\id REV ‘PT REV 02ed’ Pitjantjatjara Revelation 20-FEB-03 (Paul & Ann Eckert (SIL/FRM), c/o PO Box 2129 Alice Springs, NT 0871. Ph: +61-8-82924808 Fax: 08-89524894. E-mail: paul.eckert@biblesociety.org.au \ide UTF-8 \h Revelation \toc2 Revelation \toc1 Tjukurpa Jesulu Johnta Utiṟa Nintintja (Revelation) \mt1 Tjukurpa Jesulu Johnta Utiṟa Nintintja \mt2 Revelation \imt1 Nyangatja Ngaṉmanytju Nyakula Wangkanytjaku \ip Nyangatja Godaku tjukurpa Johntu walkatjunkunytja Jesulu palula utiṟa nintinnyangka. Paluṟu walkatjunu manta tjukutjukungka nyinara ngura ini Patamatjala, uṟu puḻkangka nguṟurpa. Panya Jesuku mirpaṉtju tjuṯangku palunya witiṉu tjukurpa Jesunyatjara rawangku para-wangkanyangka. Munuya palunya pautangka katira tjunu ngura nyara palula, ka paluṟu tjailangka puṟunypa nyinangi. \ip Ka ngura nyara palula nyinanyangka Kurunpa Miḻmiḻṯu palunya nintiningi tjukurpa tjuṯa, ka paluṟu kuruntu nyangangi munu kuliningi ngula nyaaringkuku manta winkingka. Ka Jesulu palula wangkangu tjukurpa uwankara paluṟu nyakunytjatjanungku nyiringka walkatjunkunytjaku munu nyiri palunya iyantjaku ngura tjuṯakutu Jesuku walytja tjuṯakutu. \ip Palu nyara palula aṟangka ngura winkingka Jesuku mirpaṉtju tjuṯangku Godaku walytja tjuṯa puḻkaṟa kuraningi, munuya tjananya ananingi, pungangi, iluntanangi, tjara tjailangka tjarpatjunangi, munuya tjanampa tjituṟu-tjituṟu puḻka palyaningi. Ka tjukurpa nyangatja Jesulu Johnta utiṟa nintinu paluṟu walkatjuṟa tjanalakutu iyantjaku tjana kuliṟa raparingkula kuṉpu ngaṟanytjaku Jesuku Christaku. \ip Jesulu tjukurpa tjuṯa Johnta kurunta nintinu tjukurpa wiṟu tjuṯa. Kaya Jesuku walytja tjuṯangku tjukurpa nyanganpa iriti riitamilaṟa uti kuliningi ngula nyaaringkuku manta winkingka. Palu Jesuku mirpaṉtju tjuṯangkuya riitamilaṟa puṯu kuliningi panya tjukurpa nyanganpa kumpilpa nguwanpa. Panya Jesulu tjukurpa nyanganpa nintinu palumpa walytja tjuṯangku kuliṟa raparingkunytjaku pika puḻka tjanala wirkankunyangka. Panya tjukurpa nyanga palula tjanalanguṟuya kuliningi Godalu yaaltjingaṟa palumpa walytja tjuṯa wankaṟunkupai, munuya palulanguṟu puḻkaṟa mulamularingkula nguḻuringkuwiya rapa nyinangi. \ip Uwa, Johntu kutjupa kutjupa tjuṯa kuruntu nyangu panya tjiya wiṟu mulapa Godanya nyinapai, munu kuka ayinayini 4 nyaḻpi tjuṯatjara, munu angelpa tjuṯa, mamu ayinayini maṉkurpa, nyiri rulumapi kiṯi 7-tjara, angelpa 7-tu tuṟampata puuṟa wangkatjingannyangka, nyanytju tjuṯa, munu lamalama, munu kutjupa kutjupa tjuṯa kuḻukuḻu. Ka nyanganpa uwankara Jesulu nintinu Johnta paluṟu nganaṉa kuḻu nyakula kampa kutjupaṟa puḻkaṟa nguriṟa kulintjaku, munu kuliṟa nguḻu wiya Godaku puḻkaṟa mulamularingkunytjaku. Panya tjukurpa nyanga palula tjanalanguṟu nganaṉa kulini mulapa Jesunya Christanya Mayatja puḻka mulapa nyinanyi uwankarangka waintarinytja. Munula kulini mulapa Godalu palumpa mirpaṉtju tjuṯa uwankara wiyalku Jesula Christalawanungku Satannga tjananya kuḻu piṟuku wanka nyinanytjaku wiya. Munula piṟuku kulini mulapa Godalu palumpa walytja tjuṯa mantjilku tjana Jesunya tungun-tunguntu rawangku waṉannyangka, kaya palula tjungu tiṯutjara nyinaku ngura kuwaritja wiṟu mulata. \iot Tjukurpa nyanganpa ngarinyi: \io1 1:1-8 Johntu ngaṉmanytju wangkanytja \io1 1:9—3:22 Jesulu wangkanytja palumpa walytja tjuṯaku ngura 7-ta nyinanytja tjuṯaku \io1 4:1-11 Godanya waḻkuntja ngura ilkaṟitjangka \io1 5:1—8:1 Nyiri rulumapi munu Lamalamanya \io1 8:2—11:19 Angelpa 7-tu tuṟampata puuṟa wangkatjingantja \io1 12:1—15:4 Tjukurpa 7-pa kutjupa Johntu nyakunytja \io1 15:5—16:21 Angelpa 7-tu ilkaṟinguṟu pika kura pitinguṟu mantangka tjutintja \io1 17:1-18 Minyma kura munu mamu kata 7-tjara \io1 18:1—19:4 Tawunu Puḻka Papilannga Piḻukatinytja \io1 19:5-10 Lamalamangku kuri aḻṯinytja \io1 19:11-21 Nyanytju piṟanta pitjanytja \io1 20:1-10 Godalu Satannga waṟungka waṉinytja \io1 20:11-15 Tjiṉṯu maḻatjangka Godalu ngurkantankunytja \io1 21:1-8 Ilkaṟi kuwaritja munu manta kuwaritja \io1 21:9—22:5 Tawunu Jerusalemanya kuwaritja \io1 22:6-21 Jesunya maḻaku pitjanytja \ie \c 1 \s1 Johntu Ngaṉmanytju Wangkanytja \p \v 1-2 Kulinmaya Jesuku walytja tjuṯangku! Panya ngayuluṉa Johnnga, Jesuku Christaku waṟkaripai, munuṉa tjukurpa nyangatja kuwari nyurampa walkatjunanyi Jesulu ngayunya nintinnyangka. Panya Godalu palula utiṟa tjakultjunu kuwari nguwanpa nyaaringkuku nyanga palula maḻangka. Munu paluṟu angelpa wituṟa iyaṉu ngayulakutu aṟa nyanga palunya ngayula wirkaṟa wangkara nintintjaku. Kaṉa nintiringkula kuwari nyanga nyurampa ngapartji walkatjunanyi uwankara ngayulu nyakunytjatjanungku kulintjatjanungku, panya Godanya mukuringanyi nyura kuḻu kulintjaku tjukurpa nyanga kuwari nguwanpa nyaaringkunytjanya. Nyangatjaṉa tjukurpa Godalanguṟu nyurala tjakultjunanyi, Jesulu Christalu kuḻu wangkanytja. \v 3 Ka nyura tjukurpa nyanga palunya nyakula kulinnyangka nyuranya Godalu pukuḻmankuku. Ka nyura tjukurpa nyangatja wangaṉarangku kuliṟampa palya alatjiṯu nyinaku. Panya aṟa uwankara nyanga ngayulu nyakula nintiringkunytjanya kuwari nguwanpa utiringkuku. \p \v 4 Uwa, kaṉa ngayulu lita nyangatja kuwari nyuralakutu ma-iyaṉi Godaku walytja tjuṯakutu manta pala Aitjala nyinanytja tjuṯakutu, panya nyura tawunu 7-ta nyinanyi munu nyura church walytja walytjangka tjunguringkupai Godanya waḻkuntjikitja. Ka Godalu nyuranya pukuḻtjungku kanyinma munu kurunpa pukuḻpa nyinanytjaku palyanma. Paluṟu panya kuwaripatjara mulapa nyinanytjatjanu kuwari nyanga nyinanyiṯu munu paluṟu panya ngula pitjanyi. Godanya panya mayatja puḻka nyinanyi tjiya wiṟungka. Ka panya palumpa Kurunpa 7 ngaṟanyi palula kuranyu. Nyanga paluṟu tjana kuḻu nyuranya pukuḻtjungku kanyinma pukuḻpa mulapa nyinanytjaku.\fig |src="GT_Rev 1.11 map of churches.tif" size="col" loc="p" ref="1:4"\fig* \v 5 Ka palu puṟunytjuṯu Jesulu Christalu kuḻu nyuranya pukuḻmaṟa kanyinma. Paluṟu panya mantakutu pitjala palumpa mamaku tjukurpa tungun-tunguntu wangkangi munu panya ilungu. Ka panya Mamalu palunya-waraṟa pakaltjingaṉu munu palulanguṟu nganaṉanyalpi ilunyangka palu puṟunytjuṯu pakaltjingalku. Ka Jesunya mayatja puḻka mulapa nyinanyi mayatja mantatja uwankarangka waintarira. \p Panya paluṟu-maṉṯu nganampa puḻkaṟa mukuringkupai, ka panya nganaṉanya kura palyantjitjanguṟu pungkunytjaku ngaṟangi palu paluṟu nganaṉanya kura nyinanyangka nyakula ngalkilpa ilungu nganaṉa kaṟalyarira wankaṟu nyinanytjaku. \v 6 Munu palulanguṟu paluṟu nganaṉanya walytjanmanu Godala wangaṉarangku kulintjaku, munu paluṟu nganaṉanya tjukurtjara tjuṯa tjunu Godaku palumpa Mamaku nganaṉa aṉangu watarkitja tjuṯangka Tjukurpa Palya tjakultjunkunytjaku tjana ngapartji kuliṟa Jesuku walytjaringkunytjaku. Uwa, Jesunya panya wiṟu mulapa pitalytji puḻka witulya puḻkanya nyinanyi, kala uti palunya tiṯutjarangku mirawaṉima. Uwa, mulapala uti palunya kutju waḻkunma. \p \v 7 Nyawaya! Jesunya ngula ngangkaḻingka maḻaku pitjaku, kala aṉangu winkingku nyakuku, munu puṉu kaṯakutjarangkaya wakaṟa utitjunkunytjalu tjana kuḻu nyakuku. Munuya palunya nyakula aṉangu uwankara puḻkaṟa tjituṟu-tjituṟurira ulaku. Uwa, mulapa nyanga alatjiriku. \p \v 8 Ka Mayatja Godalu nyanga alatji wangkanyi, “Panya ngayulu kuwaripatjara mulapa uwankara wiyangka nyinanytjanya, munuṉa kuwari paluṟuṯu nyinanyi tiṯutjara, munuṉa uwankara wiyaringkunyangka ngayulu nyinaku alatjiṯu paluṟuṯu. Munu panyaṉa ngula pitjaku paluṟuṯu.” Alatji Godalu paluṟunku wangkanyi witulya puḻkangku. \s1 Jesulu Wangkanytja Palumpa Walytja Tjuṯangka Manta Panya Aitjala Nyinanytja Tjuṯangka \p \v 9 Ngayulu Johnnga, nyurampa panya walytja, panya nyuntu nganaṉa Jesuku walytja tjuṯa nyinanyi. Ka panya Godanya wantipai tjuṯangku nyuranya kuralpai, palu puṟunypaṉiya ngayunya kuḻu kuralpai, panya nganaṉa Jesuku walytjaringkunyangka. Palu tjana ngayunya alatji kurannyangka ngayulu tungun-tunguntu rapangku Jesunya waṉaningi nyura puṟunytju. Kaṉiya palulanguṟu witiṉu munuṉiya katira tjunu manta tjukutjukungka uṟu puḻkangka nguṟurpa ngura ini Patamatjala. Panya ngayulu Godaku tjukurpa ngura tjuṯangka para-ngaṟala wangkangi, tjukurpa panya Jesunyatjara. Kaṉiya nyara palulanguṟu ngayunya ngura nyanga palula katira wantikatingu. \v 10 Kaṉa manta nyanga palula nyinangi rawa alatjiṯu, ka Mayatjaku tjiṟirpi ngaṟanyangka Kurunpa Miḻmiḻṯu ngayunya witulya puḻkangku nintiningi.\f * \fr 1:10 \fr*\ft Mayatjaku tjiṟirpi panya Sunday, panya tjiṟirpi nyara palula Jesunya ilunytjatjanu wankaringkula pakaṉu, kala palulanguṟu Jesuku walytja tjuṯangku tjiṟirpi panya palula tjunguringkula palunya waḻkulpai Sunday kutjupa Sunday kutjupa.\ft*\f* Kaṉa palulanguṟu tjaṉangka wangka kulinu puḻkaṟa wangkanyangka, panya tuṟampata wangkatjingalpai, palu puṟunypaṉa wangka kulinu. \v 11 Alatjiṉi wangkangu, “Nyuntu kuwari nyanga kutjupa kutjupa tjuṯa nyanganyi, munun nyakunytjatjanungku nyiringka walkatjura munu iyala Jesuku walytja tjuṯakutu ngura nyara kutjupa tjuṯangka nyinanytja tjuṯakutu ini ngura nyangankutu Ipitjalakutu, Muunalakutu, Puukamalakutu, Tjayatiṟalakutu, Tjaatitjalakutu, Pila-talpiyalakutu, munu Layatiyalakutu.” Alatjiṉi wangkangu. \p \v 12 Kaṉa kulintjatjanungku kulinu, “Nganaluṉi nyangatja wangkanyi?” Munuṉa pinkuraraṟa nyangu puṉu panya tili katuṟa kanyilpai 7 ngaṟanyangka. Puṉu panya paluṟu tjana gold-nguṟu palyantja.\fig |src="WA04002b.tif" size="col" loc="p" ref="1:12"\fig* \v 13 Ka palula tjanala nguṟurpa ngaṟangi wati puṟunypa mantara waṟatjara munu paluṟu piḻpirwanungku nanpa puṟunypa karpiṟa kanyiningi gold-nguṟu palyantja. \v 14 Ka paluṟu mangka piṟanpa mulapa tili puḻka puṟunypa irnyaningi ngangkaḻi puṟunypa, munu paluṟu kuṟu waṟu tili puṟunypa irnya-irnyaningi. \v 15 Munu paluṟu tjina irnyaningi, panya ayana waṟungka tjunkunyangka waṟu tili winki irnyalpai, palu puṟunypa. Kaṉa palunya wangka kulinu kapi uṟu waḻa rurkuntja puṟunypa. \v 16 Ka paluṟu maṟa wakungku kililpi 7 kanyiningi. Munu tjaangku tjuḻa waṟa iṟi kampa kutjara kanyiningi. Ka yunpa paluṟu pitalytji puḻkangku irnyaningi, panya tjiṟirpingku kaḻaḻa irnyalpai, palu puṟunypa. \p \v 17 Munuṉa palunya nyakula punkaṟa ngaringi palula tjinangka miri ilunytja puṟunypa. Kaṉi maṟa wakunguṟu pampuṟa wangkangu, “Nguḻuringkuwiya rapariwa. Ngayuluṉa ngaṉmanyitja mulapa uwankara wiyangkalpi nyinanytjanya, munuṉa tiṯutjara mulapa nyinanyi panya manta ilkaṟi wiyaringkunyangkaṉa ngayulu nyinaku alatjiṯu wiyaringkuwiya. \v 18 Ngayuluṉa Wanka Nyinapainya. Ngayulu ilungu palu kuwariṉa wanka tiṯutjara nyinanyi wiyaringkunytja wiya alatjiṯu. Ngayulu mayatja puḻkangku ngurkantaṟa wangkapai ilunytjaku munuṉa ngayulu ngurkantankupai ngananya miriku ngurakutu ankuku. \p \v 19 “Uwa John, nyuntu kuwari nyakunytjatjanungku nyiringka walkatjura panya ngayulu nyuntunya nintintja uwankara. Panya ngayulu kuwari nyuntunya nintini kuwari kuranyitja nyaaringanyi munu piṟuku ngula maḻatja nyaaringkuku. Ka nyuntu nyanganpa uwankara nyakunytjatjanungku nyiringka walkatjura. \v 20 Kuwarin nyanganyi kililpi nyanga 7 ngayulu maṟa wakungku kanyinnyangka, munun piṟuku nyanganyi puṉu nyanga tili katuṟa kanyilpai 7 ngayula para-ngaṟala arintankunyangka. Palu nyanga tjana nyaa nintini kililpi, tili kanyilpai 7-tu kuḻu? Wiya, nyanga alatjiya nintini. Kililpi 7-tu nintini angelpa 7 panya paluṟu tjana kanyilpai Godaku walytja tjuṯa ngura nyara 7-ta nyinanytja tjuṯa. Ka tili kanyilpai 7-tu nintini Godaku walytja tjuṯa tawunu nyara 7-ta nyinanytja tjuṯa.” Panya nyanga alatjiṉi Jesulu kuwari nintiningi. \c 2 \s1 1. Tjukurpa Ipitjala Nyinanytja Tjuṯaku \p \v 1 Munuṉi palulanguṟu piṟuku wangkangu alatji, “Panya angelpa kutjungku nyara tjananya kanyini Godaku walytja tjuṯa tawunu ini Ipitjala nyinanytja tjuṯa. Ka nyuntu angelpa palulakutu tjukurpa nyangatja walkatjuṟa ma-iyala tjana nyakunytjaku alatji,\fig |src="Bible2236.tif" size="col" loc="p" ref="2:1"\fig* \pi2 Ngayulu kililpi panya 7 maṟa wakungku kanyintjalu nyurala wangkanyi, puṉu tili katuṟa kanyilpai 7-ta nguṟurwanu para-pitjalinkunytjalu panya. \v 2 Ngayuluṉa nyurampa ninti. Nyura panya ngayuku puḻkaṟa waṟkaripai, munuṉi nyura tungun-tunguntu waṉalpai wantinytja wiyangku. Munu nyura wati kura tjuṯangka tjunguringkuwiyangku wantipai wiṟungku. Ka panya kutjupa tjuṯangku ngunti wangkapai, ‘Ngayunyaṉi Christalu wituṟa iyaṉu.’ Ka panya alatji wangkanyangka nyura kuliṟa wantipai alatji wangkara, ‘Nyangantuya ngunti wangkanyi.’ \pi2 \v 3 Uwa, mulapa nyura ngayunya tungun-tunguntu waṉalpai. Panya nyura ngayuku mulamularingkunyangka kutjupa tjuṯangku nyuranya analpai munu kuralpai, ka alatjirinyangka nyura ngayunya wantinytja wiyangku wiṟungku tiṯutjarangku waṉaṉi. Kaṉa puḻkaṟa nyurampa pukuḻarinyi. \pi2 \v 4-5 Palu kulila! Ngayulu kutjunguṟu tjituṟu-tjituṟurinyi, ngayuku panya nyura pukuḻarinytja wiyanguṟu. Ngaṉmanypa panya nyura ngayuku mukulya mulapa nyinangi, palu kuwari nyanga nyura nyaaku ngayuku mukuringkunytja wiyaringu? Uti nyura panya palu puṟunytjuṯu ngayunya kulinma, panya ngaṉmanypa nyura ngayuku puḻkaṟa mukuringangi. Palu nyura tjinguṟu rawa ngayuku pukuḻarinytja wiya nyinanyangkaṉa ngayulu pitjala nyurampa puṉu panya tili katuṟa kanyilpai mantjilku. \pi2 \v 6 Palu nyangatja nyura wiṟuṟa kulilpai panya nyura wati ini Nikilatjanya waṉalpai tjuṯaku kuraringkupai, panya nyara paluṟu tjana Godaku tjukurpa ngunti-ngunti nintilpai. Ka ngayulu palu puṟunypaṯu ngunti nintilpai tjuṯaku kuraringanyi. \pi2 \v 7 Uwa, nyura pina aḻa ngaṟalampa wanyu ngalya-kulinma Kurunpa Miḻmiḻṯu wangkanyangka Godaku walytja tjuṯangka. Palu kutjupa tjuṯangku nyuranya wangkanyangkaya ngayunya kulinma wantinytja wiyangku munuṉi tiṯutjarangku ngayunya tungun-tunguntu waṉanma. Kaṉa alatji wiṟuṟa waṉannyangka nyuranya tjunkuku Godaku ngura wiṟungka mai wanka ngalkuntjaku. Panya Mamaku ngurangka puṉu wankaṟunkupai ngaṟanyi, ka nyura puṉu palulanguṟu mai ngalkula wanka tiṯutjara nyinaku. \m Uwa, alatji tjanampa walkatjura ngayuku walytja tjuṯaku ngura nyara Ipitjala nyinanytja tjuṯaku.” \s1 2. Tjukurpa Muunala Nyinanytja Tjuṯaku \p \v 8 Munu palulanguṟuṉi piṟuku wangkangu, “Panya angelpa kutjupangku nyara tjananya kanyini Godaku walytja tjuṯa tawunu ini Muunala nyinanytja tjuṯa. Ka nyuntu angelpa palulakutu tjukurpa nyangatja walkatjuṟa ma-iyala tjana nyakunytjaku alatji,\fig |src="Bible2236.tif" size="col" loc="p" ref="2:8"\fig* \pi2 Ngayuluṉa kuwaripatjara mulapa nyinangi uwankara wiya ngaṟanyangka, munuṉa tiṯutjara mulapa nyinanyiṯu, panya manta ilkaṟi wiyaringkunyangka ngayulu nyinaku alatjiṯu wiyaringkuwiya. Ngayulu panyaṉa ilungu munuṉa palulanguṟu wankaringkula pakaṉu. \v 9 Ngayulu nyurampa ninti panya nyuranya mirpaṉtju tjuṯangku rawangku anaṟa wangkapai munu pungkula kuralpai munu nyii-nyiipungkupai. Munuṉa ninti panya nyura ngaḻṯutjara maṟalpa mani wiya nyinanyi. Palu pukuḻarimaya panya ngayula nyura maṟangka alatjiṯu wankaṟu nyinanyi pukuḻpa. Ka ngayulu ninti panya kutjupa tjuṯangkuya nyuranya kura wangkara analpai. Paluṟu tjanayanku mirawaṉira walytjangku wangkapai, ‘Nganaṉa Jew tjuṯa, Godanya tjukaṟurungku waṉalpai!’ Palu wiyaya tjana Satanku walytja tjuṯa munuya palunya waṉalpai. \v 10 Ka paluṟu tjana nyuranya rawangku anaṟa wangkara pungkula kurannyangka nguḻuringkuwiyaya rapa nyinama. \pi2 Kulila! Mamu panya Satantu aṉangu kura tjuṯa wituwitulku nyuranya witiṟa tjailangka tjarpatjunkunytjaku. Panya mamu paluṟu mukuringanyi nyuranya arkaṟa punkatjingantjikitja munu paluṟu tjiṉṯu 10 nyuranya rawangku arkalku tjaila unngu kanyiṟa nyura kuraringkula ngayuku watarkurinytjaku. Palu ngayunyaṉiya wantinytja wiyangku tiṯutjarangku kulinma. Tjinguṟuya nyuranya miri pungkunytjikitjangku wangkaku, kaṉiya ngayunya tungun-tunguntu waṉanma alatjiṯu ilunytjakutu-wangkara. Kaṉa nyuranya puṯuru wankanya ungkuku, panya wati raitjangka wirtjapakaṟa waintarinyangkaya palula katangka puṯuru nyaḻpitjara tjunkupai, palu puṟunypa, panya ngayulu nyuranya wankalku tiṯutjara ngayula tjungu pukuḻpa nyinanytjaku. \pi2 \v 11 Uwa, nyura pina aḻa ngaṟalampa wanyu ngalya-kulinma Kurunpa Miḻmiḻṯu wangkanyangka Godaku walytja tjuṯangka. Palu nyuranya anannyangka wantinytja wiyangkuṉi tiṯutjarangku tungun-tunguntu waṉanma. Ka alatji rawangku waṉannyangkaṉa nyuranya wankaṟu kanyilku waṟungka panya ilunytjaku-tawara. \m Uwa, wanyu tjanampa nyanga alatji walkatjuṟa ma-iyala panya ngayuku walytja tjuṯakutu nyara Muunala nyinanytja tjuṯakutu.” \s1 3. Tjukurpa Puukamala Nyinanytja Tjuṯaku \p \v 12 Munuṉi palulanguṟu piṟuku wangkangu, “Panya angelpa kutjupangku nyara tjananya kanyini Godaku walytja tjuṯa tawunu ini Puukamala nyinanytja tjuṯa. Ka nyuntu angelpa palulakutu tjukurpa nyangatja walkatjuṟa ma-iyala tjana nyakunytjaku alatji,\fig |src="Bible2236.tif" size="col" loc="p" ref="2:12"\fig* \pi2 Ngayuluṉa tjuḻa waṟa iṟi kampa kutjaratjara kanyintjalu nyuranya wangkanyi. \v 13 Ngayuluṉa ninti nyurampa nguraku, panya nyara palula Satannga mayatjaringu, kaya tjuṯangku palunya waṉaṉi. Palu nyura tjukaṟurungku palunya wantira ngayunya kutju kulini. Ngura nyara palulaya panya wati ngayuku maḻpa ini Antipanya mungaṯu pungkula iluntanu tjukurpa ngayunyatjara tungun-tunguntu para-wangkanyangka. Kaṉi nyura nguḻuringkuwiyangku ngayunya rawangku waṉaningi wantinytja wiyangku ngura pala Satannga nyinanytjala, kaṉa puḻkaṟa pukuḻaringu. \pi2 \v 14 Mulapa nyura ngayunya rawangku waṉaṉi. Palu kulila! Ngayulu tjituṟu-tjituṟuringu panya nyura paintja wiyangku wantinyi kutjupa tjarangku ngunti wangkanyangka. Panya tjana kuliṟa mulamularinganyi wati miri ini Pailamalu wangkanytjitjaku. Panya iriti paluṟu ngunti nintiningi wati ini Pailakala, ka wati paluṟu ngapartji aṉangu Israelkunu tjuṯa kura nyinanytjaku wituwituningi. Paluṟu panya tjananya wituwituningi kuka panya god ngalypa-ngalypa ungkunytja ngalkuntjaku, kaya mulapaṯu ngalkuningi Godala tungunpungkula. Munu paluṟu piṟuku tjananya wituwituningi kutjupangka kutjupangka pirtjinytjaku, kaya palunya kuliningi Godalu paintjitja wantira. Ka nyuralanguṟu kuḻu palu puṟunypa kutjupa tjarangku kuwari palyaṉi Pailamaku panya tjukurpa kulintjatjanungku. \v 15 Ka palu puṟunypa tjara kutjupa kuliṟa mulamularingkupai wati ini Nikilatjalu ngunti wangkanytjitjaku. \pi2 \v 16 Palu kulila, tjukurpa nyanga Nikilatjaku pulampa Pailamaku kura ngaṟanyi, ka nyura wantiwiyangku tjananya painma tjukurpa palumpa pulampa kulintja tjuṯa. Palu nyura paintja wiyangku wantinyangkampa ngayulu pitjala tjananya pikangku pungkuku tjuḻa waṟa panya tjaangku kanyintjitjangka. \pi2 \v 17 Uwa, nyura pina aḻa ngaṟalampa wanyu ngalya-kulinma Kurunpa Miḻmiḻṯu wangkanyangka Godaku walytja tjuṯangka. Munu tjana nyuranya anaṟa wangkanyangka ngayunya wantinytja wiyangku rawangku waṉanma. Ka aṉangungkumpa alatji ngayunya tungun-tunguntu waṉannyangka ngayulu palunya ungkuku mai kumpilitja ini panya \it manna\it*, munuṉa piṟukuṯu palunya ungkuku apu piṟanpa ini palunyatjara, ini kuwaritja. Ka paluṟu kutju initjara mantjiṟa ninti nyinaku, kaya kutjupa uwankara ngurpa nyinaku ini pala palumpa. \m Uwa, wanyu tjanampa nyanga alatji walkatjuṟa ma-iyala panya ngayuku walytja tjuṯakutu nyara Puukamala nyinanytja tjuṯakutu.” \s1 4. Tjukurpa Tjayatiṟala Nyinanytja Tjuṯaku \p \v 18 Munuṉi palulanguṟu piṟuku wangkangu, “Panya angelpa kutjupangku nyara tjananya kanyini Godaku walytja tjuṯa tawunu ini Tjayatiṟala nyinanytja tjuṯa. Ka nyuntu angelpa palulakutu tjukurpa nyangatja walkatjuṟa ma-iyala tjana nyakunytjaku alatji,\fig |src="Bible2236.tif" size="col" loc="p" ref="2:18"\fig* \pi2 Ngayuluṉa Godaku katjangku nyurala tjukurpa nyangatja wangkanyi. Ngayulu panya kuṟu waṟu tili puṟunypa irnyaṉi munuṉa tjina ayana yalawana tjalkanymankunytja puṟunypa irnyaṉi. \pi2 \v 19 Palu kulila! Ngayulu nyurampa ninti nyura palyantjitjaku, panya nyura ngayuku puḻkaṟa mukuringanyi, munu nyura ngaḻṯutjara tjuṯa ngaḻṯunytjungku ungkupai. Ngayulu ninti panya nyura mulapa ngayunya kulini, munu nyura ngayuku waṟka wiṟuṟa palyalpai. Munu panya nyura rawangku tungun-tunguntu ngayunya kutju waṉalpai. Panya nyura ngaṉmanypa tjukaṟuru nyinara ngayuku wiṟuṟa palyalpai, palu kuwari nyura kuṉpu puḻkaringkula puḻka mulapalta palyaṉi, ngaṉmanyitjangka waintaṟa. \pi2 \v 20 Palu kulila! Ngayulu kutjunguṟu tjituṟu-tjituṟurinyi panya nyanga alatji nyura kuliṟa palyannyangka panya minyma ini Tjiitjipilnga nyura paintja wiyangku wantipai nyurala tjukurpa ngunti wangkara nintinnyangka. Paluṟunku wangkapai, ‘Ngayunyaṉi Godalu wangkara iyaṉu.’ Palu paluṟu ngunti nyuranya kuraṉi nyura palumpa tjukurpa waṉantjaku. Panya paluṟu wangkapai aṉangu kutjupangka kampangkaṯu ngunti ngarinytjaku munu kuka panya god ngalypa-ngalypa ungkunytja ngalkuntjaku. \pi2 \v 21-22 Alatjiṯuṉa wangkangu palunya kura wantira kampa kutjuparinytjaku, munuṉa paṯaṟa paṯaṟa, ka ngayunya wantinyi kulintja wiyangku. Kaṉa palulanguṟu pikatjaralku minyma pala palunya puḻkaṟa tjituṟu-tjituṟurinytjaku, palula panya ngunti ngaripai tjuṯa kuḻuṉa pika puḻka ungkuku. Palu wati nyangantu mapalkungku kampa kutjuparinytja wiyangku wantinyangkaṉa kuwariṯu nyanga palunya palyalku. \v 23 Munuṉa minyma nyanga palumpa tjukurpa lipintankupai tjuṯa kuḻu iluntankuku. Kaya ngayuku walytja tjuṯangku tawunu panya tjuṯanguṟu nyangatja kuliṟa urulyaralku, ‘Awari! Jesulu nintingku nyakupai aṉangu uwankarangku unngu kulinnyangka.’ Alatjiya kulilku ngayuku walytja tjuṯangku. Kaṉa ngayulu tjananya tungunpungkula kuralpai tjuṯa waṟungka waṉiku, palu tjukaṟuru nyinapai tjuṯaṉa wiṟuṟa kanyilku. \pi2 \v 24 Ka ngura pala Tjayatiṟala kampa kutjara nyinanyi minyma panya palunya waṉalpai munu ngayunya kulilpai, ka nyura ngayunya waṉalpai tjuṯangku wiṟungku palunya kulilwiyangku wantinyi. Panya palunya kulilpai tjuṯangkuya alatji wangkapai, ‘Nyangatja Satanku wangka nganaṉa kulini, tjukurpa puḻka miḻmiḻpa.’ Ka nyura tjukurpa nyangaku nintiringkuwiyangku wantinyangka ngayulu pukuḻaringu. Munuṉa palulanguṟu nyuranya piṟuku wangkanytja wiyangku wantinyi. \v 25 Palu panya nyura ngayunya tungun-tunguntu waṉaṉi palu puṟunytjuṉiya wanyu rawangku waṉanma ngayulu pitjanytjakutu-wangkara. \pi2 \v 26-27 Palu nyura ngayuku wangka rawangku kuliṟa tjukaṟurungku waṉannyangkampaṉa ngayulu nyuranya mayatja puḻka tjunkuku aṉangu tjuṯa ngura winkingka kanyintjaku. Panya Mamaluṉi tjunu mayatjarira tjananya kanyintjaku, ka nyura palu puṟunytjuṯu tjananya mayatjarira kanyilku wiṟungku. Munu nyura mayatja kuṉpungku tjananya wituwituṟa kanyilku, kaya tjinguṟu tungun-tungunarinyangka nyura tjananya pungkula wiyalku panya piti pungkula kaṯantaṟa minya-minyantja puṟunypa. \v 28 Kaṉa nyuranya mayatja tjunkula ungkuku kililpi panya Katanya tjiṟirpikutu pakantjanya. \pi2 \v 29 Uwa, nyura pina aḻa ngaṟalampa wanyu ngalya-kulinma Kurunpa Miḻmiḻṯu wangkanyangka Godaku walytja tjuṯangka. \m Uwa, wanyu tjanampa nyanga alatji walkatjuṟa ma-iyala panya ngayuku walytja tjuṯakutu nyara Tjayatiṟala nyinanytja tjuṯakutu.” \c 3 \s1 5. Tjukurpa Tjaatitjala Nyinanytja Tjuṯaku \p \v 1 Munu palulanguṟuṉi piṟuku wangkangu, “Panya angelpa kutjupangku nyara tjananya kanyini Godaku walytja tjuṯa tawunu ini Tjaatitjala nyinanytja tjuṯa. Ka nyuntu angelpa palulakutu tjukurpa nyangatja walkatjuṟa ma-iyala tjana nyakunytjaku alatji,\fig |alt="Make these pictures small iconic or create a similar letter icon to be used in their place" src="Bible2236.tif" size="col" loc="p" ref="3:1"\fig* \pi2 Ngayulu panyaṉa Godaku kurunpa 7 kanyini, kililpi panya 7 kuḻu. Munu ngayulu ninti nyurampa panya aṉangu tjuṯangku wangkapai nyura kunyu wiṟuṟa ngayunya waṉalpai. Palu wiya, nyura iluṟu-iluṟungku ngayunya waṉaṉi mulamulangku wiya. \v 2 Nyura ngayuku waṟka tjukaṟurungku palyantja wiya kaṉa nyakula kulini Godanya nyurampa pukuḻarinytja wiya alatji iluṟu-iluṟu nyinanyangka. Kaya kuliṟa wankariwa munu piṟuku kurunpa wangaṉarangku kuliṟa palyala Godaku tjukurpa nyura watarkurinytjaku-tawara. \pi2 \v 3 Panyatjaya kulinma tjukurpa panya nyuranya ngaṉmanytju wangkara nintintja, munu wangaṉarangku kulinma. Munuya kura tjuṯa kuliṟa wantima piṟuku palyantja wiyangku. Ala, wankariwaya munuya tjukaṟurungku kulinma panya ngayulu nyurala watarkungka wirkankunytjaku-tawara, munuya aḻa-aḻangku nyangama. \pi2 \v 4 Uwa, ngura pala Tjaatitjala tjuṯa watarku nyinanyi, palu nyura maṉkurtu kutju Godanya mulamulangku kulini. Panya aṉangungku mantara paltjilpai ka palyaringkupai, palu puṟunypa nyura palya nyinanyi kura wantira. Palulanguṟu nyura mantara piṟantjara ngayula tjungu ankuku, panya Godanya pukuḻarinyi nyura ngayunya wiṟuṟa waṉannyangka. \v 5 Kaya uwankarangku ngayunya wantinytja wiyangku rawangku waṉaṟampa nyanga palu puṟunypaṯu mantara piṟantjara rawa nyinaku. Kaṉa panya nyuranya ini kanyini ngayuku nyiringka panya wanka tiṯutjara nyinanytjaku. Ini pala palunya tjananya ngayulu kurantja wiyangku kanyilku nyura ngayunya tungun-tunguntu waṉannyangka. Ngayulu Godala munu palumpa angelpa tjuṯangka miṟangka wangkaku nyura panya ngayuku walytja tjuṯa nyinanyangka. \pi2 \v 6 Uwa, nyura pina aḻangkumpa ngalya-kulinma Kurunpa Miḻmiḻṯu wangkanyangka Godaku walytja tjuṯangka. \m Uwa, wanyu tjanampa nyanga alatji walkatjuṟa ma-iyala panya ngayuku walytja tjuṯakutu nyara Tjaatitjala nyinanytja tjuṯakutu.” \s1 6. Tjukurpa Pila-talpiyala Nyinanytja Tjuṯaku \p \v 7 Munu palulanguṟuṉi piṟuku wangkangu, “Panya angelpa kutjupangku nyara tjananya kanyini Jesuku walytja tjuṯa tawunu ini Pila-talpiyala nyinanytja tjuṯa. Ka nyuntu angelpa palulakutu tjukurpa nyangatja walkatjuṟa ma-iyala tjana nyakunytjaku alatji,\fig |src="Bible2236.tif" size="col" loc="p" ref="3:7"\fig* \pi2 Ngayulu kutju palya mulapa, tjukaṟurungku kuliṟa palyalpai munu panyaṉa kanyini tjamu Davidaku key ngayuku nguraku. Ka key nyanga palula ngayulu aḻannyangka kutjupangku puṯu patilku. Munu palu puṟunypaṯu kutjupangku puṯu aḻalku ngayulu patinnyangka. \v 8 Ngayuluṉa nyurampa ninti panya nyura ngaḻṯutjara puḻka wiya. Palu nyura ngayuku tjukurpa wangaṉarangku kulilpai, munuṉi nyura tungun-tunguntu waṉalpai wantinytja wiyangku. Kaṉa nyurala kuranyu ngayulu tuwa aḻaṟa wantingu nyura tjarpanytjaku, ka aṉangu kutjupangku puṯu patilku. \pi2 \v 9 Kulila! Nyara nyurampa ngurangkaya kutjupa tjuṯangku ngunti wangkapai alatji wangkara, ‘Nganaṉa Jew tjuṯa, munula Godanya tjukaṟurungku waṉalpai.’ Palu wiya, tjana Satannga waṉalpai. Ka ngunti wangkapai palunya tjananya ngayulu katira tjaṟulku nyurala tjinangka kuranyu tultjungaṟakatinytjaku, kaya pina aḻaringkula kulilku, ‘Mulapa Mayatjanya tjanampa mukuringanyi.’ \pi2 \v 10 Palu ngayulu nyurala wangkangu ngayunya rawangku waṉantjaku, kaṉi nyura mulapa ngayunya tungun-tunguntu waṉaningi wantinytja wiyangku. Palu ngula manta winkingka Satantu aṉangu tjuṯa arkaṟa kuralku Godaku watarkurinytjaku. Palu nyara palula aṟa ngayulu nyuranya ngalkiṟa kanyilku nyura panya ngayunya tungun-tunguntu waṉannyangka, ka nyuranya puṯu kuralku Satantu. \pi2 \v 11 Ngayulu kuwari nguwanpa maḻaku pitjaku. Ka panya nyura ngayunya wiṟuṟa waṉaṉi, nyara palu puṟunytjuṉiya rawangku waṉanma, kaṉa nyuranya wiṟu ungkuku. Palu kutjupangku tjinguṟu nyuranya mukumukuṟa ma-katinyangka ngayulu nyuranya puṯu wiṟu panya ungkuku. Kaya nyanga alatjingka-tawara kuliṟa wantima. \pi2 \v 12 Palu rawangkuṉiya waṉanma kaṉa nyuranya Godala tjungulku ngura panya waḻkulpaingka nyura tiṯutjara palula nyinanytjaku. Ka nyura ankunytja wiya nyinaku alatjiṯu. Kaṉa nyurala walkatjunkuku Godanya ini, munuṉa piṟuku walkatjunkuku ini Godaku ngura, panya ngura kuwaritja Jerusalemanya. Ngura nyara paluṟu ilkaṟitjanguṟu ngula ngalya-ukalingkuku Godalanguṟu. Munuṉa piṟuku nyurala walkatjunkuku ini ngayuku, ini kuwaritja. \pi2 \v 13 Uwa, nyura pina aḻangku kuliṟampa ngalya-kulinma Kurunpa Miḻmiḻṯu wangkanyangka Godaku walytja tjuṯangka. \m Uwa, wanyu tjanampa nyanga alatji walkatjuṟa ma-iyala panya ngayuku walytja tjuṯakutu nyara Pila-talpiyala nyinanytja tjuṯakutu.” \s1 7. Tjukurpa Layatiyala Nyinanytja Tjuṯaku \p \v 14 Munu palulanguṟuṉi piṟuku wangkangu, “Panya angelpa kutjupangku nyara tjananya kanyini Jesuku walytja tjuṯa tawunu ini Layatiyala nyinanytja tjuṯa. Ka nyuntu angelpa palulakutu tjukurpa nyangatja walkatjuṟa ma-iyala tjana nyakunytjaku alatji,\fig |src="Bible2236.tif" size="col" loc="p" ref="3:14"\fig* \pi2 Ngayuluṉa Mamaku tjukurpa tjakultjunkupai mulapa. Ngayuluṉa panya tjukaṟurungku wangkapai munuṉa ngayulu panya ngaṉmanyitja mulapa panya Mamalu ngali ilkaṟi manta uwankara iriti paluṉu. \pi2 \v 15 Ngayulu nyurampa ninti munuṉa nyangangi nyura kutjupa kutjupa tjuṯa palyannyangka, panya nyura ngayunya kurunpa winkingku waṉantja wiya nyuuru-nyuuru puṟunypa nyinanyi. Kaṉa nyurampa mukuringanyi kurunpa winkingku ngayunya waṉantjaku. Palu nyangatja nyura kunkuntu puṟunytju waṉaṉi. Utiṉi nyura mulamulangku waṉanma, munta tjinguṟu ngayuku mukuringkuwiyangku wantirampaṉiya wantima alatjiṯu nyuuru-nyuurungku waṉantja wiyangku. \v 16 Panya alatji nyura ngayunya ngunti waṉannyangka ngayulu nyuranya ngula pailku. Panya mai kura ngalkula ulkapatjunkupai, palu puṟunypa ngayulu nyuranya wantiku. \pi2 \v 17 Nyuranku walytjangku mirawaṉipai nyanga alatji, ‘Nganaṉalanku mani puḻkatjara nyinanyi. Alatjiṯula puḻka kanyini.’ Palu wiya ngurpangku nyura nyanga alatji wangkanyi. Ngayulu nyuranya nyakula ngaḻṯuringanyi, panya nyura mani wiya, munu nyura nikiti, munu kuṟu pati. \pi2 \v 18 Palu kulilaya, munuya pitjala ngayula mantjila wiṟu mulapa. Panya ngayula mantjiṟampa nyura mani puḻkatjara puṟunypa nyinaku. Munuya pitjala mantara piṟanta mantjiṟa tjarpa kuṉṯaringkunytjaku-tawara. Munuya mantjila kuṟu nyiṯilpai miṟantjikitjangku. \pi2 \v 19 Nyaanguṟuṉa nyurala nyangatja wangkanyi? Wiya ngayulu nyurampa puḻkaṟa mukuringkula paini nyura tjukaṟuru nyinanytjaku. Kaya mulamula pinkurarala Godalakutu kura uwankara wantira. \pi2 \v 20 Kulilaya! Ngayuluṉa ngaṟala tuwa punga-punganyi, ka kutjupangku ngayunya wangka kuliṟa tuwa aḻannyangka ngayulu palula tjarpara tjungu nyinaku munuli mai ngalkuku.\fig |src="GT00147.tif" size="col" loc="p" ref="3:20"\fig* \pi2 \v 21 Uwa, wantinytja wiyangkuṉiya rawangku waṉanma. Kaṉa nyuranya palyanmankuku ngayula itingka nyinara aṉangu tjuṯa kanyintjaku. Panya ngayulu Mamaku tjukurpa tungun-tunguntu palyaningi wantinytja wiyangku. Munuṉa ilunytjatjanu wankaringkula Mamala tjunguringkula nyinakatingu palumpa tjiya wiṟungka. Munuli tjungungku kanyini manta winki. Ka palu puṟunypa nyura ngula ngayula tjunguringkula manta winki kanyilku. \pi2 \v 22 Uwa, nyura pina aḻangkumpa ngalya-kulinma Kurunpa Miḻmiḻṯu wangkanyangka Godaku walytja tjuṯangka. \m Uwa, wanyu tjanampa nyanga alatji walkatjuṟa ma-iyala panya ngayuku walytja tjuṯakutu nyara Layatiyala nyinanytja tjuṯaku.” \c 4 \s1 Godanya Waḻkuntja Ngura Ilkaṟitjangka \p \v 1 Palunyatjanungkuṉa piṟuku nyangu nyara tuwa aḻaringu ilkaṟingka. Ka wangka puḻkaṟa wangkangu ilkaṟinguṟu tuṟampata puṟunypa, panya ngayulaṉi ngaṉmanytju wangkangu Jesulu, panya paluṟu. Munuṉi paluṟu aḻṯira wangkangu alatji, “Ngalya-pitja ngayulakutu munuṉi ilangku nyakula kulila, kaṉanta nintila nyaaringkuku ngula nyanganguṟu nyanga palula maḻangka.” \p \v 2 Kaṉi Kurunpa Miḻmiḻṯu ngayunya mapalku katingu ilkaṟikutu, kaṉa nyangu tjiya wiṟu panya mayatja puḻka nyinapai ilkaṟingka ngaṟanyangka. Ka tjiya nyara palula kutjupa nyinangi. \v 3 Ka palumpa pitalytjingku irnyaningi puḻi kala wiṟutjara puṟunytju. Ka tjiya panya wiṟungka tjuṯiṟangu puṟunypa para-arintaṟa ngaṟangi kala puḻi ukiṟi-ukiṟi wiṟutjara palu puṟunypa. \p \v 4 Ka tjiya wiṟu kutjupa tjuṯa ngaṟangi panya mayatja puḻka kutjupa tjuṯa nyinapai palu puṟunypaṯu, ka tjiya nampa nyangatja 24 para-nyinara arintaṟa waṉaningi, ka tjiya palumpa nguṟurpa ngaṟangi. Ka tjiya nyara palula tjanala nyinangi tjiḻpi tjuṯa. Paluṟu tjana mantara piṟantjara nyinangi munuya katangka puṯuru puṟunypa kanyiningi, puṯuru panya mayatjangku kanyilpai gold-nguṟu palyantja, palu puṟunypa. \p \v 5 Ka tjiya panya nguṟuritjanguṟu pinpangi wanangaṟa tuu winki. Ka tjiya nyara palula kuranyu waṟu tjangi 7 ngaṟala kampangi nyara paluṟu tjana Godaku kurunpa 7. \v 6 Munu tjiya palula kuranyu uṟu puḻka kaḻṯaṟa puṟunypa ngaringi kalawatja puṟunypa wiṟu mulapa. \p Ka nguṟurpa kuka nyaḻpitjara kutjara kutjara ngaṟangi tjiya palula itingka. Nyara paluṟu tjana kuṟu kutjara wiya, kuṟu tjuṯa mulartjara piḻpirta munu tjaṉangka kuḻu. \v 7 Munuya tiṯutiṯu ngaṟangi, kutjupa lion puṟunypa,\fig |alt="crop to include just lion" src="GT_Rev Ez Four Living Creatures.tif" size="col" loc="p" ref="4:7"\fig*kutjupa puluka puṟunypa, munu kutjupa yunpa aṉangu puṟunypa, ka kutjupa waḻawuru puṟunypa nyaḻpi lipiringkula ankupaitjara ngaṟangi.\fig |src="GT00148.tif" size="col" loc="p" ref="4:7"\fig* \v 8 Palu tjana nyaḻpi kutjara wiya nyaḻpi maṉkur-maṉkurtjara ngaṟangi, ka kuṟu panya tjuṯa mulapa aṉangungka winki alatjiṯu ngaṟangi, nyaḻpingka unngu kuḻu tjuṯa mulapa. Kuka nyara paluṟu tjana rawangku tjiṉṯu tjuṯangka munga tjuṯangka kuḻu inma inkara waḻkuningi alatji wangkara, \q1 “Mayatja Godanya miḻmiḻpa alatjiṯu, witulya puḻka mulapa uwankarangka waintarinytja tiṯutjara nyinanyi. \q1 Paluṟu kuwaripatjara nyinanytjanya, munu kuwari paluṟuṯu nyinanyi, munu ngula pitjaku paluṟuṯu panya kuwaripatjara nyinanytjanya.” \m \v 9-10 Nyara paluṟu tjana rawangku tjuṯa-aṟangku inma inkara palunya waḻkulpai nyara tjiya wiṟungka wanka tiṯutjara nyinanytjanya, munuya palunya wiṟunmankupai palumpa pukuḻarira. Ka paluṟu tjana inma tjaatarira inkanyangka tjiḻpi panya tjuṯa waṯungaṟakatipai tjiya panya palula kuranyu munuya pala palunya waḻkulpai. Munuya palulanguṟu puṯuru panya mayatjaku tjananku kanyiṟa mantjiṟa tjunkupai tjiya panya palula kuranyu munuya paluṟu tjana wangkapai nyanga alatji,\fig |src="GT_Rev 19 elders.tif" size="col" loc="p" ref="4:9-10"\fig* \q1 \v 11 “Nyuntun nganampa Mayatja Godanya nyinanyi mayatja wiṟu mulapa, \q2 ka nyuntunya uwankarangku rawangku waḻkuntjaku ngaṟanyi witulya pitalytji puḻkanya. \q1 Panya nyuntu uwankara witulyangku paluṉu. \q1 Munun nyuntu mukuringkula kuwaripatjara tjananya uwankara paluṟa tjunu mantatja tjuṯa munu ilkaṟitja tjuṯa kuḻu tjana wanka nyinanytjaku.” \m Uwa, alatjiya palunya wangkara waḻkuningi tjiḻpi panya tjuṯangku. \c 5 \s1 Nyiri Rulumapi munu Lamalama Kuḻu \p \v 1 Munuṉa palulanguṟu piṟuku nyangu tjiya panya wiṟungka nyinanytjalu nyiri kanyinnyangka maṟa wakungka. Nyiri nyara palunya rulumapintja kanyiningi. Ka nyiri palula walka kampa kutjara ngaṟangi kiṯi 7-ta tjakatjuṟa wantinytja kutjupangku kampangkaṯu aḻaṟa nyakunytjaku-tawara.\fig |src="GT00149.tif" size="col" loc="p" ref="5:1"\fig* \p \v 2 Palulanguṟuṉa nyangu angelpa puḻka munuṉa kulinu paluṟu katuwanungku mirara wangkanyangka. Nyanga alatji paluṟu wangkangi, “Ngananya wanyu aṉangu palya mulapa nyinanyi nyiri nyangatja kiṯi lampiṟa aḻantjikitja? Uti wati tjukaṟuru mulatu kutju aḻanma.” \v 3 Kaya puṯu kuliningi kutjupangku nyiri panya mantjiṟa aḻaṟa nyakunytjaku, panya ilkaṟingka mantangka kuḻu kutjupa tjukaṟuru mulapa nyinanytja wiya alatjiṯu, miri tjuṯaku ngurangka kuḻu. \p \v 4 Kaṉa kulintjatjanu puḻkaṟa ulangi panya wati palyaya puṯu nguriningi nyiri palunya aḻaṟa nyakunytjaku. \p \v 5 Kaṉi palulanguṟu tjiḻpi kutjungku wangkangu, “Ulanytja wiya! Nyawa nyara ngaṟanyi Witulya Puḻkanya lion puṟunypa wati Judah-kunu maḻatja. Nyara paluṟu nyiri nyangatja mantjiṟa kiṯingka patintja aḻaṟa nyakuku. Paluṟu panya puḻka mulapa Mayatja Davidalanguṟu wanapari wanapari ngaṟakatira wirkankunytja. Nyara paluṟu uwankarangka waintaringu munu palya mulapa nyinanytjatjanungku nyiri palunya mantjiṟa aḻalku.” \p \v 6 Kaṉa nyangu Lamalama tjiya wiṟungka itingka ngaṟanyangka kuka panya nyaḻpitjara 4-ngka, tjiḻpi 24-ngka nguṟur-nguṟurpa.\f * \fr 5:6 \fr*\ft Lamalama nyanga paluṟu panya Jesunya Christanya\ft*\f* Munuṉa Lamalama palunya nyakula kuliningi, “Palunya panya kutjupangku iluntankunytjanguṟu kuwari paluṟu wankaringkula ngaṟanyi.” Munuṉa nyangu paluṟu yuṟuwilya 7-tjara munu kuṟu 7-tjara kuḻu ngaṟanyangka. Kuṟu nyara 7 panya kurunpa tjuṯa Godalu manta winkikutu iyantja. \p \v 7 Ka Lamalama paluṟu nyiri mantjinu tjiyangka nyinanytjala maṟa wakungku kanyinnyangka. \v 8 Ka mantjinnyangka kuka panya nyaḻpitjara 4 munu tjiḻpi 24 Lamalama palula kuranyu waṯungaṟakatingu waḻkuntjikitja. Munuya kutjungku kutjungku kanyiningi wangkatjingalpai kita puṟunypa, munu piti gold-nguṟu palyantjitja kuḻu. Palu piti palula tjanala tjau puṟunypa ngaringi panya tililpai puyu paṉṯi wiṟu paṉṯintjaku. Tjau nyanga paluṟu panya Godala tjapintja puṟunypa panya Godaku walytja tjuṯangku palula tjapinnyangka Godalu kuliṟa pukuḻaripai puyu nyanga wiṟu palu puṟunypa paṉṯiṟa. \p \v 9 Munu paluṟu tjana inma kuwaritja inkangi kuka panya nyaḻpitjara 4-ngku munu tjiḻpi 24-ngku kuḻu nyanga alatji,\fig |src="Praise symbol MB.tif" size="col" loc="p" ref="5:9"\fig* \q1 “Nyuntu kutju palya mulapa nyinanyi nyiri panya rulumapi mantjiṟa aḻantjaku. \q2 Uwa, nyuntu kutjungku kiṯi lampiṟa waṉira nyiri aḻalku. \q1 Panya nyuntu kutju anga-ilura milkaḻi tjutingu aṉangu tjuṯaku ngalkilpa \q2 munun tjananya wankaṟunu wangka kutjupa wangka kutjupa, miṟi kutjupa miṟi kutjupa ngura winkinguṟu tjana Godaku walytjaringkunytjaku. \q1 \v 10 Munu nyuntu tjanampa mayatjarira tjananya tjukurtjara tjuṯa tjunu nyuntumpa walytjapiti uwankara tjana Godaku waṟka wangaṉarangku kuliṟa palyantjaku. \q2 Kaya tjana ngula mayatjarira kanyilku Christala tjungungku mantangka aṉangu winki.” \m Alatjiya inkara waḻkuningi palunya kuka panya nyaḻpitjara 4-ngku munu tjiḻpi panya 24-ngku kuḻu. \p \v 11 Munuṉa palulanguṟu ngayulu piṟuku nyangu angelpa winki mungilyi mulapa ngaṟanyangka. Paluṟu tjana para-arintaṟa ngaṟangi tjiya panya wiṟu palula, ka kuka panya nyaḻpitjara 4 munu tjiḻpi panya 24 kuḻu tjungu nguṟurpa ngaṟangi. \v 12 Ka angelpa tjuṯangku inma inkangi katuwanungku nyanga alatji, \q1 “Lamalama panya pungkunytjitjanya wiṟu mulapa nyinanyi. \q2 Kaya uti uwankarangku palunya waḻkunma. \q1 Panya paluṟu-maṉṯu mayatja witulya puḻkangku uwankara kanyini, \q2 munu paluṟu mayatja kulintja tjukaṟuru, ninti puḻka mulapa. \q1 Kaya uwankarangku palunya tiṯutjarangku alatjiṯu mirawaṉinytjaku ngaṟanyi.” \p \v 13 Kaṉa palulanguṟu kulinu Godalu paluntja uwankarangku tjungungku inma puḻkaṟa inkanyangka, aṉangungku, kukangku, tjuḻpungku, antipinangku kutjupa kutjupa uwankarangku mantanguṟu, manta unngunguṟu, ilkaṟinguṟu munu uṟu unngunguṟu kuḻukuḻu inkangi, nyanga alatji, \q1 “Nyara tjiyangka nyinanytjanya Lamalama kuḻu pitalytji wiṟu mulapa tjukaṟuru alatjiṯu. \q2 Kala pulanya tiṯutjarangku mirawaṉinma panya pula mayatja puḻka mulapa nyinanyi tiṯutjara wiyaringkuwiya alatjiṯu.” \p \v 14 Kaya inkara wiyaringkunyangka kuka panya nyaḻpitjara 4-ngku wangkangu, “Uwa mulapa!” Kaya tjiḻpi panya 24-ngku kuḻu palunya waṯungaṟakatira waḻkuṉu. \c 6 \s1 Lamalamangku Kiṯi Nampa 1 Lampintja \p \v 1 Palulanguṟuṉa nyangu Lamalamangku nyiri panya rulumapi kiṯi 7-tjara mantjiṟa kiṯi kutju lampiṟa waṉinyangka.\f * \fr 6:1 \fr*\ft Kiṯi nyanga paluṟu nganampa kiṯi puṟunypa wiya kutjupa nguwanpa wax puṟunypa nyiṯinnyangka tjakatjunkupai munu lampinnyangka mapalku aḻaringkupai.\ft*\f* Palulanguṟuṉa kulinu kuka panya nyaḻpitjara kutjungku wangkanyangka wangka puḻka kapi tuu winki rurkuntja puṟunypa. Paluṟu kutjupa ma-aḻṯira wangkangu, “Ngalya-pitja.” \v 2 Kaṉa ma-nyangu nyanytju piṟanpa kutju utiringkula ngaṟanyangka. Ka nyanytju palula nyinakatingi wati punaṟatjara, ka palunya ilkaṟitjangku puṯuru puṟunypa ungu, puṯuru panya pikangku pungkula waintarinyangka katangka tjunkupai, palu puṟunypa ungu. Ka paluṟu nyanytjungka ma-pakaṉu witulya puḻkatjara palumpa mirpaṉtju tjuṯa pungkula wiyantjikitja, panya paluṟu ngaṉmanypa anu munu tjara pungkula wiyaṉu, munu kuwari paluṟu piṟuku ananyi mirpaṉtju panya kutjupa tjuṯa pungkula wiyantjikitja.\fig |src="hk00029c.tif" size="col" loc="p" ref="6:2"\fig* \s1 Lamalamangku Kiṯi Nampa 2 Lampintja \p \v 3 Ka Lamalamangku piṟuku lampiṟa waṉingu kiṯi kutjupa nampa 2, ka palulanguṟu kuka panya nyaḻpitjara kutjupangku nampa 2-ngku ma-aḻṯingu kutjupa, “Ngalya-pitja!” \v 4 Ka nyanytju kutjupa utiringu rituwana mulapa. Ka nyanytju palula katu nyinanytjanya ilkaṟitjangku tjuḻa waṟa puḻka ungu munu palunya wituṉu aṉangu tjuṯakutu ankula tjaatamilantjaku tjananku pikangku pungkunytjaku pukuḻpa nyinanytja wiyakitjangku. \s1 Lamalamangku Kiṯi Nampa 3 Lampintja \p \v 5 Ka Lamalamangku piṟuku lampiṟa waṉingu kiṯi kutjupa nampa 3, ka palulanguṟu kuka panya nyaḻpitjara kutjupangku nampa 3-ngku ma-aḻṯingu, “Ngalya-pitja!” Kaṉa nyangu nyanytju maṟu utiringkula ngaṟanyangka. Ka nyanytju palula katu nyinanytjalu maṟangku kanyiningi mai tjuṯa wayamilalpai.\fig |src="hk00156c.tif" size="col" loc="p" ref="6:6"\fig* \v 6 Kaṉa kulinu wangka puṟunypa kuka panya nyaḻpitjara nyara 4-wanungku wangkanyangka alatji, “Nyanga alatji ngaṟanytjaku palyala, panya watingku waṟkarira mungartjirinytjatjanungku mani mantjini munu mai puḻka payamilantjikitjangku kulini munu tiṯuṟa mai kuḻunytja wiyaṉi mani uwankara. Palu kulila, puṉu alipa tjuṯa munu puṉu kiṟipitji tjuṯa kuḻu kaṯantankunytja wiyangku wantima.” \s1 Lamalamangku Kiṯi Nampa 4 Lampintja \p \v 7 Ka Lamalamangku piṟuku lampiṟa waṉingu kiṯi kutjupa nampa 4, ka palulanguṟu kuka panya nyaḻpitjara kutjupangku nampa 4-ngku ma-aḻṯingu, “Ngalya-pitja!” \v 8 Kaṉa palulanguṟu ma-nyangu nyanytju miṟi apakatja nguwanpa utiringkula ngaṟanyangka, ka palula katu nyinakatingi wati ini \it Ilunytjanya\it*, ka palula maḻarku nyinakatingi wati kutjupa ini \it Waṟunya \it*panya \it Miri Tjuṯaku Nguranya\it*. Ka ilkaṟitjangku pulanya wituṉu alatji wangkara, “Ankula pula palyala aṉangu kutjupatjara ilunytjaku, kaya kutjupa tjuṯa pikangku wakannyangka iluku, kutjupa tjuṯa ailuru puḻkangka iluku, kutjupa tjuṯa pikatjararingkula iluku, kutjupa tjuṯa inuṟa tjuṯangku patjannyangka iluku. Alatji pula palyala aṉangu uwankara mulapa ilunytjaku wiya, palu kutjupatjara kutju, aapa nguwanpa\f * \fr 6:8 \fr*\ft Aapa nguwanpa -\ft*\ft \+it one quarter\+it* kutju.\ft*\f* ilunytjaku.” \s1 Lamalamangku Kiṯi Nampa 5 Lampintja \p \v 9 Ka palulanguṟu Lamalamangku piṟuku lampiṟa waṉingu kiṯi kutjupa nampa 5. Kaṉa nyangu pitjilta tjaṟu kurunpa tjuṯa panya tjananya kutjupa tjuṯangku iluntankunytja tjuṯa, panya tjana aṉangu wanka nyinaralpi Godaku tjukurpa tungun-tunguntu para-wangkangi, ka tjananya iluntanangi. \v 10 Nyara paluṟu tjana katungku mirara wangkangu, “Mayatja God nyuntu witulya puḻkanya, miḻmiḻpa tjukaṟuru mulapa. Yaalaṟan aṉangu mantatja tjuṯa nyuntula kuranyu ngaṟatjunkuku ngurkantankula iluntara ngapartji wiyantjikitjangku nganaṉanya pungkunytjanguṟu?” \p \v 11 Ka tjananya uwankara mantara piṟanpa ungu tjarpanytjaku munu tjananya wangkangu, “Paṯaṟaya nyinama, panya kutjupa tjuṯa nyuranya puṟunypa punganyiṯu Jesunya tungun-tunguntu waṉalpai tjuṯa. Kaṉa tjananya kuḻu nyurala tjungulku. Munuṉa palulanguṟulta tjananya ngurkantankuku nyuranya pungkunytja tjuṯa.” \s1 Lamalamangku Kiṯi Nampa 6 Lampintja \p \v 12 Kaṉa piṟuku nyangu Lamalamangku kiṯi nampa 6 lampiṟa waṉinyangka. Ka palulanguṟu manta uriṟa kaṯa-kaṯakatingu. Ka tjiṉṯu irnyantja wiyaringkula maṟuringu, ka kiṉaṟa rituwanaringu milkaḻi puṟunypa. \v 13 Ka kililpi tjuṯa ilkaṟinguṟu punka-punkaṉu mantangka, panya mai waḻpa puḻkangku puṉunguṟu punkatjingalpai, palu puṟunypa. \v 14 Ka ilkaṟi wiyaringu panya nyiri rulumapintja puṟunypa, ka puḻi murpu uwankara munu manta kuḻunypa tjuṯa uṟungka nguṟurpa ngaṟanytja tjuṯa kuḻu urira kampa kutjuparira aṟangka ngaṟanytja wiyaringu. \p \v 15 Kaya aṉangu winki kuḻpingka nguḻu tjarpangu. Panya mayatja puḻka tjuṯa manta winkitja, warmaḻaku mayatja tjuṯa, mani puḻkatjara tjuṯa, wati kuṉpu tjuṯa, mayatjangka waṟkaripai tjuṯa, walytjangku kuliṟa waṟkaripai tjuṯa, uwankara nguḻu tjarpangu, kutjupatjara kuḻpingka munu kutjupatjara puḻi puḻkangka kumpinu. \v 16 Munuya mirara wangkangu apu tjuṯangka, “Wanyu nganaṉala punkala munulanya kutitjura tjiya wiṟungka nyinanytjalu nyakunytjaku-tawara, Lamalamanya kuḻu nganampa mirpaṉarinytjaku-tawara. \v 17 Panya tjiṉṯu nganampa wirkanu paluṟu pula mirpaṉarira nganaṉanya waṟungka urkuwaṉinytjaku, kala puṯu kuliṟa utjulku, ‘Yaaltjirikulanku?’” \c 7 \s1 Israelkunu Tjuṯa Nampa 144,000 \p \v 1 Nyangangka maḻangkaṉa nyangu angelpa kutjara kutjara ngaṟanyangka, panya paluṟu tjana ngaṟangi nganytjarta kutjara kutjara, kutju kakaraṟa, kutju wiluṟara, kutju uḻpaṟira, munu kutju alinytjara. Munu paluṟu tjana waḻpa markuṟa anga-kanyiningi waḻpangku manta uṟu puṉu kuḻu puḻkaṟa uritjingantjaku-tawara. \p \v 2 Kaṉa ma-nyangu angelpa kutjupa ngalya-wirkankunyangka kakaraṟanguṟu. Ka paluṟu maṟangku kanyiningi puṉu walkatjunkupai Godalu ungkunytja, panya aṉangu Godaku tjukurta wangaṉarangku kulilpai tjuṯangka ngalyangka walkatjunkunytjikitjangku. Munu paluṟu wangkangu angelpa panya 4-palangka waḻpa kuwaripangku anga-kanyinnyangka, panya Godalu tjananya witulyanu manta uṟu kuḻu uritjingaṟa kurantjaku. Alatji angelpa panya paluṟu tjananya wangkangu, \v 3 “Wanyu kuwaripa paṯala! Manta, uṟu, munu puṉu kuḻu wantima kurantja wiyangku, kaṉa Godala wangaṉarangku kulilpai tjuṯangka-waraṟa ngalyangka walkatjunkuku.” Munu mulapaṯu tjanala ngalyangka walkatjunu Godaku tjukurta kulilpai tjuṯangka. \p \v 4-8 Kaṉi kutjupangku tjakultjunu, “Aṉangu nyanga paluṟu tjana Israelku katja panya 12-nguṟu tjuṯa mulapa nampa nyangatja 144,000. Panya 12,000 Judah-languṟu, 12,000 Rupintanguṟu, 12,000 Kaatalanguṟu, 12,000 Atjalanguṟu, 12,000 Napatalilanguṟu, 12,000 Manitjalanguṟu, 12,000 Tjimiyantanguṟu, 12,000 Levilanguṟu, 12,000 Itjakalanguṟu, 12,000 Tjipulantanguṟu, 12,000 Josephalanguṟu, munu 12,000 Pintjimantanguṟu. Nyanga palula tjanala angeltu ngalyangka walkatjunu Israelkunu tjuṯangka.” \s1 Aṉangu Winki Tjiya Wiṟungka Kuranyu Ngaṟanytja \p \v 9 Munuṉa palula maḻangka nyangu aṉangu winki mulapa mungilyi ngaṟanyangka watingku puṯu kantamilaṟa wiyantjaku. Paluṟu tjana ngura kutjupa kutjupa tjuṯanguṟu pitjala ngaṟangi tjaa kutjupa kutjupa, manta kutjupanguṟu kutjupanguṟu, miṟi kutjupa kutjupa. Munuya pitjala ngaṟangu tjiya wiṟungka Lamalamangka kuranyu mantara piṟantjara munuya maṟangku kutjungku kutjungku kanyiningi parka waṟa puṉu taitanguṟu. \v 10 Palunyatjanungkuya mirara wangkangi alatji,\fig |src="Praise symbol MB.tif" size="col" loc="p" ref="7:10"\fig* \q1 “Godalu tjiyangka nyinanytjalu Lamalamangku kuḻu nganaṉanya wankaṟunu. \q2 Kala palunya pulanya tiṯutjarangku alatjiṯu mirawaṉira waḻkulku.” \m \v 11 Kaya tjiya panya wiṟu palula angelpa tjuṯa para-arintaṟa ngaṟangi, ka kuka panya nyaḻpitjara 4 munu tjiḻpi panya 24 kuḻu tjungu nguṟurpa ngaṟangi tjiya panya palula itingka. Kaya angelpa uwankarangku waṯungaṟakatira Godanya waḻkuningi, \v 12 munuya wangkangi, \q1 “Mulapa Godalu aṉangu tjuṯa wankaṟunu. \q1 Paluṟu panya wiṟu alatjiṯu nyinanyi palya mulapa, munu witulya pitalytji puḻkanya, kulintja tjukaṟurunya. \q1 Kala nganaṉa nyuntumpa pukuḻarira nyuntunya rawangku alatjiṯu mirawaṉira waḻkuṉi, \q2 panya Godanya alatjiṯu tiṯutjara nyinapainya. \q1 Uwa mulapa.” \p \v 13 Kaṉi tjiḻpi kutjungku tjapinu, “Ngananya tjanaya nyanga mantara piṟanpatjara? Yaaltjinguṟu nyanganpa pitjangu?” \p \v 14 Kaṉa ngapartji palula wangkangu, “Wiya, kuwari kutjuṉa nyanganyi ngurpangku. Tjinguṟu nyuntu ninti.” \p Kaṉi paluṟu wangkangu, “Aṉangu nyanga palunya tjananya panya aṉangu kutjupa tjuṯangku pikangku tiṯutjarangku kuraningi, kaya nyanga paluṟu tjana Jesunya wantinytja wiyangku tiṯutjarangku waṉaningi munuya wankaringkulalta ngaṟanyi. Munuya Lamalama ilura milkaḻi tjutinytjanguṟu mantara piṟanpatjara nyinanyi palumpa milkaḻingka paltjiṟa piṟanmankunytja. \v 15 Pala palulanguṟuya ngaṟanyi Godaku timpulangka palumpa tjiyangka kuranyu munuya palunya tiṯutjarangku waḻkuṉi mungangka kaḻaḻa. \p “Ka tjiyangka nyinanytjalu tjananya aṯunymaṟa kanyini munu tjanala tjungu tiṯutjara nyinanyi. \v 16 Kaya tjana piṟuku paḻtjatjiratjarinytja wiya kapi iluringkunytja wiya kuḻu nyinaku tiṯutjara. Ka tjananya piṟuku tjiṉṯungku kuḻingku kuḻu kampanytja wiyaringkuku. \p \v 17 “Panya Lamalama nyara tjiya wiṟungka nguṟurpa nyinanyi, nyara paluṟu tjanampa tjapata nyinanyi munu tjananya wiṟuṟa aṯunymaṟa kanyilku panya tjapatangku tjiipi tjuṯa kanyintja puṟunytju. Panya tjapatangku tjiipi kapikutu katipai, tjikiṟa wanka nyinanytjaku, palu puṟunypa paluṟu tjananya aṯunymaṟa kanyilku tiṯutjara wanka nyinanytjaku. Munu paluṟu tjananya pukuḻpa mulapa tiṯutjarangku kanyilku piṟuku ulanytjaku wiya. Kaya ulanytja wiya paluṟu tjana tiṯutjara pukuḻpa alatjiṯu nyinaku.” \c 8 \s1 Lamalamangku Kiṯi Nampa 7 Lampintja \p \v 1-2 Munuṉa palulanguṟu piṟuku nyangu Lamalamangku kiṯi maḻatja nampa 7 lampiṟa waṉinyangka, ka ilkaṟingka uwankara pilunaringu ka kutjupa wangkanytja wiya alatjiṯu ngaṟangi. \p Munuṉa palulanguṟu tjukutjuku nyinara ma-nyangulta nyara angelpa 7 ngaṟanyi panya Godala kuranyu ngaṟapai tjuṯa. Ka Godalu tjananya tuṟampata 7 ungu kutjungku kutjungku kanyintjaku. \p \v 3-4 Ka angelpa kutjupangku kanyiningi piti gold-nguṟu palyantja tjau puṟunypa tjunkula tililpai puyu paṉṯi wiṟu paṉṯintjaku. Munu angelpa nyara paluṟu pitjala ngaṟangu pitjilpa gold-nguṟu palyantjitjangka itingka tjiya wiṟungka kuranyu. Panya pitjilpa pala palula katu waṟu tjau kampapai ngaṟangi. Ka kutjupangku angelpa palunya tjau puṟunypa puḻka ungu waṟu pala palula tjunkunytjaku. Ka tjunkunyangka waṟungku kampangu ka puyu paluṟu kampara katuringkula wiṟu paṉṯingu, munu Godaku walytja tjuṯaku pray-ngka tjunguringu tjana palula tjapinnyangka. \p \v 5 Ka angelpa paluṟu pitjilpa tjau kampapainguṟu waṟu mantjiṟa tjunu palumpa pitingka munu mantakutu waṉingu. Ka waṉinyangka rurkuningi munu tuuningi munu pinpangi kuḻukuḻu munu manta kuḻu urira kaṯa-kaṯakatingu. \s1 Tuṟampata Puuṟa Wangkatjingantja \p \v 6 Ka nyara palulanguṟu angelpa 7 ritiringangi tuṟampata tjuṯa puuṟa wangkatjingantjikitja.\fig |src="GT_REV 8v7.tif" size="col" loc="p" ref="8:6-7"\fig* \p \v 7 Ka angelpa nampa 1-tu palumpa tuṟampata puuṟa wangkatjingaṉu, ka kunaṯa munu waṟu milkaḻi kuḻu tjungu ilkaṟinguṟu puḻkaṟa alatjiṯu tjutingu mantangka, munu kampangu manta kutjupatjara munu puṉu kutjupatjara kuḻu maṉkurpa nguwanpa, palu ukiṟi uwankara kampangu manta winkingka. \p \v 8 Ka angelpa nampa 2-ngku palumpa tuṟampata puuṟa wangkatjingaṉu, ka apu murpu puḻka puṟunypa waṟu tilingku kampanytja ilkaṟinguṟu punkaṉu uṟu puḻkangka, ka uṟu kutjupatjara milkaḻiringu. \v 9 Ka uṟu pala palula tjanala unngu para-para-ngaṟapai tjuṯa ilura wiyaringu ka kutjupatjara wanka para-para-ngaṟangi uṟu kutjupa tjuṯangka, ka pauta tjuṯa uṟu nyara palula tjanala ankunytja tjuṯa kaṯakatira minya-minyaringu palu pauta kutjupa tjuṯa palya ngaṟangi uṟu kutjupa tjuṯangka. \p \v 10 Ka angelpa nampa 3-ngku ngapartji puuṟa wangkatjingaṉu palumpa tuṟampata. Ka kililpi puḻkanya ilkaṟinguṟu waṟu tili winki punkaṉu. Paluṟu punkaṉu uṟu karutjangka munu kapi waḻangka kuḻu, palu tjarangka kutju punkaṉu mina kutjupa tjuṯangka wiya. \v 11 Ka kililpi paluṟu ini \it Mina Kuralpainya \it*munu panya mina tjarangka punkaṟa mina palunya tjananya kuraṉu aṉangungku tjikiṟa ilunytjaku. Ka aṉangu tjuṯa ilungu mina nyara palunya tjikiṟa. \p \v 12 Ka angelpa nampa 4-ngku palumpa tuṟampata puuṟa wangkatjingaṉu, ka kutjupangku tjiṉṯu kampa kutjungka maṟuringkunytjaku palyaṉu. Munu palu puṟunypaṯu piṟa kampa kutjungka maṟuringkunytjaku palyaṉu. Munu piṟuku kililpi kutjupatjara irnyantja wiyaringkunytjaku palyaṉu. Ka tjiṟirpi ngalya-pakaṟa katu ngaṟangi munu mungartji-mungartjirira piṟuku irnyantja wiyaringangi tjiṉṯu tjuṯangka ka mungawaḻuṟu ngaṟangi. Ka mungangka palu puṟunypaṯu kiṉaṟangku munu kililpingku kuḻukuḻu irnyaṟa irnyaṟa ngaṯalpaṯu wiyaringangi munga tjuṯangka ka mungawaḻuṟuṯu ngaṟangi palu puṟunypa. \p \v 13 Munuṉa palulanguṟu ira-nyakula nyangu waḻawuru katu mulapa para-ngaṟanyangka ilkaṟingka. Munuṉa kulinu paluṟu puḻkaṟa wangkanyangka nyanga alatji, “Ai, ngaḻṯuringanyiṉa aṉangu mantatja tjuṯaku, panya pika puḻka mulapa tjanampa uwankaraku ngaṟaku angelpa maḻatja maṉkurtu tuṟampata tjanampa puuṟa wangkatjingannyangka. Ngaḻṯutjara tjuṯa! Tjanampa kuwari tjituṟu-tjituṟu puḻka ngaṟaku manta winkingka.” Alatjiṉa kulinu waḻawurungku wangkanyangka. \c 9 \p \v 1 Ka angelpa nampa 5-ngku palumpa tuṟampata puuṟa wangkatjingaṉu, kaṉa nyangu kililpi puṟunypa mantakutu punkannyangka, ka kutjupangku kililpi palunya key ungu piṯi ngaṯi puḻkanya aḻantjaku.\f * \fr 9:1 \fr*\ft Piṯi nyanga palula panya mamu kurunitja tjuṯa paṯaṟa nyinanyi ngula tjiṉṯu maḻatjangka Godalu tjananya waṟungka urkuwaṉinytjaku.\ft*\f* \v 2 Ka kililpingku key panya mantjiṟa piṯi palunya aḻaṉu, ka tjunaṉpa puḻka mulapa pakaningi piṯi panya puḻkanguṟu waṟu puḻkangku kampanytja puṟunypa munu tjunaṉpa paluṟu anga-pitjala utuwaṟingku tjutuṉu. \p \v 3 Ka palulanguṟu tjiṉṯilyka tjuṯa ukalingu puyunguṟu mantakutu pitikataḻi puṟunytju wipungku wakantjikitja aṉangu panya Godaku walytja wiya tjuṯa. \v 4 Ka tjananya alatji wangkangu, “Tjanpi, puṉu, parka, munu ukiṟi kutjupa kutjupa tjuṯaya ngalkuwiyangku wantima, munu aṉangu Godaku walka ngalyangka kanyintja tjuṯa wakantja wiyangku wantima. Palu aṉangu kutjupa tjuṯa kutju nyakula wakanma. \v 5 Munu wipungku wakaṟa iluntankunytja wiyangku wantima, palu tjananya pikatjaranma kutju rawangku piṟa 5-aṟangku, ka panya pitikataḻingku wipungku wakalpai palu puṟunypa tjanampa pika rawa kaarngaṟaku.” \v 6 Palu piṟa nyara palula tjanala aṉangu tjuṯangku puṯu ilunytjikitjangku kulilku palu wankaṯuya nyinaku munuya wangkaku, “Walawi kaṉa mapalku ilu, nyangatjaṉa pika puḻkangka tjitjanyi kaṉi kaarngaṟanyi.” Alatjiya ilunytjikitja mukuringkuku, palu tjana pika pala palunyatjara ilunytja wiya wanka nyinaku. \p \v 7 Palu tjiṉṯilyka nyara paluṟu tjana aṉangu puḻka nyanytju puṟunypa munuya riti ngaṟa-ngaṟangi, panya nyanytju tjuṯa riti ngaṟapai pika ankunytjikitja, palu puṟunypa. Paluṟu tjana wati yunpa puṟunypa ngaṟangi, munuya katangka kanyiningi puṯuru puṟunypa, panya puṯuru mayatjangku kanyilpai gold-nguṟu palyantja, palu puṟunypa. \v 8 Munuya tjana mangka waṟa kungka puṟunypa ngaṟangi, munuya kaṯiṯi iṟi puḻka mulapa kanyiningi lion tjuṯa puṟunytju. \v 9 Munu tjana piḻpirpa ayanatjara puṟunypa ngaṟangi. Ka tjana nyaḻpi uri-uritjingannyangkaṉa kulinu puḻkaṟa rurkunnyangka, panya nyanytju tjuṯa wakina tjuṯatjara rurku winki pikakitja wirtjapakalpai, palu puṟunypa. \v 10 Paluṟu tjana wipu pitikataḻi puṟunytjara rawa para-ngaṟangi aṉangu tjuṯa wakantjikitja piṟa maṉkurpa kutjara. \p \v 11 Ka tjiṉṯilyka nyanga palumpa tjanampa mayatja angelpa kutju piṯi ngaṯi puḻka kanyilpai ngaṟangi. Nyara palumpa ini wangka kutjupa Iipuṟu alatji, \it Apatannga \it*munu wangka kutjupa Kuṟiki ini \it Apaliyannga\it*.\f * \fr 9:11 \fr*\ft Ini nyanga paluṟu pula nganaṉala alatji wangkanyi \ft*\ft \+it Nyaṟulpainya.\+it*\ft*\f* \p \v 12 Uwa, pika puḻka panya ngaṉmanyitja wiyaringu, ka nyanga palula maḻangka pika puḻka kutjupa kutjara piṟuku wirkankuku. \p \v 13 Ka angelpa nampa 6-ngku palumpa tuṟampata puuṟa wangkatjingaṉu, kaṉa kulinu kuuna 4-nguṟu pitjilpa gold-nguṟu wangkanyangka, pitjilpa panya Godala kuranyu ngaṟapailanguṟu. \v 14 Munu paluṟu wangkangu panya angelpa nampa 6-ngka, “Ara karu uṟu puḻkatjarakutu ini Yupuṟaitilakutu munu angelpa 4 karpintja nyinanyangka nyakula araltjara.” \p \v 15 Panya Godalu tjananya angelpa nyanga 4 karpintja kanyiningi paṯaṟa ngula palumpa taimingka araltjankunytjikitjangku tjana aṉangu kutjupatjara manta winkingka iluntankunytjaku. Ka wangkanyangka angelpa panya nampa 6 mulapaṯu anu munu tjananya nyakula araltjanu. \v 16 Kaṉi kutjupangku tjakultjunu wati warmaḻa winki mulapa nyanytjungka tatiṟa riti nyinanyangka mungilyi mulapa nampa nyanganpa 200 million. \p \v 17-18 Kaṉa tjukurpa nyanga palunya tjananya nyangu, ka warmaḻa paluṟu tjana piḻpirpa kuṯitjitjara puṟunypa ngaṟangi. Piḻpirpa nyanga paluṟu tjana ayananguṟu palyantja kala wiṟutjara ngaṟangi. Kutjupatjara rituwana waṟu tili puṟunypa, kutjupatjara puluwana ilkaṟi puṟunypa, ka kutjupatjara yalawana inuntji puṟunypa. Ka nyanytju tjuṯa kata lion puṟunypa ngaṟangi, ka tjaanguṟu waṟu tili puḻka pakaningi, puyu puḻka kuḻu munu puḻi kala inuntji puṟunypa kuḻu tili winki kampangi tjaanguṟu pakaṟa. \p Kaya palula tjanalanguṟu aṉangu mungilyi mulapa ilungi manta winkingka, palu aṉangu mungilyi kutjupatjara wankaringu. Aṉangu tjuṯa ilungu, ka kutjupatjara wankaringu. \v 19 Nyanytju tjuṯangku tjananya iluntanangi tjuṯa mulapa tjaanguṟu munu wipunguṟu kuḻu panya wipu tjanampa liru kata puṟunypa ngaṟangi munu aṉangu tjuṯa iluntanangi panya lirungku patjaṟa iluntankupai, palu puṟunytju. \p \v 20 Ka pika nyanga palulanguṟu aṉangu mungilyi mulapa ilungu, palu mungilyi kutjupa wanka nyinanytjatjanu pika nyanga palunya nyakula nguḻuringkula Godalakutu pinkurarantja wiyangku wantingi. Munuya mamu kurunitja tjuṯa wantir'iyantja wiyangku rawangku mirawaṉira tjananya puḻkanmanangi. Munuya palu puṟunypaṯu puṉu tjuṯa apu tjuṯa kuḻukuḻu rawangku mukuringkula tungun-tunguntu pupakatira tjananya puḻkanmanangi, panya kutjupa kutjupa tjuṯa tjananku maṟangku palyaṉu apunguṟu puṉunguṟu gold-nguṟu munu tjiilpanguṟu kuḻu. Palu nguntiya watarkungku palyaṉu tjana walytjangku kuliṟa, panya nyanga tjana nyakupai wiya, kulilpai wiya, munu ankupai wiya kuḻu. \v 21 Munuya paluṟu tjana rawangku kura palyalkatingi Godalakutu pinkuraraṟa kuranguṟu piiwiyaringkunytjikitjangku kulintja wiya. Munuya miripungkukatingi, munuya ilpinytji inkangi, kutjupa kutjupa tjuṯa kuḻuya palyalkatingi ngangkaṟingku puṟunytju ayinayinirira, munuya kampangkaṯu ngaringi kutjupa tjuṯangka, munuya kutitjunangi. Munuya kura nyanga palunya tjananya palyantjatjanungku piiwiyaringkula Godalakutu pinkurarantja wiyangku alatjiṯu wantingi. \c 10 \s1 Angelpa Nyiri Kuḻunypatjara \p \v 1 Palulanguṟuṉa nyangu angelpa puḻkanya ilkaṟinguṟu ukalingkunyangka. Angelpa nyara paluṟu ngangkaḻingka tjutuntja ngaṟangi mantaratjara puṟunypa, ka tjuṯiṟangu palula katangka ngaṟangi. Ka paluṟu yunpangku irnyaningi alatjiṯu, panya tjiṉṯungku irnyantja puṟunytju, ka tjaḻpa paluṟu waṟu tili puṟunypa irnyaṟa ngaṟangi. \v 2 Munu paluṟu kanyiningi nyiri rulumapi kuḻunypa ngaṉmanytju aḻantja. Munu paluṟu tjina wakungku paḻtjuṉu uṟu puḻkangka munu tjina tjampungku paḻtjuṉu mantangka.\fig |alt="Could you remove the sleeve please as it looks odd" src="GT_Ezek 0209 Little Scroll.tif" size="col" loc="p" ref="10:2"\fig* \v 3 Munu puḻkaṟa mirangu panya lion puḻka ngaurmankupai, palu puṟunypa. Ka paluṟu mirara wiyaringkunyangka ilkaṟinguṟu ngalya-aluṉu kapi puḻka tuuntja puṟunytju 7-aṟangku. \v 4 Kaṉa alunnyangka kuliṟa wangka palumpa nguwanpa walkatjunu nyiringka. Palu piṟukuṉa kulinu wangka kutjupa ilkaṟinguṟu wangkanyangka, “Nyanga 7-aṟangku tuuṟa wangkanytja kumpilpa kanyinma walkatjunkunytja wiyangku!” Kaṉa mulapaṯu wantingu. \p \v 5 Ka palulanguṟu angelpa panya paluṟu maṟa waku ilkaṟikutu katuṉu tjukaṟurungku wangkanytjikitjangku. \v 6-7 Munu paluṟu wangkangu, \mi “Kulila! Mayatja Godanya tiṯutjara nyinapai wiyaringkunytja wiya alatjiṯu. Paluṟu manta, ilkaṟi, uṟu munu aṉangu, kuka, kutjupa kutjupa uwankara kuḻu paluṉu. Kaṉa palula miṟangka kuwari tjukaṟurungku wangkanyi nyanga alatji, ‘Godalu kalkuntja kuwari nyanga utiringanyi. Panya Godalu nyaa palyantjikitjangku iriti kulinu, munu kumpilpa kanyiningi wangkara utintja wiyangku. Munu palumpa wangkatjara tjuṯangka ngula utintjikitjangku kutju kalkuṉu. Ka kuwari nyanga angelpa nampa 7-tu palumpa tuṟampata puuṟa wangkatjingannyangka uwankara alatjiṯu Godalu kalkuntja utiringkuku.’” \m Alatji angelpa panya puḻkangku wangkangu. \p \v 8 Kaṉa palulanguṟu piṟuku kulinu wangka panyatja, panya ilkaṟinguṟu wangkangi. Alatjiṉi wangkangu, “Ankula mantjila nyiri panya ngaṉmanytju aḻantja nyara angeltu kanyini, palunya.” \p \v 9 Kaṉa ankula tjapinu angelpa panya palula ngayunya nyiri palunya ungkunytjaku. Kaṉi paluṟu wangkangu, “Mantjila munu ngalkula! Munun kulilku tjuratja puṟunypa mayu wiṟunya, palu kuuḻtjuṟan kanta tjuni kampaku.” \p \v 10 Kaṉa nyiri palunya mantjiṟa ngalkula mulapaṯu kuliningi, “Nyangatja tjuratja puṟunypa ngaṟanyi mayu wiṟunya mulapa.” Munuṉatju kuuḻtjunkunytjatjanu mulapaṯu tjuni pikatjararingu. \p \v 11 Kaṉi nyanga palula maḻangka wangkangu, “Piṟuku tjakultjura aṉangu tjuṯangka Godaku tjukurpa panya nyaa wirkankuku nyanganguṟu ngula nyanga palula maḻangka. Aṉangu tjuṯangka tjakultjura ngura winkingka wangka kutjupa kutjupangka, miṟi kutjupa kutjupangka kuḻu, munu mayatja puḻka tjuṯangka kuḻukuḻu.” \c 11 \s1 Godaku Wangkatjara Kutjara \p \v 1 Palulanguṟuṉi puṉu kuḻaṯa puṟunypa ungu tjunkula mitjuṟumilalpai munuṉi ungkula wangkangu, “Ma-pitjala Godaku timpulangka puṉu pala palunya tjunkula waṉaṟa mitjuṟamilala, munu palu puṟunypaṯu pitjilpa panya kampara paṉṯi wiṟu pakalpainya mitjuṟamilala. Munu aṉangu tjuṯa pala timpulangka unngu ngaṟala Godanya waḻkunnyangka nyakula tjananya kantamilala. \v 2 Palu yaata uṟilitja mitjuṟumilantja wiyangku wantima munu timpula yaata unngutja kutju mitjuṟamilala. Panya yaata uṟilitja nyara palunya ngayulu ngura kutjupitja tjuṯa ungkuku, kaya kantuṟa kuraṟa pungkuku yaata palunya ngura miḻmiḻpa Jerusalemanya kuḻu. Alatjiya rawangku kuraṟa pungkuku piṟa 42-aṟangku. \p \v 3 “Kaṉa wati wangkatjara kutjara witulyankuku munuṉa pulanya iyalku Godaku tjukurpa aṉangu tjuṯangka wangkanytjaku. Ka pula tjukurpa tjituṟu-tjituṟu para-tjakultjunkuku rawangku piṟa 42-aṟangku. Munu pula mantara walyku-walykungka tjarpara para-ngaṟaku aṉangu tjuṯangku nyakula kulintjaku tjukurpa tjituṟu-tjituṟu tjuṯa wangkanyangka.”\fig |src="GT00151.tif" size="col" loc="p" ref="11:3"\fig* \p \v 4 Palu wati nyanga paluṟu pula panya puṉu alipa kutjara puṟunypa munu lampa tili kutjara puṟunypa ngaṟaku. Panya alipa kutjara lampa kutjara kuḻu tjungu Godala kuranyu ngaṟapai, manta winkiku Mayatjangka, palu puṟunypa wati paluṟu pula Godala miṟangka ngaṟapai. \v 5 Ka tjinguṟu kutjupa tjuṯangku wati palunya pulanya pungkula pikatjarannyangka pulampa tjaanguṟu waṟu tili pakalku munu tjananya uwankara wiyalku pulampa panya mirpaṉtju tjuṯa. Nyanga alatji paluṟu pula iluntankuku kutjupangku pulanya iluntankunytjikitjangku kulinnyangka. \p \v 6 Ka Godalu pulanya witulyankuku mina ilkaṟitja markuntjaku, ka minangku puyintja wiya alatjiṯu ngaṟaku pula Godaku tjukurpa para-tjakultjunkunyangka piṟa nyara 42-aṟangku. Munu Godalu piṟuku pulanya witulyankuku mina aṉangungku tjikilpai uwankara kurantjaku kampa kutjuparira milkaḻirinytjaku. Munu piṟuku pulanya witulyankuku pika kura kutjupa kutjupa tjuṯa wirkankunytjaku aṉangu tjuṯangka tjana nyakula kulintjaku manta aḻa lipingka. Alatji Godalu pulanya wangkangu, “Nyupali mukuringkula tjuṯa-aṟangku pika kura kutjupa kutjupa tjuṯa mulapa utila mantangka pala.” \p \v 7 Ka pula Godaku tjukurpa piṟa panya 42-aṟangku para-tjakultjunkuku, ka nyanga palula maḻangka piṯi puḻkanguṟu ngaṯi unngunguṟu mamu puḻka pakalku munu pulanya pika-pikalku. Munu palumpa pulampa pikaringkula pulanya iluntankuku. \v 8 Ka pula miri ngariku iwarangka tawunu puḻkala, ngura panya pulampa mayatja puṉu kaṯakutjarangka utitjunkunytjitjangka. Kala tawunu nyanga palunya kuliṟa ngura kutjupa kutjara kulilpai ini Tjatamanya munta ngura kutjupa ini Itjipanya, panya ngura nyara palula pulalaya palu puṟunypaṯu kura nyinangi aṉangu tjuṯa. \p \v 9-10 Kaya aṉangu uwankarangku ngura uwankaranguṟu nyakuku pulanya iwarangka miri ngarinyangka munuya pulampa puḻkaṟa pukuḻariku Godaku waṟkaripai nyanga kutjara ilunyangka, panya paluṟu pula pika kura kutjupa kutjupa tjuṯa tjanala wirkankunytjaku palyaningi manta aḻa lipingka. Munuya tjuṉutjunkunytja wiyangku wantiku pulanya uṟilta ngarinytjaku tjiṉṯu maṉkurpa, kaya uwankarangku nyakuku munuya pukuḻarira mai kuka puḻka ngalkulku munuyanku pukuḻṯu ngaparku ungkuku ulytja tjuṯa, kutjupa kutjupa tjuṯa kuḻu. \p \v 11 Ka tjiṉṯu maṉkurarinyangka maḻangka Godalu pulanya wankaṉu ngaalypa ungkula ka pula pakaṟa ngaṟangu. Kaya aṉangu kutjupa tjuṯangku palunya pulanya pakannyangka nyakula puḻkaṟa alatjiṯu nguḻu-nguḻuringu. \p \v 12 Ka wangkatjara paluṟu pula wangka puḻka kulinu ilkaṟinguṟu aḻṯinyangka nyanga alatji, “Ngalya-pitja pula nyangaku!” Kaya palumpa pulampa mirpaṉtju tjuṯangku nyangu pula ilkaṟi katu ankunyangka ngangkaḻingka. \p \v 13 Ka manta puḻkaṟa urira kaṯa-kaṯakatingu, ka waḻi tjuṯa aapa piḻukatingu, ka aṉangu tjuṯa mulapa ilungu nampa nyangatja 7,000. Ka aṉangu kutjupa tjuṯa wankaringkula puḻkaṟa alatjiṯu nguḻu-nguḻuringu munuya wangkangu, “Mulapa Godanya ilkaṟingka witulya puḻka nyinanyi.” \p \v 14 Uwa, pika kura nyanga paluṟu nampa 2 ngaṟala wiyaringu. Palu pika maḻatja kura kutjupa nampa 3 kuwari nguwanpa piṟuku utiringanyi. \s1 Tuṟampata Nampa 7 \p \v 15 Ka palulanguṟu panya angelpa nampa 7-tu palumpa tuṟampata puuṟa wangkatjingaṉu, ka ilkaṟingka wangka tjuṯa puṟunypa puḻkaṟa wangkangi nyanga alatji, \mi “Kuwari Mayatja Godalu pula Jesulu Christalu witulya puḻkangku manta winki nyanga mayatjarira kanyilku tiṯutjarangku.” \m \v 16-17 Kaya tjiḻpi panya 24 tjiyangka Godala kuranyu nyinapai tjuṯa pakaṉu, munuya waṯungaṟakatira Godanya puḻkaṟa waḻkuningi, alatji wangkara,\fig |src="GT_Rev 19 elders.tif" size="col" loc="p" ref="11:16-17"\fig* \q1 “Mayatja God! Nyuntun mulapa tiṯutjara nyinapainya \q2 munun puḻka mulapa ngaṟanyi uwankarangka waintarinytja. \q1 Kala pukuḻarira nyuntunya rawangku mirawaṉinyi, \q2 panya nyuntu witulya puḻka mulapa nyinanyi munun manta winki mayatjangku kanyini, \q2 ka kuwari Satantu tjana nyuntumpa mirpaṉtju tjuṯangku nyuntunya puṯu alatjiṯu wiyalku. \q1 \v 18 Ka kutjupa tjuṯangku panya nyuntunya wantipai tjuṯangku puḻkaṟa nyuntumpa mirpaṉarira kuraringu, \q2 panya taimi nyuntumpa wirkanu munu ngaṟanyi nyuntu tjanampa mirpaṉarinytjaku \q2 munu miri uwankara pakaltjingaṟa tjukaṟurungku wangkara tjarantjaku. \q1 Ka tjiṉṯu nyuntumpa kuwari wirkanu munu ngaṟanyi nyuntu tjananya wiṟu ungkunytjaku nyuntumpa tjukurtjara tjuṯa. \q2 Munun nyuntumpa walytja tjuṯa kuḻu tjananya kutju kutju ungkuku, aṉangu puḻka tjuṯa, tjukutjuku tjuṯa kuḻukuḻu uwankara nyuntunya waḻkulpai tjuṯa. \q1 Ka kuwari nyuntumpa taimi ngaṟanyi nyuntu aṉangu kura tjuṯa tjananya ngapartji pungkula wiyantjaku, \q2 panya tjana manta winkingka aṉangu kutjupa tjuṯa iluntanangi.” \m Alatjiya tjiḻpi tjuṯangku wangkangi Godala. \p \v 19 Ka Godaku timpula ilkaṟingka aḻaringu. Ka pakutja panya miḻmiḻpa paluṟu kalkuntjitja utiringu. Ka wanangaṟa pinpangi munu kapi tuu winki rurkuningi, kunaṯa puḻka kuḻu punkaningi, ka manta urira kaṯa-kaṯakatingu. \c 12 \s1 Minyma Kutju Munu Waṉampi Puṟunypa \p \v 1 Ka palulanguṟu kutjupa kutjupa ayinayini puḻka utiringu ilkaṟingka. Kaṉa urulyaraṟa nyangangi minyma ilkaṟingka nyinanyangka, ka tiṟitja palumpa tjiṟirpi puṟunypa ngaṟangi, ka palula tjinangka tjaṟu ngaṟangi kiṉaṟa, ka paluṟu katangka kanyiningi puṯuru mayatjitja kililpi 12-tjara. \v 2 Minyma paluṟu mukala nyinangi munu iṯi waṯalpi wirkankunyangka kaarngaṟanyangka mirara ulangi. \p \v 3 Kaṉa piṟuku nyangu kutjupa kutjupa ilkaṟingka utiringkunyangka waṉampi rituwana puṟunypa puḻka mulapa kata 7-tjara munu yuṟuwilya 10-tjara munu kata kutju kutjungku kanyiningi puṯuru puṟunypa 7, panya puṯuru mayatjangku kanyilpai, palu puṟunypa.\fig |src="GT00152.tif" size="col" loc="p" ref="12:3-4"\fig* \v 4 Munu waṉampi paluṟu wipungku kililpi kutjupatjara uritjingaṟa ilkaṟinguṟu waṉingu mantakutu munu paluṟu minyma panya palula kuranyurira ngaṟangi tjitji palumpa wirkankunyangka ngalkuntjikitja. \p \v 5 Ka palulanguṟu minyma paluṟu iṯi nyiṯayira kanyinu, panya paluṟu ngula puḻkaringkula mayatjarira manta winki kuṉpungku kanyintjaku. Palu tjitji palunya mantangkarinyangka kutjupangku waṉampingka-tawara tjulyaṟa katingu Godalakutu palumpa tjiya wiṟukutu. \p \v 6 Ka minyma paluṟu iṯi palumpa tjulyaṟa katinyangka pilakutu wirtjapakaṉu ngura panya Godalu palumpa palyantjitjakutu, ka palunya aṯunymankuku tjiṉṯu 1,260 ngura nyara palula. \p \v 7 Ka palulanguṟu ilkaṟingka pika puḻka ngaṟangi. Angelpa ini Michaelnga palumpa angelpa tjuṯatjara pikaringangi waṉampiku panya munu palumpa angelpa kura tjuṯaku kuḻu. \v 8 Palu waṉampi palunya Michaeltu tjana nguḻutjingaṟa alatjiṯu wiyaṉu, kaya piṟuku ngura ilkaṟingka nyinanytja wiyaringu waṉampinya tjana. \v 9 Panya Michaeltu tjana waṉampi palunya uṟilta waṉingu. Waṉampi paluṟu panya liru ngaṉmanyitja ini panya Satannga munu ini kutjupa Mamunya, panya aṉangu manta winkitja ngunti kuralpainya. Panya palunya waṉingu mantakutu angelpa kura palunya waṉalpai tjuṯa kuḻu. \p \v 10 Kaṉa kulinu wangka puḻka ilkaṟinguṟu wangkanyangka nyanga alatji,\fig |src="Praise symbol MB.tif" size="col" loc="p" ref="12:10"\fig* \pi1 “Kuwari nyanga Godalu aṉangu tjuṯa wankaṟunu panya paluṟu ilkaṟinguṟu mamu palunya waṉingu nyara nganampa kuṯa kangkuṟu tjuṯa ngukaṟa wangkanytjanya. Paluṟu Godala miṟangka tjananya tiṯutjarangku ngukaṟa wangkapai kaḻaḻa mungangka. Palu kuwari Godalu palunya waṉingu alatjiṯu witulya puḻkangku. \pi1 Uwa, Godanya mayatja puḻka alatjiṯu nyinanyi, ka palumpa katja Wankaṟunkupainya panya kuwari kuṉpu puḻkaringkula mayatja puḻkaṯu nyinanyi. \v 11 Nganampa kuṯapiti kangkuṟupiti uwankara mamu Satanta waintaringu. Nyaanguṟu-puṯa tjananya mamungku puṯulinangi? Lamalama ngalkilarira milkaḻi tjutinytjanguṟuya waintaringu ka tjananya puṯulinu. Munuya tjukurpa nyanga palunya kuḻu tjukaṟurungku wangkara tjana waintaringu, kaya tjananya kutjupa tjuṯangku iluntankunytjikitjangku kukanymanangi, palu paluṟu tjanaya kuliṟa kurunpa nguḻuringkunytja wiya rapa ngaṟangi ilunytjikitja munuya uwankara pikatjararingkula ilungi tjana pungkunyangka. \pi1 \v 12 Palulanguṟuya ilkaṟingka nyinanytja tjuṯa pukuḻari! Palu ngaḻṯutjara nyura mantangka nyinapai tjuṯa, uṟungka nyinapai tjuṯa kuḻu, panya Satannga nyuralakutu ukalingu nyurampa mirpaṉpa mulapa panya paluṟu ninti taimi nyara palumpa muṯuringkunyangka.” \m Alatjiṉa kulinu ilkaṟinguṟu wangkanyangka. \p \v 13 Ka waṉampi panya paluṟu kulinu, “Uwa, palyaṉi nyura mantakutu waṉingu.” Munu paluṟu kulinu minyma panya tjitji nyiṯayira kanyintjanya nguḻuṟa waṯaparantjikitjangku. \p \v 14 Ka kutjupangku minyma panya palunya waḻawuru puḻkaku nyaḻpi kutjara ungu paluṟu parpakaṟa wirtjapakantjaku waṉampingka-tawara ngura panya pilakutu panya Godalu palumpa palyantjitjakutu. Ka nyara palulaya mai ungkula palunya aṯunymaṟa kanyiningi kuḻi panya kutjara kutjara waṉampi palula-tawara. \p \v 15 Ka palulanguṟu waṉampi paluṟu kapi uṟu puḻkanya walatjunu minyma panya palunya katira ma-waṉinytjaku. \v 16 Palu Godalu manta aḻaṉu uṟu ngaṯalpaṯu kaṟalukatinytjaku, ka minyma panya paluṟu wankaringu. \p \v 17 Ka palulanguṟu waṉampi panya paluṟu puḻkaṟa mirpaṉaringu munu pika anu minyma panya palumpa katjapitiku munu uṉṯalpitiku panya Godaku walytja tjuṯaku, panya paluṟu tjana Godala wangaṉarangku kulilpai munuya tjukurpa Jesulu wangkanytja uwankara tjukaṟurungku kulilpai. \p Ka waṉampi paluṟu uṟu puḻkangka kantilytja ngaṟangi. \c 13 \s1 Mamu Kutjara \p \v 1 Kaṉa palulanguṟu nyangu mamu ngalya-pakannyangka uṟu puḻkanguṟu kata 7-tjara munu yuṟuwilya 10-tjara. Ka yuṟuwilyangka kutjungka kutjungka paluṟu kanyiningi puṯuru puṟunypa panya puṯuru mayatjangku kanyilpai, palu puṟunypa, ka ini kura walkatjuṟa wantinytja ngaṟangi kata kutju kutjungku Godanya anantja-tjara. \v 2 Ka mamu paluṟu puntu ngaya puḻka puṟunypa ngaṟangi, ka palumpa tjina bear puṟunypa ngaṟangi munu tjaa lion puṟunypa ngaṟangi. Ka waṉampingku mamu palunya palumpa kurunitjangka witulyanu ayinayiningku palyantjaku palu puṟunytju. Munu mamu panya palunya wangkangu palumpa tjiyangka nyinara mayatjarira uwankara kanyintjaku. \v 3 Mamu paluṟu panya kata tjuṯa, ka kata kutju pika puḻka ngaṟanytjatjanu maḻaku palyaringkunytja ngaṟangi, panya kata pika puḻka nguwanpa ilunytjatjanu maḻaku palyaringkupai palu puṟunypa. Kaya aṉangu manta winkitjangku nyakula urulyaraṉu munuya palunya waṉaningi mayatjarinyangka. \p \v 4 Munuya waṉampi palunya waḻkuningi panya paluṟu mamu panya palunya witulyankunyangka. Munuya mamu palunya kuḻu waḻkuṟa wangkangi, “Aṉangu kutjupa mamu nyanga puṟunypa ngaṟanytja wiya alatjiṯu. Ka kutjupangku palunya pikangku pungkunytjaku wiya ngaṟanyi, panya paluṟu witulya puḻka ngaṟanyi uwankarangka waintarinytja.” \p \v 5 Ka waṉampingku wangkangu mamu panya ngaya puntu puṟunytja paluṟu kaṉany-kaṉanytju wangkanytjaku munu Godanya anantjaku, ka Godalu palunya wantingu paluṟu palya palunya anantjaku rawangku piṟa 42-aṟangku. \v 6 Ka mulapaṯu paluṟu Godanya anaṟa warkingi, ngura palumpa munu ngura ilkaṟingka nyinanytja tjuṯa kuḻukuḻu. \v 7 Ka waṉampingku panya piṟuku wangkangu mamu palunya pika pungkunytjaku Godaku walytja tjuṯa, ka Godalu palunya wantingu paluṟu palya palunya tjananya pungkunytjaku rawangku piṟa 42-aṟangku ka pungkula pungkula paluṟu tjanala waintaringu. Ka waṉampingku piṟuku wangkangu mamu palunya mayatjarira ngura uwankara kanyintjaku aṉangu winki wangka kutjupa wangka kutjupa miṟi kutjupa miṟi kutjupa kuḻu. Ka Godalu piṟuku palunya wantingu paluṟu palya mayatjarinytjaku munu tjananya kanyintjaku. \p \v 8 Kaya manta winkingka aṉangu uwankarangku mamu palunya waḻkulku, palu Godaku walytja tjuṯangku kutju mamu palunya mirawaṉinytja wiyangku wantiku. Panya palumpa tjanampa ini Lamalamangku walkatjunu palumpa nyiringka ngaṉmanytju manta palyantja kuwaripangka tjana palula tiṯutjara wanka nyinanytjaku. Lamalama nyanga palunya panya pungkunytjanya. \p \v 9 Uwa, palu nyura pina aḻa ngaṟalampa uti nyangatja mulapa kulinma, \v 10 “Godanya nyurampa ninti panya kutjupatjara nyuranya witintjaku ngaṟanyi munu tjailangka tjarpatjunkunytjaku kuḻu, kaya nyuranya mulapaṯu witiṟa tjarpatjunkuku. Munu piṟuku Godanya ninti nyurampa panya kutjupatjara nyuranya tjuḻa puḻkangka iluntankunytjaku, kaya nyuranya mulapaṯu tjuḻa puḻkangka iluntankuku.” \p Kaya nyangatja kuliṟa uti Godaku walytja tjuṯangku nguḻuringkuwiyangku tungun-tunguntu palunya waṉanma kurunpa rapangku. \p \v 11 Kaṉa palulanguṟu mamu kutjupalpi nyangu manta unngunguṟu ngalya-pakannyangka. Ka paluṟu yuṟuwilya kutjara-tjara ngaṟangi lamalama puṟunypa munu paluṟu wangka waṉampi puṟunytju wangkangi. \v 12 Ka mamu ngaṉmanyitjangku wangkangu mamu panya nampa 2-ngka mayatjarira kuṉpu puḻkangku aṉangu uwankara kanyintjaku. Ka paluṟu aṉangu uwankara mantangka nyinanytja tjuṯa wituwituningi pupakatira waḻkuntjaku mamu panya ngaṉmanyitja panya kata kutju pika ngaṟanytjatjanu palyaringkunytjanya. \p \v 13 Ka mamu nampa 2-ngku ayinayiningku miracle puḻka tjuṯa palyaningi aṉangu tjuṯangku nyakula urulyarantjaku. Paluṟu waṟu puḻka ilkaṟinguṟu mantangka punkantjaku palyaningi aṉangu tjuṯangka miṟangka. \v 14 Munu paluṟu mamu ngaṉmanyitjangka miṟangka kuḻu puḻka tjuṯa palyaningi aṉangu tjuṯa ngunti kurantjikitjangku, kaya aṉangu manta winkitjangku nyakula palumpa mulamularingu, munuya palunya mayatja puḻka-palku kulinu. Ka mamu paluṟu tjananya wituwituṉu mamu-mamu palyantjaku mamu panya ngaṉmanyitja puṟunypa, panya kata kutju tjuḻa puḻkanguṟu pika ngaṟanytjatjanu palyaringkunytjanya, palu puṟunypa. Kaya mulapaṯu palyaṉu. \p \v 15 Ka mamu panya nampa 2-ngku ngaalypa ungu mamu-mamu panya tjana palyantjanya, ka mulapaṯu wankaringkula wangkapairingu munu aṉangu kutjupatjara iluntankunytjikitjangku wangkangi palunya pupakatira waḻkuntja-tjiratjangku. \v 16 Ka mamu panya nampa 2-ngku wituwituṉu aṉangu uwankara nampatjara nyinanytjaku. Ka kutjupa tjuṯangku nampa kanyiningi manyirka wakungka, ka kutjupa tjuṯangku nampa kanyiningi ngalyangka. Uwankarangkuya nampa kanyiningi yangupalangku, tjiḻpingku, munu pampangku, mani puḻkatjarangku munu mani kuḻunytjarangku, mayatjaku waṟkaripaingku munu walytja waṟkaripai uwankarangku tjana kuḻu nampa kanyiningi kutjungku kutjungku. \v 17 Ka nampa nyara paluṟu mamu panya palumpa ini ngaṟangi tjanala uwankarangka. Kaya nampa wiyatjarangku puṯu mai munu ulytja kutjupa kutjupa tjuṯa kuḻu payamilaningi, munuya puṯu kutjupa kutjupa tjuṯa tjalamilaningi manikitjangku. \p \v 18 Nampa nyanga palunya nganalu nintingku kulilku mamu nyanga palumpa nampa? Kutjupangku ninti ngaṟalampa nampa nyanga palunya kantamilala munu kulila! Panya nampa nyanga paluṟu kampa kutjupa ngaṟanyi watiku ini nampa nyangatja 666. \c 14 \s1 Lamalama Munu Palumpa Walytja Tjuṯa \p \v 1 Palulanguṟuṉa nyangu, “Nyara Lamalama ngaṟanyi apu murpu katu ngura ini Tjayanta.” Kaya aṉangu winki mulapa palula tjunguringkula ngaṟangi nampa panya 144,000 tjuṯa mulapa. Munu paluṟu tjana ngalyangka kutjungku kutjungku kanyiningi Lamalamaku ini munu palumpa Mamaku ini kuḻu, walkatjuṟa wantinytja. \p \v 2 Kaṉa wangka kulinu ilkaṟinguṟu wangkanyangka kapi rurku winki waṟarangka punkantja puṟunypa munu wanangaṟa tuuntja puṟunypa. Wangka wiṟuṉa kulinu palunya, panya kitaya wangkatjingalpai, palu puṟunypaṉa kulinu. \p \v 3 Kaya aṉangu panya 144,000 ngaṟangi kuranyu tjiya panya wiṟungka munu kuka panya nyaḻpitjara 4-ngka, tjiḻpi tjuṯangka kuḻu kuranyu. Munuya ngaṟala inma kuwaritja inkangi panya tjana kutju ninti inma nyara palumpa. Kutjupa tjuṯangku puṯu inkangi ngurpangku. Panya nyanga palunya tjananya mantangka nyinanyangkalpi Godalu wankaṟunu, kaya paluṟu tjana kutju inma nyanga palumpa nintiringkunytjatjanungku inkangi. \p \v 4 Panya nyara palunya tjananya Godalu mantangka ngalkilarira wankaṟunu, kaya paluṟu tjana-waraṟa wirkanu Godala pulala Lamalamala, munuya Godakuringkula palumpa alatjiṯu ngaṟangi. Wati nyanga paluṟu tjana kungkaku ngurpa nyinangi panya paluṟu tjana tjukaṟuru alatjiṯu nyinapai munuya Lamalama panya tiṯutjarangku waṉaṟinkupai. \v 5 Munuya paluṟu tjana tjukurpa ngunti-ngunti wangkara anantja wiya nyinapai, panya paluṟu tjana kuraringkunytja wiya nyinapai tjukaṟuru alatjiṯu. \s1 Angelpa Maṉkurpa \p \v 6 Kaṉa piṟuku nyangu angelpa kutjupa ilkaṟi katu para-ngaṟanyangka. Nyara paluṟu Tjukurpa Palya tiṯutjara ngaṟanytjanya katingi manta winkikutu aṉangu tjuṯangka tjakultjunkunytjikitjangku, wangka kutjupa kutjupangka, miṟi kutjupa kutjupangka kuḻu, ngura kutjupitja kutjupitjangka. \v 7 Munu angelpa paluṟu mirara wangkangu, “Godanyaya waḻkunma munuya palunya kutju mirawaṉima pitalytji puḻkanya, panya palumpa taimi ilaringu paluṟu tjukaṟurungku ngurkantaṟa tjarantjaku aṉangu uwankara. Palunyaya waḻkunma, panya ilkaṟi manta uṟu munu kapi waḻa uwankara paluṟu palyaṟa tjunu, palunya.” \p \v 8 Ka angelpa kutjupangku maḻawanungku pitjala wangkangu, “Kulila! Ngura ini Papilannga, panya tjuṯangku palunya mirawaṉipai, nyara paluṟu kuwari piḻukatingu, kaya nguraṟitja tjuṯa uwankara wiyaringu. Panya aṉangu tjuṯa ngaṉmanypalpi kura nyinangi ngura pala palula. Kaya aṉangu ngura winkinguṟu pitjala tjanala tjunguringkula kuraringangiṯu pala palunya nguraṟa tjuṯangku tjananya wituwitunnyangka. Panya kutjupangku waina tjikintjaku wituwitulpai ka tjikiṟa taṟangkaripai, palu puṟunypaṯuya wituwitunnyangka kuraringangi Godanya kulintja wiya. Palu ngura pala palunya nguraṟa tjuṯa kuwari uwankara wiyaringu.” \p \v 9-10 Ka piṟuku angelpa kutjupangku maḻatjangku wirkaṟa wangkangu wangka puḻkangku nyanga alatji, “Panya tjana mamu ngaya puḻka puṟunypa pupakatira waḻkuṉi, munu tjana mamu palu puṟunypa mamu-mamu palyantja kuḻu waḻkuṉi, munu panya tjana nampa maṟangka ngalyangka kuḻu kanyini, nyara palumpa tjanampa Godanya puḻkaṟa mirpaṉariku. Munu tjananya waṟungka urkuwaṉiku puḻi yalawana waṟu tilitjarangka kuḻu, kaya puḻkaṟa ulaku pika puḻka kuliṟa. Kaya Lamalamangku munu Godaku angelpa tjuṯangku kuḻu tjananya ulanyangka nyakuku. \v 11 Ka waṟungku tjananya kampanyangka tjunaṉpa tiṯutjara pakalku wiyaringkunytja wiya. Kaya tiṯutjara miraku pika kaarngaṟanyangka kuliṟa tjiṉṯungka munu mungangka kuḻu munuya puṯu kuliṟa utjulku. Panya paluṟu tjana mamu ngaya puṟunypa waḻkuningi, munu mamu-mamu tjana palyantja kuḻu waḻkuningi, munuya mamu palumpa nampa walka kanyiningi.” Alatji angelpa maḻatjangku wangkangi, kaṉa kuliningi. \p \v 12 Kaya kulinma Godaku walytja tjuṯangku, Godanya wangaṉarangku kulilpai tjuṯangku, munu Jesuku mulamularingkupai tjuṯangku kuḻu. Tungun-tunguntuya wantinytja wiyangku palunya waṉanma tiṯutjarangku! \p \v 13 Kaṉa piṟuku wangka kulinu ilkaṟinguṟu ngayula wangkanyangka nyanga alatji, “Walkatjura nyiringka tjukurpa nyanga palunya! \q1 ‘Kuwaringuṟuya Jesuku walytja tjuṯa kutjupa tjuṯangku iluntankunyangka tjana pukuḻpa mulapa nyinaku.’” \p Ka Kurunpa Miḻmiḻṯu kuliṟa wangkangu, “Uwa mulapa, panya tjana Godaku waṟka puḻka palyantjatjanu tjana paku wiyaringkula pukuḻpa mulapa tiṯutjara nyinaku.” \s1 Mantangka Mai Kuṟu Kaṯaṟa Urantja \p \v 14 Nyanga palulanguṟuṉa nyangu wati puṟunypa nyinanyangka ngangkaḻi piṟanta ilkaṟi katu. Paluṟu katangka kanyiningi puṯuru puṟunypa, panya puṯuru mayatjangku kanyilpai, palu puṟunypa, munu manyirkangka kuḻu kanyiningi tjuḻa kaḻikaḻi iṟi puḻkatjara. \p \v 15 Ka angelpa kutjupa timpula ilkaṟitjanguṟu ngalya-pakaṉu munu mirara wangkangu wati panya ngangkaḻi piṟanta nyinanytjala, “Mai kuṟuringu nyara mantangka. Ka ankula kaṯaṟa uwankara urala!”\fig |src="GT_Rev 14 sicle.tif" size="col" loc="p" ref="14:15"\fig* \v 16 Ka paluṟu mulapaṯu mai panya tjuṯa mantangka pakantja tjuḻangka kaṯaṟa waṉaṟa uraṉu. \p \v 17 Munuṉa piṟuku nyangu angelpa kutjupa timpulanguṟu ngalya-pakannyangka, nyara paluṟu kanyiningi tjuḻa panya kaḻikaḻi iṟi puḻkatjara palu puṟunypaṯu. \p \v 18 Palula maḻangka angelpa kutjupa pitjangu pitjilpa panya palulanguṟu. Angelpa nyara paluṟu waṟuku mayatja. Munu paluṟu mirara wangkangu angelpa panya tjuḻa kaḻikaḻi kanyilpainya, “Mai kiṟipitji kuṟuringu nyara mantangka. Ka ankula tjuḻa palangka mai kiṟipitji tjuṯa puṉu tjuṯanguṟu kaṯaṟa urala!” \p \v 19-20 Ka mulapaṯu paluṟu tjuḻangka mai tjuṯa kaṯaṉu. Munu uraṟa katira piti puḻka kiṟipitji kantuṟa tjulkulpaingka tjunu waḻingka uṟilta. Ka mai kiṟipitji tjuṯa kantuṟa tjulkuṉu, ka palulanguṟu milkaḻi puḻka pakaṉu nyara kiṟipitji tjulkulpailanguṟu uṟu karu puḻka puṟunypa ka uṟu nyara paluṟu ngaṯi puḻka ngaṟangi wati liriwanu puṟunypa, munu uṟu paluṟu waṟa puḻka ma-ukalingangi 300 kilamita. Tjukurpa kiṟipitji nyanga paluṟu kampa kutjupa wangkanyi panya Godalu aṉangu kuralpai tjuṯa palu puṟunypa palyalku munu tjananya mirpaṉarira uwankara wiyalku. \c 15 \s1 Angelpa 7-tu Pika Kura Tjuṯa Pitingka Kanyintja \p \v 1 Munuṉa piṟuku nyangu kutjupa kutjupa ilkaṟingka utiringkunyangka, panya angelpa 7 ngaṟangi. Kaṉa nyakula kawaṟu-kawaṟuringu, panya nyara paluṟu tjana kutjungku kutjungku pika kura 7 kanyiningi. Panya Godanya mirpaṉaringu aṉangu kura tjuṯaku munu angelpa nyanga 7 iyaṉu aṉangu tjuṯa pikatjarantjaku uṟu manta kuḻu kurantjaku. Pika nyanga paluṟu tjana kura mulapa ngaṟangi pika maḻatja, Godalu mirpaṉarira iyantja. \p \v 2 Kaṉa piṟuku nyangu manta kalawatja puṟunypa parariwanu ngarinyangka uṟu kaḻṯaṟa puṟunypa, ka waṟu puṟunypa tili-tili ngaṟala waṉaningi manta pala palula unnguwanu. Kaṉa manta panya kalawatja puṟunytja kantilytja nyangu aṉangu tjuṯa ngaṟanyangka. Nyara paluṟu tjana panya mantangkalpi nyinara mamu panya ngaya puṟunytja tungunpungangi, ka tjananya puṯu wituwituningi palunya pupakatira mirawaṉinytjaku, mamu-mamu panya palyantja kuḻu. Aṉangu nyara paluṟu tjana mamu panya palumpa walka 666 kanyintja wiyaṯu. Munu paluṟu tjana uwankarangku kita puṟunypa kanyiningi Godalu ungkunyangka.\fig |src="bk00175c.tif" size="col" loc="p" ref="15:2"\fig* \p \v 3 Munuya ngaṟala waṉaṟa inma Moseku inkangi, panya Godaku waṟkaripai Mosenya wati nyara palumpa inma, munuya Lamalamaku inma kuḻu inkangi nyanga alatji wangkara,\fig |src="Praise symbol MB.tif" size="col" loc="p" ref="15:3"\fig* \q1 “God, nyuntu mayatja witulya puḻkanya nyinanyi. \q2 Nyuntun puḻka mulapa palyalpai, ka nganaṉa nyakula urulyaraṟa nyuntumpa puḻkaṟa pukuḻaripai. \q1 Nyuntu ngura winkitjaku mayatja puḻka nyinanyi, \q2 munun nyuntu tjananya palyanyku tjukaṟurungku kanyilpai. \q1 \v 4 Panya aṉangu uwankarangku nyuntumpa nguḻuringkula nyuntunya kulilpai, \q2 munu nyuntunya pupakatira waḻkulpai. \q1 Tjana uwankarangku nyuntunya mayatja puḻka kulilpai. \q2 Nyuntun kutju palya mulapa nyinanyi. \q1 Kaya aṉangu winki pitjaku ngura uwankaranguṟu nyuntunya mirawaṉira puḻkanmankunytjikitja, \q2 panya nyuntu tjukaṟurungku palyannyangka tjuṯangku nyakupai.” \p \v 5 Nyanga palulanguṟuṉa nyangu ilkaṟingka timpula unngutja aḻaringkunyangka tiinta panya miḻmiḻpa Godanya unngu nyinanytja. \v 6 Ka angelpa panya 7 pika panya ungkunytjikitja timpulanguṟu pakaṉu. Nyara paluṟu tjana mantara piṟanpa mulapa kanyiningi irnyantja wiṟu. Kaya paluṟu tjana kutjungku kutjungku nanpa gold-nguṟu palyantja piḻpirwanungku karpiṟa kanyiningi. \p \v 7 Ka panya kuka nyaḻpitjara kutjara kutjara ngaṟangi, ka palula tjanalanguṟu kutjungku angelpa panya 7 kutju kutju ungu piti gold-nguṟu palyantja. Ka piti pala palula tjanala mirpaṉpa Godaku tjaalyngaṟangi, panya paluṟu puḻkaṟa mirpaṉarinyi aṉangu tjuṯaku kura palyalpai tjuṯaku. \v 8 Ka Godanya witulya pitalytji puḻka tiṯutjara nyinapainya timpula unngu nyinangi ka puyu puḻkangku angaṉu. Ka nyara palula aṟangka timpulangka uwankara puṯu tjarpaku panya tjarpanytjaku wiya ngaṟaku, palu angelpa 7-tu pika kutjupa kutjupa tjuṯa ungkula wiyaringkunyangka kutju palya nyara palula maḻangka tjarpaku. \c 16 \s1 Angelpa 7-tu Pika Tjuṯa Ungkunytja \p \v 1 Palulanguṟuṉa kulinu wangka puḻka timpulanguṟu tjanala wangkanyangka angelpa panya 7-ta. Alatji tjanala wangkangu, “Ankulaya piti pala 7 nyura kanyintjanguṟu mantangka pupatjura Godanya mirpaṉarinytja.”\fig |src="GT_REV 16v1.tif" size="col" loc="p" ref="16:1"\fig* \p \v 2 Ka angelpa ngaṉmanyitjangku ankula pupatjunu piti munu tjutinu mantangka, ka Godanya mirpaṉarinyangka aṉangu panya mamu ngaya puṟunypa waḻkulpai tjuṯa uwankara purtjutjararingu, munuya puḻkaṟa pikatjararingkula kaarngaṟangi. Panya nyara paluṟu tjana mamuku nampa kanyiningi munu paluṟu tjana mamu-mamu waḻkulpai mamu ngaya puṟunypa tjana palyantja. Nyara paluṟu tjana purtjutjararingu angeltu pitinguṟu pupatjunkunyangka. \p \v 3 Ka angelpa nampa 2-ngku piti palumpanguṟu ankula tjutinu uṟu puḻkangka, ka uṟu paluṟu kuraringu milkaḻi uṉa puṟunyarira. Ka kuka kutjupa kutjupa uṟungka nyinapai uwankara ilura wiyaringu uṟu puḻkangka. \p \v 4 Ka angelpa nampa 3-ngku piti palumpanguṟu tjutinu kapi tjikilpai tjuṯangka karu uṟutjara tjuṯangka kuḻu, ka uwankara milkaḻiringu. \v 5 Kaṉa kulinu angelpa kapi uwankaraku mayatjangku alatji wangkanyangka, \q1 “God miḻmiḻpa, nyuntu tjukaṟurungku kuliṟa nyangatja palyaṉu. \q2 Nyuntu panya ngaṉmanypalpi kuwaripatjara nyinanytjatjanu kuwari kuḻu nyinanyiṯu. \q1 \v 6 Ka panya tjana kuralpai tjuṯangku nyuntumpa walytjapiti munu nyuntumpa wangkatjara tjuṯa kuḻu pungkula milkaḻitjaraṟa iluntanangi. \q1 Kan palulanguṟu nyuntu ngapartji palumpa tjanampa kapi milkaḻirinytjaku palyaṉu tjana tjikintjaku.” \m Alatji angeltu wangkangu. \v 7 Kaṉa palulanguṟu wangka kutjupa kulinu pitjilpa puyu wiṟu pakalpailanguṟu wangkanyangka, \q1 “Uwa, Mayatja God nyuntu panyan puḻka mulapa nyinanyi. \q2 Nyuntu tjukaṟurungku kuliṟa tjananya pikatjararingkunytjaku palyalpai.” \p \v 8 Ka palulanguṟu angelpa nampa 4-ngku piti palumpanguṟu katira tjiṉṯungka tjutinu tjananya puḻkaṟa kampanytjaku aṉangu tjuṯa. \v 9 Ka kuḻi puḻkaringkula mulapaṯu tjananya kampangu, kaya Godaku puḻkaṟa mirpaṉarira warkingi panya tjananya puḻkaṟa kampanyangka. Utiya pinkuraraṟa Godanya kuliṟa waḻkunma, palu paluṟu tjana tungun-tunguntu kura palyalkatingi. \p \v 10 Ka angelpa nampa 5-ngku ngapartji palumpa pitinguṟu tjutinu mamu panya ngaya puḻkaku tjiyangka paluṟu nyinapaingka, ka tjutinnyangka mamu palumpa ngurangka maṟuringu, kaya mamu palunya kulilpai tjuṯangku pika puḻka tjananku kuliṟa aṉkuṟa ulara waṉingi. \v 11 Munuya Godaku mirpaṉarira anaṟa palunya warkingi panya pika puḻka tjuṯa angelpa 7-tu ungkunytjanguṟu. Palu panya tjana tungun-tunguntu rawangku alatjiṯu kura tjuṯa palyalkatingi Godalakutu maḻaku aṟuringkunytjikitjangku kulintja wiyangku. \p \v 12 Ka angelpa nampa 6-ngku ngapartji palumpa pitinguṟu katira karu uṟu ini Yupuṟaitila tjutinu. Ka uṟu paluṟu wiyaringkula manta piḻṯiringu mayatja tjuṯa warmaḻa winki kakaraṟanguṟu ngula pitjala manta piḻṯingka itipirira pitjanytjaku. \p \v 13 Palulanguṟuṉa nyangu mamu maṉkurpa ngaṉngi puṟunypa utiringkunyangka. Kutju waṉampi panya palumpa tjaanguṟu, kutjupa mamu panya ngaya puḻka puṟunyku tjaanguṟu, ka kutjupa wangkatjara ngunti kuralpaiku tjaanguṟu kuḻu.\f * \fr 16:13 \fr*\ft Wangkatjara ngunti kuralpai nyanga paluṟu mamu nampa 2, panya aṉangu tjuṯa wituwituningi mamu-mamu palyantjaku. Tjukurpa nyanga palunya ngaṉmanytju tjakultjunangi chapter 13-ta verse 11-ta.\ft*\f* \v 14 Nyara paluṟu tjana mamu kura mulapa, kutjupa kutjupa puḻka tjuṯa ayinayiningku palyalpai. Munu tjana anu manta winkikutu mayatja puḻka tjuṯa aḻṯinytjikitja tjana warmaḻa winkitjara pitjala ngura kutjungka tjunguringkula tjana Godaku mirpaṉarira ilkaṟitja tjuṯa pika puḻka pungkunytjaku. Pika puḻka nyara paluṟu Tjiṉṯu Maḻatjangka ngaṟaku palumpa taimingka Godalu Mayatja Puḻkalu wangkanyangka.\x * \xo 16:14 \xo*\xt Chapter 19:11-21\xt*\x* \p \v 15 Ka Mayatja Jesulu wangkangu, “Kulilaya! Panya wati kutitjunkupai kampangkaṯu pitjapai nyura watarku nyinanyangka, palu puṟunypaṉa ngayulu pitjaku aṉangu tjuṯa watarku nyinanyangka. Palu nyura watarku nyinanytja wiya ngayuku aḻa-aḻa paṯaṟa nyinama, ka ngayulu wirkankunyangka Godalu nyuranya pukuḻmankuku, ka nyura mantara winki rapa ngaṟaku watarku nyinanytja tjuṯa puṟunypa nikiti para-ngaṟala kuṉṯaringkunytja wiya.” \p \v 16 Ka palulanguṟu mamu panya ngaṉngi maṉkurtu mayatja tjuṯa warmaḻa winki aḻṯira katira tjunguṉu ngura ini Ama-kitanta. Ini pala paluṟu Iipuṟu tjuṯaku wangka. \p \v 17 Ka angelpa nampa 7-tu ngapartji piti palumpanguṟu ilkaṟingka tjutinu.\fig |src="GT00153.tif" size="col" loc="p" ref="16:17"\fig* Ka wangka puḻka Godaku tjiya wiṟunguṟu timpula unngunguṟu wangkangu, “Alatjiṯu wiyaringu.” \p \v 18 Ka wanangaṟa puḻkaṟa pinpangi munu tuuningi kuḻu, ka manta puḻkaṟa urira tjilpi-tjilpiraraṉu. Nyangatja puḻka mulapa manta urira tjilpirarantja ngaṉmanyitja puṟunypa wiya. \v 19 Ka tawunu puḻkanya ini panya Papilannga tjilpiraraṟa ngura maṉkuraringu, kaya tawunu ngura kutjupitja uwankara piḻukatira wiyaringangi. Panya Godalu kuliningi tawunu puḻka panya Papilannga ngura nyara palulaya kura kutju palyalpai tjuṯa nyinangi. Munu nyanga palunya kuliṟa puḻkaṟa mirpaṉaringu munu tjananya iluntanu uwankara. \p \v 20 Ka manta kuḻunypa tjuṯa uṟu puḻkangka nguṟurpa ngaṟanytja tjuṯa arkayirira wiyaringu, apu murpu tjuṯa kuḻukuḻu uwankara wiyaringu. \v 21 Ka kunaṯa kalka puḻka mulapa apu tjungaṟi puḻka puṟunypa punkaṉu ilkaṟinguṟu aṉangu tjuṯangka, kaya Godaku mirpaṉarira anaṟa palunya warkingi panya paluṟu kunaṯa puḻka mulapa tjanalakutu iyannyangka. \c 17 \s1 Minyma Kura Wati Tjuṯangka Ngaripainya \p \v 1 Uwa, angelpa 7 panya pititjara ngaṟangi. Ka kutju palula tjanalanguṟu ngayulakutu pitjangu munuṉi wangkangu, “Pitjala nyawa minyma panya wati tjuṯangka ngaripainya. Nyaratja paluṟu karu tjuṯangka itingka nyinanyi. Palu kuwari Godalu palunya tjituṟu-tjituṟu puḻka palyalku ka wiyaringkuku. Palu minyma nyanga palunya kampa kutjupa kulinma, panya aṉangu tjuṯa tawunu panya puḻka ini Papilanta nyinanytja tjuṯa, panya paluṟu tjana kura puḻka mulapa nyinanyi. Tawunu nyara paluṟu panya karu tjuṯangka itingka ngaṟanyi, kaya ngura pala palula aṉangu tjuṯa kura mulapa nyinapai munuya Godanya wantira puṉu tjuṯa tjananku palyantja waḻkulpai. Panya minymangku kuri walytja wantira wati tjuṯangka pirtjipai, nyara palu puṟunypaya Godanya wantira puṉu tjananku palyantjitja tjuṯaku mukuringkupai puḻkaṟa. \v 2 Kaya mayatja tjuṯa ngura kutjupa kutjupa tjuṯanguṟu pitjala tawunu palula tjunguringkula kuraringu minyma kurangka ngarinytja puṟunypa. Ka palu puṟunypaṯu aṉangu tjuṯa kuḻu manta winkinguṟu pitjala kuraringu tawunu nyara palunya nguraṟangku wituwitunnyangka. Nyaa puṟunypa, panya kutjupangku waina tjikintjaku wituwitulpai, ka tjikiṟa taṟangkaripai, palu puṟunypaya wituwitunnyangka kuraringangi Godanya kulintja wiya ngura kutjupitja tjuṯa.” Nyanga alatjiṉi nintiṟa tjakultjunangi angeltu. \p \v 3 Ka palulanguṟu Kurunpa Miḻmiḻṯu ngayunya piṟuku nintiningi, kaṉi angeltu kurunpa katingu pilakutu. Kaṉa tjukurpa nyangu minyma nyinanyangka mamu tjitin-tjitinta katu. Ka mamu paluṟu puntu ngaya puḻka puṟunypa munu kata 7-tjara, yuṟuwilya 10-tjara kuḻu ngaṟangi. Ka mamu pala palula aṉangungka ini tjuṯa ngaṟangi kura tjuṯa Godanya warkira anantja-tjara. \p \v 4 Ka minyma paluṟu mantara wiṟu tjitin-tjitinpa kanyiningi, munu paluṟu wiṟu tjuṯa kanyiningi gold-nguṟu munu upulanguṟu palyantja, maṟatja munu liritja, tjinatja, kaṟilitja kuḻu. Ka manyirkangku paluṟu kanyiningi gold-nguṟu palyantja panikina kura kutjupa kutjupa tjuṯatjara paluṟu panya palyantja tjuṯa. Panya paluṟu wati tjuṯangka ngaripai munu kura kutjupa kutjupa tjuṯa palyalpai. Nyara palula tjanalanguṟu kura palumpa panikinangka tjaalyngaṟangu. \v 5 Ka palula ngalyangka ini ngaṟangi tjukurpa kumpilitja puṯu nguwanpa kulintjaku. Nyanga alatji ini paluṟu ngaṟangi, \em “Ngayulu tawunu puḻka Papilannga. Ngayulu ngunytju puḻka nyinanyi kampangkaṯu ngaripai tjuṯaku, munu kura palyalpai uwankaraku kuḻu.”\em* \p \v 6 Kaṉa nyangu minyma panya palunya taṟangka nyinanyangka. Panya paluṟu Godaku walytja tjuṯa rawangku iluntara iluntara puḻkaṟa pukuḻaringi, munu taṟangka puṟunypa nyinangi. Paluṟu Jesunya tungun-tunguntu waṉalpai tjuṯa pungkula wiyantjatjanu puḻkaṟa alatjiṯu pukuḻaringu. \p Kaṉa minyma nyanga palunya nyakula puḻkaṟa kawaṟu-kawaṟuringu. \v 7 Kaṉi angeltu wangkangu, “Nyaakun kawaṟu-kawaṟurinyi? Kuwari ngayulu nyuntula utini tjukurpa nyanga kuwari nyuntu nyakunytjitjanguṟu panya minyma palunya, munu mamu panya palunya kuḻu kata 7-tjara munu yuṟuwilya 10-tjara. \v 8 Mamu nyara paluṟu panya ngaṉmanypa wanka nyinangi munu paluṟu ilungu, ka palunya piṯi ngaṯi puḻkangka tjarpatjunu. Ka kuwari piṯi nyara palulanguṟu piṟuku ngalya-pakalku, ka Godalu palunya wiyalku. Palu aṉangu kura tjuṯangku mamu palunya piṯinguṟu piṟuku pakannyangka nyakula puḻkaṟa urulyaralku. Panya aṉangu nyanga palunya tjananya Godalu nyiringka ini walkatjunkunytja wiyaṯu wanka tiṯutjara nyinanytjaku. Ka panya mamu nyara paluṟu wanka nyinangi ngaṉmanypa munu panya paluṟu ilungu, palu piṟuku paluṟu utiringkuku, kaya nyakula kata paunaralku. \p \v 9 “Tjukurpa nyangatja nintipukangku kutju kulilku nyanga kumpilpa ngaṟanytja tjuṯa. Kata 7 panya apu murpu 7 nintini minyma paluṟu nyinanytja. Munu kata 7 paluṟu tjana piṟuku kutjupa nintini panya mayatja 7 nyinanytja tjuṯa. \v 10 Ka mayatja 5 ngaṉmanypa wanapari wanapari nyinanytjatjanu wiyaringu, ka kuwari mayatja kutju nampa 6 nyinanyi, ka kutjupa kuwaripa mayatjarinytja wiyaṯu ngaṟanyi. Munu paluṟu ngula mayatjarira rawangku kanyintja wiya tjukutjuku kutju nyinara wiyaringkuku. \v 11 Ka mamu panya wanka nyinara wiyaringkunytjanya paluṟu mayatja kutjupa nampa 8. Munu panya mayatja nampa 7 nyinangi, palu puṟunypaṯu paluṟu maḻa nyinaku mayatja puḻka. Palu Godalu palunya waṟungka urkuwaṉiku ka paluṟu wiyaringkuku. \p \v 12 “Ka panya yuṟuwilya 10-pa nyuntu nyakunytja. Nyara paluṟu tjana kampa kutjupa nintini mayatja 10-pa, palu kuwaripa paluṟu tjana mayatjarinytja wiyaṯu. Ka mamu ngaya puḻka puṟunypa mayatjarira nyinanyangkaya palula tjunguringkula aṉangu tjuṯa mayatjarira kanyilku. Palu tjana mayatjarira rawangku kanyintja wiya 1 hour kutju nyinara wiyaringkuku tjukutjuku alatjiṯu. \v 13 Kaya 10 nyanga paluṟu tjana wangkangu mamu pala palunya, ‘Nyuntu kutjungku mayatjarira uwankara kanyinma, kala nyuntula kutju kuliṟa palyanma.’ \v 14 Munuya mayatja paluṟu tjana Lamalamaku pikaringkuku, palu Lamalamangku tjananya pungkula wiyalku, panya paluṟu mayatja puḻka mulapa uwankarangka waintarinytja nyinanyi. Kaya palumpa waṉalpai tjuṯangku palula tjunguringkula tjananya pungkula uwankara wiyalku. Nyanga palunya tjananya panya Godalu ngurkantaṟa aḻṯingu, kaya Lamalamanya tungun-tunguntu waṉaningi.” Nyanga alatjiṉi angeltu utiṟa tjakultjunu. \p \v 15 Munuṉi piṟuku wangkangu, “Panya nyuntu nyangu minyma panya kura wati tjuṯangka ngaripainya uṟu karu tjuṯangka itingka nyinanyangka. Palu karu nyara paluṟu tjana kampa kutjupa nintini aṉangu tjuṯa ngura kutjupitja kutjupitja, wangka kutjupa kutjupa, miṟi kutjupa kutjupa. \v 16 Ka panya nyuntu nyangu yuṟuwilya 10-pa panya kampa kutjupa nintini mayatja 10-pa, munun mamu ngaya puḻka puṟunypa kuḻu nyangu. Nyara paluṟu tjana kuraringkuku minyma panya palumpa wati tjuṯangka ngaripaiku. Munuya uwankara paluṟu kanyintja araltjaṟa wiyalku, ka nikitiriku. Munuya minyma palunya iltjanpa ngalkuku munuya waṟungka urkuwaṉiku. \v 17 Panya Godalu tjananya mayatja 10-pa kutjuṉu tjana tjunguringkula mamu panya palunya wangkara mayatja puḻkanmankunytjaku, ka mamu paluṟu uwankara kanyilku Godalu ngaṉmanytju wangkanytja tjuṯa utiringkunytjaku paṯaṟa. \p \v 18 “Ka minyma panya palunya kuwari nyuntu nyangu. Nyara palunya tjukurpa kampa kutjupa tjakultjunanyi tawunu puḻka panya Papilannga. Tawunu nyara paluṟu mayatja puḻka puṟunytju mayatjarira mayatja mantatja kutjupa uwankara kanyilpai.” \c 18 \s1 Tawunu Puḻka Papilannga Piḻukatinytja \p \v 1 Nyanga palula maḻangkaṉa piṟuku nyangu angelpa kutjupa ukalingkunyangka ilkaṟinguṟu. Ka angelpa nyanga paluṟu mayatja puḻka ngaṟangi witulya puḻka mulapa. Munu paluṟu tili pitalytji puḻkangku pitjala manta winki alatjiṯu irnyaningi. \v 2 Munu wirkaṟa paluṟu puḻkaṟa mirara wangkangu, \pi1 “Tawunu panya Papilannga tjuṯangku mirawaṉipai, palu nyara paluṟu kuwari punkaṟa piḻukatingu, munu aṉangu tjuṯa kuḻu wiyaringu ngura palula nyinanytja tjuṯa. Ka aṉangu tjuṯa wiya ngaṟanyangka ngura nyara palula mamu tjuṯa kutju nyinanyi munu tjuḻpu kurakura tjuṯa kuḻu maḻaringkula nyinara waṉinyi. \pi1 \v 3 Panya aṉangu tjuṯa kura mulapa nyinangi ngura pala palula, kura tjuṯa kutju kulilpai. Munuya aṉangu kutjupa tjuṯa ngura winkinguṟu pitjanytjaku aḻṯingi tjanala tjunguringkula kuraringkunytjaku, kaya aḻṯinyangka mulapaṯu tjuṯa pitjala tjanala tjunguringkula uwankara kuraringu munuya Godaku watarkurira palunya kulintja wiyaringu. \pi1 Kaya mayatja puḻka tjuṯa kuḻu ngura tjuṯanguṟu pitjala tjanala tjunguringkula palu puṟunypaṯu kuraringangi. \pi1 Kaya kutjupa tjuṯa ngura tjuṯanguṟu kuḻu pitjangu kutjupa kutjupa tjuṯa tjanala tjalamilantjikitja manikitjangku, munuya tjalamilaṟa mani puḻkatjararingu. Panya tawunu nyara palunya nguraṟa tjuṯa kutjupa kutjupa tjuṯaku puḻkaṟa mukuringkupai kurunpa winki, munuya palunya tjananya kutju kuliṟa puḻka mulapa payamilalpai.” \m Alatji angelpa nyara paluṟu ngayula wangkangi. \p \v 4 Kaṉa piṟuku kulinu wangka kutjupa ilkaṟinguṟu wangkanyangka nyanga alatji, \pi1 “Ngayuku walytja tjuṯa, tawunu palatjaya wantikati munuya ngalya-pakala. Nyura tjinguṟu tjanala tjungu rawa nyinara tjanala aaṉarira kura kutju kulilpairingkuku. Ngayulu kuwari tjananya pika puḻka ungkuku, kaya tawunu palatja wantikati nyura kuḻu pika urantjaku-tawara. \pi1 \v 5 Panya tawunu pala palulaya tiṯutjarangku kura puḻka mulapa palyalpai nyinanyi. Ka Godalu nyakula palunya tjananya pungkunytjikitjangku kulini kura puḻka rawangku palyannyangka. \pi1 \v 6 Kuwari palunya tjananya ngapartji pungkunytjaku ngaṟanyi panya nyuranya pungkunytjanguṟu. Tjana panya nyuranya rawangku pungangi, ka kuwari palunya tjananya ngapartji puḻkaṟa mulapa pungkunytjaku ngaṟanyi. \pi1 \v 7 Panya tawunu pala palula nyinanytja tjuṯangkuyanku walytjangku mirawaṉipai. Nyara paluṟu tjana ulytja puḻkatjara nyinanyi munuya mani puḻka kuḻu kanyini. Ka tjananya ngapartji uwankara pika puḻka puḻkaṟa pungkunytjaku ngaṟanyi. \pi1 Panya tawunu nyara palula nyinanytja tjuṯangkuya wangkapai, ‘Nganaṉalanku minyma mayatja puḻka puṟunypa nyinanyi wiṟu mulapa. Munu nganaṉa wanakaḻarinytja puṟunypa wiya nganaṉa pukuḻpa tiṯutjara nyinaku.’ Alatjiyanku tawunu nyara palumpa tjanampa ngura wangkara mirawaṉingi. \pi1 \v 8 Palu nyanga tjana alatji kaṉany-kaṉanytju mirawaṉinyangka Godalu tjananya mapalku pungkuku pika puḻka tjana watarku nyinanyangka. Kaya puḻkaṟa pikatjararingkuku, munuya ilunyangka puḻkaṟa tjituṟu-tjituṟuriku, ka ailuru puḻka kuḻu ngaṟaku ngura pala palula. Panya tawunu nyara palunya Godalu tililku waṟu puḻkangka, ka kampara uwankara wiyalku. Panya Godanya mayatja puḻka nyinanyi munu paluṟu tjukaṟurungku ngurkantaṟa ngura palunya waṟungka tililku, ka tjananya kampaku uwankara.” \m Alatji wangka kutjupa ilkaṟinguṟu wangkangi. \p \v 9 Ka mulapa tawunu paluṟu kampanyangka puyu puḻka pakalku, kaya mayatja puḻka tjuṯangku ngura uwankaranguṟu nyakula puḻkaṟa tjituṟu-tjituṟurira ulaku. Panya paluṟu tjana aṉangu ngura palunya nguraṟa tjuṯangka pukuḻpa tjunguringkupai. Munuya palulanguṟu nyakula puḻkaṟa ulaku Godalu tjananya uwankara tiliṟa wiyannyangka. \v 10 Paṯunguṟuya ngaṟala nguḻungku nyakuku Godalu tjananya kuḻu tjungu tilintjaku-tawara. Munu nyara paluṟu tjana ngaṟala ruuru kuliṟa wangkaku, \pi1 “Ai, ngaḻṯutjara tjuṯa. Tawunu nyara palula nyinapai tjuṯa kuwari uwankara wiyaringu. Tawunu paluṟu puḻka mulapa ngaṟangi panya aṉangu tjuṯangku palunya mirawaṉipai. Ka Godalu kuwari tiliṟa mapalku uwankara wiyaṉu.” \m \v 11 Kaya wati tjalamilalpai tjuṯa kuḻukuḻu uwankara ulaku tawunu nyara palumpa, panya tjanala payamilalpai tjuṯa ilunyangka. \v 12 Munuya puṯu kulilku, \pi1 “Nganalulampa payamilalku gold, tjiilpa, upula, apu kutjupa kutjupa wiṟu tjuṯa? Nganalulampa payamilalku mantara kala wiṟu tjuṯatjara munu puṉu kutjupa kutjupa paṉṯi wiṟutjara tjuṯa? Nganalulampa kutjupa kutjupa wiṟu palyantja tjuṯa payamilalku apunguṟu ayananguṟu palyantja tjuṯa. Alatjiṯu nyaranpa kampara wiyaṉu aṉangu winki, ka uwankara wiyaringu kutjupa nyinanytja wiya. \pi1 \v 13 Ka nganalu payamilalku wiṟu paṉṯipai tjuṯa nyanga nganampa, munu waina, uwila, mai uḻu, wiita, puluka, tjiipi, nyanytju, wakina uwankara nyanga nganaṉa kanyintja tjuṯa? Munu nyanga aṉangu nganampa waṟkaripai tjuṯa nganalu payamilalku? Alatjiṯu payamilalpai tjuṯa wiyaringu waṟungku kampara uwankara wiyannyangka.” \m Alatjiya ngaṟala wangkangi wiṟu tjuṯa tjalamilalpai tjuṯangku ruuru kuliṟa. \v 14 Munuya piṟuku wangkaku, \pi1 “Papilan! Alatjiṯu panya nyuntu wiṟu tjuṯa kanyiningi ka kuwari uwankara wiyaringu, mani, kutjupa kutjupa wiṟu tjuṯa kuḻu. Kan nyara palu puṟunypa tjuṯa nyuntu ngula kanyintja wiya ngaṟaku piṟuku.” \m \v 15 Alatjiya wangkaku tjalamilalpai tjuṯangku panya paluṟu tjana tawunu nyara palula tjarpara kutjupa kutjupa tjuṯa tjalamilalpai munuya mani puḻkatjararingkupai. Nyara paluṟu tjana paṯu ngaṟaku nguḻu Godalu palunya tjananya tjungu tilintjaku-tawara. \v 16 Munuya ulara wangkaku, \pi1 “Ai, ngaḻṯutjara tjuṯa. Tawunu nyara palula nyinapai tjuṯa uwankara wiyaringu munu tjana kutjupa kutjupa wiṟu tjuṯa kanyintja kuḻu wiyaringu. Panya paluṟu tjana mantara wiṟu tjuṯangka tjarpapai kala wiṟu tjuṯatjarangka, munuya liringka tjunkupai, manyirkangka tjarpatjura kanyilpai wiṟu tjuṯa gold-nguṟu upulanguṟu kuḻu palyantja. \v 17 Uwankara nyara paluṟu tjana kanyintja tjuṯa kuwariṯu wiyaringu.” \m Ka palu puṟunypaṯu pautangka ankupai tjuṯangkuya paṯu ngaṟala nyakuku tawunu panya kampanyangka. \v 18 Panya pautaku mayatja tjuṯa, pauta katipai tjuṯa, munu tjanala tjungu pautangka ankupai tjuṯa, nyara paluṟu tjana puyu puḻka pakannyangka nyakula mirara wangkaku, “Tawunu nyaratja puḻka mulapa ngaṟangi, ka kutjupa palu puṟunypa ngaṟanytja wiya ngaṟaku.” \p \v 19 Munuya nyakula tjuni kuraringkula mantangka tjuṉpangka katanguṟu tjarpangu puḻkaṟa tjituṟu-tjituṟurira. Munuya ulara wangkaku, \pi1 “Ngaḻṯutjara tjuṯa, tjananya tawunu nyarangka nyinapai tjuṯa uwankara wiyaṉu. Tjananya panya mirawaṉipai aṉangu tjuṯangku ngura uwankaranguṟu. Ka panya pautatjara tjuṯangku kutjupa kutjupa tjuṯa katira tjanala tjalamilalpai munuya mani puḻkatjararingkupai. Ka kuwari tjana kutjupa kutjupa wiṟu tjuṯa kanyintja wiyaringu munuya uwankara maṟalaringu. \pi1 \v 20 Kaya kuwari uwankara pukuḻari ilkaṟingka nyinanytja tjuṯa ngura nyara paluṟu wiyaringkunyangka. Pukuḻariya Godaku walytja tjuṯa Godaku wangkatjara tjuṯa kuḻu munu Jesulu iyantja tjuṯa kuḻukuḻu uwankara. Panya Godalu ngura nyara palula nyinanytja tjuṯa uwankara iluntaṟa wiyalku ngapartji nyuralanguṟu.” \m Alatjiya wangkangi pautangka ankupai tjuṯangku. \p \v 21 Ka palulanguṟu angelpa kuṉpu puḻkangku apu puḻka mulapa katuṟa uṟu puḻkangka aṉṯa-waṉingu. Munu alatji wangkangu, \pi1 “Apu nyangatjaṉa waṉira uṟungka tjarpatjunu ka wiyaringu. Ka palu puṟunypa tawunu Papilannga wiyaringkuku, ka nyura puṯu nyakuku. \v 22 Aṉangu kita wangkatjingalpai tjuṯa munu tuṟampata puuṟa wangkatjingalpai tjuṯa, inma wiṟuṟa inkapai tjuṯa kuḻu uwankara wiyaringkuku ngura nyara palula. Munuya kutjupa kutjupa tjuṯangka waṟkaripai tjuṯa, mai uṉinypa runyuṟa waṉalpai tjuṯa, nyanga paluṟu tjana uwankara wiyaringkuku. \v 23 Munuya tawunu nyara palula piṟuku lampa tilintja wiya ngaṟaku, munuya piṟuku kuri aḻṯinytja wiya nyinaku panya uwankara wiyaringkunyangka. \pi1 Tawunu nyara palula panya wati tjalamilalpai tjuṯa nintipuka nyinangi, ka aṉangu manta winkitjangku tjananya mirawaṉingi. Kaya tawunu palula ngangkaṟi tjuṯangku kuḻu aṉangu ngura winkitja ngunti kuraningi ayinayiningku palyaṟa, kaya nyakula kuliṟa mulamularingangi. \pi1 \v 24 Palu panya ngura Papilanta nyinanytja tjuṯangku Godaku wangkatjara tjuṯa iluntanangi, palumpa walytja tjuṯa kuḻukuḻu, munuya aṉangu kutjupa tjuṯa kuḻukuḻu iluntanangi ngura winkingka. Ka nyanga palulanguṟu Godalu palunya tjananya ngapartji iluntaṟa uwankara wiyalku.” \m Alatji angelpa kuṉpu puḻkangku wangkangu. \c 19 \p \v 1 Nyanga palula maḻangkaṉa kulinu aṉangu tjuṯa mulatu ilkaṟingka tjungungku mirara wangkanyangka alatji,\fig |src="Praise symbol MB.tif" size="col" loc="p" ref="19:1"\fig* \q1 “Aliluya! Godanyala mirawaṉima! \q1 Panya paluṟu nganampa wankaṟunkupainya, pitalytji wiṟu mulapa witulya puḻka nyinanyi. \q1 \v 2 Paluṟu tjukaṟurungku kuliṟa palyalpai. \q2 Munu nyara paluṟu tjukaṟurungku alatjiṯu minyma panya aṉangu ngura winkitja kurantjitja wiyaṉu. \q2 Panya paluṟu tjanala pirtjingi munu tjananyaṯu rawangku wituwituningi kura kutju kuliṟa rawangku palyantjaku. \q2 Munu paluṟu Godaku walytja kutjupa tjuṯa iluntanangi. \q2 Nyara palulanguṟu Godanya mirpaṉaringu munu minyma palunya ngapartji iluntanu.” \m Alatjiya mirara wangkangi ilkaṟingka aṉangu tjuṯa mulatu. \v 3 Munuya piṟuku wangkangi alatji, \q1 “Aliluya, Godanyala mirawaṉima! \q2 Panya paluṟu tawunu nyara palunya tilinu waṟungka, \q2 ka kampanyangka puyu ngaṟanyi tiṯutjara.” \m \v 4 Kaya tjiḻpi 24-ngku munu kuka panya nyaḻpitjara 4-ngku waṯungaṟakatira Mayatja Godanya waḻkuningi tjiya wiṟungka nyinanytjanya. Munuya wangkangu,\fig |src="GT_Rev 19 elders.tif" size="col" loc="p" ref="19:4"\fig* \mi “Aliluya! Mulapala Godanya mirawaṉima!” \s1 Lamalamangku Kuri Aḻṯinytja \p \v 5 Palulanguṟuṉa wangka kulinu tjiya wiṟunguṟu wangkanyangka nyanga alatji, \mi “Wanyuya Godanya mirawaṉima uwankarangku palunya wangaṉarangku kulilpai tjuṯangku, puḻka tjuṯangku munu tjukutjuku tjuṯangku munu palunya kuliṟa nguḻuringkupai tjuṯangku kuḻu.” \m \v 6 Kaṉa palulanguṟu kulinu aṉangu mungilyingku wangkara waṉinyangka. Nyara paluṟu tjana kapi puḻka tuuntja puṟunypa wangkangi munu kapi waḻa waṟaranguṟu ukalingkula rurkuntja puṟunypa wangkangi tjuṯa mulapa. Munuya uwankarangku nyanga alatji wangkangi, \q1 “Aliluya! Godanyala mirawaṉima! Panya paluṟu nganampa mayatja puḻka mulatu uwankara kanyini. \q1 \v 7 Kala palumpa pukuḻarira palunya kutju mirawaṉima pitalytji puḻka nyinanyangka. \q1 Panya kuwari Lamalamangku aḻṯinytjaku ngaṟanyi, ka panya palumpa kuri ritiringkula paṯaṉi. \q1 \v 8 Ka pala palunya ungu mantara piṟanpa irnyalpai wiṟu mulapa, ka tjarpara ngaṟala paṯaningi.” \m (Mantara nyanga paluṟu kampa kutjupa nintini tjukaṟurungku palyantja tjuṯa Godaku walytja tjuṯangku.) \p \v 9 Kaṉi angeltu wangkangu, “Walkatjura tjukurpa nyanga palunya alatji, ‘Godalu aḻṯingu kutjupa tjuṯa pitjala tjunguringkula mai ngalkuntjaku Lamalamangku kuri aḻṯinytjitjangka. Ka nyara tjana pukuḻpa mularariku tjunguringkula.’” Munuṉi piṟuku wangkangu angeltu, “Tjukurpa nyangatja tjukaṟuru mulapa Godaku.” \p \v 10 Kaṉa palula tjinangka waṯungaṟakatingu palunya waḻkuntjikitja, kaṉi markuṉu, “Mirawaṉinytja wiyangkuṉi wantima, Godanya kutju waḻkunma. Ngayuluṉa angelpa Godaku waṟka palyalpai nyuntunya puṟunypa, nyuntumpa kuṯa kangkuṟu tjuṯa puṟunypa, panya nyuntu nganaṉa uwankarangku wangaṉarangku kulilpai tjukurpa Jesulu wangkanytja. Tjukurpa nyara palunya panya Godaku wangkatjara tjuṯangku kuliṟa rawangku tjakultjunangi.” \s1 Nyanytju Piṟanta Tatiṟa Ankunytja \p \v 11 Palulanguṟuṉa nyangu ilkaṟi aḻaringkunyangka, ka nyanytju piṟanpa utiringu.\fig |src="WA04016b.tif" size="col" loc="p" ref="19:11"\fig* Ka palula katu tatiṟa nyinanytjanya ini kutjara nyanga alatji \it Tjukaṟurungku Kuliṟa Palyalpainya\it*, munu ini kutjupa \it Tjurkultu Wangkapainya\it*. Panya paluṟu tjukaṟurungku ngurkantankupai aṉangu kura tjuṯa munu palya tjuṯa kuḻu, munu paluṟu tjaultji tjuṯatjara ankupai pika pungkunytjikitja munu tjukaṟurungku pungkupai aṉangu kura palyalpai tjuṯa. \v 12 Ka kuṟu palumpa waṟu tili puṟunypa kampangi munu paluṟu katangka kanyiningi puṯuru puṟunypa tjuṯa, panya puṯuru mayatja puḻkangku kanyilpai, palu puṟunypa. Ka palula ini walkatjunkunytja ngaṟangi palu aṉangu tjuṯa ngurpa ini nyara palumpa, paluṟu kutju ninti. \v 13 Ka mantara palumpa milkaḻingku uwankara tjutuntja ngaṟangi, kaya palunya ini wangkapai \it Godaku Tjukurnga\it*. \p \v 14 Kaya ilkaṟitja tjuṯa pikakitja palula tjunguringkula anangi nyanytju piṟantjara tjuṯa munu nyara paluṟu tjana mantara piṟanpa kanyiningi. \p \v 15 Ka wati nyara paluṟu kuranyu ankunytjalu tjaangku kanyiningi tjuḻa iṟi puḻka ngura winkitja pungkula waintarinytjikitjangku. Kaya tjana palunya puṯu ngapartji iluntankuku. Ka paluṟu tjananya pauntjingaṟa kanyilku kuṉpu puḻkangku. Palu panya Godanya mirpaṉpa mulapa nyinanyi palula tungunpungkupai tjuṯaku. Ka wati paluṟu tjananya wiyalku. Panya mai kiṟipitji kantuṟa tjulkuṟa wiyalpai, palu puṟunymankuku tjananya. \v 16 Ka palumpa mantarangka munu tjuntangka kuḻu ini nyanga alatji walkatjunkunytja ngaṟangi, \pc Miḻmiḻmankunytja Mayatja Godaku Palyantjaku. \p \v 17 Palulanguṟuṉa nyangu angelpa kutju tjiṉṯu-waḻara-waḻara ngaṟanyangka. Ka paluṟu mirara wangkangi tjuḻpu tjuṯa katu para-para-ngaṟanyangka, “Pitjalaya tjunguriwa panya Godalu nyuranya kuwari kuka puḻka unganyi. \v 18 Munuya ngalkula miri tjuṯa iltjanpa ngarinyangka nyanytju tjuṯa kuḻukuḻu. Nyanga ngarinyiya mayatja puḻka tjuṯa, munu warmaḻa puḻka, tjanampa mayatja tjuṯa kuḻu munu nyanytju tjuṯa, nyanytjungka pitjanytja tjuṯa kuḻu munu aṉangu waṟkaripai tjuṯa, walytjangku kuliṟa palyalpai tjuṯa kuḻu, aṉangu winki alatjiṯu puḻka, kuḻunypa, ngaḻṯutjara, mani puḻkatjara kuḻukuḻu, kaya uwankara alatjiṯu ngalkunma.” Nyanga alatji angelpa paluṟu wangkangu tjuḻpu tjuṯangka. \p \v 19 Palulanguṟuṉa nyangu mamu panya ngaya puḻka puṟunypa munu mayatja mantatja uwankara warmaḻa winki tjunguringkunyangka. Tjana tjunguringkula paṯaṟa ngaṟangi panya palumpa nyanytju piṟantjaraku palumpa warmaḻaku kuḻu pikaringkunytjikitja. \p \v 20 Ka mamu panya palunya karpiṟa katingu munu palumpa wangkatjara panya ngunti kuralpainya kuḻu tjungu katingu panya nyara paluṟu kutjupa kutjupa tjuṯa ayinayiningku palyaningi mamungka miṟangka. Paluṟu panya alatji palyaṟa ngunti kuraningi aṉangu nampatjara tjuṯa munu paluṟu tjananya ngunti wituwituningi mamu-mamu panya mamu ngaya puṟunypa pupakatira waḻkuntjaku. Ka mamu palunya munu palumpa wangkatjara panya ngunti kuralpainya pulanya waṟu lipi puḻkangka waṉingu puḻi tili winki kampapaingka. Ka pula rawa nyinara waṟungku kampanyangka pika puḻka kaarngaṟanyangka tiṯutjarangku kulilku. \v 21 Ka mamu panya palumpa warmaḻa nyanytju piṟantjarangku tjuḻa tjaangku kanyintjala pungkula iluntanu, ka miri winki ilunytja ngarinyangka tjuḻpu tjuṯangku pitjala ngalkula uwankara paḻtjaringu. \c 20 \s1 Kuḻi 1,000 \p \v 1 Palulanguṟuṉa nyangu angelpa ilkaṟinguṟu ukalingkunyangka, ka paluṟu maṟangku karpintjikitjangku kanyiningi ankapa wituwitu munu key kuḻu kanyiningi piṯi ngaṯi puḻka patintja aḻantjikitjangku. \v 2-3 Munu angelpa paluṟu mamu panya waṉampi puṟunypa witiṟa ankapangka karpiṟa tjarpatjunu piṯi ngaṯi puḻkala munu angatjuṟa key-ngka patiṟa wantingu piṯi palula rawa nyinanytjaku kuḻi 1,000 aṉangu tjuṯa pakaṟa ngunti kurantjaku-tawara. Waṉampi nyanga paluṟu ini Satannga. Ka kuḻi 1,000 ma-ngaṟala wiyaringkunyangka angeltu palunya piṟuku walatjunkuku unytjungku, ka waṉampi nyanga paluṟu mantangka tjukutjuku para-ngaṟala piṟuku maḻaku wiyaringkuku. \p \v 4 Palulanguṟuṉa nyangu kutjupa tjuṯa nyinanyangka tjiya wiṟu tjuṯangka. Ka tjananya Godalu wangkangu aṉangu tjuṯa tjanala kuranyu ngaṟatjuṟa tjukaṟurungku ngurkantankunytjaku. Munuṉa piṟuku nyangu kurunpa tjuṯa ngaṟanyangka ngaṉmanypa panya ilunytja tjuṯa. Panya tjananya kutjupa tjuṯangku iluntanu Godaku tjukurpa wangkanyangka munu tjukurpa Jesunyatjara kuḻu tjukaṟurungku tjakultjunkunyangka. Panya paluṟu tjana mamu ngaya puḻka puṟunypa waḻkuntja wiyangku wantingi munu mamu-mamu panya palyantja kuḻu pupakatira mirawaṉinytja wiyangku wantingi. Munuya paluṟu tjana panya mamuku nampa ngalyangka maṟangka kanyintja wiya nyinangi. Nyanga paluṟu tjana wankaringkula Jesula tjunguringkula mayatjarira nyinangi kuḻi 1,000. \v 5 Nyanga palunya tjananya-waraṟa Godalu wankaṉu. (Palu kutjupa tjuṯa wankaringkunytja wiya kuwaripa miri ngarinyi kuḻi 1,000 ngaṟala wiyaringkunytjaku paṯaṟa.) \p \v 6 Ka panya ngaṉmanypa wankaringkunytja tjuṯa wiṟu nyinaku pukuḻpa mulapa. Nyanga paluṟu tjana panya Godaku walytja mulapa, ka tjananya waṟukutu piṟuku ilunytjaku waṉinytja wiyangku wantiku. Palu tjana Godaku tjukurtjara tjuṯa nyinaku Jesuku Christaku kuḻu munuya palula tjunguringkula mayatjarira nyinaku rawa mulapa kuḻi 1,000. \s1 Satannga Waṟungka Tjarpatjunkunytja \p \v 7 Ka angeltu kuḻi 1,000 wiyaringkunyangka maḻangka ngula waṉampi panya Satannga piṯinguṟu pakaltjingaṟa walatjunkuku. \v 8 Ka paluṟu ankula aṉangu manta winkitjangka wangkara ngunti mukumukulku tjana palula tjunguringkunytjaku. Nyanga palumpa tjanampa ini kutjara ngaṟaku Kaakanya munu Maikaakanya, ka tjananya ini nyanga kutjaratjara Satantu aḻṯiku aṉangu mungilyi mulapa palula tjunguringkula pika puḻka pungkunytjaku. \p \v 9-10 Kaya pitja-pitjaku manta lipiwanu munuya pika pungkunytjikitja ngaṟaku Godaku walytja tjuṯa nguṟutatjuṟa ngurangka nyinanyangka tawunu nyara Godalu mukulyangku kanyintjitjangka. Palu waṟu puḻka mulapa ilkaṟinguṟu palula tjanala punkalku munu tjananya uwankara wiyalku, panya tjana Satantu ngunti kurannyangka palunya waṉaningi. Ka Godalu Satannga waṟungka waṉiku, ka panya palula pulala tjunguringkuku waṟu unngu mamu ngaya puṟunytja munu palumpa wangkatjara ngunti kuralpaingka kuḻu. Ka paluṟu tjana waṟungku kampanyangka pika kuliṟa miraku rawa alatjiṯu mungangka kaḻaḻa wiyaringkunytja wiya tiṯutjara. \s1 Tjiṉṯu Maḻatjangka Godalu Ngurkantankunytja \p \v 11 Palulanguṟuṉa nyangu tjiya piṟanpa puḻka mayatja puḻka nyinapai. Ka palula kutju nyinangi. Ka pala palula miṟangka ilkaṟi, manta, uwankara mapalku wiyaringu. \p \v 12 Kaṉa palulanguṟu nyangu aṉangu uwankara mulapa ilunytjatjanu pakaṟa ngaṟanyangka tjiya palula kuranyu, wati, minyma, tjitji uwankara mayatja puḻka munu mayatja wiya kuḻukuḻu. Ka palulanguṟu nyiri tjuṯa kanyintjatjanungku aḻaṟa waṉaṉu munu piṟuku nyiri kutjupa aḻaṉuṯu panya nyiri palula aṉangu ini tjuṯa ngaṟanyi paluṟu tjana wanka tiṯutjara nyinanytjaku.\fig |src="AB02778b.tif" size="col" loc="p" ref="20:12"\fig* Ka palulanguṟu tjiyangka nyinanytjalu nyiri tjuṯanguṟu nyakula aṉangu tjuṯa tjukaṟurungku wangkangi panya nyiringku tjakultjunangi tjana mantangka nyinaralpi palyantja uwankara. Ka paluṟu tjananya uwankara tjukaṟurungku ngurkantanangi tjana palyantjitjanguṟu. \v 13 Munuṉa nyangu aṉangu uwankara mantangkalpi ilunytja wankaringkula pakaṟa ngaṟanyangka tjiyangka kuranyu. Ka tjananya tjiyangka nyinanytjalu uwankaraṯu tjukaṟurungku ngurkantanangi nyiringuṟu nyakula tjana mantangka nyinaralpi palyantja uwankara. \p \v 14 Munu paluṟu \it Ilunytjanya \it*pulanya \it Miri Tjuṯaku Nguranya\it* waṟu puḻkangka waṉingu. \v 15 Munu paluṟu nyiri wankalanguṟu aṉangu tjuṯa ini puṯu nyakula tjananya waṟu puḻkangkaṯu waṉingu. Paluṟu tjana ngaṉmanypa mantangkalpi ilungu palu nyanga waṟungka waṉinytja kutjupa tjana waṟu unngu nyinara tiṯutjara miranytjaku. \c 21 \s1 Ilkaṟi Kuwaritja Munu Manta Kuwaritja \p \v 1 Palulanguṟuṉa nyangu manta munu ilkaṟi kuwaritja ngaṟanyangka. Panya manta ilkaṟi ngaṉmanypa ngaṟanytja wiyaringu, uṟu puḻka kuḻu wiyaringu. \v 2 Kaṉa palulanguṟu nyangu Godaku tawunu puḻkanya ngura panya Jerusalemanya ilkaṟinguṟu ukalingkunyangka. Tawunu paluṟu miḻmiḻpa wiṟu mulapa. Panya kungkangku kuri aḻṯinytjikitja paluṟu mantara wiṟungka tjarpapai, nyara palu puṟunypa wiṟu mulapa tawunu nyara paluṟu. \p \v 3 Kaṉa wangka kulinu tjiya wiṟunguṟu mirara wangkanyangka, “Uwa, kuwari Godanya aṉangu tjuṯangka tjunguringkula nguraṟarira tjanala nyinaku, kaya palumpa walytjapiti palula tjungu tiṯutjara nyinaku. Ka paluṟu tjananya mayatja wiṟu mulatu kanyilku, \v 4 munu tjananya paluṟu kuṟu iḻanypa muṉilku piṟuku tjuni kaṯakatira ulanytjaku wiya, kaya pukuḻpa kutju nyinaku. Kaya piṟuku ilunytja wiya ngaṟaku munuya piṟuku pika kuliṟa nyarinytja wiya nyinaku. Panya mantangkalpi nyanga palu puṟunypa tjuṯa ngaṟangi, nyanga paluṟu tjana uwankara wiyaringkuku kaya pukuḻpa mulapa kutju tiṯutjara nyinaku.” \p \v 5 Munuṉi palulanguṟu wangkangu tjiya wiṟungka nyinanytjalu, “Ngayuluṉa uwankara kampa kutjupaṟa wiṟu palyalku.” Munuṉi piṟuku wangkangu, “Ngayulu nyanga kuwari wangkanytja nyiringka walkatjura, panya nyanga paluṟu tjukaṟuru mulapa ngaṟanyi winkingku kuliṟa mulamularingkunytjaku.” \p \v 6 Munuṉi wangkangu, “Ngayulu wangkanytja uwankara mulapa alatjiringu. Ngayuluṉa ngaṉmanyitja mulapa uwankara wiyangkalpi nyinanytjanya, munuṉa panya uwankara wiyaringkunyangka nyinaku tiṯutjara wiyaringkunytja wiya. Ka kutjupa kapi-tjiratja iluringkunyangka ngayulu kapi intjanungku ungkuku kapi waḻa wankanguṟu tjikiṟa nyantulpa wanka tiṯutjara nyinanytjaku. \v 7 Uwa, nyura wantinytja wiyangku ngayunya tiṯutjarangku waṉannyangka ngayulu nyuranya rawangku wiṟuṟa aṯunymaṟa kanyilku. Ngayulu nyurampa Mama Godanya nyinaku, ka nyura ngayuku tjitji mulapa nyinaku. \p \v 8 “Palu aṉangu kuralpai tjuṯa waṟu puḻkangka tjarpaku. Panya kutjupa tjuṯangku waṉaṟa ngaṯalpaṯu wantipai kura kutjupa kutjupa tjanala wirkankunyangka, ka kutjupa tjuṯangku tjukutjuku mulamularingkunytjatjanungku wantipai, kutjupa tjuṯangku kura kutjupa kutjupa tjuṯa palyalpai, kutjupa tjuṯangku miripungkupai, kutjupatjara kampangkaṯu kutjupangka kutjupangka ngaripai kuri wiyangka, kutjupa tjuṯangku iraṯingka kuralpai, kutjupa tjuṯangku puṉunguṟu apunguṟu palyantja waḻkulpai, kutjupa tjuṯangku ngunti wangkapai. Nyanga palu puṟunypa palyalpai uwankaraṉa tjarpatjunkuku waṟu puḻkangka puḻi yalawana kampapai-tjarangka. Panya paluṟu tjana mantangkalpi ngaṉmanypa ilungu, kaṉa tjananya wankaṉu piṟuku waṟu puḻkangka waṉinytjikitjangku.” \s1 Tawunu Jerusalemanya Kuwaritja \p \v 9 Ka angelpa 7 panyatja ngaṟangi panya pika tjuṯa ngaṉmanytju ungangi pititjarangku. Kaṉi kutjungku pitjala wangkangu, “Waṉalaṉi kaṉanta nintila Lamalamaku kuri panya kuwari aḻṯinytjaku.” \p \v 10 Ka palulanguṟu Kurunpa Miḻmiḻṯu ngayunya piṟuku nintiningi, kaṉi kurunpa ngayunya angeltu katingu apu murpu puḻkakutu munuṉi katunguṟu tjukurpa nintinu Godaku tawunu miḻmiḻpa Jerusalemanya ilkaṟinguṟu ukalingkunyangka. \v 11 Ka tawunu palunya irnyaningi Godaku pitalytjingku, panya upula irnya-irnyalpai kuḻingku kampanyangka, palu puṟunypa.\fig |src="lb00171c.tif" size="col" loc="p" ref="21:2"\fig* \p \v 12 Ka Godaku tawunu nguṟurpa ngaṟanyangka wall-pa waṟa puḻka para-ngaṟala arintanangi kuunatjara kuunatjara. Ka wall-ta kaita 12 ngaṟangi, ka angelpa tjuṯangku kaita kutju-kutjunguṟu ngaṟala aṯunymanangi. Ka wati panya Jacobaku katja tjuṯa 12 ini ngaṟangi kaitangka kutju kutju walkatjuṟa wantinytja. (Katja nyanga palula tjanalanguṟu panya aṉangu Israelkunu tjuṯa ma-tjuṯaringu maḻatja maḻatja.) \v 13 Ka kaita panya 12 wall-ta ngaṟangi, kakaraṟanguṟu maṉkurpa, munu uḻpaṟiranguṟu maṉkurpa kutjupa, alinytjaranguṟu maṉkurpa kutjupa munu wiluṟaranguṟu maṉkurpa kutjupa. \v 14 Ka puḻi waḻu 12 para-ngaṟala waṉaningi, ka palula tjanala katu wall paluṟu para-ngaṟala waṉaningi. Ka watiku ini tjuṯa ngaṟangi walkatjunkunytja waḻu pala palula tjanala waḻu panya 12-ngka, panya wati 12 Lamalamangku ngaṉmanytju iyantja tjuṯa Tjukurpa Palya wangkanytjaku, nyara palumpa tjanampa ini tjuṯa. \p \v 15 Ka angelpa panya paluṟu ngayula wangkanytjalu kanyiningi puṉu tjukaṟuru mitjuṟumilalpai gold-nguṟu palyantja tawunu palula tjunkula waṉaṟa mitjuṟumilantjikitjangku wall-ta kaita tjuṯangka kuḻu. \v 16 Ka tawunu nyara paluṟu kuuna-kuuna waṟa puḻkanya ngaṟangi, ka angeltu tawunu palunya kakaraṟa mitjuṟamilaṉu waṟa puḻka mulapa 2,400 kilamita,\f * \fr 21:16 \fr*\ft 2,400 kilamita parari mulapa nyaa puṟunypa, Pukatjalanguṟu munu Melbourne-takutu, palu puṟunypa.\ft*\f* munu piṟuku uḻpaṟiralku mitjuṟamilaṉu palu puṟunypaṯu 2,400 kilamita, munu palu puṟunypaṯu mitjuṟamilaṉu wiluṟaralku alinytjaralku kuḻu waṟa puḻka nampa palunyaṯu 2,400 kilamita uwankara. Munu paluṟu piṟuku katukutungku mitjuṟamilaṉu nampa palu puṟunypaṯu waṟa mulapa. \v 17 Munu piṟuku tawunu palunya wall-pa para-arintaṟa ngaṟanytjanya angeltu mitjuṟamilaṉu lipiwanu nampa nyangatja 60 metre.\f * \fr 21:17 \fr*\ft 60 metre nyaa puṟunypa, panya paḻtjuṟa ankunytja 60-aṟangku, palu puṟunypa.\ft*\f* \p \v 18 Kaṉa nyangu wall-pa palunya wiṟu mulapa ngaṟanyangka panya puḻi ukiṟi-ukiṟi wiṟunguṟu palyantja puḻi ini Jasper-nguṟu. Ka tawunu paluṟu wiṟu mulapa ngaṟangi gold-nguṟu palyantja kalawatja puṟunypa panya wiitjurulypa nyakupai, palu puṟunypa palya mulapa. \p \v 19-20 Kaṉa nyangu wall-ku tjinangka waḻu panya 12-ngka puḻi upula tjuṯa tjakatjuṟa wantinytja kala kutjupa kutjupatjara wiṟu mulapa. Waḻu kutjungka upula kala ukiṟi-ukiṟi ngaṟangi, ka kutjupangka kala ilkaṟi puṟunypa ngaṟangi, ka kutjupangka piṟanpa ngaṟangi, ka kutjupangka tjitin-tjitinpa ngaṟangi, ka kutjupangka inuntji puṟunypa ngaṟangi ka kutjupangka maṟu ngaṟangi. Kala wiṟu mulapaya ngaṟangi waḻu nyanga 12-ngka. \v 21 Munuṉa kaita 12 kuḻu nyangu nyanga alatji ngaṟanyangka, upula ini pearl-nguṟu palyantja palu manguṟi-manguṟi puḻka mulapa, kala piṟanpa. Munuṉa piṟuku nyangu iwara wiṟu mulapa ma-ngarinyangka gold-nguṟu palyantja palu nyangatja kutjupa nguwanpa, panya kalawatja unnguwanungku munkaratjaraṟa nyakupai, palu puṟunypa. \p \v 22 Palu puṯuṉa nyangu timpula tawunu pala palula unngu ngaṟanyangka Godanya waḻkuntjaku, panya pula Godanya Mayatja Puḻkanya Lamalamanya kuḻu uti alatjiṯu nyinanyi tawunu pala palula. \v 23 Ka tjiṉṯungku irnyantja wiya munu kiṉaṟangku kuḻu piṟuku irnyantja wiya tawunu nyara palunya, panya Godalu pitalytji puḻkangku tjananya irnyaṟa kanyini. Ka Lamalamangku palu puṟunytjuṯu irnyaṟa kanyini tili puṟunytju, paluṟu pula. \p \v 24 Kaya aṉangu winki uti para-ngaṟaku kaḻaḻa puṟunytja Godalu Lamalamalu pula irnyannyangka. Kaya mayatja tjuṯangku ngura kutjupa kutjupa tjuṯanguṟu katiku mani, ulytja, kutjupa kutjupa wiṟu tjuṯa tawunu nyara palulakutu. \v 25 Ka kaita tjuṯa tiṯutjara aḻa ngaṟaku panya tawunu nyara paluṟu piṟuku mungaringkunytja wiya ngaṟaku kaḻaḻa tiṯutjara. \v 26 Kaya ngura kutjupa kutjupa uwankaranguṟu mani, ulytja, kutjupa kutjupa wiṟu tjuṯa tawunu pala palula katira tjunkuku. \p \v 27 Palu kurakura tjuṯaya katinytja wiyangku wantiku munuya wiṟu tjuṯa kutju katira tjunkuku. Kaya kuralpai tjuṯa munu ngunti wangkapai tjuṯa tjarpanytja wiya ngaṟaku tawunu pala palula. Palu panya Lamalamangku nyiringka ini walkatjunu wanka nyinanytjaku, nyara paluṟu tjana kutju tjarpaku ngura pala palula, munuya wanka tiṯutjara nyinaku Godala tjungu. \c 22 \p \v 1 Kaṉi angeltu piṟuku ngayunya nintinu kapi waḻa wankaṟunkupainya ukalingkunyangka. Ka kapi paluṟu pirpi-pirpiṟa ukalingangi Godaku pulampa Lamalamaku tjiyanguṟu. \v 2 Munu kapi paluṟu tawunungka nguṟurpa karuringkula iwarangka ukalingangi. \p Ka karu kantilypa kutjarangka ngaṟangi puṉu wankanya. Ka puṉu pala palula mai ilaṯu-ilaṯu pakaningi kinaṟa kutjupa kinaṟa kutjupa tiṯutjarangku ngalkuntjaku, kaya ngura winkitjangku puṉu pala palulanguṟu nyaḻpi mantjiṟa nyiṯilpai pika wiyaringkunytjikitjangku. \p \v 3 Ka aṉangu kura tjuṯa kutjupa kutjupa kura tjuṯa kuḻu Godalu wantinyangka, nyara paluṟu tjana uwankara nyinanytja wiya ngura nyara palula, palya tjuṯa kutju nyinaku Godala tjungu. \p Ka tawunu pala palula Godaku pulampa Lamalamaku tjiya nyinapai ngaṟaku, kaya Godaku walytja tjuṯangku palunya mirawaṉiku. \v 4 Munuya palunya yunpa nyakuku, munuya palumpa ini kanyilku ngalyangka walkatjuṟa wantinytja. \p \v 5 Munuya ngura pala palula lampa tiliṟa kanyintja wiya nyinaku panya munga ngaṟanytja wiya ngaṟaku ngura pala palula. Ka tjiṉṯu kuḻu ngaṟanytja wiyaringkuku, panya Mayatja Godalu tjananya irnyaṟa kanyilku uwankara uti nyinanytjaku. Kaya mayatjarira tjana Mayatja Godala tjungu nyinaku wanka tiṯutjara wiyaringkunytja wiya alatjiṯu. \s1 Jesunya Maḻaku Pitjanytja \p \v 6 Kaṉi angeltu wangkangu, “Kulila, wangka nyangatja tjukaṟuru, ka nyuntu mulamularingama. Panya Mayatja Godalu iriti wangkangi wangkatjara tjuṯangka tjana aṉangu tjuṯangka tjakultjunkunytjaku, pala palu puṟunypaṉa Godaku walytja tjuṯangka tjakultjunanyi ngula kutjupa kutjupa tjuṯa wirkankunytjaku.” \p \v 7 Ka Jesulu wangkangu, “Kulilaya! Kuwari nguwanpaṉa maḻaku pitjaku. Ka aṉangungku tjukurpa nyanga nyiringka walkatjunkunytja wangaṉarangku kuliṟampa pukuḻpa palya tiṯutjara nyinaku, panya tjukurpa nyangatja Godaku.” \p \v 8 Ka nyangaṉa ngayulu Johntu nyanganpa uwankara nyiringka walkatjunu nyakunytjatjanungku munu kulintjatjanungkuṯu tjukurpa nyanga palunya tjananya. Panya angeltuṉi nintiṟa tjakultjunangi kutjupa kutjupa tjuṯa, kaṉa uwankara nyakula kuliṟa wiyaringkula angelpa pala palula tjinangka waṯungaṟakatingu palunya mirawaṉinytjikitjangku.\fig |src="GT00154.tif" size="col" loc="p" ref="22:8-9"\fig* \p \v 9 Kaṉi wangkangu, “Alatjingalwiyangkuṉi wantima! Mayatja Godanya kutju mirawaṉima, ngayunya wiyangku! Ngayuluṉa Godaku waṟkaripai nyuntunya puṟunypaṯu. Kaya Godaku wangkatjara tjuṯa kuḻu ngayunya puṟunypaṯu nyinanyi. Kaya kutjupa tjuṯangku tjukurpa nyiri nyangatja wangaṉarangku kulilpai, nyara paluṟu tjana kuḻu ngayunya puṟunypaṯu nyinanyi. Kaṉi ngayunya waḻkuntja wiyangku wantima Godanya kutju waḻkunma!” \p \v 10 Nyara palulanguṟuṉi angeltu piṟuku wangkangu, “Tjukurpa nyangatja Godaku panya nyiri nyangangka ngarinyi ka kutitjunkunytja wiyangku tjukaṟurungku utingku wangkama, panya tjukurpa nyanga paluṟu tjana kuwari nguwanpa utiringkuku. Ka tjiṉṯu muṯumuṯuringu waṯalpi aṉangu tjuṯa kampa kutjuparinytjaku. \v 11 Kaya kuralpai tjuṯangku tiṯutjarangku tungunpungkula kura palyalkatima, munuya kurakura kutjupa kutjupa tjuṯa palyalpai tjuṯangku palu puṟunypaṯu rawangku palyalkatima. Kaya wiṟu palyalpai tjuṯangku tiṯutjarangku wiṟu palyalkatima, munuya Godala tjukaṟuru nyinapai tjuṯa palu puṟunypaṯu tjukaṟuru nyinakatima.” Alatji angeltu wangkangu. \p \v 12 Ka Jesulu wangkangu, “Kulilaya! Ngayulu kuwari nguwanpa maḻaku pitjaku. Munuṉa pitjala aṉangu uwankara ngayula kuranyu ngaṟatjunkuku tjananya mantangka nyinara palyantjitjanguṟu tjukaṟurungku ngurkantankunytjikitjangku. Munuṉa palulanguṟu tjanampa uwankaraku tjukaṟurungku palyalku – ngayunya rawangku waṉalpai tjuṯaṉa mantjilku ngayula tjunguringkula nyinanytjaku, munuṉa watarkitja tjuṯa mauṉṯalpa iyalku ngura kurakutu. \v 13 Ngayuluṉa ngaṉmanyitja mulapa uwankara wiyangkalpi nyinanytjanya, munuṉa panya uwankara wiyaringkunyangka nyinaku tiṯutjara wiyaringkunytja wiya. \p \v 14 “Panya aṉangungku mantara paltjilpai ka kilina mulapa ngaṟapai, pala palu puṟunypa nyuntu kurunpa kilina palya mulapa kanyiṟa pukuḻpa mulapa nyinaku munu nyara palulanguṟu mai ngalkuku puṉu wankanguṟu munuya kaitawanu tjarpara pukuḻpa mulapa nyinaku tawunu pala palula. \p \v 15 “Kaya kuralpai tjuṯa tjarpanytja wiya ngaṟaku, panya tjana kura kutjupa kutjupa tjuṯa palyalpai, iraṯingka kuralpai munu miripungkupai, kutjupa kutjupangka ngunti ngaripai, puṉunguṟu apunguṟu palyantja ngunti waḻkulpai, ngunti wangkapai munu ngunti kuḻu kuralpai, nyara palu puṟunypa palyalpai tjuṯa ngura nyara palula puṯu tjarpaku.” \p \v 16 Munuṉi piṟuku Jesulu wangkangu, “Ngayuluṉa angelpa nyuntulakutu wituṉu tjukurpa nyangatja nyuntula tjakultjunkunytjaku nyuntu ngapartji ma-tjakultjunkunytjaku tjanala ngayuku walytja tjuṯangka ngura kutjupa kutjupangka nyinanyangka. Panya iriti Davidanya mayatja puḻka nyinangi, nyara palumpa pakaḻi maḻatja ngayulu nyinanyi. Ngayuluṉa kililpi panya tjiṉṯukutu pakalpainya, palu puṟunypa.” \p \v 17 Palulanguṟu Kurunpa Miḻmiḻṯu pula Lamalamaku kuringku wangkangu, “Ala, pitjaya!”\f * \fr 22:17 \fr*\ft Lamalamaku kuri panya Jesuku walytja tjuṯa.\ft*\f* Kaya nyangatja kutjupa tjuṯangku kuliṟampa uti palu puṟunypaṯu wangkama, “Pitjaya!” Uwa, aṉangu kutjupa kapi ilu nyinarampa uti pitjama munu paluṟu tjikila kapi wankanya Godalu intjanungku ungkunytja. \s1 Tjukurpa Maḻatja \p \v 18 Kulilaya! Tjukurpa nyanga nyiringka ngarinytja nyangatja Godaku alatjiṯu. Kaṉa ngayulu Johntu mulamulangku wangkara paini tjukurpa nyiri nyangangka tjukurpa kutjupitja tjungulwiyangku wantima. Panya aṉangungku tjukurpa kutjupitja tjukurpa nyangangka tjungunnyangka Godalu palunya pikatjaralku, panya nyiri nyangangka tjukurpa ngarinyi Godalu aṉangu kura tjuṯa pikatjarantjaku, nyara palu puṟunypaṯu palunya pikatjaralku. \p \v 19 Kaṉa piṟuku wangkanyi nyura ngaṯalarinytjaku-tawara winki utingku tjakultjunkunytjaku. Tjinguṟu nyura tjukurpa nyangatja tjukutjuku ngaṯalpa wangkaku winki utingku wangkanytja wiyangku, ka nyuranya Godalu mai puṉu wankanguṟu ungkunytja wiyangku wantiku munu nyuranya tjarpatjunkunytja wiyangkuṯu wantiku tawunu nyara wiṟu palula ngura panya miḻmiḻṯa. Panya tjukurpa nyangangku tjakultjunanyi puṉu wankanya munu tawunu panya ngura miḻmiḻpa, palu nyura aṟu kuliṟampa tjukurpa nyanga palunya ngaṯalpa wangkarampa nyura ngura nyara palula puṯu tjarpaku. \p \v 20 Ka Jesulu wangkangu, “Tjukurpa nyangatja tjukaṟuru mulapa.” Munu piṟuku alatji wangkangu, “Uwa, mulapa kuwari nguwanpaṉa ngayulu maḻaku pitjaku nyuranya mantjintjikitja.” \p Kaṉa ngayulu Johntu kulintjatjanungku wangkanyi, “Uwa mulapa, Mayatja Jesu, warpungkula pitja.” \p \v 21 Uwa, alatjiṯuṉa wangkanyi. Ka Mayatja Jesulu nyuranya Godaku walytja uwankara pukuḻtjungku wiṟuṟa kanyinma. Uwa mulapa.