\id 1TH ‘PT 1TH 02ed’ Pitjantjatjara 1 Thessalonians 20-FEB-03 (Paul & Ann Eckert (SIL/FRM), c/o PO Box 2129 Alice Springs, NT 0871. Ph: +61-8-82924808 Fax: 08-89524894. E-mail: paul.eckert@biblesociety.org.au \ide UTF-8 \h 1 Tjitja-lanikaku \toc2 1 Tjitja-lanikaku \toc1 Lita Nampa 1 Paulalu Walkatjuṟa Iyantja Ngura Tjitja-lanikalakutu (1 Thessalonians) \mt1 Lita Nampa 1 Paulalu Walkatjuṟa Iyantja Ngura Tjitja-lanikalakutu \mt2 1 Thessalonians \imt1 Nyangatja Ngaṉmanytju Nyakula Wangkanytjaku \ip Nyangatja Godaku tjukurpa Paulalu walkatjunkunytja Jesuku walytja tjuṯaku ngura nyara Tjitja-lanikala nyinanytja tjuṯaku. Ka panya nyiri kutjupa ngaṟanyi ini \it Jesulu Iyantja Tjuṯangku Palyantja\it* wati panya Luke-alu walkatjunkunytja, ka panya nyiri pala palula Luke-alu tjakultjunu chapter 17-ta Paulanya Timitjinya Tjaalatjanya tjana ankula nyinanytja ngura nyara Tjitja-lanikala. Panya paluṟu tjana tjiṉṯu 21 nyinangi ngura nyara palula munuya Tjukurpa Jesunyatjara tjakultjunangi aṉangu nyara palula nyinanytja tjuṯangka. Kaya Jew tjuṯa mulamularingu munu Jew wiya tjuṯa kuḻukuḻu. Palu Jew kutjupa tjuṯangku mulamularingkuwiyangku wantingi munuya mulamularingkupai tjuṯa kuraṟa pungangi munuya Paulanya painu tjanampa ngura wantikatinytjaku. \ip Ka ngula Paulalu Timitjinya maḻakungku wituṟa iyaṉu ngura nyara Tjitja-lanikalakutu ankula aṉangu panya Jesuku walytja tjuṯa nyakunytjaku munu palunya tjananya wangkara kuṉpuntjaku. (Nyawa 3:5.) Ka Timitjilu ngura nyara palula wirkaṟa tjananya nyakula puḻkaṟa pukuḻaringu panya paluṟu tjana watarkurinytja wiyangku rawangku Jesunya waṉannyangka. \ip Palu kutjupa tjuṯangkuya kulinu Jesunya ilkaṟinguṟu maḻaku mapalku pitjanytja-palku munuya palulanguṟu waṟka wantira paṯaṟa nyinangi Jesuku. Ka lita nyangangka Paulalu tjananya wangkara painingi pakaṟa waṟkarinytjaku. \ip Kaya kutjupa tjuṯa puḻkaṟa tjituṟu-tjituṟuringi panya tjanampa walytja tjuṯaya ngaṉmanypa ilungu Jesunya pitjanytja kuwaripangka. Ka Paulalu lita nyangangka walkatjuṟa tjananya wangkara tjukaṟuruningi ngunti kulilwiyangku tjukaṟurungku kulintjaku Jesunya maḻaku pitjanytja. \iot Tjukurpa nyanganpa ngarinyi: \io1 1:1 Paulalu ngaṉmanytju wangkanytja \io1 1:2—3:13 Paulanya tjanampa pukuḻarinytja \io1 4:1-12 Paulalu tjananya wituwituntja Godalawanu tjukaṟuru palyanyku nyinanytjaku \io1 4:13—5:11 Paulalu Jesunya maḻaku pitjanytja tjakultjunkunytja \io1 5:12-28 Paulalu tjukurpa maḻatja wangkanytja \ie \c 1 \s1 Paulalu Ngaṉmanytju Wangkanytja \p \v 1 Uwa, Jesuku walytja tjuṯa, ngayuluṉa Paulalu lita nyangatja nyurampa walkatjunanyi ngura pala Tjitja-lanikala nyinanytja tjuṯaku. Panya nyura Mama Godaku walytja mulapa nyinanyi Mayatja Jesuku Christaku kuḻu. Kala nyangatja Tjaalatjalu Timitjilu nganaṉa maṉkurtu lita nyangatja nyuralakutu ma-iyaṉi nyurampa pukuḻarira. \p Ka Mama Godalu nyuranya pukuḻtju puḻkangku kanyinma munu nyuranya kurunpa rapaṟa pukuḻmanama. \s1 Wiṟuṟaya Palyanyku Nyinama \p \v 2-3 Uwa, nganaṉa nyuranya kuliṟa puḻkaṟa pukuḻaripai. Panya nyura Jesuku puḻkaṟa mulamularingkupai munu nyara palulanguṟu nyura Godaku wiṟuṟa waṟkaripai. Munu panya nyura mukulya puḻka nyinapai munu nyara palulanguṟu nyura wiṟu tjuṯa palyalpai aṉangu tjuṯaku. Munu nyura aḻa-aḻa paṯaṟa nyinapai Mayatja Jesulu Christalu nyuranya maḻakungku pitjala mantjintjaku. Nyara palulanguṟu nyura aḻa-aḻa paṯaṟa raparingkula Godaku iwarangka tungun-tungunpa ananyi wantinytja wiya alatjiṯu. Ka nyura nyanga alatji wiṟuṟa nyinanyangka nganaṉa puḻkaṟa pukuḻaripai munula Godala tjapiṟa alatji wangkapai, “Ngura nyara Tjitja-lanikala nyuntumpa walytja tjuṯa wiṟuṟa nyinanyi.” \p \v 4 Uwa walytja tjuṯa, nganaṉa nintingku kulini panya Godalu nyuranya puḻkaṟa mukuringkula ngurkantanu nyura palumpa walytja nyinanytjaku. Nyara palulanguṟu kuḻula Godanya waḻkulpai paluṟu nyuranya ngurkantankunytjitjanguṟu. \v 5 Palu nyura wanyu Jesuku mulamularingu ngayulu Tjukurpa Palya tjakultjunkunyangka kuliṟa? Wiya, ngayulu tjakultjunkunyangka Godalu witulya puḻkangku nyurala unngu nintiningi. Nyara palulanguṟu nyura Jesuku mulamularingu Kurunpa Miḻmiḻṯu nyuranya unngu nintinnyangka. Panya nyura nyangangi nganaṉa Godaku raparingkula Tjukurpa Palya mulamulangku wangkanyangka, munu panya nyura nyakula kuliningi alatji, “Awari, mulapa nyangantu Godaku mulamularingkula tjukurpa puḻka rapangku wangkanyi.” Alatji nyura kuliningi. \p Ka panya mungaṯu nganaṉa nyurala tjungu nyinangi munu panyala nyurampa wiṟu mulapa palyaningi. Ka nyura nyara palulanguṟu nintiringkula kuliningi, “Ai, nyanga tjanaya tjukurpa mulapa wangkanyi, panya tjana tjukurpa palunyatjara alatjiṯu nyinanyi munuya wiṟu tjuṯa kutju palyaṉi.” Alatji nyura nyakula kuliningi. \v 6 Munu nyura nyara palulanguṟu nganaṉanya puṟunypa arkaṟa nyinangi panya Mayatja Jesunya puṟunyarira wiṟuṟa nyinanytjikitja. Kala nyara palulanguṟu kuḻu kulini panya mulapa Godalu nyuranya ngurkantanu palumpa walytjaringkula nyinanytjaku. Ka panya aṉangu watarkitja tjuṯangku nyuranya kuraningi nyura Tjukurpa Palya kuliṟa Jesuku mulamularingkunyangka. Palu nyura panya tjananya kuliṟa wantingi munu Godaku tjukurpa kutju kuliṟa puḻkaṟa pukuḻaringi, Kurunpa Miḻmiḻṯu nyuranya pukuḻmankunyangka. \p \v 7 Uwa, nyuranya panyaya anaṟa kuraningi, ka panya nyura palula tjanala kulintja wiyangku wantira Godalawanu kutju nyinangi. Ka panya aṉangu Jesuku walytja kutjupa tjuṯangku ngura kutjupa tjuṯanguṟu nyuranya nyangangi munu kuliningi Godalawanu wiṟuṟa nyinanyangka, munuya palulanguṟu tjana kuḻu nyuranya puṟunypa Godalawanu wiṟuṟa nyinanytjikitja mukuringanyi. Aṉangu paluṟu tjana panya manta nyara ini Matja-tuniyala nyinanyi, munu kutjupa tjuṯa nyurala uḻpaṟira nyinanyi manta panya ini Akayala. \v 8 Panya ngura winkitjangkuya aṉangu tjuṯangku nyuranya kulinu Godaku puḻkaṟa mulamularingkunytja, munuya nyara palulanguṟu nintiringu Mayatja Jesuku tjukurku. \p Uwa, mulapa nyuralanguṟu Mayatjaku tjukurpa lipiringu munu ngura winkikutu anu Matja-tuniyala pulala Akayala kutju wiya palu ngura uwankarakutu. Ka nyara palulanguṟu manta winkitjangku nyuranya ngaṉmanytju kulinu nganaṉa tjanala tjakultjunkunytja kuwaripangka. \v 9 Panya nganaṉa ngura kutjupangka wirkankunyangka aṉangu nyara palunya nguraṟa tjuṯangku tjukurpa nyuranyatjara paṯaṟa nganaṉala tjakultjunangi munuya alatji wangkangi, “Nyara Tjitja-lanikala nyinanytja tjuṯa kunyu nyurampa puḻkaṟa pukuḻaringi nyura Godaku tjukurpa tjanala wangkanyangka. Munuya kunyu god puḻinguṟu puṉunguṟu palyantja tjuṯa wantira God wankaku mulamularingu palula kutjungka wangaṉarangku kuliṟa waṟkarinytjikitja.” Alatjiya ngura kutjupangka kutjupangka nganaṉala tjukurpa nyuranyatjara pukuḻṯu tjakultjunkupai. \p \v 10 Munuya alatji kuḻu wangkangi, “Nyara paluṟu tjanaya kunyu aḻa-aḻangku paṯaṉi Godaku katja maḻaku pitjanytjaku ngura ilkaṟinguṟu.” Alatjiya ngayula tjakultjunangi. Ka panya mulapa Jesunya ilunyangka Godalu wankaṟa pakaltjingaṉu. Ka paluṟu tjiṉṯu maḻatjangka nganaṉanya pitjala wankaṟunkuku, panya tjiṉṯu nyara palula Godalu aṉangu palunya wantipai tjuṯa tjaraṟa ngura kurangka waṉiku. Uwa, nyuranyaya ngura winkitjangku kulinu nyura Mayatja Jesuku puḻkaṟa mulamularingkunyangka. \c 2 \s1 Paulanya Tjitja-lanikala Ngaṉmanypa Nyinara Waṟkarinytja \p \v 1 Palu walytja tjuṯa, panya nganaṉa mungaṯu nyurala wirkaṟa tjukurpa wangkanyangka nyura kuliṟa Jesuku mulamularingu, kala palulanguṟu puḻkaṟa pukuḻaringu. \v 2 Palu panya nganaṉa ngaṉmanypa ngura nyara Pilipaila nyinanyangka aṉangu tjuṯangku nganaṉanya anaṟa warkira painingi munulanya pungangi. Palu Godalulanya kurunpa rapaṉu Tjitja-lanikalakutu ma-pitjala palumpa Tjukurpa Palya Jesunyatjara nyurala tjakultjunkunytjaku. Ka panyaya nyurampa pala ngurangka tjara kutjupa palu puṟunypaṯu nyinangi munulanyaya mirpaṉarira puḻkaṟa painingi. Palu tjana wangkanyangka nganaṉa kulilwiyangku tungun-tunguntu alatjiṯu nyurala wangkangi Tjukurpa Palya Jesunyatjara. \p \v 3 Uwa, nganaṉa panya tjukurpa palunya nyurala tjakultjunangi nyura kuliṟa mulamularingkula Jesunya waṉantjaku. Panya nganaṉa nyurampa mukuringkula tjukurpa tjukaṟuru wangkangi ngunti wangkanytja wiyangku. Munula nyuranya ngunti kurantjikitjangku kulintja wiyangku tjukurpa mulapa kutju wangkangi nyuranya pukuḻmankunytjikitjangku. \p \v 4 Palu kutjupa tjuṯangku nganaṉanya anaṟa wangkapai, “Nyara tjana nyuranya ngunti kuraṉi, kaya tjananya kulintja wiyangku wantima.” Alatjiya nganaṉanya wangkapai. Palu tjana ngunti alatji wangkanyi nintingku-palku. Panya Godanya ninti nganaṉa unngu kulintjitjaku, munulanya paluṟu alatjiṯu nintingku wituṟa iyaṉu Tjukurpa Palya Jesunyatjara para-tjakultjunkunytjaku. Kala tjukurpa nyanga palunya aṉangu tjuṯangka wangkapai Godalu nyakula pukuḻarinytjaku, aṉangu tjuṯangku nganaṉanya nyakula mirawaṉinytjaku wiya. \p \v 5 Palu aṉangu kutjupa tjuṯangku tjinguṟu nyurala tjukurpa wangkapai nyuranya ngunti pukuḻmankunytjikitjangku nyura tjanampa mukuringkunytjaku. Palu nyura ninti nganampa panya nganaṉa tjananya puṟunypa wiya, munula nyurala Godaku tjukurpa kutju tjukaṟurungku wangkapai. Palu tjinguṟuya kutjupa tjuṯangku nganaṉanya nyanga alatji kulini, “Tjinguṟuya manikitjangku nyangantu tjukurpa wangkanyi nganaṉa kuliṟa pukuḻarira tjananya mani puḻka ungkunytjaku.” Palu wiya alatjiṯu. Godanya ninti nganampa panya nganaṉa nyurala tjukaṟurungku tjakultjunangi manikitjangku wiya. \v 6 Panya Jesulu iyannyangka nganaṉa nyurampa ngurangka Godaku waṟkaringi nyura kuliṟa Godanya kutju mirawaṉinytjaku nganaṉanya wiya. Munula palu puṟunypaṯu ngura kutjupa uwankarangka Godaku waṟkaripai aṉangu tjuṯangku Godanya kutju mirawaṉinytjaku. \p \v 7-8 Nganaṉanya panya Jesulu Christalu ngurkantaṟa wituṟa iyaṉu tjukurpa palumpa para-tjakultjunkunytjaku. Kala palulanguṟu Jesulu nganaṉanya wituṟa iyannyangka nganaṉa uti nyurala ngatjinma ungkunytjaku. Palu wiya, nganaṉa panya nyurala ngatjintja wiyangku wantingi munula nyurala pukuḻpa nyinangi, panya ngunytjungku tjitji mukulyangku aṯunymaṟa kanyilpai, palu puṟunypa nganaṉa nyurampa puḻkaṟa mukuringangi kurunpa winki. Munula palulanguṟu nyurala pukuḻṯu wangkangi Godaku Tjukurpa Palya. Munu panyala nyurala tjungu nyinara nyuranya mukulyangku alpamilaningi tjukurpa kutju wangkanytja wiyangku. Panya nganaṉanku walytjangku pukuḻmankunytjikitjangku kulintja wiyangku nganaṉa nyuranya kutju pukuḻmankunytjikitjangku kuliningi nyurampa puḻkaṟa mukuringkula. \p \v 9 Uwa walytja tjuṯa, nyura panya ninti nganaṉa panya nyurala nyinara Godaku tjukurta kutju waṟkarinytja wiya, palu panya kutjupa-aṟala waṟka kutjupa manikitjangku palyaningi kaḻaḻa mungangka kuḻu. Munula waṟka pala palulanguṟu mani mantjiṟa mai walytjangku payamilaṟa ngalkuningi nyurala ngatjintja wiyangku. \p \v 10 Ka panya nyura ninti panya nganaṉa nyurala nyinaralpi tjukaṟuru nyinangi palya mulapa, munula kura palyantja wiya nyinangi, ka aṉangu kutjupangku nganaṉanya nyakula wiṟunmanangi kuranmankunytja wiyangku. Panya Godalu nganaṉanya nintingku nyangangi nyurala wiṟuṟa nyinanyangka. \v 11-12 Panya nyura ninti nganaṉa panya nyuranya mama puṟunytju wangkara kurunpa rapaningi, panya mamangku tjitjingka wiṟuṟa wangkapai munu tjukaṟurulpai, palu puṟunytjula kurunpa puḻkaṟa mukuringkula nyuranya wangkara tjukaṟuruningi wiṟuṟa palyanyku nyinanytjaku Godanya nyakula nyurampa pukuḻarinytjaku.\fig |src="GT_1TH 2v11 with children.tif" size="col" loc="p" ref="2:11-12"\fig*Panya paluṟu nyuranya ngurkantanu palumpa walytjaringkula tjukaṟuru nyinanytjaku, munu paluṟu Mayatja wiṟungku nyuranya tiṯutjarangku kanyilku witulya puḻkangku. \p \v 13 Uwa, nganaṉa nyurampa puḻkaṟa pukuḻarira Godanya rawangku waḻkulpai, panya mungaṯu nganaṉa Godaku tjukurpa nyurala tjakultjunkunyangka nyura kuliṟa puḻkaṟa mulamularingu munu nyura alatji kulinu, “Nyanga paluṟu tjana mulapa Godaku tjukurpa wangkanyi, walytjangku kuliṟa wangkanytja wiyangku.” Nyara palulanguṟula Godanya waḻkulpai nyura tjukaṟurungku kulinnyangka. Ka panya nyura mulamularingkunyangka Godalu kuwari nyurala unngu tjukurpa panya palunya utini nyura kuliṟa palulawanu tjukaṟuru wiṟuṟa nyinanytjaku. \p \v 14 Ka panya kuwari nyurampa ngurangka aṉangu kutjupa tjuṯangku nyuranya anaṉi munu punganyi nyura Godaku tjukurpa mulamulangku kulinnyangka. Palu kulilaya, nyanga palu puṟunypa ngaṟanyi ngura nyara Israelta, panya nyara palulaya aṉangu Jew kutjupa tjuṯangku Jesuku walytja tjuṯaku kuraringkula tjananya analpai munuya pungkupai nyuranya puṟunypa. \v 15 Panya Jew nyara paluṟu tjanaya ngaṉmanytju Mayatja Jesunya-waraṟa pungkula iluntanu munu panyaya iriti Godaku wangkatjara tjuṯa kuḻu pungkula iluntaṟa wiyaṉu. Munuya kuwari nganampa ngapartji kuraringanyi munulanya paini ngura tjuṯanguṟu. Palu alatji palyannyangka Godanya tjanampa pukuḻarinytja wiya alatjiṯu paluṟu tjana aṉangu uwankaraku kuraringkunyangka. \p \v 16 Munuya nganaṉa aṉangu malikitja tjuṯangka tjukurpa wangkanyangka nganaṉanya paini wangkawiyangku wantinytjaku, tjana kuliṟa mulamularingkula wankaringkunytjaku-tawara. Utiya mukuringama Godalu aṉangu uwankara wankaṟunkunytjaku, palu tjana nganaṉanya paiṟampa aṉangu ngura winkitja angatjunanyi Tjukurpa Palya kuliṟa mulamularingkunytjaku-tawara munuya palulanguṟu tjanampa puḻkaṟa kuraringanyi nganampa kutju wiya. Ka nyara palulanguṟu paluṟu tjana kura nyanga palu puṟunypa rawangku palyannyangka Godanya tjanampa ngaḻṯuringkunytja wiyaringu. Munu paluṟu kuwari tjanampa puḻkaṟa mirpaṉarira tjanampa ngapartji tjituṟu-tjituṟu puḻka mulapa palyalku ngula. \s1 Paulanya Tjananya Piṟuku Ankula Nyakunytjikitja Mukuringkunytja \p \v 17 Palu walytja tjuṯa, mungaṯu panyala nyurala wiṟuṟa nyinangi, ka panyaya kutjupa tjuṯa nganampa pikaringangi munulanya nyuralanguṟu paiṟa iyaṉu. Ka panyala anu munula nyuralakutu puṯu maḻaku ma-pitjangi. Palu nganaṉa paṯu nyinara nyuranya tiṯutjarangku kuliningi watarkurinytja wiyangku, munula nyurampa puḻkaṟa mukuringkula rawangku kuliningi alatji, “Yaalaṟala tjananya piṟuku nyakuku?” \v 18 Panya nganaṉa nyuralakutu maḻaku ankunytjikitja mukuringangi. Ngayulu panya rawangku kuliningi nyuralakutu ma-pitjanytjikitjangku. Palu puṯuliringila, panya mamu Satantulanya rawangku angatjunangi. \p \v 19 Uwa, nganaṉa nyuranya piṟuku nyakunytjikitja puḻkaṟa mukuringanyi, panya nganaṉa kulini mulapa nyura Jesuku walytjaringkula palunya tungun-tunguntu waṉalpai wantinytja wiyangku. Palulanguṟula nyurampa puḻkaṟa pukuḻarinyi. Panya ngula Mayatja Jesunya maḻaku pitjanyangka nyura palula miṟangka kuṉṯaringkuwiya rapa ngaṟaku palunya rawangku waṉantjatjanu. Kala nyara palula aṟa nganaṉa nyurampa puḻkaṟa pukuḻariku rapa ngaṟanyangka nyakula. \v 20 Panya nganaṉa nyurala nintinnyangka nyura Godaku puḻkaṟa mulamularingkula palula wangaṉarangku kuliningi. Kala palulanguṟu nyurampa puḻkaṟa pukuḻariku. \c 3 \p \v 1-2 Ka panya nganaṉa nyuranya nyakunytjikitja mukuringkula kurunpa tjituṟu-tjituṟurira puḻkaṟa kuliningi, panya ngayulu nyuralakutu puṯu ma-pitjangi. Munuṉa palulanguṟu piṟuku kulinu, “Utiṉa Timitjinya iyanma tjanalakutu, munuli palya Tjaalatjanya ngali ngura nyanga Atjantjala nyinama. Panya Timitjinya wati wiṟu ngalimpa walytja Jesulanguṟu, munu paluṟu Godala waṟkarira Tjukurpa Palya Jesunyatjara para-tjakultjunkupai aṉangu tjuṯangka.” Munuli alatji kuliṟa palunya wituṟa ma-iyaṉu nyuralakutu ma-wirkaṟa nyuranya wangkara kuṉpuntjaku nyura mulamulangku Jesunya kuliṟa tiṯutjarangku waṉantjaku. \v 3 Panya nyura Jesunya waṉannyangkaya aṉangu kutjupa tjuṯangku nyuranya anaṟa kuraṟa punganyi nyuranya tjituṟu-tjituṟu palyantjikitjangku. Palu nyura pakuringkula tjituṟu-tjituṟurira wantinytjaku-tawara wati nyanga Timitjilu nyuranya ma-wirkaṟa wangkara kuṉpulku nyura kuliṟa tungun-tunguntu waṉantjaku wantinytja wiyangku. Panya nyura ninti, mulapa panya Jesuku mirpaṉtju tjuṯangku nyuntunya nganaṉanya rawangku kuralpai tjituṟu-tjituṟu palyantjikitjangku nganaṉa palunya waṉannyangka. \v 4 Panya nganaṉa mungaṯu nyurala nyinaralpi tjukurpa nyanga palunya rawangku wangkangi panya aṉangu tjuṯangku nganaṉanya rawangku analpai Jesunya waṉannyangka. Ka panyaya mulapaṯu kuwari kuḻu nyuranya anaṉi tjituṟu-tjituṟu palyantjikitjangku. \p \v 5 Kaṉa nyara palulanguṟu nyuranyatjara kulintjikitjangku Timitjinya nyuralakutu ma-iyaṉu nyuranya nyakula kulintjaku alatji, “Tjinguṟuya rawangku Jesunya waṉaṉi, munta tjinguṟuya wantingu mamungku tjananya kurannyangka?” Alatji kulintjikitja mukuringkulaṉa Timitjinya ma-wituṉu ankula nyuranya nyakula nintiringkula maḻakungku pitjala ngalila tjakultjunkunytjaku. Panya ngayulu kuliningi, “Tjinguṟuya watarkuringu mamungku arkannyangka, munuya puṯu tungunpungkula wantingu Jesuku mulamularingkunytja wiyangku. Kala panyatja unytju alatjiṯu waṟkaringi.” Nyanga alatji kuliṟaṉa Timitjinya nyuralakutu ma-iyaṉu. \p \v 6 Palu kuwari nyanga paluṟu maḻaku pitjangu nyuralanguṟu munu paluṟu tjukurpa wiṟu tjuṯa ngalila tjakultjunangi, kali kuliṟa puḻkaṟa alatjiṯu pukuḻaringi.\fig |src="cn02124b.tif" size="col" loc="p" ref="3:6"\fig* Panya nyura kunyu Jesunya tiṯutjarangku kuliṟa waṉaṉi nguṟurpa wantinytja wiyangku, munu Jesuku puḻkaṟa mukuringanyi palumpa walytja kutjupa tjuṯaku kuḻu. Munu kunyu nyura ngalinya rawangku kuliṟa pukuḻaripai munu nyura kunyu ngalinya nyakunytjikitja puḻkaṟa mukuringanyi, panya ngali nyuranya nyakunytjikitja puḻkaṟa mukuringanyi, palu puṟunypaṯu. \p \v 7 Uwa walytja tjuṯa, nyurampa tjukurpa kuliṟali kurunpa puḻkaṟa pukuḻaringu. Palu ngura nyangangkaya Jesunya wantipai tjuṯangku nganaṉanya tjituṟu-tjituṟu palyantjikitjangku anaṟa paini munulanya kuraṉi Jesuku tjukurpa tjakultjunkunyangka. Palu kuwari ngali kulinu panya nyura kunyu Jesunya rawangku alatjiṯu waṉaṉi wantinytja wiyangku, kali puḻkaṟa alatjiṯu pukuḻaringu. \v 8 Ngaṉmanytju panyala nyuranya puḻkaṟa kuliningi, “Tjinguṟuya Jesunya rawangku waṉaṉi, munta tjinguṟuya wantingu.” Palu mulapa nyura Mayatja Jesunya tiṯutjarangku waṉaṉi, kala puḻkaṟa alatjiṯu pukuḻaringu. \v 9 Munula Godala wangkara palunya pukuḻṯu alatjiṯu waḻkuṟa mirawaṉinyi, panya nyura nganaṉanya puḻkaṟa pukuḻmanu Jesunya tungun-tunguntu waṉaṟa. \p \v 10 Ka nganaṉa rawangku Godala tjapilpai mungangka kaḻaḻa paluṟu nganaṉanya wituntjaku nyuralakutu nganaṉa ma-pitjala nyuranya piṟuku nyakunytjaku, munu tjukurpa kutjupa tjuṯa nyurala piṟuku nintintjaku. Panya nyura ninti mulapa wiya kuwaripaṯu nintiringanyi Jesuku puḻkaṟa mulamularingkunytjikitja. \p \v 11 Uwa, mulapa nganaṉa tjapini Mama Godala pulala Mayatja Jesula nganaṉanya nyuralakutu wantir'iyantjaku nganaṉa tjukaṟuru ankula nyurala wirkankunytjaku. \v 12 Munula piṟuku tjapini Mayatja Jesula paluṟu nyuranya mukulya ngaḻṯunytju puḻka palyantjaku nyura aṉangu kutjupa uwankaraku kuḻu puḻkaṟa mukuringkunytjaku, panya nganaṉa nyurampa kurunpa winki mukuringanyi, palu puṟunypala tjapini Mayatjala nyuranya mukulya puḻka palyantjaku. \v 13 Munula piṟuku tjapini paluṟu nyuranya kuṉpuntjaku. Ka nyara palulanguṟu nyura wiṟuṟa tjukaṟuru nyinaku palya mulapa. Ka ngula Mayatja Jesunya palumpa walytjapiti winkitjara maḻaku pitjanyangka kutjupangku nyuranya Mama Godala miṟangka puṯu kuranmankuku nyura mantangka nyanga palya mulapa nyinanytjitjanguṟu. \c 4 \s1 Palyanyku Nyinama Godanya Nyakula Pukuḻarinytjaku \p \v 1 Palu wanyuya kulila walytja wiṟu tjuṯa, kala piṟuku nyurala wangkama Mayatja Jesulu panya nganaṉala wangkanytja. Panya ngaṉmanytjula nyurala tjungu nyinaralpi tjukurpa wiṟu wangkara nintiningi nyura palyanyku nyinanytjaku Godanya nyurampa nyakula pukuḻarinytjaku. Ka nyura mulapa wangaṉarangku kuliṟa kuwari palyanyku nyinara Godanya pukuḻmananyi. Palu uti nyura pakuringkuwiya rawa wiṟuṟa palyanyku nyinama, ka Godanya nyurampa rawaṯu pukuḻariku. \v 2 Nyangatjaṉa nyurala ninti tjuṯangka wangkanyi, panya nyura ngaṉmanytju kuliṟa nintiringu nganaṉa Mayatja Jesuku tjukurpa nyurala tjakultjunkunyangka, munu nyura kuwari nintingku kulini palyanyku nyinara Godanya pukuḻmankunytjikitjangku. \p \v 3 Panya Godanya mukuringanyi nyura palya mulapa nyinanytjaku kura uwankara wantira. Munu paluṟu mukuringanyi nyura kuri walytjangka kutju ngarinytjaku, aṉangu kutjupaku nyakula mukuringkunytja wiya. \v 4 Uti watingku kungka kutjupa nyakula wantima munu kuri walytjaku kutju mukuringama Godala miṟangka palya mulapa nyinanytjikitja paluṟu nyakula pukuḻarinytjaku. \v 5 Palu panya wati Godaku ngurpa tjuṯangku kungka kutjupa tjuṯa nyakula palula tjanala ngarinytjikitja kutju puḻkaṟa mukuringkupai, kuri mulapa aḻṯira wiṟuṟa kanyintjikitjangku kulintja wiyangku. Ka nyura uti palu puṟunypa nyinanytja wiyangku wantima, munu kuri walytjaku kutju mukuringkula palula kutjungka nyinama. \p \v 6 Munu nyura uti wati Jesuku walytja kutjupaku kuriku nyakula mukuringkuwiyangku wantima, panya nyura alatji palyaṟa wati palunya kuraṉi palumpa kuriku mukuringkula. Ka panya Mayatja Jesulu pika puḻka mulapa ungkuku kura nyanga palu puṟunypa palyannyangka. Tjukurpa nyanga palunya panyala nyurala ngaṉmanytju wangkara nguḻutjunu, kaya wangaṉarangku kuliṟa kuri walytjangka kutju tjukaṟuru nyinama. \v 7 Panya Godalulanya ngurkantanu nganaṉa kuri walytjangka tjukaṟuru palyanyku nyinanytjaku, kuri kutjupa tjuṯaku nyakula mukuringkunytja wiya. \v 8 Ka nyura tjukurpa nyanga palunya kulintja wiyangku wantirampa Godanya anaṉi munu palula tungunpunganyi. Panya tjukurpa nyanga ngayulu nyurala wangkanytja Godaku tjukurpa, ngayuku wiya. Ka panya Godalu nyuranya Kurunpa Miḻmiḻnga ungu nyuranya tjukaṟurungku nintintjaku. \p \v 9 Palu walytja tjuṯa, nganaṉa nyurampa piṟuku nyiringka walkatjunkunytja wiya nyura mukulya nyinanytjaku, panya alatjiṯu nyuranya Godalu nintinu Jesuku walytja tjuṯaku mukulya nyinanytjaku. \v 10 Ka panya nyura mukulya alatjiṯu nyinanyi Jesuku walytja uwankaraku ngura pala nyurala itingka nyinanytja tjuṯaku munu manta nyara Matja-tuniyala nyinanytja tjuṯaku kuḻu. \p Palu walytja tjuṯa, piṟukula nyuranya wangkara wituwituṉi nyura Jesuku walytja tjuṯaku puḻkaṟa alatjiṯu mukuringkunytjaku wantinytja wiya. \v 11 Uti nyura rawangku kulinma kalypa pilunpa nyinanytjikitjangku pikaringkula warkinytja wiya. Munuya aṉangu kutjupa tjuṯa nintingku-palku wituwituntja wiyangku wantima paluṟu tjana walytjangku kuliṟa palyantjaku. Munuya walytja walytja waṟkarima mani walytjangku mantjintjikitja kutjupa tjuṯangka ngatjintjaku-tawara. Panya nyuralala ngaṉmanytju tjakultjunangi, kaya watarkurinytja wiyangku wangaṉarangku kuliṟa palyanma. \v 12 Munu nyura alatji nyinara palyanyku waṟkarira mani mantjiṟa paḻtja alatjiṯu pukuḻpa mulapa nyinaku kutjupa tjuṯangka ngatjintja wiya. Kaya tjinguṟu Jesunya wantipai tjuṯangku nyuranya nyakula alatji kulilku, “Nyanga tjana mulapa wiṟuṟa alatjiṯu palyanyku nyinanyi.” \s1 Jesunya Maḻaku Pitjanytja \p \v 13 Palu walytja tjuṯa wanyuya kulila, panya nyura kunyu aṉangu Jesuku walytja ngaṉmanypa ilunytja tjuṯa puḻkaṟa kulilpai. Kala nyangatja nyurala wangkanyi nyura tjukaṟurungku kulintjaku. Panya Jesunya wantipai tjuṯangkuya alatji kulilpai aṉangu tjuṯa ilura wiyaringkupai alatjiṯu piṟuku wankaringkunytja wiya. Munuya walytja tjanampa ilunyangka puḻkaṟa tjituṟu-tjituṟurira ulapai munkaritja waintaṟa kulintja wiya.\fig |src="GT_1TH 4v13 Grieving.tif" size="col" loc="p" ref="4:13"\fig*Kala mukuringanyi nyura tjananya arkantja wiyangku tjukaṟurungku kulintjaku munuya Jesuku walytja kutjupa ilunyangkampa puḻkaṟa tjituṟu-tjituṟurinytja wiyangku wantima. \p \v 14 Panya nganaṉa mulamularinganyi Jesunya panya ilura wankaringkula pakantjitjaku. Munula palulanguṟu kulini mulapa aṉangu panya Jesuku walytja tjuṯa ngaṉmanypa panya ilunytjatjanu tjiṉṯu maḻatjangka wankaringkula pakalku. Panya nyara palula-aṟangka Jesunya mantakutu maḻaku pitjaku, ka panya Godalu tjananya miri panya tjuṯa pakaltjingaṟa Jesula tjungulku palula wanka tiṯutjara nyinanytjaku. \p \v 15-16 Panya nyangatja Mayatja Jesulu nganaṉala wangkangu, kala kuwari nyurala tjakultjunanyi tjukurpa nyanga palunyaṯu. Panya tjiṉṯu nyara palula Mayatja Jesunya pitjanyangka miri tjuṯa-waraṟa, wankaringkula pakaṟa palula tjunguringkuku, ka nganaṉa wanka nyinarampa maḻa tjunguringkuku. Panya Mayatjalu ngura ilkaṟinguṟu ukalingkula mirara wangkaku, kala kulilku angelpa kuranyitjangku wangkara Godaku tuṟampata puuṟa wangkatjingannyangka. Kaya Jesuku panya walytja tjuṯa ngaṉmanypa panya ilunytjitja tjuṯa-waraṟa wankaringkula pakalku. \v 17 Kalanya palula maḻangka Godalu nganaṉanya wanka nyinanytja tjuṯa miri tjuṯangka tjungulku, panya ngaṉmanypa ilunytjatjanu pakantja tjuṯangka, munulanya uwankara tjunguṟa katiku ilkaṟikutu. Panya Mayatja Jesunya nganaṉalakutu ngaparikatiku ngangkaḻingka, munulanya uwankara katiku palula tjunguringkula wanka tiṯutjara nyinanytjaku. \p \v 18 Uwa, tjukurpa nyanga palunyaya rawangku ngapartji-ngapartjingku wangkara kulinma watarkurinytja wiyangku munuya wangkara pukuḻarima, panya Godanya wantipai tjuṯa puḻkaṟa tjituṟu-tjituṟuripai, kaya palunya tjananya arkantja wiyangku wantima. \c 5 \s1 Mayatja Jesukula Aḻa-aḻangku Paṯantjaku \p \v 1 Palu walytja tjuṯa kulilaya, panya Mayatja Jesunya maḻaku pitjaku tjiṉṯu maḻatjangka. Palu nyuntu nganaṉa ngurpa tjiṉṯu nyara palumpa yaalaṟa paluṟu wirkankuku. Panya nyanga palunyala nyurala ngaṉmanytju tjakultjunangi nyura kuliṟa ninti nyinanytjaku. \v 2 Ka panya nyura ngaṉmanytju kulintjatjanu ninti nyinanyi panya Mayatja Jesunya urulyku wirkankuku tjiṉṯu maḻatjangka aṉangu winki watarku nyinanyangka. \v 3 Panya nyara palula kuwaripangka aṉangu mantatja kulilpai tjuṯangku watarku nyinara pukuḻarira alatji wangkaku, “Ai, nyangatjala kuwari manta winkingka pikaringkunytja wiya pilunpa kalypa wiṟuṟa alatjiṯu nyinanyi, panya nganaṉa kutjupa tjuṯaku nguḻuringkunytja wiyaringu.” Palu paluṟu tjana alatji wangkara ngunti pukuḻarinyangka pika panya kura puḻka mulapa tjanala mapalku wirkankuku. Kaya kumpiṟa wirtjapakalku wankakitja-palku. \p \v 4 Nyara paluṟu tjana panya kura tjuṯa mungawaḻuṟungka nyinapai. Munuya tjiṉṯu maḻatjangka Jesunya maḻaku pitjanyangka nyakula puḻkaṟa urulyaralku watarku nyinanytjatjanu. Palu nyura panya Jesuku mulamularingkunytjatjanu kura wantira mungawaḻuṟungka nyinanytja wiyaringu, munu palulanguṟu nyura tjiṉṯu maḻatjangka urulyarantja wiya rapa ngaṟaku Jesunya maḻaku pitjanyangka. \v 5 Panya nyura tilitjara nyinara wiṟu tjuṯa kutju palyalpai, munu nyura tjiṉṯu nyara palula Jesunya pitjanyangka nyakula puḻkaṟa pukuḻariku. Nyuntu nganaṉa panya ngaṉmanypa mungawaḻuṟungka nyinanytjatjanu wiyaringu, munula aṉangu kura tjuṯangka tjunguringkula kura palyantjaku wiyaringuṯu. \v 6 Palulanguṟula uti watarku nyinanytja wiyangku aḻa-aḻangku paṯanma munula kulil-kulilpa nyinama Godalawanu kutju tiṯutjara tjukaṟuru nyinanytjikitja mukuringkulampa. Palyantiya mantatja kulilpai tjuṯa watarku nyinama kunkunpa puṟunypa, palu nganaṉa uti wankangku nyangama. \v 7 Panya mungaringkunyangka aṉangu tjuṯa kunkunarinytjikitja mukuringkula kunkunaripai. Kaya kutjupa tjuṯangku tjikiṟa taṟangkaripai. \v 8 Palu nganaṉa kuwari mungangka nyinanytja wiya kaḻaḻa nyinanyi Godaku walytja tjuṯa. Munula uti palulanguṟu kulil-kulilpa Godalawanu kutju tjukaṟuru palyanyku nyinama. \p Utila tiṯutjara Jesuku mulamularingama munula palumpa puḻkaṟa mukuringama Jesuku walytja kutjupa tjuṯaku kuḻu. Panya tjaultjingku piḻpirta anga-tjuṯulpai warmaḻangku wakantjaku-tawara, palu puṟunypa nganaṉa mulamularingkula mukulya puḻka nyinanyangka kutjupangku nganaṉanya puṯu kuralku. Kala uti mulamulangku kuliṟa aḻa-aḻangku paṯanma panya ngula tjiṉṯu maḻatjangka Jesulu maḻaku pitjala nganaṉanya wankaṟunkuku palula tjunguringkula wanka tiṯutjara nyinanytjaku. Panya tjaultjingku mukaṯa wituwitu kanyilpai kata wakantjaku-tawara, palu puṟunypa nganaṉa wankaṟunkunytja kuliṟa aḻa-aḻangku paṯannyangka kutjupangku nganaṉanya puṯu kuralku. \v 9 Panya nganaṉanya Godalu ngurkantankunytja wiyaṯu kuranmaṟa waṟungka waṉinytjikitjangku. Paluṟulanya ngurkantanu Mayatja Jesulu nganaṉanya wankaṟunkunytjaku. Palulanguṟula uti rawa mulamularingkula mukulya nyinama Jesunya pitjanytjaku paṯaṟa. \p \v 10 Paluṟu panya nganampa anga-ilungu nganaṉa palula tjunguringkula tiṯutjara tjungu nyinanytjaku. Munu paluṟu ngula maḻaku pitjala nganaṉanya uwankara palula tjungulku ngaṉmanypa ilunytja tjuṯa munu wanka nyinanytja tjuṯa kuḻu. \v 11 Ka nyura uti palulanguṟu tjukurpa nyanganpa kuliṟa ngapartji-ngapartjingku nyuranku wangkara rapanma Jesunya tiṯutjarangku tungun-tunguntu waṉantjikitjangku. Panya kuwari nyuranku wangkara kuṉpuṉi, palu puṟunytjuyanku rawangku wangkara kuṉpunma wantinytja wiyangku. \s1 Wiṟuṟaya Nyinama Godalu Nyakula Pukuḻarinytjaku \p \v 12 Palu walytja tjuṯa, wanyuya kulila. Panya aṉangu maṉkurtu nyuranya Jesuku walytja tjuṯa aṯunymaṟa kanyini Godalawanu tjukaṟuru nyinanytjaku. Ka nyura uti aṯunymankupai palula tjanala wangaṉarangku kulinma. Panya paluṟu tjana nyurala puḻkaṟa waṟkarinyi munu panyaya nyuranya kuraringkunytjaku-tawara wangkara tjukaṟurulpai nyura Mayatja Jesunya tjukaṟurungku waṉantjaku. \v 13 Ka nyura uti palula tjanala wiṟuṟa kulinma munuya tjanampa puḻkaṟa mukuringama, panya tjana waṟka wiṟu mulapa nyurampa palyaṉi. Palulanguṟu nyura uti tjanala wangaṉarangku kulinma. Munuyanku pikaringkuwiya kalypa pilunpa nyinama. \p \v 14 Walytja tjuṯa, piṟukula nyurala wangkanyi. Uti nyura Jesuku walytja kutjupa waṟka wiya nyinanyangka nyakula palunya waṟkarinytjaku wangkara wituwitunma. Munuya kutjupangku nguḻuringkula puṯu nguwanpa kulinnyangka nyakula palunya wangkara rapanma munu palunya alpamilanma wantinytja wiyangku. Uwa, uti nyura aṉangu uwankarangka purkaṟangku mukulyangku wangkama mirpaṉarira miranytja wiyangku. \v 15 Ka tjinguṟu kutjupangku nyuranya kurannyangka nyura uti palunya ngapartji kurantjikitjangku kulintja wiyangku wantima. Munu nyura Jesuku walytja tjuṯangku uti ngapartji-ngapartjingku mukulyangku pukuḻtjungku alpamilanma munuya aṉangu kutjupa tjuṯa kuḻu mukulyangku kanyinma. \p \v 16 Palu pukuḻpa tiṯutjaraya nyinama. \v 17 Munuya Godala rawangku tjapinma.\fig |src="GT_1TH 5.17 prayer circle.tif" size="col" loc="p" ref="5:17"\fig* \v 18 Munuya Godaku pukuḻarira palunya tiṯutjarangku mirawaṉima kutjupa kutjupa wiṟu tjuṯa utiringkunyangka nyakula, munuya tjituṟu-tjituṟu tjuṯa kuḻu utiringkunyangka nyakula palu puṟunytjuṯu mirawaṉima wantinytja wiyangku. Uwa, alatji Godanya mukuringanyi nyura wiṟuṟa tiṯutjara pukuḻpa nyinanytjaku Jesula Christala tjungu. \p \v 19 Munu Kurunpa Miḻmiḻṯu nyurala nintinnyangka nyura uti wangaṉarangku kulinma wantinytja wiyangku. \v 20 Ka tjinguṟu Jesuku walytja kutjupangku wangkaku, “Kurunpa Miḻmiḻṯuṉi kuwari tjukurpa nintinu. Kaṉa wanyu nyurala tjakultjunkuku?” Kaya alatji wangkanyangka purkaṟangku kulinma palunya mapalkungku anantja wiyangku. \v 21 Munuya paluṟu tjakultjunkunyangka kuliṟa ngurkantanama alatji kuliṟa, “Mulapa tjukurpa nyangatja Godalanguṟu, munta tjinguṟu wiya?” Munuya tjukurpa Godalanguṟu wangkanyangka kutju kulinma. Palu wiyangkampa kulintja wiyangku wantima. \v 22 Munuya kura uwankarangka tjunguringkuwiyangku wantima. \s1 Tjukurpa Maḻatja \p \v 23 Palu panya Godalu kutjungku nganaṉanya kurunpa pukuḻpa rapa nyinanytjaku palyalpai. Kaṉa palula nyurampa tjapini nyuranya tjukaṟuruntjaku nyura palula miṟangka kura wantinytjatjanu palyanyku nyinanytjaku. Munuṉa piṟuku tjapini paluṟu nyuranya anga-kanyintjaku kurangka-tawara, nyura kurunpa winki palya mulapa tjukaṟuru tiṯutjara nyinanytjaku, ka tjiṉṯu maḻatjangka kutjupangku nyuranya puṯu kuranmankuku Mayatja Jesunya maḻaku pitjanyangka. \v 24 Panya Godalu nyuranya ngurkantankunytjatjanungku mulapa alatjiṯu nintilku palunya kutju tjukaṟurungku waṉaṟa palyanyku nyinanytjaku, panya paluṟu nyuranya aṯunymankunytjikitjangku kalkuṉu munu paluṟu kalkuntjatjanungku palyalku alatjiṯu. \p \v 25 Uwa walytja wiṟu tjuṯa, nganampa kuḻuya rawangku Godala tjapinma. \v 26 Munuya pala Jesuku walytja kutjupa tjuṯa pukuḻarira maṟa witiṟa wangkama alatji, “Paulalu tjana nyuranya rawangku kulini.” \p \v 27 Uwa, lita nyanga palunyaya mantjiṟa pala Jesuku walytja uwankarangka nyakula tjakultjunama, panya Mayatja Jesunya tjukurpa nyanga palunya aṉangu palumpa walytja uwankarangku kulintjaku mukuringanyi. \p \v 28 Uwa, alatjiṯuṉa walkatjunanyi. Ka Mayatja Jesulu Christalu nyuranya pukuḻtjungku wiṟuṟa kanyinma.