Senó kꞌuayan tí chaon tí ka, a̱ ntá kjui̱nta̱a, a̱ ntá chrꞌéxi̱n icha tí noa tsjinjin; \v 29 a̱ ntá tió tsícha tí noa, a̱ ntá tsakjinjin sín tí noa kíxin ó kjuixraká tí ya̱on tsotjá sín. \s1 Chꞌín Jesús kjuíncheyóe̱xin chꞌán éxí ijnko tje itꞌin mostaza \r (Mt. 13.31-32; Lc. 13.18-19) \p \v 30 Kja̱xin ntáchro chꞌín Jesús kíxin: \p ―¿Nkehe chrókóyóhe̱ tí kjuachaxin tꞌe̱to̱an Dios, nkehe chrókóyóe̱xin tíha? \v 31 Mé éxí yóhe̱ tí tje itꞌin mostaza tsíkꞌinka nonte. Tíha mé ijnko tje imá ntsí, a̱ ntá tí í so tje siín chjasintajni la kénhyó. \v 32 A̱ ntá jnkonaá tsíkꞌinka tí tje la tsíkꞌayan tsíkꞌánkí imá ihyé, a̱ ntá tí í so nta la kánhyó. A̱ ntá kja̱xin tí chaon tí nta tsíkꞌánkí imá ihyé, a̱ ntá kjónté koxroxe xritjaka la jína tsꞌo̱kꞌéhe va chrínkí tí tsꞌvan chaon tí nta. \s1 Nkehe tí xra̱ kjuíchꞌe tí nkehe kjuíncheyóe̱xin chꞌín Jesús \r (Mt. 13.34-35) \p \v 33 Mé xi̱kaha chꞌín Jesús kjua̱ko̱he̱ chꞌán tí jehe sín, kjuíncheyóe̱xin chꞌán nchónhya nkehe éxí tí nkehe a kíxin chrókjuacha chrókienxín sín tíha. \v 34 Kaínxín nkehe kjua̱ko̱he̱ chꞌán tí jehe sín la kjuíncheyóe̱xin chꞌán. A̱ ntá jehó tí sín kꞌuájiko chꞌán la chrónka chꞌán nkexrí tꞌaxrjexín kaín tí nkehe kjuíncheyóe̱xin chꞌán. \s1 Chꞌín Jesús kꞌue̱tue̱nhen chꞌán tí xri̱nto̱ la ko tí nta̱ síchrica kíxin tsꞌixita \r (Mt. 8.23-27; Lc. 8.22-25) \p \v 35 A̱ ntá tí ya̱on a la ntá ó kóntó ntá ntáche chꞌín Jesús tí sín kꞌuájiko chꞌán a kíxin: \p ―Sátsjini tóhe tí nta̱yaon ―ichro chꞌán. \p \v 36 Ntá kuíto̱he sín kaín tí chojni a ntá sákjuíko sín tí chꞌín Jesús na̱xa̱ tjenkáya chꞌán tí ntabárco̱ la ko kja̱xin í so ntabárco̱ sákjuí koí. \v 37 Ntá xrína̱hya tji̱a̱n chjéhe xri̱nto̱ la ntá síchrica nta̱ tꞌixenhen tí ntabárco̱, ó mero tso̱kaón nta̱ tí ntabárco̱. \v 38 A̱ ntá chꞌín Jesús na mé tjejua chꞌán tí tjarꞌi nóton tí tjejó sín nkaxenhen tí ntabárco̱ a tjekjón chꞌán ijnko ka. Na ntá kjuínchekjàya̱ sín chꞌán ntáchro sín kíxin: \p ―¡Maestro! ¿Á nto̱sán kíxin tsꞌitjáyanni, tsꞌaniánkíni nta̱ ní? ―ichro sín. \p \v 39 A̱ ntá chꞌín Jesús kꞌuàya chꞌán, kꞌue̱tue̱nhen chꞌán tí xri̱nto̱ la ko tí nta̱ kíxin tsꞌixita, ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Tániá, tjakꞌeta ―ichro chꞌán. \p Na ntá tí xri̱nto̱ la ko tí nta̱ kꞌuíxratá. \v 40 Ntá kjuanchankíhi chꞌán tí sín kꞌuájiko chꞌán ntáchro chꞌán kíxin: \p ―¿Nkekuènté kíxin imá chrakonrá? ¿Á na̱xa̱ tinkachónkihyará Dios? ―ichro chꞌán. \p \v 41 Ntá imá chrakon sín ntá kjo sín kíchó sín kíxin: \p ―¿Xá nkexro tíhi? Kjónté xri̱nto̱ la ko nta̱yaon la mé kjuínchexiteyéhe̱ chꞌán ―ichro sín. \c 5 \s1 Ijnko chojni chónta nchónhya ncha̱kuen tí jínahya nonte Gadara \r (Mt. 8.28-34; Lc. 8.26-39) \p \v 1 Ntá tió kꞌuátòye̱ sín tí nta̱yaon, a̱ ntá kjuíji sín tí nonte Gadara. \v 2 Ntá kꞌuínkaji̱nxi̱n chꞌín Jesús tí ntabárco̱ a. Ntá xrína̱hya xeta chꞌán ijnko chꞌín kui̱xi̱n nó tsíkji̱xravá chojni mé chónta chꞌán ijnko ncha̱kuen tí jínahya. \v 3 Tí chꞌín a mé kjuákꞌe chꞌán tí tsíkji̱xravá chojni. Ninkexró tjachahya sinchenteto chꞌán kjónté cadena tjachahya. \v 4 Nchónhya veces kjuínchentetoxín sín chꞌán cadena to̱té chꞌán la ko itja chꞌán, la kjónté kóchríto̱n chꞌán kjuínchekuen chꞌán tí cadena. Kohya ninkexro tjacha tsꞌe̱tue̱nhen tí jehe chꞌán. \v 5 Kꞌuékꞌaji chꞌán ncha̱kotjin la ko tie tꞌíyato chꞌán nó jna̱ la ko tí tsíkji̱xravá chojni la ko chjéhe a̱sén chꞌán xro̱. \v 6 Na ntá kꞌuíkon chꞌán kíxin kui chꞌín Jesús kjónté ikjín la kuinká chꞌán kjuíji chꞌán kjuákꞌexín tochꞌin chꞌán nkayakon chꞌín Jesús a \v 7 kꞌóyako chꞌán ntáchro chꞌán kíxin: \p ―¿Nkekuènté tji̱a̱té jaha tí jeheni, jaha Jesús Xje̱en Dios tjen nkaya nka̱jní? Dios nchenoheni kíxin xrja̱nóa̱ha nchekjasótehyani ―ichro chꞌán. \p \v 8 Mé xi̱kaha ichro chꞌán kíxin tsíntáchro chꞌín Jesús kíxin: \p ―Jaha ncha̱kuen tí jínahya, ti̱to̱hé tí chꞌín i ―ichro chꞌán. \p \v 9 Ntá chꞌín Jesús mé kjuanchankíhi chꞌán tí chꞌín a kíxin: \p ―¿Nkexrí itꞌian? ―ichro chꞌán. \p Ntá kjuáte̱he chꞌán ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Legión mé itꞌinni kíxin nchónhyani ―ichro chꞌán. \p \v 10 Ntá imá chrónóe̱he̱ chꞌán tí chꞌín Jesús kíxin tsochrꞌánhya chꞌán ókjé tí ncha̱kuen tí jínahya. \v 11 Na ntá siín nchónhya cochíno xrine va chjinaxón tí jna̱ ntiha. \v 12 A̱ ntá chrónòa̱ tí ncha̱kuen tí jínahya ntáchro kíxin: \p ―Tétue̱nhénni sátsjini tí siín tí cochíno, ti̱to̱hé tsꞌixenhenni tí jehe va ―ichro tí ncha̱kuen tí jínahya a. \p \v 13 Ntá chꞌín Jesús mé kjuanjon chꞌán kjuachaxin. Ntá kaín xín tí ncha̱kuen tí jínahya a mé kꞌuaxrjexín tí chꞌín a sákjui̱ kjui̱kꞌixenhen tí cochíno a. Na ntá kaín xín tí ko a mé chjina iyó mil va siín va xrine va. Na mé kaín xín va kꞌuínkaji̱nxi̱n va ntiha kjuítsínkayá va tsa̱ka ntá kjuítsínkankí va nta̱yaon ntá kjuínhin va nta̱. \p \v 14 Na ntá tí chojni tꞌayakonhen tí cochíno a na mé kuinká sín kíxin chrakon sín na ntá sákjuí chrónka sín chjasén sín la ko no̱nte̱e chojni. Na ntá itsjé chojni mé kuitsjehe sín nkehe tí tsíkónhen ntiha. \v 15 Ntá kjuíji sín tí tjen chꞌín Jesús a na kꞌuíkon sín kíxin itjen tí chꞌín kꞌuéchónta tí nchónhya ncha̱kuen tí jínahya senó la ó jína tjen chꞌán tjetja̱xi̱n chꞌán tjenkáya chꞌán iké chꞌán, na ntá chrakon sín. \v 16 A̱ ntá tí sín tsíkꞌikon mé chrónka sín nkexrí kꞌuékꞌaji tí chꞌín kꞌuéchónta tí ncha̱kuen tí jínahya la ko nkexrí kónhen tí cochíno a. \v 17 Ntá kjuankíxin sín chrónóe̱he̱ sín tí chꞌín Jesús a kíxin sáchrókjuixin chꞌán ntiha. \p \v 18 A̱ ntá ó tsꞌi̱tꞌótjen chꞌín Jesús tí ntabárco̱ na ntá tí chꞌín kꞌuéchónta ncha̱kuen tí jínahya na mé chrónòa chꞌán kíxin kja̱xin chꞌán sáchrókjuiko sín chꞌán, ichro chꞌán. \v 19 Ntá chꞌín Jesús kjuanjonhya chꞌán kjuachaxin sátsjiko sín chꞌán. Náhí. Kꞌue̱to̱an chꞌán kíxin: \p ―Sátjia nto̱a tjíchenka tí sín na̱xa̱ kjéhya tí jaha kíxin nkexrí kaín tí kjuaxroan jié kjuasin Dios kjuínchekito̱ha jína kui̱konóa̱ha chꞌán tí jaha ―ichro chꞌán. \p \v 20 Na ntá tí chꞌín a sákjui̱ chꞌán kjuankíxin chrónka chꞌán kaín tí chjasin kuènte Decápolis kíxin nkexrí kaín tí nkehe kjuíchꞌe chꞌín Jesús kjuínchekito̱he chꞌán jína. A̱ ntá kaín tí sín kuínhin na chrakon sín. \s1 Tí xje̱en chꞌín Jairo la ko tí tjan kuákóxi̱n iké chꞌín Jesús \r (Mt. 9.18-26; Lc. 8.40-56) \p \v 21 Ntá tió xíkjanka̱o chꞌín Jesús tí ntabárco̱ tóhe tí nta̱yaon ínaá ntá kóchjina nchónhya chojni ntá ntahó chrínta nta̱ kuíto̱he chꞌán ínaá. \v 22 Na ntá ikui ijnko chꞌín tꞌe̱to̱an kuènte ni̱nko mé itꞌin chꞌán Jairo. A̱ ntá tió kꞌuíkon chꞌán kíxin itjen chꞌín Jesús ntá kjuákꞌexín tochꞌin chꞌán chrínkí to̱té chꞌín Jesús a \v 23 imá chrónóe̱he̱ chꞌán kíxin: \p ―Tí ijnko xja̱nna chjin ó tjetꞌen xjan. Xrja̱nóa̱ha chrókjui̱ni chrókjuakꞌétja itjá chrítaón kja xjan ntá chrókuito̱he xjan jína ―ichro chꞌán. \p \v 24 Ntá chꞌín Jesús sákjui̱ko tí chꞌín a. Na nchónhya chojni chréhe̱ sín tinkákꞌixitja sín chꞌán ínaá. \v 25 A̱ ntá kja̱xin tjenkákjan sín ijnko chojni chjin níhi tjan, ó chónta teyó nánó sítji tjan jni̱. \v 26 Imá tjote tjan kíxin nchónhya chojni kjuanjon xro̱a̱n kónhen tjan na ó kjuixin kjuèhe tjan kaín xín nkehe kꞌuéchónta tjan. Ó jehí tito̱ehya tjan jína la íchá ntsí tinkákótao tjan. \v 27 A̱ ntá tió kuínhin tjan chrónka chojni nkehe tí kjuaxroan kjuasin chꞌín Jesús ntá kui tjan kjuákꞌenkákjan tí chojni kóchjina nóton chꞌín Jesús ntá kuákóxi̱n tjan tí ké chꞌán, \v 28 ntáchro tjan kíxin kjónté iké chꞌán ó chrókuakóxi̱n tjan na ó tíhó mé chrókuito̱he tjan jína, ichro tjan. \v 29 Ntá tuénxín tí jni̱ na mé ó kjui̱xié tjan la ko kónohe tjan kíxin ó kjuixin kuíto̱he tjan jína ti chin kꞌuéchónta tjan. \v 30 Ntá chꞌín Jesús na ó kónohe chꞌán kíxin kjua̱cha̱xién chꞌán mé kuíto̱exín ijnko chojni jína ntá kuinkátjíá chꞌán kjuanchankíhi chꞌán tí chojni siín a kíxin: \p ―¿Nkexro kuákóxi̱n tí kaná? ―ichro chꞌán. \p \v 31 Ntá kjuáte̱he tí sín kꞌuajiko chꞌán a ntáchro sín kíxin: \p ―Ó noha kíxin nchónhya chojni sítja, ¿ntá nkekuènté kíxin na̱xa̱ tjanchankiá kíxin nkexro tí kuákóxian? ―ichro sín. \p \v 32 Ntá kuinkátjíá chꞌán tsjehe chꞌán nkuíxín kíxin tso̱nohe chꞌán nkexro tí kuákóxi̱n tí ké chꞌán. \v 33 Ntá tí tjan a na mé chrakon tjan síxrànka̱ tjan ó nohe tjan kíxin ó kuíto̱he tjan jína ntá xrakoa tjan kjuákꞌexín tochꞌin tjan nkayakon chꞌín Jesús ntá ntoá chrónka tjan kaín nkehe kónhen tjan. \v 34 Ntá ntáchro chꞌín Jesús kíxin: \p ―Xje̱enni, kaín a̱sán kuinkachónkia tí janhan ntá kuíto̱ha jína. Ijie la kjuaxróxin sátsjia nto̱a la ó kuíto̱ha jína a ―ichro chꞌán. \p \v 35 Na ntá na̱xa̱ tjenixja chꞌán ntá ó kui chojni kui̱xi̱n sín nto̱e tí chꞌín tꞌe̱to̱an tí ni̱nko. Ntá chénka sín chꞌán kíxin: \p ―Xja̱an na ó kjuixin kꞌuén. ¿Nkekuènté na̱xa̱ chje̱hé xra̱ tí Maestro a? ―ichro sín. \p \v 36 Ntá chꞌín Jesús na ánto̱sén chꞌán tí chrónka sín ntá nixje̱he̱ chꞌán tí chꞌín tꞌe̱to̱an tí ni̱nko ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Chrakonhya jaha, jehó tsinkachónke tí janhan ―ichro chꞌán. \p \v 37 Ntá kjuanjonhya chꞌán kjuachaxin kíxin sátsji kaín sín, na ó jehó chꞌín Pedro la ko chꞌín Jacobo la ko chꞌín Juan mé kíchó chꞌin Jacobo, sátsji sín. \v 38 Na ntá tió kjuíji sín tí nto̱e tí chꞌín tꞌe̱to̱an tí ni̱nko na kꞌuíkon sín kíxin imá sítjité sín tsjánkàma̱ sín tí xjan a. \v 39 Ntá kꞌuíxenhen chꞌín Jesús nchia kjuanchankí chꞌán kíxin: \p ―¿Nkekuènté ánta tjasítérá tsja̱nkàma̱rá tí xjan a? Tí xjan na tsíkꞌenhya xjan na tjejua xjan ―ichro chꞌán. \p \v 40 A̱ ntá kjuanoá sín chꞌán. Ntá kꞌue̱to̱an chꞌán kíxin kaín sín sátsji sín ntója. Ntá kjuíko chꞌán tí itꞌé la ko tí ìné xjan la ko tí iyꞌá sín xriko chꞌán ntá kꞌuíxenko sín chꞌán tí tjen tí xjan a. \v 41 Itsé chꞌán tja xjan ntá nkíve̱e xjan mé nixje̱exín chꞌán ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Talita, cumi ―mé tꞌaxrjexín kíxin: Lonchí, tétua̱nhan kíxin tꞌàya. \p \v 42 A̱ ntá tí xjan a ó chónta tjan teyó nánó na mé tuénxín kꞌuínkatjen tjan ó jína tji tjan. Ntá kaín tí chojni siín ntiha la chrakon sín kꞌuíkon sín xi̱kaha. \v 43 Ntá fuerte kꞌue̱to̱an chꞌín Jesús kíxin chróchenkahya sín ninkexró. La kja̱xin kꞌue̱to̱an chꞌán kíxin tsjanjon sín nkehe sine tjan. \c 6 \s1 Chꞌín Jesús kjuákꞌe chꞌán chjasin Nazaret \r (Mt. 13.53-58; Lc. 4.16-30) \p \v 1 A̱ ntá chrꞌéxi̱n kꞌuaxrjexín chꞌán chjasin ntiha. Ntá jehe chꞌán la ko tí sín kꞌuájiko chꞌán na mé sákjuí sín Nazaret tí chjasin tsíkꞌánkíxin chꞌán. \v 2 Na ntá tió kui tí ya̱on tꞌo̱kꞌéhe sín ntá kjuankíxin chꞌán kjua̱ko̱xi̱n chꞌán tí ni̱nko ntiha. Na ntá nchónhya chojni kuínhin sín ntá chrakon sín ntáchro sín kíxin: \p ―¿Nketí tsíxrako̱he̱ tí chꞌín i kaín tíhi? ¿Nketí kui̱xi̱n tí kjuaxrexinkaon chónta chꞌán la ko tí kjuaxroan tjasin chꞌán? \v 3 ¿Á jehya chꞌán tí chꞌín chꞌéna nta na mé xje̱en tí tjan María, la tí kíchó chꞌán a na mé chꞌín Jacobo, la chꞌín José, la chꞌín Judas, la chꞌín Simón? ¿A̱ kja̱xinhya ntihi tjejókoni tí kíchó chꞌán chjin? ―ichro sín. \p Méxra̱ tahya sín kuentá nkerí chꞌe chꞌán. \v 4 Na ntá ntáchro chꞌín Jesús kíxin: \p ―Kaín chojni tjikosáyehe sín ijnko nkexro chrónka iten Dios. Ntá tí chjasén chꞌán la ko kaín tí sín kjéhya chꞌán la ko tí sín nto̱e chꞌán na mé tjikosáyehya sín chꞌán ―ichro chꞌán. \p \v 5 Méxra̱ ninkehó kjuaxroan xitjahya kjuasin chꞌán ntiha, la jehó kjuakꞌetja tja chꞌán chrítaón ikja iso chojni níhi kjuínchekito̱he chꞌán sín jína. \v 6 Ntá chrakon chꞌán kíxin xi̱kaha kuítekakuenhya sín chꞌán. Na ntá kꞌuáji chꞌán tí chjasin ntsíntsí chjinaxón ntiha kjuako chꞌán. \s1 Chꞌín Jesús mé ichrꞌán tí teyó sín kíxin sátsji sín tsjikjako sín itén Dios \r (Mt. 10.5-15; Lc. 9.1-6) \p \v 7 Na ntá kꞌuíye̱he̱ chꞌín Jesús tí teyó sín kꞌuajiko chꞌán a. Ntá kjuankíxin kꞌue̱tue̱nhen chꞌán kíxin yóyó yóyó sín sátsji sín la ko kja̱xin kjuanjon chꞌán kjuachaxin kíxin tsakitsje sín ncha̱kuen tí jínahya chónta chojni. \v 8 La ko kꞌue̱to̱an chꞌán kíxin ninkehó tsjikohya sín kuènte nti̱a. Jehó tí nta tjixín sín mé tsjiko sín. Na mé tsjikohya sín kabolsa la ko tsjikohya sín nkehe sine sín la ko tsjikohya sín chichaon. \v 9 Na ko to̱ka̱te̱ ó tsjanka sín la ko tsjiko sín jehó tí ka tjejóya sín ó. \v 10 Kja̱xin ntáchro chꞌán kíxin: \p ―A̱ ntá tí tsꞌixe̱nhénrá ijnko nchia a̱ ntá ntaha tsjanjon sín kjuachaxin na ntahó chókuito̱hará. A̱ ntá tsjixinjian tí xra̱ ntá sátsjixinrá ntiha. \v 11 Na ntá tí tsjasánrá ijnko chjasin ntá tsochrohya sín tsjanjon sín kjuachaxin tsꞌejókoará sín ntiha na ko tsotjinkakonhya sín tsinhin sín tí nkehe chrókjuákohérá sín na ntá tꞌaxrjéxi̱nrá tí chjasin a ntá tsꞌoxènjinrá tí nche chónta to̱tárá kíxin xi̱kaha tsjáko̱xi̱nrá kíxin ntoáhya kjuíchꞌe tí jehe sín. A̱ ntá chaxín ntáxrja̱n kíxin tí ya̱on tsito̱exín iji̱é chojni ntá a̱ntsí má tsjasóte tí chojni tí chjasin a, a̱ ntá tí sín chjasin Sodoma la ko Gomorra la kánhyó tsjasóte sín. \p \v 12 Na ntá sákjuí sín kuinkákja̱ko̱he̱ sín tí chojni a kíxin mé chrókjuitóxi̱nhin sín nti̱e sín. \v 13 La ko kja̱xin kuakitsje sín itsjé tí ncha̱kuen tí jínahya chónta chojni. Na ko aceite mé kui̱ki̱te sín itsjé chojni níhi a la ntá kuíto̱he sín jína. \s1 Ikꞌuén chꞌín Juan Bautista \r (Mt. 14.1-12; Lc. 9.7-9) \p \v 14 Na ntá tí chꞌín rey Herodes mé kuínhin chꞌán nkehe tí kjuaxroan kjuasin chꞌín Jesús. Na ntáchro chꞌín Herodes kíxin: \p ―Kjá tí chꞌín Juan Bautista mé ó tsíxechón chꞌán ínaá kíxin xi̱kaha tí kjuachaxin chónta tí chꞌín a ―ichro chꞌín Herodes a. \p \v 15 A̱ ntá iso sín ntáchro sín kíxin: \p ―Kjá chꞌín Elías kꞌuéchrónka itén Dios ―ichro sín. \p A̱ ntá í so sín mé ntáchro sín kíxin: \p ―Kjá ijnko nkexro yóhe̱ tí sín kꞌuékjako itén Dios ósé ―ichro sín. \p \v 16 Ntá kuínhin chꞌín Herodes tíha ntá ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Kjá ó jehe tí chꞌín Juan tí kuéto̱an chrínjin kja chꞌán, mé ó tsíxechón chꞌán jie ―ichro chꞌán. \p \v 17 Méxra̱ tí chꞌín Herodes mé tsíkꞌe̱to̱an chꞌán kíxin tso̱ntetoxín tí chꞌín Juan cadena tsjakꞌechjina chꞌán kíxin xi̱kaha tsíkjanchia tí tjan Herodías. A̱ ntá tí tjan Herodías kꞌuéchjién tí chꞌín Felipe. A̱ ntá tí sa̱vé chꞌán Herodes mé kuákja tí tjan a kíxin tsꞌóna ichjién chꞌán. \v 18 A̱ ntá tí chꞌín Juan tsíntáche chꞌán tí chꞌín Herodes kíxin: \p ―Kohya kjuachaxin tsochonta tí ichjién tí kíchuá ―ichro chꞌán. \p \v 19 Mé xi̱kaha tí tjan Herodías mé imá kónínkakonhen tjan tí chꞌín Juan ntá chrókꞌóyán tjan chꞌán, kjánchó xitjahya \v 20 kíxin tí chꞌín Herodes mé chrako̱nhe̱n chꞌán tí chꞌín Juan kíxin ó nohe chꞌán kíxin tí chꞌín a mé ijnko nkexro jína la ko tjóá a̱sén la méxra̱ kuíto̱ehya chꞌán kíxin jehe tjan chrókꞌóyán tjan chꞌán. A̱ ntá kénhyó kienxín chꞌán la kjónté kóxrjínhi̱n chꞌán tí nkehe kuínhin chꞌán kjuako chꞌín Juan. \v 21 A̱ ntá tí tjan Herodías mé kjuacha tjan tí ya̱on kia tsíkjitoxi̱nhin nánó tí chꞌín Herodes a kíxin tsíkꞌíye̱he̱ chꞌán tí síxre̱é la ko tí sín kꞌue̱tue̱nhen tí sín soldado la ko tí sín tꞌe̱to̱an estado Galilea kíxin itsi sín nto̱e chꞌán kíxin siín kia. \v 22 A̱ ntá tí xje̱en tí tjan Herodías mé kꞌuíxenhen tí tjejó sín, a̱ ntá ité tjan, la kóxrjínhi̱n chꞌin Herodes la ko kaín tí sín tjejóneko chꞌán ntiha. Na ntá tí chꞌín rey ntáche chꞌán tí tjan tjarisoá a kíxin: \p ―Tjanchana tí nkehe tjinkávan na tso̱tja̱há ―ichro chꞌán. \p \v 23 Ntá kjuínchenohe chꞌán Dios ntáchro chꞌán kíxin tsjanjon chꞌán tí nkehe tsjanchia tjan kjónté jnko̱siné tí chjasin tꞌe̱to̱an chꞌán. \v 24 Ntá jehe tjan na mé kuínhin tjan ntá sákjuí tjan chénka tjan ìné tjan kíxin tsíntáchro chꞌín Herodes kíxin tí ichrén nkehe chrókjuanchia tjan chrókjuanjon chꞌán. Ntá kjuanchankí tjan kíxin: \p ―¿Nkehe tí chrókjuanchiani? ―ichro tjan. \p Ntá tí ìné tjan mé ntáchro kíxin: \p ―Ijie la itjia tjanchia tí kja tí chꞌín Juan Bautista, ichrua ―ichro tjan. \p \v 25 A̱ ntá tí tjarisoá ikjan tjan tjoka kꞌuíxenhen tjan tí tjen tí chꞌín rey, ntá ntáchro tjan kíxin: \p ―A̱ ntá ijie tjinkaonni ijnko plato tsjakꞌenkáya ikja chꞌín Juan Bautista tsochje̱héni ―ichro tjan. \p \v 26 Na ntá tí chꞌín rey la mé imá kꞌuává chꞌán kíxin xi̱kaha kjuanchia tjan kjánchó tsíkjinchenohe chꞌán Dios la ko tsíkinhin kaín tí sín tsíkꞌíye̱he̱ chꞌán, la ntá xitjahya tsontáchro chꞌán “Náhí” tí nkehe kjuanchia tjan. \v 27 Na ntá tuénxín kꞌue̱tue̱nhen chꞌán ijnko chꞌín soldado kíxin tsji̱ka̱o chꞌán tí kja chꞌín Juan a. \v 28 Ntá tí chꞌín soldado mé sákjuí nto̱echiso, ntá kóchrínjin chꞌán ikja tí chꞌín Juan a. Ntá ijnko plato kjui̱koyá chꞌán tí kja chꞌán a ntá chjéhe chꞌán tí tjan tjarisoá a. Ntá jehe tjan sákjuíkénhen tjan ìné tjan. \p \v 29 Na ntá kuínhin kaín tí sín kꞌuékꞌajiko chꞌín Juan kíxin xi̱kaha tsíkónhen. Na ntá sákjuíkakja sín tí cuérpo̱e chꞌán ntá kjui̱ka̱o sín ntá sákjuíkjává sín. \s1 Chꞌín Jesús mé kjuanjon nkehe kjóne inꞌó mil chojni \r (Mt. 14.13-21; Lc. 9.10-17; Jn. 6.1-14) \p \v 30 A̱ ntá chrꞌéxi̱n tí sín kꞌuájiko chꞌín Jesús a na mé ó kjan sín tí tjen chꞌán ínaá, chrónka sín nkexrí tí xra̱ kjuíchꞌe sín na ko nkexrí kjuako sín. \v 31 A̱ ntá ntáchro chꞌín Jesús kíxin: \p ―Tsꞌaxrjentani sátsjini nte̱je̱ tí kohya chojni ntá tsꞌo̱kꞌáhará ntsí ―ichro chꞌán. \p Mé xi̱kaha ntáchro chꞌán kíxin sásítji̱ la ko síti nchónhya chojni na ntá xrankahya tsꞌejó sín sine sín. \v 32 Na ntá chꞌín Jesús la ko tí sín kꞌuájiko chꞌán jehó sín kꞌui̱tꞌótjen sín ijnko ntabárco̱ sákjuí sín ijnko nonte jehó tjen. \v 33 Na ntá itsjé chojni kꞌuíkon sín kíxin sákjuí sín la ko kjuátso̱an sín kíxin chꞌín Jesús. Ntá xrákua̱xi̱n sín chjasén sín kuinká sín na ntá senó kjuíji sín tí chrínta nta̱yaon tí tsjiji chꞌín Jesús. \v 34 Ntá kꞌuínkaji̱nxi̱n chꞌán tí ntabárco̱, a̱ ntá kꞌuíkon chꞌán kíxin nchónhya chojni siín ntiha ntá kui̱konóe̱he̱ chꞌán tí jehe sín na mé éxí yóhe̱ kolélo tjejó sín chóntahya va nkexro tsꞌayakonhen va. Ntá kjuankíxin chꞌán kjua̱ko̱he̱ chꞌán sín nchónhya nkehe a. \v 35 Na ntá ó kóntó na ntá tí sín kꞌuájiko chꞌín Jesús a mé kóchjina sín tí tjen chꞌán ntáchro sín kíxin: \p ―Ntá ó kóntó la kohya ninkexró tjejó ntihi \v 36 na ntá jaha chrókui̱to̱hé sín kíxin sátsji sín tí chjasin chjinaxón a tsjikꞌe̱na sín nkehe kíxin chóntahya sín nkehe sine sín ―ichro sín. \p \v 37 A̱ ntá chꞌín Jesús kjuáte̱he chꞌán ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Chje̱hé sín nkehe sine sín ―ichro chꞌán. \p Ntá kjuáte̱he sín ntáchro sín kíxin: \p ―¿Á tsjikꞌe̱nani iyó ciento denario nio̱tja̱ tsochjéheni sin sine sín ní? ―ichro sín. \p \v 38 Ntá chꞌín Jesús mé kjuanchankíhi chꞌán sín kíxin: \p ―¿Nkekja̱ín nio̱tja̱ chontará? Sátjítsjehérá ―ichro chꞌán. \p Ntá sákjuítsjehe sín na ntá chrónka sín kíxin: \p ―Inꞌó nio̱tja̱ la ko yaá koche mé siín ―ichro sín. \p \v 39 Na ntá kꞌue̱to̱an chꞌán kíxin kaín xín sín chrókꞌuixitja̱xi̱n sín tí chrítaón tí ka yoa a. \v 40 Na ntá xi̱kaha kójnkojié sín ciento sín la ko cincuenta sín kꞌuíxitja̱xi̱n sín. \v 41 Na ntá chꞌín Jesús kuákja chꞌán tí inꞌó nio̱tja̱ na ko tí yaá koche ntá konta chꞌán nka̱jní ntá kjuanchia chꞌán kjuasáyé Dios. Na ntá kóchrítꞌo̱ chꞌán to̱tꞌo̱ tí nio̱tja̱ a ntá chjéhe chꞌán tí sín kꞌuájiko chꞌán kíxin tsꞌóxika̱ye̱he sín sine tí sín siín a la ko kja̱xin kóchrítꞌo̱ chꞌán tí yaá koche ntá kꞌóxika̱ye̱he sín kíxin sine sín kaín sín. \v 42 Ntá kaín xín sín kjóne sín kókje̱he sín. \v 43 A̱ ntá kjuixin kjóne sín ntá tí sín kꞌuájiko chꞌín Jesús na mé kjuínchekaón sín teyó ntaxra to̱tꞌo̱ tí nio̱tja̱ la ko tí koche tsíxehe̱. \v 44 A̱ ntá tí sín kjóne na mé inꞌó mil chojni ntoa. \s1 Chꞌín Jesús mé tjitaón nta̱yaon \r (Mt. 14.22-27; Jn. 6.16-21) \p \v 45 A̱ ntá tuénxín kꞌue̱tue̱nhen chꞌín Jesús tí sín kꞌuájiko chꞌán kíxin tsꞌi̱tꞌótjen sín tí ntabárco̱ a tsꞌatòye̱ sín nta̱yaon sátsji sín nó chjasin Betsaida, ichro chꞌán. Na ntá jehe chꞌán na mé na̱xa̱ kuíto̱he chꞌán nixje̱he̱ chꞌán kaín tí sín siín a. \v 46 Kjuixin nixje̱he̱ chꞌán sín na ntá jehe chꞌán chrìin chꞌán ijnko jna̱ tsonixje̱exín chꞌán Dios. \v 47 A̱ ntá tió kꞌuíxin tie ntá tí ntabárco̱ na mé ó kjuíji jnko̱siné nta̱yaon, a̱ ntá jehe chꞌán jehó chꞌán kjuíji chꞌán chrínta nta̱yaon. \v 48 Ntá kotohe̱ chꞌán kꞌuíkon chꞌán kíxin imá xra̱ tjiko sín tí ntabárco̱ a kíxin tí xri̱nto̱ imá chjéhe. Nantóye a mé sákjuíchréhe̱ chꞌán sín. To̱tó chꞌán mé sákjuítónxin chꞌán tí nta̱yaon na ntá kóchjinehe chꞌán tí tjejó sín chrókꞌuátsínké chꞌán sáchrókjui chꞌán. \v 49 A̱ ntá tí kꞌuíkon sín kjuítaón chꞌán nta̱, ntá kjuenka̱yáxin sín kíxin kjuacha sín, ichro sín, ntá kꞌóyako sín \v 50 kíxin kaín sín kꞌuíkon sín chꞌán la chrakon sín. Na ntá jehe chꞌán mé tuénxín nixja chꞌán ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Chrakonhyará. Janhan tíhi ―ichro chꞌán. \p \v 51 Ntá kꞌui̱tꞌótjen chꞌán tí ntabárco̱ tí tjejó sín, a̱ ntá tí xri̱nto̱ la ó kꞌuíxratá. Ntá imá chrakon sín kíxin xi̱kaha kónhen \v 52 kíxin kienxínhya sín tí kjuaxroan kjuíchꞌe chꞌán kuènte tí nio̱tja̱ kíxin na̱xa̱ kénhya a̱sén sín kuinkáchónki sín chꞌán. \s1 Chꞌín Jesús mé kjuínchekito̱he jína tí chojni níhi tí nonte Genesaret \r (Mt. 14.34-36) \p \v 53 Ntá tió kꞌuátòye̱ sín tí nta̱yaon ntá kjuíji sín tí nonte Genesaret ntá kjua̱kꞌe̱chro̱e sín tí ntabárco̱ a tí chrínta nta̱. \v 54 Na ntá tió kꞌuínkaji̱nxi̱n sín tí ntabárco̱, a̱ ntá tí sín siín ntiha tjoka kjuátso̱an sín tí chꞌín Jesús. \v 55 Ntá sákjuí sín nkuíxín chjinaxón ntiha kjuankíxin sín kui̱ka̱o sín tí si̱nníhi tinkátsénkí sín kui̱ka̱o sín tí tjen chꞌín Jesús. \v 56 La ko kaín nketí kjuíji chꞌán, á chjasin ntsí, á chjasin hyé, á no̱nte̱e sín ó kjuíjiko sín tí si̱nníhi a chrínta nti̱a. Na ntá chrónóe̱he̱ sín tí chꞌín Jesús kíxin kjónté chrínta iké chꞌán ó chrókuákóxi̱n sín, ichro sín. Na kaín xín tí sín kuákóxi̱n iké chꞌán mé kuíto̱he sín jína. \c 7 \s1 Tí nkehe nchekji̱ta̱ a̱sén chojni \r (Mt. 15.1-20) \p \v 1 A̱ ntá iso sín fariseo la ko iso tí sín tjako tí ley kui̱xi̱n sín chjasin Jerusalén ntá kóchjinehe sín tí chꞌín Jesús. \v 2 Tí sín a, tió kꞌuíkon sín kíxin iso tí sín kꞌuájiko chꞌín Jesús mé kꞌóntihya sín tja sín na kjónté ine sín mé tꞌaxrjexín kíxin kjuínchexiteyáhya sín tí ley, ntá kjonta tí sín a. \v 3 (Mé xi̱kaha kjuíchꞌe sín kíxin tí sín fariseo la ko kaín tí sín judío mé kuinkáchónki sín éxí kꞌuékjichꞌe tí sín táda ósé kíxin ná tꞌòntó itja sín ntá sine sín. \v 4 Na ko tí tso̱kja̱nxi̱n sín ntasin ná tꞌónti sín ntá sine sín. Na ko kja̱xin itsjé í so nkehe tinkáchónki sín, éxí tjo̱ne̱má sín tí vaso tꞌiyá sín nkehe la ko tí nchésen la ko tí chi̱ chjányan nkehe ne sín la ko tí kàmé sín nchetjóá sín.) \v 5 Méxra̱ tí sín fariseo la ko tí sín maestro tjako tí ley a na mé kjuanchankíhi sín tí chꞌín Jesús kíxin: \p ―¿Nkekuènté kíxin tí sín xrikoa la nchexiteyáhya sín tí nkehe kꞌuékinkáchónki tí sín táda kꞌuéjó ósé? Na mé tí sín xrikoa tꞌóntihya sín tja sín ntá kjónté ine sín ―ichro sín. \p \v 6 Kjuáte̱he chꞌín Jesús ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Ntoá tsíchrónka chꞌín Isaías ósé kꞌuéchrónka iten Dios tsíntáchro chꞌán kíxin ntoáhya tsjenka̱yáxinrá tí jahará kíxin xi̱kihi tsíkjin chꞌán ntáchro chꞌán kíxin: \q1 Tí chojni tí chjasin i irꞌva ó xraxinkakonxín sín tí janhan, \q1 a̱ ntá tí a̱sén sín ikjín kuíto̱he sín tí janhan \q1 \v 7 Méxra̱ ó chónkó tóchjina sín xraxinkaon sín tí janhan, \q1 kíxin tí nkehe tjako sín la tí nkehe tsíkꞌe̱to̱an chojni ó.\f + \fr 7:7 \ft Isaías 29.13\f* \m Mé xi̱kaha ichro itén Dios. \v 8 Ntá jahará kui̱to̱hérá tí nkehe tsíkꞌe̱to̱an Dios ntá chréhérá tí nkehe chꞌe chojni, a la mé tjo̱ne̱márá nchésen, la ko tí vaso tꞌiárá nkehe, la ko kja̱xin í so nkehe yóhe̱ tinkachónkirá ―ichro chꞌán. \p \v 9 Kja̱xin ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Jahará chréhérá tí nkehe kꞌuékjichꞌe chojni ntá xi̱kaha ti̱to̱hérá ntáha tí nkehe tsíkꞌe̱to̱an Dios. \v 10 Tsíntáchro chꞌín Moisés kíxin: “Tsochonteherá kjuasáyé itꞌárá la ko ìnárá”, la ko “A̱ ntá tí nkexro tꞌántaxínhi̱n itꞌé o̱ ìné la chrókꞌóyán sín.”\f + \fr 7:10 \ft Éxodo 20.12; 21.17\f* \v 11 A̱ ntá jahará ntáchrorá kíxin ó ncho̱xon kíxin ijnko nkexro tsochénka itꞌé la ko ìné kíxin: “Itꞌéni, Ìnéni, chrokjuahya tsjinki̱tsani tí jaha kíxin kaín tí nkehe chóntani mé kꞌóna Corbán” (mé tꞌaxrjexín kíxin kaín tí chichaon kꞌuáyéhe̱ Dios). \v 12 A̱ ntá xi̱kaha jnkojín nkexro tsontáchro chꞌán tíhi ntá jahará tsontáchrorá kíxin í tꞌichjánxi̱nhya tsjinki̱tsa chꞌán tí itꞌé chꞌán la ko tí ìné chꞌán. \v 13 A̱ ntá tí xi̱kaha la ti̱to̱hérá tí nkehe tsíkꞌe̱to̱an Dios éxí sínkíhya, a̱ ntá ókjé nkehe ichꞌerá, ntá tánkíhará chojni. Mé xi̱kaha ichꞌerá nchónhya nkehe tóyóhe̱ tíha ―ichro chꞌín Jesús. \p \v 14 Na ntá kꞌuíye̱he̱ chꞌín Jesús tí chojni ínaá ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Tinhínrá kaín rá tí nkehe ntáxrja̱n la ko tiénxinrá. \v 15 Tí nkehe ine chojni la jehya jie̱ tíha. Tí nkehe tꞌaxrjeníxin a̱sén chojni mé jie̱ tíha. \v 16 Tí tjinkáonrá chrókuinhínrá la chrókuinhínrá ―ichro chꞌán. \p \v 17 A ntá tió kuíto̱he chꞌán kaín tí sín tsíkóchjina a na ntá jehe chꞌán la ko tí sín kꞌuájiko chꞌán mé kꞌuíxenhen sín nchia. Na ntá kjuanchankíhi sín chꞌán kíxin nkexrí tꞌaxrjexín tí nkehe kjuako chꞌán a. \v 18 Na ntá ntáchro chꞌín Jesús kíxin: \p ―¿Á kja̱xinrá tiénxinhyará? ¿Á noahyará kíxin tí nkehe ineni na jehya jie̱ \v 19 kíxin jehya a̱sénni sátsji? Tí nkehe ineni na sátji nkaya tse̱eni na ko xikꞌaxrje ínaá ―ichro chꞌán. \p Mé tꞌaxrjexín kíxin tí nkehe sineni la jehya jie̱. \p \v 20 Ntá ntáchro chꞌín Jesús kíxin: \p ―A̱ ntá tí nkehe tꞌaxrjeníxin chojni na mé jie̱ táha. \v 21 Nkaya a̱sánrá mé tꞌaxrjeníxin tí jínahya tjenka̱yáxinrá, la ko tí tja̱che̱he̱ kíchuárá, la ko tí tjinkáonrá tsochontará chojni chjin ókjé, la ko tí tꞌoyán kíchuárá \v 22 la ko tí chrókue̱erá, la ko tí tjaké a̱sánrá tí nkehe chónta ókjé sín, la ko tí jínahya chꞌehérá kíchuárá, la ko tí kjuachꞌia xríkoará la ko tí jínahya tjenka̱yáxinrá, la ko tí chji̱no̱xínhanrá, la ko tí chꞌénará kjuachꞌia, la ko tí kjuahnke chontará, na kó ti chontahyará kjuaxrexinkaon jína. \v 23 Kaín tí nkehe jínahya a mé tꞌaxrjeníxin chojni, la mé tjasixín sín jie̱. \s1 Ijnko tjan tsíkji̱xi̱n kjín mé kuítekaon tjan tí chꞌín Jesús \r (Mt. 15.21-28) \p \v 24 Ntá chꞌín Jesús mé sákjuíxin chꞌán ntiha ntá sákjuí chꞌán nó chjasin Tiro la ko chjasin Sidón. Ntá kꞌuíxenhen chꞌán ijnko nchia kíxin tjinkakonhya chꞌán kíxin chrókónohe chojni kíxin ntaha tjen chꞌán. Kjánchó xitjahya kjuákꞌemá chꞌán ntiha. \v 25 Na ntá ijnko ìné ijnko tjan tjarisoá chónta ijnko ncha̱kuen tí jínahya mé kuínhin nkehe tí xra̱ chꞌe chꞌín Jesús kíxin tjasin chꞌán kjuaxroan, ntá tuénxín kui tjan kjuákꞌexín tochꞌin tjan chrínkí to̱té chꞌín Jesús. \v 26 Na mé jehe tjan tsíkji̱xi̱n kjín, na mé tsíkji̱xi̱n tjan nó nación Sirofenicia. Na ntá jehe tjan a mé kui tjan chrónóe̱he̱ tjan tí chꞌín Jesús kíxin chrókuakitsje chꞌán tí ncha̱kuen tí jínahya chónta xje̱en tjan. \p \v 27 Ntá ntáchro chꞌín Jesús kjuáte̱he chꞌán kíxin: \p ―Ti̱to̱hé senó chrókjóne tí xjan. Jehya tí jína chrókuakítsja̱ha̱ xjan tí nio̱tja̱ ntá chrótja̱ha̱ koni̱a̱ chrókjóne va ―ichro chꞌán. \p \v 28 Ntá jehe tjan kjuáte̱he tjan ntáchro tjan kíxin: \p ―Chaxín xi̱kaha, Ìnchéni. Kjánchó kjónté tí koni̱a̱ tjejoyánkí mesa ine tí to̱tꞌo̱ nio̱tja̱ tóxènjin tí chánjan ―ichro tjan. \p \v 29 Na ntá ntáchro chꞌín Jesús kíxin: \p ―Táha la chaxín ntoá ntáchrua. Sátjia kíxin tí ncha̱kuen tí jínahya ó kꞌuaxrjexín tí xja̱an ―ichro chꞌán. \p \v 30 A̱ ntá tió kjuíji tjan nto̱e tjan, na ntá kꞌuíkon tjan kíxin tí xje̱en tjan na mé ó ntoá tjetsínkatákꞌá xjan tí cama kíxin ó tsíkꞌaxrje tí ncha̱kuen tí jínahya a. \s1 Chꞌín Jesús mé kjuínchekito̱he jína ijnko chꞌín tienhya la ko nixjahya \p \v 31 Ntá chꞌín Jesús mé ó kꞌuaxrjexín chꞌán ínaá nó chjasin Tiro ntá kꞌuátsínka chꞌán chjasin Sidón la ko kꞌuátsínka chꞌán tí estado Decápolis ntá kjuíji chꞌán nó nta̱yaon Galilea. \v 32 Ntá kui̱ka̱o sín ijnko chꞌín tienhya na ko ntoáhya nixja chꞌán. Ntá chrónóe̱he̱ sín tí chꞌín Jesús a kíxin tsjakꞌetja tja chꞌán chrítaón kja tí chꞌín a kíxin tsito̱he chꞌán jína. \v 33 Na ntá chꞌín Jesús kꞌuaxrjentako chꞌán tí chꞌín tienhya, kꞌuaxrjenta sín tí kohya chojni. Na ntá tí dedo tja chꞌán mé chrꞌáxenhen chꞌín Jesús ta̱tsjon tí chꞌín tienhya. La ko kja̱xin tí dedo tja chꞌán mé kui̱ki̱te chꞌán nta̱té chꞌán ntá kjuínchekákóxi̱n chꞌán nejen tí chꞌín nixjahya a. \v 34 Ntá konta chꞌán nka̱jní kꞌuáváxin chꞌán na ntá nixje̱he̱ chꞌán tí chꞌín tienhya a, ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Efata ―mé tꞌaxrjexín nkíve̱e sín kíxin: ¡Tsoxitje̱he̱! \p \v 35 Na ntá tuénxín xítje̱he̱ ta̱tsjon tí chꞌín tienhya ntá kuínhin chꞌán la ko kuíto̱he jína tí nejen chꞌán, ntá jína nixja chꞌán. \v 36 Ntá chꞌín Jesús kꞌue̱to̱an chꞌán kíxin ninkexró tsochenkahya sín. Ntá kjónté imá kꞌue̱to̱an chꞌán ntá ánto̱sén sín kjónté íchá xrichronka sín. \v 37 Na mé imá chrakon sín ntá ntáchro sín kíxin: \p ―Kaín nkehe chꞌe chꞌán la jína. Tí chojni tienhya la tinhin sín la ko tí chojni nixjahya la nixja sín ―ichro sín. \c 8 \s1 Chꞌín Jesús mé kjuanjon nkehe kjóne noó mil chojni \r (Mt. 15.32-39) \p \v 1 A̱ ntá ijnko ya̱on nchónhya chojni kꞌuíxikóchjina ínaá. A̱ ntá chóntahya sín nkehe sine sín. Na ntá chꞌín Jesús mé kꞌuíye̱he̱ chꞌán tí sín kꞌuájiko chꞌán, a̱ ntá ntáchro chꞌán kíxin: \p \v 2 ―Imá ti̱konóa̱ha̱ kaín tí sín i kíxin ó ní ya̱on tjéki̱an sín ntihi ntá chóntahya sín nkehe sine sín. \v 3 Ntá chrókuétua̱nhya sín sáchrókjui sín nto̱e sín tí na̱xa̱ nehya sín kíxin nti̱a ó chrókótie̱nxin sín kíxin iso sín la imá kjín tsíkji̱xi̱n sín ―ichro chꞌín Jesús. \p \v 4 Na ntá kjuáte̱he tí sín kꞌuájiko chꞌán ntáchro sín kíxin: \p ―¿Nkexrí chrókónoxín nchónhya nio̱tja̱ chrókjóne kaín tí sín a kíxin kohya nchia tí tjejóni? ―ichro sín. \p \v 5 Na ntá ntáchro chꞌín Jesús kíxin: \p ―¿Nkekja̱ín nio̱tja̱ chontará jahará? ―ichro chꞌán. \p Ntá jehe sín kjuáte̱he sín ntáchro sín kíxin: \p ―Yato nio̱tja̱ chóntani ―ichro sín. \p \v 6 Na ntá chꞌín Jesús kꞌue̱tue̱nhen chꞌán kaín xín sín kíxin tsꞌixitja̱xi̱n sín nonte. Ntá kuákja chꞌán tí yato nio̱tja̱ ntá kjuanchehe chꞌán kjuasáyé Dios ntá kóchrítꞌo̱ chꞌán tí nio̱tja̱ a. Ntá chjéhe chꞌán tí sín kꞌuájiko chꞌán kíxin jehe sín tsꞌóxíka̱ye̱he sín tsakja kaín xín tí sín siín a. \v 7 Na ko iso koche ntsíntsí chónta sín. Ntá chꞌín Jesús kjuanchia chꞌán kjuasáya ntá kꞌue̱to̱an chꞌán tsꞌóxíka̱ye̱he sín kja̱xin. \v 8 Na mé kaín xín sín kjóne sín na kókje̱he sín. Ntá chrꞌéxi̱n na̱xa̱ kjuínchekaon sín yato ntaxra tí to̱tꞌo̱ tí nkehe tsíxehe̱. \v 9 Na mé chjina noó mil chojni kjóne sín. Ntá chꞌín Jesús mé nixje̱he̱ chꞌán sín sákjuí sín \v 10 ntá tuénxín jehe chꞌán la ko tí sín kꞌuájiko chꞌán na mé kꞌui̱tꞌótjen sín tí ntabárco̱ a sákjuí sín nó tí nonte Dalmanuta. \s1 Tí sín fariseo tjanchia sín ijnko kjuaxroan jié \r (Mt. 16.1-4; Lc. 12.54-56) \p \v 11 Na ntá kui iso sín fariseo kjuankíxin sín tjo sín tí chꞌín Jesús kjuanchehe sín chꞌán kíxin chrókjua̱ko̱xi̱n chꞌán ijnko kjuaxroan jié kuènte nkaya nka̱jní kíxin tjinkaon sín chrókjua̱cha̱xi̱n sín chꞌán. \v 12 A̱ ntá chꞌín Jesús na mé kꞌuáváxin chꞌán ikjín kja̱nxi̱n a̱sén chꞌán ntá ntáchro chꞌán kíxin: \p ―¿Nkekuènté kíxin tí chojni i na mé tjanchia sín ijnko kjuaxroan jié? Ijie la ninkehó kjuaxroan tsjáko̱xi̱nhya ―ichro chꞌán. \p \v 13 Na ntá kuíto̱he chꞌán tí sín a, ntá xíkꞌi̱tꞌótjen chꞌán tí ntabárco̱ ntá sákjuí chꞌán í jnko tóhe nta̱yaon ínaá. \s1 Tí xro̱a̱n nchekꞌánkí tí nio̱tjé tí sín fariseo \r (Mt. 16.5-12) \p \v 14 Ntá kꞌuitjáyenhen sín tsíkjikohya sín nkehe sine sín. Jehó jnkoko̱á nio̱tja̱ chónta sín nkaxenhen tí ntabárco̱ a. \v 15 Ntá chꞌín Jesús kꞌue̱tue̱nhen chꞌán tí jehe sín kíxin: \p ―Chrókóxakonhanrá kíxin tí xro̱a̱n nchekꞌánkí nio̱tjé tí sín fariseo la ko nio̱tjé tí chꞌín Herodes a ―ichro chꞌán. \p \v 16 Ntá tí sín xriko chꞌán mé kjo sín kíchó sín kíxin: \p ―Mé xi̱kaha ichro chꞌán kíxin tsíkjikohyani nio̱tja̱. \p \v 17 Ntá kónohe chꞌín Jesús kíxin nkehe tí kjo sín kíchó sín ntá ntáchro chꞌán kíxin: \p ―¿Nkekuènté tjórá kíxin chontahyará nio̱tja̱? ¿Á na̱xa̱ tiénxinhyará la ko na̱xa̱ noahyará? ¿Á kénhya a̱sánrá tinkachónkirá Dios? \v 18 ¿Á tꞌikonxinhyará ikonrá la ko á tiénxinhyará tátsjinrá? ¿Á xráxinkákonhyará? \v 19 Tió kóchrítꞌva̱ tí nꞌó nio̱tja̱ kjóne inꞌó mil chojni na ¿nkekja̱ín ntaxra tí to̱tꞌo̱ nio̱tja̱ na̱xa̱ kjuenájinrá? ―ichro chꞌán. \p Ntá jehe sín kjuáte̱he sín ntáchro sín kíxin: \p ―Teyó ntaxra tí nkehe kjuenájinni ―ichro sín. \p \v 20 Xíntáchro chꞌín Jesús ínaá kíxin: \p ―Na ko tí kóchrítꞌva̱ tí yato nio̱tja̱ kjóne noó mil chojni na ¿nkekja̱ín ntaxra tí to̱tꞌo̱ nio̱tja̱ kjuenájinrá? ―ichro chꞌín Jesús. \p Ntá ntáchro sín kíxin: \p ―Yato ntaxra ―ichro sín. \p \v 21 Ntá chꞌín Jesús ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Kjónté xi̱kaha la, ¿á na̱xa̱ tiénxinhyará? ―ichro chꞌán. \s1 Chꞌín Jesús mé kjuínchekito̱he jína ijnko chꞌín tꞌikonhya tí chjasin Betsaida \p \v 22 A̱ ntá chrꞌéxi̱n kjuíji sín chjasin Betsaida, a̱ ntá ikui iso sín kui̱ka̱o ijnko chꞌín tꞌikonhya. Ntá chrónóe̱he̱ sín tí chꞌín Jesús kíxin chrókjuinchekito̱he chꞌán jína tí chꞌín a. \v 23 Ntá chꞌín Jesús mé itsé chꞌán tja tí chꞌín tꞌikonhya a ntá kꞌuaxrjentako chꞌán ikon tí chjasin a. Na ntá kui̱ki̱tehe chꞌán nta̱té chꞌán ikon tí chꞌín tꞌikonhya a la ko kjuakꞌetja tja chꞌán ntá kjuanchankíhi chꞌán kíxin: \p ―¿Á ó tꞌikuan ntsí? ―ichro chꞌán. \p \v 24 Ntá ntáchro tí chꞌín tꞌikonhya kíxin: \p ―Tꞌikonni chojni, kjánchó éxí nta tsjehe itji ―ichro chꞌán. \p \v 25 Ntá chꞌín Jesús mé xíkjakꞌetja tja chꞌán ínaá tí kon tí chꞌín tꞌikonhya a. A̱ ntá tí chꞌín kꞌuíkonhya kuíto̱he chꞌán jína la jína tꞌikon chꞌán kaín nkehe. \v 26 Na ntá chꞌín Jesús mé kꞌue̱tue̱nhen chꞌán tí chꞌín kꞌuékꞌikonhya kíxin sátsji chꞌán nto̱e chꞌán ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Chrókꞌuíxe̱nhya chjasin la ko ninkexró chróchenkahya ntiha ―ichro chꞌán. \s1 Chꞌín Pedro chrónka chꞌán kíxin chꞌín Jesús mé tí nkexro Cristo \r (Mt. 16.13-20; Lc. 9.18-21) \p \v 27 A̱ ntá tí chꞌín Jesús la ko tí sín kꞌuájiko chꞌán sákjuí sín tí chjasin ntsí chjino Cesarea de Filipo. A̱ ntá tí nti̱a mé kjuanchankíhi chꞌín Jesús tí sín kꞌuájiko chꞌán kíxin: \p ―¿Nkehe ntáchro chojni kíxin nkexro tí janhan? ―ichro chꞌán. \p \v 28 Ntá ntáchro sín kíxin: \p ―Iso sín mé ntáchro sín kíxin jaha mé chꞌín Juan Bautista, ichro sín. A̱ ntá í so sín na mé ntáchro sín kíxin jaha mé chꞌín Elías, ichro sín. A̱ ntá í so sín mé ntáchro sín kíxin jaha mé ijnko tí sín tsíchrónka itén Dios ósé ―ichro sín. \p \v 29 Ntá kjuanchankíhi chꞌán sín ínaá kíxin: \p ―¿A̱ ntá jahará nkechrorá kíxin nkexro tí janhan? ―ichro chꞌán. \p Ntá kjuáte̱he chꞌín Pedro ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Jaha mé tí Cristo, ichroni ―mé chro chꞌán. \p \v 30 Ntá kꞌue̱to̱an chꞌín Jesús kíxin tsochenkahya sín ninkexró. \s1 Chꞌín Jesús chrónka chꞌán kíxin tsꞌen chꞌán \r (Mt. 16.21-28; Lc. 9.22-27) \p \v 31 Na ntá kjuankíxin kjuako chꞌín Jesús kíxin tí Xje̱en Dios Kꞌóna Chojni mé tꞌichjánxi̱n kíxin imá tsjasóte chꞌán la ko tsotjinkakonhya kaín tí sín táda kuènte ni̱nko la ko tí sín tꞌe̱to̱an kuènte tí sín ncha̱tꞌá la ko tí sín maestro tjako tí ley. A̱ ntá tí sín a mé tsꞌóyán sín chꞌán. Kjánchó tí níxin ya̱on na ó tsoxechón chꞌán ínaá. \v 32 Kaín tíha mé ntoá chrónka chꞌán. A̱ ntá chꞌín Pedro mé kuakitsjenta chꞌán tí chꞌín Jesús chrókjuentuéhe chꞌán. \v 33 Na ntá kuinkátjíá chꞌín Jesús komá chꞌán kaín tí sín kꞌuájiko chꞌán a. Ntá kjuentuéhe chꞌán tí chꞌín Pedro a ntáchro chꞌán kíxin: \p ―¡Sátjia ntáha, Satanás! Jaha la tjenka̱yáxinhya éxí tjenka̱yáxin Dios. Náhí. Jaha tjenka̱yáxian éxí tjenka̱yáxin chojni ó ―ichro chꞌán. \p \v 34 Ntá chꞌín Jesús mé kꞌuíye̱he̱ chꞌán tí sín kꞌuájiko chꞌán la ko tí sín tsíkóchjina a. Ntá ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Tí jnkojínrá tjinkáonrá tsochréhérá tí janhan na tꞌichjánxi̱n tsi̱to̱hérá kaín tí nkehe tjaké a̱sanrá na ntá tsamárá tí ntacruz kuèntárá, a̱ ntá tsochréhérá tí janhan. \v 35 A̱ ntá tí nkexro tjinkaon jehó sinchekaá a̱sén mé tsꞌitjáyan. A̱ ntá tí nkexro sinchekꞌitjáyanxín a̱sén kíxin tinkáchónki tí janhan la ko chrónkaxín tí tan tsjanjon kjuachón mé tsaá. \v 36 ¿A̱ ntá nkehe tso̱nhen tí chrókjuacha ijnko chojni chróchónta kaín nkehe siín chjasintajni, a̱ ntá kjuachón chrókjuinchekꞌitjáyan? \v 37 ¿Nkehe chrókjue̱nka̱ chojni kíxin chróchónta tí kjuachón? \v 38 A̱ ntá jnkojín nkexro tso̱suèhe̱ kíxin tinkáchónki tí janhan la ko tí tan kuènta̱na nkayakon tí chojni jínahya chónta jie la kja̱xin tí Xje̱en Dios Kꞌóna Chojni tso̱suèhe̱ chꞌán tsontáchro chꞌán kíxin chóxin chꞌán tí jehe sín tió tsokjan chꞌán tsi̱ka̱o chꞌán tí kjuachaxin jié kuènte Itꞌé la ko tsi̱ka̱o tí sín ángel. \c 9 \p \v 1 Na ko kja̱xin chrónka chꞌín Jesús kíxin: \p ―Chaxín ntáxrja̱n kíxin isorá tjejorá ntihi la na̱xa̱ tsꞌénhyará tsꞌikonjiará itsi tí kjuachaxin tsꞌe̱to̱an Dios ―ichro chꞌán. \s1 Chꞌín Jesús mé kꞌuíxitoxi̱n nkexrí tsjehe chꞌán \r (Mt. 17.1-13; Lc. 9.28-36) \p \v 2 Ntá kꞌuátsínka injon ya̱on ntá chꞌín Jesús mé sákjui̱ko chꞌán chꞌín Pedro la ko chꞌín Jacobo la ko chꞌín Juan sákjui̱ sín jehó sín ijnko jna̱ noi. Ntá ntiha mé xrína̱hya kꞌuíxitoxi̱n ókjé nkexrí tsjehe chꞌán kꞌuíkon tí jehe sín. \v 3 A̱ ntá iké chꞌán tsíkꞌóna imá tjáki̱ni la ko imá tjóá éxí chrinta tsjehe, a̱ ntá ntihi chjasintajni kohya ninkexró chrókjue̱n tí ka chrókuito̱he imá tjóá xi̱kaha. \v 4 Na ntá titàya̱ kꞌuíkuèn sín ntiha itjen tí chꞌín Elías la ko tí chꞌín Moisés tjejótjo sín tí chꞌín Jesús. \v 5 A ntá chꞌín Pedro mé ntáche chꞌán tí chꞌín Jesús kíxin: \p ―Maestro, jína kíxin tjejóni ntihi. Chrókjuichꞌénani iní nchia la mé ijnko kuèntá la ko ijnko kuènte chꞌín Moisés la ko ijnko kuènte chꞌín Elías. \p \v 6 Mé xi̱kaha ichro chꞌán kíxin kaín sín la imá chrakon sín la tí chꞌín Pedro la mé í noehya chꞌán nkehe tsixro chꞌán. \v 7 Na ntá xrína̱hya ikui ijnko tjui̱ kjuákꞌetja chrítaón kaín xín tí tjejó sín. Na ntá chríkjan tí tjui̱ kuínhin sín itén ijnko nkexro nixja na mé ntáchro kíxin: \p ―Tí nkexro i mé xja̱nna. Imá tjua̱ha̱ chꞌán. Chrókuinhínrá tí nkehe tjako chꞌán. \p \v 8 Na ntá tió tsjehe sín nkuíxín tí tjejó sín la í kohya tí iyó sín a. Jehó tí chꞌín Jesús tjejóko sín. \p \v 9 A̱ ntá tí ó kꞌuínkaji̱nxi̱n sín tí jna̱ ntá kꞌue̱to̱an chꞌín Jesús kíxin tsochenkahya sín ninkexró tí nkehe kꞌuíkon sín hasta tsoxechónjian tí Xje̱en Dios Kꞌóna Chojni. \v 10 Ntá ninkexró chenkahya sín tí nkehe kꞌuíkon sín. Na ntá jehó sín mé tjejótjo sín kíxin nkehe tꞌaxrjexín tí nkehe chrónka chꞌán kíxin tsoxechón chꞌán ínaá. \v 11 Na ntá kjuanchankíhi sín tí chꞌín Jesús ntáchro sín kíxin: \p ―¿Nkekuènte kíxin ntáchro tí sín tjako tí ley kíxin sa̱oxín itsi tí chꞌín Elías la ntá chrꞌéxi̱n itsi tí nkexro tsaáxinni? ―ichro sín. \p \v 12 Ntá ntáchro chꞌín Jesús kíxin: \p ―Chaxín sa̱oxín itsi chꞌín Elías la ntá tsjasiyóxin chꞌán kaín xín nkehe. ¿A̱ ntá nkehe ntáchro xroon itén Dios kíxin nkehe tso̱nhen tí Xje̱en Dios Kꞌóna Chojni? Na mé ntáchro kíxin tꞌichjánxi̱n tsjasóte la ko tsotjinkakonhya sín. \v 13 Kjánchó ó xrja̱nka kíxin chaxín ó tsíki chꞌín Elías, ntá kjuínchekjasóte sín chꞌán éxí kóxrjínhi̱n sín éxí nixja tí xroon itén Dios kíxin xi̱kaha tso̱nhen ―mé xi̱kaha chrónka chꞌín Jesús. \s1 Chꞌín Jesús mé kjuínchekito̱he jína ijnko xjan chónta ijnko ncha̱kuen tí jínahya \r (Mt. 17.14-21; Lc. 9.37-43) \p \v 14 A̱ ntá tió ikjan sín tí kuíto̱he tí í so sín kꞌuájiko chꞌán ntá kꞌuíkon sín kíxin nchónhya chojni tsíkꞌa̱ntatjen tí jehe sín. Kja̱xin ntaha siín tí sín tjako tí ley ikjo tí jehe sín. \v 15 A̱ ntá tuénxín tió kꞌuíkon sín tí chꞌín Jesús na ntá kaín sín kóchéhe̱ sín tinká sín sákjuíchréhe̱ sín chꞌán, tsonixje̱he̱ sín chꞌán. \v 16 Ntá chꞌín Jesús kjuanchankíhi chꞌán sín ntáchro chꞌán kíxin: \p ―¿Nkehe tí tjórá tí sín i? ―ichro chꞌán. \p \v 17 Ntá tjen ijnko chꞌán tjenkákjan sín ntiha kjuáte̱he chꞌán kíxin: \p ―Maestro, ntihi kjuíkian ijnko xja̱nna chónta ncha̱kuen tí jínahya na mé nchenixjahya xjan. \v 18 Kjónté nkerí tjen xjan la tí ncha̱kuen tí jínahya mé tjáka xjan nonte, ntá nta̱lóxrjo síti̱xi̱n irꞌva xjan na netaón xjan neno xjan na méxra̱ tji̱ehya xjan. Ntá xrja̱nóa̱ha̱ tí sín xrikoa kíxin chrókuakitsje sín tí ncha̱kuen tí jínahya a. Kjánchó kjuachahya sín ―ichro chꞌán. \p \v 19 Ntá chꞌín Jesús kjuáte̱he chꞌán ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Jahará chojni kénhya a̱sánrá tinkachónkirá Dios. ¿Xá hasta nkesá tjinkáonrá na̱xa̱ tsꞌejóni? ¿Xá hasta nkesá tsjácha tsjakꞌé tsjákohará? Xráko̱ará ntihi tí xjan méhe̱ ―ichro chꞌán. \p \v 20 Na ntá kóchjinako sín tí xjan a. Na ntá tí ncha̱kuen tí jínahya mé kꞌuíkon tí chꞌín Jesús ntá kjuínchekꞌaniáte tí xjan a kjuítsínka xjan nonte la kjaminkítaón xjan nonte la sítji nta̱lóxrjo irꞌva xjan. \v 21 Ntá chꞌín Jesús mé kjuanchankíhi tí itꞌé tí xjan a ntáchro chꞌán kíxin: \p ―¿Á ósé xi̱kaha tónhen xjan? ―ichro chꞌán. \p Ntá ntáchro tí itꞌé tí xjan kíxin: \p ―Desde na̱xa̱ xja̱nntsí xjan. \v 22 A̱ ntá jnkoya̱xón tí ncha̱kuen tí jínahya a mé tjákáte xjan xrohi la ko tjákánkí xjan ìnta̱ kíxin tjinkaon chrókꞌóyán tí xjan a. A̱ ntá jaha ¿á tsjácha tsjínki̱tsani? La ti̱konóe̱héni tsjínki̱tsani ―ichro chꞌán. \p \v 23 Ntá ntáchro chꞌín Jesús kíxin: \p ―¿Nkekuènté tjanchankìna kíxin á tsjácha? Tí tsitekávan la kaín nkehe la jína tso̱nhen, kíxin tí nkexro tsitekaon Dios la jína tso̱nhen kaín nkehe ―ichro chꞌán. \p \v 24 Ntá tuénxín itsen kjuáte̱he tí itꞌé xjan, ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Ó titekaonni. Tsjínki̱tsani kíxin a̱ntsí má tsitekaonni tí jaha ―ichro chꞌán. \p \v 25 Ntá kꞌuíkon chꞌín Jesús kíxin itsjé chojni kóchjina. Ntá nixje̱he̱ chꞌán tí ncha̱kuen tí jínahya chónta tí xjan a ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Jaha la ijnko ncha̱kuen tí jínahya nchenixjahya chojni la ko nchekíenhya chojni. Ijie la tétua̱nhan kíxin tꞌaxrjéxian tí xjan na ko tsi̱to̱hé xjan la í tsokjanhya ínaá ―ichro chꞌán. \p \v 26 Ntá tí ncha̱kuen tí jínahya a na mé kꞌóyato la ko kjuínchekꞌaniáte tí xjan a ínaá, ntá kꞌuaxrjexín ntiha. Na éxí tsíkꞌen xjan xi̱kaha tsjehe xjan. Ntá itsjé sín ntáchro sín kíxin ó tsíkjixin tsíkꞌen xjan, ichro sín. \v 27 Na ntá chꞌín Jesús mé tséhe tja tí xjan kjuínchekꞌinkatjen chꞌán xjan. \p \v 28 Ntá chꞌín Jesús la ko tí sín kꞌuájiko chꞌán kꞌuíxenhen sín ijnko nchia. Ntá jehe sín kjuanchankíhi sín chꞌán kíxin: \p ―¿Nkekuènté kíxin kjuachahyani kuakitsjeni tí ncha̱kuen tí jínahya a? ―ichro sín. \p \v 29 Ntá ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Tíhi la tꞌichjánxi̱n kíxin nchónhya tsochronóe̱hérá Tꞌaná la ko sintehyará ―ichro chꞌán. \s1 Yóxin chrónka chꞌín Jesús kíxin itsꞌen chꞌán \r (Mt. 17.22-23; Lc. 9.43-45) \p \v 30 A̱ ntá tió sákjuíxin sín ntiha ntá kꞌuátsínka sín estado Galilea. A̱ ntá chꞌín Jesús tjinkakonhya chꞌán kíxin ninkexró ntiha tso̱nohe sín \v 31 kíxin tinkákja̱ko̱he̱ chꞌán tí sín kꞌuájiko chꞌán a. Na mé chrónka chꞌán ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Tí Xje̱en Dios Kꞌóna Chojni mé tsotsé sín chꞌán la ko tsjikaán sín chꞌán na ko tsꞌóyán sín chꞌán. Kjánchó tí ya̱on níxin na ó tsoxechón chꞌán ínaá ―ichro chꞌán. \p \v 32 Ntá jehe sín mé kíenxínhya sín nkehe tí ntáchro chꞌán la chrakon sín chrókjuanchankíhi sín chꞌán nkexrí tꞌaxrjexín tíha. \s1 ¿Nkexro tí imá tjetoan? \r (Mt. 18.1-5; Lc. 9.46-48) \p \v 33 Ntá kjuíji sín chjasin Capernaum; a̱ ntá tí tjejó sín tí nchia ntiha ntá chꞌín Jesús mé kjuanchankíhi chꞌán sín ntáchro chꞌán kíxin: \p ―¿Nkehe tí tinkakjórá kíchuárá tí kuini nti̱a? ―ichro chꞌán. \p \v 34 Ntá jehe sín la táníkoá sín kíxin tí nti̱a kui sín tinkákjo kíchó sín kíxin nkexro tí imá tsꞌe̱to̱an. \v 35 Ntá chꞌín Jesús mé kjuákꞌetja̱xi̱n chꞌán ntá kꞌuíye̱he̱ chꞌán tí teyó sín kꞌuájiko chꞌán, a̱ ntá ntáche chꞌán sín kíxin: \p ―Tí jnkojínrá tjinkáonrá chrókuéto̱anrá má ntá tꞌichjánxi̱n kíxin tsjixixín tsochréhérá kaín sín, tsꞌítuanhanrá la ko tsjínki̱tsará kaín xín sín ―ichro chꞌán. \p \v 36 Ntá tséhe chꞌán tja ijnko chánjan kjuakꞌe chꞌán jnko̱siné tí tjejó tí jehe sín a, ntá kjóa chꞌán tí xjan a. Ntá ntáchro chꞌán kíxin: \p \v 37 ―Tí jnkojín nkexro chrókꞌuáyéhe̱ ijnko chánjan kíxin tinkáchónki sín tí janhan la mé xi̱kaha chrókꞌuáyéhe̱ sín tí janhan la ko kja̱xin éxí chrókꞌuáyéhe̱ sín tí nkexro ichrꞌánna ―ichro chꞌán. \s1 Tí nkexro nínkakuenhyani tí jeheni la tjinki̱tsa tí jeheni \r (Lc. 9.49-50; Mt. 10.42) \p \v 38 A̱ ntá chꞌín Juan mé ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Maestro, kꞌuíkonni ijnko chojni na mé kjuachaxin ihni̱á mé takitsjexín chꞌán ncha̱kuen tí jínahya chónta chojni. Ntá kꞌue̱tue̱nhenni chꞌán kíxin xi̱kahya chrókjuichꞌe chꞌán kíxin xrikohyani chꞌán ―ichro chꞌán. \p \v 39 Ntá ntáchro chꞌín Jesús kíxin: \p ―Nté ti̱to̱hé chꞌán kíxin ninkexró tjasixín kjuaxroan kjuachaxin ni̱na la tuénxín chrókjuacha chrókꞌuántaxìna sín. \v 40 Tí nkexro ninkakuenhyani la mé tjinki̱tsa tí jeheni. \v 41 A̱ ntá jnkojín nkexro tsotjáhará kjónté ijnko vaso ìnta̱ tsjanjonxín sín ni̱na kíxin jahará la tinkachónkirá Cristo, ntáxrja̱n kíxin chaxín tsꞌáyéhe̱ sín nkehe. \s1 Tí chojni tjasin jie̱ mé tsjasóte sín \r (Mt. 18.6-9; Lc. 17.1-2) \p \v 42 ’A̱ ntá jnkojín nkexro chrókjuachroe ijnko xjan kíxin chrókjuasin xjan jie̱ tió tinkáchónki xjan tí janhan la íchá jína chrókjuincheteyá sín chꞌán ijnko xro̱ jié tsíkꞌóna xro̱chre̱ la chrókjuikákánkí sín chꞌán nta̱yaon. \v 43 A̱ ntá tí itjá tjásixián jie̱ na mé íchá chrókójína chrókochrínjian kíxin kjónté jnkoko̱á tjá mé tsochontaxián kjuachón. A̱ ntá tí yóí tjá la tíha mé sáchrókjuíxian tí siín xrohi xitjahya tsꞌanka, \v 44 tí siín kosi̱nto̱ tꞌenhya la ko síche xrohi tsꞌankahya. \v 45 A ntá kja̱xin tí to̱tá tjásixián jie̱ na íchá jína chrókochrínjian kíxin kjónté jnkoko̱á to̱tá mé tsochontaxián kjuachón. A̱ ntá tí yóí to̱tá la tíha sáchrókjuíxian tí siín xrohi xitjahya tsꞌanka, \v 46 tí siín kosi̱nto̱ tꞌenhya la ko síche xrohi tsꞌankahya. \v 47 A̱ ntá tí ikuan tjásixián jie̱ na íchá jína chrókuakitsjenkiá tí kuan a kíxin kjónté jnkoko̱á kuan mé sáchrókjuia tí tjen Dios tꞌe̱to̱an. A̱ ntá tí yóí kuan la tíha mé sáchrókjuíxian tí síche xrohi \v 48 tí siín kosi̱nto̱ tꞌenhya la ko siín xrohi tsꞌankahya. \p \v 49 ’A̱ ntá kaín nkexro tꞌichjánxi̱n tsjasóte. A̱ ntá kaín nkehe tsꞌáyéhe̱ Dios chónta xíjnta. \v 50 Tí xíjnta la jína. A̱ ntá tí chrókꞌuankehe tí jní la ntá xitjahya chrókójní ínaá. Jahará mé chrókóyóha̱rá éxí xíjnta kíxin kjuaxróxin chrókꞌuejokoárá kíchuárá ―ichro chꞌán. \c 10 \s1 Tjako chꞌín Jesús kíxin chrókjuáke̱hya kíchó sín \r (Mt. 19.1-12; Lc. 16.18) \p \v 1 Na ntá chꞌín Jesús mé kꞌuaxrjexín chꞌán chjasin Capernaum sákjuí chꞌán nó estado Judea la ko nó tóhe nta̱río Jordán. Ntá nchónhya chojni kójnkotsé sín tí tjen chꞌán ntiha. Ntá kjua̱ko̱he̱ chꞌán tí jehe sín kíxin xi̱kaha kuènhen chꞌán. \v 2 Ntá iso sín fariseo mé kóchjinehe sín chꞌán kjuanchankíhi sín chꞌán nkehe, chrókjua̱cha̱xi̱n sín chꞌán. Ntáchro sín kíxin: \p ―¿Á siín kjuachaxin tsjáke̱he̱ chojni ntoa ichjién? ―ichro sín. \p \v 3 Ntá kjuáte̱he chꞌán ntáchro chꞌán kíxin: \p ―¿Nkehe tí kꞌue̱tua̱nhanrá tí chꞌín Moisés? ―ichro chꞌán. \p \v 4 Ntá ntáchro sín kíxin: \p ―Chꞌín Moisés kjuanjon chꞌán kjuachaxin kíxin tsꞌóna ijnko xroon tsakja tí ichjién kíxin tsꞌitjíexín kíchó sín ―ichro sín. \p \v 5 Ntá chꞌín Jesús ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Ntá jahará icha a̱sánrá títekákonhyará ntá kꞌue̱to̱an chꞌán tsꞌóna tí xroon a. \v 6 Kjánchó tí xrankíxixín tió kjuíchꞌéna Dios kaín xín nkehe la kjuíchꞌéna chꞌán ijnko chojni ntoa la ko ijnko chojni chjin.\f + \fr 10:6 \ft Génesis 1.27; 5.2\f* \v 7 Méxra̱ tí chojni ntoa tsíto̱he chꞌán tí itꞌé chꞌán la ko ìné chꞌán kíxin tsakja chꞌán ichjién chꞌán \v 8 ntá yóí sín tsꞌóna sín éxí jnkoko̱á chojni. Méxra̱ jehya yaá chojni. Náhí, jnkoko̱á.\f + \fr 10:8 \ft Génesis 2.24\f* \v 9 Na mé xi̱kaha tí kjuachaxin kuènte Dios kójnkojiéxin sín ntá jehe sín chrókꞌuitjíehya kíchó sín ―ichro chꞌán. \p \v 10 A̱ ntá tjejó sín nchia ntá tí sín kꞌuájiko chꞌán a mé kjuanchankíhi sín chꞌán ínaá kíxin á xitjahya tsꞌitjíhi kíchó sín. \v 11 Na ntá ntáchro chꞌín Jesús kíxin: \p ―Tí jnkojín nkexro tsjáke̱he̱ ichjién ntá tsakja chꞌán í jnko chjin na mé xi̱kaha tsja̱che̱he̱ chꞌán tí tjan tsíkóte̱he chꞌán sa̱oxín. \v 12 La ko kja̱xin tí chojni chjin tsíkjáke̱he̱ xìi tsakja tjan í jnko chojni ntoa na mé xi̱kaha kja̱xin tjan tjasin tjan jie̱ ―ichro chꞌán. \s1 Chꞌín Jesús kjuíncheyaon chꞌán xjan \r (Mt. 19.13-15; Lc. 18.15-17) \p \v 13 Ntá kjui̱ka̱o sín xjan kíxin tjinkaon sín tsjakꞌetja tja chꞌín Jesús tí xjan a. Ntá tí sín kꞌuájiko chꞌán mé kóninkakonhen sín tí sin kjui̱ka̱o xjan. \v 14 Ntá kꞌuíkon chꞌín Jesús ntá kónínkaon chꞌán ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Nté ti̱to̱hérá tí xjan tsoxrakoa tí tjén janhan la tꞌinkakuènhyará xjan kíxin tí sín kuènte kjuachaxin kuènte Dios la mé tóyóhe̱ éxí tí xjan a. \v 15 Ntá chaxín ntáxrja̱n kíxin tí nkexro tsꞌónahya éxí ijnko chánjan xitjaha tsꞌejó sín tí tsꞌe̱to̱an Dios tí kjuachaxin kuènte chꞌán ―ichro chꞌán. \p \v 16 Ntá kjóa chꞌán tí xjan a kjuakꞌetja tja chꞌán xjan la kjuíncheyaon chꞌán. \s1 Ijnko chꞌín ntasoá rico nixje̱he̱ chꞌán tí chꞌín Jesús \r (Mt. 19.16-30; Lc. 18.18-30) \p \v 17 A̱ ntá tió sákjuí chꞌín Jesús ínaá ntá xrakoa ijnko chꞌín tinká chꞌán kjuákꞌexín tochꞌin chꞌán nkayakon tí chꞌín Jesús kjuanchankí chꞌán kíxin: \p ―Jaha, maestro jína. ¿Nkexrí chrókjuichꞌeni kíxin chrókꞌuitjani kjuachón jnkochríxín? ―ichro chꞌán. \p \v 18 Ntá ntáche chꞌín Jesús tí jehe chꞌán kíxin: \p ―¿Nkekuènté ntáchrua kíxin jína tí janhan? Jehó jnkoko̱á nkexro mé jína la tíha mé Dios. \v 19 Ntá jaha ó noha kíxin nkexrí kꞌue̱to̱an Dios kíxin: “Chrókjuacheéhya kíchuá la chrókꞌoyánhya chojni la chrókue̱ehya la chrókjóntahya kíchuá la chrókjui̱chꞌiahya la ko chróchontehé kjuasáya itꞌá la ko ìná”\f + \fr 10:19 \ft Éxodo 20.12-16; Deuteronomío 5.16-20\f* ―ichro chꞌán. \p \v 20 A̱ ntá jehe chꞌán kjuáte̱he chꞌán ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Maestro, kaín tíha kjuínchexiteyáni desde ntasoáni ―ichro chꞌán. \p \v 21 Ntá chꞌín Jesús mé komá chꞌán la ko tjuèhe chꞌán tí chꞌín a. Ntá ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Na̱xa̱ tꞌitjáyan jnkoko̱á nkehe chrókjui̱chꞌe. Sátjia nchekjia kaín tí nkehe chonta. A̱ ntá tí chichaon si̱nchekjixián tí nkehe chonta la mé ncheki̱to̱nhén tí chojni nòa, a̱ ntá tí nkehe tjete tsochonta nkaya nka̱jní. A̱ ntá tió tsjixin tsjánjuan kaín ntá tsjihá tamá tí ntacruz kuènta la chréhé tí janhan ―ichro chꞌán. \p \v 22 Ntá tió kuínhin chꞌán xi̱kaha ntá kꞌuává chꞌán sákjuí chꞌán, kíxin imá tsjé nkehe chónta chꞌán. \p \v 23 Ntá chꞌín Jesús komá chꞌán tí sín siín ntiha ntáche chꞌán tí sín siín kꞌuájiko chꞌán kíxin: \p ―Imá xra̱ ijnko chojni chónta imá tsjé nkehe tsꞌixenhen sín tí tjen Dios tꞌe̱to̱an ―ichro chꞌán. \p \v 24 Ntá tóxakonhen tí sín kꞌuájiko chꞌán kíxin xi̱kaha ntáchro chꞌán. Ntá chrónka chꞌán ínaá kíxin: \p ―Tí sín tjekonhen tí nkehe chónta sín na imá xra̱ tsꞌixenhen sín tí tjen Dios tꞌe̱to̱an. \v 25 A̱ntsí xra̱hya chrókꞌuátsínka ijnko kocamello ijnko tja̱rꞌin ntachica tjexrja. A̱ ntá a̱ntsí má xra̱ ijnko chꞌín chónta itsjé nkehe chrókꞌuixenhen chꞌán tí tjen Dios tꞌe̱to̱an ―ichro chꞌán. \p \v 26 Ntá jehe sín kuínhin sín xi̱kaha ntá imá chrakon sín. Ntá tjanchankíhi kíchó sín kíxin: \p ―Tí xi̱kaha la, ¿xá nkexro chrókjuacha chrókuaá? ―ichro sín. \p \v 27 Ntá komá chꞌín Jesús tí jehe sín ntáchro chꞌán kíxin: \p ―A̱ ntá chojni ó tsjachahya sichꞌe tíha, a̱ ntá Dios jína sichꞌe kaín nkehe, kixin Dios la kohya nkehe tsjachahya sichꞌe ―ichro chꞌán. \p \v 28 Ntá chꞌín Pedro ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Ìnchéni, kaín ni mé kuíto̱heni kaín nkehe chóntani ntá chréhe̱ni tí jaha ―ichro chꞌán. \p \v 29 Ntá kjuáte̱he chꞌín Jesús ntáchro chꞌín kíxin: \p ―Chaxín ntáxrja̱n kíxin jnkojín nkexro tsíto̱he nto̱e sín la o̱ tí kíchó ntoa o̱ tí kíchó chjin la o̱ itꞌé o̱ ìné sín o̱ ichjién sín o̱ xje̱en sín o̱ no̱nte̱e kíxin tinkáchónki sín tí janhan la ko tjinkaon sín chrókjuako sín tí tan tsjanjon kjuachón \v 30 na mé ntihi chjasintajni tsochónta sín ciento veces nchónhya nto̱e sín la ko éxí kíchó sín la ko éxí ìné sín la ko éxí xje̱en sín tsꞌikon sín itsjé chojni kjé la ko éxí no̱nte̱e sín xi̱kaha tsꞌikon sín itsjé nonte. Kjónté tsjasóte sín ntihi chjasintajni ntá chrꞌéxi̱n tsochónta sín tí kjuachón jnkochríxín. \v 31 A̱ ntá itsjé tí sín tꞌe̱to̱an ijie mé tsjixixín tsochréhe̱ sín. A̱ ntá itsjé tí sín tꞌítuenhen ijie, na mé tí sín a mé tsꞌe̱to̱an sín tí ntiha. \s1 Níxin chronka chꞌín Jesús kíxin itsꞌen chꞌán \r (Mt. 20.17-19; Lc. 18.31-34) \p \v 32 Ntá tjejótji sín chrìin sín tí nti̱a sátsji̱ chjasin Jerusalén. Ntá chꞌín Jesús mé tjetaón chꞌán nti̱a ntá tí sín kꞌuájiko chꞌán mé tóxakonhen sín chrakon sín chréhe̱ sín. Ntá kꞌuíye̱he̱ chꞌán jehó tí teyó sín ínaá ntá kjuankíxin chꞌán chénka chꞌán sín nkexrí tí nkehe tso̱nhen chꞌán. \v 33 Ntá ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Ijie sátsji̱ni Jerusalén. Na ntá tí Xje̱en Dios Kꞌóna Chojni mé tsotsé sín chꞌán tsjikénhen sín tí sín ncha̱tꞌá tꞌe̱to̱an la ko tí sín tjako tí ley. Ntá tsꞌe̱to̱an sín kíxin itsꞌen chꞌán. Ntá sinchekꞌáyéhe̱ sín chꞌán tí sín jehya judío. \v 34 Ntá jehe sín la tsjanoá sín tí jehe chꞌán la ko nta̱té sín tsi̱ki̱te sín chꞌán la ko tsjate sín chꞌán ntá tsꞌóyán sín chꞌán. Kjánchó tí ya̱on níxin mé tsoxechón chꞌán ínaá ―mé xi̱kaha ichro chꞌín Jesús. \s1 Chꞌín Jacobo la ko chꞌín Juan tjanchia sín nkehe \r (Mt. 20.20-28) \p \v 35 A̱ ntá tí chꞌín Jacobo la ko chꞌín Juan mé xje̱en chꞌín Zebedeo mé kóchjinehe sín tí chꞌín Jesús ntá ntáchro sín kíxin: \p ―Maestro, tjanchahani ijnko xra̱ ―ichro sín. \p \v 36 Ntá kjuanchankí chꞌín Jesús ntáchro chꞌán kíxin: \p ―¿Nkehe tí xra̱ tjinkáonrá chrókjui̱tꞌahará? ―ichro chꞌán. \p \v 37 Ntá ntáchro sín kíxin: \p ―Tió tséto̱anxián tí kjua̱cha̱xián jié na tjinkaonni kíxin ijnkoni chrókjuakꞌeni itjá chjina a̱ í jnkoni chrókjuakꞌeni itjá kjon ―ichro sín. \p \v 38 Ntá ntáche chꞌín Jesús tí jehe sín kíxin: \p ―Jahará la noahyará nkehe tí tjanchanará. ¿Á chrókjuachará chrókꞌuirá tí nkehe itsjá itsꞌia janhan la ko á chrókjuachará chrókuikiterá éxí tsikite janhan? ―ichro chꞌán. \p \v 39 Ntá jehe sín kjuáte̱he sín ntáchro sín kíxin: \p ―Kja̱ tsjachani ―ichro sín. \p Ntá ntáche chꞌín Jesús tí jehe sín kíxin: \p ―Chaxín itsꞌirá éxí tí nkehe tsjá itsꞌia la ko tsikiterá éxí tsikite janhan. \v 40 Kjánchó janhan xitjahya tsjánjuan kjuachaxin kíxin ijnkorá chrókjuakꞌerá tjaná chjina la í jnkorá chrókjuakꞌerá tjaná kjon kíxin janhan na tónahya tocar tsjánjuan tíha kíxin tí sín a la xráxín ó tsíkónoxín ―ichro chꞌán. \p \v 41 A̱ ntá tió kuínhin tí ite sín xi̱kaha tsíntáchro tí sín a ntá kjuankíxin kónínkakonhen sín tí chꞌín Jacobo la ko tí chꞌín Juan. \v 42 Ntá kꞌuíye̱he̱ chꞌín Jesús kaín tí jehe sín ntá ntáche chꞌán sín kíxin: \p ―Ó nohará kíxin tí sín tꞌe̱to̱an chjasintajni la imá tꞌe̱tue̱nhen sín kaín chojni la ko tí sín imá tjetoan mé imá nchehnkehe a̱sén sín kíxin ihyé sín tsꞌe̱to̱an sín. \v 43 Kjánchó jahará la xi̱kahya chrókjui̱chꞌerá. Náhí. Tí jnkojínrá tjinkáonrá chrókuéto̱anrá la chrókjuínki̱tsará tí í so sín. \v 44 A̱ ntá tió jnkojínrá a̱ntsí chrókuéto̱anrá mé tꞌichjánxi̱n senó chrókjuáko̱xi̱nrá chrókjui̱chꞌeherá kíchuárá xra̱. \v 45 Kíxin tí Xje̱en Dios Kꞌóna Chojni mé kuihya chꞌán kíxin chojni chrókjuichꞌehe chꞌán xra̱. Náhí. Ikui chꞌán kíxin sichꞌehe chꞌán sín xra̱ la ko tsꞌenyákonhe̱n nchónhya chojni kíxin tsaáxin sín chꞌán ―ichro chꞌán. \s1 Chꞌín Bartimeo kꞌuékꞌikonhya chꞌán ntá chꞌín Jesús kjuínchekito̱he chꞌán jína \r (Mt. 20.29-34; Lc. 18.35-43) \p \v 46 Ntá kjuíji sín chjasin Jericó. Ntá chꞌín Jesús la ko tí sín kꞌuájiko chꞌán la ko nchónhya chojni kꞌuaxrjexín sín tí chjasin ntiha. Ntá ntiha tjen ijnko chꞌín tꞌikonhya mé itꞌin chꞌán Bartimeo ntá itꞌé chꞌán mé itꞌin Timeo. Tjetja̱xi̱n chꞌán chrínta nti̱a tjanchakꞌá chꞌán. \v 47 Ntá kuínhin tí chꞌín tꞌikonhya kíxin ó kuichjina chꞌín Jesús, mé tí nkexro kjui̱xi̱n chjasin Nazaret, ntá tí chꞌín tꞌikonhya kjuankíxin tꞌèya chꞌán ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Jaha Jesús, tsíkꞌaxrjeníxian chꞌín David ti̱konóe̱héni ―ichro chꞌán. \p \v 48 Ntá nchónhya sín kꞌue̱tue̱nhen sín chꞌán kíxin tso̱tání chꞌán. Ntá íchá a̱ntsí má tsen tꞌèya chꞌán ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Jaha, tsíkꞌaxrjeníxian chꞌín David ti̱konóe̱héni ―ichro chꞌán. \p \v 49 Ntá ntahó kjuákꞌe chꞌín Jesús. Ntá kꞌue̱to̱an chꞌán kíxin: \p ―Tꞌi̱ye̱hérá tí chꞌín a ―ichro chꞌán. \p Ntá kꞌuíye̱he̱ sín tí chꞌín tꞌikonhya ntá chénka sín chꞌán kíxin: \p ―Tócháha la tꞌinkatjen kíxin tjetꞌiya̱ha chꞌán. ―ichro sín. \p \v 50 Ntá kjua̱kꞌe̱ chꞌán tí ka titsáte chꞌán ntá chrika kꞌuínkatjen chꞌán kóchjinehe chꞌán tí tjen chꞌín Jesús. \v 51 Ntá chꞌín Jesús kjuanchankíhi chꞌán tí chꞌín a kíxin: \p ―¿Xá nkehe tjinkávan chrókjui̱tꞌahá? ―ichro chꞌán. \p Ntá kjuáte̱he tí chꞌín tꞌikonhya ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Maestro, tjinkaonni kíxin chrókꞌuikonni ―ichro chꞌán. \p \v 52 Ntá ntáche chꞌín Jesús tí chꞌín a kíxin: \p ―Ijie la jína sátsjia. Ó kuíto̱ha jína kíxin kuítekávan tí janhan ―ichro chꞌán. \p Ntá tuénxín tí chꞌín tꞌikonhya la ó kꞌuíkon chꞌán ntá chréhe̱ chꞌán tí chꞌín Jesús. \c 11 \s1 Ntá chꞌín Jesús kꞌuíxenhen chꞌán chjasin Jerusalén \r (Mt. 21.1-11; Lc. 19.28-40; Jn. 12.12-19) \p \v 1 Ntá tió kjuíji chjina sín chjasin Jerusalén chjinaxón tí chjasin Betfagé la ko chjasin Betania chokꞌèxin tí jna̱ Olivo ntá kꞌue̱tue̱nhen chꞌín Jesús iyó tí sín kꞌuájiko chꞌán, \v 2 ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Sátjirá tí chjasin ntsí chokꞌèxin ntiha. Ntá ikon chjasin tsꞌikonrá kíxin ntaha tjechroé ijnko kolócho na̱xa̱ ninkexró tjitákꞌáhya va. Ntá tjasínta̱nke̱hérá va ntá tsjíkoanará va ntihi. \v 3 A̱ ntá tí jnkojín chojni tsjanchankíhará sín kíxin nkekuènté xi̱kaha chꞌerá ntá tsontáchrorá kíxin: “Tí Maestro mé tꞌichjánxi̱nhin va ntá tió tsoxéhe̱ va la tsjikaáni va”, ichrorá ―ichro chꞌán. \p \v 4 Ntá jehe sín mé sákjuí sín kꞌuitja sín tí kolócho tjechroé va chjinaxón ntója nchia ntá kjuasinta̱nke̱he sín va. \v 5 Ntá iso tí chojni tjejó ntiha kjuanchankí sín kíxin: \p ―¿Nkekuènté xi̱kaha chꞌerá tjasínta̱nke̱hérá tí kolócho a? ―mé chro sín. \p \v 6 Ntá kjuáte̱exín sín éxí kꞌue̱to̱an chꞌín Jesús. Ntá kjuanjon sín kjuachaxin sátsjiko sín va. \v 7 Ntá tí kolócho mé kjuikohe sín chꞌín Jesús. Na ntá iké sín kjuínchekamá sín va, ntá kjuákꞌekjen chꞌín Jesús. \v 8 Ntá itsjé chojni kuakitsje sín iké sín la kjuentoá sín tinkákꞌikjínxi̱n sín ka tí nti̱a tsꞌatsínkaxín chꞌán. Ntá iso sín la mé tóchrínjin sín chaon nta itsá kayoa ntá xráka̱o sín tinkátꞌitjí sín nti̱a. \p \v 9 A̱ ntá tí sín tsítaón nti̱a la ko tí sín chréhe̱ iton kjuankíxin sín itsje sín chéhe̱ sín ntáchro sín kíxin: \p ―Tsjancheheni kjuasáyé Dios. Jína tí nkexro kui̱xi̱n kjuachaxin ihni̱é Ìnchéni. \v 10 Jína tí kjua̱cha̱xién Dios itsi mé tsꞌe̱tue̱nhen tí nkexro kꞌuaxrjeníxin itꞌéni David. Ntá tsjancheheni kjuasáyé Dios tjen nkaya nka̱jní ―ichro sín. \p \v 11 Ntá kꞌuíxenhen chꞌín Jesús chjasin Jerusalén la ko kja̱xin kꞌuíxenhen chꞌán tí ni̱nko jié tsjehe chꞌán nkuíxín tí nkaxenhen. Ntá ó kóntó ntá chꞌín Jesús sákjuíko chꞌán tí teyó sín kꞌuájiko chꞌán sákjuí sín chjasin Betania. \s1 Chꞌín Jesús kónínkakonhen chꞌán ijnko nta tꞌóna to higo tsíkꞌónahya to \r (Mt. 21.18-19) \p \v 12 A̱ ntá tí kóya̱on ntá kja̱nxi̱n sín chjasin Betania ntá chꞌín Jesús mé kꞌuén chꞌán kjinta. \v 13 Ntá kꞌuíkon chꞌán kjín kíxin itjen ijnko nta tꞌóna to higo itsá kayoa. Ntá sákjuítsjehe chꞌán tí nta kíxin ákué tsahya to. Ntá kꞌuíkon chꞌán kíxin jehó ka itsa tí nta a kíxin jehya tí ya̱on tsꞌóna to. \v 14 Ntá nixje̱he̱ chꞌín Jesús tí nta tꞌóna to higo kꞌue̱tue̱nhen chꞌán tí nta kíxin: \p ―Í ninkexró sinehya tí to tsꞌóna tí jaha ínaá ―ichro chꞌán. \p A̱ ntá tí sín kꞌuájiko chꞌán mé kuínhin sín xi̱kaha. \s1 Chꞌín Jesús kjuínchetjóá chꞌán ni̱nko \r (Mt. 21.12-17; Lc. 19.45-48; Jn. 2.13-22) \p \v 15 Ntá kjuíji sín chjasin Jerusalén. Ntá kꞌuíxenhen chꞌín Jesús nkaxenhen ni̱nko a. Ntá kjuankíxin chꞌán kꞌuinkíté chꞌán tí sín nchekjixín nkehe ntiha la ko tí sín tꞌe̱na nkehe ntiha. A̱ ntá kótéka chꞌán tí mesa tjinkítóxixín sín chichaon la ko tí silla tjejókjen tí sín nchekji kontóá \v 16 la ko kjuanjonhya chꞌán kjuachaxin kíxin tsamá sín nkehe tsꞌajixenhen sín ni̱nko. \v 17 Ntá kjua̱ko̱he̱ chꞌán sín ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Ntáchro xroon itén Dios kíxin: “Tí nto̱na i mé itꞌin nchia tsonixjanaxín chojni nkuíxín nación”, a̱ ntá jahará tsíkji̱chꞌénará itjue̱é xíche̱e\f + \fr 11:17 \ft Isaías 56.7; Jeremías 7.11\f* ―ichro chꞌán. \p \v 18 Ntá tí sín ncha̱tꞌá tꞌe̱to̱an la ko tí sín maestro tjako tí ley na mé kuínhin sín tíha, ntá kjueyá sín nkexrí chrókꞌóyán sín chꞌán, kjánchó chrakon sín kíxin kóxrjínhi̱n tí chojni tí nkehe kjuako chꞌán. \v 19 Kjánchó ntá ó kóntó ntá kꞌuaxrjexín chꞌán tí chjasin a sákjuí chꞌán. \s1 Ó tsíxámá tí nta tꞌóna to higo \r (Mt. 21.20-22) \p \v 20 A̱ ntá tí nchítjen kꞌuátsínka sín tí tjen tí nta tꞌóna to higo ntá kꞌuíkon sín kíxin ó tsíxámáxin nuèe tí nta. \v 21 A̱ ntá chꞌín Pedro xráxinkaon chꞌán ntáche chꞌán tí chꞌín Jesús kíxin: \p ―Maestro, tsjehé tí nta tꞌóna to higo kónínkakonhén jna na ó tsíxámá nta ―ichro chꞌán. \p \v 22 Ntá kjuáte̱he chꞌín Jesús ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Tinkachónkirá Dios. \v 23 Chaxín ntáxrja̱n kíxin jnkojínrá chróntácherá tí jna̱ i kíxin: “Sátjíxián ntihi tjíkjia̱nkiá nta̱yaon”, a̱ ntá tí kaín a̱sánrá chrókuinkachónkirá Dios kíxin chróxiteyá tí nkehe tsontáchrorá, ntá xi̱kaha chaxín tso̱nhen. \v 24 Mé xi̱kaha ntáxrja̱n kíxin kaín tí nkehe tsjanchehérá Dios tí tsítekáonrá kíxin chaxín tsꞌayéhérá ntá xi̱kaha tso̱nhen tsoxiteyá. \v 25 A̱ ntá tió tjejonixje̱hérá Dios ntá jnkojín nkexro na̱xa̱ ninkákonhénrá, la chrókꞌuitjáyanhanrá tíha kíxin Itꞌárá tjen nkaya nka̱jní kja̱xin chrókjuinchekꞌitjáyan chꞌán tí jie̱ chontará. \v 26 A̱ ntá tí si̱nchekꞌitjáyanhyará tí iji̱é chojni ntá Itꞌárá tjen nkaya nka̱jní la kja̱xin sinchekꞌitjáyanhya chꞌán tí jie̱ chontará. \s1 Tjanchankíhi sín tí chꞌín Jesús nkehe tí kjuachaxin chónta chꞌán \r (Mt. 21.23-27; Lc. 20.1-8) \p \v 27 Ntá xíkjan sín chjasin Jerusalén ínaá. Ntá xritjakꞌe chꞌán nkaxenhen ni̱nko ntá kóchjina tí sín ncha̱tꞌá tꞌe̱to̱an la ko tí sín tjako tí ley la ko tí sín táda tꞌe̱to̱an ni̱nko \v 28 kjuanchankíhi sín chꞌán kíxin: \p ―¿Nkehe tí kjuachaxin chonta jaha kíxin xi̱kaha chꞌe? ¿Nkexro tjáha tí kjuachaxin kíxin xi̱kaha kjui̱chꞌe? ―ichro sín. \p \v 29 Ntá kjuáte̱he chꞌín Jesús ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Ntá kja̱xin janhan tsjánchánkíhárá ijnko nkehe, siná á chrókjuáte̱herá, ntá tso̱tjo̱nkará nkehe tí kjuachaxin chonta janhan kíxin xi̱kaha itꞌa̱. \v 30 ¿A̱ ntá nkexro kꞌue̱tue̱nhen chꞌín Juan kíxin tsi̱ki̱te chꞌán chojni? ¿Á Dios ní o̱ á chojni ó? A̱ ntá jie la tjáte̱herá ―ichro chꞌán. \p \v 31 Ntá kjuankíxin jehó sín tjo sín kíchó sín kíxin: \p ―Tí tsontáchroni kíxin Dios tsíkꞌe̱tue̱nhen tí chꞌín Juan ntá tsjanchankí tí chꞌín a kíxin nkekuènté kuítekakuenhyani chꞌán. \v 32 ¿Á chróntáchroni kíxin chojni ó tsíkꞌe̱tue̱nhen chꞌán? ―ichro sín. \p Kjánchó chrako̱nhe̱n sín tí chojni chjasin kíxin kaín sín kuítekaon sín kíxin chꞌín Juan mé kꞌuénixja chꞌán itén Dios. \v 33 Ntá ntáche sín tí chꞌín Jesús kíxin: \p ―Noehyani ―ichro sín. \p Ntá ntáchro chꞌín Jesús kíxin: \p ―La ko kja̱xin janhan tso̱xrja̱nka̱hya nkexro kjuanjon kjuachaxin kíxin xi̱kaha tꞌa̱ ―ichro chꞌán. \c 12 \s1 Chꞌín Jesús mé kjuíncheyóe̱xin chꞌán éxí chojni chꞌehya xra̱ jína \r (Mt. 21.33-46; Lc. 20.9-19) \p \v 1 Ntá chꞌín Jesús kjuíncheyóe̱xin chꞌán ínaá ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Itjen ijnko chꞌín kꞌue̱nka̱xin chꞌán itsjé ntanòa tꞌóna to uva no̱nte̱e chꞌán la ko kjuíchꞌéna chꞌán corral la ko kjuíchꞌéna chꞌán ijnko tòye̱ tsꞌénya sín to uva. A̱ ntá kjuíchꞌéna chꞌán ijnko tja̱tꞌo̱ noi kíxin tsꞌi̱tꞌótjen chꞌán tsokotohe̱ chꞌán. \p ’A̱ ntá kjuínchekjen chꞌán tí nonte iso chojni chꞌe xra̱. Ntá sákjuí chꞌán kjín. \v 2 Ntá tí kjuixraká tí ya̱on tsꞌóna to ntá kꞌue̱tue̱nhen chꞌán ijnko tí nkexro chꞌehe chꞌán xra̱ kíxin sátsjikjanchehe chꞌán tí sín chꞌe xra̱ jnko̱siné tí to tsakja chꞌán. \v 3 Ntá tí sín chꞌe xra̱ mé tsé sín tí chꞌín a, kjuate sín chꞌán ntá ninkehó chjéhya sín chꞌán ntá sákjuí chꞌán. \v 4 A̱ ntá tí ìnché tí nonte mé xíchrꞌán chꞌán tí í jnko nkexro chꞌehe chꞌán xra̱. Ntá kjuíji chꞌán ntiha ntá chjéhe sín chꞌán xro̱ kjuíncheníhi sín kja chꞌán la ko kꞌuántaxínhi̱n sín chꞌán. \v 5 Ntá tí ìnché tí nonte a xíchrꞌán chꞌán í jnko chojni sákjuitsjehe ntiha. Ntá kjuíji chꞌán ntiha ntá kꞌóyán sín chꞌán. Ntá chrꞌéxi̱n tí ìnché mé xíchrꞌán chꞌán í so nkexro chꞌehe chꞌán xra̱ sákjuítsjehe sín, kjánchó iso sín kꞌuékon sín la í so sín la kꞌóyán sín. \p \v 6 ’Ntá jehe chꞌán chónta chꞌán jnkoko̱áxón xje̱en chꞌán na imá tjuèhe chꞌán tí xjan a. Ntá kjuixixín chrꞌán chꞌán tí xjan sákjuí xjan kíxin kjuenka̱yáxin chꞌán kíxin: “Tsochóntehe sín kjuasáyé tí xja̱nna”, ichro chꞌán. \v 7 A̱ ntá tí sín chꞌe xra̱ a tjo sín kíchó sín kíxin: “Tí chꞌín i mé tsꞌáyéhe̱ kaín nkehe siín ntihi. A̱ ntá jie tsꞌóyánni chꞌán, a̱ ntá jeheni tsꞌáyéhe̱ni kaín tí nkehe a”, ichro sín. \v 8 Ntá xi̱kaha itsé sín chꞌán kꞌóyán sín chꞌán ntá kuakitsjexín sín nto̱e chꞌán tí no̱nte̱e chꞌán. \p \v 9 A̱ ntá kjuanchankí chꞌín Jesús ntáchro chꞌán kíxin: \p ―¿A̱ ntá nkehe chrókjuichꞌe tí ìnché tí nonte a? Chrókui chꞌán chrókꞌóyán chꞌán tí sín chꞌe xra̱, a̱ ntá chróchjéhe chꞌán ókjé chojni.\f + \fr 12:9 \ft Isaías 5.1-7\f* \p \v 10 ’¿Á kjui̱nchekuáxinhyará jahará tí xroon itén Dios? Ntáchro xi̱kihí: \q1 Tí xro̱ náxrjónhya kuíto̱enta tí sín chꞌéna tja̱tꞌo̱, \q1 mé jie kꞌóna tí xro̱ tjetoan. \q1 \v 11 Mé xi̱kaha kjuíchꞌé Ìnchéni Dios, \q1 na ntá tíha mé ijnko nkehe kjuachrakon kꞌuíkonni\f + \fr 12:11 \ft Salmo 118.22-23\f* ―ichro chꞌín Jesús. \p \v 12 Ntá chrótsé sín tí chꞌín Jesús chrókjua̱kꞌe̱chji̱na sín chꞌán kíxin kíenxín sín kíxin kaín tí ntáchro chꞌán la jehe chꞌán kꞌuántaxínhi̱n tí jehe sín. Kjánchó chrakon sín kíxin nchónhya chojni kóchjina ntá kuíto̱he sín chꞌán ntá sákjuí sín. \s1 ¿A̱ jína chrókjue̱nke̱he sín gobierno? \r (Mt. 22.15-22; Lc. 20.20-26) \p \v 13 A̱ ntá ichrꞌán sín iso tí sín fariseo la ko iso tí sín kuènte chꞌín Herodes kíxin tsjanchankíhi sín chꞌán iso nkehe kíxin tí ntoáhya chrókjuate̱he chꞌán ntá jína chrókꞌueka sín chꞌán jie̱. \v 14 Ntá kjuíji sín tí tjen chꞌín Jesús ntáchro sín kíxin: \p ―Maestro, ó noheni kíxin tí nkehe chro̱nka la chaxín tíha la ko jehya nkexrí tsjehe chojni tjenka̱yáxixián kíxin á jína sín, la ko ntoá tjàkua nti̱e Dios. ¿Á jína chrókjue̱nke̱heni tí gobierno tí chichaon tjanchia? ¿Á chrókjue̱nke̱heni sín ní o̱ náhí? ―ichro sín. \p \v 15 Ntá chꞌín Jesús kjuátso̱an chꞌán kíxin jehya jína tjenka̱yáxin sín ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Jehya jína kíxin tjácha̱xi̱nráni. Xráko̱ará ijnko tí chichaon tjanchia sín tsotsjáha̱ ―ichro chꞌán. \p \v 16 Ntá xráka̱o sín ijnko tí chichaon tsotsjehe chꞌán. A̱ ntá kjuanchankí chꞌán kíxin: \p ―¿Nkexro tí tsíkꞌaxrjexín tjenkáni tí chichaon i la ko nkexro ihni̱é chónta? ―ichro chꞌán. \p Ntá jehe sín kjuáte̱he sín kíxin: \p ―Tí chꞌín tꞌe̱to̱an mé tjenkáni chꞌán ―ichro sín. \p \v 17 Ntá kjuáte̱he chꞌín Jesús ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Chróchje̱hérá tí chꞌín gobierno tꞌe̱to̱an tí nkehe kuènte chꞌán; a̱ ntá tí nkehe kuènte Dios la chróchje̱hérá Dios ―ichro chꞌán. \p Ntá chrakon sín kíxin xi̱kaha kjuáte̱he chꞌán. \s1 Kjuanchankí sín kíxin á chaxín tsoxechón chojni \r (Mt. 22.23-33; Lc. 20.27-40) \p \v 18 A̱ ntá iso sín saduceo kuitsjehe sín tí chꞌín Jesús. A̱ ntá tí sín saduceo mé ntáchro sín kíxin chaxínhya tsoxechón chojni tsíkꞌen mé xi̱kaha chrókjua̱cha̱xi̱n sín tí chꞌín Jesús ntáchro sín kíxin: \p \v 19 ―Maestro, chꞌín Moisés mé tsíkjin chꞌán xroon ntáchro kíxin tí tsꞌen ijnko sa̱vé chojni la ko na̱xa̱ tjen tí ichjién chꞌán na ko tsíkjichꞌénahya sín xje̱en sín ntá tí kíchó tí nkexro tsíkꞌen mé chrókuakja tí tjan kꞌán a̱ ntá tí xje̱en sín mé tsꞌóna éxí xje̱en tí nkexro tsíkꞌen.\f + \fr 12:19 \ft Deuteronomio 25.5\f* \v 20 Kjánchó kꞌuéjó yato sín jnkoko̱á kíchó sín. Ntá tí chꞌín sa̱o mé kuákja chꞌán ichjién chꞌán. Ntá ikꞌuén chꞌán, kjánchó ninkehó xjan tsíkjichꞌénahya sín. \v 21 Ntá tí chꞌín tsoyo yóxin kuákja chꞌán tí tjan kꞌán ntá kꞌuén chꞌán koí chꞌán. Ntá kja̱xin tsíkjichꞌénahya sín xjan. A̱ ntá tí chꞌín níxin kuákja chꞌán tí jehe tjan ntá xi̱kaha kónhen ínaá. \v 22 Ntá kayatoé sín kꞌuéchónta sín tjan la ko kaín sín ikꞌuén sín la ko ninkehó xjan kjuíchꞌénahya sín kaín sín. Ntá kjuixixín ntá kꞌuén tjan kja̱xin tjan. \v 23 Ntá tió tsoxechón kaín xín chojni la, ¿Ntá nkexro tsꞌóna xìi tjan kíxin kayatoé sín tsíkóte̱he tjan? ―ichro sín. \p \v 24 Ntá kjuáte̱he chꞌín Jesús ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Ntoáhya tjenka̱yáxinrá kíxin tiénxinhyará nkehe ntáchro tí xroon itén Dios la ko chonhyará tí kjua̱cha̱xién Dios. \v 25 A̱ ntá tió tsoxechón tí chojni tsíkꞌen la tso̱te̱ehya sín la ko tsjanjonhya sín xje̱en sín kíxin tso̱te̱he sín kíxin tí sín tsíkꞌen la éxí sín ángel tsꞌejó sín nkaya nka̱jní. \v 26 A̱ ntá tí tsoxechón tí sín tsíkꞌen, ¿á kjui̱nchekuáxinhyará tí xroon tsíkjin chꞌín Moisés chrónka nkexrí kꞌuénixje̱exín Dios ijnko nta yoa tjeche ntáchro chꞌán xi̱kihi: “Janhan mé tí Dios tinkáchónki chꞌín Abraham la ko chꞌín Isaac la ko chꞌín Jacob”?\f + \fr 12:26 \ft Éxodo 3.6\f* \v 27 Méxra̱ tí Dios i la jehya tinkáchónki tí sín tsíkꞌen. Náhí. Jehe chꞌán mé Dios tinkáchónki tí sín tjejóchón. Ntá jahará la imá tiénxinhyará kíxin xi̱kaha ichrorá tjanchankírá ―ichro chꞌán. \s1 Tí nkehe a̱ntsí imá tjetoan tsíkꞌe̱to̱an Dios \r (Mt. 22.34-40) \p \v 28 Ntá kui ijnko chꞌín tjako tí ley kjuákꞌekinhin chꞌán nkexrí kjua̱cha̱xi̱n sín chꞌín Jesús. Ntá kuínhin chꞌán kíxin imá jína kjuáte̱he chꞌín Jesús. Ntá kjuanchankí chꞌán ntáchro chꞌán kíxin: \p ―¿Nkehe tí a̱ntsí tjetoan tsíkꞌe̱to̱an Dios? ―ichro chꞌán. \p \v 29 Ntá kjuáte̱he chꞌín Jesús ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Tí nkehe a̱ntsí tjetoan tsíkꞌe̱to̱an Dios mé tíhi: “Tinhínrá kaín rá chojni Israel kíxin Ìnchéni Dios la mé jnkoko̱á la kohya í jnko nkexro. \v 30 Ntá kaín a̱sánrá la ko kaín kjuaxrexinkaon kuèntárá la ko kaín fuerza kuèntárá chrótjuèxínrá.”\f + \fr 12:30 \ft Deuteronomio 6.4-5\f* Mé xi̱kaha tí nkehe a̱ntsí tjetoan tsíkꞌe̱to̱an Dios. \v 31 A̱ ntá tí nkehe yóxin tsíkꞌe̱to̱an Dios la mé tóyóhe̱ na mé ntáchro xi̱kihí: “Chrótjuèhérá kíchuárá éxí tjuèxínrá a̱sánrá,”\f + \fr 12:31 \ft Levítico 19.18\f* la kohya í jnko nkehe a̱ntsí má tjetoan tsíkꞌe̱to̱an chꞌán ―ichro chꞌín Jesús. \p \v 32 A̱ ntá kjuáte̱he tí chꞌín tjako ni̱nko a ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Ntoá ntáchrua tíha, Maestro kíxin chaxín itjen jnkoko̱áxón Dios la ko kohya í jnko Dios.\f + \fr 12:32 \ft Deuteronomio 4.35\f* \v 33 Noheni kíxin kaín a̱sénni la ko kaín kjuaxrexinkaon kuènténi la ko kaín fuerza kuènténi chrótjuèxínni Dios la ko chrótjuèheni kíchó ni éxí tjuèxínni a̱sénni.\f + \fr 12:33 \ft Oseas 6.6\f* Tíha mé a̱ntsí má sínkí. A̱ ntá kaín tí ko chrókꞌóyánni chrókjuanjonni chróchjánxin chrítaón altar la kánhyó tjetoan tíha ―ichro chꞌán. \p \v 34 A̱ ntá tió kꞌuíkon chꞌín Jesús kíxin jína kjuenka̱yáxin chꞌán kjuáte̱he chꞌán ntá ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Jaha la kjínhya tjen tí kjuachaxin kuènte Dios ―ichro chꞌán. \p Ntá kóxakonhen sín ntá ninkexró kjuanchankíehya sín chꞌán í so nkehe. \s1 ¿Xá nkexro Itꞌé tí Cristo? \r (Mt. 22.41-46; Lc. 20.41-44) \p \v 35 Ntá chꞌín Jesús kjuákꞌekjako chꞌán tí ni̱nko jié. Ntá kjuanchankí chꞌán ntáchro chꞌán kíxin: \p ―¿Nkexrí kíxin tí sín tjako tí ley mé ntáchro sín kíxin tí Cristo mé tsꞌaxrjeníxin tí chꞌín David? \v 36 A̱ ntá tí Ncha̱kuen Dios mé kjuínki̱tsa tí chꞌín David ntáchro chꞌán kíxin: \q1 Ìnchéni Dios ntáche tí Ìnchéni kíxin: \q1 “Tjakꞌe tjaná chjina ntihó tséto̱an, \q1 tsjixinjian kaín xín tí sín nínkakonhan la tsjachahya sín tsꞌe̱to̱an sín kíxin jahvá mé tséto̱an”\f + \fr 12:36 \ft Salmo 110.1\f* \m \v 37 ¿Xá nkexrí kíxin Cristo chrókꞌóna xje̱en chꞌín David kíxin jehe chꞌín David ntáchro chꞌán kíxin Ìnché chꞌán tí Cristo a? ―ichro chꞌán. \p Ntá itsjé chojni kꞌuéjókinhin sín kóxrjínhi̱n sín tí nkehe kjuako chꞌán. \s1 Chꞌín Jesús chrónka nkexrí chꞌe tí sín tjako tí ley \r (Mt. 23.1-36; Lc. 11.37-54; 20.45-47) \p \v 38 Ntá chꞌín Jesús kjuako chꞌán ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Tankíehyará tí sín tjako tí ley. Jehe sín mé tóxrjínhi̱n sín chrókꞌuinkáya sín ka kjínjin la ko tjinkaon sín kíxin kaín tí chojni tsoxeta sín nti̱a mé tsjikosáyehe sín. \v 39 Jehe sín xritjeyá sín tí nta a̱ntsí náxrjón tsꞌejóyá sín tí nkaxenhen ni̱nko. La ko kja̱xin tió sátsji sín tí sine sín xritjeyá sín tí nta a̱ntsí náxrjón tsꞌejókjen sín sine sín. \v 40 La ko takitsje sín nto̱e chojni kꞌán. La ko chꞌiyexín sín chojni kíxin isé nixje̱he̱ sín Dios kíxin chrókuinhin chojni chróntáchro sín kíxin imá jína tí jehe sín. Tí sín a mé a̱ntsí má tsjasóte sín ―ichro chꞌán. \s1 Tí ofrenda kjuanjon ijnko tjan kꞌán \r (Lc. 21.1-4) \p \v 41 A̱ ntá jnkonaá mé chꞌín Jesús tjetja̱xi̱n chꞌán nkaxenhen ni̱nko chókꞌèxin tjen tí ntacajón tjetóxroyéya ofrenda. Ntá tjetsjehe chꞌán kíxin nchónhya chojni tinkáki sín chrꞌáxenhen sín chichaon tí ntacajón. La ko kja̱xin nchónhya tí sín rico chrꞌáxenhen sín nchónhya chichaon tí ntacajón a. \v 42 Ntá kja̱xin ntiha mé kjui ijnko tjan kꞌán nòa tjan ntá chrꞌáxenhen tjan tí ntacajón yaá chichaon kánhyó tjete sínkí. \v 43 Ntá chꞌín Jesús kꞌuíye̱he̱ chꞌán tí sín kꞌuájiko chꞌán ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Chaxín ntáxrja̱n kíxin tí tjan kꞌán nòa tjan a̱ntsí tjete kꞌuíkon Dios tí chichaon chrꞌáxenhen tjan tí ntacajón, a̱ ntá tí sín í so la kánhyó \v 44 kíxin kaín sín la ó chichaon xéhe̱ sín kjuanjon sín. Ntá jehe tjan la kjónté nòa tjan la kjuanjon tjan kaín tí chichaon kꞌuéchónta tjan chrókꞌuíte nkehe chrókjóne tjan ―ichro chꞌán. \c 13 \s1 Chꞌín Jesús chrónka kíxin tso̱xíka ni̱nko \r (Mt. 24.1-2; Lc. 21.5-6) \p \v 1 A̱ ntá tió kꞌuaxrjexín chꞌín Jesús tí ni̱nko jié ntá ijnko tí sín kꞌuájiko chꞌán ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Maestro, kjuánchí náxrjón tí xro̱ la ko tí nchia tsíkꞌóna ―ichro chꞌán. \p \v 2 Ntá kjuáte̱he chꞌín Jesús ntáchro chꞌán kíxin: \p ―¿Á tsjehé jaha tí nchia jié tsíkꞌóna ní? Tsjixraká tí ya̱on la í ninkehó xro̱ tsꞌejókjenhya kíchó, la kaín tíha la tso̱xika ―ichro chꞌán. \s1 Tí nkehe tso̱nhen chjina tí tsjixixín \r (Mt. 24.3-28; Lc. 21.7-24; 17.22-24) \p \v 3 A̱ ntá sákjuí sín chrítaón tí jna̱ Olivo chókꞌèxin tjen tí ni̱nko a. Ntiha kjuákꞌetja̱xi̱n chꞌín Jesús. Ntá ntiha chꞌín Pedro, la ko chꞌín Jacobo, la ko chꞌín Juan, la ko chꞌín Andrés kjuanchankíhi sín chꞌán nkehe, ntáchro sín kíxin: \p \v 4 ―Tjinkaonni tso̱chro̱nka nkesá tso̱nhen tíha la ko nkexrí tso̱noexínni nkesá tsoxiteyá kaín tíha ―ichro sín. \p \v 5 Ntá chꞌín Jesús kjuáte̱he chꞌán ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Tóxakonhanrá ti̱to̱éhyará kíxin ninkexró chrókjuitꞌayahyará. \v 6 Nchónhya chojni tsi tsontáchro sín kíxin jehe sín mé Cristo. Ntá xi̱kaha sichꞌiyehe sín nchónhya chojni. \p \v 7 ’A̱ ntá tió tsinhínrá kíxin tjanjo̱nko kíchó sín la tꞌóyán kíchó sín la chrakonhyará tóxakuanhyará ó jehí tso̱nhen tíha. Kjónté xi̱kaha na̱xa̱ tsjeje̱hya chjasintajni. \v 8 Ijnko nación tsjanjo̱nko í jnko nación. La ntiha la ntaha la tsinkí nonte la ko itsjé chjasin na tso̱kjinta la ko tsꞌixité sín tso̱nínkaon sín. Tíha na ntá xrankíxixón tí kjuatjoté. \p \v 9 ’Tóxakonhanrá jahará kíxin mé tsjikaánrá sín nkayakon tí sín tꞌe̱to̱an ntá tí nkaxenhen ni̱nko ntiha mé tsjatiaxínrá sín. Jahará tꞌichjánxi̱n tsochjinará tí tjejó tí sín gobernador la ko tí sín rey kíxin tinkachónkirá tí janhan; ntá tsjachará tso̱chro̱nka̱rá nkexrí tinkachónkirá tí janhan nkayakon tí jehe sín. \v 10 Tí na̱xa̱ tsꞌitjáyanhya chjasintajni la mé tꞌichjánxi̱n tsinhin chojni kaín xín nación tí tan jína tsaáxin sín. \v 11 Tió sátsjikoará sín tsjikaánrá sín tí tjejó tí sín tꞌe̱to̱an, la tóxakuanhyará nkehe tsjate̱herá la ko nkehe tsjenka̱yáxinrá. Náhí. Chro̱nka̱rá tí nkehe kjuanjon Dios tsontáchrorá tí hora a, kíxin jahyará tsonixjará. Náhí. Ncha̱kuen Dios mé tsonixja. \v 12 Iso chojni kjónté na̱xa̱ kjéhya sín tsjikaán tí kíchó sín kíxin itsꞌen. La ko kja̱xin xi̱kaha iso chojni tsjikaán tí xje̱en sín la ko kja̱xin iso sín tso̱nínkakonhen sín tí itꞌé la ko ìné la tsjikaán sín kíxin itsꞌen. \v 13 Kaínxín chojni chjasintajni tso̱nínkakonhanrá sín kíxin tinkachónkirá tí janhan. A̱ ntá tí sín tsíto̱ehya tinkáchónki sín tí janhan hasta tsjixixín ná mé tsaá sín. \p \v 14 ’Tsjixraká ijnko ya̱on tsꞌikonrá tsjakꞌe tí nkehe jínahya tí chrókjuakꞌehya éxí tsíntáchro profeta Daniel\f + \fr 13:14 \ft Daniel 9.27; 11.31; 12.11\f* ―ntá tí chojni sinchekuáxin tí xroon i mé chrókuienxín sín tíha―, a̱ ntá tí chojni tjejó estado Judea tsꞌikon sín xi̱kaha la sátsji sín tsochrìin sín jna̱ tsjíkꞌejómá sín. \v 15 A̱ ntá tí sín tjejó chrítaón nchia la í chrókꞌuínkajinhya sín, chrókꞌuixenhya sín nkaxenhen nchia chrókuakitsje sín ichrén nkehe chónta sín. \v 16 Ntá tí sín tjejó no̱nte̱e sín la í chrókjanhya sín na̱xa̱ chrókjuikakja sín iké sín. \v 17 Ntá nòa tí chojni chjin tsꞌejóyá tí ya̱on a la ko tí sín tjejónchekakí xje̱en. \v 18 Chrókjuanchehérá Dios kíxin jehya ncha̱kuen kin chrókónhen tíha. \v 19 A̱ ntá tí ya̱on a mé imá kjuaxróxinhya tsꞌejó chojni kíxin ninkehó ya̱on kuènhya xi̱kaha desde ti kjuankíxixín Dios kjuíchꞌéna chꞌán chjasintajni la ko kjá xi̱kahya tso̱nhen chrꞌéxi̱n ínaá. \v 20 A̱ ntá tí chrókjuanjon Ìnchéni Dios kjuachaxin kíxin isé chrókónhen tíha, ntá ninkexró chrókjuacha chrókuaá. A̱ ntá náhí la kui̱konóe̱he̱ chꞌán tí sín tsíkjeyá chꞌán ntá kꞌue̱to̱an chꞌán kíxin tjoka tsꞌatsínka tí kjuachrakon a. \p \v 21 ’A̱ ntá jnkojín nkexro tsontáchro kíxin: “Tsjehé, ntihi itjen tí Cristo”, o̱ tsontáchro sín kíxin: “Tsjehé, ntiha tjen chꞌán”, la títekákuènhyará sín. \v 22 Na mé itsi iso sín tsontáchro sín kíxin Cristo tí jehe sín la ko kja̱xin itsi iso sín ntoáhya tsjako sín la ko tsjasin sín kjuaxroan jié tjinkaon sín chrókjuichꞌiyexín sín chojni, kjónté tí sín tsíkjeyá Dios. \v 23 A̱ ntá jahará chrokóxakonhanrá kaín tíha. Tjétjo̱nka̱rá senó kíxin tso̱nohará kíxin xi̱kaha tso̱nhen. \s1 Itsi tí Xje̱en Dios Kꞌóna Chojni \r (Mt. 24.29-35, 42-44; Lc. 21.25-36) \p \v 24 ’Ntá tsꞌatsínka tí kjuachrakon la ntá tí ya̱on la tsꞌinkaséyanhya, a̱ ntá tí nitjó la tsjanjonhya xrohi. \v 25 A̱ ntá tí konotsé la tsꞌanótje̱nxi̱n nka̱jní la ko tí kjuachaxin siín nkaya nka̱jní la kja̱xin tsinkí. \v 26 Ntá tsꞌikon sín tí Xje̱en Dios Kꞌóna Chojni itsi chríkjan tjui̱ tsi̱ka̱o tí kjuachaxin jié. \v 27 Ntá tsochrꞌán chꞌán tí sín ángel sátsji sín kuenté chjasintajni tsjikjenájín sín kaín chojni tsíkjeyá chꞌán. \p \v 28 ’Chrókiénxinrá tí nkehe si̱ntayóa̱xian. Éxí yóhe̱ tí nta tꞌóna to higo tió sítꞌayan kahnte̱ ntá nohará kíxin tsꞌixenhen ncha̱kuen sóa \v 29 mé xi̱kaha tió tsꞌikonrá xi̱kaha tso̱nhen kaín tíha ntá tso̱noaxínrá kíxin ó kuichjina tí tsjeje̱ chjasintajni. \v 30 Chaxín ntáxrja̱n kíxin kaín tíha tso̱nhen tí na̱xa̱ tꞌenhya tí chojni siín chjasintajni. \v 31 A̱ ntá tí nka̱jní la ko tí chjasintajni mé tsꞌitjáyan. A̱ ntá tí nkehe ntáxrja̱n la tsꞌitjáyanhya, tsoxiteyá tíha. \p \v 32 ’A̱ ntá tí ya̱on la tí hora tsoxiteyá tíha la ninkexro noehya. Kja̱xin noehya tí sín ángel tjejó nkaya nka̱jní la ko kja̱xin tí Xje̱en Dios Kꞌóna Chojni la noehya. Ó jehó Itꞌéni mé nohe. \p \v 33 ’Méxra̱ chrókꞌuejotsjehérá, chrókꞌuejochonhénrá chrónixje̱hérá Dios kíxin noahyará nkesá la ko nkehora tso̱nhen tíha. \v 34 Éxí yóhe̱ ijnko chojni sátsji kjín, a̱ ntá tí na̱xa̱ sátjixínhya chꞌán nto̱e chꞌán la senó tsochjéhe chꞌán xra̱ tí sín chꞌehe chꞌán xra̱ tsꞌayakonhen sín nto̱e chꞌán, la jnkojnko sín tsꞌáyéhe̱ sín jnkojnko xra̱ kuènte sín. La ko tsꞌe̱tue̱nhen chꞌán ijnko chꞌín tsjakꞌe tsꞌayakonhen chꞌán tí ntója nchia. \v 35 Méxra̱ jahará chrókꞌuejotsjehérá kíxin noahyará nkesá tsokjan tí ìnché tí nchia a, á ijnko tso̱ntanonte o̱ á ijnko kꞌáxrótjen o̱ á ijnko tje̱te̱e tsje cochíká o̱ á ijnko tsꞌinkaséyan. \v 36 Ntá xrína̱hya tsi chꞌán tsꞌitjaxín chꞌán kíxin tjejochrinrá. \v 37 Mé xi̱kaha tjo̱nka̱rá la ko xi̱kaha ntátjan kaín chojni kíxin chrókꞌuejótsjehe sín ―ichro chꞌán. \c 14 \s1 Tjoyá sín kíxin nkexrí tsotsé sín tí chꞌín Jesús \r (Mt. 26.1-5; Lc. 22.1-2; Jn. 11.45-53) \p \v 1 Na̱xa̱ tꞌitjáyan iyó ya̱on ntá tsjasin sín tí kia pascua, la ko sine sín tí nio̱tja̱ tsíkjikohya tí xro̱a̱n nchekꞌánkí nio̱tja̱. \p Ntá tí sín ncha̱tꞌá tꞌe̱to̱an la ko tí sín maestro tjako tí ley mé kjueyá sín kíxin nkexrí sichꞌiyehe sín tí chꞌín Jesús kíxin tsotsé sín chꞌán a̱ ntá tsꞌóyán sín chꞌán. \v 2 Ntá ntáchro sín kíxin: \p ―Kjánchó jehya ya̱on kia chrókónhen tíha kíxin chrókꞌuixitéhya chojni chrókónínkaon sín ―ichro sín. \s1 Ijnko tjan kui̱ki̱texín aceite náxrjón xraxé ikja chꞌín Jesús \r (Mt. 26.6-13; Jn. 12.1-8) \p \v 3 A̱ ntá chꞌín Jesús kjuákꞌe chꞌán chjasin Betania nto̱e chꞌín Simón, tí chꞌín kꞌuéchónta chinlepra. A̱ ntá tí tjene chꞌín Jesús ntá xrína̱hya ikui ijnko tjan kui̱ka̱o tjan ijnko xro̱ mé tjiá tí aceite xraxé itsjo nardo, imá tjete tsíkꞌite. Ntá tí tjan a mé kuakitje̱he̱ tjan tí xro̱ a ntá kui̱ki̱te tjan kja chꞌín Jesús tí aceite a. \v 4 A̱ ntá iso tí sín tjejó ntiha kónínkakonhen sín tjan ntáchro sín kíxin: \p ―¿Nkekuènte kjuínchexénhen tjan tí aceite náxrjón xraxé? \v 5 Íchá jína chrókóxi̱xi̱n iní ciento chichaon denario tí aceite a ntá tí chichaon a mé chrókui̱to̱nhe̱n tí chojni nòa ―mé xi̱kaha ichro sín kꞌuántaxínhi̱n sín tjan. \p \v 6 Ntá ntáchro chꞌín Jesús kíxin: \p ―Nté ti̱to̱hérá tjan; ¿nkekuènte tꞌantaxínhínrá tjan? Ó ncho̱xon tí nkehe kjuíchꞌena tjan. \v 7 A̱ ntá tí chojni nòa la ó xráxín tsꞌejókoará sín la jína tsjínki̱tsará sín jnkojín ya̱on. Ntá janhan la jnkochríxínhya tsꞌejóni. \v 8 Ntá jehe tjan kjuíchꞌe tjan kaín nkehe tjinkaon tjan tsjanjon tjan. Ó senó kjuíncheka tjan xro̱a̱n cuerpo kuènta̱na kíxin tsoxravána. \v 9 Chaxín ntáxrja̱n kíxin ti tsjako sín tí tan jína tsaáxin chojni nkuíxín chjasintajni ntá tsochronka sín kíxin xi̱kaha kjuíchꞌe tí jehe tjan, a̱ ntá xi̱kaha tsoxraxinkakonxín sín tjan kíxin xi̱kaha kjuíchꞌe tjan ―ichro chꞌán. \s1 Chꞌín Judas kjuinchekji chꞌán tí chꞌín Jesús \r (Mt. 26.14-16; Lc. 22.3-6) \p \v 10 A̱ ntá chꞌín Judas Iscariote mé ijnko teyóxin sín kꞌuájiko chꞌín Jesús a mé sákjuítsjehe chꞌán tí sín ncha̱tꞌá tꞌe̱to̱an kíxin tsochrónka chꞌán nkexrí tsotsé sín tí chꞌín Jesús. \v 11 A̱ ntá jehe sín la chéhe̱ sín kuínhin sín ntá ntáchro sín kíxin chaxín tsjanjon sín chichaon tsꞌáyéhe̱ tí chꞌín Judas. Ntá kjuankíxin chꞌán kjueyá chꞌán nkexrí tsochrónka chꞌán kíxin tsotsé sín tí chꞌín Jesús. \s1 Kjóneko sín tí chꞌín Jesús \r (Mt. 26.17-29; Lc. 22.7-23; Jn. 13.2-30; 1 Co. 11.23-26) \p \v 12 A̱ ntá kui tí ya̱on xrankíxixín kia sine sín nio̱tja̱ tsíkjikohya tí xro̱a̱n nchekꞌánkí nio tió tsꞌóyán sín tí kolélo kuènte kia pascua. A̱ ntá tí sín kꞌuájiko chꞌín Jesús mé kjuanchankíhi sín chꞌán kíxin: \p ―¿Nketí tjinkávan sátsjini sincheyaxíxinni kíxin sineni kuènte tí kia pascua? ―ichro sín. \p \v 13 Ntá kꞌue̱tue̱nhen chꞌán iyó tí sín kꞌuájiko chꞌán ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Sátjirá chjasin Jerusalén ntá ntiha tsoxetará ijnko chꞌín yámá tóa tjiá nta̱. Tí chꞌín a tsochréhérá. \v 14 A̱ ntá tí nchia tsꞌixenhen chꞌán la tsjanchankíhírá tí ìnché nchia, tsontáchrorá kíxin: “Kꞌue̱to̱an tí Maestro kíxin: ¿Nketí tjen tí cuarto sinexínko chꞌán tí sín xriko chꞌán tí kia pascua a?”, xi̱kaha mé tsixrorá. \v 15 Ntá tsja̱ko̱hará chꞌán ijnko cuarto jié, yóxin piso mé chónta kaín nkehe tꞌichjánxi̱n. Mé ntaha mé si̱ncheyaxíxinrá tí nkehe sineni ―ichro chꞌán. \p \v 16 Ntá jehe sín la sákjuí sín chjasin Jerusalén na ntá éxí chrónka chꞌín Jesús mé xi̱kaha kꞌuitja sín. Ntá tí cuarto a mé kjuíncheyaxíxin sín tí nkehe sine sín kuènte tí kia pascua. \p \v 17 A̱ ntá ó kóntó ntá ó kjuíji chꞌín Jesús la ko tí teyó sín kꞌuájiko chꞌán tí nchia ntiha. \v 18 Ntá kꞌuéjó sín, a̱ ntá tió tjejóne sín ntá ntáchro chꞌín Jesús kíxin: \p ―Chaxín ntáxrja̱n kíxin ijnko tí jahará tjejóne jnkoko̱á ntihi mé sinchekjiráni ―ichro chꞌán. \p \v 19 Ntá jehe sín mé kjuankíxin kꞌuává sín. Ntá kjuankíxin sín jnkojnko kjuanchankíhi sín tí jehe chꞌán kíxin: \p ―¿Á janhan ní? ―ichro sín. \p \v 20 Ntá kjuáte̱he chꞌín Jesús ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Jehe chꞌán mé ijnko tí teyóxinrá, mé tí nkexro tjene̱kian jnkoko̱á plato ntihi. \v 21 Chaxín tí Xje̱en Dios Kꞌóna Chojni mé tso̱nhen éxí nixja xroon itén Dios. Kjánchó nòa tí chꞌín sinchekji chꞌán. Íchá jína tí chꞌín a la chrókokjíehya chꞌán ―mé xi̱kaha ichro chꞌán. \p \v 22 A̱ ntá nachrohe tjejóne sín na chꞌín Jesús kuákja chꞌán ijnko nio̱tja̱, ntá kjuanchia chꞌán kjuasáyé Dios. Ntá kjuixin ntá kóchrítꞌo̱ chꞌán tí nio̱tja̱ ntá kjuanjon chꞌán kꞌuáyéhe̱ sín. Ntá ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Interá, tíhi mé cuerpo kuènta̱na ―ichro chꞌán. \p \v 23 Na ntá kja̱xin kuákja chꞌán ijnko vaso na ntá kjuanchia chꞌán kjuasáyé Dios ntá chjéhe chꞌán sín ikꞌuí sín kaín sín tí nkehe tjiá. \v 24 Ntá ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Tíhi mé jni̱na mé chrónkaxín kíxin chaxín tsoxiteyá tí nkehe ni̱xin tso̱nhen na mé tsꞌitjí kíxin tsaáxin nchónhya chojni. \v 25 Chaxín ntáxrja̱n kíxin tsꞌíhya janhan tí ìnté to uva ínaá tí na̱xa̱ tsjixrakáhya tí ya̱on itsi kjuachaxin kuènte Dios, a̱ ntá ti ya̱on a xikꞌía ìnté to uva ni̱xin ―mé xi̱kaha ichro chꞌín Jesús. \s1 Ntá chꞌín Jesús chrónka chꞌán kíxin chꞌín Pedro sinchemá chꞌán kíxin chónhya tí jehe chꞌán \r (Mt. 26.30-35; Lc. 22.31-34; Jn. 13.36-38) \p \v 26 Ntá kjuixin itsje sín ijnko himno kuènte Dios ntá sákjui̱ sín tí jna̱ Olivo. \v 27 Ntá chꞌín Jesús ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Ijie tie kaín rá tsochrakonrá ntá tsi̱to̱nará. Ntá tsoxiteyá éxí ntáchro xroon iten Dios kíxin: “Tsꞌóyán sín tí nkexro tꞌayakonhen tí kolélo ntá tso̱kohya nkexro tsꞌayakonhen va, a̱ ntá tsjichroe va.”\f + \fr 14:27 \ft Zacarías 13.7\f* \v 28 A̱ ntá tió tsoxechónna ntá sátsjia estado Galilea ntá ntiha tsoxetani ―ichro chꞌán. \p \v 29 Ntá ntáchro chꞌín Pedro kíxin: \p ―Kjónté kaín sín tsíto̱ha sín ntá janhan la náhí ―ichro chꞌán. \p \v 30 Ntá ntáchro chꞌín Jesús kíxin: \p ―Chaxín ntáxrja̱n kíxin ijie tie tí na̱xa̱ tsjehya kochínto̱a yáya, la jaha mé si̱nchemána níya kíxin chonhyana, tsixrua ―ichro chꞌán. \p \v 31 Ntá itsen kjuáte̱he chꞌín Pedro ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Kjónté koína itsꞌén la si̱ntamáhya tí jaha ―ichro chꞌán. \p La ko xi̱kaha ntáchro sín kaín sín. \s1 Chꞌín Jesús nixje̱exín chꞌán Dios tí Huerto Getsemaní \r (Mt. 26.36-46; Lc. 22.39-46) \p \v 32 Ntá kjuíji sín ijnko nonte mé itꞌin Getsemaní. Ntá kꞌue̱tue̱nhen chꞌín Jesús tí sín kꞌuájiko chꞌán kíxin: \p ―Tjejorá ntihyó nachrohe janhan tsonixja̱ha̱ Dios ―ichro chꞌán. \p \v 33 Ntá sákjuíko chꞌán tí chꞌín Pedro la ko tí chꞌín Jacobo la ko tí chꞌín Juan. Ntá kjuankíxin imá kꞌuává a̱sén chꞌán kóxakonhen chꞌán. \v 34 Ntá ntáche chꞌán sín kíxin: \p ―Imá tꞌává a̱senná éxí chrókꞌuén xi̱kaha. Ijie la ntihyó tito̱hará tjejotsjehérá ―ichro chꞌán. \p \v 35 Ntá sákjuí chꞌán ijnko kjínhya ntá kjuákꞌexín tochꞌin chꞌán. Ntá kjuankíxin chrónóe̱he̱ chꞌán Dios kíxin chrókjuanjon chꞌán kjuachaxin kíxin chrókjuasótehya chꞌán tí nkehe chrókónhen chꞌán tí ya̱on a. \v 36 A̱ ntá ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Itꞌéni jaha. Jaha mé chonta kaín xín kjuachaxin na ntá chrónóa̱hani tsjakjínhínni kaín tí jínahya tso̱nhenni tsjasóteni jie. Jehya kíxin chrókónhen éxí tjinkaonni jeheni. Náhí. Éxí tjinkávan jaha ―ichro chꞌán. \p \v 37 Ntá kjan chꞌán ntá kꞌuitjaxín chꞌán tí sín kuíto̱he la tjejójua sín. Ntá ntáche chꞌán tí chꞌín Pedro kíxin: \p ―Simón, tjechrian jaha. ¿Xá xitjahya chrókjuakꞌetsjehé ijnko hora? \v 38 Ijie la tjejotsjehérá la ko chronóe̱hérá Dios kíxin títo̱ehya chꞌán tí Jínahya chrókjuichroerá. Tí a̱sánrá ntáchro kíxin chrókjui̱nchexiteyárá tí jína kjánchó tí cuérpo̱rá la tsjachahya ―ichro chꞌán. \p \v 39 Ntá sákjuí chꞌán ínaá chrónóe̱he̱ chꞌán Dios. Ntá ó jehe xi̱kahó xínixja chꞌán. \v 40 Ntá ikjan chꞌán la ó tjejójua sín ínaá kíxin kui̱hi̱ sín kotáchrin. Ntá í noehya sín nkexrí chrókjuate̱he sín. \v 41 Ntá níxin sáxíkji chꞌán ntá kjan chꞌán ntá ntáchro chꞌán kíxin: \p ―A̱ ntá jie tjejochrinrá tꞌo̱kꞌáhará. Ntá ó tjen. A̱ ntá jie kjuixraká tí hora kíxin tí Xje̱en Dios Kꞌóna Chojni tsꞌáyéhe̱ tí sín chónta jie̱ sinchekjasóte sín chꞌán. \v 42 Ntá tꞌàyará sátsjini kíxin ó kjui tí nkexro sinchekjina. \s1 Sákjuíko sín tí chꞌín Jesús tsjakꞌechjina chꞌán \r (Mt. 26.47-56; Lc. 22.47-53; Jn. 18.2-11) \p \v 43 Na̱xa̱ tjenixja chꞌín Jesús ntá xrína̱hya kjuíji chꞌín Judas, mé ijnko tí teyóxin sín kꞌuájiko chꞌín Jesús. Nchónhya chojni kjui̱ka̱o chꞌán kjuíjiko sín chica espada la ko inta. Na mé kjua̱cha̱xién tí sín ncha̱tꞌá tꞌe̱to̱an la ko tí sín maestro tjako tí ley la ko tí sín táda tꞌe̱to̱an ni̱nko mé kjui̱xi̱n sín. \p \v 44 A̱ ntá tí chꞌín Judas mé tí chꞌín sinchekji tsíntáchro chꞌán kíxin: \p ―Tí chꞌín sine̱kian kochíto mé jehe tíha la itse̱rá chꞌán sátjikoará chꞌán ―ichro chꞌán. \p \v 45 Ntá kjui sín ntá tuénxín kóchjinehe chꞌín Judas tí chꞌín Jesús ntá ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Maestro, Maestro ―ichro chꞌán. \p Na ntá kjóneko chꞌán kochíto. \v 46 A̱ ntá tí sin kjuíji mé tsé sín tí chꞌín Jesús, sákjuíko sín chꞌán. \p \v 47 A̱ ntá ijnko chꞌín tjentaxín ntiha mé kuakitsje chꞌán chica espada kóchrínjin chꞌán ta̱tsjon tí chꞌín chꞌehe tí ncha̱tꞌá tꞌe̱to̱an xra̱. \v 48 Ntá chꞌín Jesús mé ntáche chꞌán tí sín a kíxin: \p ―¿Nkekuènté kíxin éxí chrótse̱rá xíche̱e mé xi̱kaha kꞌuinkakoará chica espada la ko inta kíxin tso̱tse̱ráni? \v 49 Kaín ya̱on kjuakꞌé nkaxenhen ni̱nko kjuákohará, ¿ntá nkekuènté tse̱hyaráni? Kjánchó tꞌichjánxi̱n xi̱kaha tso̱nhen kíxin tsoxiteyá tí nkehe nixja xroon itén Dios ―ichro chꞌán. \p \v 50 Ntá kaín tí sín kꞌuájiko chꞌán na mé kuíto̱he sín chꞌán jehó chꞌán ntá sákjuí sín. \s1 Ijnko chꞌín ntasoá sákjuixín chꞌán ntiha \p \v 51 A̱ ntá ijnko chꞌín ntasoá mé kja̱xin tinkáchréhe̱ chꞌán ntiha, a̱ ntá jehó ijnko kamantá tjetsáte chꞌán, ntá kja̱xin itsé sín chꞌán. \v 52 Kjánchó tí ké chꞌán ó tsítsé sín ntá kjónté tjóchín chꞌán sákjuí chꞌán. \s1 Chꞌín Jesús kóchjina chꞌán tí tjejó tí sín tꞌe̱to̱an \r (Mt. 26.57-68; Lc. 22.54-55, 63-71; Jn. 18.12-14, 19-24) \p \v 53 Ntá sákjuíko sín tí chꞌín Jesús tí nto̱e tí ncha̱tꞌá imá tꞌe̱to̱an. Ntaha mé tsíkójnkotsé kaín tí sín ncha̱tꞌá tꞌe̱to̱an la ko tí sín táda tꞌe̱to̱an ni̱nko la ko tí sín maestro tjako tí ley. \v 54 Ntá chꞌín Pedro la ikjín tjechréhe̱ chꞌán ntá kjuíji chꞌán tí nta̱sin nto̱e tí ncha̱tꞌá imá tꞌe̱to̱an a. Ntaha síche xrohi. A̱ ntá ntiha tjejótja̱xi̱n tí sín policía tjejóchjíxro̱he sín, ntá kja̱xin chꞌán ntahó kuíto̱he chꞌán tjechjíxro̱he chꞌán. \p \v 55 Ntá tí sín tꞌe̱tue̱nhen tí sín ncha̱tꞌá la ko kaín tí sín tꞌe̱to̱an kjueyá sín chojni kíxin tsochrónka sín nkehe tí jie̱ chónta chꞌín Jesús kíxin jína chrókꞌóyán sín chꞌán. Kjánchó ninkexró kꞌuitjahya sín tsjinki̱tsa tsochrónka. \v 56 Kjánchó itsjé sín ntáchro sín kjuachꞌia ó tꞌeka sín chꞌán jie̱ kíxin jnkokónhya tí nkehe ntáchro sín. \v 57 Ntá kꞌuínkatjen iso sín ntá chaxínhya tí jie̱ kjuanchia sín. Ntá ntáchro sín kíxin: \p \v 58 ―Jeheni ó kuínhinni kíxin ntáchro chꞌán kíxin tsꞌóxíka chꞌán tí ni̱nko tsíkjichꞌénaxín chojni tja ntá iní ya̱on koá la ó tsjakꞌe chꞌán í jnko ni̱nko jehya chojni sichꞌéna\f + \fr 14:58 \ft Juan 2.19\f* ―ichro sín. \p \v 59 Kjónté xi̱kaha la jnkokónhya tí nkehe chrónka sín. \p \v 60 Ntá tí chꞌín tꞌe̱tue̱nhen tí sín ncha̱tꞌá kꞌuínkatjen chꞌán tí tjejó kaín sín ntá kjuanchankíhi chꞌán tí chꞌín Jesús kíxin: \p ―¿Á ninkehó tjate̱ehya jaha? ¿Á chaxín tí jie̱ tꞌeka sín tí jaha? ―ichro chꞌán. \p \v 61 Ntá chꞌín Jesús tání chꞌán la ninkehó tjate̱ehya chꞌán. Ntá xíkjanchankí tí ncha̱tꞌá tꞌe̱to̱an ntáchro chꞌán kíxin: \p ―¿Á jaha tí Cristo Xje̱en Dios imá tjóá? ―ichro chꞌán. \p \v 62 Ntá ntáchro chꞌín Jesús kíxin: \p ―Chaxín janhan tíha. Ntá chrꞌéxi̱n tsꞌikonrá kíxin tí Xje̱en Dios Kꞌóna Chojni mé tsjakꞌetja̱xi̱n chꞌán tí tja chjina kjuachaxin kuènte Dios la ko itjui̱ mé tsꞌinkaji̱nxi̱n chꞌán nkaya nka̱jní ―ichro chꞌán. \p \v 63 A̱ ntá tí ncha̱tꞌá tꞌe̱to̱an kótséchje chꞌán tí iké chꞌán kjua̱ko̱xi̱n chꞌán kíxin imá nínkaon chꞌán ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Tꞌichjánxi̱nhya í so chojni tsochrónka nkehe. \v 64 Jahará ó kuínhínrá kíxin kꞌuántaxínhi̱n chꞌán Dios. ¿Ntá nkehe tsixrorá? ―ichro chꞌán. \p Ntá kaín sín kjuáte̱he sín kíxin chrókꞌuen chꞌán. \p \v 65 Ntá ikjé sín la kjuankíxin sín kui̱ki̱te sín chꞌán nta̱te sín. Na iso sín na kꞌuíkjehe̱ sín ikon chꞌán na ntá kjuate sín chꞌán na ko kjuanchankíhi sín chꞌán kíxin: \p ―Tónoha kíxin nkexro kjuatia ―ichro sín. \p A̱ ntá tí sín policía kuènte ni̱nko chjéhe sín nkayakon chꞌán. \s1 Chꞌín Pedro kjuínchemá chꞌán kíxin chónhya chꞌán tí chꞌín Jesús \r (Mt. 26.69-75; Lc. 22.56-62; Jn. 18.15-18, 25-27) \p \v 66 Ntá tí nta̱sin nonte itjen chꞌín Pedro. Ntá ikui ijnko tjan chꞌehe tjan xra̱ tí ncha̱tꞌá tꞌe̱to̱an. \v 67 Ntá kꞌuíkon tjan kíxin tjechjíxro̱he chꞌín Pedro. Ntá komá tjan chꞌán ntá ntáchro tjan kíxin: \p ―Jaha la kja̱xin xrikoa tí chꞌín Jesús kjui̱xi̱n chjasin Nazaret ―ichro tjan. \p \v 68 Ntá chꞌín Pedro kjuínchemá chꞌán ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Chonhya chꞌán la ko nonahya tí nkehe ntáchrua ―ichro chꞌán. \p Ntá kꞌuaxrjexín chꞌán ntiha sákjui chꞌán ntója. Ntá xrína̱hya itsje ijnko kochínto̱a. \v 69 Ntá tí tjan a mé kꞌuíkon tjan tí jehe chꞌán ntá chénka tí sín síntaxín ntaha kíxin: \p ―A̱ ntá tí chꞌín i mé jnkojín tí sín a ―ichro tjan. \p \v 70 Kjánchó kjuínchemá chꞌán ínaá. Ntá a̱ntsí chrꞌéxi̱n tí sín kꞌuéjóntaxín ntáche sín tí chꞌín Pedro kíxin: \p ―Chaxín kja̱xian jaha tsíkjíxian estado Galilea kíxin tjatso̱anxínni kíxin nixja jaha éxí nixja tí jehe sín ―ichro sín. \p \v 71 Ntá chꞌín Pedro kjuankíxin chꞌán kjuínchenohe chꞌán Dios ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Chonhya tí chꞌín ntáchrorá jahará ―ichro chꞌán. \p \v 72 Ntá yóxin itsje kochínto̱a. Ntá chꞌín Pedro mé xraxinkaon chꞌán kíxin nkexrí ó chrónka chꞌín Jesús kíxin: “Na̱xa̱ tsotsjehya kochínto̱a yáya mé ó tsjixin si̱nchemána níya kíxin chonhyana.”\f + \fr 14:72 \ft Marcos 14.30\f* Ntá xraxinkaon chꞌán tíha la ntá kjuankíxin chꞌán tsjánka chꞌán kíxin ntoáhya kjuíchꞌe chꞌán kjuínchemá chꞌán tí chꞌín Jesús. \c 15 \s1 Chꞌín Jesús nkayakon tí chꞌín Pilato \r (Mt. 27.1-2, 11-14; Lc. 23.1-5; Jn. 18.28-38) \p \v 1 A̱ ntá ó kꞌuínkaséyan ntá tí sín ncha̱tꞌá tꞌe̱to̱an kójnkotséko sín tí sín táda la ko tí sín tjako tí ley la ko kaín tí sín tꞌe̱to̱an kuènte ni̱nko mé kójnkotsé sín ikjo kíchó sín. Ntá kjuixin ntá kjuínchenteto sín tí chꞌín Jesús ntá kjuíkaán sín chꞌán tí tjen tí chꞌín Pilato. \v 2 Ntá tí chꞌín Pilato mé kjuanchankí chꞌán ntáchro chꞌán kíxin: \p ―¿Á jaha tí Rey kuènte tí sín judío? ―ichro chꞌán. \p Ntá kjuáte̱he chꞌín Jesús ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Kja̱xian jaha ntáchrua ―ichro chꞌán. \p \v 3 A̱ ntá tí sín ncha̱tꞌá tꞌe̱to̱an mé kꞌueka sín chꞌán nchónhya jie̱. \v 4 Ntá chꞌín Pilato xíkjanchankí chꞌán ínaá ntáchro chꞌán kíxin: \p ―¿Jaha, nkekuènté tjate̱ehya ninkehó? Tsjehé kíxin nchónhya jie̱ tꞌeka sín tí jaha ―ichro chꞌán. \p \v 5 A̱ ntá chꞌín Jesús la ninkehó kjuáte̱ehya chꞌán. Ntá chꞌín Pilato la í noehya chꞌán nkehe tsjenka̱yáxin chꞌán. \s1 Kꞌuáyéhe̱ chꞌín Jesús kíxin sinchekjasóte sín chꞌán ntá itsꞌen chꞌán \r (Mt. 27.15-31; Lc. 23.13-25; Jn. 18.38―19.16) \p \v 6 A̱ ntá chꞌín Pilato mé kuènhen chꞌán kíxin tí kia a tsjanjon chꞌán kjuachaxin kíxin sátsji ijnko chojni tjechjina, éxí tjinkaon tsjanchia tí sín tsíkójnkotsé tí kia a. \v 7 A̱ ntá ntiha tjechjina ijnko chꞌín mé itꞌin Barrabás, la ko í so sín kuítekakuenhya sín tí síxre̱é ntá kꞌóyán sín chojni. \v 8 Ntá kui nchónhya chojni kjuankíxin sín kjuanchehe sín tí chꞌín Pilato kíxin chrókjuichꞌe chꞌán éxí kaín nánó xi̱kaha. \v 9 Ntá kjuáte̱he chꞌín Pilato kíxin: \p ―¿Á tjinkáonrá tsi̱to̱ha̱ sátsji tí chꞌín Rey tꞌe̱tue̱nhen tí sín judío? ―ichro chꞌán. \p \v 10 Mé xi̱kaha ichro chꞌán kíxin jehe chꞌán la ó nohe chꞌán kíxin kjuachji̱no̱xínhin xriko tí sín ncha̱tꞌá tꞌe̱to̱an, a̱ ntá tsé sín tí chꞌín Jesús kjuíkénhen sín chꞌán. \v 11 A̱ ntá tí sín ncha̱tꞌá tꞌe̱to̱an a mé kjuínchekóninkaon sín kaín tí chojni siín, ntáche sín kíxin íchá jína chrókjuanchia sín kíxin chrókꞌuatjánta chꞌán tí chꞌín Barrabás. \v 12 Ntá chꞌín Pilato kjuanchankí chꞌán ntáchro chꞌán kíxin: \p ―A̱ ntá tí chꞌín tíki̱texínrá kíxin chꞌín Rey tꞌe̱tue̱nhen tí sín judío la ¿nkehe tjinkáonrá si̱tꞌaha̱ chꞌán? ―ichro chꞌán. \p \v 13 Ntá jehe sín kjuáte̱he sín kꞌóyako sín kjuanchia sín kíxin: \p ―¡Tjakénka̱nia chꞌán ntacruz! \p \v 14 Ntá chꞌín Pilato mé kjuanchankíhi chꞌán tí jehe sín kíxin: \p ―¿Xá nkehe tí jínahya kjuíchꞌe chꞌán? ―ichro chꞌán. \p Kjánchó a̱ntsí má itsen kꞌóyako sín kjuanchia sín kíxin: \p ―¡Tjakénka̱nia chꞌán ntacruz! ―ichro sín. \p \v 15 Ntá chꞌín Pilato mé tjinkaon chꞌán sinchexiteyá chꞌán tí nkehe kjuanchia tí sín kꞌuíxité ntá kuíto̱he chꞌán kíxin sátsji tí chꞌín Barrabás. Ntá kꞌue̱to̱an chꞌán kíxin tsjate sín tí chꞌín Jesús. Ntá kjuixin ntá kjuanjon chꞌán kjuachaxin kíxin tí sín soldado sátsjiko sín chꞌán tsja̱kꞌe̱nka̱ni sín chꞌán ntacruz. \p \v 16 Ntá tí sín soldado a mé sákjuíko sín chꞌán tí nta̱sin tí palacio. Ntaha kójnkotséxin kaín tí sín soldado. \v 17 Ntá ntiha kuakitsje sín iké chꞌán ntá kjuínchekꞌinkáya sín chꞌán ijnko ka kjátse tié la ko kjua̱kꞌe̱nka̱ya sín kja chꞌán ijnko corona tsíkꞌóna ntachꞌi̱. \v 18 Ntá kjuankíxin kꞌuíxité sín ntáchro sín kíxin: \p ―Jnkochríxín tsjakꞌe tsétue̱nhén tí sín judío ―ichro sín. \p \v 19 Na ntá ntavara chjéhe sín ikja chꞌán na ko nta̱té sín kui̱ki̱te sín chꞌán. Kꞌuéjóxin tochꞌin sín nkayakon chꞌán kjuíchꞌeyáxixín sín éxí imá chrókjuikosáyehe sín chꞌán. \v 20 Ntá tió kjuixin xi̱kaha kjuíchꞌehe sín chꞌán kjuanoá sín chꞌán ntá kuakitsjehe sín chꞌán tí ka kjátse tié tsíkjinchekꞌinkáya sín chꞌán ntá kjuínchekꞌinkáya sín chꞌán iké chꞌán xráxín ínaá. Ntá kuakitsjexín sín chꞌán ntiha sákjuíko sín chꞌán kíxin ntá tsja̱kꞌe̱nka̱ni sín chꞌán ntacruz. \s1 Ntá kjua̱kꞌe̱nka̱ni sín chꞌín Jesús ntacruz \r (Mt. 27.32-44; Lc. 23.26-43; Jn. 19.17-27) \p \v 21 A̱ ntá ijnko chꞌín tsíkji̱xi̱n chjasin Cirene, mé itꞌin chꞌán Simón, mé xje̱en chꞌán mé tí chꞌín Alejandro la ko tí chꞌín Rufo, mé tsíkji̱xi̱n chꞌán no̱nte̱e chꞌán, ntá kꞌuátsínka chꞌán ntiha. Ntá tí sín soldado a mé kꞌue̱tue̱nhen sín chꞌán kíxin tsochréhe̱ chꞌán tsamá chꞌán tí ntacruz tsjakꞌenkáni chꞌín Jesús. \p \v 22 A̱ ntá sákjui̱ko sín tí chꞌín Jesús ijnko tjo itꞌin Gólgota, na mé nkíve̱e sín tꞌaxrjexín kíxin Tjo Calavera. \v 23 Ntá ntiha chjéhe sín chꞌán xranvino tsíkꞌixinkíkjanxín xro̱a̱n mirra chrókꞌui chꞌán, kjánchó kꞌuíhya chꞌán. \v 24 Ntá tí sín soldado kjua̱kꞌe̱nka̱ni sín chꞌán tí ntacruz a. Kjuixin ntá kjuíchꞌexín sín suerte tí ké chꞌán kíxin tso̱nohe sín nkexéhe tí ka sátsjiko sín jnkojnko sín. \p \v 25 A̱ ntá ó las nueve nchítjen tí kjua̱kꞌe̱nka̱ni sín chꞌán tí ntacruz a. \v 26 Ntá ikja tí ntacruz kjua̱kꞌe̱nka̱ni sín ijnko ntachiso ntsí tsíkjin sín nixja nkekuènte kjuínchekjasóte sín chꞌán na mé ntáchro kíxin: “Jehe chꞌán mé Rey kuènte tí sín judío”. \v 27 Na ko kja̱xin kꞌuéjóyáni sín ntacruz yaá tí síche̱e la ijnko la nánko chjina la í jnko la nó kjon tí tjen chꞌín Jesús. \v 28 Na mé xi̱kaha xiteyá éxí nixja xroon itén Dios ntáchro kíxin: “Éxí yóhe̱ ijnko chojni kjuasin jie̱ mé kꞌuíkon sín chꞌán”\f + \fr 15:28 \ft Isaías 58.12\f*. \p \v 29 Ntá tí sín kꞌuatsínka ntiha mé kjuanoá sín chꞌán la ko kꞌuántaxínhi̱n sín chꞌán tinkátjíá kja sín ntáchro sín kíxin: \p ―Kjá na ntáchrua kíxin chrókꞌoxíka tí ni̱nko, a̱ ntá iní ya̱on koá la ó chrókjuixin chrókjui̱chꞌéna ínaá,\f + \fr 15:29 \ft Marcos 14.58; Juan 2.19\f* ichrua. \v 30 Nchekaá a̱sán jahvá tjasinka̱jinxián tí ntacruz méhe̱ ―ichro sín. \p \v 31 Ntá tí sín ncha̱tꞌá tꞌe̱to̱an la ko tí sín tjako tí ley mé kjuanoá sín chꞌán ikjo sín kíchó sín kíxin: \p ―Ó kjuínchekaá chꞌán chojni ókjé ntá jehe chꞌán mé xitjahya sinchekaá chꞌán a̱sén chꞌán. \v 32 A̱ ntá chaxín jehe chꞌán tí Cristo tí Rey kuènte tí nación Israel ntá chrókꞌuikonni kíxin jehó chꞌán chrókjuinkaji̱nxi̱n chꞌán a̱sén chꞌán tí ntacruz ntá kja̱xin chrókuitekaonni chꞌán ―ichro sín. \p Kjónté tí yaá sín kja̱xin tjejóyáni ntacruz mé kꞌuántaxínhi̱n sín chꞌán. \s1 Ntá kꞌuén chꞌín Jesús \r (Mt. 27.45-56; Lc. 23.44-49; Jn. 19.28-30) \p \v 33 A̱ ntá tió kui chonkíxin mé kꞌuíxin tie kuenté chjasintajni, kóxrjenhen tí sítié hasta las tres kónjín \v 34 ntá tí hora a mé itsen kꞌuèya chꞌín Jesús ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Eloi, Eloi, ¿lama sabactani? ―tí nkíve̱e sín mé tꞌaxrjexín kíxin: Itꞌéni, Itꞌéni, ¿nkekuènté kui̱to̱héni?,\f + \fr 15:34 \ft Salmo 22.1\f* mé xi̱kaha ichro chꞌán. \p \v 35 Ntá iso sín siín ntiha kuínhin sín, ntá ntáchro sín kíxin: \p ―Tinhínrá kíxin tꞌíye̱he̱ chꞌán tí chꞌín Elías tí chꞌín kꞌuéchrónka itén Dios ósé ―ichro sín. \p \v 36 Ntá ijnko tí jehe sín siín ntiha kuinká chꞌán kuákja chꞌán ijnko ka ntá kjuínchekjataxín chꞌán vino náxrjónhya ntá kjua̱kꞌe̱kjen chꞌán ijnko nta kjínjin ntá kjuínchechjina chꞌán tí tjen irꞌva chꞌín Jesús chrókꞌui chꞌán tí vino náxrjónhya. Ntáchro tí chꞌín a kíxin: \p ―Tsíto̱heni tsotsjeheni á chaxín tsi tí chꞌín Elías tsjinkaji̱n tí jehe chꞌán ―ichro chꞌán. \p \v 37 Ntá chꞌín Jesús itsen kꞌuíyato chꞌán ntá kjuixin kꞌuén chꞌán. \v 38 A̱ ntá tí ka tjenkákuènxín nkaxenhen ni̱nko mé yaá kꞌóna kꞌuichje kjuankíxixín noi la hasta nonte kꞌuichje. \v 39 Ntá tí chꞌín capitán romano mé tjen chꞌán chokꞌèxin tí tjen chꞌín Jesús ntá kꞌuíkon chꞌán kíxin xi̱kaha ó kjuixin kꞌuén chꞌán ntá ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Chaxín tí nkexro i la Xje̱en Dios ―ichro chꞌán. \p \v 40 Kja̱xin ntiha kꞌuejó iso chojni chjin, ikjín kꞌuéjó sín tsjehe sín. Tjejóko sín tjan María Magdalena la ko í jnko tjan María na mé ijnko xje̱en tjan itꞌin Jacobo na mé tí chꞌín tsoyo, ichro sín, la ko í jnko mé itꞌin José. La ko kja̱xin ntaha kjuákꞌe tí tjan Salomé. \v 41 A̱ ntá tí chojni chjin i mé kuinkáchréhe̱ sín tí chꞌín Jesús ntá kjui̱ka̱o sín chꞌán kíxin kꞌuékjinki̱tsa sín chꞌán tí kꞌuékjakꞌe chꞌán estado Galilea la ko kja̱xin í so chojni chjin ínaá chréhe̱ sín chꞌán sákjuíko sín chꞌán chjasin Jerusalén. \s1 Ntá xrává chꞌín Jesús \r (Mt. 27.57-61; Lc. 23.50-56; Jn. 19.38-42) \p \v 42 A̱ ntá ó kóntó tí ya̱on a mé tí ya̱on tꞌóyaxínhin sín kíxin tí xrankíxixín tí ya̱on tꞌo̱kꞌéhe sín, \v 43 mé kui ijnko chꞌín itꞌin José chjasén chꞌán mé Arimatea. Jehe chꞌán mé koí chꞌán tꞌe̱to̱an chꞌán tí xra̱ kuènte tí síxre̱é. Kja̱xin jehe chꞌán tjechónhen chꞌán itsi tí kjuachaxin kuènte Dios. Chrakonhya chꞌán sákjuí chꞌán nto̱e chꞌín Pilato kjuíkjanchia chꞌán tí cuerpo kuènte chꞌín Jesús. \v 44 Ntá chꞌín Pilato chrakon chꞌán kíxin ó tsíkjixin tsíkꞌen chꞌín Jesús, ntá kꞌuíye̱he̱ chꞌán tí chꞌín capitán a kjuanchankíhi chꞌán kíxin á chaxín xi̱kaha kónhen. \v 45 Ntá chrónka tí chꞌín capitán kíxin chaxín ó kjuixin kꞌuén chꞌán. Ntá kuínhin chꞌín Pilato xi̱kaha ntá kjuanjon chꞌán kjuachaxin kíxin tsjikakja chꞌín José tí cuerpo kuènte chꞌín Jesús. \v 46 Ntá chꞌín José mé kꞌue̱na chꞌán ijnko ka sábana náxrjón. Ntá kjuinkajin chꞌán tí cuerpo kuènte chꞌín Jesús, a̱ ntá jehe tí ka a mé kjuínchekꞌisímá chꞌán tí cuerpo kuènte chꞌán. Ntá kjua̱kꞌe̱nka̱ya chꞌán ijnko tòye̱ tsíxrayá itjo̱. Ntá ijnko xro̱ jié mé kꞌuíkjèxin chꞌán tí ntója tí tòye̱. \v 47 A̱ ntá tí tjan María Magdalena la ko tí tjan María ìné chꞌín José mé kꞌuíkon sín nketí xrává chꞌán. \c 16 \s1 Ó xechón chꞌín Jesús \r (Mt. 28.1-10; Lc. 24.1-12; Jn. 20.1-10) \p \v 1 A̱ ntá tió kꞌuátsínka tí ya̱on tꞌo̱kꞌéhe sín ntá tí tjan María Magdalena la ko tí tjan María ìné chꞌín Jacobo la ko tí tjan Salomé mé kꞌue̱na sín xro̱a̱n xraxé sátsjiko sín sincheka sín tí cuerpo kuènte chꞌín Jesús. \v 2 Ntá imá nchítjen tí ya̱on xrankíxixín tí semana mé kjuíji sín tí tòye̱ tsíxravá chꞌán, na mé ó kjui̱to̱n ya̱on. \v 3 A̱ ntá jehe sín mé tinkákjo kíchó sín kíxin: \p ―¿Xá nkexro tí chrókuakjìinhinni tí xro̱ tjekjèxin tí tòye̱? ―ichro sín. \p \v 4 A̱ ntá xrína̱hya kꞌuíkon sín kíxin ó tsíkjixin tsíkjìin tí xro̱ jié tjekjèxin tí tòye̱ kíxin í tjenhya éxí kꞌuékjakꞌe senó. \v 5 Ntá kjuíji sín ikon tí tòye̱ ntá kꞌuíkon sín kíxin tjetja̱xi̱n ijnko chꞌín ntasoá tí tja sín chjina tjenkáya chꞌán ka kjínjin tjóá ntá imá chrakon sín kꞌuíkon sín. \v 6 Ntá ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Chrakonhyará. Ó nòna kíxin xritjéyárá jahará tí chꞌín Jesús tsíkji̱xi̱n chjasin Nazaret kjuákꞌenkáni chꞌán ntacruz. Ntá ó tsíxechón chꞌán í kohya chꞌán ntihi. Tsjehérá tí tsíkjakꞌe sín chꞌán. \v 7 Ntá sátjirá tjíchenkará tí sín kꞌuékꞌajiko chꞌán la ko tí chꞌín Pedro kíxin tí chꞌín Jesús senó sátsji chꞌán estado Galilea ntá ntaha tsoxetará chꞌán éxí tsíchrónka chꞌán ―mé xi̱kaha chrónka tí ntasoá a. \p \v 8 Ntá tí chojni chjin a mé sákjuíxin sín tí tsíxravá tí chꞌín Jesús imá síxrànka̱ sín chrakon sín. Ntá na̱xa̱ chenkahya sín ninkexró kíxin chrakon sín. \s1 Chꞌín Jesús titàya̱ xeta tí tjan María Magdalena \r (Jn. 20.11-18) \p \v 9 Tió tsíkjixin tsíxechón chꞌín Jesús nchítjen tí ya̱on xrankíxixín semana ntá titàya̱ xeta chꞌán sa̱oxín tí tjan María Magdalena na mé jehe tjan tsíkakitsjexín chꞌán yato ncha̱kuen tí jínahya. \v 10 Ntá sákjuíchenka tjan tí sín kꞌuékꞌajiko tí jehe chꞌán tꞌává sín tsjánka sín. \v 11 A̱ ntá tió kuínhin sín kíxin tjechón tí chꞌín Jesús kíxin xi̱kaha tsíkꞌikon tjan la kjónté kuítekakonhya sín. \s1 Iyó sín kꞌuékꞌajiko chꞌín Jesús titàya̱ kꞌuíkuèn sín tí jehe chꞌán \r (Lc. 24.13-35) \p \v 12 A ntá chrꞌéxi̱n ntá iyó tí sín a titàya̱ kꞌuíkuèn sín tí chꞌín Jesús, ókjé nkexrí tsjehe chꞌán. Tí sín a mé tjejótji sín nti̱a sátsji sín ijnko nonte. \v 13 A̱ ntá jehe sín sákjuíchenka sín tí sín í so a; la kjónté xi̱kaha la kuítekakonhya sín.\f + \fr 16:13 \ft Lucas 24.13–35\f* \s1 Chꞌín Jesús kꞌue̱tue̱nhen chꞌán tí sín kꞌuékꞌajiko chꞌán tí xra̱ sichꞌe sín \r (Mt. 28.16-20; Lc. 24.36-49; Jn. 20.19-23) \p \v 14 A̱ ntá tió kjuixixín la titàya̱ kꞌuíkon tí tejnko sín tí jehe chꞌán tí tjejóne sín. Ntá nixje̱he̱ chꞌán sín kíxin nkekuènté icha a̱sén sín tsíkitekakuenhya sín tí sín tsíkꞌikon kíxin tsíxechón chꞌán. \v 15 Ntá ntáche chꞌán sín kíxin: \p ―Sátjirá kuenté chjasintajni tjákohérá kaín xín chojni tí tan jína tsaáxin sín. \v 16 Tí nkexro tsitekaon la tsikite la mé tsaá. A̱ ntá tí nkexro tsitekakonhya na mé tsjasóte. \v 17 Ntá tí sín tsinkáchónki tí janhan mé tsjasin sín kjuaxroan kíxin kjuachaxin ni̱na tsakitsjexín sín tí ncha̱kuen tí jínahya chónta chojni la ko tsonixja sín ókjé nkìva. \v 18 Kjónté konche chrótsé sín la kohya nkehe tso̱nhen sín la ko kjónté chrókꞌui sín ijnko nta̱ chónta veneno la kohya nkehe tso̱nhen sín. Kja̱xin tsꞌejotja tja sín chojni níhi la tsito̱he sín jína. \s1 Chꞌín Jesús chrìin chꞌán nkaya nka̱jní \r (Lc. 24.50-53) \p \v 19 Ntá ó kjuixin nixje̱he̱ Ìnchéni Jesús tí jehe sín ntá sákjui̱ chꞌán nkaya nka̱jní. A̱ ntá ntiha kjuákꞌetja̱xi̱n chꞌán tí tja chjina Dios. \v 20 A̱ ntá jehe sín sákjuí sín nkuíxín sákjuíkjako sín tí tan jína tsaáxin chojni. A̱ ntá jehe Ìnchéni mé kjuínki̱tsa chꞌán tí sín a la ko kjua̱cha̱xién chꞌán mé kjuasixín sín kjuaxroan kíxin tíha mé tso̱noexín tí sín tjejótinhin kíxin chaxín nkehe kuènte Dios kjuako sín. Amén.