\id RUT P-L \toc2 Ruutja \toc1 Ruutja (Ruth) \mt1 Ruutja \c 1 \ms1 Kungka Ruutjanya Katutjaku nyinamalpa \mr Ruutja 1:1—4:22 \s1 Yilimalikanyapula paṉa Muwapalakutu yanku \r Ruutja 1:1-2 \p \v 1-2 Paṉa Kayinanalawana wiya tjananya kapingku pungangi. Palulanguru mangarri tjanampa wiyarringu. Mangarriwiyangkapula wati Yilimalikalu palumpa miiṯalu Niyumilupula kuliṉu paṉa Muwapalakutu yankulapula ngunytji nyinanytjaku. Palulanguru Yilimalikanyangarriya paṉa Muwapalakutu yanu, palumpa katja kutjarraṯarra, Malunanya anta Tjiliyunanya. \s1 Yilimalikanya anta katja kutjarraṯarra mirrirriku \r Ruutja 1:3-5 \p \v 3-5 Paṉa Muwapalaya rawa nyinarra Yilimalikanya mirrirringu. Palulanguru palumpa katja kutjarrangku kungka Muwapanya ngurrara kutjarra yaḻṯirra kanyiṉangi. Manunalu kungka Ruutjanya kanyiṉangi, Tjiliyunaluṯarra kungka Wupanya kanyiṉangi. Yiiya tiinpalapula nyinarra wati paluru kutjarra mirrirringu. \s1 Niyuminyapula Ruutjanya ngunyarrira paṉa Kayinanalakutu piyuku yanku \r Ruutja 1:6-22 \p \v 6-22 Kungka tjirripalalpiya nyinarra Niyumilu kuliṉu paṉa Kayinanangka mangarri puntu ngarrinytjala. Palulanguru paluru kuliṉulpi ngurra walytjakutu Pitjiliyamalakutu piyuku yankunytjaku. Niyumilu pulanya Wupanya Ruutjanya marrkuṉu, walytja tjuṯawana, paṉa Muwapala nyinanytjaku. Niyuminya kutju yankunytjala paluru kutjarrangku yularra watjaṉu, “Wiya. Tjungula yanku ngurra Pitjiliyamalakutu.” Piyuku pulanya Niyumilu marrkuṉu ngurra walytjangka kutu nyinanytjaku. Palulanguru Wupalu Niyuminya nyunytjura palumpa ngulytjukutu yanu, rawa nyinanytjaku, kanya Ruutjalu watjaṉu, “Wiyaṉanta wantikatiku, tjunguli yankula nyinaku ngurra kutjungka. Nyuntupa walytja tjuṯakuṉa walytjarringkula yilta tjana ngayuku walytja tjuṯa nyinaku. Nyuntupa mayutjuku Katutjakuṉa ngayulu yunytjurrinyi, palumpa tjukarurru nyinanytjaku. Yilta paluru ngayuku mayutjulpi nyinaku. Ngayulu kutu nyuntulawana nyinamalpa, nyuntu wiyarringkunytjala. Ngayuluṉa ngurra palula nyinarra wiyarringkunytjala tjunkuṉiya nyuntulawana.” Palulanguru Niyumilu wiya watjaṉu ngurra walytjangka nyinanytjaku. \p Paluru kutjarrapula tjungu yanu tawunu Pitjiliyamalakutu. Tjana tawunu palunya ngurrara tjuṯaya nyakula yunyparringu. Niyumilu tjananya watjaṉu waḻukutangku yuḻṯungku. \c 2 \s1 Wati Puwatjaku kaanangka Ruutjalu mangarri mantjirinamalpa. \r Ruutja 2:1-23 \p \v 1-23 Ngurrangka nyinarra Ruutjalu Niyuminya watjaṉu, “Kuwarriṉa yanku, kaanangka mangarri muṯura wantingutja tjuṯa mantjintjaku. Mungarrtjiṉanta ngalya katirra yungku.” Yitjurilaku ngaṉṯitja tjuṯaku luwu ngaranytjala maralpa tjuṯangku mangarri muṯura wantipayi tjuṯa mantjilpayi. \p Yankula Ruutjalu kaana tiṉangka nyangu waarrkana tjuṯangku mantjirinkupayi. Paluru yankula tjanampa mayutju tjapiṉu, waarrkana tjuṯangka ngaṉṯiwana mantjirinkunytjaku. Mayutju paluru yuwa watjaṉu Ruutjalu mantjintjaku mangarri tjuṯa. Ruutjalu rawa mantjirinkula mangarri tjuṯa, paluru katirra tjunkupayi, mungarrtji ngurrakutu katikitjangku. \p Palulanguru kaanaku mayutju yini Puwatjalu yankula tjananya kaanaku waarrkana tjuṯangka kuutayi watjaṉu. Puwatjalu Ruutjanya nyakula muṯulpayi tjuṯaku mayutjungka yalatji tjapiṉu, “Kungka nyarratja ngananya?” Mayutju paluru watjaṉu, “Paluru yaṉangu kutjupa, Muwapanya ngurrara. Niyuminyapula tjungu nyinanyi.” \p Palulanguru Puwatjalu yankula Ruutjanya watjaṉu, “Kaana ngaawana kutju nyuntu mantjirinkunytjaku, ngayuku kungka waarrkarripayi tjuṯangka. Waarrkana wati nyarra tjuṯangka ngayulu watjalku nyuntunyantaya wantinytjaku. Nyuntu kapiku paarritjirrirra turaama nyarra tjuṯangka yankula tjikintjaku.” Ruutjalu kuliṉu, “Wati ngaatjanya walytjawiyatju, ngayukutju ngurrpa. Nyaaku paluru ngayunya kulira yaṉṯayaṉṯalkitjangku watjaṉu?” Ruutjalu Puwatjanya yalatji watjaṉu, “Ngayuluṉa yaṉangu kutjupa, Muwapanya ngurrara. Nyaakutjunu nyuntu ngayunya palya kuliṉu?” Puwatjalu watjaṉu, “Ngayuluṉa kuliṉu nyuntu ngunyarri yaṉṯayaṉṯalpayi, wantinytjawiyangku. Ngurra walytja nyuntu wantirra ngalya yanu ngaakutu, ngunyarri katiyankula kanyilkitja. Yunytjurringanyiṉa Katutjalunta tjukarurru palyara yaṉṯayaṉṯantjaku.” Ruutjalu kutu mantjirinkula mungarrtji mangarri tjuṯa yuḻpura tjunkupayi tiitjingka. Mantjira katingu ngurrakutu, Niyumilupula ngalkuntjaku. \p Ruutjanya yankula ngurrangka tjarrpangu. Niyumilulpi tjapiṉu, “Kaana nyaalytjingkanu mangarri ngaa tjuṯa mantjiṉu?” Ruutjalu watjaṉu, “Wati yini Puwatjaku kaanangka.” Kulira Niyumi paluru yunyparringkula watjaṉu, “Puwatjanya ngalimpa walytja. Ngayuluṉa yunytjurringanyi panya Katutjalu palunya yaṉṯayaṉṯantjaku, nyuntunya paluru watjaṉu mangarri mantjirinkunytjaku. Puwatja paluru ngalinya yaṉṯayaṉṯantjaku, yalatji luwulampa ngaranyi.” Palulanguru Ruutjalu rawangku mangarri kaana palula mantjirinkupayi. \c 3 \s1 Puwatjalu Ruutjanya yaḻṯiku \r Ruutja 3:1—4:22 \p \v 1-18 Wulkumanu Niyumilu Ruutjaku miiṯa mantjilkitjangku Ruutjanya yalatji watjaṉu, “Mungangka kuwarri nyuntu Puwatja palulakutu yankula tjapila!, palurunta ngula palumpaṉu ngurrangka nyuntunya marriṯi kanyintjaku. Paluru kuwarri mungangka waarrkarriku waaḻa panyapangka.” \p Puwatjanya paluru waarrkarringkulalpi yankurringu. Ngarrirra kanarringkula kungka nyangu. Paluru tjapiṉu, “Ngananya nyuntu?” Ruutjalu watjaṉu, “Ngayulu Ruutjanya. Nyuntu ngayuku walytja ilatja nyinanyi. Nyuntu ngayunya ngurrangka yaṉṯayaṉṯara kanyintjaku, yalatji luwulampa ngaranyi. Tjapiṉiṉanta tjinguru nyuntu kuliṉi ngayunya kanyintjaku marriṯi mantjira?” Puwatjalu kulira watjaṉu, “Nyuntu kungka palyalingku, walytja tjuṯaku kulilpayi. Ngayulu tjiḻpi nguwanpa nyuntuṉi tjapiṉu, yangupala kutjupa tjuṯaku kulintjawiyangku. Kungka kutjupa tjuṯangkuya yangupalaku kutju kulilpayi. Panyapan tjukarurru watjaṉu, iltaṉa walytja nyuntupa ilatja nyinanyi. Wati kutjupaṯarra ilatja nyinanyi, paluru yurrunpa nyuntunya yaḻṯinytjaku, luwulampa yalatji ngaranyi. Aaḻi ngayulu yankula wati palunya tjapilku, palurulpi nyuntunya yaḻṯirra kanyintjaku. Tjinguru paluru wiya watjantjala, ngayuluṉanta yaḻṯirra kanyilku. Tjukarurruṉanta watjaṉi Katutjala kurungka.” \p Tjaalpa yiitjipula ngarringu tayilayitirringu. Puwatjalu pakara watjaṉu, “Mangarri ngaatjanya katirra Niyumiku yuwa!” Ruutjalu mangarri palunya katirra Niyumikura yungkula tjakultjunu, Puwatjalu watjaṉutjangka. \c 4 \p \v 1-22 Ruutjanya mangarri yungkula Puwatjanya yanu tawunu Pitjiliyamalakutu purikutu. Puri palula wati tjuṯa tjungurringkula wangkapayi. Walytja ilatja palunya Puwatjalu nyakula yaḻṯingu, mayutju kutjupa tjuṯaṯarra, nyinarraya kulintjaku. Tjunguya nyinarra Puwatjalu walytja ilatja palula yalatji watjaṉu, “Niyuminya waḻukuta paluru ngurra walytja tjalamilalkitja yunytjurringanyi. Ngurra an waaḻa palumpa nyuntu payimilara palumpa ngunyarri Ruutjanyaṯarra nyuntulpi yaḻṯirra kanyintjaku, wati kutjupangku pulanya yaṉṯayaṉṯantjawiyangka. Yalatji luwulampa ngaranyi.” Wati paluru Puwatjaku wangka kulira wiya watjaṉu yalatji, “Wiya. Nyuntulpi ngurra palumpa payimilala!, ngayulu wantinyi.” Wati kutjupa tjuṯangka kurungka wati paluru puuta yarralytjankula yungu Puwatjaku. Yirriṯiya yalatji puuta yungkupayi mayutju tjuṯangka kurungka, ngurra payimilalkitjangku. \p Palulanguru Puwatjalu Niyumiku ngurra, waaḻa payimilara yankula Ruutjanya yaḻṯingu, palumpa miiṯalpi nyinanytjaku. Nyinarrapula katjalpi yini Yuupitanya mantjiṉu. Kapaḻi tjuṯaya Niyuminyaṯarra yunyparringu tjamu Yuupitaku. Yuupitalu watirringkula katja Tjiitjiyinya mantjiṉu. Tjiitjiyilulpi watirringkula katja Tapitanya mantjiṉu.