\id MRK mrk \h Maakakuṉu \toc2 Maakakuṉu \toc1 Maakalu Tjunutja Yiitjunyatjarra \mt1 Maakalu Tjunutja Yiitjunyatjarra \c 1 \s1 Tjaanalu tjananya tjakultjurinamalpa \p \v 1 Ngaatjanya tjakulpa palya Yiitju Kurayitjakuṉu. Paluru Katutjaku katja nyinanyi. \v 2 Katutjaku wangka watjalpayingku Yaatjayalu yirriṯi yalatji wakaṉu Tjaananya ngula utirringkula tiṉarrirra nyinanytjaku. \q1 “Katutjalu yalatji watjaṉu, ‘Wati kutju panyapa, Katutjaku wangka watjarinkupayinyaṉa yurrunpa wantirriyalku, paṉakutu. Palunyatjanu ngayulu mayutju tiṉa kutjupa wantirriyalku. \q1 Palunyaṉa iyalku yankula tjananya yurrunpa nintintjaku, tjukarurrutjuya nyinanytjaku.’ \q1 \v 3 Paluru yankula ngurra kapiwiyawanangka nyinaku. Ngurra palula yaṉangu tjuṯa yankula tjungurriku palumpa wangka kulilkitja. Paluru tjananya yalatji watjalku, ‘Yiwarra tjukarurruwanaya nyinama!, mayutju tiṉa paluru nyurrangarrinya ngalyankula nintilku.’” \p \v 4 Ngayulu Maakalu nyurrangarrinya watjaṉi, wangka palunya yiltarringu. Tjaananya yilta yurrunpa ngalya yanu. Paluru kapingka tjarrpatjunkula tjananya papatatjimilalpayi. Paluru ngalya yankula ngurra kapiwiyangka nyinayinangi. Yaṉangu tjuṯangka tjananya tjakultjunkupayi yalatjingku, “Nyurrangarri kuya palyalwiyangku wanti!, kapi ngaangkaṉa nyurrangarrinya papatatjimilaṉingka, Katutjalu nyurrampa kuya waṉiku palyalpinyurra palumpa nyinanytjaku.” \v 5 Paṉa Tjuutiyanya ngurrara tjuṯaya tawunu Tjarutjalumanya ngurrara tjuṯaṯarraya Tjaanalakutu yankula yila ngarangi, palumpa wangka kulilkitja. Tjaanalakutuya kuya palyalpayi tjuṯangku tjakultjunkupayi, Katutjala kurungka. Yaṉangu kutjuṯu kutjuṯungkuya tjakultjunanyingka Tjaanalu tjananya kapingka tjarrpatjunkula papatatjimilalpayi, karru yini Tjuutanala. \v 6 Tjaananya tjaaṯa kutjupatjarra nyinangi, kamula yinyutjanutjarra. Piilta kamula pangkitjanutjarra nyinangu. Tjiṉṯilyka ngalypuruṯarra ngalkura nyinapayi. \v 7 Tjaanalu tjananya yaṉangu tjuṯangka watjaṉu yalatji, “Mayutju tiṉalampa ngalya yanku. Ngayulu palumpa waarrkana nyinanyi, ngayulu wiya mayutju nyinanyi. Yilta Kurayitjanya paluru mayutju tiṉa nyurrampa ngalyankula nyinaku.” \v 8 Tjaanalu tjananya piyuku watjaṉu, “Ngayulu nyurrangarrinya kapingka tjarrpatjunkula papatatjimilalpayi, kanya mayutju paluru nyurrangarrinya Katutjaku kurrunpa tjarrpatjunku, nyurrangarri palumpa waarrka palyantjaku.” \s1 Tjaanalu papatatjimilalku Yiitjunya \p \v 9 Palulanguru paṉa Kaliliyila tawunu Natjaritjala nyinarra Yiitjunya Tjaanalakutu yanu. Karru Tjuutanala Tjaanalu palunya kapingka tjarrpatjunkula papatatjimilaṉu. \v 10 Palulanguru Yiitjunya kapinguru pakara nyangu ilkari alytjurarrinytjala. Katutjaku kurrunpa paaḻkara nguwanpa tjarukatingu Yiitjulakutu. \v 11 Palulanguru ilkaringuru Katutjalu watjaṉu Yiitjunya yalatji, “Nyuntu ngayuku katja, yunytjuṉanta nyinanyi. Punturaṉanta yunypa nyinanyi, nyuntupa.” \v 12 Palulanguru Katutjaku kurrunpangku Yiitjunya wantirriyaṉu ngurra kapiwiyakutu. \v 13 Ngurra palula Yiitjunya rawa nyinangi, puratiyi tjikitjipala. Ngurra palula mamuku mayutjulu Yiitjunya tjuṯangara tjingapungangi, kuya palyantjaku. Ngurra palula tjikipaka tjuṯawana layina tjuṯawanaṯarra Yiitjunya nyinanyingka, ilkari ngurrara tjuṯangku yaṉṯayaṉṯaṉangi. \s1 Piitji kuka yurralpayi tjuṯa Yiitjulu yaḻṯiku \p \v 14 Palulanguru tjuulytji tjuṯangkuya Tjaananya witira katirra tjiilangka tjarrpatjunu. Palula ngaṉṯi Yiitjulu yankula paṉa Kaliliyilawana yaṉangu tjuṯa tjananya nintirinangi, Katutjakuṉu tjakulpa palya. Yalatjingku tjananya nintirinangi, \v 15 “Katutjalu yirriṯi watjara wantinyingka yuḻṯa palunya yilarringulpi. Kuwarri paluru tjananya yaṉangu tjuṯa ngulytjura yaṉṯayaṉṯalku. Paluru nyurrangarrinya ngulytjuntjaku nyurrangarri kuya palyalwiyangku wantirra, ngayukuṉu tjakulpa palya kulintjaku.” \p \v 16 Palulanguru yuru Kaliliyila tjayiṯiwana Yiitjunya yanu. Yankula pulanya nyangu, yurungka niitingitjarrangkupula kuka piitji mantjirinangi. Wati paluru kutjarra Tjaamananya Yanturunya kaakararrapula nyinangi. Paluru kutjarrangku kuka piitji kapuṯura mantjiṉangi, yalatjipula rawa waarrkarripayi. \v 17 Yiitjulu pulanya watjaṉu, “Tjungulaka yarra! Nyupalipulanu kuka piitji waarrkarringkula mantjilpayi. Ngayulu nyupalinya nintilku waarrka kutjupa, Katutjaku wangka nyupali tjanala nintintjaku, yaṉangu tjuṯangka, tjana kulira palumpa walytjarringkunytjaku, Katutjaku.” \v 18 Palulangurupula niitingi palunya wantirra Yiitjulawana tjungu yanu, yurungka tjayiṯiwana. \v 19 Tjana yankula nyangu Tjayimitjanya Tjaananya, kaakararrapula. Tjiḻpi Tjipitiyiku katja paluru kutjarra nyinangi puutangka. Tjungungkuya paluru kutjarrangku paapangkuṯarra waarrkana tjuṯangkuṯarra puutangka nyinarra niitingi palyaṉangi. \v 20 Yiitjulu pulanya nyakula yaḻṯingu. Palulangurupula paapa yini Tjipitiyinya, palumpa waarrkana tjuṯaṯarra wantikatirra, Yiitjulawanalpi tjungu yanu. \s1 Wati mamutjarra \p \v 21 Tawunu Kapaniyamalakutulpiya yanu. Tawunu palula Yiitjunya yankula Tjuwuku tjaatjingka tjarrparra nintiṉu tjananya, tjiṉṯu Tjarritiyingka. \v 22 Yiitjulu tjananya nintingku nintintjala yunypangkuya kuliṉangi, “Ngaangkulanya nintingku nintilpayi, wiya Muutjaku wangka nintilpayi tjuṯangku nintingkulanya nintilpayi, wiya.” \v 23 Tjuwuku tjaatji palula wati mamutjarra nyinangi. \v 24 Paluru mirrarra raapangku Yiitjunya tjapiṉu yalatji, “Yiitju, Natjaritjanya ngurrara. Nyaakitjanu ngalyanu? Ngayunyaṉinu mamutjarra pungkukitja, mamu kutjupa tjuṯaṯarra, tjunguralanyatjunu? Ngayulu nyuntupa ninti nyinanyi, nyuntu Katutjaku walytjaran nyinanyi yilta, palumpa. Nyuntu tjukarurru kutu palumpa nyinapayi.” \v 25 Yiitjulu mamu palunya watjaṉu, “Ataṉarri! Wati palatja wantirra pakara yarra!” \v 26 Mamu paluru wati kurrunpangka nyinangitjatjanu pakara tjalkaḻungu mirrarra. Tjalkaḻunganyingka, wati paluru punkara ngarrirra pakaṉulpi. \v 27 Yaṉangu tjuṯangkuya nyakula yunypangku wangkangu yalatji, “Ngaangku ngangkari tiṉatjarrangku payira wantirriyalpayi. Tjinguru ngaatja wangka palyatjarra, nganaṉa kulintjaku.” \v 28 Yiitjulu mamutjarra tjuṯa, pikatjarra tjuṯaṯarra palyarinkupayi. Yaṉangu tjuṯangku nyakula tjana tjakultjurinangi ngurra tjuṯawana, paṉa Kaliliyilawana. \s1 Yiitjulu tjananya palyalku \p \v 29 Palulanguruya Yiitjunyangarri Tjuwuku tjaatji wantirra Tjaamanaku anta Yanturuku waaḻangka yankula tjarrpangu. Tjunguya yankula tjarrpangu Tjayimitjanya, Tjaananyaṯarra. \v 30 Waaḻa palula Tjaamanaku yumari miiṉṯa puntu wuumpi ngarringi. Tjapiṉuya palyantjaku. \v 31 Yankula Yiitjulu mara witira pakaltjingara nyinatjunanyingka, paluru pika wiyarringu. Wulkumina paluru pakara parra ngarala mangarri kukaṯarra yungkula tjananya kanyiṉingi. \v 32-33 Palulanguru tjiṉṯu tjarrpanyingka, tawunu palunya ngurrara tjuṯangku pikatjarra tjuṯa tjananya mamutjarra tjuṯaṯarra, katingu Yiitjulakutu, paluru pampura palyantjaku. \v 34 Pikatjarra tjuṯa tjananya pampura palyaṉu. Mamutjarra tjuṯaku tjanampa mamu payira wantirriyaṉu. Yiitjulu payira wantirriyalkitjangku mamu tjuṯa marrkulpayi, wangkarraya Yiitjunya Katutjakuṉu tjakultjunkupayingkamarra. Mamu tjuṯaya ninti nyinangi, Yiitjunya Katutjakuṉu nyinanytjala. \m \em Yiitjulu kuliṉu, “Ngayulu tjananya ngula tjakultjunku ngayuluṉa Katutjaku katja, wiya mamu tjuṯangku tjakultjunkunytjaku tjanala.”\em* \p \v 35 Palulanguru Yiitjunya palumpa kutunguḻu tjuṯaṯarra ngarringu. Aaḻilingku Yiitjunya kutju pakara yanu liiḻiwana, yaṉanguwiyakutu. Ngurra palula paluru Katutjanya tjapiṉingi. \v 36 Ngaṉṯi Tjaamanalungarriya yankutjanu pakara miṯura wanaṉu. \v 37 Wanaralpiya Yiitjunya nyakula tjungurrirra watjaṉu, “Yaṉangu tjuṯangkuntaya ngurririnanyi. Nyuntu nyaaku kumpira nyinanyi?” \v 38 Yiitjulu tjananya watjaṉu, “Tawunu kutjupa tjuṯakutulaka yarra!, ngayulu yankula tjananya tjakultjurinkunytjaku. Tawunu kutjupa kutjupa tjuṯawana tjanala tjakultjurinkunytjaku ngayulu paṉakutu ngalya yanu.” \v 39 Palulanguru Yiitjulu paṉa Kaliliyilawana ngurra tjuṯawana tjakultjurinangi. Tjuwuku tjaatji tjuṯawanaṯarra tjakultjurinkula mamutjarra tjuṯaku tjanampa mamu payira wantirriyarinangi. \s1 Pangki pikatjarra palyalku \p \v 40 Palulanguru wati kutju, pangki pikatjarrangku Yiitjulakutu yankula pupakatirra watjaṉu, “Mayutju. Nyuntu yilta yunytjurringkula ngayunyaṉi pikatjarra palyala!” \v 41 Yaḻṯururringkula Yiitjulu marangku pampura watjaṉu, “Unytjurringanyiṉa. Kuwarrin palyarringkulpi.” \v 42 Palulanguru wati paluru pikawiyarringu. \v 43-44 Wati palunya Yiitjulu marrkuṉu, “Kutjupangka wiya tjakultjunkunytjaku, tjaatji tiṉakutu yarra!, tuḻkuku mayutjungka nintilanku!, pikawiyarringutjalpi. Tuḻkuku mayutju palumpa yuwara tjawirrilyi!, palyarringutjatjanungku. Tjawirrilyi yalatji yungkunytjaku, Muutjalu yirriṯi watjaṉu. Tjawirrilyi yalatji nyuntu yungkunytjala nyakulaya yaṉangu tjuṯangku kulilku yalatjingku, ‘Palatja pikatjarra nyinangutjangku palyarringkulalpi yunganyi, tjawirrilyi.’” \v 45 Wati paluru yankula marrkuntja kulintjawiyangku tjakultjurinangi, Yiitjulu palyaṉutjangka. Tawunu ngurrara tjuṯangkuya tjakulpa palunya kuliṉu. Palulanguru tawunu kutjupa kutjupa ngurrara tjuṯalingkungkuya kulira tjungurrirra ngarala waṉipayi, Yiitjulawana. Yiitjulu tjananya nintira purrkarringkupayi. Palulanguru Yiitjulu puṯu kuliṉingi tawunungka kumpira tjarrparra nyinanytjakitjangku. Paluru tawunu tjuṯa wantirra maa nyinangi puutjingka aṉangu tjuṯa palulakutu yankula tjungurritjipingkamarra. Kutuya yaṉangu tjuṯa tawunu palunya tjuṯanguru yankula Yiitjula tjungurripayi palumpa wangka kulilkitja. \c 2 \s1 Wati pikatjarra parralayitji palyalku \p \v 1 Yiitjunya ngurra maṉkurrpala ngarrirra piyuku yanu palumpa ngurrakutu, tawunu Kapaniyamalakutu. Waaḻangka yunngu nyinanytjala nyakula tjana yaṉangu tjuṯangka tjananya tjakultjurinangi. \v 2 Palulanguruya tjuṯalingku yankula tjungurringu, waaḻa palula. Waaḻa alytjurangkaya ngarala waṉirra yangatjunu. Yiitjulu tjananya Katutjaku wangka nintiṉangi, waaḻangka yunngu. \v 3 Palulanguruya katingu wati puupalangku, wati palunya parralayitji tjuwayikingka ngarringi. \v 4 Waaḻa palulaya puṯu tjarrparra laatangka kaḻparra nyangu pilkitjanu palyaṉutja tjunkula wanaṉutja tjuṯa waaḻangka katu. Tjana pilkitjanu palyaṉutja tjuṯa katura alytjuranu. Wati parralayitji palunya tjuwayikingka ruupangka karrpira tjana Yiitjulakutu tjarutjunu yunngukutu. \v 5 Yiitjulu kuliṉu, “Ngayulu ngangkaritjarrangku palyalpayi kulira ngaa puupalangku ngaatjanya ngalya katirra tjarrpatjunu, ngayulu palyantjaku.” Yiitjulu parralayitji palunya watjaṉu, “Yangupala. Yunyparri!, nyuntupa kuya ngayulu waṉinyi.” \v 6 Muutjaku wangka nintilpayi tjuṯangku kuliṉu yalatji, \v 7 “Katutjalu kutju yaṉanguku kuya waṉipayi. Nyaaku wati ngaangku wiyawanangku watjaṉu?, kuya waṉikitjangku. Paluru ngunytjinytju, wiya Katutjanya nguwanpangku kuya waṉipayi.” \v 8 Wangka panyapa tjana kulintjala, Yiitjunya ninti nyinangu. Paluru tjananya tjapiṉu yalatji, “Ngayuluṉa kuya waṉinyingka, nyaaku nyurrangarri ngayunya panypuranganyi? \v 9 Ngayuluṉa watjara palumpa kuya waṉingu. Palulanguru tjinguru nyurrangarri kuliṉi, ‘Tjinguru paluru kuya waṉingu, tjinguru wiya.’ Tjinguruṉa wangka kutjupa yalatji watjalku, ‘Pakara palyarringkula tjuwayiki ruulamapira mantjira yarra!’ Paluru pakantjawiyangka kulilkunyurra ngayunya ngunytjinytju. Wangka palunya ngayulu watjalku, nyurrangarri ngayunya ngunytjinytjuwiya kulintjaku. \v 10 Nyurrangarri ngayunya kulintjaku, Katutjakuṉu ngangkaritjarrangkuṉa kuya waṉinyi. Ngayuluṉa yaṉanguku katjangku kuya waṉinyi.” Panyapa watjara tjananya Yiitjulu parralayitji palula watjaṉu, \v 11 “Watjaṉiṉanta. Pakala!, tjuwayiki ruulamapira mantjira ngurrakutu yarra!” \v 12 Palulanguru pakaṉu tjuwayiki ruulamapira mantjira katura ngurrakutu katinytjala yaṉangu tjuṯangku nyakula yunyparringu. Katutjanyaya waḻkura watjaṉu, “Yalatji Katutjakuṉu ngangkari tiṉatjarrangku pakaltjingantjala kuwarri kutju nganaṉa nyangu.” \s1 Lipayinya yaḻṯiku tjungurringkula yankunytjaku \p \v 13 Palulanguru Yiitjunya yuru Kaliliyilakutu yanu. Yaṉangu tjuṯangku nyakula palunya wanara tjungurringu. Tjungurringkunytjala paluru tjananya nintiṉangi. \v 14 Nintira tjananya wantirra yanu tawunukutu. Tawunu palula nyangulpi wati Lipayinya. Paluru Yalpiyatjaku katja, kamantaku mani mantjilpayi. Waaḻa wiimangka mani kamantaku nyinarra mantjintjala, Yiitjulu palunya watjaṉu, “Tjungulika yarra!” Yilta paluru pakaṉu, Yiitjulawanalpi yanu. \p \v 15 Lipayiku ngurrakutu tjanaya yanu, Yiitjuku kutunguḻu tjuṯaṯarra. Ngurra palulaya mangarri ngalkunytjala kutjupa tjuṯa tjana tjungurringkula nyinangu, kamantaku mani mantjilpayi tjuṯa, Katutjaku ngurrpa tjuṯaṯarra. Paluru tjana Yiitjulawana tjungu yankupayi. \v 16 Muutjaku wangka nintilpayi tjuṯa, Paratji tjuṯaṯarraya tjungu nyinangu. Kamantaku mani mantjilpayi tjuṯangka, Katutjaku ngurrpa tjuṯangkaṯarra Yiitjunya tjungu nyinanytjala paluru tjana nyakula, Yiitjuku kutunguḻu tjuṯangka pikarringu. Pikarringkula tjananya tjapiṉu yalatjingku, “Nyaakumpa Yiitjulu tjungungku nyinarra ngalkuṉi kamantaku mani mantjilpayi tjuṯawana?, Katutjaku ngurrpa tjuṯawanaṯarra? Tjungungku ngalkuwiyangku wantimara tjananya.” \v 17 Yiitjulu kuliṉu tjananya panypurangkula wangkanytjala. Paluru yaralpi tjananya watjaṉu, “Wiya ngangkaritjarrangku yaṉangu pikawiya yankula ngangkaritjunanyi, pikatjarranya kutju ngangkaritjunanyi. Wiyawanangkunyurra kuliṉi. Ngayulu ngangkari palunya nguwanpatjarranya nyinanyi. Ngayuluṉa Katutjakuṉu ngangkaritjarra ngalya yanu yaṉangu kuyatjarra tjuṯa nintintjaku, wiyaṉa ngalya yanu yaṉangu palya tjuṯa kutju nintintjaku, wiya. Yuwa, ngayulu ngalya yanu Katutjaku ngurrpa tjuṯa nintintjaku, tjana kulira Katutjaku tjukarurru nyinanytjaku.” \s1 “Nyuntupa kutunguḻu tjuṯangkuya nyaaku ngalkuṉi?” \p \v 18 Tjiṉṯu palula Tjaanaku kutunguḻu tjuṯangkuya, Paratji tjuṯangkuṯarraya mangarri wantirra ngalkuwiyangku Katutjanya kutu waḻkulpayi. Mantayi kutjupangka Mantayi kutjupangka alatjiya tjana mangarri ngalkuwiyangku Katutjanya waḻkulpayi. Yalatji kulira yaṉangu maṉkurrpangkuya Yiitjulakutu yankula tjapiṉu yalatji, “Nyaakukampa nyuntupa kutunguḻu tjuṯangku mangarri kutu ngalkura nyinanyi?, Katutjanya waḻkulkitjangku mangarri tjana ngalkuwiyangku wantimara. Kanya Tjaanaku kutunguḻu tjuṯangku, waarrkana kutjupa tjuṯangkuṯarra, mangarri wantirraya Katutjanya waḻkuṉi. Waarrkana palunya tjuṯaku, Paratji tjuṯa mayutju tjanampa nyinanyi.” \v 19 Yiitjulu tjananya yara watjaṉu nintilkitjangku, yalatji, “Miiṯararrapula tjungu nyinakitjangka palumpa kutjarraku maḻpa tjuṯa tjungurringkula yunypangku ngalkura tuḻku warralku. Wiya tjana mangarri wantirra nyinaku, wati palunya miiṯatjarra nyinakitjangka, tjunguya wati palula nyinarra mangarri yunypangku ngalkuku. \v 20 Ngula yaṉangu kuya tjuṯangku wati palunyaya witira katinytjala, palunya tayimi kutjuya maḻpa paluru tjana wati palumpaya yaḻṯururringkula, mangarri wantirra Katutjanya tjapilku, wati palunya yaṉṯayaṉṯantjaku.” \m \em Yiitjulu tjananya yalatji kampa kutjupa watjaṉu, “Wati palunya nguwanpa ngayunyaṉiya kuya tjuṯangku witira katiku. Palulanguru ngayuku kutunguḻu tjuṯangku mangarri wantirra Katutjanya ngayuku tjapilku.”\em* \p \v 21 Yiitjulu tjananya piyuku yara ngaatjanya watjaṉu, “Tjaaṯa yirriṯitjanu, alytjuratjarrangka wiya tjaaṯa nyuwanangka nipinipitjarrangku muṯura mantjira tjunkunytjaku alytjurangka, wakalkitjangku, tjunkula nyiiḻangka wakara piyuku alytjurankupayingkmarra, alytjuralpi tiṉarritjipingka, wantinytjaku. Tjaaṯa nyuwana kutju payimilantjaku.” \v 22 Yarra kutjupa kiripitjikuṉu tjuutja kanyintjaku Yiitjulu tjananya watjaṉu. Tjuwu tjuṯangkuya kiripitjikuṉu tjuutja kanyilpayi, tjiipikuṉu pangkingka, wakara patira, paatulawiyangka. Yalatji pangkingka rawa ngarrirra wayinarringkupayi. Yiitjulu tjananya watjaṉu, “Wiya kiripitjikuṉu tjuutja kuwarritja yintira kanyintjaku pangki yirriṯitjangka, pangki taḻṯurringkula taalpayi. Wiya yirriṯitjangka kanyintjaku, taara kiripitjikuṉu tjuutja yintirra wiyarritjipingka, pangkiṯarra wintarrparringkula wiyarritjipingka. Yalatji yintira pangki nyuwanangka kutju kanyintjaku.” \m \em Yara palunya tjananya kampa kutjupa Yiitjulu watjaṉu yalatji. Tjaaṯa anta pangki yirriṯitja palunya wangka yirriṯitja Paratji tjuṯangku nintiṉutja nguwanpa ngaranyi, kanya tjaaṯa nyuwana anta pangki nyuwana nguwanpa Yiitjukuṉu wangka ngaṉṯitja ngaranyi.\em* \p “Ngayulu watjaṉi palyaya Tjarritiyingka mangarri yantara ngalkuntjaku.” \p \v 23 Palulanguru Yiitjunya, palumpa kutunguḻu tjuṯaṯarra, kaanawana yanangi, Tjarritiyi ngaranytjala. Kaana panyapawana mangarri wiita ngarala waṉingi. Palumpa kutunguḻu tjuṯangkuya kaanawana yankula wiita yantara ngalkuṉangi. \v 24 Nyakula tjananya Paratji tjuṯangku Yiitjunya kuru watjaṉu yalatji, “Nyawa tjananya!, nyuntupa kutunguḻu tjuṯangkuya wiita yantara ngalkuṉingka. Luwulampa ngaranyi, wiya Tjarritiyingka wiita yantara ngalkunytjaku. Nganampa luwu yalatji ngaranyi yaṉangungku wiita yantara ngalkula yalatji waarrka palyaṉi. Yalatji waarrkarringkula nganampa luwu kilytjuntananyi.” \m \em Muutjaku luwu kulira Tjarritiyingka Tjuwu tjuṯaya kututja waarrkawiya kunpu nyinapayi. Wiita tjukutjuku yantaṉingkaya watjalpayi, “Wanti!, waarrkawiya nyinanytjaku!, Tjarritiyi ngaranyingka.”\em* \p \v 25 Yiitjulu tjananya watjaṉu, “Riitarrimaranyurra, mayutju Tapitalungarriya yirriṯi paḻtjatjirratjarringkula ngalkuṉingi. \v 26 Tapita paluru tjaatji tiṉangka tjarrparra mangarri puriiti tjunkula wantingutja ngalkuṉu. Ngalkura palumpa walytja tjuṯaku tjanampa yungu. Mangarri palunya Katutjaku yungutja, tjawirrilyi, tuḻkuku mayutju tjuṯangku kutju ngalkupayi, luwu tjanampa yalatji ngarangu. Tuḻkuku mayutju Yapayatjanya nyinanyingka mangarri palunya Tapitalungarriya ngalkuṉu.” \v 27 Piyuku tjananya Yiitjulu watjaṉu, “Tjarritiyi ngaranyi, yaṉangu tjuṯa munupina waarrkawiyalpi nyinanytjaku. Wiyawana nyurrangarri kuliṉi. Tjarritiyingka wiya nyurrangarri yankula yaṉangu tjuṯa payintjaku, waarrkarrinytjala. \v 28 Ngayulu yaṉanguku katja mayutju tiṉa nyinanyi yaṉangu tjuṯaku. Ngayulu watjaṉi palyaya ngayuku kutunguḻu tjuṯangku Tjarritiyingka mangarri yantara ngalkuntjaku.” \c 3 \s1 Wati mara parralayitji palyalku \p \v 1 Palulanguru Yiitjunyangarriya maḻaku yankula Tjuwuku tjaatji kutjupangka tjarrpangu. Tjaatji palula wati mara parralayitji nyinangi. \v 2 Paratji tjuṯangku, kuliṉingi Yiitjunya panypurangkukitjangku, “Tjinguru wati ngaangku mara palyara Tjarritiyingka, luwulampa kilytjuntanku.” Yiitjunyaya nyangangi. \v 3 Yiitjulu watjaṉu mara parralayitjingka yalatjingku, “Pakara ngayulakutu ngalya yarra!” Paluru yilta pakara yankula Yiitjula ngarangi. \v 4 Palulanguru tjananya yaṉangu tjuṯangka Yiitjulu tjapiṉu, “Nyaanyurra kuliṉi? Luwu nganampa nyaa ngaranyi? Tjarritiyingkala tjinguru yaṉangu kutjupa yulykawiyangku nyakula wantinytjaku?, tjinguru nganaṉa aḻṯururringkula kanyintjaku. Tjinguru nganaṉa miiṉṯa kanantjaku?, tjinguru nganaṉa kanginypungkula iluntankunytjaku?” Wangka panyapaya kulira, yarrka ngarangi, wangkanytjawiya. \v 5 Yiitjulu tjananya mulyarrangku parra nyangu, tjana yaḻṯuruwiyangku wiyawana kuliṉingka. Palulanguru paluru tjanampa yaḻṯururringkula payilwiyangku wantingu. Wati mara parralayitjingkalpi nyakula watjaṉu, “Mara ngalya katurriwa!” Katurringkula mara palumpa palyarringu. \v 6 Tjarritiyingka palyaṉutjangka paluru tjana Paratji tjuṯa pikarringkula yankula tjungurringu, mayutju Yirutaku walytja tjuṯangka. Tjungurrirra Yiitjunya mirri pungkukitjaya wangkangu. \s1 Yurungkaya tjuṯalingku tjungurriku \p \v 7-8 Palulanguruya Yiitjunya palumpa kutunguḻu tjuṯaṯarra ngurra palunyaya wantirra yanu, yuru Kaliliyilakutu. Yaṉangu tjuṯangkuya nyakula tjungurringkula anangi. Ngurra kutjupa kutjupanguruya yaṉangu tjuṯalingku tjungurringu Yiitjulawana, paṉa Kaliliyilanguru, paṉa Tjuutiyalanguru, tawunu Tjarutjalumalanguru, paṉa Yitumiyalanguru. Yalatjiya tjungurringu Yiitjuku wangka kulintjaku. Kutjupa tjuṯaṯarra tjungurringu, tawunu Taayala yila nyinanytja tjuṯa, tawunu Tjayitanala yila nyinanytja tjuṯaṯarra, karru Tjuutanala kakarrara nyinanytja tjuṯa. Paluru tjana tjungurringkula Yiitjunyangarri tjunguya anangi. Yiitjulu yurrunpa kutjupa tjuṯa palyara nintiṉutjangkaya tjakulpa kulira paluru tjana tjungurringkula Yiitjunya wanaṉu. \v 9-10 Pikatjarra tjuṯa tjananya yurrunpa palyaṉutjangka kulira pikatjarra kutjupa tjuṯangkuya puutjumilaraya anangi Yiitjulakutu, paluru tjananya pampura palyantjaku. Yaṉangu tjuṯalingkuya ngarala waṉingi. Nyakula tjananya Yiitjulu watjaṉu palumpa kutunguḻu tjuṯangka, puuta ngalya yuṉṯura yila ngaratjunkunytjaku. Yiitjulu kuliṉu, “Yaṉangu ngaa tjuṯangkuṉi puutjumilara yutjura kanyiṉingka, ngayulu puutangka kaḻpakatirra yanku.” \v 11 Ngurra palula mamutjarra tjuṯangkuya Yiitjunya nyakula waṯungarala katungkuya wangkapayi yalatjingku, “Nyuntu Katutjaku katja ngaranyi.” \v 12 Yalatji Yiitjulu tjananya mamu tjuṯa marrkuṉu yankulaya Tjiitjanya Katutjakuṉu, watjaltjipingkamarra, yaṉangu kutjupa tjuṯangku wangka Yiitjunya Katutjakuṉu kuliltjipingkamarra. \m \em Yiitjulu kuliṉu yaṉangu tjuṯangku ngula kutju wangka palunya kulintjaku.\em* \s1 Palumpa kutunguḻu tjuṯa Yiitjulu ngaratjunku \p \v 13-14 Kapi Kaliliyilanguru Yiitjunyangarri yanu puḻikutu. Yiitjulu palumpa walytja tjuṯa nyinatjunkula puḻingka kaḻparra yila nyinangu. Tuwalpala tjananya ngurrtjara watjaṉu kaḻparra palulawana tjungurrinytjaku. Kutjuṯu kutjuṯuya pakara kaḻparra Yiitjulawana nyinangu, palumpa kutunguḻu tuwalpala. Yiitjulu tjananya watjaṉu, “Ngayulu nyurrangarrinya ngurrtjara ngaratjunu ngayula tjungunyurra nyinanytjaku. Ngayulu nyurrangarrinya wantirriyalku ngayuku wangka tjananya tjakultjurinkunytjaku.” \v 15 Paluru piyuku tjananya watjaṉu, “Ngayulu nyurrangarrinya kaṉṯilyanku mamu tjuṯa payira wantirriyantjaku.” \p \v 16-18 Tuwalpala palunya yalatji yiniya nyinangi, Tjaamananya, Tjayimitjanya, Tjaananya, Yanturunya, Pilipanya, Patjalamanya, Maatjuwunya, Tamatjanya, Tjatiyatjanya, Tjayimitja kutjupa Yalpiyatjaku katja, Tjaamananya kutjupa, Tjuutatjanya Yitjikarriyatanya ngurrara. Tjaamananya palunya nampa waana Yiitjulu yini kutjupa watjaṉu yalatji “Piitanya.” Tjayimitjanya an Tjaananya, paluru kutjarra tjiḻpi Tjipitiyiku katja kutjarra. Paluru kutjarra kaakararra Yiitjulu yini kutjupa pulanya watjaṉu yalatjingku, “Mulyarrarripayinyapula.” Tjaamana paluru Ruumanya ngurrara tjuṯaku tuunlayiki nyinangu. \v 19 Tjuutatjanya paluru tjana yini kutjupa watjalpayi, “Yitjikarriyatanya”. Paluru tjananya ngula tjakultjunu Yiitjunyaya witira mirrintankunytjaku. Yalatji tjananya ngurrtjara ngaratjunu palumpa kutunguḻu tjuṯa nyinanytjaku. \v 20 Palulanguru Yiitjunyangarri palumpa ngurrakutu yanu. \s1 Wiyawanaya watjalku yalatji, “Yiitjunya mamutjarra nyinanyi” \p Palulanguru piyukuya Yiitjulakutu tjungurringu, yaṉangu tjuṯalingku. Yiitjulungarriya puṯu kuliṉu tjaalpangku mangarri ngalkuntjaku, yaṉangu tjuṯalingkuya rawa ngarala waṉinyingka. \v 21 Palulanguru yaṉangu tjaampalangkuya yalatji wiyawanangku watjaṉu, “Yiitjunya pina rama nyinanyi.” Yiitjuku maamangku maḻanypa tjuṯangkuṯarra kuliṉu paluru mangarri wantirra yaṉangu tjuṯa rawangku nintiṉingka, tjana Yiitjulakutu yanu, palunya yaḻṯirra ngurrakutu rayitpayiki katinytjaku. Yalatjiya kuliṉu, “Nyaaku paluru mangarri wantinyi? Tjinguru paluru ramarringu.” \v 22 Kutjupa tjuṯaya ngurra palula nyinangi, Tjarutjalumanya ngurrara tjuṯa, Muutjaku wangka nintilpayi tjuṯa. Yalatjiya wiyawanangku watjaṉu, “Yiitjunya mamutjarra nyinanyi, kuya. Mamuku mayutjukuṉu ngangkari tiṉatjarrangku mamu payira wantirriyaṉi.” \v 23 Yaḻṯirra tjananya Yiitjulu yara yalatji watjaṉu nintilkitjangku, “Kulilaya! Mamuku mayutju nyinanyi mamu waarrkana kutjupa tjuṯaku. Wiya paluru palumpa waarrkana tjuṯa payira wantirriyalpayi, tjanaya palumpa walytja tjuṯa, nyinanyi.” \v 24 Yiitjulu tjananya yara kutjupa watjaṉu, “Yara kutjupaya kulila! Yaṉangu walytja tjuṯangkuyanku rawangku pungkula mirrintara yuwankarraya wiyarriku. Tjinguru kalypaya nyinarra kana kutuya nyinaku. \v 25 Yara palunya nguwanpa, kaakararrangkuyanku rawangku pungkula mirrintara yuwankarraya wiyarriku. Kalypaya nyinarra kana kutuya nyinaku. \v 26 Yara palunya kutjarra nguwanpa walytja tjuṯangkuyanku pungkula mirrintankunytja nguwanpa, tjinguru mamu tjuṯangkuyanku pungkula mirrintanku, mamuku mayutju, mamu tjuṯaṯarra yuwankarra wiyarriku. Nyaaku nyurrangarri ngayunya wiyawanangku watjaṉu?, ngayulu mamu payira wantirriyaṉi, mamukuṉu ngangkaritjarrangku. Yalatji wiya. Mamukuṉu ngangkaritjarrangku wiya mamu walytjanya payira wanara wantirriyaṉi. Ngayulu wiya mamukuṉu ngangkaritjarra nyinanyi, wiya, Katutjakuṉu ngangkaritjarra ngayulu nyinanyi.” \p \v 27 Yara kutjupa Yiitjulu tjananya watjaṉu, “Wati tjalata tjilirratjarrangkunku palumpa yulytja tjuṯa kanyilku, wiya kutjupangku palumpa waaḻangka tjarrparra yulytja mantjilku, pungkutjipingka. Wati kutjupangku ngangkaritjarrangku, wati tjalata palunya kuyara tayimapira kutju, palumpa yulytja mulyaṯangku katiku.” \m \em Yara palunya Yiitjulu kampa kutjupa watjaṉu nintilkitjangku. Wati tjalata palunya nguwanpa, mamuku mayutju nyinanyi. Wati palunya ngangkaritjarra nguwanpa Yiitjunya ngangkaritjarra nyinanyi. Paluru mamu tjuṯa payira wantirriyaṉi, Katutjakuṉu ngangkari tiṉatjarrangku.\em* \p \v 28 Piyuku tjananya watjaṉu, “Yaṉangungku kuya palyaṉutjangka, tjinguru Katutjanya panypurangutjangka, Katutjalu kuya palumpara waṉinyi. \v 29 Katutjaku kurrunpa yaṉangungku panypurangutjangka Katutjalu wiyara kuya waṉinyi, kutu kuya palunyatjarra nyinarra wiyarriku. Kuya yalatji Katutjaku kurrunpa yaṉangungku panypurangutjangka Katutjalu kutu yitjipungamalpa, ngula kuutawutjungka wangkarra.” \v 30 Wangka panyapa tjananya Yiitjulu nintiṉu, tjana yalatji wiyawanangku watjaṉutjangka, “Yiitjunya mamukuṉu ngangkaritjarra nyinanyi.” Paluru tjananya nintiṉu, “Ngayulu Katutjakuṉu kurrunpatjarra nyinanyi, palumpa ngangkaritjarra.” \p \v 31 Palulanguru Yiitjuku maama, maḻanypa tjuṯaṯarra yankula waaḻangka yurilpaya ngarangi. Wati kutjuya iyaṉu, Yiitjunya yankula yaḻṯinytjaku. \v 32 Wati paluru maa yankula yila ngarangi yaṉangu tjuṯangku ngarala yangatjunanyingka. Kutjupa tjuṯangku kulira maa watjaṉu Yiitjunya yalatji, “Nyuntupa maama maḻanypa tjuṯaṯarra, ngaranyi yurilpangka. Yankula tjananya nyawa! Yaḻṯinyintaya.” \v 33 Wangka palunya kulira Yiitjulu tjananya watjaṉu, “Ngayuku walytja tjuṯa yurilpangka ngaranyi, yilta ngayulu tjanampa walytja nyinanyi. Kutjupakuṯarra ngayulu walytja nyinanyi, Katutjaku.” \v 34 Yiitjulu tjananya paṉangka yila nyinanytja tjuṯa parra nyakula watjaṉu, “Nyurrangarri wiya ngayuku walytja tjuṯa nyinanyi, tjana ngaranyi yurilpangka. Tjinguru nyurrangarri Katutjaku walytja tjuṯa nyinarra ngayuku walytja tjuṯaṯarranyurra nyinanyi. Kutjupa tjuṯanyurra ngayuku maama tjuṯa nguwanpa nyinanyi. Kutjupa tjuṯanyurra ngayuku maḻanypa tjuṯa nguwanpa nyinanyi. \v 35 Tjingurunyurra Katutjaku wangka kulira tjukarurru nyinarra ngayuku walytja tjuṯanyurra nyinaku. Katutjaku wangka kulira kutjupa tjuṯanyurra ngayuku kangkuru tjuṯa nguwanpa nyinaku. Katutjaku wangka kulira kutjupa tjuṯanyurra ngayuku kaaka tjuṯa nguwanpa nyinaku. Katutjaku wangka kulira kutjupa tjuṯanyurra ngayuku maama tjuṯa nguwanpa nyinaku.” \c 4 \s1 Tjiiṯa waṉinytjatjarra \p \v 1 Palulanguru Yiitjungarriya yankula yuru Kaliliyila tjayiṯingka nyinangu. Yaṉangu tjuṯalingkuya tjungurringkula yutjura waṉinytjala, puutangkalpi Yiitjunya kaḻparra nyinangu, yaṉangu tjuṯa tjananya nintilkitja. Paluru tjana yurungka tjayiṯingka ngarala waṉingu. \v 2 Yiitjulu tjananya yara tjuṯa watjara nintiṉangi. Yara yalatjilpi tjananya paluru nintiṉangi, \v 3 “Kulilaya! Kaana ngurrara kaanakutu yankuku tjiiṯa waṉinytjaku. \v 4 Wati paluru tjiiṯa waṉinytjala tjiiṯa tjaampala yiwarrangka punkanmalpa. Tjiiṯa panyapa tjuṯa tjuḻpu tiṉangku ngalkura wiyanmalpa. \v 5-6 Tjiiṯa tjaampala patangaramalpa manta puḻitjarrakutu. Tjiiṯa panyapatjanu yukiri pakara wiyarrikulpi, puḻingku yangatjura kuyalku. Tjiṉṯungku kamparra piḻṯilku nguwanpa yukiri palunya wiyarriku. \v 7 Tjiiṯa tjaampala tjilkalakutu punkara yukiri wiima pakara ngaraku. Tjilkala tjuṯangku yangatjura kuyantjala, mangarri yutitjarrinytjawiya ngaramalpa. \v 8 Tjiiṯa tjaampala manta palyangka punkalku. Pakara mangarritjarralpi ngarala waṉiku. Manta palyangka ngarala waṉiku tjaampala mangarri wiimatjarra. Tjaampala mangarri tiṉatjarra. Tjaampala mangarri puntutjarra.” \v 9 Piyuku tjananya Yiitjulu watjaṉu, “Yara palunya nyurrangarri purinypa kulira tjukarurru nyinanytjaku.” \s1 Yiitjulu tjananya watjalku, “Yaraṉa tjananya watjara nintilpayi” \p \v 10 Yaṉangu paluru tjana ngurrakutu rayitpayiki yanu. Palunyatjanu yaṉangu kutjupa tjuṯangku, palumpa kutunguḻu tuwalpalangkuṯarra Yiitjunya tjapiṉu yalatji, “Nintilalanyatju!, yara kaana ngurrara palunya, yutilatju kulintjaku.” \v 11 Yiitjulu tjananya watjaṉu, “Katutjanya yunytjurrinyi nintinyurra nyinanytjaku palumpa wangkaku, yarrkatjunutjatjanuku. Kanya yaṉangu kutjupa tjuṯangkuya wiya wangka palunya yarrkatjunutja kulilpayi, yara kutjuya kulilpayi, wangka yarrkatjunutja palunya wiya. Katutjaku walytja tjuṯangkunyurra wangka yuti kulintjaku, paluru nyurranya ngulytjura yaṉṯayaṉṯantjaku. \v 12 Paluru tjana yara tjuṯa kutju kulira puṯu nintirringkupayi. Tjinguruya kulira Katutjakuya tjukarurru nyinamara, paluru tjanampa kuya waṉimara.” \s1 Yara kaana ngurrara tjananya nintilku \p \v 13 Yiitjulu tjananya watjaṉu, “Yara palunya kaana ngurrarakunyurra nintingku kulilmara. Yara palunyanyurra wangka yarrkatjunutja puṯu kulira, tjinguru yara kutjupa ngayuluṉa nyurranya watjantjala, wangka yarrkatjunutja nyurrangarri puṯu kulilku. \v 14 Kulilaya!, ngayulu yara palunya nyurrangarrimpa yutitjanytjaku. Wati paluru tjiiṯatjarrangku tjiiṯa waṉipayi. Wati palunya nguwanpa ingkaṯangku Katutjaku wangka tjakultjunkupayi, yaṉangu tjuṯangka. \v 15 Tjiiṯa yiwarrangka punkantjala tjuḻpu tiṉangku ngalkura wiyantja nguwanpa alatji. Ingkaṯalu Katutjaku wangka tjakultjunanyingka, yaṉangu tjuṯangku kuliṉi, mamuku mayutjungku tjuḻpu palunya tiṉa nguwanpangku tjaampala tjananya kawaṉtjingaṉi. Palulanguruya wangka palunya kulira wantinyi. \v 16 Yaṉangu tjaampala nyinanyi tjiiṯa palunya puḻitjarrakutu punkantja nguwanpa. Ingkaṯalu nintintjala, Katutjaku wangkaya kulira yunyparringanyi. \v 17 Palulanguru tjana wantiku, yaṉangu kutjupangku tjingapunganyingka, tjinguru kutjupangku Katutjaku yunytjuwiyangku pungkunytjala. Tjiṉṯungku kamparra piḻṯintanu yukiri wiyarringutja nguwanpa tjana Katutjaku walytjawiyalpiya nyinaku. \v 18-19 Tjiiṯa tjilkalakutu punkantja nguwanpa, yaṉangu tjaampala nyinanyi. Ingkaṯalu nintintjala Katutjaku wangkaya yunypangku kulira, ngurrakutu yankula nyinaku. Katutjaku ngurrpa tjuṯangku tjananya tjingapunganyingka, mangarri tiṉaku mani tiṉaku walytjalpiya nyinaku, munupinarringkula. Yalatji Katutjaku ngurrpa tjuṯaku tjana ngulytjurringkula Katutjaku wangkalpiya wantiku. \v 20 Tjiiṯa manta palyakutu punkantja nguwanpa, yaṉangu tjaampala nyinanyi. Katutjaku wangka yunypangku kulira tjana Katutjaku waarrka tjukarurru palyaṉi, Katutjaku wangkatjarraya nyinanyi. Tjana yukiri mangarritjarra nguwanpa nyinanyi. Yukiri tjaampala mangarri wiimatjarra ngarapayi nguwanpa, yaṉangu tjaampala Katutjaku wangka wiimatjarraya nyinanyi, palumpa waarrka wiimaya palyaṉi. Mangarri tiṉatjarra ngaranytja nguwanpa yaṉangu tjaampalaya Katutjaku wangka tiṉatjarra nyinanyi, palumpa waarrka tiṉa palyaṉi. Mangarri puntu ngaranytja nguwanpa, yaṉangu tjaampalaya Katutjaku wangka puntutjarra nyinanyi, palumpa waarrka puntuya palyaṉi.” \s1 Laampa yuti waralytjunkupayi \p \v 21 Yiitjulu tjananya yara kutjupa piyuku watjaṉu yalatjilu, “Laampa tilira wiya turaamangka tjarrpatjunanyi, wiya piitangka unngu tjayiṯi tjarrpatjunanyi, yuti waralytjunanyi, tilingaranyingka yaṉangu tjuṯangku nyakunytjaku.” \v 22 Yara kutjupa tjananya yalatjingku watjaṉu, “Yulytjapaka yarrkatjunutja, ngula yutitjarriku. Wangka yarrkatjunutja, ngula kutju yutitjarriku. \v 23 Yara palunya nyurrangarri purinypangku kulira tjukarurru nyinanytjaku.” \m \em Yiitjulu tjananya yara palunya watjaṉu yalatji nintilkitjangku. Yirriṯi yaṉangu tjuṯangku Katutjaku wangka puṯu kulira wantipayi. Kuwarri yaṉangu tjuṯangku wangka Yiitjunyatjarra kulira nintingku kuliṉi, Katutjalu tjananya ngulytjuṉutjangka. Katutjaku ngurrpa tjuṯangku palumpa walytja tjuṯa tjananya nyakula kulilpayi, “Yilta Katutjalu yaṉangu palunya tjananya ngulytjura kanyiṉi.”\em* \p \v 24 Piyuku tjananya Yiitjulu watjaṉu, “Katutjaku wangkanyurra purinytju kulintjaku. Wangka palunya yunypangkunyurra kulintjala, Katutjalu nyurranya yunypangku wangka kutjupa nintilku. \v 25 Yuwa, Katutjaku wangka nyurrangarri kulira tjukarurru nyinanytjala, yilta Katutjalu nyurrangarrinya wangka puntu kutjupa nintilku. Tjinguru yaṉangu kutjupa tjuṯangku wangka palunya kulira wantinytjala, Katutjalu tjananya kawaṉtjingalku, palulanguruya munupinalpi nyinaku Katutjaku wangkaku.” \s1 Yara yukiri pakantjatjarra \p \v 26 Yara kutjupa Yiitjulu tjananya watjaṉu, “Katutjalu palumpa walytja tjuṯa ngulytjura kanyilku. Ngurra kutjungka paluru palumpa walytja tjuṯalku. Yalatji tjana tjuṯarrinytja nguwanpa yara ngaatjanya ngaranyi. Watingku tjiiṯa mantawana waṉirinkula, \v 27 ngurrangkalpi yankula ngarriku. Ngarrirra pakara waarrkarringkula piyuku ngarriku. Yalatji paluru nyinanytjala yukiri wiima tjiiṯatjanu pakara ngarala waṉiku. Yankula nyakula paluru puṯu kulilku, yalatji pakaṉutjangka. Wati paluru kulilku, ‘Yaalytjiyaalytji pakaṉu?’ \v 28 Walytja pakaṉi mantanguru yukiri wiimatjarra. Palulanguru yukiri tiṉa pakara ngarala waṉiku. Palulanguru mangarritjarralpiya ngarala waṉiku. \v 29 Yalatji ngarala waṉinyingka, wati paluru tjuuḻa kaḻikaḻitjarrangku muṯura yurrara mantjilku.” \m \em Yiitjulu tjananya yara palunya watjaṉu, yalatji nintilkitjangku. Katutjalu kutju yaṉangu tjuṯa ngulytjura nyinatjunanyi palumpa walytja tjuṯa nyinanytjaku, yaṉangungku puṯu kuliṉi yalatji, “Yaalytjiyaalytji ngayulu nintilku yaṉangu palunya Katutjaku walytja nyinanytjaku?, Katutjalu kutju nintilku.” \em* \s1 Yiṯara tjiiṯa tjunkunytjatjarra \p \v 30 Yiitjulu tjananya watjaṉu yalatjingku, “Katutjalu palumpa walytja tjuṯa ngulytjura kanyilku. Yurrunpa Katutjaku walytja maṉkurrpa nguwanpa ngurra kutjungka nyinanytjala paluru yaṉangu kutjupa tjuṯa ngulytjulku, tjuṯalingkulpi tjana nyinanytjaku. Yalatji tjana tjuṯarrinytja nguwanpa yara ngaatjanya ngaranyi. \v 31 Watingku tjiiṯa yiṯaratjanu mantjira tjawara tjunkuku pakantjaku. Tjiiṯa palunya wiima ngarrinyi, kanya watiya kutjupa tjuṯangka tjiiṯa tiṉa ngarrinyi. \v 32 Tjiiṯa wiimatjanu tjawara tjunutja pakara tiṉalpi ngaraku. Tjuḻpu tjuṯangkuya yankula pinytjunpa watiyangka palyalku. Palyaraya nyinaku yiṯara palula.” \m \em Yiitjulu tjananya yara palunya watjaṉu, yalatji nintilkitjangku. Ngurra kutjungka yurrunpa Katutjaku walytja aapa kutjuya nyinaku. Palunyatjanu Katutjalu yaṉangu kutjupa tjuṯa ngulytjura nyinatjunku. Palulanguru palumpa walytja tjuṯalingkulpiya nyinaku.\em* \p \v 33 Yiitjulu yara palunya nguwanpa tjuṯa tjananya watjaṉingi, Katutjaku wangka nintilkitjangku. Wangka wiima nguwanpa kutju tjananya nintiṉingi, wangka tiṉa tjana puṯu kulilpayingkamarra. \v 34 Yaṉangu tjuṯalingkuya tjungurringanyingka, Yiitjulu tjananya yara tjuṯa kutu watjara nintiṉangi. Paluru tjana ngurrakutu yananyingka, Yiitjulu palumpa kutunguḻu tjuṯanya yarawiya nintilpayi, wangka yarrkatjunutja. \s1 Waḻpa an yuru marrkulku \p \v 35 Tjiṉṯu panyapangka mungarrtjirrirra tjananya Yiitjulu watjaṉu palumpa kutunguḻu tjuṯangka, yalatjingku, “Yarralaka!, manta kutjupakutu yurungka wirriḻi.” \v 36 Yiitjunya puutangka nyinanyingka palumpa kutunguḻu tjuṯangku katingu. Yaṉangu tjuṯa tjananya wantikatirraya yanu. Yaṉangu kutjupa tjuṯaṯarraya puuta kutjupa tjuṯangka Yiitjulawana tjungu yanangi. \v 37 Puutangkaya Yiitjunyangarri yankunytjala ngururrpa waḻpa tiṉangku puuta pirrtjipirrtjitjingaṉu. Kapi tiṉa puutangka tjarrparra nguwanpa tjarrpatjunu. Tjarrpatjunkunytjala, yaṉangu tjuṯaya mirrirringamara. \v 38 Yiitjunya yanku ngarringu puutangka ngaṉṯitjayiṯi katamalangka. Nguḻurrirraya yankula kanara watjaṉu, “Nintilpayi, pakala!, nganaṉatju ilupayingkamarra. Nyuntu kulilwiyakampa ngarrinyi.” \v 39 Kanarringkula pakara waḻpa, yuru marrkuṉu yalatjingku, “Ataṉarri!” Palulanguru waḻpa rungkalwiya wiyarringu, yataṉpa ngarangu, yuru pirrtjiwiya ngarangu. \v 40 Paluru tjananya marrkuṉu, “Nyaatjanunyurra nguḻurringu? Ngayunya Katutjakuṉu ngangkaritjarranyurra kulinmara.” \v 41 Palumpa kutunguḻu tjuṯa wangkawiya nyinarra kuliṉuya, “Nyaatjanu, waḻpa rungkalwiya, uruṯarra pirrtjiwiya ngaranyi?” Palulanguru yalatjiya wangkarra pungu, “Ngaatjanya kutjupa. Ngaangku ngangkari tiṉatjarrangku waḻpa yuru marrkura yataṉmankupayi.” \c 5 \s1 Mamu payira wantirriyalku \p \v 1 Palulanguru yuruwanaya Yiitjunyangarri puutangka yankula manta kutjupakutu yanu, yaṉanguku ngurrakutu, manta Kiritjinalakutu. Manta paluru yuru Kaliliyingka kakarrara ngaranyi. \v 2-4 Puutangka Yiitjunya tjarukatinyingka, wati mamu tjuṯatjarra ngurra palunya ngurrara, kuḻpinguru tjalkaḻungu Yiitjulakutu, nyakukitja. Ngurra palula kuḻpi tjuṯa ngarangi, mirri tjuṯa tjunkupayi. Wati paluru ngurra palula nyinapayi kuḻpingka. Yurrunpa palumpa walytja tjuṯangku mamu tjuṯatjarra palunya tjiinangka puṯu tayimapira wantipayi. Tjuṯangaraya tjina kutjarra, mara kutjarra puṯu tayimapira wantipayi. Paluru tjiina kilytjuntankupayi tjalatangku. Yaṉangu tjuṯangkuya puṯu witira nyinatjunkupayi, tjalata palunya. \v 5 Mamu tjuṯatjarra paluru kutu mirrarra tjiṉṯurripayi. Parra yankula nyinapayi mirri tjuṯangka. Mungangka tjiṉṯungkaṯarra puḻi tjuṯangka kaḻparra mirrarra yankupayi. Paluru puḻi yiritjarrangkunku kuntaṉingi tjaalpangku pina ramangku. \p \v 6-8 Waṉmanguru mamu tjuṯatjarra paluru Yiitjunya nyakula tjalkaḻungkula Yiitjula pupakatingu, puutangka tjarukatirra yila ngaranyingka. Yiitjulu mamu payira wantirriyalkitjangku watjaṉutjangka, paluru mirrarra wangkangu, “Yiitju. Nyuntu Katutjakuṉu nyinanyi paawu tiṉatjarraku katja. Nyuntu nyaakitjanu ngalya yanu ngayulakutu? Katutjala kurungka ngayunya watjala!, pikantankunytjawiyangku wantinytjaku.” \v 9-10 Yiitjulu tjapiṉu, “Nyuntu yini ngananya?” Paluru watjaṉu, “Yini ngayulu Tjuṯatjarranya. Yini yalatjiṉiya watjaṉi, mamu tjuṯatjarra. Nyuntu wiya tjananya mamu tjuṯa payira waṉma wantirriyantjaku, ngayulanguru.” \v 11-12 Pikipiki tjuṯangkuya puḻingka ngankirriwana ngalkuyinangi. Mamu tjuṯangkuya Yiitjula watjaṉu yalatji, “Nganaṉatju waṉma ngurra kutjupangka yankula nyinatjipingkamarra, pikipiki nyarra tjuṯakutulanyatju wantirriyala!, pikipikingkalpilatju tjarrparra nyinanytjaku.” \v 13 Mamu tjuṯangkuya panyapa tjapintjala, Yiitjulu yuwa watjaṉu. Palulanguru wati panyapaya wantirra mamu paluru tjana pikipikingkalpiya tjarrparra nyinangu. Pikipiki paluru tjana tjuṯalingku parra ngalkuyinangi, tjawutjuna kutjarra. Palulanguruya pikipiki paluru tjana mamu tjuṯatjarra tjalkaḻungkula punkaṉu yunngukutu. Tjarrparra yuru tiṉangkalpiya ilurra waṉingu. \p \v 14 Palulanguruya maa yankula pikipikiku mayutju tjuṯangkuya tjakultjurinangi tawunuwana, tawunu tjayiṯiwanaṯarra. Palunya ngurrara tjuṯangkuya tjakulpa kuliraya yanu mamu tjuṯatjarra nyinangutja nyakukitja. \v 15-16 Paluru tjana Yiitjulakutu yankula nyangu mamu tjuṯatjanu paluru pina palyalpi nyinangu, tjaaṯatjarralpi. Yaṉangu kutjupa tjuṯa ngaṉṯiya ngalya yanangi. Yurruntitja tjuṯangku tjananya tjakultjunu, Yiitjulu palunya palyaṉutjangka, pikipiki tjuṯaya yurungka tjarrparra mirrirringutjangkaṯarra. Yaṉangu tjuṯangkuya yalatji kuliṉu, “Yiitjunya Katutjakuṉu ngangkari tiṉatjarra nyinanyi, tjingurulanya pungkuku.” \v 17 Palulanguruya Yiitjunya marrkuṉu yalatjingku, “Ngurralampatju wantirra yarra!” \v 18 Yiitjunya maḻaku yankukitja puutangka kaḻpakatinyingka, wati paluru mamutjanungku Yiitjunya tjapiṉu, tjungu yankukitjangku. \v 19 Yiitjulu wiya watjara iyalkitjangku watjaṉu yalatji, “Nyuntupa ngurrakutu yankula walytja tjuṯangka tjanala tjakultjurra!, mayutju Katutjalunta yaḻṯururringkula palyaṉutjangka.” \v 20 Palunyatjanu wati paluru mamu tjuṯatjanungku tawunu tjuṯawana tjakultjurinangi tjananya, Yiitjulura mamu tjuṯa payira wantirriyaṉutjangka. Palunya ngurrara tjuṯangkuya yunyparringkula kuliṉu, “Yilta ngangkari tiṉangku mamu tjuṯa payira iyaṉu.” \s1 Mayutjuku yuṉṯalpa pika tiṉatjarra ngarrimalpa \p \v 21 Yiitjunyangarriya kaḻparra puutangka yankula manta palulakutu piyuku yankula tjarukatirra ngarangu. Palulanguru Yiitjulakutuya yaṉangu tjuṯalingku yankula tjungurringu, yurungka tjayiṯi. \v 22 Palulanguru wati Tjaratjanya, Tjuwuku tjaatjiku mayutju Yiitjulakutu yankula pupakatingu. \v 23 Pupakatirra tjuṯangara tjapiṉingi yalatji, “Yuṉṯalpa ngayuku mirrirrikitja ngarrinyi, miiṉṯa puntu. Ngayuku ngurrakutu ngalya yarra!, pampura palyantjaku.” \v 24 Yiitjulu kulira tjungurringkula yanu. Tjaratjaku ngurrakutu ngururrpapula yananyingka, yaṉangu tjuṯangkuya yutjura katiyanangi. \v 25 Minyma pikatjarraṯarra paluru tjungu yulytjayinangi. Pika palunya minymaku tjanampa pika. Rawa pika palunyatjarra nyinangu yiiya tuwalpala. \v 26 Minyma paluru maninku ngangkari tjuṯaku yungkula wiyaṉu. Palyarrinytjawiya pika palunyatjarralpi kutu nyinangu, puṯuya ngangkarinangi. \v 27-28 Yiitjulu tjananya yirriṯi kutjupa tjuṯa palyaṉutjangka minyma paluru kulira yalatji kuliṉu, “Palumpa kuuta kutjuṉa pampura pikawiyalpiṉa kuwarri nyinaku. Ngaatja ngangkari tiṉatjarra.” Wangka palunya kulira minyma paluru ngaṉṯiwana yankula Yiitjunya kuuta yarrkangku pampuṉu. \s1 Minyma paluru palyarriku \p \v 29 Yalatji pampura pika uwankarra wiyarringu. Palulanguru minyma paluru kuliṉu, “Kuwarriṉa yilta pikawiyalpi nyinanyi.” \v 30 Yaṉangu pikawiyarringanyingka nintirrirra Yiitjulu yaṉangu tjuṯangka parra taaṉarrirra nyakula tjapiṉu, “Nganaluṉi kuuta pampuṉu?” \v 31 Palumpa kutunguḻu tjuṯangku Yiitjunya marrkuṉu, “Wiyanu yalatji watjantjaku, pampuṉutjanuku. Tjuṯangkuntaya nyuntunya yutjura katiyanangi.” \v 32 Yiitjulu tjananya kutu parra nyangangi, pampuṉutjatjanukura. \v 33 Palulanguru minyma paluru palyarringutjangku kulira Yiitjuku nguḻurrirra tititingarangu. Yiitjulakutu paluru yankula pupakatirra tjukarurrungku tjakultjunu, pampura palyarringutjatjanungku. \v 34 Yiitjulu watjaṉu, “Minyma. Nyuntu ngayunya kuliṉi ngangkari tiṉatjarra. Palulanguru nyuntu palyalpi ngaranyi mikinpawiya. Nyuntu yunypa yankula nyinama!” \p \v 35 Minyma palula Yiitjunya wangkanytjala Tjaratjaku ngurranguru wikarrutja maṉkurrpa ngalya yankula Tjaratjanya tjakultjunu yalatjingku, “Nyuntu kuwarri yuḻṯurringu. Wiyanu nintilpayinya yaḻṯirra ngalya katinytjaku, nyuntupa ngurrakutu.” \v 36 Tjakulpa palunya kulira Yiitjulu Tjaratjanya watjaṉu, “Wiyanu yulanytjaku, ngayunya kutju kulinma!, ngangkaritjarra.” \v 37 Palulanguru Yiitjulu tjananya yaṉangu tjuṯa marrkuṉu, nyinakatinytjaku. Paluru palumpa kutunguḻu tjirripala katingu, yini yalatji Piitanya, Tjayimitjanya, Tjaananya. \v 38 Tjaratjaku ngurrakutuya yankula waaḻangka tjayiṯingka tjananya nyangu, yaṉangu tjuṯa yularra waṉinyingka. \v 39 Waaḻangka tjarrparra Yiitjulu tjananya watjaṉu yaṉangu tjuṯangka, “Yulanytjawiyaya nyina!, mirriwiya kutu ngarrinyi, yanku kutju ngarrinyi.” \v 40 Yaṉangu tjuṯangku yalatji kuliṉu, “Yiitjulu wiyawanangku kuliṉi, yankuwiya, mirri ngarrinyi.” Yalatjiya kulira yinkangu. Yiitjulu tjananya watjaṉu yankulaya yaatjayiṯi nyinanytjaku. Yiitjulu yaḻṯirra kungka palumpa paapa anta maama pulanya palumpaṉu ruumangka tjarrpatjunu, palumpa kutunguḻu maṉkurrpaṯarra. \v 41 Tjunguya ngarala Yiitjulu kungka mirri palunya mara witira watjaṉu, “Kungka. Ngayulu nyuntunya watjaṉi, pakala!” \v 42 Palulanguru pakara yanu. Yananyingka yaṉangu tjuṯangku nyakula kuliṉu, “Yilta ngaatja ilungutja kanarringu.” Kungka paluru yukarra nyinangi. \v 43 Yiitjulu pulanya palumpa paapa anta maamanya marrkuṉu, “Yaṉangu tjuṯangka wiya nyupali tjakultjunkunytjaku, ngayulu palyaṉutjangka.” Wangka kutjupa pulanya piyuku watjaṉu kungka palunya paḻtjantjaku. \c 6 \s1 Yiitjunya tjanampa palyalkitja puṯu ngaraku \p \v 1 Palulanguruya Yiitjunya palumpa kutunguḻu tjuṯaṯarra yarurrirra yanu Yiitjuku ngurrakutu. Ngurra palula paluru tiṉarringu. \v 2 Ngurra palula Tjuwuku tjaatjingka Yiitjunya tjarrpangu Tjarritiyingka. Tjarrparra tjananya nintiṉingi. Kulira tjana yunyparringkula wangkangu, “Ninti puntungkulanya nintiṉi. Paluru ngangkari puntutjarrangku palyalpayi. Nganalumpa palunya nintiṉu.” Yalatjiya puṯu kulira waṉingi. \v 3 Tjaampalangku palumpa wangka kulira wantingu. Yalatjiya wangkarra waṉingu, “Ngaatjanya Katutjakuṉu wiya, Miiriku katja paluru nyinanyi. Paluru ngaangka yirriṯi waarrkarripayi, pukutju tjuṯa palyalpayi. Palumpa maḻanypa tjuṯala tjungu nyinanyi. Yini yalatjiya Tjayimitjanya, Tjutjupanya, Tjuutatjanya, Tjaamananyaṯarra. Palumpa maḻanypa kungka tjuṯa tjungula nyinanyi. Paluru wiya Katutjakuṉu.” Yalatjiya kulira Yiitjuku yunytjuwiya nyinangu. \v 4 Palulanguru Yiitjulu tjananya watjaṉu, “Kutjupa ngurrara tjuṯa ngayuku yunyparripayi, ngayulu Katutjaku wangka nintintjala, Natjaritjanya ngurrara tjuṯanyurra ngayuku wiya yunyparringanyi, ngayuku walytja yilatja tjuṯaṯarra.” \v 5 Natjaritjanya ngurrara tjuṯangkuya Yiitjunya Katutjakuṉu kulintjawiya. Palulanguru Yiitjulu puṯu kuliṉu yaṉangu tjuṯa palyalkitjangku, maṉkurrpa wiya kutju paluru palyaṉu. \v 6 Yilta, paluru puṯu kuliṉangi, tjana palumpa wangka kulira wantinyingka. Palulanguru Yiitjunya tawunu kutjupa tjuṯawana yankula, paluru tjananya Katutjaku wangka nintirinkupayi. \s1 Yiitjulu kutunguḻu tuwalpala tjananya iyalku \p \v 7 Yiitjulu tjananya yaḻṯirra tjunguṉu palumpa kutunguḻu tuwalpala. Kutjarra kutjarra tjananya Yiitjulu wantirriyalkitjangku paapa Katutjala tjapiṉu rapangku tjakultjurinkunytjaku. Paluru tjananya iyalkitjangku watjaṉu mamu payira wantirriyantjaku, palumpaṉu paawutjarrangku. \v 8 Wantirriyalkitjangku tjananya watjaṉu, “Yankukitjangkunyurra wiya mangarri yulytja katinytjaku, wana kutjunyurra palya katinytjaku. Yalatji nyurrangarri wiya payiki, maniṯarra katinytjaku. \v 9 Puutangkaya tjarrparra yarra! Turawutju, tjaaṯa walytjatjarra kutjunyurra yankunytjaku, kutjupa katinytjawiya.” \v 10 Yiitjulu tjananya piyuku watjaṉu, “Nyurrangarri kutjarra iitji tawunu kutjukutu yankunytjaku. Tawunu palulapula waaḻa kutjungka nyinarra tawunu palunya ngurrara tjuṯa nintinma! Palulanguru tawunu kutjupakutupula yarra! \v 11 Tawunu ngurrara tjuṯa nyupalimpa yunytjuwiyarrinyingka, nyupalimpa wangka tjana kulira wantinyingka, puuta nyupali yarrara manta puutatjanu yunngu ngarringitja, kiliinamilara tjarrparrapula wantirra yarra, tawunu kutjupakutu! Nyupali manta puutangka kiliinamilaṉingka, palunya ngurrara tjuṯangku nyakula kulilku, ‘Nganaṉa palumpa kutjarraku wangka kulira wantinyingka, Katutjalulanya tjinguru pungku.’” \p \v 12 Palulanguruya Yiitjuku kutunguḻu tjuṯa tawunu kutjupa tjuṯawana yankula tjananya nintirinangi. Wati kutjarrangku kutjarrangku tjana nintirinangi. Yalatji tjanala watjaṉingi, “Kuya palyalwiyangkunyurra wantirra Katutjaku tjukarurru nyinanytjaku.” \v 13 Paluru tjana tawunu kutjuṯu kutjuṯungka nintira tjanampa mamu tjuṯa payira wantirriyalpayi. Pikatjarra tjuṯangka tjanampa tjira katangka yintira palyalpayi. \s1 Tjaananya nguṉṯi kuntara waṉiku \p \v 14-16 Yaṉangu tjuṯangku nyakupayi Yiitjulu tjananya ngangkari tiṉangku palyaṉingka. Yaṉangu tjaampalangkuya Yiitjunya kuliṉu, “Yilta ngaatja ngangkari tiṉatjarra nyinanyi. Ngaatja Tjaananya mirringuru pakaṉu, ngangkari tiṉatjarra, Tjaananya ngangkari tiṉatjarra nyinangutja nguwanpa.” Yaṉangu tjaampalangkuya Yiitjunya kuliṉu, “Yiitjunya ngunytji yini, paluru yilta yaṉangu palunya yirriṯitja, Yilaatjanya. Yilaatjanya yirriṯi ngangkari tiṉatjarra nyinangutja nguwanpa.” Yaṉangu tjaampalangkuya Yiitjunya kuliṉu, “Yaṉangu yirriṯi, Katutjaku wangka watjalpayi tjuṯa nguwanpa Yiitjunya nyinanyi. Paluru yiltalanya Katutjaku wangka tjakultjunkupayi.” \v 17-19 Mayutju tiṉangku yaṉangu Tjuwu tjuṯa kanyiṉingi, yini Yirutalu. Pilipanya palumpa maḻanypa nyinangu. Yirriṯi Yirutalu palumpa miiṯa yini Yirutiyatjanya tjulyara kanyiṉangi. Tjaanalu rawangku Yirutanya marrkuṉingi yalatji, “Nyuntupa maḻanyku miiṯa wiyaranu kanyintjaku, wanti!” Yalatji marrkuṉutjangka minyma Yirutiyatjanyara Tjaanaku yunytjuwiya nyinarra kuliṉu, mirri pungkukitjangku. Mayutju Yirutalu tjakulpa kulira walytjangkunku kuliṉu, “Tjaananya ngayulu kanyilku tjiilangka, Yirutiyatjalungarri mirri pungkutjipingkamarra.” Palulanguru Yirutalu tjananya palumpa waarrkana tjuṯa watjaṉu, Tjaananya witira tayimapira tjiilangka tjarrpatjunkunytjaku, minyma Yirutiyatjalu mirri pungkukitjangku watjaṉutjangka. Minyma paluru puṯu kuliṉu Tjaananya pungkukitjangku, tjiilangka kutu paluru nyinanyingka. \v 20 Yirutanya Tjaanaku nguḻu nyinarra kulilpayi, “Yilta Tjaananya Katutjaku tjukarurru nyinanyi.” Paluru palumpa waarrkanangka watjalpayi, tjiilakutu yankula Tjaananya mantjira ngalya katinytjaku. Yirutalu Tjaanaku wangka kulira tjiilakutu piyuku wantirriyalpayi. Tjaanaku wangka kulira paluru puṯu kulilpayi Katutjaku tjukarurru nyinakitjangku. \v 21 Yirutaku paatjayi ngaranyingka, tjana tjungurringkula yunypangku tjana ngalkura nyinapayi, waamaṯarraya tjikilpayi. Minyma Yirutiyatjalu kuliṉu, “Kuwarri Yirutaku paatjayi ngaranyi. Yaṉangu tjuṯa tjungurringkula nyinanyingka ngayulu watjalku Tjaananya mirri pungkunytjaku.” Palulanguru Yirutalu paatjayi kulira watjaṉu palumpa waarrkana tjuṯa yankula tjananya yaṉangu walytja tjuṯa ngalya katinytjaku. Palulanguru mayutju tjuṯa yankula tjungu nyinangu Yirutaku waaḻangka, kamanta ngurrara tjuṯa, kaantjaḻa ngurrara tjuṯa, tjuulytji tjuṯaku mayutju tjuṯaṯarra. Tjana yaṉangu Kaliliyinya ngurrara tjuṯaku mayutju tjuṯa nyinangu. \v 22 Palunya tjuṯaya tjungurringkula nyinanyingka minyma Yirutiyatjaku yuṉṯalpa yankula taanytjirringu ngururrpa, palunya tjuṯangka kurungka. Kungka paluru taanytjirringanyingka tjana nyakula yunyparringu. Palulanguru mayutju tiṉa paluru Yirutalu kungka palunya tjapiṉu yalatji, “Nyaaku nyuntu yunytjurringanyi? Ngayuluṉanta yungku. Nyuntu watjala!” \v 23 Yirutalu watjaṉu, “Nyuntuṉi tjapintjala ngayulu yulytja mani waaḻaṯarra kaatamilara ngayuluṉanta yilta yungku.” \v 24 Kungka yukarra paluru yankula palumpa maamangka Yirutiyatjala tjapiṉu, “Nyaaṉa watjalku?” Maamangku watjaṉu, “Watjala Yirutala!, Tjaananya kapingka papatatjimilalpayinya mirri pungkula, kata ngalya katirra ngayunya yungkunytjaku.” \v 25 Kungka yukarra paluru ankula watjaṉu mayutju tiṉangka, “Waarrkana watjala!, Tjaananya kuwarri mirri pungkula kata kuntara puḻitingka ngalya katirraṉi yungkunytjaku.” \v 26 Yirutalu kuliṉu Tjaanaku paluru puntura watjilarringu. Puṯu kuliṉu kungka yukarrangka wiya watjalkitjangku. “Ngayulu ngayuku walytja tjuṯangka kurungka watjaṉu, kungka yukarraku yungkunytjaku.” \v 27-28 Palulanguru Yirutalu waarrkana kutju iyaṉu tjiilangka tjananya yankula watjantjaku, “Yirutalu watjaṉu Tjaananya kata nyurrangarri kuntara waṉi!” Waarrkana paluru Tjiilakutu yankula watjaṉu tjananya, “Tjaananya kata kuntara yuwaṉi, Yirutakuṉa katinytjaku.” Kala, tjana Tjaananya kata kuntara waarrkana palumpa yungu. Puḻitingka katirra kungka yukarra palumpa yungu. Kungka yukarralulpira mantjira katirra yungu palumpa maama Yirutiyatjaku. \v 29 Tjaanaku walytja tjuṯangkuya mirri pungutja kulira tjiilakutu yanu. Palunyatjanu mantjiraya katingu mantangka tjarrpatjunkunytjaku. Mantangka tjana tjarrpatjunkula wantingu. \s1 Yiitjulu yaṉangu tjuṯalingku paḻtjalku \p \v 30 Yiitjulu kutunguḻu wantirriyaṉutja tjuṯa tjana tawunu tjuṯawana nintirinkulaya ngalyanu. Ngalya yankulaya Yiitjulakutu tjakultjunu, tjakultjunkula palyaṉutjatjanungku. \v 31 Palulanguru yaṉangu tjuṯalingkuya ngalya yanu Yiitjuku wangka kulintjaku. Yiitjunya anta palumpa kutunguḻu tjuṯangku puṯu kuliṉu mangarri ngalkukitjangku, tjana kutu yutjura ngarala waṉinyingka. Palulanguru Yiitjulu tjananya palumpa kutunguḻu tjuṯangka watjaṉu, “Tjungulaka yarra!, tjaalpala nyinanytjaku.” \v 32-33 Yiitjunyangarriya puutangka kaḻpakatirra yanu kapiwana. Puutangkaya yankunytjala yaṉangu tjuṯangku tjananya nyakula wanarinangi, yurungka tjayiṯiwanangku. Tawunu kutjupa tjuṯanguruya tjungurringkula wanarinangi. Yankulaya yurrunpa ngarala waṉingu, Yiitjunya palumpa kutunguḻu tjuṯa tjana ngaṉṯi mantakuturringu. \v 34 Yiitjulu mantakutu yilarringkula nyangu tjananya, yaṉangu tjuṯa ngarala waṉinytjala. Nyakula tjanampa aḻṯururringu, tjiipi nguwanpaya mayutjuwiya ngarala waṉinytjala. Palulanguru tjananya Katutjaku wangka nyinarra nintiṉangi. \v 35-36 Nintira tjananya mungarrtjirringu. Palulanguru Yiitjuku kutunguḻu tjuṯangku Yiitjunya marrkuṉu, “Mungarringanyingka, wantirriyala tjananya ngurra tjuṯakutu!, mangarriyanku yankula payimilantjaku, ngaangka mangarri wiya ngarrinyi.” \v 37 Yiitjulu tjananya watjaṉu, “Nyurrangarri tjananya yuwa, ngalkunytjaku!” Puṯu kuliraya watjaṉu, “Wiya nganaṉa tala tiṉa kanyiṉi, mangarri tjuṯa payimilantjaku, yaṉangu ngaa tjuṯaku.” \v 38 Yiitjulu tjananya tjapiṉu, “Yaalytjirrinyurra kanyiṉi mangarri puriiti? Nyurrangarri yankula yaṉangu tjuṯangka tjapila, mangarriku!” Yankulaya parra tjapira Yiitjunyalpi tjakultjunu, “Mangarri puriiti kapuṯu payipala ngarrinyi, kuka piitji kutjarraṯarra.” \v 39 Yiitjulu tjananya watjaṉu palumpa kutunguḻu tjuṯangka, “Yaṉangu tjuṯawanaya parra yankula watjala!, kapuṯurringkulaya nyinanytjaku tjaalpa yiitji yukiringka, pipitiyipala kutjupa, pipitiyipala kutjupa, yantaṯa kutjupa, yantaṯa kutjupa.” \v 40 Yaṉangu tjuṯaya kuliraya tjungurringkula tjaalpan tjaalpaya nyinangi, pipitiyipala kutjupa, pipitiyipala kutjupa, yantaṯa kutjupa, yantaṯa kutjupa. \v 41 Puriiti payipala kuka panyapa Yiitjulu mantjira yirra nyakula Katutjanya waḻkuṉu, mangarri panyapa Katutjalu yungutjangka. Waḻkura Yiitjulu mangarri panyapa kutu kilytjuntankula kutunguḻu tuwalpalanya yungangi, kutjupa tjuṯaku yungkunytjaku tjanampa. Piitjiṯarra paluru kutu kilytjuntankula yungangi. \v 42-44 Yaṉangu yuwankarrangkuya ngalkura paḻtjarringu, wati payip tjawutjunangku, minyma anta pipirri tjuṯangkuṯarra. Mangarri tiṉa ngalkura waṉingutja palumpa kutunguḻu tjuṯangku mantjira tjarrpatjunangi kaṉilpa tiṉa tjuṯangka, tuwalpalangka. Kaṉilpa panyapa tjuṯangka mangarri an piitji punturringkula katu ngarala waṉingu. \s1 Yiitjunya yurungka katuwana yankuku \p \v 45 Palulanguru Yiitjulu tjananya palumpa kutunguḻu tjuṯa puutangka kaḻpatjura iyaṉu, yuruwanaya yurrunpa tawunu Piitjatalakutu yankunytjaku. Palulanguru Yiitjulu yaṉangu tjuṯa watjara iyaṉu, ngurrakutu. \v 46-47 Paluru puḻingka kaḻpangu Katutjalakutu wangkakitja. Mungarrinyingka Yiitjunya kutju nyinangu, puḻingka katu. Ngurra palula waṉma palumpa kutunguḻu tjuṯa puutangka yanangi, yurungka ngururrwana. \v 48 Waṉmanguru Yiitjulu tjananya nyangu rawangku wana puulamilara purrkarringuya waḻpa puntungku tjananya ngalya rungkara wanaṉu. Aaḻilingku pakara Yiitjunya yurungka katuwana yanangi, puutangka yitiwana wayinta yankukitja. \v 49 Yurungka katuwana ngalya yananyingka, nyakulaya nguḻurringkula mirra wakaṉu, tjaṉpakukutjura kulira. \v 50 Tjana nyakula kurrunpa nguḻunguḻu nyinangu. Palulanguru tjananya Yiitjulu watjaṉu, “Nguḻuwiyaya nyina!, ngayuluṉa yananyi.” \v 51 Puutangkalpi tjanala kaḻpakatinyingka waḻpa yataṉarringu. Palulanguruya puntura kuliṉu, Katutjakuṉu paawu puntutjarra nyinarra kulintjawiyangku. \v 52 Yaṉangu tjuṯalingku tjananya Yiitjulu paawu puntutjarrangku paḻtjaṉu, alatjiya tjana kulilmara. Tjana kulinmara Yiitjunya Katutjakuṉu paawu puntutjarra nyinanytjala. Wiyaya yalatji kuliṉingi, wapaḻpaya nyinangu, kulintjawiya. \p \v 53 Yuruwanaya yankula manta Kinitjaritjalakutu yanu. Tjarukatirraya puuta tayimapiṉu ruupatjarrangku, waḻpa tiṉangku katitjipingkamarra. \v 54-55 Puutangkaya tjarukatinyingka palunya ngurrara tjuṯangkuya Yiitjunya nyakula yankula pikatjarra tjuṯa ngalya katingu, piitangka ngarrinyingka. Tawunu kutjupa tjuṯawana Yiitjulu nintiṉangi. Yaṉangu tjuṯangku tjakulpa kulira yalatji watjalpayi, “Yiitjulu yaalytjingka tjananya nintiṉi? Ngayuluṉa ngaatja pikatjarra kuwarri katiku, palulakutu.” Yalatji kulira yaṉangu tjuṯangku pikatjarra tjuṯanya katipayi Yiitjulakutu, palyantjaku. \v 56 Tawunu kutjupa tjuṯawana Yiitjulu yankula palyara nintirinangi, ngurra kutjupa tjuṯawanaṯarra. Yiitjunya tawunungka tjinguru ngurrangka tjarrpanytjala, palunya ngurrara tjuṯangkuya pikatjarra tjuṯa mantjira katirra ngarritjunkupayi, Yiitjulu pampuntjaku. Tawunungka ngururrpa yaṉangu tjuṯangku pikatjarra tjuṯa yurilpangka ngarritjunkula Yiitjunyaya tjapilpayi, pikatjarrangkuya palumpa kuuta kutju pampura palyarrinytjakuya. Pampuṉutja yuwankarraya palyarringkupayi. \c 7 \s1 Yirriṯi nyinanytja tjuṯangkuya watjaṉutjangka \p \v 1 Palulanguru Paratji tjuṯa, Muutjaku wangka nintilpayi tjuṯaṯarraya Yiitjula tjungurringu. Paluru tjanaya Tjarutjalumanya ngurrara tjuṯa tjungurringu. \v 2 Tjungurrirra tjananyaya nyangu Yiitjuku kutunguḻu maṉkurrpangkuya mara paltjilwiyangku ngalkuṉingka. \v 3 Paratji tjuṯangkuya yaṉangu tjuṯangka kutu watjalpayi, “Nyurrangarri mara paltjira kutju ngalkuntjaku, luwulampa yalatji ngaranyi.” \v 4 Tawunungka ngururrpaya mangarri anta kuka payimilara ngurrakutu katirra kapingka paltjilpayi. Irriṯiya yuwankarra paltjilpayi, panikina, pilikana, puḻitiṯarra, irriṯi nyinanytja tjuṯangkuya watjaṉutjangka. \v 5 Paratji palunya tjuṯangkuya Yiitjula tjapiṉu, Muutjaku wangka nintilpayi tjuṯangkuṯarra. Yalatjingkuya tjapiṉu, “Yirriṯi nyinapayi tjuṯangkuya watjaṉutjangka, nyuntupa kutunguḻu tjuṯangkuya mara paltjira nyinamara, mangarri ngalkukitjangku. Nyaakuya nyuntupa kutunguḻu tjuṯangku paltjilwiyangku ngalkuṉi?” \v 6 Yiitjulu tjananya payira watjaṉu yalatjingku, “Ngunytjinytju tjuṯanyurra nyinanyi. Yirriṯi nyinapayingku Yaatjayalu tjukarurru Katutjaku wangka watjaṉu yalatji, \q1 ‘Ngulaya yaṉangu tjuṯa ngunytjinytju nyinaku. Ngayunyaṉiya tjaangku kutju waḻkulku, wiyaṉiya yiltangku waḻkulku. \q1 \v 7 Puṯuṉiya waḻkulku, ngunytjinytju tjuṯangku. Yirriṯi nyinanytja tjuṯaku luwuwana nyinakitjangkuya kulilku, ngayuku wangka wantirralpiya nyinaku. Wiyaya ngayukuṉu wangkaya yaṉangu tjuṯangka nintilku, yaṉangukuṉu wangka kutjuya nintilku.’ Wangka panyapa Yaatjayalu watjaṉu.” \p \v 8-9 Yiitjulu piyuku tjananya payiṉu, “Yirriṯi nyinapayi tjuṯaku wangkanyurra kuliṉi, Katutjaku wangkanyurra wantinyi. \v 10 Yirriṯi Muutjalu Katutjaku wangka yalatji watjaṉu, ‘Paapa anta maamanyurra yaṉṯayaṉṯara kanyintjaku, wiyanyurra panypurangkunytjaku palunya kutjarra, purinypangkunyurra kanyintjaku.’ Wangka kutjupa palunya nguwanpa ngaranyi. ‘Paapa anta maama panypurangkunytjala, yaṉangu palunyanyurra mirri pungkunytjaku.’” \v 11 Yiitjulu tjananya Paratji tjuṯa, Muutjaku wangka nintilpayi tjuṯa payiṉu yalatji, “Katutjaku wangka palunya nguwanpanyurra kulira wantinyi. Nyurrangarri wiyawanangku tjananya yaṉangu tjuṯa nintilpayi yalatji, ‘Mani tjinguru yulytjanyurra mantjira, wiyanyurra paapa anta maamaku yungkunytjaku, wantiya!’ Yalatjinyurra wiyawanangku nintilpayi. Paapa anta maamanyurra ngunytjinytjunkupayi, yulytja mani walytjangku kanyilkitjangku, ‘Yulytja ngaatjanya tjawirrilyi, Katutjaku kutju, maa katirra ngayulu tjaatji ngurraraku yungku.’ \v 12-13 Yaṉangu tjuṯa tjananya nyurrangarri palunya nguwanpa nintilpayi, paapa an maamaku tjukarurru yungkunytjawiya nyinanytjaku. Yalatji Katutjaku wangkanyurra wantinyi yirriṯi nyinapayi tjuṯaku wangka kutjunyurra kulira wanaṉi. Yalatji nguwanpanyurra kutu wiyawanangku palyalpayi. Yirriṯi nyinapayi tjuṯangku watjaṉutja kutjunyurra nintilpayi, Katutjaku wangkawana wiya.” \s1 Tjikira ngalkuṉutjangku wiya Katutjaku wangka kilytjuntanku \p \v 14-16 Yaṉangu tjuṯa tjananya Yiitjulu yaḻṯirra tjungura watjaṉu, “Wangka ngaatjanyaya kulila! Yaṉangungku mangarri an kuka ngalkulpayiwiya tjuṯa ngalkura, wiya Katutjaku wangka kilytjuntananyi. Tjinguru yaṉangungku yaṉangu kutjupaku pikarringkula panypurangkula yalatji Katutjaku wangka kilytjuntananyi.” \m \em Tjuwu tjuṯangkuya mangarri an kuka kutjupa tjuṯa ngalkulpayi. Tjana mangarri an kuka kutjupa tjuṯa ngalkuwiyangku wantipayi, Muutjaku luwu yalatji ngaranyingka. Tjana watjalpayi, “Mangarri an kuka ngaatja ngalkulpayiwiya.” Paratji tjuṯangku kuliṉingi yalatji, “Mangarri an kuka ngaatja nganaṉa wiya ngalkuṉi, Yaṉangungku mangarri an kuka ngaatjanya ngalkulpayiwiya tjuṯa ngalkura, Katutjaku wangka kilytjuntananyi.” \em* \p \v 17 Yiitjunya wangka panyapa wangkarra yaṉangu palunya tjananya wantirra waaḻakutu yanu. Waaḻangka tjarrparra nyinanyingka, palumpa kutunguḻu tjuṯangkuya tjapiṉu, wangka palumpa nintirrinytjaku. \v 18-19 Yiitjulu tjananya nintiṉu yalatji, “Kutunyurra ngurrpa nyinanyi. Kulilaya! Mangarri an kuka tjaangkula ngalkunytjala wiḻakutu yankula ngarrirra wiyarringanyi. Yalatji mangarri an kuka ngalkulpayiwiya tjuṯa ngalkula wiya yaṉangungku Katutjaku wangka kilytjuntananyi, palya mangarri an kuka palunya ngalkunytjaku.” Yiitjulu wangka palunya watjara yalatji watjaṉu, mangarri kuka yuwankarra palyala ngalkunytjaku. \v 20-21 Yiitjulu tjananya palumpa kutunguḻu tjuṯangka piyuku watjaṉu yalatji, “Yaṉangungku Katutjaku wangka wantirra wiyawana palyara, palumpa wangka kilytjuntananyi, wiya mangarri ngalkura Katutjaku wangka kilytjuntananyi, wiya. Yurrunpa wiyawanangku kulira yalatji yaṉangungku kuya palyaṉi, yalatji Katutjaku wangka kilytjuntananyi. Yurrunpa wiyawanangku kulira miiṯa walytjawiyangka ngarrirra yalatji kuya palyaṉi. Yurrunpa wiyawanangku kulira yulytja mulyaṯalu mantjira yalatji kuya palyaṉi. Yurrunpa wiyawanangku kulira yaṉangu kutjupa mirri pungkula yalatji kuya palyaṉi. \v 22 Yurrunpa wiyawanangku kutjupaku yulytja kanyilkitjangku kulira yalatji Katutjaku wangka kilytjuntananyi. Yurrunpa wiyawanangku kulira kuya palyara yalatji Katutjaku wangka kilytjuntananyi. Yurrunpa wiyawanangku kulira yaṉangu kutjupa ngunytjinytjunkula yalatji Katutjaku wangka kilytjuntananyi. Yurrunpa wiyawanangku kulira papa nguwanpangku kuya palyara yalatji Katutjaku wangka kilytjuntananyi. Yurrunpa wiyawanangku kulira kutjupaku mulyarrarringkula Katutjaku wangka kilytjuntananyi. Yurrunpa wiyawanangku kulira yaṉangu kutjupanya panypurangkula yalatji Katutjaku wangka kilytjuntananyi. Yurrunpa wiyawanangku kulira walytjalunku payikimilara yalatji Katutjaku wangka kilytjuntananyi. Yaṉangungku wiyawanangku yalatji kulilku, ‘Katutjanya mungutja ngayulu wiya palunya kuliṉi.’ Yalatji wiyawanangku kulira Katutjaku wangka kilytjuntananyi. \v 23 Wangka palunya tjuṯa nguwanpa wiyawanangkula nganaṉa kulira kuya palyara Katutjaku wangkala kilytjuntananyi, wiya mangarri anta kuka ngalkura, Katutjaku wangkala kilytjuntananyi, wiya.” Yalatji Yiitjulu tjananya watjaṉu. \s1 Minymangku Yiitjunya kulilku ngangkari puntutjarra \p \v 24 Yiitjunya palumpa kutunguḻuṯarraya ngurra palunya wantirra yanu, manta Taayalakutu, manta Tjayitanalakutuṯarra. Ngurra palula Yiitjunyangarriya waaḻangka tjarrparra yunngu nyinangu. Yaṉangu tjuṯangkamarra paluru tjarrparra nyinangi, purrkarringkula. Yaṉangu tjuṯangkulpi kuliṉu Yiitjunya waaḻa palula nyinanyingka. \v 25-26 Minyma paluru tjakulpa kulira waaḻa palulakutu yankula tjarrparra Yiitjunya nyangu. Nyakula pupakatirra tjapiṉu, “Ngayuku yuṉṯalpa mamutjarra ngarrinyi, pikatjarraṯarra. Nyuntu yankula palula mamu payira wantirriyala!” Minyma paluru Tjuwuwiya nyinangu Panitjiyanya ngurrara. \v 27 Yiitjulu yara yalatji watjaṉu, “Wiya kuka pipirrikuṉu mantjira papa tjuṯaku yungkunytjaku, pipirriku tjanampa.” \m \em Yalatji Yiitjulu minyma palula watjaṉu, “Ngayulu Tjuwu walytja tjuṯaku, pipirri nguwanpa tjuṯaku kutju, mamu payira wantirriyalpayi, wiyaṉa nyurrangarrimpa, papa tjuṯaku nguwanpa Tjuwuwiya tjuṯaku, mamu payira wantirriyalpayi.” \em* \p \v 28 Minyma paluru watjaṉu, “Yuwa kuliṉiṉanta. Wangka kutjupa ngaatjaṉanta watjaṉi. Papa tjuṯangku ngalkuṉi tiipulangka yunngu, pipirri tjuṯangku ngalkura waṉingutja.” \m \em Yalatji Minyma paluru Yiitjunya watjaṉu, “Ngayuluṉanta papa nguwanpangku ngarala nyanganyi, kukaku nguwanpa, nyuntu ngangkaritjarrangku ngayuku yuṉṯalpa palyantjaku. Ngayuku yuṉṯalpangka mamu payira wantirriyala!, ngangkari tiṉatjarrangku.”\em* \p \v 29 Yiitjulu watjaṉu, “Nyuntu papa nguwanpangku ngarala nyangangi, ngayulu nyuntupa yuṉṯalpa palyantjaku. Yalatji ngayuluṉanta nyuntupa wangka kuliṉi. Palulanguru nyuntupa yuṉṯalpangka mamu paluru kuwarri wantikatiku.” \v 30 Minyma paluru ngurrakutu yankula nyangu palumpa yuṉṯalpa palyalpi mamuwiya ngarrinyingka. \s1 Yiitjulu wati wangkanytjawiya palyalku \p \v 31 Palulanguru Yiitjunya ngurra Taayanya wantirra yuru Kaliliyilakutu rayitpayiki yanu, manta Tjayitanalawana, manta Tikapulitjalawanaṯarra. \v 32 Palulanguru Yiitjulakutuya katingu wati wangkawiya. Tjapiṉuya pampura palyantjaku. \v 33 Wati palunya Yiitjulu mara witira katingu yaṉangu tjuṯangka tjayiṯingka. Ngaratjunkula marangku pina kutjarra pampuṉu. Marangku tjaḻinypangka wiṯatjunkula Yiitjulu pampuṉu tjaḻinypa palumpa, wati palunya. \v 34 Yiitjulu yirra nyakula wati palula aḻṯururringkula watjaṉu, “Ipapatja.” Wangka walytja watjaṉu yalatji, “Alytjurarriwa!” \v 35 Palulanguru pina alytjurarringkula tjaa wangkatjarrarringu, palyalpi paluru wangkangu. \v 36 Palyarringanyingka yaṉangu tjuṯangku nyakula ngarala waṉingu. Yiitjulu tjananya aṉangu tjuṯangka marrkuṉu wiya ankula tjakultjunkunytjaku. Tjana kulira wantirra tjakultjurinangi, aṉangu kutjupa tjuṯawana. \v 37 Yaṉangu kutjupa tjuṯangkuya tjakulpa kulira yunypangku watjaṉingi, “Yilta, Yiitjulu tjananya pampura kanaṉi ngangkari tiṉatjarrangku. Pina pati tjuṯa, wangkawiya tjuṯaṯarra palyarinkupayi.” \c 8 \s1 Yaṉangu kutjupa tjuṯa tjananya paḻtjalku \p \v 1 Palulanguru yaṉangu tjuṯalingkuya Yiitjula tjungurringu palumpa wangka kulilkitja. Tjana nyinarra mangarri walytja ngalkura piyuku tjana mangarriwiyalpi nyinangu. Paluru tjana nyinanyingka, Yiitjunya tjanampa yaḻṯururringu palumpa kutunguḻu tjuṯa yaḻṯirra watjaṉu yalatji, \v 2 “Ngayulu tjanampa yaḻṯururringanyi yaṉangu ngaa tjuṯaku, paluru tjana tjiṉṯu maṉkurrpa mangarriwiya nyinangutjangka. \v 3 Ngayuluṉa wiya tjananya paḻtjatjirratja nyinanytjala ngurrakutu wantirriyalkitjangku kuliṉi, yankulaya ngururrpa punkaltjipingka. Ngurra waṉma ngurrara tjuṯaṯarraya nyinanyi.” \v 4 Palumpa kutunguḻu tjuṯangkuya Yiitjula watjaṉu, “Ngaangka mangarri tjuṯa wiya ngaranyi, puriiti tjuṯa tjanampa mantjilkitjangku nganaṉa puṯu kuliṉi. Yaṉangu tjuṯalingkuya ngaatja nyinanyi.” \v 5 Yiitjulu tjananya tjapiṉu, “Tjinguru mangarri wiima ngarrinyi? Puriiti nyaalytjirrinyurra kanyiṉi?” Watjaṉuya, “Puriiti wiima rawunwana tjapanpalalatju kanyiṉi.” \v 6 Yaṉangu tjuṯangka tjananya Yiitjulu watjaṉu mantangka nyinakatinytjakuya. Mangarri panyapa mantjira paluru Katutjanya irra nyakula tjapiṉu yalatji, “Paapa nyuntulanyatjunu mangarri ngaatjanya yungu.” Paluru kutu mangarri kilytjuntankula tjananya palumpa kutunguḻu tjuṯanya yungangi, yaṉangu tjuṯaku tjanampa katirra yungkunytjaku, paḻtjatjirratjaya nyinanytjala. Yalatji tjananya kutu katirra yungangi, kutunguḻu tjuṯangku. \v 7 Piitji maṉkurrpaya kanyiṉangi. Yiitjulu piitji mantjira Katutjala tjapiṉu yalatji, “Paapa nyuntulanyatjunu kuka piitji ngaatjanya yungu.” Yiitjulu kilytjuntankula palumpa kutunguḻu tjuṯanya yungangi, yaṉangu tjuṯaku katirra tjanampa yungkunytjaku. \v 8-9 Yalatji mangarri anta piitji panyapa Yiitjulu tjanampa ngangkaritjarrangku tjuṯalingkuṉu. Yaṉangu yuwankarrangkuya ngalkura paḻtjarringu, puu tjawutjunangku. Mangarri tjuṯa ngalkura waṉingutja ngarrirra waṉingi. Palumpa kutunguḻu tjuṯangku mantjira tjunangi kaṉilpa tiṉa tjapanpalangka. Kaṉilpa panyapa tjuṯangka mangarri punturringkula katukaṯitja ngarringi. \v 10 Palulanguru Yiitjulu yaṉangu tjuṯanya watjaṉu ngurrakutu yankunytjaku. Puutangkaya kaḻparra yanu Yiitjunya, palumpa kutunguḻu tjuṯaya ngurra Talamanatjalakutu. \s1 Tjapilkuya Yiitjulu ngangkaritjarrangku palyantjaku \p \v 11 Puutangkaya tjarukatirra Yiitjunya, palumpa kutunguḻu tjuṯaya mantangka ngarangi. Yiitjulakutuya ngalyanu Paratji tjuṯa. Paluru tjana yalatji kulilpayi, “Tjinguru Yiitjulu wiyawanangku watjaṉingka ngulala kuutawutjuku mayutjungka tjakultjunku.” Yiitjunyaya yalatji watjaṉu, “Ngangkaritjarrangku nyuntu kutjupa kutjupa palyala!, nganaṉatju nyakunytjaku. Nyakulalatju tjinguru kulilku nyuntu Katutjakuṉu, tjinguru wiya.” \v 12 Yiitjulu tjananya watjaṉu, “Kutu nyurrangarri ngayunya tjapilpayi, kutjupa ngurrara tjuṯangkuṯarra, ngangkaritjarrangkuṉa kutjupa kutjupa palyantjaku. Yirriṯi nyurrangarri ngayunya tjukarurrungku kulilmara. Wiyaṉa nyurrampa ngangkaritjarrangku kutjupa kutjupa palyalku, wiya wantikuṉa.” \v 13 Yalatji watjara tjananya wantingu. Yiitjunyangarriya yankula puutangka kaḻparra ngurra kutjupakutu yanu. \s1 “Purinypaya nyinama!, Paratji tjuṯangkamarra” \p \v 14 Palumpa kutunguḻu tjuṯangkuya kulinmara, puutangkaya mangarri tjuṯa tjunamara. Puriiti kutjutjarraya yanangi, puutangka. \v 15 Yiitjulu tjananya wangka kutjupawanangku nintiṉu yara yalatji, “Purinypaya nyinama!, Paratji tjuṯangkamarra, mayutju Yirutalamarraṯarra, pikinpawutu nguwanpa tjuṯangkamarra.” \v 16 Palumpa kutunguḻu tjuṯangkuya puṯu kulira watjara waṉingu, yalatji, “Nyaa nganaṉanya paluru watjaṉu? Tjinguru puriitila puutangka tjunkunytjawiyangka, panyapa nganaṉanya watjaṉu.” \v 17 Yiitjulu nintingku kuliṉingi tjana wangkanytjala. Paluru tjananya tjapiṉu, “Nyaakunyurra mangarriwiyangka wangkanyi? Kulinmaraṉinyurra ngayuluṉa Katutjakuṉu ngangkaritjarra nyinanytjala. Kutunyurra nyinanyi ngayunya kulintjawiya, pina pati tjuṯa. \v 18 Kurungkunyurra nyakula paanga nguwanpanyurra nyinanyi. Wangkanyurra kulira pina pati nguwanpanyurra nyinanyi, kulintjawiya. Kulinmaraṉinyurra ngayuluṉa Katutjakuṉu ngangkaritjarrangku palyalpayi. \v 19 Kulinmaraṉinyurra ngayulu tjanampa yirriṯi puriiti palyalpayi ngangkaritjarrangku, ngayuluṉa yaṉangu tjuṯalingku payipi tjawutjuna paḻtjaṉutjangka, puriiti payipalangka. Kaṉilpa tiṉa tjuṯangka yaalytjirrinyurra mantjira tjunangi?, mangarri ngalkura waṉingutja?” Watjaṉuya “Kaṉilpa tuwalpalangka.” \v 20 Yiitjulu tjananya piyuku watjaṉu, “Kulinmaranyurra ngayulu tjananya kutjupa tjuṯa puu tjawutjuna puriiti tjapanpalangka paḻtjaṉutjangka. Palulanguru kaṉilpa tiṉa tjuṯangka yaalytjirrinyurra mantjira tjunangi?, puriiti ngalkura waṉingutja.” Watjaṉuya, “Kaṉilpa tjapanpalangka.” \v 21 Yiitjulu tjananya watjaṉu, “Tjukarurrungkunyurra kulinmara, ngayuluṉa, ngangkaritjarrangku mangarri palyalpayi.” \s1 Kuru paanga palyalku \p \v 22 Yuruwanaya yankula Yiitjunyangarri puutangkaya tjarukatirra tawunu Piitjatalakutu yanu. Tawunu palulaya tjarrpangutjangka Yiitjulakutuya ngalya katirra ngaratjunu wati palunya kuru paanga. Yiitjula yila ngaratjunkulaya tjapiṉu, palunya pampura palyantjaku. \v 23 Kuru paanga Yiitjulu mara witira katingu, tawunungka tjayiṯi ngaratjunu. Wati palunya Yiitjulu kuru nyuṉpatjunkula marangku kuru pampuṉu. Pampura tjapiṉu, “Nyanganyinu?” \v 24 Wati paluru nyakula tjapiṉu, “Yuwa, ngayulu yaṉangu tjuṯa nyanganyi, yarrkayi nguwanpa.” \v 25 Palulanguru Yiitjulu kuru piyuku pampuṉu. Piyuku wati paluru rawa nyakula alytjurarringulpi, “Yilta, ngayulu yutitjalpiṉa nyanganyi.” \v 26 Yiitjulu wati palunya yalatji watjaṉu, ngurrakutu rayitpayiki yankunytjaku, “Ngurrakutu yarra!, tawunuwana wiya yankunytjaku.” \s1 Piitalu watjalku, “Nyuntu Kurayitjanya Katutjaku katja” \p \v 27 Yiitjunya palumpa kutunguḻu tjuṯaṯarra, yanangi ngurra tjuṯawana tawunu Tjiitjarriyapilipayingka tjayiṯiwana. Yankula Yiitjulu tjananya palumpa kutunguḻu tjuṯangka watjaṉu, yalatji, “Yaṉangu tjuṯangkuṉiya ngunytji kuliṉi ngayulu yini Yiitjunya. Kuliṉiya ngayulu mirritjanu nguwanpa nyinanyi. Yini ngananyaṉiya watjaṉi?” \v 28 Watjaṉuya, “Kutjupa tjuṯangkuntaya watjaṉi, nyuntu Tjaananya mirritjanu pakara nyinanyi, kapingka tjarrpatjunkula papatatjimilalpayi. Kutjupa tjuṯangkuntaya watjaṉi, nyuntu mirritjanu pakara Yilaatjanya nyinanyi. Kutjupa tjuṯangkuntaya watjaṉi, nyuntu Katutjaku wangka watjalpayinya nyinanyi, mirritjanu pakara.” \v 29 Yiitjulu tjananya tjapiṉu, “Ngananyaṉinyurra yini watjaṉi?” Piitalu watjaṉu “Nyuntu Kurayitjanya nyinanyi, Katutjalu yirriṯi watjara wantirriyaṉutja.” \v 30 Palulanguru tjananya Yiitjulu marrkuṉu, “Kutjupangka wiya nyurrangarri wangka palunya tjakultjunkunytjaku, ngayunyatjarra, Katutjalu wantirriyaṉutja.” \s1 Yiitjulu watjalku, “Tjuṯangkuṉiya yitjipungkula mirrintanku” \p \v 31 Palulanguru palumpa kutunguḻu tjuṯangka tjanala nintiṉu yalatji, “Yaṉanguku katjaṉiya tjuṯangara yitjipungkula mirrintanku. Muutjaku wangka nintilpayi tjuṯangkuya, tuḻkuku mayutju tiṉa tjuṯangku, tjiḻpi tjuṯangkuṯarra watjantjala tjana ngayunya pikantankula mirrintanku. Mirri ngarrirraṉa munga kutjarra pakara yanku.” \v 32 Wangka panyapa yuti tjananya Yiitjulu watjaṉu mirrirrikitjangku. Piitalu Yiitjukuṉu wangka kulira Yiitjunya yaḻṯirra katingu paluru kutjarra ngarala wangkanytjaku. Piitalu Yiitjunya yalatji marrkuṉu, “Wiya. Nyuntu kana kutun nyinaku.” \v 33 Yiitjulu kulira taaṉarrirra tjananya palumpa kutunguḻu kutjupa tjuṯanya nyangu. Piitanyalpi yalatji payiṉu, “Mamuku mayutjungku tjingapunganyingka nyuntu wiyawanangku kulira watjaṉu ngayunya. Yaṉangu kutjupa tjuṯangkuṯarra pala pilinypa kuliṉi. Ngayulu wiya yalatji kuliṉi. Palya Katutjalu kuliṉi yaṉangu kuya tjuṯangku ngayunya mirrintankunytjaku.” \p \v 34 Palulanguru tjananya yaṉangu tjuṯa palumpa kutunguḻu tjuṯaṯarra Yiitjulu watjaṉu ilarrinytjaku. Paluru tjananya yalatji watjaṉu, “Yaṉangu ngayuku walytja nyinanytjakitjangku, yulytjaku, manikuṯarra wiya kulintjaku, ngayunya kutju kulira nyinanytjaku. Kuya tjuṯangkuya panypurangkunytjala paluru ngayuku kutu tjukarurru nyinanytjaku. \v 35 Tjinguru kuya tjuṯangku mirri pungkutjipingka, ngayuku walytjangku nguḻurringkula ngayunya wiyalpi kulilku. Yaṉangu paluru wiya kana kutu nyinaku ngayuku ngurrangka, wiya. Tjinguru kuya tjuṯangku mirri pungkukitjangku watjantjala, ngayuku walytja kutjupangku kulira wiya nguḻurrinytjaku mirriya pungkukitjangku watjantjala. Paluru kana nyinakitjangku kulintjawiya, tjukarurru ngayuku kutu nyinanytjaku. Yalatji tjukarurru nyinarra ngayuku wangka tjakultjurinkunytjala, palulanguru kuya tjuṯangku iluntanku. Palulanguru paluru ngayuku ngurrangka kana kutu nyinaku. \v 36-37 Kulilaya wangka ngaatja! Tjinguru nyurrangarri ngayuku wangka wantirra mani tiṉa, yulytja tiṉa, waaḻa tjuṯaṯarra mantjira kanyilku. Yalatji mantjira wiya nyurrangarri kana kutu nyinaku Katutjaku ngurrangka. \v 38 Kuwarri yaṉangu tjuṯaya wiyawana nyinanyi. Kutuya kuya palyara nyinanyi. Paluru tjana ngayuku walytja tjuṯa tjingapunganyi wiyawana nyinanytjaku. Tjinguru ngayuku walytjangku tjananya kulira ngayunya yunytjuwiyangku wantiku. Palunyatjanu ngula ngayulu yunytjuwiyangku kuutawutjungka yaṉangu palunya wantiku, wiyaṉara patjuri wangkaku. Wiya paluru ngayuku ngurrangka kana nyinaku, wiya. Yilta ngayulu ngurra palulakutu yankula piyuku ngalya yanku yilkari ngurrara tjuṯawana. Katutjanya mantarra tilitjarra nguwanpa ngayulu mantarra tilitjarra nguwanpa tjarukatiku. Palunyatjanu ngayulu nyurrangarrinya kuutawutju puntungka watjalku.” \c 9 \p \v 1 Yiitjulu tjananya panyapa tjuṯangka piyuku watjaṉu, “Wangka ngaatjanyaya kulila! Katutjalu yaṉangu tjuṯa ngulytjura yaṉṯayaṉṯantjala, tjaampalangkunyurra kana nyinarra walytja palunya tjuṯa nyakula kutju mirrirriku.” \s1 Yiitjunya yaṉangu kutjupa nguwanparriku \p \v 2 Palulanguru tjiṉṯu tjikitjipala nyinarra Yiitjulu tjananya Piitanya Tjayimitjanya Tjaananya yaḻṯirra katingu puḻikutu. Puḻingkaya katu kaḻparra ngarangi. Paluru tjana nyangu Yiitjunya, yaṉangu kutjupa nguwanpa ngaranytjala. \v 3 Palumpara mantarra tjulkurarringkula layitirringangi. Yaṉangungku wiya paltjira yalatji mantarra tjulkurankupayi. \v 4 Yiitjulapula Muutjanya, Yilaatjanya yutitjarringu, yirriṯi nyinangutja kutjarra. Paluru kutjarrapula Yiitjula wangkangi. \v 5 Piitalu palunya kutjarra nyakula Yiitjunya watjaṉu, “Mayutju. Nyuntu palya nganaṉanya ngaakutu ngalya katingu. Nyuntu yunytjurringanyingka puri maṉkurrpalatju palyalku nyurrangarrimpa, kutju nyuntupanta, kutjupara Muutjaku, kutjupara Yilaatjaku.” \v 6 Piitalu wangka panyapa ngarruṯatjarrangku parrpaṯu wangkangu. Muutjanya, Yilaatjanya yaṉangu winkipula yutirringutja nyakula paluru tjana nguḻurringu. \v 7 Palulanguru yutuwaringku tjananya tjutuṉu. Katutjanya yutuwaringuru wangkangu, “Ngaatjanya katja ngayuku nyinanyi. Rawalunyurra palumpa wangka kulintjaku.” \v 8 Palulanguruya pakara nyangu Yiitjunya kutju ngaranytjala. \v 9 Puḻingkaya tjarukatinyingka Yiitjulu tjananya marrkuṉu yalatji, “Puḻingka katu nyurrangarri nyangutjangku wiya yaṉangu kutjupa tjuṯangka tjakultjunkunytjaku.” Piyuku tjananya watjaṉu yalatji, “Ngula palyanyurra tjakultjunkunytjaku, kuwarrinyurra puḻingka nyangutjangku, ngayuluṉa yaṉanguku katja mirringuru pakara kutju yananyingka, ngaṉṯinyurra palya tjakultjunkunytjaku.” \v 10 Paluru tjana tjakultjunkunytjawiya nyinangu. Tjana tjungurringkula wangkarra puṯu kuliṉingi, “Yaalytjiyaalytji ngaangku watjaṉi?, ‘Mirringuruṉa pakara yanku.’” Puṯu kuliraya wantingu. \p \v 11 Palulanguru Yiitjunyaya wangka kutjupawanangku tjapiṉu, “Nyaakuya Muutjaku wangka nintilpayi tjuṯangku watjalpayi yalatji?, ‘Yirriṯi nyinangutja Yilaatjanya yurrunpa ngalya yanku, Kurayitjanya ngaṉṯi ngalya yanku.’” \v 12-13 Yiitjulu tjananya watjaṉu, “Yilaatjanya yilta yurrunpa ngalyanu, yaṉangu tjuṯa nintira tjukarurru nyinatjunkunytjaku. Yilaatja paluru yini Tjaananya yilta ngalya yanu. Ngalya yankula tjakultjunkunytjala, yaṉangu tjuṯangkuya palumpa wangka kulira wantipayi. Yalatji Katutjaku wangka yirriṯi tjunutja yiltarringu, ‘Yilaatjakuṉu wangkaya kulira wantiku.’ Katutjaku wangka kutjupa yalatji ngaranyi, ‘Kurayitjanyaya kulira wantiku.’ Yilta Tjaana palunya nguwanpaṉiya yaṉanguku katja kulira wantiku. Palulanguruṉiya kulintjawiyangku pungku.” \s1 Uḻa mamutjarra palyalku \p \v 14 Yiitjunya, palumpa kutunguḻu maṉkurrpaṯarra puḻi palula tjarukatirra yankula nyangu yaṉangu tjuṯa, palumpa kutunguḻu kutjupa tjuṯaṯarra, waṉmanguru. Yiitjuku kutunguḻu kutjupa tjuṯangku wangkarra pungangiyanku, Muutjaku wangka nintilpayi tjuṯangkuṯarra. \v 15 Palulanguru Yiitjunya palumpa kutunguḻu maṉkurrpa maa ilarrinytjala, yaṉangu tjuṯangku Yiitjunya nyakula tjalkaḻungu waḻkulkitja. “Nyuntupalatjunta paṯaṉingi, uḻa palatjanu palyantjaku.” \v 16 Palumpa kutunguḻu tjuṯangka tjananya Yiitjulu tjapiṉu yalatji, “Nyaangurunyurra wangkarra pungangi?” \v 17 Wati kutjupa katu ngalya wangkangu, “Nintilpayi. Ngalya katinguṉanta katja ngayuku, nyuntu palyantjaku. Paluru mamutjarra nyinanyi, wangkanytjawiya. \v 18 Mamungku kuyantjala punkara parralayitjirrirra nyunypa yintirra ngarripayi. Nyuntupa kutunguḻu tjuṯangkaṉa tjananya ngayulu puṯu tjapiṉu payira wantirriyantjaku. Puṯuya payira wantirriyaṉu.” \v 19 Yiitjulu tjananya yaṉangu tjuṯangka watjaṉu, “Nyurrangarri ngayuku wangka kulira wantipayi. Rawaṉa nyurranya nintiṉangi. Kuliranyurra ninti nyinamara. Yaalytjingaranyurra pina alytjurarringkula kulilku? Uḻa palatja yaḻṯirra ngalya kati, ngayulakutu!” \v 20 Uḻa palunya Yiitjulakutuya katingu. Yiitjunya nyakula mamu paluru uḻangka yunnguwana nyinarra kuyaṉu. Palulanguru punkara parralayitjirringu. Mantakutu punkara ruularringkula nyunypa yintirra ngarringi. \v 21 Uḻa palumpa paapanya Yiitjulu tjapiṉu, “Kuwarri kutju paluru mamutjanu parralayitjirringu?, tjinguru yirriṯi parralayitjirripayi?” Paluru watjaṉu, “Palatja pipirri wiimatjanu rawa parralayitjirripayi. \v 22 Mamu paluru warungka kapingkaṯarra rawa punkatjingara tjarrpatjunkupayi, iluntankukitjangku.” Wati paluru Yiitjula piyuku tjapiṉu, “Tjingurunu nyuntu ngangkari tiṉatjarra? Tjingurunu kulira yaḻṯururringkula palyalku?” \v 23 Yiitjulu wati palumpa wangka kulira watjaṉu yalatji, “Nyuntu ngayunya yalatji watjaṉu, ‘Tjingurunu nyuntu ngangkari tiṉatjarra?’ Wiya nyuntu yalatji watjantjaku. Wiya nyuntu ngayunya ngangkariwiya kulintjaku. Nyuntu ngayunya Katutjakuṉu ngangkari tiṉatjarra kulintjaku. Tjinguru nyuntu panyapa kulintjala, ngayulu nyuntupa katjangka mamu payira iyalku.” \v 24 Palulanguru wati paluru yulakitjangku watjaṉu, “Kala, ngayululpi kuliṉi nyuntu ngangkari tiṉatjarra nyinanyi. Kutu ngayunya nintila!, tjukarurruṉa kulintjaku.” \v 25 Yiitjulu nyangu yaṉangu tjuṯa ngalya yankula tjungurrinytjala. Nyakula paluru mamu palunya payira wantirriyaṉu. Payira wantirriyalkitjangku mamungka yalatji watjaṉu, “Nyuntu kuyaṉutja uḻa ngaatjanya paluru wiya wangkanyi, wiya kuliṉi. Uḻa ngaatja wantirra yarra!, piyuku wiya tjarrpanytjaku, kutu yarra!” \v 26 Uḻa palunya kuyantjala tititingarala mirrangu. Yalatji mamungku palunya wantikatingu. Mirri nguwanpa ngarringi. Nyakulaya yaṉangu tjuṯangku watjaṉu, “Mirri paluru ngarrinyi.” \v 27 Yiitjulu palunya mara witira katura ngaratjunu. \v 28 Palulanguru Yiitjunyangarriya yankula waaḻangka tjarrparra nyinangu. Palumpa kutunguḻu tjuṯangkuya tjapiṉu, “Nyaangurulatju mamu palunya puṯu payira wantirriyaṉu?” \v 29 Yiitjulu tjananya watjaṉu, “Mamu palunya nguwanpa Katutjala tjapira kutju, payira wantirriyantjaku.” \p \v 30-31 Palulanguru Yiitjunya, palumpa kutunguḻu tjuṯaṯarra yanu yuru Kaliliyilawana tjayiṯiwana. Palulanguru Yiitjulu kuliṉangi, “Ngayuku kutunguḻu tjuṯangka kutjuṉa nintilkitjangku kuliṉi. Nganaṉa tawunu tjuṯangka tjayiṯiwana yanku, yaṉangu tjuṯangkamarra.” Yiitjulu tjananya yalatji nintiṉingi, “Wati kutjungkuṉi yaṉanguku katja tjakultjunku tjananya, kutjupa tjuṯangkuṉiya witira iluntankunytjaku. Ilta tjana ngayunya iluntanku. Munga kutjarraṉa mirri ngarriku, Katutjaluṉi pakaltjingalku.” Yalatji tjananya Yiitjulu nintiṉingi, wangka panyapa. \v 32 Palumpa kutunguḻu tjuṯangkuyanku puṯu kulira yalatji wangkangu, “Ngaatjanya mayutju tiṉalampa, wiya paluru mirrirriku.” Wiyaya Yiitjunya tjapiṉu ninti nyinakitjangku, kuṉṯarringkulaya wantingu. \s1 Pipirri kuṉṯanytju nguwanpa nyinanytjaku \p \v 33 Tawunu Kapaniyamalalpiya yankula tjarrpangu. Waaḻakutuya yankula tjarrparra yunngu nyinangu. Palulanguru Yiitjulu tjananya tjapiṉu, “Nyaangurunyurra ruutuwana wangkayinangi?” \v 34 Kuṉṯarringkulaya ngarangi, wangkawiya. Tjana yurrunpa ruutuwana yankula yalatji wangkayinangi, “Ngananya mayutju tiṉalampa nyinaku?, Yiitjulawana ngaṉṯi.” \v 35 Palulanguru tjananya Yiitjulu nyinarra palumpa kutunguḻu tuwalpala yaḻṯirra nintiṉu yalatji, “Mayutju tiṉa nyurrampa nyinakitja waarrkana nguwanpa nyinanytjaku, nyurrangarrimpa waarrkarrinytjaku.” \v 36 Yiitjulu pipirri yila ngaranytjala ampura katirra ngururrpa tjanala ngaratjunu. Pipirri palunya yampura kanyira paluru tjananya watjaṉu, \v 37 “Pipirri ngaa nguwanpa ngayulu tjananya yunyparringkula yaṉṯayaṉṯaṉi. Tjingurunyurra pipirri tjuṯaku yunyparringkula, ngayukuṯarranyurra yunyparriku. Tjingurunyurra ngayuku yunyparringkula ngayuku paapakuṯarranyurra yunyparriku. Paluruṉi mantakutu iyaṉu.” Yalatji wangka panyapa Yiitjulu tjananya nintiṉu. \p \v 38 Tjaanalu Yiitjula watjaṉu, “Nintilpayi. Wati kutjupalatju nyangu mamu payintjala. Paluru watjalpayi yalatji, ‘Ngayuku walytja Yiitju Kurayitjanya ngangkari tiṉatjarra nyinanytjala, ngayulu mamu ngaatjanya payira iyaṉi, yaṉangu ngaatjanya wantirra yankunytjaku.’ Wati palunya mamu payilpayinyalatju marrkuṉu, payira wantirriyalwiyangku wantinytjaku, tjungula parra yankunytjawiyangka.” \v 39 Yiitjulu Tjaananya watjaṉu, “Wiyanyurra wati palunya marrkunmara. Palya paluru ngayunya yini watjara mamu payira iyantjaku. Yalatji mamu payira wiya paluru ngayunya panypurangku. \v 40 Yaṉangu kutjupalampa yunypa nyinanytjala, walytja nguwanpalampa nyinanyi.” \v 41 Yiitjulu tjananya piyuku watjaṉu, “Wangka ngaatjanyaya kulila! Tjinguru yaṉangu kutjupangkunta yunyparringkula kapi yungku, nyuntu ngayuku walytja nyinanytjala, Katutjalu yaṉangu palunya ngula ngaparrtjingku yaṉṯayaṉṯalku.” \s1 Kuya palyantjawiya nyinanytjaku \p \v 42 Yiitjulu tjananya piyuku watjaṉu, “Tjinguru wati kutjupangku ngayuku walytjanya kuya palyantjaku tjingapungku. Yalatji paluru tjingapungkupayingku kuya palyalku. Ngula Katutjalu palunya warukutu waṉiku. Tjingapungkupayi palunya tjinguru yaṉangu kutjupangku witira tjiina puḻi tiṉatjarra nguṉṯiwana tayimapira iluntanku, yuru tiṉangka waṉirra. Yalatji palya tayimapira iluntankunytjaku. Ngula tjingapungkupayi palunya Katutjalu warukutu waṉiku. Tjinguru kutjupa tjuṯangku ngayuku walytja kutjupa tjuṯa tjingapungku kuya palyantjaku. Katutjalu tjingapungkupayi palunya tjananyaṯarra warukutu waṉiku.” \v 43-44 Yiitjulu tjananya piyuku watjaṉu, “Nyuntu tjinguru mara kutjungku kuya palyaṉutjangku kulira mara palunya kuntara waṉi!, kuya rawangku palyara Katutjaku wangka wantipayingkamarra. Palya nyuntu mara kutjutjarra Katutjaku ngurrangka kana kutu nyinaku. Mara kutjarratjarrangku nyuntu kuya rawangku palyara ilurra ngurra kuyakutu anku. Ngurra palula waru tiṉa kutu kampamalpa. \v 45-46 Wangka palunya nguwanpa nyuntu tjinguru tjina kutjungku kuya palyaṉutjangku kulira tjina palunya kuntara waṉi!, kuya rawangku palyara Katutjaku wangka wantipayingkamarra. Palya nyuntu tjina kutjutjarra Katutjaku ngurrangka kana kutu nyinaku. Tjina kutjarratjarrangku nyuntu kuya rawangku palyara ilurra ngurra kuyakutu ankuku. \v 47 Wangka palunya nguwanpa, nyuntu tjinguru kuru kutjungku kuya palyaṉutjangku kulira palunya yurrkura waṉi!, kuya rawangku palyara Katutjaku wangka wantipayingkamarra. Palya nyuntu kuru kutjutjarra Katutjaku ngurrangka kana kutu nyinaku. Kuru kutjarratjarrangku nyuntu kuya rawangku palyara ilurra ngurra kuyakutu ankuku. \v 48 Ngurra palula waru panyapa kutu kampamalpa, wiyarrinytjawiya. Waru ngurrara katilyka tjuṯangku tjananya kutu ngalkulmalpa, ilunytjawiya.” \v 49 Katutjalulanya yaṉangu yuwankarra yarrkalku tjukarurrulpila nyinanytjaku. \p \v 50 Yiitjulu tjananya yara kutjupa watjaṉu, “Paṉṯunguru kuka palyarripayi. Paṉṯu palunya palya. Paṉṯu kapingka rawa ngarrirra kuyarringkupayi. Paṉṯu irriṯitjanu wiya kuka palyarripayi. Paṉṯu palya nguwanpa nyurrangarri yaṉangu kutjupa tjuṯaku palya nyinanytjaku, wiya pikapikarringkula tjanampa nyinanytjaku, wanti!” \c 10 \s1 “Miiṯa walytja kanyira yunytjuwiyarringkula wiya nyuntu wantirriyantjaku” \p \v 1 Palulanguruya Yiitjunya palumpa kutunguḻu tjuṯa tjunguya manta Tjuutiyalakutu yankukitjangku, manta Kaliliyinyaya wantikatingu. Karru Tjuutanalawanaya kakararrawana yankula manta Tjuutiyala kuruutjurringu. Yaṉangu tjuṯalingku tjana ankula Yiitjula tjungurringu, palumpa wangka kulintjaku. Palulanguru tjananya Yiitjulu nintiṉingi. Yalatji tjungurringkunytjala kututja Yiitjulu rawangku tjananya nintilpayi. \v 2 Palulanguru Paratji tjuṯaya yanu Yiitjulakutu, tjapilkitja. Paluru tjana yalatji kulilpayi, “Tjinguru Yiitjulu wiyawanangku watjaṉingka nganaṉa palunya ngula kuutawutjuku mayutjungka tjakultjunkuku.” Yiitjunyaya yalatji tjapiṉu, “Tjinguru luwulampa palya ngaranyi?, watingku miiṯa walytja rawangku kanyira yunytjuwiyarringkula payira wantirriyalku?” \v 3 Yiitjulu tjananya maa tjapiṉu, “Miiṯararrapula nyinanytjaku, Muutjalu nyaa watjaṉu?” \v 4 Tjanaya watjaṉu, “Muutjalu palya watjaṉu, ‘Watilu piipangka wakara miiṯa walytjaku yungku, wantirriyalkitjangku.’” \v 5 Yiitjulu tjananya yalatji watjaṉu, “Yirriṯitja tjuṯaya Katutjaku wangka kulintjawiya nyinapayi. Palulanguru Muutjalu tjanampa luwu palunya watjaṉu. Nyurrangarriṯarra Katutjaku wangka kulintjawiya nyinanyi. \v 6 Yalatjiya kulila! Yirriṯi Katutjalu pulanya miiṯararra nyinatjunu. Kuwarri Katutjalu kutu kuliṉi, miiṯararra tjungu kutu nyinanytjaku. \v 7 Palulanguru watingku paapa anta maama pulanya wantirra kungka yaḻṯirra miiṯararralpi nyinanyi. \v 8 Palulanguru wati anta kungka miiṯararra kutu nyinanyi, wiyalpipula tjiingkila nyinanyi. \v 9 Yalatji Katutjalulanya miiṯararra nyinatjunu. Wiya watingku miiṯa walytja kanyira yunytjuwiyarringkulalpi wantinytjaku. Tjungupula kutu nyinanytjaku.” \p \v 10 Yiitjunyangarriya yankula waaḻangka tjarrparra unngu nyinangi. Palulanguruya palumpa kutunguḻu tjuṯangku tjapiṉu wangka panyapaku nintirrikitjangku. \v 11 Yiitjulu tjananya watjaṉu, “Watingku miiṯa walytja kanyira, miiṯa kutjupa mantjilkitjangku wiya wantirriyantjaku. Miiṯa walytja wantirriyara kutjupa mantjira Katutjaku luwu kilytjuntananyi. \v 12 Palunya nguwanpa kungkalu miiṯa walytja wantirra yankula wati kutjupangka nyinarra Katutjaku luwu kilytjuntananyi.” \s1 Aḻṯurungku tjananya pipirri tjuṯa pampura tjapilku \p \v 13 Palulanguru Yiitjulakutuya katingu pipirri tjuṯa, aḻṯururringkula tjanampa pampura Katutjanya tjapintjaku. Yiitjuku kutunguḻu tjuṯangku tjananya ngalya katinyingka nyakula payiṉu, “Wiyanyurra pipirri tjuṯa Yiitjulakutu katinytjaku, wantiya!” \v 14 Yiitjulu tjananya kulira marrkuṉu, “Wanti tjananya!, pipirri tjuṯa ngayulakutuya palya ngalya katinytjaku. Pipirri ngaa tjuṯa nguwanpa, Katutjalu yaṉṯayaṉṯaṉi. \v 15 Wangka ngaatjanyaya kulila! Katutjalu tjananya palumpa walytja tjuṯa yaṉṯayaṉṯara kanyiṉi. Pipirri tjuṯangkuya wangka kutjupakuṉu yilta kuliṉi, wiya kulira wantinyi. Palunyatjanu nyurrangarri yaṉangu tjuṯangku ngayuku wangka kulintjaku, pipirri nguwanpangku, wiya nyurrangarri kulira wantinytjaku. Palulanguru Katutjalu nyurrangarrinya ngulytjura yaṉṯayaṉṯalku.” \v 16 Pipirri panyapa tjuṯa tjananya Yiitjulu aḻṯururringkula yampuṉangi. Mara tjunkula tjanala Katutjanya tjanampa tjuṯangara tjapiṉangi. \s1 Kana kutu nyinakitjangku tjapilku \p \v 17 Yiitjunyangarriya ngurra kutjupakutu yanangi, wati kutjungku Yiitjulakutu tjalkaḻungkula maa puparra tjapiṉu, “Nintilpayi, nyuntu palya. Ngayulu yaalytji tjukarurru palyalku, kana kutu nyinakitjangku?” \v 18 Yiitjulu watjaṉu, “Nyaakuṉin watjaṉu ngayunya, ‘Nyuntu palya?’ Katutjanya kutju palya nyinanyi, yaṉangu wiya.” \v 19 Wati palunya Yiitjulu piyuku watjaṉu, “Katutjalu yirriṯi watjaṉutjangka nyuntu ninti nyinanyi. Wangka palumpara ngaranyi yalatji, ‘Yaṉangungku wiya kutjupa mirri pungkunytjaku. Yaṉangungku wiya kutjupakura miiṯa tjulyara katinytjaku. Yaṉangungku wiya yulytja mulyaṯangku mantjintjaku. Yaṉangungku wiyawanangku tjakultjunkunytjawiya. Yaṉangu kutjupanya wiya ngunytjinytjunkula mani mantjintjaku. Yaṉangu paapaku maamaku pulampa kaangkinytji nyinanytjaku, wiya pulanya panypurangkunytjaku.’” \v 20 Wangka panyapa kulira wati panyapangku Yiitjunya yalatji watjaṉu, “Nintilpayi. Wangka palunya tjuṯawana ngayulu tjukarurru nyinapayi. Pipirri tiṉarringkulaṉa tjukarurru kutu nyinapayi. Kuwarri kutuṉa tjukarurrulpi nyinanyi.” \v 21 Yiitjulu kulira yaḻṯururringkula wati palunya watjaṉu, “Wangka palunya tjuṯaku palya nyuntu tjukarurru nyinapayi. Yulytja tjuṯa waaḻaṯarra tjalamilara mani mantjila! Mantjira katirra tjanampa yuwa!, mangarriwiya, ngurrawiya tjuṯaku. Maniwiyarringkula nyuntu ngayulawana tjungu yankunytjaku. Palunyatjanu nyuntu tjukarurru nyinaku. Katutjalunta ngula palumpa ngurrangka yaṉṯayaṉṯalku.” \v 22 Yiitjuku wangka kulira wati paluru puṯu kuliṉu yulytja tjuṯa waaḻa tjuṯaṯarra tjalamilalkitjangku. Paluru tjilurutjilururringkula yanu. \p \v 23 Yiitjulu tjananya palumpa kutunguḻu tjuṯangka parra nyakula watjaṉu, “Katutjalu palumpa walytja tjuṯa kanyilku. Walytja palunya tjuṯangka tjananya tjungu nyinakitjangku yaṉangu yulytja tiṉatjarra tjuṯangkuya puṯu kuliṉi, yulytja tjuṯa wantirra nyinakitjangku.” \v 24 Palumpa wangka kuliraya Yiitjuku kutunguḻu tjuṯangku alatji wiyawanangkuya kulilpayi, “Katutjalu tjananya yulytja tjuṯa maniṯarra yungkupayi, palulanguru paluru tjananya katirra yaṉṯayaṉṯara kanyilku palumpa ngurrangka.” Yiitjulu tjananya piyuku watjaṉu, “Walytja tjuṯangkuya ngayunya kulila! Katutjalu palumpa walytja tjuṯa yaṉṯayaṉṯaṉi. Walytja palunya tjuṯangka tjananya tjungu nyinakitjangku, yaṉangu yulytja tiṉatjarra tjuṯangku puṯu kulilku. \v 25 Naanytja luututjarra kiiṯa yutjuwana puṯu tjarrpapayi. Yara palunya nguwanpa yaṉangu yulytja tiṉatjarra naanytja nguwanpangku puṯu kuliṉi Katutjaku ngurrangka tjarrpakitjangku.” \v 26 Yiitjuku kutunguḻu tjuṯangku kutu wiyawanangku kuliṉingi, “Katutjalu tjananya yulytja tjuṯa maniṯarra yungkupayi, palulanguru paluru tjananya katirra yaṉṯayaṉṯara kanyilku palumpa ngurrangka.” Yalatjikutjuraya kulira tjana wangkarra pungu, “Yulytja tiṉatjarra tjuṯa Katutjalu wantirra, yaṉangu ngananya?, paluru ngulytjura palumpa walytja nyinatjunku?” \v 27 Yiitjulu tjananya nyakula watjaṉu, “Yaṉangungku puṯu kuliṉi Katutjaku walytja tjuṯangka tjungu nyinakitjangku, Katutjalu kutju yaṉangu tjuṯa ngulytjura katirra palumpa walytja tjuṯangka nyinatjunku. Yulytja puntutjarra Katutjaku kutu tjukarurru nyinanytjala, palya, palunya Katutjalu palumpa walytja tjuṯangka nyinatjunku palumpa ngurrangka.” \p \v 28 Piitalu Yiitjunya watjaṉu, “Nganaṉalatju, nyuntupa walytja tjuṯangku yulytja waaḻa, walytja tjuṯaṯarra wantingu, nyuntulawanalatju tjungu nyinakitjangku.” \v 29-30 Yiitjulu tjananya watjaṉu, “Wangka ngaatjanyaya kulila! Yaṉangu ngayuku walytja nyinakitjangku, ngayuku waarrkaṯarra palyalkitjangku walytja tjuṯaṯarra wantingutjangka, Katutjalura ngula puntura yungku. Walytja tjuṯa yalatji nguwanpa wantingutjangka, kaaka, kangkuru, maḻanypa, katja tjuṯa, yuṉṯalpa tjuṯa, walytja kutjupa tjuṯaṯarra. Katutjalura puntura yungku ngaparrtjingku walytja tjuṯa kutjupa, ngurra kutjupaṯarra. Walytja tjuṯa yalatji nguwanpa yungku, kuṯa, kangkuru, maḻanypa, paapa, maama, pipirri. Paluru paṉa ngaangka ngayuku tjukarurru nyinanytjala, tjinguru kuya tjuṯangku pungkuku. Palulanguru ngula paluru kana kutu nyinamalpa, Katutjaku ngurrangka.” \p \v 31 Yiitjulu tjananya piyuku watjaṉu, “Kuwarriya paṉangka mayutju tjuṯa nyinarra, ngulaya ngurra palula waarrkana tjuṯa nyinaku. Kutjupa tjuṯaya kuwarri waarrkana tjuṯa nyinarra, ngulaya mayutju tjuṯa nyinaku, ngurra palula.” Yalatji tjananya Yiitjulu watjaṉu. \s1 Yiitjulu tjananya piyuku watjalku, “Mirri pungkuṉiya” \p \v 32 Palulanguruya Yiitjunyangarri tawunu Tjarutjalumalakutu ngururrpa yanangi, Yiitjunya yurrunpa tjanala yanangi. Palumpa kutunguḻu tjuṯa, yaṉangu tjuṯaṯarraya nguḻu ngaṉṯi yanangi. Yalatjiya kulirinangi, “Yiitjunya Tjarutjalumala tjarrparra paluru yaalytjirriku? Tjinguruya mayutju ngaratjunku, tjinguruya pungkuku.” Yiitjulu tjananya palumpa kutunguḻu tuwalpala yaḻṯirra katingu tjaalpaya ngaranytjaku. Paluru tjananya watjaṉu yalatji, \v 33 “Kulilaya! Tjungula yananyi Tjarutjalumalakutu. Ngurra palula ngayunya yaṉanguku katjaṉiya witilku. Witiraṉiya katirra ngaratjunku tuḻkuku mayutju tjuṯangka, Muutjaku wangka nintilpayi tjuṯangkaṯarra. Paluru tjanaṉiya katirra kuutawutjungka ngaratjunku. Ngurra palulaya wangkarra ngayunya mirritjunku. Wangkarraṉiya katirra ngaratjunku yaṉangu kutjupa tjuṯangku ngayunya mirrintankunytjaku. Paluru tjana ngayunya nyuṉpatjunku. Yaṉangu palunya tjuṯa, Tjuwuwiya nyinanyi. \v 34 Paluru tjana ngayunya panypurangkula wiipatjarrangkuṉiya pungku. Pungkulaṉiya mirrintanku. Munga kutjarra mirriṉa ngarrirra kanarringkula pakalku.” \s1 Tjayimitjalu anta Tjaanalu Yiitjunya tjapilku \p \v 35 Palulangurupula tjiḻpi Tjipitiyiku katja kutjarrangku Yiitjulakutu yankula tjapiṉu, Tjayimitjalu anta Tjaanalu. “Nintilpayi. Ngalitju yunytjurringanyi nyuntunya tjapintjaku. Ngalitju tjapintjala kuliranu yalatji palyalku?” \v 36 Yiitjulu pulanya watjaṉu, “Yuwa, nyaa nyupali kuliṉi? Ngayulu nyupalimpa nyaa palyalku?” \v 37 Watjaṉupula yalatji, “Nyuntu ngula mayutju tiṉa nyinanytjala mayutju tiṉa maṉkurrpala nyinaku? Mayutjulinyatju nyinatjunkukitjangku nyuntu watjala!” \v 38 Yiitjulu pulanya watjaṉu, “Nyupali wiyawanangku kuliṉi, ngurrpangku. Kuwarri ngayunyaṉiya panypurangkula pungkuku. Tjungu nganaṉanya panypurangkula pungkunytjaku nyupali yunytjurringanyi? Yalatji nyupali kuliṉi?, ngayunya tjana panypurangkula pungkuku.” \v 39 Paluru kutjarra watjaṉu, “Yuwa, ngali kuliṉi tjungu nganaṉanya tjana pungkunytjaku.” Yiitjulu pulanya watjaṉu, “Yilta, kutjupa tjuṯangku nyupalinya pungku. \v 40 Katutjalu kutju watjalku, ngayulawana mayutju tjungu nyinanytjaku, wiya ngayulu watjantjaku.” \p \v 41 Yiitjuku kutunguḻu tiinpalangkuya wangka panyapa kulira pikarringu pulampa Tjayimitjaku anta Tjaanaku, mayutjupula nyinakitjangku tjapiṉutjangka. \v 42 Yiitjulu tjananya palumpa kutunguḻu tjuṯa yaḻṯingu. Paluru tjananya watjaṉu yalatji, “Kulilaya! Tjuwuwiya mayutju tjuṯaya kuya nyinanyi, yaṉangu tjuṯa tjananya tjikipakangku kanyilpayi. Yalatjikunyurra ninti nyinanyi. \v 43-44 Wiya nyurrangarri mayutju palunya tjuṯa nguwanpa nyinanytjaku. Tjinguru kutju nyurrampa mayutju nyinakitja yunytjurringkula, kutjupa tjuṯaku nyurrampa waarrkarringkula yaṉṯayaṉṯantjaku \v 45 Tjingurunyurra kuliṉi ngayulu yaṉanguku katja mantakutu ngalya yanu, mayutjungku yaṉangu tjuṯa kanyintjaku. Yalatjiku wiya. Ngayulu waarrkana ngalya yanu Katutjaku waarrka palyara mirrirrikitja, yaṉanguku kuya waṉikitja.” \s1 Wati pampa palyalku \p \v 46 Yiitjunyangarriya yankula tawunu Tjirikungkalpiya tjarrparra nyinangu. Yiitjunya palumpa kutunguḻu tjuṯaṯarra nyinarra pakara yanu ngurra kutjupakutu yankukitja. Yaṉangu tjuṯa tjanala tjungurringkula yanangi. Ruutuwanaya yananyingka, wati pampa Patamiyatjanya, Timiyatjaku katja ruutungka tjayiṯingka nyinangu. Kutu ruutungka paluru nyinapayi yaṉangu tjuṯangka maniku yinkapayi. \v 47 Yiitjunya Natjaritjanya ngurrara yananyingka, tjakulpa kulira pampa paluru mirrarra yaḻṯingu, “Yiitju. Tapitaku walytja ngaṉṯitja yaḻṯururriwatju!” \v 48 Yaṉangu tjuṯangkuya marrkuṉu wangkawiya nyinanytjaku. Paluru kutu tjuṯangara mirrarra yaḻṯingu, “Tapitaku walytja ngaṉṯitja yaḻṯururriwatju!” \v 49 Yiitjulu kulira ngarala watjaṉu, “Watjala!, paluru ngalya yankunytjaku.” Pampa palunyaya watjaṉu, “Yunyparringkula pakara ngalya yarra! Yiitjulu watjaṉu nyuntu ngalya yankunytjaku.” \v 50 Kuuta yarrara waṉingu Yiitjulakutu paluru pakara maa yanu. \v 51 Yiitjulu pampa palunya tjapiṉu, “Nyaakun yunytjurringanyi? Yaalytjinkuṉanta?” Pampa paluru watjaṉu, “Mayutju. Kurutju aḻala!” \v 52 Yiitjulu palunya watjaṉu, “Nyuntu ngayunya ngangkari puntutjarra kulira nyuntu kuru palyarringulpi. Kala, palya nyuntu yarra!” Yilta kuru palyarringu. Palyarringkula Yiitjulawana tjungu yanu, yunypalpi. \c 11 \s1 Yiitjunyaya waḻkulku \p \v 1-2 Palulanguru Yiitjunyangarri tawunu Tjarutjalumalakutu yanangi. Yankulaya tawunu Pitjapatjila anta Piitjaniyilaya yilarringkula puḻi Yalipatjalaya nyinangu. Palumpa kutunguḻu kutjarra pulanya wantirriyalkitjangku Yiitjulu watjaṉu, “Nyupali tawunu nyarrakutu yarra! Nyupali yankula nyaku tuungkiyi wiima ruupatjarra ngaranytjala. Tuungkiyi palula wiya yaṉangu kaḻpapayi. Yarrarapula ngalya kati ngayulakutu! \v 3 Tjinguruntapula kutjupangku watjalku, ‘Nyaakitjangkupulan yarraṉi?’ Yalatjipula watjala!, ‘Mayutjura yunytjurringanyi, kanyiranta ngalya wantirriyalku nyuntulakutu.’” \v 4 Palulanguru paluru kutjarrangku yankula yilta nyangu tuungkiyi ruupatjarra tuuwangka tjayiṯingka ngaranyingka. Tuungkiyi wiima palulapula ruupa yarraṉingka, \v 5 yaṉangu tjuṯangku tjapiṉu palunya kutjarra, “Nyupali nyaakitjangku tuungkiyiku ruupa watiyangka yarraṉi?” \v 6 Paluru kutjarrangku watjaṉu Yiitjulu yurrunpa watjaṉutja. Palulanguru pulanya kulira tjana watjara iyaṉu. \v 7 Yiitjulakutupula tuungkiyi katirra ngaratjunu. Kuuta waṯawarapula yarrara tuungkiyingka yinytjamitjunkulapula tjunu. Yiitjunyalpi kaḻpangu tuungkiyi palula. \v 8 Ruutuwanaya tjungu yanangi Yiitjunya, palumpa kutunguḻu tjuṯa, yaṉangu kutjupa tjuṯaṯarra. Kuuta waṯawarayanku yarrara ruutungka yinytjamitjunangi tuungkiyingku tjinangku kanturinkunytjaku. Kutjupa tjuṯangkuya parrka kilytjuntankula tjunangi parrkalpi tuungkiyilu kanturinkunytjaku. Paluru tjana kuliṉangi, “Nganaṉa mayutju tiṉa tjuṯaku kuuta tjuṯa parrka tjuṯaṯarra ruutungka tjunkupayi. Palunya nguwanpa nganaṉa wati ngaaku kuuta tjuṯa parrka tjuṯaṯarra tjunkunytjaku, paluru ilta mayutju tiṉa nyinanyi.” \v 9 Yaṉangu tjuṯa Yiitjulawana yurrunpa yanangi, tjana palunya waḻkuṉangi. Yiitjula ngaṉṯiwanaṯarra kutjupa tjuṯangku palunya waḻkuṉingi, “Mayutju tiṉa ngaatjanyalaka waḻkula! Ngaatjanya Katutjakuṉu ngangkari tiṉatjarra. Nganaṉa palunya waḻkuntjaku. \v 10 Kurayitjalulanya walytja tjuṯa kanyilku, palunya nganaṉa waḻkuntjaku. Mayutju Tapitalu tjananya yirriṯitja tjuṯa yaṉṯayaṉṯalpayi nguwanpa, Kurayitjalulanya yaṉṯayaṉṯalku, palunya nguwanpa. Palulangurulaka Katutjanya waḻkunma!” \v 11 Yalatji Yiitjunya tuungkiyitjarra Tjarutjalumalawana yanangi. Palulanguru tuungkiyingka tjarukatirra Tjuwuku tjaatji tiṉangka yankula tjarrpangu. Tjaatjingka tjarrparra parra yankula nyakuyinangi. Mungarrtjirringkula paluru yanu. Yiitjunya palumpa kutunguḻu tuwalpalaṯarraya yanu piyuku tawunu Piitjaniyilakutu, ngurrakutu. \s1 Yiitjulu watiya awalyurrungka watjalku \p \v 12 Ngarrirraya tjiṉṯurringkula pakaṉu Yiitjunya, palumpa kutunguḻu tjuṯaṯarra tjana ruutuwana yanangi, Tjarutjalumalakutu. Yiitjunya yankula paḻtjatjirratjarringu. \v 13 Ruutungka tjayiṯi paluru nyangu watiya awalyurru yukiritjarra. Yankula mangarriku puṯu nyangu, yukiri kuwarripa ngaranytjala. \v 14 Puṯu nyakula watiyangka yalatji watjaṉu yaṉangu nguwanpakutu, “Yaṉangungkunta mangarri wiya piyuku ngalku.” Yalatji watjantjala palumpa kutunguḻu tjuṯangkuya kuliṉu. \s1 Yiitjunya tjaatji tiṉakutu yankuku \p \v 15 Tjunguya yankula Tjarutjalumala tjarrparra Tjuwuku tjaatji tiṉangkaya yankula tjarrpangu. Tjarrparra tjananya Yiitjulu nyangu yaṉangu tjuṯangkuya tjuḻpu tjuṯa tjawirrilyi tjalamilaṉingka. Kutjupa tjuṯangkuya tjawirrilyi payimilara tuḻkuku mayutjuku yungkupayi. Yiitjulu tjananya payira wantirriyaṉu. Tiipula tjuṯa tjanampa mani ngurrara tjuṯaku, mantjira waṉingu, tjuḻpu ngurrarakuṯarra. Payira tjananya wantirriyaṉu yaatjayiṯi. \v 16 Yaṉangungku yulytja tjaatjiwana katikitjangka paluru payira wantirriyalpayi. \v 17 Paluru tjananya payiṉu yalatji, “Wiyanyurra ngaangka kuka tjuṯa tjalamilantjaku, mani tiṉa mantjilkitjangku. Ngaatja Katutjaku ngurra. Katutjaku wangka ngaranyi yalatji, ‘Ngayuku tjaatji tiṉangka tjarrparraṉiya waḻkuntjaku, yaṉangu kutjupa kutjupa ngurrara tjuṯangku.’” \p \v 18 Yalatji payiṉutjangka tjana kulira Yiitjunya ngula mirrintankukitjangku kuliṉu, tuḻkuku mayutju tiṉa tjuṯangku, Muutjaku wangka nintilpayi tjuṯangkuṯarra. Paluru tjana yalatji kuliṉangi, “Nganaṉa wiya kuwarri Yiitjunya witira mirrintanku, yaṉangu tjuṯangkulanya ngaparrtjingku pungkupayingkamarra. Yaṉangu tjuṯangkuya wiyawanangku kuliṉi Yiitjunya palya nyinanyi. Palumpa wangkaya kulira palumpa yunytju nyinanyi. Tjana alatji wiyawanangku kuliṉi. Paluru wiya palya nyinanyi.” \v 19 Mungarrtjirrirraya Yiitjunya palumpa kutunguḻu tjuṯaṯarra Tjarutjalumanya wantirra yanu, Piitjaniyilakutu, ngurrakutu. \p \v 20 Tjana ngarrirra tjiṉṯurringkula ruutuwana yanangi awalyurru palunyaya nyangu, piḻṯirrirra ngaranyingka. \v 21 Yiitjulu mungaṯu watjaṉutjangka kulira Piitalu Yiitjunya watjaṉu, “Mayutju, watiya palatja nyawa! Nyuntu watjaṉutjangka piḻṯirringu.” \v 22 Yiitjulu tjananya watjaṉu, “Katutjanyanyurra kulintjaku. Paluru palyalpayi, nganaṉa tjapintjala. \v 23 Wangka ngaatjanyaya kulila! Nyurrangarri ngayuku wangka yiltangku kulira ngayukuṉu ngangkaritjarrangku kutjupa kutjupa palyalku. Puḻi nyarrangka yaṉangu nguwanpa nyuntu tjinguru yalatji wangkanyingka, ‘Pakara yankula yuru tiṉangka tjarrpa!’ Palulanguru yilta puḻi nyarratja pakara yankula yuru tiṉangka tjarrparra ngaraku. \v 24 Palunya nguwanpa Katutjangkanyurra tjapintjaku, tjukarurrungku. Tjapilkitjangkuya yalatji kulila!, ‘Ngayulu tjapintjala, Katutjalu yilta palyalku.’ Tjinguru nyuntu tjapilku Katutjalu yaṉangu kutjupa yaṉṯayaṉṯantjaku. Paluru kulira yilta yaṉṯayaṉṯalku. Tjinguru nyuntu tjapilku palumpa wangkaku nintirrikitjangku. Paluru kuliranta nintilku. Yalatji Katutjalu kulira palyaṉi, nganaṉa palunya tjukarurrungku kulira tjapintjala. \v 25-26 Yaṉangu kutjupa tjuṯakunyurra kalypangku nyinarra Katutjanya tjanampa tjapintjaku. Yalatjinyurra yaṉangu tjuṯaku kalypangku nyinarra tjapiṉingka, paapa Katutjalu ilkari ngurrarangku nyuntupa kulira kuya waṉiku. Paluru nyuntupa kalyparriku.” Yalatji Yiitjulu tjananya watjara wantingu. \s1 Mayutju tjuṯangku tjapilku, “Mayutju nganalunta watjaṉu, yalatji palyantjaku?” \p \v 27 Tjarutjalumalaya Yiitjunya, palumpa kutunguḻu tjuṯa tjarrparra Tjuwuku tjaatji tiṉakutu yanu. Tjaatji tiṉa palulawana tjana yanangi. Palunyatjanu tuḻkuku mayutju tiṉa tjuṯa tjungurringu wangkakitja, Muutjaku wangka nintilpayi tjuṯaṯarra, tjiḻpi tjuṯaṯarra. \v 28 Paluru tjana tjungurringkula Yiitjunya yalatji tjapiṉu, “Watjalalanyatju! Mayutju nganalunta watjaṉu, yaṉangu tjuṯa tjananya nyuntu nintira palyantjaku?” \v 29 Yiitjulu tjananya watjaṉu, “Wanyuwarri, ngayulu nyurrangarrinya tjapilku. Ngayulu nyurrangarrinya tjapintjala, tjukarurruya watjala! Tjukarurrunyurra ngayunya watjantjala ngayululpi nyurranya ngaparrtjingku tjukarurru watjalku, mayutjungkuṉi watjara wantirriyaṉutjangka.” \v 30 Yiitjulu tjananya alatji tjapiṉu, “Tjaanalu tjananya yaṉangu tjuṯa kapingka tjarrpatjunkula papatatjimilalpayi. Mayutju nganalu Tjaananya watjaṉu, yaṉangu tjuṯa tjarrpatjunkula papatatjimilantjaku?, tjinguru Katutjalu?, tjinguru mayutju yaṉangungku, nganalu? Watjalaṉiya ngayunya!” \v 31 Kulira tjana wangkarra waṉingi yalatji, “Tjinguru mayutju Katutjanya nganaṉa watjaṉutjangka, Yiitjulu nganaṉanya tjapilku, ‘Nyaaku nyurrangarri Tjaananya kulira wantipayi?’ Yalatji tjapilpayingkamarra nganaṉa wiya mayutju Katutjanya watjalku. \v 32 Tjinguru nganaṉa mayutju yaṉangu watjantjala, yaṉangu tjuṯangku kulira nganampa pikarringkula pungkupayingka. Tjana kuliṉi Katutjalu Tjaananya wantirriyaṉutja. Palulamarra nganaṉa wiya yaṉangu mayutju watjalku, Yiitjunya.” \v 33 Tuḻkuku mayutju paluru tjana watjalkitjangku puṯu kulira Yiitjula ngurrpa wangkangu. Palulanguru Yiitjulu tjananya watjaṉu, “Nyurrangarri ngayunya tjukarurru watjanmara nganalu Tjaananya yaṉangu tjuṯa papatatjimilantjaku watjaṉutjangka. Kala nyurrangarri ngayunya ngurrpa watjaṉutjangka, ngayulu nyurrangarrila wiya watjaṉi, mayutjungkuṉi ngayunya wantirriyaṉutja.” \c 12 \s1 Kaana kanyilpayi tjuṯa \p \v 1 Yiitjulu tjananya yaṉangu tjuṯanya yalatji yara watjara nintiṉingi, “Wati mayutjungku kiripitji tjiiṯa tjuṯa kaanangka tjunkula wanalku. Piinytjilpi parra tjunkula wanalku. Ngururrpa ngaṯi puḻingka tjawara wantiku, ngula kiripitji tjinangku paḻira tjuutja yintintjaku. Katunguru nyakupayitjarralpi palyalku waarrkanangku kaḻparra nyakunytjaku, kiripitji mulyaṯangku mantjira katitjipingkamarra. Kaana waaḻaṯarra palyara mayutju paluru tjananya wati tjuṯa yaḻṯiku, kaana an waaḻaṯarra waarrkarringkulaya yaṉṯayaṉṯantjaku. Ngurra kutjupakutu yankukitjangku piyuku tjananya paluru watjalku kaana kanyilpayi tjuṯangka, ‘Kiripitji yuṉmirringanyingka yantaratjuya aapa mantjira kanyila!, ngayuku waarrkanangku katirra tjalamilantjaku.’ Ngurra kutjupakutulpi mayutju paluru yanku. \p \v 2 “Kiripitji yuṉmirringanyingka mayutju paluru waarrkana kutju wantirriyalku tjanalakutu kiripitji palumpa mantjira katinytjaku. \v 3 Kaana palula, kaana ngurrara tjuṯangkuya waarrkana panyapa pungkula wantirriyalku, kiripitjiwiya. \v 4 Palulanguru mayutju paluru kiripitji wiya mantjira waarrkana kutjupa tjanalakutu wantirriyalku. Kaana palula tjarrpanyingka, kaana ngurrara tjuṯangku puntura pungkula kata yawarratjarra wantirriyalku, kiripitjiwiya. \v 5 Mayutju paluru tjanalakutu piyuku waarrkana kutjupalpi wantirriyalku. Palulanguruya palunya mirri pungku. Palunya nguwanpa tjanalakutu waarrkana tjuṯa kutjuṯu kutjuṯu wantirriyalku. Paluru tjana kaana ngurrara tjuṯangku pungkula wantirriyalku, tjaampala tjananya mirri pungku. \v 6 Palumpa waarrkana tjuṯaya wiyarringanyingka palumpa katjalpi nyinaku. Mayutju paluru yalatji kulilku, ‘Tjinguru ngayuku katjaṉa iyalku tjanalakutu kiripitji mantjintjaku. Tjinguru ngayuku katjakulpi tjana kuṉṯarringkula yungku.’ Yalatji kulira mayutju palurulpi katja palunya kaana kanyilpayi tjuṯakutu wantirriyalku. \v 7 Kaana ngurrara paluru tjana katja palunya ngalya yananyingka nyakula wangkarra waṉiku, ‘Katja palumpa ngalya yananyi. Tjiḻpi wiyarringanyingka katja nyarrangkulpi kaana yulytjaṯarra kanyilpayingka, nganaṉa palunya mirri puwa!, kaana ngaatja nganaṉalpi kanyintjaku.’ \v 8 Katja palunya kaanangka tjarrpanytjalaya mirri pungku. Piinytjingka yaatjayiṯiya katirra waṉiku. \v 9 Kaanaku mayutjungku tjakulpa kulira yankula tjanalakutu nyaalytjinku?, kaana ngurrara kuya tjuṯa tjananya mirri pungkula waṉiku. Waarrkana kutjupa tjuṯalpi tjananya yaḻṯiku, mayutju paluru, tjukarurrulpiya kaana kanyintjaku.” \m \em Yiitjulu yara palunya tjananya kampa kutjupa yalatji watjaṉu. Kaanaku mayutju nguwanpa Katutjanya mayutju Tjuwu tjuṯaku nyinanyi, kaana kanyilpayi tjuṯa nguwanpaku. Paluru tjanalakutu palumpa wangka watjalpayi tjuṯa wantirriyalpayi. Tjana kulilwiyangku tjananya pungkupayi. Palulanguru paluru tjanalakutu palumpa katja wantirriyaṉu. Paluru tjana katja palunya pungu.\em* \p \v 10 Yiitjulu yara palunya watjara ngaatjanyalpi tjananya watjaṉu, mayutju tjuṯangku kulintjaku, “Yara palunya nguwanpa Katutjaku wangka yalatji ngaranyi. Wangka palumpanyurra riitarrirra ninti nyinamara. Katutjaku wangka palunya yalatji ngaranyi, \q1 ‘Wati tjuṯangkuya puri palyalkitjangku watiya kutjarra yaṉṯaḻatjarra tjawara ngaratjunku. Watiya waṯawaraya yiipiwana mantjira ngarritjunku katuwana yaṉṯaḻatjarra kutjarrangka. Nyakulaya watiya palunya yiipiwana mantjira waṉiku, kuyakuyakutjura kulira. Watiya yiipiwana palunya Katutjalu mantjira puri palyalku. \v 11 Palulanguru nganaṉa nyaku puri palyalingku, watiya yiipiwana palunyatjarra.’” \m \em Yiitjulu tjananya yara palunya watjaṉu, mayutju tjuṯangku kulintjaku yalatji, “Ngayulu Yiitjunya nyinanyi paawu puntu watiya yiipiwana palunya nguwanpa. Tjuwu tjuṯangku ngayunya witira katirra mirrintanku, kuyakuya kulira, watiya yiipiwana palunya kuyakuya kulira waṉingutja nguwanpa.”\em* \p \v 12 Mayutju tjuṯangku yara palunya kulira Yiitjukuraya pikarringu, yalatji kulira, “Palurulanya panypurangkula watjaṉu, nganaṉa kaana ngurrara pungkupayi nguwanpa nyinanyi. Nganaṉanya payilkitjangku yara palunya watjaṉu. Kuwarri nganaṉa palunya witira katinytjaku.” Yalatji kuliraya witilwiyangku wantingu, yaṉangu tjuṯangku ngaparrtjingku pungkutjipingkamarra. Witilwiyangku wantirraya yanu. \s1 Katutjakura yungkula kamanta ngurraraku yungkunytjaku \p \v 13 Palulanguru Tjuwu tjuṯaku mayutju tjuṯangku tjananya waarrkana tjuṯa Yiitjulakutu wantirriyaṉu. Waarrkana palunya tjuṯa Paratji tjuṯa, mayutju Yirutaku walytja tjuṯaṯarra nyinangu. Yankulaya yalatji kulilpayi, “Palumpa wangkala kulira ngula kuutawutjungka tjakultjunku, Yiitjunyaya mirrintankunytjaku.” \v 14-15 Yankulaya yara tjukarurru nguwanpa Yiitjulakutu yalatji watjaṉu, “Nintilpayi. Nyuntupalatju ninti, nyuntu tjukarurru nintilpayi. Nyuntu ngunytjinytjunkunytjawiya. Wati kutjungka nyuntu yara watjara, yankulanu wati mayutjungka yara palunya tjukarurru palula watjalpayi, wati mayutjuku nguḻurrinytjawiyangku. Yilta nyuntu Katutjakuṉu wangka nganaṉala tjukarurru nintilpayi. Yaalytjiyaalytji nyuntu kuliṉi? Luwulampa yaalytji ngaranyi? Tjinguru palyala yungku mani kamantaku mayutju tiṉaku yini Tapiriyatjaku?, tjinguru wiya?” Yalatji tjapintjala, Yiitjulu kuliṉu, “Ngaa tjuṯangkuṉiya ngunytji tjapiṉi, ngayulu wangka wiyawana watjaṉingka kulilkitjangku. Tjana kuliṉi ngayulu tjanampaṉu luwu kilytjuntankunytjaku yalatji watjalpayingka, ‘Nyurrangarri wiya mani kamantaku yungkunytjaku.’” Yalatji kulira Yiitjulu tjananya watjaṉu, “Tjinguru nyurrangarri ngunytji ngayunya tjapiṉi. Tjiilpa maniṉi ngunytji yuwa!, nyakunytjakuṉa.” \v 16 Tjiilpa kutjuraya katirra yungu. Yiitjulu tjananya tjapiṉu, “Yuṉpa ngananya ngaatja? Yini ngananya ngarrinyi?” Watjaṉuya, “Kamantaku mayutju yini Tapiriyatjanya ngarrinyi.” \v 17 Yiitjulu tjananya watjaṉu, “Tapiriyatjalu yungutja yulytja maniṯarra, aapara Tapiriyatjaku yungkunytjaku. Mayutju Katutjalu yungutja yulytja maniṯarra aapa tjawirrilyi, Katutjakura yungkunytjaku.” Palumpa wangkaya kulira yalatji tjana wangkarra waṉingu, “Ngaatja tjukarurru wangkapayi. Palurulanya watjanmara nganaṉa mani kamantaku mayutjuku wiya yungkunytjaku. Puṯula kuliṉi kuutawutjungka wiyawana watjantja tjakultjunkukitjangku.” \s1 Yiitjulu watjalku, “Wiyanyurra miiṯatjarra nyinaku Katutjaku ngurrangka” \p \v 18 Yaṉangu kutjupa tjuṯaya Yiitjulakutu yankula yila ngarangu, tjaatjiku mayutju tjuṯaṯarra. Yalatjiya wiyawanangku kulilpayi, “Yaṉangu tjuṯa wiya ngula mirringuru pakalku, tjana kutu mirri ngarrimalpa.” Yiitjunyaya watjaṉu yalatji. \v 19 “Nintilpayi. Muutjalulampa yirriṯi luwu yalatji wakaṉu, ‘Kaakalu miiṯa yaḻṯirra pipirri mantjintjawiya nyinarra kaaka paluru wiyarringkunytjala, palumpa miiṯa maḻanypangkulpi yaḻṯirra kanyintjaku. Pipirripula mantjira yalatji kulilku, “Pipirri ngaatjanya kaakakuṉu nguwanpa.” ’ Luwulampa yalatji ngaranyi.” \v 20 Palunya tjuṯangkuya Yiitjunya piyuku watjaṉu, “Maḻanypararraya tjapanpala nyinangu. Kaaka tiṉangku miiṯa yaḻṯirra nyinangu. Pipirri mantjintjawiyapula nyinarra wati palunya wiyarringu. Wati palurulpi wiyarringutjangka, \v 21 maḻanypa tjikinwanangku kungka palunya yaḻṯirra kanyiṉu. Pipirri mantjintjawiyapula nyinangu. Palulanguru wati paluru kaakaku maḻanypa wiyarringutjangka, maḻanypa kutjupangkulpi kungka palunya yaḻṯirra kanyira paluruṯarra wiyarringu. \v 22 Palunya nguwanpangku maḻanypa kutjupa tjuṯangkuya kungka palunya yaḻṯirra kanyira mirrirringuya. Kungka kutjulpi pipirriwiya kana nyinarra wiyarringu.” \v 23 Yiitjunyaya piyuku yalatji tjapiṉu, “Ngula tjinguru yaṉangu mirringuru pakara ngaranyingka, kungka paluru nganakura miiṯa nyinaku?, tjapanpalaluya kanyiṉutjangka.” \p \v 24 Yiitjulu tjananya watjaṉu, “Wiyawanangkunyurra kuliṉi, Katutjaku wangkaku ngurrpangku. Nyurrangarri kulinmara Katutjalu ngangkari puntutjarrangku yaṉangu mirringuru kanalpayi. \v 25 Yaṉangu tjuṯa mirringuru pakara wiyaya miiṯatjarra nyinaku. Wiyaya miiṯa tjangkura yungamalpa. Paluru tjana ilkari ngurrara nguwanpaya kana nyinamalpa, Katutjaku ngurrangka, miiṯatjarra nyinanytjawiya. \v 26 Yaṉangu tjuṯa mirringuru yilta kanarringkula nyinaku Katutjaku ngurrangka. Yalatjinyurra kulinmara, Katutjaku wangka Muutjanyatjarra, watiya kampangutjatjarra. Yalatjinyurra riitarrirra tjukarurru kulinmara. Wangka palunya Katutjalu Muutjanya yalatji watjaṉu, ‘Ngayulu tjanampa mayutju tiṉa nyinanyi, Yipuramaku, Yatjikaku, Tjikupakuṯarra.’” \v 27 Yiitjulu tjananya piyuku watjaṉu, “Wiyawanangkunyurra kuliṉi. Yiltaya tjana yirriṯi paṉangka wiyarringkula kana nyinanyi Katutjaku ngurrangka. Yilta Katutjalu tjananya kanara kanyiṉi, paluru tjanampa mayutju nyinanyi. Palunya tjananya nguwanpa Katutjalulanya kanara kanyilku palumpa ngurrangka.” \s1 Wati kutjupangku tjapilku, “Luwu palunya tiṉanya yaalytji?” \p \v 28 Yiitjulu tjananya wangka palunya watjaṉingka wati kutjupangku, Muutjaku wangka nintilpayingku kulira Yiitjuku wangkaku yunyparringu. Yunyparringkula Yiitjunya yalatji tjapiṉu, “Muutjalulampa luwu tjuṯa watjaṉu. Luwu kutju tjinguru tiṉanya ngaranyi?, kanya kutjupa tjuṯa luwu ngatalpa ngaranyi. Luwu paluru tiṉanya yaalytji?” \v 29 Yiitjulu watjaṉu, “Luwu tiṉanya yalatji, ‘Yitjurilaku walytja ngaṉṯitja tjuṯangkuya kulila! Mayutjulampa Katutjanya kutju nyinanyi, tjuṯawiya. \v 30 Mayutjulampa Katutjanya kutju nyinanyi. Palumpa kutjunyurra kulira tjukarurru nyinanytjaku. Pinangkunyurra yurrukulira tjukarurru kutu nyinanytjaku.’ \v 31 Luwu palunya nguwanpa luwu tiṉanya kutjupa ngaranyi yalatji, ‘Walytja ilatja tjuṯaku nganaṉa yunytju nyinanyi. Palunya nguwanpa nganaṉa walytja kutjupa tjuṯakuṯarra yunytju nyinanytjaku.’ Luwu palunya kutjarra tiṉa kutjarra. Luwu kutjupa tjuṯa ngatalpa ngaranyi.” \v 32 Muutjaku wangka nintilpayi paluru Yiitjukuṉu wangka kulira paluru waḻkuṉu, “Nintilpayi, tjukarurrungkunu watjaṉu yilta palunya mayutju tiṉa kutju nganampa nyinanyi. Wiya mayutju kutjupa nyinanyi palunya nguwanpa, wiya. \v 33 Palumpalara yilta puntura yunytju nyinanytjaku. Pinangkula yurrukulira tjukarurru kutu nyinanytjaku. Yuwa, panyapanu tjukarurru watjaṉu. Walytja ilatja tjuṯaku nganaṉa yunytju nyinanyi. Palunya nguwanpa nganaṉa walytja kutjupa tjuṯakuṯarra yunytju nyinanytjaku. Palunya nguwanpa maṯupurrala nyinanytjaku. Tjuwu tjuṯangku nganaṉa kututjangku tjawirrilyi katirra Katutjaku kutjaṉi. Yalatji palyalara kutjaṉi. Yalatji kutjara wangka palunya kutjarraku nganaṉa tjukarurru nyinanytjaku. Wangka palunya kutjarrakula yalatji wantiwiyangku kulintjaku, ‘Nganaṉa Katutjanya kutju waḻkuntjaku, nganaṉa yaṉangu kutjupa tjuṯakuṯarra yunytju nyinanytjaku.’ Tjingurula munupinarringkula kutjalwiyangku wantiku, kutula wangka palunya kutjarraku tjukarurru nyinanytjaku.” \v 34 Wati paluru tjukarurru watjaṉutjangka Yiitjunyara palumpa yunyparringura, “Nyuntu tjukarurrungkuṉi ngayuku wangka kulira nyuntu Katutjaku walytja nguwanpan nyinanyi.” Palulanguru yaṉangu kutjupangkuya piyuku Yiitjunya tjapintjawiyangku wantingu, yalatji kulira, “Paluru tjukarurru watjalpayi.” \s1 Yiitjulu watjalku, “Kurayitjanya Tapitanya nguwanpa mayutju nyinaku” \p \v 35 Yiitjulu tjinguru wiyawana watjantjala nganaṉa wangka palumpa kuutawutjungka katirra tjakultjunku. “Muutjaku wangka nintilpayi tjuṯangku kutu wiyawanangku kulira watjalpayi tjananya. Paluru tjana ngunytjinytju tjuṯa nyinanyi. Yalatji ngayululpi tjananya yaṉangu tjuṯa nintilku paluru tjana ngunytjinytju nyinanyingka.” Paluru yaṉangu tjuṯa tjananya yalatji tjapiṉu, “Nyaakuya Muutjaku wangka nintilpayi tjuṯangku wangka yalatji kutju watjalpayi?, ‘Kurayitjanya mayutju tiṉa nyinaku, mayutju Tapitaku walytja ngaṉṯitja.’ Paluru tjana wangka yalatjiṯarra kulinmara. \v 36 ‘Katutjaku kurrunpangku nintintjala Tapita paluru yalatji watjaṉu, \q1 “Katutjalu ngayuku mayutju Kurayitjanya watjaṉu yalatji, ‘Tjunguli ngaangka mayutju kutjarra nyinamalpa. \q1 Ngayulu Katutjalu tjananya nyuntunya pungkupayi tjuṯa payira iyalku, nyuntulamarra, Kurayitjalamarra.’” ’” \p \v 37 Yiitjulu tjananya piyuku watjaṉu, “Tapitalu Kurayitjanya watjaṉu yalatji, ‘Yuwa, ngayuku mayutjukunyu nyinanyi.’ Muutjaku wangka nintilpayi tjuṯangku wiyawanangku yalatji kutju watjalpayi, Kurayitjanya mayutju Tapitaku walytja ngaṉṯitja nyinanyi. Wangka palunyaṯarraya watjanmara, mayutju Kurayitjanyara Tapitaku mayutju nyinanyi.” Yaṉangu tjuṯangku palumpa wangka kulira yunyparringu, Yiitjulu Muutjaku wangka nintilpayi tjuṯanya kuru watjaṉutjangka. \s1 Yiitjulu tjananya pinangkatjunku \p \v 38 Yiitjulu tjananya piyuku watjaṉu yalatji, “Purinypaya nyinama!, Muutjaku wangka nintilpayi tjuṯangkamarra. Paluru tjana ngunytjinytju tjuṯa nyinanyi. Tjanaya kuuta waṯawarangka tjarrparra tawunungka ngururrwanaya yankupayi. Paluru tjana yunytjurringanyi tawunu ngurrara tjuṯangku tjananya parra ngaranyingka tjananya nyakula waḻkuntjaku. \v 39 Paluru tjanaya Tjuwuku tjaatjikutu yankula, mayutjuku tjiiyi tjuṯangka kutju nyinakatipayi, yaṉangu kutjupa tjuṯangka tjana nyinanytjawiya. Yaṉangu tjuṯangkuya yunypangku ngalkukitja tjungurringkunytjala, yaṉangu kutjupa tjuṯangka nyinanytjawiya, paluru tjanaya mayutjukuṉu tjiiyi tjuṯangka kutjuya nyinakatipayi, yaṉangu tjuṯangku nyakula waḻkuntjaku, ‘Pala tjuṯa mayutjulampa nyinanyi.’ Tjana yilta ngunytjinytju tjuṯa nyinanyi. \v 40 Paluru tjana minyma waḻukuta tjuṯaku, yulytja mantjira kutu kanyilpayi, yalatji wiyawana watjara, ‘Ngayuluṉa nyurrangarrinya yaṉṯayaṉṯalku. Ngunytjilatju yulytja ngaatja kanyilku nyurrangarrimpa.’ Paluru tjana Muutjaku wangka nintilpayi tjuṯangku, Katutjanya rawangku ngarala yinkarra tjapilpayi, yaṉangu tjuṯangku nyakula waḻkuntjaku. Yilta palunya tjananya Katutjalu ngula puntura kuru watjara payilku. Yaṉangu kuya palyalpayi tjuṯa tjananya ngatalpa nguwanpa kuru watjara payilku, Muutjaku wangka nintilpayi tjuṯangka, ngatalpa. Paluru tjananya puntura kuru watjara payilku.” \s1 Waḻukutangku mani yuwankarra yungkuku \p \v 41 Tjuwuku tjaatji tiṉangka nyinarra Yiitjulu tjananya nyangu, yaṉangu tjuṯangkuya mani tjawirrilyi Katutjaku tjarrpatjunanyingka, turaama manitjarrangka. Mani tiṉatjarrangkuya mani tiṉa katirra tjarrpatjunangi. \v 42 Palulanguru minyma waḻukutangku katirra mani wiima tjarrpatjunu, tjiilpa kutjarra. Tjarrpatjunkula paluru maniwiyalpi nyinangu. \v 43-44 Nyakula Yiitjulu palumpa kutunguḻu tjuṯa yaḻṯirra watjaṉu yalatji, “Wangka ngaatjanyaya kulila! Minyma nyarraku Katutjanya puntura yunypa nyinanyi mani yuwankarra yungkula wiyaṉu. Kanya kutjupa tjuṯaku Katutjanya yunypawiya nguwanpa nyinanyi mani tiṉa tjana kutu kanyintjala. Yuwa, minyma palumpa Katutjanyara puntura yunyparringanyi.” \c 13 \s1 Kuya tjuṯangkuya Tjuwuku tjaatji tiṉa yuḻpulku \p \v 1 Tjuwuku tjaatji tiṉanguru Yiitjunyangarri pakara yanu. Palumpa kutunguḻu kutjungku taaṉarringkula tjaatji palunya nyakula watjaṉu Yiitjula, “Nintilpayi. Nyawa palatja!, tjaatji tiṉa palya nganampa ngaranyi. Puḻi tiṉatjanuya palyaṉutja nyawa! Ilta tjaatji palya kutu nganampa ngaranyi.” \v 2 Yiitjulu tjanala watjaṉu, “Ngula kuya tjuṯangku tjaatji tiṉa palatja yuḻpulku. Puḻi yuḻpuṉutja tjuṯa kutju ngarrirra waṉimalpa.” \s1 Ngurra tjuṯawanangkuya yaṉangu tjuṯangku pika pungku \p \v 3-4 Palulanguru Yiitjunyangarriya puḻi Yalipatjalakutu yankula nyinangu. Paluru tjana nyinarra katunguru nyangangi tjaatji tiṉa palunya. Kutjupa tjuṯa tjananya wantirra Yiitjuku kutunguḻu puupalangku, Piitalu, Tjayimitjalu, Tjaanalu, Yanturuluṯarra Yiitjulakutu yankula tjapiṉu, “Yaalytjingara tjaatji tiṉa nyarratja tjana yuḻpulku?” Piyukuya Yiitjunya tjapiṉu yalatji, “Nganaṉa kuliṉi manta ilkariṯarra ngula wiyarriku. Nyaangku nganaṉanya nintilku wiyarrinytjakutu?, tjinguru paatjingku? Yuḻṯa palumpa yaalytjingara ngaraku?” \v 5 Yiitjulu tjananya wangka kutjupawana watjaṉu, “Purinypaya nyinama!, wiyawana nyurrangarrinya ngunytjinytjunkupayingkamarra. \v 6 Yaṉangu tjuṯa kutjuṯu kutjuṯu ngalya yanku ngayunya Kurayitjanya nguwanpa. Yalatji wiyawana nyurrangarrinya tjana ngunytjinytjunku, ‘Ngayulu mayutju tiṉa nyurrangarrimpa Kurayitjanya nyinanyi. Katutjalu tjananya yirriṯitja tjuṯangka watjaṉu ngayunya wantirriyantjaku.’ Yaṉangu tjuṯangkuya wangka palunya kulira tjana ngulytjurriku, Kurayitjanya kutju kulira.” \v 7 Yiitjulu tjanala piyuku watjaṉu, “Yaṉangu tjuṯangkuyanku pikangku pungamalpa, ngurra tjuṯawana. Ngulanyurra tjakulpa kulilku, yalatjiyanku pikangku pungkunytjala. Tjakulpa kulira wiyanyurra nguḻurrinytjaku. Yalatjinyurra kulintjaku, ‘Wiya manta ilkariṯarra kuwarri wiyarriku, ngula wiyarriku.’” \v 8 Yiitjulu tjananya piyuku watjaṉu, “Manta kutju ngurrara tjuṯangku tjananya, manta kutjupa ngurrara tjuṯa tjananya pikangku pungku. Ngurra kutju ngurrara tjuṯangku ngurra kutjupa ngurrara tjuṯa tjananya pikangku pungku. Yalatji ngurra tjuṯawana ngaraku. Manta, watiya tjuṯa, waaḻaṯarra ngurra tjuṯawana pirrtjiku. Yaṉangu tjuṯa ngurra tjuṯawana puṯu kulira paḻtjatjirratja mirrirriku, mangarri wiyarringkunytjala. Yalatjiya yaṉangu tjuṯa pukuḻpawiya nyinaku, nyurrangarriṯarra pikatjarrarriku. Palulanguru nyurrangarri kulilku, ‘Ngula manta, yilkariṯarra wiyarriku.’ Yuḻṯa palunya ngaranytjala, wiyanyurra yalatji wiyawanangku kulintjaku, ‘Manta, yilkariṯarra kuwarri wiyarriku.’ Palunya tayimi kutu ngaraku, wiyarringkunytjawiya. Yalatjinyurra kulintjaku, ‘Ngula manta, yilkariṯarra wiyarriku.’” \p \v 9 Yiitjulu tjananya palumpa kutunguḻu tjuṯangka piyuku watjaṉu, “Wangka ngaatjanyaya purinypa kulila! Ngayuku walytja tjuṯa nyurrangarrinya tuunlayiki tjuṯangku ngurra kutju ngurrara tjuṯangku witira katirra kuutamilalku, Tjuwuku tjaatjingka. Ngurra kutjupangka tuunlayiki tjuṯangku ngayuku walytja tjuṯa witira katirra kuutamilalku, Tjuwuku tjaatjingka. Yalatji nguwanpa tjananya ngayuku walytja tjuṯanya Tjuwuku tjaatji tjuṯangka kuutamilalku. Tjaatji palunya tjuṯangka nyurrangarrinya tjana katirra pungamalpa, wiipatjarrangku. Ngayuku walytja nyurrangarri nyinanytjala, tjana nyurrangarrinya witira katirra mayutju tiṉa tjuṯangka ngaratjunku, kamanta ngurrara tiṉa tjuṯangkaṯarra. Mayutju palula tjanala nyurrangarri ngarala ngayuku wangka tjakultjunku. \v 10 Ngayukuṉu wangka tjanala nyurrangarri, ngayuku walytja kutjupa tjuṯangkuṯarra ngurra tjuṯawana nyinanytja tjuṯangka tjakultjunku. Palulanguru, manta ilkariṯarra wiyarriku. \p \v 11 “Ngula nyurrangarrinya tjana ngaratjunkula kuutamilantjala, mayutju palunya tjuṯangka tjanalanyurra rapa ngarala wiya nguḻurrinytjaku. Wiyanyurra yurrunpa kulintjaku, ‘Nyaalytjiṉa ngayulu watjalku kuutawutjungka?’ Katutjaku kurrunpangku nyurrangarrinya nintilku palya wangkanytjaku. \p \v 12 “Nyurrangarrimpa ngulytju tjuṯangku nyurrangarrinya ngayuku walytja tjuṯa katirra mayutjungka ngaratjunku, paluru yalatji watjantjaku, ‘Ngaatja Yiitjuku walytja katirranyurra mirri puwa!’ Kaakangku maḻanypa ngayuku walytja katirra ngaratjunkula kuutawutjungka watjalku, mirri pungkunytjakuya. Paapangku palumpa katja, yuṉṯalpaṯarra witilku, ngayuku walytja kutjarra. Witira pulanya katirra ngaratjunkula kuutawutjungka watjalku, mirri pungkunytjakuya. Katjangku, yuṉṯalpangkuṯarra paapa an maama ngayuku walytja kutjarra, katirra ngaratjunkula watjalku kuutawutjungka, mirri pungkunytjakuya. \v 13 Yaṉangu ngurra tjuṯa ngurrara, nyurrangarrimpa tuunlayiki nyinaku, ngayuku walytjanyurra nyinanytjala. Tjingurunyurra ngayuku tjukarurru kutu nyinarra, kana kutunyurra nyinamalpa, Katutjaku ngurrangka.” \s1 Tjikipaka tiṉa Katutjaku yunytjuwiya nyinaku \p \v 14 Yiitjulu tjananya piyuku watjaṉu, “Tjikipaka tiṉa kutju Katutjaku yunytjuwiya ngula nyinaku. Ngula nyurrangarri mayutju palunya nyakula yini kulilku. Paluru Tjuwuku tjaatjikutu yankula puḻi Katutjanya nguwanpa palyara katirra ngaratjunku. Paluru Tjuwuku tjaatji tiṉangka nyinanytjala, yaṉangu tjuṯangku yalatji kulilku, ‘Tjaatji palula wiya tjikipaka paluru nyinanytjaku.’ Palulanguru tjaatji palula tjikipaka paluru nyinanytjala nyurrangarri Tjuutiyanya ngurrara tjuṯangku nyakula puḻikutu tjalkaḻuwa!, tjikipaka palulamarra. \v 15 Yuḻṯa palula tjinguru wati kutjupa waaḻangka yila nyinaku, wiya yulytjakitja pakara waaḻangka tjarrpanytjaku, pakara tjukarurru puḻikutu tjalkaḻungkunytjaku, tjikipaka palulamarra. \v 16 Wati kutjupa tjinguru kaanangka waarrkarriku, wiya paluru purikutu rayitpayiki yankunytjaku, kuuta mantjilkitja, wantirra tjukarurru puḻikutu tjalkaḻungkunytjaku, tjikipaka palulamarra. \v 17 Yuḻṯa palula kuunyiya nyinaku, minyma waḻinyku tjuṯa, minyma yamputjarra tjuṯaṯarra. Puṯuya kulilku parrpaṯu puḻikutu tjalkaḻungkunytjaku, tjikipaka palulamarra.” \v 18 Yiitjulu tjananya piyuku watjaṉu, “Katutjanya kutju yuḻṯa palumpa ninti. Palunyanyurra tjapintjaku, wiyanyurra kapi tayimi puḻikutu tjalkaḻungkunytjaku, kapi puntungku nyurrangarrinya pulaakamilalku. Palunyatjanu nyurrangarri Katutjanya tjapila!, wiyanyurra puḻikutu kapi tayimingka tjalkaḻungkunytjaku. \v 19 Yuḻṯa palula tjikipaka paluru kutu nyinaku kuyalingku. Paluru nyurrangarrinya kutu pungamalpa, nguḻunguḻunyurra nyinamalpa. Tjikipaka palulamarranyurra tjalkaḻungkula waaḻawiyalpi nyinaku. Pirriyangku nyurrangarrinya warritjunku, mangarriwiyanyurra nyinaku. Kuunyi tjuṯanyurra puṯu kulira nyinaku. \v 20 Yuḻṯa palula wiya tjikipaka paluru kutu nyinaku, yaṉangu uwankarra tjananya pungkula wiyalpayingka. Rawawiya paluru nyinaku, nyinarra paluru yanku. Katutjalu tjikipaka palunya, palumpa waarrkana tjuṯaṯarra marrkulku pikangku pungkula wantinytjaku, Katutjaku walytja tjuṯa wiyalpayingkamarra.” \p \v 21 Yiitjulu tjananya palumpa kutunguḻu tjuṯangka piyuku watjaṉu, “Tjinguru yaṉangu kutjupangku nyurrangarrinya yankula yalatji ngunytjinytjunku, ‘Nyawaya palatja Kurayitjanya!, Katutjalu watjara wantirriyaṉutja.’ Tjinguru nyurrangarrinya yalatji watjalku, ‘Yalapalatja nyawa!, Kurayitjanya ngaranyi.’ Yalatji ngunytjinytjunkunytjala kuliraya wanti! Yilta nyurrangarrinya tjana palunya nguwanpa ngunytjinytjunku. \v 22 Ngunytjinytju tjuṯa nyurrangarrilakutu ngalya yanku kutjuṯu kutjuṯu, Katutjalu wantirriyaṉutja Kurayitjanya nguwanpa, Katutjaku wangka watjalpayi nguwanpaṯarra. Paluru tjana nyurrangarrilakutu yankula kutjupa kutjupa palyalku. Yalatji tjana wiyawanangku palyantjala, tjaampalangku yalatji wiyawanangku kulilku, ‘Yilta, ngaatjanya Katutjakuṉu, nganaṉa palumpa wangka kulintjaku.’ Ngayuku walytja tjuṯaṯarra tjananya ngunytjinytjunku wiyawanaya kulintjaku. \v 23 Ngunytjinytjunkupayi palunya tjuṯangkamarra purinypaya nyinama!, iltakutjura kulilpayingkamarra. Ngayuluṉa nyurranya wangka palunya yurrun yurrunpa watjaṉi nintinyurra nyinanytjaku.” \s1 “Ngayulu yaṉanguku katja yutuwariwana tjarukatiku” \p \v 24-25 “Yaṉangu yuwankarraya mikinpatjarra nyinanytjala ngaṉṯi tjiṉṯu, pira, piṉṯirriṯarra wiya kuwarri panyapa pilinypa ngaraku, pirrtjipirrtjikuya. Tjiṉṯu an pira mungarriku. Piṉṯirri tjuṯa patapatangaraku. \v 26 Palulanguru yaṉangu tjuṯangku nyaku ngayunya yaṉanguku katja yutuwariwana rayitpayiki ngalya tjarukatinytjala. Mayutju paawu puntutjarra tjana ngayunya nyaku, pinypanyingka. \v 27 Tjarukatirra ngayulu tjananya ilkari ngurrara tjuṯa iyalku, manta tjuṯawana tjananya yankula yaḻṯirra Katutjaku walytja tjuṯa tjunguntjaku.” “Waḻpaya kulira nintirriwa!” \p \v 28 Yiitjulu tjananya piyuku watjaṉu, “Waḻpa kakarraranguru rungkaṉingka nganaṉa kuliṉi, ‘Kuwarri warrikutu rungkaṉi.’ \v 29 Palunya nguwanpa tjiṉṯu piraṯarra panyapa pilinypa ngaranytja wiyarriku. Nyakulanyurra kulintjaku yalatji, ‘Kuwarri mayutjulampa ngalya yananyi.’ \v 30 Wangka ngaatjanyaya kulila! Yaṉangu tjuṯa nyurrangarri kuwarri nyinanyi. Nyinarranyurra ngaṉṯi mirrirriku, panyapaṉa nyurranya watjaṉutja yilta ngaraku. \v 31 Yilta ilkari mantaṯarra wiyarriku, kanya wangka ngayuku wiyarrinytjawiya, kutu ngaramalpa.” \s1 Katutjanya kutju ninti nyinanyi, manta ilkariṯarra wiyarrinytjaku \p \v 32 Yiitjulu tjananya piyuku watjaṉu, “Yuḻṯa paluru ngaranytjaku yaṉangu yuwankarrala ngurrpa nyinanyi, Katutjaku katjaṯarraṉa ngurrpa nyinanyi, ilkari ngurrara tjuṯaṯarra. Paapa Katutjanya kutju ninti nyinanyi. \v 33 Ngula ngayulu piyuku mantakutu ngalyankuku. Tjiṉṯu palumpanyurra ngurrpa nyinaku. Tjukarurru kutunyurra ngayuku nyinanytjaku, ngayulu nyurrangarrinya ngalya yankula katinytjawiyangku wantipayingka. \v 34-36 Wangka palunya yara ngaa nguwanpa ngaranyi. Mayutju ngurra kutjupakutu waṉma yankukitjangku waarrkana tjuṯa tjananya watjalku, waaḻa, yulytja tjuṯaṯarra yaṉṯayaṉṯantjaku. Waarrkana kutju tuuwa alytjurankupayi, aṉangu tjuṯa tjananya yunngu tjarrpatjunkunytjaku. Waarrkana palula mayutjulu watjalku, ‘Kutu nyakula nyinama! Ngayulu ngalya ankunytjala nyuntu alytjurarra!, wiya nyuntu ankurrinytjaku.’” Yiitjulu tjananya piyuku watjaṉu, “Tjinguru mayutju paluru ngalya yanku mungarrtji, tjinguru munga ngururrkutu, tjinguru tayilayiti. Nyakulaya nyinama!, mayutju paluru parrpaṯu ngalya yankula nyurrangarrinya nyakutjipingkamarra yanku ngarrinytjala.” \v 37 Yiitjulu tjananya piyuku watjaṉu, “Wangka palunya nguwanpa, nyakulatjuya tjukarurru nyinama!, ngayulu ngalya yankunytjala. Wiyawananyurra nyinanytjala ngayuluṉa nyurranya wantikatiku.” \c 14 \s1 Tjungurringkulaya wangkaku Yiitjunya pungkukitja \p \v 1 Tuḻku Patjuwupangkaya Tjuwu tjuṯa tjungurringkupayi Katutjanya waḻkulkitja. Tjana wiika kutjungka mangarri pikinpawutuwiya ngalkupayi. Tuḻku Patjuwupa palulaya yurrunpa tjiṉṯu kutjarrangka Muutjaku wangka nintilpayi tjuṯa, tuḻkuku mayutju tiṉa tjuṯaṯarra tjungurringkula wangkangu, “Yaalytjiyaalytji nganaṉa tjananya tjingapungku, Yiitjunyaya witira mirrintankunytjaku?” \v 2 Piyukuya wangkangu yalatji, “Tuḻku Patjuwupanya ngaranytjala wiyala tjananya waarrkana tjuṯa watjalku Yiitjunya witira mirrintankunytjaku, yaṉangu tjuṯangkulanya pikarringkula ngaparrtji pungkupayingkamarra.” \s1 Kungka yukarrangku Yiitjula katangka wuyila nyapalku \p \v 3 Palulanguru Yiitjunyangarriya tawunu Piitjaniyila nyinangu, wati Tjaamanaku ngurrangka. Tjaamana paluru pangki pikatjarra yirriṯi nyinangu. Yiitjunya tiipulangka nyinanytjala, kungka yukarrangku ngalya yankula wuyila paṉṯi palyatjarrangku nyapara wiyaṉu Yiitjula katangka, paatula alytjurankula. Wuyila palunya yurrunpa mani tiṉangka payimilara kanyiṉingi. \v 4 Palulanguruya yaṉangu tjuṯa pikarrirra wangkarra waṉingu, “Nyaaku kungka palangku nyapara wiyaṉu? \v 5 Wuyila palunyalanya yungamara. Katirrala tjalamilara, mani tiṉalpi tjirri tjawutjuna tala nganaṉa mantjinmara. Mantjirala maralpa tjuṯakulpi yungamara.” Yalatji tjana watjara kungka palumpa pikarringu. \v 6 Palulanguru Yiitjulu tjananya watjaṉu, “Kungka palatjaya wanti!, pikarringkunytjawiyangku. Palya paluru ngayula nyapara wiyaṉu.” \v 7 Piyuku tjananya Yiitjulu marrkuṉu, “Maralpa tjuṯa nyurrangarrilawana kutu nyinamalpa, kanya ngayulu nyurrangarrilawana wiya kutu nyinamalpa. Maralpa tjuṯaku yunytjurringkula tjanampa nyurrangarri palya yungkunytjaku. Yilta kungka ngaangku wuyila ngayunya yungu nyapara wiyara. \v 8 Paluru ngayula yurrunpa palya nyapaṉu, ngulytju tjuṯangkuya ngayunya tjiṉṯu kutjupangka mirri ngarritjunku.” \m \em Yalatji Yiitjulu tjananya watjaṉu. Tjuwu tjuṯangkuya mirri ngarrinytjala kututja wuyila paṉṯi palyatjarra nyapalpayi, ngarritjunkukitjangku. Kungka palangku yalatji kulira ngayula yurrunpa nyapaṉu.\em* \p \v 9 Yiitjulu tjananya piyuku watjaṉu, “Wangka ngaatjanyaya kulila! Tjakulpa ngayunyatjarra, manta tjuṯawanaya tjakultjurinamalpa. Tjakulpa kutjupaṯarraya yalatji tjakultjurinamalpa, kungka palangku ngayula nyapaṉutjangka. Yuwa, ngurra tjuṯawanaya kulilku, kungka palangku ngayunya nyapaṉutjangka.” \s1 Tjuwuku mayutju tjuṯangku watjalku Tjuutatjanya mani yungkukitjangku \p \v 10 Tjuutatjanya Yitjikarriyatanya ngurrara Yiitjuku kutunguḻu tuwalpalangka nyinapayi. Tjuutatjalu tjananya tuḻkuku mayutju tiṉa tjuṯa yankula watjaṉu, “Ngayulu nyurranya nintilku Yiitjunya kutunguḻu maṉkurrpatjarra nyinanytjala, nyurrangarri waarrkana tjuṯa wantirriyantjaku, Yiitjunya tjana witintjaku.” \v 11 Kuliraya tjana yunyparringkula mani ngula yungkukitjangku watjaṉu. Palulanguru mani ngula mantjilkitjangku Tjuutatjalu kutu kulirinangi yalatji, “Yiitjunya, palumpa kutunguḻu maṉkurrpaṯarra nyinanytjala, ngayuluṉa tjananya yankula watjalku, Yiitjunyaya yankula witintjaku.” \s1 Tjungurrikuya ngalkulkitja \p \v 12 Palulanguru tuḻku Patjuwupanya ngarangu. Tuḻku palula Tjuwu tjuṯangkuya mangarri pikinpawutuwiya ngalkulpayi. Yalatji ngalkura tjaatji ngurrara tjuṯangku tjana tjiipi tjawirrilyi tjuṯa pungkula tjunkupayi, yaṉangu tjuṯangkuya ngalyankula mantjintjaku. Yiitjuku kutunguḻu tjuṯangku kuliṉu tjiipi tjawirrilyi mantjira tjana katirra waaḻangka tjunkukitjangku, tjungungku ngalkukitjangku. Paluru tjanaya yankula Yiitjunya tjapiṉu yalatji, “Ngurra yaalytjingkalatju mangarri kukaṯarra tjunku, tuḻku Patjuwupanyala tjungungku ngalkunytjaku?” \p \v 13 Mangarri kukaṯarra mantjira tjunkunytjaku Yiitjulu pulanya palumpa kutunguḻu kutjarra wantirriyalkitjangku watjaṉu yalatji, “Tawunungka ngururrwana nyupali yankula nyakuku, watingku turaama kapitjarra katiyananyingka. \v 14 Wati palunya nyupali ngaṉṯiwana wanala! Wati paluru waaḻangka tjarrpanytjala, nyupali waaḻa palula tjarrpa! Tjarrparra nyupali waaḻaku mayutjungka yalatji tjapila!, ‘Nintilpayingkunta tjapiṉu yalatji. Tjiipi tjawirrilyi ngurra yaalytjingkalatju palumpa kutunguḻu tjuṯangku palulawana tjungungku ngalkulku?’” \v 15 Yiitjulu pulanya palumpa kutunguḻu kutjarrangka piyuku watjaṉu, “Waaḻaku mayutjungku kaḻparra nyupalinya nintilku ruuma tiṉa kutjupa. Ngurra palulalampa mangarri kukaṯarra mantjira tjurra!” Yalatji Yiitjulu pulanya watjara wantirriyaṉu. \p \v 16 Palulanguru palumpa kutunguḻu kutjarrangkupula yankula nyangu, Yiitjulu pulanya yurrunpa watjaṉutja. Ngurra palula paluru kutjarrangku mangarri kukaṯarra mantjira tjunu. Tjunkulapula yanu rayitpayiki Yiitjulakutu. \p \v 17 Mungarrtjirrinyingkaya Yiitjunya, palumpa kutunguḻu tuwalpalaṯarra waaḻa palulakutu yanu. \v 18 Nyinarraya waaḻa palula yunngu ngalkuṉangi. Yiitjulu tjananya watjaṉu, “Wangka ngaatjanyaya kulila! Wati kutju ngaangka nyinanyi. Paluru ankula mayutju tjuṯangka tjakultjunku, ngayunya tjana witintjaku.” \v 19 Kuliraya tjuḻurrmankula wangkangu. Yiitjunyaya tjana nyakula kutjuṯu kutjuṯungku tjapiṉu, “Tjinguru ngayuluṉa tjakultjunku palunya?” \v 20 Yiitjulu tjananya watjaṉu, “Paluru nyurrangarrilawana nyinanyi, ngayuku kutunguḻu. Tjungungkuli paluru tjulyulytjunkula ngalkuṉi, piitjinatjarrangka. \v 21 Ngayunyaṉiya yaṉanguku katja yilta mirrintanku. Yalatjiṉiya mirrintankunytjaku Katutjaku walytja kutjungku yirriṯi piipangka wakaṉu. Wati kutjungku tjananya tjakultjunku, ngayunyaṉiya witintjaku. Wati palunya Katutjalu ngula puntura pikantanku. Paluru wati palunya puntura pikantankutjipingkamarra, yirriṯi palumpa maamangku paḻtjalwiyangku wantimara.” \s1 Mangarri ngalkuraya wayina wiima tjikilku \p \v 22 Ngurra palulaya mangarri ngalkura Yiitjululpi puriiti mantjira Katutjanya waḻkuṉu yalatji, “Palya nganaṉanya mangarri ngaatjanya nyuntu yungu.” Kilytjuntankula paluru tjananya yungkula watjaṉu, “Ma! Mangarri ngaatjanya yaṉangu ngayunya. Ngalkulaya!” \v 23 Panikina wayinatjarralpi paluru mantjira Katutjanya waḻkuṉu, wayina paluru yungutjangka. Yiitjulu tjananya yungu tjikintjakuya. Yuwankarrangkuya tjikiṉu. \v 24 Yiitjulu tjananya watjaṉu, “Wayina ngaatjanya ngurrka ngayunya. Kuwarri ngayulu nyurrangarrimpa watiyangka ngurrka yintirra mirrirriku tjawirrilyi nguwanpa, yaṉangu yuwankarraku kuya waṉikitja. Yalatjiṉa ngurrka yintinytjala, Katutjalu nyurrangarrinya watjalku kuya uwankarra nyurrangarrimpa kutu waṉinytjaku. \m \em Yirriṯiya kuka tjawirrilyi pungkula ngurrka yintilpayi, Katutjalu tjanampa kuya waṉinytjaku. Tjawirrilyi palunya nguwanpa Yiitjunya watiyangka waralyngarala ngurrka yintirra mirrirringu.\em* \p \v 25 Wangka ngaatjanyaya kulila! Wiyaṉa wayina ngaa nguwanpa mantangka piyuku tjikilku, wiya. Ngula Katutjalu tjananya palumpa walytja tjuṯa ngurra ilkaringka yaṉṯayaṉṯalku. Ngurra palula ngayulu tjanala tjungurringkula tjikilku.” \v 26 Palulanguruya tuḻku warraralpiya pakara yanu, puḻi Yalipatjalakutu. \s1 “Piita nyuntu ngurrpanu wangkaku alatji, ‘Ngayulu Yiitjuku ngurrpa’” \p \v 27 Yiitjulu tjananya yalatji watjaṉu, “Nyurrangarri kuwarri ngayunya wantirra tjalkaḻungku. Palunya nguwanpa Katutjaku wangka ngaranyi yalatji, \q1 ‘Tjiipiku mayutjuya pungkunytjala, tjiipi tjuṯaya tjalkaḻungkula waṉiku.’” \p \v 28 Yiitjulu tjananya piyuku watjaṉu, “Katutjaluṉi mirringuru pakaltjingantjala, palunyatjanu ngayulu yanku manta Kaliliyilakutu. Ngaṉṯiwananyurra ngurra palulakutu yanku.” \v 29 Piitalu Yiitjukuṉu wangka palunya kulira watjaṉu, “Kutjupa tjuṯangkuntaya wantikatinyingka wiyaṉanta wantikatiku.” \v 30 Yiitjulu Piitanya watjaṉu, “Wangka ngaatjanya kulila! Kuwarri mungangka tjuḻpu lukuluku kutjarrangara mirranytjala yurrunpa nyuntu nguḻurringkula tjirripalangara ngurrpa watjalku, ‘Ngayulu Yiitjuku ngurrpa.’” \v 31 Piitalu pikarringkula watjaṉu, “Wiya ngayulu kutjupa tjuṯangka yalatji ngunytjinytjunku, ‘Ngayulu Yiitjuku ngurrpaṉa.’ Nyuntunya tjana pungkunytjala, tjunguli ngaraku, kutjarralinya tjana mirri pungkunytjaku.” Yiitjuku kutunguḻu kutjupa tjuṯangkuṯarraya Piitanya nguwanpa watjaṉu, “Nyuntunyantaya pungkunytjala, nganaṉaṯarra ngaraku, tjungu nganaṉanya tjana mirri pungkunytjaku.” \s1 Katjamaniyingka Yiitjulu Katutjanya tjapilku \p \v 32 Palulanguru Yiitjunyangarriya purikutu yanu, yini Katjamaniyilakutu. Yiitjulu palumpa kutunguḻu tjuṯanya watjaṉu, “Ngaangkatjuya paṯara nyinama!, ngayuluṉa yankula Katutjanya tjapintjala.” \v 33-34 Yaḻṯirra tjananya maṉkurrpa katingu Piitanya, Tjayimitjanya, Tjaananya. Puntura Yiitjulu kulira tjananya watjaṉu, “Ngayuluṉa puntura tjilurutjilururrinyi, wiḻa kuyaṉa nyinanyi. Ngaangkaya nyinarra paṯanma, kana!, ngayulu ilangku yankula tjapintjala.” \v 35-36 Yiitjunya kutju maa yankula pupakatirra Katutjanya tjapiṉu, “Paapa. Tjinguru nyuntu kuliṉi ngayunyaṉiya wiya pungkula mirrintankunytjaku. Palulanguru marrkula tjananya!, wiya ngayunyaṉiya witintjaku. Yalatji ngayuluṉanta yunytjurringkula nyuntunya tjapiṉi. Paapa, tjinguru nyuntu kuliṉi ngayunyaṉiya mirrintankunytjaku. Palulanguruṉiya palya pungkula mirrintankunytjaku.” \v 37 Yiitjulu tjananya yankula nyangu yanku ngarrinyingka. Piitanya kanara tjapiṉu, “Tjaamana. Nyuntu yankurringu? Nyuntu kanangku nyakula nyinamara, rawawiyaṉa ngalya yanu.” \v 38 Paluru piyuku tjananya watjaṉu, “Nyakulaya kana nyinama! Katutjanyaya tjapila!, kutjupalu nyurranya tjingapungkunytjala ngayunyaṉinyurra wantipayingkamarra. Ngayuku tjukarurru nyinakitjangkunyurra yilta kuliṉi. Katutjanyaya tjapinma!, kutjupangku nyurrangarrinya tjingapunganyingka ngayuku kutunyurra tjukarurru nyinanytjaku. Ngayulu nyurrangarrimpa ninti nyinanyi, kutjupangku nyurrangarrinya tjingapungkunytjala tjingurunyurra ngayuku wangka kulira wantiku.” \v 39 Yiitjunya piyuku yanu Katutjanya tjapiṉangi, yara palulawana. \v 40 Palulanguru paluru yankula nyangu tjananya, yanku ngarrinytjala. Wiyaya kana nyinangu, uwankarraya ankurringu. Yiitjulu tjananya kanara watjantjala kuṉṯarringkulaya wangkawiya nyinangu. \v 41 Yiitjunya ngurra palulakutu piyuku yanu Katutjanya tjapintjaku. Tjapira panyapa tjuṯakutu yankula kanara tjananya watjaṉu, “Wiya nyurrangarri kutu yanku ngarrinytjaku. Kala, pakalaya! Waṯalpiya ngalya yananyi. Yaṉanguku katjaṉiya witira katirra mayutju kuya tjuṯangka ngaratjunku. \v 42 Pakalaya! Nyawaya palatja ngayuku kutunguḻu ngalyananyingka! Paluru tjananya tjakultjunu, ngayunyaṉiya tjana witintjaku.” \s1 Yiitjunyaya witilku \p \v 43 Yiitjunya panyapa tjanala wangkanytjala, Tjuutatja paluru ngalyanangi. Paluru Yiitjuku kutunguḻu nyinapayi. Tjuutatjalawanaya tjungu, ngalyanangi tjikipaka tjuṯa. Tjaampalaya tjuuḻa waṯawaratjarra ngalyanangi. Tjaampalaya kuṯurutjarra ngalyanangi. Tjikipaka palunya tjuṯa tjananya wantirriyaṉu, tuḻkuku mayutju tiṉa tjuṯangku, Muutjaku wangka nintilpayi tjuṯangkuṯarra tjiḻpi tjuṯangkuṯarra. \v 44 Tjikipaka tjuṯangka Tjuutatjalu yurrunpa tjananya watjaṉu, Yiitjunya nintilkitjangku yalatji, “Yiitju palunya ngayulu ngulytju nguwanpangku nyunytjulku. Palulanguru nyurrangarri witira palunya purinytju katinytjaku, tjalkaḻungkupayingkamarra.” \v 45 Tjuutatjanya Yiitjulakutu yankula wangkangu, “Mayutju.” Yalatji wangkarra Yiitjunya nyunytjuṉu. Kututjaya Tjuwu tjuṯangku nyunytjulpayiya yalatji tjungurringkula. \v 46 Palulanguruya tjikipaka tjuṯangku witiṉu, Yiitjunya. \v 47 Yiitjuku kutunguḻu kutjungku tjuuḻa waṯawaratjarrangku yurrkura pina kuntara waṉingu, tuḻkuku mayutju tiṉaku waarrkana. \v 48 Yiitjulu tjananya tjikipaka tjuṯangka watjaṉu, “Ngayulu mulyaṯangku mantjilpayi nguwanpa, witilkitjanyurra ngalyanu, tjuuḻa waṯawaratjarra, kuṯurutjarraṯarra. \v 49 Tjiṉṯu kutjupangka tjiṉṯungkaṉa nyurranya kutu nintiṉingi tjaatji tiṉangka. Nyurrangarri ngurra palula ngayunya witinmara. Ngurra palula wiyaṉinyurra witiṉu, ngayulu wiya kuya palyalpayi, wiya. Palunyatjanu nyurrangarri ngayunya wantimara witilwiyangku. Kala, palyaṉinyurra witira kanyiṉi, Katutjaku wangkawana yalatji ngaranyi. Katutjaku wangka watjalpayi tjuṯangku yirriṯi watjaṉu, nyurrangarri ngayunya witintjaku.” \v 50 Palulanguruya Yiitjuku kutunguḻu tjuṯa Yiitjunya wantirraya tjalkaḻungu. \p \v 51 Yiitjunyaya katinytjala yangupala kutjungku ngaṉṯiwanangku wanarinangi, pulangkititjarrangku. \v 52 Yangupala palunya witilkitjangkuya pulangkiti palunya yarraṉu. Mantarrawiyalpi nikiti tjalkaḻungu. \s1 Yiitjunya kuutawutjungka tjanala ngaratjunku \p \v 53 Yiitjunyaya witira katingu tuḻkuku mayutju tiṉakutu. Yurrunpa mayutju palumpa ngurrangka kutjupa tjuṯaya tjungurringkula paṯaṉingi. Waaḻa palulaya mayutjuku ngurrangka kuutawutju nguwanpangkaya Yiitjunya ngaratjunu. Yalatji paluru tjana paṯaṉingi tuḻkuku mayutju kutjupa tjuṯa, Muutjaku wangka nintilpayi tjuṯaṯarra, tjiḻpi mayutju tjuṯaṯarra. \v 54-55 Piitalu Yiitjunya ngaṉṯiwanangku wanarankula piinytjingka tjarrpangu, tuḻkuku mayutju tiṉaku ngurrangka yaatjayiṯi. Tjarrparra tjuulytji tjuṯawana nyinangu. Tjunguya nyinarra warungka wuumpirringangi. Waaḻangka yunnguya tuḻkuku mayutju tjuṯa, kutjupa tjuṯaṯarra wangkarra waṉingi yalatji, “Nganalu nyangu?, palangku luwulampa kilytjuntananyingka. Nganalu nyakula nganaṉanya tjakultjunku?” Mayutju paluru tjanaya yalatji kuliṉangi, “Yaṉangu tjuṯangkuya tjakultjunanyingka nganaṉa Yiitjunya mirritjunku.” \v 56 Tjukarurrungku tjakultjunkunytja nguwanpa, yaṉangu tjuṯangkuya wiyawanangku ngunytjinytjunangi. Wangka kutju wangkanytjawiyaya, wangka kutjupa kutjupaya wangkangu, tjukarurruwiya. \v 57 Kutjupa tjuṯangkuya ngarala ngunytjinytjunu yalatji, \v 58 “Kuliṉulatju paluru yalatji watjantjala, ‘Tjuwu tjuṯaku tjaatji tiṉa ngaatjanya marangku tjana palyara ngaratjunu. Ngayulukunyu tjaatji palunya yuḻpura wiyalku. Palulanguru tjiṉṯu tjirripalangkakunyu ngayulu kutjuṉa kutjupalpi palyara ngaratjunku.’” \v 59 Tjukarurru tjakultjunkunytja nguwanpaya panyapa tjakultjunu. Wangka kutju wiya, wangka kutjupa kutjupaya wangkangu. \v 60 Tuḻkuku mayutju tiṉangku pakara Yiitjunya tjapiṉu, “Nyaa tjana watjaṉu? Watjalalanyatju!” \v 61 Yiitjunya yarrka ngarangi, watjantjawiya. Mayutju paluru Yiitjunya piyuku tjapiṉu, “Nganaṉanyatju watjala! Tjinguru nyuntu Kurayitjanya ngaranyi, Katutjaku katja?, tjinguru wiya.” \v 62 Yiitjulu watjaṉu, “Yuwa, ngayulu Katutjakuṉu. Yaṉanguku katjaṉinyurra nyaku, Katutjanyalitju tjungu nyinanyingka. Mayutju ngangkari kutjutjarralitju nyinamalpa. Ilkaringuruṉinyurra nyaku yutuwariwana ngalya tjarukatinytjala.” \v 63-64 Mayutju paluru pikarringkula tjaaṯa walytjangkunku wintarrpungu. \m \em Yalatjiya Tjuwu tjuṯangku kututja tjaaṯa wintarrpungkupayi pikarringkula, luwu tjanampa ngaranytjala. Mayutju paluru tjaaṯa walytjangkunku wintarrpungu, Yiitjulu yalatji watjantjala, “Paapa Katutjanyalitju mayutju tiṉa kutjarra nyinanyi.” Yalatji watjara Yiitjulu luwu tjanampa kilytjuntanu.\em* \p Mayutju paluru tjaaṯa wintarrpungkula tjananya watjaṉu, “Ngaangku wiyawanangku watjaṉu, wiya paluru Katutjakuṉu, paluru manta ngurrara kutju nyinanyi. Wiyala kutjupa tjuṯanya yaḻṯinytjaku tjanaya tjakultjunkunytjaku. Kala, kuwarri nganaṉa kuliṉu. Paluru wiyawanangku watjaṉu Katutjanyapula tjungu nyinanytjala. Yilta luwulampa paluru kilytjuntanu. Nyaanyurra watjalku?” Yuwankarrangkuya mirritjunu yalatji, “Katirraya mirri puwa!” \v 65 Palulanguru Yiitjulaya tjaampalangku nyunypatjunangi, mungutjakutjura kulira. Tjaaṯatjarrangkuya kuru tjutura yuṉpa pungangi. Yinkatjingaraya watjaṉingi, “Tjukarurrulanyatju watjala! Nganalunta marangku pungu?” Tjuulytji tjuṯangkuya Yiitjunya witira marangku pungangi. \s1 Piitanyara ngurrpa wangkaku \p \v 66-67 Tuḻkuku mayutju tiṉaku ngurrangka yaṉangu tjuṯa parra ngarangi. Piitanyaṯarra warungka wuumpirrirra nyinangi. Mayutju palumpa kungka waarrkana nyinapayi. Paluru Piitanya nyakula nuuwimilara watjaṉu, “Nyuntu Yiitju Natjaritjanya ngurraralawana tjungu yankupayi.” \v 68 Piitalu ngunytjinytjunu yalatji, “Ngurrpaṉa palumpa, wati nyarraku.” Piitanya pakara kiiṯakutu yankula ngarangi. Palunyangka tjuḻpu lukuluku ila mirrangu. \v 69 Kungka waarrkana paluru Piitanya piyuku nyakula tjanala watjaṉu, yila nyinanytja tjuṯangka, “Wati ngaatja yilta tjungu Yiitjulawana yankupayi.” \v 70 Piitalu kulira piyuku tjananya ngurrpa wangkangu. Palunyatjanu yila nyinanytja tjuṯangkulpiya watjaṉu Piitanya, “Yilta, nyuntu Yiitjulawana yankupayi. Palumpa walytja tjuṯa Kaliliyinya ngurrara. Nyuntuṯarra Kaliliyinya ngurrara.” \v 71 Piitalu tjananya piyuku ngurrpa wangkangu yalatji, “Katutjala kurungka, tjukarurru ngayulu wangkanyi. Wati nyarrakuṉara ngurrpa nyinanyi. Tjinguruṉara wiyawana ngurrpa wangkanytjala, Katutjalu ngayunya pungamara. Yiltaṉara ngayulu ngurrpa nyinanyi.” \v 72 Palulanguru tjuḻpu piyuku mirrangu. Tjuḻpu mirranytjala Piitalulpi kuliṉu Yiitjulu yurrunpa watjaṉutjangka yalatji, “Tjuḻpu lukuluku kutjarrangara mirranytjala, yurrunpa nyuntu maṉkurrngara ngunytjinytjunku, ‘Ngayulu Yiitjukuṉa ngurrpa.’” Piitanya puntura yulangu, Yiitjuku ngurrpa wangkarra. \c 15 \s1 Mayutju Payilatalakutuya Yiitjunya katiku \p \v 1 Tjiṉṯu pakantjala tuḻkuku mayutju tiṉa tjuṯa, Muutjaku wangka nintilpayi tjuṯa, tjiḻpi tjuṯaṯarra tjungurringu Tjuwu tjuṯaku mayutju tjuṯangka. Tjana tjungurringkula miitingingka wangkangu. Paluru tjana wangkarra kutjupa tjuṯa tjananya watjaṉu Yiitjunya witira tayimapira katinytjaku, kamantaku mayutju tiṉakutu, yini Payilatalakutu. Katirraya mayutju palula ngaratjunu. \v 2 Payilatalu Yiitjunya tjapiṉu, “Nyuntu Tjuwu tjuṯaku mayutju tiṉa nyinanyi?” Yiitjulu watjaṉu, “Nyuntu wangka palunya kulintjaku.” \v 3 Paluru tjana tuḻkuku mayutju tjuṯangku Yiitjunya panypurangu, “Nyuntu yaṉangu tjuṯa wiyawanangku nintilpayi. Nyuntu nganampa luwu kilytjuntankupayi.” Yalatji nguwanpa tjana tjuṯangara panypurangangi. \v 4 Payilatalulpi Yiitjunya piyuku tjapiṉu yalatji, “Pala tjuṯangku nyuntunya tjuṯangara panypurangkunytjala nyaa nyuntu watjalku?” \v 5 Yiitjunya kutu wangkawiya ngarangi. Palulanguru, Payilatalu puṯu kuliṉu. \s1 Yiitjunyaya mirritjunku \p \v 6 Tuḻku yini Patjuwupala Payilatalu tjanampa puritjina kutju tjiilangka pakaltjingara iyalpayi, yaṉangu tjuṯangkuya yunytjurringkula tjapintjala. \v 7 Tuḻku palunya Patjuwupanya ngaranytjala wati kutju Parapatjanya tjiilangka nyinangu. Parapatjalungarriya yirriṯi kamanta ngurrara tjuṯanya pikangku pungangi. Parapatjalu wati kutju mirri pungu. \v 8 Yaṉangu tjuṯangkuya Payilataku waaḻakutu yankula Payilatanyaya tjapiṉu, tjiilanguru puritjina kutju pakaltjingantjaku. \v 9 Payilatalu tjananya tjapiṉu, “Puritjina yini ngananya ngayulu watjalku tjana pakaltjingantjaku? Tjinguru Tjuwu tjuṯaku mayutju tiṉa wantirriyantjaku ngayulu watjalku?” \v 10 Wangka panyapa tjananya tjapiṉu, Payilatalu, Yiitjunya pakaltjingalkitjangku. Paluru yalatji kuliṉingi, “Tjuwuku mayutju tjuṯa Yiitjukuraya yunytjuwiyarringu. Palulanguruya tjana ngalya katirra ngayula ngaratjunu.” \v 11 Payilatalu tjananya yaṉangu tjuṯangka Yiitjunya pakaltjingalkitjangku tjapintjala, tuḻkuku mayutju tiṉa tjuṯangku tjananya parra yankula watjarinangi, “Parapatjanyaya watjala!, pakaltjingantjaku palunya, Yiitjunya wiya.” Yalatji tjananya mayutju tjuṯangku yaṉangu tjuṯanya tjingapungangi. Palulanguru yaṉangu tjuṯangku Payilatanya watjaṉu Parapatjanya pakaltjingantjaku. \v 12 Payilatalu tjananya yaṉangu tjuṯa piyuku tjapiṉu “Wati kutjupa nyaalytjinkuṉa? Wati palunya nyurrangarri watjalpayi, ‘Tjuwu tjuṯaku mayutju tiṉakunyu.’” \v 13 Mirrarraya watjaṉu, “Watiyangkaya tjana waralytjunkula mirrintarra!” \v 14 Payilatalu tjananya piyuku tjapiṉu, “Paluru mungutja nyinanyi. Kuya nyaa nguwanpa paluru palyaṉu? Kuya palyalpayi kutju tjana waralytjunkula mirrintankunytjaku.” Kutuya mirrarra watjaṉingi, “Watiyangkaya waralytjunkula mirrintarra!” \v 15 Palulanguru Payilatalu watjaṉu Parapatjanya pakaltjingantjaku, yaṉangu tjuṯa pukuḻmankukitjangku. Paluru tjananya tjuulytji tjuṯa watjaṉu Yiitjunya wiipatjarrangku pungkunytjaku. Palulanguru Payilatalu tjananya tjuulytji tjuṯa piyuku watjaṉu Yiitjunya, katirraya watiyangka waralytjunkula mirrintankunytjaku. \s1 Yinkarraya Yiitjunya ngunytji watjanmalpa \p \v 16 Tjuulytji paluru tjana Yiitjunya katirra waaḻa tiṉa kutjupangka ngaratjunu. Waaḻa palula Payilataku tjuulytji tjuṯa nyinapayi. Waaḻa palula tjana tjuulytji kutjupa tjuṯa yaḻṯirra tjunguṉu. \v 17 Tjuulytji yuwankarraya tjungurringu ngurra palula. Yiitjuku kuuta waṯawaraya yarrara waṉingu. Kuuta waṯawara kutjupangkaya tjarrpatjunu, kuuta papulwanangka. Walyi nguwanpa tjilkalatjanuya palyara katangkaya Yiitjula tjunu. \v 18 Ruumanya ngurrara tjuṯangku mayutju tiṉa ngaranytjala, pupakatirraya waḻkulpayi. Palunya nguwanpa yinkarraya pupakatirra yalatji ngunytji watjaṉingi, “Nyuntu Tjuwu tjuṯaku mayutju tiṉakunyu. Kana kutu nyinama!, mayutju tiṉa.” Paluru tjana tjuulytji tjuṯangku yalatji kuliṉingi, “Yiitjunya wiya mayutju tiṉa nyinanyi, paluru mungutja.” \v 19 Paluru tjana tjuulytji tjuṯangku Yiitjunya nyunypatjunangi. Nyunypatjunkulaya watiya mantjira kataya pungangi. Ngunytjiya pupakatirra watjaṉingi yinkangku, “Nyuntu mayutju tiṉa, waḻkuṉilatju nyuntunya.” \v 20 Kuuta papulwanaya yarrara kuuta walytjangkalpiya tjarrpatjunu. Tjarrpatjunkulaya katingu, watiyangka waralytjunkula mirrintankunytjaku. \s1 Yiitjunyaya nyiiḻangka wakara yuṯitjunkula waralytjunku \p \v 21 Tawununguruya tjuulytji tjuṯangku Yiitjunya katingu waralytjunkunytjaku. Yiitjulu tjaḻira watiya katiyanangi. Ngururrpa yankulaya tjana nyangu wati yini Tjaamananya, Tjayirininya ngurrara, ngurra kutjupanguru ngalya yanutja. Tjaamana paluru paapa pulampa nyinangu, Yalikitjantaku Ruputjaku. Tjaamananya nyakula tjana yalatji watjaṉu, “Kala, nyuntulpi watiya ngaatjanya tjaḻira katiyarra!, Yiitjuku.” \v 22 Puḻi yini Kulkutjalakutuya Yiitjunya katingu. Kulkutjanya wangka tjanampa ngarangi. Yalatji nganaṉa watjaṉi, “Kata tarrkanya.” \v 23 Palulanguruya Yiitjunya waralytjunkukitjangku puṯu yungu wayina mirritjinatjarra. Yiitjulu wantingu tjikilwiyangku. \v 24 Ngurra Kulkutja palula Yiitjuku mantarraya yarrara waṉingu. Yiitjunyaya watiya panyapangka nyiiḻamilara ngaratjunu, waralyngarala, mirrirringkunytjaku. Mantarra palumpa kutjungku kanyilkitjangku tjuulytji tjuṯangkulpiya yinytjamitjunkula puḻiyirringangi, puḻi nampatjarrangka. \v 25 Aaḻi tjiṉṯu katu ngaranytjala Yiitjunyaya waralytjunu. \v 26 Watiya palula pukutju wangkatjarraya tjunu. Wangka yalatjitjarra, “Ngaatjanya Tjuwu tjuṯaku mayutju tiṉa”. Kuutawutju ngurrarangku watjaṉutjangka, pukutju palunyaya tjunu. \p \v 27-28 Puritjina kutjarra pulanya tjana watiya kutjarra kutjupangka nyiiḻamilara ngaratjunkula waralytjunu, ngurra palula. Yiitjunya ngururrpa pulampa waralyngarangi. \v 29-30 Yiitjunya kana waralyngaranytjala ila yaṉangu tjuṯaya iwarrawana yankupayi tawunu Tjarutjalumalakutu. Kutjupa tjuṯangkuya panypurangkula nyakula watjalpayi yalatji, “Nyuntu nganaṉanyatju watjaṉu, Tjuwuku tjaatji tiṉa yuḻpura, paawu puntutjarrangku kutjupalpi palyalkitjangku, tjiṉṯu tjirripalangka. Wangka panyapanu watjaṉutja nyuntu paawu tiṉatjarra tjarukatirra kanarriwa!” Yalatji panypurangkula tjana watjaṉu, Yiitjunya Katutjaku katja kulintjawiyangku. \v 31 Palunya nguwanpa, tuḻkuku mayutju tiṉa tjuṯangku, Muutjaku wangka nintilpayi tjuṯangkuṯarra, Yiitjunya panypurangangi. Yalatjiya tjana inkarra waṉingu, “Kutjupa tjuṯa tjananya paluru kanalpayi ngangkari tiṉatjarrangkukunyu. Paluru ngangkari tiṉatjarra nyinarra, ngalya tjarukatirra kanarrinytjaku. \v 32 Tjinguru Tjuwu tjuṯakulampa mayutju tiṉa nyinanyi, tjinguru paluru Kurayitjanya yilta. Paluru watiyanguru tjarukatinytjala nganaṉa nyakula yalatji kulilku, ‘Paluru Katutjakuṉu ngangkaritjarra nyinanyi, yilta Kurayitjanya.’” Puritjina paluru kutjarrangkupula watiyangka waralyngarala wangka palunya nguwanpa Yiitjunya panypurangkula watjaṉu. \s1 Yiitjunya mirrirriku \p \v 33 Tjiṉṯu kaḻaḻangka manta tjuṯawana mungarringu. Munga ngarala ngarala mungarrtji tjirriyukuluku nguwanpa tjiṉṯurringu. \v 34 Mungarrtji Yiitjunya waralyngarala mirrarra Katutjanya tjapiṉu, “Yiluyi yiluyi lama tjapakatjani.” Tjaa walytjangku tjapiṉu yalatji, “Katutja, Katutja. Nyaanguru nyuntu ngayunya wantikatingu?” \v 35 Yaṉangu tjuṯa yila ngaranytja tjuṯangku puṯu kulira yalatji wiyawanangku tjana watjaṉu, “Kulilaya! Yirriṯi nyinapayiku wangkanyi Yilaatjaku.” \v 36 Waarrkana kutjungku tjalkaḻungkula watiyangka rayiki tayimapira wayina yirriṯitjangka tjunkula katirra Yiitjula tjaangka yititjunu. Paluru yalatji yititjunkula yaṉangu tjuṯangka watjaṉu, “Wanyuya nyangama palunya!, tjinguru Yilaatjanya kanarringkula ngalya yankunytjaku palulakutu, mantjira katinytjaku.” \v 37 Palulanguru Yiitjunya mirrarra mirrirringu. \v 38 Palulanguru kaliki tiṉa Tjuwuku tjaatji tiṉangka waralyngarapayi alytjuranu katunguru yunngukutu. \v 39 Yiitjunya waralyngarala mirrirringkunytjala nyakula, tjuulytji tjuṯaku mayutjungku watjaṉu, “Yilta, wati palatja Katutjaku katja waralyngaranyi.” \p \v 40 Yiitjunya kana waralyngaranytjala minyma tjuṯangkuya waṉmanguru nyangangi. Minyma paluru tjanala tjunguya nyinangi Miiri Makatalanya ngurrara, Miiri kutjupaṯarra maama pulampa Tjayimitjaku, Tjutjupaku. Tjunguya tjana nyinangi minyma kutjupaṯarra yini Tjalumanya. \v 41 Yirriṯi Yiitjunyangarriya manta Kaliliyilawana nyinanyingka minyma paluru tjana Yiitjunyangarri yaṉṯayaṉṯalpayi. Minyma paluru tjana mangarri anta kuka tjanampa kutjara yungkupayi. Palulanguru Yiitjunyangarri manta Kaliliyilanguru ngalya yankunytjala tawunu Tjarutjalumalakutu minyma paluru tjana tjungu yanangi. \s1 Mirri ngarritjunku kuḻpingka \p \v 42 Tjiṉṯu Puratiyi ngarala maa mungarrtjirringu. Tjuwu tjuṯaya waarrkarringangi, Tjarritiyingka waarrkawiyalpi nyinanytjaku. \v 43 Puratiyi palula mungarrtjirringkula wati palya, yini Tjutjupalu kuliṉu, “Tjarritiyingka kuwarripa ngaranyi. Ngayulu mayutju Payilatalakutu yankula tjapilku Yiitjunya mantjira katirra kuḻpingka ngarritjunkunytjaku. Tjinguru ngayuku walytja tjuṯangku ngayunya panypurangku, ngayulu Yiitjunya kuḻpingka ngarritjunutjangka. ‘Nyuntu wiya nganampa walytja, nyuntu Yiitjuku walytja.’” Tjutjupa paluru tawunu Yaramatjiyanya ngurrara nyinangu. Wati paluru Tjuwuku mayutju tjuṯangka kututja tjungurripayi tawunu Tjarutjalumala. Tjutjupa paluru Katutjaku tjukarurru nyinarra paṯalpayi, Katutjalu yaṉangu tjuṯa ngulytjura kanyintjaku. Tjutjupa paluru Payilatalakutu yanu tjapintjaku, Yiitjunya mirri katirra kuḻpingka ngarritjunkunytjaku. \v 44 Tjutjupalu Payilatanya Yiitjukura tjapintjala, mayutju Payilatalu puṯu kuliṉu, “Tjinguru Yiitjunya kana kutu waralyngaranyi.” Tjuulytji tjuṯaku mayutju yaḻṯirra tjapiṉu Payilatalu, “Yiitjunya tjinguru kana? Tjinguru mirri waralyngaranyi?” \v 45 Mirri waralyngaranytjala kulira, Payilatalu watjaṉu Tjutjupala mantjira Yiitjunya kuḻpingka ngarritjunkunytjaku. \v 46-47 Yirriṯi Tjutjupalu pulangkiti mirri karrpilpayikuṉu payimilara kanyiṉangi. Pulangkiti palunya katirra Tjutjupalungarri Yiitjunya mirri mantjira pulangkitingka tjutura tayimapiṉu, pulangkiti palunya mirri tjutulpayikuṉungka. Tjutura tayimapira tjana katirra ngarritjunu kuḻpingka, yirriṯi tjana tjawara wantingutja, kuḻpi wiimatjanu. Kuḻpi palula Yiitjunya ngarritjunkula puḻi tiṉa tjana ruulamilara alytjura patiṉu. Tjutjupalungarri ngarritjunkula kuḻpi alytjura patintjala kungka kutjarrangkupula nyangu Miiri Makatalanya ngurrarangku, Miiri kutjupangku, Tjuutjaku maamaluṯarra. \c 16 \s1 Yiitjunya mirritjanu pakalkatiku \p \v 1 Purayitiyi mungarrtji palula tjana Yiitjunya kuḻpingka ngarritjunkula wantingu. Palulanguru Tjarritiyi palula, tjiṉṯu tjarrpanyingka ngaṉṯiya minyma tjuṯa yanu nyiṯi paṉṯi palya payimilantjaku. Tjana kuliṉu, “Nganaṉa aaḻilingku yankula Yiitjula mirringka nyapantjaku.” Minyma paluru tjana yini yalatjiya nyinangu, Miiri Makatalanya ngurrara, Tjalumanya, Miiri kutjupanya Tjayimitjaku maama. \v 2 Tjuuntiyi, aaḻi tjiṉṯu pakantjalaya paluru tjana kuḻpi palulakutu yanangi. \v 3 Ngururrpa yankula tjana wangkayinangi, yalatji, “Nganalulampa puḻi tiṉa ruulamilara alytjuranku?” \v 4 Waṉmanguruya tjana nyangu, puḻi tiṉa palunya ruulamilara alytjura wantingutja ngarangu. \v 5 Kuḻpingkaya yunngu tjarrparra yangupala mantarra tjulkuratjarraya nyangu, yunngu nyinanytjala. Nyakulaya puntura nguḻurringu. \v 6 Palulanguru yangupala paluru tjananya watjaṉu yalatji, “Nguḻuwiyaya ngarama! Nintingku ngayulu kuliṉi, nyurrangarri ngurriṉi Yiitjuku, Natjaritjanya ngurraraku, waralyngarala mirrirringutjaku. Paluru kanarringkula pakaṉu. Ngalyankulaya nyawa ngaangka yunngu!, mirri ngarritjunutja, wiyalpi ngarrinyi.” \v 7 Yangupala paluru tjananya piyuku watjaṉu, “Manta Kaliliyilakutu paluru maa yananyi. Ngurra palulanyurra yankula palunya nyaku. Ngurra palula nyurrangarrinya nyakunytjaku Yiitjulu yirriṯi watjaṉu. Wangka ngaatjanya nyurrangarri yankula tjakultjurra!, palumpa kutunguḻu tjuṯangka, Piitalaṯarra.” \v 8 Minyma paluru tjana kuḻpinguru pakara nguḻu tititingarala tjalkaḻungu. Ngururrpa yankula tjana wiya yaṉangu kutjupangka watjaṉu, tjana tjukarurru Yiitjuku kutunguḻu tjuṯakutu yanu. Kutjupalu wangka ngaatjanya wakara tjunu. \s1 Yiitjunya Miirila yutitjarriku \p \v 9 Yiitjunya Tjuuntiyi aaḻi mirringuru pakaṉu. Miiri Makatalanya ngurrarala yurrunpa yutitjarringu. Kutjupa tjuṯangka tjananya ngaṉṯi yutitjarringu. Miiri palula yirriṯi Yiitjulu mamu tjapanpala payira wantirriyaṉu. \v 10 Aaḻi Miiri paluru Yiitjula wangkarra yanu palumpa kutunguḻu tjuṯangka wangkanytjaku. Miirilu tjananya nyangu kutu yulanyingka. Yalatjiya kuliṉingi, “Mayutjulampa kuunyi mirrirringu.” \v 11 Miirilu Yiitjunya kana nyakula watjaṉulpi, tjananya palumpa kutunguḻu tjuṯangka. Palumpa wangka tjana kulira wantingu. \s1 Yiitjunya yutitjarringku palumpa kutunguḻu kutjarrangka \p \v 12 Palulanguru Yiitjunya palumpa kutunguḻu kutjarrangka yutitjarringu, ngurra kutjupakutupula ruutuwana ngururrpa yananyingka. Paluru kutjarrangku Yiitjunya yuṉpa kutjuparrinytja nyangu. \v 13 Nuumilaralpipula ngaṉṯikutu Tjarutjalumalakutu yankula watjaṉu tjananya Yiitjuku kutunguḻu kutjupa tjuṯangka. Wangka pulampa piyuku tjana kulira wantingu. \s1 Kutunguḻu tjuṯangka tjanala yutitjarriku \p \v 14 Palulanguru Yiitjunya palumpa kutunguḻu lipinpalangkalpi yutitjarringu, mangarri tjana ngalkuntjala. Yutitjarringkula Yiitjulu tjananya payiṉu, mirringuru kana nyinanytja nyakulaya watjaṉingka, kulira tjana wantinytjala. \v 15 Watjaṉu tjananya yalatji, “Yankulanyurra manta tjuṯawana ngayukuṉu wangka tjakultjurinama!, yaṉangu tjuṯangka. \v 16 Tjinguru yaṉangu tjuṯangku wangka palunya kulira papatatji mantjintjala, Katutjalu tjananya kanara palumpa ngurrangka nyinatjunku. Ngayuku wangka kulira tjana wantinytjala Katutjalu yaṉangu palunya tjuṯa mirritjunku, wiya paluru tjana Katutjaku ngurrangka nyinaku. \v 17 Yaṉangungku ngayukuṉu wangka kulira ngayukuṉu paawutjarrangku yalatji palyalku. Yini ngayunya watjara ngayukuṉu paawutjarrangku mamu payira wantirriyalku. Yaṉangu ngayuku walytja nyinarra, paluru wangka kutjupa nguwanpa wangkaku Katutjanya waḻkulkitja. \v 18 Yaṉangu ngayuku walytjangku kutjupakutjura piḻkaṯi mantjira kanyilku patjantjawiya. Tjinguru palyakutjura puutjina tjikira ngayuku walytja palya nyinaku. Pikatjarra ngarrinyingka ngayuku walytjangku pampura kanalku. Yalatji paawutjarrangkuya palyantjala kutjupa tjuṯangkuya yalatji kulilku, ‘Yilta, Katutjakuṉu paawu tiṉatjarraya nyinanyi.’” \s1 Ilkarilakutu kaḻpaku \p \v 19 Wangka palunya wangkarra mayutju Yiitjunya ilkarilakutu kaḻparra Katutjala tjungu nyinangu. Yalatji Katutjalu palunya ilkarilakutu katingu. \v 20 Palulanguruya palumpa kutunguḻu tjuṯangku ngurra tjuṯawana Kurayitjakuṉu wangka tjakultjurinangi. Yalatjiya tjakultjurinanyingka, mayutju Yiitju Kurayitjalu tjanampa ngangkaritjarrangku kutjupa kutjupa palyarinangi yutitjawiyangku. Yiitjuku walytja tjuṯangku paawu puntutjarrangku palyantjala yaṉangu tjuṯangku nyakula kuliṉu, “Yilta, ngaa tjuṯangku nganaṉanya Katutjakuṉu wangka nintiṉi.”