\id JHN \h SAN JUAN \toc1 Tti Jian Joajné Jesucristo Que Dicjin Juan \toc2 SAN JUAN \toc3 Jn. \mt1 Tti Jian Joajné Jesucristo Que Dicjin Juan \c 1 \s1 Tti Palabra que Dios nichja conchjian ná xí \p \v 1 Are cainxin coexinhi vehe, ovehe Xenhe Dios tti dinhi Palabra que Dios nichja, co jehe mé vehe ngain Dios, co jehe ján Dios. \v 2 Are mé jehe ovehe ngain Dios. \v 3 Co de ixin jehe mé, Dios joinchechjian cainxin cosa; ẍonhi cosa que jí que jeha Dios joinchechjian de ixin jehe mé. \v 4 Co jehe mé tti danjo vida, co are chojni ditticaon ngain jehe mé, vida jihi inchin joadingasán para ixin cain chojni. \v 5 Co joadingasán jihi jinchengasán ngain tti jí naxin xehe, co tti naxin xehe ttixinha ncheganga jehe joadingasán mé. \p \v 6 Co Dios coinchiehe ná xí que vinhi Juan. \v 7 Co xí mé vehe xa ná testigo para nichja xa de ixin jehe joadingasán mé para que cain chojni rroguitticaon na de ixin jehe tti nichja xí mé. \v 8 Juan jeha jehe tti joadingasán, jehe jeho ná testigo que joí para nichja ndoa de ixin joadingasán mé. \v 9 Tti mero joadingasán que nchengasenhe cain chojni, ojittí ngataha nontte ngain tiempo mé. \p \v 10 Co jehe Xenhe Dios, tti dinhi Palabra que Dios nichja, vehe ngataha nontte, co masqui jehe joinchechjian nontte, chojni ngataha nontte joatsoanha na jehe. \v 11 Jehe joí ngain nacioen pero chojni de nacioen vayeha na. \v 12 Pero ixinha mé, icanxin chojni vayé na jehe co vitticaon na. Co ngain chojni jihi jehe joanjo joachaxin de dinhi na xenhe Dios. \v 13 Co jehe na jeha inchin xenhe ná ndodaha de ngataha nontte nttihi que doan inchin cain chojni, co jeha ixin ná xí joinao ná nc̈hí, o ixin ná xí joinao concjihi xenhe; jehe na jeha jamé na, jehe na mero xenhe Dios ixin Dios ndac̈ho jañá. \p \v 14 Co jehe Xenhe Dios, tti dinhi Palabra que Dios nichja, conchjian ná xí co vehe ngayá na, co jehe anto rinao cainxin chojni, co jehe chonxin cainxin tti ndoa. Co janha na vicon na tti joachaxin que jehe chonda ixin jehe tti nacoaxinxon Xenhe Ndodá na que ttjen ngajni. \v 15 Juan nichja jian de ixin jehe xí mé, co ndac̈ho: \p ―Xí jihi tti janha vandac̈hjan are ndac̈hjan que jehe tti tsí después de janha, mé tti icha importante que janha ixin ovehe icha saho que janha. \p \v 16 Jehe chonda cainxin tti jian co cain ján na dayé na tti jian mé cada nchanho ixin jehe nttanchaon na. \v 17 Tti ley de Dios vayé na de ixin Moisés, pero tti rinao na cain chojni co tti ndoa, cayoi mé ttixin de ngain Jesucristo. \v 18 ẍonhi tiempo ná chojni vicon Dios. Pero tti nacoaxinxon Xenhe Dios que jí ngain jehe chonxin Xan jian ngain jehe, co Xan mé Xan jointtagatsoan na de ixin Dios. \s1 Tti ndac̈ho Juan que vancheguitte chojni \r (Mt. 3.11‑12; Mr. 1.7‑8; Lc. 3.15‑17) \p \v 19 Chojni judío que vinttechonda joachaxin ngain Jerusalén rroanha na canxion dána co canxion xí que vinttechonda xa ẍa ngain nihngo icha importante. Rroanha na chojni mé ngain Juan, tti vancheguitte chojni, para joanchianguihi na ixin quensen jehe. \v 20 Co jehe ndac̈ho claro: \p ―Janha jeha Cristo na tti Dios rroanha. \p \v 21 Cottimeja cjan na joanchianguihi na: \p ―¿Quensen jaha remé? ¿Ajaha tti profeté Dios dinhi Elías? \p Co Juan ndac̈ho: \p ―Nahi, jeha janha. \p Cottimeja joanchianguihi na: \p ―¿Queẍén remé? ¿Ajaha tti profeté Dios que Moisés ndac̈ho que tsí? \p Co Juan ndac̈ho: \p ―Nahi. \p \v 22 Cottimeja ndache na: \p ―¿Quensen jaha remé? Ixin chonda na que rrondattjan na tti chojni que rroanha na nttihi tti rrondac̈ho jaha. ¿Quehe rrondachjenji ni ra ixin quensen jaha remé? \p \v 23 Juan ndac̈ho: \p ―Profeta Isaías nichja de ixin janha are jehe ndac̈ho que tsinhi ra tté ná chojni que toyaoxin de ngagaha jna que rrondac̈ho: “Danttjehe ra ná nttiha nao para ixin jehe tti chonda cain joachaxin.” \p \v 24 Co chojni mé xifariseo rroanha na para joanchianguihi na Juan cain mé. \v 25 Co jehe na ndac̈ho na ngain: \p ―Mexinxin, si jeha jaha tti Cristo que Dios rrorroanha, ni jeha Elías, ni jeha tti profeté Dios, ¿quedonda ncheguitte chojni? \p \v 26 Juan ndac̈ho: \p ―Janha nttaguitte chojni conixin jinda, pero de ngayá ján na ẍo judío na jí ná chojni que chonxinha ra. \v 27 Chojni mé tsí después de janha masqui jehe icha importante que janha. Co janha jiquininxinha na ni siquiera tsonxindangá corrié catté. \p \v 28 Cain jihi conhe ngain tti lugar que dinhi Betábara, que jí lado c̈hinxin nchanho de río Jordán, tti vancheguittexin Juan chojni. \s1 Jesús cjoi inchin coleco para ixin Dios \p \v 29 Ndoexin Juan vicon Jesús jitonchienhe ngain jehe, co Juan ndac̈ho: \p ―Tsjenxin ra, xí jihi inchin tti coleco que ẍanjo para ngain Dios ixin jehe xa sanjo xa cuerpoe xa inchin ná coleco para tsjenga xa hna cain cosa jianha que nchehe chojni ngataha nontte. \v 30 Janha nichja de ixin jehe xa are ndac̈hjan: “Después de janha, tsí iná xí co jehe xa icha importante xa que janha ixin ovehe xa icha saho que janha.” \v 31 Janha mismo venonaha quexehe xí mé, pero janha joihi para jointtaguitte chojni conixin jinda para que chojni judío satsoan na jehe xí jihi. \p \v 32 Cai ndac̈ho Juan: \p ―Janha vicon Espíritu Santo xincanjinxin de ngajni inchin ná conttoanajni, co vittohe ngataha jehe xí jihi. \v 33 Hasta ngain nchanho mé, janha ẍa venonaha quensen jehe xa, pero Dios, tti coetonna para jointtaguitte chojni conixin jinda, jehe ndachjenji na: “Are sicon Espíritu Santo rroxincanji co sittohe ngataha ná xí, xí mé tti sincheguittexin chojni conixin Espíritu Santo.” \v 34 Janha ovicon xí mé, co janha ná testigo na de ixin jehe xí mé que jehe xa ndoa tti Xenhe Dios. \s1 Tti saho chojni que vacao Jesús \p \v 35 Ndoexin nttiha vehe Juan iná conixin yó xí que vacao. \v 36 Co are vicon Juan vatto Jesús, ndac̈ho Juan: \p ―Tsjenxin ra, yá tti inchin coleco que ẍanjo para ngain Dios. \p \v 37 Tti yó xí que vacao Juan coinhi xa tti ndac̈ho, co sarroé xa Jesús. \v 38 Cottimeja Jesús tsjehe tti joixin, co vicon ixin terroé cayoi xí mé, co ndac̈ho ngain xa: \p ―¿Quehe tettjé ra? \p Jehe xa vinttendac̈ho xa: \p ―Maestro, ¿quettinó rrihi? \p \v 39 Jesús ndac̈ho: \p ―Ẍacoi ra sitsjehe ra. \p Cottimeja vinttecji cayoi xí mé para vintteguicon xa quettinó vehe Jesús co ngoixin rato mé nttiha tavintte xa ngain Jesús hasta ndajoexin nchanho mé ixin hora mé cjoi inchin nó hora tsocjin. \p \v 40 Ná de jehe tti yó xí que vinttequinhi tti ndac̈ho Juan co sarroé xa Jesús, ná de jehe xa vinhi xa Andrés, co mé cjoi xanchó Simón Pedro. \v 41 Andrés iẍonhi chonhe, jehe sacjoi joicjé Simón, xanchó jehe Andrés, co ndac̈ho ngain Simón: \p ―Vittja na tti Mesías. \p Co Mesías rroc̈ho Cristo tti Dios rroanha. \p \v 42 Cottimeja Andrés joicao Simón tti jí Jesús, co are Jesús vicon Simón, ndac̈ho ngain: \p ―Jaha dinhi Simón, xitsihi Jonás, pero jai jaha sinhi Cefas. \p Co Cefas rroc̈ho ẍajeho Pedro ixin nguigoa griego; co cayoi nombre yá rroc̈ho ẍo. \s1 Jesús vayé Felipe co Natanael \p \v 43 Ndoexin Jesús ẍaxaon para que jehe cjoi ngain nonttehe Galilea, pero icha saho jehe vetan Felipe, co ndac̈ho Jesús ngain: \p ―Ẍacoi chjin na. \p \v 44 Co Felipe mé joixin de ngain rajna Betsaida, ẍajeho rajné Andrés co Pedro. \v 45 Cottimeja cjoi Felipe joicjé Natanael, co ndac̈ho ngain: \p ―Janha na vicon na tti xí que dicjin Moisés de ixin xí mé ngain libroe ley, co dicjin cainxin profeta de ixin xí mé cai. Jehe Jesús, xitsihi José, rajné Nazaret. \p \v 46 Ndac̈ho Natanael: \p ―¿Apoco nchao sac̈hjexin ná xí jian de ngain Nazaret? \p Felipe ndac̈ho: \p ―Ẍacoi sitsjehe. \p \v 47 Are Jesús vicon que Natanael jitonchienhe, Jesús ndac̈ho: \p ―Nttihi joí ná xí mero chojni Israel co xí jihi ẍonhi chojni ncheyehe xa. \p \v 48 Cottimeja Natanael joanchiangui co ndac̈ho: \p ―¿Queẍén chonxinxin na? \p Co Jesús ndac̈ho: \p ―Janha vicon jaha are jaha tarrihi ngangui nttahigo icha saho que Felipe rrogayaha. \p \v 49 Cottimeja Natanael ndac̈ho: \p ―Maestro, jaha tti Xenhe Dios; jaha tti Rey de Israel. \p \v 50 Jesús ndac̈ho: \p ―¿Avitticaon na jeho ixin ndattjo vicon jaha tarringahngui nttahigo? Jaha sicon cosa icha jian que jihi. \p \v 51 Cai ndac̈ho Jesús: \p ―Rrindattjo ra ndoa que jaha ra sicon ra ngajni jiẍangué co ángel de Dios tsajinhi co rroxincanji ngataha na janha, tti Xí que joixin de ngajni. \c 2 \s1 Are cottehe yó chojni ngain Caná de Galilea \p \v 1 Ní nchanho después vehe ná quiai para yó chojni que cottehe ngain rajna Caná ngain regioen Galilea. Janné Jesús nttiha vehe jan, \v 2 co ndache na Jesús ixin jehe cjoi ngain quiai mé, jehe conixin chojní que vacao. \v 3 Co are jehe na te nttiha, ndajoexin vino, mexinxin janné Jesús ndac̈ho jan ngain: \p ―Ichondaha na vino. \p \v 4 Pero Jesús ndac̈ho: \p ―Soixin, ¿quedonda ndachjenji na janha yá? Tiempo ẍa ttiha para janha tsjenguijna chojni. \p \v 5 Pero jehe janné Jesús ndac̈ho jan ngain chojni que tedanjo jehe vino mé: \p ―Nchehe ra cain tti jehe rrondattjo ra. \p \v 6 Nttiha vintte incjaon nchíẍa de ẍo, tti vanchegonda chojni judío para vaconttixin na jinda rá na tsje nttiha inchin costumbré jehe na. Co cada nchíẍa mé vaguiquia inchin ochenta o cien litro de jinda. \v 7 Jesús ndac̈ho ngain chojni que tettequia vino: \p ―Nchec̈he ra cain nchíẍa tehe de jinda. \p Co jehe na hasta joinchec̈hetaonca na cain nchíẍa mé, \v 8 cottimeja Jesús ndac̈ho ngain na: \p ―Janché, dantsje ra nchin nda co ttjiohe ra niencargado. \p Co jamé joinchehe na. \v 9 Co jinda mé ondadicjan nda vino co jehe noeha ttinó joixin vino mé, jeho cain chojni que cointtjecjan vino mé vinttenohe na ixin jehe na joantsje na jeho jinda. Co tti encargado vayé xinovio \v 10 co ndac̈ho ngain xa: \p ―Cainxin chojni saho danjo na tti vino icha jian, co are cain chojni que dihi, atto ovihi na, cottimeja dihi na tti vino corriente. ¡Pero jaha diquenchjinha tti vino icha jian hasta jaxon! \p \v 11 Jihi tti joinchehe Jesús ngain Caná de Galilea co jihi tti saho milagro que jehe joinchehe co milagro mé ẍagoxin ixin jehe Jesús chonda anto tsje joachaxin. Co cain chojni que vacao Jesús vitticaon na ngain jehe. \p \v 12 Después de jihi, jehe Jesús co janné, co xanchó conixin cain chojni que vacao jehe Jesús sacjoi na para ngain rajna Capernaum, co nttiha vintte na canxion nchanho. \s1 Jesús joincheroa nihngo icha importante \r (Mt. 21.12‑13; Mr. 11.15‑18; Lc. 19.45‑46) \p \v 13 Ixin ojoiconchian tti quiai dinhi pascua para ixin cain chojni judío, Jesús sacjoi para ngain ciudad de Jerusalén. \v 14 Nttiha ngain patioe nihngo icha importante vittja Jesús chojni que tenchecji coxinttá, coleco, co conttoa, co chojni que tate ngain puestoe tti dasinguixinxin na tomi para chojni vachonda na suelto. \v 15 Are Jesús vicon jihi, joinchechjian ná cuarta de jino, co joantsjexin cain chojni mé de nttiha, jehe na conixin colecoe na, co coxinttehe na. Co tti chojni que tedasinguixin tomi, joanqué tomí na ngataha nontte co cjoa mesa ndaha. \v 16 Co Jesús nichja ngain cain chojni que tenchecji conttoa co ndac̈ho: \p ―¡Dantsjexin ra cain jihi de nttihi! ¡Nchechjianha ra ngain nchiandoha Ndodana ná ndásin! \p \v 17 Cottimeja tti chojni que vacao Jesús ẍaxaon na ixin ndac̈ho ngain tti jitaxin Palabré Dios: “Janha anto toñaonxin nchiandoi.” \p \v 18 Cottimeja chojni judío que vinttechonda joachaxin joanchiangui na ngain Jesús co ndac̈ho na: \p ―¿Quehe señal tsjagohna ni ra para que janha na rrochonxin na seguro que jaha chonda joachaxín Dios para nchehe jihi? \p \v 19 Jesús ndac̈ho: \p ―Tonxantte ra nihngo icha importante jihi, co nincoa nchanho janha sinttachjian nihngo iná. \p \v 20 Cottimeja chojni mé ndac̈ho na: \p ―Cuarenta y seis nano conc̈hjenhe chojni para joinchechjianxin na nihngo icha importante jihi. ¿Co apoco jaha nchao sinchechjian nihngo nincoa nchanho? \p \v 21 Pero tti nihngo que Jesús nichja, nichja de ixin mero cuerpoe jehe. \v 22 Mexinxin are Jesús xechon de tti jehe ndavenhe, cain chojni que vacao jehe ẍaxaon na de ixin jihi tti jehe ndac̈ho, co vitticaon na tti ndac̈ho ngain tti jitaxin Palabré Dios, co cai vitticaon na tti ndac̈ho Jesús ngain na. \s1 Jesús chonxin quehe ẍaxaon cain chojni \p \v 23 Are Jesús vehe ngain Jerusalén ngain quiai que dinhi pascua, atto tsje chojni vitticaon na jehe are vicon na tsje milagro que jehe joinchehe. \v 24 Pero Jesús vechondaha confianza ngain na ixin jehe ovechonxin ngain ansén cain na. \v 25 Jehe gondeha ni ná chojni que rrondache de ixin icha chojni ixin jehe mismo venohe quehe ẍaxaon cain chojni. \c 3 \s1 Are Jesús nichja ngain Nicodemo \p \v 1 Vehe ná xifariseo vinhi Nicodemo, mé cjoi ná xí importante ngayé chojni judío. \v 2 Nicodemo jihi ná ttie cjoi para joitsjehe Jesús co ndac̈ho: \p ―Maestro, nona na que Dios rroanha jaha para sinchecoanna ni ra, ixin ẍonhi chojni nchao sinchehe tsje cosa inchin jaha rrinchehe si Dios coha ngain chojni mé. \p \v 3 Cottimeja ndac̈ho Jesús: \p ―Janha rrindattjo ndoa, que ẍonhi chojni nchao rrochonda parte ngain tti ttetonha Dios si jehe tsoncjiha iná. \p \v 4 Nicodemo ndac̈ho: \p ―Pero ¿queẍén ná xí ojie rrocjan tsoncjihi iná? ¿Apoco nchao rrocjan xa ngaxinhi tsehe janné xa para rrocjan xa tsoncjihi xa iná? \p \v 5 Co Jesús ndac̈ho: \p ―Janha rrindattjo ndoa, que tti chojni que tsoncjixinha de ixin jinda co de ixin Espíritu Santo c̈hoha sehe ngain parte tti ttetonha Dios. \v 6 Tti toncjixin de ngain chojni, jehe jichjon jeho de ngain cuerpoe, co tti otoncjihi de ixin Espíritu Santo, jehe ojichjon de ngain espiritue. \v 7 ẍaonha que rrindattjo: “Cainxin chojni chonda na que tsoncjihi na iná.” \v 8 c̈hintto danotte ttinó jehe rinao, co jaha ttinhi ruido que nchechjian c̈hintto, pero noaha de ttinó ttixin c̈hintto co ni ttinó sattji c̈hintto. Jañá cai chojni c̈hoha ttinxin na queẍén chojni toncjihi de ixin Espíritu Santo. \p \v 9 Cottimeja, Nicodemo cjan joanchiangui iná: \p ―¿Queẍén nchao tsonhe jihi? \p \v 10 Jesús ndac̈ho: \p ―Jaha, que ná jian maestroe ley de Dios para chojni Israel, ¿aẍa noaha cain cosa jihi? \v 11 Janha rrindattjo ndoa, que janha na nichja na de lo que tti nona na co janha na nichja na de lo que tti vicon na, pero jaha ra ditticaonha ra tti ndattjo ra janha na. \v 12 Si ditticaonnaha ni ra are rrinichjaha ra de ixin cosa ngataha nontte jihi, ¿queẍén sitticaon ra si rronichjaha ra de ixin cosa que jí ngajni? \p \v 13 ’Ẍonhi chojni coajinhi para ngajni, sino janha, tti Xí que joixin de ngajni, co janha rrihi nttiha. \v 14 Co jañá inchin Moisés joinchechjian ná conché de chia co coenganito conché mé nttá ngagaha jna, cai janha, tti Xí que joixin de ngajni, chonda que saringanito ná nttá \v 15 para que cainxin chojni que ditticaon nganji na janha, chojni mé tsjiha na ngain infierno, sino que rrochonda na iná vida naroaxin que ẍonhi tiempo tsjexin. \s1 Queẍén Dios rinao cainxin chojni \p \v 16 ’Dios anto rinao cainxin chojni ngataha nontte, mexinxin joanjo tti nacoaxinxon Xenhe para que cainxin chojni que ditticaon ngain jehe Xan tsjiha na ngain infierno, sino que rrochonda na iná vida naroaxin que ẍonhi tiempo tsjexin. \v 17 Dios jeha rroanha Xenhe ngataha nontte para sinchecastigá Xan chojni; Dios rroanha Xenhe para tsjenguijna Xan cain chojni para rrochondaha na castigo de cainxin cosa jianha que nchehe na. \p \v 18 ’Tti chojni que ditticaon ngain Xenhe Dios, chojni mé rrochondaha na castigo, pero tti chojni que ditticaonha, mé Dios ondac̈ho ixin sinchecastigá na ixin ditticaonha na tti nacoaxinxon Xenhe Dios. \v 19 Dios sinchecastigá tti chojni que ditticaonha Jesucristo ixin are Jesucristo joí ngataha nontte, jehe joí inchin joadingasán, co jehe na icha joincheẍoxinhi na tti naxin xehe ixin vanchehe na cosa jianha. \v 20 Cain chojni que nchehe jianha ningaconhe na joadingasán co tonchienha na ngain tti jí joadingasán para que tsononxinha tti jianha que tenchehe na. \v 21 Pero chojni que tenchehe jian, chojni mé tonchienhe na ngain tti jí joadingasán para que sicon icha chojni que jehe na tenchehe na inchin rinao Dios. \s1 Juan, tti vancheguitte chojni, cjan nichja de ixin Jesús \p \v 22 Después de cain jihi, Jesús cjoi conixin tti chojni que vacao para ngain nonttehe Judea, co vintte na canxion tiempo nttiha. Co joincheguitte na chojni nttiha. \v 23 Cai tiempo mé, Juan joincheguitte chojni ngain ná rajna que dinhi Enón, chian ngain rajna Salim ixin nttiha vehe atto yé jinda co chojni vaquí na co vajiguitte na. \v 24 Jihi conhe icha saho que are Juan coiaxinhi na ngain cárcel. \p \v 25 Cottimeja canxion chojni que vacao Juan joinchediscutí na ngain canxion chojni judío de ixin queẍén icha jian ncheguitte na chojni para toroaxin na de tti jianha que nchehe na. \v 26 Mexinxin cjoi na co joindache na Juan: \p ―Maestro, ¿aẍaxaon tti vehe nganji are jaha joarihi lado c̈hinxin nchanho de río Jordán, tti jaha ndachjenji ni ra? Jai jehe mé jincheguitte chojni co cainxin na teditticaon na jehe. \p \v 27 Cottimeja Juan ndac̈ho: \p ―Ni ná chojni c̈hoha rrochonda joachaxin si Dios rrochjeha. \v 28 Jaha ra mismo coinna ra are ndac̈hjan claro que janha jeha tti Cristo que Dios rroanha, pero janha tti chojni que joihi icha saho de jehe. \v 29 Are chojni tottehe na, tti chonda xannovia, mé tti novio, co tti amigoe xinovio jí nttiha co atto ché are ttinhi nichja xinovio. Jañá janha jai cai anto chahna are chojni cjoi na ngain Jesús. \v 30 Jehe chonda que icha co icha importante sehe, co janha chonda que sarihi icha co icha menos importante. \s1 Juan nichja de ixin tti ttixin de ngajni \p \v 31 Juan ndac̈ho cai: \p ―Tti ttixin de ngajni chonda icha tsje joachaxin de cainxin. Co tti ttixin de ngataha nontte jehe de ngataha nontte, co nichja de ixin cosa de ngataha nontte. Pero tti ttixin de ngajni, jehe chonda joachaxin ngain cainxin cosa, \v 32 co nichja de ixin tti jehe vicon co tti jehe coinhi, pero ẍonhi chojni ditticaon tti jehe ndac̈ho. \v 33 Pero si c̈hoan ni ditticaon, jañá ẍago ixin jehe ditticaon que Dios ndac̈ho tti ndoa. \v 34 Jehe tti Dios rroanha nichja palabré Dios, ixin Dios danjo Espíritu Santo ngain jehe hasta tti ic̈hoha. \v 35 Ndodé rinao Ndo jehe, co chjé Ndo cainxin joachaxin. \v 36 Chojni que ditticaon Xenhe Ndo chonda na iná vida naroaxin que ẍonhi tiempo tsjexin. Pero tti rinaoha ditticaon Xenhe Ndo, rrochondaha vida mé, co sayé tti anto soji castigoe Dios. \c 4 \s1 Tti ndac̈ho Jesús ngain ná nc̈hí de Samaria \p \v 1 Cottimeja xifariseo coinhi na que Jesús vechonda icha tsje chojni que vaguitticaon co icha tsje chojni vancheguitte que Juan. \v 2 Pero jeha Jesús tti vancheguitte chojni; jeho tti chojni que vacao Jesús tti vancheguitte na. \v 3 Co are Jesús conohe jihi, jehe vac̈hjexin de Judea para sacjan ngain Galilea. \p \v 4 Co ngain viajé chonda que vatto ngain regioen Samaria. \v 5 Co nttiha joiji ngain ná rajna que vinhi Sicar, chian ngain nontte que Jacob joanjo ngain xenhe, xan vinhi José, anto tsje nano icha saho. \v 6 Co nttiha vehe tti pozo que vancheguinhi na pozoe Jacob. Jesús oconc̈hjen joí, mexinxin tavetanda ngandehe pozo nttiha. Co hora mé inchin ngosine nchanho. \v 7-8 Co cain chojni que vacao Jesús savinttecji na ngain rajna para joiquehna na cosa que sine na. Co hora mé ná nc̈hí de Samaria joí nc̈ha ngain pozo mé para joica nc̈ha jinda, co Jesús ndac̈ho ngain nc̈ha: \p ―Chjana nchin jinda sihi. \p \v 9 Cottimeja jehe tti nc̈hí samaritana mé ndac̈ho nc̈ha ngain Jesús: \p ―Jaha ná chojni judío, ¿quedonda danchiana jinda janha, que janha samaritana na? \p (Jehe nc̈ha ndac̈ho nc̈ha jamé ixin chojni judío c̈hoha na nichjé na chojni samaritano.) \v 10 Cottimeja Jesús ndac̈ho: \p ―Si rroconoha jaha tti danjo Dios co quensen tti jidanchiaha jinda, seguro que jaha rroganchiana jinda janha, co janha rrochjaha jaha jinda que danjo vida. \p \v 11 Tti nc̈hí mé ndac̈ho: \p ―Soixin, ni chondaha tti santsjexin jinda co pozo atto nihnga. ¿De ttinó rrochjananxin jinda que danjo vida? \v 12 Ndogoelitona na ẍanc̈hjen que vinhi Jacob cointtoena na pozo jihi, tti jehe ndo mismo vaguihi ndo jinda nttihi, co nttihi vaguihi cain xenhe ndo jinda co cain coxigoe ndo. ¿Apoco jaha icha que jehe ndo? \p \v 13 Jesús ndac̈ho: \p ―Cain chojni que dihi jinda jihi rrocjan rrondac̈ho sihi na jinda iná; \v 14 pero tti chojni que sihi tti jinda que janha danjo, iẍonhi tiempo rrocjan rrondac̈ho sihi na jinda mé iná, ixin tti jinda que janha danjo rroc̈hinhi jinda mé inchin ná manantial ngaxinhi cuerpoe chojni que sihi nda para sanjo nda iná vida naroaxin que ẍonhi tiempo tsjexin ngain chojni que dihi jinda mé. \p \v 15 Cottimeja ndac̈ho jehe tti nc̈hí mé: \p ―Soixin, chjana jinda yá janha, para que janha irrocjanha rrondac̈ho sihi jinda iná, ni irrochondaha que sihi nttihi ngain pozo jihi para sigantsje jinda. \p \v 16 Jesús ndac̈ho: \p ―Ttji digayehe xixiha, cottimeja sihi nttihi iná. \p \v 17 Jehe tti nc̈hí ndac̈ho: \p ―Janha chondaha xixihna. \p Cottimeja ndac̈ho Jesús: \p ―Jaha chonda razón ixin ndac̈ho que chondaha xixiha \v 18 ixin jaha ojoaricoho naho xí, co tti naho xí mé cjoi mero xixiha, pero tti xí que chonda jai jeha xixiha. Mexinxin jaha ndac̈ho tti ndoa de ixin jihi. \p \v 19 Tti nc̈hí mé are coinhi jihi ndac̈ho: \p ―Soixin, janha ttianxin que soixin ná profeté Dios. \v 20 Nigoelitona na ẍanc̈hjen samaritano joinchesayehe na Dios ngataha jna jiha, pero jaha ra ẍo chojni judío ndac̈ho ra que ngain Jerusalén, nttiha tti jiquininxin sinttasayaxin na Dios. \p \v 21 Jesús ndac̈ho: \p ―Ditticaon tti rrindattjo, que tsí nchanho que jaha ra sinchesayehe ra Ndodá na pero irrochondaha ra que tsji ra ngain jna yá ni ngain Jerusalén. \v 22 Jaha ra ẍo samaritano ra noaha ra de ixin quensen nchesayehe ra, pero janha na nona na de ixin quensen nttasayá na ixin tti chojni que tsjenguijna icha chojni para rrochondaha na castigo de cain cosa jianha que nchehe na, jehe chojni mé joixin de ngain chojni judío. \v 23 Pero tsí nchanho para que tti chojni que ndoa nchesayehe na Ndodá na pero sinchehe na conixin ansén na jian co inchin jehe Ndo rinao Ndo, co jai ojoí nchanho mé. Ixin Ndodá na rinao Ndo que jañá sinchehe tti chojni que nchesayehe Ndo. \v 24 Dios jehe espíritu, co tti chojni que nchesayehe Ndo chonda na que sinchehe na conixin ansén na jian co inchin jehe Ndo rinao Ndo. \p \v 25 Tti nc̈hí mé ndac̈ho: \p ―Janha nona que tsí tti Cristo que Dios rroanha, co are jehe tsí, jehe rrondachjenji na cainxin. \p \v 26 Jesús ndac̈ho: \p ―Janha tti Cristo na, tti jinichja nganji jaha. \p \v 27 Co rato mé vinttequí tti chojni que vacao Jesús, co jehe na vinttegoan na admirado ixin Jesús tajitjao ná nc̈hí. Pero ni ná na joinaoha na joanchianguihi na Jesús ixin quehe rinao nc̈hí mé o de quehe jitjao Jesús nc̈ha. \v 28 Cottimeja tti nc̈hí mé nttiha cointtohe nchiẍehe co sacjoi para ngagaha rajna para joindache chojni: \p \v 29 ―Ẍacoi ra sitsjehe ra ná xí que ndachjenji na janha cainxin tti janha jointtaha. ¿Ajeha jehe xí jihi tti Cristo que Dios rroanha? \p \v 30 Cottimeja tsje chojni vinttegac̈hjexin na de rajna mé para vinttecji na tti jí Jesús. \v 31 Co are nc̈hí mé jindache nc̈ha chojni ngain rajné nc̈ha, chojni que vacao Jesús joinchetsenhe na ñao jehe Jesús co ndac̈ho na: \p ―Maestro, jintte. \p \v 32 Pero Jesús ndac̈ho: \p ―Janha chonda tti jine que jaha ra chonxinha ra. \p \v 33 Co tti chojni que vacao Jesús coexinhi na joanchianguihi chó na jeho na co ndac̈ho na: \p ―¿Ani c̈hoan chojni joiaohe tti joine? \p \v 34 Pero Jesús ndac̈ho: \p ―Are janha nttaha inchin rinao jehe tti rroanha na, co tsjena ẍé jehe, jihi inchin tti jine janha. \v 35 Jaha ra ndac̈ho ra: “ẍa ditján nó conittjao para cosecha”, pero janha ndattjo ra: tsjehe ra; tsje chojni ttí nganji na. Co cain nimé inchin trigo que odicha co onchao jí para tsjejo ni. \v 36 Tti nchehe ẍa que ttjejo chojni mé, jehe inchin ninchehe ẍana ngain cosechana que datse chojni para rrochonda na iná vida naroaxin que ẍonhi tiempo tsjexin. Mexinxin tti ttenga co tti tsín cosecha ché na nataonxin. \v 37 Ixin ndoa tti ndac̈ho dicho: “Jé tti ttenga co jé tti tsín cosecha.” \v 38 Janha rroanha jaha ra para joitsinhi ra cosecha tti ẍonhi ẍa joinchehe ra jaha ra. Jañá jé ni joinchehe ẍa, co jaha ra tsjejo ra cosecha. \p \v 39 Tsje chojni ngain jehe rajna mé de ngain Samaria vitticaon na Jesús, jeho ixin tti ndac̈ho tti nc̈hí jiha are ndac̈ho nc̈ha: “Jehe ndachjenji na cainxin tti jointtaha janha.” \v 40 Mexinxin are joí tsje chojni samaritano, jehe na joinchetsenhe na ñao Jesús ixin tarroguehe ngain na. Co Jesús vittohe ngain na nttiha yó nchanho, \v 41 co icha tsje na vitticaon na are coinhi na tti ndac̈ho Jesús. \v 42 Cottimeja jehe na ndache na jehe tti nc̈hí mé: \p ―Jai ditticanho na, co jeoha ixin tti jaha ndachjenji ni ra, cai ixin janha na mismo coian na tti nichja jehe, co nona na que ndoa jehe tti Cristo que Dios rroanha para que tsjenguijna cain chojni ngoixin mundo para rrochondaha na castigo de cain cosa jianha que nchehe na. \s1 Jesús joinchexingamehe ná xenhe ná xiempleadoe gobierno \p \v 43 Yó nchanho vatto, cottimeja Jesús vac̈hjexin de jehe rajna ngain regioen Samaria co joinchehe sigue viajé para ngain nonttehe Galilea. \v 44 Co ndac̈ho Jesús: “Chojni nchesayeha na ná profeté Dios que joixin de ngain ẍajeho rajné na.” \v 45 Are joiji Jesús ngain Galilea, chojni nttiha vayé na Jesús jian ixin cai dinttecji na tti quiai dinhi pascua ngain Jerusalén co nttiha vintteguicon na cain tti joinchehe Jesús ngain quiai mé. \p \v 46 Cottimeja Jesús cjan para ngain rajna Caná ngain Galilea, tti cjoncjamangaxin Jesús jinda vino. Co nttiha vehe ná xí vechonda jie joachaxin ngain gobiernoe rey. Co xí mé vechonda xa ná xenhe xa que venihi ngain rajna Capernaum. \v 47 Co are xí mé conohe xa que Jesús ojoixin de Judea co joí ngain Galilea, xí mé cjoi xa, joitsjehe xa, co joinchetsenhe xa ñao Jesús ixin tsji ngain nchiandoha xa para sinchexingamehe xenhe xa de chin que chonda xa ixin ovehe de ndarroguenhe xan. \v 48 Cottimeja Jesús ndac̈ho ngain xí mé: \p ―Jaha ra ditticaonha ra si diconha ra canxion señal co milagro. \p \v 49 Pero tti xí mé ndac̈ho: \p ―Soixin, daca ẍacoi, ante que ndasenhe xanhna. \p \v 50 Cottimeja ndac̈ho Jesús: \p ―Sacjan ngain nchiandoi; xanha oxingamehe xan. \p Tti xí mé vitticaon tti ndac̈ho Jesús, co sacjoi xa. \v 51 Co are ochian jidiji xa nchiandoha xa, vac̈hje ninchehe ẍé xa para joichoenxin na xa ngatja nttiha, co ndac̈ho na ngain xa: \p ―Xanha oxingamehe xan. \p \v 52 Cottimeja jehe xa joanchiangui xa ngain na ixin quehe hora coexinhi xingamehe xenhe xa de ixin tti chin que veyá xan, co jehe na ndac̈ho na: \p ―Jna, ná hora después de ngosine nchanho ndavac̈hjehe xan soa. \p \v 53 Cottimeja jehe xa ẍaxaon xa que hora mé ndac̈ho Jesús ngain xa: “Xanha oxingamehe xan”; co jehe xa conixin cain nindoha xa vitticaon na Jesús. \p \v 54 Jihi tti yoxin milagro que joinchehe Jesús are jehe cjanxin de ngain Judea para joí ngain Galilea. \c 5 \s1 Jesús joinchexingamehe ná xí que c̈hoha vacji ngain rajna Betesda \p \v 1 Después de jihi, chojni judío joinchechjian na ná quiai; co Jesús cjan ngain ciudad de Jerusalén. \v 2 Ngain ciudad mé, chian ngain tti puerta que dinhi “Puerté Coleco” nttiha jí ná ttoe que jiria jinda que ngain nguigoa hebreo dinhi ttoe mé Betesda. Co ngain ttoe mé jí naho portal. \v 3 Nttiha tetsinga tsje chojni nihi ngataha nontte. Nttiha te chojni tti c̈hoha dicon, co tti c̈hoha ttji, co tti c̈hoha ttingui; co cain chojni mé techonhe na nttiha hasta que jinda mé tsinguittjen nda. \v 4 Ixin te rato que nttiha vaxincanji ná ángel ngain ttoe mé co vanchenguittjen jinda, co tti nihi que saho vajingui jinda mé, jehe ndavaxingamehe de quexeho chin que jehe vechonda. \v 5 Co nttiha vehe ná xí que ovechonda treinta y ocho nano de venihi xa. \v 6 Are Jesús vicon que xí mé tajitsinga xa nttiha, jehe ovenohe ixin anto sé venihi xa. Mexinxin ndac̈ho ngain xa: \p ―¿Arinao rroxingamaha? \p \v 7 Co jehe tti nihi mé ndac̈ho: \p ―Soixin, janha chondaha quensen rroẍangui na jinda are tsinguittjen nda. Cada nttiha que janha rinaho sihngui nda, ojé ni dingui nda icha saho. \p \v 8 Jesús ndac̈ho: \p ―Dingattjen, co tsinhi caniaha co sattjixin de nttihi. \p \v 9 Co rato mé jehe xí mé ndaxingamehe xa co tsín xa caniehe xa co coexinhi xa sacjoixin rotté xa. Pero ixin nchanho mé, mero nchanho para vanchejogaha na, \v 10 chojni judío que vinttechonda joachaxin ndac̈ho na ngain jehe tti xí que xingamehe: \p ―Jai nchanho que ncheha ni ẍa, mexinxin jianha para que jaha tsame caniaha. \p \v 11 Tti xí mé ndac̈ho: \p ―Tti joinchexingamana ndachjenji na: “Tsinhi caniaha co sattji.” \p \v 12 Cottimeja joanchiangui jehe na co ndac̈ho na: \p ―¿Quexehe tti ndattjo: “Tsinhi caniaha co sattji”? \p \v 13 Pero tti xí mé venoeha quensen joinchexingamehe ixin Jesús sacjoi ngayehe tti anto tsje chojni que te nttiha. \v 14 Después Jesús vetanxin tti xí mé ngain nihngo icha importante, co ndac̈ho Jesús ngain xa: \p ―Tsjenxin, jai jaha oxingamaha, mexinxin cjanha nchehe cosa jianha para que rrocjanha tsonha icha tangui. \p \v 15 Cottimeja tti xí mé sacjoi co joindac̈ho ngain chojni judío que vinttechonda joachaxin ixin Jesús tti joinchexingamehe jehe. \v 16 Mexinxin chojni mé joiningaconhe na Jesús co joinao na narrogoenxon na are maho ixin vanchehe Jesús jañá ngain nchanho que jiquininxinha nchehe ni ẍa. \v 17 Pero Jesús ndac̈ho ngain na: \p ―Ndodana cainxin tiempo jinchehe Ndo ẍa, co janha cai rrinttaha ẍajeho ẍa mé. \p \v 18 Mexinxin chojni mé icha joinao na narrogoenxon na Jesús, jeoha ixin vancheha Jesús caso ley tti nchanho que jiquininxinha nchehe ni ẍa, cai joinao na narrogoenxon na Jesús ixin jehe vandac̈ho ixin jehe inchin Dios are jehe ndac̈ho ixin Dios tti Ndodé jehe. \s1 Tti joachaxin que chonda Xenhe Dios \p \v 19 Cottimeja Jesús ndac̈ho ngain na: \p ―Ndoa tti rrindattjo ra que janha, tti Xenhe Dios, c̈hoha sinttaha ni ná cosa inchin janho sinaho, jeho nttaha tti dicon nchehe Ndodana. Cainxin tti nchehe Ndodana, cai janha, tti Xenhe Ndo, sinttaha. \v 20 Ndodana rinao na Ndo co tjagohna Ndo cain tti jehe Ndo nchehe Ndo; co tsjago Ndo nganji na cosa que chonda icha joachaxin que hasta jaha ra soan ra admirado. \v 21 Co jañá inchin Ndodana nchexingamehe Ndo chojni que ondavenhe co chjé Ndo vida, cai janha, tti Xenhe Ndo, danjo vida ngain chojni que rinaho sayé vida mé. \v 22 Co Ndodana ẍonhi chojni nchejuzguehe Ndo, ixin chjana Ndo janha, tti Xenhe Ndo, cainxin joachaxin para que janha sinttajuzgá cain chojni, \v 23 para que cainxin chojni sinchesayana na janha, tti Xenhe Ndo, inchin nchesayehe na jehe Ndo. Tti chojni que nchesayanaha janha, tti Xenhe Ndo, cai nchesayeha na jehe Ndodana que rroanha na janha. \p \v 24 ’Janha rrindattjo ra ndoa: Tti chojni que nchehe caso tti janha rrindac̈hjan, co ditticaon chojni mé ngain jehe tti rroanha na janha, chojni mé chonda na iná vida naroaxin que ẍonhi tiempo tsjexin, co jehe na rrochondaha na castigo ixin ovattohe na tti ndadenhe ni co te na ngain tti techon ni. \v 25 Janha rrindattjo ra ndoa que tsí nchanho are chojni que inchin ondavenhe tsinhi na ttana janha, tti Xenhe Dios, co chojni que sitticaon tti ndac̈hjan rrochonda na iná vida naroaxin, co jehe nchanho mé ojoí nchaon jai. \v 26 Ndodana chonda Ndo joachaxin para danjo Ndo iná vida naroaxin jehe Ndo mismo, co cai chjana Ndo joachaxin mé janha, tti Xenhe Ndo, para que janha cai sanjo vida mé. \v 27 Co chjana Ndo joachaxin para que janha sinttajuzgá chojni ixin janha tti Xí que joixin de ngajni. \v 28 Jaha ra doanha ra admirado de ixin jihi ixin tsí nchanho que cain chojni que ondavenhe tsinhi na ttana, \v 29 co sac̈hjenguixin na de tti teẍavá na. Co tti nijoinchehe jian rroxechon na para rrochonda na iná vida naroaxin, pero tti nijoinchehe jianha rroxechon na para rrochonda na castigo. \s1 Queẍén chojni nchao rrochonxin ixin Jesús tti Xenhe Dios \p \v 30 ’Janha c̈hoha sinttaha ni ná cosa inchin janho rinaho. Janha nttaha juzgado inchin ttetonna Ndodana co cain tti nttaha, mé jian ixin ẍaxaonha sinttaha inchin janha rinaho, sino que janha nttaha joxon inchin rinao Ndodana que rroanha na. \v 31 Si janho rrondac̈hjan ixin janha anto jian na, palabra mé ẍonhi ẍé si coha icha chojni tti rrondac̈ho jian de ixin janha. \v 32 Pero Ndodana cai nohe Ndo jian tti janha nttaha, co janha nona que tti ndac̈ho Ndo de ixin janha, ján rentte. \v 33 Co jaha ra rroanha ra chojni para joanchianguihi na Juan co ndoa tti jehe ndattjo ra de ixin janha. \v 34 Pero janha gondanaha para que chojni rronichja jian de ixin janha; janha jeho ndac̈hjan jihi para que jaha ra nchao sitticaon ra tti ndac̈hjan para rrochonda ra iná vida naroaxin. \v 35 Juan, jehe vehe inchin ná lámpara que vanchengasán. Co jaha ra joinao ra co chaha ra de ixin jehe joadingasán mé, pero seha. \v 36 Juan vanichja jian de ixin janha, pero jai cain tti rinao Ndodana, mé tti janha rrinttaha ngayaha ra co mé tti tjagoha ra icha jian ixin ndoa que Ndodana tti rroanha na. \v 37 Cai Ndodana que rroanha na janha, jehe Ndo ndac̈ho Ndo que cain tti ndac̈hjan ndoa. Pero jaha ra ẍonhi tiempo coinhi ra tté Ndo ni diconha ra Ndo. \v 38 Co joajné Ndo joixinha ngain ansean ra ixin ditticaonha ra nganji na, tti jehe Ndo mismo rroanha Ndo. \v 39 Jaha ra tetangui ra tti libro que jitaxin Palabré Ndo conixin anto tsje ciudado, ixin rinao ra sinchí ra nttiha queẍén rrochonda ra iná vida naroaxin que ẍonhi tiempo tsjexin, co jehe libro mé tti nichja de ixin janha. \v 40 Pero jaha ra rinaoha ra ditticaon ra nganji na para que sayehe ra vida mé. \p \v 41 ’Janha rinaoha que chojni sinchesayana. \v 42 Janha chonxin jaha ra co nona que jaha ra rinaoha ra Dios. \v 43 Janha joihi ixin Ndodana rroanha na co jaha ra rinaoha ni ra, pero si jecoa iná chojni rroquí para rrojindattjo ra tti jeho ẍaxaon, chojni mé, nchoe, rrojinao ra. \v 44 Jaha ra c̈hoha ditticaon ra nganji na ixin jaha ra joho rinao ra icha chojni sinttasayaha ra co rinaoha ra sinttasayaha ra tti nacoaxinxon Dios. \v 45 Jaha ra ẍaxaonha ra ixin janha tsjanguiha ra ngattoxon con Ndodana. Janha nahi, ixin ley que vayé Moisés, mé tti tsjanguiha ra masqui jaha ra ẍaxaon ra ixin ley mé sinttaroa ra ngattoxon con Dios. \v 46 Ixin si jaha ra rroguitticaon ra tti ndac̈ho Moisés, cai rroguitticaon ni ra janha ixin Moisés dicjin de ixin janha. \v 47 Pero jaha ra ditticaonha ra tti jehe dicjin, mexinxin ¿queẍén sitticaon ra tti janha rrindattjo ra? \c 6 \s1 Are Jesús joanjo tti joine naho mil xí \r (Mt. 14.13‑21; Mr. 6.30‑44; Lc. 9.10‑17) \p \v 1 Después de cain jihi, Jesús sacjoi para toenxin lago de Galilea, que ẍajeho lago mé tti dinhi Tiberias. \v 2 Anto tsje chojni varroé Jesús ixin vaguicon na que Jesús vanchehe tsje milagro are vaguicon na que Jesús vanchexingamehe chojni nihi. \v 3 Cottimeja Jesús co cain tti chojni que vacao coani na ná jna co tavintte na nttiha nchion. \v 4 Co jamé conhe chian ngain tiempoe tti quiai dinhi pascua. \v 5 Co are Jesús vicon ixin anto tsje chojni terroé, Jesús ndac̈ho ngain Felipe: \p ―¿Quettinó siquehna na tti sine cainxin chojni jihi? \p \v 6 Pero jehe ndac̈ho jañá para viconxin quehe rrondac̈ho Felipe ixin Jesús ovenohe jian quehe sinchehe. \v 7 Cottimeja Felipe ndac̈ho: \p ―Cain tomi que dacha ná tti nchehe ẍa yáto conittjao ẍa sittjaha tomi mé para sinanxin cain niottja que sine cain chojni yá. \p \v 8 Cottimeja Andrés, xanchó Simón Pedro co cai jehe ná de tti chojni que vacao Jesús; jehe Andrés ndac̈ho ngain Jesús: \p \v 9 ―Nttihi jí ná xanxichjan que chonda naho niottja de cebada co yó copescado, pero ¿queẍén sittjaxin jihi para cainxin chojni yá? \p \v 10 Cottimeja ndac̈ho Jesús: \p ―Ndache ra cainxin na que tasintte na ngataha nontte. \p Anto cachji vehe ngain lugar mé, co tavintte cain nimé. Co jeho xí vintte naho mil xa. \v 11 Cottimeja Jesús coá tti naho niottja mé ngain rá, co joanjo gracias ngain Dios. Cottimeja Jesús joanjo niottja mé ngain tti chojni que vacao, co jehe chojni mé conchjea na niottja mé ngain chojni que tate nttiha. Co cai jamé joinchehe Jesús ngain copescado co chojni que vacao Jesús conchjea na ngain chojni cain tti joinao na. \v 12 Co are ojoexin joine na co ndacojehe na, Jesús ndac̈ho ngain chojni que vacao: \p ―Datse ra cain pedazo de niottja que xehe para que ẍonhi sitján. \p \v 13 Jehe na joatse na nio rioho mé, co joinchecaon na tteyó nttaẍa de ixin tti pedazo que xexin joine na de tti naho niottja de cebada. \v 14 Cottimeja cain chojni mé are vicon na tti milagro jihi que Jesús joinchehe ndac̈ho na: \p ―Ndoa jehe jihi tti profeté Dios que chonda que tsí ngataha nontte. \p \v 15 Pero Jesús conohe ixin cain chojni mé joinao na sarrojicao na Jesús masqui jehe rroc̈hoha para que jehe na rrojincheguinhi na Jesús rey de jehe na. Mexinxin sacjoi Jesús hasta tti con jna para que nchao tavehe jeho. \s1 Jesús cjoixin rotté ngataonhe jinda \r (Mt. 14.22‑27; Mr. 6.45‑52) \p \v 16 Co are ondaconttie cain tti chojni que vacao Jesús xincanji na para ngain lago, \v 17 co joixinhi na ngain ná barco co coexinhi na coattoa na lago mé para joiji na ngain Capernaum. Co rato mé ondaconaxin xehe co Jesús ẍa cjanha. \v 18 Cottimeja coexinhi cjoa ná c̈hintto soji, co jinda anto soji cjamanguitaon chó nda. \v 19 Co are osacjoi na inchin naho o incjaon kilómetro de ngandehe nda, jehe na vicon na que Jesús jitonchienhe ngain barco mé; conixin rotté jittjixin ngataonhe nda, co cain jehe na vintteẍaon na. \v 20 Pero jehe ndac̈ho ngain na: \p ―¡Janha joihi, ẍaonha ra! \p \v 21 Cottimeja jehe na iẍaonha na co chonhe na Jesús para que jehe coani barco cai. Co rato mé ojoiji na ngain tti nontte que jehe na tettji na. \s1 Are chojni cjoé na Jesús \p \v 22 Ndoexin tti chojni que ndavittohe toenxin ndachaon tti sacjoixin Jesús conixin tti chojni que vacao, vintteguicon na que cain chojni que vacao Jesús savicao na jeho tti nacoa barco que vehe nttiha, co vintteguicon na que Jesús cjoiha ngain chojni mé. \v 23 Pero de cain yá, icanxin barco joixin de ngain ciudad de Tiberias co cjoi chiaon ngain lugar tti joinenxin na niottja después que Jesús joanjo gracias. \v 24 Mexinxin are vintteguicon cain chojni mé ixin iveha Jesús nttiha ni cain chojni que vacao jehe icoha na nttiha, cain chojni mé vixinhi na barco mé co sacjoi na para rajna Capernaum para joicjé na Jesús. \s1 Jesús tti niottja que danjo vida que ẍonhi tiempo tsjexin \p \v 25 Are cain chojni mé vintteguiji na toenxin lago mé, nttiha viconxin na Jesús iná co joanchianguihi na co ndac̈ho na: \p ―Maestro, ¿quesa joihi nttihi? \p \v 26 Pero Jesús ndac̈ho ngain na: \p ―Janha rrindattjo ra ndoa que jaha ra ttjé ni ra ixin jointte ra hasta cojaha ra co jeha ixin jaha ra coinxin ra quehe rroc̈ho tti milagro que janha jointtaha. \v 27 Ncheha ra ẍa para ixin comida que ndattjexin, nchehe ra ẍa para ixin tti comida que ttjexinha co rrochjá ra iná vida naroaxin que ẍonhi tiempo tsjexin. Co janha, tti Xí que joixin de ngajni, rrochjaha ra tti comida mé ixin Dios Ndodana chjana joachaxin mé. \p \v 28 Cottimeja jehe na joanchiangui na co ndac̈ho na: \p ―¿Quehe chonda na que sinttaha na para que sinttaha na inchin Dios rinao? \p \v 29 Co Jesús ndac̈ho: \p ―Dios rinao que jaha ra ditticaon ra nganji na janha, tti jehe rroanha. \p \v 30 Cottimeja jehe na joanchianguihi na Jesús co ndac̈ho na ngain: \p ―¿Quehe señal nchao sinchehe jaha para que janha na sicon na co sitticanho na jaha? ¿Quehe cosa nchehe jaha? \v 31 Nindogoelitona na ẍanc̈hjen joine na maná ngagaha jna inchin ndac̈ho tti libro que jitaxin Palabré Dios: “Dios joanjo niottja de ngajni para joine na.” \p \v 32 Jesús ndac̈ho: \p ―Janha rrindattjo ra ndoa que jeha Moisés tti joanjo niottja de ngajni ngain jehe na; Ndodana danjo tti mero nio que ndoa joixin de ngajni. \v 33 Ixin tti niottja que Dios danjo, mé tti jehe joinchexincanjinxin de ngajni para danjo ngain chojni iná vida naroaxin que ẍonhi tiempo tsjexin. \p \v 34 Cottimeja vinttendac̈ho jehe na: \p ―Soixin, chjana ra niottja yá cainxin nchanho. \p \v 35 Co Jesús ndac̈ho ngain na: \p ―Janha tti niottja que danjo vida. Tti chojni que tsí nganji co sitticaon nganji na janha, chojni mé ẍonhi tiempo senhe na jintta ni senhe na jinda. \v 36 Pero inchin ondattjo ra, jaha ra ditticaonha ra masqui ovicon ni ra. \v 37 Cainxin chojni que chjana Ndodana, tsí na nganji na janha, co cain chojni que sattí nganji na, janha sayá na, \v 38 ixin janha joixin de ngajni pero jeha para sinttaha inchin janho rinaho, sino para sinttaha inchin rinao jehe tti rroanha na nttihi. \v 39 Co janhi rinao Ndodana que rroanha na janha nttihi; que janha sinttatjanha ni ná chojni que jehe Ndo chjana Ndo, sino que janha sinttaxechon chojni mé de ngain tti ndadenhe ni ngain tti nchanho are ndatsjexin mundo. \v 40 Co Ndodana que rroanha na rinao Ndo que cain chojni que dicon na janha, tti Xenhe Dios, co ditticaon nganji na, nimé chonda na iná vida naroaxin que ẍonhi tiempo tsjexin. Co janha sinttaxechon na ngain tti nchanho are tsjexin mundo. \p \v 41 Are Jesús joexin nichja jañá, chojni judío coexinhi na nichja na feo de ixin jehe Jesús ixin jehe ndac̈ho: “Janha tti niottja que joixin de ngajni.” \v 42 Co ndac̈ho na: \p ―¿Ajeha jihi Jesús, tti xitsihi José? Ján na chonxin na ndodé co janné. ¿Queẍén jehe nchao ndac̈ho ixin jehe joixin de ngajni? \p \v 43 Cottimeja Jesús ndac̈ho ngain na: \p ―Nichjaha ra feo. \v 44 ẍonhi chojni nchao tsí nganji na si tsiaoha na Ndodana que rroanha na, co janha sinttaxechon chojni mé ngain tti nchanho are ndatsjexin mundo. \v 45 Ngain libroe profeté Dios ndac̈ho janhi: “Dios sinchecoenhe cain chojni.” Jañá cain chojni que coinhi tti ndac̈ho Ndodana co coangui na tti ndac̈ho Ndo, chojni mé tsí nganji na janha. \p \v 46 ’Jeha ixin c̈honja chojni vicon Ndodana; ẍonhi chojni vicon Ndo; tti vicon Ndo, mé jeho tti joixin de ngain Ndo. \v 47 Janha rrindattjo ra ndoa que tti chojni que ditticaon nganji na, chojni mé chonda iná vida naroaxin que ẍonhi tiempo tsjexin. \v 48 Janha tti niottja que danjo iná vida naroaxin. \v 49 Nindogoelitoa ra ẍanc̈hjen joine na maná ngagaha jna, pero masqui joine na mé, jehe na ndavenhe na; \v 50 pero janha nichja de ixin tti niottja que joixin de ngajni que are ná chojni jine niottja jihi, chojni mé senha almé. \v 51 Janha mismo jehe tti niottja que danjo vida que joixin de ngajni. Tti chojni que jine nio, chojni mé rrochonda iná vida naroaxin que ẍonhi tiempo tsjexin. Tti niottja que janha sanjo, mé rroc̈ho cuerpona. Janha sanjo cuerpona para que cainxin chojni ngoixin mundo rrochonda na iná vida naroaxin que ẍonhi tiempo tsjexin. \p \v 52 Cottimeja chojni judío coexinhi vitticaoenha chó na co vinttendac̈ho na: \p ―¿Queẍén nchao chojni jihi rrochjá na cuerpoe sontte na? \p \v 53 Jesús ndac̈ho ngain na: \p ―Janha rrindattjo ra ndoa que si jaha ra sintteha ra cuerpona janha, tti Xí que joixin de ngajni, co siha ra jnina, jaha ra rrochondaha ra iná vida naroaxin que ẍonhi tiempo tsjexin. \v 54 Tti chojni que sine cuerpona co sihi jnina, chojni mé chonda iná vida naroaxin que ẍonhi tiempo tsjexin, co janha sinttaxechon chojni mé ngain tti nchanho are ndatsjexin mundo. \v 55 Cuerpona, mé tti ndoa comida; co jnina, mé tti ndoa jinda que dihi na. \v 56 Tti chojni que jine cuerpona co dihi jnina, chojni mé jí nganji na co janha rrihi ngain jehe. \v 57 Ndodana que rroanha na chonda Ndo vida, co janha rrichon de ixin jehe Ndo, mexinxin tti chojni que sine na janha sechon de ixin janha. \v 58 Janha nichja de ixin tti niottja que joixin de ngajni. Co niottja jihi jeha inchin tti maná que joine nindogoelitoa ra ẍanc̈hjen, que masqui joine na mé, jehe na vintteguenhe na, ixin tti chojni que sine tti niottja que janha ndac̈hjan, chojni mé rrochonda iná vida naroaxin que ẍonhi tiempo tsjexin. \p \v 59 Jesús joinchecoenhe na cain cosa jihi ngain servicio ngain ninhgo ngain rajna Capernaum. \s1 Are Jesús nichja de ixin tti iná vida naroaxin \p \v 60 Are coinhi na cain tti ndac̈ho Jesús jihi, tsje chojni que varroé Jesús ndac̈ho na: \p ―Tti ndac̈ho xí jihi atto tangui para que rrondac̈ho na ján; ¿quensen nchao sinchehe caso tti ndac̈ho xí jihi? \p \v 61 Cottimeja Jesús conohe tti tendac̈ho chojni mé, co jehe joanchiangui ngain na co ndac̈ho: \p ―¿Afeo tonoha ra de ixin tti janha rrindac̈hjan? \v 62 ¿Quehe rroẍaxaon jaha ra si rroguicon ni ra janha, tti Xí que joixin de ngajni, sarrocajín tti joarihi are saho? \v 63 Espíritu Santo, mé tti danjo iná vida naroaxin que ẍonhi tiempo tsjexin; cuerpoe ni c̈hoha danjo vida mé. Co cain palabra que janha ndattjo ra, mé de ixin Espíritu co danjo iná vida naroaxin que ẍonhi tiempo tsjexin. \v 64 Pero ẍa te canxion jaha ra que ẍa ditticaonha ra. \p Jamé ndac̈ho Jesús ixin are nacoexinxon ẍé jehe ovenohe quecá chojni que vaguitticaonha, co quensen tsjago ttinó sehe jehe para rrotse niningaconhe. \v 65 Co Jesús ndac̈ho: \p ―Mexinxin janha ndattjo ra que ẍonhi chojni nchao tsí nganji na si Ndodana tsiaoha. \p \v 66 Desde are maho, tsje chojni que varroé Jesús ndacointtohe na jehe, co ivagacaoha na. \v 67 Cottimeja Jesús joanchianguihi tti tteyó chojni que vacao co ndac̈ho: \p ―¿Acai jaha ra rinao ra satsji ra? \p \v 68 Pero Simón Pedro ndac̈ho: \p ―Soixin, ¿quensen ngain nchao satsji na? Palabrá soixin palabra que danjo iná vida naroaxin que ẍonhi tiempo tsjexin. \v 69 Janha na ovitticanho na, co nona na que soixin tti Cristo tti Dios rroanha co tti Xenhe Dios que jichon. \p \v 70 Jesús ndac̈ho: \p ―Janha coinchiá tti tteyó jaha ra. Co ixinha jamé, ná de jaha ra ná chojní inchínji. \p \v 71 Are ndac̈ho Jesús jihi, Jesús nichja de ixin Judas Iscariote, xitsihi iná Simón, ixin jehe Judas tti joindac̈ho para tse na Jesús masqui jehe Judas ná de tti tteyó chojni que vacao Jesús. \c 7 \s1 Xanchó Jesús vaguitticaonha xan ngain \p \v 1 Después de cain jihi, Jesús vangaria ngain regioen Galilea. Jehe joinaoha cjoi ngain Judea ixin nttiha chojni judío que vinttechonda joachaxin joinao na narrogoenxon na. \v 2 Pero ixin tiempo mé joiconchian tti nchanho que chojni judío vanchechjian tti quiai de chozas, mé ná de tti quiai que chojni Israel chonda, \v 3 mexinxin cain xanchó Jesús ndac̈ho xan ngain: \p ―Tadariha nttihi; ttji para Judea para que cain chojni que te nttiha, tti nite de acuerdo de ixin tti ndac̈ho jaha, cai sicon na tti nchehe jaha. \v 4 Ixin si ná ni que rinao ni tsje chojni satsoan ni, jehe ni ncheha ni cain cosa jimao. Si jaha nchao nchehe cain cosa inchin cain cosa jihi, jaha nchehe ngattoxon con cainxin chojni ngoixin mundo. \p \v 5 Xanchó Jesús vinttendac̈ho xan jañá ixin vaguitticaonha xan ngain jehe. \v 6 Cottimeja Jesús ndac̈ho: \p ―Ẍa ttiha nchanho para que janha tsononxin na ngattoxon con chojni que nchehe tti jianha, pero para ixin jaha ra quexeho nchanho nchao tsononxin ra ngattoxon con chojni mé. \v 7 Chojni que joxon ncheẍoxinhi cosa ngataha nontte c̈hoha rroningaconha ra na, pero janha ningaconna na ixin janha ndattjan na claro ixin tti jehe na tenchehe na jianha jí. \v 8 Sattji jaha ra ngain quiai; janha tsjiha ixin nchanho ẍa ttiha para que janha tsji. \p \v 9 Co después que Jesús ndache xanchó jihi, jehe vittohe ngain Galilea nchion nchanho. \s1 Are Jesús cjoi ngain tti quiai de chozas \p \v 10 Pero después de que savinttecji xanchó Jesús, jehe Jesús cai sacjoi ngain quiai mé, masqui ẍonhi chojni conohe ixin jehe cjoi jimao. \v 11 Chojni judío que vinttechonda joachaxin vinttecjé na Jesús ngain quiai mé, co ndac̈ho na: \p ―¿Quettinó jí xí jiha? \p \v 12 Co de ngayé cainxin chojni ngain quiai, nttiha tsje ni tenichja de ixin jehe Jesús. Canxion na ndac̈ho na: “Jehe ná xí jian”; pero icanxin na ndac̈ho na: “Jeha jian ixin ncheyehe chojni.” \p \v 13 Pero ẍonhi chojni cjoao chó sén para icha chojni rroquinhi na de ixin Jesús ixin ẍaon na ngain chojni judío que vinttechonda joachaxin. \p \v 14 Ojidiji inchin ngosinenxin quiai are Jesús joixinhi ngaxinhi nihngo icha importante co coexinhi joinchecoenhe chojni. \v 15 Co chojni judío que vinttechonda joachaxin goan na admirado co ndache chó na: \p ―¿Queẍén noenxin xí jihi anto tsje cosa co jehe xa ẍonhi tiempo coangui xa Palabré Dios inchin ján na? \p \v 16 Jesús ndac̈ho ngain na: \p ―Tti janha nttacoanha ra jeha jeho tti nona janha, sino cosa que nohe tti rroanha na janha nttihi. \v 17 Si c̈honja chojni rinao sinchehe tti rinao Dios, chojni mé satsoan si tti rrinttacoanha joixin de ngain Dios o ani jeho cosa que janha rinaho. \v 18 Tti chojni que ndac̈ho inchin jeho rinao, chojni mé nchehe para que icha chojni sinchesayehe na jehe; pero tti chojni que nchehe que tsosayehe tti rroanha jehe, chojni mé nichja tti ndoa co ẍonhi tti ndoaha nichja chojni mé. \p \v 19 ’Moisés chjá ra ley, co ni ná de jaha ra ditticaon ley mé. ¿Quedonda rinao ra nasoenxon ni ra? \p \v 20 Chojni mé ndac̈ho na ngain Jesús: \p ―Jaha chonda ná espíritu jianha, mexinxin jaho tti ẍaxaon que ixin janha na rinaho na nasoenxon ra jaha, pero janha na ẍaxaonha na jamé. \p \v 21 Jesús ndac̈ho ngain na: \p ―De ixin nacoaxinxon cosa que janha jointtaha ngain nchanho que nchejogaha ni, cain jaha ra doan ra admirado. \v 22 Pero Moisés chjá jaha ra costumbre para chjehe ra cada xanxichjan letsjochjan tti ẍohe que dinhi circuncisión, (masqui coexinxin ngain nindogoelitoa ra ẍanc̈hjen que cjoi icha saho que Moisés.) Co mexinxin jaha ra chjehe ra naná xanxichjan letsjo ẍohe mé masqui ngain nchanho que nchejogaha ni. \v 23 Nchao jí remé, si para sinchehe ni inchin ttetonha ley que vayé Moisés jaha ra chjehe ra ná xanxichjan letsjo ẍohe masqui ngain nchanho que nchejogaha ni, ¿quedonda doñao ra nganji na ixin jointtaxingamá ngoixin cuerpoe ná xí ngain nchanho que nchejogaha ni? \v 24 Ncheha jaha ra juzgado jeho inchin ẍaxaon ra; nchehe ra inchin jiquininxin. \s1 Jesús ndac̈ho ttinó joixin jehe \p \v 25 Cottimeja canxion chojni que vintte Jerusalén coexinhi na joanchianguihi chó na co ndac̈ho na: \p ―¿Ajeha xí jihi tti rrittjé na ixin nasoenxon na? \v 26 Co yá jinichja xa co cain chojni tettinhi, co ni ná chojni ẍonhi ndache xa. ¿O ani cain chojni que chonda joachaxin ngain autoridad ẍaxaon que ixin xí jihi tti Cristo que Dios rroanha? \v 27 Pero ján na noa na ttinó joixin xí jihi, co are tsí Cristo, tti Dios rrorroanha, ẍonhi chojni tsonohe ttinó tsixin. \p \v 28 Jehe Jesús tajinchecoenhe chojni ngaxinhi nihngo icha importante, co are coinhi Jesús cain jihi, jehe ndac̈ho sén: \p ―¿Ajamé ixin chonxin ni ra co noha ra ttinó joixin janha? Pero janha joiha inchin janho rinaho, janha joihi ixin tti rroanha na janha jehe anto jian co jehe mé tti jaha ra ditticaonha ra. \v 29 Janha ditticanho jehe ixin joixin de ngain jehe, co jehe rroanha na. \p \v 30 Cottimeja joinao na rrotse na Jesús para rroquiaxinhi na ngain cárcel, pero ni ná na joincheha na ixin ẍa jeha nchanho para que jehe siaxinhi. \v 31 Pero tsje chojni vitticaon na jehe, co ndac̈ho na: \p ―Are tsí Cristo, ¿apoco sinchehe icha tsje milagro que xí jihi? \s1 Xifariseo joinao xa rroquiaxinhi xa Jesús \p \v 32 Xifariseo vinttequinhi xa tti vandac̈ho chojni de ixin Jesús, co jehe xa co canxion xidána que vaquetonha ngain icha xidána, cain xí mé rroanha xa xipolicié nihngo icha importante para rrotse xa Jesús. \v 33 Cottimeja Jesús ndac̈ho: \p ―Janha sarihi nganji ra pero seha, cottimeja sarrocjan na ngain tti rroanha na. \v 34 Jaha ra tsjé ni ra pero sinchiha ni ra ixin jaha ra c̈hoha tsji ra ngain tti janha sarihi. \p \v 35 Cottimeja chojni judío que vinttechonda joachaxin coexinhi na vintteganchianguihi chó na: \p ―¿Ttinó satsji xí jihi que ján na c̈hoha sonttó na xa? ¿Apoco satsji xa ngain icha chojni judío que te ngayé chojni griego que te ngain nontte icha cjin para sinchecoenhe xa chojni griego? \v 36 ¿Quehe rroc̈ho yá tti ndattjo na xa: “Tsjé ni ra pero sinchiha ni ra ixin jaha ra c̈hoha tsji ra ngain tti janha sarihi”? \s1 Jesús inchin jinda que danjo vida naroaxin \p \v 37 Tti último nchanho de quiai, nchanho mé nchanho icha importante. Co nchanho mé Jesús vingattjen co ndac̈ho sén: \p ―Si c̈honja chojni venhe jinda, tsí nganji na co sihi jinda. \v 38 Inchin ndac̈ho ngain tti jitaxin Palabré Dios; de ngain ansén tti chojni que sitticaon na janha, nttiha rroc̈hinxin vida naroaxin inchin jinda c̈hinxin de ngain ná manantial. \p \v 39 Conixin yao, Jesús joinao ndac̈ho que cain chojni que sitticaon jehe sayé na Espíritu Santo; ixin tiempo mé ẍa joiha Espíritu mé ixin Jesús ẍa sacoajinha para ngajni. \s1 Queẍén ndachjea chojni \p \v 40 Canxion na ngayé chojni nttiha, are coinhi na jihi, ndac̈ho na: \p ―Ndoa xí jihi tti profeté Dios que ján na chonhe na. \p \v 41 Icanxin na ndac̈ho na: \p ―Xí jihi tti Cristo que Dios rroanha. \p Pero icanxin na ndac̈ho na: \p ―¿Queẍén tsixin Cristo ngain regioen Galilea? \v 42 Tti jitaxin Palabré Dios ndac̈ho que Cristo chonda que tsixin de ngain ná chojní rey David, co chojni mé tsixin de Belén, ẍajeho rajné David. \p \v 43 Jañá que chojni ndachjea na de ixin Jesús. \p \v 44 Co canxion na joinao na rrotse na Jesús para rroquiaxinhi na, pero ẍonhi ni tse. \s1 Chojni que ttetonha ngain juzgado vitticaonha na Jesús \p \v 45 Xipolicié nihngo icha importante savinttecjan xa para ngain tti te xifariseo co xidána que vaquetonha ngain icha xidána, co cain xí jihi joanchiangui xa ngain xipolicia co ndac̈ho xa: \p ―¿Quedonda joicoha ra xa? \p \v 46 Co xipolicia vinttendac̈ho xa: \p ―¡Ẍonhi tiempo ná chojni nichja jian inchin nichja xí yá! \p \v 47 Cottimeja jehe xifariseo vinttendac̈ho xa ngain xipolicia mé: \p ―¿Acai jaha ra jointtayaha ra xí mé? \v 48 ¿Apoco canxion xittetoan na ján na o xí que ttetonhe xifariseo vintteguitticaon xa de ixin jehe xí mé? \v 49 Pero chojni que ditticaon jehe xí mé chonxinha na ley que vayé Moisés, co Dios sinchecastigá na. \p \v 50 Co nttiha jí Nicodemo, jehe cai ná de jehe xifariseo, tti cjoi para joitsjehe Jesús are ná ttie; co mé ndac̈ho ngain icha xifariseo: \p \v 51 ―Pero leya na ttetonha ixin ján na c̈hoha sonttoho na jie ngain ná xí si ẍa ttinha na saho palabré xa para jamé tsonoa na quehe joinchehe xa. \p \v 52 Cottimeja vinttendac̈ho xa ngain jehe Nicodemo: \p ―¿Ajaha cai joixin de Galilea? Tsjehe ngain tti jitaxin Palabré Dios, co sicon que ni ná profeta joixinha de Galilea. \s1 Nc̈hí que dejoacaho iná xí \p \v 53 Cottimeja cada xa savinttecji xa para nchiandoha xa. \c 8 \p \v 1 Pero Jesús sacjoi para ngagaha tti jna dinhi Nttaolivo, \v 2 co ndoexin are ovingasán, Jesús sacjan para ngain nihngo icha importante iná. Cainxin chojni conchienhe na ngain Jesús, co jehe tavehe co coexinhi joinchecoenhe na. \v 3 Cottimeja ximaestroe ley co xifariseo vinttequiaho xa ná nc̈hí que dintteguittja xa mero tajijoacaho nc̈ha iná xí. Coín xa nc̈hí mé ngosine cainxin chojni que te nttiha, \v 4 co vinttendac̈ho xa ngain Jesús: \p ―Maestro, nc̈hí jihi vittja na nc̈ha mero tajijoacaho nc̈ha iná xí. \v 5 Co ley que vayé Moisés ttetonna na que nasoenxon na conixin ẍo cain nc̈hí que nchehe janhi. ¿Jaha, quehe c̈ho? \p \v 6 Jehe xa vinttendac̈ho xa jihi para joaquehe xa prueba ngain Jesús co jamé rroconohe xa de quehe rrocjanguixin xa Jesús. Cottimeja Jesús visé co coexinhi cjin ngataha nontte conixin dedoe. \v 7 Pero jehe xa joinchehe xa sigue joanchianguihi xa. Cottimeja Jesús xendoa co ndac̈ho ngain xa: \p ―Quexeho jaha ra que ẍonhi cosa jianha joinchehe ra ttedoehe ra nc̈ha saho ẍo. \p \v 8 Co jehe cjan visé co joinchehe sigue cjin ngataha nontte. \v 9 Pero cain jehe xa co cain chojni que te nttiha are vinttequinhi na jihi jehe na feo conohe na ixin ẍaxaon na que jehe na cai joinchehe na cosa jianha. Co vinttegac̈hje ná na co ná na, saho vinttegac̈hje ni icha nttanttaxí, cottimeja vinttegac̈hje tti ni icha chjan hasta cainxin na vinttegac̈hje na co vittohe jeho Jesús conixin jehe nc̈hí mé. \v 10 Cottimeja xendoa Jesús, iẍonhi icha chojni vicon, jeho jehe nc̈hí mé. Co Jesús ndac̈ho ngain nc̈ha: \p ―¿Ttinó te chojni que cjoanguiha? ¿Ani ná na goenha na? \p \v 11 Jehe nc̈ha ndac̈ho nc̈ha ngain Jesús: \p ―Nahi, ni ná na. \p Cottimeja Jesús ndac̈ho ngain nc̈ha: \p ―Pues ni janha c̈hoha sonhe. Jaxon sattji, co icjanha nchehe cosa jianha yá. \s1 Jesús jehe tti joadingasán de ngoixin mundo \p \v 12 Jesús nichjé chojni iná, co ndac̈ho ngain na: \p ―Janha tti joadingasán de ngoixin mundo. Tti chojni que sitticaon na janha rrochonda na jehe tti joadingasán mé que sanjo iná vida naroaxin ngain na, co ẍonhi tiempo sacji na ngain tti naxin xehe. \p \v 13 Cottimeja cain xifariseo ndac̈ho xa ngain Jesús: \p ―Jaho rrinichja jian de ixin jaho, co ixin jaho rrinichja yá ẍonhi rentte. \p \v 14 Jesús ndac̈ho ngain xa: \p ―Tti janha rrindac̈hjan ján rentte, masqui janho rrindac̈hjan de ixin janha, ixin janha nona ttinó joixin co ttinó satsji. Pero jaha ra noaha ra ttinó joixin janha ni noaha ra ttinó satsji. \v 15 Jaha ra nchejuzgá ra inchin nohe chojni nttihi ngataha nontte. Janha nttaha juzgado ni ná chojni; \v 16 pero si janha rrojinttaha juzgado, janha sinttaha inchin jiquininxin, ixin jaonha tti nttaha juzgado, sino Ndodana que rroanha na, Ndo mé Ndo nchehe juzgado conixin janha. \v 17 Ngain ley que chonda ra jitaxin que are yó chojni testigo rrondac̈ho ẍajeho, chonda que sitticaon ni chojni mé. \v 18 Pues, nchao remé, janha mismo ná testigo na de ixin janho ixin ndac̈hjan que janha jian na, co Ndodana que rroanha na, jehe Ndo iná testigo ixin ndac̈ho Ndo ẍajeho de ixin janha. \p \v 19 Cottimeja vintteganchianguihi xa Jesús co ndac̈ho xa: \p ―¿Quettinó jí Ndodá? \p Jesús ndac̈ho ngain xa: \p ―Jaha ra ttinxinha ra tti janha rrinttaha, jamé cai tsonoaha ra de ixin Ndodana. Si rroquinxin ra tti janha rrinttaha, cai rroconoha ra de ixin Ndodana. \p \v 20 Jesús ndac̈ho cain cosa jihi are jehe jitjagoe chojni ngaxinhi nihngo icha importante, mero ngain lugar tti te cajé tomí alcancía. Pero ẍonhi chojni tse Jesús para rroquiaxinhi na Jesús ixin ẍa jeha tiempo para que jehe rroguiaxinhi. \s1 Jesús ndache chojni ixin jehe na c̈hoha tsji na ngain lugar tti jehe tsji \p \v 21 Jesús cjan ndac̈ho ngain na iná: \p ―Janha satsji co jaha ra tsjé ni ra, co are ndasenhe ra ẍa sintteca ra tti jianha que nchehe ra, mexinxin tti janha satsji, jaha ra c̈hoha tsji ra. \p \v 22 Cottimeja chojni judío que vinttechonda joachaxin ndac̈ho na: \p ―¿Apoco sasiguenhe jeho, mexinxin ndac̈ho que ján na c̈hoha tsjin na tti satsji jehe? \p \v 23 Cottimeja Jesús ndac̈ho ngain na: \p ―Jaha ra de nttihi ngain mundo ra, pero janha de noi na: jaha ra de ngain mundo jihi ra, pero janha jeha de ngataha nontte jihi na. \v 24 Mexinxin ndattjo ra que are senhe ra ẍa sintteca ra tti jianha que nchehe ra ixin si ditticaonha ra que janha mero inchin janha ndac̈hjan, senhe ra co ẍa sintteca ra tti jianha que nchehe ra. \p \v 25 Cottimeja jehe na joanchianguihi na Jesús co ndac̈ho na: \p ―¿Quensen jaha? \p Co Jesús ndac̈ho ngain na: \p ―Ondattjo ra de are saho. \v 26 Janha chonda atto tsje que rrondac̈hjan de ixin jaha ra co sinttajuzgá ra. Co tti rroanha na janha, jehe nichja tti ndoa, co janha ndac̈hjan ngain chojni de mundo jihi jeho tti coian nichja jehe tti rroanha na. \p \v 27 Pero jehe na coinxinha na ixin ndac̈ho jehe de ixin Dios Ndodé. \v 28 Mexinxin Jesús ndac̈ho ngain na: \p ―Are jaha ra rrotsinhi ni ra noi janha, tti Xí que joixin de ngajni, cottimeja tsonoha ra que janha ndoa inchin janha ndac̈hjan, co ixin ẍonhi ndac̈hjan inchin janho rinaho, sino que janha jeho ndac̈hjan tti cjoagohna Ndodana. \v 29 Ixin Ndodana que rroanha na janha, jehe Ndo jí Ndo nganji na; co jehe Ndo ttinttonaha Ndo janho, ixin janha cainxin tiempo nttaha inchin jehe Ndo rinao Ndo. \p \v 30 Are Jesús ndac̈ho jihi tsje na vitticaon na ngain jehe. \s1 Jesús ndac̈ho quexehe tti chojni xenhe Dios co quexehe tti chojní inchínji \p \v 31 Cottimeja Jesús ndache chojni judío que vitticaon ngain jehe: \p ―Si jaha ra sitticaon ra cainxin tiempo tti janha ndattjo ra, jaha ra ndoa sinhi ra chojnina. \v 32 Co rrochonxin ra tti ndoa, co tti ndoa rrochjá ra libertad. \p \v 33 Jehe na ndac̈ho na ngain Jesús: \p ―Janha na nirazé Abraham na co ẍonhi tiempo cjoi na esclavo de ni ná chojni. ¿Queẍén ndac̈hoxin jaha ixin rrochonda na libertad? \p \v 34 Jesús ndac̈ho ngain na: \p ―Janha rrindattjo ra ndoa que cainxin chojni que nchehe jianha, chojni mé tti te inchin esclavo de ngain cosa jianha. \v 35 Ná esclavo tadeha ngain nchiandoha xinajní para cainxin tiempo; pero ná xenhe xinajni tadehe xan ngain nchiandoha ndodé xan para cainxin tiempo. \v 36 Jamé janha, tti Xenhe Dios, rrittjenguijna ra para que isintteha ra esclavo de ngain cosa jianha, para que jaha ra ndoa sintte ra inchin chojni que chonda libertad. \v 37 Onona que jaha ra razé Abraham, pero rinao ra nasoenxon ni ra janha ixin rinaoha ra tti janha ndattjo ra. \v 38 Janha nichja tti cjoagohna Ndodana co jaha ra nchehe ra tti dindattjo ra ndodá ra. \p \v 39 Jehe na vinttendac̈ho na ngain Jesús: \p ―Ndodana na jehe Abraham. \p Pero Jesús ndac̈ho ngain na: \p ―Si jaha ra rrocji ra ndoa razé Abraham, jaha ra rrojinchehe ra tti jehe joinchehe. \v 40 Co ixinha jamé, masqui ndattjo ra tti ndoa que Dios cjoagohna, jaha ra rinao ra nasoenxon ni ra. ¡Co Abraham ẍonhi tiempo joinchehe jañá! \v 41 Jaha ra nchehe ra ẍajeho tti nchehe ndodá ra. \p Cottimeja jehe na ndac̈ho na ngain Jesús: \p ―Janha na jeha chjan na que digoama ixin janha na chonda na nacoaxinxon Ndodana na que mé jehe Dios. \p \v 42 Cottimeja Jesús ndac̈ho ngain na: \p ―Si ndoa Dios rrocji Ndodá ra, jaha ra rrojinao ni ra janha ixin janha joixin de ngain Dios co nttihi rrihi. Joiha janha inchin janho joinaho, Dios tti rroanha na. \v 43 ¿Quedonda c̈hoha jaha ra ttinxin ra tti janha ndattjo ra? Mé ixin jaha ra rinaoha ra ttinhi ra joajnana. \v 44 Tti ndodá jaha ra, mé tti inchínji; jaha ra chojní jehe mé, co rinao ra sinchehe ra tti jehe rinao. Inchínji jehe tti nadoenxon chojni desde are saho. Co jehe ẍonhi tiempo jí ngain tti ndoa co ẍonhi tiempo nichja tti ndoa. Are jehe nichja tti ndoaha, jehe nichja de ixin jehe mismo ixin jehe puro ndoaha co jehe tti ndodé cainxin chojni que nichja ndoaha. \v 45 Pero ixin janha nichja tti ndoa, mexinxin jaha ra ditticaonha ni ra. \v 46 ¿Quensen de jaha ra nchao rrondac̈ho que janha jointtaha jianha? Pero si janha ndac̈hjan tti ndoa, ¿quedonda ditticaonnaha ra? \v 47 Tti chojní Dios, jehe na ttinhi na palabré Dios, pero ixin jaha ra jeha chojní Dios ra, mexinxin rinaoha ra ttinhi ra. \s1 Cristo ovehe icha saho que Abraham \p \v 48 Cottimeja jehe tti chojni judío que vinttechonda joachaxin ndac̈ho na ngain Jesús: \p ―Janha na chonda na razón are ndac̈hjan na que jaha ná chojni de ngain nonttehe Samaria co chonda ná espíritu jianha. \p \v 49 Jesús ndac̈ho ngain na: \p ―Janha chondaha ni ná espíritu jianha. Tti janha nttaha mé para nttasayá Ndodana, co jaha ra nichja ra feo de ixin janha. \v 50 Janha taha joachjaon si sinchesayana ra o ni nahi, pero masqui jamé, jí ná tti rinao que tsosayana, co jehe nchehe juzgado ixin atenchesayana ra o ni nahi. \v 51 Janha rrindattjo ra ndoa que tti chojni que nchehe caso tti ndac̈hjan, chojni mé ẍonhi tiempo ndasenhe. \p \v 52 Cottimeja jehe chojni judío mé vinttendac̈ho na ngain Jesús: \p ―Jaxon seguro chonxin na que jaha chonda ná espíritu jianha. Abraham co cain profeté Dios ndavintteguenhe na, co jaha ndac̈ho: “Tti chojni que sinchehe caso tti janha ndac̈hjan, ẍonhi tiempo ndasenhe na.” \v 53 ¿Apoco jaha icha jian que ndodana na Abraham? Jehe ndo mé venhe ndo co cain profeté Dios cai ndavintteguenhe na. ¿Quensen toenao jaha? \p \v 54 Jesús ndac̈ho ngain na: \p ―Si janha jitosayana janho, tti janha rrinttaha ẍonhi rentte. Pero tti nchesayana janha mé Ndodana, co jehe Ndo mé mero tti ndac̈ho jaha ra que jehe mé tti Dios de jaha ra. \v 55 Pero jaha ra chonxinha ra de ixin jehe Ndo, janha nchoe ján chonxin Ndo. Si janha rrondac̈hjan que chonxinha Ndo, janha rronichja ndoaha inchin jaha ra cai. Pero janha ndoa chonxin Ndo, co ján nttaha caso tti jehe Ndo ndac̈ho Ndo. \v 56 Abraham, tti ndogoelitoa ra ẍanc̈hjen, anto ché ixin jehe venohe que janha sihi ngataha nontte; co jehe vicon co anto ché. \p \v 57 Cottimeja chojni judío mé vinttendac̈ho na ngain Jesús: \p ―Ẍa chondaha jaha ni cincuenta nano, ¿queẍén ndac̈hoxin ixin vicon Abraham? \p \v 58 Jesús ndac̈ho ngain na: \p ―Janha rrindattjo ra ndoa que icha saho que Abraham vehe, janha ojoarihi. \p \v 59 Cottimeja vinttecjé na ẍo para rroẍanguí na Jesús, pero jehe tavema ngayehe ni icha, cottimeja jimao vac̈hjeyexin de ngayehe na co de ngaxinhi nihngo icha importante para sacjoi. \c 9 \s1 Jesús joinchexingamehe ná xí que c̈hoha vaguicon \p \v 1 Are jidatto Jesús ngain ná lugar, jehe vicon ná xí que desde are diconcjihi xa c̈hoha vaguicon xa. \v 2 Co cain chojni que vacao Jesús joanchiangui na ngain jehe co ndac̈ho na: \p ―Maestro, ¿quedonda diconcjihi xí yá jañá ixin c̈hoha dicon xa? ¿Puede de ixin tti jianha que joinchehe ndodé xa o janné xa, o ni de ixin tti jianha que jehe xa joinchehe xa? \p \v 3 Jesús ndac̈ho: \p ―Jeha de ixin tti jianha que jehe xí yá joinchehe xa ni jeha de ixin tti jianha que joinchehe nindoha xa. Jañá jí xí yá para que de ngain xa rroẍago tti nchao nchehe Dios. \v 4 Jai que nchanho janha chonda que sinttaha ẍé tti rroanha na nttihi ixin otsí ttie que ni ná chojni c̈hoha sinchehe ẍa. \v 5 Jai que janha ẍa rrihi nttihi ngataha nontte jihi, janha inchin tti joadingasán de ngoixin ngataha nontte jihi. \p \v 6 Are joexin ndac̈ho Jesús cain jihi, jehe cointtji nttatté ngataha nontte co joinchechjian nchion nchetjaho conixin nttatté, co coinga nche nganito con tti xí que vaguiconha. \v 7 Cottimeja ndac̈ho Jesús ngain tti xí mé: \p ―Janché, ttji dicontti jinda ngain estanque de Siloé. \p Co Siloé rroc̈ho Tti Joí. \p Tti vaguiconha mé cjoi co joicontti jinda, co are jehe cjan, onchao vicon. \v 8 Cottimeja cain nivecinoe, co cain tti nivicon are saho ixin jehe vaguiconha, vinttendac̈ho na: \p ―¿Ajeha xí jihi xí que vaganchiagaha? \p \v 9 Canxion na ndac̈ho na: \p ―Ján, jehe xa. \p Icanxin na ndac̈ho na: \p ―Nahi, jeha xa, pero inchin jitsjehe xí mé jitsjehe xí jihi. \p Pero jehe xí que vaguiconha mé ndac̈ho xa: \p ―Ján, janha. \p \v 10 Cottimeja vintteganchianguihi na xí mé co vinttendac̈ho na: \p ―¿Queẍén conhe ixin jaha onchao dicon? \p \v 11 Jehe xa ndac̈ho xa: \p ―Tti xí jiha que dinhi Jesús joinchechjian xa nchetjaho, co coinga xa nche nganito con co ndachjenji na xa: “Janché, ttji ngain estanque de Siloé co tontti jinda.” Mexinxin janha cjoi, co are contti jinda, janha onchao vicon. \p \v 12 Cottimeja jehe na joanchiangui na co ndac̈ho na: \p ―¿Quettinó jí xí mé? \p Co jehe tti vaguiconha ndac̈ho: \p ―Janha nonaha. \s1 Xifariseo joanchianguihi tti xí que vaguiconha \p \v 13 Cottimeja joicao na jehe tti vaguiconha mé ngain xifariseo. \v 14 Co tti nchanho que Jesús joinchechjian nchetjaho co joinchexingamehe con jehe tti xí que vaguiconha, nchanho mé nchanho para nchejogaha ni. \v 15 Mexinxin chojni fariseo cai joanchianguihi na jehe tti xí que vaguiconha ixin queẍén jehe onchao dicon. Co jehe ndac̈ho: \p ―Xí mé coinga xa nchetjaho nganito con, co contti jinda; co jai onchao dicon. \p \v 16 Cottimeja canxion xifariseo vinttendac̈ho xa: \p ―Tti xí que joinchehe jihi jeha chojní Dios ixin chondaha xa respeto ngain nchanho que nchejogaha ni. \p Pero icanxin xa vinttendac̈ho xa: \p ―¿Queẍén ná xí que nchehe jianha nchao sinchehe xa ná milagro? \p Co mexinxin jehe xa ndachjea xa yó grupo. \v 17 Co cjan xa iná joanchianguihi xa jehe tti vaguiconha mé, co ndac̈ho xa: \p ―¿Co jaha quehe ndac̈ho de ixin tti xí que chjá con? \p Co jehe ndac̈ho: \p ―Janha ndac̈hjan que xí mé ná profeté Dios. \p \v 18 Pero chojni judío que vinttechonda joachaxin joinaoha na rroguitticaon na que ixin xí mé vaguiconha xa co are mé onchao vaguicon xa hasta que vayeja na ndodé xa co janné xa, \v 19 co joanchianguihi na na co ndac̈ho na: \p ―¿Ajihi tti xitsiha ra, que jaha ra ndac̈ho ra que de concjiho xa vaguiconha xa? ¿Queẍén jai onchao dicon xa? \p \v 20 Ndodé co janné xí mé ndac̈ho na: \p ―Nona na que jihi xitsihna na co vaguiconha xa de concjiho xa, \v 21 pero nonaha na queẍén jai jehe xa onchao dicon xa, ni nonaha na quensen joinchexingamehe jmacon xa. Danchianguihi ra xa, ochonda xa tsje nano, co jehe xa nchao rrochjá ra xa razón. \p \v 22 Nindoha jehe tti vaguiconha ndac̈ho na jihi ixin ẍaon na ixin chojni judío que vinttechonda joachaxin ocjoao chó na ixin quexeho chojni que rrondac̈ho ixin Jesús jehe mé tti Cristo que Dios rroanha, chojni que rrondac̈ho jihi senguixin na de ngaxinhi ningoe na. \v 23 Mexinxin nindoha jehe tti vaguiconha ndac̈ho na: “Danchianguihi ra xa, otsje nano chonda xa.” \p \v 24 Cottimeja cain chojni judío cjan na vayé na jehe tti xí que vaguiconha, co ndac̈ho na ngain: \p ―Ndachjenji ni ra tti ndoa ngattoxon con Dios queẍén conha ixin janha na nona na que xí yá nchehe xa jianha. \p \v 25 Cottimeja jehe tti xí que vaguiconha ndac̈ho ngain na: \p ―Janha nonaha si jianha xa ani nahi. Janha jeho nona que janha vaguiconha co jai odicon. \p \v 26 Co jehe na cjan na joanchianguihi na iná co ndac̈ho na: \p ―¿Quehe joinchehe xa nganji? ¿Queẍén joinchehe xa para joinchechjian xa jmacon? \p \v 27 Jehe tti vaguiconha ndac̈ho: \p ―Ondattjo ra, co ncheha ni ra caso, mexinxin ¿quedonda rinao ra que janha rrocjan na rrondattjo ra iná? ¿Asoixin ra cai rinao ra sitticaon ra xí mé? \p \v 28 Cottimeja jehe na nichja na feo ngain jehe tti vaguiconha mé, co ndac̈ho na ngain: \p ―Jaha ditticaon xí mé, pero janha na ditticanho na Moisés. \v 29 Janha na nona na que Dios nichja ngain Moisés; pero xí yá ni nonaha na ttinó joixin xa. \p \v 30 Tti xí que vaguiconha ndac̈ho ngain na: \p ―Janha ttianxinha queẍén ẍaxaon ra de ixin xí yá. Soixin ra noaha ra quettinó joixin xa, pero janha nona que ngain Dios joixin xa ixin joinchechjian xa jmacon na. \v 31 Ján na noa na jian que Dios ttinha tti ndac̈ho chojni que nchehe jianha, jeho ttinhi ngain chojni que nchesayehe jehe co nchehe na tti rinao jehe. \v 32 ẍonhi tiempo coinhi ni que ná chojni joinchechjian jmacon ná chojni que desde concjiho diconha. \v 33 Si xí jihi jeha ngain Dios rroquixin xa, jehe xa c̈hoha rrojinchehe xa jihi. \p \v 34 Cottimeja chojni judío ndac̈ho na: \p ―Jaha anto jianha desde concjiha ¿co jai arinao sinchecoanna ni ra de ixin Dios? \p Co venguixin na de ngaxinhi nihngo. \s1 Tti chojni que ditticaonha Cristo te na inchin tti chojni que diconha \p \v 35 Jesús conohe ixin vengui na jehe tti vaguiconha mé, co are vetan Jesús, Jesús ndac̈ho ngain: \p ―¿Aditticaon jaha ngain Xenhe Dios? \p \v 36 Co jehe tti vaguiconha mé ndac̈ho: \p ―Ndachjenji na soixin, quensen mé, para que janha sitticanho ngain. \p \v 37 Jesús ndac̈ho: \p ―Jaha ovicon; mé janha tti jaha rritjao jaxon. \p \v 38 Cottimeja jehe tti vaguiconha mé vettoxin nttajochjihi ngain Jesús, co ndac̈ho: \p ―Ján, ditticanho, soixin. \p \v 39 Cottimeja ndac̈ho Jesús: \p ―Janha joihi ngataha nontte jihi para que janha sinttajuzgá chojni para que tti chojni que te inchin tti diconha, rroc̈ho ixin jehe na chonxinha na de ixin Dios, para que jai chojni mé nchao sintte na inchin tti dicon ixin sitticaon na nganji na janha. Co para que tti chojni que te inchin tti dicon, rroc̈ho ixin jehe na ndac̈ho na que anto chonxin na de ixin Dios, chojni mé sintte na inchin tti diconha ixin sitticaonha na nganji na janha. \p \v 40 Cottimeja canxion xifariseo que te ngain Jesús nttiha vinttequinhi xa jihi, co vintteganchianguihi xa Jesús co ndac̈ho xa: \p ―¿Apoco janha na cai diconha na? \p \v 41 Jesús ndac̈ho ngain xa: \p ―Si jaha ra rroguintte ra inchin tti diconha, ẍonhi rroguintteca ra de ixin tti jianha que nchehe ra. Pero ixin jaha ra ndac̈ho ra que dicon ra, mexinxin tecaxin ra tti jianha que nchehe ra. \c 10 \s1 Ejemploe corré coleco \p \v 1 ’Janha rrindattjo ra ndoa que tti chojni que dixinxinha de ngain puerté corré coleco, co dixinxin ojé lado, chojni mé chehe ixin tté coleco. \v 2 Pero tti chojni que dixinxin de ngain puerta, chojni mé tti ttingaria jehe coleco co dicao cuidado de ixin jehe va. \v 3 Tti jinda puerta jehe danttjé puerta para dixinhi jehe tti ttingaria coleco, co jehe va datsoan va tté jehe. Co jehe dayé va de ixin nombré va co dantsjexin va de corra. \v 4 Co are ottjexin dantsje cainxin coe, jehe ditaonhe va nttiha co jehe va rroé va ixin datsoan va tté jehe. \v 5 Co jehe va rroeha va iná chojni que chonxinha va, sino que sattinga va de ngain ixin chonxinha va tté chojni mé. \p \v 6 Jesús ndache xifariseo ejemplo jihi, pero jehe xa coinxinha xa quehe rroc̈ho tti ndac̈ho Jesús. \s1 Jesús tti chojni que jian ttingaria coleco \p \v 7 Cottimeja Jesús cjan ndache xa: \p ―Janha rrindattjo ra ndoa que janha tti puerta na tti dixinxin coleco. \v 8 Cainxin chojni que joí icha saho que janha, tti nindac̈ho que jehe na joixin na de ngain Dios, chojni mé tti chehe, pero coleco joincheha va caso. \v 9 Janha tti puerta na; co tti chojni que sixinhi de ixin janha, chojni mé janha tsjenguijna para rrochondaha na castigo de cain cosa jianha que nchehe. Co sehe inchin ná coleco que dixinhi co dac̈hje de ngain corra co dittja va cachji que jine va. \p \v 10 ’Tti chehe jeho ttí para tté co para nadoenxon chojni, co para nchexantte, pero janha joihi para rrochonda ra iná vida naroaxin, co cai para que janha rrochjaha ra ngain vida mé tsje tti jian que danjo Dios. \v 11 Janha tti chojni que jian ttingaria coleco. Tti jian ttingaria coleco jehe danjo vidé para ixin jehe va, \v 12 pero tti nchehe ẍa jeho para sacha tomi, are jehe dicon ttí condaniẍa, jehe ttinttohe coleco co jehe sattinga ixin jehe jeha tti mero ttingaria coleco co ixin coleco jeha coe jehe. Co condaniẍa tonchjequé va coleco co tse va va. \v 13 Xí jihi sattinga xa ixin nchehe xa ẍa jeho para dacha xa tomi, co jehe xa ndosenha xa coleco. \p \v 14-15 ’Janha tti chojni que jian ttingaria coleco. Jañá inchin Ndodana chonxin Ndo jian ngain ansenna, jamé janha cai chonxin jian ngain ansén jehe Ndo; co ẍajeho jamé janha chonxin jian ngain ansén cain colecona, co jehe va cai chonxin va jian ngain ansenna. Co janha sanjo vidana para ixin jehe cona. \v 16 Cai janha chonda icanxin coleco que jeha de ngain corra jihi, co chonda que siquinha va cai. Jehe va sitticaon na va janha, co sehe nacoaxinxon tájo co nacoaxinxon tti tsingaria va. \p \v 17 ’Ndodana rinao na Ndo janha ixin janha sanjo vidana para nchao rrocjan na sayá vida iná. \v 18 ẍonhi chojni santsjena vidana, janho tti sanjo vidana ixin janha jañá rinaho. Janha chonda joachaxin para sanjo vidana, co cai chonda joachaxin para rrocjan na sayá vidana iná. Jehe jihi tti coetonna Ndodana. \p \v 19 Are chojni judío coinhi na cain palabra jihi, jehe na cjan na chjea na yó grupo iná. \v 20 Tsje jehe na ndac̈ho na: \p ―¿Quedonda nchehe ra caso xí yá? Jehe xa chonda xa ná espíritu jianha co ndadixenga xa. \p \v 21 Pero icanxin na ndac̈ho na: \p ―Ẍonhi chojni que chonda espíritu jianha nchao rronichja jañá. ¿Apoco ná espíritu jianha nchao rrochjé jmacon chojni que diconha? \s1 Chojni judío vayeha na Jesús \p \v 22 Co ngain tiempo mé mero tiempoe quin, co ngain ciudad de Jerusalén chojni judío mero techonda na tti quiai para ẍaxaonxin na tti nchanho are joexin conchjian tti nihngo icha importante. \v 23 Co are mé, Jesús tarridehe ngain nihngo mé ngain lugar que vinhi portal de Salomón. \v 24 Co chojni judío vixindanji na Jesús co ndac̈ho na ngain: \p ―¿Hasta tti quesa sinchenona ni ra jaha? Si jaha tti Cristo, ndac̈ho ndacoa nao jaxon. \p \v 25 Jesús ndac̈ho ngain na: \p ―Janha ondac̈hjan co jaha ra vitticaonnaha ra. Cain cosa que janha nttaha, nttaha ixin Ndodana ttetonna. Co tti nttaha janha jamé ẍago claro quensen janha, \v 26 pero jaha ra ditticaonha ra ixin jaha ra jeha colecona ra inchin ondattjo ra are saho. \v 27 Colecona datsoan va ttana janha co janha chonxin jehe va co jehe va rroehna va. \v 28 Janha rrochjaha va iná vida naroaxin que ẍonhi tiempo tsjexin co ẍonhi tiempo ndasitján va, ni ẍonhi chojni santsjenanxin va de ngá rana. \v 29 Ndodana chjana Ndo va co jehe Ndo chonda Ndo joachaxin de cainxin cosa, co ẍonhi chojni santsjehe Ndo va de ngá rá Ndo. \v 30 Janha co Ndodana jeho nacoa na. \p \v 31 Cottimeja chojni judío cjan na coá na ẍo para rroẍanguí na Jesús. \v 32 Co Jesús ndac̈ho ngain na: \p ―Janha jointtaha tsje cosa jian ngattoxon con ra conixin joachaxín Ndodana; ¿quexehe de cain cosa jihi rinao ra rroẍanguinanxin ra ẍo? \p \v 33 Jehe chojni judío ndac̈ho na: \p ―Janha na rroẍanguiaha ra ẍo de ni ná cosa jian que jaha joinchehe; janha na rinaho na rroẍanguiha ra ẍo ixin jaha chondaha respeto ngain Dios de ixin tti jaha ndac̈ho. Jaha jeho ná xí, pero jaha rridoan Dios. \p \v 34 Cottimeja Jesús ndac̈ho ngain na: \p ―Ngain ley que chonda ra jitaxin que Dios ndac̈ho: “Jaha ra dios ra.” \v 35 Noa na que c̈hoha rrondac̈ho na nahi de ixin tti ndac̈ho ngain tti jitaxin Palabré Dios, co Dios joincheguinhi chojni dios, tti nivayé joajné jehe. \v 36 Co si Dios joantsjenda na janha co rroanha na ngataha nontte nttihi, ¿queẍén nchao ndac̈ho ra que janha chondaha respeto ngain Dios ixin ndac̈hjan que janha Xenhe Dios? \v 37 Si janha c̈hoha nttaha cain cosa que nchehe Ndodana, ditticaonha ni ra janha. \v 38 Pero si janha ján nttaha, masqui ditticaonha ra nganji na, ditticaon ra ngain cosa que janha nttaha para que tsonoha ra que Ndodana jí Ndo nganji na co janha rrihi ngain jehe Ndo. \p \v 39 Jehe na joinao na rrotse na Jesús iná, pero Jesús sacoinguehe na. \p \v 40 Cottimeja Jesús sacjan para lado c̈hinxin nchanho de río Jordán co nttiha vittohe ngain tti lugar que vancheguittexin Juan chojni are icha saho. \v 41 Tsje chojni cjoi na joitsjehe na Jesús co ndac̈ho na: \p ―Ján ndoa, masqui Juan ẍonhi milagro joinchehe, pero cainxin tti jehe ndac̈ho de ixin xí jihi ján ndoa. \p \v 42 Co tsje chojni vitticaon na Jesús ngain lugar mé. \c 11 \s1 Are ndavenhe Lázaro \p \v 1 Vehe ná xí venihi que vinhi Lázaro, xí mé Betania rajné xa, ẍajeho rajné María co xanchó María xanMarta. \v 2 Jehe María jihi, nc̈hichó jehe Lázaro, tti venihi, co María jihi tti cointtjitte aceite que anto ẍajni ngataha rotté Jesús co joinchexemanxin conixin ẍajá. \v 3 Jañá cayoi nc̈hí mé rroanha nc̈ha joajna ngain Jesús co ndac̈ho nc̈ha: \p ―Xiamigoa soixin nihi xa. \p \v 4 Are Jesús coinhi jihi, ndac̈ho: \p ―Chin yá nasoenxinhao chin Lázaro, jeho para rroẍagoxin joachaxín Dios co para de ixin chin yá cai rroẍagoxin joachaxín Xenhe Dios. \p \v 5 Masqui Jesús anto joinao jehe Marta, conixin cayoi xanchó Marta, María co Lázaro, \v 6 are ndache na Jesús ixin Lázaro venihi, Jesús ẍa vittohe iyó nchanho nttiha ngain tti lugar que vehe. \v 7 Después ndac̈ho ngain tti chojni que vacao: \p ―Chjin na iná para ngain Judea. \p \v 8 Co tti chojni que vacao ndac̈ho na: \p ―Maestro, ẍa seha chojni judío que techonda joachaxin de ngain lugar mé joinao na narrogoenxon na jaha ixin ẍo, ¿co ẍa rinao tsji nttiha iná? \p \v 9 Jesús ndac̈ho: \p ―¿Ajeha ndoa que nchanho chonda tteyó hora? Co si ná ni c̈hji ni de nchanho, tonttenguixinha ni ixin dicon ni joadingasán que jí ngataha nontte jihi, \v 10 pero si ná ni c̈hji ni de ttie, tonttenguixin ni ixin diconha ni joadingasán. \p \v 11 Cottimeja ndac̈ho Jesús ngain tti chojni que vacao: \p ―Xiamigoa na Lázaro tajijoa xa, pero sinttaxingamá xa. \p \v 12 Cottimeja tti chojni que vacao Jesús ndac̈ho na: \p ―Soixin, si tajijoa, rroc̈ho orroxengañao. \p \v 13 Pero tti ndac̈ho Jesús rroc̈ho que Lázaro ondavenhe. Co cain tti chojni que vacao Jesús ẍaxaon na que ndoa tti ndac̈ho Jesús ixin tavejoa Lázaro. \v 14 Cottimeja Jesús ndac̈ho ngain na claro: \p ―Lázaro ondavenhe. \v 15 Janha chahna ixin joariha nttiha; icha jian jañá para ixin jaha ra sitticaon ra. Pero chjin na sitsjehe na Lázaro. \p \v 16 Cottimeja Tomás, tti vancheguinhi na Xancoata, ndac̈ho ngain tti icha chojni que vacao Jesús: \p ―Chjin na ján na cai para senhe na conixin Jesús. \s1 Jesús ndac̈ho ixin jehe tti rroxechonxin chojni co jehe tti danjo iná vida naroaxin \p \v 17 Are jehe na joiji na nttiha, chojni nttiha joinchenohe na Jesús que Lázaro ovechonda nó nchanho que jiẍavá. \v 18 Rajna Betania vehe chiaon Jerusalén, inchin yoto kilómetro co rioho tecaoxin chó rajna mé. \v 19 Co tsje chojni judío joitsjehe jehe Marta co María para joantsjehe na joachjaon ansén cayoi nc̈hí mé de ixin xanchó nc̈ha que ndavenhe. \v 20 Are Marta conohe que Jesús ojoiji nttiha, jehe Marta vac̈hjexin de nchia co joichoenxin Jesús ngatja nttiha, pero María ndavittohe ngaxinhi nchia. \v 21 Co Marta ndac̈ho ngain Jesús: \p ―Si soixin rrogarihi nttihi, rroguenha xanchian. \v 22 Pero janha nona que Dios rrochjá cain tti sanchiehe. \p \v 23 Jesús ndac̈ho: \p ―Xanchó rrocjan xan sechon xan. \p \v 24 Marta ndac̈ho ngain Jesús: \p ―Ján, janha nona que rrocjan xan sechon xan are rroxechon cainxin nindadenhe ngain nchanho are ndatsjexin mundo. \p \v 25 Cottimeja Jesús ndac̈ho: \p ―Janha tti rroxechonxin cainxin chojni, co janha tti danjo iná vida naroaxin. Tti chojni que ditticaon na janha, masqui jehe senhe, pero rrochonda iná vida naroaxin. \v 26 Co cainxin chojni que ẍa techon co ditticaon na, chojni mé ẍonhi tiempo sinchetján na almé na ixin ochonda na vida mé. ¿Aditticaon jaha jihi? \p \v 27 Marta ndac̈ho: \p ―Ján, janha ditticanho que soixin tti Cristo, tti Xenhe Dios, tti vandac̈ho profeta que sihi ngataha nontte jihi. \s1 Jesús tsjanga ngaca tti veẍavá Lázaro \p \v 28 Are Marta joexin ndac̈ho jihi, cottimeja cjoi joigayé María, jehe xanchó, co ndac̈ho Marta jimao ngain María: \p ―Tti Maestro nttihi jí co dayaha jaha. \p \v 29 Are María coinhi jihi, jehe jaicoa vingattjen co cjoi joitsjehe Jesús. \v 30 Jesús ẍa joigaha rajna rato mé; ixin jehe ẍa vittohe ngain tti lugar vetanxin Marta. \v 31 Are ni icha vicon na que María jaicoa vingattjen co vac̈hje, tti chojni judío que te nttiha ngain nchiandoha María ixin tedantsjehe na joachjaon ansén, jehe na rroé na María ixin jehe na ẍaxaon na que María sarrocji ngain tti jiẍavá xanchó para rrotsjangaxin nttiha. \p \v 32 Cottimeja María, are joiji tti jí Jesús, María vettoxin nttajochjihi ngaca rotté Jesús, co ndac̈ho: \p ―Si soixin rrogarihi nttihi, xanchian rroguenha xan. \p \v 33 Are Jesús vicon que María jitsjanga co cain chojni judío que joicao María tetsjanga na cai, Jesús vechín co anto soji ná joachjaon conohe ngain ansén. \v 34 Cottimeja Jesús joanchiangui co ndac̈ho: \p ―¿Ttinó cjoavá ra Lázaro? \p Co jehe na ndac̈ho na: \p ―Ẍacoi soixin, sitsjehe. \p \v 35 Co Jesús tsjanga. \v 36 Cottimeja chojni judío ndac̈ho na: \p ―Tsjenxin ra, anto joinao xí jihi Lázaro. \p \v 37 Pero icanxin de jehe na ndac̈ho na: \p ―Xí jihi tti chjé jmacon tti xí que vaguiconha, ¿co jai, aẍonhi ná cosa nchao rrojinchehe xa para que Lázaro rroguenha? \s1 Are xechon Lázaro \p \v 38 Jesús cjan conohe iná joachjaon anto soji, co jehe conchienhe ngain tti jiẍavá Lázaro ngain ná cueva, co jijé ná ẍo tti dixinxin na. \v 39 Jesús ndac̈ho: \p ―Dinttjian ra ẍo. \p Marta, nc̈hichó jehe tti ndavenhe, ndac̈ho nc̈ha ngain Jesús: \p ―Pero puede atto ẍa ixin ochonda nó nchanho que ndavenhe. \p \v 40 Pero Jesús ndac̈ho: \p ―¿Andattjoha que si sitticaon nganji na janha, jaha sicon joachaxín Dios? \p \v 41 Cottimeja vinttjian na ẍo mé. Co Jesús tsjehe para ngajni co ndac̈ho: \p ―Padre soixin, chjaha gracias ixin coinhi tti janha ndac̈hjan. \v 42 Janha nona que cainxin tiempo ttinhi tti janha ndac̈hjan, pero jai janha rrindac̈hjan jihi para que chojni tehe sicon na que soixin ttinhi tti janha ndac̈hjan nganji, co para que sitticaon na que soixin rroanha na janha. \p \v 43 Are joexin ndac̈ho Jesús jihi, jehe ndac̈ho sén: \p ―¡Lázaro, dac̈hjexin de yá! \p \v 44 Co jehe tti ndavenhe mé vac̈hje. Ngoixin cuerpoe jisiandanji ná tira de manta que jic̈hiaxin de rá co de rotté, co ngá con jisia iná manta. Jesús ndac̈ho: \p ―Tonxindanguehe ra co tanc̈hjanda ra satsji. \s1 Queẍén ẍaxaon na para rrotse na Jesús \r (Mt. 26.1‑5; Mr. 14.1‑2; Lc. 22.1‑2) \p \v 45 Conixin jihi, tsje chojni judío vitticaon na Jesús, tti nijoicao María co vicon na tti joinchehe Jesús. \v 46 Pero icanxin de jehe na cjoi na ngain xifariseo joitsjehe na xa co coequín na xa tti joinchehe Jesús. \v 47 Cottimeja tsje xifariseo, co tsje xidána que vaquetonha ngain icha xidána co cain xí que vechonda joachaxin ngain juzgadoe nihngo ẍatte xa co vinttendac̈ho xa: \p ―¿Quehe sinttoho na? Xí jihi atto tsje milagro jinchehe xa. \v 48 Si tsanc̈hjanda na xa jañá, cainxin chojni sitticaon na jehe xa, co tsí autoridad romano co sinchexantte ningoa na icha importante conixin nacioan na. \p \v 49 Pero ná de jehe xa, que vinhi Caifás que jehe mé xidána icha importante tiempo mé, jehe mé ndac̈ho ngain xa: \p ―Jaha ra ẍonhi noha ra, \v 50 ¿anoaha ra que icha jian para ixin ján na que senhe jeho nacoaxinxon xí para ixin ngoixin nación, que rroxantte ngoixin nación? \p \v 51 Pero Caifás ndac̈hoha jihi por ixin jeho, pero ixin jehe vehe xidána icha importante tiempo mé, mexinxin Dios ndac̈ho ngain jehe para que jehe ndac̈ho jañá ixin Jesús ndasenhe para ixin ngoixin nación judía, \v 52 co jeha para ixin jeho nación mé, cai para ixin cainxin chojni que ditticaon Dios ngoixin mundo sinchesayehe na jeho nacoaxinxon Dios. \v 53 Co de ngain nchanho mé chojni judío que vechonda joachaxin oẍaxaon na para nasoenxon na Jesús. \p \v 54 Mexinxin Jesús ivaẍagoha ni ivacjiha ngayé chojni judío, mexinxin jehe vac̈hjexin de ngain regioen Judea co sacjoi ngain ná lugar chian ngagaha jna, ngain ná rajna que dinhi Efraín. Nttiha vittohe jehe conixin cain tti chojni que vacao. \p \v 55 Tsjeha nchanho vitján para tti quiai que dinhi pascua para ixin chojni judío. Co mexinxin tsje chojni ngain tsje rajna sacjoi na para Jerusalén para joicoroa na saho de quiai mé inchin costumbré jehe na. \v 56 Saho de rroguintteguixinhi na nihngo jehe na cjoé na Jesús, co are ovinttexinhi na nihngo joanchianguihi chó ná na co iná na: \p ―¿Quehe ẍaxaon ra? ¿Atsí Jesús ngain quiai jihi ani nahi? \p \v 57 Xifariseo co cain xidána que vaquetonha ngain icha xidána ocoetonha xa que ixin quexeho chojni nohe quettinó vehe Jesús, que rrondac̈ho chojni mé para que nchao sitse xa Jesús co tsiaxinhi xa. \c 12 \s1 Ná nc̈hí que coinga Jesús aceite \r (Mt. 26.6‑13; Mr. 14.3‑9) \p \v 1 Incjaon nchanho saho de tti quiai dinhi pascua, Jesús cjoi ngain Betania, tti rajna vehe Lázaro, tti Jesús joinchexechon de ndavenhe. \v 2 Co nttiha nindoha Lázaro joinchechjian na ná comida para ixin Jesús. Marta joanjo tti joine na co Lázaro vehe ngain mesa para joinecaho Jesús conixin tti chojni que vacao. \v 3 Cottimeja María joiaho inchin rioho litro de aceite diconchjian joxon ca que dinhi nardo, co aceite mé anto ẍajni co anto rentte, co María coinga aceite mé rotté Jesús. Cottimeja joinchexemanxin conixin ẍajá. Ngoixin ngaxinhi nchia concaẍajni aceite mé. \v 4 Cottimeja nichja Judas Iscariote, xitsihi ná tti vinhi Simón. Judas mé ná de tti tteyó chojni que vacao Jesús co jehe mé tti joindac̈ho para tse na Jesús. Co Judas mé ndac̈ho: \p \v 5 ―¿Quedonda cochjiha aceite jihi? Ixin rentte inchin tsjexin dacha ná tti nchehe ẍa ngoixin ná nano. Co nchao rrocjenguijnanxin na chojni noa. \p \v 6 Pero Judas ndac̈hoha jihi ixin jehe ndoa rrojinchenihi chojni noa, jehe ndac̈ho jañá ixin jehe chehe. Co ixin jehe vehe tesorero de tomí cain tti tteyó chojni que vacao Jesús, mexinxin jehe vaqué ttoha tomi que vaganjo na nttiha. \v 7 Mexinxin Jesús ndac̈ho: \p ―Tanc̈hjanda nc̈hí jihi ixin jehe nc̈ha ojoinchehe nc̈ha jihi para ngain nchanho que janha rroẍavá na. \v 8 Jaha ra cainxin tiempo sintte chojni noa ngayaha ra, pero janha cainxinha tiempo sarihi ngayaha ra. \s1 Are ẍaxaon na para narrogoenxon na Lázaro \p \v 9 Tsje chojni judío conohe na ixin Jesús vehe ngain rajna Betania, co jehe na vinttecji na nttiha, pero jeoha Jesús joitsjehe na nttiha, cjoi na para joitsjehe na Lázaro cai, tti joinchexechon Jesús are ndavenhe. \v 10 Cottimeja canxion xidána que vaquetonha ngain icha xidána cjoao chó xa para queẍén sinttenchehe xa para narrogoenxon xa Lázaro cai, \v 11 ixin causexin jehe tsje chojni judío vac̈hjeyexin de ngain chojní xa para vitticaon na Jesús. \s1 Are Jesús joigaha ciudad de Jerusalén \r (Mt. 21.1‑11; Mr. 11.1‑11; Lc. 19.28‑40) \p \v 12 Tsje chojni odicji Jerusalén para tti quiai que dinhi pascua, co para ndoexin conohe na ixin Jesús siji ngain ciudad mé. \p \v 13 Mexinxin conc̈hinji na cajne co joichoenxin na Jesús ngatja nttiha, co ndac̈ho na soji: \p ―¡Gloria para ixin Dios! ¡Anto jian jehe tti joí conixin nombré Dios, co anto jian jehe tti Rey de chojni Israel! \p \v 14 Jesús vittja ná colocho co jehe vetaha va, inchin c̈ho ngain tti jitaxin Palabré Dios: \q1 \v 15 ẍaonha jaha, ciudad de Sión; \q1 tsjenxin que joí tti Rey de jaha \q1 jitaha ná colocho. \p \v 16 Ngain momento jihi cain chojni que vacao Jesús coinxinha na cosa jihi, pero después, are Jesús ndavenhe co xechon, cottimeja ẍaxaon na que cain jihi jitaxin de ixin Jesús, co jañá conhe. \p \v 17 Cain chojni que vintte ngain Jesús are jehe vayé Lázaro de ngain tti veẍavá co joinchexechon are ndavenhe, cain chojni mé coequin na tti jehe na vicon na. \v 18 Mexinxin tsje chojni vac̈hje na para joiguetanxin na Jesús ngatja nttiha ixin venohe na tti joinchehe Jesús ngain Lázaro. \v 19 Cottimeja xifariseo ndache chó xa: \p ―Tsjenxin ra, chojni ditticaonha na na ján na: cainxin na sattji na ngain jehe. \s1 Canxion chojni griego cjoé na Jesús \p \v 20 De ngayehe cainxin chojni que cjoi Jerusalén para joinchesayehe na quiai nttiha, vintte canxion chojni griego que cai vitticaon inchin chojni judío. \v 21 Chojni griego jihi conchienhe na ngain Felipe, tti rajné Betsaida ngain Galilea, co joinchetsenhe na ñao ndac̈ho na: \p ―Rinaho na que soixin tsjagohna ra Jesús ixin rinaho na rronichjá na. \p \v 22 Felipe joindache Andrés, co cayoi na joindache na Jesús. \v 23 Cottimeja Jesús ndac̈ho: \p ―Ojoí tiempo que janha, tti Xí que joixin de ngajni, tsosayana. \v 24 Janha rrindattjo ra ndoa que si ná noanchjan de trigo detsingaha ngataha jinche co ndadenha, jehe noanchjan mé ẍajeho nacoa noanchjan, pero si noanchjan mé ndasenhe, cjan soan anto tsje noanchjan iná. \v 25 Tti chojni que anto rinao vidé, chojni mé ndasinchetján vida mé, pero tti chojni que rinaoha vidé ngain mundo jihi, chojni mé tsenchjinha vidé para ngain vida naroaxin que ẍonhi tiempo tsjexin. \v 26 Si c̈honja chojni rinao sinchehe ẍana janha, pero jehe chonda que sitticaon palabrana; co tti janha sarihi, nttiha sehe jehe cai. Tti chojni que sinchehe ẍana janha, Ndodana sinchesayehe Ndo chojni mé. \s1 Jesús ndac̈ho ixin jehe ndasenhe \p \v 27 ’Janha jai atto soji joachjaon tonohe ansenna; ¿quehe rrondac̈hjan janha? Janha rrondac̈hjanha: “Padre, tanc̈hjandaha na janha ngain tti tsonna jai.” Ixin para mé joixin janha. \v 28 Mexinxin janha rrondac̈hjan: “Padre, nttatsanha ñao, nchehe de que cain chojni sinttasayaha.” \p Cottimeja coinhi na tté Dios de ngajni que ndac̈ho: \p ―Janha ojointtaha jamé, co ẍa sinttaha iná. \p \v 29 Co canxion chojni que coinhi nttiha ndac̈ho na que joatte, co icanxin na ndac̈ho na: \p ―Ná ángel nichjé. \p \v 30 Cottimeja Jesús ndac̈ho ngain na: \p ―Tti jaha ra coinhi ra, yá para ixin jaha ra co nahi para ixin janha. \v 31 Jai joí nchanho que Dios sinchejuzgá mundo jihi, co jai Dios senguixin de ngain mundo jihi tti ttetonha ngain mundo jai. \v 32 Co are chojni rrotsín na na janha noi nganito cruz, chojni de cain nación sinao na sitticaon na na janha. \p \v 33 Jesús ndac̈ho jihi para que coinxin jehe na queẍén senxin jehe. \v 34 Co chojni ndac̈ho na ngain Jesús: \p ―Janha na coian tti jitaxin ley que Cristo, tti Dios rrorroanha, chonda que sechon para cainxin tiempo. ¿Queẍén ndac̈hoxin jaha que tti Xí que joixin de ngajni chonda que rrotsín na noi nganito cruz? ¿Quensen yá tti Xí que joixin de ngajni? \p \v 35 Cottimeja Jesús ndac̈ho ngain na: \p ―Jai que janha ẍa rrihi ngayaha jaha ra rroc̈ho que ẍa chonda ra joadingasán jihi, pero jeho para nchion tiempo. Dacji ra jaxon que ẍa chonda ra joadingasán jihi para que sinttaẍaonha ra tti naxin xehe ixin tti chojni que c̈hji ngain tti naxin xehe noeha na ttinó rridintte na. \v 36 Ditticaon ni ra janha que janha inchin tti joadingasán jaxon que janha rrihi nganji ra, para que sintte ra chojní joadingasán. \p Co are joexin ndac̈ho Jesús cosa jihi, jehe sacjoi co tavemehe na. \s1 Quedonda chojni judío vaguitticaonha na Jesús \p \v 37 Masqui Jesús joinchehe anto tsje milagro, co masqui joinchehe milagro mé ngattoxon con jehe na, jehe na vaguitticaonha na jehe \v 38 ixin chonda que joiconhe jamé ixin profeta Isaías dicjin janhi: \q1 ¿Quensen vitticaon joajnana na? \q1 ¿Quensen vicon tti joachaxin jie que chonda Dios? \m \v 39 Jañá mexinxin c̈hoha vitticaon na, co cai dicjin Isaías janhi: \q1 \v 40 Dios joinchechjian jehe na de chejo na ngain joarrixaoen na co de cha ansén na, \q1 para que siconxinha na conixin joarrixaoen na, \q1 ni tsinxinha na jian de ixin cosa jihi, \q1 ni tsiha na nganji na para que janha sinttaxingamá na. \m \v 41 Isaías ndac̈ho cain jihi ixin jehe vicon anto tsje joachaxin que Jesús chonda, co mexinxin jehe vanichja jañá de ixin Jesús. \p \v 42 Masqui jañá jitaxin, pero tsje chojni judío vitticaon na Jesús hasta icanxin de jehe na tti ni icha vaquetonha. Pero jehe na vandacheha na icha chojni ixin vitticaon na Jesús ixin vaẍaon na que xifariseo senguixin na xa de ngain nihngo. \v 43 Jehe na icha joinao na tti jian que nichja chojni de ixin jehe na pero ẍaxaonha na de queẍén sinchehe na para que Dios rroẍaxaon jian de ixin jehe na. \s1 Palabré Jesús sinchejuzgá ngain chojni \p \v 44 Jesús nichja sén co ndac̈ho: \p ―Tti chojni que ditticaon na janha, jeoha nganji na ditticaon, cai ditticaon ngain Ndodana que rroanha na. \v 45 Co tti chojni que dicon na janha, cai chojni mé inchin jehe rroguicon tti rroanha na janha. \v 46 Janha que inchin tti joadingasán joihi ngataha nontte para que cain chojni que ditticaon na janha sittoeha na ngain tti naxin xehe. \v 47 Pero si canxion na ttinhi na palabrana co ncheha na caso, jeha janha tti sinttacastigá na ixin janha joiha para sinttacastigá chojni ngain mundo jihi; janha joihi para que tsjenguijna na para que rrochondaha na castigo de cain cosa jianha que nchehe na. \v 48 Are ndatsjexin mundo tti ndoa que janha ndac̈hjan, mé tti sinchecastigá tti chojni que rinaoha na janha co ncheha caso palabrana. \v 49 Jamé ixin janha nichjaha inchin janho rinaho; Ndodana que rroanha na, Ndo mé Ndo ttetonna tti janha rrondac̈hjan co tti janha tsjagoa chojni. \v 50 Co nona que tti ttetonha Ndodana, mé para vida naroaxin que ẍonhi tiempo tsjexin. Jañá mexinxin tti janha ndac̈hjan, ndac̈hjan inchin Ndodana coetonna. \c 13 \s1 Jesús joinchetsinda rotté cain chojni que vacao \p \v 1 Ná nchanho saho de tti quiai dinhi pascua Jesús ovenohe que ojitonchian tiempo que jehe satsjixin de ngataha nontte nttihi co satsji para ngain Ndodé. Jehe cainxin tiempo joinao chojní jehe nttihi ngataha nontte, co nchanho mé jehe cjoagoe na que jehe anto rinao na. \p \v 2-4 Inchínji joincheẍaxaon Judas Iscariote, xitsihi ná tti vinhi Simón, para que jehe ẍaxaon queẍén sinchehe para sicjagoe chojni que ningaconhe Jesús ttinó jí Jesús para rrotse na. Jesús ovenohe que jehe joixin de ngain Dios, co ixin rrocjan satsji ngain Dios iná, co venohe que jehe Ndodé joanjo Ndo cainxin joachaxin; mexinxin are tejine na, Jesús vingattjen de ngain mesa, co joantsje lonttoe jingá, tti lontto jidattexin co coiaxin nttachajnoe conixin ná toalla. \v 5 Cottimeja coequia jinda ná chiavandejachjan co coexinhi joinchetsinda rotté cain chojni que vacao jehe, co joinchexemanxin rotté na conixin tti toalla que jidicaoxin ngain nttachajnoe. \p \v 6 Co are jehe coexinhi joinchetsinda rotté Simón Pedro, jehe jihi ndac̈ho: \p ―¿Asoixin sinchetsinda rottena? \p \v 7 Jesús ndac̈ho: \p ―Jai jaha ttinxinha tti rrinttaha janha, pero después jaha tsinxin. \p \v 8 Pero Pedro ndac̈ho ngain: \p ―Janha ẍonhi tiempo rrochjaha joachaxin para sinchetsinda rottena. \p Jesús ndac̈ho ngain: \p ―Si janha sinttatsindaha rottea, jaha jeha chojnina. \p \v 9 Simón Pedro ndac̈ho: \p ―Jeoha rottena sinchetsinda na remé; cai sinchetsinda rana co jana. \p \v 10 Pero Jesús ndac̈ho ngain: \p ―Tti chojni que nandá ditsinda irrogondaha rrotsinda icha, jeho rotté ixin ngoixin cuerpoe oroa. Jaha ra oroa ansean ra masqui jeha cainxin ra. \p \v 11 Jehe ndac̈ho: “Jeha cainxin ra roa ra”, ixin jehe ovenohe quexehe tti rrondache chojni queẍén para rrotse na Jesús. \p \v 12 Are joexin joinchetsinda rotté cain na, jehe cjan vengá lonttoe, tti lontto jidattexin, co tavehe ngain mesa iná co ndac̈ho ngain na: \p ―¿Attinxin jaha ra tti jointtaha janha nganji ra? \v 13 Jaha ra ncheguinhi ni ra janha Maestro co tti chonda cain joachaxin para ixin jaha ra, co nchao ndac̈ho ra jañá ixin janha ndoa jañá na. \v 14 Janha Maestro na co chonda joachaxin para ixin jaha ra, pero masqui jamé janha jointtatsinda rottea ra, mexinxin cai jaha ra ẍaxaonha ra ixin anto importante ra; chonda ra que sinchetsindehe chó rottea ra naná ra. \v 15 Janha jointtaha jihi para chjaha jaha ra ná ejemplo para que jaha ra sinchehe ra ẍajeho tti janha jointtaha. \v 16 Janha rrindattjo ra ndoa que ni ná tti nchehe ẍa c̈hoha rrochonda icha joachaxin que xinajní, co ni ná tti dicao ná joajna c̈hoha rrochonda icha joachaxin que jehe tti rroanha joajna mé. \v 17 Si ttinxin ra cosa jihi, co jañá sinchehe ra, jaha ra atto c̈hjoin sintte ra. \p \v 18 ’Janha rrinichjaha de cainxin jaha ra ixin janha nona quecá ra ẍo coinchiaha ra. Pero chonda que tsonhe inchin jitaxin Palabré Dios: “Tti chojni que jinequinha, mé tti rroningaconna.” \v 19 Janha ndattjo jaha ra jihi jai para que are siconhe, jaha ra sitticaon ni ra janha que janha ndoa tti Cristo na inchin ndac̈hjan. \v 20 Janha rrindattjo ra ndoa que tti chojni que sayé quexeho chojni que janha rrorroanha, cai chojni mé sayé na janha; co tti chojni que sayé na janha, cai sayé na tti rroanha na. \s1 Jesús ndac̈ho ixin Judas tsjago queẍén rrotse na Jesús \r (Mt. 26.20‑25; Mr. 14.17‑21; Lc. 22.21‑23) \p \v 21 Are joexin ndac̈ho Jesús jihi, jehe conohe ngain ansén ná joachjaon anto soji, co ndac̈ho claro: \p ―Janha rrindattjo ra ndoa que ná de jaha ra tti rrondache chojni queẍén para rrotse na na janha. \p \v 22 Cottimeja cain chojni que vacao Jesús coexinhi na tsjehe chó na pero noeha na quexehe de jehe na tti ndac̈ho Jesús. \v 23 Ná de tti tteyó chojni que vacao Jesús, tti Jesús anto joinao, jehe mé tajine ngaca Jesús, \v 24 co Simón Pedro joinchehe seña ngain mé para que jehe mé sanchiangui ngain Jesús de ixin quensen tti ndac̈ho Jesús. \v 25 Cottimeja jehe mé icha conchienhe ngain Jesús para joanchiangui co ndac̈ho: \p ―Ndachjenji na soixin quensen mé. \p \v 26 Jesús ndac̈ho: \p ―Janha sinttatjao rioho niottja, co tti rrochjaha nio, jehe mé. \p Jamé, joinchetjao rioho niottja co joanjo nio ngain Judas Iscariote, tti xitsihi ná tti vinhi Simón. \v 27 Co are vayé Judas niottja mé, inchínji joixinhi ngain ansén. Cottimeja Jesús ndac̈ho ngain: \p ―Tti sinchehe, jaicoa nchehe. \p \v 28 Pero ni ná de tti nitejine ngain mesa nttiha coinxinha na ixin quedonda ndac̈ho Jesús yá ngain Judas. \v 29 Judas tti vehe tesoreroe tti chojni que vacao Jesús, mexinxin canxion na ẍaxaon na que Jesús ndache yá para que Judas rroquehna c̈hoan cosa que rrogonda para ngain quiai, o rroganjo nchin tomi ngain chojni noa. \v 30 Are joexin vayé Judas niottja mé, jehe vac̈hjexin de nttiha. Co rato mé ottie. \s1 Cosa naroaxin que Jesús coetonha \p \v 31 Are Judas ovac̈hje, Jesús ndac̈ho: \p ―Jai rroẍago tti joachaxin que chonda janha, tti Xí que joixin de ngajni, co joachaxín Dios rroẍagoxin de nganji na, \v 32 ixin si janha, tti Xí que joixin de ngajni, tjago joachaxín Dios, cai Dios tsjago que janha chonda joachaxin, co jehe otoin sinchehe. \v 33 Jaha ra inchin xannchinnchinchjanhna co janha ndattjo ra ixin isariha tsje tiempo nganji ra. Jaha ra tsjé ni ra, pero ẍajeho inchin ndattjan chojni judío rrondattjo jaha ra jai: Jaha ra c̈hoha tsji ra tti satsji janha. \v 34 Janha rrittetonha jaha ra ná cosa naroaxin jihi: rinao chó ra. Janhi inchin janha rinaho jaha ra, jaha ra chonda ra que sinao chó ra. \v 35 Si sinao chó ra, cainxin chojni ngoixin nontte tsonohe na que jaha ra ndoa ditticaon ni ra janha. \s1 Jesús ndac̈ho que Pedro rrondac̈ho ixin jehe chonxinha Jesús \r (Mt. 26.31‑35; Mr. 14.27‑31; Lc. 22.31‑34) \p \v 36 Simón Pedro joanchianguihi Jesús co ndac̈ho: \p ―¿Quettinó satsji soixin? \p Co Jesús ndac̈ho ngain: \p ―Tti janha satsji, jaha ic̈hoha rrorroehna jai, pero rrorroehna después. \p \v 37 Cottimeja ndac̈ho Pedro ngain: \p ―¿Quedonda c̈hoha rrorroaha soixin jai? Janha nchao sanjo vidana para ixin soixin. \p \v 38 Jesús ndac̈ho ngain: \p ―¿Aco ndoa jaha sanjo vidá para ixin janha? Janha rrindattjo ndoa que saho de rrotsje conttaxichia, jaha orrondac̈ho ninxin nttiha que chonxinha na janha. \c 14 \s1 Jesús ndac̈ho ixin jehe tti nttiha para ngain Ndodé \p \v 1 ’Taha ra joachjaon. Ditticaon ra ngain Dios co ditticaon ni ra janha cai. \v 2 Ngain lugar tti jí Ndodana jí tsje lugar para sintte ni. Co si rrocjiha jamé, janha orrondattjo ra. Mexinxin janha tsji para siguinchiá ná lugar tti sintte ra. \v 3 Co are onchao sehe cain cosa, janha sihi iná para sirroaha ra co satsjin na nttiha para que sintte ra ẍajeho lugar tti janha sarihi. \v 4 Jaha ra chonxin ra ttinó satsji janha co cai ochonxin ra quexehe nttiha. \p \v 5 Tomás ndac̈ho ngain Jesús: \p ―Chonxinha na quettinó satsji soixin, mexinxin ¿queẍén rrochonxinxin na nttiha? \p \v 6 Jesús ndac̈ho ngain: \p ―Janha tti nttiha na, co janha tti tjago tti ndoa, co janha tti danjo iná vida naroaxin. Jeho de ixin janha nchao sijixin cain chojni ngain Ndodana. \v 7 Si jaha ra ochonxin ni ra janha, cai ochonxin ra Ndodana. Co ochonxin ra Ndo desde jai ixin jaha ra ovicon ra Ndo. \p \v 8 Cottimeja Felipe ndac̈ho ngain Jesús: \p ―Chjana ra joachaxin sicon na Ndodá na; conixin maho janha na anto rrochahna na. \p \v 9 Jesús ndac̈ho ngain: \p ―Felipe, ochonda anto tsje tiempo que janha rrihi nganji ra, ¿aco ẍa chonxinha na? Tti chojni que dicon na janha, cai jehe dicon Ndodana. ¿Quedonda ndachjenji na ixin rrochjaha joachaxin para sicon Ndodá na? \v 10 ¿Aditticaonha que janha rrihi ngain Ndodá na co jehe Ndo jí Ndo nganji na? Cain cosa que rrindattjo ra, rrindattjoha ra inchin janho rinaho; Ndodana que jí nganji, jehe Ndo nchehe Ndo tti jehe Ndo rinao Ndo. \v 11 Ditticaon ni ra que janha rrihi ngain Ndodana co jehe Ndo jí Ndo nganji na, pero si nahi, jeho ditticaon ni ra ixin janha nttaha tsje cosa jian. \v 12 Janha rrindattjo ra ndoa que tti chojni que ditticaon nganji na janha, cai sinchehe cain cosa que janha nttaha, co sinchehe cosa icha jian ixin janha satsji tti jí Ndodana. \v 13 Co cain tti joatotsenhe ñao ra que jaha ra sanchia ra conixin joachaxín nombrena, janha rrochjaha ra para que Ndodana tsosayehe Ndo de ixin janha tti Xenhe Ndo. \v 14 Janha sinttaha quexeho cosa que jaha ra sanchia ra conixin joachaxín nombrena. \s1 Jesús ndac̈ho ixin jehe rrorroanha Espíritu Santo \p \v 15 ’Si jaha ra rinao ni ra janha, ditticaon ra tti janha rrittetonha ra. \v 16 Co janha sinttatsán ñao Ndodana que rrorroanha ra Ndo iná tti tsjenguijna ra co sehe para cainxin tiempo nganji ra: \v 17 mé tti Espíritu Santo que tsjagoha ra tti ndoa de ixin Dios. Tti chojni que icha ncheẍoxinhi cosa de ngataha nontte jihi, chojni mé c̈hoha sayé Espíritu jihi ixin ni diconha na co ni chonxinha na de ixin Espíritu jihi. Pero jaha ra chonxin ra de ixin Espíritu jihi ixin jehe Espíritu jihi jí nganji ra, co sittohe ngaxinhi jaha ra para cainxin tiempo. \v 18 Janha tsinttoaha ra jaho ra, rrocjan na para sarihi nganji ra. \v 19 Iseha para que cain chojni isiconha na na janha, pero jaha ra sicon ni ra janha. Co jaha ra sinttechon ra ixin janha rrichon. \v 20 Ngain nchanho mé jaha ra tsonoha ra que janha rrihi ngain Ndodana, co jaha ra te ra nganji janha, co janha rrihi nganji ra. \v 21 Tti chojni que nohe co ditticaon tti janha ttetonha, jehe tjago que ndoa rinao na. Co Ndodana sinao Ndo tti chojni que sinao na janha, co cai janha sinaho jehe na co rroẍago na ngain na. \p \v 22 Iná Judas, jeha tti Iscariote, jehe mé ndac̈ho: \p ―¿Quedonda rroẍago nganji janha na co nahi ngain chojni que icha ncheẍoxinhi cosa de ngataha nontte? \p \v 23 Jesús ndac̈ho ngain: \p ―Tti chojni que rinao na janha, jehe nchehe caso tti ndac̈hjan janha, co Ndodana sinao Ndo jehe, co Ndodana co janha sihi na sintte na ngain jehe chojni mé. \v 24 Tti chojni que rinaoha na janha, jehe ncheha caso tti janha ndac̈hjan. Tti joajna que jaha ra tettinhi ra jeha joajnana janha, mé joajné Ndodana que rroanha na. \p \v 25 ’Janha rrindattjo ra cain jihi jaxon que ẍa rrihi nganji ra, \v 26 pero janha rrondattjan Ndodana co jehe Ndo rrorroanha Ndo Espíritu Santo para que tsjenguijna jaha ra co santsjaha ra joachjaon. Jehe mé tti tsjagoha ra cain tti ndoa, co sinttaẍaxaon ra cainxin tti janha ndattjo ra. \p \v 27 ’Jai que chiaon tiempo para janha satsjixin de nganji jaha ra, janha danjo nganji ra tti c̈hjoin que tsonohe ansean ra. Pero mé jeha inchin tonohe ansén chojni que ncheẍoxinhi cosa jianha de ngataha mundo jihi. Mexinxin taha ra joachjaon ni ẍaonha ra. \v 28 Jaha ra ocoinna ra tti ndac̈hjan que janha satsji, co rrocjan na sihi para sarihi nganji ra iná. Si ndoa rinao ni ra, chonda que chaha ra are conoha ra que janha satsji ngain Ndodana ixin jehe Ndo chonda Ndo icha joachaxin que janha. \v 29 Janha rrindattjo ra jihi jaxon para que are siconhe, cottimeja sitticaon ra. \p \v 30 ’Irronichjaha icha nganji ra ixin ojoí tti ttetonhe cain chojni que icha ncheẍoxinhi cosa de ngataha nontte jihi. Masqui jehe chondaha ni ná joachaxin para ixin janha. \v 31 Pero tti tsonhe jihi chonda que tsonhe para que chojni ngoixin mundo tsonohe na que janha rinaho Ndodana co janha nttaha cainxin tti jehe Ndo coetonna Ndo. Dingattjen ra co sachjinxin na de nttihi. \c 15 \s1 Jesús inchin nttauva \p \v 1 ’Janha inchin tti mero maté nttauva, co Ndodana inchin tti jinda ntta. \v 2 Cainxin chojni que ditticaon na janha, jehe inchin rama que danjo ttochjoin. Pero tti chojni que ncheha inchin rinao Ndodana, chojni mé inchin tti rama que danjoha ttochjoin. Mexinxin Ndodana dantsjenda Ndo chojni mé inchin nchehe tti jinda nttauva tonc̈hinji rama que danjoha ttochjoin. Pero cain chojnina que nchehe inchin rinao Ndodana, jehe Ndo dinttjian Ndo cain cosa jianha de ngain chojni mé inchin nchehe tti jinda nttauva damehe co ncheroa cain rama que danjo ttochjoin para que sanjo rama mé icha ttochjoin. \v 3 Jaha ra oroa ra de ixin tti janha jointtacoanha ra. \v 4 Cainxin ra dintte ra nganji na inchin janha rrihi nganji jaha ra. ẍajeho inchin ná ramé nttá c̈hoha sinchechjian rama mé ttochjoin si jehe rama mé jitsexinha ngain mero nttá jieto, jamé jaha ra cai c̈hoha sitticaon ra tti janha ttetonha ra si jaha ra sintteha ra nganji na. \p \v 5 ’Janha tti nttattochjoin na, co jaha ra rama ra. Tti sehe nganji janha co janha sarihi ngain jehe, jehe sanjo atto tsje ttochjoin, pero jaha ra ẍonhi sinchehe ra si janha coha na nganji ra. \v 6 Tti seha nganji na, mé inchin cain nttarama ẍonhi ẍé que dinttji co ndaxema. Co ttjejo na rama mé co tsjaga na ngain ẍohi. \p \v 7 ’Si jaha ra sinchehe ra sigue sintte ra nganji na, co rrotjañaha ra tti janha jointtacoanha ra, danchia ra tti sinao ra, co sayehe ra. \v 8 Ndodana tsosayehe Ndo are jaha ra sinchehe ra jian co mé inchin tti anto tsje ttochjoin que sanjo ra, co jañá sintte ra chojni que ndoa ditticaon na janha. \v 9 Janha rinaho jaha ra, jañá inchin Ndodana rinao na janha; jañá nchehe ra sigue cosa jian para que janha sinaho ra. \v 10 Si ditticaon ra tti janha ttetonha ra, janha sinttaha sigue sinaho ra, jañá inchin janha ditticanho tti ttetonna Ndodana co jehe Ndo nchehe Ndo sigue rinao na Ndo. \p \v 11 ’Janha nichja nganji ra jañá para que rrochaha ra jaha ra inchin janha chahna co jañá cainxin ra anto rrochaha ra. \v 12 Tti janha ttetonha ra janhi sinchehe ra: que sinao chó ra inchin janha rinaho jaha ra. \v 13 ẍonhi iná cosa icha jie sinchehe ni para tsjagoxin ni que ndoa rinao chó ni. Jeho hasta jehe ni sanjo ni cuerpoe ni para ndasenhe para ixin xiamigoe ni. \v 14 Jaha ra tti xiamigona si sinchehe ra sigue ngain tti janha ttetonha ra. \v 15 Isinttaguinha ra ninchehe ẍana ixin tti nchehe ẍa noeha quehe nchehe xinajní. Jaha ra nttaguinhi ra amigona ixin jointtagatsoan ra cainxin tti ndachjenji na Ndodana. \v 16 Jeha jaha ra coinchiena ni ra janha, sino que janha tti coinchiaha jaha ra, co coetonha ra que ttji ra co ndache ra tsje chojni palabrana, co cain chojni que sitticaon palabrana, mé tti tsje ttochjoin que jaha ra sanjo ra, co cain ttochjoin mé tsonc̈hjenhe tto. Co jamé Ndodana rrochjá ra Ndo cain tti sanchiehe ra Ndo conixin joachaxín nombrena. \v 17 Janha rrittetonha ra que nchehe ra sigue rinao chó ra. \s1 Chojni ningaconhe na Jesús conixin chojní jehe \p \v 18 ’Si chojni que icha ncheẍoxinhi cosa de ngataha nontte rroningaconha jaha ra, noha ra que janha tti saho joiningaconna na. \v 19 Si jaha ra rrocji ra inchin jehe na co rrojinttaẍoxinha ra cosa inchin jehe na ncheẍoxinhi na, jehe nimé rrojinao ra na inchin jehe na rinao na chojní na. Pero janha coinchiaha jaha ra de ngayé chojni mé, co mexinxin chojni mé ningaconha ra na ixin jaha ra incheha ra inchin jehe na. \v 20 ẍaxaon ra janha ndattjo ra: “Ni ná tti nchehe ẍa c̈hoha chonda icha joachaxin que xinajní.” Si janha ningaconna tsje chojni, cai jaha ra rroningaconha ra na. Co si jehe na vitticaon na tti janha jointtacoán na, cai sitticaon na tti jaha ra sinchecoenhe ra na. \v 21 Cain jihi sinchehe na nganji ra ixin causananxin janha ixin jehe na chonxinha na de ixin tti rroanha na janha. \p \v 22 ’Si janha rrojiha rronichjá na, jehe na rroguinttecaha na cosa jianha que nchehe na. Pero jai jehe na teca na cainxin tti jianha que nchehe na, \v 23 ixin tti chojni que ningaconna, cai ningaconhe na Ndodana. \v 24 Si janha ẍonhi tiempo rrojinttaha ngayé na lo que ni iná chojni c̈hoha nchehe, jehe na rroguinttecaha na cosa jianha que nchehe na. Pero jehe na ovicon na cain cosa jihi, co masqui jointtaha cain jihi, jehe na ningaconna na co ningaconhe na Ndodana cai. \v 25 Pero jihi conhe ixin chonda que conhe palabra que jitaxin ngain ley que jehe na chonda na. Co ley jitaxin janhi: “Jehe na joiningaconna na co janha ẍonhi jianha jointtaha.” \p \v 26 ’Pero tsí tti ttjenguijna ni. Co jehe mé tti Espíritu Santo que joixin de ngain Ndodana co jehe mé tti janha rrorroanha nganji ra. Co jehe Espíritu mé nichja joxon cosa ndoa co jehe rronichja de ixin janha. \v 27 Co cai jaha ra rronichja ra de ixin janha ixin vintte ra nganji na desde are nacoexianxon ndattjan chojni de ixin quehe rinao Ndodana. \c 16 \p \v 1 ’Janha rrindattjo ra cain cosa jihi para que are anto tangui tsonha ra, jaha ra tsinttoeha ra de sitticaon ni ra. \v 2 Jehe na senguixin ra na de ngain nihngo. Co sinqué momento de que quexeho de jehe na nasoenxon ra na co jehe na rroẍaxaon na que jamé jiquininxin para ixin Dios. \v 3 Jehe jihi sinchehe na ixin jehe na ẍonhi tiempo ditticaon na ni Ndodana ni janha. \v 4 Janha rrindattjo ra cain jihi para que are tsí rato mé, jaha ra rroẍaxaon ra que janha ondattjo ra. \s1 Tti nchehe Espíritu Santo \p ’Janha ndattjoha ra cain jihi desde are saho ixin janha joarihi nganji ra. \v 5 Pero jai janha satsji sigarihi ngain tti rroanha na, co ni ná de jaha ra tedanchianguinaha ra ixin ttinó satsji. \v 6 Puede ixin anto vinttechinhi ra ixin ndattjo ra cain cosa jihi. \v 7 Pero rrindattjo ra ndoa que icha jian para ixin jaha ra janha satsji. Ixin si janha satsjiha, tsiha Espíritu Santo para sehe nganji ra, mé tti tsjenguijna ra co santsjehe joachjaon ansean ra. Pero si janha satsji, janha rrorroanha jehe mé. \v 8 Are jehe tsí, jehe sincheguitticaon chojni de ngataha nontte jihi que jehe na nchehe na jianha, co jehe sinchenohe chojni ixin jehe na chonda que sinchehe na jian, co jehe sinchenohe na que ixin Dios sinchejuzguehe na. \v 9 Jehe sincheguitticaon na que nchehe na jianha ixin ditticaonha na na janha. \v 10 Jehe sinchenohe na ixin chonda na que sinchehe na jian ixin janha satsji tti jí Ndodana, co jaha ra isiconha ni ra. \v 11 Co jehe sinchenohe na ixin Dios sinchejuzguehe na ixin ogoan condenado tti ttetonha ngain cain cosa jianha de mundo jihi. \p \v 12 ’Janha chonda atto tsje que rinaho rrondattjo ra, pero jaha ra c̈hoha tsinxin ra jai. \v 13 Are tsí Espíritu Santo, tti nichja ndoa, jehe tsjagoha ra cainxin tti ndoa ixin jehe rronichjaha inchin jeho rinao, jehe rrondac̈ho cainxin tti jehe ttinhi ngain Ndodana, co jehe sinttanoha ra cosa que siconhe. \v 14 Jehe sinchesayana janha ixin jehe sayé tti ndoa de ixin janha co jehe sinttagatsoan ra. \v 15 Cainxin tti chonda Ndodana cai para ixin janha, mexinxin janha ndac̈hjan que Espíritu Santo sayé tti ndoa de ixin janha co jehe sinttagatsoan ra. \s1 Jesús ndac̈ho ixin jehe na tsa na joachjaon pero seha \p \v 16 ’Iseha, jaha ra isiconha ni ra, pero nchion icha después jaha ra rrocjan ra sicon ni ra. Co después janha satsji tti jí Ndodana. \p \v 17 Cottimeja canxion de tti chojni que vacao Jesús joanchianguihi chó na co ndac̈ho na: \p ―¿Quehe rroc̈ho jihi? Jehe ndattjo na que iseha ján na isoconha na jehe, co nchion icha después rrocjan socon na jehe iná, co ixin después jehe satsji tti jí Ndodé. \v 18 ¿Quehe rroc̈ho yá “iseha”? Ján na ttinxinha na quehe rroc̈ho tti jehe ndac̈ho. \p \v 19 Jesús conohe que jehe na rinao na sanchiangui na ngain jehe, co jehe ndac̈ho ngain na: \p ―Janha ndattjo ra que iseha jaha ra isiconha ni ra, co nchion icha después jaha ra rrocjan ra sicon ni ra iná. ¿Ajehe jihi tti tedanchianguihi chó ra? \v 20 Janha rrindattjo ra ndoa que jaha ra rrotsjanga ra co sinttechinhi ra, pero chojni de ngataha nontte que ditticaonha na janha, jehe nimé rroché na. Pero masqui jamé, co masqui jaha ra sinttechinhi ra, pero jaha ra rrocjan rrochaha ra iná. \v 21 Are ná nc̈hí sincheconcjihi xenhe, jehe nc̈ha ta nc̈ha joachjaon ixin ojoí hora de que anto tsín nc̈ha, pero are ojoexin toncjihi xenhe nc̈ha, ni iẍaxaonha nc̈ha de ixin anto coín nc̈ha ixin anto ché nc̈ha ixin joincheconcjihi nc̈ha ná chjan. \v 22 Jañá jaha ra cai, ta ra joachjaon jai, pero janha rrocjan na sicon ni ra, cottimeja ansean ra anto rroché co iẍonhi iná chojni nchao santsjaha ra tti rroché ansean ra. \p \v 23 ’Ngain nchanho mé iẍonhi joatotsenhe ñao saqué ra nganji na. Janha rrindattjo ra ndoa que Ndodana rrochjá ra Ndo cainxin tti jaha ra sanchiehe ra Ndo conixin joachaxín nombrena. \v 24 Hasta jaxon jaha ra ẍa ẍonhi danchia ra conixin joachaxín nombrena; danchia ra co sayehe ra para que anto rroché ansean ra. \s1 Jesucristo coixinhi ngain cain cosa jianha de ngataha nontte \p \v 25 ’Janha ndattjo ra cain cosa jihi conixin ejemplo, pero tsí hora que janha irrondattjoha ra conixin ejemplo, janha rrondattjo ra claro de ixin Ndodana. \v 26 Ngain nchanho mé jaha ra sinchetsenhe ra ñao Ndo conixin joachaxín nombrena, co janha rrindac̈hjanha ixin janha tti sinttatsán ñao Ndo para ixin jaha ra \v 27 ixin jehe Ndo mero rinao ra Ndo. Jehe Ndo rinao ra Ndo ixin jaha ra rinao ni ra janha, co ditticaon ra ixin janha joixin de ngain jehe Ndo. \v 28 Janha vac̈hjexin de ngattoxon con jehe Ndo para que janha joihi ngataha nontte jihi, pero jai tsinttoa nontte jihi para sarrocjan na ngain Ndo. \p \v 29 Cottimeja cain chojni que vacao Jesús ndac̈ho na: \p ―Janché, soixin rrinichja claro, co irrinchegondaha ni ná ejemplo. \v 30 Janché, ttianxin na que soixin noha cainxin cosa, co rrogondaha para iná chojni sanchiangui nganji soixin ixin soixin chonxin quehe rronichja ni icha saho que jehe ni rronichja ni. De ixin jihi janha na ditticanho na que soixin joixin de ngain Dios. \p \v 31 Jesús ndac̈ho ngain na: \p ―Jai ditticaon ra. \v 32 Jai ojoí tiempo co ẍajeho jai jaha ra rrochjequehe ra. Co satsji ra tti jaha ra sinao ra, co tsinttona ra janho. Pero jaonha rrihi ixin jehe Ndo ttjen Ndo nganji na. \v 33 Janha rrindattjo ra cain jihi para que c̈hjoin tsonohe ansean ra ixin te ra nganji na. Ngataha nontte jihi chonda que anto tangui tsonha ra, pero ẍaonha ra ixin janha coixinna ngain cainxin cosa de ngataha nontte jihi. \c 17 \s1 Jesús joinchetsenhe ñao Dios para ixin chojni que ditticaon \p \v 1 Are joexin ndac̈ho Jesús cain cosa jihi, jehe tsjehe para ngajni co ndac̈ho: \p ―Padre, horana ojoí hora. Nchesayehe Xanha para que jehe Xan cai sinttasayaha Xan soixin. \v 2 Soixin chjehe Xanha joachaxin para ngain cain chojni, para que jehe Xan joanjo Xan iná vida naroaxin ngain tti chojni que soixin joanjo ngain Xan. \v 3 Co vida mé rroc̈ho que jehe na rrochonxin na de ixin soixin, tti nacoaxinxon Dios ndoa, conixin Jesucristo, tti soixin rroanha. \p \v 4 ’Janha jointtasayaha soixin nttihi ngataha nontte, co ojoena jointtaha tti soixin coetonna. \v 5 Co jai soixin nchesayana ngattoxon con soixin ẍajeho inchin joinchesayana icha saho de que nontte vehe. \p \v 6 ’Tti chojni que soixin coinchiehe de ngayehe icha chojni ngataha nontte para chjana na janha, janha jointtanoa na quensen soixin. Chojni mé chojnia soixin, co soixin chjana na janha, co jehe na vitticaon na joajná soixin. \v 7 Co jai jehe na nohe na que cainxin tti chjana soixin joixin de nganji soixin. \v 8 Janha chjaha na tti joajna que soixin chjana, co jehe na vayé na joajna mé. Jehe na conohe na ndoa que janha joixin de nganji soixin, co vitticaon na que soixin rroanha na. \p \v 9 ’Janha nttatsanha ñao para ixin jehe na; janha jeha nttatsanha ñao para ixin tti chojni que icha ncheẍoxinhi cosa de ngataha nontte, janha nttatsanha ñao para ixin tti chojni que soixin chjana ixin chojni mé chojnia soixin. \v 10 Cainxin chojni que janha chonda, mé chojnia soixin, co cain chojni que soixin chonda, mé chojnina, co joachaxinna tononxin de ngain jehe na. \p \v 11 ’Janha isittonaha nttihi ngataha nontte ixin janha sasaso para sarihi nganji soixin, pero jehe na sittohe na nttihi ngataha nontte. Soixin que anto jian, darinda conixin joachaxian tti chojni que soixin chjana na para que jehe na ngoixin tiempo sintte na unido inchin soixin co janha. \v 12 Are janha joarihi ngain jehe na ngataha nontte jihi, janha joarinda cain tti chojni que soixin chjana conixin joachaxian soixin, co joarinda na jian. Ni ná de jehe na vitjanha na, jeho vitján tti jiquininxin vitján para que tsonhe tti ndac̈ho ngain tti jitaxin Palabrá soixin. \p \v 13 ’Jai janha osaso tti ttjen soixin. Co rrindac̈hjan cain cosa jihi jaxon que ẍa rrihi ngataha nontte jihi para que jehe na ẍajeho rroché na inchin janha chahna. \v 14 Janha chjaha na joajná soixin, pero chojni que icha rinao jeho cosa de ngataha nontte toñao na ngain chojnina ixin chojnina rinaoha na jeho cosa de ngataha nontte inchin janha cai rinaoha jeho cosa de ngataha nontte. \v 15 Janha jeha rrinttatsanha ñao soixin que santsjexin jehe na de ngataha nontte jihi, jeho rrinttatsanha ñao ixin tanc̈hjandaha jehe na ngain inchínji. \v 16 Jañá inchin janha rinaoha jeho cosa ngataha nontte, jamé jehe na cai rinaoha na jeho cosa de ngataha nontte. \v 17 Dantsjenda jehe na de ngain cain cosa jianha co nchecoenhe na tti ndoa; tti joajná soixin, mé tti ndoa. \v 18 Inchin rroanha na janha ngayé tti chojni de ngataha nontte, jamé janha cai rrorroanha jehe na ngayé tti chojni de ngataha nontte. \v 19 Janha rrinttaha jeho inchin soixin rinao para que jehe na cai sinchehe na jeho inchin soixin rinao, co sinchehe na mé ixin chonxin na tti ndoa. \p \v 20 ’Pero joatotsenhe ñao jihi jeha para jeho jehe na, cai para ixin cain chojni que sitticaon na después, are chojni mé tsinhi na tti joajna que chojni tehe sicao. \v 21 Janha danchia nganji soixin que cainxin jehe na sintte na inchin nacoa chojni, inchin soixin ttjen nganji na co janha rrihi nganji soixin, que jehe na sintte na nganji ján na para que tti chojni de ngataha nontte sitticaon na que soixin rroanha na janha. \v 22 Janha jointtasayá jehe na inchin soixin nchesayana janha para que jehe na sintte na inchin nacoa chojni, jañá inchin soixin co janha ẍajeho nacoa na. \v 23 Janha ngain jehe na, co soixin nganji na para que jehe na sintte na mero ndoa nacoaxinxon na, co jamé chojni de ngataha nontte tsonohe na que soixin rroanha na janha, co soixin anto rinao jehe na inchin rinao na janha. \p \v 24 ’Padre, soixin tti chjana jehe na co rinaho que jehe na sintte na nganji na tti janha sarihi para que jehe na sicon na queẍén soixin nchesayana janha ixin soixin joinao na desde icha saho que vehe nontte. \v 25 Padre soixin que anto jian, tti chojni que icha ncheẍoxinhi cosa de ngataha nontte chonxinha na de ngain ansean soixin, pero janha chonxin, co chojni tehe onohe na que soixin rroanha na janha. \v 26 Janha jointtagatsoan jehe na quensen soixin, co ẍa sinttaha sigue sinttagatsoan jehe na de ixin soixin para que jehe na rrochonxin na ixin soixin rinao na jehe na ẍajeho inchin rinao na janha, co para que janha mero sarihi ngain jehe na. \c 18 \s1 Are tse na Jesús \r (Mt. 26.47‑56; Mr. 14.43‑50; Lc. 22.47‑53) \p \v 1 Are joexin ndac̈ho Jesús cain cosa jihi, jehe conixin chojni que vacao vac̈hjexin na de nttiha para sacjoi na toenxin ná tsaga que dinhi Cedrón. Nttiha vehe ná huerta, tti joigaha Jesús conixin chojni que vacao. \v 2 Cai Judas, tti joindac̈ho para tse na Jesús, jehe vechonxin ngain lugar mé ixin tsje nttiha Jesús conixin jehe cjoi na ngain lugar mé conixin cain icha chojni que vacao Jesús. \v 3 Co Judas cjoi nttiha conixin anto tsje xisoldado conixin icanxin xipolicié nihngo icha importante que vintterroanha xifariseo co xidána que vaquetonha ngain icha xidána. Cjoi na nttiha conixin nttá co joicao na canxion cosa inchin candil para joinchengasanxin na, co icanxin na joicao na jeho nttá conixin mecha ngain con ntta. \v 4-5 Co Judas, tti joindac̈ho para tse na Jesús, nttiha joí ngayehe na cai. Pero Jesús ovenohe cain tti jehe tsonhe, mexinxin jehe vac̈hjeyé co ndac̈ho ngain na: \p ―¿Quensen tettjé ra? \p Jehe na ndac̈ho na ngain: \p ―Jesús de Nazaret. \p Jesús ndac̈ho ngain na: \p ―Mé, janha. \p \v 6 Co are Jesús ndac̈ho: “Mé, janha”, jehe na vintteguixinto na co hasta vintteguinttji na ngataha nontte. \v 7 Cottimeja Jesús cjan joanchianguihi na ndac̈ho: \p ―¿Quensen tettjé ra? \p Co jehe na ndac̈ho na: \p ―Jesús de Nazaret. \p \v 8 Cottimeja Jesús ndac̈ho ngain na: \p ―Ondattjo ra que janha. Si tettjé ni ra janha, tanc̈hjanda ra chojni tehe satsji na. \p \v 9 Jihi joiconhe inchin ndac̈ho Jesús: “De tti chojni que jehe Ndo chjana Ndo, ni ná na vitjanha na.” \v 10 Cottimeja Simón Pedro vechonda ná espada, co jehe joantsje espada mé co conc̈hinjihi ndatsjoen lado jian ná tti vinhi Malco, mé ná tti nchehe ẍé xidána icha importante. \v 11 Pero Jesús ndac̈ho ngain Pedro: \p ―Cjan ttín espada lugué espada. Si Ndodana ndac̈ho Ndo que janha anto tangui tsonna jaxon, mexinxin janha chonda que tsonna. \s1 Jesús ngain Anás \r (Mt. 26.57‑58; Mr. 14.53‑54; Lc. 22.54) \p \v 12 Cottimeja cain xisoldado que cjoi conixin xicomandanté xa co xipolicié chojni judío, cain nimé tse na Jesús co coia na. \v 13 Cottimeja sajoicao na Jesús para ngain nchiandoha Anás. Anás mé icha saho cjoi tti dána icha importante, co mé ndonché Caifás, tti dána icha importante tiempo mé. \v 14 Caifás jihi tti ndac̈ho ngain chojni judío que icha jian para ixin jehe na si senhe nacoa xí para ngoixin nación. \s1 Pedro ndac̈ho ixin jehe chonxinha Jesús \r (Mt. 26.69‑70; Mr. 14.66‑68; Lc. 22.55‑57) \p \v 15 Simón Pedro co iná de tti chojni que vacao Jesús terroé na Jesús. Co jehe Anás, tti cjoi dána icha importante are icha saho, jehe mé vechonxin tti iná chojni que joicao Simón Pedro. Mexinxin joixinhi jehe chojni mé conixin Jesús ngain patioe nchiandoha jehe Anás. \v 16 Pero Pedro ndavittohe ndojaxin de puerté patio mé. Mexinxin vac̈hje tti iná chojni mé co nichjé tti nc̈hí que jinda puerta nttiha para ẍanxinhi nc̈ha Pedro. \v 17 Cottimeja jehe tti nc̈hí mé joanchianguihi nc̈ha Pedro, co ndac̈ho nc̈ha: \p ―¿Ajeha jaha ná de tti chojni que ẍicao xí jiha? \p Pedro ndac̈ho: \p ―Nahi, jeha janha. \p \v 18 Ixin rato mé anto quin, mexinxin canxion xinchehe ẍé Anás co xipolicié nihngo dicjaga xa ẍohi, co nttiha tatengattjen xa texiẍohe xa. Pedro cai nttiha jixiẍohe ngayé xa ngaca ẍohi mé. \s1 Anás joanchianguihi Jesús \r (Mt. 26.59‑66; Mr. 14.55‑64; Lc. 22.66‑71) \p \v 19 Jehe Anás coexinhi joanchianguihi Jesús ixin quecá chojni vacao Jesús co quehe vanchecoenhe Jesús chojni. \v 20 Jesús ndac̈ho: \p ―Janha ndac̈hjan ngayé chojni ngoixin mundo. Janha cainxin tiempo jointtacoán chojni ngain icha nihngo co ngain nihngo icha importante, tti ẍatte cainxin chojni judío, jañá janha jeha jimao ndac̈hjan. \v 21 ¿Quedonda danchianguina janha? Danchianguihi cain tti chojni que coinhi tti janha ndac̈hjan, co jehe na rrondac̈ho na de ixin quehe ndattjan na. Jehe na nohe na tti janha ndac̈hjan. \p \v 22 Are Jesús ndac̈ho jihi, ná de tti xipolicié nihngo icha importante que te nttiha ẍanguí xa Jesús ná manazo rroha Jesús co ndac̈ho xa ngain: \p ―¿Ajañá ndache tti dána icha importante? \p \v 23 Jesús ndac̈ho ngain xa: \p ―Si ndac̈hjan ná cosa que jí jianha, jaha ndac̈ho queẍenxin jixin jianha; pero si tti ndac̈hjan janha jí jian, ¿quedonda donhe na? \p \v 24 Cottimeja Anás rroanha Jesús ngain Caifás, tti dána icha importante tiempo mé. Co ẍa vec̈hia Jesús. \s1 Pedro ndac̈ho iná ixin jehe chonxinha Jesús \r (Mt. 26.71‑75; Mr. 14.66‑72; Lc. 22.58‑62) \p \v 25 De cainxin mé, Pedro ẍa tajingattjen jixiẍohe ngandehe ẍohi, co joanchianguihi na co ndac̈ho na ngain: \p ―¿Ajeha jaha ná de tti chojni que ẍicao xí jiha? \p Co Pedro ndac̈hoha ixin ján, jehe ndac̈ho: \p ―Nahi, jeha janha. \p \v 26 Cottimeja ná de tti nchehe ẍé Anás, jehe tti nchehe ẍa mé ẍa ichó tti xí que Pedro conc̈hinjihi ndatsjoen, jehe tti nchehe ẍa mé ndac̈ho ngain Pedro: \p ―¿Apoco viconha janha jaha conixin jehe xí yá are ngagaha nttattochjoin? \p \v 27 Pedro ndac̈ho iná ixin nahi, co rato mé tsje ná conttaxichia. \s1 Jesús ngain Pilato \r (Mt. 27.1‑2, 11‑14; Mr. 15.1‑5; Lc. 23.1‑5) \p \v 28 Cottimeja sajoicaoxin na Jesús de nchiandoha Caifás para ngain palacioe xigobernador. Co rato mé ocoexinhi vingasán, pero chojni judío joixinha na palacio. Si jehe na rrojixinhi na palacio mé, jehe na rroguintte na roaha inchin costumbre que vinttechonda na co c̈hoha rrojine na ngain tti quiai pascua. \v 29 Mexinxin Pilato vac̈hje para nichjé na, co ndac̈ho ngain na: \p ―¿De quehe tjanguihi ra xí jihi? \p \v 30 Jehe na ndac̈ho na: \p ―Si jehe xa jeha ná chojni que nchehe tsje cosa jianha, janha na rrojiquianha na xa nganji. \p \v 31 Cottimeja Pilato ndac̈ho ngain na: \p ―Sattjiho ra xa jaha ra, co jaha ra nchejuzguehe ra inchin ttetonha ley que chonda ra. \p Chojni judío ndac̈ho na: \p ―Pero janha na chojni judío na, co chondaha na joachaxin para nasoenxon na ni ná chojni. \p \v 32 Jañá joiconhe inchin ndac̈ho Jesús de ixin queẍén jehe chonda que senhe. \v 33 Pilato cjan joixinhi palacio, co jehe vayé Jesús co joanchianguihi co ndac̈ho: \p ―¿Ajaha tti Rey de chojni judío? \p \v 34 Jesús ndac̈ho ngain: \p ―¿Ajaho ẍaxaon danchiangui jihi, ni ixin iná chojni ndattjo de ixin jamé na janha? \p \v 35 Pilato ndac̈ho: \p ―¿Apoco janha judío na? Chojni nacioan jaha co xidána que vaquetonha ngain icha xidána, nimé ni joicoho nttihi. ¿Quehe joinchehe? \p \v 36 Cottimeja Jesús ndac̈ho: \p ―Tti janha ttetonha jeha nttihi ngataha nontte. Si rrocji de nttihi, cottimeja cain chojni que vitticaon na janha rroguittoexinha na para que janha rrotse na chojni judío. Pero tti janha ttetonha jeha nttihi. \p \v 37 Cottimeja Pilato ndac̈ho: \p ―¿Ajaha tti rey remé? \p Jesús ndac̈ho: \p ―Ján, janha rey na inchin jaha ndac̈ho. Janha concjina co joihi ngataha nontte jihi para ndac̈hjan tti ndoa. Cainxin chojni que ditticaon tti ndoa, jehe na ttinhi na tti ndac̈hjan. \p \v 38 Pilato ndac̈ho ngain Jesús: \p ―¿Quexehe tti ndoa mé? \s1 Are ndac̈ho na ixin Jesús chonda que ndasenhe \r (Mt. 27.15‑31; Mr. 15.6‑20; Lc. 23.13‑25) \p Are joexin joanchiangui Pilato jihi, jehe vac̈hje iná para nichjé chojni judío co ndac̈ho ngain na: \p ―Janha ẍonhi jianha dittjá xí jihi. \v 39 Pero jaha ra chonda ra costumbre que ttetonna ra ngain quiai pascua para que janha tanc̈hjanda quexeho ná de tti teaxinhi. Mexinxin ¿arinao ra que janha tsanc̈hjanda satsji tti Rey de ngain chojni judío? \p \v 40 Cottimeja cainxin na cjan coyao na co ndac̈ho na: \p ―¡Mé nahi! ¡Icha jian tanc̈hjanda Barrabás! \p Co Barrabás jihi jehe ná tti chehe. \c 19 \p \v 1 Cottimeja Pilato coetonha para vicaon Jesús. \v 2 Mexinxin xisoldado coentaha xa já Jesús ná corona de nchaha, co joinchengá xa Jesús ná lontto morado inchin lonttoe ná rey. \v 3 Cottimeja vintteconchienhe xa ngaca Jesús co cjoanoa xa ndache xa: \p ―¡Viva tti Rey de chojni judío! \p Co ẍanguí xa manazo ngá con Jesús. \p \v 4 Cottimeja Pilato cjan vac̈hje iná, co ndac̈ho ngain na: \p ―Tsjenxin ra, janha santsje xa nttihi para que sicon ra que janha ni ná cosa jianha dittjaha ngain xa. \p \v 5 Co vac̈hje Jesús conixin tti corona de nchaha ngataha já co jingá jehe tti lontto morado. Cottimeja Pilato ndac̈ho ngain na: \p ―Nttihi jí xa. \p \v 6 Are vicon xipolicié nihngo icha importante co xidána que vaquetonha ngain icha xidána, vinttecoyao xa co ndac̈ho xa: \p ―¡Nchecrucificá xa! ¡Nchecrucificá xa! \p Pilato ndac̈ho ngain na: \p ―Sattjiho ra xa co jaha ra nchecrucificá ra xa ixin janha dittjaha ni ná cosa jianha ngain xa. \p \v 7 Pero chojni judío ndac̈ho na: \p ―Janha na chonda na ná ley co jitaxin ngain ley mé ixin xí yá chonda que senhe xa ixin ndac̈ho xa que jehe xa Xenhe Dios. \p \v 8 Are coinhi Pilato jihi, jehe icha ẍaon. \v 9 Jehe cjan joixinhi palacio, co joanchianguihi Jesús co ndac̈ho: \p ―¿Queẍén dinhi rajná jaha? \p Pero Jesús iẍonhi ndac̈ho. \p \v 10 Cottimeja Pilato ndac̈ho ngain: \p ―¿Quedonda tencoa jaha nganji na? ¿Anoaha que janha chonda joachaxin para sinttacrucificá jaha, co janha chonda joachaxin cai para que tsanc̈hjanda satsji jaha? \p \v 11 Jesús ndac̈ho ngain Pilato: \p ―Jaha rrochondaha ni ná joachaxin para ixin janha si Dios rrochjaha joachaxin mé. Mexinxin tti chojni que joiquinha nganji jaha, nimé ni icha tsje jianha teca que jaha. \p \v 12 Ngain rato mé Pilato cjoé queẍén rrojinchehe para rrocanc̈hjanda Jesús sarrocji, pero chojni judío coyaotte na co ndac̈ho na: \p ―¡Si tsanc̈hjanda Jesús satsji, jaha jeha amigoe xiemperador César que ttetonha ngain tsje nación! ¡Quexeho chojni que doan rey, chojni mé jeha amigoe xiemperador! \p \v 13 Cottimeja Pilato are coinhi jihi, jehe vac̈hjecaho Jesús para ndoja co jehe Pilato vetaha tti lugar que vinhi tribunal, co ngain nguigoa hebreo lugar mé vinhi Gabata, co rroc̈ho lugar que diguittexin ẍo. \v 14 Nchanho mé cjoi víspera de ngain tti nchanho que nchejogaha na are ngain tti quiai pascua. Co mé conhe inchin ngosine nchanho. Cottimeja ndac̈ho Pilato ngain chojni judío: \p ―¡Nttihi chonda ra tti rey de jaha ra! \p \v 15 Pero jehe na coyao na co ndac̈ho na: \p ―¡Jehe chonda que ndasenhe! ¡Jehe chonda que ndasenhe! ¡Nchecrucificá! \p Pilato ndac̈ho ngain na: \p ―¿Apoco janha sinttacrucificá tti rey de jaha ra? \p Pero xidána que vaquetonha ngain icha xidána vinttendac̈ho xa: \p ―Janha na chondaha na icha rey que jeho xiemperador César que ttetonha ngain tsje nación. \p \v 16 Conixin jeho jihi, Pilato joanjo Jesús ngain jehe na para goan crucificado, co jeha na sajoicaoxin na Jesús de nttiha. \s1 Are Jesús goan crucificado \r (Mt. 27.32‑44; Mr. 15.21‑32; Lc. 23.26‑43) \p \v 17 Co Jesús de nttiha vac̈hjexin coame crué para sajoicao na ngain tti lugar que vancheguinhi na Nttalorojá Chojni, co ngain nguigoa hebreo vinhi Gólgota. \v 18 Nttiha joinchecrucificaxin na Jesús, co are joinchecrucificá na Jesús, joinchecrucificá na iyó xí cai, naná xa cada lado, co Jesús vehe ngosine. \v 19 Pilato coetonha vehe nganito cruz ná letra que ndac̈ho: “Jesús de Nazaret, Rey de chojni judío.” \v 20 Co tsje chojni judío tsjehe na letra mé ixin tti lugar que joinchecrucificaxin na Jesús vehe chian ngaca ciudad de Jerusalén co letra mé vetaxin ngain nguigoehe hebreo, co griego, co latín. \v 21 Mexinxin xidána que vaquetonha ngain icha xidána de chojni judío vinttendache xa Pilato: \p ―Ttentaxinha “Rey de chojni judío”; icha jian ttentaxin, “Tti ndac̈ho ixin jehe Rey de chojni judío.” \p \v 22 Pero Pilato ndac̈ho ngain xa: \p ―Tti janha coentaxin, jañá sittohe. \p \v 23 Are xisoldado joexin joinchecrucificá xa Jesús, cottimeja canoi xa chjeyehe xa lonttoe Jesús. Cottimeja coá xa camisé Jesús, co camisa mé ẍonhi tti ditsexinxin chó manta, jeho nacoa pieza camisa mé. \v 24 Mexinxin xisoldado ndache chó xa: \p ―Tsinchjeha na camisa, icha jian dantsje na suerte de ixin jehe camisa para socon na quensen sittoehe camisa. \p Jañá joiconhe tti jitaxin ngain Palabré Dios que ndac̈ho: “Chjeyehe na lonttona, co joantsje na suerte de ixin jehe lontto.” Jehe jihi tti joinchehe xisoldado. \p \v 25 Ngaca crué Jesús nttiha vehe janné, co nc̈hichó janné, co María, tti cjoi c̈hihi Cleofas, co María Magdalena. \v 26 Are Jesús vicon janné tajingattjen jan nttiha, co ngaca jan tajingattjen tti chojni que vacao Jesús que jehe anto joinao, Jesús ndac̈ho ngain janné: \p ―Yá rrichonda xitsiha. \p \v 27 Cottimeja ndac̈ho Jesús ngain chojni mé: \p ―Yá chonda janná. \p Co rato mé jehe chojni mé vayé jehe janné Jesús inchin janné jehe, co jamé vayaconhe jehe janné Jesús. \s1 Are ndavenhe Jesús \r (Mt. 27.45‑56; Mr. 15.33‑41; Lc. 23.44‑49) \p \v 28 Después de cain jihi, are Jesús conohe que cainxin oconhe, co para xettexin conhe tti jitaxin ngain Palabré Dios, Jesús ndac̈ho: \p ―Venhe na jinda. \p \v 29 Nttiha vehe ná chi que vec̈he de vino que dicjan inchin vinagre; cottimeja nttiha ẍangui ná de xisoldado ná cosa que dinhi esponja, co cosa mé tse jinda inchin chjon algodón, co coencjin xa cosa mé con ná ntté nttahisopo co tsín xa hasta ngain rroha Jesús. \v 30 Jesús vihi jehe vino san mé, cottimeja ndac̈ho: \p ―Cainxin oconhe. \p Cottimeja joinchesé já co ndavenhe. \s1 Ná xisoldado conxiré xa nttanttacoin Jesús conixin lanzé xa \p \v 31 Nchanho mé cjoi víspera de tti quiai pascua, co chojni judío joinaoha na para canio cuerpo mé rroguittohe nganito cruz ngain nchanho que vanchejogaha na ixin jehe nchanho que vanchejogaha na, mé nchanho anto santo. Mexinxin ndache na Pilato que jehe tsetonhe xisoldadoe ixin tsondai xa rotté tti chojni que te crucificado para que chojni mé ndasenhe icha daca, co sinttjianxin xa cuerpoe de nttiha. \v 32 Cottimeja xisoldado vinttecji xa co condai xa rotté tti saho, co cai rotté tti iná, cayoixin tti vintte crucificado conixin Jesús. \v 33 Pero are vintteconchienhe xa ngain Jesús, vicon xa que jehe ondadiguenhe, co mexinxin icondaiha xa rotté Jesús. \p \v 34 Pero masqui jehe ondavenhe, ná de tti xisoldado mé conxirehe xa nttanttacoin Jesús conixin ná lanza, co rato mé vac̈hjedoho jni co jinda. \v 35 Janha tti cjin na jihi co vicon cain jihi co ndac̈hjan tti ndoa. Co janha chonda seguro que ndac̈hjan tti ndoa para que jaha ra cai sitticaon ra. \v 36 Ixin cain cosa jihi conhe para joiconhe inchin jitaxin ngain Palabré Dios que ndac̈ho: “Condaiha na ni ná nttaloroe.” \v 37 Co jí iná parte que ndac̈ho: “Sicon na tti joinchenihi na.” \s1 Are ẍavá Jesús \r (Mt. 27.57‑61; Mr. 15.42‑47; Lc. 23.50‑56) \p \v 38 Después de cain jihi, José, tti joixin rajna Arimatea, joanchiehe joachaxin Pilato para sajoicao cuerpoe Jesús. José mé cjoi ná chojni que vitticaon Jesús, pero jehe joinaoha para conohe icha chojni que jehe vitticaon ixin vaẍagoen José chojni judío que vinttechonda joachaxin. Pilato chjé José joachaxin, mexinxin jehe cjoi co sajoicao cuerpoe Jesús. \v 39 Cai Nicodemo, tti joinichjé Jesús ngain ná ttie, jehe mé cjoi conixin ná cantte kilo de mirra co áloes, cayoi mé diguittecjan. \v 40 Co José co Nicodemo coensiha na cuerpoe Jesús conixin venda que anto c̈hjoin ẍajni de ixin tti cayoi cosa que joicao Nicodemo. Co coensiha na cuerpoe Jesús inchin vanchehe chojni judío are vacjavá na chojni que ndavaguenhe. \v 41 Ngain lugar tti joinchecrucificaxin na Jesús nttiha vehe ná huerta de nttattochjoin, co ngain huerta mé vehe ná cueva naroaxin que ẍa ẍonhi cuerpo diguenhe diẍanxinhi na nttiha. \v 42 Nttiha coín na cuerpoe Jesús ixin cueva mé chiaon vehe co ixin otsexinhi tti nchanho que nchejogaha chojni judío. \c 20 \s1 Are xechon Jesús \r (Mt. 28.1‑10; Mr. 16.1‑8; Lc. 24.1‑12) \p \v 1 Ngain nchanho domingo María Magdalena cjoi ngain cueva mé atto ndoyo are ẍa naxion xehe, co vicon que icoha tti ẍo que vejé cueva mé. \v 2 Cottimeja coinga sacjoi tti vehe Simón Pedro co iná de tti chojni que vacao Jesús, tti chojni que Jesús anto joinao, co ndac̈ho ngain na: \p ―Sadijicaoxin na de ngain cueva cuerpoe Jesús, co noaha na ttinó coín na cuerpo. \p \v 3 Cottimeja Simón Pedro co tti iná chojni vac̈hje na co cjoi na ngain cueva mé. \v 4 Cayoixin na tettinga na nataonxin, pero tti iná icha coinga que Pedro, co jehe mé tti icha saho joiji ngain cueva mé. \v 5 Visé tsjehe co vicon jeho venda tate nttiha, pero jehe joixinha. \v 6 Cottimeja joiji Simón Pedro, co jehe vixinhi cueva mé. Jehe cai vicon jeho venda tate nttiha, \v 7 co cai vicon tti manta que gonda para vesia já Jesús, ijiha manta conixin venda, jehe manta dixea manta co ndaha jí manta. \v 8 Cottimeja vixinhi tti iná chojni cai, tti joiji icha saho ngain cueva mé, co vicon tti diconhe, co jehe vitticaon, \v 9 masqui jehe na ẍa coinxinha na tti jitaxin Palabré Dios que Jesús chonda que rroxechon de ngayehe nindadiguenhe. \v 10 Cottimeja cayoi chojni mé sacjan na para nchiandoha na. \s1 Are Jesús ẍago ngain María Magdalena \r (Mr. 16.9‑11) \p \v 11 Pero María Magdalena nttiha vittohe ndoja ngaca cueva mé, co jitsjanga. Co are jitsjanga visé para tsjehe ngaxinhi cueva mé, \v 12 co jehe vicon yó ángel que tengá lontto roa co tate tti vehe cuerpoe Jesús. Ná de jehe tají tti vehe já Jesús co iná tají tti vehe rotté Jesús. \v 13 Co cayoi ángel mé joanchianguihi María co ndac̈ho: \p ―¿Quedonda rritsjanga? \p Jehe María ndac̈ho: \p ―Ixin sajoicao na cuerpoe Jesús, co nonaha ttinó coín na. \p \v 14 Are joexin ndac̈ho yá, cjoendoa já co vicon Jesús que nttiha tají pero jehe venoeha ixin jehe Jesús. \v 15 Cottimeja Jesús joanchianguihi: \p ―¿Quedonda rritsjanga? ¿Quensen rrittjé? \p Jehe María ẍaxaon que puede xí mé tti jinda nttattochjoin nttiha co ndac̈ho ngain: \p ―Si soixin sacjoiho cuerpo que vehe nttihi, ndachjenji na ttinó cointtohe cuerpo para que janha sirroá cuerpo co satsjinha cuerpo mé. \p \v 16 Cottimeja ndac̈ho Jesús ngain: \p ―¡María! \p Co jehe María cjan, co ndac̈ho ixin nguigoa hebreo ngain Jesús: \p ―¡Raboni! \p Co raboni rroc̈ho Maestro. \p \v 17 Jesús ndac̈ho: \p ―Tanc̈hjanda na ixin ẍa tajinha ngain tti jí Ndodana. Pero ttji co ndache cain chojni que vacjinha que janha tsajín ngain tti ttjen Ndodana co Ndodá jaha ra cai, tti Dios de janha co Dios de jaha ra. \p \v 18 Cottimeja María Magdalena joiquetonhe cain chojni que vacao Jesús ixin jehe María vicon Jesús, co ixin jehe Jesús ndache María para ixin rrondac̈ho ngain na. \s1 Jesús ẍago ngain chojni que vacao \r (Mt. 28.16‑20; Mr. 16.14‑18; Lc. 24.36‑49) \p \v 19 Ngain ẍajeho nchanho mé, tti nchanho domingo, are ottie, canxion chojni que vacao Jesús tate na ngain ná nchia co jian diquejé na puerté nchia mé ixin vaẍagoen na chojni judío. Co rato mé Jesús ẍago ngayé na, co jehe joanjo joajna ngain na, co ndac̈ho: \p ―Dayehe ra tti c̈hjoin que tsonohe ansean ra. \p \v 20 Co are joexin ndac̈ho jihi, jehe cjoago ngain na rá jehe co nttanttacoin tti conihi. Co jehe na ché na ixin vicon na Jesús iná. \v 21 Cottimeja Jesús cjan ndac̈ho ngain na: \p ―Dayehe ra tti c̈hjoin que tsonohe ansean ra. Inchin rroanha na Ndodana, jamé janha rrorroanha jaha ra cai. \p \v 22 Cottimeja Jesús vanottetaon na co ndac̈ho ngain na: \p ―Dayehe ra Espíritu Santo. \v 23 Cain chojni que jaha ra sinchetjañehe ra tti jianha que jehe joinchehe, jamé ndasitjañehe ixin cai Dios ndasinchetjañehe chojni mé; co cain chojni que jaha ra sinchetjañeha ra, jamé ẍa sitjañeha chojni mé ni de ngain Dios. \s1 Tomás vicon ixin Jesús dixechon \p \v 24 Pero Tomás, mé ná de tti tteyó chojni que vacao Jesús, tti vancheguinhi na Xancoata, jehe mé coha ngain na are cjoi Jesús. \v 25 Pero tti icanxin chojni que vacao Jesús ndac̈ho na ngain: \p ―Janha na vicon na Jesús. \p Pero jehe Tomás ndac̈ho ngain na: \p ―Si siconha janha ngá rá tti joidoho clavo, co rroẍanxinha dedona nttiha, co rroẍanxinha rana ngain nttanttacoin, janha c̈hoha sitticanho. \p \v 26 Vatto jni nchanho de mé co cain chojni que vacao Jesús cjan na ngain nchia iná, co are mé nttiha vehe Tomás ngain na cai. Co masqui cain puerta tatejé jian, Jesús joixinhi, joiguehe ngayé na co joanjo joajna ngain na co ndac̈ho: \p ―Dayehe ra tti c̈hjoin que tsonohe ansean ra. \p \v 27 Cottimeja ndac̈ho ngain Tomás: \p ―Tsjenxin rana, co ẍanxinhi dedoa nttihi; co ẍanxinhi rá ngain nttanttacoin na. Iẍaxaonha ixin ndoaha, pero ditticaon nganji na. \p \v 28 Cottimeja Tomás ndac̈ho: \p ―¡Soixin tti chonda cain joachaxin, co soixin tti Dios de janha! \p \v 29 Jesús ndac̈ho ngain: \p ―Tomás, janché ditticaon ixin vicon na. Icha c̈hjoin vidé tti chojni que diconha na janha co masqui jamé jehe na ditticaon na. \s1 Quedonda Juan dicjin libro jihi \p \v 30 Jesús joinchehe anto tsje señal que vicon chojni que vacao jehe, pero cainxinha señal mé jitaxin ngain libro jihi. \v 31 Pero cain jihi jitaxin para que jaha ra sitticaon ra que Jesús mé tti Cristo que Dios rroanha, co jehe mé Xenhe Dios, co para que rrochonda ra iná vida naroaxin que ẍonhi tiempo tsjexin are sitticaon ra jehe. \c 21 \s1 Jesús ẍago ngain yáto chojni que vacao \p \v 1 Después de cain jihi, Jesús cjan ẍago iná ngain chojni que vacao are ngandehe lago que dinhi Tiberias. Janhi conhe: \v 2 tate yáto na, Simón Pedro; Tomás, tti Xancoata; Natanael, tti joixin rajna Caná de Galilea; co cayoi xitsihi Zebedeo; co iyó chojni que vacao Jesús. \v 3 Simón Pedro ndac̈ho ngain na: \p ―Janha sitse copescado. \p Cain jehe na ndac̈ho na ngain: \p ―Janha na cai tsjin na. \p Jañá savinttecji na coani na ná barco, pero ttie mé ẍonhi copescado tse na. \v 4 Co are ocoexinhi vingasán, Jesús ẍago ngandehe jinda, pero cain chojni mé venoeha na ixin jehe Jesús. \v 5 Cottimeja Jesús ndac̈ho ngain na: \p ―¿Aẍa ẍonhi copescado tse ra? \p Co jehe na ndac̈ho na: \p ―Ẍa ẍonhi va. \p \v 6 Cottimeja Jesús ndac̈ho ngain na: \p ―Dancahngui ra nonchaha lado jian de barco, co rrotse ra va. \p Co jamé joinchehe na, cottimeja ndoa hasta ni ic̈hoha dantsjengui na nonchaha de ngangui jinda ixin anto tsje copescado vingachjian nonchaha. \v 7 Cottimeja tti chojni que Jesús anto joinao, mé ndac̈ho ngain Pedro: \p ―¡Jehe Jesús! \p Nandá coinhi Simón Pedro yá que ixin jehe Jesús, jehe Pedro jaicoa vingá lonttoe, lontto jidattexin ixin jehe joantsje lontto, co coataonhe jinda. \v 8 Co rato mé tti icha chojni que vacao Jesús ẍa vittohe na inchin cien metro cjinxin de ngandehe jinda. Cottimeja jehe na joí na ngandehe jinda conixin barco que jittianganji nonchaha jicaontja copescado. \v 9 Are ojoí na ngandehe nda ngataha jinche, vittja na ná montochjan de ẍoittja conixin ná copescado ngataha ẍohi, co niottja. \v 10 Jesús ndac̈ho ngain na: \p ―Sicoho ra canxion copescado que tse ra jaxon. \p \v 11 Simón Pedro cjan ngain barco para joica nonchaha que jiringa copescado co jehe coianganji nonchaha mé hasta tti ngandehe lago co nttiha jiringa de joxon copescado yeye hasta ciento cincuenta y tres va. Co masqui anto tsje va, vichjeha nonchaha. \v 12 Cottimeja Jesús ndac̈ho ngain na: \p ―Ẍacoi ra jintte ra. \p Co ni ná de jehe nimé ẍaxaonha na para joanchianguihi na Jesús ixin quensen jehe ixin venohe na que jehe Jesús. \v 13 Cottimeja Jesús conchienhe, co jehe coá niottja co joanjo nio ngain jehe na, co cai copescado. \p \v 14 Jihi ninxin nttiha que ẍago Jesús ngain chojni que vacao después de xechon. \s1 Jesús nichja ngain Pedro \p \v 15 Are joexin joine na, Jesús joanchianguihi Simón Pedro co ndac̈ho: \p ―Simón, xitsihi Jonás, ¿arinao na janha icha que nitehe? \p Pedro ndac̈ho: \p ―Ján, soixin noha que ján rinaho. \p Jesús ndac̈ho: \p ―Mexinxin jaha darinda chojnina, jañá inchin tti ttingaria coleco dicao cuidado de ixin jehe va. \p \v 16 Yoxin nttiha, Jesús joanchianguihi iná co ndac̈ho: \p ―Simón, xitsihi Jonás, ¿arinao na janha? \p Pedro ndac̈ho ngain: \p ―Ján, soixin noha que ján rinaho. \p Jesús ndac̈ho: \p ―Mexinxin jaha darinda chojnina, jañá inchin tti ttingaria coleco dicao ciudado de ixin jehe va. \p \v 17 Ninxin nttiha joanchianguihi Jesús co ndac̈ho: \p ―Simón, xitsihi Jonás, ¿arinao na? \p Pedro tavechín ixin Jesús joanchianguihi ninxin nttiha ixin arinao jehe Pedro Jesús. Co Pedro ndac̈ho ngain Jesús: \p ―Soixin noha cainxin. Soixin noha que janha ján rinaho soixin. \p Jesús ndac̈ho ngain: \p ―Mexinxin darinda chojnina, jañá inchin tti ttingaria coleco dicao ciudado de ixin jehe va. \v 18 Janha rrindattjo ndoa que jaha are ẍa joarihi icha chjan, jaha vaguitoxinha co savacji tti jaha vajinao, pero are otsonttaxí, jaha tsinxe rá co ojé ni sinttangá lonttoa, co tsjiho na tti jaha sinaoha tsji. \p \v 19 Are Jesús ndac̈ho jihi, jehe jinchequinxin na ixin queẍén senhe Pedro, co ixin jehe Pedro jañá sinchesayehe Dios. Cottimeja ndac̈ho Jesús ngain Pedro: \p ―¡Jaha nchehe sigue ditticaon na! \s1 Tti chojni que Jesús anto joinao \p \v 20 Are Pedro ngaria, jehe vicon que nttiha jirroé tti chojni que Jesús anto joinao, ẍajeho tti vehe ngaca Jesús are joine na ngain quiai pascua co joanchiangui ngain Jesús co ndac̈ho: “Soixin, ¿quexehe tti tsjagoe chojni que ningaconha ttinó ttjen soixin?” \v 21 Co are Pedro vicon jehe mé, jehe Pedro joanchianguihi Jesús co ndac̈ho: \p ―Xí jihi, ¿queẍén tsonhe xa? \p \v 22 Jesús ndac̈ho ngain Pedro: \p ―Si janha rinaho que jehe xa sechon xa hasta que are janha rrocjan na sihi iná, ¿jaha quehe ndosán? Jaha nchehe sigue ditticaon na janha. \p \v 23 Mexinxin ẍaxaon icha chojni que vacao Jesús que ixin jehe mé rroguenha. Pero Jesús ndac̈hoha ngain Pedro ixin chojni mé rroguenha, Jesús jeho ndac̈ho que: “Si janha rinaho que jehe xa sechon xa hasta que are janha rrocjan na sihi iná, ¿jaha quehe ndosán?” \p \v 24 Jehe chojni mé, mé tti janha, co janha tti vicon cain cosa jihi, co cjin na cain jihi. Co noa na que ndac̈hjan ndoa. \p \v 25 Cai jí icha cosa que Jesús joinchehe, pero si rroguetaxin ná co ná cosa mé, janha ẍaxanho que ngoixin mundo rroguittjaha rroguingachjian cain libro que rroguetaxin cain cosa mé. Amén.