\id MAT \h SAN MATEO \toc1 Tti Jian Joajné Jesucristo Que Dicjin Mateo \toc2 SAN MATEO \toc3 Mt. \mt1 Tti Jian Joajné Jesucristo Que Dicjin Mateo \c 1 \s1 Cain niẍanc̈hjen de ixin Jesucristo \r (Lc. 3.23‑38) \p \v 1 Jihi ná lista de cain niẍanc̈hen de ixin Jesucristo. Jehe Jesucristo joixin de ngain razé chojní David co de Abraham. \p \v 2 Abraham cjoi ndodé Isaac, co Isaac cjoi ndodé Jacob, co Jacob cjoi ndodé Judá conixin cainxin xanchó Judá. \v 3 Judá cjoi ndodé Fares co Zara, co janné na cjoi Tamar. Fares cjoi ndodé Esrom, co Esrom cjoi ndodé Aram. \v 4 Aram cjoi ndodé Aminadab, co Aminadab cjoi ndodé Naasón, co Naasón cjoi ndodé Salmón. \v 5 Salmón cjoi ndodé Booz co janné Booz cjoi Rahab. Booz cjoi ndodé Obed co janné Obed cjoi Rut. Obed cjoi ndodé Isaí. \v 6 Isaí cjoi ndodé rey David, co rey David cjoi ndodé Salomón, co janné Salomón icha saho cjoi jan nc̈hic̈hihi ná tattíta que vinhi Urías. \p \v 7 Salomón cjoi ndodé Roboam, co Roboam cjoi ndodé Abías, co Abías cjoi ndodé Asa. \v 8 Asa cjoi ndodé Josafat, co Josafat cjoi ndodé Joram, co Joram cjoi ndodé Uzías. \v 9 Uzías cjoi ndodé Jotam, co Jotam cjoi ndodé Acaz, co Acaz cjoi ndodé Ezequías. \v 10 Ezequías cjoi ndodé Manasés, co Manasés cjoi ndodé Amón, co Amón cjoi ndodé Josías. \v 11 Josías cjoi ndodé Jeconías conixin cainxin xanchó Jeconías. Co ngain tiempo mé chojni Babilonia savicao cain chojni Israel para ngain nonttehe Babilonia de esclavo. \p \v 12 Después de mé Jeconías cjoi ndodé Salatiel, co Salatiel cjoi ndodé Zorobabel. \v 13 Zorobabel cjoi ndodé Abiud, co Abiud cjoi ndodé Eliaquim, co Eliaquim cjoi ndodé Azor. \v 14 Azor cjoi ndodé Sadoc, co Sadoc cjoi ndodé Aquim, co Aquim cjoi ndodé Eliud. \v 15 Eliud cjoi ndodé Eleazar, co Eleazar cjoi ndodé Matán, co Matán cjoi ndodé Jacob. \v 16 Jacob cjoi ndodé José tti cjoi xixihi María, co María cjoi janné Jesús, que dinhi Cristo, tti Dios rroanha. \p \v 17 Jañá cjoi catorce ndodaha desde Abraham hasta rey David co de rey David icatorce ndodaha hasta are chojni Israel cjoi na ngain Babilonia de esclavo, co iná catorce ndodaha de are mé hasta are concjihi Cristo. \s1 Are concjihi Jesucristo \r (Lc. 2.1‑7) \p \v 18 Janhi conhe para concjihi Jesucristo: janné Jesús, María, ovechonda compromiso ngain José para rrocottehe. Co saho de rroguinttecao chó na, María oveyá chjan de ixin joachaxín Espíritu Santo. \v 19 José, tti joigoan xixihi María, cjoi ná xí jian de ngain Dios, co jehe joinaoha coequin chijni de ixin María. Jehe ijoinaoha rroguecao María. Mexinxin jehe ẍaxaon que irrocjanha ngain María. Jehe joinaoha conohe icha chojni que ixin jehe na ijeha novio na, mexinxin jehe ẍaxaon jañá. \v 20 Co are José jiẍaxaon jañá, ná ángel de Dios joí ngain cottac̈hin are tajijoa José co ángel mé ndac̈ho: \p ―José, jaha tti razé David, ẍaonha que ixin María soan c̈hiha, ixin chjan que jehe rrochonda joixin xan de ngain Espíritu Santo. \v 21 Jehe sincheconcjihi ná xanxí, co jaha sincheguinhi xan JESÚS. Sinhi xan jañá ixin jehe xan tsjenga xan hna cainxin tti jianha que nchehe chojní xan. \p \v 22 Cain yá conhe para que joiconhe tti dindac̈ho Dios ngain profeta que nichja: \q1 \v 23 Ná xannc̈hí que ẍa ẍonhi xí catte, xan mé xan seyá chjan, \q1 co are tsoncjihi chjan mé, sinhi xan Emanuel, \m co mé rroc̈ho: Dios jí ngayá na. \p \v 24 Are José xingamehe de cottac̈hin, jehe joinchehe inchin coetonha ángel de Dios co vayé María para c̈hihi. \v 25 Pero vintteha na junto hasta que María joincheconcjihi xenhe que veyá. Co joincheguinhi xan JESÚS. \c 2 \s1 Are tti ní xí sabio joitsjehe Jesús \p \v 1 Jesús concjixin ngain rajna Belén, ngain nonttehe Judea are Herodes vehe rey ngain nontte mé. De ngain iná nontte icha oriente vinttequixin ní xí para ngain ciudad de Jerusalén. Co canio xí mé de ixin conotse vagatsoanxin xa de ixin quehe siconhe ngataha nontte, \v 2 co nttiha joanchiangui xa: \p ―¿Quettinó jí tti rey de chojni judío que oconcjihi? Janha na desde ngain lado oriente viconxin na conotsé rey mé, co jai janha na joihi na nttihi para sinttasayá na rey mé. \p \v 3 Are rey Herodes conohe jihi, jehe veha contento, jehe conixin cain chojni que te ngain Jerusalén. \v 4 Cottimeja jehe rey Herodes vayé cain xidána que vaquetonha ngain icha xidána, co cain ximaestroe ley, co jehe rey joanchiangui ngain cain nimé ixin ttinó tsoncjixin Cristo, tti Dios rrorroanha. \v 5 Jehe na vinttendac̈ho na: \p ―Ngain rajna Belén ngain nonttehe Judea, ixin profeta dicjin janhi: \q1 \v 6 Co jaha, rajna Belén que rrihi ngain nonttehe Judá, \q1 jaha tti icha importante de cainxin rajna que ttetonha nttiha, \q1 ixin de nganji sac̈hjexin ná xí que tsetonha, \q1 co xí mé tti senda chojnina Israel. \p \v 7 Cottimeja Herodes jimao vayé canio xí que vinttequixin de lado oriente co joanchiangui Herodes ngain xa ixin quexehe nchanho mero ẍago conotse mé. \v 8 Cottimeja Herodes coetonhe canio xí mé para cjoi xa ngain rajna Belén co ndac̈ho ngain xa: \p ―Ttji ra nttiha, co danchiangui ra jian ttinó jí chjan yá. Co are osinchí ra xan, nchenona ra para que janha cai tsji sinttasayá xan. \p \v 9 Conixin tti ndac̈ho rey jihi, canio xí mé savinttecji xa. Co tti conotse que vintteguicon xa de ngain lado oriente jitaon va nttiha dirección de tti tettji xa hasta que tavehe va dirección de ngain lugar tti jí xanxichjan. \v 10 Are canio xí mé vintteguicon xa conotse mé, anto vintteché xa; \v 11 co are vintteguixinhi xa nchia tti jí xanxichjan ngain janné xan, María, canio jehe xa vinttettoxin nttajochjihi xa co joinchesayehe xa xanxichjan. Cottimeja vanttjé xa canxion caja que joicao xa para joinchetoen xa xanxichjan oro, co tsjoca, co iná cosa que dinhi mirra, que chojni vanchegonda inchin perfume. \v 12 Cottimeja canio xí mé vitonhe xa ngain cottac̈hin que ixin irrocjanha xa ngain Herodes, mexinxin ojé nttiha savinttecjanxin xa para ngain nacioen xa. \s1 Are María co José savicao na xanxichjan para Egipto \p \v 13 Después de savinttecji jehe tti canio xí que vinttequixin de ngain lado oriente, are tajijoa José, ná ángel de Dios joí ngain cottac̈hín José co ndac̈ho ángel mé: \p ―Dingattjen co sattingacoho xanxichjan conixin janné xan. Sattji ra para ngain nonttehe Egipto co tadintte ra nttiha hasta que janha rrondattjo ra, ixin Herodes tsjé xanxichjan para nasoenxon xan. \p \v 14 Cottimeja vingattejen José conixin María para sajoicao na xanxichjan de ttie para Egipto. \v 15 Nttiha vintte na hasta que ndavenhe Herodes. Jañá conhe para joiconhe tti dindac̈ho Dios ngain profeta, co jehe profeta dicjin: “De ngain nonttehe Egipto vayaxin Xanhna.” \s1 Are coetonha Herodes para venhe cain xanxichjan \p \v 16 Are Herodes conohe ixin tti canio xí que vinttequixin de ngain lado oriente icjanha xa ngain inchin jehe coetonhe xa, jehe anto coñao co coetonhe xisoldadoe para nasoenxon xa cainxin xanxichjan que vinttechonda de yó nano para nontte que vintte ngain rajna Belén conixin xanvintte ngain icha rajna ngandanji Belén inchin tti tiempo que vinttendac̈ho canio xí que vinttequixin de ngain lado oriente. \v 17 Jañá joiconhe tti diquentaxin profeta Jeremías: \q1 \v 18 Coinhi ni ná tté chojni de ngain ciudad de Ramá, \q1 que tsjanga co ta joachjaon. \q1 Co mé Raquel tti vatsjangaxin xenhe, \q1 co vac̈hoha para que iná chojni rrogantsjehe joachjaon mé \q1 ixin cain xenhe ondavintteguenhe xan. \p \v 19 Pero después de ndavenhe Herodes, ná ángel de Dios joí ngain cottac̈hin are José tajijoa nttiha ngain Egipto, co ndac̈ho ángel mé ngain José: \p \v 20 ―Dingattjen co sacjancoho xanxichjan conixin janné xan para ngain nontte Israel ixin ondavintteguenhe tti chojni que joinao narrogoenxon xanxichjan. \p \v 21 Cottimeja vingattjen José co sajoicao xanxichjan conixin janné xan para ngain nontte Israel. \v 22 Pero are conohe José ixin Arquelao tti jittetonha ngain Judea en lugar de Herodes, ndodé jehe Arquelao, José ẍaon para rrocji nttiha. Mexinxin jehe vitonhe ngain cottac̈hin para sacjoi ngain regioen Galilea. \v 23 Are jehe joiji nttiha, jehe sajoiguehe ngain rajna Nazaret. Jihi conhe para joiconhe tti vinttendac̈ho profeta que Jesús sinhi nazareno. \c 3 \s1 Juan ndache chojni ngagaha jna joajné Dios \r (Mr. 1.1‑8; Lc. 3.1‑9, 15‑17; Jn. 1.19‑28) \p \v 1 Ngain tiempo mé Juan, tti vancheguitte chojni, joí ngain regioen Judea, ngagaha jna tti jí joxon nchise para vandache chojni de ixin Dios, \v 2 co vandac̈ho ngain na: \p ―Ẍo tenchehe ra jianha, incheha ra jamé. Ttentoxinhi ra vidá ra ixin tti ttetonha Dios ochian joí. \p \v 3 Jehe Juan jihi tti diquentaxin profeta Isaías janhi: \q1 Tsinhi na ná tté chojni que tsoyaoxin de ngagaha jna co rrondac̈ho: \q1 “Nchechjian ra nttiha para ixin jehe tti chonda cain joachaxin; \q1 danttjehe ra ná nttiha nao.” \p \v 4 Lonttoe Juan diconchjian de ẍehe cocamello, co cinturoen de roa, co jehe vane ná tipo de coxoali que dinhi langosta, co tsjén cormena que jehe vaguittja ngagaha jna mé. \v 5 Vaquí chojni de ciudad de Jerusalén ngain Juan para vaquinhi na tti vandac̈ho, co vaquí cainxin chojni de ngain nonttehe Judea co cai cain chojni que vintte ngain rajna que vintte chiaon de río Jordán. \v 6 Co are vaquendoenhe ñao na de cain tti jianha que vanchehe na, cottimeja Juan vancheguitte na ngain río Jordán. \p \v 7 Pero are Juan vicon que atto tsje xifariseo co xisaduceo cjoi xa ngain para rrojiguitte xa cai, jehe ndac̈ho ngain xa: \p ―¡Jaha ra razé conché! ¿Quensen jointtanoha ra ixin nchao setanha ra tti castigo anto soji que jitonchian? \v 8 Chonda ra que sinchehe ra jian para que jamé sicon ni claro que jaha ra ocoentoxinhi ra vidá ra, \v 9 co ndacheha chó ra: “Ján na razé Abraham na”; ixin janha rrondattjo ra que hasta ẍo jihi Dios nchao sinchechjian ẍo chojni de razé Abraham. \v 10 Hacha ojí listo para tsonc̈hinji nttá, co cain nttá que danjoha jian ttochjoin rroc̈hinji nttá mé co rroche ntta ngain ẍohi. \v 11 Ndoa que jai janha rrinttaguitte jaha ra conixin jinda, co mé jeho ná señal que ixin jaha ra ocoentoxinhi ra vidá ra; pero tti tsí después de janha, jehe sinttaguitte ra conixin Espíritu Santo co Espíritu mé tsiaho inchin ẍohi para sincheroa almá ra inchin oro toroaxin ngain ẍohi. Jehe mé chonda icha tsje joachaxin que janha, hasta que janha ni jiquininxinha na ni para tsjiá catté. \v 12 Co jehe mé ochonda palé ngá rá para tsjendoaxin trigo para sac̈hjehe trigo paja. Jehe tsenchjinha trigoe ngain nchiandoha, co paja tsjaga ngain ná ẍohi que ẍonhi tiempo danga. \s1 Are joiguitte Jesús \r (Mr. 1.9‑11; Lc. 3.21‑22) \p \v 13 Co Jesús joixin de Galilea para cjoi ngain río Jordán, tti vehe Juan para que Juan joincheguitte Jesús. \v 14 Pero Juan c̈hoha para rrojincheguitte Jesús, co ndac̈ho ngain Jesús: \p ―Jaha tti jiquininxin sincheguitte na janha; ¿quedonda janha sinttaguitte jaha? \p \v 15 Pero Jesús ndac̈ho: \p ―Pero jaxon sonttoha na jamé ixin ján na jiquininxin sonttoho na inchin rinao Dios. \p Cottimeja Juan vitticaon. \v 16 Co are joexin joiguitte Jesús, vac̈hjenguixin de jinda. Co rato mé ngajni xiré, co Jesús vicon Espíritu Santo de Dios que xincanji inchin ná conttoanajni ngataha Jesús. \v 17 Cottimeja coinhi na tté Dios de ngajni, que ndac̈ho: \p ―Jehe jihi tti Xanhna que janha anto rinaho, co de ixin jehe Xan janha anto chahna. \c 4 \s1 Are inchínji joinao rrojincheyehe Jesús \r (Mr. 1.12‑13; Lc. 4.1‑13) \p \v 1 Cottimeja jehe Espíritu mé joicao Jesús para ngagaha jna tti jí joxon nchise para que inchínji rrojincheyehe Jesús. \p \v 2 Nttiha vehe Jesús cuarenta nchanho co cuarenta ttie, co ngoixin tiempo mé jehe joineha. Cottimeja jehe venhe jintta. \v 3 Cottimeja inchínji conchienhe ngain Jesús para rrojincheyehe, co ndac̈ho ngain Jesús: \p ―Si ndoa jaha Xenhe Dios, ttetonha que ẍo tehe rrocjan ẍo niottja. \p \v 4 Pero Jesús ndac̈ho: \p ―Tti jitaxin Palabré Dios ndac̈ho: “Chojni sinttechonxin na jeoha de tti jine na, sino cai de cain palabra que Dios ndac̈ho.” \p \v 5 Cottimeja jehe inchínji sajoicao Jesús para ngain ciudad de Jerusalén co nttiha inchínji joinchecani Jesús para ngataha tti nihngo icha importante \v 6 Co nttiha ndac̈ho inchínji ngain Jesús: \p ―Si ndoa jaha Xenhe Dios, daritsingaxin de nttihi hasta tti nontte, ixin ndac̈ho ngain tti jitaxin Palabré Dios: \q1 Dios tsetonhe ángel de jehe para senda jaha. \q1 Cain ángel mé rrocaha conixin rá \q1 para que ẍonhi tti tsonihi rottea de ixin ẍo. \p \v 7 Jesús ndac̈ho: \p ―Cai ndac̈ho ngain tti jitaxin Palabré Dios: “Daqueha prueba ngain Dios tti chonda joachaxin para ixin jaha.” \p \v 8 Cottimeja jehe inchínji sajoicao Jesús para ngataha ná jna anto noi. Co de nttiha cjoagoexin inchínji Jesús cainxin nación que jí ngoixin mundo co cain tti c̈hjoin que jí ngain cain nación mé. \v 9 Co ndac̈ho inchínji ngain Jesús: \p ―Janha rrochjaha jaha cain yá si jaha sarittoxin nttajochjiha co sinchesayana janha. \p \v 10 Cottimeja Jesús ndac̈ho ngain inchínji: \p ―Sattjixin de nganji janha, Satanás, ixin ndac̈ho ngain tti jitaxin Palabré Dios: “Nchesayehe jeho Dios tti chonda joachaxin para ixin jaha, co jeho ngain jehe ditticaon jaha.” \p \v 11 Cottimeja inchínji sacjoixin de ngain Jesús, co joí canxion ángel de Dios para joincheatendehe Jesús. \s1 Jesús coexinhi ẍé ngain Galilea \r (Mr. 1.14‑15; Lc. 4.14‑15) \p \v 12 Are Jesús conohe que Juan jiaxinhi ngain cárcel, jehe sacjoi para nonttehe Galilea. \v 13 Pero jehe taveha ngain rajna Nazaret, sino que jehe sacjoi joiguehe ngain rajna Capernaum, co mé ná rajna que jí ngandehe lago que dinhi Galilea ngain regioen Zabulón co Neftalí. \v 14 Jamé joiconhe tti dindac̈ho profeta Isaías: \q1 \v 15 Nonttehe Zabulón co nonttehe Neftalí \q1 que te ngaca jinda que dinhi Galilea toenxin río Jordán, \q1 nonttehe Galilea tti te chojni que jeha judío. \q1 \v 16 Tti chojni que vintte inchin ngain tti naxin xehe, jai jehe na inchin ná ẍohi joinchengasañehe na. \q1 Co tti chojni que inchin ondavenhe pero jai \q1 cjan xechon na iná. \p \v 17 Desde are mé Jesús coexinhi ndache chojni de ixin Dios. Jehe vandac̈ho ngain na: \p ―Ttentoxinhi ra de tti jianha que jaha ra tenchehe ra ixin Dios que ttjen ngajni otoin tsetonha nganji ra. \s1 Jesús nichjé nó xí que vatse copescado \r (Mr. 1.16‑20; Lc. 5.1‑11) \p \v 18 Jesús mero jidatto ngandehe lago que dinhi Galilea are jehe vicon yó xí, co cayoi xí mé ichó xa. Ná xa vinhi xa Simón, co cai vinhi xa Pedro, co iná xa vinhi xa Andrés. Co cayoi xí mé vatse xa copescado, co rato mé tetjahngui xa nonchaha jinda. \v 19 Jesús ndac̈ho ngain cayoi xí mé: \p ―Ẍacoi ra chjin na; jaha ra ttjejo ra copescado pero jai janha sinttacoanha ra queẍén tsjejo ra chojni para ixin Dios. \p \v 20 Co rato mé cointtohe na nonchaha co sajoicao na Jesús. \p \v 21 Nchion icha ndaha Jesús vicon iyó xí, co cayoi xí mé ichó xa cai. Cayoi xí mé xenhe Zebedeo. Ná xa vinhi xa Jacobo co iná xa vinhi xa Juan. Cayoi xí jihi tate xa conixin ndodé xa Zebedeo ngá ná barco tatetteyehe na nonchaha. Jesús vayé na, \v 22 co ngain rato mé cointtohe na ndodé na nttiha ngain barco mé co sarroé na Jesús. \s1 Jesús joinchecoenhe tsje chojni de ixin Dios \r (Lc. 6.17‑19) \p \v 23 Jesús ngaria ngoixin nonttehe Galilea para joinchecoenhe chojni de ixin Dios ngain cain nihngo que te nttiha. Jehe ndache na tti jian joajna de ixin queẍén ttetonha Dios co jehe vanchexingamehe cain chojni que vinttechonda quexeho chin. \v 24 Co hasta chojni de ngoixin regioen Siria conohe na tti jian que vanchehe Jesús co joiaho na ngain Jesús cain chojni que vinttechonda quexeho chin; tti vinttechonda dolor ngain cuerpoe, tti vinttechonda espíritu jianha, tti vinttechonda chin denda, co tti c̈hoha vaguinttequingui rioho cuerpoe. Co Jesús joinchexingamehe cain chojni mé. \v 25 Co ngain tiempo mé tsje chojni de tsje parte rroé na Jesús tti jehe savacji; chojni de Galilea, de ngoi regioen Decápolis, de ngain Jerusalén, de Judea, co de toenxin río Jordán. \c 5 \s1 Tsje nichja Jesús ngain chojni are ngain jna \p \v 1 Are Jesús vicon anto tsje chojni ẍatte ngain, jehe coani ngain ná jna para que jehe nchao ndache cain chojni mé de ixin Dios, co are jehe nttiha, cain chojni que vacao vintte na ngandanji jehe. \v 2 Cottimeja jehe coexinhi ndache na janhi: \s1 Quexehe chojni tti chonda c̈hjoin vida \r (Lc. 6.20‑23) \p \v 3 ―Anto c̈hjoin para ixin tti chojni que ẍaxaon ixin rrogondehe na que Dios tsjenguijna na, ixin chojni mé tequininxin na ngajni tti ttetonha Dios. \p \v 4 ’Anto c̈hjoin para ixin tti chojni que techín de ixin anto tsje cosa jianha jí ngataha nontte jihi, ixin Dios sincheconsolá chojni mé. \p \v 5 ’Anto c̈hjoin para ixin tti chojni que dintteha orgulloso, ixin jehe na nisayé tti nontte que Dios ndac̈ho sanjo. \p \v 6 ’Anto c̈hjoin para ixin tti chojni que anto rinao sinchehe inchin ttetonha Dios, ixin jehe Dios tsjenguijna chojni mé para sinchehe na jamé. \p \v 7 ’Anto c̈hjoin para ixin tti chojni que ttiaconoehe icha chojni, ixin Dios tsiaconoehe chojni mé. \p \v 8 ’Anto c̈hjoin para ixin tti chojni que iẍonhi jianha teca ixin chojni mé sicon na Dios. \p \v 9 ’Anto c̈hjoin para ixin tti chojni que ttjenguijna icha chojni para tsetoha na, ixin Dios sincheguinhi cain chojni mé xenhe jehe Dios. \p \v 10 ’Anto c̈hjoin para ixin tti chojni que anto tangui tonhe ixin jehe na tenchehe na inchin rinao Dios, ixin chojni mé tequininxin na ngajni tti ttetonha Dios. \p \v 11 ’Co anto c̈hjoin para ixin jaha ra are chojni feo ndattjo ra na, co feo nchehe na nganji ra, co ndattjo ra na tsje cosa que jeha ndoa para rroningacoanxin ra na ixin jaha ra nichja ra joajnana janha. \v 12 Masqui jamé tsonha ra, jaha ra c̈hjoin tonoha ra co dintte ra contento, ixin jaha ra sayehe ra jie premio ngajni. Ixin cai jañá feo joinchehe chojni ngain cain profeta que joí icha saho que jaha ra. \s1 Chojni que ditticaon Jesús inchin xijntta co inchin joadingasán para ngain mundo jihi \r (Mr. 9.50; Lc. 14.34‑35) \p \v 13 ’Jaha ra inchin xijntta para ngain chojni ngataha nontte jihi. Pero si xijntta mé ndarrocjan simple que ijeha xijntta, ¿queẍén nchao sinchegonda chojni? Xijntta mé iẍonhi ẍé, jeho para singo ndaha co tsingachje chojni. \p \v 14 ’Co jaha ra inchin joadingasán para icha chojni de ngataha nontte jihi. Inchin ná ciudad que jí ngataha ná jna, cain chojni de cjin nchao siconxin na ciudad mé. \v 15 Ni ná lámpara are jinchengasán c̈hoha sehe ngaxinhi ná cajón ixin lámpara mé chonda que sehe noi para sinchengasenhe cain chojni que te ngain nchia. \v 16 Jamé jaha ra cai, nchehe ra jian para que tti jian que jaha ra sinchehe ra, mé inchin joadingasán para ngatto con cain chojni para que are jehe na sicon na tti jian que jaha ra sinchehe ra, jehe na sinchecoanxinhi na Ndodá ra que ttjen ngajni. \s1 Jesús cjoagoe chojni quehe rroc̈ho ley que vayé Moisés \p \v 17 Co Jesús ndac̈ho cai: \p ―Ẍaxaonha jaha ra que janha joihi para jointtaxantte ley que vayé Moisés ni cain tti ndac̈ho cain profeta are saho; janha joiha para jointtaxantte cain mé, janha joihi para joindattjo ra tti mero ndoa quehe rroc̈ho cain mé. \v 18 Janha rrondattjo ra ndoa que cain tiempo que sehe ngajni co nontte, ley mé rroxantteha ni rioho ni ná letra sac̈hjeha hasta tsoenja cain tti jitaxin ngain ley mé ixin cain mé chonda que tsonhe. \v 19 Mexinxin tti chojni que ditticaonha quexeho parte que ley jihi ttetonha, masqui parte mé antoha importante, co si chojni mé tsjagoe icha chojni para sinchehe na ẍajeho, Dios rrondac̈ho que chojni mé antoha importante ngajni, tti ttetonha Dios. Pero tti chojni que ditticaon cain tti ttetonha ley jihi, co jehe nchecoenhe icha chojni ẍajeho inchin jehe nchehe, Dios rrondac̈ho que ixin chojni mé anto importante na ngajni tti ttetonha Dios. \v 20 Ixin janha rrindattjo ra, que si jaha ra sincheha ra icha jian que cain ximaestroe ley mé co tti nchehe cain xifariseo, jaha ra c̈hoha sintte ra ngajni tti ttetonha Dios. \s1 Are Jesús ndache chojni quehe tsonhe chojni que tsoñaohe chó \r (Lc. 12.57‑59) \p \v 21 ’Jaha ra coinhi ra tti vitonhe nindogoelitoa ra ẍanc̈hjen janhi: “Dantsjeha ra vidé iná chojni, ixin quexeho tti santsjehe vidé iná chojni, tti tjaya chonda que soenhe juzgado.” \v 22 Pero janha rrondattjo ra que quexeho tti tsoñaohe iná chojni, tti tsoñao mé chonda que soenhe juzgado. Co quexeho tti rrondache feo iná chojni, tti rronichja feo mé soenhe juzgado de ngain tti juzgado que chonda icha tsje joachaxin nttihi ngataha nontte. Co tti ncheguinhi iná chojni, tonto, tti ndac̈ho mé chonda peligro de tsji ngacjan ẍoí infierno. \p \v 23 ’Mexinxin are jaha tsjiho ofrenda ngain alté Dios para sanjo ngain, co rato mé jaha rroẍaxaon que ixin iná chojni ningaconha jaha, \v 24 nttiha ttinttohe ngaca altar tti jaha sanjo ngain Dios, co ttji ngain tti chojni que ningaconha co nchetsenhe ñao que itsoñaoha nganji ni jaha ngain jehe. Cottimeja cjan jaha para danjo tti jaha rridanjo ngain Dios. \p \v 25 ’Si c̈honja chojni sic̈ho jie para ixin jaha, co tsjiho ngain juzgado, icha jian de ngatjao nttiha jaha nchetsenhe ñao chojni mé para que jehe sinttatjañaha cain tti rrica, para que jehe itsjioha ngain xijuez. Ixin si nahi, xijuez tsetonhe xa xipolicía para que tsiaxinha xa jaha. \v 26 Co ndoa tti janha rrindattjo, que nttiha siaxinha hasta que tsjengaja hna cainxin tomi que jaha rrica. \s1 Are Jesús ndache chojni que ixin jianha para ná xí sejoacaho xa iná nc̈hí \p \v 27 ’Jaha ra ocoinhi ra ixin ley que vayé Moisés ttetonha janhi: “Dinttec̈hincoha ra iná nc̈hí que jeha nc̈hic̈hiha ra.” \v 28 Pero janha rrindattjo ra que quexeho ná xí tsiaconhe iná nc̈hí, xí mé rroc̈ho que inchin ojoinchehe xa tti jehe xa ẍaxaon xa ngain nc̈hí mé de ngain ansén xa. \p \v 29 ’Mexinxin si jmacon sinttaẍaxaon para sinchehe jianha, ncheha cosa mé masqui hasta dantsjengui jmacon mé co danca ndaha, ixin icha jian sinchetján ná parte de cuerpoa co nahi ngoixin cuerpoa tsji ngain infierno. \v 30 Co si rá sinttaẍaxaon de sinchehe jianha, ncheha cosa mé masqui hasta tonc̈hinji rá mé co danca ndaha, ixin icha jian sinchetján ná parte de cuerpoa co nahi ngoixin cuerpoa tsji ngain infierno. \s1 Are Jesús ndac̈ho de ixin tti chojni que dac̈hjendehe chó \r (Mt. 19.9; Mr. 10.11‑12; Lc. 16.18) \p \v 31 ’Cai ndac̈ho ngain ley que vayé Moisés: “Tti rinao sac̈hjendehe nc̈hic̈hihi chonda que sinchechjienhe nc̈ha ná ẍón que setaxin que jehe ndoa ondavac̈hjendehe nc̈ha para ngoixin vidé.” \v 32 Pero janha rrindattjo ra, que si ná xí sinao xa sac̈hjendehe xa nc̈hic̈hihi xa (co jeha ixin vittjaxin xa nc̈ha tajijoacaho nc̈ha iná xí,) xixihi nc̈ha tti culpé ngattoxon con Dios co por ixin tti sinchehe jehe xa, nc̈hí sinchehe nc̈ha jianha cai. Co xí que jehe nc̈ha secao nc̈ha después, sinchehe xa jianha cai ixin secao xa nc̈hí mé. \s1 Are Jesús ndache chojni ixin nchejuraha \p \v 33 Cai ndac̈ho Jesús: \p ―Cai jaha ra ocoinhi ra ixin vitonhe nindogoelitoa ra ẍanc̈hjen janhi: “Ttinttoeha de nchehe tti jaha joincheprometé conixin ná juramento de ixin nombré Dios.” \v 34 Pero janha rrindattjo ra que ẍonhi tiempo sinchejurá ra. Nchejuraha ra de ixin ngajni ixin nttiha tti ttjen Dios. \v 35 Ni nchejuraha ra de ixin ngataha nontte ixin nttihi tti nchejogaxin rotté Dios. Ni nchejuraha ra de ixin Jerusalén ixin mé tti ciudad de Dios, tti Rey de cainxin cosa. \v 36 Ni nchejuraha ra de ixin já ra ixin jaha ra c̈hoha sinchettie ra ni sincheroa ra ni ná ẍajá ra. \v 37 Mexinxin icha jian jeho ndac̈ho ra “ján” o “nahi” ixin si rrondac̈ho ra icha, mé tsixin de ngain inchínji. \s1 Are Jesús ndac̈ho ixin tsjengueyexinha ni iná chojni que joinchehe jianha ngain ni \r (Lc. 6.29‑30) \p \v 38 ’Jaha ra ocoinhi ra quehe ttetonha ley que vayé Moisés: “Tti tsonc̈hinga jmacon ná chojni, cai jehe chonda que rroc̈hinga jmacon. Co tti sanqué neno ná chojni, cai jehe chonda que setsinga neno.” \v 39 Pero janha rrindattjo ra que ncheha ra jamé ngain tti chojni que sinchehe jamé nganji ra. Sino que, si c̈honja chojni rroẍanguiha ra ná manazo ngá con ra, dittoaxin ra para rroẍanguiha ra iná manazo. \v 40 Co si c̈honja chojni sic̈ho jie para ixin jaha ra co sinao na santsjaha ra na camisá ra, jaha ra dittoaxin ra danjo ra hasta chamarrá ra cai. \v 41 Si c̈honja chojni tsetonha que jaha ra tsjiho ra ná carga yó kilómetro, jaha ra dittoaxin ra ttjiho ra carga mé hasta nó kilómetro. \v 42 Co quexeho chojni que sanchiaha ra ná cosa, jaha ra chjehe ra; co ndac̈hoha ra nahi ngain chojni mé. \s1 Are Jesús ndac̈ho chonda que sinao ni chojni que ningaconhe ni \r (Lc. 6.27‑28, 32‑36) \p \v 43 ’Cai jaha ra ocoinhi ra ixin ley que vayé Moisés janhi ttetonha: “Rinao chojni amigoa co ningaconhe tti chojni que ningaconha jaha.” \v 44 Pero janha rrindattjo ra que rinao ra tti chojni que ningaconha ra, co nichja ra jian de ixin tti chojni que nichja jianha de ixin jaha ra co nchehe ra jian ngain tti chojni que ningaconha ra, co nchetsenhe ra ñao Dios que jehe sinchehe jian ngain tti chojni que feo ndattjo ra co nchehe feo nganji ra. \v 45 Jañá sinchehe ra para que sintte ra ndoa xenhe Ndodá ra que ttjen ngajni. Ixin jehe Ndo mé tti rroanha nchanho para nchengasañehe cain chojni, tti chojni que nchehe jian co tti chojni que nchehe jianha, co jehe Ndo tti rroanha c̈hin para cainxin chojni cai, tti nchehe jian co tti nchehe jianha. \v 46 Ixin si jaha ra rinao ra jeho tti chojni que jehe rinao ra jaha ra, ẍonhi premio sayehe ra ixin hasta tti chojni que chonxinha de ixin Dios cai nchehe jamé, inchin cain xicobrador de impuesto. \v 47 Co si jeho amigoa ra rronichjehe ra, cai mé ¿quehe jian sinchehe ra? ixin hasta tti chojni que chonxinha de ixin Dios nchehe na jamé cai. \v 48 Nchehe ra de que dintte ra chojni jian, jañá inchin Ndodá ra que ttjen ngajni jehe Ndo jian Ndo. \c 6 \s1 Are Jesús ndac̈ho ixin chonda ni que tsjenguijna ni chojni noa \p \v 1 ’Nchehe ra tti jian jeoha are tatetsjehe icha chojni para que jehe na sicon ra na co rroẍaxaon na ixin jaha ra anto jian ra. Si jamé sinchehe ra, Ndodá ra que ttjen ngajni ẍonhi tsjengaha ra Ndo hna. \v 2 Mexinxin are jaha ra tsjenguijna ra chojni noa, ttequinha ra ngain cainxin chojni inchin nchehe canxion chojni are ngain nihngo Israel co ngá nttiha. Chojni mé ndac̈ho ixin nchehe na jañá para ixin Dios, pero ndoaha; chojni mé nchehe na jañá para que icha chojni rronichja na jian de ixin chojni mé. Pero janha rrindattjo ra que Dios ẍonhi tsjenguehe hna chojni mé ixin ojoacha de tti jian que nichja icha chojni por ixin jehe. \v 3 Mexinxin jaha ra are tsjenguijna ra chojni noa, ẍonhi chojni ttequinhi ra, ni chojni icha amigoa ra ndacheha ra. \v 4 Rroc̈ho que ttjenguijna ra chojni mé, pero jimao. Co Ndodá ra que ttjen ngajni sicon Ndo tti jaha ra sinchehe ra; co jehe Ndo tsjengaha ra Ndo hna. \s1 Jesús cjoago queẍén sinchecoanxinhi ni Dios \r (Lc. 11.2‑4) \p \v 5 Co Jesús ndac̈ho cai: \p ―Are jaha ra sinchecoanxinhi ra Dios, ncheha ra inchin nchehe tti chojni que ncheẍoxinhi na nchecoanxinhi na Dios tatengattjen na ngaxinhi nihngo co ngain esquiné nttiha, para que icha chojni sicon na. Chojni mé ndac̈ho na ixin nchehe na jañá para ixin Dios, pero ndoaha. Janha rrindattjo ra que Dios tsjengueha hna chojni mé tti jehe na tenchehe na, ixin ochonda na tti sacha na. \v 6 Mexinxin are jaha ra sinchecoanxinhi ra Dios, dixinhi ra nchiandoi ra co ttejehe ra puerté nchia co nchecoanxinhi ra Dios Ndodá ra que ttjen nganji nttiha, jaho ra conixin jehe Ndo. Co Dios tti sicon tti jaha ra tenchehe ra, co jehe Ndo tsjengaha ra Ndo hna. \p \v 7 ’Are jaha ra sinchecoanxinhi ra Dios cjantaonha ra de nichja ra tti palabra que ẍonhi ẍé, inchin tti chojni que chonxinha de ixin Dios, ixin jehe na ẍaxaon na que Dios sinchehe caso cain tti jehe na tendac̈ho na ixin anto tsje tenichja na. \v 8 Mexinxin jaha ra ncheha ra inchin nchehe jehe na, ixin Ndodá ra que ttjen ngajni onohe Ndo quehe rrogondaha ra icha saho que jaha ra sanchiehe ra Ndo. \v 9 Mexinxin jaha ra nchecoanxinhi ra Ndo janhi: \q1 Padre soixin que ttjen ngajni, \q1 nombrea soixin jiquininxin tsosayehe. \q1 \v 10 Siquetonha nttihi soixin. \q1 Co tsonhe inchin soixin rinao nttihi ngataha nontte, jañá inchin tonhe nttiha ngajni. \q1 \v 11 Chjana ra jai tti sine na que rrogondana na. \q1 \v 12 Nchetjañana ni ra tti jianha que jointtaha na, jañá inchin janha na jointtatjañá na tti chojni que joinchehe jianha nganji na. \q1 \v 13 Nchegattoha ni ra tangui; tanc̈hjandaha ni ra ngain tti jianha. \q1 Ixin soixin tti ttetonha co soixin tti chonda cainxin joachaxin co gloria para cainxin tiempo. Amén. \p \v 14 ’Ixin si jaha ra nchetjañehe ra tti chojni que nchehe jianha nganji ra, Ndodá ra que ttjen ngajni sinttatjañaha ra Ndo jaha ra cai. \v 15 Pero si jaha ra nchetjañeha ra chojni mé, Ndodá ra que ttjen ngajni cai c̈hoha sinttatjañaha ra Ndo cain tti jianha que jaha ra nchehe ra. \s1 Are Jesús ndac̈ho queẍén sinttecjáño ni \p \v 16 Co Jesús ndac̈ho cai: \p ―Are jaha ra sinttecjáño ra para ixin Dios, dinttechinha ra inchin tti chojni que ncheha inchin ndac̈ho. Chojni mé ndac̈ho na ixin tecjáño na para ixin Dios pero nahi, ixin chojni mé dinttechín na para que icha chojni dicon que ixin jehe na tecjáño na. Pero janha rrindattjo ra seguro que chojni mé Dios ẍonhi tsjenguehe na hna ixin ochonda na tti sacha na. \v 17 Pero jaha ra are sinttecjáño ra para ixin Dios, tontti ra jinda ngá con ra co nchejinji ra já ra jian, \v 18 para que icha chojni rroẍaxaonha na que ixin jaha ra tecjáño ra para ixin Dios. Jeho Ndodá ra que ttjen nganji tsonohe Ndo, co jehe Ndo tsjengaha ra Ndo hna. \s1 Cosa rentte que rrochonda na ngajni \r (Lc. 12.33‑34) \p \v 19 Cai ndac̈ho Jesús: \p ―Datseha ra tsje cosa nttihi ngataha nontte, nttihi tti ndattjehe cochí co nttihi tti cain cosa ndaditján, co nttihi tti jí tti chehe que tté cain cosa. \v 20 Icha jian datse ra tsje cosa para ngajni, nttiha tti ẍonhi cochí jí para tsjehe cain cosa, ni cain cosa diha chjín, ni tti chehe coha nttiha para tsé. \v 21 Ixin ngain lugar tti jaha ra rrochonda ra cosa icha importante para ixin jaha ra, cai nttiha sehe joarrixaoan ra co ansean ra. \s1 Jmacon ni, mé tti lamparé cuerpoe ni \r (Lc. 11.34‑36) \p \v 22 Cai ndac̈ho Jesús: \p ―Jmacon jí inchin ná lámpara ngain cuerpoa. Mexinxin si jmacon jian, cai ngoixin cuerpoa rrochonda joadingasán. Rroc̈ho si joadingasán que Dios rroanha jí ngain ansean, jaha ná chojni jian. \v 23 Pero si jmacon jianha, cai ngoixin cuerpoa jí ngain tti naxin xehe. Rroc̈ho que si coha nganji tti joadingasán que Dios rroanha, jaha inchin chojni chejo ixin c̈hoha dicon nttié Dios. ¡Co tti naxin xehe mé anto jianha para ixin jaha! \s1 Chonda que icha sinao ni Dios que tomi \r (Lc. 16.13) \p \v 24 ’Ẍonhi chojni nchao sinchehe ẍé yó xinajni ngain nacoa tiempo, ixin icha sinao ná xinajni co rroningaconhe iná xinajni, o icha sitticaon ngain ná xinajni co ngain iná xa isincheha caso. Jañá cai c̈hoha sinao ni tomi co sinao ni Dios ngain nacoa tiempo. \s1 Dios jinda cain xenhe \r (Lc. 12.22‑31) \p \v 25 Cai ndac̈ho Jesús: \p ―Co janha rrindattjo ra que taha ra joachjaon de ixin tti sintte ra co de ixin tti sihi ra para sinttechonxin ra, ni taha ra joachjaon de ixin lontto para sinttengaha ra ixin icha rentte vidé ni que tti jine ni, co icha rentte cuerpoe ni que lonttoe ni. Ixin Dios chjá ra vida que techonxin ra, mexinxin jehe tti rrochjá ra cain cosa que rrogondaha ra ngain vida jihi. \v 26 Tsjehe ra que cain conttoa que tjaganga va ngataonhe c̈hintto; jehe va ẍonhi ttenga va ngataon jngui, co jamé ẍonhi cosecha tsín va, ni ttenchjianha va cosecha ngain ná nchia. Pero masqui jamé, Ndodá ra que ttjen ngajni danjo Ndo tti jine cainxin coxigochjan mé. Co jaha ra seguro que icha rentte ra que cain coxigochjan mé. \v 27 Co jaha ra masqui anto tsa ra joachjaon pero c̈hoha sahngui ra ni irioho metro icha de tti jininxin ra. \p \v 28 ’¿Quedonda jaha ra anto ta ra joachjaon de ixin lontto? ẍaxaon ra jian queẍén dangui cain tsjo ngataon jngui que cain tsjo mé ncheha tsjo ẍa, ni tajinha tsjo chjon. \v 29 Co ni rey Salomón, que jehe anto c̈hjoin vaguitsá, pero ẍonhi tiempo jehe vetsá icha c̈hjoin que cain tsjo. \v 30 Si Dios jañá nchetsá cain ca que jeho jai jí ca ngataon jngui co ndoe ondarroxema ca co rroche ca ngain ẍohi, mexinxin Dios sinchehe icha jian nganji jaha ra masqui ẍa ditticaonha ra jian ngain Dios. \v 31 Mexinxin taha ra joachjaon ni tendac̈hoha ra: “¿Quehe sontte na? o ¿quehe sonho na? o ¿quehe lontto sitoxianxin na?” \v 32 Ixin cain icha chojni cain jihi tti taxin na joachjaon, pero jaha ra chonda ra ná Ndodá ra que ttjen ngajni co jehe Ndo onohe Ndo que jaha ra ján rrogondaha ra cain cosa jihi. \v 33 Mexinxin cain tiempo ditticaon ra cain tti jehe Ndo ttetonha Ndo, co nchehe ra tti jehe Ndo rinao Ndo, co jamé sayehe ra cain cosa jihi. \v 34 Co taha ra joachjaon de ixin queẍén sinchehe ra ndoe, ixin ndoe tsiaho ojé problema. Nchanho co nchanho chonda problemé, pero jaha ra chonda ra confianza ngain Dios ixin jehe tti sinttaẍaxaon ra quehe sinchehe ra. \c 7 \s1 Ncheha ra juzgado iná chojni \r (Lc. 6.37‑38, 41‑42) \p \v 1 ’Ncheha ra juzgado iná chojni para que Dios sincheha juzgado nganji ra. \v 2 Ixin jehe sinttajuzgá jaha ra ẍajeho inchin jaha ra nchejuzguehe ra icha chojni, co jehe sinchehe nganji ra inchin nchehe jaha ra ngain icha chojni. \v 3 ¿Queẍén nchao sicon ra tti anto nchín caxineno que jingangui jmacon iná chojni, co diconha ra tti caxineno anto jie que jingangui jmacon ra jaha ra? \v 4 Si jaha ra jingangui ná caxineno anto jie ngangui jmacon ra, ¿queẍén nchao rrondache ra iná chojni: “Tanc̈hjanda na santsjenguiha caxineno que jingangui jmacon”? \v 5 ¡Jaha ra tti chojni que ncheha tti ndac̈ho! Saho dantsjengui ra tti caxineno anto jie que tengangui con ra, co jamé nchao sicon ra jian para santsjengui ra tti caxineno nchín que jingangui jmacon iná chojni. \p \v 6 ’Ncheha ra sigue ndac̈ho ra joajné Dios ngain tti chojni que anto c̈hintto inchin conia ixin joajna mé anto jian co jehe chojni mé puede rrocjancoa na nasoenxon ra na. Ni ncheha ra sigue ndac̈ho ra joajné Dios ngain tti chojni que deporsín ncheẍoxinhi nchehe jianha, ixin chojni mé te inchin cocochi co joajné Dios inchin perla que anto fino, co jehe na sincheha na caso, inchin are cocochi ttingachjexon va noa co jineha va. \s1 Queẍén sanchia cosa de ngain Dios \r (Lc. 11.9‑13; 6.31) \p \v 7 ’Danchia ra co Dios rrochjá ra. Ttjé ra co sinchí ra. Dinga ra puerta co puerta mé rroxiré. \v 8 Ixin tti chojni que danchia dayé; co tti chojni que ttjé, jehe dittja; co tti chojni que dinga puerta, xiré puerta mé para ixin jehe. \p \v 9 ’¿Ixin apoco c̈honja de jaha ra nchao rrochjehe ra xanha ra ná ẍo are sanchiaha ra xan niottja? \v 10 ¿O apoco nchao rrochjehe ra xan nttaohe conché are sanchiaha ra xan nttaohe copescado? \v 11 Jañá, si jaha ra que jeha jian ra noha ra danjo ra cosa jian ngain xanha ra, mexinxin Ndodá ra que ttjen ngajni seguro rrochjá ra Ndo cosa jian jaha ra ẍo sanchiehe ra Ndo. \p \v 12 ’Mexinxin cainxin tiempo nchehe ra ngain icha chojni inchin jaha ra rinao ra sinchehe jehe na nganji ra, ixin jamé ttetonha ley que vayé Moisés co cain tti dicjin cainxin profeta are saho. \s1 Tti puerta jno \r (Lc. 13.24) \p \v 13 ’Para tsji ra ngajni chonda que sixinxin ra de ngain tti puerta jno, ixin tti puerta ton co tti nttiha ton, mé tti sattjixin tsje chojni ngain infierno. \v 14 Pero tti puerta co tti nttiha que satsjixin chojni para ngajni, cayoi mé nojno, co tsjeha chojni chonxin puerta mé co nttiha mé. \s1 Nttattochjoin datsoan ni ntta de ixin ttochjoín ntta \r (Lc. 6.43‑44) \p \v 15 ’Ttjiho ra cuidado de ixin tti chojni mentiroso que ndac̈ho na ixin jehe na nichja na de ixin Dios pero ndoaha. Jehe na ndac̈ho na jañá de ngain rroha na pero de ngain ansén na jehe na jianha na inchin coxigo c̈hintto ngagaha jna. \v 16 Jaha ra nchao satsoan ra chojni mé de ngain tti jehe na nchehe na ixin inchin nttanchaha c̈hoha sinchian ntta uva, ni canchaha c̈hoha sinchian ca higo, \v 17 jañá cai cain nttattochjoin jian danjo ntta ttochjoin jian, co tti nttattochjoin que ẍonhi ẍé danjo ntta ttochjoin que ẍonhi ẍé. \v 18 Nttattochjoin jian c̈hoha sanjo ntta ttochjoin que ẍonhi ẍé ni cai nttattochjoin que ẍonhi ẍé c̈hoha sanjo ntta ttochjoin jian. \v 19 Cain nttattochjoin que danjoha ttochjoin jian c̈hinji ntta mé co che ntta ngain ẍohi. \v 20 Co jamé jaha ra rrochonxin ra chojni mé de ngain tti jehe na nchehe na. \s1 Cainxinha chojni tsji na ngajni tti ttetonha Dios \r (Lc. 13.25‑27) \p \v 21 ’Cainxinha chojni que ndachjenji na janha: “Soixin, Soixin”, tsji na ngajni tti ttetonha Ndodana, sino que jeho tti chojni que nchehe cain tti rinao Ndodana que ttjen ngajni. \v 22 Are tsí nchanho mé, tsje chojni rrondachjenji na janha: “Soixin, Soixin, janha na ndattjan na chojni de ixin soixin, co ngain nombrea venguixin na espíritu jianha de ngaxinhi cuerpoe tsje chojni, co de ixin nombrea jointtaxin na tsje milagro.” \v 23 Pero ngain nchanho mé janha rrondattjan na: “Janha ẍonhi tiempo joatsoan jaha ra inchin chojnina. Sattjixin ra de nganji janha, jaha ra ẍo joinchehe ra jianha.” \s1 Tti nchia que jingattjen ngataha ttjao co tti nchia que jingattjen ngataha nchise \r (Lc. 6.47‑49; Mr. 1.22) \p \v 24 ’Jañá mexinxin tti chojni que ditticaon na janha co nchehe tti janha ndac̈hjan, chojni mé inchin ná xí que ẍaxaon jian para joinchechjian nchiandoha ngataha ttjao. \v 25 Co are joí c̈hin, coyé jinda ngain río, co cjoa c̈hintto soji ngain nchia mé, pero nchia vetsingaha nchia ixin soji jingattjen nchia ngataha ttjao. \v 26 Pero tti chojni que ttinhi tti janha ndac̈hjan co ncheha jamé, chojni mé inchin tti ná xí que ẍonhi ẍé tti jehe xa ẍaxaon xa ixin dinchechjian xa nchiandoha xa ngataha nchise. \v 27 Co are joí c̈hin, coyé jinda ngain río, co cjoa c̈hintto soji, nchia mé cjamangui nchia. Co mé anto tangui para ixin xí mé. \p \v 28 Are Jesús joexin nichja cain jihi, cain chojni que tettinhi nttiha vinttegoan na admirado de ixin tti ndac̈ho Jesús, \v 29 ixin Jesús ndac̈ho ngain na conixin anto tsje joachaxin, co jeha inchin cain ximaestroe ley. \c 8 \s1 Jesús joinchexingamehe ná tti vechonda lepra \r (Mr. 1.40‑45; Lc. 5.12‑16) \p \v 1 Are Jesús vaniaxin de ngain jna mé, anto tsje chojni rroé. \v 2 Co conchienhe ná xí que veninxin chin dinhi lepra. Xí mé vettoxin nttajochjihi xa ngattoxon con Jesús co ndac̈ho xa: \p ―Si rinao soixin, nchao nchexingamana de ixin chin que janha rrichonda. \p \v 3 Cottimeja Jesús catte xí mé co ndac̈ho ngain xa: \p ―Ján, rinaho. Co jaxon oxingamaha jaha. \p Co are Jesús ndac̈ho yá jehe tti venihi mé xingamehe de ixin tti chin que jehe vechonda. \v 4 Co Jesús ndac̈ho ngain tti xí mé: \p ―Tsjenxin, ẍonhi chojni ndache. Jeho ttji co tonchienhe ngain xidána para que jehe xa sicon xa ixin jaha oxingamaha, co danjo para ixin Dios inchin ttetonha ley que vayé Moisés, para que cain chojni nttiha tsonohe na que jaha oxingamaha de ixin tti chin que joarichonda. \s1 Jesús joinchexingamehe ná xanxí, xinchehe ẍé ná xicapitán romano \r (Lc. 7.1‑10) \p \v 5 Are joigaha Jesús rajna Capernaum, ná xisoldado capitán romano conchienhe xa co joinchetsenhe xa ñao Jesús, \v 6 co ndac̈ho xa: \p ―Nttatsanha ñao soixin nchexingamehe ná xinchehe ẍana ixin nihi xa. Tajitsinga xa ngain nchia co c̈hoha ttingui xa co cai anto jittín xa. \p \v 7 Jesús ndac̈ho: \p ―Janha tsji sinttaxingamá xí mé. \p \v 8 Co xicapitán mé ndac̈ho xa: \p ―Nttatsanha ñao soixin, janha ni jiquininxinha na para soixin sixinhi nchiania. Jeho rinaho janha que soixin ttetonha co xinchehe ẍana orroxingamehe xa. \v 9 Janha nona jamé ixin janha ditticanho cain tti ttetonna xichonda icha tsje joachaxin que janha, co cai janha chonda joachaxin de ttetoan cain xisoldadona. Are janha ndattjan ná de jehe xa que tsji xa quexeho parte, jehe xa ttji xa. Co are ndattjan xa que tsí xa, jehe xa ttí xa. Co are ttetoan ná de xinchehe ẍana de sinchehe xa quexeho ẍa, jehe xa nchehe xa ẍa mé. \p \v 10 Are Jesús coinhi jihi jehe goan admirado co ndac̈ho ngain chojni que jidicao: \p ―Janha rrindattjo ra ndoa que cainxin rajna de Israel ẍonhi chojni vetan janha que anto jian ditticaon inchin xí jihi. \v 11 Janha rrondattjo ra que tsje chojni de icha nación inchin xisoldado romano jihi tsji na siguintte na ngain Abraham, co Isaac co Jacob nttiha ngajni tti ttetonha Dios. \v 12 Co tsje chojni Israel que tequininxin tsji nttiha, pero tsjiha na nttiha ixin Dios rrorroanha na ngain tti naxin xehe, nttiha tti puro rrotsjanga na, co hasta sinetaon neno na. \p \v 13 Cottimeja Jesús ndac̈ho ngain xicapitán mé: \p ―Sattji nchiandoi, co tsonhe inchin jaha ditticaon. \p Co xinchehe ẍé mé xingamehe xa ngain rato mé. \s1 Jesús joinchexingamehe jannché Pedro \r (Mr. 1.29‑31; Lc. 4.38‑39) \p \v 14 Jesús cjoi nchiandoha Pedro, co nttiha vicon Jesús jannché Pedro tajitsinga jan de ixin soa. \v 15 Jesús jeho tsehe rá jan co ondavac̈hjehe jan soa que veyá jan, co vingattjen jan para joincheatendehe jan na. \s1 Jesús joinchexingamehe tsje chojni nihi \r (Mr. 1.32‑34; Lc. 4.40‑41) \p \v 16 Co are ondaconaxin xehe, tsje chojni joiaohe na Jesús tsje chojni que chonda espíritu jianha, co jehe, conixin nacoa palabra que jehe nichja, vengui cain espíritu jianha mé. Co cai ngain rato mé jehe joinchexingamehe cainxin chojni nihi que conchienhe ngain. \v 17 Jihi conhe para que joiconhe tti dindac̈ho profeta Isaías are jehe dicjin: “Jehe mismo vayé chinha na co sajoicao tti anto ttín cuerpoa na.” \s1 Tti chojni que joinao rrogacao Jesús \r (Lc. 9.57‑62) \p \v 18 Are Jesús vicon que anto tsje chojni ẍatte ngain, jehe coetonhe chojni que vacao para vatto na conixin jehe para toenxin lago. \v 19 Co ngain rato mé conchienhe ná ximaestroe ley Israel ngain Jesús co ndac̈ho xa: \p ―Maestro, janha rinaho sacjin na tti soixin sacji. \p \v 20 Jesús ndac̈ho: \p ―Cain condaniẍa chonda va cuevé va co cain conttoa chonda va caqué va; pero janha, tti Xí que joixin de ngajni, chondaha ni ttinó saric̈hin. \p \v 21 Co iná de tti chojni que vacao Jesús ndac̈ho: \p ―Janha ján sacjin na, pero chonna na hasta ndasenja ndodana para que janha tsjavá ndo. \p \v 22 Co Jesús ndac̈ho: \p ―Chjin na co tanc̈hjanda tti chojni que ditticaonha na janha tsjavá chó na. \s1 Jesús tajoaquehe c̈hintto conixin olé lago \r (Mr. 4.35‑41; Lc. 8.22‑25) \p \v 23 Cottimeja Jesús conixin chojni que vacao coani na ná barco co sacjoixin na de nttiha. \v 24 Co are ongataonhe jinda mé, cjoa ná c̈hintto anto soji que tsín olé jinda que hasta cjoanotaon barco mé. Co Jesús tajijoa ngaxinhi barco hora mé. \v 25 Cottimeja cain chojni que joicao cjoi na joinchexingamehe na Jesús co ndac̈ho na ngain: \p ―Nttatsanha na ñao soixin, tanc̈hjandaha ni ra ndasenhe na ixin barco ndajixincanjingui jinda. \p \v 26 Jesús ndac̈ho ngain na: \p ―¿Quedonda anto ẍaon ra? ¡Jaha ra antoha jian ditticaon ra tti janha ndattjo ra! \p Cottimeja vingattjen Jesús co nichjé c̈hintto conixin jinda, co ngain rato mé tavehe c̈hintto conixin jinda. \v 27 Co cain chojni mé vinttegoan na admirado, co vinttendac̈ho na: \p ―¿Quehe joachaxin chonda xí jihi que hasta c̈hintto co jinda ditticaon tti ndac̈ho xa? \s1 Xí de ngain nonttehe Gadara que vinttechonda espíritu jianha \r (Mr. 5.1‑20; Lc. 8.26‑39) \p \v 28 Are Jesús joiji toenxin lago mé ongain nonttehe Gadara, yó xí vinttegac̈hjexin xa de ngaxinhi cueva tti vaguittohe cuerpoe chojni que ndavaguenhe ngain tiempo mé. Co xí mé vintteconchienhe xa ngain Jesús. Cayoi xí mé vinttechonda xa espíritu jianha ngaxinhi cuerpoe xa, co anto c̈hintto vintte xa que ni ẍonhi chojni nchao vagattoxin ngain lugar mé. \v 29 Co vinttendac̈ho xa sén: \p ―¿Quedonda joihi nganji na, jaha Jesús, Xenhe Dios? ¡Ẍa jeha tiempo para que jaha sincheguetan ni ra tangui! \p \v 30 Co nonttiha chiaon rridinttene anto tsje cocochi. \v 31 Co cain espíritu jianha joinchetsenhe ñao Jesús co ndac̈ho: \p ―Si senguixin na de ngaxinhi cayoi cuerpo tehe, nttatsanha na ñao tanc̈hjanda na sixinhi na ngaxinhi cocochi taha. \p \v 32 Cottimeja Jesús ndac̈ho: \p ―Ján, diguixinhi ra nttiha remé. \p Co cain espíritu jianha vac̈hjexin de ngaxinhi cayoi cuerpoe xí mé co savixinhi ngaxinhi cain cocochi mé. Cottimeja cain jehe va ndavinttecoloco va co coinga va xincanji va ngain ná lago nttiha, co nttiha joingui va jinda co nttiha ndavintteguenxin cainxin va ixin vinttecjonhe va jinda. \p \v 33 Co tti chojni que vaquingaria cain cocochi mé vintteẍaon na co coinga na cjoi na ngain rajna que jí icha chian para joindac̈ho na tti conhe cain cocochi, co tti conhe ngain cayoi xí que vinttechonda espíritu jianha. \v 34 Cottimeja cain chojni de ngain rajna mé vinttecji na tti jí Jesús. Co are vicon na Jesús, jehe na joinchetsenhe na ñao Jesús que satsjixin de ngain nonttehe na. \c 9 \s1 Jesús joinchexingamehe ná xí que c̈hoha vacji \r (Mr. 2.1‑12; Lc. 5.17‑26) \p \v 1 Cottimeja Jesús coani barco iná co sacjoi para toenxin jinda ngain rajna Capernaum, rajné Jesús tiempo mé. \v 2 Nttiha joicaohe na Jesús ná tti xí que c̈hoha vacji, tajitsingataha xa ná camilla. Are Jesús vicon que cain chojni que joicao tti nihi mé chonda seguro que Jesús sinchexingamehe jehe tti nihi mé, Jesús ndac̈ho ngain tti nihi: \p ―Ẍaonha, janha ojointtatjañaha cain tti jianha que jaha rrica. \p \v 3 Co cainxin ximaestroe ley Israel que te nttiha vintteẍaxaon xa: “Nchaoha tti jinichja xí jihi; Dios tsoñaohe xa.” \v 4 Pero Jesús ovenohe tti teẍaxaon xí mé, co jehe ndac̈ho ngain xa: \p ―¿Quedonda anto jianha tti jaha ra ẍaxaon ra? \v 5 ¿Quexehe tti icha tanguiha rroc̈hjan: “Ovitjañaha jaha cain tti jianha que joinchehe”, o rrondac̈hjan: “Dingattjen co sattjixin rottea”? \v 6 Nchao remé, janha tsjagoha ra que janha, tti Xí que joixin de ngajni, chonda joachaxin nttihi ngataha nontte para nttatjañá chojni tti jianha que nchehe na. \p Cottimeja ndac̈ho Jesús ngain tti c̈hoha vacji mé: \p ―Dingattjen co tsinhi camillá co sattjixin rottea para nchiandoi. \p \v 7 Co ngain rato mé jehe tti c̈hoha vacji, vingattjen co sacjoi para nchiandoha. \v 8 Co cain chojni que te nttiha are vicon na milagro jihi, jehe na vintteẍaon na co ndac̈ho na que ixin Dios jian ixin joanjo joachaxin mé ngain chojni. \s1 Jesús nichjé Mateo \r (Mr. 2.13‑17; Lc. 5.27‑32) \p \v 9 Cottimeja Jesús sacjoixin de nttiha, co ngatja nttiha Jesús vicon Mateo tají ngaca mesa tti jinchexin cobro cain impuesto. Co Jesús ndac̈ho ngain: \p ―Ẍacoi, chjin na. \p Co ngain rato mé jehe Mateo vingattjen co sacjoi conixin Jesús. \p \v 10 Co después Jesús tajine ngain nchiandoha Mateo. Co nttiha conchienhe tsje xicobrador de impuesto, co icha chojni que nchehe jianha, co cain nimé joine na ngain mesa conixin Jesús conixin cain chojni que jehe vacao. \v 11 Pero canxion xifariseo vintteguicon xa jihi, co después vinttejanchiangui xa ngain tti chojni que vacao Jesús co vinttendac̈ho xa: \p ―¿Quedonda ximaestroa ra jinecaho xa cain xicobrador de impuesto, co icha chojni que nchehe jianha? \p \v 12 Jesús coinhi jihi, co jehe ndac̈ho ngain xa: \p ―Chojni que niha, chojni mé rrogondeha xincheẍoan, jeho tti chojni nihi, mé tti rrogondehe xincheẍoan. \v 13 Sattji ra co diquinxin ra quehe rroc̈ho tti parte ngain Palabré Dios que jitaxin: “Janha rinaho que jaha ra tsiaconoehe ra chojni, co nahi ixin sonhe ra coxigo para tsín ra para ixin janha.” Mexinxin janha joiha para joinichjá chojni jian, sino que janha joihi para joinichjá chojni jianha para que tsentoxinhi na de tti jehe na tenchehe na. \s1 Are joanchianguihi na Jesús ixin quedonda chojní jehe dinttecjañoha na \r (Mr. 2.18‑22; Lc. 5.33‑39) \p \v 14 Cottimeja chojni que vacao Juan, tti vancheguitte chojni, conchienhe na ngain Jesús co ndac̈ho na: \p ―¿Quedonda janha na, conixin cain xifariseo anto dinttecjáño na para ixin Dios, co chojni que c̈hjiho jaha dinttecjañoha na? \p \v 15 Jesús ndac̈ho ngain na: \p ―¿Apoco cain chojni que ttji ngain ná vandango tti tottehe na nchao sinttecjáño na si xinovio ẍa jí xa ngayehe na? Pero, ján, tsí tiempo que xinovio satsjixin xa de ngain na, cottimeja jehe na sinttecjáño na. \p \v 16 ’Ẍonhi chojni tteyehe lontto naroa ngain rioho lontto nttaxí, ixin lontto naroa ndadixehe co ndattinchje lontto nttaxí, co tti diguichje icha tojie. \v 17 Ni cai ẍonhi chojni ttequia ẍan que jidatsoxinhi ngá ná roanẍan nttaxí ixin ẍan mé anto daca tsonc̈hintaon ẍan roanẍan mé, co cayoi cosa mé ndasitján. Mexinxin ẍan que jidatsoxinhi siquia ẍan ngain ná roanẍan naroa para que sitjanha cayoi cosa mé, ixin roanẍan mé sichjeha co ẍan mé singoha ẍan. Jañá tti costumbre que jaha ra chonda ra jiha de acuerdo ngain tti janha rrindattjo ra. \s1 Are xingamehe xannc̈hichjenhe Jairo conixin tti nc̈hí que catte lonttoe Jesús \r (Mr. 5.21‑43; Lc. 8.40‑56) \p \v 18 Jesús ẍa jindac̈ho cain palabra yá are joí ná xí que ttetonha ngain nihngo nttiha. Vettoxin nttajochjihi xa ngain Jesús co ndac̈ho xa: \p ―Ná xannc̈hichjanhna jaxon joexin ndavenhe xan. Pero si soixin sihi co tsín rá ngataha xan, jehe xan rrocjan rroxechon xan iná. \p \v 19 Jesús vingattjen co sajoicao xí mé conixin tti chojni que vacao. \v 20 Co are ongatja nttiha conchienhe ná nc̈hí que ovechonda tteyó nano que veguenguihi nc̈ha jni. Jimao conchienhe nc̈ha toenxin Jesús co catte nc̈ha ngandehe tti manta que jitsá, \v 21 ixin jehe nc̈ha ẍaxaon nc̈ha: “Conixin jeho rrocatte lonttoe Jesús, janha rroxingamana.” \v 22 Pero Jesús ngaria co jehe vicon nc̈hí mé, co ndac̈ho ngain nc̈ha: \p ―Ẍaonha, jaha oxingamaha ixin vitticaon. \p Co desde ngain rato mé, nc̈hí mé ondaxingamehe nc̈ha. \p \v 23 Co después are Jesús joiji ngain nchiandoha xí que vaquetonha ngain nihngo, Jesús vicon que onttiha te ximusico para sasicjavá na xannc̈hichjan mé. Co icha chojni anto tetsjanga na. \v 24 Jesús ndac̈ho ngain na: \p ―Dac̈hjexin cain ra de nttihi, ixin xannc̈hichjan yá jeha ndadiguenhe xan, jeho tajijoa xan. \p Cain chojni nttiha cjoanoa na Jesús ixin jehe ndac̈ho jañá. \v 25 Pero jehe coetonhe na que vac̈hjexin na de nttiha, cottimeja jehe joixinhi co tsehe rá xannc̈hichjan mé, co jehe xan vingattjen xan. \v 26 Co ngoixin región mé anto daca conohe chojni de ixin tti milagro jian que joinchehe Jesús. \s1 Jesús joinchexingamehe yó xí que vaguiconha \p \v 27 Are Jesús sacjoixin de nttiha, rroé yó xí que vaguiconha co vinttendac̈ho xa sén: \p ―¡Ttiaconoana ni ra soixin, tti razé David co tti chonda joachaxin que vechonda rey David! \p \v 28 Co are Jesús joixinhi nchiandoha, jehe cayoi tti vaguiconha mé vintteconchienhe ngaca Jesús co jehe joanchianguihi cayoi xí mé: \p ―¿Aditticaon ra que janha nchao sinttaẍoán jmacon ra? \p Cayoi xí mé ndac̈ho xa: \p ―Ján ditticanho na que soixin nchao sincheẍoanna ni ra. \p \v 29 Cottimeja Jesús catte ngataha jmacon cayoi xí mé co ndac̈ho: \p ―Tsonhe inchin jaha ra ditticaon ra. \p \v 30 Co ngain rato mé ndaxingamehe jmacon cayoi xí mé. Cottimeja Jesús anto coetonhe xa co ndac̈ho ngain xa: \p ―Ẍonhi chojni ttequinhi ra quehe conha ra. \p \v 31 Pero are sacjoixin xa de nttiha, jehe xa coexinhi xa coequín xa chojni ngoixin región mé tti joinchehe Jesús. \s1 Jesús joincheẍoenhe ná tti c̈hoha vanichja \p \v 32 Are cayoi xí mé tedac̈hjexin xa de nttiha, canxion chojni joiaohe na Jesús iná xí que c̈hoha vanichja ixin vechonda ná espíritu jianha. \v 33 Are Jesús joantsje espíritu jianha mé, jehe tti xí mé coexinhi nichja. Cain chojni que vicon nttiha vinttegoan na admirado co ndac̈ho na: \p ―Nttihi Israel ẍonhi tiempo vocon na ná cosa inchin jihi. \p \v 34 Pero xifariseo vinttendac̈ho xa: \p ―Xí jihi nchao dengui xa espíritu jianha de ixin joachaxín Satanás ixin Satanás tti ttetonhe cain espíritu jianha. \s1 Jesús ttiaconoehe cain chojni \p \v 35 Jesús vacji ngain cain ningoe cain rajna nttiha co ngain ningoe cain rajnanchjan para vandache chojni de ixin Dios. Jehe vandac̈ho tti jian joajna de ixin queẍén ttetonha Dios, co vanchexingamehe cain chojni que vinttechonda quexeho chin. \v 36 Are Jesús vicon cain chojni jihi, jehe coiaconoehe na ixin jehe na chonda na joachjaon co tedoan na desanimado inchin coleco que chondaha va tti ttingaria va. \v 37 Cottimeja jehe ndac̈ho ngain tti chojni que vacao: \p ―Ján ndoa, que cosecha atto tsje pero ninchehe ẍa tsjeha na. \v 38 Mexinxin ndache ra Xinajni que rrorroanha Xa icha ninchehe ẍa para que satse na cain cosecha jihi. \c 10 \s1 Jesús coinchiehe tti tteyó chojni que vacao \r (Mr. 3.13‑19; Lc. 6.12‑16) \p \v 1 Cottimeja Jesús vayé tti tteyó chojni que vacao co joanjo joachaxin ngain na de nchao sengui na espíritu jianha de ngain chojni, co de nchao sinchexingamehe na cain chojni que ninxin quexeho chin. \p \v 2 Jihi nombré tti tteyó chojni que vacao Jesús: tti saho vinhi Simón, co cai vinhi Pedro; Andrés xanchó jehe Pedro; Jacobo conixin Juan xanchó jehe Jacobo, co cayoi nimé xenhe Zebedeo. \v 3 Co Felipe; Bartolomé; Tomás; Mateo, tti cobrador de impuesto; Jacobo, xitsihi Alfeo; Lebeo, que cai vinhi Tadeo; \v 4 Simón, jehe ná de tti partidoe chojni politico que vaquetocaho chojni romano; co Judas Iscariote, tti joindac̈ho para tse na Jesús. \s1 Jesús rroanha chojni que vacao para joinichja na de ixin Dios \r (Mr. 6.7‑13; Lc. 9.1‑6) \p \v 5 Jesús coetonhe tti tteyó chojni jihi janhi: \p ―Ttjiha ra ngain región tti te chojni que jeha judío, ni ttjiha ra ngain nonttehe Samaria. \v 6 Ttji ra jeho ngain chojni judío ixin jehe na te na inchin coleco que diguic̈hoe. \v 7 Ttji ra co dindache ra chojni mé que oconchiaon tiempo para que Dios tsetonha ngain ansén jehe na. \v 8 Nchexingamehe ra chojni nihi, nchexechon ra chojni que ondadiguenhe, nchexingamehe ra tti chojni que techonda chin lepra, co dehngui ra espíritu jianha de ngain chojni. Jaha ra vittonha ra joachaxin jihi, mexinxin are sinchegonda ra joachaxin jihi ncheha ra cobro. \p \v 9 ’Ttjioha ra tomi; ni de oro ni de plata ni de cobre. \v 10 Ni ttjioha ra tti sintte ra ngatja nttiha. Co ttjioha ra icha lontto ni icha catte que jeho catte que jaha ra techjanga ra co jeho lontto que jaha ra tengaha ra, ni ttjioha ra nttacotto ixin jaha ra chonda ra derecho de sayehe ra tti sintte ra co cain icha que sondaha ra de ngain tti chojni que tsji ra. \p \v 11 ’Are saso ra ngain ná rajna o ngain ná rajnanchjan, ttjé ra nttiha ná chojni jian para dittoha ra nttiha ngain nchiandoha chojni mé hasta que jaha ra satsjixin ra de ngain rajna mé. \v 12 Are saso ra ngain nchia mé chjehe ra na joajna co nchetsenhe ra ñao Dios que jehe sinchenchaon chojni mé. \v 13 Si chojni de nchia mé jian na, ján, Dios sinchenchaon na. Pero si jehe na jianha na, Dios sinttanchaon jaha ra en lugar de jehe na. \v 14 Co si ngain ná nchia rroc̈hoha na sayaha ra na ni sincheha na caso tti jaha ra rrondache ra na, jaha ra dac̈hjexin ra de ngain nchia mé o de ngain rajna mé co tontsjenga ra rottea ra para que sinttji cain jinche que teyá rottea ra nttiha. Jamé para ná señal ixin vitticaonha na jaha ra. \v 15 Janha rrindattjo ra seguro que are ngain tti nchanho que are Dios sinchejuzguehe cain chojni, rajna mé icha soji castigo sayé que tti castigo que vayé chojni ngain Sodoma co Gomorra. \s1 Jesús ndache tti tteyó chojni ixin icha chojni feo sinchehe ngain na \p \v 16 ’¡Tsjenxin ra! Janha rrorroanha jaha ra inchin coleco ngayehe condaniẍa. Dittoaxinha ra para sinttayaha ra na inchin conché dittoexinha va para denhe va. Pero dintteha ra c̈hintto; sino que dintte ra inchin conttoanajni. \v 17 Pero ttjiho ra cuidado ixin rrotse ra na co sinttachianha ra na ngain juzgado, co tsaxin ra na nttá ngaxinhi nihngo. \v 18 Co hasta tsjiho ra na ngain tsje xigobernador co ngain tsje rey de ixin causananxin janha. Co jamé jaha ra rrochonda ra oportunidad de rronichja ra ngain cain xí mé de ixin janha, co hasta rronichja ra ngain icha chojni que jeha judío. \v 19 Pero are rrotse ra na co tsjiho ra na ngain juzgado, jaha ra taha ra joachjaon de ixin queẍén rrondac̈ho ra nttiha, ni taha ra joachjaon de ixin quehe palabra sinchegonda ra, ixin are mé Dios rrorroanha palabra que jaha ra rronichja ra. \v 20 Ixin jeha jaha ra tti rronichja ra, sino que Espíritu Santo que rrorroanha Ndodá ra que ttjen ngajni, mé tti rronichja. \p \v 21 ’Chojni sic̈ho jie para ixin xanchó para nasoenxon na xan. Co sehe ndodaha que jeho ndo sic̈ho ndo jie para nasenxon xenhe ndo. Co sehe chjan que rroningaconhe xan ndodé xan co janné xan co jeho xan sic̈ho xan jie para nasenxon nindoha xan. \v 22 Cainxin chojni ngoixin mundo rroningaconha ra na ixin causananxin janha. Pero quexeho ra ẍo sitticaon ni ra co sinchehe ra cain tti janha coetonha ra hasta are ndasenhe ra, jaha ra rrochonda ra iná vida naroaxin ngain Dios. \v 23 Are chojni de ngain ná rajna feo sinchehe na nganji ra jaha ra sattjixin ra de nttiha co sattji ra ngain iná rajna. Janha rrindattjo ra seguro que ni ẍa tsjaha ra tsingaria ra ngain cainxin rajna de chojni Israel are janha, tti Xí que joixin de ngajni, orrocjan na sihi iná. \p \v 24 ’Ni ná tti jitangui jeha icha nohe que ximaestroe, co ni ná tti nchehe ẍa jeha icha ttetonha que xinajní. \v 25 Tti jitangui, c̈hoha tsangui icha que jeho tti nohe ximaestroe, co tti nchehe ẍa c̈hoha icha tsetonha que jeho inchin ttetonha xinajní. Jañá si janha tti inchin ndodá ra de ngain nchia co ncheguinhi na na Beelzebú, que rroc̈ho Satanás, seguro jehe na rronichja na icha feo de ixin jaha ra. \s1 Quensen jiquininxin rroẍagoen ni \r (Lc. 12.2‑9) \p \v 26 ’Pero ẍagoenha ra ni ná chojni ixin anto daca tsononxin cain tti ndoa de ixin Dios co ẍonhi cosa jima que tsononxinha. \v 27 Cain tti rrindattjo ra, nchenohe ra tsje chojni, co cain tti rrindattjo ra jimao, jaha ra nchenohe ra icha tsje chojni inchin rrocani ra ná nchia co de nttiha rronichjaxin ra. \v 28 ẍagoenha ra tti chojni que natjayaxon ixin mé c̈hoha nasoenxon almé ni. ẍagoenhe ra jeho Dios ixin jeho mé tti nchao nasoenxon cuerpoe ni co almé ni ngain infierno. \p \v 29 ’¿Quejanhi rentte yó conttoachjan? ¡Anto tsjeha tomi! Pero masqui jamé ni ná de jehe va denha va si Ndodá ra que ttjen ngajni danjoha joachaxin. \v 30 Co jehe Ndo nohe Ndo hasta quejanhi ẍajá ra chonda ra. \v 31 Mexinxin jaha ra ẍaonha ra, ixin para Dios, jaha ra icha rentte ra que tsje conttoa. \s1 Tti chojni que ndac̈ho ngattoxon con icha chojni ixin Jesús jian \r (Lc. 12.8‑9) \p \v 32 ’Cain chojni que rrondac̈ho ngattoxon con icha chojni que ixin janha jian na, cai janha rrondac̈hjan ngattoxon con Ndodana que ttjen ngajni que ixin chojni mé jian cai. \v 33 Pero tti chojni que ndac̈ho ngattoxon con icha chojni que ixin janha jeha jian na, cai janha rrondac̈hjan ngattoxon con Ndodana que ttjen ngajni que ixin chojni mé jeha jian cai. \s1 Causexin Jesús chojni rrochjeya \r (Lc. 12.51‑53; 14.26‑27) \p \v 34 ’Ẍaxaonha ra que janha joihi ngataha nontte jihi para que cain chojni sinao chó ixin tsoenha jamé, sino que cainxin chojni rrochjeya na ixin janha joihi. \v 35 Ixin ttoha chojni sitticaon na janha co ttoha na nahi, mexinxin ná xanxí co ndodé xan tsoñaohe chó na co xannc̈hí co janné xan tsoñaohe chó na, co nc̈hidainda co jannché nc̈ha tsoñaohe chó na. \v 36 Jañá cada chojni rroningaconhe na jeho nindoha na. \p \v 37 ’Chojni que rinao ndodé o janné icha que janha, chojni mé jiquininxinha soan chojnina, co tti chojni que rinao nc̈hichjehe o xitsihi icha que janha, chojni mé jiquininxinha soan chojnina, \v 38 co tti chojni que tsinha en peligro vidé na para ixin janha, chojni mé jiquininxinha soan chojnina. \v 39 Tti icha rinao vidé, mé sinchetján vidé. Pero tti sinchetján vidé de ixin causananxin janha, mé rrochonda iná vida naroaxin. \s1 Tti chojni que rroxenguehe hna \r (Mr. 9.41) \p \v 40 ’Tti chojni que jian sayaha jaha ra, chojni mé cai sayehna na janha, co tti chojni que sayehna janha, chojni mé cai sayé na jehe tti rroanha na janha. \v 41 Co tti chojni que sayé ná profeta ixin profeta nichja joajna que dayé de ngain Dios, chojni mé Dios tsjenguehe hna inchin xenguehe hna ná profeta. Co tti sayé ná xí jian ixin xí mé jian xa, chojni mé Dios tsjenguehe hna ẍajeho inchin xenguehe hna ná chojni jian. \v 42 Co quexeho chojni que sanjo masqui ná vaso de jinda quin ngain quexeho chojni que ditticaon na janha jeho ixin ditticaon na janha, chojni mé Dios tsjenguehe hna cai. \c 11 \s1 Tti chojni que Juan rroanha \r (Lc. 7.18‑35) \p \v 1 Are Jesús joexin ndache cain cosa jihi tti tteyó chojni que vacao, sacjoixin de nttiha para joindache icha chojni de ixin Dios ngain icha rajna que vintte ngain región mé. \p \v 2 Juan, tti vancheguitte chojni, ovehe ngaxinhi cárcel tiempo mé pero jehe conohe cain tti jian que jinchehe Jesucristo. Cottimeja jehe rroanha yó chojni que vacao para joiganchianguihi na Jesús \v 3 ixin quensen jehe, co ndac̈ho na ngain Jesús: \p ―¿Ajaha tti Cristo tti chonda que tsí, o ẍa rrochonda na que rrochoan na iná chojni? \p \v 4 Jesús ndac̈ho: \p ―Ttji ra co dindache ra Juan tti jaha ra tedicon ra jaxon co tti jaha ra tettinhi ra. \v 5 Diquequinhi ra Juan ixin tti chojni que vaguiconha, jai onchao dicon, co ixin tti c̈hoha vacji, jai onchao c̈hji, co ixin oxingamehe tti chojni que veninxin tti chin que dinhi lepra, co ixin tti chojni que vaquinha, jai onchao ttinhi, co ixin tti chojni que ondavenhe, jai oxechon, co ixin tti chojni que ẍa vaquinha de ixin Dios, jai janha ndattjan. \v 6 Co anto c̈hjoin para ixin tti chojni que chonda seguro nganji na janha. \p \v 7 Are cayoi tti chojni mé sacjoi na, Jesús coexinhi ndache icha chojni que te nttiha de ixin Juan, tti vancheguitte chojni, co Jesús ndac̈ho: \p ―Are cjoi ra ngagaha jna tti ẍonhi chojni te para joitsjehe ra Juan, ¿quehe ẍaxaon ra rroguicon ra jehe? ¿Aẍaxaon ra ixin joarrixaoen seguroha inchin nttaxiji que nchequingui c̈hintto, \v 8 o ani ná xí que jingá lontto anto fino inchin ná rey? ¿Apoco chonxinha ra ixin tti chojni que jingá lontto anto fino, jehe na te na ngain nchia anto fino? \v 9 Mexinxin ¿quehe ẍaxaon ra rroguicon ra? ¿A ná profeté Dios? Ján ndoa que Juan ná profeté Dios, co jehe icha rentte que ná profeta. \v 10 Juan, mé tti rroc̈ho ngain tti jitaxin Palabré Dios: \q1 Icha saho que jaha tsji, janha rrorroanha ná tti sicao joajnana \q1 para que jehe mé sinchechjian nttiha para ixin jaha. \m \v 11 Janha seguro rrindattjo ra que de cainxin chojni que concjixin ngataha nontte jihi hasta jai, ngattoxon con Dios ẍonhi chojni icha importante que jeho Juan. Pero masqui jamé, tti chojni que icha importanteha de ngain tti parte que ttetonha Dios de ngain ansén chojni, chojni mé ẍa icha importante que Juan. \p \v 12 ’Desde que Juan joí para joindache chojni de ixin Dios hasta jai, atto tsje chojni rinao na rrocayacoen na tti ttetonha Dios que ttjen ngajni, co chojni c̈hintto rinao na sinchexantte na tti ttetonha Dios. \v 13 Cain profeté Dios que joí co ley que vayé Moisés jinchenohe chojni de ixin queẍén tsetonha Dios ngain ansén chojni hasta que joí Juan para joinchenohe chojni que ixin otoin tsí tiempo mé. \v 14 Co si jaha ra rinao ra sitticaon ra, ján, Juan mé tti profeta Elías que chonda que joí iná. \v 15 ẍo tsinxin ra, ttinhi ra jian. \p \v 16 ’¿Quehe sinttacaninxin chojni de ngain tiempo jihi? Jehe na inchin tti xannchinnchinchjan que tsontaon ngataon ndásin co toyaotte xan icha xancompañeroe xan: \v 17 “Janha na jointtachjian na són conixin ná nttaẍo pero jaha ra tteha ra, mexinxin janha na tsje na canto que ttiaho joachjaon pero jaha ra tsjangaha ra.” \v 18 Rroc̈ho ixin joí Juan, tti vancheguitte chojni, co jehe vaguiha vino ni vajineha tsje. Co jaha ra ndac̈ho ra que ixin jehe chonda ná espíritu jianha. \v 19 Cottimeja joihi janha, tti Xí que joixin de ngajni, que jinecaho chojni co dihi vino. Co jaha ra ndac̈ho ra que ixin janha anto jine co anto dihi hasta coan na, co ixin janha amigoe cain chojni que tenchehe jianha, co xicobrador de impuesto. Pero tti nchecoenhe Dios chojní, mé anto jian ixin tti jian mé ẍago ngain tti nchehe chojni que ditticaon ngain jehe. \s1 Rajna que vintteguitticaonha \r (Lc. 10.13‑15) \p \v 20 Cottimeja Jesús coexinhi joinchesattehe chojni de cain rajna tti jehe joinchehe icha tsje milagro, ixin cain chojni mé ẍa coentoxinha na vidé na de tti jianha que tenchehe na. Mexinxin Jesús ndac̈ho ngain na: \p \v 21 ―¡Anto tangui tsonha jaha ra de ngain rajna Corazín, co cai jaha ra de ngain rajna Betsaida! Ixin tti cain milagro que janha jointtaha ngayaha ra, si cain milagro mé rroconhe ngayehe chojni de ngain ciudad de Tiro co ciudad de Sidón, cain chojni mé osé rroquentoxinhi na vidé na de tti jianha que vanchehe na. Co para rrocjago na que ixin jehe na orroquentoxinhi na vidé na, jehe na rroguinttengá na lontto ttie co rrocjinttjitte na nttesoguihi já na. \v 22 Pero jaxon janha rrindattjo ra que para ngain tti nchanho que Dios sinchejuzguehe cain chojni, jaha ra tti sayehe ra ná castigo icha soji que chojni ngain ciudad de Tiro co Sidón. \v 23 Co jaha ra de ngain rajna Capernaum, ¿aẍaxaon ra que ixin anto importante ra para ngain Dios? Jeha jamé ixin jaha ra chonda ra que tsji ra ngain infierno. Ixin tti cain milagro que janha jointtaha ngayaha ra, si mé rroconhe ngayehe chojni de ngain ciudad de Sodoma, cain chojni mé seguro rroquentoxinhi na vidé na co ciudad mé ẍa rroguehe hasta jai. \v 24 Pero janha rrindattjo ra que para ngain tti nchanho que Dios sinchejuzguehe cainxin chojni, jaha ra tti sayehe ra ná castigo icha soji que cain chojni de ngain regioen Sodoma. \s1 Are Jesús ndac̈ho: “Sihi ra nganji co nchejogaha ra” \r (Lc. 10.21‑22) \p \v 25 Ngain rato mé Jesús ndac̈ho: \p ―Padre soixin que joinchechjian ngajni co nontte, janha chjaha gracias soixin ixin soixin coema tti ndoa para ngain tti chojni que anto chonxin co anto sé coangui na, co cjoago tti ndoa mé ngain tti chojni que tsjeha chonxin. \v 26 Ján, Padre, ixin soixin jañá rinao. \p \v 27 ’Ndodana que ttjen ngajni chjana Ndo cain cosa. ẍonhi chojni chonxin cainxin de ixin Xenhe Ndo, sino que jeho jehe Ndo nohe Ndo de ixin Xenhe Ndo. Co ẍonhi chojni chonxin cainxin de ixin jehe Ndo, sino que jeho Xenhe Ndo conixin cain tti chojni que jehe Xan sinao Xan sinchenohe Xan de ixin jehe Ndo. \v 28 ẍacoi ra nganji na, cain jaha ra ẍo atto conc̈hjen ra de ngain ẍa co de joachjaon que techonda ra, co nganji na janha sinchejogaha ra. \v 29 Dittoaxin ra ditticaon ra nchehe ra tti janha rrittetonha ra co tangui ra cain tti janha rrinttacoanha ra, ixin janha jeha c̈hintto na, co anto nda ansenna, co jamé nchao sinchejogaha almá ra. \v 30 Tti janha rrittetonha ra tanguiha para jaha ra sitticaon ra sinchehe ra. \c 12 \s1 Chojni que vacao Jesús conc̈hinji na trigo ngain nchanho que nchejogaha ni \r (Mr. 2.23‑28; Lc. 6.1‑5) \p \v 1 Ngain tiempo mé ngain ná nchanho que nchejogaha ni, Jesús conixin tti chojni que vacao vatto na ngain canxion jngui que dinga trigo. Co chojni mé venhe na jintta, mexinxin coexinhi na conc̈hinji na canxion ninchjenhe trigo para joine na. \v 2 Co canxion xifariseo vintteguicon xa mé, co vinttendac̈ho xa ngain Jesús: \p ―Tsjenxin, chojni que c̈hjiho tenchehe na ẍa co jiquininxinha sinchehe ni ẍa ngain tti nchanho que nchejogaha ni. \p \v 3 Pero Jesús ndac̈ho ngain xa: \p ―¿Aẍa tsjeha ra tti jitaxin ngain Palabré Dios ixin quehe joinchehe David conixin cain xicompañeroe ná nchanho are vintteguenhe na jintta? \v 4 David conixin cain xicompañeroe mé joixinhi na tti nihngo icha importante co joine na tti niottja que jiquininxinha para rrojine na jehe na, sino que jeho xidána vequininxin vane xa niottja mé. \v 5 ¿O ani ẍa tsjeha ra tti jitaxin ley que vayé Moisés que ixin cain xidána de ngain nihngo icha importante ẍonhi tiempo nchejogaha xa ngain tti nchanho que nchejogaha ni, co mé jeha ná cosa jianha para ixin jehe xa? \v 6 Co janha rrindattjo ra que jí nganji ra jaxon ná tti icha importante que nihngo mé. \v 7 Jaha ra ẍa coinxinha ra tti ndac̈ho Dios ngain tti jitaxin Palabré que ndac̈ho: “Janha rinaho que jaha ra tsiaconoehe ra chojni, co nahi ixin sonhe ra coxigo para tsín ra para ixin janha.” Si jaha ra orroquinxin ra mé irronichjaha ra jianha de ixin chojni que ncheha ni ná cosa jianha. \v 8 Janha, tti Xí que joixin de ngajni, cai chonda joachaxin para tti nchanho que nchejogaha ni. \s1 Ná xí que ndadixemadoho ná rá \r (Mr. 3.1‑6; Lc. 6.6‑11) \p \v 9 Cottimeja Jesús sacjoixin de nttiha, co sajoixinhi iná nihngo. \v 10 Co ngaxinhi nttiha tají ná xí que ndadixemadoho ná ra, co xifariseo techonhe xa quehe cosa nchaoha rrojinchehe Jesús para rrocjanguihi xa. Mexinxin joanchiangui xa ngain co ndac̈ho xa: \p ―¿Ají joachaxin para que sinchexingamehe ni chojni nihi mero ngain tti nchanho que nchejogaha ni? \p \v 11 Jesús ndac̈ho: \p ―Si ná de jaha ra chonda ra ná coleco, co si setsingá va ná pozo ngain tti nchanho que nchejogaha ni, ¿atsjiha ra para sigantsjea ra va? ¡Seguro que ján! \v 12 Nchao, janché ndachjenji ni ra, ¿ajeha anto icha rentte ná chojni que ná coleco? Mexinxin jeha jianha para que jehe ni sinchehe ni ná cosa jian ngain tti nchanho que nchejogaha ni. \p \v 13 Cottimeja ndac̈ho Jesús ngain tti xí que dixemadoho rá: \p ―Ttinxe rá. \p Co are jehe coinxe rá, ojian vittohe ra inchin ra jngo. \v 14 Cottimeja xifariseo mé vinttegac̈hjexin xa de nttiha co coexinhi xa cjoao chó xa ixin queẍén sinchehe xa para nasoenxon xa Jesús. \s1 Tti dindac̈ho profeta Isaías de ixin Jesús \p \v 15 Are Jesús conohe cain mé, jehe sacjoixin de nttiha co anto tsje chojni rroé na Jesús. Co jehe joinchexingamehe cainxin chojni nihi que vetan. \v 16 Co jehe vaquetonhe na que rrondacheha na icha chojni ixin quensen jehe. \v 17 Jamé, para que joiconhe tti dicjin profeta Isaías que ndac̈ho: \q1 \v 18 Yá chonda ra tti nchehe ẍana, tti janha coinchiá, \q1 tti janha anto rinaho, co de ixin jehe, janha anto chahna. \q1 Co sanjo Espíritu Santo ngain jehe, \q1 co jehe tti rrondache cain chojni de cainxin nación quehe jiquininxin sinchehe na. \q1 \v 19 Jehe ẍonhi chojni tsetocaho, ni tsoyaotteha chojni, \q1 ni jehe rronichjaha soji ngain chojni ngá nttiha. \q1 \v 20 Jehe sincheanimá tti chojni que anto tangui tonhe na \q1 co jion sinchecoenhe chojni que ditticaon nchion, \q1 hasta que cainxin chojni sinchehe na jian inchin jehe tsetonha. \q1 \v 21 Co cainxin nación satsoan que ixin jehe tti ttjenguijna chojni. \s1 Are ndac̈ho chojni ixin Jesús chonda joachaxín Satanás \r (Mr. 3.19‑30; Lc. 11.14‑23; 12.10) \p \v 22 Cottimeja joicaohe na Jesús ná xí que c̈hoha vaguicon ni vanichja ixin vechonda xa ná espíritu jianha. Co Jesús joinchexingamehe xí mé para que jehe xa onchao vicon xa co onchao nichja xa. \v 23 Cainxin chojni goan na admirado ngain rato mé, co vinttendac̈ho na: \p ―Puede jihi tti razé David que rrochonda ẍajeho joachaxin que vechonda rey David. \p \v 24 Pero are xifariseo vinttequinhi xa jihi, vinttendac̈ho xa: \p ―Xí jihi dengui xa espíritu jianha pero de ixin joachaxín Satanás, tti rey de cain espíritu mé co tti dinhi Beelzebú cai. \p \v 25 Jesús oconohe quehe tendac̈ho xifariseo mé, mexinxin jehe ndac̈ho ngain xa: \p ―Si chojni ngain ná nación chjea na para ttetocaho chó na, nación mé tsonc̈hjenha sé, co si ná rajna o ná nindoha anto tteto na, cai tsonc̈hjenha chojni mé sé. \v 26 Jamé cai si Satanás dengui chó jeho, rroc̈ho que jeho ttetocaho chó co joachaxín tsonc̈hjenha sé, toin ndatsjexin. \v 27 Mexinxin, si inchin ndac̈ho ra jaha ra que janha dehngui espíritu jianha de ixin joachaxín Satanás, si jamé ¿quensen danjo joachaxin ngain chojnia ra para que jehe na dengui na espíritu jianha? Mexinxin jeho chojnia ra tjago que jaha ra jeha ndoa tti jaha ra ẍaxaon ra. \v 28 Pero janha dehngui espíritu jianha de ixin joachaxín Espíritu Santo de Dios, co mé rroc̈ho que tti ttetonha Dios ojí nganji ra. \p \v 29 ’Ixin si ná chojni rinao santsjehe cosé iná xí tsanga de ngaxinhi nchiandoha xa, saho chonda que tsia xa. \p \v 30 ’Tti chojni que ncheẍoxinha tti janha rrinttaha, chojni mé ningaconna janha, co tti c̈hjiha nganji na janha para ttjejo na chojni, mé icha tonchjequé na. \p \v 31 ’Mexinxin janha rrindattjo ra que cain chojni nchao sitjañehe na cain tti jianha que nchehe na co cain tti jianha que nichja na, pero si rronichja na jianha de ixin Espíritu Santo, Dios sinchetjañeha na palabra mé. \v 32 Co quexeho tti rronichja palabra jianha de ixin janha, tti Xí que joixin de ngajni, nchao sitjañehe chojni mé, pero tti chojni que rronichja palabra jianha de ixin Espíritu Santo, Dios ẍonhi tiempo sinchetjañehe chojni mé, ni jaxon ni después que jehe ndasenhe. \s1 Nttattochjoin datsoan ni ntta de ixin ttochjoín ntta \r (Lc. 6.43‑45) \p \v 33 ’Si nttattochjoin jian ntta, cai ttochjoin que nchechjian ntta jian tto; co tti nttá ẍonhi ẍé, cai ttochjoin que nchechjian ntta ẍonhi ẍé tto. Mexinxin cada nttattochjoin datsoan ni ntta de ixin ttochjoín ntta. \v 34 ¡Jaha ra inchin xenhe conché! ¿Queẍén nchao rronichja ra cosa jian si jaha ra jianha ra? Rroha ni nichja cain tti jí ngain ansén ni. \v 35 Ná chojni jian jehe nichja cosa jian ixin tti jian jí ngain ansén; co ná chojni jianha jehe nichja cosa jianha ixin tti jianha mé jí ngain ansén. \v 36 Co janha rrindattjo ra que are ngain tti nchanho que Dios sinchejuzguehe cainxin chojni, are mé cainxin na chonda que tsjenga na hna de ixin cain palabra que ẍonhi ẍé ndac̈ho na. \v 37 Ixin inchin rronichja jaha, jamé Dios sinchejuzgá nganji. Co are mé tsonoha si ján rrica o ni ẍonhi rrica. \s1 Are chojni jianha joanchia na ná milagro \r (Mr. 8.12; Lc. 11.29‑32) \p \v 38 Cottimeja canxion xifariseo co canxion ximaestroe ley Israel vinttendac̈ho xa ngain Jesús: \p ―Maestro, janha na rinaho na sicon na que jaha sinchehe ná milagro. \p \v 39 Jesús ndac̈ho ngain xa: \p ―Chojni jianha que ditticaonha na Dios rinao na sicon na ná milagro, pero chojni mé Dios tsjagoeha na icha milagro que jeho inchin tti conhe profeta Jonás. \v 40 Ixin jamé inchin Jonás vehe ní nchanho co ní ttie ngaxinhi tsehe copescado jie, jamé janha cai, tti Xí que joixin de ngajni, sarihi ngadoho nontte ní nchanho co ní ttie. \v 41 Cain chojni que vintte ngain ciudad de Nínive, jehe na singattjen na ngain tti nchanho are Dios sinchejuzguehe cainxin chojni para rroc̈ho na jie para ixin cain chojni de ngain tiempo jihi, ixin jehe na coentoxinhi na vidé na are Jonás joindache na joajné Dios. Co nttihi nganji ra jaxon jí ná tti icha importante que Jonás, pero jaha ra c̈hoha ra ditticaon ra. \v 42 Cai tti reina que joixin de ngain nontte Sabá icha sur, singattjen ngain tti nchanho are Dios sinchejuzguehe cainxin chojni de ngain tiempo jihi para que reina mé rroc̈ho jie para ixin jehe na ixin jehe reina mé joixin anto cjin para joiquinhi tti venohe Salomón, co nttihi nganji ra jaxon jí ná tti icha importante que Salomón. \s1 Tti espíritu jianha que cjan \r (Lc. 11.24‑26) \p \v 43 Co Jesús ndac̈ho cai: \p ―Are ná espíritu jianha dac̈hjexin de ngain cuerpoe ná chojni, espíritu mé sattji ngain tsje lugar xema para dicjé ttinó sinchejogaha, co are jehe idittjaha lugar mé, jehe ẍaxaon: \v 44 “Janha rrocjan na ngain nchiania tti vac̈hjexin.” Co are jehe espíritu jianha mé cjan, dittja ngain cuerpoe chojni mé inchin ná nchia que ẍonhi chojni te, tti diganjo na jian, co cain roa ngaxinhi nchia mé. \v 45 Cottimeja jehe espíritu jianha mé dirroé iyáto espíritu icha jianha que jehe para que dintte cain espíritu mé ngaxinhi cuerpoe chojni mé, co chojni mé cjan icha tangui tonhe que are saho. Co jamé tsonhe ngain chojni jianha tehe cai. \s1 Janné Jesús co xanchó \r (Mr. 3.31‑35; Lc. 8.19‑21) \p \v 46 Jesús ẍa jinichja cain yá ngain chojni are joí janné conixin xanchó Jesús ixin joinao na rronichjé na Jesús, pero ndoja tavintte na ixin tsje chojni sinxinhi nchia tti jí Jesús. \v 47 Ná chojni ndac̈ho ngain Jesús: \p ―Janná co xanchó ndoja nttihi te na co rinao na rronichja na nganji. \p \v 48 Pero Jesús ndac̈ho ngain chojni mé: \p ―¿Quensen jannana, co quecá xanchian? \p \v 49 Cottimeja jehe cjoago ngain chojni que vacao co ndac̈ho: \p ―Chojni tehe tti inchin jannana co jehe na tti inchin xanchian, \v 50 ixin quexeho chojni que nchehe inchin rinao Ndodana que ttjen ngajni, chojni mé tti xanchian co chojni mé tti jannana. \c 13 \s1 Ejemploe tti joiquenga trigo ngataon jngui \r (Mr. 4.1‑9; Lc. 8.4‑8) \p \v 1 Ngain nchanho mé Jesús vac̈hjexin de nchia mé co sacjoi para ngandehe lago. \v 2 Pero anto daca ẍatte anto tsje chojni ngain jehe, mexinxin jehe coani ná barco para ngataonhe jinda mé co de nttiha ndachexin cain chojni mé de ixin Dios. Cain jehe na tavintte na ngandehe jinda mé. \v 3 Ngain rato mé jehe joinchegonda tsje ejemplo para joinchecoenhe na tsje cosa. Saho jehe ndac̈ho: \p ―Ná xí cjoi xa joiquenga xa trigo ngataon jngui. \v 4 Co are coexinhi xa cjoa xa trigo ngataon jngui, canxion noanchjan de trigo vinttji ngá nttiha, co joí conttoa ndajoine va trigo mé. \v 5 Co icha noanchjan de trigo vinttji ngataha tti jí ttjao tti ttjinha jinche jí, co trigo mé anto daca c̈hinhi ixin tsjeha jinche ẍanotaon. \v 6 Pero are c̈hinhi nchanho, ndaxehntte catrigo mé, co ixin ẍonhi noehe ca vechonda ca, anto daca ndaxema ca. \v 7 Co icha noanchjan de trigo vinttji ngacjan canchaha, co canchaha mé icha daca vangui ca co coanc̈hjandaha ca trigo para vangui. \v 8 Pero icha noanchjan de trigo vinttji tti jí jian jinche, co mé joanjo jian cosecha. Canxion nihi trigo mé joanjo de cien noanchjan cada trigo, icanxin trigo joanjo de sesenta noanchjan, co icanxin trigo joanjo de treinta noanchjan, cada trigo. \v 9 Si jaha ra ttinxin ra, ttinhi ra jian. \s1 Quedonda Jesús joinchegonda tsje ejemplo \r (Mr. 4.10‑12; Lc. 8.9‑10) \p \v 10 Cottimeja tti chojni que vacao Jesús conchienhe na ngain co ndac̈ho na: \p ―¿Quedonda ndache chojni conixin ejemplo? \p \v 11 Jesús ndac̈ho ngain na: \p ―Jaha ra Dios ndac̈ho para que tsonoha ra queẍén ttetonha jehe ngain ansén chojni, pero jehe na c̈hoha tsonohe na. \v 12 Tti ttinxin, Dios sinchequinxin icha para que jehe icha tsinxin; pero tti ẍonhi ttinxin, Dios santsjehe hasta tti nchion que jehe ttinxin. \v 13 Mexinxin janha ndattjan na de ixin ejemplo ixin jehe na dicon na pero inchin rroguiconha na, co jehe na ttinhi na pero inchin rroquinha na ixin ttinxinha na tti jehe na ttinhi na. \v 14 Jañá tti jehe na tenchehe na yá joiconhe tti dindac̈ho Dios ngain profeta Isaías are Isaías dicjin: \q1 Jaha ra seguro tsinhi ra, pero tsinxinha ra; \q1 sicon ra, pero satsoanha ra. \q1 \v 15 Ixin ansean ra atto ndaconcha, \q1 co ndatsjoan ra ttjenguijnaha ra para daca tsinxin ra, \q1 co masqui tonoha ra que jmacon ra teẍangué, pero ttejé, \q1 para que rrochonxinha ra tti jaha ra dicon ra, \q1 ni tsinxinha ra tti jaha ra ttinhi ra, \q1 ni ansean ra tsinxinha, \q1 ni rroẍaxaonha ra sihi ra nganji na janha para que janha tsjenguijna ra. \p \v 16 Cottimeja Jesús cjan ndac̈ho ngain chojni que vacao: \p ―Pero janha ndac̈hjan que anto c̈hjoin para ixin jaha ra ixin chonxin ra tti dicon ra, co ttinxin ra tti ttinhi ra de ngain ndatsjoan ra. \v 17 Janha seguro rrindattjo ra que are icha saho tsje profeta co tsje chojni jian de ngain ansén joinao na rroguicon na cain tti jaha ra tedicon ra jaxon, pero jehe na iviconha na. Co cai joinao na rroquinhi na cain tti jaha ra tettinhi ra jaxon, pero jehe na icoinha na. \s1 Jesús ndac̈ho quehe rroc̈ho ejemploe tti joiquenga trigo \r (Mr. 4.13‑20; Lc. 8.11‑15) \p \v 18 ’Ttinhi ra quehe rroc̈ho ejemploe tti joiquenga trigo ngataon jngui. \v 19 Tti chojni que ttinhi tti joajna de ixin queẍén siquetonha Dios ngain ansén na, co jehe na ttinxinha na joajna mé, chojni mé inchin tti trigo que vinttji ngá nttiha. Co ttí inchínji co jehe ndanchetjanji na joajné Dios que vittohe ngain ansén na. \v 20 Co tti trigo que vinttji ngataha tti jí ttjao, mé rroc̈ho tti chojni que ttinhi joajné Dios co jehe na anto c̈hjoin tonohe na dayé na joajna mé. \v 21 Pero inchin trigo mé chondaha tsje noehe seha tonc̈hjenhe trigo, jamé jehe chojni mé cai are tangui tonhe na co icha chojni feo nchehe ngain na ixin ditticaon na joajné Dios, cottimeja jehe na ndadoan na desanimado. \v 22 Co tti trigo que vinttji ngacjan canchaha, mé rroc̈ho tti chojni que ttinhi joajné Dios, pero jehe na icha ẍaxaon na cain cosa que jí ngataha nontte jihi co tomi, mé tti ncheyehe na, co cain mé tti ndanchetjañehe na joajné Dios co incheha na inchin ttetonha joajna jihi. \v 23 Pero tti trigo que vinttji ngain tti jian jinche, mé rroc̈ho tti chojni que ttinhi joajné Dios co ttinxin na, co jehe na inchin tti trigo que anto tsje noa joinchechjian. Canxion jehe na inchin tti trigo que joinchechjian cien noa ngain nacoa ninchjan, co icanxin na inchin tti trigo que joinchechjian sesenta co de treinta noa ngain nacoa ninchjan. \s1 Ejemploe ca ẍonhi ẍé ngagaha trigo \p \v 24 Cottimeja Jesús ndac̈ho ngain na iná ejemplo jihi: \p ―Rrondattjo ra queẍén ttetonha Dios que ttjen ngajni. Mé inchin ná xí que coenga jian trigo ngain jnguihi. \v 25 Pero ttie are cain chojni tatejoa na, cjoi ná chojni nttiha que ningaconhe jehe tti jnguihi mé co coenga anto tsje tsehe ca que ẍonhi ẍé ngain jngui mé, co sacjoi. \v 26 Are trigo mé vangui, ocoexinhi joinchechjian ninchjan, hasta are mé cononxin quehe clase de ca jí nttiha. \v 27 Cottimeja ninchehe ẍé tti jnguihi mé cjoi na joindac̈ho na ngain: “Si tti trigo que soixin coenga ngataon jngui cjoi joxon trigo jian, ¿quettinó joixin ca jihi que ẍonhi ẍé?” \v 28 Tti jnguihi mé ndac̈ho ngain na: “c̈honja chojni que ningaconna joinchehe jihi.” Cottimeja ninchehe ẍa joanchiangui na co ndac̈ho na: “¿Arinao tsji na janha na sigantsjengui na cain ca mé?” \v 29 Pero tti jnguihi ndac̈ho ngain na: “Nahi, ixin are santsjengui ra ca mé, santsjengui ra trigo cai. \v 30 Icha jian tanc̈hjanda ra ca sanguicaho ca trigo hasta are cosecha, cottimeja janha rrorroanha ninchehe ẍana para que saho santsjegaha na ca yá, co tsia na ca para rroche ca, cottimeja tsenchjinha na joxon trigo ngain nchiania.” \s1 Ejemploe ná tsé que dinhi mostaza \r (Mr. 4.30‑32; Lc. 13.18‑19) \p \v 31 Cai ndac̈ho Jesús ngain na ejemplo jihi: \p ―Tti ttetonha Dios ngain ansén chojni, mé inchin ná tsé de ca que dinhi mostaza que ná xí ttenga ngataon jnguihi xa. \v 32 Tsé mé anto icha nchinnchin tse que cainxin tsehe icha ca; pero qué tsé mé anto dangui ca hasta icha jie diji ca que cain icha ca. Co dangui ca inchin ná nttá jie que hasta conttoa nchechjian va caqué va ngagaha ramé ca mé. \s1 Ejemploe levadura \r (Lc. 13.20‑21) \p \v 33 Cai ndac̈ho Jesús ngain na ejemplo jihi: \p ―Tti ttetonha Dios ngain ansén chojni, mé inchin levadura que ná chojni ttinttjecjan ngain hariné niottja para que nchegangui nchoho. \s1 Queẍén vanchegonda Jesús cain ejemplo \r (Mr. 4.33‑34) \p \v 34 Jesús ndac̈ho cain jihi ngain chojni de ixin ejemplo, co si jeha de ixin ejemplo, jehe ẍonhi vandac̈ho ngain na. \v 35 Jañá conhe para joiconhe tti dindac̈ho Dios ngain profeta are jehe dicjin janhi: \q1 Janha rronichja de ixin ejemplo; \q1 janha rrondac̈hjan cosa que vinttema desde que are nontte conchjian nontte. \s1 Jesús ndac̈ho quehe rroc̈ho ejemploe tti ca que c̈hinhi ngagaha trigo \p \v 36 Jesús joanjo joajna ngain cain chojni mé, cottimeja jehe conixin chojni que vacao sacjan na para ngain tti nchia que vintte na are mé. Are ongain nchia mé cain chojni que vacao conchienhe na co ndac̈ho na ngain: \p ―Ndanchenji ni ra quehe rroc̈ho ejemploe tti ca que c̈hinhi ngagaha trigo ngataon jngui. \p \v 37 Cottimeja Jesús ndac̈ho: \p ―Tti ttenga jian trigo, mé janha, tti Xí que joixin de ngajni. \v 38 Co jngui rroc̈ho mundo jihi. Co tti jian trigo, mé rroc̈ho tti cain chojni que chonda parte ngain tti ttetonha Dios, co tti ca que c̈hinhi ngagaha trigo, mé rroc̈ho tti cain chojni que nchehe inchin ttetonha inchínji. \v 39 Co tti coenga ca, mé tti ningaconna, co mé rroc̈ho mero inchínji. Co cosecha rroc̈ho are ondatsjexin mundo. Co tti satse cosecha jihi, mé cain ángel de Dios. \v 40 Jamé inchin ca que c̈hinhi ngagaha trigo ẍatse ca para che ca ngacjan ẍohi, cai jamé tsonhe chojní inchínji are ondatsjexin mundo jihi. \v 41 Janha, tti Xí que joixin de ngajni, rrorroanha tsje ángel para sigantsjeyexin de ngain chojni que ditticaon na janha tti cain chojni que ncheyehe icha chojni para nchehe na jianha, co cain chojni que nchehe jianha, \v 42 para siguinttjiatte na ngacjan ẍohi. Nttiha tti rrotsjanga na co sinetaon neno na. \v 43 Cottimeja cain tti chojni que nchehe inchin rinao Dios, chojni mé tsonguixima na inchin nchanho ngain lugar tti ttetonha Ndodá na que ttjen ngajni. ¡Si jaha ra ttinxin ra, ttinhi ra jian! \s1 Ejemploe tti tesoro que jiẍavá \p \v 44 Jesús ndac̈ho iná ejemplo jihi: \p ―Tti ttetonha Dios ngain ansén chojni, mé inchin ná tesoro que jiẍavá ngataon ná jngui. Are ná xí dittja xa tesoro mé, cjan xa tjavá xa nttiha iná. Cottimeja anto ché xa sacjan xa nchiandoha xa, nchecji xa cainxin cosa que chonda xa co ttehna xa jehe tti nontte que jiẍavá tesoro mé. \s1 Ejemploe tti perla que anto rentte \p \v 45 ’Co cai tti ttetonha Dios ngain ansén chojni, mé inchin tti perla que anto rentte. Co xitachji perla, \v 46 are dittja xa perla mé, jehe xa ttji xa co nchecji xa cainxin cosa que chonda xa para ttenanxin xa perla mé. \s1 Ejemploe ná nonchaha \p \v 47 ’Co cai tti ttetonha Dios ngain ansén chojni, mé inchin ná nonchaha que tja na ngangui jinda co tse cain clase de copescado. \v 48 Are ondacaon nonchaha mé de copescado, xitse va dantsjengui xa nonchaha mé hasta tti ngandehe jinda. Co nttiha ttinchiehe xa cain copescado; tti copescado jian ttenga xa va ngain nttaẍa co copescado que ẍonhi ẍé jehe xa ttinttji xa va. \v 49 Jamé tsonhe are ondatsjexin mundo jihi; tsí tsje ángel de Dios para santsjenda cain chojni que nchehe jianha de ngayehe chojni que nchehe jian. \v 50 Co ángel mé rrorroanha cain chojni que nchehe jianha para ngacjan ẍohi, nttiha tti jehe na rrotsjanga na co sinetaon neno na. \s1 Tti tesoro naroaxin co tti tesoro onttaxí \p \v 51 Cottimeja Jesús joanchiangui ngain chojni que vacao, co ndac̈ho: \p ―¿Attinxin jaha ra cain jihi? \p Jehe na vinttendac̈ho na: \p ―Ján. \p \v 52 Cottimeja Jesús ndac̈ho: \p ―Mexinxin cain jihi rroc̈ho que are ná ximaestroe ley Israel ditticaon xa tti janha ndac̈hjan, jehe xa inchin ná chojni que diquenchjinha yó tesoro ngaxinhi nchiandoha co jehe nchao dantsje tesoro naroaxin co tesoro nttaxí. Ixin ximaestroe ley mé nchao nchecoenhe xa chojni quehe ttetonha ley mé co jai cai nchao ndache xa chojni tti ndac̈hjan janha. Mexinxin rroc̈ho que chonda xa yó tesoro, tti nttaxí co tti naroaxin. \s1 Jesús ngain Nazaret \r (Mr. 6.1‑6; Lc. 4.16‑30) \p \v 53 Are Jesús joexin ndac̈ho cain ejemplo jihi, jehe sacjoixin de nttiha. \v 54 Co sacjoi para Nazaret, tti jehe vanguixin. Nttiha coexinhi joinchecoenhe chojni de ixin Dios ngain ningoe na, co cain chojni nttiha vagoan na admirado co ndac̈ho na: \p ―¿Queẍén coanguixin xí jihi? Ixin anto nohe xa jai. ¿Queẍén nchao nchehe xa cain milagro jihi? \v 55 Ixin xí jihi xitsihi tti carpintero co janné xa María, co xanchó xa Jacobo, co José, co Simón, co Judas. \v 56 Co cai xanchó xa xannc̈hí nttihi te xan ngain rajná na jihi. ¿Queẍén coanguixin xa cain tti nohe xa yá? \p \v 57 Mexinxin jehe na c̈hoha na joinchehe na caso tti ndac̈ho Jesús. Pero Jesús ndac̈ho ngain na: \p ―Cain chojni nchesayehe na ná profeta pero nahi profeta que ttixin de ngain ẍajeho rajné na o profeta que ttixin de ngain ẍajeho nindoha na. \p \v 58 Co tsjeha milagro joinchehe Jesús nttiha ixin chojni nttiha vitticaonha na Jesús. \c 14 \s1 Queẍén ndavenhe Juan, tti vancheguitte chojni \r (Mr. 6.14‑29; Lc. 9.7‑9) \p \v 1 Ngain tiempo mé Herodes, tti vehe gobernador nttiha Galilea, jehe cai conohe tti vanchehe Jesús. \v 2 Co jehe mé ndac̈ho ngain chojní: \p ―Jehe xí yá, mé Juan, tti vancheguitte chojni, que xechon. Mexinxin chondaxin joachaxin de nchehe milagro yá. \p \v 3 Ixin Herodes tti coetonhe xisoldadoe para tse xa Juan co coia xa co joiquiaxinhi xa ngain cárcel. Herodes joinchehe jañá ixin causexin ná nc̈hí que vinhi Herodías tti cjoi nc̈hic̈hihi ná xichó jehe Herodes que vinhi Felipe. \v 4 Juan vandac̈ho ngain Herodes: \p ―Jianha ixin rricoho nchí yá. \p \v 5 Herodes desde are mé joinao narrogoenxon Juan, pero vaẍaoncoa ngain chojni ixin cainxin na vaguitticaon na que Juan vanichja joajné Dios que jehe vagayé. \v 6 Pero are quié Herodes, ná nc̈hichjehe jehe Herodías joí nc̈ha co tte nc̈ha són ngattoxon con cain chojni que te ngain Herodes rato mé. Co Herodes anto joincheẍoxinhi queẍén tte xannc̈hí mé, \v 7 hasta que joinchejurá Herodes que jehe sanjo ngain xan quexeho ná cosa que jehe xan sanchia xan ngain jehe. \v 8 Co jehe xan ocoá xan consejo de ngain janné xan, mexinxin ndac̈ho xan ngain Herodes: \p ―Chjana ngá na láto já Juan, tti ncheguitte chojni. \p \v 9 Co rey Herodes are coinhi jihi, jehe anto vechín, pero ixin jehe ondac̈ho que seguro sanjo quexeho cosa que jehe xannchí mé sanchia xan, co ixin coinhi cain chojni que tate ngain Herodes rato mé, mexinxin jehe coetonha que sayé xannchí mé tti jehe xan joanchia xan. \v 10 Herodes coetonha para joiconc̈hinjihi na já Juan ngain cárcel. \v 11 Cottimeja joiaho na já Juan ngá ná láto, joanjo na ngain xannc̈hí mé, co jehe xan joanjo xan ngain janné xan. \p \v 12 Cottimeja vinttequí chojni que vacao Juan para sajoicao na cuerpoe Juan co joicjavá na. Cottimeja cjoi na para joinchenohe na Jesús. \s1 Are Jesús joanjo joine naho mil xí \r (Mr. 6.30‑44; Lc. 9.10‑17; Jn. 6.1‑14) \p \v 13 Are Jesus conohe yá, jehe coani ná barco co sacjoi jeho ngain ná lugar tti ẍonhi chojni te. Pero chojni vicon na para ttinó sacjoi, co tsje chojni de ngain rajna nttiha rroé na conixin rotté na. \v 14 Mexinxin are Jesús joiji nttiha co vac̈hjexin de barco mé, vicon anto tsje chojni sinchonhe nttiha, co jehe coiaconoehe na co joinchexingamehe cain chojni nihi que joicao na. \v 15 Co ixin ocoexinhi conaxin xehe, chojni que vacao Jesús conchienhe na co ndac̈ho na ngain jehe: \p ―Otsocjin co ẍonhi nchia jí ngain lugar jihi. Ndache cain chojni que onchao, para que jehe na sasinttecji na ngain rajna para siquehna na tti sine na. \p \v 16 Jesús ndac̈ho: \p ―Chondaha na que sasinttecji na; danjo ra jaha ra tti sine na. \p \v 17 Jehe na ndac̈ho na: \p ―Janha na nttihi ẍonhi chonda na, jeho naho niottja co yó copescado. \p \v 18 Jesús ndac̈ho: \p ―Sicohna ra cain yá nttihi. \p \v 19 Cottimeja jehe coetonhe cainxin chojni para tavintte na ngataha ca ngataha nontte. Cottimeja jehe coá tti naho niottja ngá rá co tti yó copescado co tsjehe para ngajni, joanjo gracias ngain Dios co váña niottja mé co joanjo nio ngain chojni que jehe vacao para que jehe na conchjea na nio ngain cainxin chojni mé. \v 20 Cainxin chojni mé joine na, co cojehe na jian, co después ẍa joinchecaon na tteyó nttaẍa de pedazo que xexin joine na. \v 21 Tti chojni que joine niottja mé cjoi inchin naho mil xí, aparte nc̈hí co icha xannchinnchinchjan. \s1 Jesús cjoixin rotté ngataonhe jinda \r (Mr. 6.45‑52; Jn. 6.16‑21) \p \v 22 Cottimeja Jesús coetonhe tti chojni que vacao para coani na barco co satto na toenxin jinda mé icha saho que jehe ixin jehe ẍa vittohe nttiha ixin jidoan despedido de ngain cain chojni mé. \v 23 Co después de goan despedido de ngain cain chojni mé, jeho coani ná jnanchjan para joinchecoanxinhi Dios. Co are ondaconttie Jesús nttiha tají jeho. \v 24 Co barco que sajoicao tti chojni que vacao ojoiji barco ngosine jinda mé. Co olé nda coexinhi cjoinhi nganito barco mé ixin c̈hintto anto soji joixin c̈hintto de tti satettji na. \v 25 Co are ochiaon vingasán Jesús conchienhe ngain na jittjixin rotté ngataonhe jinda. \v 26 Co are tti chojni que vacao vicon na que jehe jittjixin rotté ngataonhe jinda, jehe na vintteẍaon na, co de joaẍaon jehe na vinttecoyao na sén co ndac̈ho na: \p ―¡Yá ná nttanchanha! \p \v 27 Pero Jesús nichjé na co ndac̈ho ngain na: \p ―¡Ẍaonha ra, ixin janha joihi! \p \v 28 Cottimeja Pedro nichja ngain co ndac̈ho: \p ―Si ndoa soixin, ttetonna tsjixin rottena ngataonhe jinda hasta tti ttjen soixin. \p \v 29 Co Jesús ndac̈ho ngain: \p ―Ẍacoi remé. \p Cottimeja Pedro vanianxin de barco mé co coexinhi cjoixin rotté ngataonhe jinda para sarrocji ngain tti jí Jesús. \v 30 Pero are jehe conohe ixin anto soji c̈hintto, jehe ẍaon co ixin jehe coexinhi ndaxincanjingui jinda, jehe ndac̈ho sén: \p ―¡Tanc̈hjandaha na rroxincanjingui na jinda! \p \v 31 Ngain rato mé Jesús tsehe rá co ndac̈ho ngain: \p ―¡Jaha tantoha ditticaon! ¿Quedonda joidoho joaẍaon? \p \v 32 Co are cayoi jehe na coani na barco mé, otavehe chintto. \v 33 Cottimeja nidiguittohe ngaxinhi barco mé vinttettoxin nttajochjihi na ngain Jesús, co vinttendac̈ho na: \p ―Ján ndoa, soixin Xenhe Dios. \s1 Jesús joinchexingamehe tsje chojni nihi ngain nonttehe Genesaret \r (Mr. 6.53‑56) \p \v 34 Coattoa na jinda mé, co joiji na ngain nonttehe Genesaret. \v 35 Are chojni de ngain lugar mé joatsoan na que jehe Jesús, jehe na joinchenohe na chojni de ngoixin región mé, co joiaho na cain chojni nihi ngain Jesús. \v 36 Co vanchetsenhe na ñao Jesús ixin sanjo joachaxin ngain cain tti nihi mé de rrocatte na masqui jeho rioho ngandehe lonttoe, co cainxin chojni que catte lonttoe Jesús, xingamehe na de ixin tti chin que vinttechonda na. \c 15 \s1 Tti nchejianha chojni \r (Mr. 7.1‑23) \p \v 1 Cottimeja vintteconchiehe ngain Jesús canxion xifariseo co canxion ximaestroe ley Israél que vinttequixin xa de ngain ciudad de Jerusalén, co joanchiangui xa ngain Jesús co ndac̈ho xa: \p \v 2 ―¿Quedonda chojni que c̈hjiho ncheha na tti costumbre que coetonha nigoelitona ẍanc̈hjen? Ixin jehe na tonttiha na jinda rá na tsje nttiha saho que sine na. \p \v 3 Pero Jesús joanchiangui ngain xa co ndac̈ho: \p ―¿Quedonda jaha ra ncheha ra tti ttetonha Dios co jeho nchehe ra inchin costumbre que jaha ra chonda ra? \v 4 Ixin Dios coetonha: “Ttjiho ra respeto ngain ndodá ra co ngain janná ra”, co “Tti rronichja jianha de ixin ndodé o janné, chojni mé jiquininxin nasenxon.” \v 5 Pero jaha ra ndac̈ho ra que ná chojni nchao rrondache ndodé o janné: “Janha c̈hoha tsjenguijna soixin ixin cain cosa que janha chonda, ojoanjo ngain Dios.” \v 6 Co jaha ra ndac̈ho ra que quexeho chojni que rrondac̈ho jañá, irrochondaha na que tsjenguijna na ndodé na o janné na. Jañá jaha ra incheha ra caso tti coetonha Dios co nchehe ra inchin costumbre que jaha ra chonda ra. \v 7 ¡Jaha ra ncheha ra tti ndac̈ho ra! Jian dindac̈ho profeta Isaías de ixin jaha ra, are jehe dicjin: \q1 \v 8 Chojni tehe nchesayana na de ngain rroha na, \q1 pero de ngain ansén na ẍa icjin te na para sinao na na janha. \q1 \v 9 Mexinxin ẍonhi ẍé masqui tenchecoanxinna na; \q1 ixin tti jehe na tenchecoenhe na chojni joxon tti ttetonha xí nttihi ngataha nontte. \p \v 10 Cottimeja Jesús vayé cainxin chojni que vintte nttiha co ndac̈ho ngain na: \p ―Ttinhi ra tti rrondattjo ra co ttinxin ra jian: \v 11 Jeha tti jine co tti dihi chojni nchejianha na, sino que cain palabra jianha que dac̈hjexin de rroha na, mé tti nchejianha na. \p \v 12 Cottimeja tti chojni que vacao Jesús conchienhe na ngain co ndac̈ho na: \p ―¿Anoaha soixin ixin xifariseo yá feo vintteconohe xa are vinttequinhi xa tti soixin ndac̈ho? \p \v 13 Pero Jesús ndac̈ho ngain na: \p ―Quexeho nttattochjoin que Ndodana que ttjen ngajni cjoengaha, nttá mé chonda que sac̈hjenguinoa ntta. \v 14 Tanc̈hjanda ra xa ncheha ra xa caso ixin jehe xa inchin tti diconha que dicao iná tti diconha. Co jañá si ná tti diconha sicao iná tti diconha, cayoi chojni mé sinttjia na ngain ná ttoe. \p \v 15 Cottimeja Pedro ndac̈ho ngain Jesús: \p ―Ndachjenji na quehe rroc̈ho ejemplo yá. \p \v 16 Jesús ndac̈ho: \p ―¿Acai jaha ra ttinxinha ra? \v 17 ¿Attinxinha ra que cain tti jine ni sattji para ngaxinhi tsehe ni, cottimeja dac̈hjexin de ngain cuerpoe ni? \v 18 Pero tti palabra que dac̈hjexin de ngain rroha ni ttixin de ngain ansén ni, co palabra mé tti nchejianha ni. \v 19 Ixin de ngain ansén chojni ttixin cain cosa jianha que jehe na ẍaxaon na, co jehe na ẍaxaon na para santsjehe na vidé iná chojni, co jehe na dinttejoacaho na iná nc̈hí que jeha nc̈hichihi na, jehe na tté na cosé iná chojni, jehe na nichja na ndoaha de ná cosa, co jehe na ncheẍoxinhi na nichja na cuentoe iná chojni que jeha ndoa. \v 20 Cain cosa yá tti nchejianha chojni, pero tti tonttiha na jinda tsje nttiha saho que sine na, jeha mé tti nchejianha na. \s1 Ná nc̈hí de iná nacion que vitticaon nc̈ha Jesús \r (Mr. 7.24‑30) \p \v 21 Jesús vac̈hjexin de nttiha co sacjoi para regioen ciudad de Tiro co Sidón. \v 22 Co ná nc̈hí que joixin de ngain nacioen Canaán tiempo mé vehe nc̈ha ngain región mé, co joí nc̈ha ngain Jesús co ndac̈ho nc̈ha sén: \p ―¡Soixin tti razé David, nttatsanha ñao ttiaconoana na! Ná xanhna xannc̈hí chonda xan ná espíritu jianha co anto tangui tonhe xan. \p \v 23 Pero Jesús joincheha caso nchí mé. Cottimeja tti chojni que vacao joí na ngain co joinchetsenhe na ñao Jesús co ndac̈ho na: \p ―Ndache nc̈hí jiha satsji nc̈ha ixin atto sén jinichja nc̈ha jirroá na nc̈ha. \p \v 24 Cottimeja ndac̈ho Jesús ngain nc̈ha: \p ―Dios rroanha na janha pero jeho para ngain chojni de nacioen Israél que ndadiguitján inchin coleco. \p \v 25 Pero nc̈hí mé conchienhe nc̈ha co vettoxin nttajochjihi nc̈ha ngain Jesús co ndac̈ho nc̈ha: \p ―¡Nttatsanha ñao ttjenguijna na soixin! \p \v 26 Jesús ndac̈ho ngain nc̈hí mé: \p ―Nchaoha jí si ná chojni santsjehe xenhe niottja para rrochjé conia nio. \p \v 27 Pero jehe nc̈hí mé ndac̈ho nc̈ha: \p ―Ján ndoa, pero hasta conia nchao jine va tti nchoe niottja que dinttjixin de ngataha mesé nindoha va. \p \v 28 Cottimeja Jesús ndac̈ho ngain nc̈hí mé: \p ―¡Jaha anto jian ditticaon! Tsonhe inchin jaha rinao. \p Co ngain rato mé xenhe tti nchí mé ndaxingamehe xan. \s1 Are Jesús joinchexingameje tsje chojni nihi \p \v 29 Jesús sacjoixin de nttiha co vatto ngandehe lago de Galilea, cottimeja coani ngataha ná jna co tavehe nttiha. \v 30 Tsje chojni joí ngain Jesús tti jehe tají, co joiaho na ngain Jesús tsje chojni nihi; tti rrengo, tti chejo, tti ttapo, tti chonda rá que ẍonhi ẍé ra, co icha ninihi. Cain chojni mé coín na ngandaxinhi Jesús, co jehe joinchexingamehe cainxin na. \v 31 Co cainxin chojni que te nttiha goan na admirado are jehe na vicon na que tti chojni ttapo onchao nichja, co tti vaquín rá ondaxingamehe, co tti rrengo onchao sacjoixin rotté, co tti chejo onchao vicon. Co cainxin chojni mé coexinhi na joinchecoanxinhi na Dios de chojni Israel. \s1 Are Jesús joanjo joine nó mil xí \r (Mr. 8.1‑10) \p \v 32 Cottimeja Jesús vayé tti chojni que vacao co ndac̈ho ngain na: \p ―Janha ttiaconoá cain chojni tehe ixin ochonda ní nchanho que te na nttihi nganji na, co ẍonhi chonda na para sine na. Janha rinaoha rrorroanha na para nchiandoha na si sineha na ixin puede ndatsonc̈hjenxin na jintta ngatja nttiha. \p \v 33 Cottimeja tti chojni que vacao Jesús ndac̈ho na ngain: \p ―Pero ¿queẍén sonttó na tti sine na jehe na? Ixin anto tsje na, co nttihi ngain lugar jihi ẍonhi nchia jí. \p \v 34 Jesús joanchiangui ngain jehe tti chojni que vacao co ndac̈ho: \p ―¿Quejanhi niottja chonda ra? \p Co jehe na ndac̈ho na: \p ―Yáto niottja co nchion copescadochjan. \p \v 35 Cottimeja Jesús coetonhe cain chojni mé que tasintte na ngataha nontte. \v 36 Co jehe coá tti yáto niottja mé co copescado co joanjo gracias ngain Dios. Cottimeja váña nio co copescado co joanjo ngain tti chojni que vacao, co jehe na conchjea na nio conixin copescado ngain cainxin chojni mé. \v 37 Cainxin na joine na co cojehe na jian. Cottimeja ẍa joinchecaon na yáto nttaẍa de tti xexin joine na. \v 38 Cain chojni que joine mé cjoi nó mil xí co icha nc̈hí co chjan. \v 39 Cottimeja Jesús goan despedido de ngain cainxin chojni mé, co joixinhi barco co sacjoi para regioen Magdala. \c 16 \s1 Xifariseo co xisaduceo joanchia xa ixin Jesús rrojinchehe ná milagro \r (Mr. 8.11‑13; Lc. 12.54‑56) \p \v 1 Xifariseo co xisaduceo cjoi xa vintteguitsjehe xa Jesús, co para que rroguicon xa que Jesús rrojinchehe ná cosa nchaoha, jehe xa ndac̈ho xa ngain que jehe rrojinchehe ná señal de milagro que rroquixin de ngajni. \v 2 Pero Jesús ndac̈ho ngain xa: \p ―Are totsocjin jaha ra ndac̈ho ra: “Anto c̈hjoin tsí nchanho ndoe ixin ngajni jatse.” \v 3 Co are ndoyo ndac̈ho ra: “Jai c̈hjoinha sehe nchanho ixin jatse ngajni co jiá ttjoi.” ¡Jaha ra ncheha ra tti ndac̈ho ra! Jaha ra noha ra datsoenhe ra queẍén sehe tiempo are tsjehe ra ngajni, pero noaha ra datsoenhe ra quehe rroc̈ho señal de ngain tiempo jihi. \v 4 Jaha ra chojni jianha de ngain tiempo jihi que ditticaonha ra co tedanchia ra ná señal de milagro. Pero ẍonhi icha señal sayehe ra que jeho inchin señal que conhe Jonás. \p Jañá c̈ho Jesús ngain xa, co cointtohe xa nttiha co jehe sacjoi. \s1 Tti levaduré xifariseo \r (Mr. 8.14‑21) \p \v 5 Are tti chojni que vacao Jesús vatto na toenxin lago mé, jehe na tjañehe na de joicao na niottja para rrojine na. \v 6 Cottimeja Jesús ndac̈ho ngain na: \p ―Tsjenxin ra, ttjiho ra cuidado de ixin levaduré xifariseo co levaduré xisaduceo. \p \v 7 Co tti chojni que vacao Jesús coexinhi na ndache chó na: \p ―Jañá ndattjo na na ixin ján na joicoha na niottja para sontte na. \p \v 8 Jesús conohe quehe tetjao na co jehe ndac̈ho ngain na: \p ―¿Quedonda ndac̈ho ra ixin chondaha ra niottja? ¡Jaha ra seguro que tantoha ditticaon ni ra! \v 9 ¿Aẍa ttinxinha ra, ni ẍaxaonha ra de tti naho niottja que janha conchjeyá tti naho mil xí, co ixin tsje nttaẍa joinchecaon ra de tti niottja que xexin joine na? \v 10 ¿Ani ẍaxaonha ra de tti yáto niottja que conchjeyá tti nó mil xí, co ixin tsje nttaẍa joinchecaon ra de tti niottja que xexin joine na? \v 11 ¿Queẍén ẍaxaonxin ra que janha rrindac̈hjan de ixin tti sintte ra are ndac̈hjan ixin tsjiho ra cuidado de ixin levaduré xifariseo, co levaduré xisaduceo? \p \v 12 Cottimeja jehe na coinxin na que Jesús jeha jindache na ixin sicao na cuidado de ixin levaduré niottja, sino que tti tenchecoenhe xifariseo icha chojni co tti tenchecoenhe xisaduceo icha chojni. \s1 Pedro ndac̈ho que Jesús, mé tti Cristo \r (Mr. 8.27‑30; Lc. 9.18‑21) \p \v 13 Are Jesús joiji ngain regioen Cesarea de Filipo, jehe joanchiangui ngain tti chojni que vacao co ndac̈ho: \p ―¿Quehe ndac̈ho chojni ixin quensen na janha, tti Xí que joixin de ngajni? \p \v 14 Jehe na ndac̈ho na: \p ―Canxion chojni ndac̈ho na que jaha Juan tti vancheguitte chojni, icanxin na ndac̈ho na que jaha Elías, co icanxin na ndac̈ho na que jaha Jeremías o iná profeta. \p \v 15 Cottimeja ndac̈ho Jesús ngain tti chojni que vacao: \p ―Co jaha ra, ¿quehe ndac̈ho ra ixin quensen na janha? \p \v 16 Cottimeja ndac̈ho Simón Pedro: \p ―Soixin tti Cristo, tti Xenhe Dios que jichon. \p \v 17 Jesús ndac̈ho ngain Pedro: \p ―Anto c̈hjoin para ixin jaha, Pedro, tti xenhe Jonás, ixin ni ná chojni ndattjoha yá, sino que Ndodana que ttjen ngajni tti ndattjo yá. \v 18 Co janha rrindattjo que jaha dinhi Pedro, co nombre jihi rroc̈ho ẍo. Co ngataha ẍo jihi sinttachjian ningona; co ni joachaxín infierno tsixinha ngain nihngo jihi. \v 19 Janha rrochjaha jaha cain joachaxin de tsinxin quehe rinao Dios nttiha ngajni; inchin janha rrochjaha jaha llave de ngajni. Co tti jaha tsiatte nttihi ngataha nontte, Dios ocoiatte nttiha ngajni; co tti tsonxindanguehe jaha nttihi ngataha nontte, Dios oconxindanguehe mé nttiha ngajni. \p \v 20 Cottimeja Jesús coetonhe jehe tti chojni que vacao que ẍonhi chojni rrondache na ixin jehe tti Cristo. \s1 Jesús ndac̈ho ixin jehe ndasenhe \r (Mr. 8.31―9.1; Lc. 9.22‑27) \p \v 21 Desde are mé Jesús coexinhi ndache jehe tti chojni que vacao que ixin jehe chonda que tsji para ciudad de Jerusalén co nttiha anto tangui tsonhe jehe ngain cain xittetonha ngain nihngo nttiha, co ngain cain xidána que vaquetonha ngain icha xidána, co ngain cain ximaestroe ley Israel. Co ndac̈ho que cain xí mé nasoenxon xa jehe, pero ngain nchanho ninxin jehe rroxechon. \v 22 Cottimeja jehe Pedro joantsjenda Jesús co coexinhi Pedro ndache Jesús: \p ―¡Nichjaha jamé ixin Dios sicao cuidado de ixin soixin que ẍonhi tiempo tsonha jihi! \p \v 23 Pero Jesús ngaria co ndac̈ho ngain Pedro: \p ―¡Sattjixin de nganji na, Satanás! ixin jaha rinao rrocayaconhna na janha. Jaha ẍaxaonha inchin ẍaxaon Dios, sino inchin ẍaxaon chojni que te ngataha nontte. \p \v 24 Cottimeja Jesús ndac̈ho ngain tti chojni que vacao: \p ―Si c̈honja de jaha ra rinao ra sacjin na, pero chonda ra que rrotjañaha ra cain tti chonda ra co masqui anto tangui tsonha ra co hasta nasenxon ra. \v 25 Ixin tti rinao que vidé ẍonhi tsonhe, mé sinchetján vidé; pero tti sinchetján vidé de ixin causananxin janha, mé sechon para cainxin tiempo. \v 26 Ixin ẍonhi ẍé que ná chojni sacha cainxin que jí ngain mundo jihi co ndasinchetján almé, ¿o quejanhi tsenanxin chojni almé? \v 27 Ixin janha, tti Xí que joixin de ngajni, sihi iná conixin gloria que rrochjana Ndodana conixin cain angelna, cottimeja cada chojni tsjengá na hna inchin jehe na joinchehe na. \v 28 Co atto seguro rrindattjo ra, que ttoha ra ẍo te ra nganji na jaixon, ẍa senha ra hasta que siconja ni ra janha, tti Xí que joixin de ngajni, rrocjan na sihi conixin joachaxin para siquetonha cain cosa. \c 17 \s1 Are vicon na Jesús anto ojé \r (Mr. 9.2‑13; Lc. 9.28‑36) \p \v 1 Vatto incjaon nchanho, cottimeja Jesús joicao Pedro co Jacobo co Juan, xanchó Jacobo, co Jesús cjoi conixin jehe na ngataha ná jna anto noi, \v 2 co nttiha vicon na Jesús anto ojé. Ngá con Jesús anto conguixian inchin tté nchanho, co lonttoe anto coroa lontto hasta conguixima lontto. \v 3 Co ngain rato mé jehe na vicon na Moisés co Elías, tatetjao na Jesús nttiha. \v 4 Cottimeja Pedro ndac̈ho ngain Jesús: \p ―Soixin, ¡Atto nchao ixin janha na te na nttihi! Si rinao, janha na sinttachjian na ní nchiachjan: ná nchiachjan para ixin soixin, ná nchiachjan para ixin Moisés, co iná nchiachjan para ixin Elías. \p \v 5 Pedro ẍa jinichja jañá are joí ná ttjoi anto roa hasta jitonguixima ttjoi, co ttjoi mé ndacjoanotaon na, co de ngacjan ttjoi mé coinhi na tté Dios que ndac̈ho: \p ―Jihi tti Xanhna que janha anto rinaho, co de ixin jehe Xan janha anto chahna. Ditticaon ra tti rrondac̈ho Xan. \p \v 6 Cottimeja tti canio chojni que joicao Jesús nttiha are coinhi na yá, canio na vinttettoxin na co visé na ngataha nontte, co anto ẍaon na. \v 7 Cottimeja Jesús conchienhe ngain na, catte na co ndac̈ho ngain na: \p ―Dingattjen ra, co ẍaonha ra. \p \v 8 Co are jehe na tsjehe na, iẍonhi chojni vicon na, más que jeho Jesús. \p \v 9 Are tedania na de ngataha jna mé, Jesús coetonhe na co ndac̈ho: \p ―Ẍonhi chojni ttequinhi ra tti jaha ra vicon ra, hasta que janha, tti Xí que joixin de ngajni, rroxechon na. \p \v 10 Cottimeja jehe tti canio chojni que joicao Jesús joanchiangui na ngain Jesús co ndac̈ho na: \p ―¿Quedonda ndac̈ho ximaestroe ley Israel ixin Elías chonda que tsí icha saho que jaha? \p \v 11 Jesús ndac̈ho ngain na: \p ―Ján ndoa que Elías tti tsí icha saho que janha co jehe tti siquentonxinhi vidé chojni para que nchao sayehna na janha. \v 12 Pero janha rrindattjo ra que Elías ojoí co jehe na joatsoanha na, sino que joinchehe na ngain inchin jehe na joinao na. Jamé janha cai, tti Xí que joixin de nganji, tangui tsonna de ngain rá jehe na. \p \v 13 Cottimeja jehe tti canio chojni que joicao Jesús ẍaxaon na que Jesús jindac̈ho de ixin Juan, tti vancheguitte chojni. \s1 Jesús joinchexingamehe ná xanxí que vechonda chin denda \r (Mr. 9.14‑29; Lc. 9.37‑43) \p \v 14 Are joiji na ngain tti vittohe icha chojni que vacao Jesús, nttiha anto tsje chojni sinchonhe na Jesús. Are conchienhe ná xí ngain Jesús co vettoxin nttajochjihi xa co ndac̈ho xa: \p \v 15 ―Nttatsanha ñao soixin, ttiaconoehe xanhna ixin chonda xan chin denda co anto tangui tonhe xan. Tsje nttiha detsingatte xan ẍohi o ngangui jinda. \v 16 Nttihi joiquinha xan ngain chojni que c̈hjiho tehe, pero c̈hoha nchexingamehe na xan. \p \v 17 Jesús ndac̈ho: \p ―¡Jaha ra chojni que ditticaonha ra co jianha ra! ¿Hasta quesa janha chonda que sarihi nganji ra? ¿Hasta quesa janha chonda que tsixinna nganji ra? Sicohna ra chjan yá nttihi. \p \v 18 Cottimeja Jesús joinchesattehe tti espíritu jianha que vechonda chjan mé, co venguixin espíritu mé de ngaxinhi cuerpoe xan. Co desde ngain rato mé jehe xan ndaxingamehe xan. \p \v 19 Cottimeja are jeho Jesús nttiha conixin chojni que vacao, jehe na joanchiangui na ngain co ndac̈ho na: \p ―¿Quedonda janha na c̈hoha vehngui na espíritu jianha yá? \p \v 20 Jesús ndac̈ho ngain na: \p ―Ixin jaha ra antoha jian ditticaon ni ra janha. Co janha atto seguro rrindattjo ra que si tti ditticaon ra jiexin rroguehe inchin ná tsehe ca dinhi mostaza, nchao rrondache ra jna jiha: “Sattjixin de nttihi co sattji iná lugar”, co jna yá satsjixin jna de tti jí jna. ẍonhi cosa que c̈hoha sinchehe ra si ndoa ditticaon ra. \v 21 Pero clase de espíritu jianha yá jeho nchao dengui ni are nchecoanxinhi ni Dios co dinttecjáño ni saho. \s1 Jesús ndac̈ho iná ixin jehe ndasenhe \r (Mr. 9.30‑32; Lc. 9.43‑45) \p \v 22 Ná nchanho are ẍa vintte na ngain regioen Galilea, Jesús ndache tti chojni que vacao ixin chojni sinchechienhe na jehe, tti Xí que joixin de ngajni, para ngain chojni jianha. \v 23 Co ixin nasoenxon na jehe Jesús, pero ngain nchanho ninxin jehe rroxechon iná. Co chojni que vacao anto vinttechín na are coinhi na yá. \s1 Are Jesús cjoenga hna impuesto ngain nihngo \p \v 24 Are Jesús conixin chojni que vacao joiji na ngain rajna Capernaum, tti xí que vanchehe cobro impuestoe nihngo cjoi xa ngain Pedro co joanchianguihi xa co ndac̈ho xa: \p ―¿Attjenga hna ximaestroa ra impuesto para ixin nihngo? \p \v 25 Pedro ndac̈ho: \p ―Ján. \p Cottimeja Pedro are cjoi ngaxinhi nchia para rrojindac̈ho tti ndac̈ho xicobrador, pero Jesús saho ndac̈ho ngain jehe: \p ―Pedro, ¿quensen ẍaxaon jaha nchehe cobro impuesto xittetonha ngataha nontte nttihi? ¿Achojni de ngain nacioen xa o ni chojni que ttixin cjin? \p \v 26 Pedro ndac̈ho: \p ―Tti chojni que ttixin cjin. \p Jesús ndac̈ho: \p ―Mexinxin chojní xa chondaha na que tsjenga na hna. \v 27 Pero para que ẍonhi chojni sonttoñao na, ttji jaha ngain lago, dancanguihi anzuelo co dantsjengui tti saho copescado que rrotse anzuelo. Co ngaxinhi rroha copescado mé sinchí ná tomi. Tomi mé sittja para tsjengaxin na hna impuestona janha co impuestoa jaha. Ttjiho tomi mé co ttjenga hna cain. \c 18 \s1 ¿Quensen tti icha importante? \r (Mr. 9.33‑37; Lc. 9.46‑48) \p \v 1 Ngain rato mé chojni que vacao Jesús conchienhe na ngain Jesús co ndac̈ho na: \p ―¿Quensen icha importante ngajni? \p \v 2 Cottimeja Jesús vayé ná xannchinchjan co coín xan ngayehe na, \v 3 co ndac̈ho: \p ―Atto seguro rrindattjo ra que si jaha ra tsentoxinha ra vidá ra co rrocjan ra inchin xannchinnchinchjan, c̈hoha rrochonda ra parte ngain tti ttetonha Dios. \v 4 Mexinxin quexeho chojni que jeha orgulloso co cjan inchin chjan jihi, chojni mé tti sehe icha importante nttiha ngajni. \v 5 Co tti chojni que sayé ná tti inchin xannchinchjan jihi ixin ditticaon na janha, cai chojni mé sayehna na janha. \s1 Tti sinchenchehe ni cosa jianha \r (Mr. 9.42‑48; Lc. 17.1‑2) \p \v 6 ’Quexeho chojni que sincheyehe ná chojni mé que ẍa antoha jian ditticaon na janha, icha jian sec̈hianito ná ẍoc̈hin ngain ttosin chojni mé para rroxincanjingui ndachaon. \v 7 Atto nchaoha ixin jí cosa ngataha nontte nttihi que tenchenchehe chojni tti jianha. Cosa mé cainxin tiempo sehe nttihi, pero ¡anto tangui tsonhe tti chojni que sincheyehe iná chojni para sinchehe jamé! \p \v 8 ’Mexinxin si ná rá o ná rottea sinttaẍaxaon para sinchehe jianha, ncheha cosa mé, masqui hasta tonc̈hinji rá o rottea co tja cjin, ixin icha jian rrochonda vida naroaxin masqui coha ná rá o ná rottea, co nahi tsji conixin yoixin rá o yoixin rottea ngain infierno tti ẍonhi tiempo danga ẍohi. \v 9 Co si jmacon sinttaẍaxaon para sinchehe jianha, ncheha cosa mé, masqui hasta dantsjengui jmacon co tja cjin, ixin icha jian rrochonda vida naroaxin masqui nacoa jmacon, co nahi tsji conixin cayoixin jmacon ngain infierno tti ẍonhi tiempo danga ẍohi. \s1 Ejemploe tti coleco diguitján \r (Lc. 15.3‑7) \p \v 10 ’Ẍaxaonha ra ixin chojni que ẍa antoha jian ditticaon na janha jeha importante na. Ixin janha rrindattjo ra que ngajni cain ángel que tenda jehe na, cainxin tiempo te ángel mé ngattoxon con Ndodana que ttjen ngajni. \v 11 Ixin janha, tti Xí que joixin de ngajni, joihi para joicjenguijna tti chojni que otequininxin rrocji ngain infierno. \p \v 12 ’Inchin si ná xí chonda xa cien coleco co ndasitján ná va, ¿queẍén sinchehe xa? ¿Atsinttoeha xa tti noventa y nueve va ngagaha jna, co satsji xa sicjé xa coleco vitján? \v 13 Co si sittja xa va, seguro que icha rroché xa ngain coleco mé que ngain tti noventa y nueve coleco que vitjanha. \v 14 Jamé cai Ndodá na que ttjen ngajni rinaoha Ndo que sitján ni ná chojni que ẍa antoha jian ditticaon na janha. \s1 Queẍén sinchetjañehe ni chojni que ditticaon Jesús \r (Lc. 17.3) \p \v 15 ’Si ná chojni que ditticaon na janha sinchehe ná cosa nchaoha nganji jaha, nichjehe jaho co jehe co ndache ixin jehe nchaoha joinchehe. Si jehe sinchehe caso tti jaha rrondache, nchao, ixin jaha ocjoenguijna jehe para que jehe rrochonda parte ngain tti ttetonha Dios. \v 16 Pero si sincheha caso tti jaha rrondache, cottimeja ttjé ná o yó chojni para ttjiho dinichjehe ra jehe que tti joinchehe nchaoha jí, co jehe cayoi chojni mé sintte na de testigo de quehe rrondache chó ra. \v 17 Co si jehe ẍa sincheha caso masqui cjoiho cayoi chojni mé, cottimeja jaha dindache cain chojni ngain nihngo. Co si chojni mé ẍa sincheha caso tti rrondac̈ho cain chojni ngain nihngo, cottimeja cain ra dantsjenda ra chojni mé inchin tti chojni que ditticaonha Dios o inchin ná chojni jianha. \p \v 18 ’Janha rrindattjo ra seguro que cain tti tsia ra nttihi ngataha nontte, Dios ocoia cosa mé nttiha ngajni. Co cain tti jaha ra tsonxindanguehe ra nttihi ngataha nontte, Dios oconxindanguehe cosa mé nttiha ngajni. \p \v 19 ’Cai rrindattjo ra que si yó de jaha ra sintte ra de acuerdo nttihi ngataha nontte de sanchia ra c̈honja are tenchecoanxinhi ra Ndodana que ttjen ngajni, seguro que jehe Ndo rrochjá ra Ndo. \v 20 Ixin tti te yó o ní chojni que tenichja na conixin nombrena janha, janha nttiha rrihi ngayehe na. \p \v 21 Cottimeja Pedro cjoi joanchianguihi Jesús co ndac̈ho: \p ―¿Quejanhi nttiha chonda janha que sinttatjañá ná tti sinchehe jianha nganji na janha? ¿Achonda que sinttatjañá hasta yáto nttiha? \p \v 22 Jesús ndac̈ho ngain Pedro: \p ―Janha rrindattjoha que hasta yáto nttiha, sino que hasta yáto de tti setenta nttiha. \s1 Ejemploe ná tti nchehe ẍa que c̈hoha joinchetjañehe ná xicompañeroe \p \v 23 ’Mexinxin rrondattjo ra queẍén tti ttetonha Ndodana que ttjen ngajni. Mé inchin ná rey que joinchechjienhe cuenté cain ninchehe ẍé ixin quejanhi teca na cada na. \v 24 Jehe mero coexinhi jinchechjian cuenta mé are joiaho na ngain rey mé ná tti nchehe ẍa que jica tsje millones. \v 25 Pero ixin tti nchehe ẍa mé chondaha quehe tsjengaxin hna, mexinxin coetonha rey mé que rrojinchecji na tti nchehe ẍa mé ngain iná xinajni conixin c̈hihi co xenhe co cain cosa que jehe vechonda para rroxengaxin hna tti jehe jica ngain rey. \v 26 Cottimeja jehe tti nchehe ẍa mé vettoxin nttajochjihi ngain rey co ndac̈ho: “Nttatsanha ñao chonna na nchion co tsengaha hna cainxin tti rricaha.” \v 27 Rey coiaconoehe tti nchehe ẍa mé co joinchetjañehe cain tomi que veca co coanc̈hjanda sacjoi. \v 28 Pero are jehe tti nchehe ẍa mé vac̈hje para sacjoi, nttiha vetanxin iná tti nchehe ẍa, xicompañeroe. Co jehe mé veca nchion tomi ngain tti sajittji. Co jehe tti sajittji mé tse co tsenguihi ttosin xicompeñeroe co coejehe tté xa, co ndache chó: “¡Ttjengana hna tti rricana na!” \v 29 Cottimeja jehe tti veca vettoxin nttajochjihi co ndac̈ho: “Nttatsanha ñao chonna na, co tsjengaha hna cain tti rricaha.” \v 30 Pero tti sajittji c̈hoha, sino que sajoicao coiaxinhi ngain cárcel hasta que rrocjengaja hna tti jica. \v 31 Co are icha ninchehe ẍa vicon na jihi, anto vinttechín na co cjoi na joindac̈ho na cain jihi ngain xinajní na, jehe tti rey mé. \v 32 Cottimeja jehe rey mé rroanha joajna para joiẍacoa tti cjoaya, co ndac̈ho ngain: “¡Jaha ná ninchehe ẍa anto jianha! Janha jointtatjañaha jaha cain tti joaricana na ixin joinchetsena ñaho na. \v 33 Jaha cai rrochonda que rroquiaconoehe xicompañeroa, jañá inchin janha coiaconoaha jaha.” \v 34 Co jehe rey mé anto coñao co coetonha para que sayé castigo jehe tti nchehe ẍa mé hasta que tsjengaja hna cain tti jica. \p \v 35 Co are ojoexin ndac̈ho Jesús cain yá jehe ndac̈ho: \p ―Cai jañá sinchehe Ndodana que ttjen ngajni nganji ra, si jaha ra sinchetjañeha ra icha chojni tti nchaoha que sinchehe na nganji ra. \c 19 \s1 Jesús ndac̈ho de ixin xí que dac̈hjendehe c̈hihi \r (Mr. 10.1‑12; Lc. 16.18) \p \v 1 Después que Jesús ndac̈ho cain cosa yá, jehe sacjoixn de Galilea co joiji ngain tti parte de regioen Judea que jí lado c̈hinxin nchanho de río Jordán. \v 2 Anto tsje chojni rroé na Jesús, co nttiha jehe joinchexingamehe tsje chojni nihi. \p \v 3 Cottimeja canxion xifariseo vintteconchienhe xa ngain Jesús para rrojinchenichja xa Jesús ná cosa nchaoha para que nchao rrocjanguihi xa. Joanchiangui xa ngain jehe co ndac̈ho xa: \p ―¿Anchao ná ni sac̈hjendehe ni c̈hihi ni de ixin quexeho cosa que jehe ni isincheẍoxinha ni? \p \v 4 Jesús ndac̈ho ngain xa: \p ―¿Atsjeha ra tti jitaxin Palabré Dios? Nttiha jitaxin ixin Dios tti joinchechjian chojni are saho. Co jehe mé joinchechjian xí co nc̈hí. \v 5 Cai jitaxin nttiha: “Mexinxin xí sac̈hjendehe xa ndodé xa co janné xa para secaho xa jeho c̈hihi xa, co cayoixin na sintte na inchin nacoaxinxon chojni.” \v 6 Co jañá ijeha yó chojni, sino que nacoaxinxon chojni. Mexinxin xí c̈hoha sac̈hjendehe xa c̈hihi xa ixin Dios joinchechjian cayoi jehe na nacoa chojni. \p \v 7 Cottimeja vinttendac̈ho jehe xa: \p ―¿Quedonda diquetonha Moisés que nchao sanjo ni ngain nc̈ha ná ẍón que jitaxin que jehe ni ondavac̈hjendehe ni c̈hihi ni, co jamé ondatsinttohe ni nc̈ha? \p \v 8 Jesús ndac̈ho: \p ―Moisés ndac̈ho jañá ixin jaha ra atto cha ansean ra, mexinxin jehe joanjo joachaxin yá de sac̈hjendehe ra nc̈hic̈hiha ra, pero are icha saho jeha jañá coetonhe Dios. \v 9 Co janha rrindattjo ra, que tti dac̈hjendehe nc̈hic̈hihi (co jeha de ixin vittjaxin nc̈ha tajijoacaho nc̈ha iná xí), co jehe decaho iná nc̈hí, jehe nchehe jianha ẍajeho como si rrochonda yó nc̈hí. Co tti decaho ná nc̈hí que digac̈hjendehe xixihi, cai chojni mé jianha nchehe, ẍajeho inchin rrochonda nc̈hic̈hihi iná xí. \p \v 10 Cottimeja chojni que vacao Jesús ndac̈ho na ngain: \p ―Si jañá jí remé de ixin xí co nc̈hí, icha jian sinttecaoha chó ni. \p \v 11 Jesús ndac̈ho ngain na: \p ―Pero jeha cain chojni nchao sintte na jeho na, sino que jeho tti chojni que Dios ndac̈ho para que sintte na jeho na. \v 12 Jí tsje razón para que xí dinttecaoha xa nc̈hí. Te xí deporsín desde are toncjihi xa cuerpoe xa rinaoha nc̈hí, co icanxin xí c̈hoha sinttecao xa nc̈hí ixin chojni joincheẍoenhe xa ngain tti parte jima de cain xí, co icanxin xí rinaoha xa dinttecao xa nc̈hí ixin icha rinao xa nchehe xa inchin ttetonha Dios que ttjen ngajni. Co ẍo rinaoha ra sinttecoho ra nc̈hí ixin sinchehe ra inchin ttetonha Dios, nchao nchehe ra. \s1 Jesús joinchenchaon xannchinnchinchjan \r (Mr. 10.13‑16; Lc. 18.15‑17) \p \v 13 Cottimeja joiaohe na Jesús canxion xannchinnnchinchjan para que Jesús rroquín rá ngataha já xan co sinchetsenhe ñao Dios ixin sinchenchaon xan. Pero chojni que vacao Jesús coexinhi na joinchesattehe na cain tti chojni que joicao cain chjan mé. \v 14 Pero Jesús ndac̈ho ngain chojni que vacao: \p ―Tanc̈hjanda ra que xannchinnchinchjan tsí xan nganji na janha, cayacoenha ra xan ixin ngajni tti ttetonha Ndodana, nttiha para cain chojni inchin jehe xan. \p \v 15 Co Jesús coín rá ngataha cain xannchinnchinchjan mé co joinchetsenhe ñao Dios ixin sinchenchaon xan, cottimeja Jesús sacjoixin de nttiha. \s1 Ná xanxí anto rico cjoao xan Jesús \r (Mr. 10.17‑31; Lc. 18.18‑30) \p \v 16 Ná xanxí cjoi xan joitsjehe xan Jesús, co joanchiangui xan co ndac̈ho xan: \p ―Maestro, soixin que anto jian, ¿quehe icha cosa jian chonda janha que sinttaha para que janha rrochonda iná vida naroaxin que ẍonhi tiempo tsjexin? \p \v 17 Jesús ndac̈ho ngain xanxí mé: \p ―¿Quedonda ncheguinhi na janha jian? ẍonhi iná tti icha jian, jeho nacoaxinxon, co mé jehe Dios. Pero si jaha rinao rrochonda iná vida naroaxin, ditticaon co nchehe cain tti coetonha Dios. \p \v 18 Xanxí mé ndac̈ho xan: \p ―¿Quecá? \p Co Jesús ndac̈ho ngain xan: \p ―Dantsjeha vidé iná chojni; ẍonhi nc̈hí ncheyehe; ẍonhi cosé iná chojni ttehe; ndac̈hoha cosa ndoaha de iná chojni; \v 19 ttjiho respeto ngain ndodá co ngain janná; co rinao cain chojni inchin rinao cuerpoa. \p \v 20 Xanxí mé ndac̈ho xan ngain Jesús: \p ―Cain yá rrinttaha desde are ẍa nchín na, ¿quehe ẍa ditján sinttaha? \p \v 21 Jesús ndac̈ho ngain xan: \p ―Si jaha rinao sarihi chojni jian ndoa, ttji co nchecji cainxin tti chonda co tonchjeyehe chojni noa tomi, cottimeja ngajni jaha rrochonda cosa icha rentte, cottimeja sihi para sacjin na tti sacji janha. \p \v 22 Pero are xanxí mé coinhi xan yá, anto vechín xan co sacjoi xan ixin anto rico vehe xan. \p \v 23 Cottimeja Jesús ndac̈ho ngain chojni que vacao: \p ―Atto seguro rrindattjo ra que atto tangui para que chojni rico rrochonda na parte ngain tti ttetonha Ndodana que ttjen ngajni. \v 24 Icha tanguiha para ná cocamello sattoxinhi va ttoechjenhe ná nttachiehe manta que para chojni rico rrochonda na parte ngain tti ttetonha Dios. \p \v 25 Are chojni que vacao Jesús coinhi na yá, anto vinttegoan na admirado co joanchianguihi chó na co ndac̈ho na: \p ―¿Mexinxin quensen nchao rrochonda iná vida naroaxin remé? \p \v 26 Jesús tavetsjehe ngain na co ndac̈ho: \p ―Chojni nttihi c̈hoha sinchehe na jamé, pero Dios nchao sinchehe cainxin. \p \v 27 Cottimeja Pedro ndac̈ho ngain Jesús: \p ―Janha na cointtoa na cain tti joichonda na, para que jai nchao c̈hjin na nganji soixin. Mexinxin, ¿quehe rrochonda na janha na? \p \v 28 Jesús ndac̈ho ngain na: \p ―Atto seguro tti rrindattjo ra, que ngain tti tiempo que tsí, are cainxin rrocjan naroaxin, are mé janha, tti Xí que joixin de ngajni, sarihi ngain tti lugar que chonda gloria, co jaha ra que c̈hjin na jai cai sintte ra ngain tteyó lugar de joachaxin para que sinchejuzguehe ra tti tteyó grupoe chojni Israel. \v 29 Co cain chojni que ttinttohe na nchiandoha na, o xanchó na, o ndodé na, o janné na, o c̈hihi na, o xenhe na, o jnguihi na para tenchehe na ẍana janha, chojni mé sayé na cien nttiha icha tsje co cai sayé na iná vida naroaxin que ẍonhi tiempo tsjexin. \v 30 Pero tsje chojni que jai ẍaxaon na ixin jehe na anto importante na, pero are mé, ẍonhi rentte na. Co tsje chojni que jai ẍaxaon na ixin jehe na jeha importante na, pero are mé jehe na nisintte icha importante. \c 20 \s1 Ejemploe ninchehe ẍa \p \v 1 Cai ndac̈ho Jesús: \p ―Tti ttetonha Dios ngajni, mé inchin joinchehe ná xí que vechonda jie jngui. Xí mé vac̈hje xa ndoyo para joicjé xa ninchehe ẍa para sinchehe na ẍa ngain nttauva. \v 2 Jehe xí mé ndac̈ho xa ngain na que tsjenguehe xa na hna tti jiquininxin dacha ni ngoi ná nchanho, co jehe na vittoexin na. Mexinxin jehe xa rroanha xa na para ngain jnguihi xa joinchehe na ẍa. \v 3 Cottimeja jehe xa vac̈hje xa iná ẍa jidacao inchin las nueve co vittja xa icanxin chojni ngain ndásin que ẍonhi ẍa tenchehe. \v 4 Jehe xa ndac̈ho xa ngain na: “Cai jaha ra ttji ra dinchehe ra ẍana ngain jnguihna, co tsjengaha ra hna inchin jiquininxin.” Co chojni mé vinttecji na. \v 5 Cottimeja jehe xí mé vac̈hje xa iná inchin chonguíxin co cai iná inchin ní hora tsocjin, co joinchehe xa ẍajeho. \v 6 Co inchin naho hora tsocjin cjan vac̈hje xí mé iná para ngain ndásin, co vittja xa icanxin chojni que ẍonhi ẍa tenchehe na cai, co jehe xa ndac̈ho xa ngain na: “¿Quedonda nttihi tate jaha ra ngoixin nchanho co ẍonhi ẍa tenchehe ra?” \v 7 Jehe na vinttendac̈ho na: “Ixin ẍonhi chojni chjana na ẍa.” Cottimeja jehe xa ndac̈ho xa ngain na: “Cai jaha ra ttji ra dinchehe ra ẍana ngain jnguihna, co tsjengaha ra hna inchin jiquininxin.” \v 8 Co are ondaconttie, jehe xa ndac̈ho xa ngain tti jinda ẍa mé: “Dayehe cain ninchehe ẍa co ttjenguehe na hna. Ttexinxin ngain tti chojni que joixinhi después, co ttjaxin ngain tti nijoixinhi icha saho.” \v 9 Cottimeja vintteconchienhe tti chojni que coexinhi joinchehe ẍa inchin naho hora tsocjin, co cada na xenguehe na hna lo de ngoixin nchanho. \v 10 Cottimeja are xenguehe hna tti chojni que joixinhi joinchehe ẍa icha saho, jehe na ẍaxaon na que rroxenguehe na hna icha tsje, pero cai xenguehe na hna jeho tti ná nchanho. \v 11 Are xenguehe na hna tti nijoixinhi joinchehe ẍa icha saho, jehe na coexinhi na ndac̈ho na ixin jianha joinchehe tti jnguihi. \v 12 Jehe na ndac̈ho na ngain xinajni mé: “Cain chojni tehe que joinchehe na ẍa jeho nacoa hora co cjoenguehe na hna ẍajeho que janha na que jointtaha na ẍa ngoixin nchanho ngandaohe soa.” \v 13 Pero jehe xinajni mé ndac̈ho xa ngain ná na: “Amigo, janha ẍonhi ni ná cosa jianha rrinttaha nganji ra. ¿Acjoanha na ixin tsjengaha ra hna lo de ná nchanho? \v 14 Jaxon dayehe tomia co sattji. Janha rinaho tsjengá chojni tehe hna ẍajeho inchin rrittjengaha ra hna jaha ra. \v 15 ¿Apoco janha chondaha derecho de sinttaha tti janha rinaho ngain tomina? ¿O ani jaha ra tonchjoaha ra ixin janha danjoncoa tomina?” \v 16 Mexinxin jihi rroc̈ho ixin tti chojni que jai ẍaxaon na ixin jehe na jeha importante na, pero are mé jehe na nisintte icha importante. Co tti chojni que jai ẍaxaon na ixin jehe na anto importante na, pero are mé ẍonhi tsorentte na. Ixin janha nichjá anto tsje chojni pero cainxinha na rinao na na janha. \s1 Jesús cjan ndac̈ho iná ixin jehe ndasenhe \r (Mr. 10.32‑34; Lc. 18.31‑34) \p \v 17 Are Jesús ojittji ngatja nttiha para Jerusalén, jehe joantsjenda tti tteyó chojni que vacao co ndac̈ho ngain na: \p \v 18 ―Jaha ra tedicon ra que jaxon satettjin na para Jerusalén. Nttiha janha, tti Xí que joixin de ngajni, sinchechienhe na na ngain xidána que ttetonha ngain icha xidána co ngain ximaestroe ley Israel, co nimé ni rrondac̈ho que ixin janha nasenxon na. \v 19 Co sanjo na na janha ngain xí de ojé nontte para que nimé tsjanoa na na janha, co rroẍanguihna na cuarta de roa, co sinchecrucificá na na. Pero ngain nchanho ninxin janha rroxechon na. \s1 Tti joanchia janné Jacobo co Juan \r (Mr. 10.35‑45) \p \v 20 Cottimeja conchienhe ngaca Jesús, janné Jacobo co Juan, cayoi nimé xenhe Zebedeo. Co jehe janné na conixin cayoi jehe na vintteconchienhe na ngain Jesús. Co jehe jan vettoxin nttajochjihi jan ngain Jesús para joanchia jan ná joatotsenhe ñao jan ngain Jesús. \v 21 Jesús ndac̈ho ngain naníta mé: \p ―¿Quehe rinao? \p Naníta ndac̈ho: \p ―Ttetonha soixin que are soixin tsetonha cainxin cosa, ná de xanhna tehe sehe lado jian de soixin co iná xan sehe xan ngain lado cjon de soixin. \p \v 22 Pero Jesús ndac̈ho ngain Jacobo co Juan: \p ―Jaha ra noaha ra tti danchia ra. ¿Anchao tsonha ra tti anto tangui que janha tsonna, co anchao ndasenhe ra inchin janha ndasenhe na? \p Jehe na vinttendac̈ho na: \p ―Ján nchao. \p \v 23 Jesús ndac̈ho ngain na: \p ―Ján ndoa que jaha ra tangui tsonha ra, co senhe ra inchin janha senhe na, pero de tti sintte ra lado jian na co lado cjon na, jeha janha tti danjo joachaxin mé, sino que Ndodana Ndo nohe quensen sintte nttiha. \p \v 24 Co are tti itte chojni que vacao Jesús coinhi na yá, coñao na ngain Jacobo co Juan. \v 25 Pero Jesús vayé na, co ndac̈ho ngain na: \p ―Jaha ra noha ra que cain xí que ttetonha ngain nación, ttetonha xa inchin rinao xa, co cai icha xí que chonda joachaxin nttiha anto ttetonha xa ngain chojni. \v 26 Pero jeha jamé tsonhe ngayaha jaha ra, sino que tti rinao icha tsetonha ngayaha ra, pero mé chonda que icha tsjenguijna icha chojni. \v 27 Co quexeho de jaha ra ẍo rinao ra icha tsetonha ra, pero cai chonda que sintte ra inchin esclavo para icha chojni. \v 28 Janhi inchin janha, tti Xí que joixin de ngajni, joiha para que chojni tsjenguijna na janha, sino que janha joihi para joicjenguijna chojni co para que janha sanjo vidana para tsjenga hna tti teca tsje chojni. \s1 Jesús joinchexingamehe yó tti chejo \r (Mr. 10.46‑52; Lc. 18.35‑43) \p \v 29 Are Jesús conixin tti tteyó chojni que vacao vac̈hjexin na de ciudad de Jericó, anto tsje chojni rroé Jesús. \v 30 Ngandehe nttiha mé tate yó tti xí chejo, co are vinttequinhi xa que Jesús jidatto nttiha, jehe xa ndac̈ho xa sén: \p ―¡Soixin, razé David, ttiaconoana ni ra janha na! \p \v 31 Cain chojni que tettji nttiha joinchesattehe na cayoi xí mé para que rrotencoa xa, pero jehe xa icha coyao xa co ndac̈ho xa: \p ―¡Soixin, razé David, ttiaconoana ni ra janha na! \p \v 32 Cottimeja Jesús tavengattjen, co vayé cayoi tti chejo mé co joanchiangui ngain co ndac̈ho: \p ―¿Quehe rinao ra sinttaha janha nganji ra? \p \v 33 Cayoi tti chejo mé vinttendac̈ho: \p ―Janha na rinaho na sicon na. \p \v 34 Cottimeja Jesús coiaconoehe cayoi xí mé co cattehe jmacon xa. Co ngain rato mé cayoi tti chejo mé onchao vicon, co cayoi sacjoi conixin Jesús. \c 21 \s1 Jesús joigaha ciudad de Jerusalén \r (Mr. 11.1‑11; Lc. 19.28‑40; Jn. 12.12‑19) \p \v 1 Are joiji na ngain rajna Betfagé, chiaon ngaca Jerusalén, co ngaca tti jnanchjan que dinhi Nttaolivo, Jesús rroanha yó de tti chojni que vacao. \v 2 Co ndac̈ho ngain na: \p ―Ttji ra ngain rajnanchjan jimé. Yá sinchí ra ná colocho jic̈hoa va co nttiha jí colochochjenhe va. Toxindanguehe ra va co sicohna ra cayoi va nttihi. \v 3 Co si c̈honja chojni rrondattjo ra c̈honja, jaha ra ndache ra que ximaestroa ra rrogondehe xa va co toin sicán ra va iná. \p \v 4 Jihi conhe para que joiconhe tti dindac̈ho profeta are diquentaxin janhi: \q1 \v 5 Ndache ra ciudad de Jerusalén: \q1 “Tsjenxin, tti Rey de jaha joí nganji, co jehe joí \q1 inchin ná chojni que jeha importante, co jitaha ná colocho, \q1 que mé colochochjan nchín, xenhe ná colocho que otame va.” \p \v 6 Cottimeja cayoi chojni mé sacjoi na co joinchehe na inchin coetonha Jesús. \v 7 Joiaho na colocho mé conixin xenhe va, co manta que tetsá na cjoajinhi na colochochjan para Jesús vetaha va. \v 8 Co tti anto tsje chojni que joichonhe na Jesús, ttoha na coingo na ngá nttiha tti manta que tetsá na, co icanxin na conc̈hinji na ramé nttá para coingo na ngá nttiha. \v 9 Co cain chojni que tetaon nttiha co cain chojni que terroé coexinhi na ndac̈ho na: \p ―¡Gloria para ixin xí jihi ixin jehe xa razé rey David co chonda xa joachaxin que vechonda rey David! ¡Anto jian jehe tti joí conixin nombré Dios! ¡Gloria ngain Dios! \p \v 10 Are Jesús joixinhi ciudad de Jerusalén, cainxin chojni que te nttiha ẍatte na ngain ixin anto ché na, co tsje na joanchiangui na co ndac̈ho na: \p ―¿Quensen jihi? \p \v 11 Co icha chojni ndac̈ho na: \p ―Jihi tti profeta que dinhi Jesús, tti joixin de ngain rajna Nazaret ngain nonttehe Galilea. \s1 Jesús joincheroa nihngo icha importante \r (Mr. 11.15‑19; Lc. 19.45‑48; Jn. 2.13‑22) \p \v 12 Después Jesús joixinhi patioe nihngo icha importante para ixin Dios, co nttiha vengui cain chojni que tettehna co tenchecji. Concjamangui cain mesé tti chojni que tedasinguixinhi icha chojni tomi para rrochondaxin na suelto, co concjamangui nttaxintaoen cain nitenchecji conttoanajni. \v 13 Co ndac̈ho ngain na: \p ―Ngain tti jitaxin Palabré Dios jindac̈ho: “Nchiania sehe nchia para sinchecoanxinna na janha”, pero jaha ra ndadinchechjian ra nchia ná lugar tti ẍatte xichehe. \p \v 14 Co nttiha ngain nihngo mé canxion tti chejo co canxion tti rrengo conchienhe na ngain Jesús, co Jesús joinchexingamehe cain chojni mé. \v 15 Pero xidána que vaquetonha ngain cain icha xidána co ximaestroe ley Israel are vintteguicon xa cain milagro que jehe Jesús jinchehe co are vinttequinhi xa queẍén cain chjan ngaxinhi nihngo ndac̈ho xan sén: “¡Gloria para ixin xí jihi ixin jehe xa razé rey David co chonda xa joachaxin que vechonda rey David!” Are vinttequinhi xa yá vinttegoñao xa \v 16 co vinttendac̈ho xa ngain Jesús: \p ―¿Arrittinhi tti tendac̈ho chjan taha? \p Co Jesús ndac̈ho ngain xa: \p ―Ján, rrittian. Pero jaha ra ¿aẍa tsjeha ra ngain tti jitaxin Palabré Dios? Nttiha jitaxin de ixin jihi ixin ndac̈ho janhi: \q1 Dios joinchecoenhe cain chjan hasta xan nandá toncjihi para nchesayehe xan jehe jian. \p \v 17 Cottimeja jehe xa nttiha vintteguittohe xa co Jesús sacjoixin de ngain ciudad de Jerusalén co sacjoi para ngain rajna Betania co nttiha vattoxin ttie mé. \s1 Are Jesús nichja ngain nttahigo que ẍonhi ttochjoin jiyá \r (Mr. 11.12‑14, 20‑26) \p \v 18 Ndoexin dacao are Jesús cjan para ngain Jerusalén iná, jehe venhe jintta. \v 19 Ngandehe nttiha mé Jesús vicon ná nttahigo co jehe conchienhe ngain ntta, pero ẍonhi ttochjoin vittja ngain ntta, jeho qué ntta chonda ntta. Cottimeja Jesús ndac̈ho ngain ntta: \p ―¡Ẍonhi tiempo jaha rrocjan sinchechjian ttochjoin! \p Co ngain rato mé ndaxema nttahigo mé. \v 20 Are chojni que vacao Jesús vicon na yá, vinttegoan na admirado, co joanchiangui na ngain Jesús co ndac̈ho na: \p ―¿Queẍén ndaxemanxin nttahigo yá anto daca? \p \v 21 Jesús ndac̈ho ngain na: \p ―Atto seguro tti rrindattjo ra que si seguro ditticaon ra co ẍaxaonha ra que ixin c̈hoha tsonhe, jeoha sinchehe ra jihi, tti janha jointtaha ngain nttahigo yá, sino que jaha ra nchao rrondache ra jna jiha: “Sattjixin de yá co digaritsiahngui ndachaon”, co jamé tsonhe. \v 22 Co cain tti sanchia ra ngain Dios, co si ditticaon ra que sayehe ra, ján sayehe ra. \s1 Tti joachaxin que chonda Jesús \r (Mr. 11.27‑33; Lc. 20.1‑8) \p \v 23 Cottimeja Jesús joixinhi ngaxinhi tti nihngo icha importante, co are jehe jindache cain chojni nttiha de ixin Dios, conchienhe ngain jehe canxion xidána que vaquetonha ngain cain icha xidána conixin icanxin xittetonha ngain nihngo mé, co vinttejanchiangui xa ngain Jesús co ndac̈ho xa: \p ―¿Quehe joachaxin chonda jaha para nchehe cain cosa jihi? ¿Quensen chjá joachaxin jihi? \p \v 24 Jesús ndac̈ho ngain xa: \p ―Janha cai sanchianguiha ra ná cosa jaha ra, co si jaha ra rrondachjenji ni ra tti janha sanchianguiha ra, cottimeja janha rrondattjo ra quexehe joachaxin nttaxin janha cain cosa jihi. \v 25 ¿Quensen rroanha Juan para joincheguitte chojni? ¿A Dios, o ani chojni? \p Cottimeja coexinhi xa joanchianguihi chó xa co ndac̈ho xa: \p ―Si rrondac̈ho na que Dios tti rroanha Juan, xí jihi nchao rrondattjo na xa: “¿Quedonda vitticaonha ra remé?” \v 26 Co si rrondac̈ho na que chojni tti rroanha Juan, pero ján na ẍagoen na chojni ixin cainxin chojni ditticaon na que Juan vanichja joajna que vagayé de ngain Dios. \p \v 27 Co mexinxin vinttendac̈hoxin xa ngain Jesús: \p ―Nonaha na. \p Cottimeja Jesús ndac̈ho ngain xa: \p ―Mexinxin ni janha rrondattjoha ra cai quexehe joachaxin nttaxin janha cain cosa jihi. \s1 Ejemploe tti yó xanxí \p \v 28 Jesús ndac̈ho ngain xa: \p ―¿Queẍén ẍaxaon ra de ixin ejemplo jihi? Ná xí vechonda xa yó xenhe xa xanxí, co ndache xa xansaho: “Ttji jai dinchehe ẍa ngain nttauva.” \v 29 Co jehe xan ndac̈ho xan: “Rinaoha tsji.” Pero después ẍaxaon xan ojé co ján, cjoi xan joinchehe xan ẍa. \v 30 Cottimeja tti xí mé joitsjehe xanyoxin co ndac̈ho xa ẍajeho ngain xan mé, co xan mé ndac̈ho xan: “Ján tsji.” Pero jehe xan cjoiha xan. \v 31 ¿Quexehe de cayoi xan joinchehe xan inchin joinao ndodé xan? \p Jehe xa vinttendac̈ho xa: \p ―Xansaho. \p Cottimeja Jesús ndac̈ho ngain xa: \p ―Atto seguro tti rrindattjo ra, que cain xicobrador de impuesto, co cain nc̈hí que vanchecji cuerpoe ngain icha xí, nimé ni icha saho rrochonda parte ngain tti ttetonha Dios que jaha ra. \v 32 Ixin Juan, tti vancheguitte chojni, jehe joí para joindattjo ra queẍén chonda ra que sintte ra ngain vidá ra, co jaha ra vitticaonha ra tti ndac̈ho jehe Juan. Pero xicobrador de impuesto co nc̈hí que vanchecji cuerpoe ngain icha xí, cain nimé vitticaon na tti ndac̈ho Juan. Pero jaha ra masqui vicon ra jamé, coentoxinha ra vidá ra para rroguitticaon ra tti ndac̈ho Juan. \s1 Ejemploe ninchehe ẍa jianha \r (Mr. 12.1‑12; Lc. 20.9‑19) \p \v 33 ’Ttinhi ra iná ejemplo jihi: Ná tti vechonda jie jngui ngoixin jngui cjoenga nttauva co ngoixin jngui coendanji cerco, co joinchechjian ná tanque tti vagueninxin na ttouva, co joinchechjian ná torre para siconxin tti senda ngoixin jngui de nttattochjoin mé. \p ’Cottimeja tti xí mé joanjo xa nttattochjoin media ngain canxion tti nchehe ẍa co jehe xa sacjoi xa cjin. \v 34 Co are ojoí tiempo de cosecha, jehe xí mé rroanha xa canxion ninchehe ẍé xa ngain tti nicoá nttattochjoin media para joiganchia na tti parte de cosecha que jiquininxin sayé xinajni mé. \v 35 Pero jehe tti nicoá nttattochjoin media tse na jehe tti ninchehe ẍé xinajni mé; ná coaxin na nttá, ná nagoenxon na, co iná coaxin na ẍo. \v 36 Jehe xinajni mé cjan rroanha icha tsje ninchehe ẍé iná para joiganchia na tti parte de cosecha que jiquininxin sayé xinajni. Pero jehe tti nicoá nttattochjoin mé media, cjoaya na iná, co joinchehe na ẍajeho inchin joinchehe na ngain tti nicjoi icha saho. \p \v 37 ’Ultimo jehe xinajni mé rroanha xenhe xanxí, ixin jehe ẍaxaon: “Chonda na que sicao na respeto ngain xanhna.” \v 38 Pero are vicon tti nicoá nttattochjoin media que joiji xenhe jehe xinajni, jehe na ndache chó na: “Jihi tti sayé ngoi nontte jihi de nttattochjoin. Nasoenxon na jehe para que ján na sittoá na ngoixin jngui de nttattochjoin.” \v 39 Co jamé joinchehe na; tse na xan, joantsjegaxin na xan de ngain nttattochjoin mé co nagoenxon na xan. \p \v 40 Cottimeja Jesús joanchiangui ngain xa co ndac̈ho: \p ―Are tsí tti jnguihi mé, ¿quehe sinchehe ngain tti nicoá nttattochjoin mé media? \p \v 41 Jehe xa vinttendac̈ho xa: \p ―Jehe xinajni mé sincheniha xa para nasoenxon xa cain tti nchehe ẍa jianha que coá nttattochjoin media co jehe sanjo nttattochjoín media ngain ojé chojni, que sanjo na ngain jian tiempo tti parte de cosecha que jiquininxin sayé xinajni. \p \v 42 Cottimeja Jesús ndac̈ho ngain xa: \p ―¿Aẍonhi tiempo tsjehe ra jaha ra tti jitaxin Palabré Dios? Ndac̈ho janhi: \q1 Tti ẍo que joinchegondaha xittette nchia, \q1 pero ẍo mé tti ẍo joiguehe esquiné nchia. \q1 Co jihi joinchehe Dios, \q1 co para ixin ján na cosa jihi anto c̈hjoin. \m \v 43 Mexinxin janha ndattjo ra que jaha ra sac̈hjaha ra parte ngain tti ttetonha Dios, co sayé tti chojni que sinchehe inchin jiquininxin ngain tti ttetonha Dios. \v 44 Co para tti ẍo que rrindattjo ra, quexeho chojni que tsonttenguixin ẍo jihi, tsonchjian pedazo cuerpoe na. Co si ẍo jihi setsinga ẍo ngataha quexeho chojni, rrocjan cuerpoe chojni mé polvo. \p \v 45 Are cain xidána que vaquetonha ngain icha xidána co cain xifariseo vinttequinhi xa cain ejemplo que ndac̈ho Jesús, coinxin xa que ixin jinichja de ixin jehe xa. \v 46 Mexinxin joinao xa are mé rrotse xa Jesús, pero ẍa joincheha xa ixin ẍagoen xa chojni que te nttiha ixin cain chojni vaguitticaon na que Jesús vanichja palabré Dios. \c 22 \s1 Ejemploe tti quiai are tottehe na \p \v 1 Jesús coexinhi ndac̈ho iná ngain na de ixin ejemplo, co ndac̈ho: \p \v 2 ―Tti ttetonha Dios ngajni, mé inchin joinchehe ná rey que coín ná vandango are cottehe xitsihi. \v 3 Jehe rey mé coetonhe cain xinchehe ẍé para joindache xa cain chojni que ovintteinvitado para sijine na ngain vandango mé, pero cain chojni mé c̈hoha na cjoi na. \v 4 Jehe rey mé cjan rroanha icha ninchehe ẍé, co ndac̈ho ngain na: “Ndache ra cain chojni que ote invitado que otsí na sine na ixin onchao jí comida. Ndache ra na ixin janha ocoetonha para venhe coxinttahna co cain coxigo que janha jointtanttao, co cainxin onchao jí. Ndache ra na que tsí na ngain vandango jihi.” \v 5 Pero cain tti chojni que ovintte invitado c̈hoha na cjoi na. Ná de jehe na sacjoi na ngataon jnguihi na, co iná na ngain negocioe na, \v 6 co icanxin na tse na jehe ninchehe ẍé rey mé, co feo joinchehe na ngain na hasta nagoenxon na na. \v 7 Cottimeja rey mé anto coñao, co rroanha cain xisoldadoe para nagoenxon xa cain jehe tti chojni que cjoaya co cjoaga xa rajné na. \v 8 Cottimeja ndac̈ho rey mé ngain ninchehe ẍé: “Vandango onchao jí, pero cain chojni que jointtainvitá rrojine na tequininxinha na para rroquí na. \v 9 Jai ttji ngain cain nttiha yeye co ndache ra cain chojni que setan ra que tsí na sine na.” \v 10 Cain ninchehe ẍé rey mé vac̈hje na ngain cain nttiha, co joatse na cain chojni que vetan na, tti jian co tti jianha; co jamé hasta caon nchia mé de chojni. \p \v 11 ’Cottimeja jehe rey mé joixinhi para joitsjehe cain chojni que tejine, co jehe vicon nttiha ná xí, pero diguitoxinha xa inchin ná chojni que ttji ngain ná vandango. \v 12 Jehe rey ndac̈ho ngain tti xí mé: “Amigo, ¿quedonda joixinxin jaha nttihi que ditoxinha para ngain vandango jihi?” Pero jehe tti mé tencoa. \v 13 Cottimeja rey mé ndac̈ho ngain tti nitedayá láto ngain mesa: “Ttia ra xí yá de rotté xa co de rá xa co diganca ra xa ndoja ngain tti naxin xehe tti rrotsjanga xa co sinetaon neno xa.” \v 14 Ixin janha nichjá anto tsje chojni, pero cainxinha na rinao na na janha. \s1 Tti rroxenga hna ngain impuesto \r (Mr. 12.13‑17; Lc. 20.20‑26) \p \v 15 Cottimeja xifariseo savinttecji xa, co vinttecjao chó xa queẍén sinchehe xa para sinchenichja xa Jesús ná cosa nchaoha para mé tsjanguixin xa Jesús. \v 16 Mexinxin rroanha xa canxion chojní xa, conixin canxion chojní Herodes para joindac̈ho na ngain Jesús: \p ―Maestro, janha na nona na que soixin ndac̈ho tti ndoa, co soixin ndoa nchecoenhe chojni de ixin Dios, co ncheha caso tti nichja icha chojni ixin soixin ncheha juzgado chojni rico ojé que chojni noa. \v 17 Ndachjenji ni ra: ¿Anchao jí tsjenga na hna impuesto ngain xiemperador, o ani nahi? \p \v 18 Pero Jesús oconohe de tti jianha que jehe xa teẍaxaon xa de ixin jehe, co jehe ndac̈ho ngain xa: \p ―¡Jaha ra ẍo ncheha ra tti ndac̈ho ra! ¿Quedonda rinao ra sincheyana ra? \v 19 Tjagohna ra ná tomi que ttjengaxin ra hna impuesto. \p Co jehe na cjoagoe na Jesús ná tomi de plata que vanchegonda chojni tiempo mé. \v 20 Are vicon Jesús tomi mé joanchiangui ngain na co ndac̈ho: \p ―¿Quensen con jinganito jihi, co quensen nombré jitaxin jihi? \p \v 21 Jehe xa vinttendac̈ho xa: \p ―Con xiemperador co nombré xa. \p Cottimeja Jesús ndac̈ho ngain xa: \p ―Chjehe ra xiemperador tti jiquininxin xa co danjo ra ngain Dios tti jiquininxin sayé jehe. \p \v 22 Are vinttequinhi xa jihi, jehe xa vinttegoan xa admirado; co nttiha cointtohe xa Jesús co jehe xa savinttecji xa. \s1 Canxion chojni joanchiangui queẍén tti rroxechon ni \r (Mr. 12.18‑27; Lc. 20.27‑40) \p \v 23 Ngain nchanho mé canxion xisaduceo cjoi xa para joitsjehe xa Jesús. Xisaduceo vaguitticaon xa que chojni que ndadenhe irroxechonha na; mexinxin joanchiangui xa ngain Jesús co ndac̈ho xa: \p \v 24 ―Maestro, ley que vayé Moisés jitaxin que si ná xí que jicao xa c̈hihi xa ndasenhe xa co ẍonhi chjan tsinttohe xa, chonda que ná xanchó xa xanxí secao nc̈higanha mé co rrochonda na chjan para que chjan mé sehe xan inchin xenhe tti ndavenhe. \v 25 Nttihi ngayehna janha na vintte yáto xanxí, cain xanchó xan. Xansaho vecao xan c̈hihi xan pero ndavenhe xan, co ixin ẍonhi chjan cointtohe xan, nc̈higanha mé vecao nc̈ha xanchó tti ndavenhe, xanyoxin. \v 26 ẍajeho jamé conhe ngain xanyoxin cai, co después vecao nc̈ha xanninxin, pero ẍajeho jamé conhe, co hasta vecao nc̈ha tti xanyatoxin co ẍonhi chjan joichonda nc̈ha. \v 27 Co después de cain mé, cai jehe nc̈ha ndavenhe nc̈ha. \v 28 Mexinxin ndachjenji ni ra, are rroxechon cain ni yá, ¿quexehe de tti yáto xanchó mé sehe mero xixihi jehe nc̈hí mé ixin cain xan vinttecao xan ẍajeho nc̈hí mé? \p \v 29 Jesús ndac̈ho: \p ―Jaha ra noaha ra quehe tendac̈ho ra ixin noaha ra tti jitaxin ngain Palabré Dios, ni noaha ra tti joachaxin que chonda Dios. \v 30 Ixin cain chojni que ondavenhe, are rroxechon na, isinttecaoha chó na de xí co ni de nc̈hí, ixin are mé sintte na inchin cain ángel de Dios que te ngajni. \v 31 Pero de tti jaha ra danchianguina ra de ixin tti chojni que ndadenhe, ¿atsjeha jaha ra tti jindattjo ra Dios mismo? Jehe dindac̈ho janhi: \v 32 “Janha tti Dios de Abraham co Isaac co Jacob.” Dios jeha Dios de tti nindadiguenhe, sino que Dios de chojni que techon. \p \v 33 Cain chojni que te nttiha, are vinttequinhi na yá, cain na vinttegoan na admirado de ixin tti nichja Jesús. \s1 Tti icha importante que ttetonha Dios \r (Mr. 12.28‑34) \p \v 34 Are xifariseo conohe xa que Jesús ndajoinchetencoa xisaduceo, jehe xifariseo ẍatte xa ngain Jesús. \v 35 Co ná de jehe xa que vehe xa maestroe ley Israel joinao xa rrojinchenichja xa Jesús ná cosa nchaoha; mexinxin joanchiangui xa ngain Jesús co ndac̈ho xa: \p \v 36 ―Maestro, ¿quexehe tti icha importante que ttetonha Dios sinchehe ni? \p \v 37 Jesús ndac̈ho: \p ―“Rinao Dios, ngain ansean, conixin ngain almá, conixin ngain joarrixaoan.” \v 38 Jihi tti icha importante, co tti saho que ttetonha Dios sinchehe ni. \v 39 Co tti yoxin chiaon ẍajeho ixin ndac̈ho: “Rinao cain chojni inchin rinao cuerpoa.” \v 40 Jehe cayoi cosa yá tti icha importante de ngain ley que vayé Moisés co de cain tti ndac̈ho cain profeté Dios. \s1 Tti dindac̈ho David de ixin Jesucristo \r (Mr. 12.35‑37; Lc. 20.41‑44) \p \v 41 Are cain xifariseo ẍa tate xa nttiha, \v 42 Jesús joanchiangui ngain xa co ndac̈ho: \p ―¿Quehe ẍaxaon ra de ixin Cristo? ¿Quensen mé? \p Jehe xa vinttendac̈ho xa: \p ―Mé tsixin de ngain razé rey David. \p \v 43 Cottimeja ndac̈ho Jesús: \p ―Mexinxin ¿quedonda Espíritu Santo joinchenichja David, co David joincheguinhi Cristo, soixin? Ixin David dindac̈ho: \q1 \v 44 Tti Ttetonha cainxin cosa ndac̈ho ngain tti Ttetonna janha: \q1 “Darihi ngain lado jian na \q1 hasta que janha sinttagacha jaha de ngain cain tti ningaconha.” \m \v 45 Mexinxin, ¿queẍén que Cristo jehe ná xannttí David si jehe David mismo ndac̈ho que Cristo tti ttetonha ngain jehe? \p \v 46 Co ni ná xa iẍonhi ndac̈ho xa ngain Jesús, co desde ngain nchanho mé ni ná xa iẍonhi joanchianguihi xa Jesús. \c 23 \s1 Jesús joinchesattehe xifariseo co ximaestroe ley \r (Mr. 12.38‑40; Lc. 11.37‑54; 20.45‑47) \p \v 1 Cottimeja Jesús ndac̈ho ngain cain chojni que te nttiha co ngain chojni que vacao: \p \v 2 ―Cain ximaestroe ley Israel co cain xifariseo chonda xa joachaxin de nchecoenhe xa chojni cain tti coetonha ley que vayé Moisés. \v 3 Mexinxin jaha ra ditticaon ra co nchehe ra cain tti rrondattjo ra xa, pero ncheha ra inchin jehe xa tenchehe xa ixin jehe xa dinttendac̈ho xa ná cosa co dinttenchehe xa ojé. \v 4 Ndache xa chojni que sinchehe na tti anto tangui que jehe xa ttetonha xa, que ni jehe xa c̈hoha ni rinaoha xa nchehe xa cain mé. \v 5 Jehe xa nchehe xa cosa jian pero jeho para que icha chojni dicon, co para ẍaxaon na que jehe xa anto jian xa. Co jehe xa ttianito xa nttattjen xa co rá xa cajachjan de roa tti jingá rioho ẍón que jitaxin canxion parte de Palabré Dios, co dinttengá xa lontto icha jinjini que icha chojni. \v 6 Co anto ncheẍoxinhi xa ttji xa ngain vandango co dintte xa ngain tti lugar icha importante. Co are dinttecji xa ngain nihngo dintte xa ngain nttaxintaon icha importante. \v 7 Co are rridintte xa ngain nttiha, rinao xa que chojni sanjo na joajna ngain xa conixin anto tsje respeto, co sincheguinhi na xa maestro. \p \v 8 ’Pero jaha ra dittoaxinha ra que chojni sinttaguinhi ra na maestro, ixin cain jaha ra inchin chó ra cainxin ra co chonda ra jeho nacoaxinxon Maestro, que mé Cristo. \v 9 Co nttihi ngataha nontte ni ná chojni ncheguinha ra padre, ixin chonda ra jeho nacoaxinxon Ndodá ra que ttjen ngajni. \v 10 Ni dittoaxinha ra que chojni rrondattjo ra na ixin jaha ra anto importante ra ixin Cristo jeho mé tti icha importante para ixin jaha ra. \v 11 Tti chojni que ttjenguijna icha chojni, mé tti icha importante de cain jaha ra. \v 12 Ixin tti chojni que tonohe ixin jehe tti anto importante, mé settoxin nttajochjihi nganji ra co tti chojni que jai tonohe que jehe jeha importante, chojni mé tti sehe icha importante. \p \v 13 ’¡Pobre de jaha ra, ximaestroe ley co jaha ra chojni fariseo, ẍo ncheha ra tti ndac̈ho ra! Ixin jaha ra tecayacoenhe ra chojni para que jehe na c̈hoha rrochonda na parte ngain tti ttetonha Dios que ttjen ngajni. Ni jaha ra mismo rinaoha ra rrochonda ra parte ngain tti ttetonha Dios, ni tanc̈hjandaha ra icha chojni para rrochonda na parte nttiha. \p \v 14 ’¡Pobre de jaha ra, ximaestroe ley co jaha ra chojni fariseo, ẍo ncheha ra tti ndac̈ho ra! Ixin jaha ra dantsjehe ra nchiandoha nc̈higanha ixin ittixinha nc̈ha ttjenga nc̈ha hna contribución, cottimeja para que ẍonhi chojni rroẍaxaon tti jaha ra tenchehe ra, anto sé nchecoanxinhi ra Dios. Mexinxin jaha ra sayehe ra icha jie castigo que icha chojni. \p \v 15 ’¡Pobre de jaha ra ximaestroe ley co jaha ra chojni fariseo, ẍo ncheha ra tti ndac̈ho ra! Ixin jaha ra anto ttingaria ra para que ttjé ra chojni que sitticaon ẍajeho inchin jaha ra co are odinchí ra chojni mé, masqui jeho nacoa, jaha ra nchenchehe ra chojni mé cosa que jiquininxinha para que jehe icha jiquininxin tsji ngain infierno que jaha ra mismo. \p \v 16 ’¡Pobre de jaha ra, ẍo tenchecanttjen ra icha chojni que noeha. Ixin ndac̈ho ra que are ná chojni ndac̈ho sinchehe ná cosa, co sinchejurá de ixin ningoe Dios, juramento mé ẍonhi ẍé; pero si sinchejurá de ixin tti oro que jixinhi nihngo, juramento mé nchoe jian. \v 17 ¡Jaha ra tonto ra co chejo ra! ¿Quexehe tti icha importante, aoro o nihngo que jinchejian oro mé? \v 18 Co cai ndac̈ho ra que are ná chojni ndac̈ho sinchehe ná cosa, co sinchejurá de ixin altar que jixinhi nihngo, juramento mé ẍonhi ẍé; pero si sinchejurá de ixin cain tti jí ngataha altar, juramento mé ján jian. \v 19 ¡Jaha ra tonto ra co chejo ra! ¿Quexehe tti icha importante, a tti jí ngataha altar o jehe altar que jinchejian cain cosa mé? \v 20 Ixin tti chojni que nchejurá de ixin altar, chojni mé jinchejuraha de ixin jeho altar, sino que de ixin cain cosa que jí ngataha. \v 21 Co tti chojni que nchejurá de ixin nihngo, chojni mé jinchejuraha de ixin jeho nihngo, sino que cai de ixin Dios que jí ngaxinhi nttiha. \v 22 Cai tti chojni que nchejurá de ixin ngajni, chojni mé cai jinchejurá de ixin tti jitaha Dios co cai de ixin jehe Dios mismo, ixin jehe tti jí nttiha. \p \v 23 ’¡Pobre de jaha ra ximaestroe ley co jaha ra chojni fariseo, ẍo ncheha ra tti ndac̈ho ra! Jaha ra danjo ra para ixin Dios tti ttexin parte de ca inchin caẍanchoni, co de anís, co de comino, pero ncheha ra tti icha importante de cain tti coetonha Dios, inchin de tti sinchehe ra jian ngain vidá ra, co tti tsiaconoehe ra icha chojni, co tti sitticaon ra jian de ixin Dios. Cain yá tti chonda ra que sinchehe ra cain nchanho, co cai nchehe ra sigue danjo ra tti ttexin parte de ca mé. \v 24 ¡Jaha ra tenchecanttjen ra icha chojni que noeha! ¡Jaha ra nchecanguihi ra ná coxisenchjan de ngain vasoa ra pero dinga ra nchejio ná cocamello! \p \v 25 ’¡Pobre de jaha ra ximaestroe ley co jaha ra chojni fariseo, ẍo ncheha ra tti ndac̈ho ra! Jaha ra inchin vaso co láto que chojni ncheroa de ngama, pero de ngaxinhi ansean ra anto ttjoaha ra ixin ẍa teca ra de cain cosa que diquehe ra co de puro rinao ra que jaho ra rrochonda ra cainxin cosa. \v 26 Jaha ra ẍo fariseo chejo. Saho ncheroa ra ansean ra co jamé cai tsoroa ngama ra, inchin nchehe ra ngain vaso co láto. \p \v 27 ’¡Pobre de jaha ra, ximaestroe ley co jaha ra chojni fariseo, ẍo ncheha ra tti ndac̈ho ra! Ixin jaha ra inchin cueva tti texinhi cuerpoe chojni que ndadiguenhe ixin cueva mé c̈hjoin te ixin diguingaxin nttéso ndojaxin, pero ngaxinxin tecaon de loroe chojni co cain cosa que ttjoaha. \v 28 Jamé te ra jaha ra; de ndojaxin ẍago ra ixin jian ra ngain chojni, pero de ngaxinhi ansean ra tecaon ra de cosa jianha. \p \v 29 ’¡Pobre de jaha ra ximaestroe ley co jaha ra chojni fariseo, ẍo ncheha ra tti ndac̈ho ra! Ixin jaha ra nchechjian ra monumento anto c̈hjoin ngataha tti teẍavá cuerpoe cain profeta que ndavenhe are saho co nchetsonji ra monumentoe cain tti chojni que cjoi jian. \v 30 Cottimeja ndac̈ho ra: “Si janha na rroguinttechon na ngain tti tiempo que vinttechon nindogoelitoa na ẍanc̈hjen, janha na rrocjenguijnaha na na para narrogoenxon na cain profeta que goen jehe na.” \v 31 Conixin yá jaha ra mismo datsoan ra que jaha ra xannttí tti chojni que nagoenxon cain profeta que venhe. \v 32 ¡Janché jaha ra nchejexin ra tti coexinxin joinchehe nindogoelitoa ra ẍanc̈hjen! \p \v 33 ’¡Jaha ra te ra inchin conché, co inchin razé conché ra! Jaha ra chonda ra que tsji ra ngain infierno. \v 34 Mexinxin janha rrorroanha profeta nganji ra, co xí que Espíritu Santo joinchenohe, co xí que sinttacoanha ra de ixin Dios. Pero jaha ra nasoenxon ra na co sinchecrucificá ra canxion na co icanxin na rroẍanguihi ra na nttá o tton ngaxinhi nihngo, co rrorroehe ra na de rajna co rajna ngoi tti jehe na sacji na para feo sinchehe ra ngain na. \v 35 Mexinxin jaha ra tti teca ra vidé cainxin chojni jian que vintteguenhe, desde Abel, tti cjoi xí jian para ngain Dios, hasta Zacarías, xenhe Berequías tti nindogoelitoa ra nagoenxon na ngain lugar entre nihngo co altar. \v 36 Atto seguro tti janha rrindattjo ra, que cain chojni judío que techon jai, nijihi, niteca cain yá. \s1 Jesús tsjanga por ixin Jerusalén \r (Lc. 13.34‑35) \p \v 37 Cottimeja ndac̈ho Jesús iná: \p ―¡Chojni de Jerusalén, jaha ra que nadoenxon ra profeté Dios co ẍanguihi ra ẍo tti chojni que ttiaho joajna que Dios rroanha nganji ra; anto tsje nttiha janha joinaho rrogatse ra inchin ná cochia datse va xenhe va nganguihi nenehe va, pero jaha ra joinaoha ra! \v 38 Tsjenxin ra; nchiandoi ra ndasittohe nchia jeho nchia, \v 39 ixin janha rrindattjo ra que irrocjanha ra sicon ni ra janha hasta que tsija tti tiempo que jaha ra rrondac̈ho ra: “Anto jian tti joí de ngain nombré Dios.” \c 24 \s1 Jesús ndac̈ho que nihngo icha importante rroxantte \r (Mr. 13.1‑2; Lc. 21.5‑6) \p \v 1 Jesús vac̈hjexin de nihngo icha importante co sajittji are chojni que vacao conchienhe na ngain co ndac̈ho na ixin rrotsjehe Jesús ngoixin nihngo mé. \v 2 Pero Jesús ndac̈ho ngain na: \p ―¿Adicon jaha ra cain yá? Atto seguro tti rrindattjo ra que yá sittoeha ni ná ẍo ngataha iná ẍo; cainxin rroxantte. \s1 Quehe tsonhe icha saho que mundo ndatsjexin \r (Mr. 13.3‑23; Lc. 21.7‑24; 17.22‑24) \p \v 3 Cottimeja savinttecji na ngain tti jnanchjan que dinhi Nttaolivo, co are Jesús tavehe nttiha, chojni que vacao conchienhe na co joindac̈ho na ngain jimao: \p ―Rinaho na que rrondachjenji ni ra quesa tsonhe yá, ¿Quehe señal rroẍago are soixin rrocjan sihi iná, co are ondatsjexin mundo jihi? \p \v 4 Cottimeja Jesús ndac̈ho ngain na: \p ―Ttjiho ra cuidado que ẍonhi chojni sinttayaha ra. \v 5 Ixin atto tsje chojni tsí co sinchegonda na nombrena rrondac̈ho na: “Janha tti Cristo na”; co sincheyehe na tsje chojni. \v 6 Jaha ra tsinhi ra que sehe guerra nttihi co ngain icha lugar, pero ẍaonha ra ixin jamé chonda que tsonhe; pero ẍa jeha tti nchanho que ndatsjexin mundo. \v 7 Ixin ná nación tsetocaho iná nación, co ná región tsetocaho iná región. Co ngain tsje parte de nontte sehe jintta, co chin, co tsingui nontte. \v 8 Cain yá nandá tsexinxin tsonhe tti anto tangui que tsonhe chojni. \p \v 9 ’Cottimeja sinttachienhe ra na jaha ra ngain chojni que ningaconha ra para feo sinchehe na nganji ra, co nasoenxon na jaha ra, co ngoixin mundo rroningaconha ra chojni ixin ditticaon ni ra janha. \v 10 Ngain tiempo mé tsje chojni isincheha na sigue sitticaon na nganji na janha co rroningaconhe chó na co jeho na sinchechienhe chó na ngain tti ningaconna janha. \v 11 Are mé tsononxin tsje tti rronichja cosa ndoaha, co jehe na rrondac̈ho na que jehe na tenichja na joajné Dios, co sincheyehe na tsje chojni. \v 12 Co anto tsje cosa jianha sehe, que hasta tsje chojni isinaoha chó na. \v 13 Pero tti chojni que sinchehe sigue sitticaon na janha hasta ndasenhe, chojni mé rrochonda iná vida naroaxin. \v 14 Co tti jian joajna de queẍén ttetonha Dios, jihi tsonohe chojni ngoixin mundo para que chojni ngain cainxin nación tsonohe na tti jian joajna jihi. Are tsjexin cain yá, cottimeja ndasitján mundo jihi. \p \v 15 ’Profeta Daniel diquentaxin de ixin tti cosa que icha jianha de cainxin cosa. Co are jaha ra sicon ra que cosa mé siguehe ngain tti lugar santo de ngain nihngo icha importante, (tti tsjehe ẍón jihi chonda que tsinxin), \v 16 cottimeja tti chojni que te Judea rrochonda na que satsinga na ngagaha jna. \v 17 Co tti sintte ngataha techoe nchiandoha, are jehe sania, rrochjeha tiempo para sicao cosé de ngaxinhi nchia ixin anto daca satsinga. \v 18 Co tti sintte ngataon jngui, chondaha que rrocjan ni para sirroé lonttoe ngain nchiandoha. \v 19 ¡Pobre de cain nc̈hí que sintteyá chjan co cain nc̈hí que rrochonda chjan que tetai ngain nchanho mé! \v 20 Nchetsenhe ra ñao Dios que jaha ra rrochondaha ra que satsinga ra mero ngain tiempoe quin, ni ngain tti nchanho que nchejogaha ni, \v 21 ixin are mé anto tangui tsonhe, que ẍa ẍonhi tiempo tonhe jamé ni desde are coexinhi vehe nontte jihi, ni tsonhe después. \v 22 Co si Dios rrojinchenchinha tiempo mé, ẍonhi chojni rroxehe, pero Dios sinchenchín tiempo mé ixin jehe anto rinao cain tti chojni que jehe coinchiehe. \p \v 23 ’Si are mé c̈honja chojni rrondattjo ra: “Nttihi jí Cristo”, o “Nojiha jí”, jaha ra ditticaonha ra. \v 24 Ixin are mé tsí tsje chojni que sincheyehe tsje chojni ixin rrondac̈ho na que jehe na ni Cristo co tsí chojni que rrondac̈ho ixin jehe na dayé na joajné Dios. Co sinchehe na tsje señal co milagro para sincheyexin na tsje chojni, co si nchao hasta tti chojni que Dios mismo coinchiehe sincheyehe na. \v 25 Janha ondattjo ra cain yá desde jaxon. \v 26 Mexinxin si rrondattjo ra na: “Cristo cjan joí co jehe jí ngagaha jna tti ẍonhi chojni jí”, jaha ra ttjiha ra ditsjehe ra nttiha, o si rrondattjo ra na: “Cristo nttihi jí ngaxinhi ná cuarto”, jaha ra ditticaonha ra. \v 27 Ixin janha, tti Xí que joixin de ngajni, are sihi iná, janha tsononxin na inchin are tonguíxin anto daca dattoa ẍohi ngajni desde tti c̈hinxin nchanho hasta tti diataonxin nchanho. \v 28 Co tti sarihi janha, nttiha rroẍatte cain chojnina. \s1 Queẍén tsí tti Xí que joixin de ngajni \r (Mr. 13.24‑37; Lc. 21.25‑33; 17.26‑30, 34‑36) \p \v 29 ’Nttihi tsjexin satto cain tti nchanho que anto tangui mé, cottimeja nchanho isinchengasanha nchaon, co conittjao co conotse sinttjixin va de ngajni, co hasta cainxin cosa que jí ngajni, rroẍanga. \v 30 Cottimeja sicononxin ngajni señal de janha, tti Xí que joixin de ngajni, co ngain cainxin rajna de ngoixin mundo rrotsjanga chojni, co sicon na na janha, tti Xí que joixin de ngajni, sihi are mé ngacjan ttjoi de ngajni conixin anto tsje joachaxin co gloria. \v 31 Co janha rrorroanha cain angelna para que are tsoyao trompeta, jehe satse cainxin chojni que janha coinchiá de cainxin parte de ngoixin mundo. \p \v 32 ’Tangui ra ejemploe nttahigo: Are xesan ramé ntta co c̈hinhi qué ntta, jaha ra onoha ra que ojoiconchian tiempoe c̈hin. \v 33 ẍajeho jamé cai, are jaha ra sicon ra que cain cosa yá tsexinhi tsonhe, jaha ra onoha ra que janha ochiaon rrocjan na sihi iná. \v 34 Atto seguro tti rrindattjo ra que cain yá tsonhe icha saho que generación jihi sitján. \v 35 Ngajni co nontte ndasitján, pero tti janha ndac̈hjan sitjanha ixin chonda que tsonhe cain tti ndac̈hjan. \p \v 36 ’Pero nchanho co hora que tsonhe mé, ni ná chojni noeha, ni cain ángel que te ngajni, ni janha tti Xenhe Dios nonaha. Jeho Dios Ndodá na tti nohe quesa co quehe hora. \p \v 37 ’Jañá inchin conhe ngain tiempoe Noé cai jamé tsonhe are sihi janha, tti Xí que joixin de ngajni. \v 38 Ngain tiempo mé are icha saho que vitjanxin na jinda, cain chojni vanchehe sigue vanchehe na inchin costumbré na; vajine na co vaguihi na, vacottehe na co vaganjo na nc̈hichehe na para vacottehe nc̈ha. Jañá hasta ngain tti nchanho que Noé joixinhi para ngaxinhi tti arca que jehe joinchechjian. \v 39 Co coinxinha na que ixin ndarroguitján mundo hasta que joí jinda co ndagoen cainxin na. Jamé tsonhe cai are sihi janha, tti Xí que joixin de ngajni. \v 40 Ngain rato mé si yó xí tenchehe ẍa ngataon jngui, ná rrochonda iná vida naroaxin co ná nahi. \v 41 Co si yó nc̈hí tedaho, ná nc̈ha sayá nc̈ha co iná nc̈ha nahi. \p \v 42 ’Jaha ra cain nchanho dintte ra listo ixin noaha ra quesa sihi janha tti chonda cain joachaxin. \v 43 Pero ttettexin ñao ra jihi, que si xinajní ná nchia rroconohe xa quehe hora rroquí xichehe are ttie, xinajni rroguejoaha xa; jehe xa rroguenda xa nchiandoha xa para rrocanc̈hjandaha xa xichehe rroguixinhi xa rroqué xa. \v 44 Mexinxin jaha ra cai dintte ra listo ixin noaha ra quesa janha, tti Xí que joixin de ngajni, sihi iná. \s1 Ná tti nchehe ẍa jian co ná tti nchehe ẍa jianha \r (Lc. 12.41‑48) \p \v 45 ’Tti nchehe ẍa que ditticaon nchehe cain tti ditonhe co chonxin tti jian; xinajni chonda xa confianza ngain chojni mé para que jehe dittoehe icha ninchehe ẍé xa para danjo jine na hora que denhe na jintta. \v 46 Anto c̈hjoin para ixin jehe tti nchehe ẍa si jehe jinchehe cain tti vitonhe are tsí xinajní. \v 47 Atto seguro tti rrindattjo ra, que xinajní rrochjé xa joachaxin para que jehe senda cainxin cosa que jehe xa chonda xa. \v 48 Pero si tti nchehe ẍa mé jianha, co rroẍaxaon que xinajní tsiha xa toin, \v 49 co si jehe tsexinhi sinchesattehe icha ninchehe ẍé xa, co sehe sinecaho co sicaho cain tti dicoan, \v 50 pero cottimeja xinajní tsí xa ngain ná nchanho que ni jehe rroẍaxaonha, co ngain ná hora que ni jehe noeha. \v 51 Co rrochjé xa ná castigo anto tangui, que ẍajeho inchin castigo que sayé cain chojni que ncheha na tti jehe na ndac̈ho na. Cottimeja nttiha jehe rrotsjanga co sinetaon neno. \c 25 \s1 Ejemploe tti tte xannc̈hí \p \v 1 Cai ndac̈ho Jesús: \p ―Jihi ná ejemploe queẍén ttetonha Dios que ttjen ngajni. Mé inchin ná xanxí que tsottehe. Co tte xannc̈hí vinttecji xan ngain vandango mé co joicao xan lámpara de aceite para joichoenxin xan xinovio ngatja nttiha. \v 2 Naho de jehe xan lista xan co naho xan ẍaxaonha xan jian. \v 3 Tti xan ẍaxaonha jian joicaoha xan icha aceite para rroquequia xan lamparé xan iná. \v 4 Co tti xan lista joicao xan icanxin ẍoẍao de aciete aparte de lamparé xan. \v 5 Co ixin xinovio dacaha joí xa, cain xannc̈hí mé tse xan cottac̈hin co tavinttejoa xan. \v 6 Cottimeja inchin ngosine ttie, coinhi xan coyao ná tti ndac̈ho: “¡Ojoí xinovio, dac̈hje ra dichoenxin ra xa ngatja nttiha!” \v 7 Cain xannc̈hí mé vintteguingattjen xan, para vinttenchegacaon xan lamparé xan. \v 8 Cottimeja tti xan naho que ẍaxaonha jian vinttendac̈ho xan ngain tti xan naho que vintte lista: “Chjana ni ra nchion aceite ixin lamparana na ndatedanga lampara.” \v 9 Pero tti xan naho que vintte lista vinttendac̈ho xan: “Nahi, ixin sittjaha aceite para ixin janha na co jaha ra. Icha jian ttji ra tti tochji aceite, co nttiha ttehna ra aceite para ixin jaha ra.” \v 10 Pero are tti naho xannc̈hí mé joiquehna xan aceite, xinovio ojoí xa. Co cain tti xannc̈hí que tedacaon lamparé joixincaho xan xinovio ngaxinhi nchia tti jí vandango co coejé na puerta. \v 11 Cottimeja vinttequí tti inaho xannc̈hí co vinttendac̈ho xan: “Nttatsanha ra ñao danttjena ni ra puerta.” \v 12 Pero xinovio ndac̈ho xa: “Chonxinha quensen jaha ra.” \p \v 13 Cottimeja Jesús ndac̈ho: \p ―Dintte ra listo cain nchanho ixin noaha ra quesa ni quehe hora rrocjan na sihi janha, tti Xí que joixin de ngajni. \s1 Ejemploe tomi \p \v 14 ’Jihi iná ejemploe queẍén ttetonha Dios que ttjen ngajni. Mé inchin na xinajni que sajittji para ngain iná nación. Pero icha saho que jehe xa sacjoi xa, vayé xa cain ninchehe ẍé xa co ndac̈ho xa ngain na: “Nttihi cada ra tsinttoaha ra tomina.” \p \v 15 ’Ngain ná de jehe na joanjo xa inchin naho mil de tomi mé, co ngain iná na joanjo xa inchin yó mil, co ngain iná na inchin ná mil. Cada na vayé na tomi inchin jehe na nohe na nchenchehe na tomi ẍa. Cottimeja jehe xinajni mé sacjoi xa cjin. \v 16 Tti nchehe ẍa que vayé tti naho mil de tomi mé, jehe joinchegonda tomi mé co joacha iná naho mil. \v 17 Co jamé joinchehe tti vayé tti yó mil, co joacha iná yó mil. \v 18 Pero tti vayé ná mil, mé ngue co cjoavá tomí xinajní. \p \v 19 ’Vatto tsje tiempo, cottimeja cjan xinajní cain ninchehe ẍa mé para joitse xa cuenta ngain na. \v 20 Saho conchienhe tti vayé naho mil, co joanjo iná naho mil, co ndac̈ho ngain xa: “Chjana naho mil, co nttihi dayehe iná naho mil que joacha janha.” \v 21 Xinajni mé ndac̈ho xa ngain: “Atto nchao jí; jaha ná ninchehe ẍa atto jian co nchehe cain tti ditonha. Jaha ojoinchehe jian ngain tti tomi que chjaha masqui tsjeha, mexinxin jai rrochjaha icha tsje. ẍacoi dixinhi nchiania para rrochaha conixin janha.” \v 22 Cottimeja conchienhe tti nchehe ẍa que vayé tti yó mil, co ndac̈ho: “Chjana yó mil, co nttihi dayehe iná yó mil que joacha janha.” \v 23 Xinajní ndac̈ho xa ngain: “Atto nchao jí; jaha ná ninchehe ẍa atto jian, co nchehe cain tti ditonha. Jaha ojoinchehe jian ngain tti tomi que chjaha masqui tsjeha, mexinxin jai rrochjaha icha tsje. ẍacoi dixinhi nchiania para rrochaha conixin janha.” \v 24 Pero are conchienhe tti nchehe ẍa que vayé tti mil, ndac̈ho ngain xinajní: “Janha nona que soixin anto soji ansean que dantsjehe chojni tti soixin danjoha co jamé tsinhi cosecha tti soixin ttengaha. \v 25 Mexinxin janha ẍaon na nganji co joiquema tomia, joicjavá tomi. Pero nttihi dayehe tti tomia que chjana.” \v 26 Xinajni ndac̈ho xa: “Jaha ná ninchehe ẍa jianha, co atto saha. Si onoha que janha dantsjá chojni tti janha danjoha, co jamé janha tsinhi cosecha tti janha coengaha, \v 27 mexinxin icha jian si jaha rrojicán tomina ngain ná banco, co are janha rrocjan na rrojihi, rrogayá tomina conixin tti rrogacha tomi.” \v 28 Co ndac̈ho xa ngain nite nttiha: “Dantsjehe ra xa tti mil que jichonda xa co danjo ra ngain tti jichonda tte mil. \v 29 Ixin tti chonda, sayé icha, co rrochonda hasta rroxehe. Co tti ẍonhi chonda, sac̈hjehe hasta cain tti chonda masqui tsjeha chonda. \v 30 Co tti nchehe ẍa que ẍonhi ẍé jihi, dehngui ra ndoja tti naxin xehe, nttiha tti rrotsjanga jehe co sinetaon neno.” \s1 Queẍén soenhe juzgado cain nación \p \v 31 ’Janha, tti Xí que joixin de ngajni, are janha sihi inchin ná Rey, conixin cain angelna, are mé sarihi ngain lugar de joachaxin. \v 32 Chojni de cainxin nación rroẍatte na ngattoxon con, co janha santsjenda na cada na inchin tti ttingaria coleco dantsjenda coleco de ngayehe cottentso. \v 33 Janha tsín coleco lado jian na co cottentso lado cjon na. \v 34 Cottimeja janha, tti Rey na, rrondattjan tti chojni que te lado jian na: “ẍacoi ra, jaha ra ẍo ojointtanchaon ra Ndodana, co dayehe ra tti lugar que jichjian para ixin jaha ra desde que are Ndodana joinchechjian Ndo nontte. \v 35 Ixin janha venhe na jintta, co jaha ra chjana ra tti joine; co venhe na jinda co jaha ra chjana ra tti vihi; janha vacji inchin chojni de ojé nontte co jaha ra chjana ra nchia tti janha joarihi. \v 36 Janha ẍonhi lontto joarichonda, co jaha ra chjana ra lontto que joaringaha; janha conina co jaha ra joasotsjena ra; janha viaxinna ngain cárcel, co jaha ra joasotsjena ra.” \v 37 Cottimeja tti chojni jian rrondac̈ho na: “¿Quesa vicon na que soixin venhe jintta, co janha na ján chjaha ra tti jointte? ¿O quesa vicon na que soixin venhe jinda co janha na ján chjaha ra tti vihi? \v 38 ¿O quesa vicon na que soixin vacji inchin chojni de ojé nontte, co janha na ján chjaha ra nchia tti joarihi? ¿O quesa joarichondaha lontto co janha na ján chjaha ra lontto? \v 39 ¿O quesa vicon na janha na que soixin coniha o joarihi ngaxinhi cárcel co janha na ján joasotsjaha ra soixin?” \v 40 Co janha tti Rey na rrondac̈hjan: “Atto seguro tti rrindattjo ra que cain tti jian que joinchehe ra ngain chojni tehe que ditticaon na, masqui chojni mé anto importanteha na, pero rroc̈ho ixin nganji na janha tti joinchehe ra mé.” \p \v 41 ’Cottimeja janha tti Rey na rrondattjan tti chojni que te lado cjon na: “Sattjixin ra de nganji na janha, jaha ra chojni jianha. Sattji ra ngain infierno tti ẍonhi tiempo danga ẍohi, que mé conchjian para ixin inchínji conixin cain ángel de jehe. \v 42 Ixin janha venhe na jintta co jaha ra chjanaha ra tti joine; venhe na jinda co chjanaha ra tti vihi. \v 43 Janha vacji inchin chojni de ojé nontte, co jaha ra chjanaha ra nchia tti joarihi. Janha ivechondaha lonttona, co jaha ra chjanaha ra lontto. Janha conina, cottimeja viaxinna ngain cárcel, co jaha ra joasotsjenaha ra.” \v 44 Cottimeja jehe na rrondac̈ho na: “¿Quesa vicon na que soixin venhe jintta o venhe jinda, o inchin chojni de ojé nontte, o quesa vicon na que soixin ijoarichondaha lonttoa, o quesa que soixin coniha, o viaxinha ngain cárcel co janha na cjoenguijnaha ra soixin?” \v 45 Co janha tti Rey na rrondattjan na: “Atto seguro tti rrindattjo ra que cada nttiha que c̈hoha ra cjoenguijna ra chojni tehe que ditticaon na janha masqui chojni mé anto importanteha na, ngain rato mé rroc̈ho ixin jaha ra cjoenguijnaha ni ra janha.” \v 46 Cottimeja cain chojni jihi satsji na ngain infierno tti ẍonhi tiempo danga ẍohi, co tti chojni jian satsji na tti rrochonda na iná vidé na naroaxin que ẍonhi tiempo tsjexin. \c 26 \s1 Queẍén ẍaxaon na para tse na Jesús \r (Mr. 14.1‑2; Lc. 22.1‑2; Jn. 11.45‑53) \p \v 1 Are Jesús joexin ndac̈ho cain yá, jehe ndac̈ho ngain chojni que vacao: \p \v 2 ―Inchin jaha ra onoha ra, nttihi yó nchanho tsí tti quiai dinhi pascua co janha, tti Xí que joixin de ngajni, jehe na rrondac̈ho na para rrotse na na co sinchecrucificá na na. \p \v 3 Cai ngain ẍajeho nchanho mé cain xidána que ttetonha ngain icha xidána co cain ximaestroe ley Israel co cain xittetonha ngain nihngo, cain chojni mé ẍatte na ngain patioe palacioe Caifás, tti dána icha importante. \v 4 Nttiha cjoaoxin na de ixin queẍén sinchehe na para que sincheyehe na Jesús para rrotse na co nasoenxon na. \v 5 Pero vinttendac̈ho na: \p ―Sonttoha na ngain mero nchanho de quiai para que tsoñaoha chojni. \s1 Ná nc̈hí cointtjitte aceite cuerpoe Jesús \r (Mr. 14.3‑9; Jn. 12.1‑8) \p \v 6 Ngain tiempo mé Jesús vehe ngain rajna Betania ngain nchiandoha Simón tti vancheguinhi na Leproso. \v 7 Co nttiha, are tene na ngain mesa conchienhe ná nc̈hí que joicao ná ẍoẍao de joxon marmol hasta jic̈he de aceite que anto ẍajni co anto rentte. Jehe nc̈ha cointtjitte nc̈ha aceite mé ngataha já Jesús. \v 8 Are chojni que vacao Jesús vicon na yá, coñao na co coexinhi na ndac̈ho na: \p ―¿Quedonda coxincoa aceite yá? \v 9 Nchao rrocochji aceite yá conixin tsje tomi para rrocjenguijnanxin na chojni noa. \p \v 10 Jesús coinhi mé, co jehe ndac̈ho ngain na: \p ―¿Quedonda jañá tec̈ho ra ixin nc̈hí jihi? Tti jehe nc̈ha joinchehe nc̈ha nganji na janha; jihi ná cosa jian. \v 11 Ixin chojni noa cain tiempo sintte na ngayaha ra, pero janha cainxinha tiempo sarihi ngayaha ra. \v 12 Tti joinchehe nc̈hí jihi, are jehe nc̈ha cointtjitte nc̈ha aceite cuerpona, jehe nc̈ha ocoinga na nc̈ha yá para are rroẍavá na. \v 13 Atto seguro tti janha rrindattjo ra que cain tti rrondac̈ho na tti jian joajna jihi ngoixin mundo, cai rrondac̈ho na tti joinchehe nc̈hí jihi para rroẍaxaonxin na nc̈ha. \s1 Judas ndac̈ho para rrotse na Jesús \r (Mr. 14.10‑11; Lc. 22.3‑6) \p \v 14 Cottimeja ná de tti tteyó chojni que vacao Jesús, mé vinhi Judas Iscariote, cjoi para joicjao canxion xidána que vaquetonha ngain icha xidána, \v 15 co ndac̈ho ngain xa: \p ―¿Quejanhi tomi rrochjana ra si janha rrondattjo ra queẍén sinchehe ra para rrotse ra Jesús? \p Cottimeja jehe xa cjoenguehe xa hna treinta tomi de plata. \v 16 Co desde ngain rato mé Judas cjoé queẍén sinchechienhe Jesús ngá rá xidána mé. \s1 Are joinecaho Jesús tti tteyó chojni que vacao \r (Mr. 14.12‑25; Lc. 22.7‑23; Jn. 13.21‑30; 1 Co. 11.23‑26) \p \v 17 Saho nchanho de tti quiai que jine na niottja que chondaha levadura, tti tteyó chojni que vacao Jesús conchienhe na ngain jehe co joanchiangui na co ndac̈ho na: \p ―¿Quettinó sinttachjianxin na tti sintte soixin para ngain quiai pascua? \p \v 18 Jesús ndac̈ho ngain na: \p ―Ttji ra ngain Jerusalén ngain nchiandoha tti xí que jaha ra onoha ra co ndache ra que janha ndac̈hjan que ochian joí tiempo para janha ndasenhe na co ngain nchiandoha jehe sinttasayaxin janha tti quiai pascua conixin chojnina que c̈hjinha. \p \v 19 Chojni mé vitticaon na joinchehe na inchin coetonha Jesús, co nttiha joinchechjianxin na cain tti joine na ngain tti quiai pascua. \p \v 20 Ngain ttie mé Jesús joinecaho tti tteyó chojni que vacao. \v 21 Co are cain na tatene na, jehe ndac̈ho ngain na: \p ―Atto seguro rrindattjo ra que ná de jaha ra rrondache chojni queẍén para rrotse na na janha. \p \v 22 Cottimeja cain jehe na anto vinttechín na co coexinhi na, ná na co ná na joanchiangui na ngain Jesús co ndac̈ho na: \p ―¿Apoco janha? \p \v 23 Co Jesús ndac̈ho ngain na: \p ―Ná tti rrinequinha janha ngain lato jihi, mé tti rrondache chojni queẍén para rrotse na na. \v 24 Ján ndoa janha, tti Xí que joixin de ngajni, senhe na inchin ndac̈ho ngain tti jitaxin Palabré Dios, pero anto tangui tsonhe tti rrondache chojni queẍén para rrotse na na. Icha jian para ixin jehe si rroconcjiha. \p \v 25 Cottimeja nichja Judas, tti ndache chojni queẍén para rrotse na Jesús, co jehe ndac̈ho ngain Jesús: \p ―Maestro, ¿apoco janha? \p Jesús ndac̈ho ngain: \p ―Ján, jaha. \p \v 26 Are tejine na, Jesús coá niottja co joanjo gracias ngain Dios, co váña nio. Cottimeja joanjo nio ngain chojni que vacao, co ndac̈ho ngain na: \p ―Jintte ra, jihi rroc̈ho cuerpona janha. \p \v 27 Cottimeja coá tti vaso de vino, co joanjo gracias ngain Dios. Cottimeja joanjo ngain na co ndac̈ho: \p ―Dihi ra cainxin ra jaha ra vino jihi, \v 28 ixin jihi tti rroc̈ho jnina janha que sinchesegurá tti trato naroaxin. Co jnina singo jni para rroxengaxin hna tti jianha que nchehe tsje chojni. \v 29 Pero rrindattjo ra que janha irrocjanha na sihi vinoe uva hasta tti nchanho que janha conixin jaha ra sonho na tti vino naroaxin ngain lugar tti ttetonha Ndodana ngajni. \s1 Jesús ndac̈ho que Pedro rrondac̈ho ixin jehe chonxinha Jesús \r (Mr. 14.26‑31; Lc. 22.31‑34; Jn. 13.36‑38) \p \v 30 Co vinttetsje na ná himno, cottimeja savinttecji na ngain jnanchjan que dinhi Nttaolivo. \v 31 Cottimeja Jesús ndac̈ho ngain na: \p ―Janha tti cain jaha ra sinttechinhi ra de ixin janha ngain ttie jihi, ixin ndac̈ho ngain tti jitaxin Palabré Dios: “Dios nasoenxon tti ttingaria coleco, co cain coleco rrochjequé va.” \v 32 Pero después que janha rroxechon na, janha saho tsji Galilea que jaha ra. \p \v 33 Cottimeja Pedro ndac̈ho ngain Jesús: \p ―Masqui cainxin na sinttechín na de ixin soixin, pero janha nahi. \p \v 34 Cottimeja ndac̈ho Jesús: \p ―Janha rrindattjo seguro que ngain ttie jihi, saho que rrotsje conttaxichia, jaha orrondac̈ho ninxin nttiha que chonxinha na. \p \v 35 Pedro ndac̈ho: \p ―Masqui rrochonda que senxin na tti soixin senxin, pero rrondac̈hjanha ixin chonxinha soixin. \p Co cain ni icha ndac̈ho na ẍajeho cai. \s1 Are Jesús joichetsenhe ñao Dios ngain Getsemaní \r (Mr. 14.32‑42; Lc. 22.39‑46) \p \v 36 Cottimeja Jesús conixin tti chojni que vacao joiji na ngain ná lugar dinhi Getsemaní, co nttiha Jesús ndac̈ho ngain na: \p ―Nttihi dintte ra co chonna ra ixin janha sinttatsán ñao Dios. \p \v 37 Co Jesús sajoicao Pedro co cayoi xenhe Zebedeo, co jehe coexinhi conohe ná joachjaon anto soji ngain almé. \v 38 Cottimeja jehe ndac̈ho: \p ―Janha tonona ngain almana ná joachjaon anto soji que hasta rinaho ndasenhe na. Dittoha jaha ra nttihi nganji na janha, co dinttec̈hinha ra. \p \v 39 Cottimeja Jesús sacjoi nchion icha cjin co nttiha vecjantaha nontte, co joinchetsenhe ñao Dios, co ndac̈ho: \p ―Padre, si nchao, tanc̈hjandaha na que janha sattoha ngain tti anto tangui que tsonna; pero tsoenha inchin janha rinaho, sino que tsonhe inchin soixin rinao. \p \v 40 Cottimeja cjan para ngain tti ní chojni que joicao, pero are jehe joiji nttiha, jehe na otatejoa na. Co jehe ndac̈ho ngain Pedro: \p ―¿Acoixianha ra tavinttetsjehe ra ni ná hora para rroguinttenda ni ra? \v 41 Tadinttetsjehe ra co nchetsenhe ra ñao Dios, para que ẍonhi cosa jianha sinttatjanji ra. Ndoa que espiritua ra anto rinao sintte jian, pero cuerpoa ra sojiha. \p \v 42 Yoxin nttiha jehe cjan para joinchetsenhe ñao Dios iná co ndac̈ho: \p ―Padre, si c̈hoha para que soixin tsanc̈hjandaha na janha satto ngain tti anto tangui jihi, que tsonhe inchin soixin rinao remé. \p \v 43 Cottimeja jehe cjan co jehe na tatejoa na iná ixin jmacon na icoixinha de anto cottac̈hin. \v 44 Jesús nttiha cointtohe na co jehe sacjan para joinchetsenhe ñao Dios ninxin nttiha, co ndac̈ho ẍajeho. \v 45 Cottimeja cjan ngain tti vittohe jehe tti ní chojni que joicao, co ndac̈ho ngain na: \p ―Janché dinttec̈hin ra co nchejogaha ra. Hora ojoí que janha, tti Xí que joixin de ngajni, sinchechienhe na na ngá rá chojni jianha. \v 46 Dingattjen ra sachjin na; ojoí tti ndac̈ho queẍén para rrotse na na janha. \s1 Are tse na Jesús \r (Mr. 14.43‑50; Lc. 22.47‑53; Jn. 18.2‑11) \p \v 47 Jesús ẍa jindac̈ho jañá are ojoí Judas, ná de tti tteyó chojni que vacao Jesús. Judas joiaho anto tsje chojni que teyá na espada co nttá. Xidána que vaquetonha ngain icha xidána co xittetonha ngain nihngo, xí mé rroanha cain chojni mé. \v 48 Judas, tti joindache xa queẍén para tse na Jesús, mé dindac̈ho ngain cain chojni que joiaho: \p ―Tti janha tsetoxin para rrochjaha joajna, jehe mé. Tse ra co sattjiho ra. \p \v 49 Cottimeja jehe Judas conchienhe ngain Jesús co ndac̈ho: \p ―¡Deo, Maestro! \p Co coetoxin. \v 50 Jesús ndac̈ho ngain Judas: \p ―Amigo, ¿quedonda joihi nttihi? \p Cottimeja cain nicjoi conchienhe na co tse na Jesús co sajoicao na. \p \v 51 Ngain rato mé, ná de tti tteyó chojni que vacao Jesús joantsje espadé co conc̈hinjihi ndatsjoen ná xinchehe ẍé xidána icha importante. \v 52 Cottimeja ndac̈ho Jesús ngain: \p ―Ttenchjinha espadá lugué espada. Ixin cain chojni que tjayaxin conixin espada, conixin espada senxin cai. \v 53 ¿Anoaha que janha nchao rrondattjan Ndodana co jehe Ndo jaxon rrorroanna Ndo icha que setenta mil ángel? \v 54 Pero si jamé rroconhe, ¿queẍén para tsonhe tti ndac̈ho ngain tti jitaxin Palabré Dios, que mé chonda que siconhe? \p \v 55 Cottimeja Jesús ndac̈ho ngain cain chojni que cjoi: \p ―¿Ajoihi jaha ra conixin espada co nttá para joitse ni ra como si janha rrocji ná xichehe? Cain nchanho vatto janha vagarihi ngayaha ra ngain nihngo icha importante para vanttacoanha ra de ixin Dios co ẍonhi tiempo tse ni ra. \v 56 Pero cain jihi tsonhe para que siconhe cain tti dindac̈ho cain profeta ngain tti jitaxin Palabré Dios. \p Cottimeja cain tti chojni que vacao Jesús ndacointtohe na jeho Jesús nttiha co jehe na sacoinga na. \s1 Are Jesús ngain juzgadoe nihngo \r (Mr. 14.53‑65; Lc. 22.54‑55, 63‑71; Jn. 18.12‑14, 19‑24) \p \v 57 Cain nijoitse Jesús sajoicao na para ngain nchiandoha Caifás, mé vehe xidána icha importante, co nttiha tti diẍatte cain ximaestroe ley co cain xittetonha ngain nihngo. \v 58 Co Pedro ta tti cjin jirroexin hasta joiji ngain patioe nchiandoha jehe Caifás. Nttiha joixinhi Pedro co tavehe ngayehe xipolicía que te nttiha para vicon quehe joinchehe ni icha ngain Jesús. \p \v 59 Cain xidána que vaquetonha ngain icha xidána, co cain xittetonha ngain nihngo, co cain xittetonha ngain juzgadoe nihngo cjoé xa quehe sinchecaxin xa Jesús, masqui ndoaha joinchehe Jesús ná cosa jianha, jeho para ttjé xa para nasoenxon xa Jesús. \v 60 Pero ẍonhi cosa vittja xa masqui anto tsje chojni conchienhe para ndac̈ho na cosa ndoaha de ixin quehe joinchehe Jesús. Cottimeja vintteconchienhe yó chojni testigo que nichja cosa ndoaha. \v 61 Chojni mé ndac̈ho na: \p ―Xí jihi ndac̈ho xa: “Janha nchao tsonxantte ningoe Dios, co rrocjan na sinttachjian nihngo iná ngain nincoa nchanho.” \p \v 62 Cottimeja vingattjen xidána icha importante co ndac̈ho xa ngain Jesús: \p ―¿Aẍonhi nichja jaha? ¿Andoa tti ndac̈ho chojni tehe o ni nahi? \p \v 63 Pero Jesús tencoa. Cottimeja ndac̈ho xidána icha importante mé: \p ―Conixin joachaxín nombré Dios que jichon, janha rrittetonha jaha que rrondachjenji na ndoa. Ndachjenji na si jaha tti Cristo, Xenhe Dios. \p \v 64 Jesús ndac̈ho: \p ―Ján, janha inchin jaha ndac̈ho. Co cai rrondattjo ra jaha ra que sicon ni ra janha, tti Xí que joixin de ngajni, sarihi ngain lado jian de Dios que chonda cainxin joachaxin, co sicon ni ra sihi ngacjan ttjoi de ngajni. \p \v 65 Cottimeja jehe xidána icha importante coinchje xa lonttoe xa para ná señal que jehe xa anto coñao xa co ndac̈ho xa: \p ―Xí jihi nichja xa jianha para ixin Dios. ¿Quehe rrogondá na icha testigo? Jaha ra coinhi ra tti jianha que ndac̈ho xa. \v 66 ¿Quehe ẍaxaon ra? \p Cain na ndac̈ho na: \p ―Jiquininxin xa senhe xa. \p \v 67 Cottimeja canxion na cjoatjo na nttatté na ngá con Jesús co ẍanguí na tton. Icanxin na ẍanguí na manazo ngá con Jesús. \v 68 Co ndac̈ho na ngain: \p ―Jaha que Cristo, ¡datsoenhe quensen goen! \s1 Pedro ndac̈ho que jehe chonxinha Jesús \r (Mr. 14.66‑72; Lc. 22.56‑62; Jn. 18.15‑18, 25‑27) \p \v 69 De cain mé Pedro tají ndoja ngain patio, co conchienhe ngain jehe ná nc̈himozé xidána icha importante co ndac̈ho nc̈ha: \p ―Jaha cai vacjiho Jesús, tti joixin nonttehe Galilea. \p \v 70 Pero ngattoxon con cain nite nttiha, Pedro ndac̈ho: \p ―Nonaha de quehe rrindachjenji na. \p \v 71 Pedro are jehe sajittji ngain puerté patio are vicon iná nc̈himozé xidána mé, ndac̈ho nc̈ha ngain nite nttiha: \p ―Xí jiha cai vacao xa Jesús, tti rajné Nazaret. \p \v 72 Pedro joinchejurá co ndac̈ho: \p ―Janha chonxinha xí yá. \p \v 73 Nchion después cain nite nttiha conchienhe na ngain Pedro co ndac̈ho na ngain: \p ―Ján ndoa, jaha cai ná de tti chojní Jesús ixin datsoan ni hasta de queẍén nichja. \p \v 74 Cottimeja Pedro joanchia ná castigo ngain Dios para ixin jehe ixin joinchejurá ngain Dios co ndac̈ho: \p ―Dios nchao nasoenxon na janha si ndoaha tti rrindac̈hjan que janha choxinha xí yá. \p Co ngain rato mé tsje ná conttaxichia. \v 75 Cottimeja Pedro ẍaxaon tti ndac̈ho Jesús ngain jehe: “Saho que conttaxichia rrotsje va, jaha orrondac̈ho ninxin nttiha que ixin chonxinha na.” Cottimeja Pedro vac̈hjexin de nttiha co anto tsjanga. \c 27 \s1 Are joicao na Jesús ngain Pilato \r (Mr. 15.1; Lc. 23.1‑2; Jn. 18.28‑32) \p \v 1 Are ovingasán cain xidána que vaquetonha ngain icha xidána co cain xittetonha ngain ningoe chojni judío cjoao na ixin queẍén sinchehe na para nasoenxon na Jesús. \v 2 Cottimeja coia na Jesús co joicao na ngain Poncio Pilato, tti vehe xigobernador. \s1 Are ndavenhe Judas \p \v 3 Judas, tti joindache xidána para tse na Jesús, are jehe conohe que nasoenxon na Jesús, jehe ẍaxaon que jianha joinchehe co anto feo conohe, co cjan cjoi ngain xidána que vaquetonha ngain icha xidána co xittetonha ngain nihngo para joiconcjan tti treinta tomi de plata, \v 4 co ndac̈ho ngain xa: \p ―Janha jianha jointtaha ixin joindattjo ra queẍén para tse ra ná xí que ẍonhi jica para que nasoenxon ra xa. \p Pero jehe xa vinttendac̈ho xa ngain Judas: \p ―Pero mé, ¿janha na quehe ndosenna na? ¡Yá problemá jaha! \p \v 5 Cottimeja Judas cjoa tomi mé ngaxinhi nihngo nttiha, co sacjoi para joiquenttedonguihi ttosin ná jino jeho para ndavenhe. \p \v 6 Jehe xidána que vaquetonha ngain icha xidána joatse xa tomi mé co ndac̈ho xa: \p ―C̈hoha tsín na tomi jihi ngain cajé tti tomi que danjo chojni ixin tomi jihi xengaxin hna jni. \p \v 7 Cottimeja cjoao chó xa para que conixin tomi mé coenanxin xa tti nontte que dinhi Nonttehe tti Nchechjian Chi para que nttiha sehe ná lugar tti tsjavá na chojni que ttixin de iná nación. \v 8 Mexinxin jngui mé dinhi hasta jai, Jngui de Jni. \v 9 Jamé joiconhe tti dindac̈ho profeta Jeremías: “Coá na tti treinta tomi de plata, (tti tomi que chojni Israel cjoenga hna para ixin jehe). \v 10 Conixin tomi mé coenanxin na tti jnguihi tti nchechjian chi, co jamé conhe inchin coetonna Dios.” \s1 Jesús ngain Pilato \r (Mr. 15.2‑5; Lc. 23.3‑5; Jn. 18.33‑38) \p \v 11 Joicao na Jesús ngain xigobernador que vinhi xa Pilato, co jehe xa joanchianguihi xa Jesús co ndac̈ho xa: \p ―¿Ajaha tti Rey de chojni judío? \p Jesús ndac̈ho ngain xa: \p ―Ján janha jañá inchin jaha ndac̈ho. \p \v 12 Co are cain xidána que vaquetonha ngain icha xidána, co cain xittetonha ngain nihngo tenichja xa tti jeha ndoa de ixin Jesús, jehe ẍonhi ndac̈ho. \v 13 Cottimeja Pilato ndac̈ho ngain Jesús: \p ―¿Attinha cain tti tendac̈ho na de ixin jaha? \p \v 14 Pero Jesús ẍonhi ndac̈ho ngain Pilato; co jamé jehe xigobernador Pilato goan xa admirado co inoeha xa quehe rrojinchehe xa ngain rato mé. \s1 Are ndac̈ho na ixin Jesús chonda que ndasenhe \r (Mr. 15.6‑20; Lc. 23.13‑25; Jn. 18.38―19.16) \p \v 15 Nchao remé, ngain cain quiai mé xigobernador vechonda xa costumbre de vacanc̈hjanda xa ná de tti teaxinhi para savacji. Jehe xa vacanc̈hjanda xa quexeho de tti chojni que vaquinchiehe jehe na. \v 16 Ngain tiempo mé nttiha vehe ngaxinhi cárcel ná tti vinhi Barrabás, co tsje chojni chonxin jehe mé. \v 17 Co are cainxin chojni ẍatte na nttiha, Pilato joanchiangui ngain na co ndac̈ho: \p ―¿Quensen rinao ra tsanc̈hjanda janha para que jehe satsji; a Barrabás o ani Jesús, tti dinhi Cristo? \p \v 18 Jamé ndac̈ho Pilato ixin oconohe que cain xidána conchjoehe xa ngain Jesús ixin jehe cainxin jian vanchehe, mexinxin joinchechienxin xa Jesús nttiha. \p \v 19 Ngain rato mé are Pilato tajitaha nttaxintaoen tti vanchejuzguexin chojni, nc̈hic̈hihi rroenhe nc̈ha ná joajna que dindac̈ho nc̈ha: “Dixintteha jaha ngain xí jian yá ixin are ttie, janha atto feo coxinanxin de ixin jehe xa.” \p \v 20 Pero cain xidána que vaquetonha ngain icha xidána co xittetonha ngain nihngo ndache xa cain chojni que rrondac̈ho na ixin Barrabás tti sac̈hjexin cárcel, co ixin Jesús chonda que senhe. \v 21 Jehe Pilato joanchiangui ngain na iná, co ndac̈ho: \p ―¿Quexehe de cayoi xí tti rinao ra tsanc̈hjanda para que jehe satsji? \p Co cain jehe na vinttendac̈ho na: \p ―Barrabás. \p \v 22 Pilato joanchiangui ngain na iná co ndac̈ho: \p ―¿Co quehe sinttaha janha conixin Jesús, tti dinhi Cristo? \p Cain na ndac̈ho na: \p ―¡Nchecrucificá! \p \v 23 Cottimeja Pilato ndac̈ho ngain na: \p ―¿Quehe cosa jianha joinchehe? \p Pero jehe na cjan na ndac̈ho na sén iná: \p ―¡Nchecrucificá! \p \v 24 Are Pilato vicon que c̈hoha na para que Jesús sarrocji, sino que cain na anto tedoñao na, Pilato coetonha para que joí jinda, co contti rá ngattoxon con cainxin chojni nttiha, co ndac̈ho ngain na: \p ―Janha ẍonhi sarica ixin ndasenhe xí jihi, ixin jehe xa ẍonhi cosa jianha joinchehe xa. Jaha ra tti sintteca ra yá. \p \v 25 Co cainxin chojni ndac̈ho na: \p ―¡Janha na conixin xanhna na, mé tti sintteca na ixin ndasenhe xí yá! \p \v 26 Cottimeja Pilato joantsje Barrabás para coanc̈hjanda sacjoi, co coetonha para que vicaon Jesús. Cottimeja Pilato joanjo Jesús para que goan crucificado. \p \v 27 Cottimeja xisoldadoe jehe Pilato joicao xa Jesús ngain palacio, co ẍatte cainxin xisoldado ngandanji Jesús. \v 28 Cottimeja joantsjehe xa lonttoe Jesús co joinchetsá xa ná lontto jatse. \v 29 Co joinchecjinga xa Jesús ná corona de joxon nttanchaha, co joinchetse xa ná nttá ngain rá lado jian. Cottimeja vinttettoxin nttajochjihi xa ngatto con Jesús, co cjoanoa xa co ndac̈ho xa ngain: \p ―¡Viva tti Rey de chojni judío! \p \v 30 Cai cjoatjo xa nttatté xa, co coá xa tti nttá que joinchetse xa Jesús para ẍanguí xa ntta já Jesús. \v 31 Cottimeja are joexin cjoanoa xa jañá, joantsjehe xa tti lontto jatse que joinchetsá xa co coengaha xa lonttoe. Cottimeja sajoicao xa para joinchecrucificá xa. \s1 Are joinchecrucificá xa Jesús \r (Mr. 15.21‑32; Lc. 23.26‑43; Jn. 19.17‑27) \p \v 32 Co are tedac̈hjecaoxin xa Jesús de nttiha, vetan xa ná xí que vinhi Simón que joixin de ngain ciudad de Cirene; co joinchecame xa crue Jesús. \p \v 33 Co jamé joijicaho xa Jesús conixin Simón ngain ná lugar que dinhi Gólgota que rroc̈ho Lugué Nttalorojá Chojni. \v 34 Nttiha chjexin xa Jesús ná vino que jittecjan ná cosa anto tsja. Pero are Jesús joincheprobá vino mé, jehe c̈hoha vihi. \p \v 35 Co are ojoinchecrucificá xa Jesús, cain xisoldado mé joantsje xa suerte de lonttoe Jesús, para jamé chjeyehe xa lontto mé. Jañá conhe para joiconhe tti dindac̈ho profeta: “Joantsje na suerte para chjeyehe na lonttona.” \v 36 Cottimeja tavintte xa nttiha para vinttenda xa. \v 37 Co nganito cruz icha noi que já Jesús coín xa ná letra que ndac̈ho quedonda chonda que ndavenhe. Co letra mé ndac̈ho: “Xí jihi Jesús, tti Rey de chojni judío.” \p \v 38 Cai yó xichehe goan xa crucificado conixin Jesús, ná xa vehe crue xa lado cjon Jesús, co iná xa lado jian de Jesús. \v 39 Co cain nivatto nttiha cjoanoa na Jesús co coenttjoinga rroha na. \v 40 co ndac̈ho na ngain Jesús: \p ―Jaha que rrojinchexantte nihngo icha importante co nincoa nchanho ttjexinxin nchechjian nihngo iná, danianxin de cruz jaho, si ndoa jaha Xenhe Dios. \p \v 41 Jamé cai cjoanoa cain xidána que vaquetonha ngain icha xidána, ximaestroe ley Israel, co xifariseo conixin cain xittetonha ngain nihngo, co ndache chó xa: \p \v 42 ―Jehe nchao cjoenguijna icha chojni, pero jehe c̈hoha tsjenguijna cuerpoe jehe mismo. Si ndoa jehe tti Rey para ixin ján na, socon na sanianxin de ngain cruz yá para que sotticaon na jehe. \v 43 Jehe chonda confianza ngain Dios, mexinxin jai socon na si Dios tsanc̈hjandaha para senhe, si ndoa Dios anto rinao jehe ixin jehe ndattjo na que jehe tti Xenhe Dios. \p \v 44 Jamé ndac̈ho chojni hasta tti cayoi xichehe que vintte crucificado nttiha ngaca jehe cjoanoa xa Jesús cai. \s1 Are ndavenhe Jesús \r (Mr. 15.33‑41; Lc. 23.44‑49; Jn. 19.28‑30) \p \v 45 Cottimeja ngoixin ngataha nontte ndaconaxin xehe desde ngosine nchanho hasta ní hora tsocjin. \v 46 Co inchin ní hora tsocjin Jesús coyao soji co ndac̈ho: \p ―Elí, Elí ¿lama sabactani? ―que rroc̈ho: Diona, Diona, ¿quedonda ndacointtona na janho? \p \v 47 Canxion de tti xite nttiha coinhi xa mé co ndac̈ho xa: \p ―Xí jihi jidayé xa tti profeta Elías. \p \v 48 Ngain rato mé ná tti xite nttiha coinga xa joirroé xa ná esponja. (Cosa mé datse jinda inchin chjon algodón.) Co jehe xa ẍangui xa esponja mé ná vino anto san inchin vinagre co coencjin xa con ná nttá. Cottimeja tsín xa noi ngaca rroha Jesús para que jehe rroguihi. \v 49 Pero xi icha ndac̈ho xa: \p ―Tanc̈hjanda, socon na aco ndoa tsí Elías para tsjenguijna. \p \v 50 Jesús cjan coyao soji iná, co ndavenhe. \v 51 Ngain rato mé tti manta que vettoa ngaxinhi tti nihngo icha importante, hasta yó vichjenga manta mé de noi hasta tti nontte. Co coingui nontte hasta ttjao vichjenga. \v 52 Co tsje lugar tti ẍavá chojni xiré co tsje chojni que vaguitticaon na Dios, co ndavenhe na, are mé xechon na. \v 53 Cottimeja vac̈hje cain chojni jihi de ngain tti ẍavá na, co después de xechon Jesús vinttecji na ngain ciudad de Jerusalén. Nttiha anto tsje chojni vicon jehe cain chojni mé que xechon. \p \v 54 Are jehe xicapitán conixin cain xisoldadoe xa que tenda Jesús nttiha vintteguicon xa que coingui nontte co conaxin xehe co icha cosa que conhe, anto vintteẍaon xa co vinttendac̈ho xa: \p ―Ján ndoa que xí jihi Xenhe Dios. \p \v 55 Co cjinha de ngain cruz nttiha tate canxion nc̈hí que vacji conixin Jesús desde ngain Galilea co vagayaconhe nc̈ha Jesús. \v 56 Nttiha vehe María Magdalena, co María tti janné Jacobo co José, co janné cain xenhe Zebedeo. \s1 Are Jesús ẍavá \r (Mr. 15.42‑47; Lc. 23.50‑56; Jn. 19.38‑42) \p \v 57 Are coexinhi conaxin xehe, joí ná xí anto rico que vinhi xa José, xí mé rajné xa Arimatea, co jehe xa cai vitticaon xa Jesús. \v 58 Jehe José mé cjoi joitsjehe Pilato para joanchiehe joachaxin de sasicao cuerpoe Jesús. Cottimeja Pilato coetonha que sanjo xa cuerpoe Jesús. \v 59 José joinchegania cuerpoe Jesús co coensiha ná manta anto roa. \v 60 Co joicán cuerpo ngain tti cueva que jehe José joinchechjian ngadoho ná ttjao para ixin jehe José o quexeho de nindoha que ndarroguenhe icha saho. Cottimeja jehe coejé cueva mé conixin ná ẍo jie co sacjoi. \v 61 Co nttiha tají María Magdalena, co tti iná María tate na ngandanguí jehe cueva mé. \s1 Tti venda lugar tti ẍavá Jesús \p \v 62 Ngain nchanho yoxin, rroc̈ho sábado, cain xidána que vaquetonha ngain icha xidána co cain xifariseo vinttecji xa joitsjehe xa Pilato, \v 63 co vinttendac̈ho xa ngain: \p ―Janha na ẍaxanho na que tti xí ndavenhe que vanichja cosa ndoaha, jehe ndac̈ho are ẍa vechon que ngain nchanho ninxin jehe rroxechon. \v 64 Mexinxin janha na rinaho na que soixin rroanha canxion xisoldado para sinttenda xa tti jehe jiẍavá hasta tti ngain nchanho ninxin para que chojni que vacao tsjiha na ngain ttie co siqué na cuerpoe. Cottimeja rrondache na icha chojni que ixin jehe xechon. Co si jamé rrondac̈ho na, icha feo tsonhe que are saho. \p \v 65 Pilato ndac̈ho ngain xa: \p ―Yá chonda ra canxion xisoldado. Jaha ra ttji ra co jian ttejehe ra cueva tti jiẍavá. \p \v 66 Cottimeja savinttecji na conixin xisoldado co coín na ná señal ngain tti ẍo que jijé cueva mé para que sicon na si ẍo mé tsingui ẍo. Co nttiha cointtohe na xisoldado para vinttenda xa. \c 28 \s1 Are xechon Jesús \r (Mr. 16.1‑8; Lc. 24.1‑12; Jn. 20.1‑10) \p \v 1 Are vatto tti nchanho que nchejogaha ni, co ojidingasán tti saho nchanho de semana, María Magdalena co tti iná María cjoi na joitsjehe na tti ẍavá Jesús. \v 2 Ngain rato mé coingui nontte anto soji. Are mé ná ángel de Dios xincanjinxin de ngajni co joí ngain cueva mé. Jehe vinttjia tti ẍo que jijé puerté cueva co tavehe ngataha ẍo mé. \v 3 Angel mé anto jitonguixima inchin tti ẍohi que xincanjinxin de ngajni, co lonttoe anto roa lontto inchin c̈hintta que jí ngataha jnanchaha. \v 4 Are tti xisoldado que tenda nttiha vicon xa mé, anto vintteẍaon xa hasta ndavinttji xa de joaẍaon, ẍá ndavintteguenhe xa. \v 5 Cottimeja ángel mé ndac̈ho ngain jehe yó nc̈hí que vinttecji: \p ―Ẍaonha ra. Janha nona que tettjé ra Jesús, tti joinchecrucificá na. \v 6 Jehe coha nttihi ixin jehe oxechon inchin jehe ndac̈ho. ẍacoi ra sitsjehe ra tti lugar que jehe na coín na. \v 7 Jaicoa ttji ra co dindache ra tti chojni que vacao: “Jehe ndavenhe pero jai jehe oxechon co jehe tsji Galilea icha saho que jaha ra. Nttiha siconxin ra.” Jeho yá tti chonda janha que joindattjo ra. \p \v 8 Cottimeja jehe nc̈hí mé jaicoa savinttecjixin nc̈ha de nttiha. Jehe nc̈ha vintteẍaon nc̈ha co ẍajeho tiempo anto vintteché nc̈ha cai. Co coinga nc̈ha joindache nc̈ha tti chojni que vacao Jesús. \v 9 Co are jehe nc̈ha tettinga nc̈ha, Jesús conchienhe ngain nc̈ha co joanjo joajna ngain nc̈ha. Jehe nc̈ha vintteconchienhe nc̈ha ngain Jesús co vinttettoxin nttajochjihi nc̈ha co cjóa nc̈ha rotté Jesús co joinchesayehe nc̈ha. \v 10 Co jehe ndac̈ho ngain nc̈ha: \p ―Ẍaonha ra. Ttji ra dindache ra chojnina que jehe na chonda na que tsji na Galilea co nttiha siconxin na na janha. \s1 Tti coequin xisoldado que vinttenda tti ẍavá Jesús \p \v 11 Are nc̈hí mé savintteguicao nc̈ha joajna mé, canxion xisoldado que vinttenda lugar tti ẍavá Jesús vinttecji xa joindache xa xidána que vaquetonha ngain icha xidána cain tti conhe. \v 12 Co xí mé jaicoa joindache xa cain xittetonha ngain nihngo para que cjoao chó xa queẍén sinttenchehe xa. Cottimeja vintteganjo xa anto tsje tomi ngain tti xisoldado que vinttenda lugar tti ẍavá Jesús, \v 13 co vinttendac̈ho xa ngain xisoldado mé: \p ―Jaha ra ndac̈ho ra que are jaha ra tatec̈hin ra ttie, cjoi tti chojni que vacao Jesús co coé na cuerpoe. \v 14 Co si xigobernador tsonohe xa jihi, janha na sicjao na xa co jaha ra ẍonhi tsonha ra. \p \v 15 Cottimeja cain xisoldado mé vittoexin xa vinttegayé xa tomi mé, co vinttecji xa co vinttendac̈ho xa inchin vitonhe xa. Co jamé ttequin chojni judío hasta jai. \s1 Tti coetonhe Jesús nirepresentanté jehe \r (Mr. 16.14‑18; Lc. 24.36‑49; Jn. 20.19‑23) \p \v 16 Jamé tti ttejngo chojni que vacao Jesús savinttecji na para Galilea ngain tti jna que Jesús coetonhe na. \v 17 Co are vintteguicon na Jesús, jehe na joinchesayehe na Jesús, masqui ittoha na ẍa vitticaonha na ixin jehe Jesús. \v 18 Cottimeja Jesús conchienhe ngain na co ndac̈ho: \p ―Janha ovayá cainxin joachaxin de ngajni co de nttihi ngataha nontte. \v 19 Jai jaha ra ttji ra ngain chojni de cainxin nación co ndache ra na que sitticaon na na janha co sintte na chojnina, co ncheguitte ra na conixin joachaxín nombré Ndodana co joachaxín nombrena janha tti Xenhe Ndo conixin joachaxín nombré Espíritu Santo, \v 20 co nchecoenhe ra na sitticaon na sinchehe na cainxin tti janha coetonha ra. Co noha ra que janha rrihi nganji ra cainxin nchanho hasta are tsjexin mundo. Amén.