\id MAT \h SAN MATEO \toc1 Tí tan jína chrónka chꞌín Mateo \toc2 SAN MATEO \toc3 Mt. \mt1 Tí tan jína chrónka chꞌín Mateo \c 1 \s1 Tí sín kꞌuaxrjeníxin chꞌín Jesús \r (Lc. 3.23–38) \p \v 1 Tíhi mé chrónka nkexro kaín tí sín kꞌuaxrjeníxin chꞌín Jesucristo. Mé jehe chꞌán kꞌuaxrjeníxin chꞌán tí chꞌín David la ko tí chꞌín Abraham. \v 2 Chꞌín Abraham mé itꞌé tí chꞌín Isaac la ko chꞌín Isaac mé itꞌé tí chꞌín Jacob la jehe chꞌán mé itꞌé tí chꞌín Judá la ko kaín kíchó chꞌán. \v 3 Chꞌín Judá mé itꞌé tí chꞌín Fares la ko chꞌín Zara la tí ìné sín mé itꞌin Tamar. Chꞌín Fares mé itꞌé tí chꞌín Esrom la jehe chꞌán mé itꞌé tí chꞌín Aram. \v 4 Chꞌín Aram mé itꞌé tí chꞌín Aminadab la jehe mé itꞌé tí chꞌín Naasón la jehe mé itꞌé tí chꞌín Salmón. \v 5 Chꞌín Salmón mé itꞌé tí chꞌín Booz la ìné mé tjan Rahab. Chꞌín Booz mé itꞌé tí chꞌín Obed la ìné tí chꞌín Obed mé tjan Rut. Tí chꞌín Obed mé itꞌé tí chꞌín Isaí. \v 6 Chꞌín Isaí mé itꞌé tí rey David la jehe chꞌán la ko tí tjan kꞌuéchjién chꞌín Urías mé táha itꞌé la ko ìné tí chꞌín Salomón. \p \v 7 Chꞌín Salomón mé itꞌé tí chꞌín Roboam la jehe mé itꞌé tí chꞌín Abías la jehe chꞌán mé itꞌé tí chꞌín Asa. \v 8 Chꞌín Asa mé itꞌé tí chꞌín Josafat la chꞌín Josafat mé itꞌé tí chꞌín Joram la chꞌín Joram mé itꞌé tí chꞌín Uzías. \v 9 Chꞌín Uzías mé itꞌé tí chꞌín Jotam la chꞌín Jotam mé itꞌé tí chꞌín Acaz la chꞌín Acaz mé itꞌé tí chꞌín Ezequías. \v 10 Ezequías mé itꞌé tí chꞌín Manasés la chꞌín Manasés mé itꞌé tí chꞌín Amón la chꞌín Amón mé itꞌé tí chꞌín Josías. \v 11 Chꞌín Josías mé itꞌé tí chꞌín Jeconías la ko kíchó chꞌán. Tí sín a mé kꞌuéjó sín tí ya̱on a ntá xrína̱hya ikui tí sín Babilonia sákjuíko sín tí sín israelita kíxin tsꞌejóchjina sín tí chjasén sín Babilonia. \p \v 12 Ntá kjuixin sákjuí sín mé chꞌín Jeconías mé itꞌé tí chꞌín Salatiel la chꞌín Salatiel mé itꞌé tí chꞌín Zorobabel. \v 13 Chꞌín Zorobabel mé itꞌé tí chꞌín Abiud la chꞌín Abiud mé itꞌé tí chꞌín Eliaquim la ko chꞌín Eliaquim mé itꞌé tí chꞌín Azor. \v 14 Chꞌín Azor mé itꞌé tí chꞌín Sadoc la ko chꞌín Sadoc mé itꞌé tí chꞌín Aquim la ko chꞌín Aquim mé itꞌé tí chꞌín Eliud. \v 15 Chꞌín Eliud mé itꞌé tí chꞌín Eleazar la chꞌín Eleazar mé itꞌé tí chꞌín Matán la chꞌín Matán mé itꞌé tí chꞌín Jacob. \v 16 Chꞌín Jacob mé itꞌé tí chꞌín José la chꞌín José mé kꞌóna xìí tjan María la jehe tjan María mé ìné tí chꞌín Jesús. Tí chꞌín Jesús la mé nchekꞌin sín Cristo. \p \v 17 Mé xi̱kaha catorce tꞌáchri̱i kꞌuaxrjeníxin tí chꞌín Abraham ntá kjuákꞌe chꞌín David la í jnko catorce tꞌáchri̱i kꞌuaxrjeníxin tí chꞌín David la ntá tí sín Babilonia sákjuíko tí sín israelita chjasén sín la ntá í jnko catorce tꞌáchri̱i kꞌuéjó la ntá kokjíhi Cristo. \s1 Kokjíhi Jesucristo \r (Lc. 2.1–7) \p \v 18 Tí kokjíhi Jesucristo mé xi̱kihi kónhen. Tí tjan María ìné chꞌán mé tso̱te̱he tjan chꞌín José. A̱ ntá na̱xa̱ kuákjahya kíchó sín ntá kónoxín kíxin jehe tjan la ó tjeyá tjan kíxin tíha la kjua̱cha̱xién Ncha̱kuen Dios. \v 19 Chꞌín José mé tí nkexro tsꞌóna xìí tjan María, mé ijnko chojni jína la tjinkakonhya chꞌán noxín chrókꞌóxroan chꞌán tjan ntá kjuenka̱yáxin chꞌán imó chrókjuáke̱he̱ chꞌán tjan kíxin tjinkaon chꞌán kíxin ninkexró tso̱noehya. \v 20 Ntá tí na̱xa̱ tjenka̱yáxin chꞌán kíxin xi̱kaha sichꞌe chꞌán ntá kotáchrién chꞌán chrónkaxín titàya̱ kꞌuíkuèn chꞌán ikui ijnko ángel kuènte Ìnchéni nixja, chrónka kíxin: \p ―José jaha mé kꞌuaxrjeníxian David. Tóxakuanhya la ko chrakonhya chrókuákjá tjan María tsꞌóna ichjián kíxin tí xjan tsochónta tjan la kjuachaxin kuènté Ncha̱kuen Dios ikui mé kꞌóna tí xjan a. \v 21 Sinchekokjíhi tjan ijnko xjan ntoa la itsꞌin xjan Jesús mé xi̱kaha itsꞌin xjan kíxin jehe xjan tsjakjìin iji̱é chojni ―mé xi̱kaha chrónka tí chꞌín ángel. \p \v 22 Kaín tíha kónhen kíxin tsoxiteyá tí nkehe chrónka Ìnchéni kꞌuénixja tí sín kꞌuéchrónka itén chꞌán ósé. Mé ntáchro xi̱kihi: \q1 \v 23 Ijnko tjan na̱xa̱ chóntahya chojni ntoa mé tsjakꞌeyá tjan la tsochónta tjan ijnko xjan, \q1 la sinchekꞌin sín chꞌán Emanuel,\f + \fr 1:23 \ft Isaías 7.14\f* \m la tíha tꞌaxrjexín kíxin Dios tjejókoni. Mé xi̱kaha chrónka itén Dios. \p \v 24 Ntá kꞌuàya chꞌín José ntá kjuínchexiteyá chꞌán tí nkehe kꞌue̱to̱an tí ángel kuènte Ìnchéni la kuákja chꞌán tjan María tsꞌóna ichjién chꞌán. \v 25 A̱ ntá kjónté xi̱kaha la na̱xa̱ kójnkojiéhya sín tí na̱xa̱ kokjíehya xjan la ntá tí xjan mé kjuínchekꞌin sín Jesús. \c 2 \s1 Tí sín mago kjuítsjehe sín xjan \p \v 1 Tí kokjíexín chꞌín Jesús tí chjasin Belén estado Judea la tí ya̱on a kjuákꞌe ijnko chꞌín rey itꞌin Herodes mé kꞌue̱tue̱nhen chꞌán tí nación a. A̱ ntá xrína̱hya iso chojni ntoa kjui̱xi̱n ijnko chjasin nó tji̱to̱xi̱n ya̱on mé kjuíji sín chjasin Jerusalén. Jehe sín mé sín mago mé tónoexín sín tí konotsé. \v 2 Ntá kjuanchankí sín kíxin: \p ―¿Nketí tjen tí xjan tsíkokjíhi tsꞌóna tí rey tsꞌe̱tue̱nhen tí sín judío? Kꞌuíkonxínni tí konotsé kuènte chꞌán nó tji̱to̱xi̱n ya̱on na ntá ó kjuini kíxin tsochjéheni chꞌán kjuasáya ―ichro sín. \p \v 3 Ntá kuínhin tí chꞌín rey Herodes tí xi̱kaha ichro sín ntá imá tóxakonhen chꞌán la ko tóxakonhen kaín tí sín chjasin Jerusalén. \v 4 Ntá tí chꞌín rey kꞌue̱to̱an kíxin síxrakoa kaín tí sín ncha̱tꞌá tꞌe̱to̱an la kaín tí sín tjako tí ley la ntá kjuanchankíhi sín chꞌán nketí chrókokjíexín tí nkexro Cristo. \v 5 Ntá jehe sín kjuáte̱he sín kíxin: \p ―Tsokjíexín xjan chjasin Belén estado Judea mé xi̱kaha tsíkjin tí sín tsíchrónka itén Dios. Ntáchro xi̱kihi: \q1 \v 6 Jaha chjasin Belén nonte Judá, \q1 jaha la jehya ijnko chjasin imá ntsí; \q1 kíxin tí nonte tsꞌaxrjexín tí nkexro a̱ntsí tꞌe̱to̱an, \q1 la jehe chꞌán tsꞌayakonhen tí chjasin kuènta̱na mé chjasin Israel.\f + \fr 2:6 \ft Miqueas 5.2\f* \m Mé xi̱kaha nixja itén Dios. \p \v 7 Ntá imó kꞌuíye̱he̱ chꞌin Herodes tí sín mago la kjuanchankíhi chꞌán sín nkesá kjuankíxin kꞌuíkon sín tí konotsé. \v 8 Ntá chrónka sín ntá tuénxín kꞌue̱to̱an chꞌán kíxin sátsji sín chjasin Belén la ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Sátjirá ntiha la tjéyárá tí xjan la tió tsꞌitjará xjan la tso̱chro̱nka̱rá kíxin ntá kja̱xian janhan sátsjia ntiha tso̱tja̱ha̱ xjan kjuasáya ―mé xi̱kaha kꞌue̱to̱an chꞌín Herodes. \p \v 9 Ntá kuínhin tí sín mago tí nkehe kꞌue̱to̱an tí chꞌín rey ntá sákjuí sín la xíkꞌikon sín tí konotsé ínaá la kjuítaón va nti̱a la ntá chréhe̱ sín hasta kjuákꞌe va chrítaón tí nchia tjen tí xjan a. \v 10 Ntá tió kꞌuíkon tí sín mago nketí kjuákꞌe tí konotsé la imá kóchéhe̱ sín. \v 11 La kꞌuíxenhen sín tí nchia la kꞌuíkon sín tí xjan kjuákꞌeko tí tjan María ìné xjan. Ntá kꞌuéjóxin tochꞌin sín la chjéhe sín kjuasáya ntá kuakitje̱he̱ sín tí nkehe kjui̱ka̱o sín la kjuanjon sín chica oro la ko ihnti tsochéxin chji̱nco̱ la ko xro̱a̱n xraxé náxrjón. \v 12 Ntá chrꞌéxi̱n kotáchrién sín chrónkaxín kíxin chrókjanhya sín tí tjen chꞌín Herodes. Méxra̱ kja̱nxi̱n sín í jnko nti̱a la sákjuí sín chjasén sín. \s1 Chꞌín José la ko tjan María sákjuí sín chjasin Egipto \p \v 13 Ntá tió kjuixin sákjuí tí sín mago la ntá kotáchrién chꞌín José chrónkaxín titàya̱ kꞌuíkon chꞌán ijnko ángel kuènte Ìnchéni chrónka kíxin: \p ―Tꞌàyá sátsjikoa xjan la ko ìné xjan la sátsjirá chjasin Egipto la ntahó tsꞌejorá hasta tso̱xrja̱nkajia, kíxin tí chꞌín Herodes xritjeyá tí xjan chrókꞌóyán chꞌán xjan ―mé xi̱kaha chrónka tí ángel. \p \v 14 Ntá chꞌín José kꞌuàya la ntá sákjuíko chꞌán xjan la ko ìné xjan la sákjuí sín chjasin Egipto tí tie a. \v 15 Ntahó kꞌuéjó sín hasta ikꞌuén chꞌín Herodes. Mé xi̱kaha kónhen kíxin tsoxiteyá kaín tí nkehe chrónka Ìnchéni, kꞌuénixja tí sín tsíchrónka itén chꞌán. Mé ntáchro sín kíxin: “Chjasin Egipto kjuákꞌe xja̱nna ntá kꞌuíya̱ha̱ chꞌán”.\f + \fr 2:15 \ft Oseas 11.1\f* \s1 Chꞌín Herodes mé kꞌue̱to̱an itsꞌen xjan \p \v 16 A̱ ntá kónohe chꞌín rey Herodes kíxin tí sín mago mé kjuíchꞌiyehe sín chꞌán ntá imá kónínkaon chꞌán la kꞌue̱to̱an chꞌán kíxin itsꞌen kaín tí chánjan ntoa siín chjasin Belén ó chónta iyó nánó la ko tí xjan na̱xa̱ chóntahya iyó nánó. Mé xi̱kaha kꞌue̱to̱an chꞌán kíxin ó xraxinkaon chꞌán nkehe kuínhin chꞌán chrónka tí sín mago. \v 17 Mé xi̱kaha ó xiteyá tí nkehe tsíkjin tí chꞌín Jeremías ntáchro chꞌán kíxin: \q1 \v 18 Kuínhin sín itén chojni chjasin Ramá \q1 mé tsjánka sín. \q1 Tíha mé tí tjan Raquel la tsjánkàma̱ tjan xje̱en tjan. \q1 Kohya nkexro sinchechéhe̱ tjan kíxin ó kaín xjan tsíkꞌen xjan.\f + \fr 2:18 \ft Jeremías 31.15\f* \m Mé xi̱kaha chrónka itén Dios. \p \v 19 Ntá tió kjuixin kꞌuén chꞌín Herodes ntá ijnko ángel kuènte Ìnchéni mé kꞌuíkonxín chꞌín José kotáchrién chꞌán tí kjuákꞌe chꞌán chjasin Egipto mé ntáchro kíxin: \p \v 20 ―Tꞌàyá sátsjikoa tí xjan la ko tí ìné xjan la tsokjan chjasin Israel kíxin ó kjuixin kꞌuén tí nkexro chrókꞌóyán tí xjan a ―mé xi̱kaha kꞌue̱to̱an tí chꞌín ángel. \p \v 21 Ntá chꞌín José mé kꞌuàya chꞌán la sákjuíko chꞌán tí xjan la ko tí ìné xjan la sákjuí sín chjasin Israel. \v 22 A̱ ntá kuínhin chꞌín José kíxin chꞌín Arquelao xje̱en chꞌín Herodes mé kꞌue̱to̱an chꞌán tí estado Judea la ntá chrakon chꞌán la sáchrókjuihya chꞌán ntiha. A̱ ntá kotáchrién chꞌán chrónkaxín Dios kíxin sáchrókjui chꞌán estado Galilea. \v 23 Ntá tió kjuíji sín ntiha ntá sákjuí sín ijnko chjasin itꞌin Nazaret la ntaha kꞌuéjó sín. Mé xi̱kaha xiteyá tí nkehe tsíchrónka tí sín kꞌuénixja itén Dios senó. Kꞌuéntáchro sín kíxin jehe chꞌán mé tsi̱ki̱texín sín nazareno. \c 3 \s1 Juan el Bautista mé kjuákꞌe chꞌán nte̱je̱ \r (Mr. 1.1–8; Lc. 3.1–9, 15–17; Jn. 1.19–28) \p \v 1 A̱ ntá tí ya̱on a kjuákꞌe chꞌín Juan Bautista nte̱je̱ Judea la kjuako chꞌán. \v 2 Ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Ti̱to̱hérá iji̱árá la tjínkírá tí nkehe tjenka̱yáxinrá kíxin í séhya itsi kjua̱cha̱xién Dios. \p \v 3 Tí chꞌín Isaías, mé ijnko chꞌín tsíchrónka itén Dios, mé tsíkjin chꞌán kuènte tí chꞌín Juan mé chrónka chꞌán kíxin: \q1 Tsinhin sín itén ijnko nkexro tsjakꞌe nte̱je̱ tsꞌèya tsontáchro kíxin: \q1 “Tóxakonhanrá ncheyóxinrá nti̱a tsi̱xi̱n Ìnchéni. \q1 Takitje̱hérá ijnko nti̱a ntoí.”\f + \fr 3:3 \ft Isaías 40.3\f* \p \v 4 Tí iké chꞌín Juan mé tsíkꞌóna ka̱xre̱e kocamello la ko tí nkehe chrꞌínkatꞌóxin chꞌán mé tsíkꞌóna tjo̱a̱. A̱ ntá tí nkehe kjóne chꞌán mé kochjo̱á la ko itsje̱n kotsje̱nta tónoxín nte̱je̱. \v 5 Itsjé chojni kui̱xi̱n sín chjasin Jerusalén la ko í so chjasin siín estado Judea la ko chjinaxón tí nta̱río Jordán kíxin tsinhin sín nkexrí tjechrónka chꞌán. \v 6 Ntá chrónka sín iji̱é sín ntá chꞌín Juan kui̱ki̱texín chꞌán sín tí nta̱río Jordán. \p \v 7 Ntá xrína̱hya kꞌuíkon chꞌín Juan ikui nchónhya tí sín fariseo la ko tí sín saduceo kíxin tjinkaon chrókuikite sín la ntá ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Jahará tsíkꞌaxrjeníxinrá konche. ¿Xá nkexro kjuíntanohará kíxin chrókuinkéhérá tí kjuanínkaon kuènte Dios ó tsi? \v 8 Tꞌichjánxi̱n kíxin chrókꞌuejorá jnkojína chrókjuáko̱xi̱nrá kíxin chaxín kjuítoxi̱nhínrá tí nkehe tjenka̱yáxinrá. \v 9 Jahará nchehnkerá ntáchrorá kíxin kꞌuaxrjeníxinrá chꞌín Abraham. Janhan ntáxrja̱n kíxin kjónté tí xro̱ i la Dios tsjacha chrókjuichꞌéna chꞌán chojni kꞌuaxrjeníxin chꞌín Abraham. \v 10 Tí chica hacha ó tjechónhen tsochrínjinxín tí nta. A̱ ntá kaín xín nta tꞌónahya to jína mé tsochrínjin kíxin tsoche. \v 11 Janhan mé ìnta̱ tíki̱texián chojni kíxin tsja̱ko̱xi̱n sín kíxin ó kjuitoxi̱nhin sín nti̱é sín. A̱ ntá tí nkexro itsi chrꞌéxi̱n mé tsi̱ki̱texínrá tí Ncha̱kuen Dios la ko xrohi. A̱ntsí tjetóxin tꞌe̱to̱an chꞌán a̱ ntá janhan la kánhyó. Méxra̱ chrókósuàna sáchrókjui̱ki̱an to̱ka̱té chꞌán. \v 12 Jehe chꞌán la ó tjexraá chꞌán pala sinchetjuáxin chꞌán noatrigo kíxin tí nta̱chji̱ji trigo la ókjé tsꞌejo chꞌán a̱ ntá tí noatrigo la tsjenájín chꞌán la tsꞌe̱nka̱chji̱na chꞌán. A̱ ntá tí nta̱chji̱ji trigo la tsjakaxín chꞌán ijnko xrohi tsꞌankahya jnkochríxín —mé xi̱kaha kjuako chꞌín Juan. \s1 Kuíkite chꞌín Jesús \r (Mr. 1.9-11; Lc. 3.21-22) \p \v 13 Ntá chꞌín Jesús kjui̱xi̱n chꞌán nó estado Galilea ikui chꞌán tí nta̱río Jordán tí tjen chꞌín Juan kixin chꞌín Juan tsi̱ki̱te tí jehe chꞌán. \v 14 A̱ ntá tí sa̱oxín chrohya chꞌín Juan chrókui̱ki̱te tí chꞌín Jesús ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Náhí. Jeheni tꞌichjánxi̱nhinni jaha chrókuíki̱te tí jeheni. A̱ ntá jaha kꞌuinka kíxin jeheni chrókuíki̱tia tí jaha ―ichro chꞌín Juan. \p \v 15 Ntá kjuáte̱he chꞌín Jesús kíxin: \p ―A̱ ntá jie la ti̱to̱hé tí xi̱kaha tjenka̱yáxian kíxin tꞌichjánxi̱n tsikiteni kíxin sinchexiteyáni tí nkehe kꞌue̱to̱an Dios. \p Ntá chꞌín Juan kuítekaon chꞌán la xi̱kaha kjuíchꞌe chꞌán. \v 16 Ntá tió kuíkite tí chꞌín Jesús la ntá xrína̱hya titàya̱ xitje̱he̱ nka̱jní la kꞌuíkon chꞌán tí Ncha̱kuen Dios, éxí kontóá tsjehe, kꞌuínkaji̱nxi̱n nkaya nka̱jní ntá kjuákꞌe chrítaón kja chꞌín Jesús. \v 17 Ntá xrína̱hya kuínhin sín ijnko tan kui̱xi̱n nkaya nka̱jní ntáchro kíxin: \p ―Tíhi mé xja̱nna la imá tjua̱ha̱ chꞌán la imá chàna kíxin nchexiteyàna chꞌán. \c 4 \s1 Chꞌín Tsochren chrókjuachroe chꞌín Jesús \r (Mr. 1.12-13; Lc. 4.1-13) \p \v 1 Ntá tí Ncha̱kuen Dios mé sákjuíko chꞌín Jesús tí nte̱je̱ a̱ ntá chꞌín Tsochren tjinkaon chrókjuachroe chꞌín Jesús. \v 2 Tí nte̱je̱ a mé kjuákꞌe chꞌán kjónehya chꞌán cuarenta ya̱on la ko cuarenta tie la ntá chrꞌéxi̱n kónohe chꞌán ikꞌuén chꞌán kjinta. \v 3 Ntá chꞌín Tsochren mé kóchjinehe tí chꞌín Jesús kíxin tjinkaon chrókjua̱cha̱xi̱n chꞌán. Ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Tí chaxín jaha Xje̱en Dios la ntáche tí xro̱ i kíxin chrókꞌóna nio̱tja̱. \p \v 4 Ntá kjuáte̱he chꞌín Jesús ntáchro kíxin: \p ―Náhí. Ntáchro xroon itén Dios kíxin: “Jehya nio̱tja̱ ó chrókꞌuejóchónxin chojni. Náhí. Kaín tí tán nixja Dios tjejóchónxin chojni”\f + \fr 4:4 \ft Deuteronomio 8.3\f* ―ichro chꞌán. \p \v 5 Ntá chꞌín Tsochren mé sákjui̱ko chꞌín Jesús tí chjasin tjóá mé chjasin Jerusalén, la sákjui̱ko chꞌán tí chrítaón tí kja ni̱nko a \v 6 la ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Tí chaxín Xje̱en Dios jaha la ti̱to̱hé tꞌanótje̱nxian tí noi ntihi kíxin ntáchro xroon itén Dios kíxin: \q1 Dios mé tsꞌe̱tue̱nhen tí sín ángel kuènte chꞌán kíxin tsꞌayakonhan sín. \q1 Tsotsé sín itjá \q1 kíxin tsotéhya to̱tá tsꞌitja xro̱ tí tsꞌanótje̱n\f + \fr 4:6 \ft Salmo 91.11–12\f* \m ―ichro chꞌín Tsochren. \p \v 7 Ntá kjuáte̱he chꞌín Jesús ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Náhí. Kja̱xin ntáchro xroon itén Dios kíxin: “Chji̱níhya chrókjuásixián kjuaxroan kjuachaxin kuènte Ìnchéni Dios”\f + \fr 4:7 \ft Deuteronomio 6.16\f* ―ichro chꞌín Jesús. \p \v 8 A̱ ntá tió kjuixixín sákjui̱ko chꞌín Tsochren tí chꞌín Jesús ijnko jna̱ imá noi ntá kjuako tí Jínahya kaín xín tí nación siín chjasintajni la ko tí nkehe tꞌe̱to̱an kuènte. \v 9 La ntáchro chꞌín Tsochren kíxin: \p ―Kaín tíha mé tso̱tja̱ha tí tsjakꞌéxian tóchꞌian tsjíkosáyana tí janhan ―mé xi̱kaha ichro chꞌín Tsochren. \p \v 10 Ntá kjuáte̱he chꞌín Jesús ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Sátjia Satanás kíxin xroon itén Dios ntáchro kíxin: “Chrókjuíkosáyehé Ìnchéni Dios la jehó chꞌán chrókjui̱chꞌehé xra̱”\f + \fr 4:10 \ft Deuteronomio 6.13\f* ―ichro chꞌín Jesús. \p \v 11 A̱ ntá chꞌín Tsochren mé kuíto̱he tí chꞌín Jesús la iso tí sín ángel ikui tsjinki̱tsa tí jehe chꞌán. \s1 Chꞌín Jesús kjuankíxin chꞌán tí xra̱ kuènte chꞌán estado Galilea \r (Mr. 1.14–15; Lc. 4.14–15) \p \v 12 A̱ ntá chꞌín Jesús mé kuínhin chꞌán kíxin tí chꞌín Juan mé tjechjina chꞌán nto̱echiso a, a̱ ntá jehe chꞌán mé sákjuí chꞌán estado Galilea. \v 13 Kuíto̱ehya chꞌán chjasin Nazaret ntiha. Náhí. Sákjuí chꞌán chjasin Capernaum la kjuákꞌe chꞌán ntiha. Tí chjasin a mé tjen chrínta nta̱yaon chjino estado Zabulón la ko estado Neftalí. \v 14 Mé xi̱kaha kjuíchꞌe chꞌán kíxin tsoxiteyá tí nkehe tsíkjin chꞌín Isaías, ijnko nkexro kꞌuéchrónka itén Dios. Ntáchro chꞌán kíxin: \q1 \v 15 Tí estado Zabulón la ko Neftalí tí nti̱a \q1 chrìnta nta̱yaon la tí nó chókꞌá tji̱to̱xi̱n ya̱on tí nta̱río Jordán, \q1 mé tí estado Galilea tí tjejó tí sín jehya judío. \q1 \v 16 Mé ntiha tjejó tí sín siín tí sítié mé tsꞌikon sín ijnko xrohi jié, \q1 la tí sín éxí tsíkꞌen xritjejó sín \q1 mé tsꞌinkaséyanxín tsꞌejó sín. \p \v 17 Ntá kjuankixin kjuako chꞌín Jesús ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Tjitóxínhinrá nti̱ará. Tsákjárá ijnko nti̱a ni̱xin kíxin kjuachaxin kuènte Dios tjen nkaya nka̱jní la í séhya tsi. \s1 Chꞌín Jesús kꞌuíye̱he̱ noó chojni kꞌuétsé koche \r (Mr. 1.16-20; Lc. 5.1-11) \p \v 18 Ntá sákjuí chꞌín Jesús chrìnta nta̱yaon Galilea ntá xrína̱hya kꞌuíkon chꞌán yaá sín jnkoko̱á kíchó sín, ijnko mé itꞌin Simón mé kja̱xin itꞌin chꞌán Pedro la ko í jnko itꞌin Andrés. Jehe sín mé koche xritsé sín. Ntá tinkákꞌe sín nchísén chrínkí nta̱. \v 19 Ntá chꞌín Jesús nixje̱he̱ sín ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Chréhérá tí janhan ntá tso̱tja̱hará xra̱ tsjéyárá chojni. \p \v 20 Ntá tuénxín kuíto̱he sín tí nchísén kꞌuétséya sín koche, ntá sákjuíko sín chꞌán. \p \v 21 Ntá kjínhya kjuíji chꞌán ntá kꞌuíkon chꞌán ijnko yaá sín, jnkoko̱á kíchó sín, mé tí chꞌín Jacobo la ko chꞌín Juan, mé xje̱en tí chꞌín Zebedeo. Tjejóko sín itꞌé sín tí ntabárco̱ la tjejótjo̱ni̱te sín tí nchísén tséya sín koche. Ntá kja̱xin tí sín a kꞌuíye̱he̱ chꞌín Jesús. \v 22 La ntá tuénxín kuíto̱he sín tí ntabárco̱ la ko tí itꞌé sín ntá sákjuíchréhe̱ sín tí chꞌín Jesús. \s1 Kjua̱ko̱he̱ chꞌín Jesús nchónhya chojni \r (Lc. 6.17-19) \p \v 23 Ntá sákjuí chꞌín Jesús nkuíxín tí estado Galilea la kjua̱ko̱xi̱n chꞌán tí ni̱nko Israel siín jnkojnko chjasin mé kjuako chꞌán tí tan jína chrónka nkexrí tí kjuachaxin kuènte Dios la ko kjuínchekito̱he chꞌán jína kaín chojni chónta kaín xín chin la ko kaín kjuatjoté. \v 24 Ntá kaín xín tí sín tjejó tí estado Siria mé kuínhin sín kuènte Jesús la kjui̱ka̱o sín kaín xín tí sín níhi chónta kaín chin la ko tí sín imá tjotéhe sín la ko tí sín chónta ncha̱kuen tí jínahya la ko tí sín tꞌaniáte sín la ko tí sín síxénká to̱té sín, la ntá chꞌín Jesús mé kjuínchekito̱he chꞌán sín jína. \v 25 Ntá itsjé chojni kjuíchréhe̱ tí chꞌín Jesús, mé kjui̱xi̱n sín estado Galilea la ko tí chjasin chjinaxón Decápolis la ko chjasin Jerusalén la ko kuenté tí estado Judea la ko tí nó chókꞌá tji̱to̱xi̱n ya̱on tí nta̱río Jordán. \c 5 \s1 Kjua̱ko̱xi̱n chꞌín Jesús ijnko jna̱ \p \v 1 Kꞌuíkon chꞌín Jesús kíxin kꞌuéjó nchónhya chojni la ntá chrìin chꞌán ijnko jna̱ la ntaha kjuákꞌetja̱xi̱n chꞌán. Ntá tí sín kꞌuájiko chꞌán a mé kóchjina sín chjinaxón tjejóntaxin sín tí tjen chꞌán. \v 2 Ntá chꞌín Jesús kjuankíxin kjua̱ko̱he̱ chꞌán sín kíxin: \s1 Tí nkexro tjejó náxrjón \r (Lc. 6.20-23) \p \v 3 ―Náxrjón tjejó tí sín nohe kíxin tꞌichjánxi̱nhin sín nkehe kuènte Dios kíxin ntá jehe sín mé tsochónta sín tí kjuachaxin kuènte Dios. \p \v 4 ’Náxrjón tjejó tí sín tꞌává kíxin Dios mé sinchechéhe̱ a̱sén sín. \p \v 5 ’Náxrjón tjejó tí sín hnkehya a̱sén kíxin jehe sín mé tsꞌáyéhe̱ sín tí nonte tsjanjon Dios. \p \v 6 ’Náxrjón tjejó tí sín éxí yóhe̱ chrókꞌuenxín sín kjinta la chrókꞌuenxín sín nta̱ kíxin xi̱kaha imá tjinkaon sín sinchexiteyéhe̱ sín Dios ntá Dios tsjinki̱tsa sín kíxin tsꞌáyéhe̱ sín tí nkehe tjinkaon sín. \p \v 7 ’Náxrjón tjejó tí sín ti̱konóe̱he̱ kíchó sín kíxin ntá Dios kja̱xin tsi̱konóe̱he̱ tí jehe sín. \p \v 8 ’Náxrjón tjejó tí sín kótjóá a̱sén kíxin ntá jehe sín sátsji̱kꞌikon sín Dios. \p \v 9 ’Náxrjón tjejó tí sín tjinkaon kjuaxróxin kíxin Dios sinchekꞌin chꞌán xje̱en chꞌán tí jehe sín. \p \v 10 ’Náxrjón tjejó tí sín kjónté tjejótjasótexín sín kíxin kjuínchexiteyéhe̱ sín Dios kíxin ntá jehe sín mé kuènte sín nkaya nka̱jní. \p \v 11 ’Náxrjón tjejorá kjónté tꞌántaxínhanrá sín la ko ntachrakonrá sín la ko kaín nkehe náxrjónhya ntáchro sín kíxin tinkachónkirá tí janhan. \v 12 Chrókócháhará la ko kjuaxróxin chrókꞌuejorá kíxin ntá chrꞌéxi̱n jahará tsꞌayéhérá ijnko nkehe a̱ntsí má jína nkaya nka̱jní. Mé xi̱kaha kjuasóte tí sín kꞌuéjó ósé kꞌuéchrónka sín tí itén Dios. \s1 Jahará la éxí yóhe̱ xíjnta la ko éxí xrohi tꞌinkaséyanxín chjasintajni \r (Mr. 9.50; Lc. 14.34-35) \p \v 13 ’Jahará mé yóhe̱ éxí xíjnta chjasintajni. A̱ ntá tí chrókꞌuánkéhé tí jní tí xíjnta la ntá xitjahya chrókójní ínaá. Ninkehó chrókjuichꞌehya xra̱ la chrókꞌuikitjí ntója la ko chrókuinkátja chojni. \p \v 14 ’A̱ ntá jahará la mé tí xrohi tꞌinkaséyanxín chjasintajni. Ijnko chjasin itjen chrítaón jna̱ la xitjahya tsjakꞌemá. \v 15 La ko kohya nkexro sinchekꞌákjen ijnko lámpara ntá tsjakꞌe chrínkí ijnko ntacajón. Íchá jína tsjakꞌe chꞌán xrohi noi kíxin ntá tsꞌinkaséyanxín kaín nkexro siín tí nchia ntiha. \v 16 Mé xi̱kaha tí jahará chrókóyóha̱rá éxí tí xrohi tꞌinkaséyanxín kíxin tsꞌikon kaín chojni tí xra̱ jína tjejochꞌerá la ntá chrókjuanchehe sín kjuasáyé Itꞌéni tjen nkaya nka̱jní. \s1 Kjuako chꞌín Jesús kuènte tí ley \p \v 17 ’Jahará chróntáchrohyará kíxin kꞌuinka kíxin tsjakjíyan tí ley tsíkꞌe̱to̱an chꞌín Moisés la ko tí nkehe kjuako tí sín kꞌuéchrónka itén Dios. Náhí. Jehya xi̱kaha kꞌuinka kíxin tsjakjíyan tíha. Náhí. Kꞌuinka janhan kíxin tsjáko̱xian nkehe chaxín tꞌaxrjexín tíha. \v 18 Chaxín xrja̱nka kíxin tí na̱xa̱ tjen nka̱jní la ko chjasintajni la kohya ninkehó ley tsjìinhya, mé tsjìinhya nijnko punto la nijnko letra kuènté tí ley tsjixinjian tsoxiteyá kaín tí nkehe tꞌichjánxi̱n tsoxiteyá. \v 19 Mé xi̱kaha tí nkexro tsitekakonhya tí nkehe kꞌue̱to̱an tí ley kjónté ijnko nkehe imá intsí, la ko chrókjuako kíxin xi̱kaha chrókuitekakonhya chojni, la jehe sín la imá tso̱ntsí sín tí tsi tí kjuachaxin kuènte Dios. A̱ ntá tí nkexro tsitekaon la ko tsja̱ko̱he̱ ókjé nkexro tsitekaon sín, mé a̱ntsí imá tsꞌe̱to̱an sín tí tsi kjuachaxin kuènte Dios. \v 20 Méxra̱ tjo̱nka̱rá kíxin tꞌichjánxi̱n kíxin a̱ntsí jína tsꞌejorá la tsoyóa̱hyará tí sín tjako ley la ko tí sín fariseo kíxin tí tso̱yóha̱rá sín la ntá xitjahya tsákjárá tí kjuachaxin kuènte Dios tjen nkaya nka̱jní. \s1 Kjuako chꞌín Jesús kuènte tí kjuanínkaon \r (Lc. 12.57-59) \p \v 21 ’Jahará tsíkinhínrá kíxin tí sín ósé tsíkꞌítuenhen sín kíxin: “Tꞌoyánhyará kíchuárá\f + \fr 5:21 \ft Éxodo 20.13; Deuteronomio 5.17\f* kíxin tí nkexro tꞌóyán kíchó mé tꞌichjánxi̱n tsjasóte sín.” \v 22 A̱ ntá janhan tjo̱nka̱rá kíxin jnkojín nkexro tso̱nínkakonhen kíchó mé tꞌichjánxi̱n tsjasóte. A̱ ntá tí nkexro tꞌántaxínhi̱n kíchó la mé tí sín tꞌe̱to̱an mé sinchekito̱exín iji̱é chꞌán. La ntá tí nkexro tsontáche kíchó kíxin tsíxénká chꞌán la tíha mé sátsji tsjasótexín tí siín xrohi. \v 23 A̱ ntá tí tsjikuehérá Dios nkehe tsochje̱hérá chꞌán ntá tsjasánrá tí altar ntá tsoxráxinkáonrá tí jnkojín kíchuárá kjuánjo̱nkoará sín \v 24 la ntá tí xi̱kaha la ti̱to̱hérá tí nkehe tí altar la sátsjirá tsonixje̱hérá chꞌán jnkojína kíxin í tso̱kohya kjuanínkaon. La ntá tsjixin la ntá tsji̱hará tsjánjonrá tí nkehe tjinkáonrá tsjánjonrá. \p \v 25 ’Tí siín jnkojín nkexro tjanchia jie̱ tí jahará la tjinkaon chrókjuikoárá chꞌán juzgado, a̱ ntá íchá jína jnkoko̱á chrókjuenka̱yáxinrá, jehe chꞌán la ko jahará, nti̱a ó, kíxin ntá sáchrókjuihyará tí tjen chꞌín juez. Kíxin sáchrókjuirá tí tjen chꞌán ntá jehe chꞌán tsꞌe̱tue̱nhen chꞌán tí policía kíxin tsꞌixe̱nhenrá nto̱echiso. \v 26 A̱ ntá chaxín tjo̱nka̱rá kíxin tí tsꞌikjaha̱rá sín nto̱echiso la tsꞌaxrjéxi̱nhyará ntiha tsjixinjian tsjenke̱herá sín kaín xín chichaon chontará. \s1 Chꞌín Jesús kjuako kíxin chrókjuasinhya sín jie̱, chróchóntahya sín chojni chjin ókjé \p \v 27 ’Jahará tsíkinhínrá tí nkehe tsíkꞌítuenhen tí sín ósé ntáchro kíxin: “Chrókjuásinhyará jie̱, chróchontahyará chojni chjin ókjé.”\f + \fr 5:27 \ft Éxodo 20.14; Deuteronomio 23.21\f* \v 28 A̱ ntá janhan tjo̱nka̱rá kíxin tí nkexro tsokomá ijnko tjan ókjé tjakꞌe a̱sén chrókuákja chꞌán la ó kjuixin kjuasin chꞌán jie̱ nkaya a̱sén chꞌán. \p \v 29 ’A̱ ntá tí ikuan chjina chrókjuásixián jie̱ la chrókuakitsjenkiá ikuan la chróchrꞌan ikjín kíxin íchá jína tsꞌítjáyan itꞌo̱ cuerpo kuèntá kíxin jehya kuenté cuerpo kuèntá sátsji tsjasótexín tí siín xrohi. \v 30 A̱ ntá tí itja chjina chrókjuásixián jie̱ la chrókóchrínjian tí tjá a la chróchrꞌan ikjín kíxin íchá jína tsꞌítjáyan itꞌo̱ cuerpo kuèntá kíxin jehya kuenté cuerpo sáchrókjui tsjasóte tí siín xrohi. \s1 Chꞌín Jesús kjuako kíxin chrókꞌuítjíehya kíchó sín \r (Mt. 19.9; Mr. 10.11-12; Lc. 16.18) \p \v 31 ’Kja̱xin tsíkꞌítuenhen tí sín ósé kíxin tí nkexro tjinkaon chrókꞌuitjíhi ichjién tꞌichjánxi̱n tsꞌóna xroon tsakja tí ichjién kíxin tsꞌitjíexín kíchó sín.\f + \fr 5:31 \ft Deuteronomio 24.1–4\f* \v 32 A̱ ntá janhan tjo̱nka̱rá kíxin ijnko nkexro tsjáke̱he̱ ichjién tí chróchóntahya tjan ókjé nkexro la jehe chꞌán kuíto̱he chꞌán tjan kíxin tsjasin tjan jie̱. A̱ ntá tí nkexro tso̱te̱he ijnko tjan tsíkítsínkehe la kja̱xin ó kjuasin chꞌán jie̱. \s1 Chꞌin Jesús kjuako kíxin chji̱níhya chrókꞌuákjenxi̱nni ihni̱é Dios \p \v 33 ’Kja̱xin tsíkinhínrá tsíkꞌítuenhen tí sín ósé kíxin: “Tꞌichjánxi̱n si̱nchexiteyárá tí nkehe tsíntáchrorá kíxin chrókꞌuákjenxi̱nhyará ihni̱é Ìnchéni chji̱ní.”\f + \fr 5:33 \ft Números 30.2; Deuteronomio 23.21\f* \v 34 A̱ ntá janhan mé tjo̱nka̱rá kíxin chrókꞌuákjenxi̱nhyará ihni̱é Dios ninkehó la ko chrókꞌuákjenxi̱nhyará nka̱jní kíxin ntaha tjen Dios tꞌe̱to̱an. \v 35 La ko chrókꞌuákjenxi̱nhyará chjasintajni kíxin ntaha tjejókjen to̱té chꞌán la ko chrókꞌuákjenxi̱nhyará chjasin Jerusalén kíxin ntiha la itjen tí Rey tꞌe̱to̱an. \v 36 La tjenka̱yáxixínhyará ikjárá ó kíxin jahará xitjahya tsjakérá ijnko ka̱xi̱hi tjóá o̱ nijnko ka̱xi̱hi tié. \v 37 Tí nkehe tsontáchrorá chaxín la chaxín la tí nkehe náhí la náhí la kohya nkehe chrókjuakétꞌo̱xinrá chróchro̱nka̱rá. A̱ ntá ichrén nkehe tjakétꞌo̱xinrá tsochro̱nka̱rá la táha mé jínahya. \s1 Chꞌín Jesús tjako chꞌán kuènte tí sín tꞌitjáyenhya ichrén kjuanínkaon \r (Lc. 6.29-30) \p \v 38 ’Jahará mé ó tsíkinhínrá tsíkꞌítuenhen tí sín ósé kíxin tí takitsjenkí sín ikonrá la kja̱xinrá chrókuakitsjenkírá ikon sín. A̱ ntá tí chrókuakitsjenkí sín nènorá la kja̱xinrá chrókuakitsjenkírá neno sín kja̱xin.\f + \fr 5:38 \ft Éxodo 21.24; Levítico 24.20; Deuteronomio 19.21\f* \v 39 A̱ ntá janhan mé tjo̱nka̱rá kíxin tí jnkojín nkexro ichrén nkehe jínahya sitꞌahará la jahará chꞌehyará xi̱kaha. Náhí. Tí chjéhe ijnko nkexro ijnko tua̱an la ntá tjóka tí í jnko nànko tua̱an. \v 40 La tí siín jnkojín nkexro tjanchia jie̱ la tjinkaon sín chrókuakitsjaha sín camisá la ti̱to̱hé sín sátsjiko sín tí ka tꞌínka̱yate kja̱xin. \v 41 La tí tꞌe̱tua̱nhanrá sín tsámárá nkehe ijnko kilómetro la tjakétꞌo̱xinrá í yaá kilómetro. \v 42 Tí jnkojín nkexro tsjanchia nkehe la tí tjinkaon chꞌán nkehe la chróntáchrohyará kíxin “náhí”, chrókjui̱nchekjenrá chꞌán. \s1 Tjuèhérá tí sín nínkakonhanrá sín \r (Lc. 6.27-28, 32-36) \p \v 43 ’Kja̱xin ó tsíkinhínrá tsíkꞌítuenhen tí sín ósé kíxin: “Tjuèhérá tí nkexro choxinrá la tso̱ninkákonhénrá tí sín jínahya kjuítꞌahará.” \f + \fr 5:43 \ft Levítico 19.18\f* \v 44 A̱ ntá janhan mé tjo̱nka̱rá kíxin chrótjuèhérá tí sín nínkakonhanrá la chrókjui̱ncheyaonrá tí sín jínahya kjuítꞌahará la jína chrókjuinki̱tsará tí sín tjinkakonhya tí jahará la chrónixje̱hérá Dios kíxin chrókjuinki̱tsa chꞌán tí sín tꞌántaxínhanrá la ko tí sín tꞌahará tí jínahya. \v 45 Tí xi̱kaha si̱chꞌerá la ntá jahará chaxín xje̱en Itꞌéni tjen nkaya nka̱jní kíxin jehe chꞌán mé tꞌe̱to̱an chꞌán tsji̱to̱n ya̱on tsꞌinkaséyenhen tí sín jínahya la ko tí sín jína la ko kja̱xin tꞌe̱to̱an chꞌán kíxin tsꞌaniá ichrin tí siín tí sín jína la ko tí sín jínahya. \v 46 Tí jehó tjuèhérá tí nkexro tjuàhará, ¿la ntá nkehe chrókjuachará? A̱ ntá kja̱xin tí sín nchekjènki̱ la xi̱kaha chꞌe sín. \v 47 La tí jehó nixje̱hérá tí sín kíchuárá la ntá, ¿á chaxín imá jína tíha ní? Kíxin tí xi̱kaha la kja̱xin tí sín chónhya Dios la xi̱kaha ichꞌe sín. \v 48 Kja̱xinrá jahará ntoá chrókꞌuejorá kíxin Itꞌéni tjen nkaya nka̱jní la a̱ntsí má ntoá tjen chꞌán. \c 6 \s1 Kjuako chꞌín Jesús kuènté tí xra̱ jína \p \v 1 ’Chrókjuásixínhyará kjuaxroan tí nkehe tinkachónkirá kíxin tjinkáonrá chrókꞌuikon chojni ó. A̱ ntá jahará tí xi̱kaha chrókjui̱chꞌerá ntá Itꞌéni tjen nkaya nka̱jní la ninkehó nkehe tsotjáhyará chꞌán. \v 2 Tí tjínki̱tsará ijnko chojni nòa la ninkexró chróchenkahyará. Jahará chrókóyóa̱hyará tí sín ntoáhya tjenka̱yáxin ixri tꞌóxroan kíxin mé xi̱kaha chꞌe sín tꞌóxroan sín nkaxenhen ni̱nko la ko tí nti̱a kíxin chrókꞌuikon chojni la chrókjuikosáyehe sín tí jehe sín kíxin jína tjejóchꞌe sín. A̱ ntá janhan ntáxrja̱n kíxin ó kjuixin kꞌuáyéhe̱ sín nkehe la í tsꞌáyèhya sín ínaá. \v 3 A̱ ntá tí jahará tió chrókjuínki̱tsará ijnko chojni chaxín nòa la íchá jína kíxin chrókónoehya ninkexró kjónté ijnko nkexro tjuá jína. \v 4 A̱ ntá jahará tí chrókjuánjonrá ichrén nkehe la ninkexró chrókónoehya la ntá tí Itꞌéni tsꞌikon chꞌán kíxin xi̱kaha chꞌerá la ninkexró noehya la ntá tí jehe chꞌán mé tsotjáhará chꞌán nkehe. \s1 Tjako chꞌín Jesús nkexrí tsonixje̱he̱ni Dios \r (Lc. 11.2-4) \p \v 5 ’A̱ ntá tió nixje̱hérá Dios la jehya éxí tí sín jnkojínxónhya tjenka̱yáxin sín chrónixjará. Jehe sín mé tóxrjínhi̱n sín tsꞌejóxin to̱té sín nkaxenhen ni̱nko la ko tsꞌejó sín esquina calle kuènte ntasin kíxin tsꞌikon kaín chojni kíxin tjejónixje̱he̱ sín Dios. Ntá janhan chaxín ntáxrja̱n kíxin jehe sín la xi̱kaha kjuíchꞌe sín la ó kjuixin kꞌuáyéhe̱ sín nkehe la í tsꞌáyèhya sín ínaá. \v 6 A̱ ntá tió nixje̱hérá Dios la tꞌixe̱nhénrá nchia nto̱ará la tꞌikje̱hérá tí puerta la nixje̱hérá Itꞌéni kíxin ntaha tjekoárá chꞌán. A̱ ntá jehe chꞌán tsꞌikon kíxin xi̱kaha ninkexró tsꞌikonhya ntá jehe chꞌán tsjanjon chꞌán nkehe tsꞌayéhérá. \p \v 7 ’Ntá tió chrónixje̱hérá Dios la chrókja̱te̱ehya chrónixjará kíxin chrókóyóa̱hyará éxí tí sín chónhya Dios kíxin jehe sín tjenka̱yáxin sín kíxin nchónhya tsonixja sín, la mé xi̱kaha mé chrókuinhin Dios, ichro sín. \v 8 A̱ ntá jahará chrókóyóa̱hyará éxí tí jehe sín. Itꞌéni ó nohe chꞌán nkehe tꞌichjánxi̱nhanrá kjónté na̱xa̱ tjanchéhyará chꞌán. \v 9 Méxra̱ xi̱kihi chróntáchrorá: \q1 Itꞌéni tjen nkaya nka̱jní jaha imá tjóá. \q1 \v 10 Chrókui tí kjuachaxin kuènta. \q1 Chrókjui̱chꞌe tí nkehe tóxrjínhan jaha ntihi chjasintajni éxí tjechꞌe nkaya nka̱jní. \q1 \v 11 Ijie la tsjánjuan tí nio̱tja̱ tꞌichjánxi̱nhinni. \q1 \v 12 Tꞌoxíka tí nkehe jínahya kjuíchꞌeni kíxin kja̱xin jeheni tsꞌitjáyenhenni tí nkehe kjuíchꞌeheni chojni. \q1 \v 13 Ti̱to̱éhyani kíxin xra̱hya chrókjuasinni jie̱. Nchekaáni kaín tí jínahya chrókónhenni, \q1 kíxin jaha mé kuèntá tí kjuachaxin kíxin ó noheni kíxin jaha tjetéto̱an tí kjuachaxin jnkochríxín. Amén. \p \v 14 ’Tí jahará tsꞌitjáyanhanrá tí nkexro kjuasinhanrá ichrén jie̱ la mé kja̱xin Itꞌéni tjen nkaya nka̱jní mé tsꞌikon chꞌán kíxin xi̱kaha kjui̱chꞌerá la ntá kja̱xin jehe chꞌán tsꞌóxíka chꞌán tí jie̱ kjuásinrá. \v 15 A̱ ntá tí jahará tsꞌitjáyanhyará tí jie̱ kjuasinhanrá í jnko chojni la ntá kja̱xin Itꞌéni tjen nkaya nka̱jní tsꞌikon kíxin xi̱kaha kjui̱chꞌerá kꞌuitjáyanhyará la ntá kja̱xin jehe chꞌán la tsꞌóxíkahya chꞌán tí jie̱ chontará. \s1 Chꞌín Jesús kjuako kíxin chrókꞌóxroanhya sín kíxin kjónehya sín \p \v 16 ’A̱ ntá tí jahará tí na̱xa̱ kjóntehyará kíxin tjinkáonrá tsonixje̱hérá Dios la ntá chrókꞌuejohyará éxí tꞌavárá éxí chꞌe tí sín jehya jnkojínxón tjenka̱yáxin sín. Mé xi̱kaha chꞌe sín kíxin tjinkaon sín tsꞌikon chojni kíxin na̱xa̱ kjónehya sín. Tí xi̱kaha chꞌe sín la janhan ntáxrja̱n kíxin ó kjuixin kꞌuáyéhe̱ sín nkehe la í tsꞌáyèhya sín ínaá. \v 17 A̱ ntá tí jahará kjónté na̱xa̱ kjóntehyará kíxin tjinkáonrá tsonixje̱hérá Dios la tꞌontirá ikonrá la tjéntoárá kjárá \v 18 kíxin tso̱noehya chojni kíxin na̱xa̱ kjóntehyará. Jehó Itꞌéni tjekoará ntiha mé jehe chꞌán nohe chꞌán xi̱kaha ntá tsjanjon chꞌán nkehe tsꞌayéhérá. \s1 Tí nkehe chaxín tjete siín nkaya nka̱jní \r (Lc. 12.33-34) \p \v 19 ’Jahará chrókjuásitonhyará nkehe tjete ntihi chjasintajni kíxin ntihi la tsꞌín kué tí nkehe tjete sinchekꞌitjáyanhanrá va la ko tso̱chji̱sen tí chichaon la ko xíche̱e tsꞌixenhen tsaáhará. \v 20 Íchá jína tjásitonrá tí nkehe tjete nkaya nka̱jní kíxin ntaha kohya iko sinchekꞌitjáyan nkehe la tso̱chji̱senhya tí nkehe la ko kohya xíche̱e tsꞌixenhen tseé. \v 21 A̱ ntá tí nkaya nka̱jní tsochontará nkehe tjete la ntá tí nkehe tjenka̱yáxinrá la kja̱xin ntaha tjen. \s1 Tí xrohi tꞌinkaséyanxín cuerpo \r (Lc. 11.34-36) \p \v 22 ’Tí ikonrá mé éxí yóhe̱ ijnko xrohi tꞌinkáséyanxín tí cuerpo kuèntárá. Tí jína ikonrá la ntá kja̱xin kuenté ti cuerpo kuèntárá mé chónta xrohi. \v 23 A̱ ntá tí ikonrá la jínahya la ntá kuenté tí cuerpo kuèntárá la sítié tjen. A̱ ntá tí chrókjuakꞌehya tí xrohi la ntá a̱ntsí má chrókjuinchetié tí sítié. \s1 Dios la ko tí chichaon \r (Lc. 16.13) \p \v 24 ’Kohya ninkexró tsjacha sichꞌehe xra̱ yaá lamó. Tí xi̱kaha chrókjuichꞌe chꞌán la ntá ijnko tso̱nínkakonhen chꞌán la tí í jnko tsotjuèhe chꞌán o̱ ijnko la tsitekakonhen chꞌán la tí í jnko la tsitekakuenhya chꞌán. Méxra̱ xitjahya chrókjuichꞌehe chojni xra̱ Dios tí tjinkaon sín chróchónta sín itsjé chichaon. \s1 Dios mé tꞌáyakonhen tí xje̱en chꞌán \r (Lc. 12.22-31) \p \v 25 ’A̱ ntá ntáxrja̱n kíxin chrókóxakuanhyará tí nkehe chrókjónterá o̱ tí nkehe chrókꞌuirá o̱ tí ka chrókꞌuítsa̱rá. ¿Á jehya a̱ntsí má sínkí tí kjuachón chróchontará, a̱ ntá kánhyó sínkí tí nkehe chrókjónterá, la á jehya a̱ntsí má sínkí tí cuerpo kuèntárá, a̱ ntá kánhyó sínkí tí ka chrókꞌuítsa̱rá? \v 26 Xráxinkáonrá nkexrí siín tí koxroxe xritjaka. Jehe va la tꞌe̱nka̱hya va noa la ko tjáhya va la ko chóntahya va nketí tsꞌi̱nka̱chji̱nayá va tí noa, la kjánchó Itꞌéni tjen nkaya nka̱jní la tjanjon chꞌán nkehe sine va. A̱ ntá jahará mé a̱ntsí tjetoan a̱ ntá tí koxroxe la kénhyó. \v 27 ¿Á tjejó jnkojínrá tjenka̱yáxinrá kíxin tí chrókóxakonhanrá imá a̱ ntá na̱xa̱ chrókꞌuankírá itꞌo̱ metro nte̱toxinrá ínaá? \p \v 28 ’¿Nkekuènté kíxin imá tóxakonhanrá ikárá ó? Tsjehérá nkexrí sítꞌánkí tí catsjo siín nte̱je̱. Tí itsjo la ní chꞌehya xra̱ la ko tjo̱nhya. \v 29 La tjo̱nka̱rá kíxin kjónté chꞌín rey Salomón kꞌuéchónta itsjé chichaon la na̱xa̱ kjuíncheyóe̱hya chꞌán nkexrí náxrjón tsjehe tí tsjo a. \v 30 A̱ ntá tí Dios la nchekꞌitsa tí ka yoa siín nte̱je̱ kjónté ijie síchón ka la ntóye tsochexín tí nkaxenhen tja̱, a̱ ntá jahará mé a̱ntsí chrókjuintakꞌitsará chꞌán. ¿A̱ ntá nkekuènté títekákonhyará chꞌán? \v 31 Méxra̱ xi̱kaha chrókóxakuanhyará chrókjuanchankíhyará kíxin nkehe chrókjónterá o̱ nkehe chrókꞌuirá o̱ nkehe chrókꞌuítsa̱rá. \v 32 Kaín tí nkehe la tí sín chónhya Dios mé tóxakonhen sín tíha. A̱ ntá jahará chontará Itꞌéni tjen nkaya nka̱jní la mé nohe chꞌán kaín nkehe tꞌichjánxi̱nhanrá. \v 33 A̱ ntá senó mé chrókjuéyárá tí kjuachaxin kuènté Dios la chrókjui̱nchexiteyárá tí nkehe jína tjinkaon chꞌán, a̱ ntá jehe chꞌán mé tsjanjon chꞌán kaín nkehe tꞌichjánxi̱nhanrá. \v 34 Tóxakuanhyará tí nkehe tso̱nhen ntóye xi̱kaha kíxin ntóye la í jnko ya̱on táha la jnkojnko ya̱on tji̱ka̱o kjuaxikaon kuènte. \c 7 \s1 Chrókꞌuantaxíenhyará kíchuárá \r (Lc. 6.37-38, 41-42) \p \v 1 ’Chrókuékahyará ókjé chojni jie̱ kíxin ntá Dios kja̱xin chrókjuanchahya jie̱ tí jahará. \v 2 A̱ ntá Dios la tsjanchia chꞌán jie̱ tí jahará tí tsékará ókjé chojni jie̱. A̱ ntá tí xi̱kaha si̱chꞌerá la mé xi̱kaha tso̱nhanrá kja̱xin. \v 3 ¿A̱ ntá nkekuènte tsjehé tí chji̱nínó ntsí tjenkánkí ikon tí kíchuá tí na̱xa̱ ánto̱sán tí inta jié tjenkánkí ikuan? \v 4 A̱ ntá tí chonta jaha tí nta jié tjenkánkí ikuan, ¿a̱ ntá nkexrí kíxin chróntáche tí kíchuá kíxin: “Ti̱to̱hé tsakitsjenkíni tí chji̱nínó ntsí tjenkánkí tí kuan?” \v 5 A̱ ntá jaha la ntoáhya tjenka̱yáxian. Senó chrókuakitsjenkiá tí nta jié tjenkánkí ikuan kíxin ntá chrókꞌuikuan tsakitsjenkiá chji̱nínó ntsí tjenkánkí ikon tí kíchuá. \p \v 6 ’Chróchje̱éhyará tí nkehe tsíkótjóá tí koni̱a̱ kíxin jehe va tsokjan va tso̱nínkakonhanrá va ntá sinchekuenrá va. La ko kja̱xin chróchje̱éhyará tí cochíno tí xro̱ perla tjete kíxin tsinkátja va la tso̱kuen. \s1 Tjanchia la tjéyá la tꞌinka puerta \r (Lc. 11.9-13; 6.31) \p \v 7 ’Tjanchiará nkehe la Dios tsotjáhará. Tjéyárá nkehe la tsꞌitjará. Tꞌinkará puerta la ntá tsoxitje̱he̱. \v 8 Kíxin tí nkexro tjanchia nkehe la tsꞌáyéhe̱ tí nkehe la tí nkexro tjeyá nkehe la tsꞌitja la tí nkexro tꞌínka puerta la tsoxitje̱he̱. \p \v 9 ’¿Á tjejó jnkojín nkexro ntihi chrókjuanjon xro̱ chrókjóne xje̱en tí chrókjuanchia xjan nio̱tja̱? Kja̱ náhí. \v 10 O̱ tí chrókjuanchia xjan ijnko koche la, ¿á chróchjéhe chꞌán tí xje̱en chꞌán konche chrókjóne ní? Kja̱ náhí. \v 11 A̱ ntá jahará kjónté jínahyará la ó nohará nkehe jína chje̱hérá xja̱anrá. A̱ ntá Itꞌéni tjen nkaya nka̱jní kja̱xin a̱ntsí tsochjéhe chꞌán nkehe jína tí nkexro tsjanchia nkehe. \p \v 12 ’Méxra̱ xi̱kaha chrókjuíkosáyehérá kíchuárá éxí yóhe̱ nkexrí tjinkáonrá chrókjuikosáyahará sín mé xi̱kaha kꞌue̱to̱an chꞌín Moisés la ko xi̱kaha ntáchro tí xroon kuènte tí sín kꞌuéchrónka itén Dios ósé. \s1 Tí puerta tekahya \r (Lc. 13.24) \p \v 13 ’Tꞌixe̱enxínrá tí puerta tekahya. Kíxin tí puerta la ko tí nti̱a tsꞌitjáyanxín chojni la imá iton la ko teka la nchónhya chojni sátsji tí nti̱a ntiha. \v 14 A̱ ntá tí puerta la ko tí nti̱a sátsji̱xinni tí kjuachón la tekahya ntiha la ko tsjéhya chojni tsꞌitja tí nti̱a a. \s1 Tí to mé tjátso̱anxínni tí nta \r (Lc. 6.43-44) \p \v 15 ’Méxra̱ tóxakonhanrá tí tsꞌikonrá itsi tí sín chꞌia tsontáchro sín kíxin kja̱xin sín nixja sín itén Dios. Jehe sín la chrítaón ó tjo̱é kolélo ó, a̱ ntá nkaya la kolobo jie̱he. \v 16 Jahará la chrókjuátso̱anxínrá tí jehe sín kíxin tí xra̱ chꞌe sín kíxin tí ntachꞌi̱ la xitjahya chrókꞌóna to uva la ko tí kachꞌi̱ xitjahya chrókꞌóna to higo. \v 17 Méxra̱ kaín inta jína la tꞌóna to jína la ntá tí nta jínahya la kja̱xin tí to la jehya to jína. \v 18 Tí nta jína la xitjahya chrókꞌóna to jínahya, la ko tí nta jínahya xitjahya chrókꞌóna to jína. \v 19 Kaínxín tí nta tꞌónahya to jína mé tsochrínjin la tsoche. \v 20 Mé xi̱kaha chrókjuatso̱anxínrá jahará tí sín jehya jína kíxin tí xra̱ tjejóchꞌe sín. \s1 Jehya kaín chojni tsꞌixenhen tí kjua̱cha̱xién Dios tjen nkaya nka̱jní \r (Lc. 13.25-27) \p \v 21 ’Kénhya chojni tsontáchro: “Ìnchéni, Ìnchéni”, mé tsꞌixenhen sín tí kjua̱cha̱xién Dios tjen nkaya nka̱jní. Náhí. Jehó tí nkexro sinchexiteyá tí nkehe tóxrjínhi̱n Tꞌaná tꞌe̱to̱an tjen nkaya nka̱jní. \v 22 Tsjixraká tí ya̱on a la ntá itsjé sín tsontáchro sín kíxin: “Ìnchéni, Ìnchéni, kꞌuénixjaxínni ihni̱á la ko tí ihni̱á mé kuakitsjexínni ncha̱kuen tí jínahya la ko kjua̱cha̱xién ihni̱á kjuasixínni nchónhya kjuaxroan.” \v 23 A̱ ntá janhan tsjata̱ha̱ kíxin: “Janhan la chonhya tí jahará. Ti̱to̱nará sátjirá kíxin jahará imá jínahyará.” \s1 Chꞌín Jesús kjuíncheyóe̱xin chꞌán kíxin yaá nchia \r (Lc. 6.47-49; Mr. 1.22) \p \v 24 ’Méxra̱ tí nkexro tinhin tí nkehe ntáxrja̱n la titekaon chꞌán la jehe chꞌán mé éxí yóhe̱ ijnko nkexro chónta kjuaxrexinkaon jína la kjuíchꞌéna nchia chrítaón tjo̱. \v 25 A̱ ntá xrína̱hya xrakoa chrin, ikui yeé nta̱ninche la tji̱a̱n chjéhe xri̱nto̱ la kjónté xi̱kaha la xíkahya tí nchia kíxin itjo̱ tjekjen nchia. \v 26 A̱ ntá tí nkexro tinhin tí xrja̱nka la titekakonhya mé jehe la éxí yóhe̱ ijnko nkexro lo̱nti̱ la kjuíchꞌéna chꞌán ijnko nchia tí siín nchesen. \v 27 La ntá xrína̱hya xrakoa chrin ntá a̱ntsí kóyeé nta̱ninche tí tsa̱ka la ko chjéhe xri̱nto̱ la ntá xíka tí nchia, la ijnko kjuachrakon kónhen tíha. \p \v 28 A ntá tió kjuixin nixja chꞌín Jesús la ntá imá chrakon tí chojni kíxin nkexrí kjuako chꞌán. \v 29 Kíxin kjuako chꞌán éxí ijnko nkexro chónta imá kjuachaxin la tóyóe̱hya chꞌán tí sín maestro kjuako tí ley. \c 8 \s1 Chꞌín Jesús kjuínchekito̱he jína ijnko chojni chónta chin lepra \r (Mr. 1.40-45; Lc. 5.12-16) \p \v 1 A̱ ntá chꞌín Jesús kꞌuínkaji̱nxi̱n chꞌán tí jna̱ la chréhe̱ nchónhya chojni. \v 2 La ntá kóchjina ijnko chꞌín níhi chónta chin lepra la kjuákꞌexín tochꞌin chꞌán nkayakon chꞌín Jesús la ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Ìnchéni tí tjinkávan la jína chrókjui̱nchekito̱héni jína ―ichro chꞌán. \p \v 3 Ntá chꞌín Jesús mé kjuakꞌetja itja chꞌán chrítaón tí chꞌín a la ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Méxra̱ xi̱kaha tjínka̱van. Ntá jie si̱ntakito̱ha jína. \p A̱ ntá tuénxín kuíto̱he chꞌán jína la ó kjuìin tí chin kꞌuéchónta chꞌán. \p \v 4 La ntá ntáchro chꞌín Jesús kíxin: \p ―Ninkexró che̱nkahya ntihi. Jehó sátjia tjákohé tí chꞌín ncha̱tꞌá kíxin kuíto̱ha jína la ko sátjíkoa tí nkehe tsíkꞌe̱to̱an chꞌín Moisés\f + \fr 8:4 \ft Levítico 14.1–32\f* kíxin ntá xi̱kaha tso̱noexín kaín xín chojni kíxin ó kuíto̱ha jína ―mé xi̱kaha kꞌue̱to̱an chꞌín Jesús. \s1 Chꞌín Jesús kjuínchekito̱he jína ijnko nkexro chꞌehe xra̱ ijnko capitán romano \r (Lc. 7.1-10) \p \v 5 A̱ ntá tió kꞌuíxenhen chꞌín Jesús chjasin Capernaum la ntá xrína̱hya kóchjina ijnko capitán romano la chrónòa chꞌán \v 6 ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Ìnchéni nto̱eni itjen ijnko chꞌín chꞌeheni xra̱ mé níhi chꞌán, tjetsínka chꞌán, tsíkꞌen to̱té chꞌán la imá tjotéhe chꞌán ―ichro chꞌán. \p \v 7 A̱ ntá chꞌín Jesús kjuáte̱he chꞌán ntáchro chꞌán kíxin: \p ―¿Á sátsjia si̱ntakito̱ha̱ jína tí chꞌín a? ―ichro chꞌán. \p \v 8 Ntá tí chꞌín capitán kjuáte̱he kíxin: \p ―Náhí, Ìnchéni, tósuèheni kíxin chrókꞌuixe̱nhén nto̱eni kíxin jehya chojni jínani. Jehó chrókjuánjuan kjuachaxin kuèntá, ntá tí chꞌín chꞌeheni xra̱ chrókuito̱he chꞌán jína. \v 9 Janhan na kja̱xin chonta chojni tꞌe̱tua̱nna la ko kja̱xin janhan tétua̱nha̱n tí sín soldado. Tió tétua̱nha̱n ijnko sín sátsji sín la ntá ó sátsji sín. La kja̱xin tió tétua̱nha̱n ijnko sín kíxin xrakoa sín la mé tji sín. La ko tió tétua̱nha̱n ijnko nkexro chꞌena xra̱ kíxin sichꞌe xra̱ la ichꞌe xra̱ ―ichro chꞌán. \p \v 10 Ntá kuínhin chꞌín Jesús ntá kóxakonhen chꞌán kíxin xi̱kaha chro tí chꞌín a, ntá nixje̱he̱ chꞌán tí sín chréhe̱ chꞌán ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Chaxín ntáxrja̱n kíxin kuenté tí nación Israel la kꞌuitjahya janhan ninkexró tinkáchónki xi̱kaha éxí tinkáchónki tí chꞌín i. \v 11 Janhan xrja̱nka kíxin nchónhya chojni ókjé tji̱xi̱n tí tji̱to̱xi̱n ya̱on la ko tí tjiátóxin ya̱on la sineko sín tí chꞌín Abraham la ko Isaac la ko Jacob tí tjen tí kjuachaxin kuènte Dios. \v 12 A̱ ntá itsjé tí sín chrókꞌuejó tí tjen tí kjuachaxin kuènte Dios la tsꞌaxrjexín sín ntiha, sátsji sín tí sítié la ntaha tsotsjánka sín la sinetaón neno sín. \p \v 13 La ntá chꞌín Jesús mé nixje̱he̱ chꞌán tí chꞌín capitán ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Sátjia nto̱a. Éxí kuítekávan jaha la tsoxiteyá tso̱nhen tíha ―ichro chꞌán. \p La ntá tí chꞌín chꞌe xra̱ la o tuénxín tí hora a tsíkito̱he chꞌán jína. \s1 Chꞌín Jesús kjuínchekito̱he ichꞌe̱e chꞌín Pedro jína \r (Mr. 1.29-31; Lc. 4.38-39) \p \v 14 A̱ ntá sákjuí chꞌín Jesús tí nto̱e chꞌín Pedro la ntaha kꞌuíkon chꞌán kíxin tí ichꞌe̱e chꞌín Pedro la níhi tjan tjetsínka tjan la chónta tjan sóa. \v 15 Ntá itsé chꞌán itja tjan la ntá kjuìinhin tjan tí sóa la ntá kꞌuínkatjen tjan la kjuankíxin yaxínhin tjan kíxin tsjanjon tjan nkehe sine sín. \s1 Chꞌín Jesús kjuínchekito̱he nchónhya tí sín níhi jína \r (Mr. 1.32-34; Lc. 4.40-41) \p \v 16 La ntá tí ó kóntanonte ntá kjuikohe sín chꞌín Jesús nchónhya chojni chónta ncha̱kuen tí jínahya. La ntá jnkoko̱á nixja chꞌán la kꞌuaxrjexín tí ncha̱kuen tí jínahya tí jehe sín la kja̱xin kjuínchekito̱he chꞌán jína kaín tí si̱nníhi. \v 17 Mé xi̱kaha kjuíchꞌe chꞌán kíxin tsoxiteyá tí nkehe tsíchrónka tí chꞌín Isaías tí chꞌín kꞌuéchrónka itén Dios. Mé ntáchro chꞌán xi̱kihi: “Jehe chꞌán kuákja chꞌán tí chin chóntani la ko jehe chꞌán kuámá chꞌán tí kjuatjoté.”\f + \fr 8:17 \ft Isaías 53.4\f* Mé xi̱kaha ichro itén Dios. \s1 Tí sín tjinkaon tsochréhe̱ tí chꞌín Jesús \r (Lc. 9.57-62) \p \v 18 Tió kꞌuíkon chꞌín Jesús kíxin nchónhya chojni kꞌuántatjen sín chꞌán la ntá kꞌue̱to̱an chꞌán kíxin tsꞌátòye̱ sín í jnko chrínta nta̱. \v 19 La ntá ijnko tí sín maestro tjako tí ley mé kóchjinehe chꞌán tí chꞌín Jesús la ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Maestro tjinkaonni chróchréhe̱ni tí jaha kjónté nketí tjinkávan sátsjia ―ichro tí chꞌín a. \p \v 20 La ntá kjuáte̱he chꞌín Jesús ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Tí koxróntá chónta va itjue̱é va la ko tí koxroxe chónta va ka̱ké va. A̱ ntá tí Xje̱en Dios Kꞌóna Chojni mé chóntahya nketí tsꞌo̱kꞌèxin chꞌán. \p \v 21 A̱ ntá ijnko tí chojni kꞌuájiko chꞌán, mé ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Ìnchéni, ti̱to̱héni senó sátsjikja̱váni itꞌéni ―ichro chꞌán. \p \v 22 La ntá kjuáte̱he chꞌín Jesús ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Náhí, chréhé tí janhan. Ti̱to̱hé kíxin tí chojni tsíkꞌen la jnkokón sín tsíkꞌen tsja̱vá kíchó sín ―mé xi̱kaha ichro chꞌín Jesús. \s1 Chꞌín Jesús kjuínchekꞌixrata tí xri̱nto̱ la ko tí nta̱ \r (Mr. 4.35-41; Lc. 8.22-25) \p \v 23 Ntá chꞌín Jesús kꞌuíxenhen tí ntabárco̱ la kꞌuíxenko chꞌán tí sín kꞌuájiko chꞌán. \v 24 La ntá xrína̱hya imá síchrica nta̱ la ó chjina sítikia nta̱ tí ntabárco̱. La kjánchó chꞌín Jesús la tjejua chꞌán. \v 25 La ntá tí sín kꞌuájiko chꞌán kjuínchekꞌàya sín chꞌán la ntáchro sín kíxin: \p ―Ìnchéni nchekaáni kíxin tí ntabárco̱ la ó meró tsꞌaniánkí nta̱ ―ichro sín. \p \v 26 Ntá kjuáte̱he chꞌán ntáchro chꞌán kíxin: \p ―¿Nkekuènté kíxin imá chrakonrá? Intsíkoá tinkachónkirá Dios ―ichro chꞌán. \p Kjuixin ntáchro chꞌán xi̱kaha ntá kꞌuàya chꞌán la kꞌue̱tue̱nhen chꞌán tí xri̱nto̱ la ko tí nta̱yaon la ntá tuénxín kꞌuixrata. \v 27 La ntá imá chrakon sín la ntáchro sín kíxin: \p ―¿Xá nkexro tíhi? Kjónté xri̱nto̱ la ko nta̱yaon la mé nchexiteyéhe̱ chꞌán ―ichro sín. \s1 Tí sín chónta ncha̱kuen tí jínahya tí nonte Gadara \r (Mr. 5.1-20; Lc. 8.26-39) \p \v 28 Ntá tió kꞌuátòye̱ chꞌín Jesús tí nta̱yaon a̱ ntá kjuíji sín tí nonte Gadara. La ntá yaá chojni chónta ncha̱kuen tí jínahya kꞌuaxrjexín tòyé chojni tsíkꞌen la kóchjinehe sín chꞌán. Jehe sín mé imá jie̱he sín la kohya ninkexró tjacha tsꞌatsínka tí nti̱a ntiha. \v 29 La ntá kjuankíxin kꞌóyako sín ntáchro sín kíxin: \p ―Tjia̱téhya jaha tí jeheni jaha Jesús mé Xje̱en Dios. ¿Á kꞌuinka ntihi kíxin si̱nchekjasóteni kjónte na̱xa̱ kjuixrakáhya tí ya̱on tsjasóteni? ―ichro sín. \p \v 30 A̱ ntá ntiha kánhyó kjín siín itsjé cochíno xrine va. \v 31 La ntá tí ncha̱kuen tí jínahya mé chrónóe̱he̱ tí chꞌín Jesús kíxin: \p ―Tí tséto̱an kíxin sátsjini la chrókjuánjuan kjuachaxin chrókꞌuixenhenni tí cochíno ―ichro sín. \p \v 32 Ntá ntáchro chꞌín Jesús kíxin: \p ―Tí xi̱kaha la sátjia ―ichro chꞌán. \p La ntá tí ncha̱kuen tí jínahya a mé kꞌuaxrjexín tí chojni la kꞌuíxenhen tí cochíno. La ntá kaín xín tí cochíno kuinká va, kꞌuínkaji̱nxi̱n va ntiha kjuítsínkayá va tsa̱ka, ntá kjuítsínkankí va nta̱, kjuínhin va nta̱. \p \v 33 La ntá tí chojni tꞌayakonhen tí cochíno mé chrakon sín ntá kuinká sín sákjuí sín chjasin la kjuankíxin chrónka sín kaín tí nkehe kónhen la ko kaín nkehe kónhen tí sín kꞌuéchónta tí ncha̱kuen tí jínahya. \v 34 A̱ ntá kaín tí sín chjasin ntiha sákjuítsjehe sín ntá kjuíji sín tí tjen chꞌín Jesús ntá kꞌuíkon sín kíxin xi̱kaha tsíkónhen la chrónóe̱he̱ sín chꞌán kíxin sáchrókjui chꞌán ókjé. \c 9 \s1 Chꞌín Jesús kjuínchekito̱he jína ijnko chojni tsíkꞌen to̱té \r (Mr. 2.1-12; Lc. 5.17-26) \p \v 1 La ntá kjuixin tíha ntá chꞌín Jesús mé kꞌuíxenhen chꞌán ijnko ntabárco̱ la kꞌuátsínka chꞌán í jnko lado chrínta nta̱ la kjuíji chꞌán chjasén chꞌán. \v 2 A̱ ntá ntiha kui̱ka̱o sín ijnko chꞌín tsíkꞌen to̱té la tjetsínkatákꞌá ijnko kania. Ntá kꞌuíkon chꞌín Jesús kíxin chaxín tinkáchónki sín chꞌán la ntá nixje̱he̱ chꞌán tí si̱nníhi ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Xje̱enni nchechéhé a̱sán. Tí jie̱ chonta la ó kjuixin kjuìinhan ―ichro chꞌán. \p \v 3 La ntá iso tí sín maestro tjako tí ley mé jehó sín ikjo sín a̱sén sín, ntáchro sín kíxin: \p ―Tí chꞌín i mé ncheyóhe̱ chꞌán a̱sén chꞌán Dios kíxin xi̱kaha nixja chꞌán. \p \v 4 Ntá chꞌín Jesús mé ó nohe chꞌán kíxin nkehe tí kjo sín a̱sén sín ntá ntáchro chꞌán kíxin: \p ―¿Nkekuènté kíxin xi̱kaha jínahya tjenka̱yáxinrá? \v 5 ¿Nkehe a̱ntsí xra̱hya chróntátjan chꞌán? ¿Á a̱ntsí xra̱hya chróntátjan chꞌán kíxin ó kjuixin kjuìinhin chꞌán tí jie̱ yámá chꞌán o̱ á a̱ntsí xra̱hya chróntátjan chꞌán kíxin chrókꞌuínkatjen chꞌán sáchrókjui chꞌán? \v 6 Méxra̱ tsjáko̱xia̱n kíxin tí Xje̱en Dios Kꞌóna Chojni mé ntihi chjasintajni chónta kjuachaxin tsjakjìinhin iji̱é chojni. \p Ntá ntáche chꞌán tí si̱nníhi a kíxin: \p ―Ijie la tꞌinkatjen tjatsíyan ka̱nia̱a na sátsjia nto̱a ―ichro chꞌán. \p \v 7 Ntá tí chꞌín tsíkꞌen to̱té na tuénxín kꞌuínkatjen chꞌán la sakjuí chꞌán nto̱e chꞌán. \v 8 Ntá kaín tí sín siín ntiha kꞌuíkon sín kíxin xi̱kaha kónhen la imá chrakon sín la kjuanchehe sín Dios kjuasáya kíxin tí nkexro imá kjua̱ko̱xi̱n chꞌán kjuachaxin kuènte Dios. \s1 Chꞌín Jesús kꞌuíye̱he̱ chꞌán tí chꞌín Mateo \r (Mr. 2.13-17; Lc. 5.27-32) \p \v 9 A̱ ntá chꞌín Jesús sákjui̱xi̱n chꞌán ntiha la kꞌuíkon chꞌán ijnko chꞌín itꞌin Mateo tjetja̱xi̱n chꞌán ntiha nchekjènki̱ chꞌán. Ntá ntáchro chꞌín Jesús kíxin: \p ―Chréhé tí janhan ―ichro chꞌán. \p Ntá chꞌín Mateo tuénxín kꞌuínkatjen chꞌán chréhe̱ chꞌán tí chꞌín Jesús. \p \v 10 A̱ ntá chrꞌéxi̱n chꞌín Jesús kjuákꞌe chꞌán nto̱e tí chꞌín Mateo la ntaha xranjon nkehe sine chꞌán la ntá itsjé tí sín nchekjènki̱ la ko í so sín chónta jie̱ mé kjuíji sín la kja̱xin kjóneko sín tí chꞌín Jesús la ko tí sín kꞌuájiko chꞌán. \v 11 La ntá tí sín fariseo kja̱xin kꞌuíkon sín xi̱kaha la kjuanchankíhi sín tí sín kꞌuájiko chꞌín Jesús, ntáchro sín kíxin: \p ―¿Nkekuènté kíxin tí chꞌín maestro kuèntárá mé neko chꞌán tí sín nchekjènki̱ la ko tí í so sín chónta jie̱? ―ichro sín. \p \v 12 Ntá chꞌín Jesús la kuínhin chꞌán nkehe tí tjo sín la ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Tí sín níehya la tꞌichjánxi̱enhya sín nkexro sichꞌe xro̱a̱n. Náhí. Jehó tí chojni níhi mé tꞌichjánxi̱nhin sín nkexro sichꞌehe sín xro̱a̱n. \v 13 Sátjirá la tsꞌítjará nkexrí tꞌaxrjexín tí nkehe ntáchro xroon itén Dios. Mé ntáchro kíxin: “Janhan tjínka̱van kíxin chrókui̱konóe̱hérá chojni la tjínka̱konhya kíxin chrókꞌoyánrá iko chrókjuánjonrá.”\f + \fr 9:13 \ft Oseas 6.6\f* Mé xi̱kaha ichro itén Dios. Janhan na kꞌuinkahya ntihi kíxin chrókꞌuíya̱ha̱ chojni jína tjejó. Náhí. Kꞌuinka kíxin tsꞌíya̱ha̱ tí chojni chónta jie̱ kíxin chrókuíto̱he sín tí iji̱é sín ntá chrókjuinkí sín tí tjenka̱yáxin sín ―ichro chꞌán. \s1 Kjuanchankí sín kuènte tí nehya sín \r (Mr. 2.18-22; Lc. 5.33-39) \p \v 14 Ntá iso tí sín kꞌuékꞌajiko tí chꞌín Juan Bautista mé kóchjinehe sín chꞌín Jesús la kjuanchankíhi sín chꞌán, ntáchro sín kíxin: \p ―Jeheni la ko tí sín fariseo la jnkoya̱xon nehyani, a̱ ntá tí sín xrikoá la, ¿nkekuènte xi̱kahya chꞌe sín? ―ichro sín. \p \v 15 Ntá kjuáte̱he chꞌín Jesús, ntáchro chꞌán kíxin: \p ―¿Xá chrókꞌuává kaín tí sín tsíkꞌíye̱he̱ sín tso̱chjina tso̱te̱he ijnko chojni kíxin na̱xa̱ tjen tí chꞌín tsíkóte̱he tjejóko sín ntiha? A̱ ntá tsjixraká ijnko ya̱on tsotsé sín tí chꞌín tsíkóte̱he sátsjiko sín chꞌán ntá kaín tí sín tsíkóchjina mé tsꞌává sín la í sinehya sín. \p \v 16 ’Nijnko chojni chrókjuakꞌenie̱he tí ka ó ntaxin itꞌo̱ ka ni̱xin kíxin ntá chrókjui̱xéhe̱ tí ka ni̱xin chrókꞌuítji̱a̱n tí ka ntaxin ntá a̱ntsí má chrókꞌuichje. \v 17 La ko kja̱xin éxí yóhe̱ chrókui̱ki̱ahya chojni xranvino ni̱xin ijnko tjua̱xran ó ntaxin kíxin tí xi̱kaha chrókjuichꞌe sín ntá chrókꞌuichje ti tjua̱xran ntaxin. Ntá chrókꞌuitjáyan tí xran la ko chrokꞌuitjáyan tí tjua̱xran. Ntá tí xranvino ni̱xin chrókuikia ijnko tjua̱xran ni̱xin la ntá xi̱kaha la yóí nkehe chrókꞌuitjáyanhya. \s1 Chꞌín Jesús kjuínchexechón tí tjachjin xje̱en chꞌín Jairo la ko kjuínchekito̱he jína ijnko tjan kuákóxi̱n iké chꞌán \r (Mr. 5.21-43; Lc. 8.40-56) \p \v 18 Ntá na̱xa̱ tjenixja chꞌín Jesús la ntá ikjui ijnko chꞌín tꞌe̱to̱an kuènte tí sín judío la kjuákꞌexín tochꞌin chꞌán nkayakon tí chꞌín Jesús la chrónóe̱he̱ chꞌán kíxin: \p ―Tí xja̱nna na ntá kjuixin kꞌuén. Xrja̱nóa̱ha sáchrókjuini chrókjuakétja tjá jehe tjan ntá chróxechón tjan ―ichro chꞌán. \p \v 19 Ntá kꞌuínkatjen chꞌín Jesús ntá sákjuíko chꞌán tí chꞌín a la ko sákjuíkotoxi̱n chꞌán tí sín kꞌuájiko chꞌán. \v 20 A̱ ntá itjen ijnko chojni chjin níhi tjan, ó teyó nánó chónta tjan ijnko chin tsꞌítji tjan jni̱. Ntá kóchjina tjan nóton tí chꞌín Jesús ntá kuákóxi̱n tjan tí iké chꞌán \v 21 kíxin tjenka̱yáxin tjan kíxin kjónté chrínta iké chꞌán ó chrókuákóxi̱n tjan, la táhó chrókuíto̱exín tjan jína. \v 22 Ntá nkátjíá chꞌín Jesús la kꞌuíkon chꞌán tí tjan a ntá ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Xje̱enni, nchechéhé a̱sán jaha. Jaha la ó kuíto̱ha jína kíxin kuítekávan tí janhan ―ichro chꞌán. \p Na ntá tuénxín ó kuíto̱he tjan jína. \p \v 23 Ntá tió kjuíji chꞌín Jesús nto̱e tí chꞌín judío tꞌe̱to̱an la kꞌuíkon chꞌán kíxin ó yaxínhin tí sín músico kíxin ó sátsjixravá xjan. La kaín tí chojni tsíkójnkotsé la tsjánkàma̱ sín xjan. \v 24 La ntá ntáchro chꞌín Jesús kíxin: \p ―Tí xjan méhe̱ ti̱to̱hérá, kíxin tsíkꞌenhya xjan, la tjejua xjan ó ―ichro chꞌan. \p Ntá kjuanoá sín chꞌán. \v 25 A̱ ntá tí kꞌuaxrje kaín chojni la ntá chꞌín Jesús la kꞌuíxenhen chꞌán la itsé chꞌán itja tí tjan a la ntá tuénxín kꞌuínkatjen tjan. \v 26 Ntá kuenté chjasin ntiha la kuínhin sín kíxin xi̱kaha kónhen. \s1 Chꞌín Jesús kjuínchekito̱he jína yaá sín tꞌikonhya \p \v 27 Ntá sákjuíxin chꞌín Jesús ntiha la ntá yaá chojni tꞌikonhya kjuíchréhe̱ tí jehe chꞌán la kꞌuíye̱he̱ sín chꞌán ntáchro sín kíxin: \p ―Ti̱konóe̱héni jaha tsíkꞌaxrjeníxian David. \p \v 28 Ntá kꞌuíxenhen chꞌín Jesús ijnko nchia na ntá kóchjina tí yaá sín tꞌikonhya la ntá chꞌín Jesús kjuanchankíhi sín chꞌán, ntáchro chꞌán kíxin: \p ―¿Á títekávan kíxin tsjácha si̱tꞌa xi̱kaha? ―mé xi̱kaha kjuanchankí chꞌán. \p Ntá kjuáte̱he sín kíxin: \p ―Jeén, Ìnchéni, titekaonni. \p \v 29 Ntá chꞌín Jesús kjuakꞌetja tja chꞌán chrítaón ikon sín la ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Tí xi̱kaha kuítekávan la tsoxiteyá ―mé xi̱kaha ichro chꞌán. \p \v 30 La ntá tuénxín ó jína tꞌikon sín. Ntá chꞌín Jesús kꞌue̱tue̱nhen sín chꞌán kíxin: \p ―Ninkexró tsoche̱nkahyará ―ichro chꞌán. \p \v 31 Ntá tuénxín sákjuí sín la nkuíxín chjasin ntiha chrónka sín tí kjuaxroan kjuasin chꞌín Jesús. \s1 Chꞌín Jesús kjuínchekito̱he jína ijnko chꞌín nósin \p \v 32 Tió sákjuí tí sín kꞌuékꞌikonhya, a̱ ntá iso chojni kjui̱ka̱o sín ijnko chꞌín nósin chꞌán la chónta chꞌán ncha̱kuen tí jínahya. \v 33 Ntá chꞌín Jesús kuakitsje tí ncha̱kuen tí jínahya ntá tí chꞌín nósin la ó kjuankíxin nixja chꞌán. Ntá kaín chojni la kꞌuíkon sín la ntáchro sín kíxin: \p ―Nunca tꞌikonhyéni ijnko kjuaxroan xi̱kaha kuenté tí nación Israel ―ichro sín. \p \v 34 A̱ ntá tí sín fariseo ntáchro sín kíxin: \p ―Tí nkexro tꞌe̱tue̱nhen tí ncha̱kuen tí jínahya tsíkjanjon kjuachaxin mé xi̱kaha takitsje tí chꞌín i tí ncha̱kuen tí jínahya ―mé xi̱kaha ichro sín. \s1 Chꞌín Jesús kui̱konóe̱he̱ chꞌán chojni \p \v 35 Ntá kꞌuátsínka chꞌín Jesús itsjé chjasin jié la ko chjasin ntsí la kjua̱ko̱xi̱n chꞌán jnkojnko ni̱nko Israel. Chrónka chꞌán tí tan jína nkexrí tjen tí kjuachaxin kuènte Dios. La ntá kjuínchekito̱he chꞌán jína chojni níhi chónta kaín xín chin la ko chojni chónta kjuatjoté. \v 36 Kꞌuíkon chꞌán kíxin nchónhya chojni kꞌuéjó sín ntá kui̱konóe̱he̱ chꞌán sín kíxin imá tóxakonhen sín la kꞌuéjó sín éxí kolélo chóntahya nkexro tꞌayakonhen. \v 37 Ntá ntáche chꞌán tí sín kꞌuájiko chꞌán kíxin: \p ―Chaxín ntáxrja̱n janhan kíxin imá tsíkꞌóna, kjánchó chojni sichꞌe xra̱ mé tsjéhya. \v 38 Chrókjuanchehérá tí Ìnché tí nonte kíxin chróchrꞌán chꞌán itsjé chojni chrókjuichꞌe xra̱ ―mé xi̱kaha ichro chꞌín Jesús. \c 10 \s1 Chꞌín Jesús kjueyá teyó sín tsꞌajiko chꞌán \r (Mr. 3.13-19; Lc. 6.12-16) \p \v 1 Ntá chꞌín Jesús mé kjueyá chꞌán teyó sín tsꞌajiko chꞌán la kjuanjon chꞌán kjuachaxin tsakitsje sín kaín tí ncha̱kuen tí jínahya tꞌe̱tue̱nhen a̱sén chojni la ko sinchekito̱he sín jína kaín chojni chónta kaín chin la ko kaín xín kjuatjoté. \p \v 2 Na mé tí teyó sín kꞌuájiko chꞌán mé itꞌin sín xi̱kihi: sa̱oxín mé chꞌín Simón na mé kja̱xin itꞌin chꞌán Pedro la ko kíchó chꞌán Andrés la ko chꞌín Jacobo la ko kíchó chꞌán Juan mé tí xje̱en chꞌín Zebedeo. \v 3 La ko kja̱xin chꞌín Felipe la ko chꞌín Bartolomé la ko chꞌín Tomás la ko chꞌín Mateo mé tí chꞌín nchekjènki̱ la ko chꞌín Jacobo xje̱en chꞌín Alfeo la ko chꞌín Lebeo, mé jehe chꞌán kja̱xin itꞌin chꞌán Tadeo. \v 4 La ko kja̱xin chꞌín Simón, mé kuènte tí sín cananista, la ko kja̱xin chꞌín Judas Iscariote, mé tí nkexro chrꞌéxi̱n kjuínchekji tí chꞌín Jesús. \s1 Chꞌín Jesús kꞌue̱tue̱nhen tí teyó sín kíxin sátsjikjako sín kjuachaxin kuènte Dios \r (Mr. 6.7-13; Lc. 9.1-6) \p \v 5 Ntá kꞌue̱tue̱nhen chꞌín Jesús tí teyó sín kíxin sátsji sín la kꞌue̱to̱an chꞌán kíxin: \p ―Tjíhyará tí tjejó tí sín jehya judío la ko tꞌixe̱enhyará tí chjasin siín estado Samaria. \v 6 Náhí. Íchá jína sátjírá tí tjejó tí chojni éxí kolélo kjuíchroe kuènte nación Israel. \v 7 Sátjírá tjákohérá sín kíxin kjua̱cha̱xién Dios tjen nkaya nka̱jní la í séhya tsi. \v 8 Si̱nchekito̱hérá jína chojni níhi la ko si̱nchekito̱hérá jína tí sín chónta chin lepra la ko si̱nchexechónrá chojni tsíkꞌen la takítsjerá tí ncha̱kuen tí jínahya. Jahará kja̱xin kui̱to̱nha̱nrá tí kjua̱cha̱xién Dios, méxra̱ chrókjuachahyará jahará kja̱xin. \p \v 9 ’Chrókjuikuahyará ninkehó chichaon oro la ko ninkehó chichaon plata la ko ninkehó chichaon cobre \v 10 la ko tí sátjírá nti̱a la chrókjuíkuahyará ka bolsa la chrókjuíkuahyará yaá ka chrókꞌuínka̱yaterá la ko chrókjuankahyará to̱ka̱tárá la ko chrókjuíkuahyará nta tjíxinrá. Tí nkexro chꞌe xra̱ la jehí siín kjuachaxin ntiha chrókjóne. \p \v 11 ’A̱ ntá tió tsjasánrá ijnko chjasin jié o̱ ijnko chjasin ntsí la tjéyárá ijnko nkexro tsjanjon kjuachaxin la nto̱e sín ntahó chrókuito̱hará ntá tsjixin tí xra̱ ntá sátsjirá. \v 12 A̱ ntá tió tꞌixe̱nhénrá nto̱e sín la nixje̱hérá sín tjáko̱xi̱nrá jnkojína. \v 13 A̱ ntá tí chaxín jína a̱sén sín la tsꞌáyéhe̱ sín tí kjuaxróxin, a̱ ntá tí náhí la sátjikorá tí kjuaxroxin. \v 14 A̱ ntá tí tsochrohya sín tsjanjon sín kjuachaxin tsito̱hará la tjinkakonhya sín tsinhin sín tí nkehe tso̱chro̱nka̱rá na mé tꞌaxrjéxi̱nrá tí nto̱e sín o̱ tí chjasén sín la tꞌoxènjinrá tí inche chónta to̱tárá. \v 15 A̱ ntá chaxín tjo̱nka̱rá kíxin tió tsjixraká tí ya̱on tsjixixín na mé tí sín chjasin Sodoma la ko tí sín Gomorra kjónté imá kꞌuéchónta sín jie̱ la kánhyó tsjasóte sín, a̱ ntá tí sín chjasin a la a̱ntsí tsjasóte sín kíxin kꞌuéjóxróxinhya sín tí tan chrókuaáxin sín. \s1 Ókjé sín tso̱nínkakonhen tí sín kuènte Cristo \p \v 16 ’Janhan tsochrꞌan tí jahará éxí yóhe̱ chróchrꞌan kolélo tsꞌejóyakjan kolóbo. Listo chrókꞌuejorá éxí konche xi̱kaha la chrókꞌuejorá éxí kontóá chrókójia̱hyará. \v 17 Chrókóxakonhanrá kíxin itsi chojni tsotsé sín tí jahará la sátsjikoará sín tí tjejó tí sín tꞌe̱to̱an la ko nkaxenhen tí ni̱nko̱é sín tsjatiaxínrá sín. \v 18 La ntá tsjikaánrá sín tí tjejó tí sín tꞌe̱to̱an la ko tí siín tí sín rey kíxin tinkachónkirá tí janhan. Ntá jína tso̱chro̱nka̱rá kíxin tinkachónkirá tí janhan nkayakon tí jehe sín la ko nkayakon tí sín chónhya Dios. \v 19 A̱ ntá tió sátsjikoará sín tí tjejó tí sín tꞌe̱to̱an la tóxakuanhyará nkehe tsontáchrorá o̱ nkexrí tsonixjará kíxin tió tsjixraká tí hora la ntá Dios mé tsjinki̱tsará tsonixjará. \v 20 Kíxin jehya jahará tsonixjará. Náhí. Tí Ncha̱kuen Itꞌéni mé tsochrónka nkehe tsonixjará. \p \v 21 ’Ntá iso chojni mé tsjikaán sín tí kíchó sín kíxin itsꞌen la ko tí itꞌé mé tsjikaán tí xje̱en. A̱ ntá tí xjan mé tsokjan tso̱nínkakonhen tí itꞌé kíxin itsꞌen. \v 22 Kaínxín chojni chjasintajni tso̱nínkakonhanrá sín kíxin tinkachónkirá tí janhan. A̱ ntá tí nkexro tsíto̱ehya tsinkáchónki sín tí janhan hasta tsjéje̱ chjasintajni mé tsaá. \v 23 Tió má chónkíhará sín ijnko chjasin la ntá sátsjirá í jnko chjasin. La ntá chaxín tso̱xrja̱nka kíxin tí Xje̱en Dios Kꞌóna Chojni mé tsokjan tí na̱xa̱ tjixinhya tsꞌatsínkará kaín tí chjasin Israel. \p \v 24 ’Tí nkexro xrako̱he̱ la kánhyó tjetoan la tí maestro la a̱ntsí tjetoan, la ko kja̱xin tí nkexro chꞌe xra̱ la tjetoanhya la a̱ntsí tjetoan tí lamo. \v 25 A̱ ntá tí nkexro xrako̱he̱ chrókjua̱ko̱xi̱n chꞌán éxí tí nkexro kjua̱ko̱he̱ chꞌán la ko tí nkexro chꞌe xra̱ chrókjua̱ko̱xi̱n chꞌán éxí tí lámoé chꞌán chꞌehe chꞌán xra̱. Tí chꞌín ìnché nchia la kja̱xin nchekꞌin sín Beelzebú la kja̱xin tí sín kjéhya xi̱kaha nchekꞌin sín. \s1 Nkexro tí chróchrakonhénrá \r (Lc. 12.2-9) \p \v 26 ’Méxra̱ chróchrakuénhyará chojni. Kohya ninkehó nkehe imó chrókónoehya chojni la ko kohya nkehe tjemá ijie kíxin chrókónoehya chojni chrꞌéxi̱n. \v 27 Tí nkehe tjo̱nka̱rá sítié la tꞌichjánxi̱n tso̱chro̱nka̱rá tió itsi xrohi tꞌinkaséyanxín tí ya̱on. La ko tí nkehe tjo̱nka̱rá ijie ninkexró noehya la tꞌichjánxi̱n chro̱nka̱rá chrókuinhin kaín sín. \v 28 Chróchrakuénhyará tí sín tꞌóyán cuérpo̱é chojni kíxin a̱sén chojni xitjahya tsꞌóyán sín. Íchá jína chróchrakonhénrá tí nkexro tsjacha sinchekꞌitjáyanxín cuérpo̱é chojni la ko a̱sén chojni tí xrohi tsꞌankahya. \p \v 29 ’¿Á chrókóxi̱xi̱nhya yaá koxroxe ntsíntsí ijnko chichaon ntsí? A̱ ntá kjónté xi̱kaha la chrókꞌuánótjenhya nijnko tí jehe va nonte tí chrókjuanjonhya Itꞌéni kjuachaxin. \v 30 A̱ ntá kjónté tí ka̱xi̱hi̱ chónta ikjárá la ó nohe chꞌán nkekja̱ín ka chontará. \v 31 A̱ ntá jahará chróchrakonhyará kíxin tóyóa̱hyará tí koxroxe kíxin a̱ntsí sínkí tí jahará, a̱ ntá tí koxroxe, kjónté nchónhya va, la kánhyó sínkí tíha. \s1 Tí sín tósuèhya tsochrónka sín kíxin tinkáchónki sín Cristo nkayakon chojni \r (Lc. 12.8-9) \p \v 32 ’Kaín tí chojni tsochrónka kíxin tinkáchónkina sin nkayakon chojni la janhan mé kja̱xin tso̱xrja̱nka kíxin choxian tí jehe sín nkayakon Tꞌaná tjen nkaya nka̱jní. \v 33 A̱ ntá tí nkexro sinchemána tsontáchro sín kíxin chónhya sín tí janhan nkayakon chojni la kja̱xin janhan tsontáxrja̱n kíxin chonhya tí jehe sín nkayakon Tꞌaná tjen nkaya nka̱jní. \s1 Jnkoko̱áhya tsjenka̱yáxin chojni kíxin ó kui Ìnchéni Jesús \r (Lc. 12.51-53; 14.26-27) \p \v 34 ’Tjenka̱yáxinhyará kíxin kꞌuinkakian kjuaxróxin chjasintajni. Náhí. Janhan kꞌuinkakianhya kjuaxróxin. Tsjanjo̱nko kíchó chojni kíxin kꞌuinka janhan. \v 35 Janhan kꞌuinka kíxin tso̱nínkakonhen chojni itꞌé, la ko tí xje̱en sín chjin mé tso̱nínkakonhen ìné, la ko tí tíkìnta̱ tso̱nínkakonhen ichꞌe̱e. \v 36 Mé xi̱kaha tí sín tso̱nínkakonhen kíchó la mé tí sín na̱xa̱ kjéhya sín. \p \v 37 ’A̱ ntá tí nkexro a̱ntsí tjuèhe itꞌé sín la ko ìné sín la kánhyó tjuèhe tí janhan la mé xitjahya tsꞌóna sín kuènta̱na, la ko tí nkexro a̱ntsí tjuèhe xje̱en sín la kánhyó tjua̱na sín la mé xitjahya tsꞌóna sín kuènta̱na. \v 38 La tí nkexro tamáhya ntacruz, chrèhya sín tí janhan la mé xitjahya tsꞌóna sín kuènta̱na. \v 39 Tí nkexro tjinkaon kíxin kohya nkehe chrókónhen sín mé tsꞌitjáyan sín, a̱ ntá tí nkexro chrókjuinchekꞌitjáyanxín a̱sén kíxin tinkáchónki sín tí janhan la mé tsaá sín. \s1 Tí nkexro tsꞌáyéhe̱ nkehe \r (Mr. 9.41) \p \v 40 ’Tí nkexro chrókjuanjon kjuachaxin chrókꞌuejorá la mé éxí chrókꞌuáyéhe̱ sín tí janhan la ko tí nkexro chrókꞌuáyéhe̱ tí janhan la éxí yóhe̱ chrókꞌuáyéhe̱ sín tí nkexro ichrꞌánna kꞌuinka. \v 41 La tí nkexro chrókjuanjon kjuachaxin tsjakꞌe ijnko nkexro nixja itén Dios kíxin táha la Dios ichrꞌán la mé tsꞌáyéhe̱ nkehe éxí tsꞌáyéhe̱ tí nkexro kjuako. La ko tí nkexro chrókjuanjon kjuachaxin tsjakꞌe ijnko chojni jína kíxin jína chꞌán mé xi̱kaha tsꞌáyéhe̱ sín nkehe éxí tsꞌáyéhe̱ tí nkexro jína. \v 42 A̱ ntá tí nkexro sincheki̱to̱nhe̱n ijnko vaso nta̱ kin kjónté ijnko chojni noehya má, chréhe̱ tí janhan, la mé chaxín ntáxrja̱n kíxin tí chꞌín a mé chaxín tsꞌáyéhe̱ chꞌán nkehe jína kíxin xi̱kaha kjuíchꞌe chꞌán. \c 11 \s1 Chꞌín Juan Bautista kꞌue̱tue̱nhen iso sín \r (Lc. 7.18-35) \p \v 1 Ntá chꞌín Jesús kjuixin kjua̱ko̱he̱ chꞌán tí teyó sín xriko chꞌán la ntá sákjuíxin chꞌán ntiha la sákjuíkjako chꞌán iso chjasin chjinaxón ntiha. \p \v 2 A̱ ntá chꞌín Juan mé tjechjina chꞌán nto̱echiso ntá xrína̱hya kuínhin chꞌán nkerí xra̱ tjechꞌe Cristo. La ntá kꞌue̱tue̱nhen chꞌán iyó tí sín kꞌuékꞌajiko chꞌán kíxin sátsjitsjehe sín tí chꞌín Jesús. \v 3 Ntá sákjuí sín kjuíji sín ntiha ntá kjuanchankíhi sín chꞌán ntáchro sín kíxin: \p ―¿Á jaha tí nkexro itsi ní o̱ á na̱xa̱ tsochónhenni í jnko nkexro? ―ichro sín. \p \v 4 A̱ ntá kjuáte̱he chꞌín Jesús, ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Sátjirá tjiche̱nkará tí chꞌín Juan tí nkehe kꞌuíkonrá la ko tí nkehe kuínhínrá. \v 5 Che̱nkará chꞌán kíxin tí sín kꞌuékꞌikonhya la ó tꞌikon sín jie la tí sín xitjahya kꞌuékji la ó tji sín la ko tí sín kꞌuéchónta chin lepra la ó kótjóá sín kuíto̱he sín jína la ko tí sín kꞌuékienhya la ó tinhin sín jie. Kja̱xin tí sín tsíkꞌen na ó xechón sín ínaá la ko kaín tí sín nòa mé síxrako̱he̱ sín tí tan jína tsaáxin sín. \v 6 Méxra̱ imá náxrjón tí nkexro kohya nkehe tꞌinkákonhe̱n tinkáchónki tí janhan. \p \v 7 Tió sákjuí sín ntá chꞌín Jesús kjuankíxin nixje̱he̱ chꞌán tí sín kꞌuéjó la chrónka chꞌán kuènte chꞌín Juan ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Tí sákjuítsjehérá chꞌín Juan nte̱je̱ la, ¿nkexrí kꞌuíkonrá tí jehe chꞌán? ¿Á kꞌuíkonrá chꞌán éxí ijnko tji nchexrayehe xri̱nto̱? \v 8 Tí náhí, la ¿nkehe kꞌuíkonrá? ¿Á kꞌuíkonrá chꞌán éxí ijnko nkexro tsíkꞌitsa jína? Jahará ó nohará kíxin chojni tsíkꞌitsa jína la tjejó sín tí nchia kuènte tí sín rey. \v 9 ¿A̱ ntá nkehe kꞌuíkonrá? ¿Á ijnko nkexro chrónka itén Dios? Jehe chaxín la a̱ntsí chónta chꞌán kjuachaxin la tí sín kꞌuéchrónka itén Dios la kánhyó. \v 10 Chꞌín Juan mé tí nkexro kui éxí xi̱kaha chrónka xroon itén Dios ósé. Mé ntáchro xi̱kihi: \q1 Janhan mé tsochrꞌan ijnko nkexro tsochrónka itan kuènta̱na tsitónxin nti̱a, \q1 kíxin tsjasiyóxin chꞌán nti̱a kuèntá.\f + \fr 11:10 \ft Malaquías 3.1\f* \m Mé xi̱kaha chrónka itén Dios. \v 11 Ntá ijnko nkehe chaxín tso̱tjo̱nka̱rá kíxin kaín tí nkexro kꞌuéjó senó la kánhyó tjetoan sín la a̱ntsí tjetoan tí chꞌín Juan Bautista. Kjánchó ijnko nkexro kjónté tjetuanhya la tí tsꞌáyéhe̱ sín tí kjua̱cha̱xién Dios tjen nkaya nka̱jní la a̱ntsí tjetoan sín la ntá jehe chꞌín Juan la kénhyó. \p \v 12 ’Tí ikui chꞌín Juan Bautista hasta ijie la imá tjanjo̱nxi̱n tí sín tjinkaon tsꞌikon sín tí kjuachaxin kuènte nkaya nka̱jní. La jehó tí sín imá chónta kjuachaxin mé tsjacha sín. \v 13 Kaín tí sín profeta la ko tí ley kuènte chꞌín Moisés mé chrónka nkexrí tí kjuachaxin kuènte Dios hasta ikui chꞌín Juan. \v 14 A̱ ntá tí jahará chrókuítekáonrá tíhi; kíxin chꞌín Juan la mé ikui kíxin tí xra̱ kuènte chꞌín Elías tsjintaxín sichꞌe chꞌán kíxin chꞌín Elías la tꞌichjánxi̱n chrókui chꞌán ínaá. \v 15 Tí nkexro tjinkaon chrókuinhin la chrókuinhin. \p \v 16 ’¿Nkexrí chrókjui̱ntayóa̱xian tí chojni tjejó ijie? Tóyóhe̱ sín tí chánjan tjejótja̱xi̱n sín ntasin tsítán sín la tꞌíye̱he̱ sín kíchó sín \v 17 ntáchro sín kíxin: “Kꞌuánoani flauta kjánchó jahará la te̱hyará. Itsjeni isón kuènte chojni tsíkꞌen la ntá kꞌuaváhyará la ko tsja̱nkahyará.” \v 18 Kíxin tí ikui chꞌín Juan la kjónehya chꞌán la kꞌuíhya chꞌán vino la jahará ntáchrorá kíxin ijnko ncha̱kuen tí jínahya mé chónta chꞌán. \v 19 A̱ ntá tió kui tí Xje̱en Dios Kꞌóna Chojni ntá kjóne chꞌán la ko ikꞌui chꞌán, ntá ntáchrorá kíxin imá itsjé kjóne chꞌán la imá ikꞌui chꞌán la ko imá tꞌito chꞌán tí chojni chónta jie̱ la ko tí sín nchekjènki̱, ichrorá. A̱ ntá tí kjuachaxin kuènte Dios mé tja̱ko̱xi̱n tí xje̱en chꞌán. \s1 Tí chjasin titekakonhya \r (Lc. 10.13-15) \p \v 20 Ntá chꞌín Jesús mé kjuankíxin chꞌán ntáche chꞌán tí sín tjejó iso tí chjasin imá kjuasixín chꞌán kjuaxroan kíxin kjónté xi̱kaha la na̱xa̱ kuinkáchónkihya sín Dios. \v 21 Ntá ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Nòará jahará tjejorá chjasin Corazín la ko nòará jahará tjejorá chjasin Betsaida. Tí chrókꞌuixin tí kjuaxroan tí chjasin Tiro la ko chjasin Sidón éxí kꞌuíkonrá jahará ntá tí chrókójehe sín la tjoka chrókuinkáchónki sín Dios la tjoka chrókjua̱ko̱xi̱n sín chrókꞌuinkáya sín ka tié la ko nteso chrókjuinchekꞌia sín a̱sén sín. \v 22 Ntá ntáxrja̱n kíxin tí ya̱on tsito̱exín iji̱é chojni a̱ ntá jahará a̱ntsí tsjasótiará, a̱ ntá tí sín chjasin Tiro la ko chjasin Sidón la kénhyó tsjasóte sín. \v 23 A̱ ntá jahará chojni chjasin Capernaum tjenka̱yáxinrá kíxin imá nohará a̱ ntá sátsjírá nkaya nka̱jní, ichrorá, kjánchó chaxínhya. Jahará la tsjasinka̱ji̱nxinrá ntiha sátsjirá tsjasótiará tí siín tí sín tsíkꞌen. Tí chrókjuásian tí kjuaxroan tí chjasin Sodoma éxí kjuásian chjasánrá la tí chjasin la kjá na̱xa̱ chrókꞌuixin sín na̱xa̱ chrókꞌuítjáyanhya sín tí ya̱on ijie kíxin tjoka chrókuitekaon sín. \v 24 A̱ ntá tjo̱nka̱rá kíxin tió sinchekito̱éxín Dios iji̱é chojni la a̱ntsí tsjasótiará la tí sín chjasin Sodoma la kénhyó tsjasóte sín. \s1 Xrákirá tí tjén janhan la tsꞌo̱kꞌáhará \r (Lc. 10.21-22) \p \v 25 Ntá tí ya̱on a chꞌín Jesús mé nixje̱he̱ chꞌán Itꞌé chꞌán ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Tjáncháha kjuasáya Itꞌéni mé Ìnché nkaya nka̱jni la ko chjasintajni kíxin jaha kjuánjonhya kjuachaxin chrókꞌuitja tí sín imá nohe a̱ ntá kjuánjuan kjuachaxin kíxin tsꞌitja tí sín noehya. \v 26 Mé xi̱kaha Itꞌéni jaha kóxrjínhan kíxin xi̱kaha tso̱nhen ―ichro chꞌín Jesús. \p \v 27 Ntá ntáchro chꞌín Jesús kíxin: \p ―Tꞌaná mé chjìna kaín xín nkehe. Kohya ninkexró chaxín chóxin tí Xje̱en chꞌán. Jehó Itꞌé chꞌán mé chóxin chꞌán la kohya ninkexró chóxin tí Itꞌé chꞌán. Jehó tí Xje̱en chꞌán mé chóxin chꞌán la ko tí sín tsíkjeyá chꞌán tsochóxin sín chꞌán. \v 28 Xrákirá kaín rá tí tjén janhan tí jahará imá tsíkóxrjérá kjui̱chꞌerá xra̱ la yamárá nkehe iye la ntá janhan mé si̱ntakꞌo̱kꞌáhará. \v 29 Tákjárá tí xra̱ kuènta̱na la tsꞌitjará kuènta̱na kíxin janhan mé jína a̱senná la nta̱hnkehya. Ntaha mé tsꞌitjará tsꞌo̱kꞌèxin a̱sánrá. \v 30 Tí xra̱ tso̱tja̱hárá la xra̱hya la tí nkehe tso̱tja̱hárá la yehya. \c 12 \s1 Tí sín kꞌuajiko chꞌín Jesús mé ikꞌuín sín iso noatrigo ijnko ya̱on tꞌo̱kꞌéhe tí sín Israel \r (Mr. 2.23-28; Lc. 6.1-5) \p \v 1 A̱ ntá ijnko ya̱on la chꞌín Jesús kꞌuátsínka chꞌán ijnko nonte siín noatrigo tí ya̱on tꞌo̱kꞌéhe tí sín Israel. Na ntá tí sín xriko chꞌán mé tsíkꞌen sín kjinta la ntá kjuankíxin sín ikꞌuín sín iso noatrigo a kíxin sine sín. \v 2 A̱ ntá iso tí sín fariseo kꞌuíkon sín kíxin xi̱kaha kjuíchꞌe tí sín xriko chꞌín Jesús la ntá ntáchro sín kíxin: \p ―Tsjehé tí sín xrikoa mé tjejóchꞌe sín xra̱ tí ya̱on tꞌo̱kꞌéheni na mé kohya kjuachaxin tso̱nhen xra̱ tí ya̱on i ―ichro sín. \p \v 3 Ntá kjuáte̱he chꞌín Jesús kíxin: \p ―Jahará ¿a kjui̱nchekuáxinhyará tí xroon chrónka nkehe kjuíchꞌe chꞌín David la ko tí sín kꞌuájiko chꞌán tió kꞌuén sín kjinta? \v 4 A̱ ntá jehe sín mé kꞌuíxenhen sín tí nchia kuènte Dios la kaín sín kjóne sín tí nio̱tja̱ tsíkóyaon kuènte Dios kjónté kohya kjuachaxin sine chꞌán ni tí sín kꞌuájiko chꞌán. Jehó siín kjuachaxin sine tí sín ncha̱tꞌá. \v 5 Jahará ¿á nchekuáxinhyará tí xroon tsíkjin chꞌín Moisés ntáchro kíxin tí sín ncha̱tꞌá kuènte ni̱nko mé tꞌo̱kꞌèhya sín tí ya̱on sábado la kjónté xi̱kaha la jehya jie̱ tíha? \v 6 Ntáxrja̱n kíxin itjén janhan la a̱ntsí má chonta kjuachaxin la ntá tí ni̱nko la kénhyó. \v 7 Jahará la tiénxinhyará nkexrí tꞌaxrjexín tí nkehe ntáchro xroon itén Dios. Mé ntáchro kíxin: “Janhan Dios tjínka̱van kíxin chrókui̱konóe̱hérá chojni la tjínka̱konhya kíxin chrókꞌoyánrá iko chrókjuánjonrá.”\f + \fr 12:7 \ft Oseas 6.6\f* Tí chrókuiénxinrá tíha la ntá chrókóninkákuénhyará tí janhan kíxin ninkehó jie̱ chontahya. \v 8 A̱ ntá tí Xje̱en Dios Kꞌóna Chojni mé chónta kjuachaxin tsꞌe̱to̱an nkexrí tso̱nhen tí ya̱on tꞌo̱kꞌéheni ―ichro chꞌín Jesús. \s1 Chꞌín Jesús kjuínchekito̱he jína ijnko chojni tsíxámá tja \r (Mr. 3.1-6; Lc. 6.6-11) \p \v 9 Ntá chꞌín Jesús mé sákjuíxin chꞌán ntiha la kꞌuíxenhen chꞌán ijnko ni̱nko Israel. \v 10 Mé ntiha itjen ijnko chꞌín tsíxámá tja. Na ntá tjejóntaxín iso sín fariseo a tjinkaon sín tsjanchia sín jie̱. La ntá kjuanchankíhi sín chꞌán kíxin: \p ―¿Á siín kjuachaxin sinchekito̱heni jína ijnko chojni níhi tí ya̱on tꞌo̱kꞌéheni ní? ―ichro sín. \p \v 11 Ntá kjuáte̱he chꞌín Jesús ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Jnkojín tí jahará chontará ijnko kolélo chrókjuítsínkáya ijnko tòye̱ tí ya̱on tꞌo̱kꞌéheni ¿á chrókjuíhyará chrókuakitsjetaónrá va tòye̱ ní? \v 12 Kjánchó tí chojni a̱ntsí má tjete sínkí a̱ ntá tí kolélo la kénhyó. Méxra̱ jína sichꞌeni tí xra̱ jína kjónté tí ya̱on tꞌo̱kꞌéheni. \p \v 13 Méxra̱ nixje̱he̱ chꞌán tí chꞌín níhi a, ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Tjéntoá tjá ―ichro chꞌán. \p A̱ ntá tí chꞌín níhi tja kjuentoá tja chꞌán la ó kjuixin kuíto̱he jína éxí tí í jnko tja chꞌán xi̱kaha. \v 14 Ntá tí sín fariseo kónínkaon sín kꞌuaxrjexín sín ntiha sákjuí sín la kjuenka̱yáxin sín nkexrí tsꞌóyán sín tí chꞌín Jesús. \s1 Itén Dios senó chrónka kuènte chꞌín Jesús \p \v 15 A̱ ntá chꞌín Jesús mé kónohe chꞌán kíxin xi̱kaha tjenka̱yáxin sín la ntá sákjuíxin chꞌán ntiha la itsjé sín chréhe̱ sín chꞌán. Kjuínchekito̱he chꞌán jína kaín tí si̱nníhi \v 16 la kꞌue̱to̱an chꞌán kíxin tsochrónkahya sín noxín kíxin nkexro tí jehe chꞌán. \v 17 Mé xi̱kaha ó xiteyá tí nkehe chrónka chꞌín Isaías, tí nkexro chrónka itén Dios ósé, mé tsíntáchro chꞌán xi̱kihi: \q1 \v 18 Ntihi tjen tí nkexro chꞌena xra̱ la janhan mé kjuéyá chꞌán, \q1 janhan tjua̱ha̱ chꞌán la chàna kíxin itjen chꞌán. \q1 Tso̱tja̱ha̱ chꞌán tí ncha̱kuenná \q1 la jehe chꞌán mé tsochrónka chꞌán nkexrí si̱ntakito̱axián iji̱é chojni chjasintajni. \q1 \v 19 Tso̱nínkakuenhya chꞌán chojni la chji̱níhya tsꞌóyako chꞌán, \q1 la ko kohya nkexro tsinhin itén chꞌan tí nti̱a. \q1 \v 20 Tsꞌóchjenjinhya chꞌán kjónté itji tsíxréya, \q1 la tsꞌókꞌa̱nkahya chꞌán kjónté ijnko nkehe síhnchikoá. \q1 Jehe chꞌán na̱xa̱ sichꞌe chꞌán xra̱ tsjixrakájia tí ya̱on tsꞌe̱to̱an chꞌán. \q1 \v 21 La kaín xín chojni chjasintajni mé tsitekaon sín tí jehe chꞌán.\f + \fr 12:21 \ft 12.18–21 Isaías 42.1-4\f* \m Mé xi̱kaha chrónka itén Dios ósé. \s1 Tí sín fariseo mé ntáchro sín kíxin chꞌín Tsochren tꞌe̱tue̱nhen a̱sén tí chꞌín Jesús \r (Mr. 3.19-30; Lc. 11.14-23; 12.10) \p \v 22 Ntá iso chojni sákjuíkohe sín chꞌín Jesús ijnko chꞌín tꞌikonhya la ko nixjahya kíxin chónta chꞌán ncha̱kuen tí jínahya. A̱ ntá chꞌín Jesús mé kjuínchekito̱he chꞌán jína la ntá jína nixja chꞌán la ko jína tꞌikon chꞌán. \v 23 Ntá kaín xín chojni la chrakon sín la tjanchankíhi kíchó sín ntáchro sín kíxin: \p ―¿Á jehya xje̱en David tíhi? ―ichro sín. \p \v 24 Ntá kuínhin tí sín fariseo la ntáchro sín kíxin: \p ―Tí chꞌín a takitsje chꞌán ncha̱kuen tí jínahya kíxin chónta chꞌán tí kjuachaxin kuènte chꞌín Beelzebú, mé tí chꞌín mé Tsochren tꞌe̱tue̱nhen kaín tí ncha̱kuen tí jínahya. \p \v 25 Ntá ó kónohe chꞌín Jesús tí nkehe tjenka̱yáxin sín ntá ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Jnkojín gobierno jnkoko̱áhya tjenka̱yáxin sín ntá tjanjo̱nko kíchó sín na mé tsꞌitjáyan tí kjuachaxin tsꞌe̱to̱anxín sín, la ko kja̱xin tí sín jnkoko̱á chjasin o̱ tí sín jnkoko̱á nchia jnkokónhya tjenka̱yáxin sín la kja̱xin xi̱kaha tsꞌitjáyan sín. \v 26 A̱ ntá tí chaxín chꞌín Tsochren chrókuakitsjexín a̱sén ntihi kja̱ í chróchóntahya kjuachaxin na̱xa̱ chrókꞌue̱to̱an. \v 27 Jahará ntáchrorá kíxin janhan kuakítsjexián tí ncha̱kuen tí jínahya kjuachaxin kuènte chꞌín Beelzebú. A̱ ntá tí chaxín xi̱kaha la ntá ¿nkexro chjéhe kjuachaxin tí sín chréhe̱ tí jahará kíxin tjacha sín takitsje sín ncha̱kuen tí jínahya? Jehe sín mé tja̱ko̱xi̱n sín kíxin ntoáhya tjenka̱yáxinrá. \v 28 A̱ ntá janhan mé kuakítsjexián tí ncha̱kuen tí jínahya kjuachaxin kuènte Ncha̱kuen Dios la tíha mé chrókónoaxínrá kíxin tí kjua̱cha̱xién Dios mé ó kui tí tjejorá. \p \v 29 ’¿Nkexrí chrókꞌuixenhen ijnko nkexro ijnko nto̱e ijnko chꞌín jie̱he la chrókuakitsjehe chꞌán tí nkehe chónta chꞌán? Senó la chrókónteto chꞌán kíxin jína chrókueéhe sín chꞌán. \p \v 30 ’Tí nkexro titekakonhya tí janhan la mé nínkakonna sín. A̱ ntá tí nkexro tjinkakonhya tí janhan mé tꞌinkákonhe̱n tí xra̱ itꞌa̱. \p \v 31 ’Méxra̱ xrja̱nka kíxin Dios tsjakjìin jnkojnko jie̱ tjasin chojni la ko kaín nkehe jínahya nixja sín. A̱ ntá tí tꞌántaxínhi̱n sín Ncha̱kuen Dios la xitjahya tsjìin iji̱é sín. \v 32 La ko xrja̱nka kíxin kaín nkehe tꞌántaxínhínrá tí Xje̱en Dios Kꞌóna Chojni la tsjakjìin Dios. A̱ ntá tí tsꞌantaxínhínrá Ncha̱kuen Dios la ntá mé í tsjìinhya tí iji̱ará kjónté ntihi chjasintajni la ko kjónté tí chrꞌéxi̱n. \s1 Tí nta chrókjuatso̱anxín sín tí to jína \r (Lc. 6.43-45) \p \v 33 ’Tí nta tsíkꞌánkí jína la tꞌóna to jína la tí nta tsíkꞌánkíhya jína la tꞌónahya to jína. Méxra̱ tí nta mé chrókjuatso̱anxínni tí to a. \v 34 Jahará tsíkꞌaxrjeníxinrá konche. ¿Nkexrí jína chróntáchrorá jahará tí jehya jínará? Tí nixja irꞌvará la éxí ntáchro a̱sánrá mé nixja irꞌvará. \v 35 Ijnko chojni jína mé jína nixja kíxin jína a̱sén chꞌán. A̱ ntá ijnko chojni jínahya mé nixja tí nkehe jínahya kíxin tí a̱sén chꞌán kja̱xin jínahya. \v 36 Ntá tjo̱nka̱rá kíxin itsi tí ya̱on tsjixixín tió sinchekito̱exín Dios iji̱é chojni ntá tso̱nohará kaín nkehe chji̱ní tsínixjará. \v 37 Kíxin tí nkehe nixjará tsja̱ko̱xi̱n á kjuásinrá jie̱ ní o̱ náhí. \s1 Tí sín jehya jína tjanchehe sín chꞌín Jesús kíxin tsja̱ko̱xi̱n chꞌán ijnko kjuaxroan jié \r (Mr. 8.12; Lc. 11.29-32) \p \v 38 Ntá iso tí sín fariseo la ko tí sín maestro tjako tí ley mé nixje̱he̱ sín chꞌín Jesús ntáchro sín kíxin: \p ―Maestro, tjinkaonni chrókꞌuikonni chrókjuásian ijnko kjuaxroan náxrjón tso̱noexínni kíxin nkexro jaha ―ichro sín. \p \v 39 Ntá kjuáte̱he chꞌín Jesús ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Tí sín jínahya la ko tí sín kuíto̱he Dios mé tjanchia sín chrókjuásian kjuaxroan náxrjón. Kjánchó tsjáko̱xi̱nhya í jnko kjuaxroan la jehó tí kjuaxroan kónhen chꞌín Jonás, tí nkexro kꞌuéchrónka itén Dios ósé. \v 40 Éxí yóhe̱ kjuákꞌe chꞌín Jonás iní ya̱on la iní tie nkaxenhen tse̱e koche jié mé xi̱kaha tí Xje̱en Dios Kꞌóna Chojni tsjakꞌe nkaxenhen tòye̱ tsoxravá iní ya̱on la iní tie. \v 41 A̱ ntá tí ya̱on tsito̱exín iji̱é chojni la ntá tí sín chjasin Nínive mé tsjanchia sín jie̱ kíxin tí sín tjejó jie, kíxin tí sín chjasin Nínive mé kuíto̱he sín iji̱é sín tió kuínhin sín itén Dios chrónka chꞌín Jonás. A̱ ntá ijie itjén janhan la a̱ntsí má chonta kjuachaxin. A̱ ntá tí chꞌín Jonás la kénhyó kꞌuéchónta chꞌán kjuachaxin, kjánchó jahará kuítekákonhyará tí janhan. \v 42 Kja̱xin tí ya̱on tsito̱exín iji̱é chojni la tí tjan reina kꞌue̱to̱an kjui̱xi̱n nó Sur mé tsjanchia tjan jie̱ kíxin tí sín tjejó ijie kíxin jehe tjan kjui̱xi̱n imá ikjín kíxin chrókuinhin tjan tí kjuaxrexinkaon jína kꞌuékjako chꞌín Salomón. A̱ ntá ijie itjén janhan la janhan a̱ntsí má nòna a̱ ntá chꞌín Salomón la kénhyó kꞌuénohe chꞌán. \s1 Tió tsokjan tí ncha̱kuen tí jínahya \r (Lc. 11.24-26) \p \v 43 ’A̱ ntá ijnko ncha̱kuen tí jínahya tsíkꞌaxrjexín ijnko chojni la mé ixri tí nonte xámá xritjeyá nketí náxrjón tsꞌo̱kꞌéhe. A̱ ntá kꞌuitjahya nketí náxrjón tsꞌo̱kꞌéhe. \v 44 La ntá kjuenka̱yáxin kíxin: “Áxri tsokjan nto̱na kꞌuaxrjéxian”, ichro. A̱ ntá tió ikjan tí ncha̱kuen la tꞌikon éxí ijnko nchia kohya ninkexró la éxí ijnko chojni tsíkꞌánjón nto̱e la náxrjón tsjehe tí nkaxenhen nchia. \v 45 A̱ ntá kꞌuíkon tí jínahya xi̱kaha tjen nchia la ntá sákjuíkakjín í jnko yato ncha̱kuen tí jínahya a̱ntsí má jínahya. A̱ ntá kaín kꞌuíxenhen tí ntiha. A̱ ntá a̱ntsí má jínahya kónhen tí chꞌín a, a̱ ntá tí senó la kénhyó. Mé xi̱kaha tso̱nhen kaín tí sín siín ijie titekakonhya. \s1 Tí ìné la ko kíchó chꞌín Jesús \r (Mr. 3.31-35; Lc. 8.19-21) \p \v 46 Ntá chꞌín Jesús na̱xa̱ tjenixje̱he̱ chꞌán chojni la ntá xrína̱hya kjuíji ìné chꞌán la ko kíchó chꞌán. Ntá kuíto̱he sín ntója ó la tjinkaon sín chrónixje̱he̱ sín chꞌín Jesús. \v 47 Ntá ijnko nkexro ntiha sákjuíchénka tí chꞌín Jesús, ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Ìná la ko kíchua tjejó sín ntója la tjinkaon sín chrónixja̱ha sín tí jaha. \p \v 48 A̱ ntá chꞌín Jesús kjuáte̱he chꞌán nixje̱he̱ chꞌán tí nkexro chrónka a, ntáchro chꞌán kíxin: \p ―¿Xá nkexro tí na̱ná la ko nkexro tí kíchiná? ―ichro chꞌán. \p \v 49 Ntá kjua̱ko̱xi̱n tja chꞌán tí sín xriko chꞌán la ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Tí sín i la mé na̱ná la ko kíchiná. \v 50 Tí jnkojín sín i nchexiteyá nkehe tjinkaon Tꞌaná tjen nkaya nka̱jní na mé táha mé na̱ná la ko kíchiná mé xi̱kaha tꞌíkua̱n tí jehe sín ―ichro chꞌán. \c 13 \s1 Chꞌín Jesús mé kjuíncheyóe̱xin chꞌán éxí ijnko chojni tꞌe̱nka̱ no̱nte̱e \r (Mr. 4.1-9; Lc. 8.4-8) \p \v 1 A̱ ntá tí ya̱on a ntá chꞌín Jesús kꞌuaxrjexín chꞌán nchia la sákjuí chꞌán kjuákꞌetja̱xi̱n chꞌán chrínta nta̱yaon. \v 2 Ntá kꞌuíxikóchjina nchónhya chojni tí tjen chꞌán la ntá jehe chꞌán mé kꞌui̱tꞌótjen chꞌán ijnko ntabárco̱ kjuákꞌetja̱xi̱n chꞌán la kaín sín na tí chrínta nta̱ ó kuíto̱he sín. \v 3 A̱ ntá nchónhya nkehe kjuako chꞌán kjuíncheyóe̱xin chꞌán, ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Éxí ijnko chꞌín sákjuíkꞌe̱nka̱ no̱nte̱e \v 4 mé xi̱kaha sákjuíkꞌe̱nka̱ chꞌán iso tí noatrigo a. Ntá iso noa la tsíkꞌánótjen nti̱a ntá ikui koxroxe kꞌuìnka̱ va noa. \v 5 A̱ ntá iso noa na mé kꞌuítji chríkꞌá xro̱ tí kohya itsjé nche ntá tjoka kꞌuayan kíxin ntaha tjínhya chónta nche. \v 6 Ntá tí kjui̱to̱n ya̱on la ntá tí ka la xámá kíxin ni̱nkahya chónta nuèe. \v 7 A̱ ntá í so noa kjuítsínkakꞌá tí siín kachꞌi̱ na kꞌuánkí tí kachꞌi̱ a na ntá í xitjahya kꞌuánkí tí noatrigo a kíxin tsíkja̱te tí kachꞌi̱. \v 8 A̱ ntá tí noa tsíkꞌitjí nche jína na ntá tió kꞌuánkí la mé kꞌóna jína. Iso tí no na jnkoko̱á noatje mé kꞌóna ciento neno noa, a̱ ntá í jnko mé kꞌóna sesenta neno noa, a̱ ntá í jnko mé kꞌóna treinta. \v 9 Tí nkexro tjinkaon chrókuinhin la chrókuinhin ―ichro chꞌín Jesús. \s1 Nkekuènté kjuíncheyóe̱xin chꞌín Jesús \r (Mr. 4.10-12; Lc. 8.9-10) \p \v 10 Ntá iso tí sín kꞌuájiko chꞌín Jesús mé kóchjinehe chꞌán sín la ntá kjuanchankíhi sín kíxin: \p ―¿Nkekuènté xi̱kaha nixje̱hé sín ncheyóe̱xián? ―ichro sín. \p \v 11 A̱ ntá chꞌín Jesús kjuáte̱he chꞌán ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Jahará la Dios me tsjinki̱tsa tso̱nohará tí nkehe noehya í so chojni kuènte tí kjuachaxin kuènte Dios. A̱ ntá tí jehe sín a la náhí. \v 12 Tí nkexro ó chónta nkehe la a̱ntsí tsꞌáyéhe̱ sín kíxin a̱ntsí má tsochónta sín. A̱ ntá tí nkexro chóntahya la kjónté tí ntsí chónta sín la tsꞌaxrjehe sín. \v 13 Mé xi̱kaha kjui̱ntayóa̱xuán kjuákua̱xia̱n sín kíxin jehe sín tꞌikon sín la ntá kjónté tjátso̱anhya sín la tjejótinhin sín a̱ ntá kjónté kienxínhya sín. \v 14 Mé xi̱kaha ó xiteyá tí nkehe kꞌuéchrónka chꞌín Isaías tí nkexro kꞌuéchrónka itén Dios, mé ntáchro chꞌán xi̱kihi: \q1 Jehe sín tsinhin sín a̱ ntá tsienxínhya sín \q1 la tsꞌikon sín la tsjatso̱anhya sín tí nkehe tsꞌikon sín. \q1 \v 15 Imá icha a̱sén tí sín chjasin i. \q1 Chónta sín ntatsjon kjánchó tsꞌíkjehe̱ \q1 la chónta sín ikon sín kjánchó tꞌikonhya sín, \q1 kíxin chrókꞌuikonhya sín \q1 la chrókuienhya sín la ko \q1 xitjahya kíenxín sín, \q1 kíxin í tjinkakonhya sín chrókjan sín kíxin janhan mé chrókjui̱ntakito̱ha̱ sín jína.\f + \fr 13:15 \ft 13.14–15 Isaías 6.9–10\f* \m Mé xi̱kaha tsíkjin chꞌín Isaías. \p \v 16 Ntá ntáchro chꞌín Jesús ínaá kíxin: \p ―A̱ ntá jahará la imá náxrjón tjejorá kíxin tꞌikonrá la ko tinhínrá. \v 17 Chaxín xrja̱nka kíxin itsjé tí sín kꞌuéchrónka itén Dios la ko tí sín jína mé kꞌuétjinkaon sín chrókꞌuikon sín tí nkehe tꞌikonrá la ntá kꞌuíkonhya sín la ko kꞌuétjinkaon sín chrókuinhin sín tí nkehe tjejotinhínrá la ntá kuíenhya sín. \s1 Chꞌín Jesús chrónkaxín nkexrí tꞌaxrjexín tí nkexro sákjuíkꞌe̱nka̱ \r (Mr. 4.13-20; Lc. 8.11-15) \p \v 18 ’Tinhínrá nkexrí tꞌaxrjexín tí chꞌín sákjuíkꞌe̱nka̱ no̱nte̱e. \v 19 Tí nkexro kuínhin tí itén Dios chrónka nkexrí tí kjuachaxin kuènte Dios la ntá kíenxínhya sín la yóhe̱ tí noa xènjintja nti̱a. Ó kui chꞌín Tsochren ntá kjuínchekꞌitjáyan chꞌán tí itan jína kuínhin sín. \v 20 A̱ ntá tí tje kjuítsínkakꞌá xro̱ la mé tꞌaxrjexín kíxin tí chojni kuínhin itén Dios la tjoka kóxrjínhi̱n sín la kuinkáchónki sín. \v 21 Kjánchó ni̱nkahya chónta nuèe na ntá itsi tí kjuaxróxinhya o̱ tsochónkíhi sín chojni chrókꞌóyán sín kíxin tí itén Dios kuítekaon sín, a̱ ntá tsíto̱he sín tí tinkáchónki sín Dios. \v 22 A̱ ntá tí tje kjuítsínkakꞌá kachꞌi̱ na mé éxí yóhe̱ ijnko chojni kuínhin itan jína kjánchó tjitoxi̱enhya nti̱e sín kíxin tóxakonhen sín tí xra̱ chónta sín chjasintajni la ko tjinkaon sín tsochónta sín itsjé nkehe. Kaín tíha mé tꞌinkákonhe̱n tí itén Dios kuínhin sín la ntá xi̱kaha xitjahya sichꞌehe sín xra̱ Dios. \v 23 A̱ ntá tí tje kꞌuínka tí nonte chónta nche jína na mé yóhe̱ tí chojni kuínhin tí itén Dios na ko kíenxín sín la ntá xi̱kaha jína chꞌehe sín Dios xra̱. Na iso sín la yóhe̱ éxí tí tje kꞌóna ijnko ciento neno noa la iso sín la yóhe̱ tí kꞌóna sesenta neno noa la iso sín la yóhe̱ tí kꞌóna treinta neno noa ―mé xi̱kaha chrónka chꞌín Jesús. \s1 Chꞌín Jesús kjuíncheyóe̱xin chꞌán éxí tí kajnto kꞌuánkíkué tí noatrigo \p \v 24 Ntá chꞌín Jesús kjuíncheyóe̱xin chꞌán ínaá ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Tí kjuachaxin kuènte Dios mé yóhe̱ ijnko chꞌín kꞌue̱nka̱ noa jína no̱nte̱e chꞌán. \v 25 A̱ ntá tió kꞌuéjójua kaín sín ntá ikui ijnko nkexro nínkakonhen sín la kꞌue̱nka̱ chꞌán kajnto chríkꞌá tí noa a la ntá sákjuí chꞌán. \v 26 La ntá tí noatrigo kꞌuánkí la ntá ó sítinta̱a la ntá ntiha kja̱xin kónoxíxin kꞌuánkí tí kajnto. \v 27 Ntá tí sín chꞌe xra̱ mé sákjuínixje̱he̱ sín tí lámo̱e sín la ntáchro sín kíxin: “Tí noa kꞌuènká no̱nta̱a la noa jína tíha. A̱ ntá ¿nketí kjui̱xi̱n tí kajnto tsíkꞌayan?” ichro sín kjuanchankí sín. \v 28 Ntá kjuáte̱he tí ìnché tí nonte ntáchro kíxin: “Kjá ijnko nkexro nínkakonna mé kjuíchꞌe xi̱kaha”, ichro chꞌán. Ntá tí sín chꞌe xra̱ mé kjuanchankí sín kíxin: “¿Á tjinkávan kíxin sátsjini tsakitsjenkíni tí kajnto?” ichro sín. \v 29 A̱ ntá kjuáte̱he chꞌán kíxin: “Náhí. Tí sátsjia tsakítsjenkiá tí kajnto la kjá chónte tí katrigo tsꞌaxrjenkí. \v 30 Íchá jína ti̱to̱hé kíxin tsꞌánkíkué tsjixin tsotjájiani. Ntá tsꞌe̱tue̱nhenni tí sín tsotjá kíxin senó tsꞌejo sín tí kajnto la sinchenteto sín kíxin tsoche la ntá chrꞌéxi̱n tsotjá sín tí noatrigo ntá tsꞌinkachjina tí noa a” ―mé xi̱kaha chrónka chꞌín Jesús. \s1 Chꞌín Jesús kjuíncheyóe̱xin chꞌán éxí tí xro̱a̱n ijnko ntayoa itꞌin mostaza \r (Mr. 4.30-32; Lc. 13.18-19) \p \v 31 Ntá chꞌín Jesús kja̱xin kjuíncheyóe̱xin ínaá ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Tí kjuachaxin kuènte Dios mé éxí yóhe̱ ijnko tje mostaza kꞌue̱nka̱ ijnko chojni no̱nte̱e chꞌán. \v 32 Tí tje a mé a̱ntsí má ntsí la ntá tí í so tje la kánhyó, a̱ ntá chrꞌéxi̱n ntá tsꞌayan tí nta mostaza la tsꞌánkí ijnko nta imá jié la tí í so nta la kánhyó. Ntá koxroxe xritjaká mé itsi va sichꞌéna va ka̱ké va tí chríkꞌá tí chaon nta. \s1 Chꞌín Jesús kjuíncheyóe̱xin chꞌán éxí tí xro̱a̱n tꞌánkíxin nio̱tja̱ \r (Lc. 13.20-21) \p \v 33 Kja̱xin kjuíncheyóe̱xin chꞌán tíhi mé ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Tí kjuachaxin kuènte Dios mé éxí yóhe̱ tí xro̱a̱n tꞌánkíxin nio̱tja̱. Kjuinkíkja̱nxi̱n ijnko chojni chjin iní medida harina ntá tí chꞌo mé kꞌuánkí. \s1 Tí nkehe kjuíncheyóe̱xin chꞌín Jesús tí nixja chꞌán \r (Mr. 4.33-34) \p \v 34 Chꞌín Jesús kjua̱ko̱he̱ chꞌán tí chojni la kjuíncheyóe̱xón chꞌán la nixjahya chꞌán ninkehó tí kohya nkehe chrókjuincheyóe̱xin chꞌán. \v 35 Mé xi̱kaha kjuako chꞌán kíxin tsoxiteyá tí nkehe tsíchrónka ijnko nkexro kꞌuéchrónka itén Dios ntáchro xi̱kihi: \q1 Mé tsoníxja̱xia̱n si̱ntayóa̱xión nkehe \q1 tsontáxrja̱n tí nkehe ninkexró noehya desde kꞌóna chjasintajni.\f + \fr 13:35 \ft Salmo 78.2\f* \s1 Chꞌín Jesús chrónkaxín chꞌán nkexrí tꞌaxrjexín tí kjuíncheyóe̱xin chꞌán tí kajnto la ko tí notrigo \p \v 36 Ntá kjuixin nixje̱he̱ chꞌín Jesús tí sín a ntá sákjuí sín kaín sín la jehe chꞌán kꞌuíxenhen chꞌán nchia. Ntá kóchjina tí sín kꞌuájiko chꞌán la ntáchro sín kíxin: \p ―Chro̱nkaxián nkexrí tꞌaxrjexín tí kajnto kꞌuánkíkué tí noa trigo tí nonte ―ichro sín. \p \v 37 Ntá chꞌín Jesús kjuáte̱he chꞌán ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Tí nkexro kꞌue̱nka̱ tí noa jína mé tí Xje̱en Dios Kꞌóna Chojni. \v 38 A̱ ntá tí nonte mé chjasintajni tíha. Tí noa jína mé éxí yóhe̱ tí chojni kuákja kjuachaxin kuènte Dios. La ntá tí kajnto mé éxí yóhe̱ tí chojni tꞌe̱tue̱nhen Tsochren. \v 39 Tí nkexro nínkakonhenni mé kꞌue̱nka̱ tí kajnto mé Tsochren tíha. A̱ ntá tí tsotjá sín la mé tsjeje̱ chjasintajni. A̱ ntá tí sín tsotjá la mé tí sín ángel. \v 40 Éxí xrenájín tí kajnto la tsoche mé xi̱kaha tso̱nhen tió tsjixixín tsjeje̱ chjasintajni. \v 41 Tí Xje̱en Dios Kꞌóna Chojni mé tsꞌe̱tue̱nhen tí sín ángel kíxin tsakitsjexín sín tí tjetꞌe̱to̱an Dios kaín tí chojni tjachroe í so chojni la ko tí sín chꞌe tí nkehe jínahya. \v 42 La tsochrꞌán sín sátsji sín tí tja̱ siín xrohi la ntaha tsotsjánka sín la sinetaón neno sín. \v 43 Ntá kaín xín tí sín nchexiteyá tí nkehe tjinkaon Dios mé éxí tí ya̱on xi̱kaha tsotsjehe sín tí tjetꞌe̱to̱an Itꞌéni Dios. Tí nkexro tjinkaon chrókuinhin la chrókuinhin ―mé xi̱kaha ichro chꞌín Jesús. \s1 Chꞌín Jesús kjuíncheyóe̱xin chꞌán éxí ijnko nkehe tjete tjemá \p \v 44 ’Tí kjuachaxin kuènte Dios mé éxí yóhe̱ ijnko nkehe tjete tjemá ijnko nonte. Ijnko chojni kꞌuitja chꞌán tí nkehe tjete la ntá kjua̱kꞌe̱ma̱ chꞌán ínaá ntahó. Ntá chéhe̱ chꞌán sákjuí chꞌán la kjuínchekji chꞌán kaín nkehe chónta chꞌán la ntá ikjan chꞌán la kꞌue̱na chꞌán tí nonte a. \s1 Chꞌín Jesús kjuíncheyóe̱xin éxí ijnko xro̱ perla tjete \p \v 45 Ntá ntáchro chꞌín Jesús kíxin: \p ―Kja̱xin tí kjuachaxin kuènte Dios mé éxí yóhe̱ ijnko nkexro tjeyá xro̱ perla náxrjón. \v 46 Ntá tió tsꞌitja chꞌán ijnko xro̱ imá tjete la ntá sátsji chꞌán sinchekji chꞌán kaín nkehe chónta chꞌán kíxin tsꞌe̱na chꞌán tí xro̱ perla. \s1 Chꞌín Jesús kjuíncheyóe̱xin éxí ijnko nchísén tséya sín koche \p \v 47 Ntáchro chꞌín Jesús kíxin: \p ―Kja̱xin tí kjuachaxin kuènte Dios mé éxí yóhe̱ ijnko nchísén tséya chojni koche tꞌenkí sín tí nta̱yaon la ntá tsotsé nchónhya clase koche. \v 48 Ntá tió tsíkaón koche tí nchísén tséya sín va la ntá tsakitsjenkí sín la tsjakꞌe sín chrínta nta̱ la ntaha tsꞌejótja̱xi̱n sín la tsíchéhe sín koche jína la tꞌe̱nka̱ sín ntaxra. La ntá tí jehya koche jína la itꞌe sín. \v 49 Mé xi̱kaha tso̱nhen tió tsjeje̱ chjasintajni. Sátsji tí sín ángel la tsakitsjekjan sín chojni jínahya la tsito̱he tí chojni jína. \v 50 La tsochrꞌán sín tí sín jínahya sátsji sín tí tjen tja̱ tí siín xrohi la ntaha tsotsjánka sín la ko sinetaón neno sín. \s1 Tí nkehe tjete ni̱xin la tí nkehe tjete ntaxin \p \v 51 Ntá chꞌín Jesús mé kjuanchankí chꞌán kíxin: \p ―¿Á tiénxinrá jahará kaín tí nkehe ní? ―ichro chꞌán. \p Ntá kjuáte̱he sín kíxin: \p ―Jeén, Ìnchéni, ó kíenxínni ―ichro sín. \p \v 52 Ntá ntáchro chꞌín Jesús kíxin: \p ―Ijnko maestro nohe tí nkehe kuènte ley la ntá ó nohe chꞌán kuènte tí kjuachaxin kuènte Dios la jehe chꞌán la éxí yóhe̱ ijnko ìnché nchia chónta itsjé nkehe tjete tjejóchjina la ntá nohe chꞌán tsakitsje tí nkehe tjete ni̱xin la tí nkehe tjete ntaxin ―mé xi̱kaha ichro chꞌín Jesús. \s1 Chꞌín Jesús kjuákꞌe chꞌán chjasin Nazaret \r (Mr. 6.1-6; Lc. 4.16-30) \p \v 53 Ntá kjuixin nixja chꞌín Jesús kjuíncheyóe̱xin chꞌán tíha na ntá sákjuíxin chꞌán ntiha. \v 54 La ntá sákjuí chꞌán chjasén chꞌán Nazaret. Ntaha kjuankíxin kjua̱ko̱xi̱n chꞌán tí ni̱nko Israel. Ntá itsjé sín la kóxakonhen sín kuínhin sín tí tjako chꞌán la ntáchro sín kíxin: \p ―Tí chꞌín i la, ¿nketí tsíxrako̱he̱ chꞌán kíxin imá nohe chꞌán la ko nkexrí kíxin tjasin chꞌán kjuaxroan? \v 55 ¿Á jehya tíhi xje̱en tí chꞌín carpintero la ìné chꞌán mé María? La ko chóxinni tí kíchó chꞌán a mé chꞌín Jacobo la ko chꞌín José la ko chꞌín Simón la ko chꞌín Judas. \v 56 Kja̱xin tí sín chjin kíchó chꞌán na ntihi tjejó sín. Méxra̱ ¿nkexrí nohe chꞌán kaín tí nkehe? ―ichro sín. \p \v 57 Mé xi̱kaha chrohya sín tsitekakonhen sín chꞌán. Ntá ntáchro chꞌín Jesús kíxin: \p ―Nkuíxín tjikosáyehe chojni ijnko nkexro chrónka itén Dios. A̱ ntá tí sín chjasén chꞌán la ko kaín tí sín nto̱e chꞌán mé tjikosáyehya sín chꞌán ―ichro chꞌán. \p \v 58 A̱ ntá tsjéhya kjuaxroan kjuasin chꞌán ntiha kíxin kuítekakuenhya sín chꞌán. \c 14 \s1 Ikꞌuén chꞌín Juan Bautista \r (Mr. 6.14-29; Lc. 9.7-9) \p \v 1 A̱ ntá tí ya̱on a ntá tí chꞌín Herodes mé tí nkexro kꞌue̱to̱an tí estado Galilea mé kuínhin chꞌán nkexrí ichro chꞌín Jesús. \v 2 Ntá nixje̱he̱ chꞌán tí sín chꞌehe chꞌán xra̱, ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Kjá tíha la chꞌín Juan Bautista ó tsíxechón chꞌán ínaá. Mé xi̱kaha chónta chꞌán kjuachaxin tjasin chꞌán kjuaxroan ―ichro chꞌín Herodes. \p \v 3 Méxra̱ tí chꞌín Herodes mé tsíkꞌe̱to̱an kíxin chꞌín Juan tso̱ntetoxín cadena la ko tsjakꞌechjina chꞌán. Mé xi̱kaha kjuíchꞌe chꞌán kíxin xi̱kaha tsíkjanchia tí tjan Herodías, tí tjan ichjién tí chꞌín Felipe, kíchó chꞌán. \v 4 Tí chꞌín Juan tsíntáche chꞌán tí chꞌín Herodes kíxin: \p ―Jehya jína tsochonta tí ichjién tí kíchuá ―mé xi̱kaha tsíntáchro chꞌán. \p \v 5 Ntá chꞌín Herodes tjinkaon chꞌán chrókꞌóyán chꞌán tí chꞌín Juan kjánchó chrako̱nhe̱n chꞌán tí chojni kíxin kaín sín ntáchro sín kíxin chꞌín Juan mé nixja itén Dios, ichro sín. \v 6 A̱ ntá tí ya̱on kia tsíkjitoxi̱nhin nánó chꞌín Herodes la tí xje̱en tjan Herodías mé ité tjan tí tjejó tí chojni tsíkꞌíye̱he̱ chꞌán. A̱ ntá imá kóxrjínhi̱n chꞌín Herodes nkexrí ité tjan. \v 7 La ntá nixje̱he̱ chꞌán tjan kꞌuákjenxi̱n chꞌán ihni̱é Dios ntáchro chꞌán kíxin tsochjéhe chꞌán tjan kjónté jnkojín nkehe tsjanchia tjan, ichro chꞌán. \v 8 Ntá jehe tjan la senó kjuíkjanchankíhi tjan ìné tjan ntá ìné tjan tsíntachro kíxin ikja chꞌín Juan mé tsjanchia tjan ntá jehe tjan mé nixje̱he̱ tjan tí chꞌín Herodes ínaá ntáchro tjan kíxin: \p ―Chje̱héni ijnko plato tsjakꞌenkáya kja chꞌín Juan Bautista ―ichro tjan kjuanchia tjan. \p \v 9 Na ntá chꞌín Herodes la mé imá kꞌuává chꞌán kíxin xi̱kaha kjuanchia tjan. Na ntá kaín tí sín siín ntiha ó kuínhin sín kíxin kjuínchenohe chꞌán Dios kíxin ichrén nkehe tsjanchia tjan tsjanjon chꞌán. \v 10 Méxra̱ kꞌue̱to̱an chꞌán kíxin tsꞌóchrínjin sín ikja chꞌín Juan tí tjen chꞌán nto̱echiso. \v 11 Ntá kjui̱ka̱o sín kjui̱ko̱yá sín tí kja chꞌín Juan ijnko plato la chjéhe sín tí tjan tjarisoá ntá jehe tjan la sákjuíkénhen tjan ìné tjan. \p \v 12 Ntá tí sín kꞌuékꞌajiko chꞌán a mé sákjuíkakitsje sín tí cuérpo̱é chꞌán la sákjuíkjává sín. La ntá chrꞌéxi̱n la sákjuí sín sákjuíchénka sín tí chꞌín Jesús kíxin xi̱kaha tsíkónhen ntiha. \s1 Chꞌín Jesús kjuínchekjine chꞌán inꞌó mil chojni \r (Mr. 6.30-44; Lc. 9.10-17; Jn. 6.1-14) \p \v 13 Ntá tí kuínhin chꞌín Jesús kíxin xi̱kaha tsíkónhen la ntá jehó chꞌán sákjuí chꞌán kꞌui̱tꞌótjen chꞌán ijnko ntabárco̱ la sákjuí chꞌán ijnko nonte ninkexró tjihya. A̱ ntá kaín tí chojni la kuínhin sín nketí tjen chꞌán la ntá kꞌuaxrjexín sín chjasén sín la ntá to̱tó sín sákjuíchréhe̱ sín chꞌán. \v 14 A̱ ntá kꞌuaxrjexín chꞌín Jesús tí ntabárco̱ a, a̱ ntá kꞌuíkon chꞌán kíxin nchónhya chojni siín ntiha ntá kui̱konóe̱he̱ chꞌán tí jehe sín na ntá kjuínchekito̱he chꞌán jína tí sín níhi tsíkji̱ka̱o sín. \v 15 La ntá ó kꞌuíxin tie na ntá tí sín kꞌuájiko chꞌín Jesús a mé kóchjinehe sín chꞌán, ntáchro sín kíxin: \p ―Ntá ó kóntó la kohya nkexro tjejó ntihi. Na ntá jaha chrókuétue̱nhén sín kíxin sátsji sín tí chjasin ntsí chjinaxón tsjikꞌe̱na sín nkehe sine sín ―ichro sín. \p \v 16 Ntá kjuáte̱he chꞌín Jesús, ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Tꞌichjánxi̱nhya sátsji sín. Chje̱hérá sín nkehe sine sín ―ichro chꞌán. \p \v 17 Ntá kjuáte̱he sín kíxin: \p ―Chóntahyani itsjé nkehe. Jehó inꞌó nio̱tja̱ la ko yaá koche chóntani ―ichro sín. \p \v 18 Ntá ntáchro chꞌín Jesús kíxin: \p ―Xrakoanará tí nkehe méhe̱ ntihi ―ichro chꞌán. \p \v 19 Ntá kꞌue̱to̱an chꞌán kíxin kaín xín sín tsꞌixitja̱xi̱n sín tí chrítaón kaxi a. Ntá kuákja chꞌán tí inꞌó nio̱tja̱ la ko tí yaá koche ntá konta chꞌán nka̱jní la kjuanchehe chꞌán kjuasáyé Dios. Ntá kóchrítꞌo̱ chꞌán tí nio̱tja̱ chjéhe chꞌán tí sín kꞌuájiko chꞌán la jehe sín mé kꞌóxika̱ye̱he sín chjéhe sín tí chojni siín a. \v 20 Ntá kaín sín kjuixin kjóne sín kókje̱he sín. Ntá kjuixin ntá tí sín kꞌuájiko chꞌín Jesús kjuenájín kaín tí nkehe síxèhe sín la mé teyó ntaxra kaón. \v 21 Na mé inꞌó mil chojni ntoa kjóne sín, la tí chojni chjin la ko chánjan la kuákjahya sín cuenta nkekja̱ín tí sín a. \s1 Chꞌín Jesús mé tjetjitaón chꞌán nta̱ \r (Mr. 6.45-52; Jn. 6.16-21) \p \v 22 Ntá kjuixin tíha ntá kꞌue̱tue̱nhen chꞌín Jesús tí sín kꞌuájiko chꞌán kíxin tsꞌi̱tꞌótjen sín tí ntabárco̱ tsꞌatòye̱ sín í jnko nánko nta̱yaon. Ntá jehe chꞌán na̱xa̱ kuíto̱he chꞌán nixje̱he̱ chꞌán tí sín siín ntiha. \v 23 Ntá kjuixin xíka̱ye̱he sín na ntá jehó chꞌán chrìin chꞌán ijnko jna̱ tsonixje̱he̱ chꞌán Itꞌé chꞌán tjen nkaya nka̱jní. Na ntá ó kꞌuíxin tie la jehó chꞌín Jesús itjen chꞌán ntiha. \v 24 La ntá tí ntabárco̱ na mé tjenkátaón nta̱ jnko̱siné nta̱yaon. Ntá imá chjéhe nta̱ tí ntabárco̱ kíxin tí xri̱nto̱ la chjéhe la xitjahya sátsji ntabárco̱. \v 25 Na ntá las tres nantóye a mé sákjuíchréhe̱ chꞌán sín. To̱tó chꞌán mé sákjuítónxin chꞌán tí nta̱yaon la ntá kóchjinehe chꞌán tí tjejó sín. \v 26 Na ntá tí sín kꞌuájiko chꞌán mé kꞌuíkon sín kíxin tjetjitaón chꞌán tí nta̱yaon na ntá imá chrakon sín la kꞌóyako sín. Ntáchro sín kíxin kjuacha sín ichro sín, chrakon sín. \p \v 27 Na ntá nixje̱he̱ chꞌín Jesús tí jehe sín ntá ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Nchefuérte a̱sánrá, chrakonhyará. Janhan kjuihá ―ichro chꞌán. \p \v 28 Ntá chꞌín Pedro mé nixje̱he̱ chꞌán Ìnchéni, ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Ìnchéni tí chaxín jaha la ntá chrókjuánjuan kjuachaxin chrókjuitaónni tí nta̱ tsjijini tí tjen jaha ―ichro chꞌán. \p \v 29 Ntá ntáchro chꞌín Jesús kíxin: \p ―Xrákiá. \p Ntá kꞌuínkaji̱nxi̱n chꞌín Pedro tí ntabárco̱ la kjuankíxin chꞌán tjetjitaón chꞌán nta̱ sákjuíchréhe̱ chꞌán tí tjen chꞌín Jesús. \v 30 A̱ ntá xrína̱hya ntá kónohe chꞌán kíxin imá chjéhe xri̱nto̱ chrítaón nta̱, ntá chrakon chꞌán la kjuankíxin tinkákꞌaniánkí chꞌán nta̱, ntá kꞌuèya chꞌán ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Ìnchéni, nchekaáni ―ichro chꞌán. \p \v 31 A̱ ntá tuénxín chꞌín Jesús mé itsé chꞌán tja chꞌín Pedro la ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Intsíkoá tinkachónkia tí janhan. ¿Nkekuènté títekákonhya? ―ichro chꞌán. \p \v 32 Na ntá tió kꞌui̱tꞌótjen sín yóí sín tí ntabárco̱ la ntá tuénxín kꞌuíxratá tí xri̱nto̱. \v 33 Ntá kaín xín tí sín tjejóxenhen tí ntabárco̱ mé kꞌuéjóxin tochrꞌin sín nkayakon chꞌín Jesús la ntáchro sín kíxin: \p ―Jaha mé chaxín Xje̱en Dios ―ichro sín. \s1 Chꞌín Jesús mé kjuínchekito̱he jína tí chojni níhi nonte Genesaret \r (Mr. 6.53-56) \p \v 34 Ntá tió kꞌuátòye̱ sín tí nta̱yaon ntá kjuíji sín tí nonte Genesaret. \v 35 Ntá tí sín siín ntiha tjoka kjuátso̱an sín kíxin jehe chꞌín Jesús tíha, ntá kuínhin tí sín chjasin chjinaxón ntiha la ntá kui̱ka̱o sín kaín tí sín níhi tí tjen chꞌán. \v 36 Na ntá chrónóe̱he̱ sín chꞌán kíxin chrókuíto̱he chꞌán kíxin kjónté chrínta iké chꞌán chrókuákóxi̱n sín, la ntá kaín tí sín kuákóxi̱n iké chꞌán mé kuíto̱he sín jína. \c 15 \s1 Tí jie̱ tjasin chojni \r (Mr. 7.1-23) \p \v 1 A̱ ntá chjasin Jerusalén kjui̱xi̱n iso sín fariseo la ko iso tí sín maestro tjako tí ley la kjuíchréhe̱ sín tí chꞌín Jesús. Ntá kjuanchankíhi sín chꞌán kíxin: \p \v 2 ―¿Nkekuènté kíxin tí sín xrikoa la nchexiteyáhya sín tí nkehe kꞌuékinkáchónki tí sín tsíkꞌaxrjeníxinni kíxin tꞌóntihya sín itja sín ntá kjónté ine sín? ―ichro tí sín fariseo a. \p \v 3 A̱ ntá kjuanchankí chꞌín Jesús kíxin: \p ―¿Nkekuènté jahará kja̱xin títekákonhyará nkehe tsíkꞌe̱to̱an Dios? A̱ ntá jahará tjinkáonrá na̱xa̱ chrókuinkachónkirá tí nkehe kuinkáchónki tí sín tsíkꞌaxrjeníxinrá. \v 4 Ntáchro Dios kíxin: “Tsochontehérá kjuasáya itꞌárá la ko ìnárá”, la ko ntáchro chꞌán kíxin: “Tí nkexro tꞌántaxínhi̱n itꞌé la ko ìné la chrókꞌuen.”\f + \fr 15:4 \ft Éxodo 20.12; 21.17; Levítico 20.9\f* \v 5 A̱ ntá jahará tsíntáchrorá kíxin ó ncho̱xon kíxin ijnko nkexro tsochénka itꞌé la ko ìné kíxin: “Itꞌéni, ìnéni, chrokjuahya tsjinki̱tsani tí jaha kíxin kaín nkehe chóntani la ó chjéheni Dios.” \v 6 A̱ ntá jnkojín nkexro tsontáchro chꞌán tíhi ntá í tꞌichjánxi̱nhya tsjinki̱tsa tí itꞌé la ko tí ìné, mé xi̱kaha tsixrorá. Mé xi̱kaha jahará kui̱to̱hérá tí nkehe kꞌue̱to̱an Dios kíxin tjinkáonrá chrókjui̱chꞌerá éxí kjuíchꞌe tí sín tsíkꞌaxrjeníxinrá. \v 7 Jahará la jehya jnkojínxón tjenka̱yáxinrá. Ntoá tsíntáchro tí chꞌín Isaías, tí nkexro kꞌuéchrónka itén Dios ósé. Mé chrónka chꞌán kíxin nkexrí tjejorá la xi̱kaha tsíkjin chꞌán kíxin: \q1 \v 8 Tí chojni tí chjasin i irꞌva ó xraxinkakonxín sín tí janhan \q1 a̱ ntá tí a̱sén sín la ikjín kuíto̱he sín tí janhan. \q1 \v 9 Méxra̱ ó chónko tóchjina sín xraxinkaon sín tí janhan \q1 kíxin tí nkehe tjako sín la tí nkehe tsíkꞌe̱to̱an chojni ó.\f + \fr 15:9 \ft 15.8-9 Isaías 29.13\f* \m Mé xi̱kaha ichro itén Dios. \p \v 10 Ntá kꞌuíye̱he̱ chꞌín Jesús tí chojni ínaá la ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Chrókuinhínrá la ko chrókuiénxinrá. \v 11 Kaín nkehe ine chojni la ó ncho̱xon, jehya jie̱. Tí jie̱ la tí nkehe tꞌaxrjexín irꞌva chojni ―mé xi̱kaha ichro chꞌín Jesús. \p \v 12 A̱ ntá tí sín kꞌuájiko chꞌín Jesús mé kóchjinehe chꞌán la ntáchro sín kíxin: \p ―¿Á noha kíxin tí sín fariseo mé kónínkaon sín tí kuínhin sín tí nkehe ntáche sín? ―ichro sín. \p \v 13 Ntá kjuáte̱he chꞌán ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Kaín tí ka jehya Tꞌaná tjen nkaya nka̱jní kꞌue̱nka̱xin la mé tsꞌaxrjenkíxin nuèe. \v 14 Nté ti̱to̱hé sín. Tí jehe sín la ntakótán sín la tꞌe̱tue̱nhen sín í so sín ntakótán. A̱ ntá tió ijnko chojni ntakótán tjitaón nti̱a la ntá yóí sín tsꞌanótjenyá sín ichrén tòye̱ ―ichro chꞌán. \p \v 15 Ntá ntáchro chꞌín Pedro kíxin: \p ―Chro̱nka nkexrí tꞌaxrjexín tíha ―ichro chꞌán. \p \v 16 Ntá kjuáte̱he chꞌín Jesús ntáchro chꞌán kíxin: \p ―¿Á kja̱xinrá jahará tiénxinhyará? \v 17 ¿Á tiénxinhyará kíxin kaín tí nkehe ineni na sátji nkaya tse̱eni na ko xíkꞌaxrjexín tí cuérpo̱eni ínaá? \v 18 A̱ ntá tí nkehe tꞌaxrjexín irꞌva chojni la tꞌaxrjeníxin a̱sén chojni la tíha la mé tí jie̱ tjasixín chojni. \v 19 Kaín tíha mé tꞌaxrjeníxin a̱sén chojni, mé tí jínahya tjenka̱yáxin sín la ko tí tꞌóyán kíchó sín la ko tí tja̱che̱he̱ kíchó sín la ko tí chónta sín í jnko chojni chjin ókjé la ko teé sín la ko tí kjuachꞌia la ko tí tꞌántaxínhi̱n kíchó sín. \v 20 Tí nkehe a mé tjasixín chojni jie̱. A̱ ntá tí sineni kjónté nchexiteyáhyani tsꞌónti tjani la tíha la jehya jie̱ ―mé xi̱kaha ichro chꞌín Jesús. \s1 Ijnko tjan jehya sín israelita mé kuinkáchónki tí chꞌín Jesús \r (Mr. 7.24-30) \p \v 21 Ntá chꞌín Jesús mé kꞌuaxrjexín chꞌán ntiha la ntá sákjuí chꞌán nó chjasin Tiro la ko chjasin Sidón. \v 22 Ntá ikui ijnko chojni chjin na mé ijnko tjan cananea na kjuákꞌe tjan tí chjasin ntiha. Kóchjinehe tjan tí chꞌín Jesús la kꞌuèya tjan ntáchro tjan kíxin: \p ―Ìnchéni, Xje̱en David, ti̱konóe̱héni kíxin tí xje̱enni chjin la mé níhi tjan chónta tjan ijnko ncha̱kuen tí jínahya ―ichro ti tjan a. \p \v 23 A̱ ntá chꞌín Jesús la ninkehó kjuáte̱ehya chꞌán. A̱ ntá tí sín kꞌuájiko chꞌán na kóchjina sín la ntáche sín chꞌán kíxin: \p ―Tétue̱nhén tjan sátsji tjan kíxin tinkákꞌóyako tjan chréhe̱ tjan tí jeheni ―ichro sín. \p \v 24 Ntá ntáchro chꞌín Jesús kíxin: \p ―Dios mé ichrꞌánna tsjéyá jehó tí kolélo kjuíchroe kuènte nación Israel ―ichro chꞌán. \p \v 25 A̱ ntá tí tjan a kóchjina la kjuákꞌexín tochꞌin tjan nkayakon tí chꞌín Jesús la ntáchro tjan kíxin: \p ―Ìnchéni, tjínki̱tsani ―ichro tjan. \p \v 26 A̱ ntá chꞌín Jesús kjuáte̱he chꞌán ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Jehya tí jína chrókuakitsja̱ha̱ nio̱tja̱ tí xjan ntá chrótja̱ha̱ koni̱a̱ chrókjóne va ―ichro chꞌán. \p \v 27 A̱ ntá jehe tjan la ntáchro tjan kíxin: \p ―Chaxín xi̱kaha, ìnchéni. Kjánchó kjónté tí koni̱a̱ na tí nkehe tsjixènjinnkí mesa kuènte ìnché la ine va ―ichro tjan. \p \v 28 Ntá ntáchro chꞌín Jesús kíxin: \p ―Jaha imá tinkachónkia tí janhan. Tí nkehe tjinkávan la tsoxiteyá ―ichro chꞌán. \p Ntá tuénxín tí hora la tí xje̱en tjan ó kuíto̱he jína. \s1 Chꞌín Jesús mé kjuínchekito̱he jína nchónhya chojni níhi \p \v 29 Ntá chꞌín Jesús mé sákjuíxin chꞌán ntiha la kjuíji chꞌán chrínta nta̱yaon Galilea. Ntá chrìin chꞌán ijnko jna̱ la ntiha kjuákꞌetja̱xi̱n chꞌán. \v 30 Ntá kójnkotsé itsjé chojni tí tjen chꞌán la kjui̱ka̱o sín tí si̱nníhi, mé tí sín xitjahya tji la ko tí sín tꞌikonhya la ko tí sín nixjahya la ko tí sín tsíxénká la kaín xín tí í so si̱nníhi. Kꞌuejo sín tí si̱nníhi to̱té tí chꞌín Jesús kíxin jehe chꞌán mé sinchekito̱he chꞌán sín jína. \v 31 Kaín chojni la imá chrakon sín kíxin kꞌuíkon sín kíxin tí sín kꞌuénixjahya la ó nixja sín la tí sín tsíxénká la tsíkito̱he sín jína la tí sín xitjahya tji la ó tji sín la ko tí sín kꞌuékꞌikonhya la ó tꞌikon sín. Méxra̱ kjuanchehe sín kjuasáyé tí Dios kuènte tí sín Israel. \s1 Chꞌín Jesús mé kjuínchekjine noó mil chojni \r (Mr. 8.1-10) \p \v 32 Ntá kꞌuíye̱he̱ chꞌín Jesús tí sín kꞌuájiko chꞌán la ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Imá ti̱konóa̱ha̱ kaín tí chojni kíxin ó ní ya̱on tjejókoni sín ntá kjuèhe sín nkehe sine sín. Tjinka̱konhya chrókuétua̱nha̱n sín sáchrókjui sín nto̱e sín kíxin na̱xa̱ nehya sín la nti̱a ó tso̱tie̱nxín sín kjinta ―ichro chꞌán. \p \v 33 Ntá ntáchro tí sín kꞌuájiko chꞌán kíxin: \p ―Ntá jaha la ó noha kíxin nte̱je̱ tjejóni la kohya nkehe tsochjéheni kaín xín tí chojni a ―ichro sín. \p \v 34 Ntá chꞌín Jesús mé kjuanchankíhi sín, ntáchro chꞌan kíxin: \p ―¿Nkekja̱ín nio̱tja̱ chontará? ―ichro chꞌán. \p Ntá ntáchro sín kíxin: \p ―Yato nio̱tja̱ chóntani la ko iso koche ntsíntsí ―ichro sín. \p \v 35 Ntá chꞌín Jesús kꞌue̱to̱an chꞌán kíxin kaín xín sín tsꞌixitja̱xi̱n sín nonte, ichro chꞌán. \v 36 Ntá kuákja chꞌán tí yato nio̱tja̱ la ko tí koche ntsíntsí la kjuanchehe chꞌán kjuasáyé Dios. Ntá kóchrítꞌo̱ chꞌán tí nio̱tja̱ a la ntá kꞌue̱tue̱nhen chꞌán tí sín kꞌuájiko chꞌán kíxin tsꞌóxíka̱ye̱he sín tí nio̱tja̱ la ko tí koche kaín xín tí sín siín a, sine sín. \v 37 Na mé kaín xín sín kjóne sín na kókje̱he sín ntá kjuenájín sín yato ntaxra to̱tꞌo̱ tí nkehe na̱xa̱ tsíxehe̱. \v 38 A̱ ntá tí sín kjóne mé noó mil chojni ntoa. A̱ ntá tí chojni chjin la ko chánjan la mé kuákjahya sín cuenta nkekja̱ín tí sín a. \v 39 Ntá chꞌín Jesús mé nixje̱he̱ chꞌán sín sákjuí sín la ntá kꞌui̱tꞌótjen chꞌán ntabárco̱ la sákjuí chꞌán nó Magdala. \c 16 \s1 Tí sín fariseo la ko tí sín saduceo tjanchia ijnko kjuaxroan náxrjón \r (Mr. 8.11-13; Lc. 12.54-56) \p \v 1 A̱ ntá iso tí sín fariseo la ko iso tí sín saduceo mé sákjuítsjehe sín tí chꞌín Jesús. Tjinkaon sín chrókjua̱cha̱xi̱n sín chꞌán la kjuanchehe sín chꞌán kíxin chrókjua̱ko̱xi̱n chꞌán ijnko kjuaxroan kíxin á chaxín jehe chꞌán tsíki̱xi̱n chꞌán tí tjen Dios. \v 2 A̱ ntá chꞌín Jesús na kjuáte̱he chꞌán, ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Jahará ntáchrorá kíxin ijie ntá kónjín ó tsi ijnko ya̱on jína kíxin kjátse nka̱jní. \v 3 La ntá nchítjen ntáchrorá kíxin ijie la náxrjónhya kíxin kjátse nka̱jní la tjenkáya tjui̱. Méxra̱ jahará ntoáhya tjenka̱yáxinrá. Ó nohará tjátso̱anrá tí nka̱jní, a̱ ntá tjátso̱anhyará tí kjuaxroan sítónhen jie. \v 4 Tí sín jínahya la tí sín titekakonhya la tjanchia sín ijnko kjuaxroan jié. A̱ ntá tsꞌikonhyará í jnko kjuaxroan, jehó tí kjuaxroan kuènte chꞌín Jonás mé tsꞌikonrá ―mé xi̱kaha ichro chꞌín Jesús. \p Ntá kuíto̱he chꞌán sín la sákjuí chꞌán. \s1 Chꞌín Jesús ntáchro kíxin chrókuitekakonhya sín tí nkehe tjako tí sín fariseo \r (Mr. 8.14-21) \p \v 5 Ntá tí sín kꞌuájiko chꞌín Jesús mé kꞌuátòye̱ sín nta̱yaon la ntá kꞌuitjáyenhen sín tsíkjikohya sín nio̱tja̱. \v 6 Ntá ntáchro chꞌín Jesús kíxin: \p ―Chrókóxakonhanrá kíxin tí xro̱a̱n tsꞌánkíxin nio̱tjé tí sín fariseo la ko tí sín saduceo. \p \v 7 Ntá tí sín kꞌuájiko tí chꞌín Jesús mé ikjo sín kíchó sín ntachro sín kíxin: \p ―Mé xi̱kaha ichro chꞌán kíxin tsíkjikohyani nio̱tja̱ ―ichro sín. \p \v 8 Ntá kónohe chꞌín Jesús kíxin nkehe tí kjo sín kíchó sín, ntá ntáchro chꞌán kíxin: \p ―¿Nkekuènté tjórá kíxin chontahyará nio̱tja̱? Jahará la intsíkoá tinkachónkirá tí janhan. \v 9 Jahará ¿á na̱xa̱ tiénxinhyará la ko á xráxinkákonhyará tí inꞌó nio̱tja̱ kꞌóxika̱ye̱heni kjóne tí inꞌó mil chojni la ko á xráxinkákonhyará nkekja̱ín ntaxra kjuenájinrá tí nkehe tsíxehe̱? \v 10 La ko ¿á xráxinkákonhyará jahará tí yato nio̱tja̱ xika̱ye̱he kjóne tí noó mil chojni la ko á xráxinkákonhyará nkekja̱ín ntaxra kjuenájinrá tí nkehe tsíxehe̱? \v 11 A̱ ntá ¿nkekuènté kíxin kuiénxinhyará kíxin janhan la jehya kuènte nio̱tja̱ tjénixja̱ tió ntáxrja̱n kíxin chrókóxakonhanrá kíxin tí xro̱a̱n tsꞌánkíxin nio̱tjé tí sín fariseo la ko tí sín saduceo? ―mé xi̱kaha ichro chꞌín Jesús. \p \v 12 Na ntá kuienxín sín kíxin nixjahya chꞌán kuènte tí xro̱a̱n tꞌánkíxin nio̱tja̱. Náhí. Tjenixja chꞌán kíxin chrókóxakonhen sín kíxin tí nkehe tjako tí sín fariseo la ko tí sín saduceo. \s1 Chrónka chꞌín Pedro kíxin chꞌín Jesús mé tí nkexro Cristo \r (Mr. 8.27-30; Lc. 9.18-21) \p \v 13 Kjuíji chꞌín Jesús chjino tí chjasin Cesarea de Filipo ntá jehe chꞌán mé kjuanchankíhi chꞌán tí sín kꞌuájiko chꞌán, ntáchro chꞌán kíxin: \p ―¿Nkehe tjo sín kíxin nkexro tí Xje̱en Dios Kꞌóna Chojni? ―ichro chꞌán. \p \v 14 Ntá jehe sín kjuáte̱he sín ntáchro sín kíxin: \p ―Iso sín mé ntáchro sín kíxin Juan Bautista, ichro sín. A̱ ntá í so sín na mé ntáchro sín kíxin Elías, ichro sín. A̱ ntá í so sín mé ntáchro sín kíxin Jeremías o̱ í jnko nkexro kꞌuéchrónka itén Dios ―ichro sín. \p \v 15 Ntá ntáchro chꞌín Jesús kíxin: \p ―¿A̱ ntá jahará nkechrorá kíxin nkexro tí janhan? ―ichro chꞌán. \p \v 16 A̱ ntá chꞌín Simón Pedro kjuáte̱he chꞌán ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Jaha mé tí Cristo mé Xje̱en Dios tjechón ―ichro chꞌán. \p \v 17 Ntá kjuáte̱he chꞌín Jesús ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Náxrjón tjen jaha Simón xje̱en Jonás kíxin kohya nijnko chojni kjua̱ko̱ha tíha. Jehó Tꞌaná tjen nkaya nka̱jní mé kjua̱ko̱ha tíha. \v 18 Méxra̱ ntáxrja̱n kíxin jaha mé Pedro mé tꞌaxrjexín kíxin ijnko xro̱ la chrítaón tí xro̱ mé si̱tꞌána ni̱nko la kjónté tí kjuachaxin kuènte kjuachꞌén la tsjachahya sinchekꞌitjáyan. \v 19 Méxra̱ jaha mé tso̱tja̱ha tí llave kuènte kjuachaxin nkaya nka̱jní la ntá tí nkehe tjánjonhya kjuachaxin tso̱nhen ntihi chjasintajni la kja̱xin nkaya nka̱jní tsochóntahya kjuachaxin. A̱ ntá tí nkehe tsjánjuan kjuachaxin tso̱nhen ntihi chjasintajni la ntá kja̱xin nkaya nka̱jní siín kjuachaxin. \p \v 20 Ntá chꞌín Jesús mé kꞌue̱tue̱nhen chꞌán tí sín kꞌuájiko chꞌán kíxin ninkexró tsochénkahya sín kíxin jehe mé tí Cristo. \s1 Chꞌín Jesús chrónka chꞌán kíxin itsꞌen chꞌán \r (Mr. 8.31―9.1; Lc. 9.22-27) \p \v 21 Ntá chꞌín Jesús kjuankíxin chꞌán chénka chꞌán tí sín kꞌuájiko chꞌán kíxin tꞌichjánxi̱n satsji̱ chꞌán chjasin Jerusalén la ntaha la tí sín tꞌe̱to̱an kuènte ni̱nko la tí sín ncha̱tꞌá tjetoan la ko tí sín maestro tjako ley mé imá sinchekjasóte sín chꞌán. La chrónka chꞌán kíxin tsꞌóyán sín chꞌán kjánchó tí níxin ya̱on mé tsoxechón chꞌán ínaá. \v 22 Ntá chꞌín Pedro mé kuakitsjenta chꞌán tí chꞌín Jesús la kjuankíxin nixje̱he̱ chꞌán ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Kjá Dios tsjanjonhya kjuachaxin xi̱kaha tso̱nhan Ìnchéni kíxin jaha la xitjahya tsjasóte xi̱kaha ―ichro chꞌín Pedro. \p \v 23 A̱ ntá chꞌín Jesús mé kuinkátjíá chꞌán la nixje̱he̱ chꞌán tí chꞌín Pedro, ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Sátjia ntáha, Sátanas. Tjia̱téhya tí jaha tí nkehe tso̱nna. Jaha chrókꞌuínkakonhén tí nkehe tjinkaon Dios. Jaha tjenka̱yáxinhya éxí tjinkaon Dios. Náhí. Tjenka̱yáxian éxí tjenka̱yáxin chojni ó ―ichro chꞌín Jesús. \p \v 24 Ntá nixje̱he̱ chꞌín Jesús tí í so sín kꞌuájiko chꞌán, ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Jnkojínrá tjinkáonrá tsochréhérá tí janhan la tꞌichjánxi̱n tsi̱to̱hérá kaín tí nkehe tjaké a̱sánrá, ntá tsámárá tí ntacruz kuèntárá, a̱ ntá tsochréhérá tí janhan. \v 25 A̱ ntá tí nkexro tjinkaon jehó sinchekaá a̱sén la tsꞌitjáyan. A̱ ntá tí nkexro chrókjuinchekꞌitjáyanxín a̱sén kíxin tinkáchónki sín tí janhan la tsaá. \v 26 ¿A̱ ntá nkehe tso̱nhen tí chrókjuacha ijnko chojni chróchónta kaín nkehe siín chjasintajni a̱ ntá tí kjuachón chrókjuinchekꞌitjáyan? ¿Nkehe chrókjue̱nka̱ chojni kíxin chróchónta tí kjuachón? \v 27 Tí Xje̱en Dios Kꞌóna Chojni tsi̱ka̱o chꞌán tí kjuachaxin jié kuènte Itꞌé chꞌán tjen nkaya nka̱jní la kaín tí sín ángel tsi̱ka̱o chꞌán na ntá tsje̱nke̱he chꞌán jnkojnko chojni nkexrí tí xra̱ kjuíchꞌe jnkojnko tí jehe sín. \v 28 Chaxín xrja̱nka kíxin isorá tjejorá ntihi la na̱xa̱ tsꞌénhyará na̱xa̱ tsꞌikonjiará kíxin nkexrí tí kjuachaxin tsochónta tí Xje̱en Dios Kꞌóna Chojni tí tsi̱ka̱o chꞌán kjuachaxin jié ―ichro chꞌín Jesús. \c 17 \s1 Chꞌín Jesús mé kꞌuíxitóxi̱n nkexrí tsjehe chꞌán \r (Mr. 9.2-13; Lc. 9.28-36) \p \v 1 Ntá injón ya̱on chrꞌéxi̱n ntá chꞌín Jesús mé sákjui̱ko chꞌán chꞌín Pedro la ko chꞌín Jacobo la ko chꞌín Juan, kíchó chꞌín Jacobo, la kꞌui̱tꞌótjen sín ijnko jna̱ imá noi. \v 2 Ntá ntiha tjejó sín ntá xrína̱hya kꞌuíkon sín kíxin chꞌín Jesús mé kꞌuíxitóxi̱n nkexrí tsjehe chꞌán. Tí nkayakon chꞌán la imá tjáki̱ni tsjehe éxí ya̱on la ko iké chꞌán la kꞌóna imá tjóá la tsjehe éxí yóhe̱ ijnko xrohi tꞌinkaséyan. \v 3 Na ntá xrína̱hya kꞌuíkon sín itjen chꞌín Moisés la ko tí chꞌín Elías tjejótjo sín tí chꞌín Jesús. \p \v 4 Na ntá chꞌín Pedro mé ntáche chꞌán tí chꞌín Jesús kíxin: \p ―Ìnchéni, jína kíxin tjejóni ntihi. Tí tjinkávan la chrókjuichꞌénani iní nchia la mé ijnko kuèntá jaha la ijnko kuènte chꞌín Moisés la í jnko kuènte chꞌín Elías ―ichro chꞌán. \p \v 5 Ntá na̱xa̱ tjenixja chꞌín Pedro na ntá xrína̱hya ikui ijnko tjui̱ imá tꞌinkaséyan kjuákꞌetja chrítaón tí jna̱ tjejó sín. Ntá xrína̱hya chríkjan tí tjui̱ kuínhin sín itén ijnko nkexro nixja na mé ntáchro kíxin: \p ―Tíhi mé xja̱nna. Imá tjua̱ha̱ chꞌán la ko chàna kíxin itjen chꞌán. Chrókuinhínrá tí nkehe tjako chꞌán ―ichro Dios. \p \v 6 Kuínhin tí sín kꞌuájiko chꞌán xi̱kaha la ntá kjuítsínka sín nonte kíxin imá chrakon sín. \v 7 Na ntá chꞌín Jesús mé kóchjina tí tjejó sín la kuákóxi̱n sín chꞌán la ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Tꞌàya chrakonhyará ―ichro chꞌán. \p \v 8 Na ntá xrína̱hya kꞌuíkon sín kíxin kohya ninkexró. Jehó chꞌín Jesús mé tjen. \p \v 9 Na ntá tí kꞌuínkaji̱nxi̱n sín tí jna̱ ntá kꞌue̱to̱an chꞌín Jesús, ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Ninkexró che̱nkahyará tí nkehe kꞌuíkonrá ijie hasta tsoxechónjian tí Xje̱en Dios Kꞌóna Chojni ―ichro chꞌán. \p \v 10 Ntá tí sín kꞌuájiko chꞌín Jesús mé kjuanchankí sín, ntáchro sín kíxin: \p ―¿Nkekuènté ntáchro tí sín maestro tjako tí ley kíxin sa̱oxín itsi tí chꞌín Elías la ntá chrꞌéxi̱n itsi tí nkexro tsaáxinni? ―ichro sín. \p \v 11 Ntá kjuáte̱he chꞌín Jesús, ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Chaxín senó itsi chꞌín Elías kíxin tsjasiyóxin chꞌán kaín nkehe. \v 12 Kjánchó ó xrja̱nka kíxin chaxín ó kui chꞌín Elías la tí sín chjasintajni la mé kjuátso̱anhya sín chꞌán la kjuínchekjasóte sín chꞌán éxí kóxrjínhi̱n sín. Mé xi̱kaha kja̱xin tí Xje̱en Dios Kꞌóna Chojni la mé kja̱xin sinchekjasóte tí jehe sín ―mé xi̱kaha ichro chꞌín Jesús. \p \v 13 Ntá tí sín kꞌuájiko chꞌán mé kónohe sín kíxin chꞌín Jesús la nixja chꞌán kuènte Juan Bautista. \s1 Chꞌín Jesús mé kjuínchekito̱he jína ijnko xjan tꞌaniáte \r (Mr. 9.14-29; Lc. 9.37-43) \p \v 14 Ntá tió kꞌuíji sín tí siín nchónhya chojni la ntá kóchjina ijnko chꞌín tí tjen chꞌín Jesús la kjuákꞌexín tochꞌin chꞌán nkayakon chꞌán. La ntáchro chꞌán kíxin: \p \v 15 ―Ìnchéni, ti̱konóe̱héni kíxin xje̱enni la níhi, chónta chꞌán chin tꞌaniáte. Nchónhya veces tjítsínkate chꞌán xrohi la tjítsínkankí chꞌán nta̱. \v 16 Ntá kjui̱ka̱oni chꞌán ntihi la tí sín xrikoá la kjuachahya sín kjuínchekito̱he chꞌán jína. \p \v 17 A̱ ntá kjuáte̱he chꞌín Jesús ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Jahará la chaxínhya tinkachónkirá tí janhan la imá tjásinrá jie̱. ¿Xá hasta nkesá tjinkáonrá na̱xa̱ tsꞌejóni? ¿Hasta nkesá tsjácha tsjakꞌé tsjákohará? Xrakoa tí xjan méhe̱ ntihi ―ichro chꞌán. \p \v 18 Ntá chꞌín Jesús mé kꞌue̱tue̱nhen chꞌán tí ncha̱kuen tí jínahya la ntá kꞌuaxrjexín tí ncha̱kuen tí jínahya tí chánjan la tuénxín kuíto̱he xjan jína. \p \v 19 Ntá kjuixin sákjuí sín la jehó chꞌín Jesús tjen chꞌán la ntá tí sín kꞌuájiko chꞌán mé kjuanchankíhi sín chꞌán, ntáchro sín kíxin: \p ―¿Nkekuènté kíxin kjuachahyani kuakitsjeni tí ncha̱kuen tí jínahya a? ―ichro sín. \p \v 20 Ntá ntáchro chꞌín Jesús kíxin: \p ―Jahará la kjuachahyará kuakítsjerá ncha̱kuen tí jínahya kíxin intsíkoá tinkachónkirá tí janhan. Chaxín xrja̱nka kíxin tí chrókuinkachónkirá kaín a̱sánrá kjónté intsíkoá éxí ijnko tje mostaza intsí la ntá chróntácherá tí jna̱ kíxin: “Sátjíxian ntihi la sátsjia ókjé”, chróchrorá chróntácherá tí jna̱ la ntá tí jna̱ sáchrókjuixin ntiha. Mé xi̱kaha kaín nkehe chrókjuachará chrókjui̱chꞌerá tí chaxín tinkachónkirá tí janhan. \v 21 A̱ ntá tí tsakítsjerá ijnko ncha̱kuen tí jínahya la tꞌichjánxi̱n tsonixje̱hérá Dios la ko sintehyará. \s1 Chꞌín Jesús chrónka chꞌán ínaá kíxin itsꞌen chꞌán \r (Mr. 9.30-32; Lc. 9.43-45) \p \v 22 Na̱xa̱ kꞌuékꞌaji sín jnkoko̱á tí estado Galilea la ntáchro chꞌín Jesús kíxin jehe chꞌán tí Xje̱en Dios Kꞌóna Chojni mé tsotsé sín chꞌán la ko tsjikaán sín chꞌán tí siín chojni tꞌe̱to̱an sinchekjasóte sín chꞌán \v 23 la tsꞌóyán sín chꞌán. A̱ ntá tí ya̱on níxin ntá tsoxechón chꞌán ínaá, ichro chꞌán. Ntá tí sín kꞌuájiko chꞌán mé kuínhin sín la imá kꞌuává sín. \s1 Chꞌín Jesús kjue̱nka̱ chꞌán tí nkehe kjuanchia tí sín kuènte ni̱nko \p \v 24 Ntá tió kjuíji chꞌín Jesús la ko tí sín kꞌuájiko chꞌán tí chjasin Capernaum la ntá tí sín nchekjènki̱ kuènte ni̱nko mé sákjuítsjehe sín tí chꞌín Pedro la kjuanchankí sín kíxin: \p ―Tí maestro kuèntá la, ¿a tje̱nka̱hya chꞌán tí nkehe tjanchia tí sín nchekjènki̱ kuènte ni̱nko? ―ichro sín. \p \v 25 Ntá kjuáte̱he chꞌín Pedro, ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Kjá tje̱nka̱ chꞌán ―ichro chꞌán. \p Ntá kꞌuíxenhen chꞌín Pedro tí nchia la chꞌín Jesús mé senó nixja chꞌán ntáchro kíxin: \p ―¿Nkechrua, Simón? ¿Nkexro chrókjue̱nka̱ tí nkehe tjanchia tí sín tꞌe̱to̱an chjasintajni, á tí sín kuènte ntihó o̱ á tí sín tsíkji̱xi̱n ókjé? ―ichro chꞌín Jesús. \p \v 26 Ntá kjuáte̱he chꞌín Pedro, ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Tí sín tsíkji̱xi̱n ókjé mé tje̱nka̱ sín ―ichro chꞌán. \p Ntá ntáchro chꞌín Jesús kíxin: \p ―A̱ ntá tí sín chjasén sín la tꞌichjánxi̱nhya chrókjue̱nka̱ sín. \v 27 Kjánchó tjínka̱konhya tso̱nínkaon ninkexró ntihi. La ntá sátsjia tí nta̱yaon sátsjikoá tí ichjo̱n chónta gancho tséxin sín koche la ntaha itsé tí chjo̱n chrínkí nta̱yaon. Ntá tsákjá tí koche sa̱oxín sítsé gancho. Ntá takitje̱he nkaya irꞌva va la tsꞌitja ijnko chichaon. Táha mé tsjacha tsje̱nka̱ kaín tí tjásikáha̱ sín la ko tí tjásíkehé sín jaha. Táha mé sátjikoá tjènka ―ichro chꞌín Jesús. \c 18 \s1 ¿Nkexro tí imá tsꞌe̱to̱an? \r (Mr. 9.33-37; Lc. 9.46-48) \p \v 1 A̱ ntá tí ya̱on a tí sín kꞌuájiko chꞌín Jesús mé kóchjinehe sín chꞌán ntá kjuanchankíhi sín chꞌán kíxin: \p ―¿Nkexro tí a̱ntsí má tsꞌe̱to̱an tí kjuachaxin kuènte nkaya nka̱jní? ―ichro sín. \p \v 2 Ntá chꞌín Jesús mé kꞌuíye̱he̱ chꞌán ijnko chánjan la kjuakꞌe jnko̱siné tí tjejó tí jehe sín \v 3 la ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Chaxín xrja̱nka kíxin tí tsꞌónahyará éxí ijnko xjan ntsí ntá xitjahya tsákjárá tí kjuachaxin kuènte Dios. \v 4 Tí jnkojín nkexro tsꞌóna éxí tí chánjan ihnkehya la mé a̱ntsí tjetoan ntiha. \v 5 A̱ ntá tí nkexro tsꞌáyéhe̱ ijnko chánjan kíxin tinkáchónki sín tí janhan la mé xi̱kaha éxí chrókꞌuáyéhe̱ sín tí janhan ―mé xi̱kaha ichro chꞌín Jesús. \s1 Tí chojni tjasin jie̱ mé tsjasóte sín \r (Mr. 9.42-48; Lc. 17.1-2) \p \v 6 ’Tí jnkojín nkexro chrókjuachroe ijnko chánjan ntsí tinkáchónki tí janhan la íchá jína chrókjuincheteyá sín chꞌán ijnko xro̱ tsíkꞌóna xro̱chre̱ ntá chrókjuíkakánkí chꞌán nta̱yaon ni̱nka. \v 7 Imá náxrjónhya tjejó tí sín chjasintajni kíxin siín nkehe tjasixín chojni jie̱. Xráxín la jehí siín, a̱ ntá nòa tí nkexro tjasin tí nkehe tsjasixín chojni jie̱. \p \v 8 ’Tí itjá o̱ to̱tá tjásixián jie̱ na chrókójína chrókochrínjian chróchrꞌan ikjín kíxin íchá jína chróchonta kjuachón kjónté itꞌo̱ó itjá o̱ itꞌo̱ó to̱tá. Á ntá tí yóí itjá o̱ yóí to̱tá chróchonta tsjásixián jie̱ la tíha mé sátsjixián tí síche xrohi jnkochríxín. \v 9 La ko kja̱xin tí ikuan tjásixian jie̱ na chrókójína chrókuakitsjenkiá tí ikuan chróchrꞌan ikjín kíxin kjónté náyó ikuan na chróchonta kjuachón. A̱ ntá tí yóí ikuan chróchonta tsjásixián jie̱ la tíha mé sátsjixián tí síche xrohi jnkochríxín. \s1 Kjuíncheyóe̱xin chꞌín Jesús éxí ijnko kolélo tsíkꞌitjáyan \r (Lc. 15.3-7) \p \v 10 ’Chrókókjo̱niéhyará nijnko tí chánjan ntsíntsí. Tjo̱nka̱rá kíxin nkaya nka̱jní la tí sín ángel kuènte tí xjanntsí la xráxín tjejó sín tí tjen Tꞌaná nkaya nka̱jní. \v 11 Tí Xje̱en Dios Kꞌóna Chojni la mé ikui kíxin chrókjuinchekaá tí chojni xrichroe. \p \v 12 ’¿Jahará nkechrorá? Ijnko chojni chónta ijnko ciento kolélo ntá chrókꞌuitjáyan ijnko va na ¿á chrókuíto̱ehya chꞌán tí noventa y nueve va tí jna̱ ó a̱ ntá á chrókjuikjeyáhya chꞌán tí ijnko tí ko kꞌuítjáyan ní? \v 13 A̱ ntá tí tsjacha chꞌán tsꞌitja chꞌán va ntá a̱ntsí tso̱chéhe̱ chꞌán kíxin tí kolélo kꞌuitja chꞌán la ntá kánhyó tso̱chéhe̱ chꞌán kíxin tjejó tí noventa y nueve ko tsíkꞌitjáyanhya va. \v 14 Mé xi̱kaha kja̱xin Itꞌéni tjen nkaya nka̱jní la tjinkakonhya chꞌán kíxin chrókꞌuitjáyan ninkexró kjónté ijnko chojni kánhyó tjetoan. \s1 Chrókꞌuitjáyanhanrá tí jie̱ kjuasinhanrá kíchuárá \r (Lc. 17.3) \p \v 15 ’Tí kíchuá tí chrókjuitꞌaha ichrén nkehe jínahya la ntá jahvá chrónixje̱hé chꞌán la nche̱xraxinkaon chꞌán tí jie̱ kjuasin chꞌán. A̱ ntá tí kjuacha nixje̱hé tí kíchuá la í kohya kjuanínkaon. \v 16 A̱ ntá tí tahya chꞌán kuentá nkechrua la ntá ntáche á jnko o̱ yaá chojni sátjikoa kíxin tsinhin sín á chaxín titekakonhya chꞌán. \v 17 A̱ ntá tí kjónté xi̱kaha na̱xa̱ titekakuenhya chꞌán sín la ntá chenka tí sín tsíkójnkotsé nkehe tí jie̱ kjuasin chꞌán la ntá tí na̱xa̱ titekakuenhya chꞌán tí sín tsíkójnkotsé la ntá tsꞌikonrá chꞌán éxí ijnko chojni tinkáchónkihya Dios o̱ éxí ijnko chojni nchekjènki̱. \p \v 18 ’Chaxín ntáxrja̱n kíxin tí tsjánjonhyará kjuachaxin nkehe tso̱nhen ntihi chjasintajni la ntá kja̱xin nkaya nka̱jni tsjanjonhya Dios kjuachaxin la ko tí tsjánjonrá kjuachaxin nkehe tso̱nhen ntihi chjasintajni la kja̱xin ntaha nkaya nka̱jní tsjanjon Dios kjuachaxin. \p \v 19 ’Kja̱xin ntáxrja̱n kíxin tí tjejó yaárá ntihi chjasintajni la tí jnkoko̱á tjejótjenka̱yáxinrá chrókjuancheherá Dios ijnko nkehe tjinkáonrá la ntá jehe chꞌán mé tsotjáhará chꞌán. \v 20 Kíxin tí tjejó yaá o̱ iyꞌá chojni tjejó jnkoko̱á tꞌákjenxi̱n sín ni̱ná la janhan koína tjénta̱xian tí tjejó sín ntiha. \p \v 21 Ntá kóchjina chꞌín Pedro mé kjuanchankí chꞌán ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Ìnchéni, ¿nkekja̱ín veces chrókꞌuitjáyenhenni tí jie̱ kjuasin kíchó ni? ¿Á yato veces ó ní? ―ichro chꞌán. \p \v 22 Ntá kjuáte̱he chꞌín Jesús, ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Náhí, jehya yato veces ó. Náhí, hasta setenta veces tí yato. \s1 Chꞌín Jesús kjuíncheyóe̱xin chꞌán ijnko chojni chꞌexón xra̱ kꞌuítjáyenhya chꞌán iji̱é kíchó chꞌán \p \v 23 ’Tí kjuachaxin kuènte Dios la éxí yóhe̱ ijnko rey tjinkaon chꞌán tsjentoáko chꞌán kuentá tí sín chꞌehe chꞌán xra̱. \v 24 Ntá kjuankíxin chꞌán tsítsínkaxín cuenta la ntá xrína̱hya kóchjina ijnko chꞌín chꞌe xra̱ síká nchónhya millones chichaon. \v 25 Tí chꞌín a mé chóntahya chꞌán chichaon tsꞌókjenhen chꞌán tí chꞌín rey la ntá tí chꞌín rey mé kꞌue̱to̱an chꞌán kíxin tí nkexro a mé tso̱xi chꞌán la koí tí ichjién chꞌán la ko xje̱en chꞌán la ko kaín nkehe kuènte chꞌán kíxin ntá xi̱kaha mé tsoxenka kaín tí síká chꞌán. \v 26 A̱ ntá tí nkexro chꞌe xra̱ mé kjuákꞌexín tochꞌin chꞌán nkayakon tí rey la chrónóe̱he̱ chꞌán, ntáchro chꞌán kíxin: “Jaha Ìnchéni ti̱konóe̱héni la kjónté kja̱xón tsje̱nka̱hani kaín tí sikáhani”, ichro chꞌán. \v 27 A̱ ntá tí chꞌín rey kui̱konóe̱he̱ chꞌán tí chꞌín a kjónté itsjé síká chꞌán, ntá kuíto̱he chꞌán sákjuí. \v 28 A̱ ntá tí sákjuí tí chꞌín a ntá xrína̱hya xéta chꞌán ijnko nkexro chꞌeko chꞌán xra̱ mé ijnko nkexro síkéhe chꞌán iso chichaon. La ntá tí chꞌín a mé tsénkíhi chꞌán isin la ntáchro chꞌán kíxin: “¡Tsjénka̱na tí nkehe tjasíkàna ní o̱ náhí!” ichro chꞌán. \v 29 A̱ ntá tí chꞌín chóxin chꞌán mé kjuákꞌexín tochꞌin chꞌán nkayakon chꞌán la chrónóe̱he̱ chꞌán ntáchro chꞌán kíxin: “Ti̱konóe̱héni ijie la kjónté kja̱xón tsje̱nka̱hani kaín tí nkehe sikáhani”, ichro chꞌán. \v 30 A̱ ntá jehe chꞌán la kui̱konóe̱hya chꞌán. Kꞌue̱to̱an chꞌán kíxin tí chꞌín a mé tsjakꞌechjina chꞌán tsjixinjian tsje̱nka̱ chꞌán kaín tí síká chꞌán. \v 31 Ntá tí í so sín chꞌexón xra̱ mé kꞌuíkon sín la ntá imá kóxakonhen sín la sákjuíchénka sín tí lámoé sín nkexrí kaá kónhen tí chꞌín síká. \v 32 A̱ ntá tí lamo mé kꞌue̱to̱an tsjikꞌíye̱he̱ sín tí nkexro jínahya la ntá ntáchro chꞌán kíxin: “Imá jínahya jaha. Janhan mé kjui̱ntakꞌitjáyanhan tí nkehe tjasíkàna kíxin jaha chronóa̱na. \v 33 A̱ ntá jaha mé kja̱xin chrókui̱konóe̱hé tí nkexro choxian éxí janhan kui̱konóa̱ha tí jaha”, ichro tí chꞌín lamo. \v 34 A̱ ntá imá kónínkaon tí lamo a la kꞌue̱to̱an chꞌán kíxin tsjasóte tí chꞌín a tsjixinjian tsje̱nka̱ chꞌán kaín tí síká chꞌán. \p \v 35 A̱ ntá tí chꞌín Jesús ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Mé xi̱kaha Tꞌaná tjen nkaya nka̱jní xi̱kaha sitꞌahará jahará tí jehya kaín a̱sánrá tsꞌitjáyanhanrá tí jie̱ chónta kíchuárá ―ichro chꞌín Jesús. \c 19 \s1 Tjako chꞌín Jesús kuènte tí sín tꞌitjíhi kíchó \r (Mr. 10.1-12; Lc. 16.18) \p \v 1 A̱ ntá kjuixin nixja chꞌín Jesús kaín tíha, ntá sákjuíxin chꞌán estado Galilea la kjuíji chꞌán estado Judea nó tóhe tí nta̱río Jordán. \v 2 Ntá nchónhya chojni kjuíjichréhe̱ sín chꞌán ntá ntiha mé kjuínchekito̱he chꞌán jína tí chojni níhi. \p \v 3 Ntá iso sín fariseo mé kóchjinehe sín tí chꞌín Jesús kjuanchankíhi sín chꞌán kíxin tsotsjehe sín nkexrí tsixro chꞌán, ntáchro sín kíxin: \p ―¿Á siín kjuachaxin tsjáke̱he̱ jnkojín chojni ichjién kjónté kohya jie̱ jié? ―mé xi̱kaha kjuanchankí sín. \p \v 4 Ntá kjuáte̱he chꞌín Jesús ntáchro chꞌán kíxin: \p ―¿Á nunca kjui̱nchekuáxinhyará jahará kíxin ntáchro xroon itén Dios kíxin tí nkexro kjuíchꞌéna kaín chojni siín chjasintajni tí xrankíxixín, la tí nkexro mé “kjuíchꞌéna chꞌán chojni ntoa ko chojni chjin”?\f + \fr 19:4 \ft 19.4: Génesis 1.27; 5.2\f* \v 5 La ko ntáchro kíxin: “Mé xi̱kaha tí chojni ntoa la tsíto̱he sín itꞌé sín la ko ìné sín la tsakja sín ichjién sín la yóí sín la éxí ó jnko chojni xi̱kaha tsꞌóna sín.”\f + \fr 19:5 \ft Génesis 2.24\f* \v 6 Mé xi̱kaha la í jehya yaá chojni tí jehe sín. Náhí. Ó jnko chojni kꞌóna tí jehe sín la mé Dios kjuanjon kjuachaxin kíxin kuákja kíchó sín, la i xitjahya tsꞌitjíhi kíchó sín. \p \v 7 Ntá tí sín fariseo mé kjuanchankíhi sín chꞌán kíxin: \p ―¿Ntá nkexrí kíxin tí chꞌín Moisés kꞌue̱to̱an kíxin tsꞌóna ijnko xroon tsakja tí ichjién kíxin tsjáke̱exín kíchó sín?\f + \fr 19:7 \ft Deuteronomio 24.1–4\f* ―ichro tí sín fariseo. \p \v 8 Ntá ntáchro chꞌín Jesús kíxin: \p ―A̱ ntá jahará títekákonhyará. Méxra̱ chꞌín Moisés kjuanjon chꞌán kjuachaxin kíxin tsꞌóna tí xroon tsꞌitjíexín kíchuárá. Kjánchó tí xrankíxixín la xi̱kahya kónhen. \v 9 Méxra̱ ntáxrja̱n kíxin jnkojín sín tjáke̱he̱ ichjién tí kjuasinhya jie̱, chóntahya tjan í jnko chojni, ntá kjuáke̱he̱ chꞌán tjan ntá tsakja chꞌán í jnko chjin mé xi̱kaha la ó jie̱ tíha. La ko kja̱xin tí ijnko chojni chjin tsíkítsínkehe ntá tsakja í jnko chojni la kja̱xin jie̱ tíha. \p \v 10 La ntá tí sín kꞌuájiko chꞌín Jesús ntáchro sín kíxin: \p ―Tí xi̱kaha tjanjo̱nko kíchó sín chrókꞌuitjíhi kíchó sín la íchá jína chrókóte̱ehya sín. \p \v 11 Ntá ntáchro chꞌín Jesús kíxin: \p ―Kénhya chojni tsjacha tienxín tíha. Jehó tí sín kjuanjon Dios kjuachaxin tienxín sín. \v 12 Siín iso chojni tí tsíkꞌónaxín sín la chóntahya sín ko̱jé sín la xitjahya tsochónta sín ichjién sín. La í so sín la chrokjuahya tsakja kíchó sín kíxin ókjé chojni kja̱xin kjuíchꞌehe sín xi̱kaha, la ko í so sín la takjahya kíchó sín kíxin tjinkaon Dios kíxin xi̱kaha sichꞌehe sín chꞌán xra̱. Tí sín tsjacha sichꞌe tíha la chrókjuichꞌe sín xi̱kaha. \s1 Chꞌín Jesús mé kjuíncheyaon chꞌán chánjan \r (Mr. 10.13-16; Lc. 18.15-17) \p \v 13 Ntá ikjui chojni kjui̱ka̱o sín iso xjan kíxin tjinkaon sín tsjakꞌetja tja chꞌín Jesús chrítaón tí chánjan la sincheyaon chꞌán sín. Ntá tí sín kꞌuájiko chꞌán mé kónínkakonhen sín tí sín kjui̱ka̱o tí xjan. \v 14 A̱ ntá ntáchro chꞌín Jesús kíxin: \p ―Nté ti̱to̱hérá tsoxrakoa xjan tí tjén janhan la tꞌínkakuènhyará xjan kíxin tí sín kuènte kjuachaxin nkaya nka̱jní la mé tóyóhe̱ éxí tí jehe xjan ―ichro chꞌán. \p \v 15 Ntá kjuakꞌetja tja chꞌán chrítaón tí xjan la ntá kjuixin ntá sákjuí chꞌán ókjé. \s1 Ijnko chꞌín ntasoá rico mé kjuínixje̱he̱ chꞌán tí chꞌín Jesús \r (Mr. 10.17-31; Lc. 18.18-30) \p \v 16 A̱ ntá ijnko chꞌín ntasoá sákjuítsjehe chꞌán tí chꞌín Jesús la kjuanchankíhi chꞌán kíxin: \p ―Jaha la ijnko Maestro jína. La ntá ¿nkehe jína chrókjuichꞌeni kíxin chróchóntani kjuachón jnkochríxín? ―ichro chꞌán. \p \v 17 Ntá chꞌín Jesús kjuáte̱he chꞌán, ntáchro chꞌán kíxin: \p ―¿Nkekuènté ntáchrua kíxin jína tí janhan? Jehó jnkoko̱á nkexro la mé jína la tíha mé Dios. A̱ ntá tí tjinkávan tsochonta kjuachón jnkochríxín la títekávan tí nkehe kꞌue̱to̱an Dios ―ichro chꞌín Jesús. \p \v 18 Ntá ntáchro tí chꞌín ntasoá kíxin: \p ―¿Nkehe tíha? ―ichro chꞌán. \p Ntá ntáchro chꞌín Jesús kíxin: \p ―Chrókꞌoyánhya chojni la ko chrókjui̱chꞌiyehya nijnko chojni chjin la ko chrókue̱ehya la ko chrókjui̱chꞌénahya kjuachꞌia kuènte ókjé chojni \v 19 la ko chrókjuíkosáyehé itꞌá la ko ìná la ko chrótjuèhé kíchuá éxí tjuèxian a̱sán.\f + \fr 19:19 \ft Éxodo 20.12–16; Deuteronomio 16.20; Levitico 19.18\f* ―mé xi̱kaha ichro chꞌín Jesús. \p \v 20 Ntá ntáchro tí chꞌín ntasoá kíxin: \p ―Kaín tíha la kjuínchexiteyáni desde tí ntasoáni. ¿A̱ ntá nkehe tí na̱xa̱ tꞌitjáyan? ―ichro chꞌán. \p \v 21 Ntá ntáchro chꞌín Jesús kíxin: \p ―Tí tjinkávan a̱ntsí ntoá si̱nchexiteyá la sátjia si̱nchekjia kaín tí nkehe chonta la si̱ncheki̱to̱nhén tí sín nòa. Ntá kaín tí nkehe tjete la tsochonta nkaya nka̱jní. Ntá tsjixin ntá tsjihá la chréhé tí janhan ―ichro chꞌín Jesús. \p \v 22 Ntá kuínhin tí chꞌín ntasoá a xi̱kaha ntá tꞌává chꞌán sákjuí chꞌán kíxin imá itsjé nkehe chónta chꞌán. \p \v 23 Ntá chꞌín Jesús mé nixje̱he̱ chꞌán tí sín kꞌuájiko chꞌán, ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Chaxín tjo̱nka̱rá kíxin tí chojni chónta imá itsjé nkehe na imá xra̱ tsꞌáyéhe̱ sín tí kjuachaxin kuènte nkaya nka̱jní. \v 24 Kja̱te̱e xrja̱nka kíxin a̱ntsí xra̱hya chrókꞌuatsínka ijnko kocamello ijnko tjarꞌi ntachica tjexrja. A̱ ntá a̱ntsí xra̱ kíxin tí sín chónta itsjé nkehe chrókꞌuáyéhe̱ tí kjuachaxin kuènte Dios ―ichro chꞌín Jesús. \p \v 25 Ntá tí sín kꞌuájiko chꞌán mé kuínhin sín la imá chrakon sín, la jehe sín kjuanchankíhi kíchó sín kíxin: \p ―Tí xi̱kaha la ¿xá nkexro chrókjuacha chrókuaá? ―ichro sín. \p \v 26 Ntá komá chꞌín Jesús tí jehe sín la ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Chojni chjasintajni la xitjahya xi̱kaha sichꞌe. A̱ ntá Dios mé tsjacha sichꞌe xi̱kaha ―ichro chꞌín Jesús. \p \v 27 Ntá ntáchro chꞌín Pedro kíxin: \p ―Ìnchéni, jeheni kaín ni la kuíto̱heni kaín nkehe chóntani kíxin tsochréhe̱ni tí jaha. A̱ ntá ¿nkehe tsꞌáyéhe̱ni? ―ichro chꞌán. \p \v 28 Ntá kjuáte̱he chꞌín Jesús kíxin: \p ―Chaxín ntáxrja̱n kíxin tió itsi tí ya̱on tso̱ni̱xin kaín nkehe la tí Xje̱en Dios Kꞌóna Chojni la mé tsjakꞌe tí trono tsochónta kjuachaxin jié la ntá kja̱xinrá jahará chréhérá tí janhan la tsꞌejorá teyó trono si̱nchekito̱exínrá iji̱é kaín tí sín tsíkꞌaxrjeníxin tí teyó xje̱en chꞌín Israel. \v 29 La ko kaín tí sín kuíto̱he sín nto̱e sín la ko kuíto̱he sín tí kíchó sín la ko kuíto̱he sín itꞌé sín o̱ ìné sín la ko kuíto̱he sín ichjién sín la ko xje̱en sín la ko no̱nte̱e sín kíxin tinkáchónki sín tí janhan, na ntá a̱ntsí má tsochónta sín la ko kja̱xin tsochónta sín kjuachón jnkochríxín. \v 30 A̱ ntá nchónhya tí sín tꞌe̱to̱an ijie, mé tsjixixín tsochréhe̱ sín. A̱ ntá nchónhya tí sín tꞌítuenhen ijie la tí sín a mé tsꞌe̱to̱an sín tí ntiha. \c 20 \s1 Chꞌín Jesús kjuíncheyóe̱xin chꞌán éxí tí sín chꞌe xra̱ \p \v 1 ’Tí kjuachaxin kuènte Dios la éxí yóhe̱ ijnko chojni chónta xra̱ no̱nte̱e chꞌán la ntá ijnko ya̱on imá nchítjen sákjuíkjeyá chꞌán chojni tsotjéhe chꞌán to uva. \v 2 Ntá tí kꞌuitja chꞌán tí sín sichꞌehe chꞌán xra̱ ntá ikjo chꞌán sín kíxin ijnko denario tsje̱nke̱he chꞌán sín tí xra̱ sichꞌe sín no̱nte̱e chꞌán tí ya̱on a. \v 3 Ntá chrꞌéxi̱n como las nueve nchítjen ntá sákjuí chꞌán ntasin la kꞌuíkon chꞌán í so sín tjejó ntasin chóntahya sín xra̱. \v 4 Ntá nixje̱he̱ chꞌán sín ntáchro chꞌán kíxin: “Kja̱xinrá sáchrókjuirá chrókjui̱chꞌerá xra̱ no̱nte̱eni la jína chrókjuénka̱hará”, ichro chꞌán. La ntá jehe sín sákjuí sín. \v 5 A̱ ntá tí ìnché nonte la sákjuí chꞌán ínaá chonkíxin na̱xa̱ xíkꞌitja chꞌán í so sín chꞌehe chꞌán xra̱ la nta tí las tres kónjín la xi̱kaha na̱xa̱ xíkꞌitja chꞌán í so sín ínaá. \v 6 A̱ ntá las cinco kónjín sáxíkji chꞌán ntasin ínaá la kꞌuitja chꞌán í so chojni ntaha chóntahya sín xra̱ la ntá kjuanchankíhi chꞌán sín kíxin: “¿Nkekuènté tjejorá ntihi chꞌehyará xra̱ kuenté ya̱on? ―ichro chꞌán. \p \v 7 Ntá ntáchro sín kíxin: “Kohya nkexro kjuanjon xra̱ chrókjuichꞌeni”, ichro sín. Ntá ntáchro chꞌán kíxin: “Kja̱xinrá chrókjuirá chrókjui̱chꞌerá xra̱ no̱nte̱eni la jína chrókjuénka̱hará”, ichro chꞌán. \v 8 A̱ ntá ó kóntó ntá tí ìnché nonte mé nixje̱he̱ chꞌán tí chꞌín tꞌe̱to̱an sítónhen xra̱ no̱nte̱e chꞌán la ntáchro chꞌán kíxin: “Tꞌiye̱hé kaín tí sín kjuíchꞌe xra̱ tjénke̱hé sín. Tjankíxian tjénke̱hé tí chojni kjuixixín kꞌuíxenhen xra̱ la chrꞌéxi̱n tjénke̱hé tí sín sa̱oxín kꞌuíxenhen xra̱”, ichro chꞌán. \v 9 A̱ ntá kóchjina kaín tí sín kꞌuíxenhen xra̱ las cinco kónjín la jnkojnko sín kꞌuáyéhe̱ sín jnkojnko denario. \v 10 Ntá chrꞌéxi̱n, tió kóchjina tí sín kꞌuíxenhen xra̱ nchítjen la ntá kjuenka̱yáxin sín kíxin a̱ntsí itsjé chichaon chrókjuacha sín, ichro sín. Kjánchó kja̱xin sín kꞌuáyéhe̱ sín jnkojnko denario ó. \v 11 A̱ ntá tí kjuachahya sín tjete ntá kjuankíxin sín kónínkakonhen sín tí ìnché nonte \v 12 la ntáchro sín kíxin: “Tí sín ikui kjuixixín la kjuíchꞌe sín xra̱ jnkoko̱á hora la ntá kja̱xin kjuénke̱hé sín jnkokón éxí kjuacha tí jeheni. La ntá jeheni kjuíchꞌeni xra̱ kjónté sóa la kuenté ya̱on kjuíchꞌeni xra̱”, ichro sín. \v 13 A̱ ntá kjuáte̱he tí ìnché nonte nixje̱he̱ chꞌán ijnko tí jehe sín, ntáchro chꞌán kíxin: “Janhan la kjui̱tꞌayahyará ninkehó. Ó kuíto̱exínni kíxin ijnko denario tsjénka̱hará tí ya̱on. \v 14 Ntá tsákjá chi̱cha̱ko̱an la sátjia. Janhan tjínka̱van tsjénka̱ha̱ tí sín kꞌuíxenhen kjuixixín éxí tí kjuénka̱ha jaha. \v 15 ¿Á chontahya janhan kjuachaxin xi̱kaha chrókjuénka̱ha̱ sín kíxin tíha la chi̱cha̱ko̱nna? ¿Nkekuènté tóchji̱no̱xínhan jaha kíxin xi̱kaha kjuénka̱ha̱ sín?” ichro chꞌán. \v 16 Mé xi̱kaha iso tí sín tsjixixín chréhe̱ sín la tí sín a senóxin ntiha la ntá itsjé tí sín senó la mé tsjixixín tsochréhe̱ sín ntiha kíxin nchónhya sín kꞌuíya̱ha̱ kjánchó tsjéhya sín kꞌuítja ―ichro chꞌín Jesús. \s1 Chrónka chꞌín Jesús ínaá kíxin itsꞌen chꞌán \r (Mr. 10.32-34; Lc. 18.31-34) \p \v 17 Ntá chꞌín Jesús sákjuí chꞌán nti̱a nó chjasin Jerusalén la ntá kꞌuaxrjentako chꞌán tí teyó sín kꞌuájiko chꞌán la ntáchro chꞌán kíxin: \p \v 18 ―Jahará tsꞌikonrá ó sátsji̱ni chjasin Jerusalén la ntá tí Xje̱en Dios Kꞌóna Chojni mé tsotsé chojni tsjikaán sín chꞌán tí siín tí sín ncha̱tꞌá tꞌe̱to̱an la ko tí sín maestro tí tjako ley. Ntá jehe sín tsꞌe̱to̱an sín kíxin itsꞌen chꞌán. \v 19 Ntá tsjikaán sín chꞌán tí siín chojni jehya judío la jehe sín mé tsjanoá sín chꞌán la ko tsjate sín chꞌán ntá tsja̱kꞌe̱nka̱ni sín chꞌán ijnko ntacruz kjánchó ya̱on níxin mé tsoxechón chꞌán ínaá ―mé xi̱kaha chrónka chꞌín Jesús. \s1 Tí nkehe kjuanchia tí ìné chꞌín Jacobo la ko chꞌín Juan \r (Mr. 10.35-45) \p \v 20 A̱ ntá tí ìné tí xje̱en chꞌín Zebedeo mé kjui̱ka̱o tí jehe sín mé chꞌín Jacobo la ko chꞌín Juan mé kóchjinehe tjan tí chꞌín Jesús. Kjuákꞌexín tochꞌin tjan nkayakon tí chꞌín Jesús la chrónóe̱he̱ tjan chꞌán. \v 21 Ntá chꞌín Jesús kjuanchankíhi chꞌán tjan kíxin: \p ―¿Nkehe tjinkávan? ―ichro chꞌán. \p Ntá kjuáte̱he tjan ntáchro tjan kíxin: \p ―Tió tséto̱anxián tí kjua̱cha̱xián jié la tsjánjuan kjuachaxin kíxin tí iyó xje̱enni chrókꞌuejó sín ijnko la itjá chjina la í jnko la itjá ikjon ―ichro tjan. \p \v 22 Ntá kjuáte̱he chꞌín Jesús, ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Jahará la noahyará nkehe tjanchiará. \m ¿Á chrókjuachará chrókꞌuirá tí nkehe itsjá itsꞌia janhan la ko á chrókjuachará chrókuikiterá éxí tsikite janhan? ―ichro chꞌán. \p Ntá kjuáte̱he sín, ntáchro sín kíxin: \p ―Kja̱ tsjachani ―ichro sín. \p \v 23 Ntá ntáchro chꞌín Jesús kíxin: \p ―Chaxín kjónté chrókjuachará chrókꞌuirá éxí tí nkehe itsjá itsꞌia la ko chrókuikiterá éxí tsikite janhan, kjánchó janhan xitjahya tsjánjuan kjuachaxin kíxin ijnkorá chrókjuakꞌerá tjaná chjina la í jnkorá chrókjuakꞌerá tjaná ikjon kíxin janhan la tónahya tocar kíxin tsjánjuan tíha. Jehó Tꞌaná tjen nkaya nka̱jní mé nohe kíxin nkexro tsíkjeyá chꞌán tsꞌáyéhe̱ tíha ―ichro chꞌín Jesús. \p \v 24 Ntá kuínhin tí ite sín kíxin xi̱kaha tsíkjanchia tí sín a ntá kónínkakonhen sín tí yaá a. \v 25 A̱ ntá chꞌín Jesús mé kꞌuíye̱he̱ chꞌán tí jehe sín ntá ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Jahará ó nohará kíxin tí sín tꞌe̱to̱an chjasintajni la imá tꞌe̱tue̱nhen sín kaín chojni la tí sín tꞌe̱to̱an imá nchehnkehe a̱sén sín kíxin ihyé sín tꞌe̱to̱an sín. \v 26 Kjánchó jahará la xi̱kahya chrókjui̱chꞌerá. Náhí. Tí jnkojínrá tjinkáonrá chrókuéto̱anrá la chrókjuínki̱tsará tí í so sín. \v 27 A̱ ntá ti jnkojínrá tjinkáonrá chrókuéto̱anrá mé tꞌichjánxi̱n senó chrókjuáko̱xi̱nrá chrókjui̱chꞌeherá kíchuárá xra̱. \v 28 Mé xi̱kaha tí Xje̱en Dios Kꞌóna Chojni mé kuihya kíxin chojni chrókjuichꞌehe xra̱. Náhí. Ikui chꞌán kíxin sichꞌehe chꞌán sín xra̱ la ko tsꞌenyákonhe̱n chojni kíxin tsaáxin nchónhya sín. \s1 Chꞌín Jesús kjuínchekito̱he jína yaá chojni tꞌikonhya \r (Mr. 10.46-52; Lc. 18.35-43) \p \v 29 Ntá kꞌuaxrjexín sín chjasin Jericó la nchónhya chojni chréhe̱ tí chꞌín Jesús. \v 30 Ntá ntaha chrínta nti̱a tjejótja̱xi̱n yaá sín tꞌikonhya. La ntá kuínhin sín kíxin kꞌuatsínka chꞌín Jesús la ntá kjuankíxin tꞌíye̱he̱ sín chꞌán ntáchro sín kíxin: \p ―Ìnchéni, jaha tsíkꞌaxrjeníxian David, ti̱konóe̱héni ―ichro sín. \p \v 31 Ntá nchónhya chojni mé ntáche sín tí sín tꞌikonhya kíxin: \p ―Tánírá tí jahará ―ichro sín. \p Ntá tí jehe sín a̱ntsí itsén kꞌuèya sín, ntáchro sín kíxin: \p ―Ìnchéni, jaha tsíkꞌaxrjeníxian David, ti̱konóe̱héni ―ichro sín. \p \v 32 Ntá chꞌín Jesús kjuákꞌechónhen chꞌán ntá kꞌuíye̱he̱ chꞌán tí sín tꞌikonhya la kjuanchankíhi chꞌán sín ntáchro chꞌán kíxin: \p ―¿Xá nkehe tí tjinkáonrá chrókjui̱tꞌahará? ―ichro chꞌán. \p \v 33 Ntá jehe sín kjuáte̱he sín ntáchro sín kíxin: \p ―Jaha Ìnchéni, tjinkaonni chrókjui̱nchekꞌikuanni ―ichro sín. \p \v 34 Ntá chꞌín Jesús mé kui̱konóe̱he̱ chꞌán tí jehe sín la kjuínchekuákóxi̱n tja chꞌán tí ikon tí sín tꞌikonhya. Ntá tuénxín kꞌuíkon sín la chréhe̱ sín tí chꞌín Jesús. \c 21 \s1 Kꞌuíxenhen chꞌín Jesús chjasin Jerusalén \r (Mr. 11.1-11; Lc. 19.28-40; Jn. 12.12-19) \p \v 1 Ntá kjuíji chjina sín chjasin Jerusalén, mé kjuíji sín tí chjasin ntsí Betfagé itjen chjinaxón tí jna̱ Olivo. Ntá chꞌín Jesús kꞌue̱tue̱nhen chꞌán iyó tí sín kꞌuájiko chꞌán \v 2 ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Sátjirá tí chjasin ntsí itjen tóhe ntiha. Ntiha mé tsꞌítjará ijnko kolócho tjechroé va la ko ijnko kolóchóxjan. Ntá tjasinta̱nke̱hérá va ntá tsjíkuanará va ntihi. \v 3 A̱ ntá tí jnkojín nkexro tsjanchankíhará nkekuènté tjasinta̱nke̱hérá va la ntá tsontáchrorá kíxin “Ìnchéni tꞌichjánxi̱nhin va la ntá tió tsjixin ntá tuénxín tsjikaáni va”, ichrorá ―ichro chꞌín Jesús. \p \v 4 Mé xi̱kaha kónhen kíxin tsoxiteyá tí nkehe chrónka ijnko chꞌín kꞌuéchrónka itén Dios ósé ntáchro xi̱kihi: \q1 \v 5 Ntáche tí chojni chjasin Sión kíxin: \q1 “Tsjehérá ó kui tí chꞌín Rey kuèntárá. \q1 Ihnkehya chꞌán la ijnko kolócho ó tjekjen chꞌán, \q1 mé ijnko kolóchóxjan, xje̱en ijnko kolócho támá nkehe.”\f + \fr 21:5 \ft Isaías 62.11; Zacarías 9.9\f* \m Mé xi̱kaha ichro tí itén Dios ósé. \p \v 6 Ntá tí iyó sín mé sákjuí sín la kjuínchexiteyá sín tí nkehe kꞌue̱to̱an chꞌín Jesús. \v 7 Ntá kjui̱ka̱o sín kolócho la ko xje̱en va la kuakitsje sín ika titsáte sín ntá kjuínchekamá sín va ntá kjuákꞌekjen chꞌín Jesús. \v 8 Ntá itsjé chojni kuakitsje sín ka titsáte sín na kjuentoá sín ka tinkákꞌikjínxi̱n sín ka tí nti̱a tsꞌatsínkaxín chꞌín Jesús. La iso sín xraá kajni la ko chaon nta yoa tsíkóchrínjin sín la tinkákjasin sín nti̱a a. \v 9 Ntá iso sín tsítaón nti̱a la ko í so sín chréhe̱ iton chꞌán mé kjuankíxin sín itsje sín kíxin: \p ―Tjancheheni kjuasáyé tí nkexro kꞌuaxrjeníxin tí rey David. Jína tí nkexro kjui̱xi̱n kjua̱cha̱xién ihni̱é Ìnchéni. Tjancheheni kjuasáyé Dios ―ichro sín itsje sín. \p \v 10 Ntá kꞌuíxenhen chꞌín Jesús tí chjasin Jerusalén la ntá kaín tí sín ntiha mé kóxakonhen sín la itsjé sín kjuanchankí sín kíxin: \p ―¿Xá nkexro tíhi? ―ichro sín. \p \v 11 La ntá nchónhya sín kjuáte̱he sín ntáchro sín kíxin: \p ―Tíhi mé tí nkexro Jesús chrónka itén Dios kjui̱xi̱n chꞌán chjasin Nazaret estado Galilea ―ichro sín. \s1 Chꞌín Jesús kjuínchetjóá tí ni̱nko \r (Mr. 11.15-19; Lc. 19.45-48; Jn. 2.13-22) \p \v 12 A̱ ntá chꞌín Jesús mé kꞌuíxenhen chꞌán tí ni̱nko la ntá kuakitsje chꞌán kaín tí sín nchekjixin nkehe ntiha la ko tí sín tꞌe̱na nkehe ntiha. La kótéka chꞌán tí mesa tjinkítóxixín sín chichaon la ko tí silla tjejókjen tí sín nchekji kontóá. \v 13 La ntá ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Tí xroon itén Dios tsíkjin sín ósé mé ntáchro kíxin: “Tí nto̱na imé itꞌin nchia tsonixja̱naxian sín.” A̱ ntá jahará tí nchia i tsíkji̱chꞌénará itjue̱é xíche̱e\f + \fr 21:13 \ft Isaías 56.7; Jeremías 7.11\f* ―mé xi̱kaha ichro chꞌín Jesús. \p \v 14 Ntaha nkaxenhen ni̱nko kóchjinehe chꞌín Jesús iso tí sín tꞌikonhya la ko iso tí sín xitjahya tji la ntá chꞌín Jesús mé kjuínchekito̱he chꞌán sín jína. \v 15 A̱ ntá tí sín ncha̱tꞌá tjetoan la ko tí sín maestro tjako tí ley mé kꞌuíkon sín kaín tí kjuaxroan kjuíchꞌe chꞌán la ko kuínhin sín kíxin iso chánjan mé itsje sín nkaxenhen ni̱nko ntáchro sín kíxin: “Chjéheni kjuasáyé tí nkexro kꞌuaxrjeníxin rey David”, ichro sín. Ntá kuínhin tí sín a xi̱kaha ntá kónínkaon sín \v 16 la nixje̱he̱ sín tí chꞌín Jesús ntáchro sín kíxin: \p ―¿Á kuínhín tí nkehe itsje tí chánjan? ―kjuanchankí sín. \p Ntá ntáchro chꞌín Jesús kíxin: \p ―Ó kui̱nha̱n. Kjánchó, ¿á nunca kjui̱nchekuáxinhyará tí xroon itén Dios? La xi̱kihi chro: \q1 Jaha kjuánjuan kjuachaxin kíxin tí sín chánjan hyé la ko chánjan na̱xa̱ tjejótakí \q1 mé tsotsje sín\f + \fr 21:16 \ft Salmo 8.2\f* \m ―mé xi̱kaha ichro chꞌín Jesús. \p \v 17 Ntá jehe chꞌán mé kuíto̱he chꞌán sín la kꞌuaxrjexín chꞌán chjasin Jerusalén la sákjuí chꞌán chjasin Betania la ntiha kꞌo̱kꞌéhe chꞌán tí tie a. \s1 Chꞌín Jesús kónínkakonhen chꞌán ijnko nta tꞌóna to higo \r (Mr. 11.12-14, 20-26) \p \v 18 A̱ ntá tí kóya̱on nchítjen ntá kjan sín chjasin Jerusalén ínaá la ikui sín nti̱a ntá chꞌín Jesús mé ikꞌuén chꞌán kjinta. \v 19 Ntá kꞌuíkon chꞌán itjen ijnko nta tꞌóna to higo chjino nti̱a. La ntá sákjuítsjehe chꞌán tí nta, ntá kꞌuíkon chꞌán kíxin jehó ka itsa tí nta, na̱xa̱ kꞌónahya to. A̱ ntá jehe chꞌán mé nixje̱he̱ chꞌán tí nta, ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Í nunca tsꞌónahya to ínaá ―ichro chꞌán. \p Ntá tí nta tꞌóna to higo mé tuénxín xámá. \v 20 Ntá tí sín kꞌuájiko chꞌín Jesús mé kꞌuíkon sín kíxin xi̱kaha kónhen tí nta, ntá chrakon sín la kjuanchankíhi sín tí chꞌín Jesús kíxin: \p ―¿Nkekuènté kíxin tí nta tꞌóna to higo tuénxín xámá? ―ichro sín. \p \v 21 Ntá kjuáte̱he chꞌín Jesús, ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Ntá chaxín ntáxrja̱n kíxin tí tinkachónkirá Dios chaxín la ntá jehya jehó tí nta xi̱kaha kónhen, la kja̱xin chrónixje̱herá tí jna̱ i kíxin: “Sátjíxian ntihi sátjíkjia̱nkiá nta̱yaon”, la mé xi̱kaha tso̱nhen. \v 22 Tí tinkachónkirá Dios kaín nkehe tsjancheherá chꞌán la tsꞌayéhérá ―ichro chꞌín Jesús. \s1 Tí kjuachaxin chónta chꞌín Jesús \r (Mr. 11.27-33; Lc. 20.1-8) \p \v 23 Ntá kjuixin ntá chꞌín Jesús mé kꞌuíxenhen chꞌán tí ni̱nko ntiha. Ntá tió tjetjako chꞌán ntá kóchjina iso tí sín ncha̱tꞌa tꞌe̱to̱an la ko tí sín táda judío tꞌe̱to̱an la kjuanchankíhi sín chꞌán ntáchro sín kíxin: \p ―¿Nkehe tí kjuachaxin chonta kíxin xi̱kaha chꞌe la ko nkexro tí kjuanjon kjuachaxin? ―mé xi̱kaha kjuanchankí sín. \p \v 24 Ntá kjuáte̱he chꞌín Jesús ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Ntá kja̱xian janhan tsjánchánkíhará ijnko nkehe siná tsjate̱herá ntá janhan tso̱tjo̱nka̱rá nkehe tí kjuachaxin chonta tjétꞌa̱ tí xra̱ i. \v 25 ¿A̱ ntá nkexro kꞌue̱tue̱nhen chꞌín Juan kíxin tsi̱ki̱te chꞌán chojni? ¿Á Dios ní o̱ á chojni ó? ―mé kjuanchankí chꞌín Jesús. \p Ntá jehe sín itjo sín kíchó sín kíxin: \p ―A̱ ntá tí tsontáchroni kíxin Dios tsíkꞌe̱tue̱nhen tí chꞌín Juan ntá tsjanchankí tí chꞌín a kíxin nkekuènté kuítekakuenhyani chꞌán. \v 26 A̱ ntá tí tsontáchroni kíxin chojni ó tsíkꞌe̱tue̱nhen chꞌán la ntá chrako̱nhe̱nni tí chojni kíxin kaín sín kuítekaon sín kíxin chꞌín Juan la nixja chꞌán itén Dios ―ichro sín. \p \v 27 A̱ ntá kjuáte̱he sín ntáche sín tí chꞌín Jesús kíxin: \p ―Náhí, noehyani ―ichro sín. \p Ntá ntáchro chꞌán kíxin: \p ―La ko kja̱xin janhan tso̱xrja̱nkahya nkexro kjuanjon kjuachaxin kíxin tjétꞌa̱ tí xra̱ ―ichro chꞌán. \s1 Chꞌín Jesús mé kjuíncheyóe̱xin chꞌán kíxin éxí yaá xjan \p \v 28 Ntá ntáchro chꞌín Jesús kíxin: \p ―¿Nkehe tsixrorá? Itjen ijnko chojni chónta yaá xje̱en chꞌán la ijnko ya̱on nixje̱he̱ chꞌán ijnko xjan ntáchro chꞌán kíxin: “Xje̱enni ijie la sátsjia tꞌakjínjián to uva no̱nte̱eni”, ichro chꞌán. \v 29 Ntá kjuáte̱he tí xjan kíxin: “Náhí tjinkakonhyani”, ichro chꞌán. A̱ ntá chrꞌéxi̱n ntá kꞌuíxitoxi̱n tí kjuenka̱yáxin chꞌán la sákjuíkjichꞌe chꞌán tí xra̱ a. \v 30 A̱ ntá tí itꞌé xjan a mé kjuínixje̱he̱ chꞌán tí í jnko xjan la jnkokón kꞌue̱tue̱nhen chꞌán la kjuáte̱he tí xjan kíxin: “Jeén, ó sátsjini”, ichro chꞌán. La ntá chaxínhya sátsíkji chꞌán ―ichro chꞌín Jesús. \p \v 31 Ntá kjuanchankí chꞌín Jesús kíxin: \p ―¿Nkexéhe tí yaá chánjan kjuínchexiteyá tí nkehe kꞌue̱tue̱nhen itꞌé? ―ichro chꞌán. \p Ntá kjuáte̱he sín kíxin: \p ―Tí xjan sa̱o ―ichro sín. \p Ntá ntáchro chꞌín Jesús kíxin: \p ―Méxra̱ chaxín tjo̱nka̱rá kíxin tí sín nchekjènki̱ la ko tí chojni chjin chꞌiyehe nchónhya chojni ntoa la sa̱oxín tsꞌixenhen sín tí kjuachaxin tꞌe̱to̱an Dios la ntá jahará la náhí. \v 32 Kíxin chꞌín Juan Bautista mé ikui chꞌán kjua̱ko̱hará chꞌán nkexrí chrókꞌuejorá la ntá jahará kuítekákuenhyará tí chrónka chꞌán. A̱ ntá tí sín nchekjènki̱ la ko tí chojni chjin chꞌiyehe nchónhya chojni ntoa mé kuítekaon sín. A̱ ntá jahará kjónté xi̱kaha kꞌuíkonrá la kjuítoxi̱énhyará tí tjenka̱yáxinrá la ko kuítekákonhyará ―ichro chꞌín Jesús. \s1 Chꞌín Jesús kjuíncheyóe̱xin chꞌán kíxin éxí chojni chꞌe xra̱ la jínahya a̱sén sín \r (Mr. 12.1-12; Lc. 20.9-19) \p \v 33 Ntá chꞌín Jesús ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Tsinhínrá ijnko nkehe si̱ntayóa̱xian. Éxí ijnko chꞌín kꞌue̱nka̱xin chꞌán itsjé ntanoa tꞌóna to uva no̱nte̱e chꞌán. Ntá kjuíchꞌéna chꞌán ijnko corral. La ko ijnko tjo̱ kjuíchꞌéna chꞌán tòye̱ kíxin tsꞌénya sín ìnté to uva. La ko kjuíchꞌéna chꞌán ijnko tja̱tꞌo̱ noi kíxin tsꞌi̱tꞌótjen chꞌán tsotsjehe chꞌán nkuíxín.\f + \fr 21:33 \ft Isaías 5.1–7\f* \p ’A̱ nta kjuínchekjen chꞌán tí no̱nte̱e chꞌán iso tí sín chꞌe xra̱ ntá kjuixin ntá sákjuí chꞌán imá ikjín. \v 34 A̱ ntá tí kjuixraká tí ya̱on kꞌóna nkehe ntá jehe chꞌán mé ichrꞌán chꞌán iso tí chojni chꞌehe chꞌán xra̱ kíxin tsjikjanchehe sín tí sín chꞌe xra̱ no̱nte̱e chꞌán kíxin tsjanjon sín tí nkehe tsakja chꞌán. \v 35 A̱ ntá tí sín tꞌayakonhen tí nonte mé itsé sín tí sín kjuíkjanchia tí nkehe la kjuate sín iso la ko í so la kꞌóyán sín la í so la ixro̱ kꞌuíchexín sín. \v 36 A̱ ntá tí ìnché nonte a xíchrꞌán chꞌán iso chojni chꞌehe chꞌán xra̱ ínaá, a̱ ntá tí sín chꞌe xra̱ la kja̱xin xi̱kahó kjuíchꞌehe sín tí sín kjuíji. \p \v 37 ’A̱ ntá xi̱kaha tsíkónhen ntá kjuenka̱yáxin chꞌán ichrꞌán chꞌán tí xje̱en chꞌán, la kjá chróchóntehe sín kjuasáyé tí xje̱en chꞌán, ichro chꞌán. \v 38 A̱ ntá tí kꞌuíkon tí sín chꞌe xra̱ tí xje̱en chꞌán la ntá jehó sín kjuenka̱yáxin sín kíxin: “Tí chꞌín i mé tsꞌáyéhe̱ chꞌán kaín nkehe. Tsꞌóyánni chꞌán kíxin ntá tsito̱ekoni kaín tí nkehe kuènte chꞌán”, ichro sín. \v 39 Ntá itsé sín tí xje̱en chꞌán ntá kuakitsjexín sín chꞌán tí nonte ntaha ntá kꞌóyán sín chꞌán ―mé xi̱kaha kjuako chꞌín Jesús. \p \v 40 Ntá kjuanchankíhi chꞌín Jesús tí sín kóchjina, ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Tió itsi tí ìnché tí nonte a la, ¿nkehe sichꞌehe chꞌán tí sín chꞌe xra̱? ―ichro chꞌín Jesús. \p \v 41 Ntá kjuáte̱he sín kíxin: \p ―Mé tsjiji chꞌán la tsi̱konóe̱hya chꞌán tí sín jínahya la tsꞌóyán chꞌán sín la tsjeyá chꞌán ókjé chojni sinchekjen chꞌán tí nonte a. Tsjeyá chꞌán chojni jína tsjanjon tí to tsjixraká tí ya̱on tsꞌínjin sín to ―ichro sín. \p \v 42 Ntá ntáchro chꞌín Jesús kíxin: \p ―¿Á nunca kjui̱nchekuáxinhyará tí xroon itén Dios tsíkjin sín ósé? Mé ntáchro xi̱kihi: \q1 Tí xro̱ náxrjónhya kuíto̱enta tí sín chꞌéna tja̱tꞌo̱, \q1 a̱ ntá mé jie kꞌóna tí xro̱ tjetoan. \q1 Mé xi̱kaha kjuíchꞌe Ìnchéni Dios, \q1 na ntá tíha mé ijnko nkehe kjuachrakon kꞌuíkonni.\f + \fr 21:42 \ft Salmo 118.22–23\f* \m Mé xi̱kaha ichro itén Dios. \p \v 43 Ntá ntáchro chꞌín Jesús kíxin: \p ―Tjo̱nka̱rá kíxin Dios tsakitsjahará tí kjuachaxin kuènte chꞌán la ntá sinchekꞌáyéhe̱ chꞌán tí sín chꞌe xra̱ jína. \v 44 A̱ ntá jnkojín nkexro tsjitsínka chrítaón tí xro̱ i mé tso̱kuen chꞌán la tí tsꞌánótjen tí xro̱ tsoxratja ijnko chojni la jehe sín tsꞌóna inche ―mé xi̱kaha ichro chꞌín Jesús. \p \v 45 Ntá tí sín ncha̱tꞌá tjetoan la ko tí sín fariseo mé kuínhin xi̱kaha kjuíncheyóe̱xin chꞌín Jesús ntá kienxín sín kíxin kaín tí ntáchro chꞌán kjuíncheyóe̱xin chꞌán kíxin tí jehe sín xi̱kaha tso̱nhen sín. \v 46 La ntá tjinkaon sín chrókjuinchekjasóte sín chꞌán kjánchó chrako̱nhe̱n sín tí chojni kíxin kaín sín ntáchro sín kíxin chaxín tí nkehe nixja chꞌín Jesús la kuènte Dios. \c 22 \s1 Chꞌín Jesús kjuíncheyóe̱xin éxí ijnko kia kóte̱he sín \p \v 1 Ntá chꞌín Jesús mé kjuankíxin nixja chꞌán ínaá la kjuíncheyóe̱xin chꞌán ntáchro chꞌán kíxin: \p \v 2 ―Tí kjuachaxin kuènte Dios mé éxí yóhe̱ ijnko chꞌín rey kjuasin chꞌán ijnko kia kíxin tso̱te̱he xje̱en chꞌán. \v 3 Kꞌue̱tue̱nhen chꞌán tí sín chꞌehe chꞌán xra̱ kíxin tsjikꞌíye̱he̱ sín tí sín kjueyá chꞌán, kjánchó jehe sín mé tjinkakonhya sín tso̱chjina sín. \v 4 A̱ ntá kꞌue̱tue̱nhen chꞌán ínaá í so tí sín chꞌehe chꞌán xra̱ ntáchro chꞌán kíxin: “Che̱nka tí sín ó kꞌuíya̱ha̱ kíxin kaín tí nkehe sineni la ó tjechónhen. Ó kuéto̱an itsꞌen tí koxinta la ko í so ko tsa̱nka̱ la kaín nkehe la ó síchónhen. A̱ ntá chróxrakoa sín tí siín kia”, mé xi̱kaha kꞌue̱to̱an chꞌán. \v 5 A̱ ntá tí sín tsíkꞌíye̱he̱ chꞌán mé ánto̱sén sín. Ijnko sín la sákjuí no̱nte̱e la í jnko la sákjuí chꞌán í jnko xra̱ chónta chꞌán. \v 6 La í so tí sín a mé tsítsé sín tí sín tsíkꞌe̱tue̱nhen tí chꞌín rey la kꞌóka tí sín a hasta ikꞌuén tí jehe sín. \v 7 Ntá tí chꞌín rey mé kónínkaon chꞌán ntá kꞌue̱tue̱nhen chꞌán tí sín soldado kíxin itsꞌen tí sín kjuàya la ko tsoche tí chjasén sín. \v 8 Ntá nixje̱he̱ chꞌán tí sín chꞌehe chꞌán xra̱ ínaá ntáchro chꞌán kíxin: “Kaín nkehe la ó síchónhen kíxin tí nkexro tso̱te̱he la ntá tí sín kꞌuíya̱ha̱ kuítekakonhya sín la kjuihya sín. \v 9 Méxra̱ sátsjirá tí esquina tí nti̱a jié la tꞌi̱ye̱hérá kaín tí sín tsoxetará kíxin itsji sin ti kia”, ichro chꞌán. \v 10 Ntá tí sín chꞌe xra̱ mé sákjuí sín la kꞌuíye̱he̱ sín kaín tí sín tꞌátsínka tí nti̱a ntiha, mé chojni jína la ko chojni jínahya hasta kꞌuíxikaón chojni tí nchia ntiha. \p \v 11 ’Ntá tí chꞌín rey mé kuitsjehe kaín tí sín tsíkꞌíye̱he̱ chꞌán la ntá kꞌuíkon chꞌán ijnko chꞌín ntiha chóntahya ka jína kuènte tí kia a. \v 12 La ntá nixje̱he̱ chꞌán, ntáchro chꞌán kíxin: “Amigo, ¿nkexrí kꞌuíxe̱nhén kíxin tsíkꞌítsa̱hya kuènte kié chojni tso̱te̱he?” ichro chꞌán. Ntá tí chꞌín a kjuáte̱ehya chꞌán ninkehó. \v 13 A̱ ntá tí chꞌín rey mé kꞌuíye̱he̱ chꞌán tí sín chꞌehe chꞌán xra̱ la ntáchro chꞌán kíxin: “Si̱nchenteto to̱té la ko itja tí chꞌín a la ité ntója sítié la nta ntiha a mé tsotsjánka chꞌán la sinetaón chꞌán neno chꞌán.” \p \v 14 Ntá ntáchro chꞌín Jesús kíxin: \p ―Nchónhya sín kꞌuíya̱ha̱ la séhya sín kꞌuítja ―mé xi̱kaha kjuako chꞌán Jesús. \s1 Chꞌín Jesús ntáchro chꞌán kíxin ó ncho̱xon tsje̱nke̱he sín gobierno \r (Mr. 12.13-17; Lc. 20.20-26) \p \v 15 Ntá tí sín fariseo mé sákjuí sín ókjé la jnkoko̱á kjuenka̱yáxin sín kíxin tsja̱cha̱xi̱n sín tí chꞌín Jesús kíxin áchꞌe ichrén jie̱ tsjasin chꞌán la ntá tsjanchia sín jie̱. \v 16 Ntá ichrꞌán sín iso tí sín chꞌehe sín xra̱ la iso tí sín chꞌehe tí chꞌín Herodes xra̱ kíxin tsja̱cha̱xi̱n sín tí chꞌín Jesús. Ntá tí sín a nixje̱he̱ sín chꞌán ntáchro sín kíxin: \p ―Maestro, ó noheni kíxin tí nkehe ntáchrua jaha la chaxín, la ko ntoá tjàkua nti̱e Dios, la ko jehya nkexrí tsjehe chojni tjenka̱yáxixián kíxin á jína sín. \v 17 A̱ ntá jaha chro̱nka nkehe tjenka̱yáxian. ¿Á jína chrókjue̱nke̱heni tí gobierno romano o̱ náhí? ―ichro sín kjuanchankí sín. \p \v 18 Ntá chꞌín Jesús kónohe chꞌán kíxin ntoáhya tjenka̱yáxin sín ntá ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Jahará ntoáhya tjenka̱yáxinrá. ¿Nkekuènte chrókjuácha̱xi̱nráni? \v 19 Tjáko̱nará tí chichaon tjénke̱hérá sín méhe̱ ―mé xi̱kaha kꞌue̱to̱an chꞌín Jesús. \p Ntá kjuikohe sín chꞌán tí chichaon a. \v 20 Ntá kꞌuíkon chꞌín Jesús ntá kjuanchankí chꞌán kíxin: \p ―¿Nkexro tí tsíkꞌaxrjexín tjenkáni tí chichaon méhe̱ la ko nkexro ihni̱é chónta? ―ichro chꞌán. \p \v 21 Ntá kjuáte̱he sín kíxin: \p ―Tí chꞌín tꞌe̱to̱an mé tjenkáni chꞌán ―ichro sín. \p Ntá ntáchro chꞌín Jesús kíxin: \p ―Chróchje̱hérá tí chꞌín gobierno tꞌe̱to̱an tí nkehe kuènte chꞌán la kja̱xin tí nkehe kuènte Dios la chróchje̱hérá Dios ―mé xi̱kaha chro chꞌín Jesús. \p \v 22 Ntá tí kuínhin sín xi̱kaha la chrakon sín la komá sín chꞌán ntá sákjuí sín. \s1 Kjuanchankí sín kíxin á tsoxechón chojni \r (Mr. 12.18-27; Lc. 20.27-40) \p \v 23 Ntá tí ya̱on a la iso sín saduceo sákjuítsjehe sín tí chꞌín Jesús. A̱ ntá tí sín saduceo mé titekakonhya sín kíxin tsoxechón chojni tsíkꞌen la mé xi̱kaha chrókjua̱cha̱xi̱n sín chꞌín Jesús. Ntáchro sín kíxin: \p \v 24 ―Maestro, tsíntáchro chꞌín Moisés kíxin tí itsꞌen ijnko chojni la na̱xa̱ itjen tí ichjién chꞌán la tsíkꞌikonhya sín xje̱en sín, ntá tí kíchó tí nkexro tsíkꞌen chrókuakja chꞌán tí tjan kꞌán, a̱ ntá tí xje̱en sín mé tsꞌóna éxí xje̱en tí chꞌín sa̱o tsíkꞌen. \v 25 Ntá ntihi kꞌuejó yato sín jnkoko̱á kíchó sín. Ntá tí chꞌín sa̱o kóte̱he chꞌán. La ntá ikꞌuén chꞌán. A̱ ntá kꞌuéchóntahya sín xje̱en sín la ntá tí ichjién chꞌán kóte̱he tjan tí chꞌín tsoyo. \v 26 A̱ ntá tí chꞌín yóxin ikꞌuén kja̱xin la tí chꞌín níxin kuákja chꞌán tjan la ntá xi̱kaha kónhen ínaá. La kayatoé tí sín kꞌuéchónta sín tjan xi̱kaha kónhen sín kaín sín ikꞌuén sín. \v 27 A̱ ntá kjuixixín ntá kja̱xin tjan ikꞌuén tjan. \v 28 Ntá tió tsoxechón kaín xín chojni tsíkꞌen, ¿ntá nkexro tsꞌóna xìi tí jehe tjan kíxin kayatoé sín kóte̱he tjan? ―mé xi̱kaha kjuanchankíhi sín tí chꞌín Jesús. \p \v 29 Ntá chꞌín Jesús kjuáte̱he chꞌán ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Jahará la ntoáhya tjenka̱yáxinrá kíxin noahyará nkehe chro xroon itén Dios la ko chonhyará tí kjuachaxin kuènte Dios. \v 30 A̱ ntá tí chojni tsíkꞌen tió tsoxechón la tso̱te̱ehya sín la ko tso̱te̱ehya tí xje̱en sín kíxin tí sín tsíkꞌen la éxí tí sín ángel kuènte Dios tsꞌejó sín nkaya nka̱jní. \v 31 A̱ ntá tí kaín tí sín tsíkꞌen tsoxechón, ¿á kjui̱nchekuáxinhyará nkehe ntáchro Dios? Jehe chꞌán xi̱kihi chro chꞌán: \v 32 “Janhan mé tí Dios tinkáchónki chꞌín Abraham la ko chꞌín Isaac la ko chꞌín Jacob.”\f + \fr 22:32 \ft Éxodo 3.6\f* Méxra̱ tí Dios i la jehya tinkáchónki tí sín tsíkꞌen. Náhí. Tí Dios i la tinkáchónki tí sín tjejóchón ―mé xi̱kaha ichro chꞌín Jesús. \p \v 33 Ntá kuínhin sín nkexrí kjuako chꞌán ntá chrakon sín. \s1 Chꞌín Jesús chrónka tí nkehe imá tjetoan \r (Mr. 12.28-34) \p \v 34 Ntá tí sín fariseo mé tsíkójnkotsé sín tió kónohe sín kíxin nkehe chro chꞌín Jesús la ninkehó kjuáte̱ehya tí sín saduceo. \v 35 La ijnko tí sín maestro tjako tí ley mé tjinkaon chꞌán chrókjua̱cha̱xi̱n chꞌán tí chꞌín Jesús. Ntá kjuanchankí chꞌán kíxin: \p \v 36 ―Maestro, ¿nkexéhe tí nkehe imá tjetoan kuènte tí ley? ―ichro chꞌán. \p \v 37 Ntá ntáchro chꞌín Jesús kíxin: \p ―“Chrótjuèhérá Ìnchéni Dios kaín a̱sánrá la ko kaín kjuaxrexinkaon kuèntárá.”\f + \fr 22:37 \ft Deuteronomio 6.5\f* \v 38 Mé tíha mé tí ley imá tjetoan la ko sa̱oxín kꞌue̱to̱an Dios tíha. \v 39 A̱ ntá tí nkehe yóxin la tóyóhe̱ la mé ntáchro xi̱kihi: “Chrótjuèhérá kíchuárá éxí tjuèxínrá a̱sánrá.”\f + \fr 22:39 \ft Levítico 19.18\f* \v 40 Tí iyó nkehe i la mé a̱ntsí tjetoan kuènte tí ley tsíkꞌe̱to̱an Moisés la ko tí nkehe kjuako tí sín kꞌuéchrónka itén Dios. \s1 ¿Xá nkexro itꞌé tí Cristo? \r (Mr. 12.35-37; Lc. 20.41-44) \p \v 41 A̱ ntá tí sín fariseo la na̱xa̱ jnkoko̱á tjejó sín \v 42 la ntá chꞌín Jesús mé kjuanchankí chꞌán ntáchro chꞌán kíxin: \p ―¿Nkehe tjenka̱yáxinrá jahará? ¿Nkexro tí Cristo la nkexro tí tsíkꞌaxrjeníxin chꞌán? ―kjuanchankí chꞌán. \p Ntá ntáchro sín kíxin: \p ―Tí Cristo mé tsíkꞌaxrjeníxin chꞌán chꞌín David ―ichro sín. \p \v 43 Ntá ntáchro chꞌín Jesús kíxin: \p ―¿Ntá nkexrí kíxin Ncha̱kuen Dios chénkaxín chꞌín David kíxin David chróntáchro chꞌán kíxin Ìnché chꞌán tí Cristo? Ntáchro chꞌín David xi̱kihi: \q1 \v 44 Ìnchéni Dios ntáche tí Ìnchéni kíxin: \q1 “Tjakꞌe tjaná chjina ntihó tséto̱an, \q1 tsjixinjian kaín xín tí sín nínkakonhan la tsjachahya sín tsꞌe̱to̱an sín kíxin jahvá mé tséto̱an.”\f + \fr 22:44 \ft Salmo 110.1\f* \m Mé xi̱kaha chro itén Dios. \v 45 ’A̱ ntá ¿xá nkexrí kíxin Cristo chrókꞌóna xje̱en David a̱ ntá jehe chꞌín David kui̱ki̱texín chꞌán Ìnché chꞌán tí Cristo? ―ichro chꞌín Jesús. \p \v 46 A̱ ntá ninkexró xitjahya kjuáte̱he sín ninkehó la desde tí ya̱on a chrakon sín la í nínkehó kjuanchankíehya sín chꞌán. \c 23 \s1 Chꞌín Jesús tjanchia jie̱ tí sín fariseo la ko tí sín maestro tjako tí ley \r (Mr. 12.38-40; Lc. 11.37-54; 20.45-47) \p \v 1 Ntá kjuixin tíha ntá chꞌín Jesús mé nixje̱he̱ chꞌán tí chojni la ko tí sín kꞌuájiko chꞌán, ntáchro chꞌán kíxin: \p \v 2 ―Tí maestro tjako tí ley la ko tí sín fariseo mé chónta sín kjuachaxin tsochrónkaxín sín tí ley kjuako chꞌín Moisés. \v 3 Méxra̱ chrókjui̱nchexiteyéhérá kaín tí nkehe tꞌe̱to̱an sín la ko chrókjui̱chꞌerá kaín nkehe ntáchro sín kjánchó chrókuankíehyará tí jehe sín kíxin jehe sín la ijnko nkehe ntáchro sín la ókjé nkehe chꞌe sín. \v 4 Tꞌe̱tue̱nhen sín chojni tsamá ijnko nkehe imá ye, mé ijnko nkehe chrókjuachahya chrókuamá chojni. A̱ ntá jehe sín na nijnko dedo tja sín chrókjuinki̱tsa sín tí nkehe imá ye yamá chojni. \v 5 Ichꞌe sín kaín xín nkehe kíxin tsotsjehe chojni. Tóxrjínhi̱n sín tsjakꞌenkáni totjen sín la ko itja sín ijnko xroon kjínjin iton tsꞌínixín itén Dios la tjinkaon sín iké sín síxinkáni nkehe tjáki̱ni. \v 6 Tjinkaon sín tsochónta sín silla jína tsꞌejókjen sín sine sín tió sátsji sín tí siín kia la ko xritjeyá sín tí silla a̱ntsí náxrjón chrókꞌuejóya sín nkaxenhen ni̱nko. \v 7 La ko tjinkaon sín kíxin chojni chrókjuikosáyehe sín tsoxeta sín tí nti̱a la ko tjinkaon sín kíxin tsontáchro chojni kíxin maestro tí jehe sín. \p \v 8 ’A̱ ntá jahará la ti̱to̱éhyará kíxin tsontáchro sín kíxin maestro tí jahará kíxin jehe sín la ko jahará la ó jnkokónrá, la jahará chontará jnkoko̱á Maestro la mé Cristo tíha. \v 9 La ntá chróntáchrohyará kíxin ninkexró mé itꞌárá ntihi chjasintajni kíxin jahará la chontará jnkoko̱á Itꞌárá mé itjen nkaya nka̱jní. \v 10 La ko jehe sín chróntáchrohya sín kíxin jefe tí jahará kíxin jehó Cristo mé jefe. \v 11 Tí nkexro a̱ntsí tsjinki̱tsa iso chojni la jehe chꞌán mé a̱ntsí tꞌe̱to̱an chꞌán. \v 12 Kíxin tí nkexro ntáchro kíxin imá ijié la mé imá tso̱ntsí. A̱ ntá tí nkexro nchehnkehya la a̱ntsí tso̱jié. \p \v 13 ’Nòará tí jahará maestro tjàkorá tí ley la ko tí jahará chojni fariseo. Jahará la jnkojínxónhya tjenka̱yáxinrá. Jahará la tꞌikjéhe̱rá tí puerta tsꞌixenxín chojni tí kjuachaxin kuènte Dios kíxin ti̱to̱éhyará tsꞌixenhen ókjé chojni. A̱ ntá ni jahará la xitjahya tꞌixe̱nhyará la ko tjánjonhyará kjuachaxin tsꞌixenhen tí sín tjinkaon chrókꞌuixenhen. \p \v 14 ’Nòará tí jahará maestro tjàkorá tí ley la ko chojni fariseo. Jnkojínxónhya tjenka̱yáxinrá. Jahará takitsjeherá nto̱e tí chojni tsíkókꞌán la ntá isé nixje̱hérá Dios kíxin chꞌiyexínrá chojni kíxin jína tí jahará. A̱ ntá xi̱kaha kjui̱chꞌerá jahará la a̱ntsí tsjasótiará. \p \v 15 ’Nòará tí jahará maestro tjàkorá tí ley la ko chojni fariseo. Jahará la jnkojínxónhya tjenka̱yáxinrá. Jahará sátjirá nonte la chrítaón nta̱yaon kíxin tsjákohérá ijnko chojni tsinkáchónki xi̱kaha tí tinkachónkirá la ntá tió kjuachará kjuachroerá sín la ntá jehe sín a̱ntsí má tsjasótexín sín tí xrohi la kánhyó jahará. \p \v 16 ’Nòará tí jahará kíxin této̱anrá kjánchó ntakótánrá. Ntáchrorá kíxin tí jnkojín chojni tsontáchro kíxin sinchexiteyá sín nkehe la tꞌákjenxi̱n sín tí ni̱nko la ntá tꞌichjánxi̱nhya sinchexiteyá sín. A̱ ntá tí tsontáchro sín kíxin sinchexiteyá sín nkehe la tꞌákjenxi̱n sín tí chica oro siín nkaxenhen ni̱nko la ntá tꞌichjánxi̱n sinchexiteyá sín. \v 17 Imá lo̱nti̱rá la ko ntakótánrá. ¿Á imá tjetoan tí chica oro o̱ á imá tjetoan tí ni̱nko kíxin tí ni̱nko mé kótjuáxin tí chica oro? \v 18 Kja̱xin ntáchrorá kíxin: “Tí jnkojín chojni tsontáchro sín kíxin sinchexiteyá sín nkehe la tꞌákjenxi̱n sín tí altar la ntá tꞌichjánxi̱nhya sinchexiteyá sín. A̱ ntá tí tsontáchro sín kíxin sinchexiteyá sín nkehe la tꞌákjenxi̱n sín tí nkehe tjo̱ke̱he̱ sín Dios chrítaón tí altar la ntá tꞌichjánxi̱n sinchexiteyá sín tí nkehe tsíntáchro sín.” \v 19 Imá lo̱nti̱rá la ko ntakótánrá. ¿Á imá tjetoan tí nkehe tsochje̱hérá Dios o̱ á imá tjetoan tí altar kíxin tí altar mé tótjuáxin tí nkehe tsjánjonrá? \v 20 Kíxin tí nkexro tsontáchro kíxin sinchexiteyá nkehe la tꞌákjenxi̱n chꞌán tí altar la jehya tꞌákjenxi̱n chꞌán tí altar ó. Náhí. Kja̱xin tꞌákjenxi̱n chꞌán kaín tí nkehe siín chrítaón ntiha. \v 21 A̱ ntá tí nkexro tsontáchro kíxin sinchexiteyá chꞌán nkehe la tꞌákjenxi̱n tí ni̱nko la jehya tꞌákjenxi̱n chꞌán ni̱nko ó. Náhí. Kja̱xin tꞌákjenxi̱n chꞌán tí Dios itjen ntiha. \v 22 A̱ ntá tí nkexro tꞌákjenxi̱n nkaya nka̱jní la ntá kja̱xin tꞌákjenxi̱n sín tí trono kuènte Dios la ko tí nkexro tjetꞌe̱to̱an ntiha. \p \v 23 ’Nòará jahará maestro tjàkorá ley la ko jahará chojni fariseo. Jahará jnkojínxónhya tjenka̱yáxinrá. Jahará la chje̱hérá Dios ijnko ite parte kaín tí kaxro̱a̱n tsjiko tí nkehe ineni, mé tí menta la ko anís la ko comino. Kjánchó tahyará kuentá tí nkehe imá tjetoan kuènte tí ley. Mé ntoá chrókjuenka̱yáxinrá la ko chrókui̱konóe̱hérá kíchuárá la ko chrókuinkachónkirá Dios. Tíhi la a̱ntsí tjetoan chrókjui̱nchexiteyárá la kja̱xin chrókui̱to̱éhyará chrokjui̱chꞌerá tí í so nkehe. \v 24 Jahará la této̱anrá kjánchó ntakótánrá. Jahará la nchekꞌankihirá kjónté ijnko kochji̱se̱n intsí chónta tí nkehe itsꞌirá, a̱ ntá ijnko kocamello kjónté ijié va la tꞌínka̱rá. \p \v 25 ’Nòará tí jahará maestro tjàkorá ley la ko jahará fariseorá. Jahará la jnkojínxónhya tjenka̱yáxinrá. Jahará la imá nchetjóárá chrítaón tí vaso la ko tí plato, a̱ ntá tí nkaxenhen tsíkaón kjuache̱e la ko jahórá tjinkáonrá chróchontará itsjé nkehe. \v 26 Jahará chojni fariseorá imá ntakótán jahará. Sa̱oxín chrókjui̱nchetjóárá tí nkehe nkaxenhen tí vaso la ko tí plato la ntá ó chrókótjóá tí chrítaón kja̱xin. \p \v 27 ’Nòará jahará maestro tjàkorá tí ley la ko chojni fariseorá. Jnkojínxónhya tjenka̱yáxinrá. Jahará la éxí yóhe̱ ijnko tòye̱ tsíxravá chojni, imá náxrjón tsjehe ntója, a̱ ntá nkaxenhen mé tsíkaón huésoé chojni tsíkꞌen la ko kaín nkehe tjuáhya. \v 28 Mé xi̱kaha tí jahará la tsjehe éxí chojni jína xi̱kaha, a̱ ntá jnkojínxónhya tjenka̱yáxinrá la ko jínahyará. \p \v 29 ’Nòará tí jahará maestro tjàkorá ley la ko chojni fariseorá. Jahará la jnkojínxónhya tjenka̱yáxinrá. Jahará la kjui̱chꞌénará tja̱tꞌo̱ náxrjón chrítaón tí tòye̱ tsíxravá tí sín kꞌuékjako itén Dios ósé la ko nchekꞌítsará tja̱tꞌo̱ chrítaón tòye̱ kuènte tí sín jína a̱sén. \v 30 La ntá ntáchrorá kíxin tí chrókꞌuejorá tí kꞌuéjó tí sín tsíkꞌaxrjeníxinrá la ntá chrókjuínki̱tsahyará chrókꞌuén tí sín kjuako itén Dios. \v 31 Méxra̱ xi̱kaha jahórá ntáchrorá kíxin chaxín tsíkꞌaxrjeníxinrá tí sín kꞌóyán tí sín kꞌuékjako itén Dios. \v 32 Méxra̱ ijie la tjinkáonrá tsjixinhanrá tí xra̱ kjuíchꞌe tí sín tsíkꞌaxrjeníxinrá. \p \v 33 ’Jahará la tsíkꞌaxrjeníxinrá konche. ¿Ntá nkexrí chrókuaárá kíxin itsi tí tsjasótiará? \v 34 Méxra̱ janhan mé tsétua̱nha̱n chojni chrónka itén Dios la ko chojni imá nohe la ko chojni tjako, itsi sín. A̱ ntá jahará la tsꞌoyánrá sín tsꞌejoyánirá sín ntacruz la í so sín la tsjatexínrá sín nkaxenhen ni̱nko la ko tsochonkíhirá sín chjasin la chjasin. \v 35 Méxra̱ jahará la yamárá tí jie̱ kíxin tí sín jína kꞌuítjixín ijni̱é senó. Méxra̱ tsamárá tí jie̱ kíxin ikꞌuén chꞌín Abel, tí nkexro jína, la ko kaín tí í so sín hasta ikꞌuén chꞌín Zacarías, xje̱en Berequías, tí nkexro kꞌoyánxinrá chjino tí altar. \v 36 Chaxín tjo̱nka̱rá kíxin kaín tí jie̱ a mé yámá tí chojni siín ijie. \s1 Tsjánka chꞌín Jesús \r (Lc. 13.34-35) \p \v 37 Ntá ntáchro chꞌín Jesús kíxin: \p ―Jerusalén, Jerusalén, jahará tꞌoyánrá tí sín tjako itén Dios la chje̱hérá xro̱ tí sín ichrꞌán chꞌán ikui chrókjuinki̱tsará. Nchónhya veces tjínka̱van chrókójnkotsérá la chrókꞌuáyakonhánrá éxí ijnko cochíká mé tꞌayakonhen xje̱en va chrínkí ka̱ne̱ne̱e va mé xi̱kaha tjínka̱van chrókꞌuáyakonhánrá tí jahará. Kjánchó jahará la tjinkákonhyará xi̱kaha. \v 38 Ntá jie la Dios la tsíto̱he tí jahará. \v 39 Ntáxrja̱n kíxin í tsꞌikonhyará tí janhan ínaá tsjixrakájia tí ya̱on tsontáchrorá kíxin: “Imá jína tí nkexro kui̱xi̱n kjua̱cha̱xién ihni̱é Ìnchéni” ―mé xi̱kaha ichro chꞌín Jesús. \c 24 \s1 Chrónka chꞌín Jesús kíxin tsꞌitjáyan tí ni̱nko \r (Mr. 13.1-2; Lc. 21.5-6) \p \v 1 Ntá chꞌín Jesús kꞌuaxrjexín chꞌán tí ni̱nko la ntá ó sáchrókjuí chꞌán la ntá tí sín kꞌuájiko chꞌán mé kóchjina sín kíxin tsochónhen chꞌán kíxin kja̱xin chꞌán chrótsjehe chꞌán kíxin náxrjón tsíkꞌóna tí ni̱nko a. \v 2 A̱ ntá chꞌín Jesús mé kjuáte̱he chꞌán kíxin: \p ―Jahará ¿á tjejotsjehérá kaín tíha? Chaxín tjo̱nka̱rá kíxin tsjixraká tí ya̱on tsꞌo̱ya̱ kuenté ni̱nko. Nijnko xro̱ tsꞌejókjenhya kíchó kíxin kaín tíha la tso̱xíka ―ichro chꞌán. \s1 Tí nkehe tso̱nhen tió tsjixixín \r (Mr. 13.3-23; Lc. 21.7-24; 17.22-24) \p \v 3 Ntá sákjui̱ sín chrítaón tí jna̱ Olivo la chꞌín Jesús kjuákꞌetja̱xi̱n chꞌán la ntá tí sín kꞌuájiko chꞌán mé kjuanchankíhi sín chꞌán kíxin: \p ―Tjinkaonni tso̱chro̱nka nkesá tso̱nhen tíha. ¿Nkexrí tso̱noexínni tió tsꞌinka tí jaha la ko nkexrí tso̱noexínni tí itsi tí tsjixixín chjasintajni? ―ichro sín. \p \v 4 Kjuáte̱he chꞌín Jesús kíxin: \p ―Tóxakonhanrá ti̱to̱éhyará kíxin ninkexró chrókjuitꞌáyahará. \v 5 Nchónhya chojni itsi sichꞌiyaxín ni̱na tsontáchro kíxin: “Janhan mé tí Cristo” tsixro sín, la sichꞌiyehe sín nchónhya chojni. \v 6 A̱ ntá tió tsinhínrá tsontáchro chojni kíxin ó siín kjuanínkaon la ko tsꞌixin kjuachrakon kíxin tsjanjo̱nko kíchó sín la kjónté xi̱kaha tso̱nhen la chrakonhyará. Ó jehí tso̱nhen tíha tí na̱xa̱ tsꞌitjáyanhya chjasintajni. \v 7 Ijnko nación tsjanjo̱nko í jnko nación la tsjanjo̱nxi̱n sín tí xra̱ tsꞌe̱to̱an sín. La ko itsjé chjasin na tso̱kjinta la ko tso̱níhi chojni la ko ntihi la ntaha tsinkí nonte. \v 8 Kaín tíha la ntá tsoxrankíxixón tí kjuatjoté tso̱nhen chojni. \p \v 9 ’A̱ ntá tsotsérá chojni la tsjikaánrá sín tí tjejó tí síxre̱é kíxin sinchekjasótiará sín la ntá tsꞌóyánrá sín. La ko kaín xín chojni siín chjasintajni tso̱nínkakonhanrá sín kíxin tinkachónkirá tí janhan. \v 10 Ntá tí ya̱on a la itsjé sín la tsíto̱he sín tsinkáchónkihya sín tí janhan la ko tso̱nínkakonhen sín kíchó sín la ko sinchekji kíchó sín. \v 11 Ntá itsi nchónhya chojni ntoáhya tsjako la ntá sichꞌiyehe sín nchónhya chojni. \v 12 La tsꞌixin nchónhya jie̱ jínahya la ntá tsꞌixin itsjé chojni tsotjuèhya sín kíchó sín. \v 13 A̱ ntá tí nkexro na̱xa̱ tjejótinkáchónki tí janhan hasta tí tsjixixín la mé tsaá. \v 14 La ko tí itán jína chrónka nkexrí tjen tí kjuachaxin kuènte Dios la tꞌichjánxi̱n tsinhin sín kuenté chjasintajni, la tió tsjixin tsinhin sín kuenté chjasintajni la ntá ó tsꞌítjáyan chjasintajni. \p \v 15 ’Chꞌín Daniel kꞌuéchrónka itén Dios mé tsíkjin chꞌán kíxin tsjixraká ijnko ya̱on tsjakꞌe ijnko nkehe jínahya nkaxenhen ni̱nko tjóá.\f + \fr 24:15 \ft Daniel 9.27\f* Ntá jahará tsꞌikonrá tíha. A̱ ntá tí nkexro nchekuáxin mé tsienxín nkehe tíha. \v 16 Ntá kaín tí sín tjejó estado Judea tsochrìin sín jna̱ sátsji̱ sín. \v 17 A̱ ntá tí sín tjejó chrítaón nchia nto̱é sín la í xitjahya tsakitsje sín ninkehó. \v 18 Ntá tí tjejóchꞌe sín xra̱ no̱nte̱e sín la kjá í tsokjanhya sín tsjikakja sín iké sín. \v 19 Ntá nòa tí chojni chjin tjejóyá sín la ko nòa tí sín nchekakí xjan tí ya̱on a. \v 20 Chrókjuanchehérá Dios kíxin tí tso̱nhen tíha la chrókójehya ncha̱kuen kin la ko chrókójehya tí ya̱on tꞌo̱kꞌéhe chojni. \v 21 Kíxin tíha mé ijnko kjuachrakon imá ijié la desde tí xrankíxixín chjasintajni la nunca xi̱kahya kónhen. \v 22 Ntá tí chrókꞌue̱to̱anhya Dios kíxin tjoka tsꞌatsínka tíha ntá chrókuaáhya ninkexró. Ntá tsꞌe̱to̱an chꞌán kíxin tjoka tsꞌatsínka tí kjuachrakon jié kíxin jehe chꞌán mé imá tjuèhe chꞌán tí sín tsíkjeyá chꞌán. \p \v 23 ’Ntá tí tsontáchro chojni kíxin: “Tsjehé ntihi itjen Cristo”, o̱ “Tsjehé ntiha itjen chꞌán”, la ntá chrókuítekákuénhyará sín. \v 24 Kíxin ntá itsi iso sín tsontáchro sín kíxin Cristo tí jehe sín la ko kja̱xin itsi í so sín ntoáhya tsjako la ko tsjasin sín kjuaxroan jié kíxin tjinkaon sín chrókjuichꞌiyehe sín chojni kjónté tí sín tsíkjeyá Dios. \v 25 Ó xrja̱nka senó nkehe tso̱nhen kíxin tso̱nohará. \v 26 Méxra̱ tí chróntáchro sín kíxin: “Tsjehérá tí nte̱je̱ ntiha tjen chꞌán”, la ntá tsjihyará nó ntiha. O̱ tí chróntáchro sín kíxin: “Tsjehérá ntihi tí cuarto mé tjen chꞌán”, la chrókuítekákonhyará. \v 27 Méxra̱ éxí tsjo̱nkíxín la tꞌikon chojni tꞌinkaséyanxín tí tji̱to̱xi̱n ya̱on hasta tsjiatóxin ya̱on mé xi̱kaha tsꞌikon chojni tió itsi tí Xje̱en Dios Kꞌóna Chojni. \v 28 Mé éxí yóhe̱ tí tjen ijnko cuerpo tsíkꞌen la ntiha tso̱jnkotsé tí konte̱xjue̱n. \s1 Tsokjan tí Xje̱en Dios Kꞌóna Chojni \r (Mr. 13.24-37; Lc. 21.25-33; 17.26-30, 34-36) \p \v 29 ’A̱ ntá séhyó tí tsjixixín tí kjuachrakon jié la ntá tí ya̱on la tso̱tie a̱ ntá tí nitjó la í tsꞌinkaséyanxínhya. La ko tí konotsé la tsoxènjinxín nka̱jní la kja̱xin kaín nkehe siín nkaya nka̱jní la tsinkí. \v 30 La ntá tsꞌikon chojni kíxin nka̱jní tsi̱xi̱n tí Xje̱en Dios Kꞌóna Chojni. La ntá kaín chojni chjasintajni tsochrakon sín la tsotsjánka sín la tsꞌikon sín kíxin itsi tí Xje̱en Dios Kꞌóna Chojni, mé chríkjan tjui̱ mé tsjakꞌenkakjan chꞌán tsi̱ka̱o tí kjuachaxin jié. \v 31 Ntá tsochrꞌán Dios tí sín ángel kíxin tsꞌánoa sín tí trompeta itsen kíxin tso̱chjina kaín tí nkexro kjueyá Dios tsji̱xi̱n kano̱é lado chjasintajni. \p \v 32 ’Chrókꞌuitjará nkexrí si̱ntayóa̱xian kuènte ijnko nta to higo. Éxí yóhe̱ tió chónta ntahnte̱ la ko tsꞌixin kayoa la nta tso̱noaxínrá kíxin í séhya tsokjan ichrin. \v 33 Mé xi̱kaha tí tsꞌikonrá tsꞌatsínka kaín tíha la ntá xi̱kaha tso̱noaxínrá kíxin í séhya itsi Ìnchéni. \v 34 Ntá tjo̱nka̱rá chaxín kíxin kaín tíha senó tso̱nhen tí na̱xa̱ tsꞌenhya tí chojni siín jie. \v 35 A̱ ntá tí nka̱jní la ko tí chjasintajni mé tsꞌitjáyan. A̱ ntá tí nkehe ntáxrja̱n la nunca tsꞌitjáyanhya tsoxiteyá tíha. \p \v 36 Á ntá tí ya̱on la ko tí hora tsoxiteyá tíha la kohya ninkexró nohe. Ni tí sín ángel tjejó nkaya nka̱jní noehya sín la ko ni tí Xje̱en Dios noehya. Ó jehó tí Itꞌé mé nohe. \p \v 37 ’Éxí yóhe̱ tí nkehe kónhen tí ya̱on kꞌuékjakꞌe chꞌín Noé mé xi̱kaha tso̱nhen tí tsokjan tí Xje̱en Dios Kꞌóna Chojni. \v 38 Tí na̱xa̱ titjiéhya sín nta̱ la kaín chojni la jína kꞌuéjó sín la kjóne sín la ko ikꞌuí sín la ko sítóte̱he sín kjuixrakájia tí ya̱on kꞌuíxenhen chꞌín Noé ntabárco̱.\f + \fr 24:38 \ft Génesis 6.5-8\f* \v 39 A̱ ntá jehe sín mé kienxínhya sín hasta kuijia tí kꞌuániá chrin ntá ikui nta̱ la kꞌuátjoá kaín sín. Mé xi̱kaha tso̱nhen tió itsi tí Xje̱en Dios Kꞌóna Chojni. \v 40 A̱ ntá yaá chojni ntoa tjejóchꞌe sín xra̱ nonte la ntá ijnko la sátsji̱ la í jnko la tsito̱he. \v 41 La ko yaá chojni chjin mé tjejótꞌo sín la ijnko la sátsji̱ la í jnko la tsito̱he. \p \v 42 ’Chrókꞌuejotsjehérá kíxin noahyará nkehora la ko nkesá tsꞌinka janhan. \v 43 Chrókónohará tíhi: tí chrókónohe ijnko ìnché nchia nkehora tie chrókjui ijnko nkexro tseé la ntá chrókjuakꞌechónhen tí ìnché tí nchia ntá xitjahya tsꞌixenhen tí nkexro tjinkaon chrókueé. \v 44 Méxra̱ jahará la jína chrókꞌuejorá kíxin tí Xje̱en Dios Kꞌóna Chojni me titàya̱ itsi. \s1 Tí nkexro jina chꞌe xra̱ la tí nkexro chꞌehya xra̱ jina \r (Lc. 12.41-48) \p \v 45 ’Tí nkexro chaxín chꞌe xra̱ jína la ko imá nohe la ntá tí lámoé chꞌán tsꞌe̱tue̱nhen kíxin tsꞌayakonhen chꞌán tí sín siín nto̱e chꞌán la ko tsjanjon chꞌán nkehe sine sín chi̱nti̱i tí hora a. \v 46 Náxrjón tjen tí nkexro chꞌe xra̱ tió itsi tí lamo la tsꞌikon kíxin xi̱kaha tjenchexiteyá chꞌán tí xra̱ kꞌuítuenhen chꞌán. \v 47 Chaxín tí lamo la tsjanjon chꞌán kaín tí xra̱ chónta chꞌán tsꞌe̱to̱an tí chꞌín a. \v 48 A̱ ntá ijnko chojni chꞌehya xra̱ jína la ntá tsjenka̱yáxin chꞌán kíxin kjá tjokahya tsokjan tí lámo̱e chꞌán \v 49 la ntá tsjankíxin chꞌán tsjanjo̱nko chꞌán tí í so sín chꞌe xra̱ la ko tsjankíxin sineko chꞌán la ko itsꞌika̱o chꞌán kaín tí sín sítókoan. \v 50 Ntá xrína̱hya tsokjan ti lamo ijnko ya̱on la ko ijnko hora noehya tí nkexro chꞌe xra̱. \v 51 La ntá jehe chꞌán la sinchekjasóte tí chꞌín kuíto̱hehe xra̱ kjuínchexiteyáhya la tsꞌe̱to̱an chꞌán kíxin tsjasóte tí chꞌín a éxí tí sín jnkojínxónhya tjenka̱yáxin. Ntá ntiha la tsotsjánka chꞌán la ko sinetaón neno chꞌán. \c 25 \s1 Chꞌín Jesús kjuíncheyóe̱xin chꞌán kíxin ite sín tjarisoá \p \v 1 Ntáchro chꞌín Jesús kíxin: \p ―Tí kjuachaxin kuènte Dios mé éxí yóhe̱ ite sín tjarisoá sátsji tí tso̱te̱he chojni chuénko linterna tjiá aceite la sákjuíchónhen sín tí chꞌín tsíkóte̱he. \v 2 Inꞌó sín la tsíkóyaxíenhya sín la inꞌó sín ó tsíkóyaxínhin sín. \v 3 Tí sín tsíkóyaxíenhya na kja̱xin la tsíkjijiko sin linterna kjánchó tsíkjijikohya sín aceite tsi̱ki̱a ínaá. \v 4 A̱ ntá tí sín tsíkóyaxínhin la sátsíkjiko sín xro̱ tjiá aceite la ko tí linterna kuènte sín. \v 5 A̱ ntá tí chꞌín tsíkóte̱he la tjokahya kui chꞌán la ntá jehe sín mé tsíkihi sín kotáchrín la tsíkꞌejójua sín kaín sín. \v 6 A ntá kuichjina kꞌáxrótjen la kuínhin sín tꞌèya ijnko chojni kíxin: “Ó kui tí chꞌín tsíkóte̱he na tꞌaxrjerá ntója tsoxetará chꞌán”, ichro chꞌán. \v 7 A̱ ntá kaín tí sín tjarisoá la kꞌuàya sín la kjuasiyóxin sín tí linterna kuènte sín. \v 8 A̱ ntá ti inꞌó sín tsíkóyaxíenhya la nixje̱he̱ sín tí sín inꞌó tsíkóyaxínhin ntáchro sín kíxin: “Chje̱héni intsí aceite kuèntárá kíxin ó kꞌuànka̱ aceite tjiá linternéni”, ichro sín. \v 9 A̱ ntá tí sín tsíkóyaxínhin mé ntáchro sín kíxin: “Náhí, tí aceite tí xi̱kaha tsjanjonni intsí jahará la a̱ntsí jeheni la tsjachahya. Íchá jína sátjikꞌènará tí sítoxi̱n ntiha”, ichro sín. \v 10 Ntá tí inꞌó tí sín kóyaxíenhya mé sákjuíkꞌe̱na sín aceite la ntá ó kui tí chꞌín tsíkóte̱he. Tí inꞌó sín tjejóchónhen mé sákjui̱ko sín chꞌán tí kia tsíkóte̱he sín la ntá ó tuénxín kꞌuikjéhe̱ tí puerta. \v 11 Ntá chrꞌéxi̱n ikui tí inꞌó sín tjarisoá tsíkóyaxíenhya la tꞌínka sín puerta ntáchro sín kíxin: “Ó kuini takitje̱hé nchia.” \v 12 A nta jehe chꞌan kjuáte̱he chꞌán ntáchro chꞌán kíxin: “Chaxín tí jahará la ní chonhyará”, ichro chꞌan. \p \v 13 Ntá ntáchro chꞌín Jesús ínaá kíxin: \p ―Méxra̱ xi̱kaha tí jahará chrókꞌuejótsjehérá kíxin noahyará nkeya̱on la nkehora itsi ti Xje̱en Dios Kꞌóna Chojni ―ichro chꞌán. \s1 Chꞌín Jesús kjuíncheyóe̱xin chꞌán kuènte chichaon \p \v 14 Ntá ntáchro chꞌín Jesús kíxin: \p ―Tí kjuachaxin kuènte Dios la yóhe̱ ijnko chojni tjinkaon sáchrókjui chꞌán í jnko nación la ntá kꞌuíye̱he̱ chꞌán tí sín chꞌehe chꞌán xra̱ la ntá chjéhe chꞌán sín tí chichaon a kíxin tsꞌayakonhen sín. \p \v 15 ’Ijnko chꞌán la kꞌuáyéhe̱ chꞌán inꞌó mil chichaon, la í jnko la kꞌuáyéhe̱ chꞌán iyó mil chichaon, la í jnko la kꞌuáyéhe̱ ijnko mil chichaon. Tí nkexro kjuanjon chichaon la mé kónohe chꞌán nkexro ti tsjacha sichꞌe jnkojnko xra̱. Ntá jehe chꞌán tió kjuixin kjuanjon chꞌán la ntá sakjuí chꞌán ikjín. \v 16 Ntá tí nkexro kꞌuáyéhe̱ inꞌó mil chichaon la kjuíchꞌeko chꞌán xra̱ tí chichaon kuákja chꞌán la kjuacha chꞌán í jnko inꞌó mil. \v 17 Kja̱xin tí nkexro kꞌuáyéhe̱ iyó mil chichaon mé xíkjacha chꞌán í jnko iyó mil. \v 18 A̱ ntá tí nkexro kꞌuáyéhe̱ ijnko mil chichaon mé sákjuí chꞌán la kjuíchꞌéna chꞌán ijnko tòye̱ kjua̱vá chꞌán tí chichaon kuènte lámo̱é chꞌán. \p \v 19 A̱ ntá nchónhya nánó kꞌuátsínka la ntá ikjan tí lámo̱é sín kíxin ntá tsjentoáko sín chꞌán cuenta. \v 20 Sa̱oxín kui tí nkexro kꞌuáyéhe̱ tí inꞌó mil la chjéhe chꞌán tí lamo í jnko inꞌó mil la ntáchro chꞌán kixin: “Jaha me chje̱héni inꞌó mil la ó kjuachani í jnko inꞌó. Tákjá tjinhin tí chichaon i”, ichro chꞌán. \v 21 Ntá tí lamo mé ntáchro kíxin: “Ncho̱xon tí xi̱kaha. Jaha la ijnko chojni jína chꞌe xra̱. La ó kjui̱nchexiteyá jína. Kjónté jehya xra̱ jié la kjui̱nchexiteyá jína la ntá tso̱tja̱ha ijnko xra̱ a̱ntsí jié la tjakꞌe tso̱chéhe̱ni.” \v 22 Ntá chrꞌéxi̱n ikui tí nkexro kꞌuáyéhe̱ iyó mil la ntáchro chꞌán kíxin: “Jaha mé chje̱héni iyó mil la kjuachani í jnko iyó. Tákjá tjinhin tí chichaon i”, ichro chꞌán. \v 23 La ntá tí lamo ntáchro kíxin: “Ncho̱xon jaha mé ijnko nkexro jína chꞌe xra̱ la ó kjui̱nchexiteyá. Kjónté jehya xra̱ jié la kjui̱nchexiteyá jína la ntá tso̱tja̱ha í jnko xra̱ a̱ntsí jié. Tjakꞌe tso̱chéhe̱ni”, ichro chꞌán. \v 24 A̱ ntá ikui tí chꞌín kꞌuáyéhe̱ ijnko mil la ntáchro chꞌán kíxin: “Ó nòna kíxin ijnko chojni imá jie̱he tí jaha la itja̱a tí nonte jehya jaha kꞌuénka̱xian la tsákjá nkehe kjónté kꞌuénka̱hya. \v 25 Méxra̱ chrakonni la sákjuíkjakꞌemáni tí chichaon chrínkí nche. Tákjá chi̱cha̱ko̱an tjinhin”, ichro chꞌán. \v 26 A̱ ntá kjuáte̱he tí lamo kíxin: “Jaha ijnko chojni jínahya la ko séhe. Jaha la ó noha kíxin chrótja̱a tí nonte kꞌuénka̱hya la chrókuákjaá tí nkehe kꞌuénka̱hya. \v 27 A̱ ntá tí chichaon chróchrꞌan banco. Ntiha chrókjuichꞌexín xra̱ ntá tí ikjan janhan ntá chrókꞌuayáha̱ a̱ntsí itsjé chichaon chrókjuacha kíchó chica”, ichro tí lamo. \v 28 A̱ ntá nixje̱he̱ chꞌán tí í so sín tjejó la ntáchro chꞌán kíxin: “Takitsjehérá tí mil chónta chꞌán la chje̱hérá tí nkexro chónta tí ite mil chichaon \v 29 kíxin tí nkexro kjónté itsjé chónta la mé tsꞌáyéhe̱ a̱ntsí la ntá tí nkexro chóntahya la kjónté tí intsí chónta la tsꞌaxrjehe. \v 30 A̱ ntá tí nkexro chꞌehya xra̱ la tsétue̱nhén sátsji chꞌán tí sítié ntója la ntá ntiha la tsotsjánka chꞌán la ko sinetaón chꞌán neno chꞌán.” \s1 Tsito̱exín iji̱é chojni chjasintajni \p \v 31 ’A̱ ntá tí tsi tí Xje̱en Dios Kꞌóna Chojni la tsi̱ka̱o chꞌán kjua̱cha̱xién jié éxí ijnko Réy la ko tsi̱ka̱o chꞌán kaín xín tí sín ángel ntá ntaha tsjakꞌetja̱xi̱n chꞌán tí trono tsꞌe̱to̱anxín tí kjua̱cha̱xién jié. \v 32 Ntiha kaín xín tí chojni tsíkji̱xi̱n nkuíxín nación tso̱chjina tí tjen chꞌán la jehe chꞌán tsakitsjekjan chꞌán ijnko la í jnko. Éxí ijnko nkexro tꞌayakonhen kolélo mé tsakitsjekjan chꞌán tí kolélo la ókjé tsꞌixin va la ko tí kotèntso̱ la ókjé tsꞌixin. \v 33 Méxra̱ tsꞌe̱to̱an chꞌán kíxin tí kolélo la tsꞌixin nó tja chꞌán chjina, a̱ ntá tí kotèntso̱ la nó ti tja chꞌán kjon. \v 34 Ntá tí Rey tsonixje̱he̱ tí sín tjejó tja chꞌán chjina tsontáchro kíxin: “Xrákirá jahará ti tjen kjuachaxin kuènte Tꞌaná kíxin Tꞌaná ó kjuíncheyaonrá chꞌán. Tí na̱xa̱ kjuíchꞌénahya Dios chjasintajni la xráxín kjuenka̱yáxin chꞌán xi̱kaha tso̱nhen. \v 35 Janhan mé kꞌuén kjinta la jahará kjuánjonrá nkehe kjoné. La ikꞌuén nta̱ la jahará kjuánjonrá nkehe ikꞌuia, la kꞌuájia éxí ijnko chojni kjui̱xi̱n ikjín la jahará kjuánjonrá nketí kꞌo̱kꞌàna. \v 36 La ko kꞌuéchontahya kaná la jahará kjuánjonrá ika kꞌuítsa̱, la ko kónìna la jahará kjuasántsjehérá ti janhan, la kjuakꞌéchjina la ntá jahará kjuasántsjehérá tí janhan.” \v 37 A̱ ntá tí sín jína la tsjanchankí sín kíxin: “Ìnchéni, ¿nkesá kꞌuíkonni kíxin ikꞌuén kjinta ntá kjuanjonni nkehe kjónte? ¿La nkesá kꞌuíkonni kíxin ikꞌuén nta̱ la kjuanjonni nkehe ikꞌuia? \v 38 ¿La ko nkesá kꞌuíkonni kíxin ikjín kjuíxian ntá kjuanjonni nketí kꞌo̱kꞌáha? ¿La ko nkesá kꞌuíkonni kíxin chontahya iká la kjuanjonni ika kꞌuítsa̱? \v 39 ¿La nkesá kꞌuíkonni kíxin kóníha o̱ kjuákꞌechjina la ntá kjuíjitsjeheni tí jaha?” mé xi̱kaha tsjanchankíhi sín chꞌán. \v 40 A̱ ntá tí Rey tsontáchro kíxin: “Tió kjuínki̱tsará ijnko kíchó ni kjónté ijnko chojni nòé la mé yóhe̱ kíxin tí janhan chrókjuínki̱tsará.” \p \v 41 ’A̱ ntá tí Rey tꞌe̱to̱an mé tsonixje̱he̱ tí sín tjejó nó tja chꞌán kjon tsontáchro kíxin: “Sátjirá jahará kíxin jahará tsjasótiará. Sátjirá tsjasótiará tí tjen tí xrohi tsꞌankahya. Mé tí xrohi tjechónhen kíxin tsoche tí chꞌín Tsochren la ko kaín tí sín ángel kuènte chꞌán. \v 42 Tí ikꞌuén kjinta la jahará kjuánjonhyará nkehe kjoné la ko ikꞌuén nta̱ la jahará kjuánjonhyará nkehe ikꞌuia. \v 43 Kꞌuájia éxí ijnko nkexro kjui̱xi̱n kjín la jahará kjuánjonhyará nketí kꞌókꞌàna la ko kꞌuéchontahya kaná la jahará kjuánjonhyará ka chrókꞌuítsa̱ la ko kꞌuénìna la kjuakꞌéchjina la jahará kjuasántsjehyará tí janhan.” \v 44 Ntá tí jehe sín la tsjanchankí sín kíxin: “Ìnchéni, ¿nkesá kꞌuíkonni kíxin ikꞌuén kjinta la ikꞌuén nta̱ la ko kjuíxian kjín la ko chontahya iká la ko níha la ko kjuákꞌechjina? ¿Mé nkesá kꞌuíkonni xi̱kaha la ntá kjuínki̱tsahyani ti jaha?” tsixro sín. \v 45 La ntá tí Rey tsjate̱he chꞌán tsontáchro chꞌán kíxin: “Tí xi̱kaha kaín tíha kjuínki̱tsahyará ijnko chojni imá nòé la éxí xi̱kaha kjuínki̱tsahyará tí janhan.” \v 46 A̱ ntá tí sín jínahya xi̱kaha kjuíchꞌe la mé sátsjixin sín ntihi tsjasóte sín jnkochríxín. A̱ ntá tí sín jína la sátsji̱ sín tsꞌáyéhe̱ sín kjuachón jnkochríxín ―mé xi̱kaha chrónka chꞌín Jesús. \c 26 \s1 Tí sín nínkakonhen chꞌín Jesús tjenka̱yáxin sín kíxin nkexrí tsꞌóyán sín chꞌán \r (Mr. 14.1-2; Lc. 22.1-2; Jn. 11.45-53) \p \v 1 Ntá kjuixin chrónka chꞌín Jesús kaín tíha, ntá nixje̱he̱ chꞌán tí sín kꞌuájiko chꞌán, ntáchro chꞌán kíxin: \p \v 2 ―Jahará ó nohará kíxin tꞌitjáyan iyó ya̱on ntá tsjasin sín tí kia pascua la ntá tí Xje̱en Dios Kꞌóna Chojni mé tsotsé sín chꞌán tsji̱kaán sín chꞌán tí tjejó tí sín tꞌe̱to̱an ntá tsja̱kꞌe̱nka̱ni sín chꞌán ijnko ntacruz ―ichro chꞌín Jesús. \p \v 3 Ntá tí sín ncha̱tꞌá tꞌe̱to̱an la ko tí sín maestro tjako tí ley la ko tí sín táda kuènte tí sín judío mé kójnkotsé sín tí nta̱sin kuènte tí nchia kjuákꞌe chꞌín Caifás tí chꞌín ncha̱tꞌá tꞌe̱to̱an. \v 4 Ntaha tjenka̱yáxin sín kíxin nkexrí tsotsé sín chꞌín Jesús la tsꞌóyán sín chꞌán. \v 5 A̱ ntá ntáchro sín kíxin: \p ―Tí siín kia la chrótséhyani chꞌán kíxin imá tso̱nínkaon tí chojni ―ichro sín. \s1 Ijnko tjan kjui̱ka̱o aceite xraxé kui̱ki̱te tjan ikja chꞌín Jesús \r (Mr. 14.3-9; Jn. 12.1-8) \p \v 6 Chꞌín Jesús tjen chjasin Betania nto̱e chꞌín Simón tí chꞌín kꞌuéchónta chinlepra. \v 7 Ntá xrína̱hya kóchjina ijnko tjan kjui̱ka̱o tjan ijnko xro̱ tsíkꞌóna xro̱ mármol mé kuíkaón aceite xraxé náxrjón la imá tjete kꞌuíte. A̱ ntá tí tjene chꞌín Jesús ntá tí tjan a mé kui̱ki̱te aceite ikja chꞌán. \v 8 A̱ ntá tí sín kꞌuájiko chꞌín Jesús mé kꞌuíkon sín xi̱kaha ntá kónínkaon sín la ntáchro sín kíxin: \p ―¿Nkekuènté kóxénhen tí xro̱a̱n a? \v 9 Íchá jína chrókóxi̱xi̱n itsjé chichaon tí xro̱a̱n ntá tí chichaon a chrókjuinki̱tsa tí sín nòé a ―ichro sín. \p \v 10 Ntá kuínhin chꞌín Jesús tí nkehe tjo sín, ntá ntáchro chꞌán kíxin: \p ―¿Nkekuènté tꞌantaxínhínrá tí tjan i? Ó ncho̱xon ijnko nkehe jína kjuíchꞌe tjan. \v 11 Tí sín nòé la ó xráxín tsꞌejókoará sín, a̱ ntá janhan la jnkochríxínhya tsꞌejóni. \v 12 Tí nkehe kjuíchꞌe tjan mé kjuíncheka tjan aceite xraxé tí cuerpo kuènta̱na la mé xi̱kaha kjua̱ko̱xi̱n tjan kíxin xi̱kaha tsoxravána. \v 13 Ntá chaxín tjo̱nka̱rá kíxin kuenté chjasintajni tió tsjako sín tí tán jína tsaáxin sín ntá tsochrónka sín kíxin xi̱kaha kjuíchꞌe tjan ntá tsoxraxinkakonxín sín kíxin nkehe tí kjuíchꞌe tjan ―ichro chꞌín Jesús. \s1 Chꞌín Judas kjuínchekji tí chꞌín Jesús \r (Mr. 14.10-11; Lc. 22.3-6) \p \v 14 A̱ ntá ijnko tí teyóxin sín kꞌuájiko chꞌín Jesús mé itꞌin Judas Iscariote sákjuínixje̱he̱ chꞌán tí sín ncha̱tꞌá tꞌe̱to̱an \v 15 la ntáchro chꞌán kíxin: \p ―¿Nkekja̱ín tsochjìnará tso̱xrja̱nka nketí tjen tí chꞌín Jesús? ―mé xi̱kaha chro tí chꞌín Judas. \p Ntá tí sín ncha̱tꞌá tꞌe̱to̱an kjue̱nke̱he sín chꞌán treinta chichaon plata. \v 16 Ntá tuénxín tí hora tí chꞌín Judas mé xritjeyá chꞌán nkexrí tsochénka chꞌán sín nketí tjen tí chꞌín Jesús. \s1 Kjuixixín kjóneko sín tí chꞌín Jesús \r (Mr. 14.12-25; Lc. 22.7-23; Jn. 13.21-30; 1 Co. 11.23-26) \p \v 17 Ntá ikui tí ya̱on xrankíxixín kia sine sín nio̱tja̱ tsíkjikohya tí xro̱a̱n tꞌánkíxin nio̱tja̱. Ntá tí sín kꞌuájiko chꞌín Jesús mé kóchjina sín kjuanchankíhi sín chꞌán kíxin: \p ―¿Ìnchéni, nketí tjinkávan sincheyaxíxinni tí sineni tí kia pascua? ―ichro sín. \p \v 18 Ntá ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Sátsjirá Jerusalén la tsjasánrá nto̱e ijnko chꞌín la nixje̱hérá chꞌán tsontáchrorá kíxin: “Ntáchro Maestro kuènténi kíxin í séhya na̱xa̱ tsjakꞌe chꞌán la ntá ijie nto̱a ntihi tso̱yaxíxin kíxin sineko chꞌán tí sín xriko chꞌán tí kia pascua”, tsixrorá ―mé xi̱kaha ichro chꞌín Jesús. \p \v 19 A̱ ntá tí sín kꞌuájiko chꞌín Jesús mé kjuínchexiteyá sín la kjuíncheyaxíxin sín ntiha tí nkehe sine sín kia pascua. \p \v 20 Tió ntá kóntó la ntá chꞌín Jesús kꞌuéjóko tí teyó sín kꞌuájiko chꞌán kjóne sín. \v 21 La ntá tió na̱xa̱ tjejóne sín la ntáchro chꞌín Jesús kíxin: \p ―Chaxín tjo̱nka̱rá kíxin jnkojínrá tjejorá ntihi mé sinchekjirána ―ichro chꞌán. \p \v 22 Ntá kaín sín la kjuankíxin kóxakonhen sín kꞌuává sín la ntá kjuankíxin sín jnkojnko sín kjuanchankíhi sín tí chꞌín Jesús kíxin: \p ―Ìnchéni, ¿á jeheni ní? ―ichro sín. \p \v 23 Ntá kjuáte̱he chꞌín Jesús kíxin: \p ―Tí nkexro tsochrꞌánkíkian niotja tí plato a mé tí nkexro a mé sinchekjina chꞌán. \v 24 Tí Xje̱en Dios Kꞌóna Chojni xi̱kaha tsjasóte chꞌán éxí nixja xroon itén Dios, a̱ ntá nòa tí chꞌín sinchekji chꞌán. Íchá jína chrókokjíehya chꞌán ―mé xi̱kaha ichro chꞌín Jesús. \p \v 25 Na ntá tí chꞌín Judas tí chꞌín sinchekji chꞌín Jesús, mé ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Maestro, ¿á janhan? ―ichro chꞌán. \p Ntá ntáchro chꞌín Jesús kíxin: \p ―Méxra̱ xi̱kaha tsíntáchrua ―ichro chꞌán. \p \v 26 Ntá tió tjejóne sín na chꞌín Jesús mé kuákja chꞌán tí nio̱tja̱ ntá kjuanchehe chꞌán kjuasáyé Dios. Ntá kóchrítꞌo̱ chꞌán tí nio̱tja̱ ntá chjéhe chꞌán kaín tí sín kꞌuájiko chꞌán sine sín. Ntá ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Sinterá tíhi mé cuerpo kuènta̱na ―ichro chꞌán. \p \v 27 Na ntá kuákja chꞌán ijnko vaso tjiá ìnté to uva na ntá kjuanchehe chꞌán kjuasáya Dios ntá kjuixin ntá chjéhe chꞌán kaín tí sín tjejóko chꞌán ikꞌui sín. Ntá ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Tíhi mé kaín rá itꞌirá \v 28 kíxin tíhi mé jni̱na mé chrónkaxín ijnko nkehe ni̱xin tso̱nhen. Mé tí jni̱na tsꞌítji na mé tsjacha tsjinki̱tsa nchónhya chojni kíxin tsꞌíjmáxin iji̱é sín. \v 29 Tjo̱nka̱rá kíxin tsꞌíhya janhan tí ìnté to uva ínaá tsjixrakájia tí ya̱on tsꞌayàjia kjuachaxin kuènte Tꞌaná ntá xíkꞌini ìnté to uva ínaá ―mé xi̱kaha ichro chꞌín Jesús. \s1 Ntá chrónka chꞌín Jesús kíxin chꞌín Pedro sinchemá chꞌán kíxin chónhya chꞌán tí chꞌín Jesús \r (Mr. 14.26-31; Lc. 22.31-34; Jn. 13.36-38) \p \v 30 Ntá itsje sín ijnko himno ntá kjuixin ntá sákjui̱ sín tí jna̱ Olivo. \v 31 Ntá ntáchro chꞌín Jesús kíxin: \p ―Jahará tsíto̱naráni kaín rá ijie tie kíxin ntáchro tí xroon itén Dios kíxin: “Itsꞌen tí nkexro Pastor tꞌayakonhen kolélo ntá kaín tí ko mé tsjichroe va.”\f + \fr 26:31 \ft Zacarías 13.7\f* \v 32 Na ntá tió tsoxechónna ntá sátsjia senó estado Galilea, a̱ ntá jahará la chrꞌéxi̱n tsochréhérá ―ichro chꞌán. \p \v 33 Ntá kjuáte̱he chꞌín Pedro ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Kjónté kaín sín tsíto̱ha sín ntá janhan la náhí ―ichro chꞌán. \p \v 34 Ntá ntáchro chꞌín Jesús kíxin: \p ―Chaxín tso̱xrja̱nka kíxin tí tie i na̱xa̱ tsotsjehya kochínto̱a la ó si̱nchemána níya ―ichro chꞌán. \p \v 35 Ntá ntáchro chꞌín Pedro kíxin: \p ―Kjónté koína itsꞌén la si̱ntamáhya tí jaha ―ichro chꞌán. \p La ntá kaín tí sín kꞌuájiko chꞌán na xi̱kaha ichro sín kaín sín. \s1 Chꞌín Jesús chrónóe̱he̱ chꞌán Itꞌé chꞌán tí tjen chꞌán tí Huerto Getsemaní \r (Mr. 14.32-42; Lc. 22.39-46) \p \v 36 Ntá chꞌín Jesús la ko tí sín kꞌuájiko chꞌán mé kjuíji sín tí nonte ntiha mé nchekꞌin sín Getsemaní. Ntá jehe chꞌán mé ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Tjejorá ntihó ntá janhan sátsjia tsonixja̱ha̱ Tꞌaná ―ichro chꞌán. \p \v 37 Ntá sákjuiko chꞌán tí chꞌín Pedro la ko tí iyó xje̱en chꞌín Zebedeo la kjuankíxin kóxakonhen chꞌán la ko kꞌuává chꞌán. \v 38 Ntá ntáche chꞌán tí iyꞌá sín kíxin: \p ―Imá tꞌává a̱senná éxí itsꞌén ntá tsꞌaxrje a̱senná. Ntá jahará ntihó tsito̱hará tsꞌejotsjehekoárána ―ichro chꞌán. \p \v 39 Ntá sákjuí chꞌán a̱ntsí kjínxi̱n ntá kjuákꞌexín tochꞌin chꞌán kꞌuísén chꞌán hasta caxi̱n kja chꞌán nonte ntá chrónóe̱he̱ chꞌán Itꞌé chꞌán tjen nkaya nka̱jní, ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Itꞌéni, tí tjinkávan chrókjui̱nchekaáni kíxin chrókꞌuihyani tí nkehe tsjá tjiá tí copa i. Kjánchó jehya éxí tjinkaonni jeheni. Náhí. Éxí tjinkávan jaha ―ichro chꞌán. \p \v 40 Ntá ikjan chꞌán tí kuíto̱he sín la ó kꞌuíkon chꞌán kíxin tjejójua sín. Ntá nixje̱he̱ chꞌán tí chꞌín Pedro ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Xá xitjahya chrókꞌuejótsjehekoarána ijnko hora. \v 41 Tito̱hará tjejotsjehérá la nixje̱hérá Dios kíxin tsjinki̱tsará chꞌán kíxin chrókjuachroehyará chꞌín Tsochren. A̱sánrá tóxrjínhi̱n kjánchó tí cuerpo chontará la imá ntá ―mé xi̱kaha ichro chꞌín Jesús. \p \v 42 Ntá sákjuí chꞌán yóxin ínaá chrónóehe̱ chꞌán Itꞌé chꞌán, ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Jaha Itꞌéni tí xitjahya tsjakjíyan tí nkehe tsjasótexínni la ntá tjinkaonni éxí jaha tjinkávan ―mé xi̱kaha ichro chꞌán. \p \v 43 Ntá ikjan chꞌán la kꞌuíkon chꞌán tjejójua tí sín kꞌuájiko chꞌán ínaá kíxin tjiehya sín kotáchrin. \v 44 Ntá kuíto̱he chꞌán sín ínaá la níxin sáxíkji chꞌán ntá ó xi̱kahó xínixja chꞌán ínaá. \v 45 Ntá kjan chꞌán tí kꞌuéjó sín la ntáchro chꞌán kíxin: \p ―¿A̱ ntá jie, tjejochrinrá la tꞌo̱kꞌáhará ní? Ntá ó tjen. Ntá jie kjuixraká tí hora ntá tí Xje̱en Dios Kꞌóna Chojni tsotsé tí sín chónta jie̱ tsji̱kaán sín chꞌán. \v 46 Ntá ijie tꞌinkatjenrá sátsjini kíxin ó kjui tí chꞌín sinchekjina ―ichro chꞌán. \s1 Sákjuíko sín tí chꞌín Jesús tsjakꞌechjina chꞌán nto̱echiso \r (Mr. 14.43-50; Lc. 22.47-53; Jn. 18.2-11) \p \v 47 Ntá na̱xa̱ tjenixja chꞌín Jesús ntá xrína̱hya kui chꞌín Judas, mé ijnko tí teyóxin sín kꞌuájiko chꞌán. A̱ ntá jehe chꞌán kui̱ka̱o chꞌán nchónhya chojni kjuíjiko sín chica espada la ko inta. Na mé kjua̱cha̱xién tí sín ncha̱tꞌá tꞌe̱to̱an la ko tí sín táda kuènte tí sín judío mé kui sín. \v 48 Ntá chꞌín Judas, tí chꞌín kjuínchekji, mé tsíntáchro chꞌán kíxin: \p ―Tí chꞌín tsa̱ki̱ha̱ tue̱en chꞌán na mé tso̱noaxínrá kíxin jehe chꞌán. Ntá itse̱rá chꞌán ―mé xi̱kaha tsíntáchro chꞌín Judas. \p \v 49 Ntá kóchjinehe chꞌán tí chꞌín Jesús la nixje̱he̱ chꞌán ntáchro chꞌán kíxin: \p ―¿Á jína tjen, Maestro? ―ichro chꞌán. \p Ntá kjóneko chꞌán kochíto. \v 50 Ntá kjuáte̱he chꞌín Jesús, ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Amigo, á ó kꞌuinka tí xra̱ tjinkávan si̱chꞌe? \p Ntá xi̱kaha kaín sín kóchjinehe sín chꞌán la itsé sín chꞌán. \p \v 51 Ntá ijnko chꞌín kꞌuájiko chꞌín Jesús mé kuakitsje chꞌán chica espada kóchrínjin chꞌán ta̱tsjon ijnko tí sín chꞌehe tí ncha̱tꞌá tꞌe̱to̱an xra̱. \v 52 Ntá ntáchro chꞌín Jesús kíxin: \p ―Chrꞌaxe̱nhén tjo̱e chica espada méhe̱. Kaínxín tí sín tjàya̱xi̱n chica espada la xi̱kaha tsꞌenxín sín. \v 53 ¿Á noahyará kíxin janhan jína chrókjuáncháha̱ Tꞌaná la ntá tuénxín chróchrꞌán chꞌán teyó ejército sín ángel? \v 54 Kjánchó tí xi̱kaha chrókónhen la chróxiteyáhya éxí nixja xroon itén Dios kíxin itén Dios mé chrónka kíxin tꞌichjánxi̱n ó jehí xi̱kaha tso̱nhen ―ichro chꞌín Jesús. \p \v 55 Ntá chꞌín Jesús mé ntáche chꞌán tí sín ikui kíxin: \p ―Jahará kꞌuinkakoará chica espada la ko inta kíxin tso̱tse̱rána éxí chrótse̱rá ijnko síche̱e xi̱kaha. A̱ ntá kaín ya̱on kjuakꞌé nkaxenhen ni̱nko kjuàkua ¿na ntá nkexrí ntiha mé tse̱xinhyarána? \v 56 Kjánchó jehí kaín tíha tso̱nhen kíxin tsoxiteyá tí chrónka tí sín tsíkjin xroon itén Dios ósé ―ichro chꞌán. \p Mé xi̱kaha ntá kaín tí sín kꞌuájiko chꞌín Jesús na mé kuíto̱he sín chꞌán, ntá sákjuí sín. \s1 Chꞌín Jesús kóchjina chꞌán tí síxre̱é tꞌe̱to̱an \r (Mr. 14.53-65; Lc. 22.54-55, 63-71; Jn. 18.12-14, 19-24) \p \v 57 Ntá tí sín itsé chꞌín Jesús la sákjuíko sín chꞌán nto̱e chꞌín Caifás, tí ncha̱tꞌá tꞌe̱to̱an. Ntaha mé tsíkójnkotsé kaín tí sín maestro tjako tí ley la ko tí sín tꞌe̱to̱an kuènte ni̱nko. \v 58 Ntá chꞌín Pedro ikjín tinkáchréhe̱ chꞌán ntá kjuíji chꞌán tí nta̱sin nto̱e tí ncha̱tꞌá tꞌe̱to̱an la kja̱xin kꞌuíxenhen chꞌán tí nta̱sin la kjuákꞌeko chꞌán tí sín policía kuènte ni̱nko kíxin tsotsjehe chꞌán nkerí tso̱nhen. \p \v 59 Ntá tí sín ncha̱tꞌá tꞌe̱to̱an la ko tí sín táda la ko kaín tí sín tꞌe̱to̱an mé kjueyá sín nkexrí tsꞌeka sín jie̱ tí chꞌín Jesús kíxin jína chrókꞌóyán sín chꞌán. \v 60 Ntá kjónté nchónhya chojni kuikjanchia sín jie̱ kjánchó kꞌuitjahya sín nkerí jie̱ tꞌíká chꞌán. Ntá kjónté la kóchjina iyó testigo ntoáhya chrónka sín \v 61 la ntáchro sín kíxin: \p ―Ó kuínhinni ntáchro chꞌán kíxin: “Janhan na tsꞌoxíka tí ni̱nko kuènte Dios la ntá iní ya̱on koá la ó tsjaké ínaá”\f + \fr 26:61 \ft Juan 2.19\f* ―mé xi̱kaha chro sín. \p \v 62 Ntá tí ncha̱tꞌá tꞌe̱to̱an kꞌuínkatjen la kjuanchankíhi chꞌán tí chꞌín Jesús, ntáchro chꞌán kíxin: \p ―¿Nkekuènté tjáte̱éhya ninkehó? ¿Á chaxín xi̱kaha tsíntáchrua éxí xi̱kaha ichro sín? ―ichro chꞌán. \p \v 63 Ntá chꞌín Jesús la táníkoá chꞌán nixjahya chꞌán. Ntá ntáchro tí ncha̱tꞌá tꞌe̱to̱an kíxin: \p ―Kjua̱cha̱xién ihni̱é tí Dios tjechón tꞌakjénxian chro̱nka ntoá, ¿á jaha tí Cristo Xje̱en Dios? ―kjuanchankí chꞌán. \p \v 64 Ntá kjuáte̱he chꞌín Jesús ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Éxí tí ntáchrua jaha. Ntá kja̱xin xrja̱nka kíxin chrꞌéxi̱n tsꞌikuan kíxin tí Xje̱en Dios Kꞌóna Chojni mé tsjakꞌetja̱xi̱n nánko tí tja chjina Dios chónta kaín xín kjuachaxin la ko tsꞌikuan itjui̱ mé tsi̱xi̱n chꞌán nkaya nka̱jní ―ichro chꞌín Jesús. \p \v 65 Ntá kuínhin tí ncha̱tꞌá tꞌe̱to̱an la ntá imá kónínkaon chꞌán ntá kótséchje chꞌán tí iké chꞌán la ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Tí chꞌín a kꞌuántaxínhi̱n chꞌán Dios kíxin xi̱kaha nixja chꞌán. Méxra̱ tꞌichjánxi̱nhya í so chojni tsochrónka. La ntá jahará la ó kuinhínrá kíxin nkexrí nixja chꞌán. \v 66 ¿A̱ ntá jahará la, ¿nkechrorá? ―mé ichro tí ncha̱tꞌá a. \p Ntá kjuáte̱he sín ntáchro sín kíxin: \p ―Chónta chꞌán jie̱ la chrókꞌuen chꞌán ―ichro sín. \p \v 67 Ntá iso sín la kui̱ki̱te sín nta̱te sín nkayakon chꞌán na í so sín na kjuate sín chꞌán la í so la chjéhe sín ikon chꞌán. \v 68 La ntáchro sín kíxin: \p ―Tí chaxín tí Cristo jaha la tónoha nkexro kjuatia ―ichro sín. \s1 Chꞌín Pedro kjuínchemá chꞌán kíxin chónhya chꞌán tí chꞌín Jesús \r (Mr. 14.66-72; Lc. 22.56-62; Jn. 18.15-18, 25-27) \p \v 69 Ntá chꞌín Pedro na̱xa̱ tjetja̱xi̱n chꞌán tí nta̱sin la ntá ikui ijnko tjan chꞌe xra̱ ntiha kóchjinehe chꞌán, la ntáchro tjan kíxin: \p ―Kja̱xian xríkoa tí chꞌín Jesús tsíkji̱xi̱n estado Galilea ―ichro tjan. \p \v 70 A̱ ntá chꞌín Pedro kjuínchemá chꞌán nkayakon kaín sín la ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Nonahya nkehe tí ntáchrua ―ichro chꞌán. \p \v 71 Ntá sákjuí chꞌán kjuíji chꞌán chjina tí puerta. La ntá í jnko tjan kꞌuíkon tí jehe chꞌán la nixje̱he̱ tjan kaín sín tjejóntaxín, la ntáchro tjan kíxin: \p ―Tí chꞌín i la kja̱xin kꞌuájiko chꞌán tí chꞌín Jesús tsíkji̱xi̱n chjasin Nazaret ―ichro tjan. \p \v 72 Ntá chꞌín Pedro kjuínchemá chꞌán ínaá, kꞌuákjenxi̱n chꞌán ihni̱é Dios, ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Chonhya tí nkexro a ―ichro chꞌán. \p \v 73 Ntá a̱ntsí chrꞌéxi̱n tí sín kꞌuéjóntaxín kóchjinehe sín chꞌín Pedro la ntáchro sín kíxin: \p ―Chaxín jaha kja̱xin jnkojín tí sín a kíxin tjátso̱anxínni tí nixja jaha ―ichro sín. \p \v 74 Ntá kꞌuákjenxi̱n chꞌán ihni̱é Dios ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Chonhya tí nkexro a ―ichro chꞌán. \p Na ntá xrína̱hya itsje kochínto̱a. \v 75 Ntá chꞌín Pedro mé xraxinkaon chꞌán kíxin nkexrí chrónka chꞌín Jesús senó kíxin: “Na̱xa̱ tsotsjehya kochínto̱a mé ó tsjixin si̱nchemána níya kíxin chonhyana.”\f + \fr 26:75 \ft Mateo 26.34\f*  Ntá xi̱kaha xraxinkaon chꞌín Pedro ntá kꞌuaxrjenta chꞌán ntiha la imá tsjánka chꞌán la ó mero tsꞌenxín chꞌán tí kjuancheníhi, la sákjuí chꞌán. \c 27 \s1 Kjuikénhen sín chꞌín Jesús tí chꞌín Pilato \r (Mr. 15.1; Lc. 23.1-2; Jn. 18.28-32) \p \v 1 Ntá tí kóya̱on kꞌuínkaséyan ntá kaín sín ncha̱tꞌá tꞌe̱to̱an la ko tí sín tꞌe̱to̱an kuènte tí sín judío kjuenka̱yáxin sín nkexrí tsꞌóyán sín tí chꞌín Jesús. \v 2 Ntá tjechronteto chꞌán sákjuiko sín chꞌán tí tjen tí chꞌín Poncio Pilato, tí chꞌín gobernador romano. \s1 Ikꞌuén chꞌín Judas \p \v 3 Ntá tí chꞌín Judas, tsíkjinchekji chꞌín Jesús, mé kꞌuíkon chꞌán kíxin tsꞌóyán sín tí chꞌín Jesús. La ntá xraxinkaon chꞌán tí jie̱ kjuasin chꞌán la sákjuíkénhen chꞌán sín ínaá tí treinta chichaon plata kuákja chꞌán, mé chjéhe chꞌán tí sín ncha̱tꞌá tꞌe̱to̱an la ko tí sín táda. \v 4 La ntá ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Ó kjuasinni jie̱ kíxin kjuínchekjini ijnko nkexro tjóá ―ichro chꞌán. \p A̱ ntá jehe sín kjuáte̱he sín kíxin: \p ―Ntá janhanna la nonahyana tíha. Tíha la ó jie̱ kuènta ―ichro sín. \p \v 5 Ntá chꞌín Judas mé sákjuíkꞌe tí chichaon nkaxenhen ni̱nko ntá sákjuí chꞌán kjuísikꞌá isin chꞌán nta. \p \v 6 Ntá tí sín ncha̱tꞌá tꞌe̱to̱an kjuenájín sín tí chichaon la ntáchro sín kíxin: \p ―Tí chichaon la kóxi̱xi̱n ijni̱é chojni la chrokjuahya chrꞌáxenhenni tí caja kuènte ofrenda ―ichro sín. \p \v 7 La ntá kjuenka̱yáxin sín jnkoko̱á kíxin tí chichaon la tsꞌe̱naxín sín ijnko nonte itꞌin No̱nte̱e Tí Chꞌín Chꞌéna Nchésen kíxin tsochónta sín nketí tsoxravá tí chojni tsíkji̱xi̱n ikjín. \v 8 Mé xi̱kaha kjuínchekꞌin sín tí nonte mé Campo Kuènte Jni̱ la hasta ijie la na̱xa̱ xi̱kaha nchekꞌin sín. \v 9 Mé xi̱kaha ó xiteyá tí nkehe kꞌuéntáchro profeta Jeremías, ntáchro chꞌán kíxin: “Kuákja sín tí treinta chichaon plata (tí chichaon kjuanjon tí sín israelita kuènte tí chꞌín a), \v 10 la kꞌue̱naxín sín tí nonte kuènte tí chꞌín chꞌéna nchésen kíxin xi̱kaha kjuínchexiteyá sín tí nkehe kꞌue̱tua̱nna Ìnchéni.”\f + \fr 27:10 \ft Zacarias 11.12–13\f* \s1 Chꞌín Jesús kóchjina nkayakon tí gobernador Pilato \r (Mr. 15.2-5; Lc. 23.3-5; Jn. 18.33-38) \p \v 11 Na ntá chꞌín Jesús sákjuíko sín chꞌán nkayakon tí chꞌín gobernador la ntá jehe chꞌán kjuanchankí chꞌán kíxin: \p ―¿Á jaha tí Rey kuènte tí sín judío? ―ichro chꞌán. \p Ntá kjuáte̱he chꞌín Jesús, ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Éxí ntáchrua jaha ―ichro chꞌán. \p \v 12 Na ntá tí sín ncha̱tꞌá tꞌe̱to̱an la ko tí sín táda tꞌe̱to̱an tꞌeka sín jie̱ tí chꞌín Jesús kjánchó la chꞌín Jesús la ninkehó kjuáte̱ehya. \p \v 13 A̱ ntá chꞌín Pilato kjuanchankí chꞌán kíxin: \p ―¿Á kiénhya kaín tí jie̱ tꞌeka sín tí jaha? ―ichro chꞌán. \p \v 14 Kjánchó chꞌín Jesús la ninkehó kjuáte̱ehya chꞌán. Ntá tí chꞌín gobernador la chrakon chꞌán. \s1 Kꞌue̱to̱an sín kíxin itsꞌen chꞌín Jesús \r (Mr. 15.6-20; Lc. 23.13-25; Jn. 18.38―19.16) \p \v 15 A̱ ntá tí kié pascua mé kuènhen tí chꞌín gobernador kíxin jnkojnko nánó takitsjexín chꞌán nto̱echiso ijnko chojni tjechjina. Ntá tí chojni mé tsjanchia sín nkexro tí tsíto̱he chꞌán sátsji. \v 16 Ntá tjechjina ijnko chꞌán, mé kaín sín ntiha ó nohe sín kíxin jínahya chꞌán, mé itꞌin chꞌán Barrabás. \v 17 Ntá itsjé chojni kójnkotsé la ntá chꞌín Pilato mé kjuanchankí chꞌán kíxin: \p ―¿Nkexro tjinkáonrá tsꞌatjánta, á tí chꞌín Barrabás o̱ á tí chꞌín Jesús nchekꞌin sín Cristo? ―ichro chꞌán. \p \v 18 Kíxin tí chꞌín Pilato la ó nohe chꞌán kíxin kjuachji̱no̱xínhin chónta tí sín kjuíkaán tí chꞌín Jesús. \p \v 19 Ntá jehe chꞌán na̱xa̱ tjetja̱xi̱n chꞌán tí nchekito̱exíxin chꞌán iji̱é chojni la ntá tí ichjién chꞌán mé kꞌue̱tue̱nhen tjan ijnko chojni tsjichénka chꞌán kíxin tsjiatéhya chꞌán tí nkexro jína kíxin kóntó náxrjónhya kꞌuíkonxín tjan kotáchrién tjan kíxin tí jehe chꞌán. \p \v 20 A̱ ntá tí sín ncha̱tꞌá tꞌe̱to̱an la ko tí sín táda tꞌe̱to̱an a mé nixje̱he̱ kaín tí chojni tsíkóchjina kíxin chrókjuanchia sín kíxin chrókuíto̱he chꞌán tí chꞌín Barrabás sáchrókjui, a̱ ntá chꞌín Jesús mé chrókꞌuen. \v 21 A̱ ntá tí chꞌín gobernador mé nixje̱he̱ chꞌán sín ínaá kjuanchankí chꞌán kíxin: \p ―¿Nkexro tí yaá sín tjejó ntihi tjinkáonrá tsꞌatjánta? ―ichro chꞌán. \p Ntá kjuáte̱he sín ntáchro sín kíxin: \p ―Chꞌín Barrabás mé chrókꞌuatjánta chꞌán ―ichro sín. \p \v 22 A̱ ntá chꞌín Pilato mé kjuanchankí chꞌán kíxin: \p ―¿A̱ ntá nkehe si̱tꞌaha̱ tí chꞌín Jesús tí chꞌín nchekꞌinrá Cristo? ―ichro chꞌán. \p Ntá kaín sín kjuáte̱he sín kíxin: \p ―¡Tsjakꞌenkáni chꞌán ntacruz! ―ichro sín. \p \v 23 Ntá chꞌín Pilato kjuanchankí chꞌán ntáchro chꞌán kíxin: \p ―¿Xá nkehe tí kjuíchꞌe tí chꞌín i kíxin? ―ichro chꞌán. \p Ntá a̱ntsí má itsen kꞌuíxite sín, kꞌóyako sín, ntáchro sín kíxin: \p ―¡Tsjakꞌenkáni chꞌán ntacruz! ―ichro sín. \p \v 24 Ntá chꞌín Pilato kꞌuíkon chꞌán kíxin í kohya tsjitóxi̱nhin sín tsjenka̱yáxin sín la a̱ntsí má kꞌuíxité sín, nínkaon sín, la ntá kjuanchia chꞌán xraka̱o sín ìnta̱, la nkayakon kaín tí sín tsíkójnkotsé ntaha kꞌònti chꞌán tja chꞌán. La ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Janhan tsámáhya jie̱ tí itsꞌen tí nkexro í chóntahya jie̱. Jahará xi̱kaha tjinkáonrá tso̱nhen ―ichro chꞌán. \p \v 25 Ntá kaín sín kjuáte̱he sín kíxin: \p ―Jeheni la ko xje̱enni mé yámáni tí jie̱ tí itsꞌen tí nkexro i ―ichro sín. \p \v 26 Ntá chꞌín Pilato kuíto̱he chꞌán kíxin sáchrókjui tí chꞌín Barrabás. Ntá tuénxín kꞌue̱to̱an chꞌán kíxin tsjate sín tí chꞌín Jesús la ntá kjuínchekꞌáyéhe̱ chꞌán tí sín tsja̱kꞌe̱nka̱ni sín chꞌán ntacruz. \p \v 27 A̱ ntá tí sín soldado a mé sákjuíko sín tí chꞌín Jesús tí palacio kuènte tí chꞌín gobernador. Ntaha kójnkotséxin kaín tí sín soldado romano la kꞌuántatjen sín tí jehe chꞌán. \v 28 Ntá kuakitsjehe sín tí iké chꞌán la ntá kjuínchekꞌinkáya sín chꞌán ijnko ka kjátse tié. \v 29 La kjua̱kꞌe̱nka̱ya sín kja chꞌán ijnko corona tsíkjichꞌéna sín ntachꞌi̱ la ko kjuanjon sín ijnko nta vara kíxin tjenkáya tja chꞌán chjina. La ntá kꞌuéjóxin tochꞌin sín nkayakon chꞌán la kjuanoá sín chꞌán, ntáchro sín kíxin: \p ―Jnkochríxín tsjakꞌé tsétue̱nhén tí sín judío ―ichro sín. \p \v 30 La ko kja̱xin nta̱té sín kui̱ki̱te sín nkayakon chꞌán la ko kuákja sín tí nta tjexraá chꞌán la tꞌíchjéxin sín kja chꞌán. \v 31 Ntá kjuixin kjuanoá sín chꞌán na ntá kuakitsjehe sín chꞌán tí ka kjátse tié ntá kjuínchekꞌinkáya sín tí iké chꞌán xráxín. Ntá sákjuíko sín chꞌán kíxin tsja̱kꞌe̱nka̱ni sín chꞌán ntacruz. \s1 Kjuákꞌenkáni chꞌín Jesús ntacruz \r (Mr. 15.21-32; Lc. 23.26-43; Jn. 19.17-27) \p \v 32 A̱ ntá sákjuíxin sín ntiha la xéta sín ijnko chꞌín kjui̱xi̱n chꞌán chjasin Cirene, mé itꞌin chꞌán Simón. Ntá kꞌue̱tue̱nhen sín chꞌán kíxin tsámá chꞌán tí ntacruz tsjakꞌenkáni chꞌín Jesús. \p \v 33 Ntá kjuíji sín ijnko tjo itꞌin Gólgota na mé nkíve̱e sín tꞌaxrjexín Nta Hueso Kja Chojni Tsíkꞌen. \v 34 Ntá chjéhe sín chꞌín Jesús xranvino tsíkꞌixinkíkjanxín xro̱a̱n tsjá kjánchó jehe chꞌán kꞌuíhya chꞌán. \p \v 35 A̱ ntá tí sín soldado kjuixin kjua̱kꞌe̱nka̱ni sín chꞌán tí ntacruz ntá tí iké chꞌán kjuíchꞌexín sín suerte kíxin nkexro tsakja. Mé xi̱kaha xiteyá tí nkehe nixja tí sín kꞌuéchrónka itén Dios ósé, ntáchro kíxin: “Nchónhya suerte kjuíchꞌexín sín tí kaná.”\f + \fr 27:35 \ft Salmo 22.18\f* \v 36 Ntá tí sín soldado ntaha kꞌuéjónta sín tꞌayakonhen sín chꞌán. \v 37 Ntá kjua̱kꞌe̱nka̱ni sín tí ikja tí ntacruz ijnko ntachiso ntáchro kíxin: “Chꞌín Jesús mé tí chꞌín Rey tꞌe̱tue̱nhen tí sín judío.” \p \v 38 Kja̱xin yaá tí síche̱e kꞌuéjóyáni sín ntacruz ijnko la nó tja chjina la í jnko la nó tja kjon. \v 39 Ntá tí sín tinkákꞌatsínka mé kjuanoá sín chꞌán tinkátjíá kja sín \v 40 la ntáchro sín kíxin: \p ―Jaha ntáchrua kíxin chrókꞌoxíka tí ni̱nko a ntá iní koá ya̱on la ó chrókjuixin chrókjui̱chꞌéna ínaá,\f + \fr 27:40 \ft Juan 2.19\f* ichrua. Méxra̱ ijie jahvá nchekaá a̱sán. Tí chaxín jaha Xje̱en Dios la jahvá tjasinka̱jinxián tí ntacruz méhe̱ ―ichro sín. \p \v 41 La ntá kja̱xin tí sín ncha̱tꞌá tꞌe̱to̱an la ko tí sín maestro tjako tí ley la ko tí sín fariseo la ko tí sín kꞌue̱to̱an kuènte ni̱nko kjuanoá sín chꞌán, ikjo sín kíchó sín kíxin: \p \v 42 ―Jehe chꞌán mé kjuínchekaá chꞌán ókjé chojni ntá jehe chꞌán xitjahya sinchekaá a̱sén chꞌán. Kja̱ tí chaxín jehe chꞌán tí Rey kuènte Israel ntá jehó chꞌán chrókjuinkaji̱nxi̱n chꞌán a̱sén chꞌán tí ntacruz kíxin ntá kja̱xinni chrókuitekaonni tí jehe chꞌán. \v 43 Jehe chꞌán tsíntáchro chꞌán kíxin Dios tjinki̱tsa tí jehe chꞌán la ntá tsotsjeheni á chaxin tjinkaon Dios sinchekaá tí jehe chꞌán kíxin tsíntáchro chꞌán kíxin Xje̱en Dios tí jehe chꞌán ―ichro sín. \p \v 44 Kja̱xin tí síche̱e sínkáni ntacruz kꞌuántaxínhi̱n sín chꞌán. \s1 Ikꞌuén chꞌín Jesús \r (Mr. 15.33-41; Lc. 23.44-49; Jn. 19.28-30) \p \v 45 Ntá chonkíxin hasta las tres kónjín mé kꞌuíxin tie chjasintajni. \v 46 Ntá tí hora a chꞌín Jesús itsen kꞌuèya chꞌán, ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Elí, Elí, ¿lama sabactani? ―mé tíhi tꞌaxrjexín kíxin: Itꞌéni, Itꞌéni, ¿nkekuènté kui̱to̱héni?\f + \fr 27:46 \ft Salmo 22.1\f* ―mé xi̱kaha ichro chꞌán. \p \v 47 Ntá iso sín tjejóntaxín kuínhin sín ntá ntáchro sín kíxin: \p ―Tí chꞌín a mé tꞌíye̱he̱ tí chꞌín profeta Elías ―ichro sín. \p \v 48 Ntá ijnko chꞌín kuinká chꞌán sákjuíkakja chꞌán ijnko ka ntá chrꞌánkí chꞌán xranvino isán ntá tí ka a kjua̱kꞌe̱kjen chꞌán ijnko nta kjínjin ntá kjuínchechrìin chꞌán kíxin chrókꞌui chꞌín Jesús. \p \v 49 Ntá í so sín ntáchro sín kíxin: \p ―Nté ti̱to̱hé chꞌán. Tsotsjeheni á tsi chꞌín Elías sinchekaá tí jehe chꞌán ―ichro sín. \p \v 50 Ntá chꞌín Jesús itsen kꞌuíyato chꞌán ínaá, ntá kjuixin ikꞌuén chꞌán. \v 51 Mé ntá tuénxín kꞌuíchje tí ka tjenkákuènxín nkaxenhen ni̱nko. Mé kꞌuíchje tí ka kꞌóna yaá tí kjuankíxixín noi hasta nonte. La ko kuínkí nonte la ko tí tjo̱ la kja̱xin xitje̱he̱. \v 52 La ko ó xitje̱he̱ tí tòye̱ tsíxravá chojni la ko ó xechón itsjé tí sín kꞌuékinkáchónki Dios. \v 53 Kaín tí sín a mé kꞌuaxrjexín sín tí tòye̱, la tió kjuixin xechón chꞌín Jesús ntá kꞌuíxenhen sín tí chjasin tjóá mé chjasin Jerusalén la ntaha itsjé chojni kꞌuíkon kíxin xíxechón tí sín a. \p \v 54 Ntá tí chꞌín capitán la ko tí sín kꞌuéjóko chꞌán, mé tí sín tꞌayakonhen chꞌín Jesús, na ntá kꞌuíkon sín kuínkí nonte la kaín tí í so nkehe la ntá imá chrakon sín, la ntáchro sín kíxin: \p ―Chaxín tí nkexro a mé Xje̱en Dios. \p \v 55 Ntá ntiha nchónhya chojni chjin ikjín tjejó sín, tjejótsjehe sín. Jehe sín kꞌuékinkáchréhe̱ sín chꞌín Jesús tí kjui̱xi̱n chꞌán estado Galilea kíxin mé ntiha kjuankíxixín sín kꞌuékjinki̱tsa sín chꞌán. \v 56 Ntaha kja̱xin tjen tjan María Magdalena la ko tjan María, ìné tí chꞌín Jacobo, la ko chꞌín José la ko tí ìné tí xje̱en tí chꞌín Zebedeo. \s1 Ntá xrává chꞌín Jesús \r (Mr. 15.42-47; Lc. 23.50-56; Jn. 19.38-42) \p \v 57 Ntá tí ó ntá kóntó ikui ijnko chꞌín itꞌin José, mé ijnko chꞌín rico. Chjasén chꞌán mé Arimatea la jehe chꞌán kja̱xin kꞌuéchréhe̱ chꞌán tí chꞌín Jesús. \v 58 Ntá tí chꞌín José sákjuítsjehe chꞌán chꞌín Pilato kjuíkjanchia chꞌán tí cuérpo̱é tí nkexro Jesús. Ntá chꞌín Pilato mé kjuanjon chꞌán kjuachaxin. \v 59 Ntá chꞌín José mé kuákja chꞌán tí cuerpo ntá kjuínchekꞌisímá chꞌán ijnko ka tjóá. \v 60 Na ntá kjua̱kꞌe̱nka̱ya chꞌán ijnko tòye̱ ni̱xin kuènte chꞌán kíxin senó tsíkjichꞌéna chꞌán. Ntá ijnko xro̱ jié kꞌuíkjèxín chꞌán tí ntója tí tjo̱, ntá kjuixin ntá sákjuí chꞌán. \v 61 Ntaha kjuákꞌe tí tjan María Magdalena la ko í jnko tjan María tjejótja̱xi̱n sín ntoí chokꞌèxin tjen tòye̱. \s1 Tí sín soldado kꞌuáyakonhen tí tòye̱ xrává chꞌín Jesús \p \v 62 A̱ ntá tí ya̱on ó kjuixin kjuasiyóxin sín nkehe kuènte tí ya̱on tꞌo̱kꞌéhe sín, la ntá tí sín ncha̱tꞌá tꞌe̱to̱an la ko tí sín fariseo sákjuítsjehe sín tí chꞌín Pilato \v 63 la ntá ntáchro sín kíxin: \p ―Ó xraxinkaonni kíxin tió na̱xa̱ kjuákꞌechón tí nkexro kjuíchꞌia la tsíntáchro chꞌán kíxin tsꞌatsínka iní ya̱on ntá tsoxechón chꞌán ínaá, tsíchro chꞌán. \v 64 Méxra̱ tsétue̱nhén tí sín soldado kíxin tsꞌayakonhen sín tí tòye̱ tsoxétjajia tí níxin ya̱on. Tí náhí, la kjá tie itsi tí sín kꞌuájiko chꞌán la tseé sín tí cuerpo kuènte chꞌán la ntá chrꞌéxi̱n tsochénka sín chojni kíxin ó xíxechón tí nkexro a, mé xi̱kaha sichꞌia sín. La ntá tí xi̱kaha sichꞌe sín a̱ntsí má sichꞌia sín que tí xrankíxixín ―mé xi̱kaha ichro sín. \p \v 65 Ntá ntáchro chꞌín Pilato kíxin: \p ―Ntihi tjejó soldado. Sátsjirá la tsꞌayakonhenrá jína tí tòye̱ éxí tjinkáonrá ―ichro chꞌán. \p \v 66 Na ntá sákjui̱ sín la kjuakꞌe sín ijnko sello chrítaón tí xro̱ tjekjèxin tí tòye̱ la kuíto̱he sín tí sín soldado ntahó kíxin tsꞌayakonhen sín. \c 28 \s1 Ó xechón chꞌín Jesús \r (Mr. 16.1-8; Lc. 24.1-12; Jn. 20.1-10) \p \v 1 Ntá ó kꞌuátsínka tí ya̱on tꞌo̱kꞌéhe sín. Ntá chjino tꞌinkaséyan tí ya̱on xrankíxixín semana, la ntá tjan María Magdalena la ko tí í jnko tjan María sákjuítsjehe sín tí tsíkji̱xravá Jesús. \v 2 Ntá xrína̱hya kuínkí nonte imá tji̱a̱n kíxin ijnko ángel kuènte Ìnchéni kꞌuínkaji̱nxi̱n nkaya nka̱jní la kjuíji chꞌán tí tsíxravá Jesús la kjuakjìin chꞌán tí xro̱ a tjekjèxin tòye̱ la ntá chrítaón tí xro̱ a kjuákꞌekjen chꞌán. \v 3 Tí ángel la imá tjáki̱ni tsjehe éxí ijnko xrohi la tí iké chꞌán la imá tjóá tsjehe éxí chrinta. \v 4 Tí sín soldado mé kꞌuíkon sín xi̱kaha la ntá síxrànka̱ sín chrakon sín la éxí tsíkꞌen sín xi̱kaha kꞌuéjó sín. \v 5 La ntá tí ángel mé ntáche chꞌán tí chojni chjin kíxin: \p ―Chrakonhyará. Janhan ó nòna kíxin xrítjéyárá tí nkexro Jesús mé tí nkexro tsíkjakꞌenkáni ntacruz. \v 6 Kjánchó í kohya chꞌán ntihi ó tsíxechón chꞌán ínaá éxí chrónka chꞌán senó. Xrákirá tsjehérá tí tsíkjakꞌe sín chꞌán, í kohya chꞌán. \v 7 Ntá sátjirá tjoka tjíche̱nkará tí sín kꞌuájiko chꞌán kíxin: “Tí nkexro la ó tsíxechón. Ó kuítónxin chꞌán nti̱a sátsji chꞌán estado Galilea. Ntiha tsꞌikonrá chꞌán”, mé xi̱kaha tso̱chro̱nka̱rá. Kaín tíha mé tjo̱nka̱rá ―mé xi̱kaha chrónka tí chꞌín ángel. \p \v 8 A̱ ntá tí chojni chjin tjoka sákjuíxin sín tí tsíxravá tí nkexro Jesús, la chrakon sín la ko chéhe̱ sín la sákjuíchénka sín tí sín kꞌuékꞌajiko chꞌín Jesús. \v 9 Ntá xrína̱hya titàya̱ kꞌuíkuèn sín kíxin itjen tí chꞌín Jesús la nixje̱he̱ sín chꞌán. Ntá kóchjinehe sín chꞌán la kjóa sín to̱té chꞌán, kuítekaon sín chꞌán. \v 10 La ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Chrakonhyará sátjirá tjíche̱nkará tí sín kíchó ni kíxin sáchrókjui sín estado Galilea la ntaha tsꞌikon sín tí janhan ―mé xi̱kaha ichro chꞌín Jesús. \s1 Tí nkehe chrónka tí sín soldado \p \v 11 Tió sátsíkji tí chojni chjin la nta iso tí sín soldado kꞌuáyakonhen tí tsíxravá chꞌín Jesús mé sákjuí sín chjasin Jerusalén la chénka sín tí ncha̱tꞌá tꞌe̱to̱an kaín tí nkehe tsíkónhen tí kꞌuéjó sín ntiha. \v 12 Ntá tí sín ncha̱tꞌa tꞌe̱to̱an kjuínixje̱he̱ sín tí sín táda la ntá jnkoko̱á kjuenka̱yáxin sín ntá chjéhe sín nchónhya chichaon tí sín soldado. \v 13 La ntáchro sín kíxin: \p ―Chro̱nka̱rá kíxin tí tie na̱xa̱ tjejochrinrá ikui tí sín kꞌuékꞌajiko tí nkexro Jesús, mé kueé sín cuerpo kuènte chꞌán, ichrorá. \v 14 A̱ ntá tí chrókónohe tí chꞌín gobernador tíha la ntá jeheni tsonixje̱he̱ni chꞌán kíxin tso̱nínkakuanhyará chꞌán ―mé xi̱kaha ichro tí sín ncha̱tꞌá. \p \v 15 La ntá tí sín soldado kꞌuáyéhe̱ sín tí chichaon la sákjuí sín la xi̱kaha kjuíchꞌe sín éxí kꞌuítuenhen sín. La mé xi̱kaha chrónkaxín tí sín judío, la hasta tí ya̱on ijie la xi̱kahó ichro sín, chrónkaxín sín. \s1 Chꞌín Jesús kꞌue̱tue̱nhen chꞌán tí sín kꞌuékꞌajiko chꞌán tí xra̱ sichꞌe sín \r (Mr. 16.14-18; Lc. 24.36-49; Jn. 20.19-23) \p \v 16 A̱ ntá tí tejnko sín kꞌuékꞌajiko chꞌín Jesús sákjui̱ sín ijnko jna̱ estado Galilea kíxin xi̱kaha tsíkꞌe̱to̱an chꞌín Jesús. \v 17 Ntá kꞌuíkon sín chꞌín Jesús la ntá kuinkáchónki sín chꞌán kjónté iso sín na̱xa̱ kjuenka̱yáxin á chaxín jehe chꞌán o̱ náhí. \v 18 Ntá chꞌín Jesús kóchjinehe tí jehe sín la ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Dios mé chjìna kaín xín kjuachaxin nkaya nka̱jní la ko chjasintajni. \v 19 Méxra̱ sátjirá kaín xín nación la tjákohérá chojni kíxin tsitekaon sín tí janhan. Tíki̱texínrá sín kjua̱cha̱xién ihni̱é Itꞌéni la ko ihni̱é tí Xje̱en la ko Ncha̱kuèn Dios. \v 20 Tjákohérá sín kíxin sinchexiteyá sín kaín xín nkehe kuétua̱nhanrá. Ijie la ó nohará kíxin tsjakꞌé tsꞌejokoará jnkochríxín hasta tsjeje̱ chjasintajni. Mé xi̱kaha tso̱nhen. Amén ―ichro chꞌín Jesús.