\id LUK \h SAN LUCAS \toc1 Tí tan jína chrónka chꞌín Lucas \toc2 SAN LUCAS \toc3 Lc. \mt1 Tí tan jína chrónka chꞌín Lucas \c 1 \s1 Tíhi mé xrankíxixín tí xroon i \p \v 1 Nchónhya chojni tjinkaon chrókjin sín ntoá kaín xín nkehe nkexrí kónhen kꞌuátsínka Ìnchéni tí kꞌuéjóni. \v 2 Éxí kjua̱ko̱he̱ni tí sín tsíkꞌikonxín kon sín tí xrankíxixín nkehe kꞌuátsínka chꞌán la ntá kꞌuáyéhe̱ sín tí xra̱ sákjuíchronka sín tí tan jína \v 3 a̱ ntá janhan kja̱xian kjuánchánkiá jína kaín nkehe kꞌuátsínka tí xrankíxixín. Ntá nòna jína ikjian kaín tíha éxí tsíkónhen ntá tsochrꞌanhan jaha Teófilo kíxin imá tjua̱ha \v 4 kíxin ntá jaha tso̱noha jína tí nkehe chaxín tsíkja̱ko̱ha sín. \s1 Ijnko ángel mé chrónka kíxin tsokjíhi Juan Bautista \p \v 5 A̱ ntá tí chꞌín rey Herodes kꞌue̱to̱an chꞌán tí estado Judea la ko ntiha kjuákꞌe ijnko ncha̱tꞌá mé itꞌin Zacarías. Jehe chꞌán mé kuènte tí sín tsíkꞌaxrjeníxin tí chꞌín Abías.\f + \fr 1:5 \ft 1 Crónicas 24.10\f* A̱ ntá ichjién chꞌán mé itꞌin Elisabet. Jehe tjan mé tsíkꞌaxrjeníxin tjan tí ncha̱tꞌá Aarón. \v 6 Yóí sín na mé jína sín kíxin éxí tjinkaon Dios la mé kjuínchexiteyéhe̱ sín kaín nkehe kꞌue̱to̱an chꞌán. Méxra̱ ninkexró chrókꞌuekahya jie̱ tí jehe sín. \v 7 A̱ ntá jehe sín chóntahya sín xje̱en sín kíxin ó jehí tsíki̱to̱enhya tjan Elisabet kíxin sichꞌéna tjan xjan la ko ntá jie la ó táda chꞌán la ko ó nána tjan. \p \v 8 A̱ ntá ijnko ya̱on tónhen tocar chꞌín Zacarías la ko tí í so sín tjejóko chꞌán sichꞌe sín xra̱ ncha̱tꞌá kuènte Dios. \v 9 A̱ ntá xi̱kaha kuènhen tí sín ncha̱tꞌá a̱ ntá jie chꞌín Zacarías mé kónhen tocar tsꞌixenhen chꞌán tí cuarto tjóá kuènte ni̱nko tsja̱kꞌe̱ chꞌán chji̱nco̱ chrítaón tí altar kuènte Dios. \v 10 Ntá kjuákꞌe chꞌán ntiha kjua̱kꞌe̱ chꞌán tí chji̱nco̱ la nachrohe kaín tí chojni kꞌuéjó sín ntója nixje̱he̱ sín Dios. \v 11 Ntá xrína̱hya kꞌuíkon chꞌín Zacarías ijnko ángel kuènte Dios tjexín to̱té chꞌán nánko chjina tí altar tja̱kꞌe̱xi̱n sín chji̱nco̱. \v 12 A̱ ntá tió kꞌuíkon chꞌín Zacarías tí ángel la imá kóxakonhen chꞌán la ko imá chrakon chꞌán. \v 13 A̱ ntá ntáchro tí chꞌín ángel kíxin: \p ―Zacarías, chrakonhya jaha. Ó kuínhin Dios tí nkehe tjanchehé chꞌán la ntá ichjián Elisabet sichꞌéna tjan ijnko xjan ntoa na mé si̱nchekꞌian xjan Juan. \v 14 Jaha la tso̱cháha̱ má la ko itsjé chojni tso̱chéhe̱ sín kíxin tsokjíhi xjan \v 15 kíxin imá tjetoan tsjakꞌe tí xja̱an éxí tóxrjínhi̱n Dios. Ninkehó xran vino la ko ninkehó í jnko xran tsꞌihya chꞌán. Tsochónta chꞌán kjuachaxin kuènte Ncha̱kuen Dios kjónté na̱xa̱ tokjíehya chꞌán. \v 16 Jehe chꞌán mé tsja̱ko̱he̱ chꞌán tí chojni nación Israel a̱ ntá itsjé sín tsokjan sín tsinkáchónki sín Ìnché sín Dios. \v 17 Jehe chꞌín Juan tsítaón chꞌán nti̱a tsi̱xi̱n Ìnchéni. Éxí kꞌuékjako chꞌín Elías ósé mé tsjako chꞌán la ko tsochónta chꞌán kjuachaxin éxí kꞌuéchónta chꞌín Elías kíxin tí sín itꞌé xjan la mé jína tsꞌejóko xje̱en sín la ko kja̱xin tí sín titekakonhya mé tsitekaon sín. Mé xi̱kaha tsonixje̱he̱ chꞌán chojni kíxin ó itsi Ìnchéni la chrókuinkáchónki sín tí jehe chꞌán. \p \v 18 A̱ ntá tí chꞌín Zacarías kjuanchankíhi chꞌán tí chꞌín ángel ntáchro chꞌán kíxin: \p ―¿Nkexrí chrókónòna kíxin chaxín chrókónhen tíhi? Janhan la ó tádana la ko tí chjin chonta la kja̱xin ó nána tjan ―ichro chꞌán. \p \v 19 Ntá kjuáte̱he tí chꞌín ángel ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Janhan mé Gabriel la mé tꞌa̱ha̱ xra̱ Dios. A̱ ntá jehe chꞌán mé kꞌue̱tua̱nna kꞌuinka tsonixja̱ha tso̱xrja̱nka tí nkehe jína tso̱nhen. \v 20 A̱ ntá jie kuítekákonhya tí nkehe xrja̱nka a̱ ntá tso̱nósian jaha xitjahya tsonixja jaha tsoxitjajia tí ya̱on tsokjíhi tí xja̱an. Mé xi̱kaha tsoxiteyá kaín tíha ―ichro chꞌán. \p \v 21 A̱ ntá tí í so sín ntiha kꞌuéjóchónhen sín ntója ni̱nko kíxin tsꞌaxrje chꞌín Zacarías, ntá kóxakonhen sín kíxin imá sé kóxrjenhen chꞌán nkaxenhen ni̱nko. \v 22 Ntá tió kꞌuaxrjexín chꞌín Zacarías tí nkaxenhen ni̱nko la í xitjahya nixja chꞌán. Ntá kónohe sín kíxin ichrén kjuaxroan kuènte Dios tsíkꞌikon chꞌán tí nkaxenhen ni̱nko. Ntá itja chꞌán ó tja̱ko̱xi̱n chꞌán tí nkehe chróntáchro chꞌán kíxin í xitjahya nixja chꞌán. \p \v 23 A̱ ntá tió kjuixin tí ya̱on kjuíchꞌe chꞌín Zacarías xra̱ ni̱nko ntá sákjuí chꞌán nto̱e chꞌán. \v 24 A̱ ntá chrꞌéxi̱n ntá kjuákꞌeyá tí ichjién chꞌán Elisabet. Ntá nto̱e tjan ó kuíto̱he tjan inꞌó nitjó kjuenka̱yáxin tjan kíxin: \v 25 “Mé xi̱kaha ijnko kjuaxroan kjuanjon Ìnchéni kíxin chrókꞌuántaxíe̱nhyani chojni kíxin ó tsochóntani xje̱enni jie chrókjuikosáyeheni sín”, ichro tjan. \s1 Ijnko ángel chrónka kíxin tsokjíhi Jesús \p \v 26 A̱ ntá kꞌuátsínka injon nitjó ntá Dios kꞌue̱tue̱nhen tí chꞌín ángel Gabriel kíxin sátsji chꞌán ijnko chjasin estado Galilea mé itꞌin Nazaret, \v 27 sátsji nixje̱he̱ chꞌán ijnko tjan tjarisoá na̱xa̱ kuákjahya tjan chojni ntoa mé itꞌin tjan María. Jehe tjan mé tsíkjate̱he tjan kíxin tso̱te̱he tjan ijnko chꞌín mé itꞌin José, mé tsíkꞌaxrjeníxin chꞌán tí chꞌín rey David. \v 28 A̱ ntá tí chꞌín ángel kꞌuíxenhen tí tjen tjan ntá ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Kꞌuinka nixja̱ha jaha kíxin Dios kjuínki̱tsa tí jaha. Ìnchéni Dios tjekoa tí jaha. A̱ ntá jaha imá kjuíntaya̱van chꞌán ntá tí í so chojni chjin la kénhyó ―ichro chꞌán. \p \v 29 Kjánchó tió kꞌuíkon tjan tí chꞌín ángel na mé kóxakonhen tjan kjuenkayáxin tjan kíxin nkekuènte xi̱kaha nixje̱he̱ni chꞌán, ichro tjan. \v 30 A̱ ntá ntáchro tí chꞌín ángel kíxin: \p ―Chrakonhya, María. Dios la imá tjetjinki̱tsa tí jaha. \v 31 A̱ ntá jie la tsjakꞌèyá jaha, tsochonta ijnko xjan ntoa la ko si̱nchekꞌian xjan Jesús. \v 32 Imá tsꞌe̱to̱an chꞌán la ko itsꞌin chꞌán Xje̱en Dios nkaya nka̱jní. Ìnchéni Dios mé tsjanjon chꞌán kjuachaxin tsꞌe̱to̱an chꞌán éxí ijnko rey éxí kꞌue̱to̱an chꞌín David, tí nkexro tsꞌaxrjeníxin chꞌán. \v 33 Jnkochríxín tsjakꞌe chꞌán tsꞌe̱tue̱nhen chꞌán tí sín nación Israel, la mé tsjeje̱hya tí kjuachaxin tsꞌe̱to̱an chꞌán ―ichro tí chꞌín ángel. \p \v 34 Ntá kjuanchankíhi tjan María tí chꞌín ángel kíxin: \p ―¿Nkekuènte kíxin xi̱kaha chrókónhen kíxin janhan la na̱xa̱ chontahya chojni ntoa? ―ichro tjan. \p \v 35 Ntá kjuate̱he tí chꞌín ángel, ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Tí Ncha̱kuen Dios mé tsꞌinkajin éxí ijnko tjui̱ la ko tí kjuachaxin kuènte Dios mé tsjakꞌetja tí jaha, a̱ ntá tsꞌóna tí xjan. Mé xi̱kaha tí xjan tsokjíhi la mé tjóá xjan la mé itsꞌin xjan Xje̱en Dios. \v 36 La ko kja̱xin tjan Elisabet kjéhya jaha kjónté ó nána tjan la mé tjeyá tjan. Senó la kꞌuéchóntahya tjan xjan, a̱ ntá jie la ó injon nitjó tjeyá tjan. \v 37 Kíxin tí kjua̱cha̱xién Dios la tsjacha tso̱nhen kaín xín nkehe ―ichro tí chꞌín ángel. \p \v 38 Ntá ntáchro tjan María kíxin: \p ―Janhan mé tꞌa̱ha̱ Ìnchéni Dios xra̱. Ó ncho̱xon tí nkehe kꞌue̱to̱an chꞌán si̱ntaxiteyáha̱ chꞌán éxí chro̱nka jaha ―ichro tjan. \p A̱ ntá kjuixin chrónka tí chꞌín ángel ntá sákjuí chꞌán. \s1 Tjan María sákjuitsjehe tí tjan Elisabet \p \v 39 A̱ ntá ijnko ya̱on tí tjan María tji̱a̱n sákjui̱ tjan ijnko chjasin tjen tí jna̱ estado Judea. \v 40 Ntá kjuíji tjan tí chjasin ntiha ntá kꞌuíxenhen tjan nto̱e chꞌín Zacarías la ntá nixje̱he̱ tjan tí tjan Elisabet. \v 41 A̱ ntá tió kuínhin tjan Elisabet nixja tjan María ntá chrika tí xjan nkaya tse̱e tí tjan Elisabet. Ntá a̱ntsí kꞌuáyéhe̱ tjan kjua̱cha̱xién Ncha̱kuen Dios \v 42 ntá itsen nixja tjan ntáchro tjan kíxin: \p ―Dios imá kjuíntaya̱van la ntá tí í so chojni chjin la kénhyó la ko kja̱xin kjuíncheyaon chꞌán tí xja̱an. \v 43 ¿Xá nkexro tí janhan kíxin kjuínixja̱na ìné Ìnchéni? \v 44 Tió kui̱nha̱n nixjana ntá tí xjan la chrika xjan nkaya tse̱na kíxin chéhe̱ xjan kjuiha. \v 45 Ntá jaha la cháha kíxin kuítekávan kíxin Ìnchéni Dios sinchexiteyá tí nkehe ntáchro chꞌán ―ichro tjan. \p \v 46 Ntá ntáchro tjan María kíxin: \q1 A̱senná imá tjikosáyehe Ìnchéni Dios \q1 \v 47 la ko chéhe̱ a̱senná kíxin Dios sinchekaáni chꞌán. \q1 \v 48 Kíxin Dios ikuá kuentá ijnko tí chojni chjin nòé chꞌexón xra̱ kuènte chꞌán. \q1 A̱ ntá ijie la ko jnkochríxín tsontáchro chojni kíxin náxrjón tjèn janhan, tsixro sín. \q1 \v 49 Kíxin Dios chónta kaín kjuachaxin ntá janhan mé kjuasixínna chꞌán ijnko kjuaxroan jié; \q1 imá tjóá tí ihni̱é chꞌán. \q1 \v 50 Jnkochríxín tsi̱konóe̱he̱ chꞌán kaín tí sín tjikosáyehe sín chꞌán. \q1 \v 51 Tsíkjasin chꞌán itsjé kjuaxroan jié; \q1 kuakitsjehe chꞌán tí kjuachaxin chónta tí sín nchehnke. \q1 \v 52 Kuakitsjehe chꞌán tí kjuachaxin chónta tí sín tꞌe̱to̱an, \q1 A̱ ntá tí sín nòa kꞌuékꞌe̱tua̱nhya senó la mé jie chjéhe chꞌán kjuachaxin tsꞌe̱to̱an sín. \q1 \v 53 A̱ ntá tí sín tꞌenxín kjinta la kjuanjon chꞌán kaín nkehe tsicháxi̱nhin sín, a̱ ntá tí sín rico xráxín jehó tja sín sákjuí sín. \q1 \v 54 Kjuínki̱tsa chꞌán tí sín nación Israel kíxin tjejóchꞌehe sín chꞌán xra̱; \q1 kꞌuitjáyenhya chꞌán tí jehe sín kui̱konóe̱he̱ chꞌán sín, \q1 \v 55 éxí kꞌuéchenka chꞌán tí sín kꞌuaxrjeníxinni kꞌuéjó sín ósé, \q1 na mé tí chꞌín Abraham la ko kaín tí sín na̱xa̱ tsꞌaxrjeníxin chꞌán ―mé xi̱kaha ichro tjan María. \p \v 56 A̱ ntá tjan María kuíto̱eko tjan tí tjan Elisabet iní nitjó la ntá chrꞌéxi̱n xíkjan tjan nto̱e tjan. \s1 Kokjíhi chꞌín Juan Bautista \p \v 57 Ntá xétja tí ya̱on sinchekokjíhi tjan Elisabet tí xje̱en tjan, a̱ ntá kjuínchekokjíhi tjan ijnko xjan ntoa. \v 58 A̱ ntá tí sín chjinaxón nto̱e la ko tí sín kjéhya tjan mé kjuíjitsjehe sín kíxin tso̱chéhe̱ko sín tjan kíxin kuínhin sín kíxin Dios imá tsíki̱konóe̱he̱ tí jehe tjan. \v 59 Ntá tí ya̱on jníxin ikui sín sincheka sín xjan tí xro̱ye kuènte tí sín judío. Ntá chrókjuinchekꞌin sín xjan Zacarías éxí itꞌin itꞌé. \v 60 Kjánchó ntáchro ìné xjan kíxin: \p ―Náhí. Tꞌichjánxi̱n itsꞌin xjan Juan ―ichro tjan. \p \v 61 Ntá ntáchro sín kíxin: \p ―¿Nkekuènte kíxin xi̱kaha chrókꞌuin xjan? Kohya nkexro na̱xa̱ kjéhya xi̱kaha itꞌin ―ichro sín. \p \v 62 A̱ ntá kaín tí sín kjéhya kjua̱ko̱xi̱n sín tja sín kjuanchankíhi sín tí itꞌé xjan kíxin nkexrí tjinkaon chꞌán chrókꞌuin tí xjan. \v 63 A̱ ntá tí itꞌé xjan mé kjuanchia chꞌán ijnko ntachiso ntsí tsokjin chꞌán ntá kjin chꞌán kíxin: “Ihni̱é xjan mé Juan.” A̱ ntá kaín tí sín tjejó sín ntiha la chrakon sín kuínhin sín xi̱kaha kónhen. \v 64 A̱ ntá xrína̱hya chꞌín Zacarías kjuankíxin chꞌán nixja chꞌán ínaá kjuanchehe chꞌán Dios kjuasáya. \v 65 A̱ ntá kaín tí sín chjinaxón nto̱e sín mé chrakon sín. La ntá nkuíxín tí jna̱ kuènte estado Judea mé kjo sín kíchó sín chrónka sín kíxin xi̱kaha tsíkónhen. \v 66 A̱ ntá kaín tí sín kuínhin mé kjuenka̱yáxin sín kjuanchankíhi sín kíchó sín kíxin: \p ―¿Xá nkehe tí xra̱ tsíki̱to̱nhe̱n tí xjan i? ―ichro sín. \p Kíxin chaxín Ìnchéni Dios tsíkjincheyaon chꞌán tí xjan. \s1 Tí chꞌín Zacarías itsje chꞌán \p \v 67 A̱ ntá itꞌé tí xjan mé chꞌín Zacarías, mé a̱ntsí kꞌuáyéhe̱ chꞌán kjuachaxin kuènte Ncha̱kuen Dios ntá xi̱kaha nixja chꞌán itén Dios ntáchro chꞌán kíxin: \q1 \v 68 Imá jína Ìnchéni, na mé tí Dios kuènte tí nación Israel, \q1 kíxin ikui chꞌán tí tjejóni kjuínchekaá chꞌán nación kuènténi. \q1 \v 69 La ko kjuanjon chꞌán ijnko nkexro tꞌe̱to̱an sinchekaáni chꞌán \q1 na mé ijnko nkexro kꞌuaxrjeníxin tí chꞌín David, tí nkexro kꞌuékjichꞌehe Dios xra̱. \q1 \v 70 Éxí kꞌuéchronkaxín tí sín kjueyá Dios kꞌuéchrónka itén Dios ósé, \q1 \v 71 kꞌuéchronka Dios kíxin sinchekaáni chꞌán kíxin ntá tsjachahya kaín tí sín nínkakonhenni, \q1 \v 72 tsi̱konóe̱he̱ chꞌán tí sín kꞌuaxrjeníxinni ósé, \q1 tsꞌitjáyenhya chꞌán tí nkehe tsíchronka chꞌán tsoxiteyá. \q1 \v 73 Tíhi mé tsíkjo Dios tí chꞌín Abraham ósé kíxin nkehe chaxín tsoxiteyá chrꞌéxi̱n \q1 \v 74 kíxin sinchekaáni chꞌán kíxin kohya nkehe sichꞌeheni tí sín nínkakonhenni kíxin jína sichꞌeheni chꞌán xra̱ tsochrakonhyani, \q1 \v 75 la ntá jína tsꞌejóni sinchetjóáni chꞌán kaín ya̱on tí na̱xa̱ tjejóchónni. \q1 \v 76 A̱ ntá jaha xje̱enni mé tsontáchro Dios kíxin jaha ijnko nkexro tsochrónka itén Dios tjen nkaya nka̱jní. \q1 Jaha tsíto̱nxian nti̱a tsi̱xi̱n Ìnchéni la ko jaha tsjásiyóxian nti̱a tsi̱xi̱n chꞌán. \q1 \v 77 Jaha tsjákohé tí chojni chjasintajni nkexrí tsjìin tí jie̱ chónta sín, ntá tsaá sín. \q1 \v 78 A̱ ntá Dios mé tjuèheni chꞌán la ko kui̱konóe̱he̱ni chꞌán, kíxin nka̱jní kui̱xi̱n ijnko xrohi ni̱xin tsꞌinkaséyanxín tí ya̱on ni̱xin. \q1 \v 79 Tíha mé tsi̱ka̱o tí xrohi tsꞌinkaséyenxín tí sín tjejó sítié la ko tí sín chrókꞌuitjáyan, la ko tsꞌikonxínni tí nti̱a tsjanjon kjuaxróxin. \m Na mé kaín tíhi chrónka tí chꞌín Zacarías. \p \v 80 A̱ ntá tinkákꞌánkí tí xjan a la ko Dios kjuínchekꞌánkí tí kjuaxrexinkaon kuènte xjan kíxin a̱ntsí tso̱nohe xjan nkexrí tjen Dios. A̱ ntá kjuákꞌe xjan nte̱je̱ kꞌuánkí xjan kjuixrakájia tí ya̱on kjuankíxin kjua̱ko̱he̱ chꞌán tí chojni nación Israel. \c 2 \s1 Kokjíhi chꞌín Jesús \r (Mt.1.18-25) \p \v 1 A̱ ntá tí ya̱on a na mé tí chꞌín imá tꞌe̱to̱an mé itꞌin Augusto César na mé kꞌue̱to̱an chꞌán kíxin tsꞌínixín ihni̱é kaín xín chojni siín tí chjasin tꞌe̱to̱an chꞌán kíxin tso̱nohe chꞌán nkekja̱ín chojni siín. \v 2 Tí xrankíxixín kꞌuínixín ihni̱é sín tió Cirenio mé kꞌuégobernador kꞌue̱to̱an estado Siria. \v 3 Kaínxín chojni tꞌichjánxi̱n sátsji sín chjasén sín kíxin ntaha tsꞌínixín ihni̱é sín. \v 4 Mé xi̱kaha chꞌín José kja̱xin kꞌuaxrjexín chꞌán tí chjasin Nazaret estado Galilea ntá sákjuí chꞌán tí estado Judea na mé sákjuí chꞌán chjasin Belén tí tsíkokjíexín tí chꞌín rey David kíxin jehe chꞌín José mé tsíkꞌaxrjeníxin chꞌán tí chꞌín David. \v 5 Sákjuí chꞌán chjasin Belén sákjuíko chꞌán tí tjan María kíxin ntiha tsꞌínixínko ihni̱é chꞌán tjan kíxin jehe tjan tsíkjate̱he kíxin tso̱te̱he chꞌán. A̱ ntá jehe tjan na mé ó tjeyá tjan. \v 6 A̱ ntá xi̱kaha kónhen nachrohe kꞌuéjó sín chjasin Belén, ntá kjuixraká tí ya̱on tsokjíhi xje̱en tjan María. \v 7 A̱ ntá ntiha kokjíexín tí xje̱en tjan sa̱o. Ntá kjuínchekꞌísímá tjan xjan ka, a̱ ntá kjua̱kꞌe̱nka̱ya tjan ijnko nta neyá iko kíxin jehe sín la kꞌuitjahya sín nchia xranka tsꞌo̱kꞌèxín sín mé kjónté ntiha kꞌuéjó sín. \s1 Tí sín ángel la ko tí sín kꞌuáyakonhen kolélo \p \v 8 Kja̱xin chjinaxón tí chjasin Belén tjejó iso chojni nte̱je̱ ó la ntá ntahó tito̱he sín tí tie a kíxin tꞌayakonhen sín kolélo. \v 9 A̱ ntá titàya̱ kꞌuíkuèn sín ijnko ángel kuènte Dios la ko nkuíxín tí tjejó sín la kꞌuínkaséyan kíxin tí kjuachaxin jié kuènte Dios kui̱ka̱o chꞌán. Ntá jehe sín la imá chrakon sín. \v 10 A̱ ntá tí chꞌín ángel ntáchro kíxin: \p ―Chrakonhyará jahará. Ijie kꞌuinka tso̱tjo̱nka̱rá nkehe jína ni̱xin kíxin tso̱chéhe̱ kaín xín chojni \v 11 kíxin ijie tí chjasén chꞌín David kokjíexín tí nkexro tsaáxinrá jahará na mé Ìnchéni Cristo tíha. \v 12 Ntá tso̱noaxínrá jahará kíxin tí xjan a kíxin ika tjechrꞌísímá xjan la ko ijnko nta neyá iko mé tjetsínkayá xjan ―mé xi̱kaha chrónka tí chꞌín ángel. \p \v 13 A̱ ntá titàya̱ kꞌuíkuèn sín kíxin nchónhya sín ángel kui̱xi̱n nkaya nka̱jní tjejóko tí chꞌin ángel tjejótsje sín tjanchehe sín Dios kjuasáya, ntáchro sín kíxin: \q1 \v 14 Kjuasáyé Dios tjen nkaya nka̱jní kíxin imá chónta \q1 chꞌán kjuachaxin. Ntá chjasintajni tsꞌixin \q1 kjuaxróxin tí tjejó tí sín sinchexiteyéhe̱ chꞌán. \m Mé xi̱kaha ichro sín. \p \v 15 A̱ ntá tí sín ángel xíkjan sín nkaya nka̱jní, a̱ ntá tí sín tꞌayakonhen kolélo ikjo sín kíchó sín ntáchro sín kíxin: \p ―Ìntá sátsjini tí chjasin Belén tsjitsjeheni tí nkehe tsíkónhen kíxin Ìnchéni kꞌue̱to̱an kui tí nkexro kjuínchenoheni ―ichro sín. \p \v 16 Ntá tji̱a̱n sákjuí sín ntiha la kꞌuitja sín tí tjan María la ko tí chꞌín José la ko tí xjan a tjetsínkayá nta neyá iko. \v 17 A̱ ntá tió kꞌuíkon sín xi̱kaha ntá chrónka sín tí nkehe tsíchrónka tí ángel kíxin nkexrí tjen tí xjan a. \v 18 Ntá chrakon kaín tí sín kuínhin kíxin xi̱kaha chrónka tí sín kꞌuáyakonhen kolélo. \v 19 Kjánchó tí tjan María la a̱sén tjan ó xraxinkakonxín tjan kaín tíha. \v 20 A̱ ntá tí sín kꞌuáyakonhen kolélo la sákjuí sín nti̱a kuinkákjanchehe sín Dios kjuasáya kíxin kaín tí nkehe tsíkinhin sín la ko kꞌuíkon sín kíxin ó xiteyá kaín nkehe éxí tsíchrónka tí ángel. \s1 Sákjui̱ko sín tí xjan Jesús tí ni̱nko Jerusalén \p \v 21 A̱ ntá tió xétja tí ijní ya̱on ntá kjuíncheka sín xjan xro̱ye kuènte tí sín israelita ntá kjuínchekꞌin sín xjan Jesús éxí tsíntáchro tí chꞌín ángel chénka tí tjan María tí na̱xa̱ kjuákꞌeyáhya tjan. \p \v 22 A̱ ntá tió kuíto̱he tjan María jína éxí chrónka ley kuènte Moisés \f + \fr 2:22 \ft Levítico 12.1–8\f* ntá sákjui̱ko sín tí xjan tí chjasin Jerusalén kíxin tsochjéhe sín Dios kjuasáya. \v 23 Éxí ntáchro tí xroon ley kuènté Ìnchéni Dios kíxin: “A̱ ntá kaín xjan ntoa tsokjíhi sa̱oxín la mé tsochjéhe sín Dios tí xjan a sichꞌehe xjan xra̱ Dios.”\f + \fr 2:23 \ft Éxodo 13.2,12\f* \v 24 Ntá xi̱kaha sákjui̱ sín kíxin ntaha tsjanjon sín iko tsꞌenxín ntiha tsochjéxín sín Dios kjuasáyé éxí tꞌe̱to̱an tí ley kuènte chꞌán na mé yaá kontóá na̱jni o̱ yaá kontóá nte̱je̱ chrókjuanjon sín. \p \v 25 A̱ ntá tí ya̱on a kjuákꞌe chjasin Jerusalén ijnko chꞌán ó táda chꞌán mé itꞌin chꞌán Simeón. Jehe chꞌán ijnko chojni jína la ko jnkochríxín xraxinkaon chꞌán Dios la ko kjuákꞌechónhen chꞌán kíxin itsi tí nkexro tsaáxin tí nación Israel. Tí Ncha̱kuen Dios tjeko tí chꞌín Simeón \v 26 tsíkjinchenohe chꞌán kíxin na̱xa̱ tsꞌenhya chꞌán tsꞌikonjia chꞌán tí nkexro Cristo, na mé tí nkexro tsochrꞌán Ìnchéni Dios. \v 27 A̱ ntá tí Ncha̱kuen Dios kjuínchexraxinkaon tí chꞌín a kíxin sátsji̱ chꞌán ni̱nko. A̱ ntá tió kui tí ìné la ko itꞌé xjan Jesús kꞌuíxenko sín xjan nkaxenhen ni̱nko kíxin sinchexiteyéhe̱ sín tí nkehe tꞌe̱to̱an tí ley \v 28 ntá chꞌín Simeón kuakja chꞌán tí xjan a kjóa chꞌán ntá kjuanchehe chꞌán Dios kjuasáya ntáchro chꞌán kíxin: \q1 \v 29 Ijie jaha Ìnchéni Dios, tsjánjuan kjuachaxin kíxin kjuaxróxin itsꞌén janhan \q1 kíxin jaha ó kjui̱nchexiteyá tí nkehe tsíntáchrua \q1 \v 30 kíxin ó kꞌuíko̱nxin kua̱n tí nkexro tsaáxinni, \q1 \v 31 mé xi̱kaha kjui̱chꞌe kíxin tsꞌikon kaín xín chojni. \q1 \v 32 Jehe chꞌán mé tí xrohi tsꞌinkaséyanxín nti̱e tí sín jehya kuènte Israel, \q1 la ko jehe chꞌán tsjikosáyehe chꞌán tí chjasín kuèntá Israel, \m mé ichro chꞌín Simeón. \p \v 33 Ntá chꞌín José la ko tí ìné chꞌín Jesús la chrakon sín kíxin xi̱kaha kuínhin sín ntáchro chꞌín Simeón kíxin nkexrí tjen tí xjan. \v 34 Ntá chꞌín Simeón kjuíncheyaon chꞌán sín ntá chénka chꞌán tí tjan María mé tí ìné xjan Jesús kíxin: \p ―Tí xjan i tsíki̱ka̱o itsjé xra̱ la itsjé tí sín Israel tsitekakuenhya sín xjan la tsíto̱he sín la ko itsjé sín tsitekaon sín a̱ntsí tso̱nohe sín la ko nchónhya chojni tsotjinkakonhya tsinhin sín tí nkehe tsjako chꞌán. \v 35 Mé xi̱kaha tso̱noxín nkexrí tjenka̱yáxin jnkojnko a̱sén chojni. Kjánchó kaín tíha tso̱yóhe̱ éxí ijnko chica espada chróchrꞌáte a̱sán na mé tso̱xakonhan la ko tsꞌavá má ―ichro chꞌán nixje̱he̱ chꞌán tí tjan María. \p \v 36 Kja̱xin ntaha kjuákꞌe ijnko tjan chrónka itén Dios mé itꞌin tjan Ana, itꞌé mé itꞌin Fanuel, la mé tsíkꞌaxrjeníxin chꞌán tí chꞌín Aser. Jehe tjan la ó nána tjan. Tí na̱xa̱ kꞌuétjarisoá tjan la kóte̱he tjan. Ntá yatokoá nánó kjuákꞌeko tí xìi tjan \v 37 ntá jie ochenta y cuatro nánó tsíkókꞌán tjan. Kuíto̱ehya tjan tí xra̱ kuènte ni̱nko la mé ntahó tjen tjan chꞌehe tjan Ìnchéni Dios xra̱ ncha̱kotjin la ko tie la jnkoya̱xón nehya tjan kíxin jína tsonixje̱he̱ tjan Dios. \v 38 Ntá kóchjina tí tjan Ana tí ya̱on, a̱ ntá kjuixin kjuanchehe tjan kjuasáyé Dios ntá kjuankíxin chrónka tjan nkexrí tjen tí xjan Jesús nixje̱he̱ tjan kaín tí sín tjejóchónhen kíxin itsi nkexro sinchekaá tí chjasin Jerusalén. \s1 Ntá kjan sín chjasin Nazaret \p \v 39 Na ntá tió kjuixin kjuínchexiteyá sín kaín nkehe tꞌe̱to̱an tí ley kuènte Dios ntá kjan sín estado Galilea na mé chjasén sín chaxín Nazaret. \v 40 A̱ ntá tí xjan a mé kꞌuánkí xjan la ko tsa̱nka̱ xjan la ko imá kónohe xjan kíxin Dios imá tjinki̱tsa tjencheyaon xjan. \s1 Tí xjan Jesús kjuákꞌe xjan tí ni̱nko Jerusalén \p \v 41 Tí itꞌé la ko ìné tí xjan Jesús xráxín kꞌuékji̱ sín kaín nánó tí chjasin Jerusalén kíxin tí kia pascua. \v 42 A̱ ntá tió xetjehe chꞌín Jesús tí teyó nánó, ntá sákjui̱ sín kaín sín tí chjasin Jerusalén kíxin xi̱kaha kuènhen sín kíxin tí kia a. \v 43 A̱ ntá kja̱nxi̱n sín ntiha sáchrókjui sín chjasén sín tió kꞌuátsínka kia la tí xjan Jesús ó tsíkito̱he xjan Jerusalén ntahó, kjánchó ìné xjan la ko chꞌín José xraxinkakonhya sín kíxin kohya tí xjan. \v 44 Jehe sín mé kjuenka̱yáxin sín kíxin áchꞌe tí sín kuichréhe̱ mé kui̱ka̱o sín xjan la ntá xi̱kaha chjina ijnko ya̱on ó tjejóyá sín nti̱a tsíkji sín. A̱ ntá kjueyá sín xjan tí tjejó tí sín kjéhya la ko tí sín chóxin sín \v 45 kjánchó kꞌuitjahya sín xjan. Ntá kjan sín tí chjasin Jerusalén kíxin tsjeyá sín xjan ntiha. \p \v 46 Ntá kꞌuátsínka iní ya̱on ntá kꞌuitja sín xjan la mé nkaxenhen ni̱nko ntiha tjetja̱xi̱n xjan jnko̱siné tí tjejó tí sín maestro tjako tí ley la tjetinhin xjan tí nkehe ntáchro sín la ko tjetjanchankíhi xjan tí jehe sín. \v 47 Ntá kaín tí sín tjejóntaxín tjejótinhin sín mé chrakon sín kíxin xi̱kaha imá nohe xjan la ko xi̱kaha tjate̱he xjan kaín nkehe tjanchankíhi sín xjan. \v 48 Ntá tió kꞌuíkon ìné la ko itꞌé la chrakon sín. Ntá ntáchro ìné kíxin: \p ―Xje̱enni, ¿nkekuènte xi̱kaha kjui̱chꞌe? Itꞌá la ko janhan imá kóxakonhenni kjueyáni tí jaha ―ichro tjan. \p \v 49 Ntá ntáchro chꞌín Jesús kíxin: \p ―¿Nkekuènte tjéyá tí jeheni? ¿Á noahya jaha kíxin tóxakonhenni kíxin tí xra̱ kuènte Itꞌéni? ―ichro chꞌán. \p \v 50 Kjánchó kíenxínhya sín nkexrí tꞌaxrjexín tí nkehe ntáchro chꞌán. \p \v 51 Ntá kjan sín chjasin Nazaret. A̱ ntá ntiha na̱xa̱ kuítekakonhen xjan tí jehe sín. A̱ ntá tí ìné la ntá a̱sén tjan xráxín ó nohe kíxin xi̱kaha kónhen. \v 52 La ko na̱xa̱ kꞌuánkí xjan kónte̱to xjan la ko kꞌuánkí tí kjuaxrexinkaon kuènte xjan la ko Dios kóxrjínhi̱n nkexrí kjuínchexiteyá xjan la ko kja̱xin kaín chojni kóxrjínhi̱n sín kíxin jína tjen xjan. \c 3 \s1 Chꞌín Juan Bautista kjuákꞌe nte̱je̱ kjuako itén Dios \r (Mt. 3.1-12; Mr. 1.1-8; Jn. 1.19-28) \p \v 1 A̱ ntá quince nánó kꞌuékꞌe̱to̱an chꞌín Tiberio tí xra̱ gobierno, la ko tí chꞌín Poncio Pilato kꞌuégobernador tí estado Judea, la ko tí chꞌín Herodes kꞌuégobernador tí estado Galilea, la ko tí kíchó chꞌán Felipe mé kꞌuégobernador estado Iturea la ko estado Traconite, la ko chꞌín Lisanias kꞌuégobernador tí estado Abilinia. \v 2 A̱ ntá chꞌín Anás la ko chꞌín Caifás kꞌuéchónta sín xra̱ ncha̱tꞌá tꞌe̱to̱an. A̱ ntá Dios mé kjuanjon kjuachaxin kꞌuáyéhe̱ chꞌín Juan itjen chꞌán nte̱je̱ tsochrónka chꞌán itén Dios. Ntá jehe chꞌán itꞌé chꞌán Zacarías. \v 3 Chꞌín Juan kꞌuátsínka chꞌán kaín tí chjasin chjino tí nta̱río Jordán kjua̱ko̱he̱ chꞌán chojni ntiha kíxin chrókjuinkí sín tí nkehe tjenka̱yáxin sín chrókuíto̱he sín tí iji̱é sín ntá chrókuikite sín kíxin xi̱kaha mé chrókjuìin iji̱é sín. \v 4 Mé xi̱kaha kónhen éxí kꞌuéchronka la ko tsíkjin chꞌín Isaías, mé tí nkexro kꞌuéchronka itén Dios ósé kíxin: \q1 Tsinhin sín itén ijnko nkexro tsjakꞌe nte̱je̱ tsꞌèya tsontáchro kíxin: \q1 “Tóxakonhanrá ncheyóxinrá nti̱a tsi̱xi̱n Ìnchéni \q1 Takítje̱hérá ijnko nti̱a ntoí. \q1 \v 5 Kaínxín tsa̱ka mé tso̱yóxin, \q1 la ko kaín xín jna̱ la ko kaín xín itjo tsito̱he yóxin, \q1 la ko tí nti̱a tsíxrèya mé tsoxrentoá, \q1 la ko kaín tí nti̱a yóxinhya la mé tso̱yóxin; \q1 \v 6 Xi̱kaha mé kaín xín chojni chjasintajni mé tsꞌikon sín kíxin Dios mé chrókuaáxin sín.”\f + \fr 3:6 \ft 3.4-6 Isaías 40.3–5\f* \m Mé xi̱kaha ichro itén Dios. \p \v 7 A̱ ntá tió kjuíji chojni ntiha kíxin chꞌín Juan chrókui̱ki̱te chꞌán sín ntá ntáche chꞌán tí jehe sín kíxin: \p ―Jahará tsíkꞌaxrjeníxinrá konche. ¿Xá nkexro kjuíntanohará kíxin chrókuinkeherá tí kjuanínkaon kuènte Dios ó tsi? \v 8 Tꞌichjánxi̱n kíxin chrókꞌuejorá jnkojína chrókjuáko̱xi̱nrá kíxin chaxín kjuitoxi̱nhínrá tí nkehe tjenka̱yáxinrá. Jahará nchehnkerá ntáchrorá kíxin kꞌuaxrjeníxinrá chꞌín Abraham. Janhan ntáxrja̱n kíxin kjónté tí xro̱ i la Dios tsjacha chrókjuichꞌéna chꞌán chojni kꞌuaxrjeníxin chꞌín Abraham. \v 9 Kíxin tí chica hacha ó tjechónhen tsochrínjinxín tí nta. A̱ ntá kaín xín nta tꞌónahya to jína mé tsochrínjin kíxin tsoche ―ichro chꞌán. \p \v 10 A̱ ntá tí chojni mé kjuanchankíhi sín chꞌán kíxin: \p ―A̱ ntá tí xi̱kaha, ¿a̱ ntá jeheni nkehe tí chrókjuichꞌeni? ―ichro sín. \p \v 11 Ntá kjuáte̱he chꞌín Juan kíxin: \p ―Tí nkexro chónta yaá camisa la chrókjuincheki̱to̱nhe̱n tí nkexro chóntahya. La ko tí nkexro chónta nkehe sine chróchjéhe sín tí nkexro chóntahya nkehe sine ―ichro chꞌán. \p \v 12 Kja̱xin ikui iso tí sín nchekjènki̱ kíxin chrókuikite sín. Ntá kjuanchankíhi sín tí chꞌín Juan kíxin: \p ―Maestro, ¿nkehe chrókjuichꞌeni jeheni? ―ichro sín. \p \v 13 Ntá ntáchro chꞌín Juan kíxin: \p ―Jehó éxí tí tsíkꞌítuanhanrá chrókjui̱nchekjènki̱rá ―ichro chꞌán. \p \v 14 Kja̱xin iso sín soldado kjuanchankíhi sín chꞌán kíxin: \p ―¿Kja̱xin jeheni nkehe chrókjuichꞌeni? ―ichro sín. \p Ntá kjuáte̱he chꞌán kíxin: \p ―Te̱éhyará ninkexró tí chi̱cha̱ko̱en sín la ko ninkexró si̱chꞌénéhyará kjuachꞌia la ko kjónté tí chichaon tjachará ó la kjuaxróxin chrókꞌuejorá ―ichro chꞌán. \p \v 15 Kaín tí chojni chjasin kꞌuéjóchónhen sín tóxakonhen a̱sén sín tjinkaon sín tso̱nohe sín kíxin á tí chꞌín Juan mé tí Cristo. \v 16 Kjánchó chénka chꞌín Juan kaín tí sín tjejó a kíxin: \p ―Janhan mé ìnta̱ tíki̱texián chojni. A̱ ntá tí nkexro itsi chrꞌéxi̱n mé tsi̱ki̱texínrá tí Ncha̱kuen Dios la ko xrohi. A̱ntsí tꞌe̱to̱an chꞌán a̱ ntá janhan la kánhyó. Méxra̱ chrókósuàna chrókjuasinta̱nka̱ha̱ chꞌán tí correa tí to̱ka̱té chꞌán. \v 17 Jehe chꞌán la ó tjexraá chꞌán pala sinchetjuáxin chꞌán noatrigo kíxin tí nta̱chji̱ji trigo la ókjé tsjejo chꞌán a̱ ntá tí noatrigo la tsjenájín chꞌán la tsꞌe̱nka̱chji̱na chꞌán. A̱ ntá tí nta̱chji̱ji trigo la tsjakaxín chꞌán ijnko xrohi tsꞌankahya jnkochríxín ―mé xi̱kaha ichro chꞌín Juan. \p \v 18 Mé xi̱kaha chronkaxín chꞌán la ko itsjé í so nkehe kjuínchexraxinkaon chꞌán chojni mé xi̱kaha kjua̱ko̱exín chꞌán sín tí tan jína. \v 19 Kja̱xin kjuentuéhe chꞌán tí chꞌín Herodes kíxin chónta chꞌán tí tjan Herodías, mé tí ichjién kíchó chꞌán Felipe, la ko kjuentuéhe chꞌán tí chꞌín Herodes kíxin tí í so nkehe jínahya tsíkjichꞌe chꞌán. \v 20 Kjánchó chꞌín Herodes ánto̱sén chꞌán kjónté kuínhin chꞌán la kjuínchekꞌánkí chꞌán tí iji̱é chꞌán ínaá kíxin kjua̱kꞌe̱chji̱na chꞌán tí chꞌín Juan tí nto̱echiso. \s1 Kuíkite chꞌín Jesús \r (Mt. 3.13-17; Mr. 1.9-11) \p \v 21 A̱ ntá na̱xa̱ kuènhya tíha na̱xa̱ kjuákꞌe chꞌín Juan kui̱ki̱te chꞌán chojni ntá kja̱xin chꞌín Jesús mé kuíkite chꞌán. A̱ ntá tjenixje̱he̱ chꞌán Dios ntá xitje̱he̱ nka̱jní \v 22 ntá kꞌuínkajin Ncha̱kuen Dios éxí ijnko kontóá tsjehe la kjuákꞌe chrítaón kja chꞌán. Ntá xrína̱hya kuínhin sín itén nkexro nkaya nka̱jní ntáchro kíxin: \p ―Jaha mé xja̱nna la tjua̱ha tí jaha. Imá chàna kíxin nchexiteyána tí jaha. \s1 Tí sín tsíkꞌaxrjeníxin chꞌín Jesucristo \r (Mt. 1.1-17) \p \v 23 Chꞌín Jesús kꞌuéchónta chꞌán chjino treinta nánó tió kjuankíxin kjuako chꞌán. Ntá kjuenka̱yáxin sín kíxin itꞌé la mé chꞌín José. Ntá itꞌé tí chꞌín José la mé chꞌín Elí. \v 24 A̱ ntá itꞌé tí chꞌín Elí la mé chꞌín Matat; a̱ ntá itꞌé tí chꞌín Matat la mé chꞌín Leví, a̱ ntá itꞌé tí chꞌín Leví la mé chꞌín Melqui; a̱ ntá itꞌé tí chꞌín Melqui la mé chꞌín Jana; a̱ ntá itꞌé tí chꞌín Jana la mé chꞌín José. \v 25 A̱ ntá itꞌé tí chꞌín José la mé chꞌín Matatías, a̱ ntá itꞌé tí chꞌín Matatías la mé chꞌín Amós, a̱ ntá itꞌé tí chꞌin Amós la mé chꞌín Nahum, a̱ ntá itꞌé tí chꞌín Nahum la mé chꞌín Esli; a̱ ntá itꞌé chꞌín Esli la mé chꞌín Nagai, \v 26 a̱ ntá itꞌé tí chꞌín Nagai la mé chꞌín Maat, a̱ ntá itꞌé tí chꞌín Maat la mé chꞌín Matatías, a̱ ntá itꞌé tí chꞌín Matatías la mé chꞌín Semei, a̱ ntá itꞌé tí chꞌín Semei na mé chꞌín José, a̱ ntá itꞌé tí chꞌín José na mé chꞌín Judá, \v 27 a̱ ntá itꞌé tí chꞌín Judá na mé chꞌín Joana, a̱ ntá itꞌé tí chꞌín Joana la mé chꞌín Resa, a̱ ntá itꞌé tí chꞌín Resa na mé chꞌín Zorobabel, a̱ ntá itꞌé tí chꞌín Zorobabel na mé chꞌín Salatiel, a̱ ntá itꞌé tí chꞌín Salatiel na mé chꞌín Neri, \v 28 a̱ ntá itꞌé tí chꞌín Neri na mé chꞌín Melqui, a̱ ntá itꞌé tí chꞌín Melqui na mé chꞌín Adi, a̱ ntá itꞌé tí chꞌín Adi na mé chꞌín Cosam, a̱ ntá itꞌé tí chꞌín Cosam na mé chꞌín Elmodam, a̱ ntá itꞌé tí chꞌín Elmodam na mé chꞌín Er, \v 29 a̱ ntá itꞌé tí chꞌín Er na mé chꞌín Josué, a̱ ntá itꞌé tí chꞌín Josué na mé chꞌín Eliezer, a̱ ntá itꞌé tí chꞌín Eliezer na mé chꞌín Jorim, a̱ ntá itꞌé tí chꞌín Jorim na mé chꞌín Matat, \v 30 a̱ ntá itꞌé tí chꞌín Matat la mé chꞌín Leví, a ntá itꞌé tí chꞌín Leví na mé chꞌín Simeón, a̱ ntá itꞌé tí chꞌín Simeón na mé chꞌín Judá, a̱ ntá itꞌé tí chꞌín Judá na mé chꞌín José, a̱ ntá itꞌé ti chꞌín José na mé chꞌín Jonán, a̱ ntá itꞌé tí chꞌín Jonán na mé chꞌín Eliaquim, \v 31 a̱ ntá itꞌé tí chꞌín Eliaquim na mé chꞌín Melea, a̱ ntá itꞌé tí chꞌín Melea na mé chꞌín Mainán, a̱ ntá itꞌé tí chꞌín Mainán na mé chꞌín Matata, a̱ ntá itꞌé tí chꞌín Matata na mé chꞌín Natán, \v 32 a̱ ntá itꞌé tí chꞌín Natán na mé chꞌín David, a̱ ntá itꞌé tí chꞌín David na mé chꞌín Isaí, a̱ ntá itꞌé tí chꞌín Isaí na mé chꞌín Obed, a̱ ntá itꞌé tí chꞌín Obed na mé chꞌín Booz, a̱ ntá itꞌé tí chꞌín Booz na mé chꞌín Salmón, a̱ ntá itꞌé tí chꞌín Salmón na mé chꞌín Naasón, \v 33 a̱ ntá itꞌé tí chꞌín Naasón na mé chꞌín Aminadab, a̱ ntá itꞌé tí chꞌín Aminadab na mé chꞌín Aram, a̱ ntá itꞌé tí chꞌín Aram na mé chꞌín Esrom, a̱ ntá itꞌé tí chꞌín Esrom na mé chꞌín Fares, a̱ ntá itꞌé tí chꞌín Fares na mé chꞌín Judá, \v 34 a̱ ntá itꞌé tí chꞌín Judá na mé chꞌín Jacob, a̱ ntá itꞌé tí chꞌín Jacob na mé chꞌín Isaac, a̱ ntá itꞌé tí chꞌín Isaac na mé chꞌín Abraham, a̱ ntá itꞌé tí chꞌín Abraham ná mé chꞌín Taré, a̱ ntá itꞌé tí chꞌín Taré na mé chꞌín Nacor, \v 35 a̱ ntá itꞌé tí chꞌín Nacor na mé chꞌín Serug, a̱ ntá itꞌé tí chꞌín Serug na mé chꞌín Ragau, a̱ ntá itꞌé tí chꞌín Ragau na mé chꞌín Peleg, a̱ ntá itꞌé tí chꞌín Peleg na mé chꞌín Heber, a̱ ntá itꞌé tí chꞌín Heber na mé chꞌín Sala, \v 36 a̱ ntá itꞌé tí chꞌín Sala na mé chꞌín Cainán, a̱ ntá itꞌé tí chꞌín Cainán na mé chꞌín Arfaxad, a̱ ntá itꞌe tí chꞌín Arfaxad na mé chꞌín Sem, a̱ ntá itꞌé tí chꞌín Sem na mé chꞌín Noé, a̱ ntá itꞌé tí chꞌín Noé na mé chꞌín Lamec, \v 37 a̱ ntá itꞌé tí chꞌín Lemec na mé chꞌín Matusalén, a̱ ntá itꞌé tí chꞌín Matusalén na mé chꞌín Enoc, a̱ ntá itꞌé tí chꞌín Enoc na mé chꞌín Jared, a̱ ntá itꞌé tí chꞌín Jared na mé chꞌín Mahalaleel, a̱ ntá itꞌé tí chꞌín Mahalaleel na mé chꞌín Cainán, \v 38 a̱ ntá itꞌé tí chꞌín Cainán na mé chꞌín Enós, a̱ ntá itꞌé tí chꞌín Enós na mé chꞌín Set, a̱ ntá itꞌé tí chꞌín Set na mé chꞌín Adán, a̱ ntá Dios mé xje̱en chꞌín Adán. \c 4 \s1 Chꞌín Tsochren chrókjuachroe tí chꞌín Jesús \r (Mt. 4.1-11; Mr. 1.12-13) \p \v 1 A̱ ntá chꞌín Jesús imá chónta chꞌán kjua̱cha̱xién Ncha̱kuen Dios ntá kja̱nxi̱n chꞌán tí nta̱río Jordán. Ntá tí Ncha̱kuen Dios sákjui̱ko chꞌán nte̱je̱. \v 2 Ntaha kjuákꞌe chꞌán cuarenta ya̱on na ntá tí chꞌín Tsochren tjinkaon chrókjuachroe tí jehe chꞌán. Kjónehya chꞌán ninkehó tí cuarenta ya̱on a, a̱ ntá chrꞌéxi̱n ntá xrína̱hya ikꞌuén chꞌán kjinta. \v 3 Ntá ntáchro tí chꞌín Tsochren kíxin: \p ―Tí chaxín jaha Xje̱en Dios la ntáche tí xro̱ i kíxin chrókꞌóna nio̱tja̱. \p \v 4 A̱ ntá kjuáte̱he chꞌín Jesús ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Náhí. Ntáchro xroon itén Dios kíxin: “Jehya nio̱tja̱ ó chrókꞌuejóchónxin chojni. Náhí. Kaín tí tan nixja Dios tjejóchónxin chojni”\f + \fr 4:4 \ft Deuteronomio 8.8\f* ―ichro chꞌán. \p \v 5 Ntá sákjui̱ko chꞌín Tsochren tí chꞌín Jesús ijnko jna̱ imá noi ntá kjuako tí Jínahya kaín tí nación siín chjasintajni. \v 6 Ntá ntáchro tí chꞌín Tsochren kíxin: \p ―Janhan tso̱tja̱ha kaín tí kjuachaxin la ko kaín tí nkehe tjete chónta kaín tí nación a. Janhan na kꞌuayáha̱ kaín tíha la ntá jie tso̱tja̱ha̱ tí nkexro tjínka̱van tso̱tja̱ha̱. \v 7 Tí tsjakꞌéxian tóchꞌian tsjíkosáyana tí janhan ntá kaín tí nkehe la tsꞌóna kuèntá ―ichro chꞌán. \p \v 8 Ntá kjuáte̱he chꞌín Jesús ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Sátjia Satanás, kíxin xroon itén Dios ntáchro kíxin “Chrókjuíkosáyehé Ìnchéni Dios la jehó chꞌán chrókjui̱chꞌehé xra̱”\f + \fr 4:8 \ft Deuteronomio 6.13\f* ―ichro chꞌán. \p \v 9 A̱ ntá chꞌín Tsochren mé sákjui̱ko chꞌín Jesús tí chjasin Jerusalén la sákjui̱ko chꞌán tí chrítaón tí kja ni̱nko, a̱ ntá ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Tí chaxín Xje̱en Dios jaha la ti̱to̱hé tꞌanótje̱nxian tí noi ntihi \v 10 kíxin ntáchro xroon itén Dios kíxin: \q1 Dios mé tsꞌe̱tue̱nhen tí sín ángel kuènte chꞌán kíxin tsꞌayakonhan sín.\f + \fr 4:10 \ft Salmo 91.11\f* \q1 \v 11 Tsotsé sín itjá \q1 kíxin tsotéhya to̱tá tsꞌitja xro̱ tí tsꞌanótje̱n\f + \fr 4:11 \ft Salmo 91.12\f* \m ―mé xi̱kaha ichro chꞌín Tsochren. \p \v 12 Ntá kjuáte̱he chꞌín Jesús ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Náhí. Kja̱xin ntáchro xroon itén Dios kíxin: “Chji̱níhya chrókjuásixián kjuaxroan kjuachaxin kuènte Ìnchéni Dios”\f + \fr 4:12 \ft Deuteronomio 6.16\f* ―ichro chꞌín Jesús. \p \v 13 Mé xi̱kaha tió kjuachahya tí chꞌín Tsochren kaín nkehe chrókꞌue̱tue̱nhen tí chꞌín Jesús ntá kꞌuaxrjenta chꞌán iso ya̱on. \s1 Chꞌín Jesús kjuankíxin chꞌán tí xra̱ kuènte chꞌán estado Galilea \r (Mt. 4.12-17; Mr. 1.14-15) \p \v 14 Ntá chꞌín Jesús xíkjan chꞌán estado Galilea ínaá na imá chónta chꞌán kjuachaxin kuènte Ncha̱kuen Dios. Ntá tjejótjo sín nkuíxín ntiha kíxin nkexro tí jehe chꞌán. \v 15 Kjua̱ko̱xi̱n chꞌán tí ni̱nko̱e sín kaín chjasin la ko kaín xín chojni kjuanchia sín kjuasáya kíxin kóxrjínhi̱n sín tí kjuako chꞌán. \s1 Chꞌín Jesús kjuákꞌe chꞌán chjasin Nazaret \r (Mt. 13.53-58; Mr. 6.1-6) \p \v 16 Ntá chꞌín Jesús sákjuí chꞌán chjasin Nazaret na mé tí chjasin tsíkꞌánkíxin chꞌán. Ntá tí ya̱on tꞌo̱kꞌéhe sín mé kꞌuíxenhen chꞌán ijnko ni̱nko Israel kíxin xi̱kaha kuènhen chꞌán. Ntá kjuákꞌexín to̱té chꞌán kíxin sinchekuáxin chꞌán tí xroon itén Dios. \v 17 Chjéhe sín chꞌán tí xroon kuènte tí profeta Isaías. Ntá kuakitje̱he̱ chꞌán tí xroon ntá kꞌuitja chꞌán nketí nixja xi̱kihí: \q1 \v 18 Tí Ncha̱kuen Itꞌéni Dios tjetjinki̱tsana má, \q1 kíxin kjueyána chꞌán kíxin tso̱xrja̱nka tí tan jína kuènte Dios tsja̱ko̱ha̱ tí sín nòa. \q1 Kꞌue̱tua̱nna chꞌán kíxin si̱ntaki̱to̱ha̱ jína tí sín tꞌává a̱sén kíxin chóntahya sín nkerí tsaáxin sín, \q1 la ko tsja̱ko̱ha̱ tí sín tjejóchjina kíxin nkexrí tsaá sín, \q1 la ko si̱ntakꞌikua̱n tí sín tꞌikonhya, \q1 la ko si̱ntakaá kaín tí sín tjejótjasóte kohya nkehe tsaáxin sín, \q1 \v 19 la ko tso̱xrja̱nka kíxin ó kjuixraká tí ya̱on kíxin tí nkexro tsitekaon la tsaá sín.\f + \fr 4:19 \ft 4.18-19 Isaías 61.1–2\f* \p \v 20 A̱ ntá chꞌín Jesús kjuixin kjuínchekuáxin chꞌán tí xroon, a̱ ntá chjéhe chꞌán tí chꞌín tjinki̱tsa tí xra̱ ni̱nko ntá kjuákꞌetja̱xi̱n chꞌán. Ntá kaín tí sín tsíkójnkotsé ntiha ni̱nko na̱xa̱ tjejókomá sín tí jehe chꞌán. \v 21 Ntá kjuankíxin chronkaxín chꞌán ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Ntá ijie la ó xiteyá tí nkehe kjui̱ntakuáxian tí xroon itén Dios kuínhínrá ―ichro chꞌán. \p \v 22 Ntá kaín sín kóxrjínhi̱n sín tí kjuako chꞌín Jesús la ko chrakon sín kíxin náxrjón tí nkehe nixja chꞌán. Ntá kjuanchankíhi sín kíchó sín ntáchro sín kíxin: \p ―¿A jehya xje̱en chꞌín José tíhi? ―ichro sín. \p \v 23 Ntá kjuáte̱he chꞌín Jesús ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Kjá tsontáchrorá kíxin janhan ijnko chojni chꞌe xro̱a̱n chrókjui̱ntaki̱to̱ha̱ jína a̱senná senó, la ko tsontáchrorá kíxin tí nkehe kuínhínrá kjui̱tꞌa tí chjasin Capernaum xi̱kaha chrókjui̱tꞌa ntihi chjasenná, tsixrorá ―ichro chꞌán. \p \v 24 Na̱xa̱ tjenixja chꞌán ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Ijnko nkehe chaxín tsotjo̱nka̱rá kíxin tí sín chjasén ijnko nkexro chrónka itén Dios la mé xráxín chóntehya sín kjuasáyé tí nkexro a. \v 25 Chaxín ntáxrja̱n kíxin kꞌuéjó itsjé chojni chjin tsíkókꞌán tí nación Israel tió kjuákꞌe chꞌín Elías tí nkexro kꞌuéchrónka itén Dios la ntá í kꞌuániáhya chrin iní nánó ko tꞌo̱ la ko imá kókjinta nkuíxín chjasin ntiha. \v 26 Kjánchó Dios la kꞌue̱tue̱nhya chꞌín Elías sáchrókjuitsjehe chꞌán nijnko chojni chjin tsíkókꞌán tí nación Israel. Náhí. Dios kꞌue̱tue̱nhen chꞌán kíxin sátsjitsjehe chꞌán ijnko chojni chjin tsíkókꞌán itjen chjasin Sarepta chjino chjasin Sidón.\f + \fr 4:26 \ft 4.25,26 1 Reyes 17.9;18.1\f* \v 27 Kja̱xin nación Israel kꞌuéjó nchónhya chojni chónta chinlepra tió kjuákꞌe chꞌín Eliseo chrónka chꞌán itén Dios, kjánchó nijnko sín kuíto̱ehya sín jína la mé jehó chꞌín Naamán kjui̱xi̱n chꞌán nación Siria mé kuíto̱he chꞌán jína\f + \fr 4:27 \ft 2 Reyes 5.1–14\f* ―mé xi̱kaha ichro chꞌán. \p \v 28 A̱ ntá tió kuínhin sín xi̱kaha ntáchro chꞌín Jesús la ntá kaín tí chojni kꞌuéjóxenhen ni̱nko la mé imá kónínkaon sín. \v 29 Kꞌuínkatjen sín itsé sín chꞌán sákjuíko sín chꞌán tí ikon chjasin la sákjui̱ko sín chꞌán chrítaón tí tjo tí tjen tí chjasin a chrókjuinchekꞌanótje̱nxi̱n sín chꞌán tí tjo a. \v 30 A̱ ntá chꞌín Jesús kꞌuátsínka jnko̱siné tí siín tí jehe sín la sákjuí chꞌán. \s1 Ijnko chojni chónta ijnko ncha̱kuen tí jínahya \r (Mr. 1.21-28) \p \v 31 A̱ ntá chꞌín Jesús sákjuí chꞌán tí chjasin Capernaum na mé ijnko chjasin estado Galilea, na ntá ntaha kjuankíxin chꞌán kjua̱ko̱he̱ chꞌán chojni tí ya̱on tꞌo̱kꞌéhe sín. \v 32 Chrakon sín kíxin nkexrí kjuako chꞌán kíxin kjua̱ko̱xi̱n chꞌán kíxin chónta chꞌán kjuachaxin. \p \v 33 A̱ ntá nkaxenhen ni̱nko kjuákꞌe ijnko chꞌín chónta ijnko ncha̱kuen tí jínahya kꞌóyakoxín itén tí chꞌín a, ntáchro kíxin: \p \v 34 ―Ti̱to̱héni; ¿nkekuènte tji̱a̱té tí jeheni kaín ni, jaha Jesús kjuíxian chjasin Nazaret? ¿Á kꞌuinka kíxin si̱nchekꞌitjáyanni? Ó tjátso̱an tí jaha la ko nòna kíxin jaha mé tí nkexro tjóá kuènte Dios ―ichro tí ncha̱kuen tí jínahya. \p \v 35 Ntá chꞌín Jesús jie̱he kꞌue̱tue̱nhen tí ncha̱kuen tí jínahya ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Táníá. Tꞌaxrjéxian tí chꞌín a ―ichro chꞌán. \p A̱ ntá tí ncha̱kuen tí jínahya kjuáka tí chꞌín a kjuítsínka chꞌán nonte jnko̱siné tí siín sín la kꞌuaxrje tí ncha̱kuen tí jínahya la kohya ninkehó kónhen tí chꞌín kjuítsínka. \v 36 A̱ ntá kaín sín chrakon sín itjo sín kíchó sín kíxin: \p ―¿Xá nkexrí kíxin xi̱kaha nixja tí chꞌín i? Jehe chꞌán chónta kjuachaxin kíxin kꞌue̱tue̱nhen chꞌán tí ncha̱kuen tí jínahya kꞌuaxrjexín tí nkexro i ―ichro sín. \p \v 37 A̱ ntá nkuíxín ntiha ikjo sín kíchó sín kíxin nkerí kjuaxroan kjuíchꞌe chꞌín Jesús. \s1 Chꞌín Jesús kjuínchekito̱he jína tí tjan ichꞌe̱e chꞌín Simón Pedro \r (Mt. 8.14-15; Mr. 1.29-31) \p \v 38 Ntá chꞌín Jesús kꞌuaxrjexín chꞌán tí ni̱nko la ntá kꞌuíxenhen chꞌán nto̱e chꞌín Simón. A̱ ntá tí tjan ichꞌe̱e chꞌín Simón mé níhi tjan chónta tjan ijnko sóa jié ntá chronóe̱he̱ sín chꞌán kíxin chrókjuinchekito̱he chꞌán tjan jína. \v 39 Ntá kꞌuísén chꞌín Jesús tí tjen tjan ntá kꞌue̱tue̱nhen chꞌán tí sóa a ntá kjuìin. Ntá tuénxín kꞌuàya tjan la ntá kjuanjon tjan nkehe sine sín. \s1 Chꞌín Jesús kjuínchekito̱he chꞌán jína itsjé chojni níhi \r (Mt. 8.16-17; Mr. 1.32-34) \p \v 40 A̱ ntá kuétaón ya̱on ntá kaín tí sín chónta sín si̱nníhi chónta sín nchónhya clase chin mé kui̱ka̱o sín tí tjen chꞌín Jesús. Ntá kjuakꞌetja tja chꞌán jnkojnko tí jehe sín a̱ ntá xi̱kaha kuíto̱he sín jína. \v 41 La ko nchónhya chojni níhi chónta ncha̱kuen tí jínahya la mé kꞌuaxrje tí ncha̱kuen tí jínahya la kꞌóyako la ko ntáchro kíxin: \p ―Jaha mé Xje̱en Dios ―mé ichro tí ncha̱kuen tí jínahya. \p Kjánchó chꞌín Jesús kꞌue̱tue̱nhen chꞌán tí ncha̱kuen tí jínahya la kjuanjonhya chꞌán kjuachaxin kíxin tsonixja kíxin ó nohe tí ncha̱kuen tí jínahya kíxin jehe chꞌán na mé tí nkexro Cristo. \s1 Chꞌín Jesús kjuako chꞌán tí estado Galilea \r (Mr. 1.35-39) \p \v 42 A̱ ntá tí kóya̱on kꞌuínkaséyan ntá chꞌín Jesús kꞌuaxrjenta chꞌán chjasin sákjui̱ chꞌán nte̱je̱. A̱ ntá kaín tí chojni kjuíkjeyá sín chꞌán la kꞌuitja sín tí tjen chꞌán. Tjinkaon sín chrókjuinchexrjenhen sín chꞌán kíxin sáchrókjuihya chꞌán ókjé. \v 43 Kjánchó kjuáte̱he chꞌín Jesús ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Tꞌichjánxi̱n kíxin sátsjia kaín chjasin ókjé tso̱xrja̱nka tí tan jína kuènte Dios kíxin nkexrí tí kjuachaxin tꞌe̱to̱an Dios, kíxin xra̱ ó mé kꞌuinka ―ichro chꞌán. \p \v 44 A̱ ntá xi̱kaha kꞌuájikjako chꞌín Jesús kaín tí ni̱nko Israel tí estado Galilea. \c 5 \s1 Kjuaxroan itsé sín koche \r (Mt. 4.18-22; Mr. 1.16-20) \p \v 1 Ntá ijnko ya̱on kjuákꞌe chꞌín Jesús chrínta nta̱yaon Genesaret ntá kóchjina nchónhya chojni na mé kꞌuíxitja kíchó sín kíxin tjinkaon sín chrókuinhin sín itén Dios. \v 2 Ntá kꞌuíkon chꞌín Jesús kíxin tjejó iyó ntabárco̱ jehó chjino chrínta nta̱yaon. A̱ ntá tí sín itsé koche mé tsíkꞌaxrjexín sín ntiha la kꞌuéjó sín tjentoá sín la ko tjejótjo̱ne̱má sín tí nchísén tséya sín koche. \v 3 Ntá chꞌín Jesús kꞌui̱tꞌótjen chꞌán ijnko tí ntabárco̱ ntiha na mé ntabárco̱ kuènte chꞌín Simón na ntá chronóe̱he̱ chꞌán tí chꞌín Simón kíxin sátsjiko chꞌán ntabárco̱ ijnko chrínta nta̱ kjínhya. Ntá ntahó kjuákꞌenkáya chꞌín Jesús tí nta kjuákꞌetja̱xi̱n chꞌán kjua̱ko̱he̱ chꞌán nchónhya chojni siín chrínta nta̱. \v 4 A̱ ntá tió kjuixin nixja chꞌán ntá ntáche chꞌán tí chꞌín Simón kíxin: \p ―Tjíkoa ntabárco̱ tí tjiá nta̱ ni̱nka ntá itérá tí nchísén tse̱yará koche ―ichro chꞌán. \p \v 5 Ntá kjuáte̱he chꞌín Simón ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Maestro, kjuíchꞌeni xra̱ kuenté tie la tséhyani ninkehó koche. Kjánchó tí jaha xi̱kaha kuétue̱nhénni la mé tsochrꞌánni tí nchísén ínaá ―ichro chꞌán. \p \v 6 Na ntá xi̱kaha kjuíchꞌe sín la ntá nchónhya koche tsítsé tí nchísén la ntá tí nchísén kjuankíxin tinkákꞌichje. \v 7 Ntá kꞌuèya̱xi̱n sín tja sín kíxin chróxrakoa tí sín chꞌeko sín xra̱ tjejóxenhen tí í jnko ntabárco̱ kíxin tsjinki̱tsa sín. Ntá xráka̱o sín ntabárco̱ kuènte sín ntá kjuínchekaón sín yóí tí ntabárco̱ ntá chrókjuachahya tí ntabárco̱ na tjinkaon chrókꞌuániánkí nta̱. \v 8 Ntá xi̱kaha kꞌuíkon chꞌín Simón Pedro ntá kjuákꞌexín tochꞌin chꞌán nkayakon chꞌín Jesús ntá ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Ti̱to̱héni Ìnchéni kíxin jeheni ijnko chojni chónta jie̱ ―ichro chꞌán. \p \v 9 Mé xi̱kaha ichro chꞌín Simón kíxin chrakon chꞌán la ko kja̱xin chrakon tí í so sín tjejóko chꞌán kíxin xi̱kaha kónhen xrenájín nchónhya koche. \v 10 La ko chꞌín Jacobo la ko chꞌín Juan, xje̱en chꞌín Zebedeo, na mé jnkoko̱á chꞌeko sín xra̱ chꞌín Simón, la kja̱xin chrakon sín. Kjánchó ntáche chꞌín Jesús tí chꞌín Simón kíxin: \p ―Chrakonhya. Senó la koche kꞌuétse̱ la nta jie la náhí la mé chojni tsjéyá ―ichro chꞌán. \p \v 11 Ntá tió kjuíjiko sín tí ntabárco̱ tí chrínta nta̱ la kuíto̱he sín kaín nkehe kuènte sín ntá chréhe̱ sín sákjuíko sín tí chꞌín Jesús. \s1 Chꞌín Jesús kjuínchekito̱he chꞌán jína ijnko chojni chónta chinlepra \r (Mt. 8.1-4; Mr. 1.40-45) \p \v 12 Kjuákꞌe chꞌín Jesús ijnko tí chjasin, ntá kui ijnko chojni níhi chónta chinlepra. A̱ ntá tió kꞌuíkon chꞌán tí chꞌín Jesús ntá kjuákꞌexín tochꞌin chꞌán chronóe̱he̱ chꞌán jnkojína ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Ìnchéni, tí tjinkávan jaha la jína chrókjui̱nchekito̱héni jína ―ichro chꞌán. \p \v 13 Ntá chꞌín Jesús kjuéntoá tja chꞌán ntá kjuakꞌetja tja chꞌán chrítaón tí si̱nníhi ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Méxra̱ xi̱kaha tjínka̱van. Ntá jie si̱ntakito̱ha jína ―ichro chꞌán. \p Ntá xi̱kaha ichro chꞌán ntá tí chinlepra tuénxín kjuìinhin tí si̱nníhi. \v 14 A̱ ntá kꞌue̱tue̱nhen chꞌín Jesús tí chꞌín a kíxin chróchenkahya chꞌán ninkexró. Ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Sátjia tjítsjehé tí ncha̱tꞌá la tsjánjuan tí nkehe tsíkꞌe̱to̱an chꞌín Moisés tsꞌáyéhe̱ Dios\f + \fr 5:14 \ft Levítico 14.4-8\f* kíxin ntá tso̱noexín kaín xín chojni kíxin ó kuíto̱ha jína ―ichro chꞌán. \p \v 15 Kjánchó a̱ntsí kꞌuíxikónohe sín nkexrí tí kjuaxroan kjuasin chꞌín Jesús, ntá nchónhya chojni kꞌuíxikóchjinehe sín chꞌán kíxin tsinhin sín nkehe tsjako chꞌán, la ko tsito̱exín sín jína tí chin chónta sín. \v 16 Kjánchó chꞌín Jesús la kꞌuaxrjenta chꞌán tí kohya chojni la ntaha nixje̱exín chꞌán Dios. \s1 Chꞌín Jesús kjuínchekito̱he chꞌán jína ijnko chꞌín tsíkꞌen to̱té \r (Mt. 9.1-8; Mr. 2.1-12) \p \v 17 A̱ ntá ijnko ya̱on kjuákꞌekjako chꞌín Jesús na ntá ntiha kꞌuéjótja̱xi̱n iso sín fariseo la ko iso tí sín tjako tí ley, tsíkji̱xi̱n sín kaín tí chjasin ntsí estado Galilea la ko kaín tí chjasin ntsí estado Judea la ko tí chjasin Jerusalén. Ntá tí kjuachaxin kuènte Dios kjua̱ko̱xi̱n chꞌán kíxin sinchekito̱he chꞌán chojni jína. \v 18 Ntá kui iso chojni tinkátsénkí sín ijnko chꞌín tsíkꞌen to̱te tjenkáya ijnko kania. Ntá tjinkaon sín chrókꞌuixenko sín chꞌán tí nchia kíxin chrókjuakꞌe chꞌán tí tjen chꞌín Jesús tjetjako chꞌán. \v 19 Kjánchó xitjahya tsꞌixenhen sín kíxin nchónhya chojni síxenhen nchia. Ntá kꞌui̱tꞌótjen sín tí chrítaón nchia, ntá kjuakjìin sín iso teja la ko tí nta sítꞌó ntá ntiha kjuinkaji̱nxi̱n sín tí chꞌín níhi tjenkáya kania ntoí tí tjen chꞌín Jesús. \v 20 Na ntá tió kꞌuíkon chꞌín Jesús kíxin imá tinkáchónki sín chꞌán ntá nixje̱he̱ chꞌán tí chꞌín níhi, ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Jaha, ó kjuixin kjuìinhan tí jie̱ chonta ―ichro chꞌán. \p \v 21 A̱ ntá tí sín maestro tjako tí ley la ko tí sín fariseo kjuankíxin sín kjo sín a̱sén sín kíxin: “¿Xá nkexro tíhi chꞌia chꞌán ncheyóhe̱ chꞌán a̱sén chꞌán Dios? Ninkexró xitjahya tsjakjìin ijie̱ kixin jehó Dios mé chónta kjuachaxin tsja̱tse̱n iji̱é chojni”, mé xi̱kaha kjuenka̱yáxin sín. \p \v 22 Ntá chꞌín Jesús la ó nohe chꞌán tí nkehe tjenka̱yáxin sín ntá ntáchro chꞌán kíxin: \p ―¿Nkekuènte kíxin xi̱kaha tjenka̱yáxinrá? \v 23 ¿Nkehe a̱ntsí xra̱hya chróntátjan chꞌán? ¿Á a̱ntsí xra̱hya chróntátjan chꞌán kíxin ó kjuixin kjuìinhin chꞌán tí ijie̱ yámá chꞌán, o̱ á a̱ntsí xra̱hya chróntátjan chꞌán kíxin chrókꞌuínkatjen chꞌán sáchrókjui chꞌán? \v 24 Méxra̱ ijie tsjáko̱xia̱n kíxin tí Xje̱en Dios Kꞌóna Chojni mé chónta kjuachaxin ntihi chjasintajni tsjakjìinhin iji̱é chojni ―ichro chꞌán. \p Ntá kꞌue̱tue̱nhen chꞌán tí chꞌín tsíkꞌen to̱te ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Jaha tétua̱nhan tꞌinkatjen tjatsíyan ka̱nia̱a la sátjia nto̱a ―ichro chꞌán. \p \v 25 Ntá tuénxín kꞌuínkatjen tí chꞌín tsíkꞌen to̱te nkayakon kaín tí sín siín a la kuákja chꞌán ka̱nie̱e chꞌán kꞌuékjakꞌetákꞌá chꞌán ntá sákjuí chꞌán nto̱e chꞌán la kjuanchehe chꞌán Dios kjuasáya. \v 26 Ntá kaín sín imá chrakon sín la kjuanchehe sín Dios kjuasáya kjónté chrakon sín la ntáchro sín kíxin: \p ―Ijie mé kꞌuíkonni a̱ntsí má kjuaxroan jié ―ichro sín. \s1 Chꞌín Jesús kꞌuíye̱he̱ chꞌán tí chꞌín Leví \r (Mt. 9.9-13; Mr. 2.13-17) \p \v 27 Ntá chrꞌéxi̱n ntá chꞌín Jesús kꞌuaxrjexín chꞌán nchia ntá kꞌuíkon chꞌán ijnko chꞌín nchekjènki̱ mé itꞌin chꞌán Leví tjetja̱xi̱n chꞌán tjechꞌe chꞌán xra̱ nkaxenhen tí nchia ntsí tí xenkaxín chichaon a. Ntá ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Chréhé tí janhan ―ichro chꞌán. \p \v 28 Ntá chꞌín Leví mé tuénxín kꞌuínkatjen chꞌán la ntá kuíto̱he chꞌán kaín xín nkehe ntá chréhe̱ chꞌán tí chꞌín Jesús. \p \v 29 Ntá chrꞌéxi̱n chꞌín Leví chónta chꞌán ijnko kia jié nto̱e chꞌán kjuikosáyehe chꞌán tí chꞌín Jesús. Kja̱xin kꞌuéjó itsjé tí sín nchekjènki̱ la ko itsjé í so chojni chónta jie̱ kꞌuéjótja̱xi̱nko sín tí chꞌín Jesús chjino tí mesa a. \v 30 A̱ ntá tí sín fariseo la ko tí sín maestro tjako tí ley la mé kjuankíxin sín tjonta sín tí sín kꞌuájiko chꞌín Jesús ntáchro sín kíxin: \p ―¿Nkekuènte ntekoará la ko tꞌikoará tí sín nchekjènki̱ la ko tí sín chónta jie̱? ―ichro sín. \p \v 31 A̱ ntá kjuáte̱he chꞌín Jesús ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Tí chojni níehya tꞌichjánxi̱enhya sín nkexro sichꞌe xro̱a̱n. Náhí. Jehó tí sín níhi mé tꞌichjánxi̱nhin sín nkexro sichꞌehe sín xro̱a̱n. \v 32 Janhan la kꞌuinkahya ntihi kíxin chrókꞌuíya̱ha̱ tí sín jína tjejó. Náhí. Janhan kꞌuinka kíxin tsꞌíya̱ha̱ tí sín chónta jie̱ kíxin chrókuíto̱he sín tí iji̱é sín ntá chrókjuinkí sín tí tjenka̱yáxin sín ―ichro chꞌán. \s1 Tjanchankíhi sín tí chꞌín Jesús kíxin á chrókjónehya sín tió tsonixje̱he̱ sín Dios \r (Mt. 9.14-17; Mr. 2.18-22) \p \v 33 A̱ ntá kjuanchankíhi sín tí chꞌín Jesús kíxin: \p ―¿Nkekuènte kíxin tí sín kꞌuékꞌajiko chꞌín Juan jnkoya̱xón nehya sín na nixje̱he̱ sín Dios, la ko kja̱xin xi̱kaha chꞌe tí sín xriko tí sín fariseo, a̱ ntá tí sín xrikoa la ine sín la ko itꞌi sín? ―ichro sín. \p \v 34 Ntá kjuáte̱he chꞌín Jesús kíxin: \p ―¿Xá chrókjuachará chrókuétue̱nhenrá kaín tí sín tsíkꞌíye̱he̱ sín tsíkóchjina tí tjejó tí sín tsíkóte̱he kíxin chrókjónehya sín tí na̱xa̱ tjejóko sín tí chꞌín tsíkóte̱he? \v 35 Kjánchó tsjixraká tí ya̱on itsi chojni tsotsé sín tí chꞌín tsíkóte̱he sátsjiko sín chꞌán. Ntá tí sín tsíkóchjina la tsꞌává sín la í sinehya sín ―ichro chꞌán. \p \v 36 Kja̱xin kjuíncheyóe̱xin chꞌán ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Ninkexró chrókuaté ijnko camisa ni̱xin ntá chrókjuakꞌenie̱he ijnko camisa ntaxin kíxin xi̱kaha chrókjuichꞌe sín ntá chrókꞌuitjáyan tí camisa ni̱xin la ko kja̱xin tí tꞌo̱ ka kꞌuaxrjexín tí camisa ni̱xin tso̱yóe̱hya tí camisa ntaxin. \v 37 Kja̱xin chrókuíki̱a̱hyará xranvino ni̱xin ijnko tjua̱xran ntaxin kíxin tí xi̱kaha chrókjui̱chꞌerá la chrókꞌuichje tí tjua̱xran ntaxin ntá chrókꞌuitjáyan tí xran la ko chrókꞌuitjáyan tí tjua̱xran. \v 38 A̱ ntá tí xranvino ni̱xin chrókuikia ijnko tjua̱xran ni̱xin kíxin yóí la chrókꞌuitjáyanhya. \v 39 La ko kja̱xin ninkexró tió tsíkꞌi tí xran ntaxin na̱xa̱ chrókóxrjínhi̱n chrókꞌui xran ni̱xin. Náhí. Tsontáchro chꞌán kíxin íchá jína tí xran ntaxin, tsixro chꞌán ―mé xi̱kaha ichro chꞌín Jesús. \c 6 \s1 Tí sín kꞌuájiko chꞌín Jesús mé kꞌuín sín iso noatrigo ijnko ya̱on tꞌo̱kꞌéhe tí sín israelita \r (Mt. 12.1-8; Mr. 2.23-28) \p \v 1 Ijnko ya̱on tꞌo̱kꞌéhe sín la chꞌín Jesús kꞌuátsínka chꞌán iso nonte tꞌóna noatrigo. Na ntá tí sín kꞌuájiko chꞌán mé ikꞌuín sín iso noatrigo la kjuankíxin sín nkaya tja sín ó kꞌóntajinyá sín tí noa ntá kjóne sín. \v 2 Ntá iso tí sín fariseo kjuanchankí sín kíxin: \p ―¿Nkekuènte kíxin tjejochꞌerá xra̱ jie? La mé kohya kjuachaxin tso̱nhen xra̱ tí ya̱on tꞌo̱kꞌéheni ―ichro sín. \p \v 3 Ntá kjuáte̱he chꞌín Jesús kíxin: \p ―¿Jahará á kjui̱nchekuáxinhyará tí xroon chrónka nkehe kjuíchꞌe chꞌín David la ko tí sín kꞌuájiko chꞌán tió kꞌuén sín kjinta? \v 4 Na mé jehe chꞌán mé kꞌuíxenhen chꞌán nto̱e Dios la kjóne chꞌán tí nio̱tja̱ tsíkóyaon, la ko kja̱xin chjéhe chꞌán tí nio̱tja̱ tí sín kꞌuájiko chꞌán kjónté jehó siín kjuachaxin sine tí sín ncha̱tꞌá\f + \fr 6:4 \ft 6.3-4 1 Samuel 21.6; Levítico 24.5-9\f* ―ichro chꞌín Jesús. \p \v 5 Kja̱xin ntáchro chꞌán kíxin: \p ―A̱ ntá tí Xje̱en Dios Kꞌóna Chojni mé chónta kjuachaxin tsꞌe̱to̱an nkexrí tso̱nhen tí ya̱on tꞌo̱kꞌéheni ―ichro chꞌán. \s1 Chꞌín Jesús kjuínchekito̱he jína ijnko chꞌín tsíxámá tja \r (Mt. 12.9-14; Mr. 3.1-6) \p \v 6 A̱ ntá í jnko ya̱on tꞌo̱kꞌéhe chojni ntá kꞌuíxenhen chꞌín Jesús ijnko ni̱nko Israel la ntá kjuankíxin kjuako chꞌán. A̱ ntá ntaha kjuákꞌe ijnko chꞌín tsíxámá tja chꞌán chjina. \v 7 Na ntá tí sín tjako tí ley la ko tí sín fariseo tjejó sín tsáyehe sín tí chꞌín Jesús chrókꞌuikon sín á sinchekito̱he chꞌán chojni jína tí ya̱on tꞌo̱kꞌéhe sín kíxin ntá chrókꞌueka sín chꞌán jie̱. \v 8 Kjánchó jehe chꞌán ó nohe chꞌán nkehe tjenka̱yáxin a̱sén sín ntá nixje̱he̱ chꞌán tí chꞌín tsíxámá tja ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Tꞌínkatjen, tjakꞌe jnko̱siné ntihi ―ichro chꞌán. \p Ntá kꞌuínkatjen tí chꞌín a kjuákꞌexín to̱te chꞌán. \v 9 Ntá nixje̱he̱ chꞌín Jesús tí í so sín ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Tsjánchánkíhárá ijnko xra̱. Tí ya̱on tꞌo̱kꞌéheni la, ¿á jína chrókjuichꞌeni ijnko nkehe jína ní o̱ á chrókjuichꞌeni ijnko nkehe jínahya? ¿Á chrókjuinchekito̱heni chojni jína ní o̱ á chrókꞌóyánni chojni? ―ichro chꞌán. \p \v 10 Ntá chꞌín Jesús komá chꞌán kaín tí chojni siín ntiha ntá nixje̱he̱ chꞌán tí chꞌín níhi ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Tjéntoá tjá ―ichro chꞌán. \p A̱ ntá tí chꞌín a xi̱kaha kjuíchꞌe chꞌán ntá kuíto̱he tja chꞌán jína. \v 11 Kjánchó tí sín fariseo tjejó mé kónínkaon sín mé ntá kjo sín kíchó sín kíxin tjinkaon sín chrókꞌóyán sín tí chꞌín Jesús. \s1 Chꞌín Jesús kjueyá chꞌán tí teyó sín tsꞌajiko chꞌán \r (Mt. 10.1-4; Mr. 3.13-19) \p \v 12 A̱ ntá ijnko ya̱on chꞌín Jesús sákjui chꞌán ijnko jna̱ kíxin ntaha tsonixje̱exín chꞌán Dios la ntá ntahó kjuákꞌe chꞌán kuenté tie tjenixje̱he̱ chꞌán Dios. \v 13 A̱ ntá tí kꞌuínkaséyan a na mé kꞌuíye̱he̱ chꞌán tí sín chréhe̱ sín chꞌán ntá kjueyá chꞌán teyó sín kíxin tsꞌóna sín apóstol tsꞌajiko sín chꞌán. \v 14 A̱ ntá tí sín í mé xi̱kihi itꞌin sín. Na mé chꞌín Simón la ntá chꞌín Jesús kjuínchekꞌin ihni̱é chꞌán Pedro kja̱xin; la ko kíchó chꞌán chꞌín Andrés; la ko chꞌín Jacobo la ko chꞌín Juan, la ko chꞌín Felipe, la ko chꞌín Bartolomé, \v 15 la ko chꞌín Mateo, la ko chꞌín Tomás, la ko chꞌín Jacobo la mé itꞌé mé itꞌin Alfeo; la ko í jnko chꞌín Simón na mé tí chꞌín a mé kꞌuékꞌaji tí partido cananista; \v 16 la ko chꞌín Judas la kíchó chꞌán mé itꞌin Jacobo; la ko chꞌín Judas Iscariote tí chꞌín kjuínchekji tí chꞌín Jesús. \s1 Chꞌín Jesús kjua̱ko̱he̱ chꞌan nchónhya chojni \r (Mt. 4.23-25) \p \v 17 Ntá chꞌín Jesús la ko tí jehe sín kꞌuínkaji̱nxi̱n sín tí jna̱ ntá kꞌuéjó sín nonte yóxin jehe chꞌán la ko tí sín kjueyá chꞌán. Kja̱xin kꞌuíxikóchjina nchónhya chojni kjui̱xi̱n nkuíxín estado Judea la ko chjasin Jerusalén la ko tí chrínta nta̱yaon tí siín tí chjasin Tiro la ko tí chjasin Sidón. Ó kjui sín kíxin tsinhin sín tí nkehe tsjako chꞌín Jesús la ko tsito̱he sín jína. \v 18 A̱ ntá tí sín kjuaxróxinhya kꞌuéjó kꞌuéchónta sín ncha̱kuen jínahya na mé kuíto̱he sín jína kja̱xin. \v 19 Kaín chojni tjinkaon chrókuákóxi̱n sín tí chꞌín Jesús kíxin kjuínchekito̱he chꞌán jína kaín xín chojni kíxin jehe chꞌán chónta chꞌán kjuachaxin jié. \s1 Tí kjuachéhe̱ la ko tí kjuaxróxinhya \r (Mt. 5.1-12) \p \v 20 Ntá komá chꞌín Jesús tí sín kꞌuájiko chꞌán ntá ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Náxrjón tjejorá jahará nòará kíxin chontará kjua̱cha̱xién Dios. \p \v 21 ’Náxrjón tjejorá jahará tꞌénxinrá kjinta ijie kíxin chrꞌéxi̱n sinterá jína. \p ’Náxrjón tjejorá jahará tsja̱nkará ijie kíxin chrꞌéxi̱n tsjanorá. \p \v 22 ’Náxrjón tjejorá jahará nínkakonhanrá chojni la ko tsꞌinkítíárá sín sátsjirá ókjé, la ko tꞌántaxínhanrá sín la ko tꞌákjenxi̱n sín ihni̱árá éxí ijnko nkehe jínahya kíxin tinkachónkirá tí Xje̱en Dios Kꞌóna Chojni. \v 23 Tso̱cháha̱rá má la ko imá tsochontará kjuachéhe̱ tí ya̱on a kíxin tsꞌayéhérá nkehe kuènte nkaya nka̱jní. A̱ ntá xi̱kaha tí tꞌáchri̱i tí sín jínahya chꞌe la mé ósé kjuate sín tí sín kꞌuéchrónka itén Dios. \p \v 24 ’A̱ ntá jahará rícorá kjuaxróxinhya tsꞌejorá chrꞌéxi̱n kíxin ó kjuixin kꞌuayéhérá kaín nkehe. \p \v 25 ’A̱ ntá jahará kjónterá jína, kjuaxróxinhya tsꞌejorá chrꞌéxi̱n kíxin tsꞌénxinrá kjinta. \p ’A̱ ntá jahará tjanorá jie, kjuaxróxinhya tsꞌejorá chrꞌéxi̱n kíxin tsꞌavárá la ko tsotsja̱nkará. \p \v 26 ’Kjuaxróxinhya tsꞌejorá tió kaín chojni tsjikosáyahará sín kíxin xi̱kaha tí tꞌáchri̱i sín kjuikosáyehe tí sín ntoáhya kꞌuéchronka itén Dios ósé. \s1 Tsotjuèheni tí sín nínkakonhenni \r (Mt. 5.38-48; 7.12) \p \v 27 ’A̱ ntá jahará tjejotinhínrá mé tjéxrja̱nka kíxin chrótjuèhérá tí sín nínkakonhanrá la ko jína chrókjuínki̱tsará tí sín tjinkakonhya tí jahará. \v 28 Jína nixje̱hérá tí sín tꞌántaxínhanrá la ko tjanchehérá Dios kíxin tsjinki̱tsa chꞌán tí sín chónkíhará sín. \v 29 Tí chjéhe ijnko nkexro ijnko tua̱anrá chrókjóka tí í jnko nánko kíxin chróchjéhe sín tíha kja̱xin. La ko tí siín ijnko nkexro tjinkaon sín tsakitsjaha sín tí chamara tjín tꞌinka̱yate na mé ti̱to̱hé kíxin kja̱xin sátsjiko sín camisá kja̱xin. \v 30 Tí jnkojín nkexro tjanchaha nkehe chonta la chje̱hé sín. A̱ ntá tí tsakja sín nkehe kuèntá la tjanchehya sín kíxin na̱xa̱ tsꞌókjanhan sín. \v 31 Méxra̱ chrókjuíkosáyehérá kíchuárá éxí yóhe̱ nkexrí tjinkáonrá chrókjuikosáyahará tí jehe sín kja̱xin. \p \v 32 ’Tí jehó tjuèhérá tí nkexro tjuàhará la tí xi̱kaha la kohya ninkehó tsjachahyará. Kjónté tí sín jínahya tjasin jie̱ la xi̱kaha chꞌe sín. \v 33 A̱ ntá tí tjíkosáyehérá jehó tí sín tjikosáyahará la kohya ninkehó tsjachahyará xi̱kaha. Kjónté tí sín jínahya tjasin jie̱ mé kja̱xin xi̱kaha chꞌe sín. \v 34 La ko tí nchekjenrá chichaon jehó tí sín tjenka̱yáxinrá kíxin tsꞌókjanhanrá sín tí chichaon, la tí xi̱kaha kohya ninkehó tsjachahyará. Kjónté tí sín jínahya tjasin jie̱ xi̱kaha chꞌe sín nchekjen kíchó sín chichaon la ko chónhen sín kíxin tsokjan tí chi̱cha̱ko̱en sín ínaá. \v 35 Kjánchó jahará chrótjuèhérá tí sín nínkakonhanrá la ko jína chrókjui̱chꞌeherá sín xra̱ la ko chrókjui̱nchekjenrá sín chichaon la chróchoénhyará kíxin chrókjan tí chi̱cha̱ko̱anrá ínaá. Mé xi̱kaha chrókjui̱chꞌerá la imá tsjachará la ko tsꞌónará xje̱en Dios nkaya nka̱jní kíxin jehe chꞌán chꞌehe chꞌán jína tí sín chóntehya chꞌán kjuasáya la ko tí sín jínahya. \v 36 Chrókui̱konóe̱hérá kíchuárá éxí yóhe̱ Itꞌárá nkaya nka̱jní ti̱konóe̱he̱ chꞌán chojni. \s1 Chrókꞌuántaxíenhyani kíchó ni \r (Mt. 7.1-5) \p \v 37 ’Chrókuékahyará jie̱ ókjé chojni kíxin ntá Dios chrókjuanchahya chꞌán jie̱ tí jahará. Chrókuétua̱nhyará kíxin chrókjuasóte í jnko chojni kíxin Dios kja̱xin chrókjuinchekjasótiahyará chꞌán tí jahará. Chrókꞌuitjáyanhanrá ichrén jie̱ kjuasinhanrá í jnko chojni kíxin ntá Dios chrókjuinchekꞌitjáyanhanrá chꞌán tí jie̱ kjuásinrá. \v 38 Chje̱hérá í so sín tí nkehe tsꞌáyéhe̱ sín kíxin ntá Dios tsotjáhará chꞌán nkehe jína kja̱xin, tjetóxin ijnko medida jína chrókjuanjon chꞌán, icha tsíkꞌe̱nka̱ chꞌán kíxin tsíkꞌótsjéyehe chꞌán tí nkehe tsíkjachro̱ayá chꞌán tjetóxin tsjanjon chꞌán. Dios tsotjáhará xi̱kaha yóhe̱ éxí tsíchje̱hérá í so chojni. \p \v 39 Ntá kjuíncheyóe̱xin chꞌín Jesús ntáchro chꞌán kíxin: \p ―¿Xá á chrókójína ijnko chojni tꞌikonhya chrókjuiko í jnko chojni tꞌikonhya? Tí xi̱kaha la yóí sín chrókꞌuanótjenyá sín ichrén tòye̱. \v 40 Ijnko nkexro xrako̱he̱ la noehya éxí tí nkexro tjako. Kjánchó tió tsjixin tsoxrako̱he̱ chꞌán ntá tso̱nohe chꞌán éxí nohe tí nkexro kjua̱ko̱he̱ chꞌán. \p \v 41 ’¿A̱ ntá nkekuènté tsjehé tí chji̱nínó ntsí tjenkánkí ikon tí kíchuá, tí na̱xa̱ ánto̱sán tí nta jié tjenkánkí ikuan? \v 42 ¿Mé xi̱kaha nkexrí kíxin chróntáche kíchuá kíxin chrókuíto̱he chꞌán kíxin chrókuakitsjenkíhí chꞌán tí chji̱nínó ntsí tjenkánkí ikon chꞌán tí na̱xa̱ ánto̱sán tí nta jié tjenkánkí ikuan? Jaha la ntoáhya tjenka̱yáxian chꞌia jaha. Senó chrókuakitsjenkiá tí nta jié tjenkánkí ikuan kíxin ntá chrókꞌuikuan chrókuakitsjenkiá chji̱nínó ntsí tjenkánkí ikon tí kíchuá. \s1 Tí nta mé tjatso̱anxínni tí to tsíkꞌóna \r (Mt. 7.17-20; 12.34-35) \p \v 43 ’Kohya nta jína chrókꞌóna to jínahya, la ko kja̱xin kohya nta jínahya chrókꞌóna to jína. \v 44 Jnkojnko tí nta mé tjatso̱anxínni tí to tꞌóna. Tí ntachꞌi̱ xitjahya tsjakjinjinni to higo la ko xitjahya tsꞌinni to uva. \v 45 Ijnko chojni jína la jína nixja chꞌán kíxin jína a̱sén chꞌán. A̱ ntá ijnko chojni jínahya la mé nixja tí nkehe jínahya kíxin jínahya a̱sén chꞌán. Kíxin éxí tjenka̱yáxin a̱sén mé xi̱kaha nixja irꞌva. \s1 Chꞌín Jesús kjuíncheyóe̱xin éxí yaá nkexro kjuíchꞌéna nchia \r (Mt. 7.24-27) \p \v 46 ’¿Nkekuènte ntáchrorá kíxin janhan Ìnchárá, la ntá tahyará kuenté tí nkehe tétua̱nhanrá? \v 47 Méxra̱ kaín tí nkexro tóchjina tinhin tí nkehe ntáxrja̱n la ko titekaon sín la mé tsontáxrja̱n nkexro tí tóyóhe̱ sín. \v 48 Na mé jehe sín tóyóhe̱ ijnko nkexro kjuíchꞌéna nchia la senó kꞌóxra̱ya chꞌán tòye̱ ni̱nka kíxin ntá sichꞌéna chꞌán nchia chrítaón tí tjo̱ a. A̱ ntá tió kꞌuánkí tí nta̱río la ikui tí nta̱ kꞌuíntate tí nchia, kjónté xi̱kaha la kꞌuátjoákohya la ní kuínkíhya tí nchia a kíxin jína tsíkꞌóna chrítaón tjo̱ tjekjen. \v 49 A̱ ntá tí nkexro tinhin tí nkehe ntáxrja̱n la ntá tahya sín kuenté la mé tóyóhe̱ ijnko nkexro kjuíchꞌéna nchia chrítaón nche la kohya tjo̱ chrínkí. A̱ ntá tió kꞌuánkí tí nta̱río la ikui tí nta̱ kꞌuíntate tí nchia la ntá kꞌuátjoáko nta̱ tí nchia la ntá kuenté tí nchia la kꞌuítjáyan ―mé ichro chꞌín Jesús. \c 7 \s1 Chꞌín Jesús kjuínchekito̱he jína ijnko chꞌín chꞌehe ijnko soldado romano xra̱ \r (Mt. 8.5-13) \p \v 1 Ntá chꞌín Jesús kjuixin nixje̱he̱ chꞌán tí chojni a ntá sákjuí chꞌán chjasin Capernaum. \v 2 Ntaha kjuákꞌe ijnko capitán romano la mé chónta chꞌán ijnko nkexro chꞌehe chꞌán xra̱ imá tjuèhe chꞌán la ntá jie níhi tí chꞌín a tjetꞌen chꞌán. \v 3 A̱ ntá tió kuínhin tí chꞌín capitán itjo sín nkexrí tjen chꞌín Jesús ntá ichrꞌán chꞌán iso sín táda judío tsjijitsjehe sín tí chꞌín Jesús tsochronóe̱he̱ sín chꞌán kíxin chrókjuiji chꞌán chrókjuinchekito̱he chꞌán jína tí chꞌín chꞌehe chꞌán xra̱. \v 4 Ntá kjuíji sín kóchjinehe sín tí chꞌín Jesús kjuankíxin chrónóe̱he̱ sín chꞌán ntáchro sín kíxin: \p ―Imá jína tí chꞌín capitán la mé tjinkaon chꞌán chrókjuinki̱tsa chꞌán \v 5 kíxin tjuèhe chꞌán tí nación kuènteni la ko jehe chꞌán kjuínki̱tsa chꞌán la ko kꞌue̱to̱an kíxin tsꞌóna ijnko ni̱nko kuènteni ―ichro sín. \p \v 6 Ntá chꞌín Jesús sákjuiko sín chꞌán. Ntá ó kjuíjichjina sín chjino tí nchia la mé tí chꞌín capitán kꞌue̱tue̱nhen chꞌán iso chojni chóxin chꞌán tsontáche sín tí chꞌín Jesús kíxin: \p ―Tadá. Tjinkakonhya chꞌán chrótjáha chꞌán xra̱ kíxin jehe chꞌán la jehya chojni jína la ko chrókósuèhe̱ kíxin chrókꞌuíxe̱nhén nto̱e chꞌán. \v 7 Mé xi̱kaha chrókósuèhe̱ chꞌán chrókjuiji chꞌán chrókjueyá chꞌán tí jaha. Méxra̱ tí kjuachaxin chrónixja ó chrókuito̱exín jína tí chꞌín chꞌehe chꞌán xra̱. \v 8 Kíxin jehe chꞌán kja̱xin tꞌítuenhen chꞌán la ko kja̱xin chónta chꞌán soldado tꞌe̱tue̱nhen chꞌán ínaá. Tió tꞌe̱tue̱nhen chꞌán ijnko sín kíxin sátsji la mé sátsji la ko tió tꞌe̱tue̱nhen chꞌán í jnko sín kíxin xrákoa la mé xrákoa la ko tió tꞌe̱tu̱e̱nhen chꞌán í jnko sín kíxin sichꞌe ijnko xra̱ la mé nchexiteyá chꞌán ―mé xi̱kaha ichro tí sín kui. \p \v 9 Ntá ó kuínhin chꞌín Jesús xi̱kaha ntá chrakon chꞌán kíxin xi̱kaha tjenka̱yáxin tí chꞌín a, a̱ ntá nkátjíá chꞌán komá chꞌán tí chojni chréhe̱ ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Ntáxrja̱n kíxin na̱xa̱ kꞌuítjahya nijnko nkexro israelita xi̱kaha tinkáchónki éxí tí chꞌín i ―ichro chꞌán. \p \v 10 A̱ ntá ó kjan nchia tí sín tsíkꞌítuenhen la ó kꞌuíkon sín kíxin ó tsíkito̱he jína tí chꞌín níhi. \s1 Chꞌín Jesús kjuínchexechón tí xje̱en ijnko tjan kꞌán chjasin Naín \p \v 11 Ntá chrꞌéxi̱n ntá sákjui chꞌín Jesús ijnko chjasin itꞌin Naín la ko sákjuíko chꞌán tí sín kꞌuájiko chꞌán la ko nchónhya í so chojni. \v 12 Tió kjuíjichjina sín tí chjasin a la kꞌuíkon sín nchónhya chojni sákjuíkja̱va sín ijnko chojni tsíkꞌen na mé tí jnkoko̱á xje̱en ijnko tjan kꞌán. Itsjé chojni chjasin ntiha sákjuíkotoxi̱n sín tjan. \v 13 Ntá tió kꞌuíkon Ìnchéni tí tjan a ntá kui̱konóe̱he̱ chꞌán tjan ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Tsja̱nkahya ―ichro chꞌán. \p \v 14 Ntá chꞌín Jesús kóchjinehe chꞌán tí sín tinkátsénkí tí nkexro tsíkꞌen la kjuakꞌetja tja chꞌán tí nkehe tinkátsénkía sín tí chꞌín tsíkꞌen. A̱ ntá tí sín kuámá nta kꞌuéjóchónhen sín. Ntá chꞌín Jesús nixje̱he̱ chꞌán tí chꞌín tsíkꞌen ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Ntásoá. Tétua̱nhan tꞌàya ―ichro chꞌán. \p \v 15 Ntá tí chꞌín tsíkꞌen tuénxín kjuákꞌetja̱xi̱n chꞌán la ko kjuankíxin nixja chꞌán. Ntá chꞌín Jesús kjuínchekꞌáyéhe̱ chꞌán ìné tí chꞌín ntasoá la sákjuíko. \v 16 A̱ ntá tió kꞌuíkon sín xi̱kaha kónhen la kaín sín imá chrakon sín la ko kjuankíxin kjuanchehe sín Dios kjuasáya ntáchro sín kíxin: \p ―Dios mé ichrꞌán ijnko chojni imá tꞌe̱to̱an chrónka itén Dios tsꞌejókoni ―ichro sín. \p Kja̱xin ntáchro sín kíxin: \p ―Ó kui Dios tsjinki̱tsa chꞌán chjasén chꞌán ―ichro sín. \p \v 17 A̱ ntá nkuíxín estado Judea la ko kaín tí chjasin chjinaxón mé kuínhin sín kíxin nkehe tí kjuaxroan kjuíchꞌe chꞌín Jesús. \s1 Tí sín ichrꞌán chꞌín Juan Bautista \r (Mt. 11.2-19) \p \v 18 A̱ ntá tí sín kꞌuájiko chꞌín Juan mé chénka sín chꞌán kaín tí nkehe tsíkónhen. Ntá kꞌuíye̱he̱ chꞌán iyó tí sín kꞌuájiko chꞌán \v 19 kꞌue̱tue̱nhen chꞌán sín sátsjitsjehe sín tí chꞌín Jesús tsjikjanchankíhi sín chꞌán kíxin á jehe chꞌán tí nkexro tsi o̱ á tsochónhen sín í jnko nkexro, tsixro sín. \v 20 A̱ ntá tí sín ichrꞌán chꞌín Juan mé kóchjina sín tí tjen chꞌín Jesús ntáchro sín kíxin: \p ―Chꞌín Juan Bautista kꞌue̱to̱an chꞌán kuini tsikjanchankíhani kíxin á jaha tí nkexro tsi ní o̱ á tsochónhenni í jnko nkexro ―ichro sín. \p \v 21 A̱ ntá tí ya̱on kjuíji sín na mé chꞌín Jesús kjuínchekito̱he chꞌán itsjé chojni jína la mé kjua̱tse̱n chꞌán kaín tí chin chónta sín la ko kuakitsje chꞌán tí ncha̱kuen jínahya chónta sín la ko kjuínchekꞌikon chꞌán itsjé chojni tꞌikonhya. \v 22 A̱ ntá kjuáte̱he chꞌín Jesús ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Sátjírá tjíchenkará tí chꞌín Juan kaín nkehe kꞌuíkonrá la ko kaín nkehe kuínhínrá kíxin tí sín kꞌuíkonhya la ó tꞌikon sín jie, la ko tí sín kꞌuékjihya la ó tji sín jie, la ko tí sín kꞌuéchónta chinlepra la ó kuíto̱he sín jína, la ko tí sín kíenhya la ntá jie la ó tinhin sín, la ko tí chojni tsíkꞌen la ó síxechón sín jie, la ko tí sín nòa síxrako̱he̱ sín tí tan jína tsaáxin sín. \v 23 Ntá náxrjón tjen tí nkexro kohya nkehe tꞌinkákonhe̱n tí tinkáchónki sín tí janhan ―mé ichro chꞌán. \p \v 24 Tió sátsíkji tí sín ichrꞌán chꞌín Juan ntá kjuankíxin nixje̱he̱ chꞌín Jesús tí sín kꞌuéjó ntiha kíxin nkexrí tjen chꞌín Juan ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Tió sákjuítsjehérá chꞌín Juan nte̱je̱, ¿nkexrí kꞌuíkonrá tí jehe chꞌán? ¿Á kꞌuíkonrá chꞌán éxí ijnko tji nchexrayehe xri̱nto̱? \v 25 Tí náhí, ¿la ntá nkehe kꞌuíkonrá? ¿Á kꞌuíkonrá chꞌán éxí ijnko nkexro tsíkꞌitsa jína? Jahará ó nohará kíxin chojni tsíkꞌitsa jína la ko chónta kaín nkehe náxrjón la mé nto̱e rey tjejó sín. \v 26 ¿A̱ ntá nkexrí kꞌuíkonrá chꞌán? ¿Á kꞌuíkonrá chꞌán éxí ijnko nkexro chrónka itén Dios? Na mé xrja̱nka kíxin chaxín xi̱kaha jehe chꞌán na mé a̱ntsí tꞌe̱to̱an chꞌán la ntá tí sín kꞌuéchrónka itén Dios ósé la kánhyó. \v 27 Chꞌín Juan mé tí nkexro kui éxí chrónka tí xroon itén Dios ósé ntáchro kíxin: \q1 Janhan mé tsochrꞌan ijnko nkexro tsochrónka itan kuènta̱na tsitónxin nti̱a, \q1 kíxin tsjasiyóxin chꞌán nti̱a kuèntá.\f + \fr 7:27 \ft Malaquías 3.1\f* \m Mé xi̱kaha chrónka tí xroon itén Dios. \v 28 Ntá ijnko nkehe chaxín tso̱tjo̱nka̱rá kíxin kaín tí nkexro kꞌuéjó senó kꞌuéchrónka itén Dios la kánhyó tjetoan sín la a̱ntsí tjetoan tí chꞌín Juan Bautista. Kjánchó ijnko nkexro kjónté tjetuanhya la tí tsꞌáyéhe̱ sín tí kjua̱cha̱xién Dios nkaya nka̱jní la a̱ntsí tjetoan sín a̱ ntá jehe chꞌín Juan la kánhyó ―ichro chꞌín Jesús. \p \v 29 A̱ ntá tió kuínhin sín tíhi la ntá kaín tí chojni la ko tí sín nchekjènki̱ tsíki̱ki̱te chꞌín Juan la ó kjuátso̱an sín kíxin Dios la jína chꞌán. \v 30 Kjánchó tí sín fariseo la ko tí maestro tjako tí ley tsíki̱ki̱tehya chꞌín Juan la mé tjinkakonhya sín tí nkehe tjinkaon Dios chrókjuinki̱tsa tí jehe sín. \v 31 Ntá ntáchro Ìnchéni kíxin: \p ―¿Nkexrí chrókjui̱ntayóa̱xian tí chojni tjejó jie? ¿Nkehe chrókóyóhe̱ sín? \v 32 Tóyóhe̱ sín tí chánjan tjejótja̱xi̱n sín tí ntasin tsítán sín la tꞌíye̱he̱ kíchó sín ntáchro sín kíxin: “Kjuínchentáchroni flauta la te̱hyará la ko tsjeni isón kuènte chojni tsíkꞌen la tsja̱nkahyará.” \v 33 Kíxin ó kui chꞌín Juan Bautista la kjónehya chꞌán nio̱tja̱ la ko kꞌuíhya chꞌán vino la ntá jahará ntáchrorá kíxin ijnko ncha̱kuen tí jínahya chónta chꞌán. \v 34 A̱ ntá kja̱xin ikui tí Xje̱en Dios Kꞌóna Chojni la kjóne chꞌán la ko ikꞌui chꞌán la ntáchrorá kíxin imá kjóne chꞌán la ko imá ikꞌui chꞌán vino la ko tꞌito chꞌán tí sín tjasin jie̱ la ko tí sín nchekjènki̱. \v 35 A̱ ntá tí xje̱en Dios mé tja̱ko̱xi̱n sín kaín tí nkehe tjinkaon Dios. \s1 Chꞌín Jesús mé kjuákꞌe chꞌán nto̱e ijnko chꞌín fariseo itꞌin Simón \p \v 36 Ijnko chꞌín fariseo mé chronóe̱he̱ chꞌán tí chꞌín Jesús kíxin tsjiji chꞌán nto̱e chꞌán sineko sín chꞌán. Ntá sákjui chꞌán nto̱e tí chꞌín a, a̱ ntá ntiha kjuákꞌetja̱xi̱n chꞌán tí tjen mesa. \v 37 A̱ ntá itjen ijnko tjan nchónhya jie̱ chónta tjan. Itjen tjan tí chjasin ntiha la ntá kónohe tjan kíxin tsíkjiji chꞌín Jesús nto̱e tí chꞌín fariseo la ko ntaha sineko sín chꞌán. Ntá kui tjan ntiha kui̱ka̱o tjan ijnko xro̱ tjete tsíkaón aceite xraxé náxrjón. \v 38 Ntá tsjánka tjan kóchjina tjan to̱té chꞌín Jesús ntá nta̱kon tjan kjuátanxín to̱té chꞌán la ko ka̱xi̱hi tjan kjuínchexámáxin tjan to̱té chꞌán la ko kjóneko kochíto to̱té chꞌán la ko kjuíncheka tjan to̱té chꞌán tí aceite xraxé náxrjón. \v 39 A̱ ntá tió kꞌuíkon tí chꞌín fariseo tsíkꞌíye̱he̱ tí chꞌín Jesús ntá kjo chꞌán a̱sén chꞌán kíxin: “Tí chrókóchaxín tí nkexro i ijnko chꞌín chrónka itén Dios ntá chrókónohe chꞌán kíxin nkexrí xéhe tí tjan tjetákóxi̱n chꞌán kíxin ijnko tjan jínahya tíha”, ichro chꞌán. \v 40 Ntá chꞌín Jesús ntáche chꞌán tí chꞌín fariseo kíxin: \p ―Simón, janhan chonta ijnko nkehe tsonixja̱ha ―ichro chꞌán. \p Ntá kjuáte̱he tí chꞌín fariseo ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Chro̱nka, Maestro ―ichro chꞌán. \p \v 41 Ntá ntáchro chꞌín Jesús kíxin: \p ―Kꞌuéjó yaá chojni ntoa síkéhe sín chichaon ijnko chꞌín nchekjen chojni chichaon. Ijnko la síká chꞌán quinientos denario. A̱ ntá tí í jnko a la síká chꞌán cincuenta denario. \v 42 A̱ ntá kjuachahya sín kꞌókjenhen sín tí chichaon tí chꞌín síkéhe sín ntá kui̱konóe̱he̱ chꞌán sín ntá kꞌóxíka chꞌán tí cuenta síká yóí sín. A̱ ntá jie chro̱nka jaha kíxin nkexro tí yóí sín a̱ntsí chrótjuèhe tí nkexro kui̱konóe̱he̱ chꞌán ―ichro chꞌín Jesús. \p \v 43 Ntá kjuáte̱he tí chꞌín Simón ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Janhan ntáxrja̱n tí nkexro kui̱konóe̱he̱ má ―ichro chꞌán. \p Ntá ntáchro chꞌín Jesús kíxin: \p ―Ntoá tjenka̱yáxian ―ichro chꞌán. \p \v 44 Ntá chꞌín Jesús komá chꞌán tí tjan a ntá ntáche chꞌán tí chꞌín Simón kíxin: \p ―¿Á tꞌikuan tí tjan a ní? Janhan na mé kꞌuíxa̱nha̱n nto̱a la ntá jaha la kjuánjonhya nta̱ chrókꞌontia to̱tená. Kjánchó jehe tjan ti nta̱kon tjan kjuínchekꞌóntixín tjan to̱tená la ko ka̱xi̱hi tjan kjuínchexámáxin tjan. \v 45 A̱ ntá jaha la kjóntekoahyana kochíto. Kjánchó jehe tjan na̱xa̱ kuíto̱ehya tjan neko kochíto to̱tená. \v 46 Jaha la kuíki̱texinhya aceite kja̱. A̱ ntá jehe tjan kui̱ki̱te tjan aceite xraxé náxrjón to̱tená. \v 47 Mé xi̱kaha ntáxrja̱n kíxin imá tjua̱na tjan kíxin kaín tí nchónhya jie̱ kjuasin tjan la mé kjuìinhin tjan. A̱ ntá ijnko nkexro kjuìinhin i̱ntsíkoá jie̱ la mé xi̱kaha intsíkoá tja̱ko̱xi̱n kíxin tjua̱na sín ―ichro chꞌán. \p \v 48 Ntá nixje̱he̱ chꞌán tí tjan a ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Ó kjuìinhan tí jie̱ chonta ―ichro chꞌán. \p \v 49 A̱ ntá kaín tí sín tsíkóchjina sín kꞌuéjótja̱xi̱n sín tí tjen chꞌán mé kjuankíxin kjo sín kíchó sín ntáchro sín kíxin: \p ―¿Xá nkexro tíhi kíxin tjakjìinhin chꞌán iji̱é chojni? \p \v 50 A ntá chꞌín Jesús ntáche chꞌán tí tjan a kíxin: \p ―Ó kuaá jaha kíxin kuítekávan tí janhan. A̱ ntá jie kjuaxróxin sátsjia nto̱a ―ichro chꞌán. \c 8 \s1 Iso chojni chjin kjuínki̱tsa tí xra̱ kjuíchꞌe chꞌín Jesús \p \v 1 A̱ ntá chrꞌéxi̱n ntá chꞌín Jesús kꞌuáji chꞌán itsjé chjasin hyé la ko chjasin ntsíntsí kjuako chꞌán la ko chrónka chꞌán tí tan jína kíxin nkexrí tí kjuachaxin tꞌe̱to̱an Dios. A̱ ntá tí teyó sín mé kꞌuájiko chꞌán. \v 2 Kja̱xin chréhe̱ iso chojni chjin tsíkjinchekito̱he chꞌán jína tsíkakitsje chꞌán tí ncha̱kuen tí jínahya kꞌuéchónta sín la ko tsíkja̱tse̱n chꞌán tí chin kꞌuéchónta sín. Ijnko tjan mé itꞌin María la ko kja̱xin tikitexín tjan Magdalena na mé tsíkꞌaxrje yato ncha̱kuen tí jínahya kꞌuéchónta tjan, \v 3 la ko í jnko tjan itꞌin tjan Juana ne mé xìi mé itꞌin chꞌán Chuza. Jehe chꞌán mé chꞌehe chꞌán xra̱ tí chꞌín Herodes tꞌe̱to̱an chꞌán, la ko í jnko tjan mé itꞌin tjan Susana, la ko itsjé í so sín kꞌuéjó sín. A̱ ntá kaín sín kjuanjon sín tí nkehe kꞌuéchónta sín kjuínki̱tsa sín tí chꞌín Jesús la ko tí sín kꞌuájiko chꞌán. \s1 Chꞌín Jesús kjuíncheyóe̱xin chꞌán éxí ijnko chꞌín kꞌue̱nka̱ nonte \r (Mt. 13.1-9; Mr. 4.1-9) \p \v 4 Ntá nchónhya chojni kójnkotsé sín kjuítsjehe sín tí chꞌín Jesús, kꞌuaxrjexín sín kaín tí chjasin ntiha. A̱ ntá chꞌín Jesús kjuíncheyóe̱xin chꞌán ntáchro chꞌán kíxin: \p \v 5 ―Éxí ijnko chꞌín sákjuíkꞌe̱nka̱ noatrigo no̱nte̱e chꞌán. Mé xi̱kaha sákjuí chꞌán ikꞌue chꞌán tí noatrigo a. Ntá iso noa la kꞌuanótjen chrínta nti̱a ntá nkaxénjin chojni tí noa a la ko kja̱xin tí koxroxe kꞌuìnka̱ va. \v 6 A̱ ntá í so la kꞌuítji chríkꞌá xro̱ ntá kꞌuayan la xámá kíxin kánhyó siín tjo. \v 7 A̱ ntá í so la kjuítsínkákꞌá kachꞌi̱ ntá kꞌuánkí kachꞌi̱ la ntá í xitjahya kꞌuánkí tí no a kíxin tsíkja̱te tí kachꞌi̱. \v 8 A̱ ntá í so la mé tsíkꞌitjí nche jína. A̱ ntá tió kꞌuánkí la kꞌóna jína la mé jnkojnko noatje kꞌóna ciento neno noa ―mé xi̱kaha ichro chꞌán. \p Na ntá kjuixin kjuako chꞌín Jesús kaín tíha ntá itsen ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Tí tjinkáonrá chrókuinhínrá la tinhínrá ―ichro chꞌán. \s1 Chꞌín Jesús chronkaxín nkekuènte kjuíncheyóe̱xin chꞌán \r (Mt. 13.10-17; Mr. 4.10-12) \p \v 9 Ntá tí sín kꞌuájiko chꞌán kjuanchankíhi sín chꞌán kíxin nkexrí tꞌaxrjexín tí nkehe kjuíncheyóe̱xin chꞌán. \v 10 Ntá ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Dios mé tsjinki̱tsa kíxin tso̱nohará tí nkehe noehya í so chojni nkexrí tꞌe̱to̱an Dios. Kjánchó tí í so sín tjáko̱ha̱ sín kjui̱ntayóa̱xoán kíxin ntá kꞌuíkon sín la kjónté tsjátso̱anhya sín la ko kuínhin sín na kjónté na̱xa̱ tienxínhya sín. \s1 Chꞌín Jesús chronkaxín nkexrí tꞌaxrjexín tí chꞌín kꞌue̱nka̱ nonte \r (Mt. 13.18-23; Mr. 4.13-20) \p \v 11 ’Ntá tso̱xrja̱nka nkexrí tꞌaxrjexín tí nkehe kjui̱ntayóa̱xoán. Tí noatje mé tí itén Dios. \v 12 A̱ ntá tí noa kꞌuanótjen chrínta nti̱a la mé tóyóhe̱ tí sín kuínhin tí tan a. A̱ ntá ó kui chꞌín Tsochren ntá kjuínchekꞌitjáyan chꞌán kaín tí itén Dios kuínhin sín chrókuaáxin sín kíxin ntá chrókuitekakonhya sín tí nkehe chrókuaáxin sín. \v 13 A̱ ntá tí noa kjuítsínkakꞌá xro̱ la éxí yóhe̱ tí chojni kuínhin itén Dios la tjoka kóxrjínhi̱n sín kuinkáchónki sín. Na ntá itsi tí kjuaxróxinhya, a̱ ntá tsíto̱he sín tí itén Dios kuínhin sín kíxin na̱xa̱ ni̱nkahya chónta nuèe. \v 14 A̱ ntá tí noa kjuítsínkakꞌá kachꞌi̱ na mé éxí yóhe̱ ijnko chojni kuínhin tí tan jína kjánchó tjitoxi̱enhya nti̱e sín kíxin tóxakonhen sín tí xra̱ chónta sín la ko tjinkaon sín tsochónta sín itsjé nkehe la ko kaín tí nkehe tóxrjínhi̱n sín mé tꞌinkákonhe̱n kíxin xi̱kaha la xitjahya sichꞌehe sín xra̱ Dios. \v 15 A̱ ntá tí noa kꞌuínka nonte jína na mé éxí yóhe̱ tí chojni kuínhin tí itén Dios a̱ ntá kaín a̱sén sín kuítekaon sín la ntá kuíto̱ehya sín tí tan, a̱ ntá xi̱kaha la jína chꞌehe sín Dios xra̱. \s1 Chꞌín Jesús mé kjuíncheyóe̱xin éxí ijnko xrohi tjeche \r (Mr. 4.21-25) \p \v 16 ’Nijnko nkexro chrókjuinchekꞌákjen xrohi chrókjua̱kꞌe̱ma̱ nkaxenhen chi̱ o̱ chrókjua̱kꞌe̱ma̱ chrínkí cama. Náhí. Noi chrókjuakꞌe xrohi kíxin ntá tí sín tsꞌixenhen nchia tsꞌikonxín sín tí tꞌinkaséyan. \v 17 Kohya nkehe chrókꞌuejómá a̱ ntá chrꞌéxi̱n chrókónoxínhya; la ko kohya nkehe mó chrókónoehyani chrꞌéxi̱n kíxin kaín nkehe la tso̱noxíxin ti xrohi a. \v 18 A̱ ntá chrókuinhínrá jína kíxin tí tjen ijnko nkexro chónta nkehe la mé tsꞌáyéhe̱ chꞌán má. A̱ ntá tí nkexro chóntahya nkehe la mé tsꞌaxrjehe chꞌán kjónté tí nkehe ntsí tónhen chꞌán kíxin chónta chꞌán. \s1 Tí ìné la ko tí kíchó chꞌín Jesús \r (Mt. 12.46-50; Mr. 3.31-35) \p \v 19 A̱ ntá kjuíji ìné la ko kíchó chꞌín Jesús tí tjen chꞌán. Ntá xitjahya tso̱chjinehe sín chꞌán kíxin nchónhya chojni siín. \v 20 A̱ ntá ijnko sín ntiha tsíkjichenka chꞌín Jesús kíxin: \p ―Ìná la ko kíchuá tjejó sín ntója la tjinkaon sín chrókꞌuikon sín tí jaha ―ichro sín. \p \v 21 Kjánchó kjuáte̱he chꞌán ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Tí sín tinhin itén Dios la ko titekaon sín na mé tꞌíkua̱n tí jehe sín éxí na̱ná la ko kíchiná ―ichro chꞌán. \s1 Chꞌín Jesús kꞌue̱tue̱nhen tí xri̱nto̱ la ko tí nta̱ kíxin tsꞌixita \r (Mt. 8.23-27; Mr. 4.35-41) \p \v 22 Ntá ijnko ya̱on kꞌuíxenhen chꞌín Jesús ijnko ntabárco̱ la koí tí sín kꞌuájiko chꞌán. Ntá ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Sátsjini tóhe̱ nta̱yaon ―ichro chꞌán. \p Ntá sákjuí sín. \v 23 Ntá nachrohe tjejótꞌatòye̱ sín a̱ ntá chꞌín Jesús mé kjuákꞌejua chꞌán. A̱ ntá xrína̱hya tji̱a̱n chjéhe xri̱nto̱ chrítaón nta̱ ntá xrankíxin sítikia nta̱ tí ntabárco̱ ntá chrakon sín kíxin tsꞌaniankí nta̱ tí ntabárco̱. \v 24 Ntá kjuínchekjaye̱he sín tí chꞌín Jesús, ntáchro sín kíxin: \p ―Maestro, Maestro. Tjejótꞌaniankíni nta̱ ―ichro sín. \p Ntá chꞌín Jesús kꞌuàya chꞌán ntá kꞌue̱tue̱nhen chꞌán tí xri̱nto̱ la ko tí nta̱ kíxin tsꞌixita, a̱ ntá náxrjón kꞌuíxita tí nta̱ la ko tí xri̱nto̱. \v 25 Ntá ntáche chꞌán tí sín kꞌuájiko chꞌán kíxin: \p ―¿Á na̱xa̱ tinkachónkihyará Dios? ―ichro chꞌán. \p Kjánchó jehe sín mé chrakon sín itjo sín kíchó sín kíxin: \p ―¿Xá nkexro tíhi kíxin tꞌe̱tue̱nhen chꞌán xri̱nto̱ la ko tí nta̱ la titekakonhen chꞌán? \s1 Ijnko chꞌín nonte Gadara chónta ncha̱kuen tí jínahya \r (Mt. 8.28-34; Mr. 5.1-20) \p \v 26 Ntá kjuíji sín tí nonte Gadara, na mé tóhe nta̱yaon ntoí chókꞌèxin estado Galilea. \v 27 Ntá kꞌuínkaji̱nxi̱n chꞌín Jesús tí ntabárco̱ ntá kóchjina ijnko chꞌín chjasin ntiha. Ntá ó má sé chónta chꞌán ncha̱kuen tí jínahya. Na ntá ni ké chꞌán tꞌinkáyahya chꞌán, la ko jehya nto̱e chꞌán kꞌuékjakꞌe chꞌán na mé tjen chꞌán tí panteón. \v 28 Tió kꞌuíkon chꞌán tí chꞌín Jesús ntá kjuákꞌexín tochꞌin chꞌán nkayakon tí chꞌín Jesús, ntá kꞌóyako chꞌán ntáchro chꞌán kíxin: \p ―¿Nkekuènte tji̱a̱té tí jeheni, jaha Jesús Xje̱en Dios itjen nkaya nka̱jní? Chronóa̱hani nchekjasótehyani ―ichro chꞌán. \p \v 29 Xi̱kaha ntáchro chꞌán kíxin chꞌín Jesús tsíkꞌe̱tue̱nhen tí ncha̱kuen tí jínahya kíxin tsꞌaxrjexín tí jehe chꞌán. Nchónhya veces tí ncha̱kuen tí jínahya kꞌuékꞌe̱tue̱nhen tí jehe chꞌán; a̱ ntá tí chojni kꞌuétsé sín chꞌán kꞌuékjinchenteto sín tja chꞌán la ko to̱té chꞌán la mé cadena tsíkóntetoxín chꞌán kíxin tjinkaon sín chrókjuakꞌe chꞌán. Kjánchó kꞌuékóchrínjin chꞌán tí nkehe tsíkóntetoxín chꞌán kíxin ncha̱kuen tí jínahya tjinkaon sáchrókjui̱ko chꞌán nte̱je̱. \v 30 Ntá chꞌín Jesús kjuanchankíhi chꞌán tí chꞌín a kíxin: \p ―¿Nkexrí itꞌian? ―ichro chꞌán. \p Ntá kjuáte̱he chꞌán ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Legión mé itꞌinni ―ichro chꞌán. \p Ntáchro chꞌán xi̱kaha kíxin nchónhya ncha̱kuen tí jínahya chónta chꞌán. \v 31 A̱ ntá kaín tí ncha̱kuen tí jínahya chronóe̱he̱ tí chꞌín Jesús kíxin chrókꞌue̱to̱anhya chꞌán kíxin chrókjuitsínkayá tí tòye̱ ni̱nka. \v 32 A̱ ntá ntiha tí jna̱ siín nchónhya cochíno xrine va. A̱ ntá tí ncha̱kuen tí jínahya chronóe̱he̱ tí chꞌín Jesús kíxin chrókjuanjon chꞌán kjuachaxin chrókꞌuixenhen tí cochíno a. A̱ ntá kjuanjon chꞌán kjuachaxin. \v 33 A̱ ntá tí ncha̱kuen tí jínahya kꞌuaxrjexín tí chꞌín a, a̱ ntá kꞌuíxenhen tí cochíno a. A̱ ntá kaín tí cochíno kuinká va sákjuí va nó nkaya tsa̱ka kꞌuánótjenkí va nta̱ kjuínhin va nta̱. \p \v 34 A̱ ntá tí sín sítꞌayakonhen tí cochíno kꞌuíkon sín kíxin xi̱kaha kónhen ntá chrakon sín kuinká sín sákjuíchronka sín tí chjasén sín la ko tí rancho. \v 35 A ntá tí chojni kꞌuaxrjexín sín chjasin sákjuitsjehe sín nkehe tí tsíkónhen. A̱ ntá kjuíji sín ntiha tí tjen chꞌín Jesús ntá kꞌuíkon sín kíxin ntaha tjen tí chꞌín tsíkꞌaxrjexín tí ncha̱kuen tí jínahya. Ntaha tjetja̱xi̱n chꞌán chrínkí to̱té tí chꞌín Jesús, ó tsíkꞌinkáya chꞌán iké chꞌán kíxin ó jína tjen chꞌán, a̱ ntá chrakon sín tí kꞌuíkon sín xi̱kaha. \v 36 A̱ ntá tí jehe sín tsíkꞌikon sín kíxin xi̱kaha kónhen la chrónka sín kíxin nkexrí kuíto̱he jína tí chꞌín kꞌuéchónta tí ncha̱kuen tí jínahya. \v 37 A̱ ntá kaín tí chojni chjasin Gadara kjuankíxin chronóe̱he̱ sín tí chꞌín Jesús kíxin sáchrókjuixin chꞌán ntiha kíxin imá chrakon sín. A̱ ntá tí chꞌín Jesús kꞌui̱tꞌótjen chꞌán tí ntabárco̱ sákjuíxin chꞌán ntiha. \v 38 A̱ ntá tí chꞌín tsíkꞌaxrjexín tí ncha̱kuen tí jínahya chronóe̱he̱ chꞌán tí chꞌín Jesús kíxin á chrókjuanjonhya chꞌán kjuachaxin sáchrókjui chꞌán koí chꞌán. Kjánchó chꞌín Jesús kꞌue̱tue̱nhen chꞌán kíxin tsito̱he chꞌán ntáchro chꞌán kíxin: \p \v 39 ―Tito̱ha satjia nto̱a la ko chro̱nka nkexrí ti kjuachaxin jié kuènte Dios kuíto̱axián jína jaha ―ichro chꞌán. \p A̱ ntá sákjuí tí chꞌín a chrónka chꞌán nkuíxín tí chjasén chꞌán kíxin ijnko kjuaxroan jié kjuíchꞌe chꞌín Jesús kjuínchekito̱he chꞌán jína. \s1 Tí xje̱en chꞌín Jairo la ko tí tjan kuákóxi̱n iké chꞌín Jesús \r (Mt. 9.18-26; Mr. 5.21-43) \p \v 40 Tió chꞌín Jesús kjan chꞌán tí í jnko chrínta nta̱ ntá nchónhya chojni siín ntiha la chéhe̱ sín kjuíji chꞌán ntiha, kíxin kaín sín tjejóchónhen sín chꞌán. \v 41 Ntá kui ijnko chꞌín itꞌin Jairo na mé ijnko chꞌín tꞌe̱to̱an kuènte ni̱nko. A̱ ntá kjuákꞌexín tochꞌin chꞌán to̱te tí chꞌín Jesús chronóe̱he̱ chꞌán kíxin sáchrókjui chꞌín Jesús nto̱e chꞌán \v 42 kíxin chónta chꞌán jnkoko̱áxón xje̱en chꞌán chjin chónta teyó nánó la ó mero tjetꞌen tjan. A̱ ntá sákjuí chꞌín Jesús la ntá nchónhya chojni chréhe̱ kꞌuíxitja kíchó sín. \p \v 43 Ntá siín sín ntiha. Na mé ntiha tjenkákjan ijnko chojni chjin níhi tjan sítji tjan jni̱ na mé chónta tjan teyó nánó tito̱ehya tjan jína. A̱ ntá kaín nkehe kꞌuéchónta tjan kjue̱nke̱he tjan tí sín chꞌe xro̱a̱n la ko nijnko sín kjuachahya sín kjuínchekito̱he sín tjan jína. \v 44 A̱ ntá jehe tjan kóchjina tjan nóton tí chꞌín Jesús na ntá kuákóxi̱n tjan tí iké chꞌán, a̱ ntá tuénxín tí jni̱ la í kjuíhya tjan. \p \v 45 Ntá kjuanchankí chꞌín Jesús kíxin: \p ―¿Nkexro tí kuákóxi̱nna? ―ichro chꞌán. \p A̱ ntá kaín sín ntáchro sín kíxin ninkexró, ichro sín. A̱ ntá chꞌín Pedro la ko tí sín kꞌuéjóko chꞌán ntáchro sín kíxin: \p ―Maestro, nchónhya chojni siín la ko tótéka sín la ntáhi ntáha, ¿ntá nkekuènte kíxin na̱xa̱ tjanchankiá kíxin nkexro tí kuákóxian? ―ichro sín. \p \v 46 Kjánchó ntáchro chꞌín Jesús kíxin: \p ―Jnkojín nkexro kuákóxi̱nna kíxin kónòna kíxin kjuachaxin kuènta̱ná kuíto̱exín ijnko chojni jína ―ichro chꞌán. \p \v 47 A̱ ntá tió kꞌuíkon tjan kíxin ó kónoxín ntá kóchjina tjan chrakon tjan kjuákꞌexín tjan tochꞌin tjan chrínkí to̱té tí chꞌín Jesús. Ntá chrónka tjan nkayakon kaín xín chojni kíxin nkekuènte kuákóxi̱n tjan iké chꞌán la ko nkexrí kuíto̱exín tjan jína xi̱kaha. \p \v 48 Ntá ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Jaha, xje̱enni, ó kuíto̱ha jína kíxin kuítekávan tí janhan. Kjuaxróxin sátjia ―ichro chꞌán. \p \v 49 Na̱xa̱ tjejótjo sín ntiha ntá xrína̱hya ikui ijnko nkexro kjui̱xi̱n nto̱e tí chꞌín tꞌe̱to̱an kuènte ni̱nko, a̱ ntá chénka chꞌán tí chꞌín tꞌe̱to̱an kíxin: \p ―Xja̱an na mé ó kjuixin kꞌuén. Áxri í chje̱éhya xra̱ tí maestro ―ichro chꞌán. \p \v 50 A̱ ntá tió kuínhin chꞌín Jesús la kjuáte̱he chꞌán ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Chrakonhya. Títekávan tí janhan la tsito̱he xja̱an jína ―ichro chꞌán. A̱ ntá sákjuí sín. \p \v 51 A̱ ntá tí kjuíjikꞌixenhen sín nchia ntá kuíto̱ehya chꞌín Jesús kíxin ókjé nkexro chrókꞌuixenko chꞌán nchia. Jehó chꞌín Pedro la ko chꞌín Jacobo la ko chꞌín Juan la ko tí itꞌé la ko tí ìné tí xjachjin chrókꞌuixenhen sín tí tjen tí xjan a. \v 52 Kaín tí sín tjejó ntaha tsjánkàma̱ sín tí xjan a. Kjánchó jehe chꞌán ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Tsja̱nkahyará. Tí xjan la tsíkꞌenhya la tjejua xjan ―ichro chꞌán. \p \v 53 Ntá tjanoá sín chꞌán kíxin jehe sín la ó nohe sín kíxin tsíkꞌen xjan. \v 54 A̱ ntá jehe chꞌán itsé chꞌán tja xjan ntá itsen kꞌuíye̱he̱ chꞌán tí xjan ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Tjarisoá, tꞌàya ―ichro chꞌán. \p \v 55 Ntá kjan a̱sén tjan ntá tuénxín kꞌuínkatjen tjan. Ntá kꞌue̱to̱an chꞌín Jesús kíxin tsjanjon sín nkehe sine tjan. \v 56 Ntá itꞌé la ko ìné xjan la chrakon sín. A̱ ntá chꞌín Jesús kꞌue̱tue̱nhen chꞌán sín kíxin ninkexró chróchenkahya sín kíxin xi̱kaha kónhen. \c 9 \s1 Chꞌín Jesús ichrꞌán chꞌán tí teyó sín \r (Mt. 10.5-15; Mr. 6.7-13) \p \v 1 Ntá chꞌín Jesús kꞌue̱to̱an kíxin tso̱chjina tí teyó sín kꞌuájiko chꞌán. Ntá chjéhe chꞌán sín kjuachaxin tsakitsje sín kaín tí ncha̱kuen tí jínahya chónta chojni la ko sinchekito̱he sín chojni jína. \v 2 Ntá kꞌue̱to̱an chꞌán kíxin sátsjikjako sín nkexrí tí kjuachaxin tꞌe̱to̱an Dios la ko sinchekito̱he sín chojni jína. \v 3 La ko kꞌue̱to̱an chꞌán kíxin: \p ―Ninkehó nkehe sátsjikohyará nti̱a sátsjirá, ni tí nta tjíxinrá la náhí, ni bolsa la náhí, ni nio̱tja̱, ni chichaon, la ko tsjíkoará jehó tí ka tjejóyará ó. \v 4 A̱ ntá tí tsjasánrá ijnko nchia tsjanjon sín kjuachaxin la ntahó tsito̱hará la tsjixixín tí xra̱ ntá sátsjíxinrá ntiha. \v 5 A̱ ntá tí tsjasánrá ijnko chjasin la ntá tsjanjonhya sín kjuachaxin tsjàkorá ntá tꞌaxrjéxinrá tí chjasén sín ntiha tsotsénkará tí nche chónta to̱tárá tsjáko̱xi̱nrá xi̱kaha kíxin Dios sinchekjasóte tí jehe sín ―ichro chꞌán. \p \v 6 Ntá sákjuí sín kaín tí chjasin ntsíntsí sákjuíchronka sín tí tan jína tsaáxin chojni la ko kjuínchekito̱he sín chojni jína kaín chjasin. \s1 Ikꞌuén chꞌín Juan Bautista \r (Mt. 14.1-12; Mr. 6.14-29) \p \v 7 A̱ ntá tí chꞌín Herodes tꞌe̱to̱an kuínhin chꞌán kaín tí xra̱ tjechꞌe chꞌín Jesús la tóxakonhen chꞌán kíxin iso sín ntáchro sín kíxin chꞌín Juan Bautista la ó tsíxechón chꞌán, ichro sín. \v 8 A̱ ntá iso sín ntáchro sín kíxin chꞌín Elías tsíxechón chꞌán mé tí nkexro kꞌuéchronka itén Dios ósé. A̱ ntá í so sín la ntáchro sín kíxin jnkojín tí sín kꞌuéchronka itén Dios ósé la mé ó tsíxechón, ichro sín. \v 9 Kjánchó ntáchro chꞌín Herodes kíxin: \p ―Janhan mé kuéto̱an kóchrínjin sín kja chꞌín Juan. ¿Á chrókóchaxín jehe chꞌán kíxin nchónhya kjuaxroan kui̱nha̱n tí tjechꞌe chꞌán? ―ichro chꞌán. A̱ ntá kja̱xin jehe chꞌán tóxakonhen chꞌán sáchrókjuitsjehe chꞌán tí chꞌín Jesús. \s1 Chꞌín Jesús kjuanjon nkehe kjóne inꞌó mil chojni \r (Mt. 14.13-21; Mr. 6.30-44; Jn. 6.1-14) \p \v 10 A̱ ntá tió kjan tí sín kꞌuájiko chꞌín Jesús ntá chénka sín tí jehe chꞌán kaín tí xra̱ kjuíchꞌe sín. Ntá kꞌuaxrjentako sín chꞌán tí kohya ninkexró chjinaxón chjasin Betsaida. \v 11 Ntá tió kꞌuíxikónohe chojni kíxin ntaha tjen chꞌín Jesús ntá sákjuíchréhe̱ sín chꞌán. A̱ ntá kjuanjon chꞌán kjuachaxin tsꞌejó sín. Ntá kjuankíxin chrónka chꞌán nkexrí tjen tí kjuachaxin tꞌe̱to̱an Dios la ko kjuínchekito̱he chꞌán chojni jína. \p \v 12 A̱ ntá ó ntá kóntó ntá tí teyó sín kꞌuájiko chꞌín Jesús kóchjinehe sín chꞌán ntáchro sín kíxin: \p ―Nixje̱hé tí chojni kíxin sátsji sín tí chjasin ntsí la ko tí ichrén nchia chjinaxón sátsjikꞌo̱kꞌéhe sín la ko sátsjikjeyá sín nkehe sine sín kíxin jaha la ó noha kíxin nte̱je̱ tjejóni la kohya nkehe tsochjéheni sín ―ichro sín. \p \v 13 Kjánchó chꞌín Jesús ntáche chꞌán sín kíxin: \p ―Chje̱hérá sín nkehe sine sín ―ichro chꞌán. \p Ntá kjuáte̱he sín ntáchro sín kíxin: \p ―Chóntahyani itsjé nkehe; jehó inꞌó nio̱tja̱ la ko yaá koche chóntani. ¿Á tjinkávan sátsjikꞌe̱nani nkehe sine kaín tí chojni siín? ―ichro sín. \p \v 14 Kíxin siín chjina inꞌó mil chojni ntoa. A̱ ntá chꞌín Jesús ntáche chꞌán tí sín xriko chꞌán kíxin: \p ―Ntácherá sín tso̱jnkojié sín tsꞌixitja̱xi̱n sín jnkojnko cincuenta sín ―ichro chꞌán. \p \v 15 A̱ ntá xi̱kaha kjuíchꞌe sín kꞌue̱to̱an sín, a̱ ntá kꞌuíxitja̱xi̱n sín kaín sín. \v 16 A̱ ntá chꞌín Jesús kuákja chꞌán tí nꞌó nio̱tja̱ la ko tí yaá koche. Ntá konta chꞌán nka̱jní kjuanchehe chꞌán kjuasáyé Dios kíxin kjuanjon tí nkehe sine sín. Ntá kóchrítꞌo̱ chꞌán tí nio̱tja̱ la ko tí koche la chjéhe chꞌán tí sín xriko chꞌán. A̱ ntá jehe sín kꞌóxika̱ye̱he sín chjéhe sín kaín tí chojni siín. \v 17 A̱ ntá kaín sín kjóne sín la kókje̱he sín. A̱ ntá chrꞌéxi̱n kjuenájín sín kaín tí nkehe síxehe̱ mé teyó ntaxra kjuínchekaón sín. \s1 Chꞌín Pedro mé chrónka kíxin chꞌín Jesús mé tí Cristo \r (Mt. 16.13-19; Mr. 8.27-29) \p \v 18 Ntá ijnko ya̱on chꞌín Jesús kꞌuaxrjenta chꞌán tjenixje̱he̱ chꞌán Dios. Ntá tjejóko chꞌán tí sín xriko chꞌán ntá kjuanchankíhi chꞌán tí jehe sín kíxin: \p ―¿Nkehe ichro tí chojni kíxin nkexro tí janhan? ―ichro chꞌán. \p \v 19 A̱ ntá jehe sín kjuáte̱he sín ntáchro sín kíxin: \p ―Iso sín ntáchro sín kíxin jaha tí Juan Bautista. A̱ ntá í so sín ntáchro sín kíxin jaha la tí chꞌín Elías. A̱ ntá í so sín ntáchro sín kíxin jaha ijnko nkexro kꞌuéchrónka itén Dios ósé mé ó tsíxechón ―ichro sín. \p \v 20 A̱ ntá kjuanchankíhi chꞌin Jesús tí jehe sín kíxin: \p ―A̱ ntá jahará, ¿nkechrorá, nkexro tí janhan? ―ichro chꞌán. \p Ntá ntáchro chꞌín Pedro kíxin: \p ―Jaha tí Cristo ichrꞌán Dios ―ichro chꞌán. \s1 Chꞌín Jesús chrónka kíxin itsꞌen chꞌán \r (Mt. 16.20-28; Mr. 8.30―9.1) \p \v 21 Ntá chꞌín Jesús kꞌue̱tue̱nhen chꞌán sín kíxin ninkexró tsochenkahya sín kíxin nkexro tí jehe chꞌán. \v 22 Ntá chénka chꞌán sín kíxin: \p ―Tí Xje̱en Dios Kꞌóna Chojni tꞌichjánxi̱n tsjasóte nchónhya nkehe tso̱nhen la ko tsitekakuenhya tí sín tꞌe̱to̱an kuènte ni̱nko la ko tí sín tꞌe̱to̱an kuènte tí sín ncha̱tꞌá la ko tí sín maestro tjako tí ley. Tsꞌóyán sín tí jehe chꞌán, kjánchó tí níxin ya̱on na ó tsoxechón chꞌán ínaá ―ichro chꞌán. \p \v 23 Ntá chrꞌéxi̱n chénka chꞌán kaín sín kíxin: \p ―Tí chaxín tsochréhérá tí janhan na tꞌichjánxi̱n tsi̱to̱hérá kaín tí nkehe tjaké a̱sánrá, ntá tsamárá tí ntacruz kuèntárá jnkojnko ya̱on, a̱ ntá tsochréhérá tí janhan. \v 24 Tí nkexro tjinkaon jehó sinchekaá a̱sén mé tsꞌitjáyan. A̱ ntá tí nkexro sinchekꞌitjáyanxín a̱sén kíxin tinkáchónki tí janhan la tsaá. \v 25 ¿A̱ ntá nkehe tso̱nhen tí chrókjuacha ijnko chojni chróchónta kaín nkehe siín chjasintajni a̱ ntá kjuachón chrókjuinchekꞌitjáyan chꞌán? \v 26 A̱ ntá jnkojín chojni chrókósuèhe̱ kíxin tinkáchónki tí janhan la ko tí nkehe tjàkua, a̱ ntá kja̱xin tí Xje̱en Dios Kꞌóna Chojni mé tso̱suèhe̱ chróntáchro chꞌán kíxin chóxin chꞌán tí jehe sín tió tsi chꞌán éxí ijnko rey tsi̱ka̱o chꞌán tí kjuachaxin kuènte Itꞌé chꞌán la ko tí sín ángel jína. \v 27 Tíhi mé ntoá xrja̱nka kíxin iso chojni tjejó ntihi tjejótinhin sín na̱xa̱ tsꞌenhya sín tsꞌikon sín kíxin Dios tsꞌe̱to̱an tí kjuachaxin kuènte chꞌán. \s1 Kꞌuíxitóxi̱n nkexrí tsjehe chꞌín Jesús \r (Mt. 17.1-8; Mr. 9.2-8) \p \v 28 A̱ ntá kꞌuátsínka ijní ya̱on tí tsíchronka chꞌán tíhi ntá sákjui̱ko chꞌán chꞌín Pedro la ko chꞌín Juan la ko chꞌín Jacobo la chrìin sín ijnko jna̱ kíxin tsonixje̱he̱ chꞌán Dios. \v 29 Ntá chꞌín Jesús tjenixje̱he̱ chꞌán Dios ntá kꞌuíxitóxi̱n nkexrí tsjehe chꞌán la ko tí iké chꞌán la tjóá la ko tjáki̱ni tsjehe. \v 30 Ntá xrína̱hya kꞌuíkon sín yaá chojni tjejótjo sín tí jehe chꞌán na mé jehe sín la tí chꞌín Moisés la ko tí chꞌín Elías. \v 31 Imá tꞌinkáséyan jnkontatjen tí tjejó sín tjejótjo sín tí chꞌín Jesús kíxin nkexrí itsꞌen chꞌán la ko nkexrí tsjasótexín chꞌán tí chjasin Jerusalén. \v 32 A̱ ntá chꞌín Pedro la ko tí sín tjejóko chꞌán la imá kuihi sín kotáchrin; kjónté la kꞌuéjótsjehe sín kꞌuikon sín tí kjuachaxin kuènte chꞌín Jesús la ko kꞌuíkon sín tí yóí chojni ntoa tjejóko sín chꞌán. \v 33 A̱ ntá tió sátsji tí yóí sín tjejóko chꞌín Jesús ntá chꞌín Pedro ntáche chꞌán tí chꞌín Jesús kíxin: \p ―Maestro, jína kíxin tjejóni ntihi. Chrókjuichꞌénani iní nchia la mé ijnko kuèntá la ijnko kuènte chꞌín Moisés la ko ijnko kuènte chꞌín Elías ―ichro chꞌán. \p Kjánchó chꞌín Pedro í noehya chꞌán nkehe chróntáchro chꞌán kíxin chrakon chꞌán. \v 34 A̱ ntá na̱xa̱ tjenixja chꞌán ikui ijnko tjui̱ kjuákꞌetja tí jna̱ tjejó sín. Ntá chrakon sín tjejó sín chrínkí tí tjui̱. \v 35 Ntá xrína̱hya kuínhin sín chríkjan tí tjui̱ itén nkexro ntáchro kíxin: \p ―Tíhi mé Xja̱nna, imá tjua̱ha̱ chꞌán. Tinhínrá tí nkehe tsochronka chꞌán la ko tí nkehe tjako chꞌán. \p \v 36 A̱ ntá tió kjuixin kuínhin sín tí tan nixja ntá kꞌuíkon sín kíxin jeho chꞌín Jesús tjen. A̱ ntá tí jehe sín la tání sín kíxin xi̱kaha kꞌuíkon sín tí ya̱on a la ninkexró chenkahya sín tí nkehe kꞌuíkon sín. \s1 Chꞌín Jesús kjuínchekito̱he jína ijnko chánjan chónta ncha̱kuen tí jínahya \r (Mt. 17.14-21; Mr. 9.14-29) \p \v 37 A̱ ntá tí ya̱on chrꞌéxi̱n kꞌuínkaji̱nxi̱n sín jna̱ la ntá nchónhya chojni sákjuixinhin sín nti̱a chꞌín Jesús. \v 38 A̱ ntá ijnko chojni tjenkákjan chꞌán tí chojni kjuíji ntá itsen nixja chꞌán ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Maestro, chronóa̱hani kíxin chrótsjehé tí xje̱enni kíxin jnkoko̱axón ó chóntani a̱ ntá níhi xjan. \v 39 Chónta xjan ncha̱kuen tí jínahya la ntá nchekꞌíyato xjan la ko nchekꞌaniáte xjan nchexrànka̱ xjan kíxin tjotéhe xjan la ko nta̱lóxrjo sítji̱xi̱n irꞌva xjan la ko ncheníhi xjan, na mé chrohya tsjìinhin xjan. \v 40 A̱ ntá chronóe̱he̱ni tí sín xríkoa chrókuakitsje sín tí ncha̱kuen tí jínahya, kjánchó kjuachahya sín ―ichro chꞌán. \p \v 41 Ntá kjuáte̱he chꞌín Jesús ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Jahará chaxínhya chojni tinkáchónki tí janhan. Jehya jína tjenka̱yáxinrá. ¿Xá hasta nkesá tjinkáonrá tsꞌejóni tsjákohará kixin nunca tꞌitjáhyará? Xrákoa tí xjan ntihi ―ichro chꞌán. \p \v 42 A̱ ntá kóchjina tí chánjan. A̱ ntá tí ncha̱kuen tí jínahya kjuáka xjan nonte la ko kjuínchekꞌaniáte xjan ínaá. Kjánchó chꞌín Jesús jie̱he kꞌue̱tue̱nhen tí ncha̱kuen tí jínahya kíxin tsꞌaxrjexín xjan. Ntá kꞌuaxrje tí ncha̱kuen tí jínahya ntá kuíto̱he xjan jína. A̱ ntá chꞌín Jesús kjuínchekꞌáyéhe̱ tí itꞌé xjan. \v 43 A̱ ntá kaín sín chrakon sín kíxin kꞌuíkon sín tí kjuachaxin jié kuènte Dios. \s1 Chꞌín Jesús chrónka chꞌán ínaá kíxin itsꞌen chꞌán \r (Mt. 17.22-23; Mr. 9.30-32) \p Na̱xa̱ chrakon sín kaín sín kíxin tí kjuaxroan kjuíchꞌe chꞌín Jesús la ntá ntáche chꞌán tí sín xriko chꞌán kíxin: \p \v 44 ―Tinhínrá jína tíhi la ko tꞌitjáyanhyará. Tsotsé sín tí Xje̱en Dios Kꞌóna Chojni la ko tsjikaán sín chꞌán tí tjejó tí sín tꞌe̱to̱an ―ichro chꞌán. \p \v 45 Kjánchó jehe sín kienxínhya sín tí nkehe ntáchro chꞌán kíxin na̱xa̱ kjuanjonhya Dios kjuachaxin kíxin chrókuienxín sín, ntá chrakon sín na kjuanchankíehya sín chꞌán kíxin nkexrí tꞌaxrjexín tí nkehe ntáchro chꞌán. \s1 Nkexro tí imá tjetoan tsꞌe̱to̱an \r (Mt. 18.1-5; Mr. 9.33-37) \p \v 46 A̱ ntá tí sín kꞌuájiko chꞌín Jesús kjuankíxin sín itjo sín kíchó sín kíxin nkexro tí jehe sín a̱ntsí má tjetoan tsꞌe̱to̱an. \v 47 Kjánchó chꞌín Jesús kónohe chꞌán nkehe tjenka̱yáxin a̱sén sín. Ntá kuákja chꞌán ijnko chánjan ntá kjuakꞌe chꞌán tí tjen chꞌán \v 48 ntá ntáche chꞌán sín kíxin: \p ―Tí jnkojín nkexro chrókꞌuáyéhe̱ tí xjan i kíxin tinkáchónki sín tí janhan mé xi̱kaha chrókꞌuáyéhe̱ sín tí janhan. A̱ ntá jnkojín nkexro chrókꞌuáyéhe̱ tí janhan mé xi̱kaha chrókꞌuáyéhe̱ tí nkexro chrꞌánna kꞌuinka. A̱ ntá tí jnkojín nkexro a̱ntsí chrókjuinchehnkehya la mé a̱ntsí chrókꞌuáyéhe̱ kjuachaxin chrókꞌue̱to̱an. \s1 Tí nkexro nínkakuenhya tí jeheni la mé tóxrjínhi̱n chꞌán tí xra̱ chꞌeni \r (Mr. 9.38-40) \p \v 49 Ntá ntáchro chꞌín Juan kíxin: \p ―Maestro, kꞌuíkonni ijnko nkexro kjuachaxin ihni̱á kuakitsjexín chꞌán ncha̱kuen tí jínahya chónta chojni. A̱ ntá chénkani chꞌán kíxin xi̱kahya chrókjuichꞌe chꞌán kíxin xrikohyani chꞌán. \p \v 50 Kjánchó chꞌín Jesús ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Xi̱kahya chróntáche chꞌán kíxin tí nkexro nínkakuenhya tí jeheni la kjá tóxrjínhi̱n tí xra̱ chꞌeni ―ichro chꞌán. \s1 Chꞌín Jesús kjuentuéhe chꞌán tí chꞌín Jacobo la ko tí chꞌín Juan \p \v 51 A̱ ntá ó kóchjina tí ya̱on sátsji̱ chꞌín Jesús nkaya nka̱jní, na ntá táhó kjuenka̱yáxin chꞌán sátsji̱ chꞌán chjasin Jerusalén. \v 52 Ichrꞌán chꞌán chojni kuitónxin nti̱a a̱ ntá jehe sín sákjui̱ sín ijnko chjasin ntsí estado Samaria sákjuikjeyá sín nchia tsꞌo̱kꞌèxin sín. \v 53 Kjánchó tí sín samaritano kjuanjonhya sín kjuachaxin chrókꞌuejó sín kíxin kꞌuíkon sín kíxin ó xra̱ ó sátsji̱ chꞌán chjasin Jerusalén. \v 54 A̱ ntá tió kꞌuíkon tí sín kꞌuájiko chꞌán la mé chꞌín Jacobo la ko chꞌín Juan la ntáchro sín kíxin: \p ―Ìnchéni, ¿á tjinkávan kíxin chrókjuanchiani xrohi chrókꞌuinkaji̱nxi̱n nkaya nka̱jní chrókjuinchekꞌitjáyan tí jehe sín éxí kjuanchia tí chꞌín Elías?\f + \fr 9:54 \ft 1 Reyes 18.30-40\f* ―ichro sín. \p \v 55 Ntá chꞌín Jesús kuinkátjíá chꞌán komá chꞌán tí jehe sín ntá kjuentuéhe chꞌán sín ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Jahará la kjá noahyará nkexro ncha̱kuen chontará. \v 56 Kíxin tí Xje̱en Dios Kꞌóna Chojni kuihya chꞌán kíxin chrókjuinchekꞌitjáyan chꞌán chojni. Náhí. Xra̱ ó ikui chꞌán sinchekaá chꞌán chojni ―ichro chꞌán. \p Ntá sákjui̱ sín í jnko chjasin ntsí. \s1 Tí sín tjinkaon chróchréhe̱ sín tí chꞌín Jesús \r (Mt. 8.19-22) \p \v 57 A̱ ntá jehe sín sákjui̱ sín nti̱a ínaá. Ntá xeta sín ijnko nkexro ntáche chꞌán tí chꞌín Jesús kíxin: \p ―Ìnchéni, tjinkaonni chróchréhe̱ni tí jaha nketí tjinkávan sátsjia ―ichro chꞌán. \p \v 58 Ntá chꞌín Jesús kjuáte̱he chꞌán ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Tí koxróntá chónta va itjue̱é va la ko tí koxroxe chónta va ka̱ké va. A̱ ntá tí Xje̱en Dios Kꞌóna Chojni chóntahya nketí tsꞌo̱kꞌèxin chꞌán ―ichro chꞌán. \p \v 59 A̱ ntá ntáche chꞌán í jnko nkexro: \p ―Chréhé tí janhan ―ichro chꞌán. \p Kjánchó kjuáte̱he chꞌán kíxin: \p ―Ìnchéni, ti̱to̱héni senó sátsjikja̱váni itꞌéni ―ichro chꞌán. \p \v 60 Ntá kjuáte̱he chꞌín Jesús ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Ti̱to̱hé kíxin tí chojni tsíkꞌen la jnkokón sín tsíkꞌen tsja̱vá kíchó sín. A̱ ntá jaha la sátsjikjàkua nkexrí tjen tí kjuachaxin tꞌe̱to̱an Dios ―ichro chꞌán. \p \v 61 Ntá ntáchro í jnko nkexro kíxin: \p ―Ìnchéni, tjinkaonni tsochréhe̱ni tí jaha. Jehí ti̱to̱hé tsjinixje̱he̱ni tí sín siín nto̱eni ―ichro chꞌán. \p \v 62 Kjánchó ntáchro chꞌín Jesús kíxin: \p ―Tí nkexro kjuankíxin tsotsé chꞌán arado ntá chrókjan chrókotónhen nóton mé xi̱kaha xitjahya sichꞌehe chꞌán Dios xra̱. \c 10 \s1 Chꞌín Jesús kꞌue̱tue̱nhen setenta chojni sátsjikjako sín \p \v 1 Ntá chrꞌéxi̱n Ìnchéni kjueyá chꞌán í jnko setenta chojni ntá kꞌue̱tue̱nhen chꞌán sín sátsji sín yóyó sín sátsji sín tsitónxin sín nti̱a tí kaín chjasin na ko nkuíxín tjinkaon chꞌán sáchrókjui chꞌán. \v 2 Ntá ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Chaxín ntáxrja̱n kíxin imá tsíkꞌóna, a̱ ntá tí chojni chꞌe xra̱ mé tsjéhya. Chrókjuanchehérá tí Ìnché nonte kíxin chróchrꞌán chꞌán itsjé chojni chrókjuichꞌe xra̱. \v 3 Sátjirá jahará. Xráxinkáonrá kíxin tétua̱nhanrá sátsjirá éxí kolélo tsꞌejóya̱kjanrá chríkjan tí kolobo. \v 4 Tsjíkoahyará kabólsa̱ la ko tjo̱a̱ tꞌinka chichaon la ko to̱ka̱te̱ tjíkoahyará la ko tí nixje̱hérá chojni tí nti̱a ti̱to̱éhyará kíxin chrókjuintaxrjanhanrá sín. \v 5 A̱ ntá tió tsꞌixe̱nhenrá jnkojín nchia la senó nixje̱hérá sín ntáchrorá kíxin tsꞌáyéhe̱ sín kjuaxróxin, tsixrorá. \v 6 A ntá tí tjejó sín kjuaxróxin ntiha la nixje̱hérá sín la tsꞌáyéhe̱ sín kjuaxróxin. A̱ ntá tí la náhí, a̱ ntá tí kjuaxróxin chrókꞌuáyéhe̱ sín na sátsjíkoará ínaá. \v 7 A̱ ntá tí nchia ntiha chrókjuanjon sín kjuachaxin chrókuito̱hará, ntaha mé tsjanjon sín nkehe chónta sín sinterá la ko itsꞌirá, kíxin tí nkexro chꞌe xra̱ la siín kjuachaxin tsoxenkehe. Tsjíhyará í jnko nchia la ko í jnko nchia. \v 8 A̱ ntá tsjasánrá ijnko chjasin tsjanjon sín kjuachaxin tsꞌejorá ntiha ntá interá tí nkehe tsjanjon sín. \v 9 Nchekito̱hérá chojni níhi jína. Ntá chenkará sín kíxin tí kjuachaxin tꞌe̱to̱an Dios la kjínhya tjen tí tjejó sín, ichrorá. \v 10 A̱ ntá tió tsjasánrá ijnko chjasin a̱ ntá tsjanjonhya sín kjuachaxin la ntá tꞌaxrjéxinrá nto̱e sín sátjirá tí nti̱a chjasin ntiha ntá ntáchrorá kíxin \v 11 kjónté tí nche tsíkꞌixitja to̱tárá tsotsénkará kíxin tsjáko̱xi̱nrá kíxin tí kjuaxróxinhya tsꞌáyéhe̱ sín chrꞌéxi̱n. Kjánchó chrókónohe sín kíxin tí kjuachaxin tꞌe̱to̱an Dios la kjínhya tjen tí tjejó sín, ichrorá. \v 12 Ntáxrja̱n kíxin tí ya̱on tsjeje̱xín chjasintajni la kjuaxróxinhya tsꞌatsínka tí chjasin a. A̱ntsí náxrjónhya tí nkehe tsꞌatsínka sín, a̱ ntá tí nkehe tsꞌatsínka chjasin Sodoma\f + \fr 10:12 \ft Génesis 19.24–28\f* la kénhyó ―ichro chꞌán. \s1 Iso chjasin titekakonhya \r (Mt. 11.20-24) \p \v 13 ’Nòará jahará chjasin Corazín. Nòará jahará chjasin Betsaida. Tí chrókꞌuixin tí kjuaxroan tí chjasin Tiro la ko chjasin Sidón éxí kꞌuíkonrá jahará, ntá chrókójehe sín la tjoka chrókjuitóxi̱nhin nti̱e sín, tjoka chrókꞌuinkáya sín ka tié la ko chrókjuikjanjin sín ikja sín nteso, kíxin chrókjua̱ko̱xi̱n sín kíxin tꞌává sín. \v 14 A̱ ntá tí ya̱on tsito̱exín iji̱é chojni a̱ ntá jahará a̱ntsí tsjasótiará, a̱ ntá tí sín kuènte chjasin Tiro la ko chjasin Sidón la kénhyó tsjasóte sín. \v 15 A̱ ntá jahará chjasin Capernaum, tjenka̱yáxinrá kíxin imá nohará a̱ ntá sátsji̱rá nkaya nka̱jní, ichrorá. Chaxínhya. Jahará la tsjasinka̱ji̱nrá sátsjirá tí tsjasótexín tí sín tsíkꞌen. \p \v 16 ’Tí nkexro tinhin tí nkehe ntáchrorá la mé xi̱kaha tinhin tí nkehe ntáxrja̱n la ko tí sín titekakonhya sín tí jahará na mé xi̱kaha titekakonnahya sín tí janhan. A̱ ntá tí nkexro titekakonnahya sín tí janhan xi̱kaha titekakonhya sín tí nkexro chrꞌánna kꞌuinka. \s1 Ó kjan tí sín setenta sátsíkji \p \v 17 A̱ ntá ó kjan tí sín setenta sátsíkji la imá chéhe̱ sín ntáchro sín kíxin: \p ―Ìnchéni, kjónté tí ncha̱kuen tí jínahya titekakonhenni tió tꞌákjenxi̱nni ihni̱á ―ichro sín. \p \v 18 Ntá ntáchro chꞌín Jesús kíxin: \p ―Kja̱ chaxín kꞌuíkua̱n kíxin chꞌín Tsochren kꞌuánótje̱nxi̱n nka̱jní éxí ijnko kjónkíxín xi̱kaha kónhen.\f + \fr 10:18 \ft Isaías 14.12\f* \v 19 Ó tja̱hárá kjuachaxin kíxin kjónté konche la ko konchi̱a̱ tsinkátjará la ko tsjachahya ninkehó tí kjuachaxin kuènte tí chꞌín Tsochren kíxin ninkehó tso̱anhyará. \v 20 Kjánchó jehya tíha chrókóchàxínrá kíxin tí ncha̱kuen tí jínahya kuítekakonhanrá. Náhí. Chrókóchàxínrá kíxin ihni̱árá ó tsꞌínixín nkaya nka̱jní ―ichro chꞌán. \s1 Tí Xje̱en Dios nixje̱he̱ Itꞌé chꞌán \r (Mt. 11.25-27; 13.16-17) \p \v 21 A̱ ntá tuénxín tí Ncha̱kuen Dios kjuínchechéhe̱ tí chꞌín Jesús ntá ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Tjáncháha̱ kjuasáya Itꞌéni Ìnché nkaya nka̱jní la ko chjasintajni kíxin kjuánjonhya kjuachaxin chrókꞌuitja tí sín imá nohe, a̱ ntá kjuánjuan kjuachaxin kíxin tsꞌitja tí sín noehya. Mé xi̱kaha Itꞌéni, jaha kóxrjínhan kíxin xi̱kaha tso̱nhen. \p \v 22 ’Tꞌaná mé chjìna kaín xín nkehe. Ninkexró noehya nkexro tí Xje̱en chꞌán. Na mé jehó Itꞌé chꞌán mé nohe. La ko ninkexró noehya nkexro tí Itꞌé chꞌán. Na mé jehó tí Xje̱en chꞌán mé nohe chꞌán la ko tí sín tsíkjeyá chꞌán kíxin tjinkaon chꞌán tso̱nohe sín nkexro Itꞌé chꞌán ―ichro chꞌán. \p \v 23 Ntá komá chꞌán tí sín kꞌuájiko chꞌán ntá ntáche chꞌán tí jehó sín kíxin: \p ―Chéhe̱ tí sín kꞌuíkonxín kon sín éxí kꞌuíkonrá. \v 24 Ntáxrja̱n kíxin nchónhya tí sín kꞌuéchronka itén Dios ósé la ko nchonhya tí sín rey kꞌuétjinkaon sín chrókꞌuikon sín éxí tꞌikonrá, kjánchó kꞌuíkonhya sín, la ko kꞌuétjinkaon sín chrókuinhin sín tí nkehe tjejotinhínrá jie, kjánchó í kíenhya sín ―ichro chꞌán. \s1 Chꞌín Jesús kjuíncheyóe̱xin éxí ijnko samaritano jína \p \v 25 Ntá ijnko maestro tjako tí ley kꞌuínkatjen chꞌán nixje̱he̱ chꞌán tí chꞌín Jesús tjinkaon chꞌán tso̱noexín chꞌán á chaxín nohe chꞌán tsjate̱he chꞌán ntá kjuanchankí chꞌán kíxin: \p ―Maestro, ¿nkexrí chrókjuichꞌeni chrókꞌuitjani tí kjuachón jnkochríxín? ―ichro chꞌán. \p \v 26 Ntá kjuáte̱he chꞌín Jesús ntáchro chꞌán kíxin: \p ―¿Nkexrí nixja tí ley? ¿Nkexrí tiénxian? ―ichro chꞌán. \p \v 27 A̱ ntá tí maestro tjako tí ley mé kjuáte̱he chꞌán ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Chrótjuèheni Ìnchéni Dios kaín a̱sénni la ko kaín fuerza chóntani la ko kaín kjuaxrexinkaon kuènténi la ko chrótjuèheni kíchó ni éxí tjuèxínni a̱sénni\f + \fr 10:27 \ft Deuteronomio 6.5; Levítico 19.18\f* ―ichro chꞌán. \p \v 28 Ntá ntáchro chꞌín Jesús kíxin: \p ―Jína kjuáte̱he. A̱ ntá tí jaha xi̱kaha si̱chꞌe la tsochonta kjuachón ―ichro chꞌán. \p \v 29 Ntá tí maestro tjako tí ley mé tjinkaon chrókjua̱cha̱xi̱n chꞌán tí chꞌín Jesús ntá kjuanchankí chꞌán ínaá kíxin: \p ―¿Xá nkexro tí kíchó ni chrótjuèheni, ichrua? ―ichro chꞌán. \p \v 30 Ntá chꞌín Jesús kjuáte̱he chꞌán ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Ijnko chojni kꞌuínkaji̱nxi̱n nó nti̱a kjui̱xi̱n chjasin Jerusalén sátsji chꞌán chjasin Jericó, ntá kuátóhe nti̱a iso síche̱e kueéhe sín chꞌán kaín nkehe sáchrókjuiko chꞌán, la ko iké chꞌán tsíkakitsjehe sín chꞌán, la tsíkjate sín chꞌán, la ntá sátsíkji sín tsíkito̱he sín chꞌán la ó mero tjetꞌen chꞌán. \v 31 Ntá xrína̱hya kꞌuátsínka ijnko ncha̱tꞌá tí nti̱a ntiha ntá kꞌuíkon chꞌán xi̱kaha ntá ánto̱sén chꞌán kꞌuátsínké chꞌán. \v 32 A̱ ntá kja̱xin ijnko chꞌín levita kꞌuátsínka chjinaxón ntiha. Ntá kꞌuíkon chꞌán xi̱kaha ntá ánto̱sén chꞌán kꞌuátsínké chꞌán kja̱xin. \v 33 A̱ ntá ijnko chꞌín kjui̱xi̱n estado Samaria kꞌuátsínka tí nti̱a ntiha ntá kꞌuíkon chꞌán xi̱kaha tjetsínka tí nkexro ntá kui̱konóe̱he̱ chꞌán. \v 34 Ntá kóchjinehe chꞌán tí nkexro tsíkóníhi ntá kjuíchꞌehe chꞌán xro̱a̱n tí síchritꞌo̱ chjéhe chꞌán aceite la ko vino la ko kjuínchentetoxín chꞌán ka. Ntá kjuixin ntá kjuínchekitákꞌá chꞌán tí kolócho̱e chꞌán. Ntá sákjuíko chꞌán ijnko nchia tꞌo̱kꞌèxín chojni ntiha la kꞌuáyakonhen chꞌán. \v 35 Ntá tí kóya̱on ntá sátsji tí chꞌín samaritano kuakitsje chꞌán iyó tí chichaon la chjéhe chꞌán tí ìnché tí nchia ntáchro chꞌán kíxin: “Tꞌayakonhén tí nkexro i, a̱ ntá a̱ntsí má tsꞌichjánxi̱nhin chꞌán la tió tsokjan ntá tsjénka̱ha tsꞌókjanhan kaín tíha,” ichro chꞌán. \v 36 A̱ ntá tí iní nkexro kꞌuátsínka nti̱a la, ¿nkexro tjuèhe tí nkexro kjuíncheníhi tí síche̱e? ―mé kjuanchankí chꞌín Jesús. \p \v 37 A̱ ntá kjuáte̱he tí maestro tjako tí ley kíxin: \p ―Tí nkexro kui̱konóe̱he̱ tí jehe chꞌán ―ichro chꞌán. \p Ntá ntáchro chꞌín Jesús kíxin: \p ―Sátjia jaha la xi̱kaha chrókjui̱chꞌe ―ichro chꞌán. \s1 Chꞌín Jesús sákjuí chꞌán nto̱e tjan Marta la ko tjan María \p \v 38 Na̱xa̱ tjetji chꞌín Jesús kjuíji chꞌán ijnko chjasin ntsí. A̱ ntá ntiha itjen ijnko tjan itꞌin Marta, a̱ ntá kjuanjon tjan kjuachaxin kuíto̱he chꞌán nto̱e tjan ntiha. \v 39 A̱ ntá tjan Marta chónta tjan ijnko kíchó tjan itꞌin María. A̱ ntá jehe tjan kjuákꞌetja̱xi̱n tjan chrínkí to̱té tí chꞌín Jesús tjetinhin tjan nkehe tí tjechro chꞌán. \v 40 A̱ ntá tjan Marta tóxakonhen tjan kíxin nchónhya xra̱ chónta tjan, ntá kóchjinehe tjan tí chꞌín Jesús ntáchro tjan kíxin: \p ―Ìnchéni, ¿á tóxakuanhya kíxin tí tjan kíchó ni kuíto̱heni tjan, a̱ ntá jehóni tjechꞌeni kaín xra̱? Ntáche tjan kíxin tsjinki̱tsani tjan ―ichro tjan. \p \v 41 Kjánchó chꞌín Jesús kjuáte̱he chꞌán ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Marta, Marta, jaha imá tóxakonhan kíxin tꞌinkákonhe̱n nchónhya xra̱ chonta. \v 42 Kjánchó jnkoko̱á nkehe tꞌichjánxi̱n. A̱ ntá tjan María kjueyá tjan tí nkehe a̱ntsí jína la ko ninkexró tsakitsjehya tjan tíha ―ichro chꞌán. \c 11 \s1 Chꞌín Jesús tjako chꞌán nkexrí tsonixje̱he̱ni Dios \r (Mt. 6.9-15; 7.7-11) \p \v 1 A̱ ntá jnkonaá chꞌín Jesús tjenixje̱he̱ chꞌán Dios ijnko lugar tjen. Ntá kjuixin la ijnko tí sín xriko chꞌán ntáchro kíxin: \p ―Ìnchéni, tjákohéni nkexrí tsonixje̱he̱ni Dios kixin xi̱kaha chꞌín Juan kjua̱ko̱he̱ chꞌán tí sín kꞌuájiko chꞌán. \p \v 2 Ntá chꞌín Jesús ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Tió nixje̱hérá Dios ntáchrorá kíxin: \q1 Itꞌéni tjen nkaya nka̱jní, jaha imá tjóá. \q1 Chrókui ti kjuachaxin kuèntá. \q1 Chrókjui̱chꞌe tí nkehe tóxrjínhan jaha ntihi chjasintajni éxí tjechꞌe nkaya nka̱jní. \q1 \v 3 Ijie tsjánjuan tí nio̱tja̱ tꞌichjánxi̱nhinni jnkojnko ya̱on. \q1 \v 4 Tꞌóxíka tí nkehe jínahya kjuíchꞌeni kíxin kja̱xin jeheni tsꞌitjáyenhenni tí nkehe kjuíchꞌeheni chojni. \q1 Ti̱to̱éhyani jeheni xra̱hya chrókjuasinni jie̱. Nchekaáni kaín tí nkehe jínahya chrókónhenni \m ―mé xi̱kaha ichro chꞌín Jesús. \p \v 5 Kja̱xin ntáchro chꞌán kíxin: \p ―A̱ ntá jnkojínrá chróchontará ijnko chojni choxian, a̱ ntá sáchrókjuia nto̱e chꞌán kꞌáxrótjen chróntáche chꞌán kíxin: “Amigo, nchekjenni iyꞌá nio̱tja̱ \v 6 kíxin na̱ntá ó kui ijnko chojni chóxinni kui̱xi̱n chꞌán kjín kjuíji chꞌán nto̱eni ntá chóntahyani ninkehó tsochjéheni chꞌán.” \v 7 A̱ ntá tí chrókjuate̱he tí nkexro choxian tjen nkaxenhen chróntáchro kíxin: “Chje̱éhyani xra̱. Tí ntója nto̱eni méhe tꞌikjéhe. A̱ ntá xje̱enni tjejótꞌo̱kꞌèkoni xjan. Ntá xitjahya tsꞌàyani tsotjáhani nkehe”, ichro chꞌán. \v 8 Ntáxrja̱n kíxin kjónté chrókꞌuàyahya chꞌán chrótjáhya chꞌán nkehe kjónté chóxian chꞌán, kjá tsꞌàya chꞌán tsotjáha chꞌán kaín nkehe tꞌichjánxi̱nhan kíxin tjinkakonhya chꞌán kíxin na̱xa̱ chrókjuakꞌé chrókꞌuèya jaha. \v 9 Mé xi̱kaha ntáxrja̱n kíxin: Tjanchiará nkehe la Dios tsotjáhará; tjéyárá nkehe la tsꞌitjará; tꞌinkará puerta la tsoxitje̱he̱. \v 10 A̱ ntá tí nkexro tjanchia nkehe la tsꞌáyéhe̱ tí nkehe; la ko tí nkexro tjeyá nkehe la tsꞌitja; la ko tí nkexro tꞌínka puerta la tsoxitje̱he̱. \p \v 11 ’¿Xá jnkojínrá chontará xja̱anrá chrókjuanchahará xjan nio̱tja̱ la ¿á chrókjuánjonrá ijnko xro̱? O̱ chrókjuanchahará xjan koche la ¿a̱ chróchje̱hérá ijnko konche? \v 12 O̱ chrókjuanchahará xjan ko̱ja̱ la ¿á chrókjuánjonrá ijnko konchi̱a̱? \v 13 A̱ ntá jahará kjónté jínahyará la ó nohará nkehe jína tsochje̱hérá xja̱anrá, la mé a̱ntsí chrókónohará kíxin Itꞌéni tjen nkaya nka̱jní tsotjáhará Ncha̱kuen chꞌán tí jnkojínrá chrókjuanchehérá chꞌán ―ichro chꞌín Jesús. \s1 Tjanchia sín jie̱ kíxin chꞌín Jesús chónta kjuachaxin tí Jínahya \r (Mt. 12.22-30; Mr. 3.19-27) \p \v 14 Ntá chꞌín Jesús kuakitsje chꞌán ijnko ncha̱kuen tí jínahya tsíkjinchenósin ijnko chojní. A̱ ntá tió tsíkꞌaxrje tí ncha̱kuen tí jínahya a̱ ntá tí chꞌín xitjahya nixja la jína nixja chꞌán. Ntá kaín chojni chrakon sín kíxin xi̱kaha tsíkjichꞌe chꞌán. \v 15 A ntá jnkojín tí jehe sín ntáchro sín kíxin: \p ―Tí chꞌín a mé takitsje chꞌán ncha̱kuen tí jínahya kíxin chónta chꞌán kjua̱cha̱xién tí chꞌín Beelzebú mé tí chꞌín Tsochren, na mé jehe chꞌán mé tꞌe̱tue̱nhen kaín tí ncha̱kuen tí jínahya ―ichro sín. \p \v 16 A̱ ntá iso sín tjinkaon sín chrókjua̱cha̱xi̱n sín tí chꞌín Jesús ntá kjuanchehe sín chꞌán ijnko kjuaxroan náxrjón kuènte nkaya nka̱jní. \v 17 Kjánchó jehe chꞌán ó nohe chꞌán nkehe tjenka̱yáxin sín la ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Jnkojín gobierno jnkokónhya tjenka̱yáxin sín ntá tjanjo̱nko kíchó sín na mé tsꞌitjáyan tí kjuachaxin tsꞌe̱to̱anxín sín, la ko tí sín jnkoko̱á nchia jnkokónhya tjenka̱yáxin sín xitjahya tsꞌejóko kíchó sín jnkoko̱á. \v 18 A̱ ntá kja̱xin tí chꞌín Tsochren chrókjuánjo̱nko kíchó chꞌán, ¿la nkexrí chróchónta chꞌán kjuachaxin na̱xa̱ chrókꞌue̱to̱an chꞌán tí chrókꞌuaxrje tí jínahya? A̱ ntá jahará ntáchrorá kíxin janhan takítsjé ncha̱kuen tí jínahya kíxin tí kjua̱cha̱xién chꞌín Tsochren chonta janhan, ichrorá. \v 19 A̱ ntá tí xi̱kaha la, ¿ntá nkexro chjéhe kjuachaxin tí sín chréhe̱ tí jahará kíxin tsjacha sín tsakitsje sín ncha̱kuen tí jínahya? Jehe sín mé tja̱ko̱xi̱n sín kíxin jahará ntoáhya tjenka̱yáxinrá. \v 20 A̱ ntá tí kjua̱cha̱xién Dios mé takítsjéxian tí ncha̱kuen tí jínahya na mé chrókónoaxínrá kíxin tí kjua̱cha̱xién Dios tꞌe̱to̱an chꞌán mé ó kui tí tjejorá. \p \v 21 ’A̱ ntá ijnko chojni jie̱he yamá chica tꞌayakonhen chꞌán nto̱e chꞌán kíxin tí nkehe chónta chꞌán tsꞌitjáyanhya. \v 22 A ntá itsi ijnko nkexro a̱ntsí má tse̱he̱, a̱ ntá tsjanjo̱nko chꞌán tí ìnché nchia, a̱ ntá tsjacha tsakitsjehe tí ìnché nchia kaín tí chica yamá chꞌán kíxin imá jie̱exín chꞌán. A̱ ntá tí chꞌín a̱ntsí tse̱he̱ mé tsakja chꞌán kaín nkehe siín ntiha. \v 23 Tí nkexro titekakonhya tí janhan mé nínkakonna chꞌán. A̱ ntá tí nkexro tjinki̱tsahya tí janhan mé tꞌinkákonhe̱n tí xra̱ tꞌa̱ ―ichro chꞌán. \s1 Ijnko tí ncha̱kuen tí jínahya mé tsokjan ínaá \r (Mt. 12.43-45) \p \v 24 ’A̱ ntá ijnko ncha̱kuen tí jínahya tsíkꞌaxrjexín ijnko chojni na mé ixri tí nonte xámá xritjeyá nketí náxrjón tsꞌo̱kꞌéhe. A̱ ntá tí kꞌuitjahya ntá tjenka̱yáxin kíxin: “Áxri tsokjan nto̱na kꞌuaxrjéxian.” \v 25 A̱ ntá tió kjan la éxí ijnko chojni tsíkꞌánjón nto̱e la náxrjón tsjehe tí nkaxenhen nchia. A̱ ntá kꞌuíkon tí jínahya xi̱kaha tjen nchia \v 26 a̱ ntá sákjuíkakjín yato ncha̱kuen tí jínahya a̱ntsí má jínahya. A̱ ntá a̱ntsí má jínahya kónhen tí chꞌín a, a̱ ntá tí senó la kénhyó. Mé xi̱kaha tso̱nhen ijnko chojni kénhya a̱sén tinkáchónki Dios ―ichro chꞌán. \s1 Tí kjuachéhe̱ chaxín \p \v 27 Ntá chꞌín Jesús tjenixja chꞌán chrónka chꞌán kaín tíha ntá ijnko chojni chjin tjenkákjan tí jehe sín a itsen nixja tjan ntáchro tjan kíxin: \p ―Chéhe̱ tí nkexro kꞌuaxrjeníxin tí jaha kjuíntakꞌánkiá ―ichro tjan. \p \v 28 Ntá jehe chꞌán kjuáte̱he chꞌán ntáchro chꞌán kíxin: \p ―A̱ntsí chéhe̱ tí nkexro tinhin tí itén Dios la ko titekaon sín ―ichro chꞌán. \s1 Tí sín jínahya mé tjanchia sín ijnko kjuaxroan náxrjón \r (Mt. 12.38-42; Mr. 8.12) \p \v 29 Ntá nchónhya chojni sítójnkotsé sín tí tjen chꞌín Jesús ntá jehe chꞌán kjuankíxin nixja chꞌán ntáchro chꞌán kíxin: \p ―A̱ ntá tí chojni siín jie la jínahya sín, a̱ ntá tjanchia sín kíxin chrókjuásian ijnko kjuaxroan náxrjón. Kjánchó tsjáko̱xi̱nhya í jnko kjuaxroan la jehó tí nkehe tsíkónhen chꞌín Jonás. \v 30 Ntá éxí yóhe̱ kónhen chꞌín Jonás kónoexín tí sín chjasin Nínive mé xi̱kaha tso̱nhen tí Xje̱en Dios Kꞌóna Chojni la tsꞌikon tí chojni siín jie. \v 31 A̱ ntá tí ya̱on tsito̱exín iji̱é chojni tjejó jie la mé tí tjan reina kꞌue̱to̱an kjui̱xi̱n nó Sur mé tsꞌinkatjen tjan tsjanchia tjan jie̱ kíxin tí sín tjejó jie. Kíxin jehe tjan imá kjín kjui̱xi̱n tjan tsinhin tjan nkexrí imá kꞌuénohe chꞌín Salomón.\f + \fr 11:31 \ft 1 Reyes 10.1–10\f* A̱ ntá jie itjèn janhan a̱ntsí chonta kjuachaxin, a̱ ntá chꞌín Salomón la kénhyó. \v 32 La ko tí sin chjasin Nínive kja̱xin tsꞌinkatjen sín tió tsito̱exín iji̱é chojni la tsjanchia sín jie̱ kíxin tí sín tjejó jie la ko tsontáchro sín kíxin chrókjuasóte tí chojni tjejó jie kíxin tió kuínhin tí sín Nínive chrónka chꞌín Jonás itén Dios la kjuitóxi̱nhin sín nti̱e sín. A̱ ntá jie itjèn janhan a̱ntsí má chonta kjuachaxin, a̱ ntá chꞌín Jonás la kénhyó. \s1 Xrohi tꞌinkaséyanxín cuerpo kuènte chojni \r (Mt. 5.15; 6.22-23) \p \v 33 ’Nijnko chojni chrokjuinchekꞌákjen ijnko xrohi chrókjua̱kꞌe̱ma̱ chꞌán la ko chrókjua̱kꞌe̱hya chꞌán chrínkí ijnko ntacajón. Náhí. Noi chrókjuakꞌe xrohi chrókjuakꞌenkáya candelero kíxin tsꞌikonxín chojni tí tꞌinkaséyan.\f + \fr 11:33 \ft Lucas 8.16\f* \v 34 Tí ikonrá mé éxí yóhe̱ ijnko xrohi tꞌinkaséyanxín tí cuerpo kuèntárá. A̱ ntá tí chontará ikonrá jína la ntá kuenté cuerpo kuèntárá chónta xrohi. A̱ ntá tí chontará ikonrá jínahya la ntá kuenté cuerpo kuèntárá la sítié tjen. \v 35 Chrókóxakonhanrá kíxin chrókꞌuayakonhénrá tí xrohi chontará kíxin chrókꞌuankahya kíxin chrókꞌuixitiéhya tí tjejorá. \v 36 A̱ ntá tí kuenté tí cuerpo kuèntárá chróchónta xrohi la ko nitꞌo̱ chrókꞌuixitiéhya la ntá kuenté la chrókꞌuikonrá jína la éxí ijnko lámpara kuenté chꞌe xra̱ jína. \s1 Chꞌín Jesús chrónka kíxin ntoáhya tjako tí sín fariseo la ko tí sín tjako ley \r (Mt. 23.1-36; Mr. 12.38-40; Lc. 20.45-47) \p \v 37 A̱ ntá tió kjuixin nixja chꞌín Jesús ntá ijnko chꞌín fariseo chrónóe̱he̱ chꞌán tí chꞌín Jesús kíxin sátsjiko chꞌán nto̱e chꞌán sineko chꞌán. Ntá tió kjuíji sín ntiha la kꞌuíxenhen sín nchia ntá kjuákꞌetja̱xi̱n chꞌín Jesús chjino tjen tí mesa a. \v 38 A̱ ntá tí chꞌín fariseo chrakon chꞌán kꞌuíkon chꞌán kíxin chꞌín Jesús kꞌóntihya chꞌán tja chꞌán senó tí sine chꞌán éxí tinkáchónki tí jehe sín. \v 39 Kjánchó Ìnchéni ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Jahará fariseorá nchetjóárá tí ntója tí vaso la ko tí plato. A̱ ntá nkaxenhen la tsíkaón kjuache̱e la ko kjuachji̱no̱xínhin. \v 40 Jahará lo̱nti̱rá. ¿A noahyará kíxin tí nkexro kjuíchꞌéna tí ntója la koí tí nkaxenhen kjuíchꞌéna chꞌán? \v 41 Tí chrókjui̱ncheki̱to̱nhénrá chojni nòa kaín a̱sánrá tí nkehe chontará la ntá chrókóxakuanhyará tí chrókꞌónti chojni o̱ náhí. \p \v 42 ’Nòará jahará fariseorá. Jahará chje̱hérá Dios ijnko ite parte kaín kaxro̱a̱n tsjiko tí nkehe sineni. A̱ ntá tahyará kuentá tí nkehe ntoá la ko nkexrí chrótjuèhérá Dios la ko nkexrí chrótjuèhérá kíchuárá. Jína chróchje̱hérá Dios nkehe la ko chrókꞌuitjáyanhyará tí chrókjuínki̱tsará kíchuárá. \p \v 43 ’Nòará jahará fariseorá. Tjinkáonrá tsꞌejokjenrá tí silla náxrjón nkaxenhen ni̱nko la ko tjinkáonrá kíxin jnkojína tsonixjahará sín tió tsoxétará sín ntasin. \p \v 44 ’Nòará jahará maestro tjàkorá tí ley la ko jahará fariseorá. Ntoáhya tjenka̱yáxinrá chꞌiará. Jahará éxí yóhe̱ tòye̱ tsíxravá chojni tsíkꞌen tꞌikonhya chojni la tꞌatsínka sín nátaón la noehya sín kíxin tsíxravá chojni ntiha. \p \v 45 A̱ ntá kjuáte̱he ijnko tí maestro tjako tí ley ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Maestro, xi̱kaha ntáchrua la, ¿á kja̱xinhya jeheni kaín ni tꞌántaxínhínni ní? ―ichro sín. \p \v 46 A̱ ntá ntáchro chꞌín Jesús kíxin: \p ―Kja̱xin nòará tí jahará tjàkorá tí ley. Tétue̱nhénrá chojni tsamá sín ijnko nkehe imá ye chrókjuachahya chojni chrókuamá. A̱ ntá jahará nijnko dedo tjárá chrókjuínki̱tsará tí nkehe imá ye yámá sín. \p \v 47 ’Nòará tí jahará. Chꞌénará tja̱tꞌo̱e tí sín kꞌuéchrónka itén Dios ósé tsíkꞌóyán tí sín kꞌuaxrjeníxinrá. \v 48 Xi̱kaha jahará tjáko̱xi̱nrá kíxin ó ncho̱xon tí nkehe kjuíchꞌe tí sín kꞌuaxrjeníxinrá ósé kíxin jehe sín kꞌóyán sín tí nkexro kꞌuéchrónka itén Dios ósé. A̱ ntá jahará chꞌénará tja̱tꞌo̱ tí tsíxravá sín. \p \v 49 ’Mé xi̱kaha Dios chónta kjuaxrexinkaon imá jína ntá ntáchro chꞌán kíxin tsochrꞌán chꞌán chojni tsochrónka itén chꞌán la ko tsochrꞌán chꞌán chojni tsjikjako itén chꞌán. A̱ ntá chojni tsꞌóyán jnkojín tí jehe sín la ko tsochónkíhi tí í so sín, ichro chꞌán. \v 50 A̱ ntá Dios mé tsjanchia jie̱ tí chojni siín jie kíxin kꞌuítji ijni̱é kaín tí sín kꞌuéchrónka itén chꞌán ósé desde tí xrankíxin kꞌóna chjasintajni \v 51 la mé xrankíxixín kꞌuítji ijni̱é chꞌín Abel la mé kjuixixín kꞌóyán sín chꞌín Zacarías kꞌóyánxin sín chꞌán jnko̱siné tí tjen tí altar la ko tí ni̱nko. Ntá Dios sinchekjasóte chꞌán tí sín siín jie kíxin xi̱kaha ikꞌuén kaín tí sín a. \p \v 52 ’Nòará jahará maestro tjàkorá tí ley. Jahará tjinkákonhyará kíxin í so chojni tso̱nohe sín tí nkehe chaxín la ni jahará tjinkákonhyará si̱nchexiteyárá la ko ti̱to̱éhyará kíxin í so chojni chrókjuinchexiteyá sín ―ichro chꞌán. \p \v 53 A̱ ntá kjuixin nixja chꞌín Jesús kaín tíha ntá tí sín maestro tjako tí ley la ko tí sín fariseo imá kónínkakonhen sín chꞌán ntá kjuankíxin sín kjuanchankíhi sín chꞌán nchónhya nkehe \v 54 chrókjua̱cha̱xi̱n sín chꞌán kíxin áchꞌe ntoáhya chrókjuate̱he chꞌán ntá chrókjuanchia sín jie̱ tí jehe chꞌán. \c 12 \s1 Chꞌín Jesús chrónka kíxin ntoáhya chꞌe tí sín fariseo \p \v 1 A̱ ntá nchónhya mil chojni kójnkotsé sín ntá tinkákꞌíntate kíchó sín. Ntá chꞌín Jesús sa̱oxín kjuankíxin chénka chꞌán tí sín kꞌuájiko chꞌán ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Chrókuítekákonhyará tí nkehe ntoáhya tjenka̱yáxin tí sín fariseo chꞌia sín, na mé éxí yóhe̱ tí xro̱a̱n nchekꞌánkí nio̱tja̱ tí nkehe tjako sín. \v 2 Kohya nkehe mó jie chrókónoxínhya chrꞌéxi̱n la ko kohya nkehe tjemá jie chrókónoahya chojni chrꞌéxi̱n. \v 3 A̱ ntá kaín nkehe ntáchrorá tí sítié la chrꞌéxi̱n tsinhin chojni tí ncha̱kotjin; la ko kaín nkehe mó ntáchrorá kꞌuikjéhérá nchia la chrꞌéxi̱n tsꞌèya sín chrítaón nchia tsinhin kaín xín chojni. \s1 Nkexro tí chróchrako̱nhe̱nni \r (Mt. 10.26-31) \p \v 4 ’Jahará chojni chóxin kíchó ni mé tjo̱nka̱rá kíxin chróchrakuenhyará tí chojni tꞌóyán tí cuerpo, a̱ ntá chrꞌéxi̱n la kohya nkehe tsjacha sín chrókjuichꞌe sín. \v 5 Kjánchó tjo̱nka̱rá kíxin nkexro chróchrakonhénrá. Chróchrakonhénrá Dios mé tí nkexro tsakitsje kjuachón ntá chónta kjuachaxin tsochrꞌán chojni tí siín xrohi tsjasótexín sín. Tí nkexro a mé chróchrakonhénrá chꞌán má. \p \v 6 ’¿Á chrókóxi̱xi̱nhya inꞌó koxroxe yaá chichaon ntsíntsí? Kjánchó Dios la tsꞌitjáyenhya chꞌán nijnko tí jehe va. \v 7 Kjónté tí ka̱xi̱hi̱ chónta ikjárá la nohe chꞌán nkekja̱ín ka chontará. Méxra̱ chrakonhyará tí jahará kíxin a̱ntsí má tjete sínkí tí jahará. A̱ ntá kjónté nchónhya koxroxe la kánhyó sínkí tíha. \s1 Chróchrónkani kíxin tinkáchónkini Ìnchéni Jesucristo nkayakon chojni \r (Mt. 10.32-33; 12.32; 10.19-20) \p \v 8 ’Ntáxrja̱n kaín tíhi kíxin tí nkexro tsochrónka kíxin tinkáchónkina sín nkayakon chojni la kja̱xin tí Xje̱en Dios Kꞌóna Chojni tsochrónka kíxin chóxin chꞌán tí jehe sín nkayakon tí sín ángel kuènte Dios. \v 9 A̱ ntá tí sín sinchemá sín kíxin chónhyana sín nkayakon chojni la ntá kja̱xian janhan si̱ntamá kíxin chonhya tí jehe sín nkayakon tí sín ángel kuènte Dios. \p \v 10 ’A̱ ntá jnkojín nkexro tsꞌántaxínhi̱n sín tí Xje̱en Dios Kꞌóna Chojni na̱xa̱ jína tsꞌitjáyan tí jie̱ kꞌuántaxínhi̱n sín. A̱ ntá tí nkexro tsꞌántaxínhi̱n tí Ncha̱kuen Dios la xitjahya tsjìin tí jie̱ tí xi̱kaha tsixro sín. \p \v 11 ’Tió tsjikoará sín nkaxenhen ni̱nko Israel la ko tí tjejó tí sín tꞌe̱to̱an la ko tí tjejó tí síxre̱é la tóxakuanhyará nkehe tsjate̱herá la ko tóxakuanhyará nkehe tsixrorá \v 12 kíxin tió tsonixjará la tí Ncha̱kuen Dios sinchexraxinkaonrá nkehe tsixrorá ―ichro chꞌán. \s1 Tí kjuaxikaon tsochónta chojni itsjé nkehe \p \v 13 Ijnko nkexro tjenkákjan tí sin tsíkójnkotsé ntáche chꞌán tí chꞌín Jesús kíxin: \p ―Maestro, ntáche tí kíchó ni a kíxin tsjanjon chꞌán tí nkehe tónhenni tocar tsíkito̱he itꞌéni tsakjani ―ichro chꞌán. \p \v 14 Ntá kjuáte̱he chꞌín Jesús ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Lo̱ntia jaha. ¿Nkekuènte chrókjui̱chꞌénará juez tí janhan chrókꞌoxika̱ya̱ha̱ tí nkehe chrókuakjará jahará? ―ichro chꞌán. \p \v 15 Kja̱xin ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Tóxakonhanrá tí chróchontará itsjé nkehe. Jehya tí nchónhya nkehe chróchontará ntá náxrjón chrókꞌuejorá ―ichro chꞌán. \p \v 16 Ntá kjuíncheyóe̱xin chꞌán ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Kjuákꞌe ijnko chojni rico, a̱ ntá tí no̱nte̱e chꞌán na mé imá kꞌóna. \v 17 A̱ ntá tí chꞌín rico kjuenka̱yáxin chꞌán ntáchro chꞌán kíxin: “¿Nkexrí chrókjui̱tꞌa jie kíxin chontahya nketí tsꞌínka̱chjina tí noa kꞌónana?” ichro chꞌán. \v 18 Ntá kjuenka̱yáxin chꞌán ntáchro chꞌán kíxin: “Ó nòna nkehe si̱tꞌa jie. Tsꞌoxíka tí tꞌinkachjinayá noa chonta ntá si̱tꞌána ijnko a̱ntsí jié tsꞌinkachjinayá kaín nkehe kꞌónana jie chonta. \v 19 Ntá tsontátjan a̱senná kíxin: A̱sénni, nchónhya nkehe chonta jaha tsíchjina tsjacha nchónhya nánó. Ntá jie tꞌo̱kꞌáha la inte la itsꞌia la tócháha,” ichro chꞌán. \v 20 Kjánchó ntáche Dios tí jehe chꞌán kíxin: “Lo̱ntia xi̱kaha ichrua la, kíxin ijie tie itsi nkexro tsjanchia a̱sán. A̱ ntá tí nkehe kjuásichjina la, ¿xá nkexro kuènte tíha?” ichro chꞌán. \v 21 Mé xi̱kaha tso̱nhen tí nkexro chónta nchónhya nkehe chjasintajni ntihi, a̱ ntá na̱xa̱ kjueyáhya chꞌán nkehe kuènte nkaya nka̱jní ―mé ichro chꞌín Jesús. \s1 Dios mé tꞌayakonhen tí xje̱en chꞌán \r (Mt. 6.25-34) \p \v 22 Ntá chrꞌéxi̱n ntáche chꞌín Jesús tí sín kꞌuájiko chꞌán kíxin: \p ―Tjo̱nka̱rá kíxin chrókóxakuanhyará tí nkehe chrókjónterá la ko tí ka chrókꞌuítsa̱rá. \v 23 A̱ntsí sínkí tí kjuachón, a̱ ntá tí nkehe chrókjónterá la kánhyó sínkí. La ko a̱ntsí sínkí tí cuerpo kuèntárá, a̱ ntá kánhyó sínkí tí ka chrókꞌuítsa̱rá. \v 24 Xráxinkáonrá nkexrí siín tí kontálo. Tꞌe̱nka̱hya va la ko tjáhya va la ko chóntahya va nketí tsꞌi̱nka̱chjinayá va tí noa. Kjánchó Dios la tjanjon nkehe sine va. A̱ ntá jahará la a̱ntsí tjetoan, a̱ ntá tí ko xritjaka la kénhyó. \v 25 ¿Á tjejó jnkojínrá tjenka̱yáxinrá kíxin tí chrókóxakonhanrá má ntá na̱xa̱ chrókꞌuankírá itꞌo̱ metro nte̱toxinrá ínaá? \v 26 A̱ ntá xitjahya chrókjui̱chꞌerá tíha kjónté ijnko nkehe ntsí, ¿a̱ ntá nkehe tso̱nhen tóxakonhanrá í so nkehe siín? \p \v 27 ’Xráxinkáonrá nkexrí sítꞌánkí tí catsjo lirio chꞌehya xra̱ la ko tjo̱nhya. Ntá kjónté ntáxrja̱n kíxin tí chꞌín rey Salomón kaín ka náxrjón kꞌuékꞌinkáya chꞌán na̱xa̱ kjuíncheyóe̱hya chꞌán kíxin a̱ntsí náxrjón tí tsjo a. \v 28 A̱ ntá xi̱kaha Dios mé nchekꞌitsa chꞌán kaín kayoa kjónté ijie síchón la ntóye tsoche, la mé xi̱kaha tsjanjon chꞌán tí nkehe chrokꞌuítsa̱rá jahará. ¿Ntá nkekuènte kíxin na̱xa̱ titekákonhyará chꞌán? \v 29 ¿Ntá nkekuènte ixrírá tóxakonhanrá xrítjéyárá nkehe sinterá la ko nkehe itsꞌirá? \v 30 A̱ ntá tí chojni chjasintajni xritjeyá sín kaín tí nkehe a. Kjánchó Itꞌárá ó nohe chꞌán kíxin tꞌichjánxi̱nhanrá kaín tí nkehe a. \v 31 Senó chrókjuéyárá tí kjuachaxin kuènte Dios, a̱ ntá jehe chꞌán mé tsjanjon chꞌán kaín nkehe tꞌichjánxi̱nhanrá. \s1 Tí nkehe tjete siín nkaya nka̱jní \r (Mt. 6.19-21) \p \v 32 ’Chrakonhyará jahará kolélo kuènta̱na. Kjónté tsjéhyará la Itꞌárá tóxrjínhi̱n chꞌán tsotjáhará chꞌán tí kjuachaxin kuènte chꞌán. \v 33 Nchekjirá kaín nkehe chontará la ntá chje̱herá tí chichaon tí sín chóntahya. A̱ ntá xi̱kaha si̱chꞌerá la tí tjo̱a̱ tꞌinka chi̱cha̱ko̱anrá tso̱ntaxinhya kíxin tí nkehe tjete siín nkaya nka̱jní tsjeje̱hya la ko ntaha kohya xíche̱e la ko tsꞌínhya kué la ko tsꞌitjáyanhya. \v 34 A̱ ntá tí nkaya nka̱jní tsochontará nkehe tjete la ntá tí nkehe tjenka̱yáxinrá la kja̱xin ntaha tjen. \s1 Tꞌichjánxi̱n listo chrókꞌuejóchónhenni \p \v 35 ’Tꞌichjánxi̱n listo tsꞌejochonhénrá la ko tsjakꞌekoará xrohi tjeche. \v 36 Listo chrókꞌuejorá éxí chojni chꞌe xra̱ tjejóchónhen sín tsokja̱nxi̱n tí lámo̱e sín tí tsíkóte̱he chojni kíxin tió tsi chꞌán la tsꞌèya chꞌán, la ntá tsakitje̱he̱ sín tí puerta tjoka. \v 37 Náxrjón tí nkexro chꞌe xra̱ tió chrókjan tí lámo̱e sín chrókꞌuikon chꞌán kíxin na̱xa̱ tjejótsjehe sín. Ntá chaxín ntáxrja̱n kíxin tí chꞌín lamo tsꞌe̱to̱an chꞌán kíxin tsꞌejótja̱xi̱n sín tí tjen mesa ntiha ntá tsjanjon chꞌán nkehe sine sín. \v 38 Kjónté chrókui chꞌán kꞌáxrótjen o̱ chrókui chꞌán nantóye mé xi̱kaha chrókꞌuikon chꞌán kíxin tjejótsjehe sín la náxrjón tí sín chꞌehe chꞌán xra̱. \v 39 Chrókónohará tíhi kíxin tí chrókónohe tí ìnché nchia nke hora chrókui tí xíche̱e ntá chrókjuakꞌetsjehe chꞌán chrókuíto̱ehya chꞌán chrókꞌuixenhen xíche̱e tí nto̱e chꞌán chrókueé. \v 40 Ntá jahará kja̱xinrá xi̱kaha chrókꞌuejotsjehérá kíxin titàya̱ tsi tí Xje̱en Dios Kꞌóna Chojni. \s1 Tí nkexro jína chꞌe xra̱ la ko tí chꞌín chꞌehya xra̱ jína \r (Mt. 24.45-51) \p \v 41 A̱ ntá chꞌín Pedro kjuanchankí chꞌán kíxin: \p ―Ìnchéni, ¿á jehóni kaín ni kjui̱ncheyóéxian nkehe ntáchrua o̱ kaín chojni? ―ichro chꞌán. \p \v 42 Ntá ntáchro Ìnchéni kíxin: \p ―¿Nkexro tí tꞌe̱to̱an tí xra̱ jína, a̱ ntá tí lámo̱e tsꞌe̱tue̱nhen kíxin tsꞌayakonhen chꞌán tí chojni siín tí nchia ntiha kíxin tsjanjon chꞌán nkehe sine sín xintii tí hora a? \v 43 Náxrjón tjen tí nkexro a tió tsi tí lámo̱e tsꞌikon chꞌán kíxin na̱xa̱ tjechꞌe tí xra̱. \v 44 Tíhi mé chaxín tsontáxrja̱n kíxin tí chꞌín lamo tsochjéhe chꞌán kaín xra̱ chónta chꞌán tsꞌe̱to̱an tí chꞌín a. \v 45 A̱ ntá tí chꞌín tꞌe̱to̱an sítónhen xra̱ tsjenka̱yáxin kíxin tjokahya tsokjan tí lámo̱e chꞌán, a̱ ntá tsjankíxin chꞌán tso̱nínkakonhen chꞌán tsjanjo̱nko chꞌán tí í so chojni chꞌé xra̱, tí chojni ntoa la ko tí chojni chjin, a̱ ntá jehe chꞌán sine chꞌán la itsꞌi chꞌán la tso̱koan chꞌán. \v 46 A̱ ntá tí lamo tsokjan tí ya̱on tjenka̱yáxinhya tí chꞌín chꞌe xra̱, na mé ijnko hora noehya chꞌán. A̱ ntá imá sinchekjasóte chꞌán tí chꞌín kuíto̱hehe xra̱ la ntá tsjasóteko chꞌán tí sín titekakonhya. \p \v 47 ’A̱ ntá tí nkexro nohe chꞌán nkehe tí xra̱ tjinkaon tí lámo̱e chꞌán la tóxakuenhya chꞌán la titekakonhya chꞌán la mé tí chꞌín a imá tsjasóte chꞌán tsꞌekon chꞌán. \v 48 A̱ ntá tí nkexro noehya nkehe tí xra̱ tjinkaon tí lámo̱e chꞌán ntá chꞌe chꞌán nkehe chrókjuasótexín chꞌán la kjónté kánhyó tsjasóte chꞌán tsꞌekon chꞌán. A̱ ntá tí nkexro kꞌuáyéhe̱ nchónhya nkehe la a̱ntsí tsjé xra̱ tsꞌáyéhe̱ chꞌán sichꞌe chꞌán; la ko a̱ntsí tsjé xra̱ tsoxranchehe tí nkexro kꞌuáyéhe̱ itsjé nkehe. \s1 Jnkoko̱áhya tsjenka̱yáxin chojni kíxin ó kui Ìnchéni Jesús \r (Mt. 10.34-36) \p \v 49 ’Janhan kꞌuinka kíxin si̱ntakꞌákjen xrohi chjasintajni. Áchꞌe ntáxrja̱n kíxin ó tjechrꞌákjen tí xrohi a ntá na̱xa̱ náhí. \v 50 Tꞌichjánxi̱n nchónhya tso̱na tsjasótena. Tóxakonna tsoxiteyájia kaín tíha. \v 51 ¿Á tjenka̱yáxinrá kíxin kꞌuinkakian kjuaxróxin tí chjasintajni ní? Méxra̱ ntáxrja̱n náhí. Jnkoko̱áhya tsjenka̱yáxin chojni xi̱kaha. \v 52 Kíxin ijie xrankíxixín inꞌó chojni na̱xa̱ kjéhya jnkoko̱áhya tsjenka̱yáxin sín. Tí iní tso̱nínkakonhen tí yaá. Tí yaá tso̱nínkakonhen tí iní. \v 53 A̱ ntá tí itꞌé tso̱nínkakonhen tí xje̱en ntoa, la ko tí xje̱en ntoa tso̱nínkakonhen tí itꞌé. A̱ ntá tí ìné tso̱nínkakonhen tí xje̱en chjin, la ko tí xje̱en chjin tso̱nínkakonhen tí ìné. Tí ichꞌe̱e tso̱nínkakonhen tí tíkínte̱e la ko tí tíkínte̱e tso̱nínkakonhen tí ichꞌe̱e tjan. \s1 Tí nkehe chronkaxín nkehe tso̱nhen \r (Mt. 16.1-4; Mr. 8.11-13) \p \v 54 Chꞌín Jesús kja̱xin ntáche chꞌán tí chojni siín kíxin: \p ―A̱ ntá tsꞌikonrá tsꞌàya tjui̱ tí tjia̱tóxin ya̱on, a̱ ntá ntáchrorá kíxin tsꞌaniá chrin, a̱ ntá xi̱kaha chaxín tso̱nhen tsꞌaniá chrin. \v 55 A̱ ntá tí chjéhe xri̱nto̱ nó sur ntá ntáchrorá kíxin tso̱sóa, a̱ ntá xi̱kaha chaxín tso̱sóa. \v 56 Jahará ntoáhya tjenka̱yáxinrá. Ó nohará tjenka̱yáxinrá nkexrí tso̱nhen nka̱jní la ko chjasintajni. ¿Ntá nkexrí na̱xa̱ tiénxinhyará nkehe sítónhen tí tjejorá jie? \s1 Chrókóxakonhenni kjuaxróxin chrókꞌuejókoni tí sín nínkakonhenni \r (Mt. 5.25-26) \p \v 57 ’¿Nkekuènte tjéyáhyará jahará nkehe tí jína? \v 58 Tí jnkojín nkexro tsjanchia jie̱ sátjikoará chꞌán nkayakon tí sín tꞌe̱to̱an na tí nti̱a ó chrónkakjórá chꞌán kíxin tso̱yóxin tsꞌixinhya kjuanínkaon kíxin sátsjikoahyará nkayakon tí chꞌín juez, kíxin tí chꞌín juez chrókꞌue̱to̱an chꞌán kíxin sátsjikoará tí sín comandante. A̱ ntá tí chꞌín comandante chróchrꞌáxanhanrá chꞌán nto̱echiso. \v 59 Ntáxrja̱n kjá ni chrókꞌuaxrjéxinhyará ntiha tsjenka̱jiará kaín xín chichaon chonta. \c 13 \s1 Tꞌichjánxi̱n chrókjuinkí chojni tí nkehe tjenka̱yáxin sín \p \v 1 A̱ ntá tí ya̱on kꞌuejó iso sín chénka sín tí chꞌín Jesús kíxin nkexrí kjuíchꞌe chꞌín Pilato kꞌue̱to̱an itsꞌen iso chojni tsíkji̱xi̱n estado Galilea kꞌuítji ijni̱é sín kójnkojiéko tí ijni̱é tí ko kꞌóyán sín kjuanchexín sín kjuasáyé Dios. \v 2 A̱ ntá kjuáte̱he chꞌín Jesús ntáchro chꞌán kíxin: \p ―¿Á tjenka̱yáxinrá kíxin xíkaha kónhen tí sín tsíkji̱xi̱n estado Galilea kíxin a̱ntsí jié jie̱ chónta sín, a̱ ntá tí í so sín chjasén sín la á náhí ní? \v 3 Ntáxrja̱n tíhi kjá náhí. A̱ ntá jahará tí tjínkíhyará tí tjenka̱yáxinrá la kaín rá xi̱kaha itsꞌenrá kja̱xin. \v 4 ¿Á tjenka̱yáxinrá kíxin a̱ntsí má kꞌuéchónta jie̱ tí dieciocho chojni ikꞌuén xrátja sín tí torre Siloé, a̱ ntá tí í so sín chjasin Jerusalén la á náhí ní? \v 5 Ntáxrja̱n tíhi kjá náhí. A̱ ntá jahará tí tjínkíhyará tí tjenka̱yáxinrá la kaín rá xi̱kaha tsꞌitjáyanrá kja̱xin. \s1 Chꞌín Jesús kjuíncheyóe̱xin chꞌán éxí ijnko nta to higo tꞌónahya to \p \v 6 A̱ ntá chꞌín Jesús kjuíncheyóe̱xin chꞌán ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Ijnko chojni chónta ijnko nta to higo nónte̱e chꞌán. Ntá sákjuítsjehe chꞌán á kꞌóna to. A̱ ntá náhí kꞌuitjahya chꞌán ninkehó to. \v 7 Ntá ntáche chꞌán tí nkexro tꞌayakonhen tí nonte a kíxin: “Ó ní nánó tꞌinkatsjaha̱ tí nta la kꞌuitjáhya ninkehó to higo. Tꞌochrínjian tí nta kíxin tsoxéhe tí nonte a.” \v 8 A̱ ntá tí chꞌín tꞌayakonhen nonte kjuáte̱he chꞌán ntáchro chꞌán kíxin: “Áxri, ti̱to̱hé ijie nánó kíxin si̱ntantá nche la ko tsjiko ncheka̱tjehe. \v 9 A̱ ntá tí xi̱kaha áchꞌe tsꞌóna to. A̱ ntá tí náhí na ntá tsꞌochrínjian chrꞌéxi̱n.” \s1 Chꞌín Jesús kjuínchekito̱he jína ijnko tjan níhi tí ya̱on tꞌo̱kꞌéhe chojni \p \v 10 Chꞌín Jesús kjuákꞌe chꞌán ijnko ni̱nko kjua̱ko̱xi̱n chꞌán ijnko ya̱on tꞌo̱kꞌéhe chojni. \v 11 Ntiha tjen ijnko chojni chjin chónta dieciocho nánó chonta tjan ijnko ncha̱kuen tí jínahya kjuíncheníhi tjan tjesékoá tjan xitjahya xrentoá tjan. \v 12 A̱ ntá chꞌín Jesús kꞌuíkon chꞌán kíxin xi̱kaha tjen tjan ntá kꞌuíye̱he̱ chꞌán tjan ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Naná, ó kjuìinhan tí chin chonta ―ichro chꞌán. \p \v 13 A̱ ntá jehe chꞌán kjuakꞌetja tja chꞌan chrítaón tí jehe tjan a̱ ntá tuénxín xrentoá tjan ntá chjéhe tjan kjuasáyé Dios. \v 14 A̱ ntá tí chꞌín tꞌe̱to̱an kuènte ni̱nko kónínkaon chꞌán kíxin chꞌín Jesús kjuínchekito̱he jína ijnko chojni ijnko ya̱on tꞌo̱kꞌéhe sín, ntá ntáche chꞌán tí chojni a kíxin: \p ―Siín injon ya̱on mé chrókónhen xra̱ chrókꞌuinkará chrókuito̱hará jína na jehya tí ya̱on tꞌo̱kꞌéheni chrókónhen tíha ―ichro chꞌán. \p \v 15 A̱ ntá Ìnchéni kjuáte̱he chꞌán ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Ntoáhya tjenka̱yáxinrá jahará. ¿Á chrókjuasinta̱nke̱ehyará tí koxi̱nta̱ará la o̱ tí kolócho̱ará chrókjuíkoará va nta̱ tí ya̱on tꞌo̱kꞌéheni ní? \v 16 A̱ ntá tí tjan mé tsíkꞌaxrjeníxin tí chꞌín Abraham na mé ó chónta dieciocho nánó tsíkjinchenteto chꞌín Tsochren tí jehe tjan, ¿á jehya jína kja̱xin chrókjuasinta̱nka̱ tí nkehe tsíkóntetoxín tjan tí ya̱on tꞌo̱kꞌéheni? ―ichro chꞌán. \p \v 17 Ntá xi̱kaha ichro chꞌín Jesús la ntá kaín tí sín kónínkakonhen chꞌán la kósuèhe̱ sín. A̱ ntá kaín tí chojni siín ntaha chéhe̱ sín kꞌuíkon sín kaín tí kjuaxroan jié kjua̱ko̱xi̱n tí jehe chꞌán. \s1 Kjuíncheyóe̱xin chꞌín Jesús éxí ijnko tje ntsí kuènte nta mostaza \r (Mt. 13.31-32; Mr. 4.30-32) \p \v 18 Ntá ntáchro chꞌín Jesús kíxin: \p ―¿Nkehe tóyóe̱xin tí tꞌe̱to̱an Dios tí kjuachaxin kuènte chꞌán la ko nkehe jína chrókjui̱ntayóa̱xian? \v 19 Éxí yóhe ijnko tje kuènte nta mostaza kꞌue̱nka̱ ijnko chojni no̱nte̱e chꞌán. A̱ ntá tió kꞌuánkí kóyóhe̱ éxí ijnko nta jié. A̱ ntá tí koxroxe xritjaká mé kui va kjuíchꞌéna va ka̱ké va chríkꞌá tí chaon tí nta. \s1 Chꞌín Jesús kjuíncheyóe̱xin éxí tí xro̱a̱n tꞌánkíxin nio̱tja̱ \r (Mt. 13.33) \p \v 20 Ntá ntáchro chꞌín Jesús ínaá kíxin: \p ―¿Nkehe chrokjui̱ntayóa̱xian tí tꞌe̱to̱an Dios tí kjuachaxin kuènte chꞌán? \v 21 Éxí yóhe̱ tí xro̱a̱n nchekꞌánkí nio̱tja̱ kjuinkíkja̱nxi̱n ijnko chojni chjin iní medida harina. A̱ ntá tí chꞌo la kꞌuánkí. \s1 Tí puerta tekahya \r (Mt. 7.13-14, 21-23) \p \v 22 Kꞌuátsínka chꞌín Jesús kaín chjasin hyé la ko kaín chjasin ntsíntsí nkákjako chꞌán tí tan jína kíxin jehe chꞌán ó sátsji̱ chꞌán chjasin Jerusalén. \v 23 A̱ ntá ijnko nkexro kjuanchankí chꞌán kíxin: \p ―Ìnchéni, ¿á tsjéhya tí sín tsaá? ―ichro chꞌán. \p A̱ ntá jehe chꞌán kjuáte̱he chꞌán ntáchro chꞌán kíxin: \p \v 24 ―Tóxakonhanrá tꞌixe̱enxínrá tí puerta tekahya kíxin nchónhya sín tjinkaon sín chrókꞌuixenhen sín, kjánchó tjachahya sín. \v 25 A̱ ntá tí ìnché nchia tsꞌikjéhe chꞌán tí puerta. A̱ ntá chrꞌéxi̱n jahará tsꞌejorá ntója tsꞌèyará tsꞌinkará tí puerta tsontáchrorá kíxin: “Tadá, takítje̱hé nchia”, tsixrorá. Kjánchó jehe chꞌán tsjate̱he chꞌán tsontáchro chꞌán kíxin: “Nonahya nketí kꞌuinkaxínrá jahará”, tsixro chꞌán. \v 26 A̱ ntá tsjankíxinrá tsontáchrorá kíxin: “Kjóneni la ko kꞌuíni jnkoko̱á la ko jaha kjuáko̱xian tí nta̱si̱inni”, tsixrorá. \v 27 A̱ ntá jehe chꞌán tsjate̱he chꞌán tsontáchro chꞌán kíxin: “Ó ntáxrja̱n janhan kíxin chonhya tí jahará. Ti̱to̱hérá tí janhan sátjirá ókjé kaín tí jahará jínahya kjui̱chꞌerá.” \v 28 Ntaha tsotsja̱nkará la ko sintetaónrá nénorá tió tsꞌikonrá kíxin chꞌín Abraham la ko chꞌín Isaac la ko chꞌín Jacob la ko kaín tí sín kꞌuéchronkaxín itén Dios mé tjejó sín tí tjen Dios tꞌe̱to̱an chꞌán, a̱ ntá jahará la tsꞌaxrjéxinrá ntója ntiha. \v 29 Tsji̱xi̱n chojni nó tji̱to̱xi̱n ya̱on la ko nó tjiátóxin ya̱on la ko nó norte la ko nó sur ntá tsꞌejótja̱xi̱n sín tí tjen Dios tꞌe̱to̱an chꞌán la sine sín. \v 30 A̱ ntá iso tí sín kꞌuítuenhen senó la mé tsꞌe̱to̱an sín, la ko iso tí sín kꞌuékꞌe̱to̱an senó la mé tsꞌítuenhen sín. \s1 Tꞌává chꞌín Jesús \r (Mt. 23.37-39) \p \v 31 A̱ ntá tí ya̱on a ikui iso sín fariseo ntáche sín tí chꞌín Jesús kíxin: \p ―Sátjíxian ntihi kíxin chꞌín Herodes tjinkaon chrókꞌóyán chꞌán tí jaha ―ichro sín. \p \v 32 A̱ ntá jehe chꞌán kjuáte̱he chꞌán ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Sátjirá chenkará tí chꞌín jínahya chꞌia kíxin: “Ijie la ko ntóye tsakítsje ncha̱kuen tí jínahya la ko si̱ntaki̱to̱ha̱ chojni níhi jína la ntá tí níxin ya̱on a ntá tsjixìnna tí xra̱ kuènta̱na,” tsixrorá. \v 33 Kjánchó tꞌichjánxi̱n kíxin na̱xa̱ sátji̱ya tí jie ya̱on la ko ntóye la ko tí ya̱on chrꞌéxi̱n kíxin tꞌichjánxi̱n kíxin ijnko nkexro chrónka itén Dios chrókꞌuenxín chꞌán chjasin Jerusalén. \p \v 34 ’Jerusalén, Jerusalén. Jahará tꞌoyánrá tí sín tjako itén Dios la chje̱hérá xro̱ tí sín ichrꞌán chꞌán ikui chrókjuínki̱tsará. Imá itsjé veces tjínka̱van chrókójnkotsérá la chrókꞌuáyakonhanrá éxí ijnko cochíká mé tꞌayakonhen xje̱en va chrínkí ka̱ne̱ne̱e va mé xi̱kaha tjínka̱van chrókꞌuàyakonhanrá tí jahará. Kjánchó jahará la tjinkákonhyará xi̱kaha. \v 35 Chrókónohará kíxin Dios la tsíto̱he chꞌán tí jahará la tsꞌikonhyará tí janhan tsjixrakájia tí ya̱on tsontáchrorá kíxin: “Jína tí nkexro kjui̱xi̱n kjuachaxin ihni̱é Ìnchéni Dios.” \c 14 \s1 Chꞌín Jesús kjuínchekito̱he jína ijnko nkexro tsíkꞌatjoyé kuenté \p \v 1 A̱ ntá tí ya̱on tꞌo̱kꞌéhe sín sákjuí chꞌín Jesús nto̱e ijnko chꞌín fariseo tꞌe̱to̱an kíxin ntaha sineko sín chꞌán. A̱ ntá tí í so sín fariseo tinkáchréhe̱ sín tsotsjehe sín nkehe sichꞌe chꞌán. \v 2 A̱ ntá ntiha ntoí chókꞌèxin tí tjen chꞌán itjen ijnko chojni tsíkꞌatjoyé kuenté. \v 3 A̱ ntá chꞌín Jesús kjuanchankíhi chꞌán tí sín maestro tjako tí ley la ko tí sín fariseo kíxin: \p ―¿A̱ siín kjuachaxin sinchekito̱heni jína ijnko chojni níhi tí ya̱on tꞌo̱kꞌéheni o̱ náhí? ―ichro chꞌán. \p \v 4 A̱ ntá jehe sín la tání sín. A̱ ntá chꞌín Jesús sákjuíko chꞌán tí chꞌín níhi la kjuínchekito̱he chꞌán jína la kꞌue̱tue̱nhen chꞌán kíxin sátsji chꞌán. \v 5 A̱ ntá ntáche chꞌán tí sín fariseo kíxin: \p ―Jnkojín tí jahará chontará kolócho̱ará o̱ koxi̱nta̱ará chrókjuítsínkáya va tòye̱ ¿á senóhya chrókuakítsjetaónrá va tòye̱ kjónté ya̱on tꞌo̱kꞌéheni ní? ―ichro chꞌán. \p \v 6 A̱ ntá jehe sín ninkehó kjuáte̱ehya sín kíxin xi̱kaha ichro chꞌán. \s1 Tí sín tsíkꞌiye̱he̱ sín sátsji sín kia tsíkóte̱he chojni \p \v 7 Ntá kꞌuíkon chꞌín Jesús kíxin tí sín tsíkóchjina tí kia a kjueyá sín silla náxrjón tsꞌejóya sín tí tjen mesa ntá kjuíncheyóe̱xin chꞌán ntáchro chꞌán kíxin: \p \v 8 ―Tió jnkojín nkexro tsꞌiya̱ha sín kíxin tsjasán ijnko kia tso̱te̱he chojni la tjéyáhya tí nta silla kuènte tí sín tꞌe̱to̱an kíxin áchꞌe tsi jnkojín nkexro a̱ntsí tꞌe̱to̱an \v 9 a̱ ntá tí nkexro kꞌuíya̱hará yóírá itsi chꞌán tsjanchahará chꞌán kíxin tꞌinkátje̱nxian tí tjen jaha méhe̱ kíxin ntaha tsjakꞌe í jnko nkexro, tsixro chꞌán. Ntá tso̱suàha sátsjia tsjakꞌetja̱xian tí silla kjuixixín. \v 10 Íchá jína tió tꞌiya̱ha sín chrókjuakꞌetja̱xian tí silla tjetuanhya, kíxin ntá chrókui tí chꞌín tsíkꞌiya̱ha tsontáchro chꞌán kíxin: “Jína tjoni la tꞌatsínka tjakꞌetja̱xian tí silla a̱ntsí náxrjón”, kíxin ntaha tsjikosáyaha sín nkayakon kaín tí sín tsꞌejótja̱xi̱nkoa sín ntiha. \v 11 Kíxin tí nkexro sinchehnkehe a̱sén kíxin imá chrókꞌue̱to̱an chꞌán la mé chrꞌéxi̱n Dios tsjanjonhya kjuachaxin kíxin tsꞌe̱to̱an chꞌán. A̱ ntá tí nkexro kꞌuékꞌe̱to̱anhya la mé chrꞌéxi̱n Dios tsjanjon kjuachaxin kíxin a̱ntsí tsꞌe̱to̱an chꞌán. \p \v 12 Kja̱xin ntáche chꞌán tí nkexro tsíkꞌiye̱he̱ chꞌán kíxin: \p ―Tió tsjásian kia itꞌo̱ ya̱on la o̱ tso̱njin la tꞌi̱ye̱éhya tí sín choxian la ko tí sín kíchuá la ko tí sín na̱xa̱ kjéhya la ko tí sín rico chjino nto̱a, kíxin jehe sín la chrꞌéxi̱n tsꞌiya̱ha sín ínaá la xi̱kahó la ó kjuixin kjan tí kꞌui̱ye̱hé sín. \v 13 Íchá jína chrókꞌui̱ye̱hé tí sín nòa la ko tí sín tsíxénká to̱té sín la ko tí sín xitjahya tji la ko tí sín tꞌikonhya. \v 14 Ntá chrókócháha jaha kíxin jehe sín xitjahya tsꞌiya̱ha sín tsjasin sín kia. A̱ ntá tió tsoxechónjian tí sín jína la mé Dios mé tsjenka̱ha kíxin kjuínki̱tsa tí jehe sín. \s1 Chꞌín Jesús kjuíncheyóe̱xin chꞌán éxí ijnko kia jié \p \v 15 A̱ ntá kuínhin ijnko tí sín tjejótja̱xi̱n sín chjino tí mesa, a̱ ntá ntáche chꞌán tí chꞌín Jesús kíxin: \p ―Náxrjón tí sín sine nio̱tja̱ tí tjen Dios tꞌe̱to̱an chꞌán ―ichro chꞌán. \p \v 16 Ntá ntáchro chꞌín Jesús kíxin: \p ―Ijnko chojni kjuasin ijnko kia jié ijnko kónjín la kꞌuíye̱he̱ chꞌán nchónhya chojni tsi sín tí kia a. \v 17 A̱ ntá ó kuichjina tí hora sine sín ntá kꞌue̱tue̱nhen chꞌán ijnko chojni chꞌehe chꞌán xra̱ tsjichenka chꞌán kaín tí sín ó tsíkꞌiye̱he̱ chꞌán kíxin chrókóchjina sín kíxin ó tjejóchónhen kaín nkehe sine sín. \v 18 Ntá kaín sín kjuankíxin sín chrónòa sín kíxin xitjahya tsjiji sín sine sín. A̱ ntá tí chꞌín sa̱oxín kjuítsjehe chꞌán ntáchro chꞌán kíxin: “Na ntá kꞌue̱nani ijnko no̱nte̱eni la tꞌichjánxi̱n tsjitsjeheni la xitjahya tsjijini tí tꞌiye̱he̱ni chꞌán, ntá chénka chꞌán kíxin chrókónínkakuenhyani chꞌán”, ichro chꞌán. \v 19 A̱ ntá í jnko chꞌín ntáchro chꞌán kíxin: “Na ntá kꞌue̱nani inꞌó yunta koxinta, a̱ ntá tꞌichjánxi̱n tsotsjeheni á jína chꞌe va xra̱, ntá chénka chꞌán kíxin chrókónínkakuenhyani chꞌán”, ichro chꞌán. \v 20 A̱ ntá í jnko chꞌín ntáchro kíxin: “Na ntá kóte̱heni, méxra̱ xitjahya tsjijini”, ichro chꞌán. \v 21 Ntá ó kjan tí chꞌín chꞌe xra̱ chénka chꞌán tí chꞌín lámo kaín tí nkehe tsíntáchro sín. A̱ ntá tí chꞌín lámo kuínhin chꞌán xi̱kaha la ntá kónínkaon chꞌán ntá ntáche chꞌán tí chꞌín chꞌehe chꞌán xra̱ kíxin: “Tjoka sátjia kaín nti̱a chjasin i la tsjikoa ntihi tí sín nòa la ko tí sín tsíxénká to̱té sín la ko tí sín xitjahya tji la ko tí sín tꞌikonhya”, ichro chꞌán. \v 22 A̱ ntá chrꞌéxi̱n ntá kjan tí chꞌín chꞌe xra̱ chénka chꞌán tí lámo kíxin: “Ó kjuínchexiteyáni xi̱kaha kuétue̱nhénni la kjónté na̱xa̱ xranka chrókui chojni”, ichro chꞌán. \v 23 A̱ ntá tí chꞌín lámo ntáche chꞌán tí chꞌín chꞌehe chꞌán xra̱ kíxin: “Sátjia kaín nti̱a jié la ko kaín nti̱a ntsí la tétue̱nhén chojni siín chrókui sín chrókꞌuixixenhen nchia nto̱na na̱xa̱ xranka. \v 24 Kíxin ntáxrja̱n kíxin nijnko tí sín kꞌuíya̱ha̱ senó chrókui sín chrókjone sín tí nkehe chrótja̱ha̱ sín”, ichro chꞌán. \s1 Ixra̱ tsochréhe̱ni Cristo \p \v 25 Nchónhya chojni nkáchréhe̱ sín tí chꞌín Jesús, ntá jehe chꞌán kuinkátjíá chꞌán kotónhen chꞌán ton chꞌán ntáchro chꞌán kíxin: \p \v 26 ―A̱ ntá jnkojín chojni tsotjinkaon tsochréhe̱ tí janhan la a̱ntsí má tjetoan chrótjua̱na sín la kjónté kénhyó chrótjuèhe itꞌé sín la ko ìné sín la ko ichjién sín la ko xje̱en sín la ko kíchó sín ntoa la ko kíchó sín chjin la ko kjónté kénhyó chrótjuèhe a̱sén sín. A̱ ntá náhí la xitjahya tsꞌóna discípulo kuènta̱na jehe sín. \v 27 Tí nkexro tsamáhya tí ntacruz kuènte sín tsochrèhya sín tí janhan la xitjahya tsꞌóna discípulo kuènta̱na. \v 28 A̱ ntá jnkojín tí jahará chrókjui̱chꞌénará ijnko tja̱tꞌo̱ nte̱to, ¿á senóhya chrókjuenka̱yáxinrá kíxin nkekja̱ín chichaon tsꞌichjánxi̱n tsꞌixenhen chrótsjehérá á ncho̱xon chrókjuixixín chrókꞌónaxín tí tja̱tꞌo̱ a? \v 29 A̱ ntá tió tsjankíxinrá si̱chꞌénará tí tja̱tꞌo̱ ntá chrꞌéxi̱n xitjahya tsjixin si̱chꞌénará, ntá kaín chojni tsꞌikon sín tsjanoárá sín \v 30 tsontáchro sín kíxin jaha kjuankíxian kjui̱chꞌéna, a̱ ntá jie xitjahya si̱nchekjixian tsꞌóna, tsixro sín. \v 31 A̱ ntá jnkojín tí chꞌín rey tꞌe̱to̱an tsjanjo̱nko í jnko rey tꞌe̱to̱an kja̱xin násenó chrókjuenka̱yáxin chꞌán kíxin ite mil soldado chónta chꞌán, á chrókjuacha chꞌán chrókjua̱cha̱xi̱n chꞌán tí kán mil soldado chónta tí í jnko chꞌín tꞌe̱to̱an. \v 32 A̱ ntá ti chrókjuachahya chꞌán chrókjuanjo̱nko chꞌán tí í jnko chꞌín rey, ntá na̱xa̱ ikjín tjen chꞌán la íchá jína chróchrꞌán chꞌán ijnko nkexro tsochronóe̱he̱ chꞌán kíxin chrókꞌuixinhya kjuanínkaon. \v 33 Mé xi̱kaha jnkojín tí jahará tí tsi̱to̱éhyará kaín nkehe ntoáhya tjenka̱yáxinrá xitjahya tsꞌóna discípulo kuènta̱na. \s1 Tí xíjnta tsíkꞌánkéhé tí jní \r (Mt. 5.13; Mr. 9.50) \p \v 34 ’A̱ ntá jína tí xíjnta, kjánchó tí chrókꞌuánkéhé tí jní la ntá xitjahya chrókójní ínaá. \v 35 Ntá tí xi̱kaha la ni tí nche xitjahya tsjiko la chrókꞌónahya nkehe la chrokꞌuitjini ntója. Tí nkexro tjinkaon chrókuinhin la chrókuinhin kaín tíhi ―ichro chꞌin Jesús. \c 15 \s1 Kjuíncheyóe̱xin chꞌín Jesús éxí ijnko kolélo tsikꞌitjáyan \r (Mt. 18.10-14) \p \v 1 Kaín tí sín nchekjènki̱ la ko tí sín chónta nchónhya jie̱ kóchjinehe sín tí chꞌín Jesús kíxin tjinkaon sín chrókuinhin sín tí nkehe tjechronka chꞌán. \v 2 A̱ ntá tí sín fariseo la ko tí sín maestro tjako tí ley kjuankíxin sín tjonta sín chꞌán ntáchro sín kíxin: \p ―Tí chꞌín i la kjónté tí sín chónta nchónhya jie̱ la tꞌito chꞌán la ko neko chꞌán ―ichro sín. \p \v 3 Ntá chꞌín Jesús kjuíncheyóe̱xin chꞌán ntáchro chꞌán kíxin: \p \v 4 ―A̱ ntá jnkojín tí jahará, tí chontará ijnko ciento kolélo ntá chrókꞌuitjáyan ijnko va, ¿á chrókui̱to̱éhyará tí noventa y nueve va tí nte̱je̱ ó, a̱ ntá á chrókjuíkjéyáhyará tí ko tsíkꞌitjáyan hasta chrókꞌuitjájiará va ní? \v 5 A̱ ntá tí tsꞌitjárá va ntá tsamárá va tso̱cháha̱rá. \v 6 Ntá tió tsokjanrá nto̱ará ntá tsꞌi̱ye̱hérá kaín tí sín choxinrá tjórá jína la ko tí sín chjinaxón nto̱ará ntá tsontácherá sín kíxin: “Tso̱chéhe̱ni tsꞌejóni jie kíxin ó kꞌuítjá tí kolélo tsíkꞌitjáyan.” \v 7 Na mé kja̱xin xi̱kaha tso̱tjo̱nka̱rá kíxin a̱ntsí tso̱chéhe̱ kaín tí sín siín nkaya nka̱jní tió ijnko chojni tsíto̱he kaín tí jie̱ tsíkjenka̱yáxin chꞌán. Ntá kánhyó tso̱chèxin tí sín nkaya nka̱jní kíxin tí noventa y nueve chojni jína tꞌichjánxi̱enhya chrókjuinkí sín tí nkehe tjenka̱yáxin sín. \s1 Kjuíncheyóe̱xin chꞌán éxí chichaon kꞌuitjáyan \p \v 8 ’A̱ ntá ijnko chojni chjin chónta ite chichaon, a̱ ntá tí chrókjuinchekꞌitjáyan tjan ijnko tí chichaon a la, ¿á chrókjuinchekꞌákjenhya tjan xrohi kíxin chrókjueyáxin tjan la ko chrokꞌuánjón tjan tí nchia kíxin chrótsjehe tjan jína hasta chrókꞌuitjajia tjan? \v 9 A̱ ntá tió chrókꞌuitja tjan la tsꞌiye̱he̱ tjan kaín tí chojni chjin jína tjo tjan la ko tí sín chjinaxón nto̱e tjan la ntá tso̱ntáche tjan sín kíxin: “Tso̱chéhe̱ni tsꞌejóni kíxin ó kꞌuitjani tí chichaon kjuínchekꞌitjáyanni.” \v 10 Ntá kja̱xin xi̱kaha tso̱tjo̱nka̱rá kíxin imá tso̱chéhe̱ kaín tí sín ángel kuènte Dios tió ijnko chojni tsíto̱he kaín tí jie̱ tsíkjenka̱yáxin chꞌán. \s1 Chꞌín Jesús kjuíncheyóe̱xin chꞌán éxí ijnko chꞌín kuicháxinhin chichaon \p \v 11 Kja̱xin ntáchro chꞌín Jesús kíxin: \p ―Ijnko nkexro chónta yaá xje̱en chꞌán. \v 12 A̱ ntá tí chꞌín tsoyo ntáche chꞌán tí itꞌé chꞌán kíxin: “Itꞌéni, chje̱héni kaín nkehe chróchje̱héni.” A̱ ntá tí itꞌé sín kꞌóchrítꞌo̱he chꞌán tí nkehe chónta chꞌán. A̱ ntá tí chꞌín tsoyo kꞌuáyéhe̱ tí nkehe kuènte chꞌán. \v 13 A̱ ntá kánhyó tsjé ya̱on chrꞌéxi̱n tí xje̱en chꞌán tsoyo kjuínchekji chꞌán kaín nkehe tsíkꞌáyéhe̱ chꞌán, ntá sákjuíko chꞌán tí chichaon sákjuí chꞌán ókjé chjasin kjín. A̱ ntá ntiha kjuínchexénhen chꞌán kaín chichaon chónta chꞌán kíxin jehya tí jína kjuíchꞌe chꞌán. \v 14 A̱ ntá tió kjuixin kjuèhe chꞌán tí chichaon kuicháxi̱nhin chꞌán ntá xrína̱hya kókjinta tí chjasin ntiha ntá kohya nkehe sine kaín sín. A̱ ntá jehe chꞌán kjuankíxin chꞌán tꞌenxín chꞌán kjinta. \v 15 Ntá jehe chꞌán sákjuíkjeyá chꞌán xra̱ sichꞌe chꞌán. Ntá chjasin ntaha tjen ijnko chꞌín kjuanchehe chꞌán xra̱. Ntá tí chꞌín a kjuanjon chꞌán xra̱ ntá kꞌue̱to̱an chꞌán kíxin sátsji chꞌán no̱nte̱e chꞌán kíxin ntiha tsꞌayakonhen chꞌán cochíno. \v 16 A̱ ntá jehe chꞌán tꞌenxín chꞌán kjinta ntá tjinkaon chꞌán chrókjóne chꞌán tí nkehe ine tí cochíno kíxin ninkexró tí ntiha chrohya tsjanjon nkehe sine chꞌán. \v 17 Ntá jehe chꞌán kjuákꞌe chꞌán kjuenka̱yáxin chꞌán kíxin: “Nchónhya chojni siín nto̱e tꞌaná chꞌe sín xra̱ la chónta sín nkehe sine sín. Ntá janhan tjétꞌénxi̱a̱n kjinta ntihi. \v 18 Ntá jie tsokjan tí tjen tꞌaná la ntá tsontáxrja̱n kíxin: Itꞌéni, kjuasinni jie̱ kuítekakuenhya Itꞌéni nkaya nka̱jní la ko kjuasinhanni jie̱ kuítekakuanhyani tí jaha. \v 19 Tósuèheni tsontáchrua kíxin xja̱an tí jeheni. Chꞌénani éxí ijnko chojni tꞌaha xra̱”, mé xi̱kaha kjuenka̱yáxin chꞌán tsontáchro chꞌán. \v 20 Ntá kuákja chꞌán nti̱a xrakoa chꞌán tí nto̱e itꞌé chꞌán. \p ’A̱ ntá kjónté na̱xa̱ kjín kui chꞌán a̱ ntá tí itꞌé chꞌán la ó tsíkꞌikon ntá kui̱konóe̱he̱ chꞌán tí xje̱en chꞌán. Ntá kuinká chꞌán la kjuíxinhin chꞌán nti̱a la kjóa chꞌán la ko kjóneko chꞌán kochíto. \v 21 Na ntá ntáchro tí xje̱en kíxin: “Itꞌéni kjuasinni jie̱ kuítekakuenhyani Dios la ko kjuasinhanni jie̱ kuítekakuanhyani tí jaha. Tósuèheni tsontáchrua kíxin xja̱an tí jeheni”, ichro chꞌán. \v 22 A̱ ntá tí itꞌé chꞌán kꞌuíye̱he̱ chꞌán tí sín chꞌehe chꞌán xra̱ ntáchro chꞌán kíxin: “Xrákoará tí ka a̱ntsí jína nchekꞌinkáyará chꞌán la ko chrꞌaxenhenrá dedo tja chꞌán ijnko kochꞌa̱ninko la ko nchekjankará chꞌán to̱tjo̱a̱. \v 23 La ko tjicakjínrá koxintáxjan tsa̱nka̱ la tꞌoyánrá va kíxin sinekoni chꞌán tsjasinhinni chꞌán kia. \v 24 Kíxin tí xja̱nna i la éxí ó tsíkꞌen chꞌán xi̱kaha ntá jie la éxí ó xechón chꞌán la tsíkꞌitjáyan chꞌán la ntá jie la ó kónoxín chꞌán ínaá”, ichro chꞌán. Ntá kjuankíxin sín kjuasin sín kia. \p \v 25 ’A̱ ntá tí xje̱en chꞌán sa̱o la nonte tjechꞌe chꞌán xra̱. A̱ ntá tió kjan chꞌán kui chꞌán chjinaxón nchia ntá kuínhin chꞌán siín són la ko ité sín. \v 26 Ntá kꞌuíye̱he̱ chꞌán ijnko chꞌín chꞌe xra̱ ntá kjuanchankíhi chꞌán kíxin nkekuènte xi̱kaha sítónhen. \v 27 A̱ ntá tí chꞌín a ntáchro chꞌán kíxin: “Kíchuá la ó tsíkjan. A̱ ntá itꞌá la kꞌue̱to̱an kꞌuén koxintáxjan tsa̱nka̱ kíxin jína xíkjan chꞌán”, ichro chꞌán. \v 28 A̱ ntá tí chꞌín sa̱o la kónínkaon chꞌán chrohya chꞌán tsꞌixenhen chꞌán nchia. A̱ ntá tí itꞌé chꞌán kꞌuaxrjexín nchia chronóe̱he̱ chꞌán kíxin chrókꞌuixenhen nchia. \v 29 Kjánchó jehe chꞌán kjuáte̱he chꞌán ntáche chꞌán itꞌé chꞌán kíxin: “Nchónhya nánó tꞌahani xra̱, la xráxín kuítekakonhanni kaín nkehe kuéto̱an la kjuánjonhya nijnko kotèntso̱ chrókjónekoni tí sín chóxinni. \v 30 A̱ ntá jie ikui tí xja̱an i kjuínchekꞌitjáyan chꞌán kaín nkehe chje̱hé chꞌán kjuínchekꞌitjáyanxín chꞌán chojni chjin. A̱ ntá jie ikjan chꞌán la na̱xa̱ tꞌoyán koxintáxjan tsa̱nka̱”, ichro chꞌán. \v 31 A̱ ntá ntáchro tí itꞌé chꞌán kíxin: “Xje̱enni jaha, xráxín tjejóko kíchó ni ntihi. Kaínxín nkehe kuènta̱na la kuènta jaha kja̱xin. ¿Nkekuènte ninkávan? \v 32 A̱ ntá jie la tꞌichjánxin tsjasinhinni kíchuá kia tso̱chéhe̱ni kíxin éxí tsíkꞌen chꞌán la ntá jie la ó tsíxechón, la tsíkꞌitjáyan chꞌán xi̱kaha la ntá jie la kónoxín chꞌán ínaá.” \c 16 \s1 Chꞌín Jesús kjuíncheyóe̱xin chꞌán éxí tí chꞌín kꞌuáyéhe̱ xra̱ la ntá kjuíchꞌehya xra̱ jína \p \v 1 Kja̱xin ntáche chꞌín Jesús tí sín kꞌuájiko chꞌán kíxin: \p ―Kjuákꞌe ijnko chꞌín lamó ricó chónta chꞌán ijnko nkexro chjéhe chꞌán kjuachaxin kíxin tsꞌe̱to̱an tso̱nhen xra̱. Ntá kui ijnko nkexro chénka tí lamó kíxin: “Tí nkexro tꞌe̱to̱an nchexénhen chꞌán tí nkehe chonta”, ichro chꞌán. \v 2 A̱ ntá tí chꞌín lamó kꞌuíye̱he̱ chꞌán tí chꞌín chꞌehe chꞌán xra̱ ntáche chꞌán kíxin: “¿Á chaxín xi̱kaha chꞌe kíxin xi̱kaha ichro sín? A̱ ntá jie tsjánjuan jaha kuentá tí xra̱ kjui̱chꞌe kíxin ijie í si̱chꞌehya xra̱ tséto̱an ntihi”, ichro chꞌán. \v 3 A̱ ntá tí chꞌín tꞌe̱to̱an tónhen xra̱ kjuenka̱yáxin chꞌán kíxin: “¿Nkehe chrókjui̱tꞌa jie kíxin tí lamó la í tsjanjonhya chꞌán xra̱ si̱tꞌa? La ko janhan la chontahya fuérza̱ si̱tꞌa xra̱ no̱nte̱e chojni la ko tósuàna kíxin chrókꞌuájia chrókjuánchákꞌá nkehe. \v 4 Ó nòna nkehe si̱tꞌa kíxin ntá tsochonta nkexro tsjanjon kjuachaxin tsjakꞌé nto̱e sín tí í tsochontahya xra̱ si̱tꞌa”, ichro tí chꞌín tꞌe̱to̱an. \v 5 Ntá kꞌuíye̱he̱ chꞌán jnkojnko jnkojnko tí sín síkéhe tí lámo̱e chꞌán. A̱ ntá tí chꞌín sa̱o kui ntá tí chꞌín tꞌe̱to̱an mé kjuanchankíhi chꞌán kíxin: “¿Nkekja̱ín tjasikéhé lámo̱éni?” ichro chꞌán. \v 6 A̱ ntá jehe chꞌán kjuáte̱he chꞌán ntáchro chꞌán kíxin: “Síkáni ijnko ciento ntabarril aceite”, ichro chꞌán. A̱ ntá tí chꞌín tꞌe̱to̱an ntáchro chꞌán kíxin: “Ntihi tjen xroon tsjénka̱xian a. Tjakꞌe nonte tjoka la chꞌéna í jnko xroon la í cincuenta ó ténixián”, ichro chꞌán. \v 7 Ntá chrꞌéxi̱n la kjuanchankíhi chꞌán í jnko nkexro kíxin: “A̱ ntá jaha, ¿nkekja̱ín tjásiká?” ichro chꞌán. Ntá ntáchro chꞌán kíxin: “Ijnko ciento medida noatrigo síkáni”, ichro chꞌán. A̱ ntá ntáchro tí chꞌín tꞌe̱to̱an kíxin: “Tí xi̱kaha la ntihi tjen tí xroon tsjénka̱xian. A̱ ntá jie la chꞌéna ochenta ó”, ichro chꞌán. \v 8 A̱ ntá tí chꞌín lamó kjuátso̱an chꞌán kíxin kjónté jehya xra̱ jína kjuíchꞌe tí chꞌín tꞌe̱to̱an kjuíchꞌehe chꞌán xra̱ la kjánchó tí kjuíchꞌia chꞌán la a̱ntsí nohe chꞌán kjuíchꞌia chꞌán. Méxra̱ tí sín chjasintajni a̱ntsí nohe sín chꞌiyehe kíchó sín, a̱ ntá tí sin ixri tí tꞌinkaséyan la xi̱kahya chrókjuenka̱yáxin sín chrókjuichꞌia sín, chrókjuenka̱yáxin sín tí jína. \p \v 9 ’Janhan la tétua̱nhanrá kíxin chrókuicháxi̱nhanrá tí chichaon siín chjasintajni kjónté tjuáhya kíxin tsjínki̱tsará chojni kíxin ntá itsjórá sín jína. A̱ ntá tió tsjeje̱ kaín chichaon ntá jehe sín tsꞌejóchónhen sín nkaya nka̱jní tsꞌáyáhará sín jnkochríxín. \p \v 10 ’Tí nkexro kꞌuáyakonhen tí nkehe chónta kjónté tsjéhya la kja̱xin chrókjuacha chrókꞌuáyakonhen itsjé nkehe chróchónta. A̱ ntá tí nkexro kjuachahya kꞌuáyakonhen tí nkehe tsjéhya chónta la kja̱xin chrókjuachahya chrókꞌuáyakonhen tí tsjé nkehe chróchónta chꞌán. \v 11 Mé xi̱kaha tí xitjahya tꞌayakonhénrá tí chichaon kuènte chjasintajni ntihó la, ¿ntá nkexrí chrókꞌuayéhérá nkehe tjete chaxín kuènte nkaya nka̱jní? \v 12 Mé xi̱kaha tí kjuachahyará kꞌuáyakonhénrá tí chichaon kuènte ókjé nkexro, ¿ntá nkexro chrótjáhará jahará tí nkehe chaxín tjete chrókꞌuáyakonhénrá? \p \v 13 ’Nijnko nkexro xitjahya sichꞌehe yaá lamó xra̱ kíxin ijnko la tso̱nínkakonhen chꞌán la ko tí í jnko tsotjuèhe chꞌán, o̱ ijnko la tsitekakonhen chꞌán, la tí í jnko la tsitekakuenhya chꞌán. Xitjahya chrókjuichꞌehe chojni xra̱ Dios tí tjinkaon sín tsochónta sín itsjé chichaon ―ichro chꞌán. \p \v 14 A̱ ntá tí sín fariseo imá kóxrjínhi̱n sín chichaon, ntá kuínhin sín kaín tíha nkerí ichro chꞌín Jesús, ntá kjuanoá sín chꞌán. \v 15 Na ntá chꞌín Jesús ntáche chꞌán sín kíxin: \p ―A̱ ntá jahará tjinkáonrá chrókꞌuejóxi̱nrá jína nkayakon chojni. A̱ ntá Dios la chóxin chꞌán a̱sánrá. A̱ ntá tí nkehe imá tóxrjínhi̱n chꞌe chojni la Dios la tóxrjíe̱nhya chꞌán. \s1 Tí ley la ko tí tꞌe̱to̱an Dios tí kjuachaxin kuènte chꞌán \p \v 16 ’Na̱xa̱ kjuakohya chꞌín Juan la kꞌuékjako sín tí ley kuènte chꞌín Moisés la ko tí nkehe kꞌuékjin tí sín kꞌuéchronka itén Dios ósé. A̱ ntá kui chꞌín Juan la chrónka chꞌán tí tan jína nkexrí tsꞌe̱to̱an Dios tí kjuachaxin kuènte chꞌán ntá kaín chojni imá tjinkaon sín chrókjuacha sín chrókꞌuejó sín tí tjen Dios tꞌe̱to̱an chꞌán. \p \v 17 ’A̱ntsí xra̱hya chrókꞌuitjáyan tí nkehe siín nka̱jní la ko chjasintajni. A̱ ntá xitjahya kíxin chróxiteyáhya kjónté ijnko nkehe ntsí tꞌe̱to̱an tí ley. \s1 Chꞌín Jesús tjako chꞌán kíxin chrókjuáke̱hya kíchó chojni \r (Mt. 19.1-12; Mr. 10.1-12) \p \v 18 ’A̱ ntá ijnko chojni tsjake̱he̱ ichjién la ntá tsakja chꞌán í jnko chojni chjin la ijie̱ tíha. A̱ ntá tí chꞌín tsakja ijnko tjan tsíkítsínkehe la kja̱xin ijie̱ tíha. \s1 Tí chꞌín rico la ko tí chꞌín Lázaro \p \v 19 ’Ntá kjuákꞌe ijnko chꞌán imá rico chꞌán la ko kꞌuítsá chꞌán ka imá tjete náxrjón kjátse tié la ko kaín ya̱on kjuasin chꞌán kia. \v 20 A̱ ntá ntója nto̱e chꞌán kjuákꞌetja̱xi̱n ijnko chꞌín nòa mé itꞌin chꞌán Lázaro tjanchakꞌá chꞌán la ko níhi chꞌán tsíchrꞌenka kuenté nto̱e chꞌán. \v 21 A̱ ntá tí chꞌín nòa la imá kjuakꞌe a̱sén chꞌán chrókjóne chꞌán la ko chrókókje̱exín chꞌán tí nkehe to̱tꞌo̱ tsjixènjinkíxin mesa kuènte tí chꞌín rico. A̱ ntá tí koni̱a̱ la kjua̱má va tí to̱sóa chónta chꞌán. \v 22 A̱ ntá ijnko ya̱on mé ikꞌuén tí chꞌín nòa. A̱ ntá tí sín ángel mé sákjui̱ko chꞌán tí náxrjón tjen chꞌín Abraham. La ko kja̱xin ikꞌuén tí chꞌín kꞌuéríko la sákjuíkja̱vá sín chꞌán. \v 23 Ntá tjen chꞌán tí sátsji tí sín tsíkꞌen tjetjasóte chꞌán. Ntá konta chꞌán kꞌuíkon chꞌán kíxin ikjín náxrjón tjen chꞌín Abraham tjeko chꞌán tí chꞌín Lázaro. \v 24 Ntá kꞌuèya tí chꞌín kꞌuéchónta tsjé nkehe ntáchro chꞌán kíxin: “Itꞌéni Abraham, ti̱konóa̱na tétue̱nhén tí chꞌín Lázaro kíxin sinchekjataxín chꞌán kóhe dedo tja chꞌán ìnta̱ ntá tsi chꞌán tsjakꞌeta̱kꞌá chꞌán ne̱je̱n kíxin tsoxrue̱he kíxin tjinahya sóa tí xrohi siín ntihi”, ichro chꞌán. \v 25 Kjánchó ntáchro chꞌín Abraham kíxin: “Xje̱enni, xráxinkávan kíxin tió kjuákꞌe chjasintajni na ó kꞌuayéhé itsjé nkehe náxrjón. A̱ ntá chꞌín Lázaro mé kꞌuáyéhe̱ chꞌán nkehe náxrjónhya. A̱ ntá jie ntihi kjuaxróxin tjen chꞌán, a̱ ntá jaha tjetjasótia méhe̱. \v 26 A̱ ntá kja̱xin jnko̱siné tjen tsa̱ka imá jié xitjahya tsꞌátòye̱ tí sín siín ntihi tsjihya sín tí tjen jaha la ko kja̱xin tí sín siín méhe̱ xitjahya tsꞌátòye̱ sín itsji sín ntihi”, mé ichro chꞌín Abraham. \v 27 A̱ ntá tí chꞌín kꞌuéríko mé ntáchro chꞌán kíxin: “Ntá xrja̱nóa̱ha jaha Itꞌéni Abraham kíxin tétue̱nhén tí chꞌín Lázaro sátsji chꞌán nto̱e tꞌaná \v 28 kíxin ntaha kuíto̱he inꞌó tí sín kíchiná, ntá chróchenka chꞌán sín kíxin chrókuihya sín ntihi chrókjuasótehya sín kíxin imá náxrjónhya ntihi”, mé ichro chꞌán. \v 29 Kjánchó kjuáte̱he chꞌín Abraham ntáchro chꞌán kíxin: “Ó chónta sín tí nkehe tsíkjin chꞌín Moisés la ko tí sín kꞌuéchronka itén Dios ósé a. Chrókuinhin sín tí nkehe tsíntáchro tí sín a”, ichro chꞌán. \v 30 Ntá ntáchro tí chꞌín a ínaá kíxin: “Náhí, Itꞌéni Abraham. Chrókójína sáchrókjuitsjehe ijnko chojni tsíkꞌen ntá chrókuitekaon sín chrókuíto̱he sín iji̱é sín”, ichro chꞌán. \v 31 Ntá ntáchro chꞌín Abraham kíxin: “Tí tsitekakonhya sín tí nkehe tsíntáchro chꞌín Moisés la ko tí nkehe tsíntáchro tí í so sín tsíchronka itén Dios ósé, ntá kja̱xin tsitekakonhya sín kjónté chróxechón ijnko chojni tsíkꞌen chrókjuichronka ínaá”, ichro chꞌán. \c 17 \s1 Tí kjuaxikaon na̱xa̱ tjasin chojni jie̱ \r (Mt. 18.6-7, 21-22; Mr. 9.42) \p \v 1 Chꞌín Jesús ntáche chꞌán tí sín kꞌuájiko chꞌán kíxin: \p ―Xráxín siín nkehe tsjasixín chojni jie̱. Kjánchó nòa tí nkexro tjasin tí nkehe tsjasixín chojni jie̱. \v 2 Íchá jína chrókjuincheteyá sín chꞌán ijnko xro̱ tsíkꞌóna xro̱chre̱ chrókjuikákánkí sín nta̱yaon kíxin tjasin chꞌán tí nkehe tjasixín jie̱ ijnko chánjan na̱xa̱ noehya. \v 3 Tóxakonhanrá kíxin xi̱kahya chrókjuásinrá nkehe. \p ’A̱ ntá tí kíchuárá chrókjuasinhanrá chꞌán ichrén jie̱ chrónixje̱hérá chꞌán chróchenkará chꞌán kíxin jehya jína tí xi̱kaha kjuítꞌahará chꞌán. A̱ ntá tí chrókuitekaon chꞌán chrókjuitoxi̱nhin chꞌán tí tjenka̱yáxin chꞌán, ntá chrókꞌuitjáyanhanrá tí nkehe kjuítꞌahará chꞌán. \v 4 Kjónté chrókjuasinhanrá chꞌán jie̱ yato veces jnkoko̱á ya̱on la ko yato veces chróntáchro chꞌán kíxin í xi̱kahya tsjasin chꞌán jie̱ ínaá, la tꞌichjánxi̱n tsꞌitjáyanhanrá tí nkehe kjuítꞌahará chꞌán tí xi̱kaha ntáchro chꞌán. \s1 Tí kjuachaxin chóntani kíxin tinkáchónkini Cristo \p \v 5 Ijnko ya̱on tí sín kꞌuájiko Ìnchéni ntáche sín chꞌán kíxin: \p ―Tjínki̱tsani kíxin a̱ntsí chrókuinkáchónkini tí jaha ―ichro sín. \p \v 6 A̱ ntá Ìnchéni ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Kjónté intsí chrókuinkachónkirá tí janhan éxí jiéxin ijnko tje ntsí kuènte nta mostaza la jína chrókuétue̱nhénrá tí nta sicómoro kíxin chrókꞌuaxrjenkíxin tí tjen ntihi sáchrókjui chróxenkaxín jnko̱siné nta̱yaon ntiha, a̱ ntá tí nta la chrókjuinchexiteyá tí xi̱kaha chróntáchrorá. \s1 Nkexrí chrókjuinchexiteyá tí nkexro chꞌe xra̱ \p \v 7 ’Jnkojín tí jahará tí chróchontará ijnko nkexro tꞌahará xra̱, a̱ ntá tí chrókja̱nxi̱n chꞌán no̱nta̱ará kjuínchentá chꞌán nche o̱ kꞌuàyakonhen chꞌán tí ko kuèntárá, ¿á chróntácherá chꞌán kíxin senó chrókjuakꞌe chꞌán chrókjóne chꞌán? \v 8 Kjá náhí. Kjá chrókuétue̱nhénrá chꞌán kíxin senó chrókjuinchechján chꞌán tí nkehe sinte la ko chrókóyaxínhin chꞌán kíxin tsjanjon chꞌán nkehe nachrohe chrókjonte la ko chrókꞌuia. A̱ ntá tsjixin sinte la ntá tsjakꞌe chꞌán sine chꞌán la ko itsꞌi chꞌán. \v 9 ¿Á chrókjuanchehérá chꞌán kjuasáya kíxin kjuínchexiteyá chꞌán tí nkehe kuétue̱nhénrá chꞌán? Kjá náhí. \v 10 Mé kja̱xin xi̱kaha tí jahará tió chrókjuixin kaín tí xra̱ kꞌue̱tua̱nhanrá Dios chróntáchrohyará kíxin jína kjui̱chꞌerá xra̱ kíxin ó jehó tí nkehe kꞌuítuanhanrá kjui̱nchexiteyárá, tsixrorá. \s1 Chꞌín Jesús kjuínchekito̱he chꞌán jína ite chojni chónta chinlepra \p \v 11 Ntá sátsji chꞌín Jesús chjasin Jerusalén ntá kꞌuátsínka chꞌán nó estado Samaria la ko estado Galilea. \v 12 Ntá kjuíji chꞌán ijnko chjasin ntsí ntá xeta chꞌán ite chojni ntoa níhi chónta sín chinlepra. Kjánchó ikjín tjejóchónhen sín \v 13 ntá itsen kꞌuíye̱he̱ sín chꞌán ntáchro sín kíxin: \p ―Jesús, Maestro, ti̱konóe̱héni kaín ni ―ichro sín. \p \v 14 Ntá kꞌuíkon chꞌín Jesús tí jehe sín ikjín tjejó sín ntáche chꞌán sín kíxin: \p ―Sátsjirá tjákohérá tí sín ncha̱tꞌá kíxin ó kuíto̱hará jína, ichrorá. \p Nachrohe sákjuí sín tinkákito̱he sín jína. \v 15 Ntá ijnko tí jehe sín tió kónohe chꞌán kíxin kuíto̱he chꞌán jína ntá kjan chꞌán chjéhe chꞌán kjuasáya Dios la itsen nixja chꞌán. \v 16 Kjuákꞌexín tochꞌín chꞌán chrínkí to̱té chꞌín Jesús kꞌuísén chꞌán xrákjanyani chꞌán nonte kíxin kjuanchia chꞌán kjuasáya. A̱ ntá tí chꞌín a mé tsíkji̱xi̱n chꞌán estado Samaria. \v 17 A̱ ntá chꞌín Jesús ntáchro chꞌán kíxin: \p ―¿Xá jehya ite chojni kuíto̱he jína? ¿Xá kjá tí sín ina? \v 18 ¿Á jehó tí chꞌín i kjónté ikjín tsíkji̱xi̱n chꞌán ikjan chꞌán kjuanchehe chꞌán kjuasáyé Dios ní? ―ichro chꞌán. \p \v 19 A̱ ntá ntáche chꞌán tí chꞌín a kíxin: \p ―Tꞌínkatjen sátjia. Kíxin tí kuítekávan Dios la kuíto̱ha jína ―ichro chꞌán. \s1 Itsi tí kjua̱cha̱xién Dios \r (Mt. 24.23-28, 36-41) \p \v 20 A̱ ntá tí sín fariseo kjuanchankíhi sín tí chꞌín Jesús kíxin nkesá tsi tí kjuachaxin kuènte Dios. A̱ ntá jehe chꞌán kjuáte̱he chꞌán ntáchro chꞌán kíxin: \p ―A̱ ntá tí tsi kjuachaxin kuènte Dios la me tíha ijnko nkehe xitjahya tsꞌikon chojni. \v 21 Xitjahya tsontáchrorá kíxin: “Ntihi tjen,” o̱ “Ntiha tjen”; kíxin tí kjuachaxin kuènte Dios itjen jnko̱siné tí tjejorá ―ichro chꞌán. \p \v 22 Ntá ntáche chꞌán tí sín kꞌuájiko chꞌán kíxin: \p ―A̱ ntá itsi tí ya̱on tsotjinkáonrá jnkojín ya̱on chrókꞌuikonrá tí Xje̱en Dios Kꞌóna Chojni, ntá í tsꞌikonhyará chꞌán. \v 23 Tsontáchro sín kíxin ntihi tjen chꞌán, o̱ ntiha tjen chꞌán. Kjánchó sáchrókjuihyará la ko chróchréhyará sín. \v 24 Kíxin éxí tsꞌikonrá tsjo̱nkíxín tsꞌinkaséyanxín kuenté nka̱jní mé xi̱kaha tso̱nhen tió itsi tí Xje̱en Dios Kꞌóna Chojni. \v 25 Tꞌichjánxi̱n senó tsjasóte chꞌán nchónhya la ko tí sín siín jie tsitekakuenhya sín chꞌán. \v 26 Éxí kónhen tí ya̱on kjuákꞌe chꞌín Noé mé xi̱kaha tso̱nhen tió tsokjan tí Xje̱en Dios Kꞌóna Chojni. \v 27 Kꞌuékjine sín la ko kꞌuékꞌi sín la ko kóte̱he tí xje̱en sín. A̱ ntá xrína̱hya kui tí ya̱on kꞌuíxenhen chꞌín Noé tí ntabárco̱ ntá kꞌuániá chrin, a̱ ntá tí sín kuíto̱he ntója la kaín sín kꞌuitjáyan sín.\f + \fr 17:27 \ft 17.26–27 Génesis 6.5—7.24\f* \v 28 Mé kja̱xin xi̱kaha kónhen tí kjuákꞌe chꞌín Lot kꞌuékjine sín la ko kꞌuékꞌi sín la ko kꞌuékꞌe̱na sín nkehe la ko kꞌuékjinchekji sín nkehe la ko kꞌuékꞌe̱nka̱ sín no̱nte̱e sín la ko kꞌuékjichꞌéna sín nchia. \v 29 A̱ ntá tí ya̱on kꞌuaxrjexín chꞌín Lot tí chjasin Sodoma, na mé nka̱jní kui̱xi̱n xrohi la ko azufre, na mé tíha kꞌuenxín kaín xín tí sín ntiha.\f + \fr 17:29 \ft 17.28–29 Génesis 18.20—19.25\f* \v 30 Mé xi̱kaha tso̱nhen tí ya̱on itsi tí Xje̱en Dios Kꞌóna Chojni. \p \v 31 ’A̱ ntá tí ya̱on i tí tjejó jnkojín nkexro chrítaón nchia tjejótꞌo̱kꞌéhe sín, a̱ ntá ichrén nkehe chónta sín kuíto̱he sín nkaxenhen nchia la í chrókꞌuinkajinhya sín chrókuakitsje sín tí nkehe chónta sín, tjoka sáchrókjui sín ókjé. Kja̱xin xi̱kaha jnkojin chojni tjejó sín no̱nte̱e sín la í chrókjanhya sín nto̱e sín. \v 32 Xráxinkáonrá nkehe kónhen ichjién chꞌín Lot.\f + \fr 17:32 \ft Génesis 19.26\f* \v 33 Tí nkexro tjinkaon kíxin kohya nkehe chrókónhen na mé tsꞌitjáyan. A̱ ntá tí nkexro chrókjuinchekꞌitjáyanxín a̱sén kíxin chróchronka itén Dios la mé tsaá. \v 34 A̱ ntá tsontáxrja̱n kíxin tí tie a jnkoko̱á tsꞌejójua yaá chojni la ijnko la sátsji̱ la ko tí í jnko la tsito̱he. \v 35 Yaá chojni chjin itsꞌo sín jnkoko̱á, la ijnko la sátsji̱ la ko ijnko la tsito̱he. \v 36 Yaá chojni tsꞌejóchꞌe sín xra̱ nonte, la ijnko la sátsji̱ a̱ ntá ijnko la tsito̱he ―ichro chꞌán. \p \v 37 Ntá kuínhin sín tíha ntá kjuanchankíhi sín chꞌán kíxin: \p ―¿Xá nketí tso̱nhen tíha, Ìnchéni? ―ichro sín. \p A̱ ntá jehe chꞌán kjuáte̱he chꞌán ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Tí tjen tí cuerpo kuènte chojni tsíkꞌen la mé ntiha tso̱jnkotsé tí konte̱xjue̱n ―ichro chꞌán. \c 18 \s1 Chꞌín Jesús kjuíncheyóe̱xin chꞌán éxí ijnko tjan kꞌán la ko ijnko chꞌín juez \p \v 1 A̱ ntá chꞌín Jesús kjuíncheyóe̱xin chꞌán kjua̱ko̱xi̱n chꞌán kíxin jnkochríxín chrónixje̱he̱ chojni Dios la ko chrókóxrjéhya sín. \v 2 Ntá ntáche chꞌán sín kíxin: \p ―Ijnko chjasin kjuákꞌe ijnko chꞌín juez kjuikosáyehya chꞌán Dios la ko kꞌuéchóntehya chꞌán kjuasáyé ninkexró. \v 3 Kja̱xin chjasin ntiha kjuákꞌe ijnko tjan kꞌán, jnkoya̱xón sákjuítsjehe tjan tí chꞌín juez kjuanchia tjan jie̱ ntáchro tjan kíxin chrókuito̱exín kíxin ijnko chojni nínkakonhen tjan ntiha. \v 4 Nchónhya veces tjitsjehe tjan tí chꞌín juez la chrohya chꞌán chrókjuinchekito̱exín chꞌán. Ntá chrꞌéxi̱n kjuenka̱yáxin chꞌán ntáchro chꞌán kíxin: “Kjónté í tsjíkosáyàhya Dios la ko ninkexró tsjíkosáyàhya \v 5 a̱ ntá tí tjan kꞌán jnkoya̱xón tjanchia tjan jie̱, la tsjínki̱tsa tjan tsito̱exín tí jie̱ tjanchia tjan kíxin í jnkoya̱xónhya itsi tjan tsochronòa tjan kíxin ó kjuixin kónínka̱van jie”, ichro chꞌán. \p \v 6 Ntá ntáchro Ìnchéni kíxin: \p ―Mé xi̱kaha ichro tí chꞌín juez jínahya. \v 7 ¿Xá chrókjuinki̱tsahya Dios tí sín kjueyá chꞌán tí chróchronóe̱he̱ sín chꞌán ncha̱kotjin la ko tie? ¿Á tjokahya chrókjuate̱he chrókjuinki̱tsa sín chꞌán? \v 8 Ntáxrja̱n kíxin kjá tjoka chrókjuinki̱tsa sín chꞌán. A̱ ntá tió itsi tí Xje̱en Dios Kꞌóna Chojni, ¿á na̱xa̱ chrókꞌuitja chꞌán chojni tinkáchónki tí jehe chꞌán ntihi chjasintajni? ―mé chro chꞌán. \s1 Chꞌín Jesús kjuíncheyóe̱xin chꞌán éxí ijnko chꞌín fariseo la ko ijnko chꞌín nchekjènki̱ \p \v 9 Ntá chꞌín Jesús kjuíncheyóe̱xin chꞌán nixje̱he̱ chꞌán iso chojni tjenka̱yáxin sín kíxin imá jína sín a̱ ntá tí í so sín la náhí, ichro sín. Ntá ntáchro chꞌán kíxin: \p \v 10 ―Iyó sín ntoa sákjui̱ nkaxenhen ni̱nko kíxin tsonixje̱he̱ sín Dios. Ijnko la fariseo la ko ijnko la chꞌín nchekjènki̱. \v 11 A̱ ntá tí chꞌín fariseo tjexín chꞌán to̱té chꞌán nixje̱he̱ chꞌán Dios ntáchro chꞌán kíxin: “Itꞌéni Dios, kjuasáya tja̱há kíxin jeheni la chóntahyani jie̱ éxí tí sín í so kíxin teé sín la ko chꞌiyehe kíchó sín la ko chꞌiyehe sín chojni chjin. Kja̱xin jeheni la jehya éxí tí chꞌín nchekjènki̱ tjinhin. \v 12 Jeheni la nehyani iyó ya̱on jnkojnko semana la ko kja̱xin tjanjonni tí chichaon tjachani tí diezmo kuèntá”, ichro chꞌán. \v 13 A̱ ntá tí chꞌín nchekjènki̱ la imá kjín kuíto̱he chꞌán kóxakonhen chꞌán chrókonta chꞌán nka̱jní la mé chjéhe chꞌán ntakuin chꞌán ntáchro chꞌán kíxin: “Itꞌéni Dios ti̱konóe̱héni tí jeheni kíxin nchónhya jie̱ chóntani”, ichro chꞌán. \v 14 Tjo̱nka̱rá kíxin tí chꞌín nchekjènki̱ tió kjan chꞌán nto̱e chꞌán la Dios kui̱konóe̱he̱ tí jehe chꞌán la kjuìinhin chꞌán tí jie̱ chónta chꞌán, a̱ ntá tí chꞌín fariseo la náhí. Kíxin kaín chojni nchehnkehe a̱sén kíxin imá jína tí jehe sín la mé imá tso̱ntsí. A̱ ntá tí chojni nchehnkehya a̱sén la imá tsꞌánkí tí kjuaxrexinkaon kuènte sín. \s1 Chꞌín Jesús kjuíncheyaon chꞌán chánjan \r (Mt. 19.13-15; Mr. 10.13-16) \p \v 15 Kja̱xin kjui̱ka̱o sín chánjan ntsíntsí tí tjen chꞌín Jesús kíxin chrókjuincheyaon chꞌán xjan. Kjánchó tió kꞌuíkon tí sín kꞌuájiko chꞌán la í kjuanjonhya sín kjuachaxin kíxin tso̱chjinako sín xjan. \v 16 A̱ ntá chꞌín Jesús kꞌuíye̱he̱ chꞌán sín ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Ti̱to̱hérá chánjan méhe̱ xrakoa tí tjèn janhan la tꞌínka̱kuènhyará xjan kíxin tí sín kuènte kjuachaxin kuènte Dios la mé tóyóhe̱ tí jehe xjan. \v 17 Ntá chaxín ntáxrja̱n kíxin tí nkexro tsꞌónahya éxí ijnko chánjan xitjahya tsꞌejó sín tí tsꞌe̱to̱an Dios tí kjuachaxin kuènte chꞌán. \s1 Ijnko chꞌín ntasoá ríco kjuínixje̱he̱ chꞌán tí chꞌín Jesús \r (Mt. 19.16-30; Mr. 10.17-31) \p \v 18 Ijnko chꞌín tꞌe̱to̱an kuènte ni̱nko kjuanchankíhi chꞌán tí chꞌín Jesús kíxin: \p ―Jaha la ijnko maestro jína la, ¿nkehe na̱xa̱ tꞌitjáyan chrókjuichꞌeni kíxin chróchóntani kjuachón jnkochríxín? ―ichro chꞌán. \p \v 19 Ntá kjuáte̱he chꞌín Jesús ntáchro chꞌán kíxin: \p ―¿Nkekuènte ntáchrua kíxin jína tí janhan? Jnkoko̱á nkexro la mé jína la tíha mé Dios. \v 20 Jaha la ó noha nkehe tí kꞌue̱to̱an Dios kíxin chrókjuacheéhya kíchuárá, la ko chrókꞌoyánhya chojni, la ko chrókue̱ehya, la ko chróntáchrohya ninkehó nkehe chaxínhya kuènte ókjé chojni, la ko chrókjuíkosáyehé itꞌá la ko ìná ―ichro chꞌán. \p \v 21 A̱ ntá jehe chꞌán kjuáte̱he chꞌán ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Kaín tíha kjuínchexiteyáni desde xja̱nntsíni ―ichro chꞌán. \p \v 22 A̱ ntá kuínhin chꞌín Jesús kaín tíha ntá jehe chꞌán ntáchro chꞌán kíxin: \p ―A̱ ntá jnkoko̱á nkehe na̱xa̱ tꞌitjáyan chrókjui̱chꞌe, chrókjui̱nchekjia kaín nkehe chonta la chróchje̱hé tí chichaon tí sín nòa. A̱ ntá tí nkehe tjete la tsochonta nkaya nka̱jní. A̱ ntá tió tsjixin si̱ncheki̱to̱nhén sín nkehe, a̱ ntá tsjihá ntá chréhé tí janhan ―ichro chꞌán. \p \v 23 A̱ ntá tí chꞌín a kuínhin chꞌán xi̱kaha la kóxakonhen chꞌán kíxin imá itsjé nkehe chónta chꞌán. \v 24 Tió kꞌuíkon chꞌín Jesús kíxin kóxakonhen tí chꞌín a la ntá ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Imá xra̱ kíxin tí chojni chónta itsjé nkehe chrókꞌuixenhen sín tí tjen Dios tꞌe̱to̱an. \v 25 A̱ntsí xra̱hya chrókꞌuatsínka ijnko kocamello ijnko tja̱rꞌi ntachica tjexrja, a̱ ntá a̱ntsí má xra̱ kíxin ijnko chojni chónta itsjé nkehe chrókjuakꞌe tí tꞌe̱to̱an Dios ―ichro chꞌán. \p \v 26 A̱ ntá kuínhin sín kíxin xi̱kaha ntáchro chꞌán ntá ntáchro sín kíxin: \p ―¿Xá nkexro chrókjuacha chrókuaá? ―ichro sín. \p \v 27 Ntá ntáchro chꞌín Jesús kíxin: \p ―Tí nkehe tsjachahya chojni chrókjuinchexiteyá, la Dios la tsjacha chꞌán sichꞌe chꞌán kaín tíha ―ichro chꞌán. \p \v 28 A̱ ntá chꞌín Pedro ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Ìnchéni, jeheni la ó kuíto̱heni kaín nkehe chóntani kíxin tsochréhe̱ni tí jaha ―ichro chꞌán. \p \v 29 Ntá kjuáte̱he chꞌín Jesús ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Ntá chaxín tso̱tjo̱nka̱rá kíxin jnkojínrá chrókui̱to̱hérá nto̱a, la o̱ chrókui̱to̱hérá itꞌá la ko ìná, la o̱ chrókui̱to̱hérá kíchuárá, la o̱ chrókui̱to̱hérá ichjiánrá, la o̱ chrókui̱to̱hérá xja̱anrá kíxin chrókjui̱chꞌerá xra̱ kuènte Dios \v 30 la a̱ntsí nkehe tsꞌayéhérá ntihi chjasintajni la ko tí chrꞌéxi̱n la tsꞌayéhérá kjuachón jnkochríxín ―ichro chꞌán. \s1 Chꞌín Jesús chrónka chꞌán ínaá kíxin itsꞌen chꞌán \r (Mt. 20.17-19; Mr. 10.32-34) \p \v 31 Ntá chꞌín Jesús kꞌuíye̱he̱ chꞌán jehó tí teyó sín kꞌuájiko chꞌán ntá chrónka chꞌán kíxin: \p ―Ijie sátsji̱ni Jerusalén. A̱ ntá ntaha tsoxiteyá kaín tí nkehe tsíkjin tí sín tsíchronka itén Dios ósé nkexrí tso̱nhen tí Xje̱en Dios Kꞌóna Chojni. \v 32 Tsjikaán sín chꞌán tí tjejó tí sín jehya judío la ko tsjanoá sín chꞌán la ko tsꞌántaxínhi̱n sín chꞌán la ko nta̱te sín tsi̱ki̱te sín chꞌán. \v 33 Tsjate sín chꞌán, a̱ ntá chrꞌéxi̱n la tsꞌóyán sín chꞌán. A̱ ntá níxin ya̱on tsoxechón chꞌán ―ichro chꞌán. \p \v 34 A̱ ntá jehe sín la ninkehó kienxínhya sín tí nkehe nixja chꞌán kíxin tíha ijnko nkehe na̱xa̱ tsjachahya sín chrókienxín sín. \s1 Chꞌín Jesús kjuínchekito̱he chꞌán jína ijnko chojni tꞌikonhya chjasin Jericó \r (Mt. 20.29-34; Mr. 10.46-52) \p \v 35 A̱ ntá chꞌín Jesús tió chjina chrókꞌuixenhen chꞌán chjasin Jericó ntá ntiha chrínta nti̱a tjetja̱xi̱n ijnko chꞌín tꞌikonhya tjanchakꞌá chꞌán. \v 36 Ntá xrína̱hya kuínhin tí chꞌín tꞌikonhya kíxin sítꞌatsínka nchónhya chojni, ntá kjuanchankí chꞌán kíxin: \p ―¿Xa nkerí sítónhen? ―ichro chꞌán. \p \v 37 Ntá chénka sín chꞌán kíxin chꞌín Jesús tsíkji̱xi̱n chjasin Nazaret tsꞌatsínka chꞌán ntiha. \p \v 38 Ntá kꞌuèya chꞌán ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Jaha Jesús tsíkꞌaxrjeníxian chꞌín David, ti̱konóe̱héni ―ichro chꞌán. \p \v 39 A̱ ntá tí sín tsítaón nti̱a la kꞌue̱tue̱nhen sín chꞌán kíxin tso̱tání chꞌán. Kjánchó jehe chꞌán a̱ntsí tsen kꞌuèya chꞌán ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Jaha tsíkꞌaxrjeníxian chꞌín David, ti̱konóe̱héni ―ichro chꞌán. \p \v 40 A̱ ntá chꞌín Jesús ntá ntahó kjuákꞌechónhen chꞌán ntá kꞌue̱to̱an chꞌán kíxin tsjikakjín sín tí chꞌín a. Ntá tió kui̱ka̱o sín chꞌán tí chjinaxón tjen chꞌín Jesús ntá kjuanchankí chꞌín Jesús kíxin: \p \v 41 ―¿Nkehe tjinkávan si̱tꞌaha? ―ichro chꞌán. \p Ntá kjuáte̱he tí chꞌín tꞌikonhya ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Jaha Ìnchéni, tjinkaonni chrókjui̱nchekꞌikuanni ―ichro chꞌán. \p \v 42 Ntá ntáchro chꞌín Jesús kíxin: \p ―Ó tsꞌikuan. Ó kuíto̱ha jína kíxin kuítekávan tí janhan ―ichro chꞌán. \p \v 43 Ntá tuénxín kꞌuíkon tí chꞌín kꞌuékꞌikonhya, a̱ ntá jehe chꞌán chréhe̱ chꞌán tí chꞌín Jesús la ko kjuanchehe chꞌán kjuasáyé Dios. La ko kaín tí sín kꞌuíkon kíxin xi̱kaha kónhen kjuanchehe sín kjuasáyé Dios. \c 19 \s1 Chꞌín Jesús la ko chꞌín Zaqueo \p \v 1 A̱ ntá chꞌín Jesús kꞌuíxenhen chꞌán chjasin Jericó la ntá kꞌuátsínka chꞌán tí chjasin a. \v 2 A̱ ntá ntiha tjen ijnko chojni ríco itꞌin chꞌán Zaqueo, tꞌe̱tue̱nhen chꞌán tí sín nchekjènki̱. \v 3 Tjinkaon chꞌán chrókjuatso̱an chꞌán nkexro tí chꞌín Jesús, kjánchó nchónhya chojni siín la xitjahya tꞌikon chꞌán kíxin intsí chꞌán. \v 4 Ntá kuinká chꞌán kuítaón chꞌán nti̱a kíxin tjinkaon chꞌán chrókꞌuikon chꞌán. Ntá kuátsé chꞌán ijnko nta sicómoro chjinaxón tí tsꞌatsínka chꞌín Jesús. \v 5 A̱ ntá tió kꞌuatsínka chꞌín Jesús ntiha konta chꞌán tí nta ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Zaqueo, tjoka tjasinka̱jián kíxin nto̱a ntahó tsito̱na jie ―ichro chꞌán. \p \v 6 Ntá chꞌín Zaqueo la tjoka kꞌuínkajin chꞌán kóchéhe̱ chꞌán. \v 7 Ntá kaín sín kꞌuíkon sín xi̱kaha ntá kjuankíxin sín tjonta sín tí chꞌín Jesús, ntáchro sín kíxin nto̱e ijnko chojni chónta nchónhya jie̱ tsito̱he chꞌán. \v 8 Ntá chꞌín Zaqueo kjuákꞌexín to̱té chꞌán ntáche chꞌán Ìnchéni kíxin: \p ―Jaha Ìnchéni, chrókónoha kíxin tsjánjuan jnko̱siné tí nkehe chonta si̱ntaki̱to̱nha̱n tí sín nòa. A̱ ntá tí jnkojín nkexro kjui̱tꞌáyaha̱ kuaáha la noó veces tsꞌokja̱nha̱n sín tí chichaon jie ―ichro chꞌán. \p \v 9 A̱ ntá ntáchro chꞌín Jesús kíxin: \p ―A̱ ntá jie la tsaá chojni tí nchia i kíxin tí chꞌín a mé kꞌuaxrjeníxin chꞌín Abraham. \v 10 A̱ ntá tí Xje̱en Dios Kꞌóna Chojni mé kuikjeyá la ko sinchekaá tí chojni chónta jie̱. \s1 Chꞌín Jesús kjuíncheyóe̱xin chꞌán éxí ite chichaon imá tjete sínkí \p \v 11 A̱ ntá tí chojni siín ntiha nachrohe tjejótinhin sín nkerí tjechro chꞌín Jesús, a̱ ntá jehe chꞌán kjuíncheyóe̱xin chꞌán nkehe kíxin ó tjen chꞌán chjinaxón chjasin Jerusalén, a̱ ntá jehe sín kjuenka̱yáxin sín kíxin tí kjuachaxin kuènte Dios la áchꞌe ó tuénxín tsi, ichro sín. \v 12 A̱ ntá ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Itjen ijnko nkexro tsíkꞌaxrjeníxin ijnko nkexro imá kꞌuékꞌe̱to̱an. Ntá sákjuí chꞌán ókjé nación kíxin tsꞌáyéhe̱ chꞌán kjuachaxin tsꞌóna chꞌán rey, a̱ ntá chrꞌéxi̱n la xíkjan chꞌán ínaá. \v 13 A̱ ntá tió chjina sátsji chꞌán ntá kꞌuíye̱he̱ chꞌán ite tí sín chꞌehe chꞌán xra̱ ntá chjéhe chꞌán jnkojnko tí jehe sín jnkojnko chichaon imá tjete sínkí. Ntá kꞌue̱to̱an chꞌán kíxin: “Tsjankíxinrá chꞌekoará xra̱ tí chichaon hasta tí tsokjanjian”, ichro chꞌán. \v 14 A̱ ntá tí sín chjasén chꞌán ntiha imá kónínkakonhen sín chꞌán, ntá ichrꞌán sín iso chojni chréhe̱ sín tí sákjuí chꞌán tsochenka sín tí sín siín ntiha kíxin tjinkakonhya sín tí nkexro a tsꞌóna rey tsꞌe̱tue̱nhen sín. \v 15 Kjónté xi̱kaha ichro tí sín a la kꞌuáyéhe̱ chꞌán kjuachaxin tsꞌóna chꞌán rey. Ntá kjan chꞌán chjasén chꞌán. Ntá kꞌue̱to̱an chꞌán xrakoa tí sín chꞌehe chꞌán xra̱, na mé tí sín tsíkꞌáyéhe̱ tí chichaon, kíxin tso̱nohe chꞌán nkehe tí xra̱ kjuíchꞌeko sín tí chichaon kꞌuáyéhe̱ sín. \v 16 A̱ ntá tí chꞌín xrankíxixín kóchjina la ntáchro chꞌán kíxin: “Tí chi̱cha̱ko̱an la kjuachani ite chichaon ínaá”, ichro chꞌán. \v 17 A̱ ntá kjuáte̱he tí chꞌín rey kíxin: “Ó ncho̱xon tí xi̱kaha jaha la ijnko chojni jína chꞌe xra̱. Jína kjui̱chꞌe xra̱ kjónté jehya xra̱ jié ntá tsjánjuan kjuachaxin tséto̱an ite chjasin”, ichro chꞌán. \v 18 A̱ ntá kóchjina tí chꞌín í jnko a ínaá ntáchro chꞌán kíxin: “Tí chi̱cha̱ko̱an la kjuachani inꞌó chichaon ínaá”, ichro chꞌán. \v 19 A̱ ntá xi̱kaha ínaá kjuáte̱he tí chꞌín rey kíxin: “Tsjánjuan kjuachaxin tséto̱an inꞌó chjasin”, ichro chꞌán. \v 20 A̱ ntá kóchjina tí chꞌín níxin ntáchro chꞌán kíxin: “Tí chi̱cha̱ko̱an la tjinhin. Kꞌuánkíntani paníto̱éni \v 21 kíxin chrakonhanni kíxin jaha la jia̱ha la tjinkávan tsákjá tí nkehe jehya jaha kjuaké la ko tso̱tja̱ tí nkehe jehya jaha kuènka̱xian”, ichro chꞌán. \v 22 A̱ ntá tí rey ntáchro chꞌán kíxin: “Jehya chojni jína chꞌe xra̱ jaha. Tí nkehe ntáchrua tsjáncháxian jie̱. Jaha la ó noha kíxin jie̱na janhan tsákjaá tí nkehe kjuakéhya, ichrua, la ko tso̱tja̱ tí nkehe kuènka̱hya. \v 23 ¿Ntá nkekuènte kíxin chrꞌanhya tí chichaon ijnko banco chrókjuichꞌexín xra̱? A̱ ntá tió kjan nto̱na la a̱ntsí tsjé chichaon chrókꞌuayáha̱ tí chrókjuacha kíchó chica”, ichro chꞌán. \v 24 A̱ ntá ntáche chꞌán tí sín siín ntiha kíxin: “Takítsjehérá chꞌán tí chichaon tsíkꞌáyéhe̱ chꞌán la ntá chje̱hérá tí chꞌín chónta ite chichaon”, ichro chꞌán. \v 25 A̱ ntá jehe sín ntáchro sín kíxin: “¿Nkekuènte chrókꞌuáyéhe̱ chꞌán kíxin ó chónta chꞌán ite chichaon?” ichro sín. \v 26 A̱ ntá tí chꞌín rey kjuáte̱he chꞌán ntáchro chꞌán kíxin: “Kjónté jnkojín nkexro itsjé chónta la tsꞌáyéhe̱ má. A̱ ntá tí nkexro chóntahya la kjónté tí ntsí chónta chꞌán la tsꞌaxrjehe chꞌán. \v 27 A̱ ntá tí sín nínkakonna sín tjinkakonhya sín kíxin tsꞌónana rey la xrákoará sín ntihi tsꞌíko̱nxín kua̱n tsꞌochrínjinrá kja sín.” \s1 Chꞌín Jesús kꞌuíxenhen chꞌán chjasin Jerusalén \r (Mt. 21.1-11; Mr. 11.1-11; Jn. 12.12-19) \p \v 28 Tió kjuixin ntáchro chꞌín Jesús tíhi ntá chrìin chꞌán sátsji̱ chꞌán chjasin Jerusalén. \v 29 A̱ ntá ó kjuíji chjinaxón tí chjasin Betfagé la ko chjasin Betania chjinaxón tí jna̱ nchekꞌin sín Olivo, ntá kꞌue̱tue̱nhen chꞌán iyó tí sín kꞌuájiko chꞌán \v 30 ntáche chꞌán sín kíxin: \p ―Sátjirá tí chjasin ntsí chokꞌèxin ntihi, a̱ ntá tió tsjasánrá ntiha tsꞌitjará ijnko kolocho tjechroé va na̱xa̱ ninkexró tjitákꞌáhya va. Tjasinta̱nke̱hérá va la tsjíkuanará va ntihi. \v 31 A̱ ntá tí jnkojín nkexro tsjanchankíhará nkekuènte tjasinta̱nke̱hérá va la ntácherá sín kíxin: “Ìnchéni tsꞌichjánxi̱nhin va”, tsixrorá. \p \v 32 A̱ ntá tí sín kꞌuítuenhen sákjuí sín kꞌuitja sín éxí ntáchro chꞌán. \v 33 A̱ ntá tió tjejótjasinta̱nke̱he sín va la ntá tí sín ìnché va kjuanchankíhi sín kíxin: \p ―¿Nkekuènte tjasinta̱nke̱hérá tí kolócho? ―ichro sín. \p \v 34 A̱ ntá jehe sín kjuáte̱he sín kíxin: \p ―Ìnchéni tsꞌichjánxi̱nhin va ―ichro sín. \p \v 35 Ntá sákjuíkohe sín va tí chꞌín Jesús, la ntá tí iké sín kjuínchekamá sín va, ntá kjuítákꞌá chꞌín Jesús tí kolócho a. \v 36 A̱ ntá tinkákji̱ tí kolócho tjekjen chꞌán la tinkákꞌikjínxi̱n sín tí iké sín nti̱a kíxin nátaón tí ka tsꞌatsínka tí kolocho tjekjen chꞌán. \v 37 Ntá tió kjuíjichjina sín tí chjinaxón tí tꞌinkaji̱nxi̱n chojni tí jna̱ Olivo, a̱ ntá kaín tí sín kuítekaon tí jehe chꞌán chréhe̱ sín kjuankíxin sín itsen nixja sín chéhe̱ sín kjuanchehe sín kjuasáyé Dios kíxin kaín tí kjuaxroan kꞌuíkonxín kon sín. \v 38 Ntá ntáchro sín kíxin: \p ―Jína tí nkexro Rey kjui̱xi̱n kjuachaxin ihni̱é Dios. Tsjakꞌe kjuaxróxin nkaya nka̱jní la ko kjuasáyé Dios tjen nkaya nka̱jní ―ichro sín. \p \v 39 A̱ ntá iso tí sín fariseo tjejóyákjan sín í so chojni tjejónchexroan sín ntiha ntáchro sín kíxin: \p ―Maestro, tétue̱nhén tí sín chréhe̱ tí jaha kíxin tso̱tání sín ―ichro sín. \p \v 40 A̱ ntá chꞌín Jesús kjuáte̱he chꞌán ntáche chꞌán sín kíxin: \p ―A̱ ntá tí sín i tso̱tání sín la ixro̱ tsotsje ―ichro chꞌán. \p \v 41 A̱ ntá tió kjuíjichjina chꞌán chjasin Jerusalén ntá kꞌuíkon chꞌán tí chjasin la ntá tsjánka chꞌán kíxin kuítekakonhya sín \v 42 ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Chrókuiénxinrá la ko chrókónohará nkexrí chrókꞌuayèxinrá tí kjuaxróxin, kjánchó jahará kuítekákonhyará. A̱ ntá ó kjuixin kꞌuátsínka tí kjuaxróxin chrókꞌuikonrá la xitjahya tsꞌikonrá jie. \v 43 A̱ ntá tsi iso ya̱on jínahya itsi tí sín nínkakonhanrá la sichꞌéna sín ijnko tja̱tꞌo̱ tsꞌántatjen tí chjasin tjejorá ntihi tsꞌinkákonhe̱n kíxin xitjahya tsꞌaxrjéxi̱nrá chjasin ntihi kíxin nkuíxín tsꞌejó sín tsꞌinkákonha̱nrá sín \v 44 ntá tsꞌóxíka sín kaín tí tja̱tꞌo̱ siín ntihi la ko tsꞌóyán sín kaín tí chojni siín la ko tsíto̱ehya sín kíxin ninkehó xro̱ na̱xa̱ tsꞌejókjen kíchó, kíxin jahará kjuátso̱anhyará kíxin kuitsjehe Dios tí chjasin tjejorá ntihi. \s1 Chꞌín Jesús kjuínchetjóá chꞌán nkaxenhen ni̱nko \r (Mt. 21.12-17; Mr. 11.15-19; Jn. 2.13-22) \p \v 45 A̱ ntá chꞌín Jesús kꞌuíxenhen chꞌán tí ni̱nko jié, a̱ ntá kjuankíxin chꞌán kuakitsje chꞌán tí sín nchekji nkehe la ko tí sín tꞌe̱na nkehe ntiha. \v 46 Ntá ntáchro chꞌán kíxin: \p ―A̱ ntá ntáchro xroon itén Dios chrónka kíxin: “Tí nto̱na i mé itꞌin nchia tsonixjanaxián chojni”,\f + \fr 19:46 \ft Isaías 56.7\f* ichro. A̱ ntá jahará tí nchia i tsíkji̱chꞌénará itjue̱é xíche̱e ―ichro chꞌán. \p \v 47 A̱ ntá tí ni̱nko ntiha kjuákꞌe chꞌín Jesús kjuako chꞌán kaín ya̱on. A̱ ntá tí sín ncha̱tꞌá tꞌe̱to̱an la ko tí maestro tjako tí ley la ko kja̱xin tí sín tꞌe̱to̱an tí chjasin ntiha kjueyá sín nkexrí chrókꞌóyán sín chꞌán. \v 48 Kjánchó kꞌuitjahya sín nkexrí chrókꞌóyán sín chꞌán kíxin kaín chojni tjejótinhin tí nkehe tjechronka chꞌán. \c 20 \s1 Tí kjuachaxin chónta chꞌín Jesús \r (Mt. 21.23-27; Mr. 11.27-33) \p \v 1 A̱ ntá ijnko ya̱on kjuákꞌe chꞌín Jesús tí ni̱nko ntiha kjua̱ko̱he̱ chꞌán chojni tí tan jína tsaáxin sín. A̱ ntá kjui tí sín ncha̱tꞌá tꞌe̱to̱an la ko tí sín maestro tjako tí ley la ko kja̱xin tí sín tꞌe̱to̱an kuènte ni̱nko. \v 2 Ntá kjuanchankíhi sín chꞌán kíxin: \p ―Chro̱nka nkehe tí kjuachaxin chonta kíxin xi̱kaha chꞌe. ¿Nkexro kjuanjon tí kjuachaxin a? ―ichro sín. \p \v 3 Ntá kjuáte̱he chꞌín Jesús ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Kja̱xin janhan tsjánchánkíhará ijnko nkehe siná nkexrí tsjate̱herá. \v 4 ¿A̱ ntá nkexro kꞌue̱tue̱nhen tí chꞌín Juan kíxin tsi̱ki̱te chꞌán chojni? ¿Á Dios ní o̱ chojni ó? ―ichro chꞌán. \p \v 5 Ntá kjuankíxin sín tjo sín kíchó sín ntáchro sín kíxin: \p ―¿Nkehe chrókjuate̱heni? A̱ ntá tí tsontáchroni kíxin Dios tsíchrꞌán tí chꞌín Juan la ntá tsjanchankí chꞌán kíxin nkekuènte kuítekakuenhyani chꞌán. \v 6 A̱ ntá tí tsontáchroni kíxin chojni ó kꞌue̱tue̱nhen sín chꞌán la ntá kaín chojni tso̱nínkaon sín la ixro̱ tsꞌóyánxinni sín kíxin tjenka̱yáxin sín kíxin chꞌín Juan chaxín kꞌuékjako chꞌán itén Dios ―mé xi̱kaha ikjo sín. \p \v 7 Ntá kjuáte̱he sín kíxin noehya sín nkexro tsíchrꞌán tí chꞌín Juan. \v 8 Ntá ntáchro chꞌín Jesús kíxin: \p ―Kja̱xin janhan tso̱xrja̱nkahya nkexro kjuanjon kjuachaxin tjétꞌa̱ tíhi ―ichro chꞌán. \s1 Chꞌín Jesús kjuíncheyóe̱xin chꞌán éxí tí sín chꞌehya xra̱ jína \r (Mt. 21.33-44; Mr. 12.1-11) \p \v 9 Ntá tuénxín kjuankíxin chꞌín Jesús nixje̱he̱ chꞌán chojni kjuíncheyóe̱xin chꞌán ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Kjuákꞌe ijnko chojni kꞌue̱nka̱xin chꞌán nta to uva tí no̱nte̱e chꞌán, a̱ ntá chrꞌéxi̱n kjuínchekjen chꞌán tí iso tí sín chꞌe xra̱. A̱ ntá kjuixin ntá sákjuí chꞌán imá sé. \v 10 A̱ ntá kui tí ya̱on tsakjinjin sín to uva. Ntá kꞌue̱tue̱nhen chꞌán ijnko nkexro chꞌehe chꞌán xra̱ kíxin tsjikjanchehe chꞌán tí sín chꞌe xra̱ no̱nte̱e chꞌán kíxin tsjanjon sín tí to tónhen chꞌán tocar. A̱ ntá jehe sín kjuate sín tí chꞌín a la ntá kꞌuinkíté sín chꞌán la ninkehó tsíchjéhya sín chꞌán. \v 11 A̱ ntá tí chꞌín no̱nte̱e ichrꞌán chꞌán í jnko nkexro chꞌehe chꞌán xra̱. A̱ ntá kja̱xin kꞌuántaxínhi̱n sín chꞌán la ko kjuate sín chꞌán la ko kja̱xin ninkehó tsíchjéhya sín chꞌán ínaá. \v 12 A̱ ntá tí chꞌín no̱nte̱e ichrꞌán chꞌán í jnko nkexro. A̱ ntá tí sín chꞌe xra̱ kja̱xin xi̱kahó tsíkjichꞌehe sín ínaá, tsíkꞌinkíté sín chꞌán. \p \v 13 ’Ntá tí chꞌín no̱nte̱e ntáchro chꞌán kíxin: “¿Nkexrí chrókjui̱tꞌa jie? Tsochrꞌan tí xja̱nna imá tjua̱ha̱. Áchꞌe chrókuitekakonhen sín chꞌán chróchóntehe sín chꞌán kjuasáya”, ichro chꞌán. \v 14 A̱ ntá kjónté kui chꞌán la kꞌuíkon tí sín chꞌe xra̱ ntá chénka sín kíchó sín kíxin: “Tí chꞌín i mé tsꞌáyéhe̱ chꞌán kaín nkehe kuènte itꞌé chꞌán. Tsꞌóyánni chꞌán kíxin jeheni tsito̱ekoni kaín tí nkehe a,” ichro sín. \v 15 A̱ ntá kuakitsjexín sín chꞌán tí nonte ntiha la kꞌóyán sín chꞌán. \p A̱ ntá kjuanchankí chꞌín Jesús kíxin: \p ―A̱ ntá tí ìnché nonte la, ¿nkehe chrókjuichꞌe chꞌán kíxin xi̱kaha kónhen tí xje̱en chꞌán? \v 16 Chrókui chꞌán chrókjuinchekꞌitjáyan chꞌán tí sín chꞌe xra̱ kíxin xi̱kaha kjuíchꞌe sín kꞌóyán sín tí xje̱en chꞌán, a̱ ntá chróchjéhe chꞌán í so nkexro chrókjuichꞌe xra̱ tí nonte a ―ichro chꞌán. \p A̱ ntá tió kuínhin sín xi̱kaha ntáchro sín kíxin: \p ―Kjá Dios la xi̱kahya tjinkaon chꞌán ―ichro sín. \p \v 17 A̱ ntá chꞌín Jesús komá chꞌán tí jehe sín ntáchro chꞌán kíxin: \p ―¿A̱ ntá nkehe tꞌaxrjexín tí nkehe ntáchro xroon itén Dios ntáchro xi̱kihi?: \q1 Tí xro̱ náxrjónhya kuíto̱enta tí sín chꞌéna tja̱tꞌo̱, a̱ ntá mé jie kꞌóna tí xro̱ tjetoan.\f + \fr 20:17 \ft Salmo 118.22\f* \m \v 18 A̱ ntá jnkojín chojni tsjitsínka chrítaón tí xro̱ i tso̱kuen chꞌán. A̱ ntá tsꞌánótjen tí xro̱ i tsoxratja ijnko chojni la tso̱kuen, tsꞌóna nche. \s1 Tí xra̱ tsje̱nke̱he sín gobierno \r (Mt.21.45-46; 22.15-22; Mr.12.13-17) \p \v 19 A̱ ntá tí ncha̱tꞌá tꞌe̱to̱an la ko tí maestro tjako tí ley tjinkaon sín chrótsé sín tí chꞌín Jesús tuénxín tí hora a kíxin ó kónohe sín kíxin jehe sín kuakitsjexín tí nkehe nixja chꞌán. Kjánchó xitjahya tsotsé sín chꞌán kíxin chrako̱nhe̱n sín tí chojni siín. \v 20 Ntá kꞌue̱tue̱nhen sín chojni tsotsáyehe sín chꞌán, éxí chojni chónta kjuasáyé chꞌán chrókjo sín chꞌán jnkojína kíxin áchꞌe ichrén nkehe ntoáhya tsonixja chꞌán. A̱ ntá jína tsjanchaxín sín jie̱ tsjikaán sín chꞌán tí tjen tí chꞌín gobernador. \v 21 Mé xi̱kaha kjuanchankíhi sín chꞌán nkehe, a̱ ntá ntáchro sín kíxin: \p ―Maestro, ó noheni kíxin kaín nkehe ntáchrua la ko kaín nkehe tjàkua la chaxín ntoá la ko jehya nkexrí tsjehe chojni tjenka̱yáxixián kíxin á jína sín, la ntá ntoá tjàkua nti̱e Dios. \v 22 A̱ ntá jie la chro̱nka, ¿á jína chrókjue̱nke̱heni tí gobierno romano o̱ náhí? ―ichro sín. \p \v 23 A̱ ntá chꞌín Jesús la ó kónohe chꞌán kíxin ntoáhya tjenka̱yáxin sín ntá ntáchro chꞌán kíxin: \p ―¿Nkekuènte chrokjua̱cha̱xi̱nráni? \v 24 Tjákonará ijnko tí chichaon méhe̱. ¿Nkexro tí tsíkꞌaxrjexín tjenkáni tí chichaon i la ko nkexro ihni̱é chónta méhe̱? ―ichro chꞌán. \p Ntá kjuáte̱he sín kíxin: \p ―Tí chꞌín tꞌe̱to̱an mé tjenkáni chꞌán ―ichro sín. \p \v 25 Ntá ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Chróchje̱hérá tí chꞌín gobierno tꞌe̱to̱an tí nkehe kuènte chꞌán; a̱ ntá tí nkehe kuènte Dios chróchje̱hérá Dios ―ichro chꞌán. \p \v 26 A̱ ntá ninkehó kjuachahya sín kjua̱cha̱xi̱n sín chꞌán tí nkehe ntáchro chꞌán nkayakon chojni chjasin ntiha. A̱ ntá chrakon sín kuínhin sín kaín nkehe kjuáte̱he chꞌán la ntá tí sín kjuanchankí la tání sín kohya nkehe ichro sín. \s1 Kjuanchankí sín kíxin á tsoxechón chojni \r (Mt.22.23-33; Mr.12.18-27) \p \v 27 A̱ ntá chrꞌéxi̱n iso tí sín saduceo sákjuítsjehe sín tí chꞌín Jesús. Kjánchó tí sín saduceo titekakonhya sín kíxin tsoxechón chojni tsíkꞌen. Xi̱kaha ntáche sín tí chꞌín Jesús kíxin: \p \v 28 ―Maestro, chꞌín Moisés tsíkjin chꞌán tí xroon ley ntáchro kíxin tió tsꞌen ijnko chojni la ntá tsito̱he ichjién, tí chóntahya sín xje̱en, la tꞌichjánxi̱n kíxin kíchó tí chꞌín tsíkꞌen tso̱te̱he tí tjan kꞌán kíxin tsochónta sín xje̱en sín éxí xje̱en tí chꞌín sa̱o tsíkꞌen tsꞌikon sín.\f + \fr 20:28 \ft Deuteronomio 25.5\f* \v 29 A̱ ntá kꞌuéjó sín yato sín jnkoko̱á kíchó sín. A̱ ntá tí chꞌín sa̱o la kóte̱he chꞌán. Ntá kꞌuén chꞌán la chóntahya chꞌán ninkehó xje̱en chꞌán. \v 30 A̱ ntá tí chꞌín yóxin kíchó chꞌán la kóte̱he tí tjan kꞌán. Kja̱xin kꞌuén chꞌán chóntahya sín xje̱en sín. \v 31 A̱ ntá tí chꞌín níxin xíkóte̱he jehe tjan ínaá. Kja̱xin xi̱kaha kayatoé sín. Kaín sín kꞌuén sín ninkehó xje̱en sín chóntahya sín. \v 32 A̱ ntá kjuixixín kja̱xin jehe tjan ikꞌuén tjan. \v 33 A̱ ntá tió tsoxechón chojni tsíkꞌen, ¿ntá nkexro tí jehe sin tsꞌóna ichjién tí jehe tjan kíxin yato tí jehe sín kóte̱he tjan? ―ichro sín. \p \v 34 Ntá chꞌín Jesús kjuáte̱he chꞌán ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Ntihi chjasintajni tí chojni ntoa la ko ti chojni chjin tóte̱he sín takja kíchó sín. \v 35 A̱ ntá tí sín kuítekaon sín tí janhan ntá tsjacha sín tsoxechón sín ínaá la í tso̱te̱ehya sín la koí tso̱te̱ehya tí xje̱en sín. \v 36 Kíxin tí sín a la xitjahya tsꞌen kíxin éxí tí sín ángel tsꞌejó sín kíxin xje̱en Dios tí jehe sín kíxin Dios kjuínchexechón chꞌán sín. \v 37 Kja̱xin chꞌín Moisés tió chrónka chꞌán kuènte tí nta tjeche kjuínchenoheni chꞌán kíxin tí sín tsíkꞌen tsoxechón sín. Ntáchro chꞌán kíxin Ìnchéni Dios na mé tí Dios tinkáchónki chꞌín Abraham la ko chꞌín Isaac la ko chꞌín Jacob.\f + \fr 20:37 \ft Éxodo 3.6\f* \v 38 Tí Dios i la jehya tinkáchónki tí sín tsíkꞌen. Náhí. Tí Dios i la tinkáchónki tí sín tjejóchón, la Dios la tꞌikon chꞌán kíxin kaín chojni la síchón ―ichro chꞌán. \p \v 39 A̱ ntá iso tí sín tjako tí ley la ntáchro sín kíxin: \p ―Jína kjuàkua la ko jína ntáchrua, Maestro― ichro sín. \p \v 40 A̱ ntá chrakon sín la í ninkehó kjuanchankíehya sín chꞌán. \s1 ¿Xá nkexro tí itꞌé tí Cristo? \r (Mt. 22.41-46; Mr. 12.35-37) \p \v 41 Ntá ntáchro chꞌín Jesús kíxin: \p ―¿Nkexrí kíxin ntáchro sín kíxin tí Cristo mé tsꞌaxrjeníxin tí chꞌín David? \v 42 A̱ ntá chꞌín David ikjin chꞌán tí libro Salmos la ntáchro chꞌán kíxin: \q1 Ìnchéni Dios ntáche tí Ìnchéni kíxin: \q1 “Tjakꞌe tjaná chjina ntihó tséto̱an \q1 \v 43 tsjixinjian kaín xín tí sín nínkakonhan la tsjachahya sin tsꞌe̱to̱an sín kíxin jahvá mé tséto̱an.”\f + \fr 20:43 \ft 20.42-43 Salmo 110.1\f* \m \v 44 ¿Xá nkexrí kíxin Cristo chrókꞌóna itꞌé David, kíxin jehe David kui̱ki̱texín chꞌán Ìnché chꞌán tí Cristo? ―ichro chꞌín Jesús. \s1 Chꞌín Jesús kjuanchia chꞌán jie̱ tí sín tjako tí ley \r (Mt. 23.1-36; Mr. 12.38-40; Lc.11.37-54) \p \v 45 Kaín chojni tjejótinhin sín nixje̱he̱ chꞌín Jesús tí sín kꞌuájiko chꞌán ntáchro chꞌán kíxin: \p \v 46 ―Chrókóxakonhanrá chrókuankíehyará tí sín maestro tjako tí ley. Tóxrjínhi̱n sín chrókꞌuinkáya sín ka kjínjin la ko tjinkaon sín kíxin kaín chojni chrókjuikosáyehe sín tsoxeta sín ntasin la ko tjeyá sín silla a̱ntsí náxrjón chrókꞌuejóyá sín nkaxenhen ni̱nko la ko tjeyá sín kíxin jína chrókꞌuejó sín tí sátsji sín kia, \v 47 la ko kja̱xin takitsjehe sín nto̱e tí chojni chjin kꞌán. A̱ ntá kjuixin kjuíchꞌiyehe sín chojni ntá náxrjón nixje̱he̱ sín Dios. A̱ ntá jehe sín a̱ntsí má sinchekjasóte sín Dios kíxin xi̱kaha kjuíchꞌia sín. \c 21 \s1 Tí chichaon kjuanjon ijnko tjan kꞌán nòa \r (Mr. 12.41-44) \p \v 1 A̱ ntá tí nkaxenhen ni̱nko chꞌín Jesús kꞌuíkon chꞌán kíxin tí sín ricó kjui̱ka̱o sín chichaon chrꞌáxenhen sín tí ntacajón tjetóxroyéya chichaon. \v 2 A̱ ntá kja̱xin kꞌuíkon chꞌán ikjui ijnko tjan kꞌán nòa la ntá jehe tjan chrꞌáxenhen tjan yaá chichaon ntsíntsí. \v 3 Ntá ntáchro chꞌín Jesús kíxin: \p ―La chaxín ntáxrja̱n kíxin tí tjan kꞌán i nòa tjan kjánchó a̱ntsí tjete sínkí tí chichaon kjuanjon tjan kíxin kaín a̱sén tjan kjuanjon tjan, a̱ ntá tí sín kjuanjon nchónhya la náhí. \v 4 Kíxin kaín tí chichaon kjuanjon sín la chichaon síxèhe sín. A̱ ntá jehe tjan kjónté nòa tjan na kjuanjon tjan kaín tí chichaon chrókuicháxi̱nhin tjan ―ichro chꞌán. \s1 Chꞌín Jesús ntáchro chꞌán kíxin tí ni̱nko tsꞌitjáyan \r (Mt. 24.1-2; Mr. 13.1-2) \p \v 5 Iso sín tjejótjo sín kíxin nkexrí tsjehe ni̱nko tsíkꞌóna xro̱ náxrjón la ko í so nkehe tsíkjanjon chojni éxí ijnko nkehe chjéhe sín Dios. A̱ ntá chꞌín Jesús ntáchro chꞌán kíxin: \p \v 6 ―A̱ ntá tsi ijnko ya̱on tí ni̱nko tjejokomárá ntihi la tsoxíka. A̱ ntá tso̱kohya ninkehó xro̱ tsꞌejókjen kíchó ínaá ―ichro chꞌán. \s1 Tí nkehe tso̱nhen tí na̱xa̱ tsꞌitjáyanhya chjasintajni \r (Mt. 24.3-28; Mr. 13.3-23) \p \v 7 Ntá kjuanchankíhi sín chꞌán kíxin: \p ―Maestro, ¿nkesá tso̱nhen tíha? ¿Nkexrí tso̱nhen tí tso̱noexínni tí nkehe tso̱nhen? ―ichro sín. \p \v 8 Ntá ntáchro chꞌín Jesús kíxin: \p ―Chrókóxakonhanrá ti̱to̱éhyará sitꞌáyahará chojni. Nchónhya chojni tsi tsontáchro sín kíxin jehe sín tí Cristo, tsixro sín, la ko tsontáchro sín kíxin: “Ijie mé tsoxiteyá tso̱nhen.” Kjónté xi̱kaha tsontáchro sín la chrókuítekákuenhyará tí jehe sín. \v 9 A̱ ntá tió tsinhínrá tsontáchro chojni kíxin ó siín kjuanínkaon tjanjo̱nko kíchó sín, kjónté xi̱kaha na̱xa̱ chróchrakonhyará kíxin kaín tíha tꞌichjánxi̱n tsꞌatsínka senó tí na̱xa̱ tsjixixínhya tsꞌitjáyan chjasintajni ―ichro chꞌán. \p \v 10 Na̱xa̱ tjechrónka chꞌán ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Ijnko nación la tsjanjo̱nko í jnko nación la ko ijnko chjasin tsjanjo̱nko í jnko chjasin. \v 11 Kja̱xin imá tji̱a̱n tsínkí nonte la ko tso̱kjinta la ko tso̱níhi chojni nchónhya chjasin, a̱ ntá nka̱jní nchónhya kjuachrakon jié tsꞌixin tsꞌikon chojni. \p \v 12 ’Na̱xa̱ tsꞌatsínkahya tíha la tso̱nínkakonhanrá sín tsotsérá sín sátsjikoará sín tí ni̱nko tsjanchia sín jie̱ la ko sátsjikoará sín tsꞌíkjahará la ko sátsjikoará nkayakon tí sín rey la ko tí sín gobernador kíxin tinkachónkirá ni̱na. \v 13 A̱ ntá tí ya̱on xi̱kaha tso̱nhen la tsꞌixin kjuachaxin kíxin tso̱chro̱nkará nkexro tinkachónkirá. \v 14 Tóxakuanhyará senó nkexrí tsjate̱herá tí nkehe tsjanchankíhará sín \v 15 kíxin janhan la tsjánjuan kjuaxrexinkaon jína tsonixjará kíxin nijnko tí sín nínkakonhanrá xitjahya tsontáchro sín kíxin ntoáhya tí nkehe tsjate̱herá. \v 16 Kíxin kjónté itꞌárá la ko kíchuárá la ko tí sín kjéhyará la ko tí sín tjórá jína mé sintakjirá sín. Jehe sín tsꞌóyán sín jnkojínrá. \v 17 Kaín chojni chjasintajni tso̱nínkakonhanrá sín kíxin tinkachónkirá ni̱na. \v 18 Kjánchó xi̱kaha la nijnko ka̱xi̱hi̱ chónta kjárá tsꞌitjáyanhya. \v 19 Tí tsi̱to̱éhyará tinkachónkirá tí janhan la tsochontará kjuachón jnkochríxín. \p \v 20 ’A̱ ntá tió tsꞌikonrá kíxin kuenté chjasin Jerusalén tsíkꞌántatjen sín soldado ntá tso̱noaxínrá kíxin í séhya tsꞌitjáyan tí chjasin a. \v 21 A̱ ntá tí sín tjejó sín Judea la tꞌichjánxi̱n sátsjixín sín ntiha sátsji sín jna̱. A̱ ntá tí sín siín chjasin Jerusalén kja̱xin tꞌichjánxi̱n sátsjixín sín ntiha la ko ti sin tjejó sín no̱nte̱e sín la í xitjahya tsokjan sín chjasin. \v 22 Kíxin tí ya̱on tsꞌixin tsjasóte chojni tsoxiteyá tso̱nhen kaín nkehe nixja xroon itén Dios. \v 23 Nòa tí chojni chjin tjejóyá tí ya̱on a la ko tí sín chónta xjanhnte̱ na̱xa̱ nchekakí sín. Kíxin tí ya̱on a la tsꞌixin kjuatjoté tí chjasin la Dios tsjanjon kjuachaxin kíxin imá tsjasóte chojni ntiha. \v 24 Jnkojínrá tsꞌénxinrá tí siín kjuanínkaon ntiha la ko jnkojínrá tsotsérá sín sátsjikoará sín sinchekjasótiará kaín tí í so nación. A̱ ntá tí sín jehya judío tsji̱xi̱n ókjé nación tsinkátja sín chjasin Jerusalén kíxin Dios mé tsjanjon kjuachaxin iso ya̱on xi̱kaha tso̱nhen. A̱ ntá chrꞌéxi̱n tsontáchro chꞌán kíxin: “La í kohya nkehe tso̱nhen.” \s1 A̱ ntá tió itsi ti Xje̱en Dios Kꞌóna Chojni \r (Mt. 24.29-35, 42-44; Mr. 13.24-37) \p \v 25 ’A̱ ntá tso̱noaxínrá nkexrí tso̱nhen tí ya̱on la ko nkexrí tso̱nhen nitjó la ko nkexrí tso̱nhen konotsé. A̱ ntá chjasintajni tso̱kohya kjuaxróxin kaín nación la ko tsochrakon chojni kíxin imá tso̱jna̱ nta̱yaon. \v 26 A̱ ntá chojni la tso̱ti̱nhi̱n sín kíxin tsochrakon sín tsjenka̱yáxin sín nkehe tso̱nhen chjasintajni kíxin kaín tí nkehe sínkáni nka̱jní la tsinkí. \v 27 Ntá xi̱kaha tsꞌikon chojni kíxin itsi tí Xje̱en Dios Kꞌóna Chojni itsi chꞌán chríkjan ijnko tjui̱ tsi̱ka̱o chꞌán tí kjuachaxin jié kuènte nkaya nka̱jní. \v 28 A̱ ntá tió tsoxrankíxin tso̱nhen kaín tíha chrókócháhará chrókjuaya kjárá ntá chróntáchrorá kíxin kjínhya tjen tí nkexro tsaáxinrá ―ichro chꞌán. \p \v 29 Kja̱xin kjuíncheyóe̱xin chꞌán í jnko nkehe ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Tjenka̱yáxinrá nkexrí siín tí nta tꞌóna to higo la ko kaín tí í so nta. \v 30 Tió tsꞌikonrá kíxin tinkákꞌayan kahnte̱ tí nta, ntá tso̱noaxínrá kíxin í séhya tsꞌixenhen ncha̱kuen chrin. \v 31 Mé kja̱xin xi̱kaha tió tsꞌikonrá kíxin kaín tí nkehe sítónhen, ntá tso̱noaxínrá kíxin tí kjuachaxin kuènte Dios la ó chjino tjen. \p \v 32 ’Mé chaxín ntáxrja̱n kíxin kaín tíhi tso̱nhen senó na̱xa̱ tꞌenhya chojni tjejó jie. \v 33 A̱ ntá tí nka̱jní la ko tí chjasintajni mé tsꞌitjáyan. A̱ ntá tí nkehe ntáxrja̱n la tsꞌitjáyanhya, tsoxiteyá tíha. \p \v 34 ’Chrókóxakonhanrá chrókui̱to̱éhyará kíxin chrókjuichròerá kíxin tí imá chrókjónterá la ko tí chrókókoanrá. Kíxin tí xi̱kaha la ntá titàya̱ tsi tí ya̱on la chrókꞌuejochoénhyará. \v 35 Na mé éxí ijnko trampa xrína̱hya tsꞌikjehe̱ mé xi̱kaha itsi tí ya̱on a, la ko xi̱kaha tso̱nhen kaín chojni siín chjasintajni tí tsꞌejóchóenhya sín. \v 36 Méxra̱ listo chrókꞌuejorá la ko chrónixje̱hérá Dios kaín ya̱on chronóe̱hérá chꞌán kíxin tió tsi kaín tí kjuaxikaon xi̱kaha la ntá tsjinki̱tsará chꞌán tsaárá kíxin ntá tsjachará tso̱chjineherá tí tjen tí Xje̱en Dios Kꞌóna Chojni ―ichro chꞌán. \p \v 37 Chꞌín Jesús kjuákꞌekja̱ko̱xi̱n chꞌán tí ni̱nko ntiha jnkojnko ya̱on, a̱ ntá tie la sákjuí chꞌán tí jna̱ nchekꞌin sín Olivo, la ntaha kuíto̱he chꞌán. \v 38 A̱ ntá kaín chojni kóchjina sín tí ni̱nko jnkojnko nchítjen kíxin tsinhin sín tí nkehe tsochronka chꞌán. \c 22 \s1 Imó kjuenka̱yáxin sín nkexrí tsotsé sín tí chꞌín Jesús \r (Mt. 26.1-5,14-16; Mr. 14.1-2, 10-11; Jn. 11.45-53) \p \v 1 Ntá kuichjina tí ya̱on kia sine sín tí nio̱tja̱ tjikohya tí xro̱a̱n tꞌánkíxin nio̱tja̱ na mé tí kia nchekꞌin sín pascua. \v 2 Ntá tí ncha̱tꞌá tꞌe̱to̱an la ko tí sín maestro tjako tí ley kjuenka̱yáxin sín nkexrí chrókꞌóyán sín tí chꞌín Jesús kíxin chrako̱nhe̱n sín tí chojni chjasin ntiha. \p \v 3 A̱ ntá chꞌín Tsochren kꞌuíxenhen a̱sén chꞌín Judas, mé kja̱xin itꞌin chꞌán Iscariote, mé jehe chꞌán ijnko tí teyó tí sín kꞌuájiko chꞌín Jesús. \v 4 Tí chꞌín a mé sákjuítsjehe tí sín ncha̱tꞌá tꞌe̱to̱an la ko tí sín tꞌe̱to̱an kuènte ni̱nko, ikjo kíchó sín kíxin nkexrí tsjikaán sín tí chꞌín Jesús. \v 5 Ntá jehe sín kóchéhe̱ sín la ko ntáchro sín kíxin tsje̱nke̱he sín tí chꞌín Judas. \v 6 Ntá kjuáte̱he chꞌán sinchexiteyá chꞌán ntá kjueyá chꞌán nkexrí tsotsé sín tí chꞌín Jesús tí kohya chojni. \s1 Kjuixixín kjoneko sín tí chꞌín Jesús \r (Mt. 26.17-29; Mr. 14.12-25; Jn. 13.21-30; 1 Co. 11.23-26) \p \v 7 Ntá ó kui ya̱on kia sine sín nio̱tja̱ tjikohya tí xro̱a̱n tꞌánkíxin nio̱tja̱, a̱ ntá tꞌichjánxi̱n tsꞌóyán sín tí kolélo sine sín kuènte tí kia pascua. \v 8 A̱ ntá chꞌín Jesús kꞌue̱tue̱nhen chꞌán tí chꞌín Pedro la ko tí chꞌín Juan kíxin sátsji sín sincheyaxín sín tí nkehe sine sín kuènte tí kia pascua. \v 9 Ntá jehe sín kjuanchankíhi sín chꞌán kíxin: \p ―¿Nketí tjinkávan sincheyaxíxinni? ―ichro sín. \p \v 10 Ntá kjuáte̱he chꞌán kíxin: \p ―Tió tsꞌixe̱nhenrá chjasin Jerusalén tsoxetará ijnko chojni ntoa yámá ijnko tóa tjiá nta̱. Chréhérá chꞌán sátsjirá tí nchia tsꞌixenhen chꞌán. \v 11 Tsontácherá tí ìnché tí nchia kíxin: “Ntáchro Maestro kíxin: ¿Nketí tjen tí cuarto tsjánjuan kjuachaxin tso̱yaxíxin sineko chꞌán tí sín teyó xriko chꞌán tí ya̱on pascua?” tsixrorá. \v 12 A̱ ntá jehe chꞌán tsjakohará chꞌán ijnko cuarto jié tí yóxin piso la ntiha siín nkehe tꞌichjánxi̱n, la ntaha si̱ncheyaxíxinrá tí sineni tso̱njín ―ichro chꞌán. \p \v 13 A̱ ntá jehe sín sákjuí sín kꞌuitja sín kaín nkehe éxí tsíchronka chꞌín Jesús. Ntá ntiha kjuíncheyaxíxin sín sine sín kuènte pascua. \p \v 14 A̱ ntá kui tí hora, a̱ ntá chꞌín Jesús la ko tí sín kꞌuájiko chꞌán kjuíji sín ntiha kꞌuéjótja̱xi̱n sín tí tjen tí mesa. \v 15 Ntá ntáchro chꞌín Jesús kíxin: \p ―Imá tjínka̱van kíxin tsjasinni kia sine̱kianrá tí ya̱on pascua na̱xa̱ tsꞌénhya janhan. \v 16 Ntáxrja̱n kíxin sine̱hya janhan xi̱kaha ínaá tí na̱xa̱ tsoxiteyáhya tíha tió tsi kjuachaxin kuènte Dios ―ichro chꞌán. \p \v 17 Ntá kuákja chꞌán tí nkehe tjiá ìnté to uva ntá chjéhe chꞌán kjuasáya Dios ntá ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Tákjárá tíhi la itsꞌirá kaín rá \v 18 kíxin ntáxrja̱n kíxin xíkꞌikianhyará tí ìnté to uva tí na̱xa̱ tihya tí kjuachaxin kuènte Dios ―ichro chꞌán. \p \v 19 A̱ ntá kjuixin ntá kuákja chꞌán tí nio̱tja̱ ntá kjuanchehe chꞌán kjuasáyé Dios, ntá kóchrítꞌo̱ chꞌán chjéhe chꞌán tí jehe sín ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Tíhi mé cuerpo kuènta̱na kíxin tsꞌényákonhanrá. Mé xi̱kaha tsoxráxinkákonxínrá tí janhan ―ichro chꞌán. \p \v 20 Kja̱xin xi̱kaha kjuanjon chꞌán tí nkehe tjiá ìnté to uva tió kjuixin kjóne sín la ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Tí nkehe tjiá tí vaso chronkaxín tí nkehe ni̱xin tso̱nhen tsoxiteyá kíxin tí jni̱na tsꞌitjí tso̱tjuáxin tí iji̱árá. \p \v 21 ’Tí nkexro sinchekjina mé tjeki̱an tí tjen mesa ntihi. \v 22 Méxra̱ tí Xje̱en Dios Kꞌóna Chojni itsꞌen éxí kꞌuítuenhen; kjánchó nòa tí chꞌín sinchekji chꞌán kíxin tsjasóte chꞌán ―ichro chꞌán. \p \v 23 A̱ ntá jehe sín kjuankíxin sín tjanchankíhi kíchó sín: \p ―¿Xá nkexro sinchekji chꞌán? ―ichro sín. \s1 Ikjo sín kíxin nkexro tí imá tsꞌe̱to̱an \p \v 24 A̱ ntá jehe sín mé tjo sín kíxin nkexro a̱ntsí tsꞌe̱to̱an. \v 25 A̱ ntá ntáchro chꞌín Jesús kíxin: \p ―Tí sín reyes kuènte tí naciones imá tꞌe̱to̱an sín. A̱ ntá tí chojni mé ntáchro sín kíxin tí sín tꞌe̱to̱an la mé chojni chꞌe xra̱ jína. \v 26 A̱ ntá jahará xi̱kahya chrókjui̱chꞌerá. Íchá jína tí nkexro imá tꞌe̱to̱an chrókꞌóna éxí tí nkexro a̱ntsí ntasoá chróchóxin chrókꞌuítuenhen, na mé tí nkexro tꞌe̱to̱an chrókꞌóna éxí ijnko nkexro chꞌexón xra̱. \v 27 ¿A̱ ntá nkexro tí a̱ntsí tꞌe̱to̱an, á tí nkexro lámo̱ tjetja̱xi̱n tí tjen mesa ntá sine chꞌán, o̱ á a̱ntsí tꞌe̱to̱an tí nkexro kui̱ka̱o tí nkehe sine chꞌán? Náhí. Tí nkexro tjetja̱xi̱n tí tjen mesa mé a̱ntsí tꞌe̱to̱an chꞌán. Mé xi̱kaha janhan tjénka̱kjánrá éxí ijnko nkexro chꞌexón xra̱ tí janhan. \p \v 28 ’Jahará xráxín kꞌuéjóntaxínrá kꞌuíkonrá kaín nkehe náxrjónhya kònna. \v 29 Méxra̱ janhan tsjánjuan kjuachaxin tséto̱anrá éxí chjìna Tꞌaná tí této̱an janhan \v 30 kíxin sinterá la ko itsꞌirá tí tsjakꞌe mesa kuènta̱na tí tséto̱an janhan nkaya nka̱jní la ko tséto̱anrá si̱nchekito̱exínrá tí iji̱é kaín tí sín kꞌuaxrjeníxin tí teyó xje̱en chꞌín Israel. \s1 Chꞌín Jesús chrónka chꞌán kíxin chꞌín Pedro sinchemá kíxin chónhya tí jehe chꞌán, tsixro chꞌán \r (Mt. 26.31-35; Mr. 14.27-31; Jn. 13.36-38) \p \v 31 Ntá ntáchro Ìnchéni kíxin: \p ―Simón, Simón, chrókónoha jaha kíxin chꞌín Tsochren kjuanchia chꞌán tí jahará chrókꞌótsjéyehe chꞌán tí jahará éxí noatrigo. \v 32 Kjánchó janhan xrja̱nóa̱ha̱ Tꞌaná kíxin jaha chrókui̱to̱éhya tí tinkachónkia tí janhan. A̱ ntá jaha kjónté tsjásian jie̱, a̱ ntá tsokjan ínaá tsꞌitjáyanhya tinkachónkia tí janhan ntá si̱nchechéhé kíchuárá ―ichro chꞌán. \p \v 33 A̱ ntá ntáchro chꞌín Simón kíxin: \p ―Ìnchéni, listo tjenni sátsjini tsꞌikjéhe̱koani la jehya tsꞌikjéhe̱ni ó la kja̱xin tsꞌenkoani ―ichro chꞌán. \p \v 34 A̱ ntá kjuáte̱he chꞌín Jesús ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Pedro, ntáxrja̱n kíxin ijie jaí na̱xa̱ tsjehya kochínto̱a si̱nchemána iníya kíxin chonhya tí janhan, tsixrua ―ichro chꞌán. \s1 Ntá ó kuichjina tí hora xi̱kaha tso̱nhen chꞌán \p \v 35 Ntá chꞌín Jesús kjuanchankíhi chꞌán tí jehe sín kíxin: \p ―Tió kuétua̱nhanrá sákjuírá kjuíkoahyará kabolsa la ko kjuíkoahyará tí nkehe tꞌinka chichaon la ko kjuíkoahyará to̱ka̱te̱ na, ¿á na̱xa̱ tꞌitjáyan ichrén nkehe ní? ―ichro chꞌán. \p Ntá kjuáte̱he tí jehe sín ntáchro sín kíxin: \p ―Náhí. Ninkehó nkehe tꞌitjáyanhya ―ichro sín. \p \v 36 Ntá ntáchro chꞌán kíxin: \p ―A̱ ntá jie tí nkexro chónta kabolsa la tsakja sátsjiko la ko kja̱xin tí nkehe tꞌinka chichaon. A̱ ntá tí nkexro chóntahya chica espada chrókjuinchekji chꞌán tí ka tꞌinkáya chꞌán kíxin chrókꞌue̱naxín chꞌán ijnko chica. \v 37 Ntáxrja̱n kíxin tꞌichjánxi̱n tsoxiteyá tso̱na éxí nixja xroon itén Dios ntáchro kíxin: “Éxí yóhe̱ ijnko chojni kjuasin jie̱ mé xi̱kaha tsꞌikon sín chꞌán.”\f + \fr 22:37 \ft Isaías 53.12\f* Mé xi̱kaha kaín nkehe chrónka xroon itén Dios kíxin tso̱na mé tꞌichjánxi̱n tsoxiteyá ―ichro chꞌán. \p \v 38 A̱ ntá jehe sín ntáchro sín kíxin: \p ―Ìnchéni, ntihi tjejó yaá chica espada ―ichro sín. \p Ntá kjuáte̱he chꞌán kíxin: \p ―Kjónté ó táhó la ó ncho̱xon ―ichro chꞌán. \s1 Chꞌín Jesús nixje̱exín chꞌán Dios tí Huerto Getsemaní \r (Mt. 26.36-46; Mr. 14.32-42) \p \v 39 Ntá chꞌín Jesús sákjui̱xin chꞌán chjasin Jerusalén sákjui̱ chꞌán ijna̱ Olivo kíxin xi̱kaha kuènhen chꞌán kꞌuékjichꞌe chꞌán la koí tí sín kꞌuájiko chꞌán tinkáchréhe̱ sín. \v 40 Ntá kjuíji sín ntiha ntá ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Nixje̱hérá Dios kíxin tsjinki̱tsa chꞌán tí jahará kíxin tsjásinhyará jie̱ ―ichro chꞌán. \p \v 41 Ntá chꞌín Jesús kꞌuaxrjenta chꞌán tí jehe sín sákjuí chꞌán ijnko kjínxi̱n éxí chrókꞌue chojni xro̱. Ntá kjuákꞌexín tochꞌin chꞌán kíxin tsonixje̱he̱ chꞌán Dios. \v 42 Ntá ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Itꞌéni, tí tjinkávan chrókjui̱nchekaáni kaín nkehe náxrjónhya chrókꞌuatsínkani. Kjánchó jehya éxí tjinkaonni jeheni chrókónhenni. Náhí. Éxí tjinkávan jaha ―ichro chꞌán. \p \v 43 Ntá xrína̱hya kꞌuíkon chꞌán itjen ijnko ángel tsíki̱xi̱n nkaya nka̱jní kíxin tsjinki̱tsa chꞌán. \v 44 A̱ ntá imá tóxakonhen chꞌán, a̱ ntá a̱ntsí fuerte nixje̱he̱ chꞌán Dios, ntá kꞌuíxin chꞌán nta̱chjin éxí yóhe̱ jni̱ xi̱kaha kꞌuítji kꞌuánótjen nonte. \p \v 45 Ntá tió kjuixin nixje̱he̱ chꞌán Dios ntá kꞌuínkatjen chꞌán ntá sákjuí chꞌán tí tjejó tí sín kꞌuájiko chꞌán, ntá kꞌuitjaxín chꞌán kíxin tjejójua tí jehe sín kíxin kjuachahya sín imá tꞌává sín. \v 46 A̱ ntá ntáchro chꞌán kíxin: \p ―¿Nkekuènte tjejochrinrá? Tꞌàyará. Nixje̱hérá Dios kíxin tsjinki̱tsará chꞌán kíxin tsjachroehyará chꞌín Tsochren ―ichro chꞌán. \s1 Itsé sín tí chꞌín Jesús \r (Mt.26.47-56; Mr. 14.43-50; Jn. 18.2-11) \p \v 47 A̱ ntá chꞌín Jesús na̱xa̱ tjenixja chꞌán ntá xrína̱hya kui nchónhya chojni yámá chica. Tí chꞌín itꞌin Judas, ijnko tí teyo sín kꞌuájiko chꞌín Jesús, kuítaón chꞌán nti̱a, ntá kóchjinehe chꞌán tí chꞌín Jesús kíxin sineko chꞌán kochíto. \v 48 A̱ ntá ntáchro chꞌín Jesús kíxin: \p ―Judas, ¿á ijnko kochíto ó si̱nchekjíxian tí Xje̱en Dios Kꞌóna Chojni? ―ichro chꞌán. \p \v 49 A̱ ntá tí sín tjejóko chꞌín Jesús tió kꞌuíkon sín kíxin xi̱kaha kónhen ntá kjuanchankíhi sín chꞌán kíxin: \p ―Ìnchéni, ¿á chrókuatéxinni sín chica espada? ―ichro sín. \p \v 50 A̱ ntá ijnko tí jehe sín kjuíncheníhi chꞌán ijnko chꞌín chꞌehe xra̱ ncha̱tꞌá tꞌe̱to̱an, kóchrínjin chꞌán ntatsjon chꞌán chjina. \p \v 51 A̱ ntá ntáchro chꞌín Jesús kíxin: \p ―Táhó, ti̱to̱hé, ó tjen ―ichro chꞌán. \p Ntá chꞌín Jesús itsé chꞌán tí ntatsjon tí chꞌín chꞌe xra̱ a, ntá kjuínchekito̱he chꞌán jína. \v 52 Ntá tuénxín chꞌín Jesús ntáche chꞌán tí sín ncha̱tꞌá tꞌe̱to̱an la ko tí sín tꞌe̱to̱an kuènte ni̱nko la ko tí sín táda tꞌe̱to̱an mé tí sín tsíki sátsjiko sín chꞌán ntáchro chꞌán kíxin: \p ―¿Nkekuènte kꞌuinkakoará chica espada la ko inta éxí chrótse̱rá ijnko xíche̱e? \v 53 A̱ ntá kaín ya̱on kjuakꞌé janhan kꞌuejóni kjuákoáxinrá tí ni̱nko ntiha la ninkehó tse̱hyará tí janhan. A̱ ntá jie mé tí hora kuèntará ntá kjuacha tí kjuachaxin kuènte sítié ―ichro chꞌán. \s1 Chꞌín Pedro kjuínchemá chꞌán kíxin chónhya chꞌán tí chꞌín Jesús \r (Mt. 26.57-58, 69-75; Mr. 14.53-54, 66-72; Jn. 18.12-18, 25-27) \p \v 54 Ntá itsé sín tí chꞌín Jesús kjuínchenteto sín chꞌán sákjuíko sín chꞌán nto̱e ncha̱tꞌá tꞌe̱to̱an. A̱ ntá chꞌín Pedro ikjín tinkáchréhe̱ chꞌán. \v 55 A̱ ntá tí nta̱sin ntiha kjuaka sín xrohi síxro̱he sín. A̱ ntá chꞌín Pedro kja̱xin kjuákꞌentaxín chꞌán tí tjejó sín ntiha. \v 56 A̱ ntá ijnko tjachjin chꞌe xra̱ tió kꞌuíkon tjan kíxin koí chꞌín Pedro tjechjíxro̱he chꞌán ntiha ntá komá tjan tí jehe chꞌán ntá ntáchro tjan kíxin: \p ―Kja̱xin tí chꞌín i xriko tí chꞌín Jesús ―ichro tjan. \p \v 57 Ntá chꞌín Pedro kjuínchemá chꞌán ntáchro chꞌán kíxin: \p ―¿Nkekuènte xi̱kaha ichrua jaha? Ni chonhya tí nkexro a ―ichro chꞌán. \p \v 58 A̱ ntá a̱ntsíkoá chrꞌéxi̱n ikui í jnko chojni kꞌuíkon tí jehe chꞌán ntá ntáchro kíxin: \p ―Kja̱xin jaha xríkoa tí nkexro a ―ichro. \p Ntá chꞌín Pedro ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Náhí, janhya ―ichro chꞌán. \p \v 59 Ntá éxí ijnko hora chrꞌéxi̱n ntá nixja í jnko chꞌín chénka tí í so sín kíxin: \p ―Tí chꞌín i chaxín xriko tí chꞌín Jesús kíxin kja̱xin tsíkji̱xi̱n chꞌán estado Galilea ―ichro chꞌán. \p \v 60 Ntá ntáchro chꞌín Pedro kíxin: \p ―Nonahya janhan nkehe tí ntáchrua ―ichro chꞌán. \p Ntá tuénxín na̱xa̱ tjenixja chꞌán ntá xrína̱hya ó tsje kochínto̱a. \v 61 Ntá Ìnchéni kuinkátjíá chꞌán komá chꞌán tí chꞌín Pedro. Ntá chꞌín Pedro xraxinkaon chꞌán kíxin xi̱kaha tsíchronka Ìnchéni kíxin: “Na̱xa̱ tsotsjehya kochínto̱a si̱nchemána iníya.”\f + \fr 22:61 \ft Lucas 22.34\f* \v 62 Ntá chꞌín Pedro sákjuí chꞌán ntója, tsjánka chꞌán xraxinkaon chꞌán tí jie̱ kjuasin chꞌán. \s1 Kjuanoá sín tí chꞌín Jesús \r (Mt. 26.67-68; Mr. 14.65) \p \v 63 Tí sín sákjuíko chꞌín Jesús kjuanoá sín chꞌán la ko kjuate sín chꞌán. \v 64 Kꞌuikjéhe̱ sín ka kon chꞌán ntá kjuate sín chꞌán ntá kjuanchankíhi sín chꞌán kíxin: \p ―Ijie la tónoha nkexro kjuatia ―ichro sín. \p \v 65 La ko í so nkehe ntáchro sín kꞌuántaxínhi̱n sín chꞌán. \s1 Ntá sákjuíko sín tí chꞌín Jesús nkayakon tí sín tꞌe̱to̱an \r (Mt. 26.59-66; Mr. 14.55-64; Jn. 18.19-24) \p \v 66 A̱ ntá kóya̱on ncha̱kotjin la kójnkotsé kaín tí sín táda tꞌe̱tue̱nhen tí sín judío, la ko tí ncha̱tꞌá tꞌe̱to̱an, la ko tí sín maestro tjako tí ley la sákjuíko sín tí chꞌín Jesús nkayakon tí sín imá tꞌe̱to̱an. Ntá ntiha kjuanchankíexín sín chꞌán kíxin: \p \v 67 ―Ijie la chro̱nka, ¿á jaha tí Cristo? ―ichro sín. \p Ntá jehe chꞌán kjuáte̱he chꞌán kíxin: \p ―Tí tsontáxrja̱n kíxin chaxín janhan na tsitekákonhyará. \v 68 A̱ ntá tí chrókjuánchánkíhará ichrén nkehe la chrókjuáte̱ehyará la ko chrókꞌuatjántahyarána. \v 69 A̱ ntá jie tí Xje̱en Dios Kꞌóna Chojni mé tsjakꞌetja̱xi̱n tí tja chjina kuènte Dios chónta kaín xín kjuachaxin ―ichro chꞌán. \p \v 70 A̱ ntá tuénxín kaín sín kjuanchankíhi sín chꞌán kíxin: \p ―¿Á chaxín jaha tí Xje̱en Dios? ―ichro sín. \p A̱ ntá kjuáte̱he chꞌín Jesús ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Chaxín janhan xi̱kaha ntáchrorá tí jahará ―ichro chꞌán. \p \v 71 Ntá kjo sín kíchó sín kíxin: \p ―¿Nkehe tso̱nhen na̱xa̱ chróchrónka í so chojni? Jeheni kaín ni kuínhinni nkehe kꞌuaxrjexín irꞌva chꞌán ―ichro sín. \c 23 \s1 Sákjuíko sín tí chꞌín Jesús nkayakon tí chꞌín Pilato \r (Mt. 27.1-2, 11-14; Mr. 15.1-5; Jn. 18.28-38) \p \v 1 Ntá kaín sín kꞌuínkatjen sín ntá sákjuíko sín tí chꞌín Jesús nkayakon tí chꞌín Pilato. \v 2 A̱ ntá ntiha kjuankíxin sín tꞌeka sín jie̱ tí jehe chꞌán ntáchro sín kíxin: \p ―Kꞌuitjani tí nkexro i tjachroe chꞌán chojni nación kuènténi ntáchro chꞌán kíxin chrókjue̱nke̱ehyani tí gobierno romano, la ko kja̱xin ntáchro chꞌán kíxin jehe chꞌán mé Cristo chꞌán, na mé ijnko rey tíha ―ichro sín. \p \v 3 A̱ ntá chꞌín Pilato kjuanchankíhi chꞌán tí chꞌín Jesús ntáchro chꞌán kíxin: \p ―¿Á jaha tí Rey tꞌe̱tue̱nhen tí sín judío a ní? ―ichro chꞌán. \p Ntá chꞌín Jesús kjuáte̱he chꞌán ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Chaxín xi̱kaha ntáchrua jaha ―ichro chꞌán. \p \v 4 A̱ ntá chꞌín Pilato ntáche chꞌan tí sín ncha̱tꞌá tꞌe̱to̱an la ko tí chojni tsíki̱ka̱o sín kíxin: \p ―Tꞌitjáhya nijnko jie̱ chónta tí nkexro i ―ichro chꞌán. \p \v 5 A̱ ntá jehe sín a̱ntsí itsen nixja sín ntáchro sín kíxin: \p ―Tjachroe chꞌán kaín xín chojni estado Judea kíxin tí nkehe tjako chꞌán. Kjuankíxin chꞌán kjuako chꞌán estado Galilea, a̱ ntá jie ó kui chꞌán ntihi la xi̱kaha tjako chꞌán ―ichro sín. \s1 Sákjuíko sín tí chꞌín Jesús nkayakon tí chꞌín Herodes \p \v 6 A̱ ntá kuínhin chꞌín Pilato xi̱kaha ntáchro sín ntá kjuanchankí chꞌán á tí chꞌín i la á Galilea tsíkji̱xi̱n chꞌán. \v 7 A̱ ntá kjuáte̱he sín kíxin ntaha tsíkji̱xi̱n chꞌán, ntá kꞌue̱to̱an chꞌín Pilato kíxin sátsjiko sín chꞌán tí tjen chꞌín Herodes kíxin jehe chꞌán mé gobernador tí estado Galilea kíxin kja̱xin chꞌán tjen chꞌán chjasin Jerusalén tí ya̱on a. \v 8 A̱ ntá chꞌín Herodes kꞌuíkon chꞌán kjuíji tí chꞌín Jesús ntá imá kóchéhe̱ chꞌán kíxin isé tjinkaon chꞌán chrókꞌuikon chꞌán tí chꞌín Jesús kíxin tsíkinhin chꞌán chrónka chojni nkexrí tjako chꞌán, ntá tjinkaon chꞌán chrókꞌuikon chꞌán ijnko kjuaxroan chrókjua̱ko̱xi̱n chꞌín Jesús. \v 9 Nchónhya nkehe kjuanchankíhi chꞌán tí chꞌín Jesús, kjánchó chꞌín Jesús ninkehó kjuáte̱ehya chꞌán. \v 10 Kja̱xin ntiha kꞌuejó tí sín ncha̱tꞌá tꞌe̱to̱an la ko tí sín maestro tjako tí ley la ntá nchónhya jie̱ kꞌueka sín chꞌán kíxin nínkakonhen sín chꞌán. \p \v 11 A̱ ntá chꞌín Herodes la ko tí sín soldado kuènte chꞌán kjuankíxin sín kjuikosáyehya sín chꞌán la ko kjuanoá sín chꞌán kjuínchekꞌinkáya sín chꞌán ka tjete náxrjón éxí tꞌinkáya tí sín rey. A̱ ntá tuénxín chꞌín Herodes kꞌue̱to̱an chꞌán kíxin sátsji chꞌán ínaá tí tjen chꞌín Pilato. \v 12 A̱ ntá tí ya̱on a chꞌín Pilato la ko chꞌín Herodes kjuankíxin sín tjuèhe kíchó sín kíxin tí senó la kꞌuénínkakonhen kíchó sín. \s1 Kꞌue̱to̱an sín kíxin itsꞌen chꞌín Jesús \r (Mt. 27.15-26; Mr. 15.6-15; Jn. 18.39―19.16) \p \v 13 A̱ ntá chꞌín Pilato kꞌuíye̱he̱ chꞌán tí ncha̱tꞌá tꞌe̱to̱an la ko tí sín gobernador la ko kaín chojni chjasin ntiha kíxin tso̱jnkotsé sín \v 14 ntá ntáche chꞌán sín kíxin: \p ―Jahará kjuíkua̱nará tí nkexro i ntáchrorá kíxin ntoáhya tja̱ko̱he̱ chꞌán chojni kíxin chrókónínkakonhen sín tí gobierno. Kjánchó janhan kjuánchánkíha̱ chꞌán itsjé nkehe kuínhínrá ntá kꞌuíkonrá kíxin kꞌuítjahya ninkehó tí jie̱ tékará chꞌán. \v 15 La ko kja̱xin chꞌín Herodes kꞌuitjahya chꞌán tí jie̱ tékará tí chꞌín Jesús ntá chrꞌán chꞌán ínaá ntihi. Ó kꞌuíkonrá kíxin ninkehó jie̱ chóntahya chꞌán chrókꞌuenxín chꞌán. \v 16 Si̱ntakjasóte chꞌán ntá chrꞌéxi̱n tsjánjuan kjuachaxin sátsji chꞌán ―ichro chꞌán. \p \v 17 A̱ ntá tí ya̱on kia a la tꞌichjánxi̱n kíxin chꞌín Pilato tsjanjon kjuachaxin sátsji ijnko chojni tjechjina kíxin xi̱kaha kuènhen sín ósé. \v 18 Ntá kaín sín kjuankíxin sín kꞌóyako sín ntáchro sín kíxin: \p ―¡Tí nkexro la náhí! ¡Chꞌín Barrabás mé tꞌa̱tjánta! ―ichro sín. \p \v 19 A̱ ntá chꞌín Barrabás tsíkꞌikjéhe̱ sín chꞌán kíxin jehe chꞌán la ko í so chojni kónínkakonhen sín tí chjasin ntiha la ko tsíkꞌóyán chꞌán chojni. \v 20 A̱ ntá chꞌín Pilato tjinkaon chꞌán chrókjuanjon chꞌán kjuachaxin sáchrókjui chꞌín Jesús. A̱ ntá xíkjanchankíhi chꞌán tí chojni siín ntiha ínaá. \v 21 Kjánchó jehe sín a̱ntsí má tsen kꞌóyako sín ntáchro sín kíxin: \p ―¡Tjakéka̱nirá chꞌán ntacruz! ¡Tjakénka̱nirá chꞌán ntacruz! ―ichro sín. \p \v 22 Níxin xíkjanchankí chꞌín Pilato ntáchro chꞌán kíxin: \p ―¿Xá nkehe ntoáhya kjuíchꞌe chꞌán? Janhan la kꞌuítjahya ninkehó jie̱ chónta chꞌán chrókꞌuenxín chꞌán. Si̱ntakjasóte chꞌán la ntá chrꞌéxi̱n tsjánjuan kjuachaxin sátsji chꞌán ―ichro chꞌán. \p \v 23 Kjánchó jehe sín a̱ntsí tsen kjuanchia sín ntáchro sín kíxin chrókjuakꞌenkáni chꞌán ntacruz. A̱ ntá kꞌóyako sín la ko kꞌóyako tí sín ncha̱tꞌá tꞌe̱to̱an ntá kjuacha sín kjuanchia sín tí nkehe tso̱nhen. \v 24 A̱ ntá chꞌín Pilato kjuanjon chꞌán kjuachaxin xi̱kaha tso̱nhen tí nkehe kjuanchia sín. \v 25 A̱ ntá kjuanjon chꞌín Pilato kjuachaxin sátsji tí chꞌín Barrabás éxí kjuanchia sín, na mé tí chꞌín kꞌuikjéhe̱ sín kíxin kꞌuékje chꞌán kjuanínkaon la ko kꞌuékꞌóyán chꞌán chojni. A̱ ntá chꞌín Pilato kjuanjon chꞌán kjuachaxin kíxin sátsjiko sín tí chꞌín Jesús sinchekjasóte sín chꞌán éxí tjinkaon sín. \s1 Kjua̱kꞌe̱nka̱ni sín chꞌán ijnko ntacruz itsꞌen chꞌán \r (Mt. 27.32-44; Mr. 15.21-32; Jn. 19.17-27) \p \v 26 A̱ ntá tió sákjuíko sín chꞌín Jesús tsja̱kꞌe̱nka̱ni sín chꞌán ntacruz, ntá itsé sín ijnko chꞌín tsíkji̱xi̱n chjasin Cirene itꞌin chꞌán Simón, mé kjui̱xi̱n chꞌán no̱nte̱e chꞌán, ntá kjuínchekamá sín chꞌán tí ntacruz tsjakꞌenkáni chꞌín Jesús la tinkáchréhe̱ chꞌán. \p \v 27 Kja̱xin chréhe̱ nchónhya chojni ntoa la ko nchónhya chojni chjin chréhe̱ sín tsjánkàma̱ sin chꞌán. \v 28 Kjánchó chꞌín Jesús nkátjíá chꞌán komá chꞌán tí jehe sín kíxin tsjánka sín ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Jahará chojni chjin chjasin Jerusalén, chrótsja̱nkama̱hyará tí janhan. Chrótsja̱nkará kíxin tí nkehe tso̱nhanrá jahará la ko xja̱anrá. \v 29 Kíxin itsi ya̱on tsontáchrorá kíxin náxrjón tí sín chóntahya xjan la ko tí sín kjuínchekokjíehya xjan la ko tí sín kjuínchekakíhya ninkehó xjan. \v 30 Ntá tsjankíxin chojni tsontáche sín tí jna̱ kíxin tsoxrátja sín la ko tsontáche sín tjo kíxin tsja̱vá sín. \v 31 Kjónté tí nta yoa la ó sítónhen kaín tíhi la íchá tió chróxámá tí nta la ¿nkehe tí kaá chrókónhen tí nta tsíxámá? ―ichro chꞌán. \p \v 32 Kja̱xin sákjuíko sín iyó sín tsíkjasin jie̱ kíxin tsꞌóyánko sín chꞌín Jesús. \v 33 Ntá tió kjuíji sín tí jna̱ ti̱ki̱texín sín tí jna̱ Nta Hueso Kja Chojni, na mé ntiha kjua̱kꞌe̱nka̱ni sín chꞌín Jesús tí ntacruz la ko kja̱xin tí iyó sín chónta jie̱, la ijnko la tja chꞌán chjina la í jnko la tja chꞌán kjon tjejóyáni sín ntacruz kja̱xin. \v 34 Ntá tió kjuixin kjua̱kꞌe̱nka̱ni sín tí chꞌín Jesús tí ntacruz ntá nixje̱he̱ chꞌán tí Itꞌé chꞌán Dios ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Itꞌéni, tónínkákuènhya sín kíxin tí nkehe kjuíchꞌeheni sín kíxin noehya sín nkehe tí kjuíchꞌe sín ―ichro chꞌán. \p A̱ ntá tí sín soldado kꞌóxika̱ye̱he sín iké chꞌán chꞌexín sín suerte kíxin tso̱noexín sín nkexro tsakja tí ka a. \v 35 Kaín chojni chjasin ntiha tjejótsjehe sín kíxin xi̱kaha sítónhen la ko kja̱xin tí sín tꞌe̱to̱an tjanoá sín tí jehe chꞌán ntáchro sín kíxin: \p ―Kjuínchekaá chꞌán ókjé chojni, a̱ ntá jie jehe chꞌán chrókjuinchekaá chꞌán a̱sén chꞌán tí chaxín jehe chꞌán tí Cristo tí nkexro tsíkjeyá Dios ―ichro sín. \p \v 36 La ko kja̱xin tí sín soldado kjuanoá sín chꞌán kóchjinehe sín chꞌán kui̱ka̱o sín xranvino náxrjónhya chjéhe sín chꞌán chrókꞌui chꞌán, \v 37 ntáche sín chꞌán kíxin: \p ―Tí jaha chaxín rey kuènte tí sín judío ntá jahvá chrókjui̱nchekaá a̱sán ―ichro sín. \p \v 38 Kja̱xin ntiha ikja tí ntacruz kjua̱kꞌe̱nka̱ni sín ijnko ntachiso ntsí tsíkjin sín nkìva griego la ko nkìva latín la ko nkìva hebreo ntáchro kíxin: “Tíha mé Rey kuènte tí sín judío”, ichro. \p \v 39 Ijnko tí sín chónta jie̱ tjenkáni ntacruz kꞌuántaxínhi̱n chꞌán tí chꞌín Jesús ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Tí jaha chaxín Cristo, jahvá chrókjuínkajian a̱sán, ntá tsjixin ntá chrókjuínkajian tí jeheni ―ichro chꞌán. \p \v 40 A̱ ntá tí chꞌín jnko a kꞌue̱tue̱nhen tí í jnko chꞌín a kíxin tso̱tání chꞌán, ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Ntáchrohya xi̱kaha. ¿Á chrakuenhya Dios kíxin xi̱kaha ichrua kíxin kja̱xin jeheni na ó tjejótjasóteni? \v 41 Yóíni na ncho̱xon tjejótjasóteni tjejótje̱nka̱ni tí jie̱ kjuasinni. A̱ ntá tí nkexro i ninkehó nkehe jínahya kjuíchꞌe chꞌán, la ntá koí chꞌán tjetjasóte chꞌán ―ichro tí chꞌín a. \p \v 42 Ntá ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Jesús, xráxinkávan tí janhan tió tsꞌayéhé kjuachaxin tséto̱an jaha ―ichro chꞌán. \p \v 43 Ntá kjuáte̱he chꞌín Jesús ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Chaxín ntáxrja̱n kíxin ijie jaí tsꞌejóko kíchó ni nkaya nka̱jní ―ichro chꞌán. \s1 Ntá ó kꞌuén chꞌín Jesús \r (Mt. 27.45-56; Mr. 15.33-41; Jn. 19.28-30) \p \v 44 Ntá ó chjina chonkíxin. A̱ ntá kꞌuíxin tie kuenté chjasintajni hasta las tres kónjín. \v 45 Ikꞌuén ya̱on, la ko tí ka tꞌinkákuènxín nkaxenhen ni̱nko kꞌuichje jnko̱siné. \v 46 Ntá chꞌín Jesús kꞌuèya chꞌán itsen ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Itꞌéni tjen nkaya nka̱jní, jaha tsꞌayéhé a̱sénni ―ichro chꞌán. \p Xi̱kaha ichro chꞌán ntá kꞌuén chꞌán. \p \v 47 A̱ ntá kꞌuíkon tí chꞌín capitán romano kaín xi̱kaha kónhen ntá kjuanchehe chꞌán kjuasáyé Dios ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Chaxín tí nkexro la jína la ninkehó jie̱ chóntahya ―ichro chꞌán. \p \v 48 A̱ ntá kaín tí chojni tsíkójnkotsé ntiha kꞌuíkon sín xi̱kaha kónhen ntá sákjuíxin sín ntiha chrakon sín tjate sín ntakuin sín kíxin xi̱kaha kónhen. \v 49 A̱ ntá kaín tí sín chóxin chꞌín Jesús la ko kja̱xin tí chojni chjin kꞌuékinkáchónki sín chꞌán tsíkji̱xi̱n sín estado Galilea ikjín tjejó sín tjejótsjehe sín nkerí sítónhen. \s1 Sákjuíkja̱vá sín tí chꞌín Jesús \r (Mt. 27.57-61; Mr. 15.42-47; Jn. 19.38-42) \p \v 50 A̱ ntá ntiha tjen ijnko chꞌín itꞌin José, chjasén chꞌán mé Arimatea estado Judea. Kja̱xin jehe chꞌán ijnko tí sín imá tꞌe̱to̱an kuènte tí sín judío, jehe chꞌán mé ijnko nkexro jína. \v 51 Jehe chꞌán kjuákꞌechónhen chꞌán itsi tí kjuachaxin kuènte Dios. Méxra̱ kóxrjíe̱nhya chꞌán nkexrí kjuíchꞌe tí sín í so tꞌe̱to̱an. \v 52 Méxra̱ sákjuítsjehe chꞌán tí chꞌín Pilato kjuíkjanchia chꞌán tí cuerpo kuènte chꞌín Jesús. A̱ ntá chꞌín Pilato kjuanjon chꞌán kjuachaxin. \v 53 Ntá sákjuí sín tsjinkaji̱nxi̱n sín chꞌán ntacruz. Ntá kjuixin kjuinkajin sín chꞌán ntá kjuínchekꞌísímá sín chꞌán ijnko ka jié, ntá sákjuíko sín tsoxravá chꞌán ijnko tòye̱ xráxín tsíkjichꞌéna chꞌín José jehó tjo̱ la ko na̱xa̱ ninkexró tsíxraváhya ntiha. \v 54 Kaín tíha kónhen tí ya̱on viernes kónjín. Tí ya̱on mé tjejóyaxínhin sín kíxin í séhya tsoxrankíxin tí ya̱on tꞌo̱kꞌéhe sín sábado kíxin kohya kjuachaxin sichꞌe sín ninkehó xra̱. \p \v 55 A̱ ntá tí chojni chjin nkáchréhe̱ kjui̱koxín chꞌín Jesús estado Galilea kja̱xin sákjuíko sín sákjuítsjehe sín tí tòye̱ tsoxravá chꞌán la ko kꞌuíkon sín jína nkexrí kjuakꞌe sín tí cuerpo kuènte chꞌán. \v 56 A̱ ntá tió kjan sín tí nchia tjejó sín kꞌóyaxínhin sín kjueyá sín xro̱a̱n xraxé náxrjón itsa nto̱é chꞌán kíxin xi̱kaha kꞌuékinkáchónki tí sín judío. A̱ ntá kꞌo̱kꞌéhe sín tí ya̱on sábado éxí tꞌe̱to̱an tí ley. \c 24 \s1 Ó xechón chꞌín Jesús \r (Mt. 28.1-10; Mr. 16.1-8; Jn. 20.1-10) \p \v 1 Tí ya̱on domingo, mé tí ya̱on xrankíxixín semana tí chojni chjin na xíkjan sín ínaá tí tsíxravá chꞌín Jesús sákjuíko sín xro̱a̱n xraxé tsíkꞌe̱na sín. La ko í so chojni chjin sákjuíkotoxi̱n sín. \v 2 Ntá ó kjuíji sín ntiha kꞌuíkon sín tí xro̱ tsíkjèxín tí tòye̱ la í xi̱kahya tjen tí sákjuí sín. \v 3 Ntá kꞌuíxenhen sín tòye̱ ntá kꞌuitjahya sín cuerpo kuènte Ìnchéni Jesús. \v 4 Ntá chrakon sín ntá noehya sín nkehe sichꞌe sín. Ntá xrína̱hya kꞌuíkon sín iyó chojni ntoa tjejóxin to̱té chjinaxón tí tjejó sín, la iké sín la tjáki̱ni tsjehe. \v 5 A̱ ntá tí chojni chjin kjuínchekꞌisén kja sín tjejótsjehe sín nonte kíxin imá chrakon sín, a̱ ntá tí chojni ntoa ntáchro sín kíxin: \p ―¿Nkekuènte xrítjéyárá tí nkexro tjechón tí siín tí sín tsíkꞌen? \v 6 Tjenhya chꞌán ntihi la ó xechón chꞌán. Xráxinkáonrá nkehe ntáchro chꞌán tí kjuákꞌe chꞌán estado Galilea \v 7 ntáchro chꞌán kíxin jehe chꞌán tí Xje̱en Dios Kꞌóna Chojni tꞌichjánxi̱n tsotsé tí sín chónta jie̱ tsja̱kꞌe̱nka̱ni sín chꞌán ntacruz la ko tí níxin ya̱on tsoxechón chꞌán ínaá ―ichro sín. \p \v 8 A̱ ntá tí síchjin xráxinkaon sín kíxin nkexrí tsíchronka chꞌín Jesús, \v 9 a̱ ntá tió kja̱nxi̱n sín tí tsíxravá chꞌán ntá chénka sín tí tejnko tí sín kꞌuékꞌajiko chꞌán la ko kaín tí í so sín. \v 10 A̱ ntá tí sín sákjuíchenka tí sín apóstol la mé tjan María Magdalena la ko tjan Juana la ko tjan María ìné chꞌín Jacobo la ko tí í so chojni chjin. \v 11 A̱ ntá tí sín apóstol kuínhin sín éxí ijnko nkehe chaxínhya tí nkehe chrónka tí jehe sín ntá kuítekakonhya sín. \p \v 12 Kjánchó chꞌín Pedro kꞌuaxrjexín chꞌán nchia tinká chꞌán sákjuítsjehe chꞌán tí tsíkji̱xravá chꞌín Jesús. Ntá kjuíji chꞌán kꞌuíkon chꞌán tí nkaxenhen tòye̱ kꞌuíkon chꞌán kíxin jehó tí ka tsíkꞌísímá chꞌán ntaha tjen. Ntá kjan chꞌán tí nchia tjen chꞌán chrakon chꞌán kíxin xi̱kaha tsíkónhen. \s1 Tí nti̱a Emaús sákjuí sín la kjuíjichréhe̱ Ìnchéni \r (Mr. 16.12-13) \p \v 13 A̱ ntá tí ya̱on a iyó sín sákjuí sín ijnko chjasin ntsí itꞌin Emaús, mé kjínxi̱n tejnko kilómetro tí chjasin Jerusalén. \v 14 Tinkákjo sín kíchó sín kíxin kaín tí nkehe tsíkónhen tí chjasin Jerusalén. \v 15 A̱ ntá nachrohe nixja sín tinkákjo sín, a̱ ntá chꞌín Jesús kóchjinehe chꞌán tí jehe sín sákjuíko sín chꞌán. \v 16 Kjónté kꞌuíkon sín chꞌán la kjuanjonhya Dios kjuachaxin kíxin chrókjuatso̱an sín tí jehe chꞌán. \v 17 A̱ ntá chꞌín Jesús kjuanchankíhi chꞌán sín ntáchro chꞌán kíxin: \p ―¿Nkehe tí tinkakjórá tí kꞌuinkará nti̱a? ¿Nkekuènte kíxin tꞌavárá? ―ichro chꞌán. \p \v 18 A̱ ntá ijnko tí jehe sín mé itꞌin Cleofas, mé kjuáte̱he chꞌán kíxin: \p ―Kaín chojni ó nohe sín nkehe tí tsíkónhen chjasin Jerusalén. A̱ ntá jaha kja̱xin kjuákꞌe ntiha la ¿á jahvá noahya nkehe tí tsíkónhen tí ya̱on a ní? ―ichro chꞌán. \p \v 19 A̱ ntá jehe chꞌán kjuanchankíhi chꞌán tí jehe sín kíxin: \p ―¿Xá nkehe tsíkónhen? ―ichro chꞌán. \p Ntá chénka sín chꞌán kíxin: \p ―Tí nkehe tsíkónhen chꞌín Jesús tsíkji̱xi̱n chꞌán chjasin Nazaret. Jehe chꞌán na ijnko nkexro kꞌuéchronka itén Dios, na mé kjua̱ko̱xi̱n chꞌán kjuachaxin kuènte nkaya nka̱jní kaín tí nkehe kꞌuékjichꞌe chꞌán la ko kaín nkehe kꞌuéntáchro chꞌán mé xi̱kaha kꞌuíkon Dios la ko kꞌuíkon tí chojni. \v 20 A̱ ntá tí ncha̱tꞌá tꞌe̱to̱an la ko tí sín gobierno kjuínchekꞌáyéhe̱ sín chꞌán kíxin itsꞌen chꞌán la tsja̱kꞌe̱nka̱ni sín chꞌán ntacruz. \v 21 A̱ ntá jeheni kꞌuejóchónhenni kíxin jehe chꞌán chrókjuinchekaá chꞌán tí sín Israel. A̱ ntá jie ó chónta iní ya̱on xi̱kaha kónhen. \v 22 A̱ ntá iso chojni chjin kja̱xin kꞌuékinkáchónki sín chꞌán kjuínchechrakon sín tí jeheni kíxin jehe sín tsíkji̱tsjehe sín tí tsíxravá chꞌán imá nchítjén \v 23 la mé tsíkꞌitjahya sín tí cuerpo kuènte chꞌán, ntá kjan sín chrónka sín kíxin tsíkꞌikon sín iyó sín ángel chrónka sín kíxin chꞌín Jesús la tjechón chꞌán, ichro sín. \v 24 Ntá tuénxín iyó tí sín kꞌuájikoni kja̱xin sákjui̱tsjehe sín tí tsíxravá chꞌán la kuikꞌitja sín éxí chrónka tí chojni chjin, kjánchó chꞌín Jesús la kꞌuíkonhya sín ―ichro tí yaá sín a. \p \v 25 Ntá kjuáte̱he chꞌín Jesús ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Lo̱nti̱rá jahará la tjokahya kuítekáonrá tí nkehe kꞌuéchronka tí sín profeta kꞌuéjó ósé. \v 26 ¿Xá tꞌichjánxi̱nhya chrókjuasóte Cristo senó ntá chrókꞌuáyéhe̱ chꞌán tí kjuachaxin chrókꞌue̱to̱an chꞌán? ―ichro chꞌán. \p \v 27 Ntá kjuankíxin chꞌán chronkaxín chꞌán nkexrí tꞌaxrjexín kaín tí nkehe nixja xroon itén Dios kíxin nkehe tso̱nhen tí jehe chꞌán la mé kjuankíxixín chꞌán chronkaxín chꞌán tí nkehe tsíkjin chꞌín Moisés la ko kjuintaxín chronkaxín chꞌán tí nkehe tsíkjin tí í so sín profeta. \p \v 28 Ntá kjuíji sín tí chjasin ntsí a, a̱ ntá chꞌín Jesús tsjehe chꞌán éxí na̱xa̱ sáchrókjui chꞌán kjín. \v 29 A̱ ntá jehe sín mé chronóe̱he̱ sín chꞌán kíxin ntahó chrókuito̱he chꞌán, ntáchro sín kíxin: \p ―Tito̱ha tsꞌejóni ntihi kíxin ntá ó kóntó la ó tsꞌixitie ―ichro sín. \p Ntá chꞌín Jesús la kꞌuíxenhen chꞌán nchia kíxin tsito̱eko sín chꞌán. \v 30 A̱ ntá tjejótja̱xi̱nko sín chꞌán tí tjen tí ntamesa, ntá ntiha xranjon nkehe sine sín, ntá kuákja chꞌán tí nio̱tja̱ la kjuanchehe chꞌán kjuasáyé Dios la kóchrítꞌo̱ chꞌán kuákja tí jehe sín. \v 31 Ntá tuénxín xraxinkaon sín ntá kjuátso̱an sín tí jehe chꞌán. Ntá tuénxín kꞌuitjáyankoá chꞌán. \v 32 Ntá jehe sín itjo sín kíchó sín ntáchro sín kíxin: \p ―¿Á chaxínhya chéhe̱ a̱sénni tí kui̱ka̱oni chꞌán nti̱a kíxin chronkaxín chꞌán nkexrí tꞌaxrjexín tí itén Dios tsíkjin sín ósé? ―ichro sín. \p \v 33 Ntá tuénxín kꞌuínkatjen sín kjan sín chjasin Jerusalén. A̱ ntá ntaha kꞌuitja sín tí tejnko sín jnkoko̱á tjejó sín la ko tí í so sín. \v 34 A̱ ntá tí sín ntiha chrónka sín kíxin: \p ―Chaxín tjechón Ìnchéni la mé chꞌín Simón tsíkꞌikon chꞌán tí jehe chꞌán ―ichro sín. \p \v 35 Ntá jehe sín kja̱xin chrónka sín nkehe tsíkónhen tí nti̱a sákjuí sín kíxin nkexrí kjuátso̱anxín sín tí chꞌín Jesús tí kóchrítꞌo̱ chꞌán nio̱tja̱ kjuanjon chꞌán. \s1 Titàya̱ kꞌuíkuèn sín ikui chꞌín Jesús \r (Mt. 28.16-20; Mr. 16.14-18; Jn. 20.19-23) \p \v 36 A̱ ntá jehe sín na̱xa̱ tjejótjo sín kaín tí nkehe tsíkónhen, a̱ ntá xrína̱hya chꞌín Jesús kjuákꞌe jnko̱siné tí tjejó sín, nixje̱he̱ chꞌán tí jehe sín ntáchro chꞌán kíxin: \p ―¿Á kjuaxróxin tjejorá? ―ichro chꞌán. \p \v 37 A̱ ntá jehe sín la imá chrakon sín kjuenka̱yáxin sín kíxin kꞌuíkon sín ijnko xri̱nto̱e chojni. \p ―Áchꞌe kjuachani ―ichro sín. \p \v 38 A̱ ntá ntáche chꞌín Jesús tí jehe sín kíxin: \p ―¿Nkekuènte chrakonrá? ¿Nkekuènte xi̱kaha tjenka̱yáxin a̱sánrá? \v 39 Tsjehérá tjaná la ko to̱tená kíxin chaxín janhan. Itse̱rána la ko komárána, kíxin ijnko xri̱nto̱e chojni chóntahya nto la ko chóntahya hueso éxí tꞌikonrá kíxin chonta janhan ―ichro chꞌán. \p \v 40 A̱ ntá xi̱kaha ichro chꞌán ntá kjuako chꞌán itja chꞌán la ko to̱té chꞌán. \v 41 Ntá kjónté xi̱kaha kꞌuíkon sín la na̱xa̱ kuítekakonhya sín kíxin chéhe̱ sín la ko chrakon sín. A̱ ntá chꞌín Jesús ntáchro chꞌán kíxin: \p ―¿Á chontará ichrén nkehe sineni ntihi ní? ―ichro chꞌán. \p \v 42 Ntá chjéhe sín chꞌán itꞌo̱ koche tsíchjántaón xrohi la ko ijnko tꞌo̱ katjé kotsje̱nta tjiá tsje̱n. \v 43 A̱ ntá jehe chꞌán kuákja chꞌán kjóne chꞌán kꞌuíkonxín kon sín. \v 44 Na ntá ntáchro chꞌán kíxin: \p ―Kaín tí nkehe kꞌuátsínka tí janhan mé kꞌuéntáxrja̱n tí na̱xa̱ kꞌuékꞌejóni senó; kíxin tꞌichjánxi̱n tsoxiteyá kaín tí nkehe chrónka tí ley tsíkjin chꞌín Moisés la ko tí nkehe tsíkjin tí sín profeta la ko tí nkehe ntáchro tí salmo kíxin nkexrí tso̱na janhan ―ichro chꞌán. \p \v 45 Ntá kjuanjon chꞌán kjuachaxin kíxin tsienxín sín tí xroon itén Dios tsíkjin sín ósé. \v 46 Ntá chénka chꞌán sín kíxin: \p ―Mé xi̱kaha nixja tí xroon itén Dios kíxin tí Cristo la tꞌichjánxi̱n tsꞌen, la níxin ya̱on tꞌichjánxi̱n tsoxechón chꞌán. \v 47 A̱ ntá tꞌichjánxi̱n tsja̱ko̱xi̱n sín ihni̱é chꞌán tsjankíxixín sín chjasin Jerusalén la ko chrókuinhin chojni kuenté chjasintajni kíxin chrókuíto̱he sín iji̱é sín chrókuitekaon sín tí jehe chꞌán kíxin jehe chꞌán mé chrókjuincheyaon tí iji̱é sín. \v 48 A̱ ntá jahará mé tso̱chro̱nka̱xínrá kíxin xi̱kaha kꞌuíkonrá kaín tíha. \v 49 Ntá tsochrꞌan janhan tí Ncha̱kuen Tꞌaná éxí tsíntáchro chꞌán. Kjánchó chjasin Jerusalén ntahó tito̱hará tsoxiteyájia tsꞌayéhérá kjuachaxin tsi̱xi̱n nkaya nka̱jní. \s1 Chꞌín Jesús sákjui̱ chꞌán nkaya nka̱jní \r (Mr. 16.19-20) \p \v 50 A̱ ntá chꞌín Jesús sákjuíko sín chꞌán kꞌuaxrjexín sín chjasin Jerusalén sákjuí sín chjasin Betania. Ntá kjuàya̱ chꞌán tja chꞌán kjuíncheyaon chꞌán tí jehe sín. \v 51 A̱ ntá kjuixin kjuíncheyaon chꞌán sín ntá kꞌuaxrjenta chꞌán tí jehe sín ntá sákjui̱ chꞌán nkaya nka̱jní. \v 52 A̱ ntá jehe sín kꞌuíkon sín xíkaha, a̱ ntá xraxinkaon sín chꞌán, ntá kjan sín chjasin Jerusalén chéhe̱ sín. \v 53 A̱ ntá kaín ya̱on tjejó sín nkaxenhen ni̱nko tjanchehe sín Dios kjuasáya. Amén.