\id 1SA \ide UTF-8 \h 1 Samuelku \toc2 1 Samuelku \toc1 Tjukurpa Nampa 1 Samueltu Walkatjunkunytja (1 Samuel) \mt1 Tjukurpa Nampa 1 Samueltu Walkatjunkunytja \mt2 1 Samuel \imt1 Nyangatja Ngaṉmanytju Nyakula Wangkanytja \ip Nyangatja Godaku tjukurtu tjakultjunanyi wangkatjara ini Samuelnga, munu wati panya Saulanya aṉangu panya Israelkunu tjuṯaku mayatja ngaṉmanyitja, munu mayatja panya Davidanya kuḻu. Tjukurpa nyangangku nganaṉanya nintini panya nganaṉa Godala kulintja wiyangku wantirampa kuraringkupai. Palu nganaṉa palula wangaṉarangku kuliṟa palya alatjiṯu pukuḻpa nyinapai. Panya Godanya kutju aṉangu uwankaraku mayatja nyinanyi. Ka panya wangkatjara tjuṯangku munu mayatja tjuṯangku kuḻu palula kuliṟa aṉangu tjuṯa wiṟuṟa tjukaṟurungku aṯunymanangi. Palu tjana mayatja Saulalu puṟunytju walytjangku kuliṟa palyaṟa puṯu aṉangu tjuṯa wiṟuṟa aṯunymanangi, ka kura tjuṯa tjanala utiringangi. \ip [Nyiri nyangangka chapter 1-nguṟu munu 15-kutu mutumutuntja ngaṟanyi, uwankara wiya. Palu chapter 16-nguṟu munu 31-kutu kuḻu uwankara ngaṟanyi. Kaya kuwari (2019-ta) chapter 1-nguṟu munu 15-kutu kuḻu tjukurpa winki palyaṉi.] \iot Tjukurpa nyanganpa ngarinyi \io1 1:1—7:17 SAMUELNGA -Godaku wangkatjara \io1 8:1—12:25 SAULANYA -Israelkunu tjuṯaya kingaku mukuringu tjanampa mayatja puḻka nyinanytjaku, ka Godalu wati Saulanya tjanampa kinga tjunu \io1 13:1—15:35 Mayatja Saulanya Godala tungunpungu \io1 16:1— 31:13 DAVIDANYA -Saulanya tungunpungkunyangka Godalu wati kutjupa ngurkantanu, Davidanya, Israelkunu tjuṯaku kinga nyinanytjaku \ie \c 1 \s1 Godalu Minyma Aananya Tjitji Ungkunytja Ini Samuelnga \p \v 1-17 \it Kaya Israelkunu tjuṯa yiya tjuṯa mulapa nyinangi ngura panya kalkuntjitjangka ini Kainanta. Ka wati kutjupa nyinangi kuri kutjaratjara. Kuri ngaṉmanyitja ini Aananya munu paluṟu tjitji wiya nyinangi. Ka kuri maḻatja tjitji tjuṯatjara munu kutjupa-aṟa paluṟu Aananya kuralpai munu tjituṟu-tjituṟu puḻka palyalpai paluṟu kutju tjitji tjuṯatjara nyinara. \it* \p \it Ka yiya kutjupa yiya kutjupa Aananya tjana ankupai ngura ini Tjayululakutu tiinta panya miḻmiḻṯa tjunguringkula Godanya waḻkuntjikitja. Munuya nyara palula aṟa paluṟu tjana mai ngalkuningi uṟilta. Ka Aananya pakaṟa anu tiinta panya miḻmiḻpakutu Godala tjapintjikitja. Palu paluṟu wati panya tjukurtjara nyakunytja wiya tuwangka itingka nyinanyangka. Munu minyma panya paluṟu watarku ngaṟala Godala tjapiningi tjaalytju. Ka winpinpi kutju uri-uringi, palu tjukurpa utiringkunytja wiya paluṟu wangkanyangka. Ka wati panya tjukurtjarangku Iilailu nyakula kulinu, “Nyaaku nyangatja taṟangka pitjangu. Paluṟu Godanya kuraṉi alatji pitjala?” Munu palula wangkangu, “Nyaakun taṟangka pitjangu? Utin taṟangka wiya pitjama.” \it* \p \it Ka minymangku wangkangu, “Wiya, ngayulu taṟangka wiya. Ngayulu tjituṟu-tjituṟurira ulara ulara pitjangu Godala tjapintjikitja ngayunya alpamilantjaku.” \it*\fig |src="co00980b.TIF" size="col" loc="p" ref="1:1-17"\fig* \p \it Ka wati tjukurtjarangku kuliṟa wangkangu, “Palya, pukuḻpa ara, panya Godalunta tjapinnyangka kulinu mununta ungkuku.” \it* \p \v 18-28 \it Ka minyma panya paluṟu pukuḻarira ma-pakaṉu munu ngurangka wirkaṟa pukuḻpa alatjiṯu nyinangi piṟuku tjituṟu-tjituṟurinytja wiya. Munu pula kuriṟara tjunguringkula pukuḻpa tiṯutjara nyinangi. \it* \p \it Ka panya Godalu palunya kulinu tjapinnyangka munu tjitji katja ungu. Ka palulanguṟu tjitji paluṟu puḻkaringkunyangka ngunytjungku katira ungu Iilainya, munu wangkangu, “Panya Godanyaṉa tjapiningi tjitji nyanga palumpa, kaṉi mulapaṯu ungu, kaṉa ininu Samuelnga. Munuṉa kuwari nyuntulakutu katingu, panya ngaṉmanytjuṉa tjitji nyanga palunya kalkuṉu puḻkaringkunyangka Godanya ungkunytjikitjangku nyuntula tjungungku tiinta nyanga miḻmiḻṯa waṟkarira tiṯutjarangku Godanya waḻkuntjaku.” \it* \c 2 \p \v 11-19 \it Munu palulanguṟu tjitji panya palunya katira tjunu wati panya tjukurtjaraku ngurangka, ka wati panya palula waṟkaringi tiinta panya miḻmiḻṯa. Ka yiya kutjupa yiya kutjupa palumpa ngunytju mama pitjapai Godanya waḻkuntjikitja munu pula tjitji palumpa ulytja wiṟu katipai. \it*\fig |src="co00982b.TIF" size="col" loc="p" ref="2:11-19"\fig* \c 3 \s1 Godalu Tjitji Samuelta Wangkanytja \p \v 1-15 \it Ka nyara palula aṟa aṉangu Israelkunu tjuṯangku Godanya kulintja wiya nyinangi. Ka Godalu tjanala tjukurmankunyangka wangkanytja wiyangku wantingi maṉkurta kutju wangkangi. Ka panya Iilaiku katja kutjarangku kuḻu Godanya kulilpai wiya nyinangi. Ka palulanguṟu Godalu tjitji tjukutjuku Samuelnga ngurkantanu palula wangkanytjikitjangku. \it* \p \it Ka munga kutjupa Iilainya pula Samuelnga tiinta unngu ngaringi ruuma kutjupa kutjupangka. Ka Godalu Samuelnga wangkangu, “Samuel! Samuel!” \it* \p \it Ka tjitji panya pakaṟa anu Iilailakutu munu wangkangu, “Nyaapa? Nyaakuṉin ini wangkanyi?” \it* \p \it Ka Iilailu wangkangu, “Wampa! Nyuntunyaṉa wangkanytja wiyaṯu. Ankula kunkunari!” \it* \p \it Ka tjitji panya paluṟu ankula piṟuku ngarikatingu munu kulinu ini wangkanyangka. Munu piṟuku pakaṟa anu Iilailakutu. Ka wangkangu, “Wiya, ngurpaṉa. Ankula ngarikati!” \it* \p \it Ka ankula ngarikatira piṟuku kulinu ini wangkanyangka, munu ankula Iilaila tjapinu. Ka paluṟu unngu kulinu, “Munta nyangatja tjinguṟu Godalu palunya ini wangkanyi.” Munu tjitji palunya wangkangu alatji, “Wiya, ankula ngarikati munun piṟuku ini wangkanyangka kuliṟampa wangka alatji, ‘Uwa, Mayatja wangka. Kuliniṉanta.’” \it* \p \it Ka mulapaṯu ankula ngarikatira kulinu ini wangkanyangka, “Samuel! Samuel!” Ka Samueltu wangkangu, “Uwa, wangka Mayatja. Kuliniṉanta.” \it* \p \it Ka Mayatja Godalu wangkangu, “Kuwariya Israelkunu tjuṯa puḻkaṟa urulyaralku ngayulu palyannyangka panya kuwariṉa Iilainya tjananya palumpa walytjapiti uwankara tjituṟu-tjituṟu puḻka palyalku. Panya Iilaiku katja kutjarangku ngayula rawa tungunpungkupai, ka Iilailu pulanya paintja wiyangku wantipai. Kaṉa nyara palulanguṟu palula wangkangu palumpa walytjapitiku tjituṟu-tjituṟu palyantjikitjangku. Ka paluṟu wantingi alatjiṯu palumpa katja kutjara kura tjuṯa rawangku palyannyangka paintja wiyangku.” Alatji Godalu Samuelta wangkangu. \it* \p \v 18-21 \it Ka paluṟu mungawinki pakaṟa Iilaila uwankara tjakultjunu kutitjunkunytja wiyangku Godalu panya palula wangkanytja. Ka Iilailu wangkangu, “Paluṟu alatjiṯu Mayatjangku uwankara kuliṟa palyantjaku ngaṟanyi alatjiṯu.” Ka Mayatja Godanya Samuelta tjungu tiṯutjara nyinangi. Ka paluṟu ngula puḻkaringkula watiringu. \it*\fig |src="co00986b.TIF" size="col" loc="p" ref="3:18-21"\fig* \p \it Palu Israelkunu tjuṯangkuya kuliningi Samuelnga Mayatja Godaku wangkatjara nyinanytja. Ka Godalu paluṟunku rawangku utiningi Samuelta, munu paluṟunku utiningi tjukurmankunytja-wanungku. Ka Samuelku tjukurpa lipiringu ngura uwankarangka Israelta munu ngura ititja tjuṯangka kuḻu. \it* \c 4 \s1 Pilitjiyanya Nguraṟa Tjuṯangku Pakutja Miḻmiḻpa Israeltanguṟu Katinytja \p \v 1-11 \it Ka ngura nyara Israeltakutu wati Pilitjiyanya nguraṟa tjuṯa warmaḻa pitjapai Israelkunu tjuṯa pikaringkunytjikitja. Munuya kutju-aṟa ngaparku tjunguringkula ila-ila ngaringi tjiṉṯungka pakaṟa pika pungkunytjikitja. Ka tjiṉṯuringkunyangka pika puḻka ngaṟangu. Kaya warmaḻa tjuṯangku winki mulapa iluntanu Israelkunu tjuṯa, wati 4,000. Kaya maṉkur-maṉkurpa ngurakutu anu. Munuya wati tjiḻpi tjuṯangka wirkaṟa wangkangu. Kaya tjiḻpi tjuṯangku tjanala tjapinu, “Palu nyaaku Godalu warmaḻa tjuṯa wantir'iyaṉu nganaṉanya iluntankunytjaku? Munta-uwa, wanyula arkaṟa pakutja panya kalkuntja miḻmiḻpa mantjila tiintanguṟu munula ma-kati manta nyara pika pungkupaikutu. Ka tjinguṟu Godalu nganaṉanya alpamilalku nyara palula.” \it* \p \it Munuya palulanguṟu wati maṉkur-maṉkurpa iyaṉu pakutja palunya mantjintjaku, panya Iilaiku katja kutjarangku pakutja palunya kanyiningi tiintangka panya unngu. Kaya pakutja panya miḻmiḻpa ankula mantjiṟa ngura nyara palulakutu wirkakatingu. Kaya Israelkunu tjuṯangku nyakula pukuḻarira puḻkaṟa mirangu. Ka manta uringu tjana miranyangka. \it* \p \it Kaya warmaḻa tjuṯangku kulinu Israelkunu tjuṯa miranyangka, munuya wangkangu, “Nyaaku nyaranpa miranyi Israelkunu nyara tjuṯaku ngurangka?” Munuya palulanguṟu maḻalta kulinu, “Munta-uwa, pakutja panya miḻmiḻpaya kunyu mantjinu.” Munuya nguḻuringu alatji kuliṟa, “Panya tjanampa God kuwari tjanala wirkaṟa ngaṟanyi tjanala tjungu, munulanya tjinguṟu kuwari uwankara wiyalku, panya alatji ngaṉmanypa ngaṟanytja wiyaṯu. Kuwari-manti kura mulapalta ngaṟaku nganampa. Nganalulanya wankalku? Panya tjanampa God witulya puḻka mulapa, panya uwankara iluntara wiyaṉu ngura panya Itjipala. Wiya, tjana kutju wanyu wati. Nganaṉa watiṯu. Rapariwala ngapartji pungkunytjikitja.” \it* \p \it Ka palulanguṟu pikalta ngaṟangu tjananku pungkunytjaku, kayanku pungangilta. Kaya Pilitjiyanya nguraṟa warmaḻa tjuṯa waintaringu alatjiṯu munuya wati winki mulapa Israelkunu tjuṯa iluntanu. Kaya maṉkur-maṉkurpa kutju wankaringkula anu ngurakutu. Kaya pakutja panya miḻmiḻpa warmaḻa tjuṯangku mantjiṟa katingu, panya Iilaiku katja kutjara kuḻu ilungu nyara palula. \it* \s1 Wati Tjukurtjara Elinya Wiyaringkunytja \p \v 12-22 \it Ka tjiṉṯu nyara palula wati kutju wirtjapakaṉu pikangka uṯu-uṯu, munu ngurangka wirkaṟa aṉangu nguratja tjuṯangka tjakultjunu, kaya puḻkaṟa ulangi. Ka Iilailu ula kuliṟa tjapinu, “Nyaaringu nyanganpa?” \it* \p \it Ka wati panya paluṟu Iilaila tjakultjunu alatji, “Pitjanguṉa nyuntula wangkanytjikitja.” \it* \p \it Ka Iilailu wangkangu, “Nyaa? Walangkuṉi wangka.” \it* \p \it Ka wati panyangku wangkangu, “Wati panyanpaya nguḻu uwankara wirtjapakaṉu, ka uwankara manta-kutjuringu. Winki mulapaya wiyaṉu Pilitjiyanya nguraṟa tjuṯangku. Ka nyuntumpa kuḻu. Nyuntu kutjultan nyinanyi. Kaya pakutja panya miḻmiḻpa kuḻu katingu.” \it* \p \it Ka tjiḻpi panya Iilailu kuliṟa kankara punkaṉu munu nguṉṯi kaṯakatira ilungu. Panya paluṟu yiya tjuṯa mulatu Israelkunu tjuṯa kanyiningi. \it* \p \it Ka Iilainya katja kutjara kuḻu ilunyangka minyma panya palumpa mingkayi kuliṟa puḻkaṟa tjituṟu-tjituṟuringu munu nyara palulanguṟu paluṟu tjuni iniringu. Ka iṯi panya ngaṉmanypa wirkanu kuwaripangka, munu wirkaṟa ngunytju palumpa pika puḻka palyaṉu. Ka minyma panya paluṟu iṯi katja kanyiṟa pukuḻarinytja wiya watarku alatjiṯu ngaringi panya paluṟu rawangku kuliningi palumpa kuri, mingkayi kuḻu ilunytjitja munu puṯu pukuḻarira ilungu iṯi kanyintjatjanu. Palu minyma paluṟu ilunytja kuwaripangka iṯi palunya ininu Ikapatanya. Ini nyanga paluṟu wangkanyi ‘Witulya Pitalytji Wiya’, panya warmaḻa tjuṯangku pakutja panya miḻmiḻpa ngura tjanampakutu katinyangka Godaku pitalytjingku Israelnga wantikatingu. \it* \c 5 \s1 Pilitjiyanya Nguraṟa Tjuṯa Pakutja Miḻmiḻṯanguṟu Kuraringkunytja \p \v 1-2 \it Palula maḻangkaya warmaḻa tjuṯangku pakutja panya miḻmiḻpa Godaku wirkakatingu ngura tjanampakutu Pilitjiyalakutu, munuya tjanampa god puḻkangka ini Taikanta itingka tjunu palumpa timpulangka, panya nyanga palunyaya puḻkaṟa waḻkulpai Pilitjiyanya nguraṟa tjuṯangku. \it* \p \v 3-7 \it Ka tjiṉṯu kutjupa god panya ngalypa-ngalypa puḻkanya Taikannga punkaṟa ngaringi pakutjangka itingka panya palumpa tjukurtjara tjuṯangku tjunkunytjitja. Kaya nyakula piṟuku pakaltjingaṟa ngaṟatjunu. Munuya mungawinki kutjupa piṟuku nyakula wangkangu, “Awari, pitjalaya nyawa! Nganampa panya god puḻkanya kaṯalypa ngarinyi pakutjangka itingka, mina kutjara kaṯalypa munu kata kuḻu kaṯakatira.” \it*\fig |src="co00994b.TIF" size="col" loc="p" ref="5:3-7"\fig* \p \it Nyanga palula maḻangka Godalu tjanampa kura puḻka mulapa palyaṉu Pilitjiyanya nguraṟa tjuṯaku. Ka tjanala puntungka kalypata puṟunypa tjuṯa pakaṉu. Kaya palulanguṟu tjiḻpi tjuṯangku wangkangu pakutja panya warpungkula katinytjaku ngura kutjupakutu. Kaya wati tjuṯangku pakutja panya palunya ma-katingu tawunu kutjupakutu. Ka pika puḻkaṯu ngaṟangu ngura nyara palula kuḻu. Kaya tjara kutjupa ilungi, kaya tjara kutjupa pika puḻkatjara nyinangi. Ka kaana uwankarangka mingkiri tjuṯaringu munuya mai uwankara ngalkula wiyaṉu. Ka tawunu uwankarangka aṉangu tjuṯa ilungi. \it* \p \it Kaya ngulalta Pilitjiyanya nguraṟa tjuṯangku kulinu tjanampa pika rawa ngaṟanyangka, “Munta-uwa, kulinultala pakutja panya tjulyantjitjanguṟu-manti pika nyangatjampa wirkanu. Walangkultala wanyu katira uwa walytja tjuṯa.” \it* \c 6 \s1 Pakutja Miḻmiḻpaya Maḻakungku Katinytja \p \v 1-21 \it Munuya palulanguṟu pakaṟa maḻakungku katingu Israelkunu tjuṯakutu. Kaya Israelkunu tjuṯangku nyakula puḻkaṟa pukuḻaringu pakutja panya miḻmiḻpa maḻakungku ngura walytjakutu wirkakatinyangka. \it* \p \it Kaya Israelkunu kutjupa tjuṯangku pukuḻarira pakutja panya aḻaṟa nyakula uwankara ilungu panya pakutja nyara palunya Godalu witinu wati tjukurtjarangku kutju pampuntjaku. Ka tjana watarkurira aḻaṉu munuya tjuṯa mulapa ilungu. \it* \c 7 \p \v 1 \it Kaya palulanguṟu ngura kutjupakutu ngapartji iyaṉu pakutja panya palunya, munuya wati kutju ngurkantaṟa tjunu pakutja palunya nyinara aṯunymankunytjaku. \it* \s1 Samueltu Israelkunu Tjuṯa Mayatjarira Kanyintja \p \v 2-4 \it Kaya nyara palula maḻangka Israelkunu tjuṯa Godaku watarkurira nyinangi. Munuya yiya tjuṯa ngaṟala wiyaringkunyangka kutju maḻaku aṟuringu Godalakutu. Ka palulanguṟu Samueltu tjanala wangkangu, “Godanya waṉantjikitja mukuringkulaya god ngalypa-ngalypa tjuṯa-waraṟa waṉi munuya Godanya kutju kuliṟa waṉanma. Ka palulanguṟu Godalu nyuranya wankalku mirpaṉtju tjuṯanguṟu.” \it* \p \it Kaya palulanguṟu god ngalypa-ngalypa tjuṯa waṉingu uwankara. \it* \p \v 5-11 \it Ka Samueltu piṟuku wangkangu, “Uwankarala kutjuriwa kaṉa Godala nyurampa tjapinma.” \it* \p \it Ka palulanguṟu aṉangu uwankara tjunguringu ngura uwankaranguṟu ngura kutjungka Godanya waḻkuntjikitja. \it* \p \it Kaya mirpaṉtju tjuṯangku ngunti kulinu tjananya pika pungkunytjikitja-mantiya tjunguringu, munuya tjana ngapartji tjunguringuṯu ngura kutjungka tjananya pungkunytjikitja. Kaya Israelkunu tjuṯangku kulinu tjana pika pitjanytja munuya puḻkaṟa nguḻuringkula wangkangu Samuelta, “Nyuntulampa Godala tjapinma rawangku nganaṉanya wankaṟu kanyintjaku.” \it* \p \it Ka palulanguṟu Samueltu kuka pungkula ungangi Godanya munu puḻkaṟa palula tjapiningi tjanampa. Ka Godalu kulinu palula. Kaya warmaḻa panya tjuṯa ngalya-ilaringu. Ka tjana ilaringkunyangka ilkaṟingka puḻkaṟa tuuṉu, panya Godalu tuuntjaku palyaṉu, munu tjananya nguḻutjingaṉu, kaya nguḻu wirtjapakaṉu. Kaya Israelkunu tjuṯangku nguḻuṟa waṉaṟa tjara iluntanu, ka tjara kutjupa wanka wirtjapakaṉu ngurakutu. \it* \p \v 12-17 \it Nyara palula maḻangka Samueltu puḻi waḻu mantjiṟa ngaṟatjunu munu paluṟu puḻi nyara palunya ininu 'Ipinitjanya' munu wangkangu alatji, “Panya Mama Godalu nganaṉanya alpamilaṉu.” \it* \p \it Kaya Pilitjiyanya nguraṟa tjuṯa maḻaku puṯu tjarpangu ngura panya Israelta, panya Mayatja Godanya tjanala anga-ngaṟangu Israelkunu tjuṯaku ngalkilpa. Panya ngaṉmanytjuya Pilitjiyanya nguraṟa tjuṯangku tjananya pungkula kaṉany-kaṉanyaringi waintarira ngura tjuṯa kuḻu tjulyaṟa tjanalanguṟu. Palu tjana ngapartjiya waintaringu munuya ngura panya palunya tjananya maḻakungku mantjinu. \it* \p \it Ka Samueltu tjananya tiṯutjarangku mayatjangku kanyiningi Israelkunu panya tjuṯa, munu palumpa ngurangka pitjilpa kutjupa palyaṉu Godanya rawangku waḻkuntjikitjangku. \it* \c 8 \s1 Israelkunu Tjuṯangku Mayatja Puḻkaku Godala Tjapintja \p \v 1-22 \it Ka ngula Samuelnga tjiḻpiringu ngura pala palula. Munu paluṟu katja kutjara kanyiningi. Ka katja nyanga paluṟu pula mayatjaringu mamaku aṟangka. Palu paluṟu pula palyanyku waṟkarinytja wiya munu kutjupangku pulanya mani ungkunyangka pula palumpa kura utintja wiyangku wantipai, munu pula alatji rawangku palyaṟa ngura kuraningi alatjiṯu. \it* \p \it Kaya Israelkunu tjuṯaku wati kuranyitja tjuṯa ngura kutju-kutjunguṟu tjunguringkula pitjangu Samuelta wangkanytjikitja, munuya wangkangu, “Nyuntu tjiḻpiringu, ka nyuntumpa katja kutjara wiṟuṟa nyinanytja wiya nyuntu puṟunypa. Palu nganaṉa mukuringanyi nyuntu nganampa mayatja puḻka tjunkunytjaku nganaṉanya mayatjarira kanyintjaku. Panya aṉangu ngura kutjupitja tjuṯaku mayatja puḻka tjuṯa nyinanyi. Ka nganaṉa nyara palu puṟunyku mukuringanyi.” Ka tjana alatji wangkanyangka Samuelnga kuliṟa pukuḻarinytja wiya, tjituṟu-tjituṟuringu. \it* \p \it Munu paluṟu Mama Godala tjapiningi. Ka Godalu ngapartji Samuelta wangkangu, “Palya nyuntu aṉangu tjuṯangku wangkanyangka wangaṉarangku kulila, panya tjana ngayula tungunpunganyi nyuntula wiyangku. Paluṟu tjana ngayunya wantira god ngalypa-ngalypa tjuṯa palyaṉu tjananya waḻkuntjikitjangku. Palu tjapila tjanala munu nguḻutjura alatji wangkara, ‘Nyaa nyurampa mayatja panya paluṟu palyalku?’” \it* \p \it Ka palulanguṟu Samueltu wangkangu tjanala Israelkunu tjuṯangka, “Mulapa nyura mayatjaku mukuringanyi? Ka mayatja nyara paluṟu tjinguṟu palya wiya nyurampa. Kulilaya! Wati kutjupangku nyurampa mayatja puḻka nyinara nyanga alatji palyalku — paluṟu nyurampa katja tjuṯa katiku warmaḻarira pikangku pungkunytjaku ngura kutjupitja tjuṯa. Ka nyurampa katja kutjupa tjuṯangku palumpa tjanampa tjuḻa waṟa tjuṯa palyalku munu kuḻaṯa tjuṯa kuḻu. Ka nyurampa katja kutjupatjara mayatja nyara palumpa kaana tjuṯangka puḻkaṟa waṟkariku. Ka nyurampa uṉṯalpa tjuṯangku palumpa mai kuka kuḻu tiṯutjarangku paulku pakuwiyangku. Ka paluṟu kaana mai wiṟutjara tjulyalku nyuralanguṟu munu palumpa maḻpa tjuṯa ungkuku, munu paluṟu nyurampa kaananguṟu mai wiṟu tjuṯa tjaraṟa mantjilku munu palumpa maḻpa tjuṯa tjara ungkukuṯu. Munu paluṟu mantjilku nyurampa waṟkaripai tjuṯa, munu nyurampa kuka wiṟu tjuṯa kuḻu paluṟu mantjilku palumparinytjaku. Ka palulanguṟu nyura uwankara puḻkaṟa tjituṟu-tjituṟuriku munu nyura wangkara Godala ngatjilku nyuranya alpamilantjaku. Palu Godalu kulilwiyangku wantiku. Kulini nyura? Nyangatjaṉa nyuranya nguḻutjunanyi kulintjaku.” Alatji Samueltu aṉangu tjuṯangka wangkangu. \it* \p \it Kaya aṉangu Israelkunu tjuṯangku wangkangu, “Wiya nganaṉa mukuringanyi mayatja puḻkaku nganaṉanya mayatjarira kanyintjaku, panya aṉangu kutjupa tjuṯa mayatja puḻkatjara nyinanyi, kala nganaṉa tjana puṟunypa nyinanytjikitja mukuringanyi.” \it* \p \it Ka paluṟu tjanampa tjukurpa uwankara Mama Godala ma-tjakultjunu. \it* \p \it Ka Godalu ngapartji wangkangu, “Nyuntu tjanala wangaṉarangku kulila munu tjanampa mayatja mantjila.” \it* \p \it Ka Samueltu aṉangu Israelkunu tjuṯangka wangkangu, “Palya uwankaraya ara maḻaku ngura walytjakutu walytjakutu.” \it* \c 9 \s1 Saulanya Munu Samuelnga \p \v 1-27 \it Ka ngura nyara palula wati kutju nyinangi ini Kitjanya, munu paluṟu katja kutju kanyiningi ini Saulanya. Wati nyara paluṟu tangkiyi tjuṯatjara. Ka kutju-aṟa tangkiyi panya paluṟu tjana kawankatingu. Ka palumpa mamangku katjangka wangkangu, “Wati waṟka kutju mantjila munu pula ankula ngurila tangkiyi panya tjuṯa.” Palu paluṟu pula pakaṟa ankula puṯu alatjiṯu nguriningi tangkiyi panya tjuṯa. Paluṟu pula ngura tjuṯangka puṯu alatjiṯu para-nyangangi. \it* \p \it Ka Saulalu wangkangu, “Wantir'iyaṟali maḻaku ara. Ngayuku mama tjinguṟu watarkuringu tangkiyiku munu tjinguṟu ngalinyalta puḻkaṟa kulini.” \it* \p \it Palu wati panya waṟkaripaingku wangkangu, “Munta wanyu kulila wati kutjupa wangkatjara nyangangka nyinanyi. Nyara palulaya aṉangu tjuṯangku kulilpai, ka paluṟu uwankara tjukaṟurungku wangkapai. Wanyuli ara palulakutu. Tjinguṟu paluṟu ngalila tjakultjunkuku yaaltjikutungku ngurintjaku.” \it* \p \it Ka Saulalu wati panya palula wangkangu, “Ka ngali palula wirkaṟa nyaa palunya ungkuku ngalila tjukaṟurungku tjakultjunkunytjaku? Panya ngali yakutja uḻṯutjara. Munu ngali kutjupa kutjupa kanyintja wiya palunya ungkunytjikitjangku.” \it* \p \it Ka wati waṟkaripaingku wangkangu Saulala, “Nyawa, nyangatjaṉa mani tjukutjuku kanyini. Kali ungkuku wati nyara palunya, ka paluṟu ngalila tjakultjunkuku tjukaṟurungku waṉantjaku tangkiyi panya tjuṯa.” \it* \p \it Ka Saulalu wati panya palula wangkangu, “Ai, wiṟun kulinu. Walangkuli wanyu katira uwa kalinya nintila.” \it* \p \it Munu pula tawunukutu anu wati panya palunya nyakunytjikitja. Panya tawunu paluṟu puḻi katu ngaṟangi. Ka pula puḻingka ma-tatiṟa nguṟurpa nyangu kungkawaṟa tjuṯa mina tjutintjikitja pitjanyangka. Munu pula tjapinu wati panya palumpa. Kaya wangkangu, “Uwa, paluṟu kuranyuringu. Walangku pula waṉaṟa nyawa, panya paluṟu kuwari kutju ngalya-pitjangu nganampa tawunukutu, panya aṉangu tjuṯangkuya kuwari mai kuka puḻka palyaṉi Godanya ungkula waḻkuntjikitjangku. Wala puḻka pula ara, munu pula mapalku nyawa ankunytja kuwaripangka panya paluṟu ananyi Godanya waḻkuntjikitja. Palu aṉangu tjuṯaya ngalkuntja wiya palumpa paṯaṟa nyinanyi paluṟu wirkaṟa inma wangkara miḻmiḻmankunytjaku. Kaya palula maḻangka aṉangu tjuṯangkulta ngalkuṉi. Ka pula warpungkula nyawa.” \it* \p \it Ka Saulanya pula tawunukutu anu munu pula ma-wirkaṟa nyangu wangkatjara panya. (Palu paluṟu pula ngurkantankunytja wiya wati nyara palunya). Panya ngaṉmanytju Godalu Samuelta nintinu wati panya Saulanya paluṟu pitjanytja kuwaripangka alatji wangkara, “Mungawinki ngayulu wati kutju nyuntulakutu iyalku. Paluṟu panya Pintjimanku walytjapitinguṟu. Ka nyuntu wati nyara palunya ngurkantara mayatja puḻka nyinanytjaku ngayuku aṉangu tjuṯaku tjananya mayatjarira aṯunymaṟa kanyintjaku mirpaṉtju tjuṯangka-tawara. Ngayulu nyangu ngayuku aṉangu tjuṯa tjituṟu-tjituṟurinyangka munuṉa kulinu tjana ngayula ulara tjapinnyangka.” Alatji Godalu palula ngaṉmanytju wangkangu mungartji. \it* \p \it Ka Saulanya ngalya-pitjanyangka Samueltu nyangu, munu kulinu Godalu palula wangkanyangka alatji, “Nyangatja wati paluṟu, panya ngayuluṉanta ngaṉmanytju wangkangu. Nyanga paluṟu mayatjarira kanyilku aṉangu ngayuku tjuṯa.” \it* \p \it Ka Saulanya ngalya-ilaringu Samueltakutu munu palula tjapinu, “Nyuntu ninti yaaltjingka wati wangkatjara nyinanyi?” \it* \p \it Ka Samueltu wangkangu, “Ngayuluṉa wati wangkatjara. Ma-kuranyuri pula aṉangu nyara tjuṯakutu. Kuwarila nyara palula nyinanyi munula maingka tjunguringkula Godanya waḻkuṟa mai maḻa ngalkuṉi. Kaṉa mungawinki nyuntula tjakultjunanyi nyuntu panya kulintja uwankara. Wanti tangkiyi panya tjuṯa kulintja wiyangku, panya palunya tjananyaya kunyu nguriṟa nyangu. Palu wanyu kulila, Israelkunu tjuṯaya nyuntumpa mukuringanyi munu nyuntumpa walytja tjuṯaku kuḻu.” \it* \p \it Ka Saulalu wangkangu, “Ai, nyaakuya ngayuku mukuringanyi? Ngayulu walytja tjuṯatjara wiya. Ngayuku walytja maṉkurpa kutju, tjuṯa mulapa wiya.” \it* \p \it Ka Samueltu Saulanya pulanya wati panya waṟkaṟara katingu ruuma puḻkakutu munu pulanya nyinatjunu taipulangka mayatjaku aṟangka. Kaya aṉangu maṉkur-maṉkurpa nyinangi nyara palula. Ka Samueltu wangkangu wati nguratjangka panya palumpa kuka paulpaingka, “Ngalya-kati kuka panya palunya panya wangkanguṉanta mauṉṯalpa paṯaṟa tjunkunytjaku.” Ka wati panya kuka paulpaingku kuka panya tjunta mantjinu munu ngalya-katira taipulangka tjunu Saulalu ngalkuntjaku. Ka Samueltu wangkangu, “Kuka nyangatja ngalkula panya nyangatja mauṉṯalpa tjunkunytja nyuntumpa alatjiṯu.” \it* \p \it Munuya ngalkuṉu tjungungku tjiṉṯu nyara palula. Ka pula nyanga palula maḻangka anu Samuelku ngurakutu, munu pula wangkara wiyaringkula munga kutju ngaringu. \it* \s1 Samueltu Saulanya Israelku Mayatja Puḻka Tjunkunytja \p \it Munu tjiṟirpirinyangka Samueltu wangkangu, “Pakala pula kaṉa nyupalinya katira ma-iyala.” Munuya uṟilkutu ma-pakaṟa anu Samuelnga tjana. Ka Samueltu wangkangu Saulala, “Wanyu nyuntumpa pala waṟka kuranyurira paṯantjaku witula, kaṉa nyuntula kutjungka wangka tjukurpa nyanga Godalu wangkanytja.” \it* \c 10 \p \v 1-8 \it Munu palulanguṟu Samueltu mantjinu patala alipa uwilatjara munu paluṟu uwila panya tjutinu Saulala katangka munu nguku kutjara nyunytjuṟa wangkangu, “Mayatja Godalu nyuntunya ngurkantanu aṉangu tjuṯa mayatjarira kanyintjaku. Nyuntu tjananya kanyilku wati mirpaṉtju tjuṯangka-tawara. Kaṉanta kuwari wangkanyi panya nyanga palulanguṟu nyuntu kuwari ngayunya wantikatira ma-pitjala nyakuku wati kutjara. Ka paluṟu pula nyuntula wangkaku alatji, ‘Tangkiyi panya nyuntu mungaṯu ngurintjanyala nyangu. Palu kuwari nyuntumpa mamangku tangkiyi kulintja wiyaringu mununta nyuntunyalta puṯu para-kuliṟa tjuṯangka para-tjapiningi, “Ngayuku katja ankula wiyaringu maḻaku pitjanytja wiya. Yaaltjiringutju?” Alatji paluṟu wangkangi.’ \it*\fig |src="co00999b.TIF" size="col" loc="p" ref="10:1-8"\fig* \p \it “Kan nyanga palulanguṟu nyuntu ankula ankula nyakuku wati maṉkurpa paluṟu tjana Godanya waḻkuntjikitja ankunyangka ngura Pitjultakutu. Ka wati kutjungku katiku mai maṉkurpa, ka kutjupangku katiku yakutja wainatjara, ka kutjupangku katiku nanikuta maṉkurpa. Munu paluṟu tjana nyuntunya nyakula nyuntumpa pukuḻariku mununtaya ungkuku mai kutjara, ka nyuntu mantjilku tjana ungkunyangka. Munun palulanguṟu piṟuku ngura ini Kipiyalakutu ilaringkula nyakuku wati wangkatjara tjuṯa nguwanpa ngalya-ngaparikatinyangka nyuntulakutu. Munun tjanala kuranyu nyakuku wati kutjupa tjuṯangku puṉu kutjupa kutjupa tjuṯa wangkatjingaṟa inma inkanyangka. Ka Kurunpa Miḻmiḻnga nyuntula tjarpaku witulya puḻkanya. Ka nyuntu wangkatjara palula tjanala tjunguringkula inma puḻkaṟa inkaku. Munu nyuntu wati kutjupariku alatjiṯu. Kan nyanga palula maḻangka nyuntulta palyala kutjupa kutjupa wiṟu nyuntu kulintja, panya Godanya nyuntula tjungu ngaṟanyi. \it* \p \it “Ka nyuntu kuranyu ara ngura Kilkaltakutu, munu ngayuku nyinara paṯanma kaṉanta nyara palula tjiṟirpi 7-itjangku nyawa munuṉanta wangkanyilta. Munuṉa kuka pungkula tiliwakaṟa Godanya ungkuku palunya waḻkuntjikitjangku. Munuṉa ngayulu pitjala nyuntunya wangkaku nyaa palyantjaku.” Alatji Samueltu Saulala wangkangu. \it* \p \v 9-16 \it Ka Samueltu wangkara wiyaringkunyangka Godalu Saulanya kurunpa kampa kutjupanu. Ka palula maḻangka Saulanya pula wati panya waṟkaṟara ankula ngura panya Kipiyala wirkanu. Ka Saulalu nyangu wati wangkatjara tjuṯangku Godaku tjukurpa wangkanyangka. Ka Kurunpa Miḻmiḻnga Saulala tjarpangu, ka paluṟu wangkatjara palula tjanala tjunguringkula paluṟu kuḻu tjukurpa Godaku wangkangi Godalu palula unngu nintinnyangka. Kaya aṉangu palumpa ninti tjuṯangku palunya nyanga alatjirinyangka nyakula tjananku tjapiningi, “Nyaaringu wati pala Kitjaku katja? Paluṟu kuḻu wanyu wangkatjara?” \it* \p \it Ka Saulalu tjukurpa Godaku wangkara wiyaringkula anu manta nyara Godanya waḻkulpailakutu. Ka Saulaku kulypalpangku palunya nyakula tjapinu, “Yaaltjikutu nyuntu anu?” \it* \p \it Ka Saulalu wangkangu, “Ngali tangkiyi nguriningi munuli puṯu nguriṟa nguriṟa anu Samuelta tjapintjikitja.” \it* \p \it Ka Saulaku kulypalpangku tjapinu, “Wanyuṉi tjakultjura, nyaa Samueltu wangkangu nyuntula.” \it* \p \it Ka Saulalu wangkangu, “Wiya, nyanga alatji kutjuṉi wangkangu panya paluṟu tjana kunyu ngaṉmanytju tangkiyi nguriṟa nyangu.” Munu Saulalu palumpa kulypalpangka tjakultjunkunytja wiyangku wantingi panya Samueltu wangkanytja paluṟu Israelku mayatjarinytjikitjangku. \it* \s1 Israelkunu Tjuṯangku Saulanya Mayatjanmankunytja \p \v 17-27 \it Ka palulanguṟu Samueltu aṉangu Israelkunu uwankara aḻṯingu tjanala wangkanytjikitjangku. Munu paluṟu tjanala tjakultjunu Godalu tjanala wangkanytja alatji, “Mayatja Godalu nyurala wangkanyi alatji, ‘Ngayulu panya nyuranya iriti pakaltjingaṉu Itjipalanguṟu, munu panyaṉa anga-ngaṟangu nyurala warmaḻangku pungkula wiyantjaku-tawara.’ Alatji Godalu wangkangu. Palu panya nyura palunya kuliṟa wantira walytjangku wangkangu alatji, ‘Wiya nganaṉa mayatja puḻkaku mukuringanyi nganaṉanya ngura nyangangka aṯunymaṟa kanyintjaku.’ Alatji nyura wangkara Mayatja Godanya wantingu.” \it* \p \it Munu Samueltu tjananya wangkangu walytjaṟara walytjaṟara ngurkantaṟa ngaṟanytjaku kapuṯu kutjupa kapuṯu kutjupa. Munu paluṟu nyakula waṉaṟa ngurkantanu Saulaku walytja tjuṯa. Palu puṯuya nyangu Saulanya. Munuya Godala tjapinu, “Wati panya paluṟu yaaltji? Panya paluṟu wiyaṯu ngaṟanyi. Tjinguṟu kuwari pitjanyi.” \it* \p \it Ka Godalu wangkangu, “Uwa, paluṟu kumpiṟa nyinanyi nyara kampa kutjupa ulytja tjuṯangka kumpiṟa.” Kaya mapalku wirtjapakaṉu palunya mantjintjikitja, munuya aḻṯira ngalya-katingu. Ka Saulanya pitjala ngaṟangi aṉangu tjuṯangka nguṟur-nguṟurpa waṟa puḻkanya tjanala waintaṟa. \it* \p \it Ka Samueltu wangkangu aṉangu panya tjuṯangka, “Nyawaya wati nyangatja! Panya nyanga palunya Mayatja Godalu ngurkantanu nyurampa mayatja puḻka nyinanytjaku. Kutjupa nyanga puṟunypa nyinanytja wiya, panya nyanga paluṟu kutju Godalu ngurkantankunytja.” \it* \p \it Kaya aṉangu uwankara mirangu pukuḻarira tjanampa mayatjaku. Ka Samueltu aṉangu tjuṯangka tjakultjunangi mayatjaku waṟka uwankara. Munu paluṟu nyiringka walkatjunu mayatja panya paluṟu nyakula waṟka palyantjaku Mama Godala miṟangka. Munu nyanga palulanguṟu tjananya wituṉu ngurakutu ankunytjaku. Ka Saulanya kuḻu palumpa ngurakutu anu wati tjuṯangka tjunguringkula, panya Godalu palunya tjananya ngurkantaṟa kurunpa rapaṉu tjungu ankunyangka. \it* \p \it Palu aṉangu kutjupa tjarangkuya wangkangi, “Yaaltjingaṟalanya wati nyangangku aṯunymankuku?” Munuya Saulku kuraringangi munuya kutjupa kutjupa tjuṯa pukuḻarira ungkuwiyangku wantingi. Ka Saulanya pilunpa ngaṟangi wangkanytja wiya. \it* \c 11 \s1 Saulalu Tjana Wati Ini Nayatjanya Tjananya Pungkula Wiyantja \p \v 1-15 \it Ka piṟa kutju wiyaringkula mayatja kutjupa ini Nayatjalu tjana palumpa tjaultji tjuṯangku para-tjaṯutjunu ngura ini Tjapitjanya, panya Israelkunu tjuṯaku ngura. Kaya wati Tjapitjanya nguraṟa tjuṯangku Nayatjala wangkangu, “Wanyula pika wiyangku nyinakatira wangkara kuliṟa kalkula. Ka tjinguṟu nyuntu nganampa mayatjarinyangka nganaṉa nyuntumpalta waṟkariku.” \it* \p \it Ka paluṟu wangkangu, “Uwa, palyaṉa kulini nyura panya kalkuntja nyuranya iluntankuwiyangku wantinytjikitjangku, palu ngayuku warmaḻa tjuṯaṉa wangkaku nyuranya uwankara kuṟu waku warpuṟa waṉinytjaku. Alatjingannyangka kutjuṉa nyuranya uwankara pungkula iluntankunytja wiyangku wantiku. Ka nyura palulanguṟu puḻkaṟa kuṉṯaringkuku Israelkunu uwankara kuḻu.” \it* \p \it Kaya wangkangu wati panya Nayatjala, “Wanyun paṯalku tjiṟirpi tjuṯa nguwanpa, kala iyalku wati maṉkurpa ankunytjaku ngura uwankarakutu manta nyanga Israelta, kaya nganampa walytja tjuṯangku tjinguṟu pitjala alpamilalku. Palu tjana tjinguṟu pitjanytja wiyangkampa nyura palya nganaṉanya palyaṉi nyuntu panya wangkanytjalta.” Ka Nayatjalu palyanmanu. \it* \p \it Kaya wati panya maṉkurpa tjakulpa iyannyangka wirkanu Saulaku tjanampa ngurangka. Munuya tjakultjunu aṉangu tjuṯangka. Kaya kuliṟa nguḻuringkula puḻkaṟa ulangi. Ka Saulanya waṟka wiyaringkula ngurakutu pitjangi munu aṉangu tjuṯa ulanyangka kuliṟa kutjupangka tjapinu, “Nyaaringu nyanganpa? Nyaakuya nyanganpa ulara waṉinyi?” \it* \p \it Kaya wangkangu Saulala, “Wati maṉkurtulanya pitjala tjakultjunu mayatja panya Nayatjalu wangkanytja.” \it* \p \it Ka Saulalu tjukurpa nyanganpa kulinnyangka Godaku Kurunpa palula tjarpangu witulya puḻkanya munu palunya kuṉpuṉu. Ka Saulanya puḻkaṟa mirpaṉaringu. Munu paluṟu kuka panya puluka kutjara pungu munu kaṯaṟa muṯun-muṯunmanu. Munu paluṟu kuka panya muṯun-muṯunmankunytja tjaraṟa ungu wati panya tjakulpa pitjanytja maṉkurpa Munu tjananya wituṉu wangkara, “Katiraya nintila kuka nyanga kaṯantja tjuṯa ngura uwankarangka Israelta winkingka. Munuya aṉangu tjuṯangka nintiṟa wangka nyanga alatji, ‘Kuka puluka nyanga muṯun-muṯunpa nyawa. Nyanga alatjiriku nyurampa puluka uwankara nyura Samuelnga ngalinya waṉantja wiyangku wantinyangka.’” Kaya mulapaṯu wati panya maṉkurtu ankula para-tjakultjunangi ngura winkingka. Kaya aṉangu panya tjuṯa alatji wangkanyangka kuliṟa puḻkaṟa nguḻuringu Mayatja Godaku. Munuya pitjala wati uwankara warmaḻa tjunguringu mungilyi mulapa. \it* \p \it Ka Saulalu wati panya tjakulpa ankunytja maṉkurta wangkangu, “Ankulaya wangka wati panya nyuranya wituntjala nyanga alatji, ‘Mungawinki tjiṟirpi pakaṟa kaḻaḻarinytja kuwaripangka Godalu nyuranya anga-tjutulku nyurampa mirpaṉtju tjuṯanguṟu, ka nyura wankaringkuku.’” \it* \p \it Kaya wati panya maṉkurpa tjakulpa anu wangkanytjikitja ngura walytjakutu munuya wangkangu. Kaya kuliṟa puḻkaṟa pukuḻaringu munuya tjana ngapartji mayatja panya Nayatjala tjanala alatji ngunti wangkangu, “Mungawinkila ngura nyangatja nguraṟa uwankara nyuntulakutu ma-pitjanyi, ka nyura palya nganaṉanya kuṟu nyaala panya nyura ngaṉmanytju wangkanytjatjanungku.” \it* \p \it Ka mungawinki Saulalu wati Israelkunu tjuṯa tjaraṟa tjunu pika pungkunytjikitja ankunytjaku kapuṯu kutjupa kapuṯu kutjupa kapuṯu kutjupa. Kaya ngalya-katjaṟungkannyangka mirpaṉtju tjuṯaku ngurangka tjarpangu tjiṉṯukutu mulapa manta maṟungka munuya tjananya pungkula pungkula wiyaṉu. \it* \s1 Samueltu Israelkunu Tjuṯangka Wangkanytja \p \it Munuya palula maḻangka Samuelta wangkangu aṉangu tjuṯangku alatji, “Nganalu tjana panyatja pukuḻarinytja wiyangku wantingi Saulanya mayatjarinytjaku. Aṉangu palunya tjananyaya ngalya-kati kala iluntara.” \it* \p \it Palu Saulalu wangkangu, “Wiya, kutjupa iluntankunytja wiyangkuya wantima, panya Godalulanya kuwari nganaṉanya wankaṟunu.” \it* \p \it Ka palula maḻangka Samueltu wangkangu aṉangu tjuṯangka, “Pitjaltaya wala, kala ara ngura panya Godanya waḻkulpailakutu. Munula nyara palula tjunguringkula Godala piṟuku kalkula mayatja nyanga Saulala wangaṉarangku kulintjikitjangku.” \it* \p \it Kaya aṉangu uwankara anu ngura panya palulakutu munuya Saulanya mayatja puḻka ngaṟatjunu Godala miṟangka munuya inma puḻka palyaṟa Godanya pukuḻṯu waḻkuningi. \it* \c 12 \p \v 1-5 \it Ka Samueltu wangkangu aṉangu Israelkunu tjuṯangka, “Ngayulu palyaṉu nyura mukuringkula wangkanytja uwankara munuṉa nyurampa mayatja puḻka tjunu nyuranya aṯunymaṟa kanyintjaku. Panya ngayulu kuwari tjiḻpiringu, panya nyuranyaṉa kanyiningi wati yangupalangkulpi. Palu tjinguṟu ngayulu kura palyannyangka nyura ngayunya utingku kuranmanma. Ngayulu wanyu kutjupaku tangkiyi munu puluka kutitjunu? Munta kutjupaṉa ngunti wangkara pikantanu? Ngayulu wanyu aṉangu kutjupa tjuṯaku tjituṟu-tjituṟu palyaṉu? Ka aṉangu kutjupangkuṉi wanyu mani ungu ngayulu palumpa kura utintja wiyangku wantinytjaku? Tjinguṟu ngayulu nyanga alatji palyaṟampaṉa uti kuwariṯu tjukaṟurungku palyanma.” \it* \p \it Kaya aṉangu Israelkunu tjuṯangku wangkangu, “Wiya, nyuntu nganaṉanya ngunti kurantja wiyaṯu, munu nyuntu nganaṉanya tjituṟu-tjituṟu palyantja wiyaṯu, munun nyuntu kutjupa kutjupa nganaṉalanguṟu mantjintja wiyaṯu.” \it* \p \it Ka Samueltu wangkangu tjanala, “Mayatja Godalu nyuranya nyanganyi nyura alatji wangkanyangka munu nyurampa mayatjangku kuḻu nyuranya kulinu. Paluṟu pula kutjaraṯu ninti panya nyura puṯu ngayuku kura ngurkantananyi. \it* \p \v 13-25 \it “Ka nyangatjalta nyurampa mayatja, panya nyura mukuringkunytja Mayatja Godalu nyurampa ngurkantanu wati nyanga palunya nyuranya mayatjarira kanyintjaku ngura nyanga palula. Ka nyura uti Godanya wangaṉarangku kulinma munu palunya puḻkanmaṟa waḻkunma munu nyura uti palumpa tjukurpa mulamulangku kulinma. Tjinguṟu nyura alatji palyaṟampa nyura palya ngaṟaku. Palu nyura Mayatja Godanya wantinyangkampa munu pikaringkula palumpa tjukurta tungunpungkunyangka paluṟu ngapartji nyuranya wantiku, panya puṟunypa, panya paluṟu iriti wantir'iyaṉu nyurampa walytjapiti. \it* \p \it “Ka nyura uti kuwari pilunarira paṯanma munuya nyangama, ka Mayatja Godalu nyurala utilku nyura nyakunytjaku. Panya kuwari nyanga mai panya wiita kaṯantjaku ilaringu. Ka ngayulu Godala tjapilku mina tuutjarangku puyintjaku. Ka nyura nyakula nintiringkuku munu nyura kulilku, ‘Nyaakula panyatja kurangku wati mayatjaku tjapinu Godala nganampa ngurkantaṟa tjunkunytjaku.’” \it* \p \it Munu Samueltu Godala tjapinu tjiṉṯu panya palula, ka Godalu mina puḻka iyaṉu. Kaya aṉangu uwankara puḻkaṟa alatjiṯu nguḻuringu Mayatja Godaku munu Samuelku kuḻu. Munuya wangkangu Samuelta, “Wanyu Godala nganampa tjapila nganaṉa ilunytjaku-tawara. Panya nganaṉa kura puḻkangku palula mayatjaku ngatjinu.” \it* \p \it Ka Samueltu wangkangu, “Nyura panya kura palyaningi, palu nguḻuringkuwiyangku wantima. Munuya nyanganguṟu Godalanguṟu paṯuringkunytja wiyangku wantima. Palunya kutjuya waḻkunma kurunpa winkingku munu ngalypa-ngalypa pala palyantja tjuṯa wantima ngunti waḻkulwiyangku. Panya Godalu pukuḻtjungku nyuranya ngurkantanu nyura palumpa walytjaringkunytjaku. Ka ngayulu mulapa nyurampa rawangku tjapilku wantinytja wiyangku. Ngayulu nyuranya nintilku wiṟuṟa tjukaṟuru nyinanytjaku. Ka nyura uti Godanya puḻkanmanama palunya waḻkuṟa kurunpa winkingku. Kulinmaya panya paluṟu wiṟu tjuṯa nyurampa palyaṉu. Palu nyura puṯu kuliṟa kura tjuṯa palyannyangka Godalu nyuranya uwankara wiyalku nyurampa mayatja kuḻu.” \it* \c 13 \s1 Israelkunu Tjuṯangku Pilitjiyanya Nguraṟa Tjuṯa Pikangku Pungkunytja \p \v 1-9 \it Ka ngula Saulaku katjangku munu palumpa tjaultji tjuṯangku pikangku pungangi wati Pilitjiyanya nguraṟa tjaultji tjuṯa. Kaya wati Pilitjiyanya nguraṟa kutjupa tjuṯangku kulinu munuya puḻkaṟa mirpaṉaringu Israelkunu tjuṯaku. Munuya uṯuḻuringu mungilyi mulapa wati Israelkunu tjuṯa pikangku pungkunytjikitja. Munuya tjinka winki mulata tatiṟa pitjangi. Kaya Israelkunu tjuṯangku nyangu munuya nguḻuringkula ankula ngura kutjupa kutjupa tjuṯangka kumpiningi kuḻpingka, puṉu tjaṯangka, puḻingka, wellangka, pitingka kuḻu. Kaya kutjupatjara uṟungka itipirira anu ngura kutjupakutu. \it* \p \it Palu Saulanya nyinangi ngura panya Kilkalta, ka palumpa tjaultji tjuṯaya puḻkaṟa nguḻuringkula tjititingangi. Ka Saulanya paṯaṟa nyinangi Samuelku tjiṟirpi 7 paluṟu pitjala kuka pungkula pitjilta tjunkula tiliwakaṟa Godanya ungkunytjaku. Palu Samuelnga pitjanytja wiya. Ka Saulalu wangkangu, “Ngalya-katiya kuka tjuṯa kala pungkula Godanya ungkula waḻkula paluṟu pukuḻarinytjaku.” \it* \p \v 10-15 \it Ka paluṟu kuka panya pungkula pitjilta waṟungka tjunkunyangka Samuelnga wirkanu. Ka Saulanya pakaṟa ma-pitjangu palunya nyakunytjikitja. Ka Samueltu tjapinu, “Nyaa nyuntu palyaṉu?” \it*\fig |src="co01004b.TIF" size="col" loc="p" ref="13:10-15"\fig* \p \it Ka Saulalu wangkangu, “Wiya ngayuku wati tjaultji tjuṯangku ngayunya wantikatingi, ka nyuntu kuḻu pitjanytja wiya ngaṟangi. Kaya Pilitjiyanya nguraṟa tjuṯa warmaḻarira tjunguringangi ngura nganaṉala itingka. Kaṉa kulinu alatji, ‘Kuwarintiya ngayulakutu pika pungkunytjikitja pitjaku ngura nyanga Kilkaltakutu. Ka panya ngayulu Mayatja Godala tjapintja wiyaṯu. Munuṉa palulanguṟu kulinu kuka pitjilta tjunkula palunya ungkunytjikitjangku paluṟu ngayuku pukuḻarinytjaku.’” \it* \p \it Ka Samueltu wangkangu, “Nyuntu kawakawangku alatji palyaṉu. Nyuntu Godaku tjukurpa kulintja wiya. Tjinguṟu nyuntu palunya wangaṉarangku kulinnyangka Godalu nyuntunya munu nyuntumpa walytja maḻatja maḻatja kuḻu kanyinma Israelku mayatja tiṯutjara nyinanytjaku. Palu kuwari nyuntu mayatja wiyaringanyi, ka nyuntumpa walytja maḻatja maḻatja kuḻu nyuntumpa aṟangka mayatjarira nyinakatinytja wiya. Ka Godalu kuwari ngurkantankuku wati kutjupa aṉangu tjuṯa kuranyurira kanyintjaku nyuntumpa aṟangka, wati tjukaṟuru palula kulilpai, panya nyuntun palumpa tjukurpa kulintja wiyangku wantingi.” Alatji Samueltu wangkangu Saulala, munu wangkara wiyaringkula anu ngura kutjupakutu. \it* \c 14 \s1 Jonathantu Pula Pilitjiyanya Ngura Tjuṯa Pikangku Pungkunytja \p \v 1-15 \it Ka tjiṉṯu kutjupa Saulaku katjangku Jonathantu wangkangu palumpa wati waṟka, “Pitja kali ara Pilitjiyanya nguraṟa tjuṯaku ngurakutu, nyara kampa kutjupa.” Palu Jonathantu palumpa mamangka wangkanytja wiyaṯu. Munu paluṟu wangkangu wati panya waṟkangka, “Tjinguṟu Godalu ngalinya alpamilalku tjananya pungkula wiyantjaku. Ngali kutjara kutju palu Godalu mukuringkula ngalimpa palyalku alatjiṯu, panya kutjupangku puṯu angatjunanyi Godanya.” \it* \p \it Ka wati panyangku wangkangu, “Wiya palya. Nyuntu alatjiṯu wiṟu kuliṟa palyala, kaṉa ngayulu nyuntula tjunguṯu ma-pitjanyi.” \it* \p \it Ka Jonathantu wangkangu, “Pitja kali ma-ilariwa nyara wati Pilitjiyanya nguraṟa tjuṯaku ngurakutu, munuli utiriwa tjana nyakunytjaku. Ka tjinguṟu tjana nyakula wangkaku, ‘Paṯaṟa pula ngaṟa pala palula, kala nganaṉa ma-pitjaku nyupalilakutu.’ Tjinguṟu tjana alatjingalku, ka ngali mulapa aṟangkaṯu paṯala tjanalakutu ankunytja wiya. Palu tjinguṟu tjana alatji wangkaku, ‘Nganaṉalakutuya pitja.’ Ka ngali apu katulta tatila. Panya alatji wangkara aḻṯinyangkali kulilku, ‘Munta mulapa Mayatja Godalu nganaṉanya alpamilalku tjananya pungkula wiyantjaku.’” \it* \p \it Munu pula mulapaṯu utiringu tjana nyakunytjaku. Kaya mulapaṯu Pilitjiyanya nguraṟa tjuṯangku nyakula wangkangu, “Nyawa nyara wati Israelkunu tjuṯaya ma-ma-manyirkananyi aḻanguṟu pakaṟa kampangkaṯu kumpintjatjanu.” \it* \p \it Munuya Pilitjiyanya nguraṟa tjuṯangku nyakula mirangu Jonathanku pulampa, “Ngalya-pitja pula, kala nganaṉa nyupalinya pikangku pungkula nintilku.” \it* \p \it Ka Jonathantu wangkangu palumpa maḻpangka, “Ngalya-tatila ngayula maḻangka, panya Godalu kuwari ngalinya alpamilaṉi Pilitjiyanya nguraṟa tjuṯa pungkula wiyantjaku, kala Israelkunu tjuṯangku tjanala waintarinyi.” Munu pula ma-tatinu wanapari munu pula katulta wirkaṟa tjananya pungkula iluntanangi Pilitjiyanya nguraṟa tjuṯa. Munu pula pungkula pungkula tjuṯa mulapa iluntanangi nampa nyangatja 20. Kaya Pilitjiyanya nguraṟa tjuṯa puḻkaṟa nguḻuringkula tjititingangi ngurangka nyinanytja tjuṯa kuḻu. Ka palulanguṟu manta uringu, panya Godalu alatjingaṉu tjana nguḻuringkunytjaku. \it* \s1 Saulalu Tjana Pilitjiyanya Ngura Tjuṯa Pungkula Wiyantja \p \v 16-23 \it Ka Saulaku wati panya ngaṟala aṯunymankupai tjuṯangku ma-nyangu Pilitjiyanya nguraṟa tjuṯa tjanampa ngurangka nguḻuringkula mirara para-para-wirtjapakaṟinkunyangka. Ka Saulalu wati maṉkurta wangkangu, “Ngayuku tjaultji tjuṯaya para-kantamilala munuya nyawa ngananya tjanalakutu anu ngura nyanganguṟu.” Kaya kantamilaṟa mulapaṯu nyangu Jonathannga pula wiya ngaṟanyangka. Ka Saulalu wangkangu wati panya tjukurtjarangka, “Ngalya-kati pakutja panya miḻmiḻpa Godaku palula nganampa tjapintjikitjangku.” Ka Saulanya wati panya tjukurtjarangka ngaṟala wangkanyangka wati Pilitjiyanya nguraṟa tjuṯa nguḻu miranytja katuringu alatjiṯu, panya puṯu kuli-kuliṟaya puḻkaṟa alatjiṯu mirangi munuyanku ngurangka pikangkulta pungangi. \it* \p \it Ka Saulalu nyangatja kuliṟa wangkangu wati panya tjukurtjarangka, “Palya wanti, kala mapalku ara.” Ka Saulanya tjana palumpa tjaultji tjuṯa kuḻu tjunguringkula anu pika pungkunytjikitja munuya nyara palulalta ma-wirkaṟa nyakula urulyaraṉu, “Ai, nyangatjayanku paluṟu tjanankuṯu punganyi.” Kaya Israelkunu kutjupa tjuṯa Pilitjiyanya nguraṟa tjuṯangka ngaṉmanypa tjunguringkunytjatjanu maḻaku tjunguringu Saulala tjanala munuya palunya tjananya nguḻuṟa waṯaparaṉu Pilitjiyanya nguraṟa tjuṯa. Kaya Israelkunu kutjupa tjuṯa kuḻu apungka kumpiṟa nyinangi munuya Pilitjiyanya nguraṟa tjuṯa nguḻu wirtjapakannyangka kuliṟa tjana kuḻu pitjala tjunguringu Saulala tjanala. Ka mulapa Godalu tjananya nyara palula aṟangka puḻkaṟa alpamilaṉu Israelkunu tjuṯa. \it* \s1 Jonathantu Tjuratja Ngalkunytja \p \v 24-30 \it Kaya wati Israelkunu tjuṯa pakuringkula uḻiringu tjiṉṯu nyara palula. Panya ngaṉmanytju Saulalu wangkara nguḻutjunu wati uwankara. Paluṟu alatji tjananya wangkara painu, “Nyura ngaṉmanytju mai ngalkuwiyangku wantima. Munuya tjananya pungkula wiyantjatjanungku kutju maḻangka palya ngalkunma. Tjinguṟu kutjupangku ngaṉmanytju ngalkulampa nyara paluṟu iluku.” Kaya wati Israelkunu tjuṯangku nguḻuringkula mai ngalkuntja wiyaṯu ngaṟangi kuwaripa. \it* \p \it Munuya wati panya tjuṯa anu puṯikutu panya puṉu tjaṯakutu. Ka puṯi nyara tjaṯangka tjuratja mantangka ngaringi. Kaya wirkanu panya palula panya tjuratja ngarinytjala. Palu tjana mantjintja wiyaṯu panya paluṟu tjana nguḻuringangi Saulalu panya kalkuntjitjaku. Palu Jonathantu kulintja wiya palumpa mamangku Saulalu aṉangu tjuṯa wangkara nguḻutjunkunytja. Munu paluṟu watarkitjangku puṉu mantjinu, munu tjaḻatjunu tjuratjangka, munu pakaltjingaṟa anytjuṉu munu unngu wiṟuringu. Ka wati kutjungku wangkangu Jonathanta, “Kulila, nyuntumpa mamangku nganaṉala palumpa tjaultji uwankarangka nguḻutjunu alatji wangkara, ‘Wati kutjupangku mai ngalkulampa, paluṟu iluku.’ Kala kuwari mai ngalkuntja wiyanguṟu uparingulta.” \it*\fig |src="hk00054c.tif" size="col" loc="p" ref="14:25"\fig* \p \it Ka Jonathantu wangkangu, “Ngayuku mamangku nyangatja kura palyaṉu ngura nyangaku. Panya ngayulu kuwari palyaringu tjuratja tjukutjuku ngalkuntjatjanu. Uti nyura tjaultji tjuṯaku nguranguṟu mai ngaṉmanytju mantjintjatjanungku ngalkunma alatjiṯu. Kala tjinguṟu winki mulapa iluntanama wati panya Pilitjiyanya nguraṟa tjuṯa nganaṉa mai puḻka ngalkuntjatjanungku.” \it* \p \v 31-35 \it Kaya tjiṉṯu nyara palula wati Israelkunu tjuṯangku Pilitjiyanya nguraṟa tjuṯa pungkula pungkula waintaringu. Munuya palulanguṟu paku puḻka nyinangi. Munu paluṟu tjana tjanampa uwankara katingu tjiipi, puluka tjuṯa kuḻukuḻu munu tjana paḻtjatjiratjarira pungkula iluntara kuka warpungkula ngalkuṉu kurangku milkaḻi winki. \it* \p \it Ka kutjupangku wangkangu Saulala, “Nyawa tjana kuraṉi Godanya munuya ngalkuṉi kuka milkaḻi winki.” \it* \p \it Ka Saulalu wangkangu, “Nyura kuraringu. Apu pala puḻkaya ngalya-uṉṯuṟa waṉaṟa tjura nyangangka kuwariṯu.” Munu paluṟu wangkangu, “Ankulaya wangka wati uwankarangka, kaya puluka tjananku kutjungku kutjungku ngalya-kati tjiipi kuḻu munuya nyangangka pungkula ngalkunma. Tjana uti kuka milkaḻi winki ngalkuntja wiyangku wantima panya alatji ngalkula tjana Godanya kuraṉi.” Kaya uwankarangku kuka tjuṯa katingu nyara palulakutu munuya pungu. Ka Saulalu palyaṉu apu pitjilpa Godanya waḻkuntjikitjangku. \it* \p \v 36-46 \it Palulanguṟu Saulalu wangkangu, “Arala kuwari Pilitjiyanya nguraṟa tjuṯakutu munula tjana kanyintja uwankara mantjila tjananya pungkula wiyantjatjanungku.” \it* \p \it Kaya wangkangu, “Palya, nyuntu wangkanyangkala uwankarangku wiṟu kulini.” \it* \p \it Palu wati panya tjukurtjarangku wangkangu, “Wiya, wanyula Godala-waraṟa tjapila, kalanya paluṟu nintilku nyaa palyantjaku.” \it* \p \it Ka Saulalu tjapinu Godala, “Nganaṉa palya Pilitjiyanya nguraṟa tjuṯa nguḻuṟa waṉantjikitja ankuku? Ka nyuntu wanyu nganaṉanya iluntankunytjaku alpamilalku?” Alatji paluṟu Godala tjapinu. Palu tjiṉṯu nyara palula Godalu ngapartji wangkanytja wiya Saulala. Ka nyara palulanguṟu Saulalu palumpa tjaultji tjuṯaku mayatja tjuṯangka wangkangu, “Ngalya-pitjaya uwankara, kala ngurila nganalu kuwari kura palyaṉu. Munula nguriṟa nyakula wati palunya iluntankuku. Mulamulangkuṉa wangkanyi Godala miṟangka, tjinguṟu ngayuku katjangku Jonathantu kura palyaṟampa paluṟu iluku.” Palu uwankaraya wangka wiya ngaṟangi. \it* \p \it Ka Saulalu piṟuku wangkangu wati Israelkunu tjuṯangka, “Nyura nyarangka kampa kutjupa ngaṟa. Ka ngayuku katja Jonathannga ngali kampa kutjupa nyangangka ngaṟaku. Ka Godalu kampa kutju ngurkantankuku tjinguṟu nyuranya, tjinguṟu ngalinya.” \it* \p \it Kaya wangkangu, “Uwa palya, nyuntu wangkanyangkala palya kulini.” \it* \p \it Ka Saulalu Mayatja Godala tjapinu wangkara, “Nintinmaṉi God tjukurpa tjukaṟuru. Nganalu kuwari kura palyaṉu?” Ka palulanguṟu puṉu ngurkantankupai kutjara katu waṉingu nyakunytjikitjangku, munuya nyangu kampa nyangatja nintinnyangka panya Saulanya pulanya katjaṟara. Kaya wati kutjupa tjuṯa ngurkantankunytja wiyaṯu ngaṟangi. \it* \p \it Ka Saulalu wangkangu, “Piṟuku waṉi. Ka tjinguṟu ngayunya kura nyinanyangka nintilku, munta tjinguṟu ngayuku katja.” Ka arkaṟa waṉingi nyakunytjikitjangku. Ka Jonathannga ngurkantanu. Ka Saulalu wangkangu Jonathanta, “Wangkaṉi nyaan wanyu palyaṉu.” \it* \p \it Ka Jonathantu wangkangu, “Ngayulu paḻtjatjiratjarira tjuratja puṉungka tjaḻatjunkula anytjuṉu. Munuṉa palulanguṟu kutju iluku ngayulu.” \it* \p \it Ka Saulalu wangkangu palumpa katjangka, “Wiya nyuntu ilunyi alatjiṯu panya ngayulu kalkuṉu ngalkunnyangka iluntankunytjikitjangku. Tjinguṟu nyuntu ilunytja wiyangkampa Mamalu ngayunya iluntankuku.” \it* \p \it Palu tjaultji tjuṯangkuya wangkangu Saulala, “Nyaakun Jonathannga iluntankuku? Paluṟu panya aṉangu Israelkunu tjuṯa kuwari wankaṟunu. Munu paluṟu uti ilunytja wiya nyinama, panya palunya Godalu alpamilaṉu alatjiṯu.” Alatjiya Jonathanku anga-wangkangu Saulala. Ka Saulalu palunya iluntankunytja wiyaṯu. \it* \p \it Ka palula maḻangkaya piṟuku Pilitjiyanya nguraṟa tjuṯa pikangku waṯaparaṟa pungkunytja wiyangku wantingu. Munuya maḻaku anu ngura walytjakutu. \it* \p \v 47-52 \it Uwa, Saulanya panya mayatja puḻkaringu Israelku munu paluṟu tjaultji tjuṯatjarangku pikangku pungkupai Israelku pikaringkupai tjuṯa ngura winkingka para-arintaṟa. Munu paluṟu wati Israelkunu kutjupa kuṉpu rapa puḻka ngaṟanyangka nyakula palunya ngurkantaṟa tjungulpai palumpa tjaultji tjuṯangka tjanampa pikangku pungkunytjaku. \it* \c 15 \s1 Saulalu Tjana Ama-likakunu Tjuṯa Pungkula Wiyantja \p \v 1-3 \it Ka ngula Samueltu pitjala wangkangu Saulala, “Mayatja Godalu ngayunya ngaṉmanytju iyaṉu nyuntunya mayatja puḻka ngurkantaṟa tjunkunytjaku aṉangu Israelkunu tjuṯa aṯunymaṟa kanyintjaku. Ka kulila palumpa tjukurpa. Nyanga alatji paluṟu wangkanyi, \it* \pi1 \it ‘Iriti panyaya Israelkunu tjuṯaya ngalya-pakaṉu Itjipalanguṟu ngura Kainanku ankunytjikitja. Ka panya wati Ama-likakunu tjuṯangku tjananya angatjunangi Kainantakutu ankunyangka. Ka ngayulu nyangu tjananya alatjingannyangka munuṉa kuwari nyuranya iyaṉi ankula pikangku tjananya pungkunytjaku munu tjanampa uwankara wiyantjaku. Kutjupa wanka nyinanytjaku wantinytja wiyangku uwankara iluntaṟa wiyala wati, minyma, tjitji, munu puluka, tjiipi, munu tangkiyi, kamula kuḻukuḻu.’” \it* \m \it Alatji Samueltu wangkangu Saulala. \it* \p \v 4-9 \it Ka Saulalu mulapa palumpa tjaultji tjuṯa aḻṯingu munuya tjunguringkula anu Ama-likakunu tjuṯaku ngurakutu. Munuya aṉangu tjuṯa pungkula waṉaningi munu tjananya uwankara iluntanu aṉangu panya Ama-likakunu tjuṯa. Palu Saulalu tjanampa mayatja iluntankunytja wiyangku wanka wantingi. Munu tjiipi, puluka, kaṉpi puḻka tjuṯa kuḻu iluntankunytja wiyangku wantingu munuya nyurka-nyurka tjuṯa kutju iluntanu. \it* \s1 Godalu Saulanya Wantinytja \p \v 10-12 \it Ka palula maḻangka Godalu Samuelta nyanga alatji wangkangu, “Saulalu ngayula kulintja wiyangku tungunpungu. Ka ngayulu puḻkaṟa tjituṟu-tjituṟuringu panya ngayulu palunya mayatja puḻka tjukaṟuru nyinanytjaku ngurkantanu. Ka paluṟu ngayuku tjukurpa kulintja wiya alatjiṯu.” \it* \p \it Ka Samuelnga kuliṟa unngu mirpaṉaringi Saulalanguṟu munu paluṟu ulara Mayatja Godala tjapiningi mungangka rawangku. Munu mungawinki pakaṟa anu Saulanya ngurintjikitja. Ka aṉangu kutjupangku palula wangkangu, “Wiya, Saulanya anu ngura Kaamultakutu. Munu kunyu nyara palula pitjilpa palyaṉu palumpa ruurutjara aṉangu maḻatja tjuṯangku nyakula palunya ruurungku kulintjaku. Munu kunyu palula maḻangka anu ngura Kilkaltakutu.” \it* \p \v 13-15 \it Ka Samuelnga ankula wirkanu Saulala. Ka Saulalu wangkangu, “Mayatja Godalu nyuntunya pukuḻmanama. Ngayulu panya Godalu wangkanyangka wangaṉarangku kulinu.” \it*\fig |src="co01005b.TIF" size="col" loc="p" ref="15:13-15"\fig* \p \it Palu Samueltu palula wangkangu, “Kaṉa nyangatja nyaaku kuwari kulini tjiipi munu puluka tjuṯa wangkara waṉinyangka.” \it* \p \it Ka Saulalu ngapartji wangkangu, “Wiya, ngayuku tjaultji tjuṯangkuya tjiipi munu puluka kaṉpi puḻka tjuṯa ngurkantaṟa ngalya-katingu Ama-likakunu tjuṯaku nguranguṟu. Panya tjana kuka nyanga palunya tjananya pungkula ungkula Godanya waḻkuntjikitja mukuringanyi. Palu kutjupa tjuṯala pungkula wiyaṉu.” \it* \p \v 16-19 \it Ka Samueltu Saulanya wangkangu, “Wiyariwa munu kulila ngayulu nyuntula wangkanyangka panya Godaluṉi ngayula wangkangu mungangka.” \it* \p \it Ka Saulalu wangkangu, “Uwa, tjakultjuraṉi.” \it* \p \it Ka Samueltu palula wangkangu, “Panya ngaṉmanytjun nyuntu walytjangku ngaḻṯutjara kuliṟa ngaḻṯuringangi. Palu Godalu nyuntunya ngurkantanu Israelku mayatja puḻka nyinanytjaku. Munu panya paluṟu nyuntunya wituṉu ankula aṉangu nyara mamutjara tjuṯa iluntara wiyantjaku Ama-likakunu tjuṯa. Paluṟunta wangkangu tjananya uwankara alatjiṯu iluntara wiyantjaku tjanampa kuka tjuṯa kuḻukuḻu. Kan panyatja nyaaku nyuntu Mayatja Godanya kulilwiyangku wantingi? Nyaaku nyuntu tjanampa kuka wiṟu tjuṯa katingu iluntaṟa wantinytja wiyangku?” \it* \p \v 20-23 \it Ka Saulalu wangkangu, “Palu ngayulu Godala kuliningi. Munuṉa paluṟu wangkanytja palyaṉu. Panya aṉangu Ama-likakunu tjuṯaṉa iluntanu munuṉa tjanampa mayatja puḻka kutju wanka ngalya-katingu iluntankunytja wiyangku. Kaya tjaultji tjuṯangku kuka, puluka, tjiipi wiṟu kaṉpi puḻka tjuṯa kuḻukuḻu ngalya-katingu ngula pungkula pitjilta katu waṟungka tjunkula Godanya ungkula waḻkuntjikitjangku.” \it* \p \it Palu Samueltu ngapartji wangkangu, “Wiya kulila, nyaaku Godanya puḻkaṟa pukuḻaripai? — kuka waṟungka kutjantjitjaku, munta palunya wangaṉarangku kulintjitjaku? Uwa, Godanya mukuringanyi nyuntu palumpa mulamularingkula wangaṉarangku kuliṟa palyantjaku paluṟu wangkanyangka. Nyanga palulanguṟu paluṟu puḻkaṟa mulapa pukuḻaripai munu panya kuka wiṟu tjuṯa ungkunyangka maḻa kutju kuliṟa tjukutjuku pukuḻaripai. \it* \p \it “Panya nyuntu Godala wangaṉarangku kulilwiyangku wantirampa kura puḻkaringu wati panya kaṉany-kaṉanytju god ngalypa-ngalypa waḻkulpai puṟunypa. Nyuntu panya Godala kulintja wiyangku wantingu palumpa tjukurpa paluṟu wangkanytja. Palulanguṟu paluṟu kuwari ngapartji nyuntunya wantinyi mayatja puḻka nyinanytjaku wiya.” \it* \p \v 24-26 \it Ka Saulalu Samuelta wangkangu, “Munta, mulapa ngayulu kura palyaṉu, munuṉa ngayulu Godaku tjukurpa kuliṟa wantingu. Munuṉa nyuntu wangkanyangka palyantja wiyaṯu. Panya ngayulu aṉangu tjuṯaku nguḻuringangi munuṉa tjana wangkanyangka kutju palyaningi. Munuṉa kuwari nyuntula ngatjini ngayunya kura nyanga palyantjitjanguṟu kalypangku wantinytjaku. Wanyu pitja ngayula tjungu Kilkaltakutu, munuli Godanya waḻkula tjungungku nyuntu ngali.” \it* \p \it Palu Samueltu wangkangu Saulala, “Wiya, ngayulu nyuntula ankunytja wiya, panya nyuntu Godaku tjukurpa kulintja wiyangku wantingu. Ka kuwari paluṟu ngapartji nyuntunya mayatja puḻka Israelku nyinanytjaku wiyaṉi.” \it* \p \v 27-31 \it Ka Samuelnga para-maḻakukutuṉu ankunytjikitja. Ka Saulalu palumpa mantara witinu, ka tjilpiraraṉu. Ka Samueltu wangkangu palula, “Mayatja Godalu nyuntu panya mayatja puḻka nyinanytja wiyaṉu, munu wati kutjupa ngurkantanu nyuntumpa aṟangka mayatjarira tjukaṟuru nyinanytjaku. Godanya panya mayatja puḻka mulapa, rawa nyinapai wiyaringkunytja wiya. Paluṟu ngunti wangkapai wiya. Paluṟu aṉangu mantatja puṟunypa wiya, munu paluṟu palumpa kulintja kampa kutjupankupai wiya.” \it* \p \it Ka Saulalu ngapartji wangkangu, “Mulapa ngayulu kura palyaṉu. Palu wanyuṉi maḻaku pitja ngayula tjungu kali tjungungku Godanya waḻkunma aṉangu tjiḻpi waraṟitja tjuṯangka miṟangka munu aṉangu Israelkunu tjuṯangka miṟangka kuḻu. Kaya nyakula ngayunya palya kulilku.” Alatji Saulalu wangkangu Samuelta. Ka paluṟu mulapaṯu maḻaku anu palula tjungu munu pula Godanya waḻkuṉu aṉangu tjuṯangka miṟangka. \it* \p \v 32-35 \it Ka palulanguṟu Samueltu wangkangu, “Ngalya-kati wanyu wati panya Ama-likakunu tjuṯaku mayatja puḻka.” Ka mulapaṯu paluṟu pitjangu Samueltakutu puḻkaṟa tjititingkula kuliṟa, “Mulapantiṉatju kuwari iluku.” Ka Samueltu palula wangkangu, “Panya nyuntu tjuḻa puḻkangka aṉangu tjuṯa pungkula iluntanu, kaya minyma ngunytju tjuṯa tjituṟu-tjituṟuringu. Ka nyara palu puṟunypa kuwari nyuntumpa ngunytju ngapartji tjituṟu-tjituṟuriku.” Munu palulanguṟu Samueltu mayatja panya palunya kaṯaṟa muṯun-muṯunmanu. \it* \p \it Munu palulanguṟu Samuelnga anu ngura ini Raamalakutu. Ka Saulanya anu palumpa ngurakutu. Ka Samueltu palunya piṟuku nyakunytja wiya alatjiṯu nyinara tjiḻpiringu. Ka Godanya puḻkaṟa tjituṟu-tjituṟuringu Saulaku, panya paluṟu ngaṉmanytju palunya Israelku mayatja puḻka tjukaṟuru nyinanytjaku ngurkantaṟa tjunu, palu paluṟu Godala tungunpungu. \it* \c 16 \s1 Mayatja Godalu Davidanya Ngurkantankunytja Israelkunu Tjuṯaku Mayatja Puḻka Nyinanytjaku \p \v 1 Ka ngula Mayatja Godalu Samuelta wangkangu, “Nyaakun Saulaku rawa alatjiṯu tjituṟu-tjituṟurinyi? Ma-wanti! Panya ngayulu palunya wantingu Israelku mayatja puḻka rawa nyinanytjaku-tawara. Ka kukaku pala yuṟuwilyangka alipa uwila tjutiṟa tjaalyngaṟatjuṟa kati ngura ini Pitjilimalakutu, munun nyara palulalta nyakuku wati ini Jesse-nya, panya palumpa katjaṉa ngayulu ngurkantanu Israelku mayatjarinytjaku.” \p \v 2 Ka Samueltu alatji wangkangu, “Wiya, puṯu nguwanpaṉa alatji palyaṉi. Tjinguṟuṉitju Saulalu ankunyangka kuliṟa ngayunya iluntankuku.” \p Ka Mayatja Godalu palula wangkangu, “Wanyuṉi kulila munu pala puluka kuḻunypa kati Pitjilimalakutu munu wirkaṟa wati puḻka tjuṯangka alatji ma-wangka, ‘Nyangatjaṉa kuwari kuka katingu nyurala tjunguringkula pungkula pauṟa Mayatja Godanya ungkula pukuḻmankunytjikitjangku.’ \v 3 Alatji tjanala wangka, munu wati ini Jesse-nya kuḻu aḻṯi nyurala tjunguringkunytjaku. Panya ngaṉmanytjuṉa wati panya palumpa katja kutju ngurkantanu Israelku mayatjarinytjaku, munuṉa kuwari nyanga katja panya palunyalta nyuntula nintini uwila palula katangka tjutintjaku.”\f * \fr 16:3 \fr*\ft Tjakangkuya mayatja ngurkantaṟa tjunkunytjikitjangku alatji palyalpai aṉangu tjuṯangku nyakula kulintjaku, “Munta-uwa, mulapa nyangatja nganampa mayatja.”\ft*\f* \p \v 4 Ka mulapaṯu Samueltu wangaṉarangku kuliṟa puluka kuḻunypa mantjiṟa ma-katingu Pitjilimalakutu. Kaya wati panya puḻka tjuṯangku ngalya-pitjanyangka nyakula ngaparikatingu palulakutu, munuya nguḻunguḻungku tjititingkula kuḻu tjapiningi palula, “Nyaa? Pikan pitjangu? Munta kalypan?” \p \v 5 Ka Samueltu wangkangu tjanala, “Ngayuluṉa nyuralakutu kalypa alatjiṯu pitjangu nyuntu nganaṉa tjunguringkula Mayatja Godanya kuka nyangatja pungkula ungkunytjikitja. Kayanku Godala miṟangka rapa ngaṟanytjikitjangku miḻmiḻmanama, munuya palulanguṟulta ngayula tjunguriwa kuka nyangatja Mayatjanya ungkunytjikitjangku.” Alatji Samueltu tjanala wangkangu, munu palulanguṟulta Jesse-nya tjananya palumpa katja tjuṯa kuḻu aḻṯira tjananya paluṟu miḻmiḻmanu tjana kuḻu palyanyku ngaṟanytjaku. Kaya paluṟu tjana kuḻu wati panya puḻka tjuṯangkalta tjunguringu. \p \v 6 Ka Samueltu nyangu Jesse-ku katja ngaṉmanyitja wati ini Iliyapanya, munu nyakulalta unngu kuliningi, “Ai, wati nyanga palunya alatjiṯu-manti Mayatjalumpa ngurkantanu.” \p \v 7 Palu Mayatjalu Samuelta wangkangu, “Wiya. Nyuntu palunya nyakula alatji kulini, ‘Wati nyanga paluṟu waṟa wiṟu munu kuṉpu puḻka mulapa, nyanga palunya-manti Mayatjalumpa ngurkantanu.’ Palu nyuntu kulintja palatja, ngayulu kulintja wiya, panya aṉangungku utitja nyakupai, palu ngayuluṉa unngutja nyakupai, kurunpa unngutja. Palu wati nyangatjaṉa ngurkantankunytja wiyaṯu.” \p \v 8 Ka Jesse-lu katja kutjupa aḻṯingu ini Apina-tapanya, ka Samuelta kuranyulta ankula ngaṟakatingu. Ka Samueltu wangkangu, “Wiya, nyanga palunya kuḻu Mayatjalu ngurkantankunytja wiyaṯu.” \p \v 9 Ka Jesse-lu piṟuku wangkangu katja kutjupa ini Tjaamanya Samuelta kuranyu ankula ngaṟanytjaku, ka wangkangu, “Wiyaṯu, nyanga paluṟu kuḻu wiya.” \p \v 10 Ka piṟuku Jesse-lu wangkangu katja kutjupa tjuṯangka ngapartji ankula Samuelta kuranyu ngaṟanytjaku wanapari wanapari katja panya 4-palangka, palu Samueltu tjananya uwankara nyakula waṉaṟa wangkangu, “Wiya, katja nyanga 7-pa uwankaraṯu Mayatja Godalu ngurkantankunytja wiya.” \p \v 11 Munu Samueltu Jesse-la tjapinu, “Nyuntu katja kutjupa kanyini?” \p Ka Jesse-lu wangkangu, “Uwa, kutjultatju nyinanyi maḻatja. Nyara paluṟu panya yangupala tjukutjuku. Paluṟu ilytjingka tjiipi tjuṯa kanyini.” \p Ka Samueltu wangkangu, “Wanyu wati kutjupa witula palunya aḻṯira ngalya-katinytjaku. Kala paluṟu pitjanyangka kutju kuka panya pungkula paulku.” \p \v 12 Ka mulapaṯu Jesse-lu wituṉu palumpa panya katja maḻatjaku Davidaku. Ka ankula mantjiṟa palunya ngalya-katingu. Panya paluṟu yangupala kuṉpu puḻka, yunpa wiṟu mulapa, kuṟu kuḻu kaḻṯaṟa wiṟutjara. \p Ka Mayatja Godalu Samuelta wangkangu, “Pala paluṟu! Ka nyuntu uwila tjutila palumpa katangka, kaya Israelkunu tjuṯangku nyakulalta kulilku, ‘Mulapa nyanga palunya panya Godalu ngurkantanu nganampa mayatjarira nyinanytjaku.’” \p \v 13 Ka palulanguṟu Samueltu yuṟuwilya panya alipa uwiltjara mantjinu munu kuṯa tjuṯangka miṟangka Davidala katangka uwila tjutinu. Ka mapalku alatjiṯu Mayatjaku kurunpa palula tjarpangu munu nyara palulanguṟu rawa alatjiṯu palula tjungu nyinangi.\fig |src="co01010b.TIF" size="col" loc="p" ref="16:13"\fig* \p Kaya palulanguṟu kuka pungkula pauṟa tjara tjunu Godaku munuya tjara kutjupa ngalkunu. Ka palula maḻangka Samuelnga ngurakutu maḻaku anu, Raamalakutu. \s1 Davidanya Saulaku Waṟkaripai \p \v 14 Ka Mayatja Godaku kuruntu Saulanya wantikatingu, munu Godalu kurunpa kutjupa palulakutu iyaṉu mamu palula tjungu nyinanytjaku, munu palunya nguḻutjingantjaku. \v 15 Ka Saulaku waṟkaripaingku palula wangkangu, “Kulila, kurunpa kutjupangkunta nyuntunya nguḻutjingaṉi mamungku panya Godalu iyantjitjangku. \v 16 Wanyula wati kutjupa ngurilku, kita wiṟuṟa wangkatjingalpai inma mayu wiṟutjara, ka mamungku nyuntunya nguḻutjingannyangka wati paluṟulta nyuntumpa wangkatjingalku, kan kuliṟalta palyaringkuku.” \p \v 17 Ka Saulalu wangkangu, “Uwa, palya. Nguriṟaya ngalya-kati.” \p \v 18 Ka wati waṟka kutjupangku wangkangu Saulala, “Wati ini Jesse-ku katja Bethlehemala nyinanyi — nyara paluṟu kita wiṟuṟa wangkatjingalpai. Paluṟu wati tjaultji rapa mulapa munu yunpa wiṟu mulapa munu wiṟuṟa wangkapai ka Mayatja Godanya palula tjungu nyinanyi.” \p \v 19 Ka Saulalu wati tjakulpa iyaṉu Jesse-lakutu munu wangkangu alatji, “Saulalu wangkangu nyuntumpa katja kunyu iyala Davidanya panya tjiipi aṯunymankupainya.” \p \v 20 Ka Jesse-lu mai nyuma tjuṯa munu waina tjuṯa kuḻu mantjiṟa yakutjangka karpiṟa tangkiyingka tjunu munu palulanguṟu nanikuta yangupala witiṉu. Munu Davidanya wangkangu Saulalakutu katinytjaku. \p \v 21 Ka mulapaṯu Davidalu Saulanya katira ungu munu palumpa tjaatarira waṟkaringi. Ka Saulalu palunya nyangangi wiṟuṟa waṟkarinyangka munu puḻkaṟa pukuḻaringu, munu palunya waṟka kutjupalta ungu palumpa kuḻaṯa, munu tjula waṟa, kuṯitji kuḻu para-katiṟinkunytjaku. \p \v 22 Ka tjiṉṯu kutjupa Saulalu piṟuku wati kutjupa iyaṉu Jesse-lakutu nyanga alatji wangkanytjaku, “Puḻkaṟaṉa mukuringanyi nyuntumpa katjaku. Wanyu wiṟungku wantima ngayula rawa nguwanpa nyinanytjaku.” Ka mulapaṯu mamangku panya palunya markuṉu. \p \v 23 Ka mamuku kuruntu Saulanya nguḻutjingannyangka Davidalu kita wangkatjingaṟa inkapai, ka mulapaṯu wangkatjingannyangka paluṟu palyaringkupai, ka mamungku palunya wantikatipai.\fig |src="co01013b.TIF" size="col" loc="p" ref="16:23"\fig* \c 17 \s1 Wati Kalaitjalu Israelkunu Tjuṯa Mirara Wangkara Nguḻutjingantja \p \v 1 Kaya wati Pilitjiyanya nguraṟa tjuṯa warmaḻarira anu tawunu ini Tjakulakutu manta panya Judah-lakutu Israelkunu tjuṯa pungkunytjikitja. Munuya ilaringkula putingka ngura tjunu ngura ini Ipitja-Tamimila ngura ini Tjakula pulala Atjikala nguṟurpa. \v 2-3 Kaya Saulanya tjana Israelkunu tjuṯa ngapartji warmaḻarira anu munuya wimaṟu ini Iilala ma-wirkanu puḻi katu munuya ngura tjunkula ritiringangi Pilitjiyanya nguraṟa tjuṯa pikangku pungkunytjikitja panya tjanaya wimaṟu kampa kutjupangka nyinangi. \p \v 4 Ka wati nyara palula tjanala tjungutja wati tjangaṟa waṟa puḻka mulapa nyinangi 3 metre nguwanpa. Nyara paluṟu panya ini Kalaitjanya tawunu ini Kaatjanya nguraṟa. \v 5 Paluṟu ayananguṟu palyantja mukaṯa wituwitu katangka kanyiningi munu kuuta ngapartji palu puṟunypaṯu ayananguṟu palyantja kuṉpu puḻka kanyiningi 57 kilogram. \v 6 Munu paluṟu tjaḻpangka kuḻu palu puṟunypaṯu ayana wituwitu tjunkula kanyiningi. Munu tjaṉangka kuḻaṯa waṟa karpintja kanyiningi. \v 7 Ka palumpa kuḻaṯa waṟa mulapa waṯa puḻkatjara. Waṯa paluṟu ayananguṟu palyantja kuṉpu mulapa 7 kilogram\f * \fr 17:7 \fr*\ft 7 kilogram panya nyaa puṟunypa ...\ft*\f*. Ka wati kutjupangku Kalaitjala kuranyu ankula palumpa kuṯitji katipai. \p \v 8 Ka tjangaṟa panya Kalaitjalu ngaṟala mirara wangkangi wati Israelkunu tjuṯangka, “Awa! Ngayuku nyura tjaṯuringanyi ngayunya pungkunytjikitja? Wiya, ngayuluṉa miriputju alatjiṯu ka nyura wiya nguwanpa Saulaku kutju waṟkaripai. Palu wati kuṉpuyanku nyuralanguṟu ngurkantaṟa ngalya-iyala ngayula pikaringkunytjaku \v 9 Ka paluṟu ngayunya iluntankunyangkampa warmaḻa nyanga ngayuku tjuṯa nyurampariku, palu ngayulu wati palunya iluntankunyangkampa nyura nganampariku.” \p \v 10 Munu tjangaṟa panya paluṟu kaṉany-kaṉanytju wangkangi, “Iii! Walangkuwi pikaṯi palunya ngalya-walatjura ngayunya pungkunytjaku kaṉa palunya wiyalku alatjiṯu.” \p \v 11 Ka paluṟu mirara pauntjingaṟa wangkanyangka Saulanya tjana kuliṟa puḻkaṟa nguḻuringkula tjititingangi. \s1 Jesse-lu Davidanya Warmaḻa Tjuṯakutu Iyantja \p \v 12 Ka Davidaku mama Jesse-nya wati panya Ipaṟakunu tawunu Bethlehemanya nguraṟa manta panya Judah-la nguṟurpa nyinangi. Wati tjiḻpi paluṟu katja 8-tjara. \v 13-14 Panya palumpa katja ngaṉmanyitja ini Iliyapanya, ka paluṟu pininu ini Pinatapanya, ka Pinatapalu pininu Tjaamanya. Katja nyanga maṉkurpaya ngaṉmanypa tjunguringu Saulaku warmaḻa tjuṯangka munuya paṯaṟa nyinangi wati warmaḻa Pilitjiyanya nguraṟa tjuṯa pungkunytjikitja. Ka Davidanya panya Jesse-ku katja maḻatja. \v 15 Paluṟu panya palumpa mamaku tjiipi tjuṯa aṯunymankupai ngura Bethlehemala itingka munu kutjupa-aṟa ankula kuṯa tjuṯa nyakupai tjana pikakitja paṯaṟa nyinanyangka, munu nyakula maḻaku ankupai ngurakutu tjiipi panya tjuṯa kanyintjikitja. \p \v 16 Ka wati panya Kalaitjanya mungawinki tiṯutjara mungartji tiṯutjara tjiṉṯu 40-aṟa alatjiṯu ngaṟala ngalytjurmaṟa mirara wangkangi alatji, “Wati pala nyurampa tjuṯayanku ngalya-walatjura ngayunya pitjala pungkunytjaku.” \p \v 17 Ka tjiṉṯu kutjupa Jesse-lu wangkangu Davidala, “Kuṯanya tjana nyara warmaḻa tjuṯangka tjungu nyinanyi patu, ka walangku wanyu mai nyanga tjanampa ma-kati. Nyangatja mai uṉinypa pauntja 10 kilogram munu mai nyuma 10-pa. \v 18 Munu tjiitja nyanga tjuṯa kuḻu katira nyuntumpa kuṯa tjuṯaku mayatja uwa. Munu tjanala ma-tjapila, ‘Palya nyura nyinanyi?’ Munu tjana wangkanyangka kuliṟa pitjalaṉi tjakultjura.” \p \v 19 Kaya mayatja Saulanya tjana Davidaku kuṯa tjuṯa kuḻuya wati warmaḻa winkitjara paṯaṟa nyinangi wimaṟu ngura ini Iilala Pilitjiyanya nguraṟa tjuṯa pungkunytjikitja. \p \v 20 Ka Davidalu palumpa mamangka wangaṉarangku kulinu munu munga-mungangka pakaṟa wati kutjupa aḻṯingu pitjala tjiipi kanyintjaku. Munu mai panya tjuṯa mantjiṟa anu warmaḻa tjuṯaku ngurakutu. Munu tjanampa ngurangka wirkaṟa ma-nyangu tjana pikakitja ma-pakannyangka. Tjanayanku kuṉpuringkunytjikitja mirara waṉingi. \p \v 21 Munuya wati panya Israelkunu tjuṯangku ngura tjananku wantikatira wimaṟungka ngalya-ukalingu tjanalakutu, kaya Pilitjiyanya nguraṟa tjuṯa ngapartji ngalya-pitjangiṯu, munuya nguṟurpa ngaṟangu pikakitja, munuyanku ngaparku nyangangi. \p \v 22 Ka Davidalu mai ungkukatingu wati tjanampa mai aṯunymankupai, munu wirtjapakaṉu kuṯa tjuṯa tjapiṟa kulintjikitja, “Palya nyura?” \v 23 Ka Davidanya ngaṟala kuṯa tjuṯangka wangkanyangka wati Pilitjiyanya nguraṟa wati panya Kalaitjanya ngalya-kuranyuringu tjanalakutu munu mirangu wati Israelkunu kutju ngalya-walatjunkunytjaku paluṟu pulanku pungkunytjikitjangku. Ka Davidalu miranyangka kulinu.\fig |src="co01016b.TIF" size="col" loc="p" ref="17:23"\fig* \p \v 24 Kaya Israelkunu tjuṯangku wati panya Kalaitjanya ngaṟala miranyangka kuliṟa nguḻu maḻaku ma-wirtjapakaṉu ngurakutu. \v 25 Munuyanku ngaparku wangkangi, “Panya paluṟu rawangku tjiṉṯu winkingku nganaṉanya nguḻutjingaṟa pikangku wangkanyi. Ka Saulalu nganaṉala wangkangu alatji, ‘Wati kutjupangku tjinguṟu ankula palunya iluntankunyangkampa ngayulu palunya wiṟu mulapalta ungkuku, munuṉa ngayuku uṉṯalpa kuri aḻṯinytjaku ungkuku. Ka paluṟu munu palumpa walytjapiti uwankarangku ngayunya tax mani rawangku ungkunytja wiyaringkuku.’ Alatji Saulalu wangkara kalkuṉu.” \p \v 26 Ka Davidalu wati tjaultji kutju ila ngaṟanyangka tjapinu munu wangkangu, “Wati warmaḻa nyarangkulanya puḻkaṟa nguḻutjingaṟa kuraṉi aṉangu Israelkunu tjuṯa. Ka uti wati kutjupangku wati nyara palunya iluntankuku, ka piṟuku ngalya-ngaṟala ngalytjurmaṟa miranytja wiyaringkuku. Palu nganampa Mayatjangku nyaa ungkuku wati kutjupangku palunya iluntankunyangka?” \p \v 27 Ka wati tjaultji paluṟu Davidala tjukurpa panya palunyaṯu wangkangu, panya mayatja Saulalu ungkunytjikitjangku kalkuntja. \p \v 28 Ka Davidaku kuṯa Iliyapalu kulinu paluṟu tjaultjingka wangkanyangka munu mirpaṉarira palunya wangkangi, “Nyaakun tjaultji tjuṯangka ngaṟala wangkanyi? Nyuntu uti anama ngurakutu tjiipi panya tjuṯa kanyintjikitja. Kuran pitjangu wati Israelkunu tjuṯa tjananku pikangku pungkunyangka nyakunytjikitja wati warmaḻa Pilitjiyanya nguraṟa tjuṯangku.” \p \v 29 Ka Davidalu wangkangu, “Wiya. Ngayuluṉa kutjupa kutjupa kurantja wiyaṯu. Tjapiningi kutjuṉa.” \p \v 30 Ka Davidalu tjaultji kutjupangka piṟuku tjapinu, ka tjukurpa panya palunyaṯu wangkangu panya tjaultji kutjupangku ngaṉmanytju wangkanytjanya. \p \v 31 Ka tjaultji panya paluṟu Davidala kulintjatjanungku ankula Saulala tjakultjunu, ka paluṟu Davidanya aḻṯinytjaku wituṉu. \v 32 Ka paluṟu wirkaṟa Saulala wangkangu, “Utila wati nyara palunya nguḻu wiyangku rapangku pungama. Wanti kaṉa ngayulu palunya iluntara.” Alatji Davidalu wangkangu. \p \v 33 Ka Saulalu palula wangkangu, “Wiya nyuntu yangupala kuḻunypa, nyuntu puṯu palunya punganyi. Wati kuṉpu puḻka mulapa nyaratja. Paluṟu tjaultji rawa mulapa nyinanytja tjitjinguṟu alatjiṯu.” \p \v 34 Ka Davidalu wangkangu Saulala, “Ngayulu ngayuku mamaku tjiipi aṯunymankupai, ka lionpangku munu bearangku pitjala tjiipi patjaṟa katipai, \v 35-36 kaṉa waṉaṟa inuṟa palunya tjananya pungkupai alatjiṯu, kaya wantikatira nguḻu wirtjapakalpai. Palu liontu munta bearangku ngayunya arkaṟa patjannyangkaṉa ngayulu lirintaṟa iluntankupai. Munuṉa ngayulu wati nyara kurakura palu puṟunypaṯu palyalku. Paluṟu panya wati Godaku walytja tjuṯa tiṯutjarangku kuraṟa punganyi. \v 37 Panya ngaṉmanytjuṉi ngayunya Mayatja Godalu wankaṟunu liontu bearangku patjantjaku-tawara munuṉi palu puṟunypaṯu kuwari wankaṟunkuku wati nyara tjangaṟa paluṟu ngayunya iluntankunytjaku-tawara.” \p Ka Saulalu kuliṟa palyanmanu, “Palya. Ankula palunya puwa, kaṉanku Mayatja Godala tjapilku nyuntunya ilangku ma-katinytjaku.” \v 38-39 Munu Saulalu palumpa mantara panya kuṉpu ungu Davidanya tjarpanytjaku. Ka paluṟu mukaṯa ayananguṟu palyantja katangka tjarpatjunu munu kuuta ayanatjara karpinu munu tjuḻa waṟa kaṟilta karpiṟa tanpaṉu, munu arkaṟa ma-pitjangu. Palu paluṟu puṯu nguwanpa anangi ulytja puḻkatjara, panya paluṟu ngurpa nyara palu puṟunypa tjuṯaku. Munu paluṟu wangkangu Saulala, “Wiya ulytja nyanga kuṉpu tjuṯatjarangkuṉa puṯu punganyi. Ngurpaṉa kuṉpu puḻka kanyilpai wiya.” Munu paluṟu araltjaṟa wantikatingu. \p \v 40 Munu Davidalu tjukara munu tjangaya paluṟunku mantjiṟa ma-pakaṉu, munu karuwanu ma-itipirira puḻi wiṟuly-wiṟulypa kutjara maṉkurpa mantjiṟa yakutjangka tjarpatjunu munu wati panya palulakutu ma-ilaringu Kalaitjalakutu. \v 41 Ka wati paluṟu ngapartji ngalya-ilaringuṯu, ka tjaultji panya palumpa kuṯitji katipai palula kuranyu tjunguṯu pitjalinangi. \p \v 42-43 Ka Kalaitjalu ngalya-ilaringkula nyakula kulinu, “Munta, tjitji nyiiṉkampal nyangatja.” Munu paluṟu anaṟa ikaringangi, “Ngayulakutuntaya wituṟa iyaṉu tjitji tjukutjuku?” Munu paluṟu Davidanya wangkangu, “Puṉutjara pitjanytja wiya! Ngayulu papa wiya.” Munu paluṟu Pilitjiyaku godangka wangkangu Davidanya pikantankunytjaku. \v 44 Munu Kalaitjalu mirara wangkangu Davidanya, “Walaltatju pitja kaṉanta pungkula waṉi tjuḻpungku inuṟangku ngalkuntjaku.” \p \v 45 Ka Davidalu Kalaitjanya alatji wangkangu, “Munta, nyuntu-mantin tjuḻatjara kuḻaṯatjara pitjanyi ngayunya iluntankunytjikitja, palu ngayulu nyuntula pikaringkunyangka Mayatja Godalu witulya puḻkangku ngayunya alpamilaṉi, Israelkunu tjuṯaku panya mayatjangku. Ka nyuntu tjananya kuraṟampa palunya kuḻu kuraṉi. \v 46 Ka kuwari paluṟu ngayunya alpamilaṉi nyuntunya wiyantjaku. Ngayulu nyuntunya atuṟa punkatjingaṟa kata kaṯalku munuṉa kutjupa pala tjuṯa kuḻu tjunguṟa wiyalku uwankara tjuḻpungku inuṟa tjuṯangku ngalkuntjaku. Kaya nyanga palulanguṟu manta winkitjangku kulilku panya Israelkunu tjuṯaku God kuṉpu puḻkanya. \v 47 Ka aṉangu nyangantu kulilku Mayatja Godalu tjulangka kuḻaṯangka wankalpai wiya. Paluṟu tiṯutjara alatjiṯu waintaripai pikangka munulanya kuwari paluṟu alpamilalku nyuranya pungkula wiyantjaku.” Alatji Davidalu Kalaitjala wangkangu. \p \v 48 Ka wati panya paluṟu Davidalakutu ngalya-ilaringu, ka Davidanya mapalku palulakutu ma-wirtjapakaṉu. \v 49 Munu puḻi yakutjanguṟu mantjinu munu tjangayangka tjunkula uritjingaṟa Kalaitjanya ngalya atuṉu, ka puḻi palula tjarpangu alatjiṯu, ka yunpanguṟu mantangka punkaṉu.\fig |src="co01026b.TIF" size="col" loc="p" ref="17:49"\fig* \v 50 Uwa nyangatja Davidalu Kalaitjanya tjangayangka kutju atuṟa iluntanu tjuḻangka wiya. \v 51 Munu paluṟu palulakutu mapalku wirtjapakaṟa tjula panya palumpa mantjinu munu kata kaṯaṉu. Kaya Pilitjiyanya nguraṟa tjuṯangku palunya kata kaṯannyangka nyakula nguḻu wirtjapakaṉu.\fig |src="CO01028B.TIF" size="col" loc="p" ref="17:51"\fig* \p \v 52 Kaya Israelku tjaultji tjuṯangku munu Judah-ku tjaultji tjuṯangku puḻkaṟa mirara nguḻuṟa ma-watarparaṉu warmaḻa panya tjuṯa ngura ini Kaatjalakutu munu tawunu ini Ikaṟantakutu. Munuya uwankara alatjiṯu iluntara wiyalkatingi, kaya ilunytja iwarangka ma-ngarira waṉaningi tawunu ini Tjaaṟaimalanguṟu tawunu ini Ikaṟantakutu munu Kaatjalakutu kuḻu. \p \v 53 Munuya wiyaringkula ngapari pitjala Pilitjiyanya nguraṟa tjuṯaku ngura uḻṯungka tjarpara kutjupa kutjupa uwankara tjana wantikatinytja mantjiṟa katingu tjanampa ngurakutu. \v 54 Ka Davidalu Kalaitjanya kata mantjiṟa katingu Jerusalemalakutu munu palumpa panya ulytja tjuṯa kuḻu paluṟu mantjinu munu palumpa tiintangkalta tjunkula wantingu. \s1 Saulalu Davidanya Nyakunytja \p \v 55 Ka Saulalu Davidanya pika ankunyangka nyangangi wati Kalaitjaku, munu paluṟu wati tjaultji tjuṯaku mayatjangka tjapinu wati ini Apanala. “Wati nyanga yangupalampa nganaku katja?” \p Ka wangkangu, “Wampa, ngurpaṉa.” \p \v 56 Ka Saulalu wituṉu, “Ankula tjapiṟa kulila.” \p \v 57 Ka Davidanya ngurakutu maḻaku aṟuringu wati panya Kalaitjanya iluntankunytjatjanu kata winkitjara. Ka wati panya Apananya palulakutu ngaparikatingu munu palunya katingu Saulalakutu kata winkitjara. \v 58 Ka Saulalu tjapinu Davidanya, “Wati ngana! Wanyuṉi tjakultjura! Nganaku katjan?” \p Ka paluṟunku utiṟa tjakultjunu, “Ngayuluṉa Jesse-ku katja maḻatja. Nganaṉa panya Bethlehemanya nguraṟa.” \c 18 \p \v 1 Ka paluṟu pula wangkara wiyaringkunyangka Saulaku katja Jonathannga Davidaku maḻparingu munu paluṟu Davidaku puḻkaṟa alatjiṯu mukuringangi. \v 2 Ka tjiṉṯu nyanga palulanguṟu Saulalu palunya rawangku kanyiningi mamakutu iyantja wiyangku. \p \v 3 Ka Jonathannga Davidaku puḻkaṟa mukuringkula palunya kalkuṉu pula tjungu maḻpaṟara tiṯutjara nyinanytjikitjangku. \v 4 Munu palulanguṟu kuuta aṉangitja araltjaṟa Davidanya ungu, mantara panya pikakitja paluṟu tjarpapainya kuḻu, munu tjula waṟa, punaṟa, pilta kuḻu palunya ungu. \p \v 5 Ka Saulalu Davidanya rawangku iyaningi tjaultji tjuṯatjara ankula aṉangu kutjupa tjuṯangka pikaringkunytjaku mirpaṉtju panya tjuṯangka. Kaya paluṟu tjana tiṯutjarangku alatjiṯu pungkukatingi. Ka palulanguṟu Saulalu Davidanya ngurkantaṟa tjunu palumpa tjaultji tjuṯa mayatjangku kanyintjaku, kaya wati tjaultji tjuṯa palumpa puḻkaṟa pukuḻaringi, munuya palumpa tjanampa mayatja-mayatja tjuṯa kuḻu palumpa pukuḻaringi. \s1 Mayatja Saulanya Davidaku Nyaṟaringkunytja \p \v 6 Ka Davidalu Kalaitjanya iluntankunyangka maḻangka tjaultji panya tjuṯa ngura walytjakutu walytjakutu anangi. Kaya Saulanya tjana ngura tjuṯangka wirkankunyangka minyma tjuṯa tjanampa nyakula puḻkaṟa pukuḻarira mirawaṉingi, munuya inma pukuḻṯu inkara nyaṉpiṟa wangkatjingaṟa waḻkuningi. \v 7 Alatjiya wangkara inkangi, \pi1 “Saulalu warmaḻa tjuṯa iluntanu tjinguṟu nampa nyangatja 1,000, palu Davidalu mungilyi mulapa iluntanu nampa nyangatja 10,000!” \p \v 8 Ka Saulalu inma nyangatja kulinu munu puḻkaṟa mirpaṉaringu, munu unngu kuliningi, “Ai! Davidanyaya nyangantu puḻkaṟa mirawaṉinyi paluṟu winki nyaṟuntja ngayula muṉkara. Tjinguṟuya mukuringanyi Davidaku mayatjarinytjaku ngayuku aṟangka.” \v 9 Munu palulanguṟu Saulanya Davidaku nyaṟaringangi munu paluṟu palunya tiṯutjarangku nyakula aṟuningi. \p \v 10 Ka tjiṉṯu kutjupa Godalu piṟuku mamuku kurunpa walatjunu mayatja panya Saulalakutu, ka palula kurunta unngu tjarpangu munu palunya kuraṟa pungangi, ka paluṟu kawakawaringkula waḻi palumpangka unngu para-ngaṟala mirangi. Ka Davidalu Saulaku waḻingka kita wangkatjinganingi, panya paluṟu rawangku alatjinkupai. Ka Saulalu kuḻaṯa maṟangku kanyiningi, \v 11 munu unngu kuliningi, “Kuwariṉa palunya wakaṟa alatjiṯu wallpangka tjakatjunanyi.” Munu paluṟu kuḻaṯa panya Davidalakutu ma-waṉingu kutjara-aṟangku, ka paluṟu tjirkaṉu ka aḻa wakaṉu.\fig |src="co01037b.TIf" size="col" loc="p" ref="18:11"\fig* \p \v 12 Ka Mayatja Godanya Davidala tjungu nyinangi, palu Saulanya paluṟu wantikatingu. Ka palulanguṟu Saulanya Davidaku nguḻuringangi. \v 13 Munu paluṟu Davidanya tjunu tjaultji 1,000-ku mayatjarinytjaku munu palunya tjananya wituṟa iyaṉu ankula mirpaṉtju panya tjuṯangka pika pungkunytjaku. \v 14 Ka Mayatja Godanya Davidala tjungu nyinanyangka paluṟu tjana mirpaṉtju panya tjuṯa tiṯutjarangku pungkula waintaringi. \v 15 Ka Davidalu rawangku pungkunytja Saulalu ruuru kuliningi munu palulanguṟu palumpa puḻkaṟa nguḻuringangi. \v 16 Palu aṉangu Israelnga nguraṟa munu Judah-nya nguraṟa uwankara palumpa puḻkaṟa pukuḻaringi, panya paluṟu mayatja wiṟungku tjananya ngalkiningi. \s1 Davidalu Saulaku Uṉṯalpa Aḻṯinytja \p \v 17 Ka tjiṉṯu kutjupa Saulalu wangkangu Davidala, “Ngayuluṉanta ungkuku nyuntunya ngayuku uṉṯalpa ngaṉmanyitja ini panya Miṟapanya kuri nyuntumpa nyinanytjaku. Palu nintila-waraṟaṉi wanyu tjaultji kuṉpu mulapa ngaṟalampa, munu ankula Pilitjiyanya nguraṟa tjuṯangka pikariwa Mayatja Godaku.” Alatji Saulalu wangkangi panya paluṟu Davidanya ilunytjaku mukuringangi. Paluṟu kuliningi, “Wai ngayulu walytjangku palunya pungkula iluntanama. Wanti kaṉa Pilitjiyanya nguraṟa tjuṯakutu iyala, kaya paluṟu tjana palya ma-pungkula iluntara.” Alatji Saulalu unngu kuliningi. \p \v 18 Ka Davidalu Saulala wangkangu, “Wiya, kuṉṯaringanyiṉa mayatja puḻkaku uṉṯalpa aḻṯinytjaku, panya nyuntun ngayuku walytjapitiku ngurpa. Paluṟu tjana puḻka wiya waintaṟa nyinanytjaku ngura nyanga Israelta.” Alatji Davidalu wangkangi. \p \v 19 Ka ngula tjiṉṯu waṯalpi ilaringu Saulaku uṉṯalpa aḻṯinytjaku, palu Saulalu Davidanya ungkunytja wiyangku wati kutjupa ini Atuṟiyalnga ungu wati panya Mawulanya nguraṟa. \p \v 20 Ka Saulaku uṉṯalpa kutjupa nyinangi ini panya Mikalanya munu paluṟu Davidaku puḻkaṟa mukuringangi. Ka Saulalu tjukurpa nyangatja kuliṟa puḻkaṟa pukuḻaringu. \v 21 Panya paluṟu alatji kuliningi, “Palyaṉa Mikalanya unganyi Davidanya, munuṉa palu puṟunypaṯu ngunti kuralku, ka ankula Pilitjiyanya nguraṟa tjuṯangka pikariwa kaya pungkula ma-iluntara.” Munu Saulalu piṟuku Davidala wangkangu, “Uwa palya, nyuntu kuwari ngayuku waputjuriku.” \p \v 22 Munu mayatja Saulalu wati palumpa waṟkaripai maṉkurta wangkangu Davidala ankula kampangkaṯu ma-wangkanytjaku. Alatjiya palula wangka, “Mayatja Saulanya nyuntumpa puḻkaṟa pukuḻarinyi, nganaṉa kuḻu. Kan wanyu palumpa uṉṯalpa aḻṯiku?” \p \v 23 Kaya mulapaṯu ankula palula ma-tjakultjunu Davidala, ka paluṟu tjanala wangkangu, “Ngayulu wati ngaḻṯutjara mani puḻkatjara wiya munu ngayuku walytja tjuṯa kuḻu ngaḻṯutjara. Ngayulu kutjupa kutjupa kanyintja wiya mayatjanya ungkunytjikitjangku palumpa uṉṯalpaku, kantiṉi palyaṯu ngayunya ungkunytja wiyangku wantima.” \p \v 24 Kaya wati panya palumpa waṟkaripai maṉkurpa maḻaku ngurakutu anu munuya Saulala tjakultjunu Davidalu tjanala wangkanytja. \v 25 Ka Saulalu wangkangu wati panya tjuṯangka, “Wiya, ngayuluṉa maniku mukuringkunytja wiya ngayuku uṉṯalpa aḻṯinytjaku, palu ngayulu mukuringanyi paluṟu ankula wati Pilitjiyanya nguraṟa tjuṯa nampa nyangatja 100 pungkula wiyantjaku. Palulanguṟultaṉa palunya ungkuku ngayuku uṉṯalpa.” Alatji paluṟu tjanala wangkangi, palu unngu paluṟu kuliningi alatji, “Kuwariya Pilitjiyanya nguraṟa tjuṯangku palunya-waraṟa wiyaṉi.” \p \v 26-27 Ka Davidalu tjukurpa nyangatja kulinu munu puḻkaṟa pukuḻaringu Saulalu wangkanytjitja palyantjikitjangku. Ka Saulalu tjiṉṯu ngurkantanu palumpa panya uṉṯalpa aḻṯinytjaku. Ka tjiṉṯu panya palula kuwaripangka Davidanya anu wati palumpa tjaultji tjuṯatjara, munuya Pilitjiyanya nguraṟa wati tjuṯa mulapa iluntanu. Munu maḻaku ngurakutu aṟuringkula Saulala tjakultjunu, “Nampa nyangatjaṉa 200 iluntanu.” Ka palulanguṟu Saulalu Davidanya ungu palumpa uṉṯalpa Mikalanya, ka palumpa waputjuringulta. \p \v 28 Nyanga palulanguṟu Saulalu kuliningi, “Mulapa, nyangatja Mayatja Godanya Davidala tjungu alatjiṯu nyinanyi.” Munu paluṟu nyakula kuliningi panya palumpa uṉṯalpa Davidaku puḻkaṟa mukuringkunyangka. \v 29 Munu palulanguṟu Saulanya Davidaku puḻkaṟa nguḻuringangi munu palumpa mirpaṉtju nyinangi rawa mulapa ilunytjakutu-wangkara. \p \v 30 Ka Davidanya panya wiṟu mulararingu panya paluṟu pika uwankarangka tiṯutjara waintaringi Pilitjiyanya nguraṟa tjuṯa pungkula wiyaṟa, panya paluṟu kuṉpu wiṟu mulapa Saulaku tjaultji tjuṯangka muṉkara alatjiṯu. Kaya aṉangu tjuṯangku palunya kuliṟa mirawaṉingi manta winkitjangku. \c 19 \s1 Saulalu Davidanya Iluntankunytjikitjangku Kulintja \p \v 1 Ka tjiṉṯu kutjupa Saulalu palumpa katja Jonathannga munu palumpa maḻpa tjuṯa kuḻu aḻṯingu munu tjanala wangkara wituwituningi Davidanya iluntankunytjaku. Palu Jonathannga panya Davidaku puḻkaṟa mukuringkupai. \v 2-3 Munu paluṟu ankula Davidala ma-tjakultjunu, “Ngayuku mama mukuringanyi nyuntunya iluntankunytjikitja, ka nguḻu nyangama munu mungawinki ankula putingka nyara kumpiṟa nyinama, kaṉa ngayuku mama nyuntula itiwanungku ma-katiku, munuṉa nyuntunyatjara palula tjapilku, munuṉa paluṟu wangkanytja nyuntulalta maḻa tjakultjunkuku.” \p \v 4-5 Munu mungawinki Jonathantu mulapaṯu mamangka panya wangkangu, “Nyaanguṟuṉa Davidanya iluntankuku? Panya paluṟunta rawa mulatu nyuntunya alpamilaningi. Wanyu paluṟu kutjupa kutjupa nyuntumpa ngunti palyaṉu? Wiya alatjiṯu. Kaṉa nyaanguṟulta iluntankuku?” Munu paluṟu wiṟu tjuṯa Davidanyatjara palula wangkangi alatji, “Kulila Mama! Davidalu panya nguḻu wiyangku alatjiṯu wati panya Kalaitjanya iluntanu, ka nyara palulanguṟulta nganaṉanya Mayatja Godalu alpamilaṉu nganaṉa Israelkunu tjuṯangku tjaultji Pilitjiyanya nguraṟa tjuṯa pungkula wiyantjaku, ka panyan nyakula puḻkaṟa alatjiṯu pukuḻaringu.”\fig |src="co01040b.TIF" size="col" loc="p" ref="19:2-3"\fig* \p \v 6 Ka katjangku panya wangkanytja Saulalu kuliningi munu paluṟu Mayatja Godala miṟangka kalkuṉu Davidanya iluntankunytja wiyangku wantinytjikitjangku. \v 7 Ka maḻalta Jonathantu Davidanya aḻṯira tjakultjunangi Saulalu panya wangkara kalkuntja. Munu palulanguṟu katingu Saulaku ngurakutu, ka Davidanya palumpa ngurangka piṟuku waṟkaringi, panya paluṟu ngaṉmanypa waṟkarinytja puṟunypa. \p \v 8 Palu pika panya paluṟu piṟukulta pakaṉu Pilitjiyanya nguraṟa tjuṯaku. Ka Davidanya Israelku tjaultji tjuṯatjara anu, munuya tjuṯa mulapa pungkula iluntaṟa wiyaṉu, kaya paluṟu tjana puḻkaṟa nguḻuringkula nguḻu wirtjapakaṉu. \p \v 9 Ka tjiṉṯu kutjupa mamuku kurunpa Mayatja Godalanguṟu Saulala tjarpangu munu palunya kura kulintjaku palyaṉu. Ka paluṟu ngura palumpangka nyinara kuḻaṯa maṟangku witiṟa kanyiningi, ka Davidalu puṉu panya kita palumpa wangkatjinganingi. \v 10 Ka Saulalu kuliningi, “Kuwariṉa palunya wakaṟa alatjiṯu wallpangka tjakatjunanyi.” Munu kuḻaṯa panya Davidalakutu ma-waṉingu palunya wakaṟa iluntankunytjikitjangku, palu Davidanya mapalku tjirkaṉu, ka wallpa kutju wakaṉu, ka paluṟu wirtjapakaṉu. \p \v 11 Ka munga nyara palulalta Saulalu wati tjaultji tjuṯa wituṟa iyaṉu Davidaku ngurakutu mungangka nyakula tjiṉṯuringkula mungawinki pakannyangka palunya iluntankunytjaku. Palu Davidaku kuringku Mikalalu nintingku kuliningi munu palula wangkangu, “Mapalku ara mungangkaṯu. Palu ankunytja wiyangku wantirampan, kanta kutjupangku mungawinki pakannyangka nyakula iluntankuku.” \v 12 Alatji paluṟu tjakultjunangi munu palulanguṟu palumpa kuri window-wanungku walatjunu mantakutu, ka kumpiṟa anu, kaya puṯu nyangu. \v 13 Ka Mikalalu palumpa watiwati puṉunguṟu palyantjitja mantjiṟa Davidaku mantarangka tjarpatjunu, munu palumpa pulampa piitangka tjarpatjunu, munu nanikutaku inyu tjunu watiwatiku katangkalta mangka puṟunyarinytjaku. \p \v 14 Ka mungawinki Saulalu wati tjaultji tjuṯa iyaṉu Davidanya witiṟa palulakutu ngalya-katinytjaku. Ka tjana ma-wirkankunyangka Mikalalu nyakula tjanala wangkangu, “Davidanya pikatjara ngarinyi piitangka.” Kaya maḻaku anu Saulalakutu witintja wiyaṯu. \p \v 15 Palu Saulalu tjananya piṟuku maḻakungku wituṉu, “Ankulaya ngalya-kati piita winki, kaṉa ngayulu palunya iluntara.” \p \v 16 Kaya mulapaṯu tjaultji panya tjuṯa maḻaku anu Davidaku waḻikutu munuya tjarpara nyangu watiwati piitangka ngarinyangka nanikutaku mangkatjara. \p \v 17 Ka Saulalu kuliṟa Mikalala wangkangu, “Utiṉin panyatja tjukaṟurungku wangkama ngayula, palu walatjuṟan iyaṉu ngayuku mirpaṉtju.” \p Ka Mikalalu mamangka panya ngunti wangkangu, “Davidaluṉi alpamilantjaku wangkangu. Alatji paluṟu wangkangu, ‘Nyuntun ngayunya alpamilantja wiyangku wantirampa, kaṉanta iluntankuku.’” \p \v 18 Ka nyara palulanguṟulta Davidanya wirtjapakaṉu tawunu ini Raamalakutu Samuelnga nyakunytjikitja. Munu palula wirkaṟa tjakultjunu Saulalu uwankara palunya palyantja. Munu pula tjunguringkula anu waḻi Nayatjalakutu\f * \fr 19:18 \fr*\ft Nayatjanya waḻi wangkatjara tjuṯaku ngura.\ft*\f* munu pula ngura nyara palulalta ma-nyinangi, Davidanya pula Samuelnga. \p \v 19 Ka kutjupangku nyakunytjatjanungku Saulala tjakultjunu panya Davidanya ngura Nayatjala nyinanytja Raamala. \v 20 Ka Saulalu piṟukuṯu wati tjaultji tjuṯa wituṉu Davidanya witiṟa maḻakungku ngalya-katinytjaku. Kaya mulapaṯu wirkanu, munuya nyangu Samuelnga tjananya wati wangkatjara kutjupa tjuṯa kuḻu Godaku tjukurpa nyinara wangkanyangka. Samuelnga panya palumpa tjanampa mayatja nyinangi. Ka Godaku kurunpa wati panya Saulaku tjungutja tjuṯangka tjarpangu munu tjananya kuḻu wangkanytjaku palyaṉu, kaya tjana kuḻu wangkangi Godaku tjukurpa. \v 21 Kaya tjukurpa nyanga palunya aṉangu tjuṯangku Saulala tjakultjunu, ka paluṟu piṟukuṯu tjaultji kutjupa tjuṯa iyaṉu, ka nyara paluṟu tjana kuḻu tjunguringkula wangkangi Godaku tjukurpa. Ka piṟukuṯu iyaṉu, kaya palu puṟunyaringu. \p \v 22 Ka palulanguṟu Saulanyalta anu palula tjanalakutu ngura panya Raamalakutu munu mina tjuṉu puḻkangka ma-wirkanu ngura ini Tjikula munu aṉangu tjuṯangkalta tjapinu, “Yaaltji Samuelnga pula Davidanya?” \p Kaya wangkangu, “Nyaratja pula nyinanyi, waḻi nyara Nayatjala ngura panya Raamala.” \p \v 23 Ka Saulanya anu Nayatjalakutu, ka iwarangka ankunyangka Godaku kurunpa palula mapalku tjarpangu, ka paluṟu kuḻu wangkaṟinangi Godaku tjukurpa tjana puṟunytju Nayatjalakutu ankula. \v 24 Munu ngura palula ma-wirkaṟa mantara paluṟunku araltjaṟa waṉingu munu mantangka nikiti ngarira ma-mungartjirira ma-mungaringkula ma-tjiṉṯuringu, munu paluṟu Samuelta miṟangka rawangku wangkangi Godaku tjukurpa. Kaya aṉangu tjuṯangku nyakula urulyaraṟa kuliningi, munuya wangkangi, “Mulapa nyangatja Saulanyampa wangkatjararingu?” \c 20 \s1 Jonathantu Davidanya Alpamilantja \p \v 1 Ka Davidanya waḻi panya Nayatjalanguṟu pakaṟa nguḻu wirtjapakaṉu munu ngura Raamanya wantikatiralta anu maḻaku Jonathantakutu munu ma-wirkaṟa palula wangkangu alatji, “Ngayulu kutjupa kutjupa palyantja wiyaṯu nyuntumpa mama kurantjikitjangku. Nyaaṉa wanyu palyaṉu, kaṉi nyarangku iluntankunytjikitjangkumpa kulini?” \p \v 2 Ka Jonathantu wangkangu, “Wiya, kulilaṉi! Nyuntunyanta paluṟu iluntankunytja wiya. Panya Mamaluṉi tjakultjunkupai uwankara paluṟu kulintjitja, puḻka tjuṯa munu tjukutjuku tjuṯa kuḻu. Ka pala nyuntu kulintja, palatja tjukaṟuru mulapa wiya, panya paluṟu kulintjatjanungku ngayula utingku uwankara tjakultjunkupai wantinytja wiyangku.” \p \v 3 Ka Davidalu wangkangu, “Nyuntumpa panya mama ninti nyuntun ngayuku mukuringkupai, mununta pala palulanguṟu nyuntula wangkawiyangku wantingi ngayunya iluntankunytjikitjangku nyuntu kuliṟa tjituṟu-tjituṟurinytjaku-tawara. Tjukaṟurungkuṉanta nyangatja wangkanyi. Tjinguṟuṉi paluṟu kuwari nguwanpa iluntankuku.” \p \v 4 Ka Jonathantu Davidala wangkangu, “Munta-uwa! Palu nyaalkuṉa wanyu? Utiṟaṉi tjakultjura, kaṉa palyala.” \p \v 5 Ka Davidalu wangkangu, “Mungawinkila nganaṉa mai puḻka ngalkuṉi piṟa kuwaritja utiringkunyangka. Palu ngayuluṉa nyuntumpa mamangka tjungungku mai ngalkuwiyangku wantinyi, kaṉa nyuntu palya kulinnyangkampa ankula putingka kumpiṟa ma-nyinama, munuṉa putingka nyara tjiṉṯu kutjara nyinara mungartjiriku. \v 6 Kanta tjinguṟu nyuntumpa mamangku tjapilku, ‘Davidanya yaaltji?’ Ka tjukurpa nyangatja palula wangka alatjingaṟa, ‘Paluṟuṉi wangkangu, nyuntu kunyu palunya ngura walytjakutu wantir'iyala Pitjilimalakutu. Panya tjiṉṯu nyanga palulaya palumpa mamangku munu kuṯa tjuṯangku kuḻu inma puḻka palyalpai yiya kutjupa yiya kutjupa.’ \v 7 Ka tjinguṟu nyuntumpa mamangku wangkaku, ‘Uwa wiṟunya palatja,’ kaṉa ngayulu kulilku, ‘Munta-uwa tjinguṟuṉa wankaringkuku.’ Palu tjinguṟutju paluṟu mirpaṉariku, ka nyuntu nyangatja kulinma alatjiṯu paluṟuṉi ngayunya pikantankuku. \p \v 8 “Ngaḻṯuringamatju! Nyuntu panya ngalilinkun kalkuṉu Mayatja Godalala miṟangka maḻpa mukulya wiṟuṟa nyinanytjikitjangku. Palu tjinguṟu ngayulu kura palyannyangkampa nyuntu ngayunya iluntara, nyuntumpa mamangku wiya.” \p \v 9 Ka Jonathantu wangkangu, “Wiya, alatji kulintja wiyangku ma-wanti! Tjinguṟu Mamalu nyuntunya iluntankunytjikitjangku kulinnyangkampaṉa ngayulu nyuntula tjakultjunkuku.” \p \v 10 Ka Davidalu wangkangu, “Uwa palya, palu tjinguṟu nyuntumpa mama ngayuku mirpaṉarinyangkampa yaaltji-yaaltjingkun nyuntu mungawinki ngayula tjakultjunkuku?” \p \v 11 Ka Jonathantu palula wangkangu, “Wanyuli ara nyara puṯikutu, kaṉanta wangkaku.” Munu pula mulapaṯu anu tjungu. \p \v 12 Ka Jonathantu Davidala wangkangu, “Ngayuluṉanta kalkuṉi nyuntula munu Israelku Mayatja Godala alatji, tjiṉṯu nyara palulalta mungawinki kutjupangka ngayulu kulilku ngayuku mamangku kulintja. Tjinguṟu paluṟu nyuntumpa pukuḻarinyi, kaṉa aṉangu kutjupa nyuntulakutu ma-witulku nyuntula ankula tjakultjunkunytjaku. \v 13 Palu tjinguṟunta Mamalu nyuntunya pungkunytjikitjangku kulilku, kaṉanta kuwari nyanga nyuntunya mulamulangku wangkara kalkuṉi nyuntula tjakultjunkunytjikitjangku. Munuṉanta palulanguṟu ngura kutjupakutu ankunytjaku wankaṟu iyalku. Palu tjinguṟuṉa nyuntula wangkawiyangku wantirampa, kaṉitju Mayatja Godalu ngayunya puḻkaṟa pungkuku. \p “Kaṉa kuwari Mayatja Godala nyuntumpa tjapini tjungu tiṯutjara nyuntula nyinanytjaku, panya paluṟu ngayuku mama ngaṉmanytju aṯunytju kanyiningi, palu puṟunytju.” \p \v 14-15 Munu Jonathantu wangkangu Davidala, “Ngula tjiṉṯu kutjupangka Mayatja Godalu nyuntumpa panya mirpaṉtju uwankara wiyalku alatjiṯu manta nyanga palulanguṟu. Ka tjinguṟu ngayulu wankaṯu nyinanyangkampa nyuntu ngayuku ngaḻṯuringamatu, panya Mayatja Godanyatju ngayuku ngaḻṯunytju alatjiṯu nyinanyi, palu puṟunypa. Palu ngayulu ilunyangkampa nyuntu ngayuku walytja tjuṯa palu puṟunytjuṯu ngaḻṯunytjungku aṯunymanama wantinytja wiyangku.” \p \v 16 Munu pula palulanguṟulta alatji wangkara tjukurpa nyangatja kalkuṉu, “Utiya Davidaku walytjapitingku Jonathanku walytja tjuṯa iluntankuwiyangku wantima.” Ka Jonathantu Davidala wangkangu alatjingaṟa, “Tjinguṟu nyuntumpa walytja tjuṯangku kalkuntja panyatja katantankunyangkampa ngayulu Mayatja Godala tjapilku tjananya wiyantjaku.” \v 17 Uwa, panya Jonathannga puḻkaṟa mulapa mukuringkupai Davidaku paluṟunku mukuringkunytja puṟunypa, munu paluṟu Davidala piṟuku wangkangu alatji, “Ngali panya wangkara kalkuṉu wantinytja wiyakitjangku, katju ngayuku tiṯutjara mukulya puḻka ngaṟama.” \p \v 18 Munu Jonathantu piṟuku wangkangu palula, “Mungawinki panyala nganaṉa mai puḻka ngalkuṉi piṟa panya kuwaritja ngalya-pakannyangka, ka nyuntu wiya ngaṟanyangkampa aṉangu tjuṯangku kuliṟa puṯu nyakuku nyuntunya. \v 19 Ka palula maḻangka tjiṉṯu kutjupa nyuntu ngura panya palulakutuṯu ara nyuntu panya kumpiṟa ngaṉmanypa nyinanytjalakutu, munu nyara palula paṯaṟa nyinama puḻi panya ini Itjilta itingka. \v 20 Kaṉa ngayulu paṯunguṟu punaṟa waṉiku maṉkur-aṟangku puḻi panya palulakutu arkaṟa tjukaṟurungku waṉinytjikitjangku.\fig |src="JK_Gen 21-21 bow.tif" size="col" ref="20:20"\fig* \v 21 Munuṉa palulanguṟu tjitji witulku kuḻaṯa panya palunya tjananya nguriṟa mantjintjaku panya ngayuluṉa punuṟa waṉinytja tjuṯa. Ka tjinguṟu ngayuku mamangku nyuntunya iluntankunytjikitjangku kulintja wiyangku wantinyangkampaṉa ngayulu tjitji palula ma-mirara wangkaku alatji, ‘Kuḻaṯa pala tjuṯa tjangaṯi ngarinyi. Mantjiṟa ngalya-kati.’ Ka nyuntu panya kumpiṟa nyinara kulilku munun ngayulu tjangaṯitja wangkanyangka kulinma, ‘Munta-uwa, palyaṉa ma-pakaṟa utiringkuku, kaṉi wantiku iluntankunytja wiyangku Saulalu.’ \v 22 Palu tjinguṟu ngayuku mamangku nyuntunya iluntankunytjikitja mukuringkunyangkaṉa ngayulu tjitjingka alatji ma-mirara wangkaku, ‘Pala munkara ma-nyawa kuḻaṯa ngarinyi!’ Ka alatji wangkanyangka kuliṟampa ara, panya Mayatja Godalunta wituṉi ngura nyangatja wantikatira ankunytjaku. \v 23 Palu rawangku kulinma tjukurpa panya ngalinku kalkuntjanya, kalinya Mayatja Godalu ngalinya rawangku nintilkatima tjukurpa panya palunya watarkurinytjaku-tawara.” Alatji Jonathantu Davidala wangkangi. \p \v 24 Ka Davidanya mulapaṯu kumpiṟa nyinangi puṯi panya palula. Ka piṟa panya kuwaritja pakannyangka wati panya mayatja Saulalu tjana mai puḻka nyinakatira ngalkuningi. \v 25 Munu paluṟu tjiiya panya aṟangkaṯu nyinangi wallpangka itingka Saulanya, ka palumpa katja Jonathannga taipulangka kampa kutjupa nyinangi aṟangkaṯu mamangka tjungu ilaṯu. Ka wati ini Apananya Saulala itingka tjiiya palulaṯu aṟangka panya nyinangi. Palu Davidaku tjiiya ultu ngaṟangi.\fig |src="co01000b.TIF" size="col" loc="p" ref="20:25"\fig* \v 26 Ka Saulalu tjiiya ultu nyakula unngu kutju kuliningi, “Munta, tjinguṟu kutjupa kutjupa kura pampuntjatjanu paluṟu puṯu nganaṉala maikitja tjunguringanyi.” Munu paluṟu wangkanytja wiya nyinangi. \v 27 Ka tjiṉṯu kutjararingu, ka tjiiya panya kutju wiyaṯu ngaṟangi. Ka Saulalu tjapinu palumpa katjangka, “Nyaaku Jesse-ku katja mai nyangaku pitjawiyangku wantinyi? Panya paluṟu mungartjilpi wiya ngaṟangi, munu kuwari kuḻu nyanga wiyaṯu ngaṟanyi.” \p \v 28 Ka Jonathantu palumpa mamangka wangkangu, “Davidalu ngayula tjapinu palunya ngura walytjakutu wantir'iyantjaku Pitjilimalakutu. \v 29 Alatjiṉi paluṟu wangkangu, ‘Iyalaṉi ngayuku walytja tjuṯakutu, panya tjanaya inma puḻkaṯu palyaṉi nganampa ngurangka, kaṉi ngayuku kuṯangku wangkangu palula tjanala tjunguringkunytjaku tjiṉṯu nyangangka. Wanyuṉi maḻpa wiṟungku wantir'iyala kuṯa tjuṯakutu palula tjanala ngapartji nyinanytjaku.’ Alatjiṉi paluṟu tjapinu, kaṉa mulapaṯu palunya wantir'iyaṉu. Nyanga palulanguṟu paluṟu nganaṉala tjungu nyinanytja wiya ngaṟanyi.” \p \v 30 Ka Saulanya Jonathanku puḻkaṟa mirpaṉaringu munu palula wangkangu, “Nyuntu kura puḻka mulapa munun ngayula wangaṉarangku kulintja wiyaringu. Ngayulu ninti alatjiṯu panya nyuntu Davidaku maḻpa. Ka ngunytju nyuntumpa puḻkaṟa alatjiṯu kuṉṯaringanyi nyuntunya kanyintjatjanu. Katja wiṟu-palkunta kanyinu. Ka nyuntu kuḻu uti kuṉṯa-kuṉṯa nyinama. \v 31 Kulila! Davidanya wanka nyinanyangkampa ngura nyangaku nyuntu puṯu alatjiṯu mayatjarinyi. Palu wanyu ankula Davidanya witiṟa ngalya-kati ngayulakutu, kaṉa palunya iluntara alatjiṯu.” \p \v 32 Ka Jonathantu palumpa mamangka wangkangu, “Nyaanguṟun palunya iluntankuku? Kura nyaa wanyu paluṟu palyaṉu?” \p \v 33 Ka Saulalu palumpa mirpaṉarira kuḻaṯa panya waṉingu palunya wakaṟa iluntankunytjikitjangku munu palunya nguwanpa alatjiṯu iluntanu. Ka nyara palulanguṟulta Jonathantu kuliningi, “Munta-uwa, mulapa nyangampal! Ngayuku mamangku Davidanya iluntankunytjikitja mukuringanyi.” \v 34 Munu Jonathannga puḻkaṟa mirpaṉarira taipulanguṟu wala winkilta pakalkatingu munu puḻkaṟa tjituṟu-tjituṟurira mai wantikatira anu, panya palumpa mamangku Davidanya kuraṟa pungkunyangka. \p \v 35 Munu palulanguṟulta mungawinki Jonathannga anu tjitji mantjiṟa uṟilkutu Davidalakutu. \v 36 Munu tjitjingka panya wangkangu, “Kuwariṉa punaṟanguṟu nyanga kuḻaṯa tjuṯa arkaṟa waṉinyi, ka nyuntu wirtjapakaṟa ngurila kuḻaṯa panya ngayulu waṉinytja tjuṯa.” Ka tjitji panya paluṟu ma-wirtjapakannyangka Jonathantu palula munkara kuḻaṯa punaṟanguṟu waṉingu.\fig |src="co01044b.tif" size="col" loc="p" ref="20:36"\fig* \v 37 Ka tjitji panya paluṟu kuḻaṯa panya tjuṯa punkantjalakutu ma-ilaringkunyangka Jonathannga mirangu, “Ma-nyawa, munkara nyara.” \v 38 Munu palulanguṟulta wangkangu, “Walawala puḻkaṟa wirtjapakala ngaṟakatinytja wiya.” Ka tjitjingku panya kuḻaṯa mantjiṟa ngalya-katira Jonathannga ungu. \v 39 Ka Davidalu puṯi tjaṯangka unngu nyinara Jonathannga miranyangka kuliningi. Munu paluṟu tjukurpa munkaritja wangkanyangka kuliṟa kulinu, “Munta-uwa mulapa nyangampal Saulanya ngayuku mirpaṉpa ngaṟanyi.” Ka tjitji nyanga paluṟu panya aṟa nyanga palumpa ninti wiya ngurpa, palu Jonathantu pula Davidalu kutju kuliningi. \v 40 Ka Jonathantu punaṟa tjitji panya palunya ungkul'iyaṟa wangkangu, “Punaṟa nyanga ma-kati ngurakutu!” \p \v 41 Ka tjitji panya paluṟu mulapaṯu maḻaku tawunukutu anu. Ka Davidanya puḻi panya palula uḻpaṟira kumpiṟa nyinanytjatjanu ngalya-utiringu munu Jonathanta kuranyu tultjungaṟakatira yunpangku manta pampuṉu maṉkuraṟangku munu pulanku ampuṟa nyunytjuṉu munu pula ngaṟala puḻkaṟa ulangi, palu Davidanya rawa alatjiṯu ulangi. \p \v 42 Ka Jonathantu wangkangu Davidala, “Palya wantikatilanya munu ma-pakala, kanta Godalu wankaṟu kanyilku. Ngali panya kalkuṉu Mayatja Godala miṟangka tiṯutjara maḻpa mulapa nyinanytjikitjangku wantinytja wiyakitjangku. Ka Mayatja Godalu ngayuku walytja tjuṯa munu nyuntumpa walytja tjuṯa kuḻu tjungulku kalkuntja nyanga palunya tiṯutjarangku kanyintjaku.” \p Ka Davidanya wantikatira ma-pakaṉu, ka Jonathannga maḻaku anu tawunukutu. \c 21 \s1 Davidanya Saulalanguṟu Nguḻu Wirtjapakantja \p \v 1 Ka Davidanya anu tawunu ini Napalakutu wati tjukurtjara ini Aima-likinya nyakunytjikitja. Ka wati paluṟu Davidanya nyakula puḻkaṟa alatjiṯu tjititingu munu nguḻungku tjapiṟa wangkangu, “Nyaakun kutju pitjangu?” \p \v 2 Ka Davidalu ngunti wangkangu alatji, “Wati mayatja Saulaluṉi wangkangu kutjupa kutjupa wiṟu palyantjaku, munuṉi alatji wangkara wituṉu, ‘Kutjupangka wangkanytja wiyangku wantima ngayulu nyanga nyuntunya iyantjikitjangku wangkanytja.’ Kaṉa ngayulu ngayuku wati tjuṯa kuranyungku iyaṉu ngura kutjupangka ngayunya nyakunytjaku.” \v 3 Munu Davidalu tjapinu wati panya Aima-likinya, “Main kanyini ngayunya ungkunytjikitjangku? Wanyuṉi mai kutjara maṉkurpa ungama?” \p \v 4 Ka wati panya tjukurtjarangku wangkangu, “Mai kutjupaṉa kanyintja wiya, palu mai nyanga miḻmiḻpa kutjuṉa kanyini wati panya kungkangka ngaripai wiya tjuṯangku kutju ngalkuntjaku.” \p \v 5 Ka Davidalu palula wangkangu, “Wiya nganaṉa tjaultji tjuṯa tjungu para-ngaṟala kungkangka ngaripai wiya. Munula kuwari nyanga ananyi kutjupa kutjupa wiṟu palyantjikitja, palulanguṟula kungkangka tjunguringkula ngarinytja wiya alatjiṯu.” \p \v 6 Ka wati panya tjukurtjarangkulta mai panya miḻmiḻpa tinta miḻmiḻpanguṟu mantjiṟa Davidanyalta ungu munu mai kuwari pauntja tjunu palumpa aṟangka. \p \v 7 Ka tjiṉṯu nyara palulaṯu Saulaku tjiipi aṯunymankupai ngura nyara palula nyinangi wati ini Tuwikanya panya Iitamakunu. Paluṟu tiinta miḻmiḻṯa tjarpara Godanya waḻkuningi. \p \v 8 Ka Davidalu wati panya tjukurtjarangka tjapiningi, “Tjula waṟan kanyini? Munta tjinguṟu tjula waṟa wiyangkampaṉi kuḻaṯa kanyintjatjanungku ungama. Panya mayatja Saulalu ngayunya witunnyangkaṉa mapalku pitjangu tjula wantikatira.” \p \v 9 Ka wati panya tjukurtjarangku wangkangu, “Tjula panya nyuntu mungaṯu wati Kalaitjanya iluntankunytjitja mantarangka karpintja ngarinyi nyara kampa kutjupa tjukurtjaraku mantarangka itingka. Ka mukuringkulampa palya mantjiṟa kati.” \p Ka Davidalu wangkangu alatji, “Munta, tjula nyara paluṟu wiṟu mulapa! Wanti, kaṉatju kati!”\fig |src="co01047b.tif" size="col" loc="p" ref="21:9"\fig* \s1 Davidanya Ngura Ini Kaatjalakutu Ankunytja \p \v 10 Munu tjiṉṯu nyara palula Davidanya kumpiṟa wirtjapakaṉu Saulaku nguḻu munu ankula ankula manta Pilitjiyala ma-wirkanulta wati mayatja ini Akitjalakutu tawunu ini Kaatjala nyinanyangka. \p \v 11 Palu mayatja Akitjaku waṟkaripai tjuṯangku palunya nyakula tjanampa mayatjangka wangkangu, “Wati nyanga paluṟu panya Davidanya. Paluṟu panya mayatja puṟunypa nyinapai ngura palumpangka, kaya aṉangu tjuṯangku inma inkara nyaṉpipai nyanga alatji palunya mirawaṉira, \pi1 ‘Saulalu warmaḻa tjuṯa iluntanu nampa nyangatja 1,000, \pi1 palu Davidalu iluntanu tjuṯa mulapa palula munkara nampa nyangatja 10,000!’ ” \p \v 12 Ka Davidalu kulinu tjana kampangkaṯu wangkanyangka munu nguḻuringu wati panya Akitjaku palunya iluntankunytjaku-tawara. \v 13 Munu paluṟu tjananya ngunti kuraningi kawakawangku-palku munu panya tawunuku kaita tuwa piriningi munu paluṟu tjaanguṟu wiṯa tjuti-tjutingi ngaṉkurpawanu. \p \v 14 Ka wati panya Akitjalu nyakula tjaultjiku mayatja tjuṯangka wangkangu, “Nyawaya! Wati pala kata kawakawa. Nyaaku nyura ngalya-katingu? \v 15 Ngura nyangangkaya kawakawa ngaṉmanyitja tjuṯa nyinanyi, kaṉa mukuringkunytja wiya kutjupalpi piṟuku ngalya-katira tjunguntjaku nyanga ngayuku waḻingka.” \c 22 \s1 Davidanya Ngura Atulamala Pulala Mitjapala Nyinanytja \p \v 1 Ka Davidalu ngura panya Kaatjanya wantikatira anu kuḻpikutu ngura panya ini Atulamala itingka, kaya kuṯa panya tjuṯangku munu walytja kutjupa tjuṯangku kuḻu kulinu ngura nyara palula paluṟu nyinanytja, munuya ankula palula tjunguringu.\fig |src="co01046b.TIF" size="col" loc="p" ref="22:1"\fig* \v 2 Kaya aṉangu ngaḻṯutjara kutjupa tjuṯangku kuḻu kulinu munuya wirkaṟa palula tjunguringu – kutjupa tjaraya taṟapulatjara, kaya tjara kutjupa tjituṟu-tjituṟu kulintja puḻkatjara, kaya tjara kutjupangku mani ngatjintjatjanungku maḻakungku puṯu ungangi. Wati 400 nguwanpaya Davidala tjunguringu, ka paluṟu tjanampa mayatjaringu. \p \v 3 Palulanguṟulta Davidalu kuḻpi panya palunya wantikatira anu tawunu ini Mitjapalakutu manta panya ini Mawapalakutu. Munu wangkangu Mawapaku mayatjangka alatji, “Wiṟungkutju ngayuku mama munu ngunytju kuḻu aṯunymaṟa kanyinma ngayuku paṯaṟa? Kaṉatju kumpiṟa ankula ma-nyinamalta Godalu panya nintintjaku paṯaṟa.” Ka Davidalu tjapinnyangka Mawapaku mayatjangku palyanmanu. \p \v 4 Ka mulapaṯu Davidalu mama ngunytju mayatjaku panya ngurangkalta wantikatingu, munu tjiṉṯu nyara palula ankula kumpiṟa ma-nyinangi ngura ngurpatjangka. Ka pula mama ngunytju Mawapaku mayatjangka rawa nyinangi Davidanya kumpiṟa ma-nyinanyangka. \p \v 5 Ka tjiṉṯu kutjupangka wati wangkatjara ini Kaitalu Davidala wangkangu, “Kuḻpi nyanga wantikati munu manta panya Judah-lakutu maḻaku aṟuriwa.” Ka mulapaṯu paluṟu kuliṟa kuḻpi panya wantikatira anu manta Judah-lakutu munu wirkaṟa puṯi puḻkangka nyinangi ngura ini Iiṟitjala itingka. \s1 Saulalu Ayima-likaku Walytja Tjuṯa Iluntankunytja \p \v 6 Ka tjiṉṯu kutjupa Saulanya tawunu ini Kipiyala puḻi katu kuḻaṯatjara nyinangi puṉu wiltjangka, kaya palumpa tjaultji tjuṯaku mayatja maṉkurpa kuḻu palula tjungu ngaṟangi. Ka wati kutjupa maṉkurpa palulakutu pitjangu munuya tjakultjunu, “Ai! Kutjupangku kunyu nyangu wati panya Davidanya tjana ngura kutjupangka utiringkula nyinanyangka.” \p \v 7-8 Ka Saulalu tjanala wangkangu, “Kulilaya wati Benjaminkunu tjuṯa! Nyaanguṟu nyura ngayuku mukuringkunytja wiya? Ngayulu puṯu kulini. Tjinguṟu nyura kulini ngula Jesse-ku katjangku mayatjarira nyuranya kaana maitjara kiṟipitjitjara ungkunytjaku. Palu wiya. Munu nyura tjinguṟu kulini alatji, paluṟu nyuranya kuḻu tjunkuku nyura tjaultji tjuṯaku mayatjarinytjaku. Panya ngayuluṉa nyuranya ngurkantaṟa tjunu wati mayatja tjaultji 1,000-ku munuṉa 100-ku kuḻu, palu nyara paluṟu ngayulu puṟunytju nyuranya palyantja wiya alatjiṯu. Kulilaya! Nyura ngayuku kuraringkupai alatjiṯu. Nyura panya ninti ngayuku katja Jonathanku panya paluṟu pulanku Davidalu kalkuṉu tiṯutjara maḻpa mulapa palyanyku nyinanytjikitjangku, kaṉi nyura nyaanguṟu panyatja ngayula tjakultjunkunytja wiyangku wantingi? Munu panya nyura kuwari ngayula tjakultjunkunytja wiyangkuṯu wantingi ngayuku katjangku ngayunya iluntankunytjaku Davidanya wituwitunnyangka.” Nyanga alatji Saulalu tjanala wangkangu. \p \v 9 Palu wati panya Tuwikanya nyara palula ngaṟangiṯu tjanala tjungu, wati panya Iitamanya nguraṟa, munu paluṟu Saulala wangkangu, “Ngaṉmanypa panyaṉa ngayulu tawunu Naapala nyinangi munuṉa Jesse-ku katja nyangu paluṟu tjukurtjara Ayima-likala wirkankunyangka, Akitupaku katjangka panyalta. \v 10 Ka Godala tjapiningi Ayima-likalu Davidanya alpamilantjaku, munu palulanguṟulta Davidanya mai ungu munu tjula waṟa kuḻu ungu, tjula panyatja Davidalu panya Kalaitjanya kata kaṯantja.” \p \v 11 Ka Saulalu nyangatja kuliṟa mapalku tjakulpa wituṟa iyaṉu tawunu nyara Naapalakutu Ayima-likanya tjananya aḻṯira ngalya-katinytjaku palumpa walytja tjuṯa kuḻu panya tjana uwankara tjukurtjara. Kaya mulapaṯu pitjangu wangaṉara alatjiṯu Saulalakutu. \v 12 Ka Saulalu wangkangu, “Akitupaku katja, wanyuṉi kulila!” \p Ka palula wangkangu, “Uwa, mayatja wiṟu! Kuliniṉanta.” \p \v 13 Ka Saulalu mirpaṉṯu wangkangu, “Nyuntun kura puḻkangku Godala tjapiningi Davidanya alpamilantjaku. Munu panyan kurangku palunya mai ungu, tjula waṟa kuḻu, ka paluṟu kuwari nyanga paṯaṟa ngaṟanyi ngayuku pika pungkunytjikitja.” \p \v 14 Ka Mayatja Saulala wangkangu, “Wiya, Davidanya panya nyuntumpa waṟkaripai tjukaṟuru mulapa nyuntunya kurantja wiyaṯu. Nyara paluṟunku nyuntumpa panya wati waputju wiṟu mulapa. Paluṟu nyuntumpa tjaultji tjuṯaku mayatja nyinangi, munu nyuntunya wankaṟu aṯunymaṟa kanyiningi. Munu paluṟu nyuntula wiṟuṟa kulilpai wangaṉarangku, kaya nyuntumpa panya walytjapiti puḻkaṟa pukuḻaripai palumpa. \v 15 Mulapaṉa ngayulu Davidaku Godala tjuṯa-aṟangku tjapiningi kuwari kutju wiya. Ka mayatja wiṟu ngana, ngayuku mirpaṉarinytja wiyangkutju wantima ngayuku walytja tjuṯaku kuḻu, panya nganaṉa kura palyantja wiyaṯu.” Alatji Ayima-likalu wangkangu. \p \v 16 Palu Saulalu wangkangu, “Wiya, nyuntu panyan kura alatjiṯu palyaṉu, kanta palulanguṟulta nyuntunya munu nyuntumpa walytjapiti kuḻu kuwari tjunguṟa uwankara nyuranya iluntananyi.” \p \v 17 Munu wangkangu palumpa tjaultji tjuṯangka, “Mayatja Godaku nyanga tjukurtjara tjuṯangku Davidanya alpamilaṉu. Paluṟu tjanaya kulinu wati panya paluṟu ngayuku nguḻu wirtjapakannyangka, palu tjanaṉiya ngayula tjakultjunkunytja wiyangku wantingi. Kaya nyura palunya tjananya iluntara alatjiṯu.” \p Palu tjaultji panya tjuṯangku tungunpungkula Godaku tjukurtjara tjuṯa iluntankunytja wiyangku wantingi. \p \v 18 Ka Saulalu wati panya Tuwikala wangkangi, “Nyuntu iluntara wati tjukurtjara tjuṯa!” Ka paluṟu mulapaṯu wati panya tjukurtjara uwankara iluntanu nampa nyangatja 85. \p \v 19 Ka palula maḻangka Saulalu tjaultji tjuṯa iyaṉu tawunu panya Naapalakutu, kaya ankula ma-iluntanu aṉangu winki mulapa wati, minyma, tjitji, iṯi kuḻu munuya puluka, tangkiyi, tjiipi tjuṯa kuḻu pungu. \p \v 20 Palu tjaultji tjuṯangkuya Ayima-likaku katja puṯu witiningi wati panya ini Apiyatjanya, ka paluṟu nguḻu ma-wirtjapakaṉu Davidalakutu. \v 21 Munu palula ma-tjakultjunu alatji, “Saulalu Mayatja Godaku tjukurtjara tjuṯa iluntanu Naapanya nguraṟa uwankara mulapa.” \p \v 22 Ka Davidalu kulinu munu Apiyatjala wangkangu, “Kulila! Tjiṉṯu panyatja kulinma panya ngayulu Naapalakutu anu, ka panya Tuwikanya nyara palula nyinangi wati panya Iitamanya nguraṟa. Kaṉa nyara palula aṟangka ngayulu kuliningi, ‘Kuwari wati nyanga Tuwikalu Saulala tjakultjunanyi Ayima-likalu ngayunya alpamilantja.’ Ka nyanga mulapaṯu kuwari nyuntumpa walytja uwankaralta iluntara wiyaṉu. Ngaḻṯutjara! Mulapa panyaṉa nyuntumpa mamangka wirkaṟa tjapinu ngayunya alpamilantjaku, kaya nyara palulanguṟulta uwankara pungu ngayunya alpamilannyangka. \v 23 Ka nyuntu kuwari nguḻuringkunytja wiya ngayula tjungu nyinama, panya Saulalulinya nyuntunya ngalinya ngurini iluntankunytjikitjangku. Palu ngayula tjungu nyinarampan wankaṟu nyinaku.” Alatji Davidalu ngaḻṯuringkula wangkangu. \c 23 \s1 Davidalu Kiilanya Nguraṟa Tjuṯa Wankaṟunkunytja \p \v 1 Ka tjiṉṯu kutjupangka aṉangu kutjupa tjuṯangku pitjala Davidala wangkangu, “Wati warmaḻa Pilitjiyanya nguraṟa tjuṯangku tawunu panya Kiilala aṉangu tjuṯa punganyi munuya mai uṉinypa kuḻu kutitjunanyi.” \p \v 2 Ka Davidalu Mayatja Godala tjapinu, “Mayatja, mulapan mukuringanyi ngayulu ankula tjananya pungkunytjaku? Wanyuṉi tjakultjura!” \p Ka Mayatjalu wangkangu, “Uwa palya, ankula tjananya puwa Pilitjiyanya nguraṟa tjuṯa, munu aṉangu nyara Kiilanya nguraṟa tjuṯa ngalkila.” \p \v 3 Palu Davidaku tjaultji tjuṯangku wangkangu, “Wiya, nganaṉa palumpa tjanampa nguḻuringanyi. Ka ngura nyara Kiilanya tjanampa ngurangka itingka ila ngaṟanyi. Kala nyara palulakutu pika ankulampa nganaṉa puḻkaṟa alatjiṯu nguḻuringkuku! Munula tjananya puṯu wiyalku Pilitjiyanya nguraṟa panya tjuṯa.” \p \v 4 Ka Davidalu piṟuku Mayatja Godala tjapinu, ka palula wangkangu, “Wiya palya, araya Kiilalakutu munuya Pilitjiyanya nguraṟa tjuṯangka pikariwa, kaṉa ngayulu nyuranya alpamilalku pungkula uwankara wiyantjaku.” \p \v 5 Ka mulapaṯu Davidanya tjana anu Kiilalakutu munuya Pilitjiyanya nguraṟa tjuṯa pungkula uwankara iluntanu, munu tjanampa puluka tjiipi kuka uwankara kuḻu mantjiṟa katingu. Kaya aṉangu panya Kiilanya nguraṟa tjuṯa wankaringu. \s1 Saulalu Davidanya Nguḻuṟa Waṉantja \p \v 6 Ka wati panya Apiyatjalu ngaṉmanytju tjukurtjaraku mantara miḻmiḻpa katingu ngura Naapalanguṟu munu Saulalanguṟu nguḻu wirtjapakaṉu munu Davidala tjanala tjunguringkula anu ngura Kiilalakutu. \p \v 7 Ka kutjupangku Saulala tjakultjunu Davidanya Kiilala nyinanytja, ka Saulalu wangkangu, “Munta wiṟunya! Kuwari Godalu palyaṉi ngayulu witintjaku palunya. Panya kuwari paluṟu tawunu wall puḻkatjarangka nyinanyi, kaṉa kuwari ankula witilku patingka nyinanyangka.”\fig |src="co01255b.TIF" size="col" loc="p" ref="23:7"\fig* \v 8 Munu Saulalu wituṉu palumpa panya tjaultji tjuṯa ritiringkula ankula Kiilala wirkaṟa para-tjatutjuṟa Davidanya witintjaku. \p \v 9 Palu wati kutjupangku kuliṟa pitjala Davidala tjakultjunu. Ka Davidalu kulinu munu Apiyatjala wangkangu, “Tjukurtjaraku panya mantara ngalya-kati ngayulakutu, kala Godala tjapilku.” \p \v 10 Ka mantara panya palunya ngalya-katingu, ka Davidalu Godala tjapiningi munu wangkangi alatji, “Mayatja Israelku God! Panya nyuntumpaṉa ngayulu waṟkaripai. Kutjupangkuṉi tjakultjunu Saulalu kunyu kuliningi tawunu nyangangka pitjala uwankara wiyantjikitjangku waḻi tjuṯa kuḻu, panya ngayulu tawunu nyangangka nyinanyangka. \v 11-12 Mayatja, wiṟungkuṉi tjakultjura – mulapaṉiya nyanga Kiilanya nguraṟa tjuṯangku witiṟa ungkuku Saulanya, kaṉi pitjala witilku?” \p Ka Mayatja Godalu palula wangkangu, “Uwa, tjana nyuranya wantir'iyalku alatjiṯu Saulalu witiṟa katinytjaku.” \p \v 13 Ka Davidalu munu palumpa tjaultji tjuṯangku Kiilanya kuwariṯu wantikatingu Saulalu tjananya pitjala witintjaku-tawara. Munuya para-ngaṟangi ngura tjuṯangka nguḻu wati panya nampa nyanganpa 600-tu. Ka Saulalu kulinu Davidalu Kiilanya wantikatinytja, munu wantira ma-nyinangu ankunytja wiya. \p \v 14 Ka Davidanya tjana puḻingka kumpiṟa nyinangi ilytjingka ngura panya Tjipala itingka. Ka Saulalu Davidanya rawangkuṯu nguriningi, palu Godalu Saulanya alpamilantja wiyangku wantingu alatjiṯu, ka puṯu nguriningi. \p \v 15 Ka tjiṉṯu kutjupa Davidanya ngura ini Uuṟitjala nyinangi Tjipala itingka. Panya paluṟu kuliningi, “Mulapa, Saulalu ngayunya iluntankunytjikitjangku ngurini.” \p \v 16-17 Ka Saulaku panya katja Jonathannga anu ngura nyara palulakutu palumpa panya maḻpa nyakunytjikitja Davidanya, munu wirkaṟa palula wangkangu alatji, “Nguḻu wiya rapa nyinama, panya Mayatja Godalunta aṯunytju kanyini! Ngayuku mamangkunta nyuntunya pungkunytjikitjangku puṯu alatjiṯu ngurilku. Panya paluṟu ninti nyuntu ngula Israelku mayatjariku. Ka nyuntu mayatjarinyangka ngayulu nyuntumpa tjaultji tjuṯaku mayatjarira nyinaku.” \p \v 18 Munu pulanku Jonathantu pula Davidalu kalkuṉu Mayatja Godala miṟangka maḻpa mulapa tiṯutjara nyinanytjikitjangku, pika wiyakitjangku. Munu Jonathannga kalkuntjatjanu anu ngurakutu maḻaku, ka Davidanya nyinangi ngura panya Uuṟitjala. \s1 Davidanya Saulaku Nguḻu Wirtjapakantja \p \v 19 Ka ngula aṉangu Tjipanya nguraṟa kutjupatjara Saulaku ngurakutu anu Kipiyalakutu munuya palula wangkangu, “Davidanya nganampa ngurangka itingka kumpiṟa nyinanyi ngura panya Uuṟitjala puḻi ini Aakilala. \v 20 Ka nyuntu ngula mukuringkulampa pitja nganampa ngurakutu, kala nyuntunya Davidanya witintjaku nintilku.” \p \v 21 Ka Saulalu nyangatja kuliṟa puḻkaṟa pukuḻaringu munu tjanala wangkangu, “Wiṟu mulapa nyangatja panya nyuraṉi wiṟungku alpamilaṉi Davidanya witintjaku, kaṉa Mayatja Godala tjapilku nyuranya pukuḻmankunytjaku. \v 22 Ala, walaya ara nguraku munuya wirkaṟa para-nguriṟa kulila aṉangu ngananya tjanaya palulakutu rawa ankupai, munuya ma-nyawa kuḻu yaaltjingka paluṟu kumpiṟa nyinanyi, panya paluṟu kunyu ayinayini mulapa. \v 23 Uwa, ngura tjuṯangkaya para-ngurila munuya nyawa paluṟu kumpiṟa nyinanyangka, munuṉiya maḻaku pitjala tjakultjura, kaṉa nyurala tjunguriwa munula ngura nyara palulakutu ara. Ka paluṟu ngura nyara palulaṯu nyinanyangkampaṉa ngayulu palunya nyakula witilku alatjiṯu. Palu wiyangkaṉa ngayulu palunya wantinytja wiyangku rawangku alatjiṯu ngurilku manta winkingka Judah-lawanungku.” Alatji Saulalu tjanala wangkangi. \v 24 Kaya maḻaku anu ngura Tjipalakutu. \p Ka Davidanya palumpa tjaultji tjuṯatjara kumpiṟa nyinangi ilytjingka puḻi ngura ini Mayanta uḻpaṟira ailurungka. \p \v 25 Ka Saulanya wirkanu tjaultji tjuṯatjara ngura ini Tjipala munuya nguriningi Davidaku. Ka kulintjatjanungku kutjupangku Davidala wangkangu, “Saulalunta ngurini.” Kaya Davidanya tjana anu ngura kutjupakutu munuya kumpiṟa ma-nyinangi puḻi puḻkangka ngura panya Mayanta. Palu kutjupangku tjananya Saulala wangkangu kumpiṟa nyinanytja, ka Saulalu tjana kuliṟa waṉaṉu alatjiṯu ngura nyara palulakutu munuya para-nguriningi Davidanya. \p \v 26 Munuya puḻi kampa kutjupawanungku para-nyakula arintanangi, ka Davidanya tjana puḻi kampa kutjupa palulaṯu mapalku para-pitjangu Saulaku nguḻu. Ka Saulanya tjana ngalya-ilaringangi Davidanya tjananya witintjikitja. \v 27 Palu wati kutjupangku pitjala Saulala tjakultjunu, “Maḻakuya warpungkula pitja! Pilitjiyanya nguraṟa tjuṯaya nganampa ngurangka wirkanu.” \p \v 28 Ka tjananya Saulalu markuṉu palumpa panya tjaultji tjuṯa Davidanya witintja wiyaku, kaya mulapaṯu wantira maḻaku anu Pilitjiyanya nguraṟa tjuṯa pika pungkunytjikitja. Ka Davidanya tjana wankaṟu anu munuya ngura palunyalta iniṉu, ‘Puḻi Wankaṟunkupainya’. \p \v 29 Munuya ngura panya palunya wantikatira puḻi kutjupa kuḻpitjarangka wirkaṟa nyinangi ngura ini In-Kitila. \c 24 \s1 Davidalu Saulanya Wantinytja Wanka Nyinanytja \p \v 1 Munu Saulanya palumpa tjaultji tjuṯatjara Pilitjiyanya nguraṟa tjuṯangka pikaringkunytjatjanu maḻaku pitjangu, ka kutjupangku palula tjakultjunu, Davidanya ilytjingka kumpiṟa nyinanytja ngura In-kitila itingka. \v 2 Ka Saulalu wati Israelkunu tjaultji wiṟu tjuṯa kutju ngurkantanu nampa 3,000, munu tjananya katingu Davidanya ngurintjaku. Ka ngura nyara In-kitila itingka Davidanya wati maḻpa tjuṯatjara kumpiṟa nyinangi puḻi ini Nanikuta Inuṟala. \p \v 3 Ka Saulanya palumpa tjaultji tjuṯatjara iwarangka ankula ankula wirkanu tjiipiku yaatangka iwarangka itingka, ka nyara palula kuḻpi ngaṟangi. Ka Saulanya kuḻpi palula tjarpangu tuwilataku. Palu Davidanya tjana kuḻpi nyara palula unngu mulapa kumpiṟa nyinangi, munuya Saulanya ngalya-tjarpanyangka nyangangi. \v 4 Munuya wati panya tjuṯangku Davidala tjaalymaṟa wangkangi, “Ala, panya Mayatja Godalunta ngaṉmanytju alpamilantjikitjangku kalkuṉu, ka tjinguṟu alatjiṯulta tjiṉṯu nyanga paluṟu ngaṟanyi nyuntumpa mirpaṉtju tjuṯa pungkula wiyantjaku.” Ka Davidanya maṟamaṟa pitjangu Saulalakutu munu mantara panya Saulaku tjukutjuku kaṯaṉu kuuta tjaṉatja purkaṟa mulartu, ka Saulalu palumpa kuuta kaṯannyangka kulintja wiyaṯu. \p \v 5 Palu maḻangka Saulaku kuuta kaṯantjatjanu Davidanya puḻkaṟa kuṉṯaringu. \v 6-7 Munu paluṟu wangkangu wati panya tjaultji tjuṯangka, “Wantiya kura wangkanytja wiyangku. Nganaṉa Saulanya pungkunytja wiya, panya Godalu palunya ngurkantaṟa tjunu nganampa mayatja kinga nyinanytjaku, kaṉa palulanguṟu palula puṯu tungunpunganyi. Ngayulu Mayatja Godala tjapini nganaṉanya markuntjaku nganaṉa Saulanya pungkunytjaku-tawara.” Alatji Davidalu wangkara painingi palumpa tjaultji tjuṯa. \p Ka Saulalu kulintja wiyaṯu munu kuḻpinguṟu ma-pakaṉu. \p \v 8 Ka Davidanya ma-pakaṉu kuḻpinguṟu panya munu ma-mirangu Saulaku, “Mayatjan wiṟu!” Ka Saulalu urulyaraṟa maḻakukutuṟa nyangu Davidanya tultjungaṟakatira yunpangku manta pampunnyangka. \v 9 Ka Davidalu palula wangkangu, “Aṉangu kutjupa tjuṯangkuya nyuntula ngunti wangkanyi ngayulu nyuntunya iluntankunytjikitjangku wangkanyangka-palku. Palu tjanala kulintja wiyangku wantima. Nguntiya wangkanyi. \v 10 Kulila, panya Mayatja Godalunta nyuntunya kuwari ngalya-katingu kuḻpikutu, kaṉanta tjinguṟu nyara palula alatjiṯu iluntanama. Panya wati tjuṯangkuṉiya wituwituningi nyuntunya iluntankunytjaku, palu wantingiṉa munuṉa wangkangu tjanala, ‘Wiya ngayulu puṯu ngayuku mayatja kinga wiyaṉi, panya Mayatja Godalu palunya kinga ngurkantaṟa mayatja nganampa tjunu.’ Alatji wangkaraṉa tjananya painu.” \p Munu Davidalu piṟuku Saulala purkaṟangku wangkangu, \v 11 “Mayatjan wiṟu! Nyangatja nyawa nyanga maṟangkuṉa kanyini! Nyuntumpa panya kuutaṉa tjukutjuku ankala kaṯaṉu. Tjinguṟuṉanta mulapa nyara palula aṟa iluntanama. Palu wiya, nyuntunyaṉa wantir'iyaṉu iluntankunytja wiyangku. Ka nyanga palulanguṟu kulinma, panya ngayulu nyuntunya wiyantjikitja mukuringkunytja wiya. Munuṉa puṯu mukuringanyi mayatja nyuntumpa aṟangka nyinanytjikitja. Panya ngayuluṉa nyuntumpa kura palyantja wiyaṯu, palu nyuntu panyaṉin rawangku aṟuningi ngayunya iluntankunytjikitjangku.\fig |src="co01050b.TIF" size="col" loc="p" ref="24:12"\fig* \p \v 12 “Wanyu kulila, ka Mayatja Godalu ngalinya kutju kutju tjukaṟurungku ngurkantankuku. Panya nyuntu ngayuku ngunti-ngunti rawangku palyaṉi, ka tjinguṟu Mayatja Godalu nyuntunya pungkuku, palu ngayulu nyuntunya pungkunytja wiya. \v 13 Nyuntu ninti tjukurpa nyangaku panya aṉangu tjuṯangku iriti wangkapai alatji, ‘Aṉangu kura tjuṯangku kutjuya kura tjuṯa palyalpai.’ Ka nyuntu nguḻuringkunytja wiya nyinama panya ngayuluṉa nyuntunya iluntankunytja wiya. \p \v 14 “Ngayuluṉa puḻka wiya, kaṉin nyaaku rawangku aṟuṉi iluntankunytjikitjangku? Ngayuluṉa papa ilunytja puṟunypa, puḻka wiya, kaṉin nyaaku mayatja puḻkangku ngayunya punpunpa puṟunypa waṯaparaṉi? \v 15 Uti Mayatja Godalu ngalinya ngurkantanama ngananya tjukaṟuru. Uti paluṟu ngayunya nyangama tjukaṟuru nyinanyangka, munu nyuntulanguṟu ngayunya wankaṟu kanyinma.” Alatji Davidalu wangkangu. \p \v 16 Ka wangkara wiyaringkunyangka Saulalu palula tjapinu, “Davida! Mulapan nyuntuṯu palatja?” Munu paluṟu ulangu. \v 17 Munu wangkangu, “Nyuntun wati palya ngayula munkara mulapa panya nyuntu wiṟu tjuṯa palyaningi ngayuku, kaṉa ngayulu kura tjuṯa kutju palyaningi nyuntumpa. \v 18 Ka nyangatja Mayatja Godalu ngayunya ngalya-katingu nyuntulakutu, kaṉitjun tjinguṟu iluntanama, palu wiya, nyuntun wantingu wanka nyinanytjaku. Palulanguṟuṉanta kulini nyuntun wati palya mulapa. \v 19 Panya warmaḻangku wati kutjupa witiṟa wanka walatjunkupai wiya, palu nyuntun wiṟu palyaṉu ngayuku kuwari, munu panyaṉin wantir'iyaṉu ankunytjaku, kaṉa palulanguṟu Mayatja Godala tjapini wiṟu mulapa nyuntumpa palyantjaku. \p \v 20 “Kaṉa kulini ngula nyuntun Israelkunu tjuṯaku mayatjariku munun kuṉpungku tjananya aṯunymaṟa kanyilku aṉangu tjuṯa. \v 21 Wiṟungkuṉi kalkula Mayatja Godala miṟangka ngayuku walytja tjuṯa iluntankuwiyangku wantinytjikitjangku, ka aṉangu tjuṯangku nganaṉanya ini watarkuriwiyangku rawangku kulinma.” \p \v 22 Ka Davidalu kalkuṉu Saulala, ka Saulanya tjana ngurakutu maḻaku anu. Ka Davidanya wati tjuṯatjara maḻaku anu ngura panya puḻi tjuṯatjarakutu piṟuku kumpiṟa nyinanytjikitja ilytjingka. \c 25 \s1 Samuelnga Tjiḻpiringkula Wiyaringkunytja \p \v 1 Uwa, ka nyara palula aṟangka wangkatjara wati Samuelnga tjiḻpi mulararingu munu wiyaringu. Kaya aṉangu Israelkunu uwankara tjituṟu-tjituṟurira pitjangu ngura panya Raamalakutu tjunguringkula nyinanytjikitja. Raamanya panya Samuelku ngura kaya palunya ngura walytjangka tjuṉutjunu. Ka palula maḻangka Davidanya ilytjikutu anu ngura ini Mayantakutu ngura tjunkula nyinanytjikitja. \s1 Minyma Ini Apikailtu Davidanya Alpamilantja \p \v 2-3 Ka ngura nyara Mayanta wati kutjupa mani puḻkatjara nyinangi ini Napalnga tawunungka itingka Kaamulta. Paluṟu panya wati Calebakunu, munu manta nyara palula tjiipi 3,000 aṯunymaṟa kanyilpai, nanikuta 1,000 kuḻu tjunguṟa. Ka kuri palumpa ini Apikailnga, kungkawaṟa wiṟu mulapa nintipuka alatjiṯu. Palu Napalnga panya wati pikaṯi mulapa munu ngaḻṯunytju wiya alatjiṯu. \p Ka nyara palula aṟangka palumpa waṟka tjuṯangku palumpa tjiipi tjuṯa tjiiṟamilaningi ngura nyara palumpangka Kaamulta. \v 4 Ka Davidnya ilytjingka nyinangi munu kulinu tjana tjiipi tjiiṟamilannyangka. \v 5-6 Munu paluṟu wati yangupala 10-pa wituṟa iyaṉu, “Araya ngura nyara Kaamultakutu munuya Napalta ma-wangka ngayulu nyanga wangkanytja alatji, \pi1 ‘Wiṟu ngana! Palya nyura nyinanyi pukuḻpa? \v 7 Mayatja nganampangku nyuranya kulinu tjiipi tjuṯa tjiiṟamilannyangka, mununku paluṟu mukuringanyi nyuntu nyanga alatji kulintjaku, panya mungaṯula ngura nyangangka nyinangi, nyuntumpa waṟka tjuṯangku tjiipi tjuṯa kanyinnyangka, munula tjananya kurantja wiyangku wantingi, kaya palya alatjiṯu nyinangi. Munu panyala nyuntumpa kutjupa kutjupa tjuṯa kutitjunkunytja wiyangku alatjiṯu wantingi. \v 8 Wanyu tjanala tjapata pala tjuṯangka tjapila, kantaya tjukaṟurungku wangkaku. \pi1 ‘Kalampa wanyu ngaḻṯuringama. Nyangatjala kuwari pitjangu mai puḻka ngalkunnyangka ngatjintjikitja. Wanyuya nganampa mayatjaku ngaḻṯuringama nyuntumpa panya maḻpaku, Davidaku, munulanya mai ungkul'iyala panya nganaṉala uwankara walytjaṟara walytjaṟara.’ \pi1 Alatjiya ankula ma-wangka wati panya Napalta.” \p Alatji Davidalu tjanala wangkara wituṟa iyaṉu wati panya yangupala 10-pangka. \p \v 9 Kaya mulapaṯu ankula palula ma-tjakultjunu wati panya Napalta, munuya palula wangkara wiyaringkula paṯaṟa ngaṟangi. \p \v 10 Palu Napaltu tjananya waṟu-waṟungku mirpaṉarira kuraṟa warkingu wati panya tjuṯa, “Wampa! Davida yaalitja nyura wangkanyi? Ngayuluṉa palumpa ngurpa alatjiṯu, kulintja wiyatja. Nyaaku nyarangku wanyu wati puḻkangku-palku kaṉany-kaṉanytju nyinara wangkanyi? Wiya, paluṟu tjinguṟu palumpa mayatjanguṟu nguḻu wirtjapakantjatjanungku wangkanyi. Panya waṟka tjuṯaya mayatja tjuṯanguṟu kumpiṟa wirtjapakalpai, ka tjinguṟu paluṟu palu puṟunypaṯu. \v 11 Kulilaya, mai kuka nyangatja nganampa kutju pauṉu ngayuku munu waṟka tjuṯaku kutju, palu Davidanya nyuranyaṉa ungkunytja wiya alatjiṯu.” \p \v 12 Kaya wati panya yangupala 10-pa ngurakutu maḻaku anu munuya Davidala tjakultjunu wati panya Napaltu wangkanytja uwankara. \v 13 Ka Davidalu palumpa panya tjaultji uwankarangka wangkangu, “Ala! Tjuḻaya mantjila!” Kaya mulapaṯu mantjinu, ka paluṟu tjula mantjinuṯu. Kaya tjaultji paluṟu tjana ritiringkula Davidala tjungu anu pikakitja nampa nyanganpa 400, palu tjaultji 200 kutjupa-tjaraya nyinangi maḻaringkula ngura anga-kanyintjikitja. \p \v 14 Palu Napalku wati waṟka kutju anu Apikailtakutu, palumpa panya kurikutu, munu palula alatji wangkangu, “Kulinun? Panya Davidalu wati yangupala 10-pa wituṟa iyaṉu nyuntumpa kurikutu, kaya palulakutu pitjala wiṟuṟa wangkangi, palu nyuntumpa kuringku tjananya kuraṟa waṟu-waṟungku warkira paiṟa iyaṉu mai munu kuka ungkunytja wiyangku. \v 15 Kala nganaṉa nyakula tjituṟu-tjituṟuringu palumpa tjanampa. Tjana wati wiṟu tjuṯa ngaḻṯunytju, munulanya kuraṟa pungkupai wiya, panya tjana mukulyangku nganaṉanya aṯunymaṟa kanyilpai kutjupa tjuṯangku tjulyaṟa katinytjaku-tawara. \v 16 Paluṟu tjana mungangka kaḻaḻa kuḻu nganaṉala itingka para-ngaṟapai, munulanya aṯunymankupai wiṟuṟa wankaṟu nyinanytjaku. \v 17 Palu kuwari nyuntumpa kuringku Davidanya tjananya warkingu, wati panya palumpa tjaultji tjuṯa kuḻu, munu mai kuka ungkuwiyangku wantingi, kaya maṟalpa anu, ngaḻṯutjara. Ka nyanga palulanguṟu Davidalu tjinguṟu nganampa taṟapula palyalku, nyuntumpa walytja uwankaraku kuḻu. Panya nyuntumpa kuri wati mirpaṉtju alatjiṯu, kutjupangka kulilpai wiya. Ka wanyu nyuntu purkaṟangku kulinma, munu Davidaku tjanampa wiṟu palyala, pitjala nganaṉanya pungkunytjaku-tawara.” Alatji wati Napalku waṟkangku wangkangu. \p \v 18 Ka Napalku kuringku tjukurpa nyangatja kuliṟa mapalkungku kulinu Davidala tjanalakutu mai kuka katinytjikitjangku, munu paluṟu mai nyuma 200 tjunu munu piti puḻka kutjarangka waina tjutinu, munu kuka tjiipi 5 ngaṉmanytju pauṟa uṉmi tjunu, munu yakutja puḻkangka mai wiita tjutinu, munu raitjinpa kapuṯuṟa puḻka tjunu munu mai nyuma 200 ilinguṟu palyantja kuḻu tjunu. Munu mai nyanga uwankara utuluṟa katinytjikitjangku tangkiyi tjuṯangka utitjunu. \v 19 Munu palulanguṟu Apikailtu palumpa waṟkaripai tjuṯangka aḻṯira wangkangu, “Nyura-waraṟa kuranyuri mai pala tjuṯatjara, kaṉa ngayulu nyurala maḻangkaṯu anama ngayuku tangkiyingka.” Palu paluṟu palyantja uwankara palumpa kuringka wangkawiyangku wantingi. \p \v 20 Munu paluṟu tangkiyingka tatiṟa ma-pakaṉu, munu puḻi nguṟurwanu anangi. Munu ankula ankula para-arintaṟa nyangu Davidanya wati tjuṯatjara iwara kutju palulaṯu ngalya-wirkankunyangka. \p \v 21 Palu paluṟu pulanku nyakunytja kuwaripangka Davidalu palumpa tjungutja tjuṯangka mirpaṉ-mirpaṉṯu wangkakatingi wati Napalngatjara alatji wangkara, “Panya palumpa wati waṟkaripai tjuṯala wiṟuṟa aṯunymanangi, palumpa tjiipi nanikuta tjuṯa kuḻu, kutjupangku tjulyantjaku-tawara. Mulapaṉatju ngayulu palunya tjananya wiṟuṟa aṯunymanangi, kaṉitju nyaanguṟu paluṟu kuraṟa pungangi? \v 22 Palyaṉa palunya kuwari tjiṉṯu pakantja kuwaripangka iluntankuku, palumpa katja tjuṯa munu wati waṟkaripai uwankara kuḻu. Palu wiyangkampa Godaluṉi ngayunya palya iluntankuku.” Nyanga alatji paluṟu wangkakatingi Davidalu, Apikailnga wirkankunytja kuwaripangka. \p \v 23 Ka Apikailtu Davidanya nyakula mapalku tangkiyinguṟu panya ukalingkula tultjungaṟakatingu Davidala tjinangka, munu yunpangku manta pampuṉu. \v 24 Munu palula wangkangi, “Ngayukun mayatja! Wanyuṉitju ngayunya kulinma, munutju ngayuku kuringku palyantjitjanguṟu ngayunya ngukanma. \v 25 Wiṟu ngana, ngayuku kuri Napalnga panya tjaka wati mirpaṉtju alatjiṯu, ka paluṟu panya wangkanytja kuliṟa wantima. Panya paluṟu tjakangku kura kutju wangkapai munu tjukaṟurungku kulilpai wiya. Wanyu kulila mayatja! Panya nyuntun wati 10-pa ngayuku kurikutu wituṟa iyaṉu maiku ngatjintjaku, palu ngayuluṉa palunya tjananya nyakunytja wiyaṯu pitjanyangka.\fig |src="co01053b.TIF" size="col" loc="p" ref="25:25-27"\fig* \p \v 26-27 “Palu Mayatja, kuwariṉanku mai puḻka mulapa ngalya-katingu. Wanyu tjananya mantjiṟa uwa, nyuntumpa tjaultji tjuṯa. Panya Mayatja Godalunta kuwari markuṉi wati nyara tjuṯa pungkula iluntankunytjaku-tawara. Munu nyuntunya kurannyangka ngayuku kuri kuwari pungkuku, kaṉa ngayulu mukuringanyi paluṟu nyuntumpa mirpaṉtju tjuṯa kuḻu palu puṟunypaṯu pungkunytjaku. Uwa, Mayatja Godala miṟangkaṉa nyangatja mulamulangku wangkanyi, nyuntula miṟangka kuḻu. \p \v 28 “Wati ngana, mayatja wiṟu, ngaḻṯuriwatju! Munuṉitju kura ngayulu palyantjitjanguṟu pungkuwiyangku wantima kalypangku. Ngayulu kulini panya ngulanta Mayatja Godalu Israelku mayatjarinytjaku tjunkuku, panya nyuntun Mayatja Godaku mirpaṉtju tjuṯa pikaringkula pungkupai alatjiṯu. Kaya nyuntumpa katja munu pakaḻipiṯi maḻatja maḻatja palu puṟunypaṯu nyuntumpa aṟangka Israelku mayatjarira nyinara waṉalku. Kaṉa nyuntumpa Godala tjapini nyuntunya tiṯutjarangku tjukaṟuru kanyintjaku kura palyantjaku-tawara. \v 29 Ka nyuntumpa mirpaṉtju tjuṯangku nyuntunya iluntankunytjikitjangku nyakunyangka Mayatja Godalu nyuntunya wankaṟu kanyilku, munu tjananya mapalku iluntankuku, panya watingku tjangayangka puḻi tjunkula atulpai, palu puṟunypa tjananya mapalku wiyalku. \p \v 30-31 “Mayatja Godalu panyanta tjuṯa-aṟangku kalkuṉu Israelku mayatja tjunkunytjikitjangku. Paluṟu panya kalkuntjatjanungku palyalku alatjiṯu. Aṟa panyatja kulila, nyuntu panyan mirpaṉarira aṉangu palya tjuṯa iluntankunytjikitjangku kuliningi. Palu kuwarin iluntankunytjaku wiya nguwanpa ngaṟanyi, kan nyara palulanguṟulta miriputju wiyaringkuku. Uwa, ka Mayatja Godalu uwankara wiṟu tjuṯa nyuntumpa palyaṟa wiyannyangka, wanyuṉi kulinma watarkuriwiyangku, nyuntumpa panya waṟkaripai.” \p \v 32 Ka minyma panya Apikailta Davidalu alatji wangkangu, “Uwa, kuwariṉa Mayatja Godaku puḻkaṟa pukuḻarinyi panya paluṟunta ngayulakutu iyaṉu wangkanytjaku. \v 33 Ngayulu mukuringanyi nyuntunya Godalu pukuḻmankunytjaku panya nyuntun minyma nintipuka mulapa. Kuwari panyan ngayula tjukurpa wiṟu wangkangi ngayulu kuliṟa tjukaṟurungku palyantjaku kaṉa mulamularinganyi tjukurpa wiṟu kutju kuliṟa. Palulanguṟuṉa Napalnga tjananya pungkuwiyangku wantiku palumpa walytjapiti tjuṯa munu palumpa waṟkaripai tjuṯa kuḻu. \v 34 Uwa mulapaṉi Mayatja Godalu markuṉu Israelku panya Mayatjangku aṉangu tjuṯa pungkuwiyangku wantinytjaku nyuntunya kuḻu. Tjinguṟuṉa mulapa Napalnga tjananya iluntanama palumpa wati uwankara kuḻu, palu nyuntu-waraṟan mapalku wirkanu ngayulakutu wimaṟu nyangaku.” \p \v 35 Munu Davidanya alatji wangkanytjatjanu puḻkaṟa pukuḻaringu, munu Apikailtanguṟu mai mantjiṟa palula wangkangu, “Kulinuṉa nyuntumpa tjukurpa, munuṉanta kuwari nyanga nyuntula wangkanyi kalypangku pungkuwiyangku wantinytjikitjangku. Ka palyalta ma-pitja ngurakutu pukuḻpa nguḻuringkunytja wiya.” \p \v 36 Palula maḻangka minyma panya paluṟu maḻaku anu ngurakutu, munu ma-wirkaṟa nyangu palumpa panya kuringku Napaltu mai puḻka palumpa waṟka tjuṯaku palyannyangka. Palu wati panya paluṟu taṟangka puḻka, pukuḻpa mulapa nyinangi, ka Apikailtu wantingi taṟangka nyakula palula tjakultjunkunytja wiyangku Davidaku tjanampa mai katinytjatjanungku. \v 37 Ka mungawinki wati panya Napalnga taṟangka ngarira wiyaringkunyangka Apikailtu palula wangkangu alatji, “Mungartjiṉa Davidaku tjanampa mai katingu palumpa wati tjuṯaku kuḻu, munuli wangkangi, ka Davidalu mai ngayulu ungkunytja mantjinu, munuṉi paluṟu wangkangu pukuḻpa ankunytjaku ngurakutu.” Alatji paluṟu uwankara utingku tjakultjunu palumpa kuringka. Ka wati panya paluṟu kuliṟa mapalku kuṯuṯu tuu-tuukatira ngaṟakatingu munu punkaṟa tiwilpa ngaringi. \v 38 Ka tjiṉṯu 10-pa ngaṟala wiyaringkunyangka maḻangka Mayatja Godalu wantir'iyaṉu wati panya Napalnga ilunytjaku. \p \v 39-40 Ka Davidalu kulinu Napalnga ilunytja munu wangkangu, “Wati nyara paluṟu Napaltu kura tjuṯa palyaningi aṉangu tjuṯaku, ka kuwari Mayatja Godalu palunya wiyaṉu. Kaṉa kuwari pukuḻpa nyinanyi, panya paluṟuṉi markuṉu palunya tjananya iluntankunytjikitjangku wangkanyangka. Uwa, Mayatja God, mirawaṉinyiṉanta, panya nyuntun Napalnga wiyaṉu ngayunya kurannyangka.” \p Ka minyma panya Apikailnga wanakaḻarira ngura aṟangkaṯu nyinangi Kaamulta. Ka Davidalu wati maṉkurpa wituṟa iyaṉu minyma panya palula ankula tjapintjaku, kaya mulapaṯu wirkaṟa palula tjapinu alatji, “Davidanyanku mukuringanyi nyupali tjunguringkula nyinanytjikitja kuriṟara.” \p \v 41 Ka minyma panya Apikailnga tultjungaṟakatingu munu yunpangku manta pampuṉu, munu Davidaku panya waṟka maṉkurta wangkangu, “Uwa, pukuḻarinyiṉa paluṟu ngayunya aḻṯinytjaku, munuṉa pukuḻarinyiṯu waṟka palumpa palyantjikitja, palumpa waṟka tjuṯa kuḻu tjina paltjintjikitja.” \v 42 Munu wangkanytjatjanu mapalku tatinu tangkiyingka, munu palumpa kungkawaṟa waṟka 5 aḻṯira tjunguringkulaya anu wati panya Davidaku waṟka maṉkurta. Ka tjana wirkankunyangka Davidalu kungka panya palunya aḻṯingu. \p \v 43 Ngaṉmanytju paluṟu kungkawaṟa kutjupa aḻṯira kanyiningi ini Aki-nuwamanya ngura nyara Tjitjiṟiltanguṟu, munu palulanguṟu Apikailnga aḻṯingu munu pulanya kutjaraṟa kanyiningi. \v 44 Panya ngaṉmanytju mayatja Saulalu palumpa uṉṯalpa ini Mikaalanya ungu Davidalu kuringku aḻṯira kanyintjaku. Palu maḻangka Saulalu Davidaku kuraringkula uṉṯalpa palumpa tjulyaṟa wati kutjupa ungu ini panya Paltiyilnga. Wati nyara paluṟu panya wati ini Layitjiku katja ngura ini Kalimalanguṟu. \c 26 \s1 Davidalu Piṟuku Saulanya Pungkunytja Wiyangku Wantinytja \p \v 1 Ka wati tjuṯangku ngura nyara ini Tjipalanguṟu ankula Saulanya nyangu ngura panya Kipiyala nyinanyangka tawunu walytjangka munuya palula wangkangu, “Kulila, Davidanya tjana kumpiṟa nyinanyi puḻingka ngura Akilala ngura ini Tjitjimanta itingka.” \p \v 2 Ka Saulanya tjana wati warmaḻa 3,000-tjara ritiringkula anu ngura panya piḻṯikutu ini Tjipalakutu Davidanya ngurintjikitja. \v 3 Munuya wirkaṟa ngura tjunu iwarangka itingka puḻi panya Akilala ngura ini Tjitjimanta itingka palu Davidanya kumpiṟa nyinangi ngura nyara piḻṯingka Tjipala. \v 4 Ka Davidalu wati palumpa tjuṯa iyaṉu ankula nyakunytjaku, “Yaaltjingkaya wati panya Saulanya tjana ngura tjunkula nyinanyi?” Kaya ankula ma-nyakula pitjala Davidala tjakultjunu. \p \v 5 Ka munga kultungka Davidanya wati tjuṯatjara anu ngura nyara palulakutu panya Saulanya tjana ngarinytjalakutu munuya nyangu Saulanya pula Apananya tjanala nguṟurpa ngarinyangka. Kaya palumpa pulampa tjaultji tjuṯa para-ngarira waṉaningi kunkunpa uwankara. (Apananya wati ini Nuupaku katja, munu paluṟu Saulaku tjaultji tjuṯaku mayatja.) \p \v 6 Ka wati kutjara Davidala tjungu ngaṟangi Ayima-likanya (wati panya Iitakunu) munu Joabaku maḻanypa ini Apitjainya kuḻu. Ka Davidalu palula pulala wangkangu, “Wati ngananya ngayula tjungu pitjaku Saulaku ngurakutu?” Ka Apitjailu wangkangu, “Ngayuluṉa.” \p \v 7 Ka munga nyara palula Davidanya pula Apitjainya panykalkatira Saulaku ngurangka wirkanu tjana kunkunpa puḻka ngarinyangka, munu pula Saulala itingka ngaṟangi kunkunta. Ka palula katangka itingka palumpa kuḻaṯa muṟutjunkunytja ngaṟangi, kaya Apananya tjana tjaultji tjuṯa kuḻu kunkunpa uwankara ngaringi. \p \v 8 Ka Apitjailu Davidala tjaalymaṟa wangkangi, “Godalunta kuwari nyuntunya unganyi Saulanya panya nyuntumpa mirpaṉtju. Wanyu kaṉa kuḻaṯa nyanga palumpangka wakaṟa mantangka tjakatjuṟa wanti ka ilu.” \p \v 9 Palu Davidalu tjaalymaṟa wangkangi, “Wiya iluntankuwiyangku wantima, panya Godalu palunya mayatja ngurkantanu kinga nyinanytjaku, ka kutjupangku pungkunytjaku wiya ngaṟanyi. Palu tjinguṟu kutjupangku palunya iluntankuku, ka Godalu aṉangu nyara palunya wiyalku.\fig |src="co01054b.TIF" size="col" loc="p" ref="26:8-9"\fig* \v 10 Palu ngula Godalu mulapa Saulanya wiyalku alatjiṯu. Tjinguṟu paluṟu wati tjiḻpiringkula kutju iluku munta tjinguṟu pikangka iluku. \v 11 Panya Godalu palunya ngurkantanu mayatja kinga nyinanytjaku, kaṉa ngayulu Godalu ngurkantankunytjitja puṯu punganyi. Palu wanyuli kuḻaṯa munu piti nyanga minatjara kutju mantjiṟa kati, munuli ngura nyangatja wantikati!” \p \v 12 Munu Davidalu kuḻaṯa munu mina panya Saulala katangka itingka ngarinytjanya mantjiṟa katingu munu pula anu. \p Uwa, Godalu Saulanya munu tjaultji kuḻu kunkuntjunu rawa ngarinytjaku, kaya nyakunytja wiyaṯu pula ngaṟala ankunyangka. \p \v 13 Palulanguṟu pula ankula puḻi kutjupangka tjukutjuku patu ngaṟanyangka ma-tatinu. \v 14 Munu puḻi katunguṟulta Davidanya mirangu Saulaku tjaultji tjuṯakutu munu tjanampa mayatja Apanala mirara wangkangi, “Apana! Kuliniṉin!” \p Ka Apananya ngapartji ma-mirangu, “Nganalun palatja mirara urulytjingaṉi nganampa kinga?” \p \v 15 Ka Davidalu mirara ma-wangkangu, “Nyuntu panya kunyun tjaultji wiṟu mulapa Israelku munun palulanguṟu uti kinga nyuntumpa nyakula aṯunymanama kunkunpa ngariwiyangku, palu wati kutjara nyurala kunkunta ankula ngaṟangi mayatja panya nyuntumpa iluntankunytjikitja. \v 16 Panya Mayatja Godalu Saulanya ngurkantanu Israelkunuku kinga nyinanytjaku. Ka nyura palunya aṯunymankuwiyangku wantirampa ilunytjaku ngaṟanyi. Nyawa kuḻaṯa munu piti minatja palumpa katangka itingka ngarinytja. Kuwari nyura nyanganyi? Pala wiya ngaṟanyi. Ngalili mantjiṟa katingu!” \p \v 17 Ka Saulalu wankaringkula kuliṟa ngurkantanu Davidanya wangka, munu mirara ma-tjapinu, “Nyuntun palatja Davida, ngayuku panya katja?” \p Ka Davidalu wangkangu, “Uwa mayatja. Ngayuluṉa nyuntumpa panya waṟkaripainya. \v 18 Nyaakuṉin wataparaṉi? Kutjupa kutjupaṉa nyuntumpa ngunti palyaṉu? \p \v 19 “Mayatja, wanyuṉi wiṟungku kulila! Tjinguṟu Godalu nyuntunya ngayuku mirpaṉarinytjaku palyaṉi, kan tjinguṟu kuka tiliwakaṟa palunya ungkuku, katju ngayuku kalyparingkuku. Palu tjinguṟu aṉangu tjuṯangku nyuntunya ngayuku mirpaṉarinytjaku palyaṉi, kaṉa ngayulu mukuringanyi Godalu tjananya wiyantjaku, panya paluṟu tjanaṉiya ngura panya Godalu ngayunya ungkunytjitjanguṟu paiṉu kaṉa ngayulu wantikatira anu. Panya wangkanguṉiya ankula goda ngalypa-ngalypa tjuṯa waḻkuntjaku. \v 20 Palu mayatja wiṟungkuṉi wantima ngura malikitjakutu parari wantir'iyantja wiyangku Mayatja Godalanguṟu patu ilunytjaku-tawara. Wanyuṉi kulila wiṟungku! Ngayuluṉa nyuntunya uuḻinkunytja wiya. Ngayulu puḻka wiya tjukutjuku tjiṯu puṟunypa. Nyaakuṉin puḻka-palku ngurini? Panya kutjupangku tjuḻpu kuḻunypa tjuṯaku puḻi katu ngurilpai, palu puṟunypaṉin ngurini.” \p \v 21 Ka Saulanya kuliṟa kuṉṯaringu munu wangkangu, “Uwa mulapa, kurangkuṉa ngayulu ngunti palyaningi. Katja, wanyutju maḻaku pitja! Panya nyuntuṉin kuwari wankaṟunu iluntankuwiyangku, kaṉanta palulanguṟu nyuntunya ngapartji wantinyi nguḻuṟa aṟuntja wiyangku.” \p \v 22 Ka Davidalu wangkangu, “Nyangatjanku kuḻaṯa panya! Wati kutjupa wituṟa ngalya-iyala mantjintjaku! \v 23 Panya aṉangu kutjupangku Mayatja Godanya wangaṉarangku kulinnyangkampa palunya paluṟu pukuḻmankupai. Panya paluṟuṉi nyurampa ngurangka kuwari tjarpatjunu, palu pungkunytja wiyaṯuṉa nyuntunya, panya Mayatjalunta ngurkantanu kinga nyinanytjaku. \v 24 Uwa, kuwari ngayulu nyuntunya iluntankunytja wiyangku wantingu. Palulanguṟuṉa ngayulu ngapartji Mayatja Godala tjapini ngayunya wankaṟu anga-kanyintjaku.” \p \v 25 Ka Saulalu wangkangu, “Kaṉanku Mayatjala tjapini nyuntunya aṯunytju kanyintjaku munu kuṉpungku wiṟu tjuṯa palyantjaku.” \p Ka Davidanya ma-pakaṟa anu, ka Saulanya maḻaku ngura walytjakutu anu palumpa wati tjaultji tjuṯatjara. \c 27 \s1 Davidalu Pilitjiyaku Mayatja Ngunti Kurantja \p \v 1 Palu Davidalu walytjangku alatji kuliningi, “Tjinguṟuṉitju ngula Saulalu ngayunya nguriṟa iluntankuku. Wanyu kaṉatju ngura nyara Pilitjiyalakutu ara, kaṉi Saulalu waṉantja wiyangku wantiku, kaṉatju wankalpi kumpiṟa mauṉṯalpa nyinama.” \p \v 2-3 Palulanguṟu Davidanya palumpa tjaultji tjuṯa 600-tjara anu Israelnga wantikatira munuya ngura ini Kaitjala wirkaṟa nyinangi, Pilitjiyanya nguraṟa tjuṯangka tjungu. Ka ngura nyara palumpa mayatja wati ini Akitjanya. Wati nyara paluṟu Mayakaku katja. Ka Davidaku tjaultji tjuṯangku tjananku kuri, tjitji tjuṯa kuḻu tjanala tjungu katingu. Ka Davidalu kuḻunku palumpa kuri kutjara katingu Ayinamanya pulanya Apikailnga. Minyma panya Ayinamanya ngura ini Tjitjaṟiltanguṟu, ka minyma panya kuri kutjupa wati panya Napalku kuri wanakaḻarira nyinanytjanya ngura nyara ini Kaamultanguṟu. \p \v 4 Ka aṉangu kutjupangku Saulala tjakultjunu Davidanya ankunytja ngura ini Kaitjalakutu, ka kulintjatjanungku Saulalu wantir'iyaṉu piṟuku ngurintja wiyangku. \p \v 5 Ka tjiṉṯu kutjupalta Davidalu Kaitjaku mayatjangka Akitjala ngatjiningi nguraku nyinanytjikitjangku alatji wangkara, “Nyangatjala nyuntumpa ngurangka tjuṯa mulapa nyinanyi. Palu nyuntu ngayuku pukuḻpa ngaṟalampa nganaṉanya tjura tawunu tjukutjukungka mauṉṯalpa, kala nyara palulalta ngura palyaṟa nyinaku.” \p \v 6 Ka nyara palula aṟangka Davidanya Akitjalu ungulta ngura ini Tjikalakanya, ka palulanguṟulta ngura nyara paluṟu Judah-kuringu Israelkunu panya tjuṯaku. \p \v 7 Ka Davidanya tjana manta nyara Pilitjiyala kuḻi kutju munu piṟa kutjara kutjara nyinangi. \p \v 8 Munuya tjiṉṯu nyara palula tjanala nguranguṟu warmaḻarira ankupai ngura tjuṯakutu munuya para-ngaṟala aṉangu tjuṯa pungkula iluntankupai ngura ini nyanga tjananya Kitjurkunu tjuṯa munu Kuutjukunu tjuṯa munu Ama-likakunu tjuṯa. Aṉangu nyara paluṟu tjanaya ngura walytjangka iritinguṟu alatjiṯu nyinangi rawa mulapa. Palumpa tjanampa manta uḻpaṟira ma-ngaringi tjaṟukutu Itjipalakutu. Ngura nyara paluṟu uṟil-uṟilpa puḻka. \p \v 9 Ka Davidalu palumpa warmaḻa tjuṯatjarangku tjanampa ngurangka tjarpara wati minyma uwankara iluntankupai munuya tjanampa kuka tjuṯa katipai tjiipi, tangkiyi, kamula, puluka munu tjanampa mantara tjuṯa kuḻu. Munu paluṟu ankupai mayatja Akitjalakutu. \v 10 Ka mayatjangku panya Davidala tjapilpai, “Ngura ngananya nguraṟa tjuṯan kuwari pungangi?” Ka Davidalu palunya tiṯutjarangku ngunti kuralpai. Kutjupa-aṟa paluṟu wangkapai, “Judah-lakutula anu.” Munu piṟuku kutjupa-aṟa paluṟu wangkapai, “Ngura Tjiṟamiltakutula anu.” Munu piṟuku kutjupa-aṟa wangkapai, “Kiinkunu tjuṯakutula anu.” Tiṯutjarangku paluṟu alatji ngunti wangkapai mayatja panya palula. \v 11 Palu Davidanya tjana ngura nyara palula tjanalakutu ankunytja wiyaṯu. Palu paluṟu tjana rawa ankupai ngura ititja tjuṯakutu munuya aṉangu Pilitjiyanya nguraṟa tjuṯa iluntaṟa wiyaṟa aṉangu kutjupa witiṟa ngurakutu katinytja wiyaṯu. Ka kutjupa wanka nyinanytja wiya pitjala mayatja Akitjala tjakultjunkunytjikitja, ka mayatjangku panya kulintja wiya Davidalu Pilitjiyanya nguraṟa tjuṯaku tawunungka tjarpara tjuṯa pungkunytja, Israelnga nguraṟa wiya. \p \v 12 Ka wati panya mayatja Akitjalu kuliṟa mulamularingu alatjiṯu Davidalu wangkanyangka munu unngu alatji kuliningi, “Tjinguṟu kuwari Israelkunu tjuṯa Davidaku kuraringkuku puḻkaṟa alatjiṯu, ka paluṟu ngayuku maḻpalta nyinaku ngayula tiṯutjara.” Paluṟu ngunti kuliningi Israelkunu tjuṯa pungkunyangka-palku. \c 28 \s1 Saulalu Ngangkaṟingka Wangkanytja \p \v 1-3 Ngaṉmanypa panya Samuelnga Israelta wanka nyinanyangkalpi aṉangu kutjupa tjarangku miri ilunytja tjuṯangka kurunta wangkapai Godala tungunpungkula,\f * \fr 28:1-3 \fr*\ft Aṉangu tjuṯangkuya arkaṟa miriku kurunta wangkapai, ka kuliṟa tjananya ngapartji ngalya-wangkapai. Kaya tjapilpai, “Ngula ngayulu nyaaringkuku?” Ka paluṟu tjanala tjakultjunkupai, “Nyuntu ngula alatjiriku.” Palu nyanga alatji palyantjaku Godalu paiṉu. Nyawa Deuteronomy 18:10-12.\ft*\f* ka tjananya Saulalu Israeltanguṟu paiṟa iyaṉu. \p Ka palulanguṟulta ngula Samuelnga ilungu, kaya Israelkunu tjuṯa tjituṟu-tjituṟurira puḻkaṟa ulangi munuya palunya ngura walytjangka tjuṉutjunu tawunu ini Raamala. \p Ka tjiṉṯu kutjupa Pilitjiyanya nguraṟa tjuṯa pitjangu pika pungkunytjikitja Israelkunu tjuṯa. Ka Pilitjiyaku mayatjangku Akitjalu Davidala wangkangu, “Nyuntu munu nyuntumpa wati tjuṯa kuḻu uti ngayula tjunguringama Israelkunu tjuṯa pungkunytjikitja.” \p Ka Davidalu ngunti palula uwanmanu alatji wangkara, “Uwa, palya, nganaṉala tjunguringanyi, kan nyakukulta nganaṉa tjananya puḻkaṟa pungkunyangka.” \p Ka Akitjalu Davidala wangkangu, “Palu nyura tiṯutjara ngayula tjungu para-ngaṟama, munuṉitjuya puḻkaṟa aṯunymanama, palya?” \p \v 4 Kaya Pilitjiyanya nguraṟa tjuṯangku pitjala ila ngura tjunu tawunu ini Tjuninta. Ka Saulalu tjana Israelkunu tjuṯangku puḻi murpu ini Kilpawala itingka ngura tjunuṯu. \v 5 Munu Saulalu Pilitjiyanya nguraṟa wati warmaḻa tjuṯa nyakula puḻkaṟa nguḻuringu. \v 6 Munu Mayatja Godala tjapiningi, “Yaaltjirikulanku?” Palu Mayatjalu palula wangkanytja wiyangku alatjiṯu wantingi. Munu palu puṟunypaṯu tjukurmankunytja-wanungku kuḻu utintja wiyangku wantingi. Ka wati tjukurtjarangku arkaṟa puṉu ngurkantankupai kutjara waṉingu nyakunytjikitjangku, palu Godalu puṉu nyara palulawanungku kuḻu utintja wiyaṯu. Munu wati panya wangkatjara tjuṯangka kuḻu paluṟu tjukurpa wangkanytja wiya Saulala utiṟa tjakultjunkunytjaku. Paluṟu wantingi alatjiṯu. \v 7 Ka Saulalu wangkangu warmaḻa panya tjuṯaku mayatjangka, “Minyma kutjupa tjinguṟu palakutu nyinanyi miri ilunytja tjuṯangka kurunta wangkapai. Ankulaya nguriṟa ma-nyawa minyma nyara palunya munuṉiya pitjala tjakultjura, kaṉa palulakutu ankula tjapilku alatji, “Nyaaringkuku kuwari?” Ka paluṟu miri panya kurunta tjapiṟa ngayula wangkara utilku.” \p Ka watingku palula wangkangu, “Tawunu ini Intula nyinanyi minyma pala palu puṟunypa miringka kurunta wangkapai.” \p \v 8 Kanku Saulalu nyangatja kuliṟa mantara mayatjaku araltjanu munu mantara kutjupangka tjarpangu aṉangu tjuṯangku mayatja nyakula ngurkantankunytjaku-tawara. Munu munga nyara palula Saulanya wati kutjaratjara anu minyma palunya nyakunytjikitja munu wirkaṟa wangkangu minymangka panya, “Ngayulu mukuringanyi nyuntu wati miri kurunpa aḻṯinytjaku. Kuwariṉanta ini nyuntula wangkaku, ka miri nyara palunya aḻṯira wangka. Palya?” \p \v 9 Ka minymangku panya Saulanya kuliningi wati kutjupa-palku. Munu palula wangkangu, “Nyuntun ninti kinga panya Saulaku? Panya paluṟu aṉangu miringka wangkapai tjuṯa paiṟa iyaṉu ngura Israeltanguṟu. Tjinguṟuṉitjun ngayunya ngunti kuraṉi iluntankunytjikitjangku.” \p \v 10 Ka Saulalu wangkangu alatji palula, “Wiya! Nganaṉa taṟapula palyantja wiya nyuntu wati miringka kurunta wangkanyangka. Mulamulangkuṉa wangkanyi Mayatja Godala miṟangka.” \p \v 11 Ka minymangku wangkangu, “Uwa palya. Palu miri kurunpa ngananyan wanyu wangkanyi ngayulu aḻṯira nyuntula kuranyu ngaṟatjunkunytjaku?” \p Ka Saulalu wangkangu, “Samuelku kuruntaṉa wangkanytjikitja mukuringanyi.” \p \v 12 Ka minymangku Samuelku kurunpa aḻṯingu ngalya-pakantjaku. Ka mulapaṯu kurunpa panya utiringu, ka paluṟu nyakula puḻkaṟa mirangu munu Saulanya wangkangu, “Nyuntun ngayunya ngunti kuraṉu. Nyuntun Saulanya alatjiṯu! Kuwariṉin ngayunya iluntankuku?” \p \v 13 Ka Saulalu palula wangkangu, “Wiya, nguḻuringkunytja wiya rapa ngaṟama! Wanyuṉin tjakultjura nyaan nyangu?” \p Ka minymangku panya wangkangu, “Wati kurunpa ngalya-pakannyangkaṉa nyangu manta unngunguṟu.”\fig |src="co01055b.tif" size="col" loc="p" ref="28:13"\fig* \p \v 14 Ka Saulalu tjapiningi, “Paluṟu wanyu nyaa puṟunypa?” \p Ka minymangku wangkangu, “Paluṟu wati tjiḻpi kuuta waṟatjara.” \p Ka Saulalu alatji kuliṟa kulinu, “Munta-uwa, palatja kurunpa Samuelku alatjiṯu.” Munu Saulalu tultjungaṟakatira yunpangku manta pampuṉu. \p \v 15 Ka Samueltu kuruntu Saulala wangkangu, “Nyaakuṉin kurulnguṟu nyanga aḻṯira pakaltjingaṉi nyuntula kuranyu ngaṟanytjaku?” \p Ka Saulalu wangkangu, “Pilitjiyanya nguraṟa tjuṯaya nganampa pikaringanyi kaṉa puṯu kulini. Nyaalkuṉa? Panya Godaluṉi alpamilantja wiyangku wantir'iyaṉu. Palulaṉa tjapinu, kaṉitju wangkanytja wiya. Ngaṉmanypa panya paluṟu ngayulu tjapinnyangka utilpai alatjiṯu, palu kuwari nyanga wiya. Paluṟu wati wangkatjara ngayulakutu iyantja wiya palumpa aṟa utiṟa tjakultjunkunytjaku. Munuṉi tjukurmankunytja-wanungku kuḻu ngayula utiṟa tjakultjunkunytja wiya alatjiṯu. Kaṉanta nyuntunya kuwari pakaltjingaṉu ngayunya alpamilantjaku, ‘Nyaalkuṉa? Wiṟungkuṉi tjakultjura!’” \p \v 16 Ka Samueltu wangkangu palula, “Mayatja Godalunta wantikatingu munu kuwari nyanga paluṟu nyuntumpa mirpaṉtju nyinanyi. Kaṉi nyuntumpa palyantjaku ngayula tjapintja wiyangku wantima. \v 17 Panya Mayatja Godaluṉi ngaṉmanytju wangkangu wanka nyinanyangkalpi, ka panyaṉanta nyuntula tjakultjunu, ka paluṟu palyaṉi alatjiṯu kuwari ngaṉmanytju nyuntula wangkanytjatjanungku. Tjukaṟurungkuṉanta wangkanyi, panya paluṟunta kuwari wiyaṉi alatjiṯu Israelku Mayatja nyinanytjaku. Nyuntun wiyaringanyi, ka nyuntumpa aṟangka paluṟu Davidanya ngurkantaṟa tjunkuku. \v 18 Panyatjan kulini?\x - \xo 28:18 \xo*\xt 1 Samuel 15.\xt*\x* Panya Mayatja Godanya Ama-likakunu tjuṯaku puḻkaṟa mirpaṉaringi munu panyanta wangkangu tjananya uwankara pungkula wiyantjaku munu tjana kanyintjitja uwankara kuḻu kuraṟa wiyantjaku. Palu nyuntun palula tungunpungu munun kulintja wiyangku wantingu. Kanta pala palulanguṟu Mayatjalu nyanga alatji palyaṉi. \v 19 Munu Pilitjiyanya nguraṟa tjuṯa mungawinki pika pitjanyangka nyuranya alpamilantja wiyaringkuku, kaya nyurampa pikaringkula pungkula nyurala waintariku Israelkunu uwankarangka, ka nyuntu munu nyuntumpa katja tjuṯa kuḻu ilura ngayula tjunguringkuku miriku nyanga ngurangka.” Nyanga alatji Samueltu Saulala kuruntu wangkangu munu wangkara wiyaringkulalta arkayiringu. \p \v 20 Ka Saulalu tjukurpa nyangatja kuliṟa yunpanguṟu mantangka punkaṉu puḻkaṟa nguḻuringkula. Panya paluṟu uparingu kaḻaḻa mungangka kuḻu mai ngalkuntja wiyaṯu. \p \v 21 Ka minyma panya palulakutu ngalya-ilaringu munu nguḻuringkunyangka nyakula wangkangu, “Mayatja wiṟu, nyuntu panyaṉin wangkangu Samuelnga kurunpa pakaltjingantjaku. Kaṉanta kulinu wati kutjupangku-palku wangkanyangka, munu panyaṉa mulapaṯu pakaltjingaṉu palu walytjangkuṉatju kulintja wiyaṯu ilunytjikitjangku. \v 22 Ala, kulilaṉi! Munu mai ngalkula kuṉpuriwa maḻaku nguraku ankunytjikitja.” \p \v 23 Ka Saulalu wangkangu, “Wiya, wantinyiṉa ngalkuntja wiyangku.” Kaya minymangka tjunguringu Saulaku panya wati kuranyitja tjuṯa kuḻu, munuya rawangku palunya wituwituningi ngalkuntjaku. Ka Saulanya mantangka kuwaripaṯu rawa nguwanpa ngaringi upaṯu, munu kuliṟa kuliṟa mantanguṟu pakaṟa ma-maṟaṟa piitangka nyinakatingu. \p \v 24 Ka minymangku panya puluka kuḻunypa kaṉpi puḻka kanyintjatjanungku mapalku ankula iluntaṟa pauṉu mai tampa kuḻu. \v 25 Munu katira ungu Saulanya tjananya, kaya ngalkula paḻtjaringkula mungangkaṯu anu. \c 29 \s1 Pilitjiyanya Nguraṟa Tjuṯangku Davidanya Maḻakungku Wituṟa Iyantja Ngura Tjika-lakalakutu \p \v 1-2 Kaya tawunu panya kutjara-maṉkurnguṟu Pilitjiyanya nguraṟa tjuṯa warmaḻarira uwankara ngaparku tjunguringu tawunu ini Apikala, kaya Israelkunu tjuṯangku ngura tjunu kapitjarangka itingka wimaṟungka ma-wirkaṟa ngura ini Tjitjaṟilta. Kaya mayatja panya ngura kutjara-maṉkurnguṟu palumpa tjanampa tjaultjingka tjungu maatjaringi kapuṯu kutjupa kapuṯu kutjupa winki mulapa. Kaya Davidanya tjana palumpa tjaultji tjuṯa tjanala tjunguringkula maatjaringi Akitjaku warmaḻa tjuṯangka munuya maḻa nguwanpa pitjalinangi. \p \v 3 Ka Pilitjiyaku tjaultji tjuṯaku mayatja tjuṯangku Israelkunu tjuṯa tjanala tjungu maatjarinyangka nyakula wangkangu, “Ai! Israelkunu tjuṯaya nyaratja tjunguringu Akitjala tjanala. Nyaakuya nyaranpa?” \p Ka Akitjalu wangkangu, “Wiya, Davidanya ngaṉmanypa Saulaku tjaultji nyinangi munu mungaṯu nguwanpa Saulanya wantira nganaṉala tjunguringu palumpa tjaultji tjuṯatjara. Munuya kuwari yiya kutju nganaṉala nyinangi wiṟu mulapa kura kutjupa kutjupa palyantja wiya.” \p \v 4 Palu Pilitjiyaku tjaultji tjuṯaku mayatja tjuṯa Akitjaku puḻkaṟa mirpaṉaringu munuya palula wangkangu, “Wiya, Davidanya tjananya ngurakutu wituṟa iyala tawunu panya nyuntu ungkunytjitjakutu Saulaku piṟuku maḻparingkunytjaku-tawara. Tjinguṟu paluṟu kulintja kampa kutjuparira nganaṉanya iluntankuku, ka kinga panya Saulanya palumpa pukuḻariku piṟuku. Palula-tawara uti paluṟu tjana mauṉṯalpa nyinama nganaṉala tjungu pika nyangangka tjarpanytja wiya. \v 5 Kulinin panyatja? Israelkunu panya minyma tjuṯa? Panya pukuḻpaya nyaṉpingi munuya inma inkara wangkangi, ‘Saulaku warmaḻa tjuṯangku wiyaṉu 1,000 warmaḻa palu Davidaku warmaḻa tjuṯangkuya palula munkara mulapa iluntanu 10,000-pa puḻka mulapa.’ Alatjiya mirawaṉira wangkangi.” \p \v 6 Ka Akitjalu Davidanya aḻṯingu munu palula mauṉṯalpa wangkangu, “Tjukaṟurungkuṉanta tjakultjunanyi Godala miṟangka, panya nyuntu warmaḻa tjuṯatjara rawa ngayula tjungu nyinangi maḻpa alatjiṯu, kaṉanku mukuringanyi nyura ngayula tjunguringkula Israelkunu tjuṯaku pikaringkunytjaku. Palu nyanga Pilitjiyaku tjaultjiku mayatja tjuṯaya puṯu mulamularinganyi nyurampa. \v 7 Kaya nguraku ara tjana nyurampa mirpaṉarinytjaku-tawara munuya pilunpa ma-nyinama.” \p \v 8 Palu Davidanya kuliṟa tjituṟu-tjituṟuringu munu Akitjala wangkangu, “Ngayuluṉa kura palyantja wiyaṯu nyuntumpa. Panya kuwaripatjarala pitjala nyurala tiṯutjara tjungu alatjiṯu nyinangi maḻpa mulapa. Kalanyan nganaṉanya nyaaku markuṉi nyurala tjunguringkula pikaringkunytjaku?” \p \v 9 Ka Akitjalu wangkangu, “Wiya ngayulu nyurampa puḻkaṟa pukuḻarinyi, panya nyuntu ngayuku maḻpa mulapa, angelpa puṟunypa. Palu ngayuku tjaultji tjuṯaku mayatja tjuṯangku nyuranya wangkangi pika nyangangka tjunguringkunytjaku-tawara. \v 10 Pala palulanguṟuya mungawinki mulapa pakaṟa maḻaku ara ngurakutu tawunu panya ngayulu nyuntunya ungkunytjalakutu.” \p \v 11 Kaya Davidanya tjana mulapaṯu wangaṉarangku kuliṟa pakaṟa parari tjiṉṯuringkunyangka anu ngura panya Pilitjiyanya nguraṟa tjuṯaku mantakutu, kaya Pilitjiyanya nguraṟa tjuṯa kutju warmaḻarira Tjitjaṟiltakutu ma-tatiningi Saulala tjanalakutu pikakitja. \c 30 \s1 Davidalu Ama-likakunu Tjuṯa Iluntaṟa Wiyantja \p \v 1-3 Kaya Davidanya tjana tjiṉṯu kutjara anangi rawa munu tjiṉṯu maṉkuritja ngurangka ma-wirkanu tawunu panya Tjikalakala, munuya wirkaṟa nyangu tjanampa waḻi uwankara tiliṟa nyaṟuntja munuya puṯu nyangangi kuri tjuṯaku munu katja uṉṯalpa tjuṯaku kuḻu. Panya tjana Akitjala tjungu ankunyangka Ama-likakunu wati warmaḻa tjuṯa tawunu panya palula tjarpangu maḻangka munuya kungkawaṟa, minyma, tjitji tjuṯa kuḻu katingu munuya tjanampa ngura tiliṟa nyaṟuṟa wantikatingu. \p \v 4 Kaya Davidalu tjana pitjala nyakula puḻkaṟa ulangu munuya ulara ulara uḻiringkula uparingu. \v 5 Warmaḻa nyarantuya Davidaku kuri kutjara katingu, Aki-nuwamanya pulanya Apikailnga. \p \v 6 Munuya ulara wiyaringkula Davidaku panya tjaultji tjuṯa palumpa mirpaṉaringu katja uṉṯalpa tjuṯanguṟu, munuya ngukaṟa puntuṟa wangkangi atuṟa iluntankunytjikitjangku. Ka Davidanya kuliṟa wangkanyangka puḻkaṟa tjituṟu-tjituṟuringu. Palu paluṟu kulinu Godalu palunya unngu rapannyangka munu palumpa tjaultji tjuṯangka raparingkula wangkangu. \v 7-8 Munu wati tjukurtjarangka Apiyatjala wangkangu, “Puṯuṉa kulini. Wanyu mantara panya miḻmiḻpa ngalya-kati munu tjarpa, kali Godala tjapilku nganaṉala utintjaku.” Ka mulapaṯu mantara panya ngalya-katira tjarpangu, ka pula Godala tjapinu, “Waṉalkula wati nyara warmaḻa tjuṯa?” \p Ka Godalu wangkangu Davidala, “Uwa, palya, waṉalaya, panya nyura tjananya waṉaṟa witilku alatjiṯu munuya nyuranku walytja panya tjuṯa maḻakungku wanka mantjilku.” \p \v 9-10 Kaya Davidanya tjana wati nampa 600 ma-pakaṉu munuya ankula karu ini Pitjurta wirkanu, palu tjara kutjupaya nyara palula pakuringkula nyinakatingu wati 200, kaya Davidanya tjana kutju karungka ma-itipirira anu wati 400 kutju. \p \v 11-12 Munuya ma-wirkaṟa uṟilta ma-pitjangi munuya wati kutju Itjipanya nguraṟa nyangu. Wati nyanga paluṟu tjiṉṯu maṉkurpa mai wiya, mina wiya nyinangi. Kaya wati palunya nyakula Davidalakutu katingu, munuya mina, mai iḻi, raitjinpa, kiṟipitji piḻṯi kuḻu ungu, ka wati panya paluṟu ngalkula paḻtjaringkula palyaringu. \p \v 13 Ka Davidalu palula tjapinu, “Ngura yaaltjinguṟun? Ngananyanku mayatja?” \p Ka wati paluṟu Davidala wangkangu, “Ngayuluṉa wati Itjipanya nguraṟa, ka ngayuku mayatja wati Malakaikunu. Mungaṯuṉi paluṟu pikatjara wantikatingu tjiṉṯu maṉkurpa. \v 14 Panya paluṟu nganaṉa warmaḻarira anu tawunu uḻpaṟira ngaṟanytja tjuṯakutu Kiritjikunu tjuṯaku panya ngurakutu munula tjarpara pungkula uwankara tjanampa tjulyaṟa katingu. Munula piṟuku Judah-nya nguraṟa tjuṯaku mantakutu ngapartji anu munula Calebakunu tjuṯaku ngura tjuṯangka tjarpara palu puṟunypaṯu katingu. Munula palulanguṟu tawunu ini Tjikalakanya tiliṟa nyaṟuṉu.” \p \v 15 Ka Davidalu wangkangu wati panya palula, “Yaaltjingkaya wati panya warmaḻa tjuṯa kumpiṟa nyinanyi? Katiṉi palula tjanalakutu. Panya paluṟu tjanaya kuraṉu tawunu Tjikalakanya.” \p Ka wati Itjipanya nguraṟangku wangkangu, “Uwa ngayulu nyuntunya katiku wati palula tjanalakutu, palu ngayunyaṉi kalkula Godala miṟangka iluntankunytja wiyakitjangku munuṉi wati nyara tjananya ungkunytja wiyangku wantima.” \p Ka Davidalu mulapaṯu kalkuṉu pungkunytja wiyangku wantinytjikitjangku. \p \v 16 Ka wati paluṟu Davidanya Malakaikunu warmaḻa tjuṯaku ngurakutu katingu. Ka pula ngalya-ilaringkula nyakukatingi tjana mai puḻka para-nyinara arintaṟa ngalkunnyangka. Panya paluṟu tjana kutjupa kutjupa uwankara tjanampa nguranguṟu tjulyaṟa katinytjatjanungku pukuḻarira mai ngalkuningi munuya waina kuḻu tjikiningi. Palu paluṟu pula paṯunguṟu kumpiṟa ngaṟala nyangangi munu pula nyakula maḻaku anu ngurakutu. \p \v 17 Ka mungawinki ngalya-tjiṉṯuringkunyangka Davidanya warmaḻa tjuṯatjara anu ngura nyara palulakutu, wati panya Itjipanya nguraṟangku nintintjitjangka. Munuya wirkara Malakaikunu tjuṯa pungangi kaḻaḻa waṟa. Pungkulaya mungartjiringu munuya tjuṯa mulapa iluntanangi. Palu wati yangupala Malakaikunu tjuṯaya kamulangka nguḻu tatiṟa wirtjapakaṉu, nampa nyangatja 400. \p \v 18-19 Ka pika pungkula wiyaringkunyangka Davidanya tjana maḻangka tjarpangu Ama-likakunu tjuṯaku ngurangka, munuya nyangu wanka nyinanyangka tjanampa kuripiti munu katja uṉṯalpa tjuṯa kuḻu, munu kutjupa kutjupa uwankara Malakaikunu tjuṯangku kutitjuṟa katinytja tjanampa tawunu panya Tjika-lakalanguṟu. Munuya uwankara mantjiṟa maḻakungku katingu, kuka tjuṯa kuḻu. \v 20 Panya tjana tjiipi puluka tjuṯa walytjatjara tjulyaṟa katingu Malakaikunu tjuṯangku. Ka Davidaku tjaultji tjuṯangku kuka uwankara utuluṟa katingi ngurakutu wangkara, “Tjiipi puluka nyanganpa uwankara Davidakuringu.” \p \v 21 Munuya ngurakutu maḻaku ankula nguṟurpa wirkanu karu Pitjurta, panya nyara palulaya wati tjara nampa 200 paṯaṟa nyinangi pakuringkula. Munuya Davidanya tjananya pitjanyangka nyakula ngaparikatingu munuya uwankara puḻkaṟa pukuḻaringu. \v 22 Palu wati kutjupatjara Malakaikunu tjuṯangka pikaringkunytjatjanu kura nyinangi, munuya Davidala alatji wangkangu, “Wati nyanganpa panyaya nganaṉala tjungu pikakitja ankunytja wiyaṯu. Palu palya tjana kuri munu tjitji tjuṯa kutju mantjiṟa anama, kala nganaṉa tjiipi, puluka, ulytja, kutjupa kutjupa tjuṯa Malakaikunu tjuṯangku tjulyaṟa katinytja tjaraṟa mantjilku.” \p \v 23 Ka Davidalu tjanala wangkangu wati panya kurakura tjuṯangka, “Walytja tjuṯa! Mayatja Godalulanya nyanganpa ungu uwankara, kala manyuringkunytja wiyangku tjarala. Mayatjalu nganaṉanya wiṟungku ngalkinu kala Malakaikunu tjuṯa pungkula wiyaṉu, panya nyara tjana nganampa ngura Tjikalakanya kuraṟa pungu. \v 24 Ka nyura manyuringkunyangka kutjupa tjuṯa pukuḻarinytja wiya. Kulilaya! Nganaṉa anu pika pungkunytjikitja, kaya tjara kutjupangku nyinara ngura ulytja kutjupa kutjupa tjuṯa aṯunymanangi. Kala uti uwankarangkuṯu tjaraṟa mantjinma.” \p \v 25 Uwa, tjukurpa nyanga palunya Davidalu wangkangu aṉangu Israelkunu uwankarangku kulintjaku, ka kuwari nyanga ngaṟangi alatjiṯu. \p \v 26 Kaya Davidanya tjana uwankara tjunguringkula ankula ngurangka wirkanu tawunu panya Tjikalakala munu palulanguṟu kuliningi Malakaikunu tjuṯaku kuka tjuṯa ngura tjuṯakutu iyantjikitjangku tjaṟukutungku manta Judah-lakutu. Munu paluṟu palumpa maḻpa tjuṯangka wangkangu tawunuku panya mayatja kuranyitja tjuṯangka, “Nganaṉa Godaku mirpaṉtju tjuṯa pungkula waintaringu Malakaikunu tjuṯa, munula tjanampa tjiipi puluka tjuṯa katingu, kaṉa kuwari kuka palunya tjananya ma-iyaṉi nyurampa nyuranku kanyintjaku.” \p \v 27-31 Munu Davidalu wati tjuṯangka wangkangu tjiipi puluka panya tjuṯa katira aṉangu tjuṯa ungkunytjaku, tawunu nyanga palula tjanalakutu: \li2 Pitjiltakutu \li2 Ramatja-nikipilakutu \li2 Tjatirtakutu \li2 Arawalakutu \li2 Tjipamatjalakutu \li2 Itjimawalakutu \li2 Rakaltakutu \li2 Uumalakutu \li2 Puwatjantakutu \li2 Atjakalakutu \li2 Ipuṟantakutu \p Munu piṟuku kutjupatjara iyaṉu aṉangu nyanganku Tjiṟamilkunu tjuṯaku munu Kiinkunu tjuṯaku. Uwa, paluṟu kuka tjuṯa iyaṉu ngura panya palula tjanala para-nyinanytjatjanungku. \c 31 \s1 Mayatja Saulanya Katja Maṉkurtjara Ilunytja \p \v 1-2 Ka panyaya Pilitjiyanya nguraṟa tjuṯa warmaḻarira anu ngura panya Kilpawalakutu munuya wirkaṟa puḻi paṉṯa waṟaṟa Israelkunu tjuṯa pungangi tjuṯa mulapa. Ka tjara kutjupa nguḻu wirtjapakaṉu Saulanya munu katja maṉkurpa kuḻu ini nyanganpa Jonathannga, Pinatapanya munu Maltji-tjuwanya. Ka tjananya nguḻuṟa ma-waṯaparaṟa katja panya maṉkurpa iluntanu.\fig |src="hk00192c.tif" size="col" loc="p" ref="31:3"\fig* \v 3-4 Ka Saulalu tjuṯa pungangi, palu paluṟu puṯu winaringangi, ka Pilitjiyanya nguraṟangku punaṟangka palunya wakaṉu, ka paluṟu punkaṟa ngaringi, munu tjaultji palumpa kuṯitji katipaingka wangkangu, “Kuwariṉiya wati nyara kuliṟa wantipai tjuṯangku pitjala ngayunya anaṟa kuraṟa pungkula iluntananyi. Kaṉi wanyu warpungkula nyuntumpa pala tjulangka wakaṟa iluntara.” Palu tjaultji paluṟu puḻkaṟa nguḻuringangi palumpa panya mayatja iluntankunytjikitja. Palu Saulalunku walytjangku tjula palumpa milpinypa maṟangku witiṟa kanyintjatjanungku palulaṯu punkaṉu mununku walytjangku wakaṟa iluntanu. \v 5 Ka tjaultji panya paluṟu nyangu mununku palu puṟunypaṯu palyaṉu munu tjuḻakutu panya punkaṉu munu ilungu. \v 6 Uwa, Saulanya munu palumpa katja maṉkurpa tjaultji palumpa kuṯitji katipainya munu tjaultji kutjupa tjuṯa kuḻu tjungu uwankaraṯu ilungu tjiṉṯu nyara palulaṯu. \p \v 7 (Kaya Israelkunu kutjupa tjuṯa nyinangi ngura nyara palula itingka ngura ini Tjitjaṟilta kampa kutjupa, munuya karu Jordanta itipi kuḻu. Munuya tjukurpa kulinu Saulanya munu katja maṉkurpa iluntankunytja, munu Saulaku tjaultji tjuṯa nguḻu wirtjapakantja. Nyanga palunya kuliṟaya tawunu tjananku wantikatira nguḻuṯu wirtjapakaṉu. Kaya tjaultji panya Pilitjiyanya nguraṟa tjuṯangku maḻa pitjala nyangu waḻi ultu, munuya tjarpara walytjaringkula nyinangi.) \p \v 8 Munuya mungawinki maḻaku anu aṟakutu panya tjana pungkunytjalakutu munuya tjula, kuḻaṯa, kutjupa kutjupa tjuṯa kuḻu mantjiningi aṉangu miri tjuṯanguṟu. Munuya uwankara para-mantjiṟa Saulanya kuḻu miri ngarinyangka nyangu munu katja maṉkurpa kuḻu. \v 9-10 Munuya Saulanya kata kaṯaṟa palumpa mantara anga-kanyilpainya mantjiṟa katira timpulangka tjunu, panya tjana waḻkulpaingka. Panya tjanampa goda minyma ini Atjatainya. Munuya Saulanya puntu wallpangka wakaṟa utitjunu, palumpa katja maṉkurpa kuḻu, city wall-ta ngura ini Pitjatjanta. Munuya palulanguṟulta tjaultji panya tjuṯangku aṉangu kutjupa tjuṯa tjakulpa wituṟa iyaṉu, kaya tawunu tjuṯangka wirkaṟa para-tjakultjunangi Pilitjiyala manta winkingka timpulangka kuḻu aṉangu uwankarangka. Alatjiya tjakultjunangi, “Mayatja panya Saulanya katja maṉkurtjara ilungu munu tjaultji tjuṯa kuḻu ilungu.” \p \v 11 Kaya Israelkunu tjuṯa ngura ini Tjaipitjala nyinanytja tjuṯangku kulinu panya Pilitjiyanya nguraṟa tjuṯangkuya kunyu Saulanya wakaṟa wallpangka utitjunu katja maṉkurpa kuḻu tawunu ini Pitjatjanta. \v 12 Kaya ngura nyara Tjaipitjala wati kutjupatjara kuṉpu nyinangi munuya tjunguringkula mungangka anu tawunu panya Pitjatjantakutu munuya miri Saulanya nyakula mantjiṟa katingu katja maṉkurpa kuḻu tjanampa tawunukutu. Munuya waṟungka tilinu puntu palunya tjananya. \v 13 Munuya waṟunguṟu tarka tjuṯa kutju mantjiṟa tjuṉutjunu katja panya maṉkurpa kuḻu puṉu ini Tamaṟikala itingka ngura ini Tjaipitjala manta ini Kiliyatala. Munuya palulanguṟu tjiṉṯu 7-pa nyinangi tjituṟu-tjituṟu puḻka mai wantira.