\id MAT mat \h Maatjuwukuṉu \toc2 Maatjuwukuṉu \toc1 Maatjuwulu Tjunutja Yiitjunyatjarra \mt1 Maatjuwulu Tjunutja Yiitjunyatjarra \c 1 \s1 Yiitjuku walytja yurruntitja tjuṯa \p \v 1 Yini ngaa tjuṯaya Yiitju Kurayitjaku walytja tjuṯaya nyinangi. Yiitju Kurayitjanya mayutju Tapitaku walytja ngaṉṯitja nyinangi. Mayutju Tapitanya Yipuramaku walytja ngaṉṯitja nyinangi. \v 2 Yipuramalu katja Yatjikanya mantjiṉu. Yatjikalu katja Tjikupanya mantjiṉu. Tjikupalu katja tjuṯa mantjiṉu. Tjuutanya palumpa katja nguruṯitja nyinangi. \v 3 Tjuutalu katja kutjarra mantjiṉu. Piritjanya palumpa katja yurruntitja nyinangi, kutjupara palumpa katja nyinangi Tjiranya. Palumpa kutjarraku maama kungka Tamanya nyinangi. Piritjalu katja Yitjarunanya mantjiṉu. Yitjarunalu katja Ramanya mantjiṉu. \v 4 Ramalu katja Yaminitapanya mantjiṉu. Yaminitapalu katja Natjananya mantjiṉu. Natjanalu katja Tjalmananya mantjiṉu. \v 5 Tjalmanalu katja Puwatjanya mantjiṉu. Puwatjaku maama Rayapanya nyinangi. Puwatjalu katja Yuupitanya mantjiṉu. Yuupitaku maama Ruutjanya nyinangi. Yuupitalu katja Tjiitjiyinya mantjiṉu. \v 6 Tjiitjiyiku katja mayutju tiṉa, Tapitanya nyinangi. Tapitalu katja Tjalamunanya mantjiṉu. Tjalamunaku maama Tapitalu tjulyara kanyiṉingi, wati Yurayaku miiṯa. \v 7 Tjalamunalu katja Riyupumanya mantjiṉu. Riyupumalu katja Yapayitjanya mantjiṉu. Yapayitjalu katja Yiitjanya mantjiṉu. \v 8 Yiitjalu katja Tjiyutjapatanya mantjiṉu. Tjiyutjapatalu katja Tjurumanya mantjiṉu. Tjurumalu katja Yatjayanya mantjiṉu. \v 9 Yatjayalu katja Tjuutjamanya mantjiṉu. Tjuutjamalu katja Yiiyatjanya mantjiṉu. Yiiyatjalu katja Yitjikayanya mantjiṉu. \v 10 Yitjikayalu katja Manatjanya mantjiṉu. Manatjalu katja Yiimutjanya mantjiṉu. Yiimutjalu katja Tjutjayanya mantjiṉu. \v 11 Tjutjayalu katja tjuṯalpi mantjiṉu. Palumpa katja yurruntitja Tjikunayanya nyinangi. Palulanguru Papilunanya ngurrara tjuṯangku Yitjurilaku walytja ngaṉṯitja tjuṯa tjananya ngurra Papilunalakutu katirra kanyiṉingi. \p \v 12 Tjikunaya paluru katja Tjiltilanya mantjiṉu. Tjiltilalu katja Tjarapapulanya mantjiṉu. \v 13 Tjarapapulalu katja Yapiyutanya mantjiṉu. Yapiyutalu katja Yilayakimanya mantjiṉu. Yilayakimalu katja Yiitjuranya mantjiṉu. \v 14 Yiitjuralu katja Tjatakanya mantjiṉu. Tjatakalu katja Yiikimanya mantjiṉu. Yiikimalu katja Yiliyutanya mantjiṉu. \v 15 Yiliyutalu katja Yalitjanya mantjiṉu. Yalitjalu katja Matanya mantjiṉu. Matalu katja Tjikupanya mantjiṉu. \v 16 Tjikupalu katja Tjutjupanya mantjiṉu. Tjutjupalu miiṯa Miirinya mantjiṉu. Mirrilu katja Yiitjunya mantjiṉu. Yaṉangu tjuṯangku Yiitjunya yini kutjupa watjalpayi, Kurayitjanya, Katutjalu yirriṯi watjara wantirriyaṉutja. \v 17 Yalatji Yipuramaku walytja ngaṉṯitja tuwalpala nyinarra wiyarrinytjala mayutju Tapitanyalpi nyinangi. Palulanguru mayutju Tapitaku walytja ngaṉṯitja tuwalpala nyinarra wiyarrinytjala Papilunanya ngurrara tjuṯangku tjananya Yitjurilaku walytja ngaṉṯitja tjuṯa, ngurra Papilunalakutu katirra kanyiṉingi. Paluru tjanampa mayutju Tjikunayanya ngurra palula nyinangi. Palulanguru palumpa walytja ngaṉṯitja tuwalpala nyinarra wiyarrinytjala ngaṉṯi Tjutjupalu Miirilulpipula katja Yiitjunya Kurayitjanya mantjiṉu, Katutjalu irriṯi watjara ngalya wantirriyaṉutja. \s1 Yiitju Kurayitjanya pipirri wiima yutitjarringku \p \v 18 Yiitju Kurayitjanya yalatji mantangka yutitjarringu. Palumpa maama Miirinya wati Tjutjupaku pikatja walytja nyinangu. Ngurra kutjungka wiyapula nyinapayi, kutju iitjipula nyinapayi. Miiri paluru watiku ngurrpa nyinangu, paluru pikatja palumpa walytjaku paṯaṉingi. Palunyatjanu ngula paluru wiḻalirringu, Katutjaku kurrunpangku palunya puritjunanyingka. \v 19 Tjutjupalu Miirinya wati kutjupangka ngarringutjangkakutjura kuliṉu. Paluru Miiriku palya kutura nyinangi pikarriwiya. Paluru yalatji kuliṉingi, “Kutjupa tjuṯakutuṉa wiya watjalku Miirinyatjarra. Palunya kutjuṉa watjara wantirriyalku yarrkayarrkangku, tjuṯangku kulilpayingka. Ngaatja wiya ngayuku miiṯa nyinaku.” \p \v 20 Wangka palunya paluru yurrukulirinangi. Katutjalu ilkari ngurrara Tjutjupalakutu ngalya wantirriyaṉu, kutu yurrukulintjala. Tjutjupalu tjukurrpa nyangu ilkari ngurrara ngalya tjarukatingutja wangka watjalkitja. Paluru Tjutjupanya watjaṉu, “Tjutjupa. Nyuntu mayutju Tapitaku walytja ngaṉṯitja nyinanyi. Wangka ngaatjanya kulila! Miirinyatjarra nyuntu wiya puntura yurrukulintjaku. Palya nyuntu yankula yaḻṯirrapulan nyinanytjaku. Paluru tjunitjarralpi nyinanyi, Katutjaku kurrunpangku puritjunutjangka. \v 21-25 Paluru katja mantjilku. Katja palunya nyuntu yini watjala!, ‘Yiitjunya’. Yilta paluru tjananya Yitjurilaku walytja ngaṉṯitja tjuṯa ngulytjura kanyilku, kuya tjanampa waṉirra, kana kutu tjana nyinanytjaku.” Yalatji Katutjaku ilkari ngurrarangku Tjutjupanya watjaṉu. \p Tjutjupanya yanku ngarrirra kanarringkula pakara yanu Miirinya yaḻṯingu, Katutjakuṉu ilkari ngurrarangku watjaṉutjangka. Nyinarrapula wiya tjungu ngarringi, ngula katja yutitjarringutjangka kutju ngaṉṯipula tjungu ngarringu. Pipirri paluru yutitjarringutjangka katja wiima paluru yini watjaṉu, “Yiitjunya”. \p Yalatji Miirilu ilta katja mantjiṉu watiku ngurrpangku. Palunya nguwanpa Katutjaku wangka watjalpayingku yirriṯi watjaṉu yalatji, \p “Ngula, kungka watiku ngurrpangku katja mantjilku. Yaṉangu tjuṯangku katja palunya yini yalatji watjalku, ‘Katutjakuṉu nganaṉala nyinanyi.’” \c 2 \s1 Wati maṉkurrpaya kakarraranguru yanku \p \v 1 Yalatji Yiitjunya puunarringu manta Tjuutiyala tawunu Pitjiliyamala, mayutju tiṉa Yirutanya nyinangitjangka. Palulanguruya wati ninti maṉkurrpa kakarraranguru Tjarutjalumalakutu yanu. Paluru tjana piṉṯirri tjuṯa nyakula kulilpayi. \v 2 Tjarutjalumala paluru tjana yaṉangu tjuṯa tjapiṉu yalatji, “Tjuwu tjuṯaku mayutju tiṉa, yaalytjingka ngarrinyi?, kuwarri paluru puunarringu. Kakarrara nganaṉatju piṉṯirri kutjupa nyangu. Nyakulalatju kuliṉu, ‘Piṉṯirri nyarrangku nganaṉanya nintiṉi mayutju kutjupalpi yutirringutjangka.’ Mayutju palunya nyakula waḻkulkitjalatju ngalyanu.” \v 3 Wangka palunya mayutju Yirutalulpi kulira yurrukuliṉingi, “Ngayulu tjinguru mayutju nyinarra wiyarringku.” Tjarutjalumanya ngurrara tjuṯangku kuliṉu, “Tjinguru Yirutalu tjuulytji tjuṯa watjalku nganaṉanya pungkunytjaku, mayutju kutjupaku nganaṉa ngulytjurritjipingka.” \v 4 Yirutalu watjaṉu tuḻkuku mayutju tjuṯa, Muutjaku wangka nintilpayi tjuṯaṯarra ngalya yankula tjungurrinytjaku. Tjungura tjananya tjapiṉu yalatji, “Katutjalu watjaṉu yirriṯi Kurayitjanya ngalyankunytjaku. Ngurra yaalytjingka paluru puunarriku?” \v 5 Tjana watjaṉu, “Katutjaku wangka watjalpayingku piipangka wakaṉu paluru manta Tjuutiyala tawunu Pitjiliyamala puunarriku. Yalatji paluru wakaṉu, \q1 \v 6 ‘Tawunu Pitjiliyamanya ngurrara tjuṯangku, kulilaya! Wiya nyurrangarrimpa ngurra mungutja ngaranyi, ngurra puntu. \q1 Manta Tjuutiyalawana ngurra tjuṯa ngaranyi. Ngurra palula tjanala wirriḻi Pitjiliyamanya ngaranyi, ngurra puntu. \q1 Nyurrangarrimpa ngurrangka mayutju tiṉa yutirriku. Paluru tjananya Yitjurilaku walytja ngaṉṯitja tjuṯa yaṉṯayaṉṯanmalpa. Ngayuku walytja tjuṯa tjana nyinanyi.’” \p \v 7 Palulanguru Yirutalu watjaṉu palumpa waarrkana yankula wati ninti maṉkurrpa palunya yalatji watjantjaku, “Ngalyarraya wangkanytjaku!” Wiya Yirutalu palumpa waarrkana kutjupa tjuṯangka tjakultjunu, kakarrara ngurrara tjuṯangka wangkakitjangku. Palulanguru kakarrara ngurrara paluru tjana ngalyankula nyinanytjala Yirutalu tjananya tjapiṉu yalatji, “Yaalytjingaranyurra nyangu?, piṉṯirri paluru yutirringutja.” \v 8 Paluru tjana watjaṉu, “Yuwa, nganaṉatju nyangu, irriṯi piṉṯirri paluru yutirringu.” Yirutalu tjananya watjaṉu, “Tawunu Pitjiliyamalakutu yankula nyurrangarri purinytjungku ngurrila!, pipirri wiima palumpa. Nyakula ngalyankula ngayunya tjakultjurra!, ngayululpiṉa yankula palunya puḻkapungkunytjaku.” \v 9-10 Wangka palunya kulira tjana yanu. Waaḻanguru tjana pakalkatirra piṉṯirri palunya nyakula yunyparringu. Yunyparringkula tjana piyuku wanaṉingi. Piṉṯirri paluru yurrunarringu tjanampa yankula ngarakatingu ngurra kutjungka tawunu Pitjiliyamala. Ngurra palula Yiitjunya pipirri wiima ngarringi. \v 11 Ngurra palulaya tjarrparra nyangu maamararra, Miirinya pipirri wiimaṯarra. Nyakulaya pupakatirra mayutju tiṉa kulira pipirri wiima palunya tjana puḻkapungangi. Palulanguru yulytja tjuṯaya yankula mantjiṉu yungkukitjangku pipirri wiima palunya. Kuulta tjuṯa, tjira paṉṯi palyatjarra, mirritjina nguwanpaṯarra tjana palunya yungu. \v 12 Palulanguru tjana tjukurrpa nyanganyingka Katutjalu tjananya marrkuṉu wiya Yirutalakutu piyuku yankunytjaku. Palulanguruya ngurra walytjakutu yiwarra kutjupawana yarrka yanu, Yirutalamarra. \s1 Yitjipilakutuya yanku Yirutalamarra \p \v 13 Kakarrara ngurrara paluru tjana ngurrakutu yananyingka ngaṉṯi, Tjutjupalu tjukurrpa nyanganyingka, Katutjakuṉu ilkari ngurrarangku tjakultjunu yalatji, “Ngurra ngaatja wantirra parrpaṯu pulanya kati!, maamararra manta Yitjipilakutu, mayutju Yirutalamarra. Paluru kuliṉi pipirri palunya mirri pungkukitjangku. Nyurrangarri manta Yitjipila rawa nyinama! Ngayuluṉanta ngurra palula ngula watjalku ngalya katinytjaku pulanya.” \v 14 Kala, munga palula paluru pakara maamararra katingu manta Yitjipilakutu. \v 15 Yitjipila tjana maa tjarrparra rawa nyinangi. Palunyatjanu mayutju Yirutanyalpi wiyarringu. Yilta Tjutjupanyangarri manta Yitjipila nyinanytjala Katutjalu tjananya watjaṉu palumpa katja Yiitjunya, Tjutjupanya Miirinyaṯarra piyuku manta Yitjurilalakutu yankunytjaku. Yalatji nguwanpa Katutjakuṉu wangka yiltarringu, palumpa wangka watjalpayingku yirriṯi watjaṉutja. Paluru yalatji watjaṉu, “Ngayulu watjaṉu ngayuku katja manta Yitjipilanguru Tjuutiyalakutu yankunytjaku.” \s1 Tjana uḻa wiima tjuṯa tjananya mirri pungku \p \v 16 Palulanguru mayutju Yirutanya kakarrara ngurrara palumpa tjanampa puntura ngurrkurringu, tjana yarrka anutjangka ngurra walytjakutu. Paluru watjaṉu palumpa tjuulytji tjuṯa, yankula uḻa wiima tjuṯa mirri pungkunytjaku, tawunu Pitjiliyamala. Pitjiliyamala ila ngurra wiima tjuṯa ngarangi. Paluru tjananya watjaṉu ngurra palulawanaṯarra uḻa wiima tjuṯa mirri pungkunytjaku. Yalatji tjananya watjaṉu, “Uḻa wiima tjuṯa yiiya kutjarrangka puunarringutja tjuṯanyurra mirri pungkunytjaku. Uḻa wiima ngarripayi tjuṯa, maramara yankupayi tjuṯa, tjina parra yankupayi tjuṯaṯarra mirri puwa!” Yirutalu yirriṯi kuliṉu yalatji, “Kakarrara ngurrara tjuṯangku yiiya kutjarrangka nyangu piṉṯirri yutirrinytjala. Yalatji tjana ngayunya watjaṉu. Palulanguru mayutju paluru yiiya kutjarrangka puunarringu.” Yalatji kulira Yirutalu tjananya watjaṉu uḻa wiima yiiya kutjarra nyinangutja tjuṯa mirri pungkunytjaku, Yiitjunya uḻa wiima mirri pungkukitjangku tjungura. \m \v 17 Palulanguru Yirutaku tjuulytji tjuṯangku yankula uḻa wiima tjuṯa mirri pungkuyinangi. Yalatji paluru tjana uḻa wiima tjuṯa pungkunytjala Katutjaku wangka yiltarringu. Wangka panyapa Katutjaku wangka watjalpayingku Tjirimayalu yirriṯi watjaṉu yalatji, \q1 \v 18 “Tawunu Ramala Yitjurilaku walytja ngaṉṯitja tjuṯa ngurrangka yulamalpa pipirri wiima tjuṯa mirri punganyingka. Pipirri wiima tjuṯa mirrirringku. Kutjupa tjuṯangku tjananya puṯu marrkulku, kutuya yulamalpa.” \s1 Yitjipilanguruya manta Yitjurilalakutu yanku \p \v 19 Palulanguru mayutju Yirutanya mirrirringu. Tjutjupanya manta Yitjipila yanku ngarrirra tjukurrpa nyanganyingka, Katutjaku ilkari ngurrarangku palunya tjakultjunu yalatji, \v 20 “Pakaralpi pulanya maamararra kati manta Yitjurilalakutu! Yirutalungarri nyuntupa katja mirri pungkukitjangku kuliṉingi. Kala paluru tjana mirrirringu.” \v 21 Palulanguru Tjutjupalu pulanya maamararra katingu manta Yitjurilalakutu. \v 22 Ngururrpaya yankula tjakulpa kuliṉu yalatji, “Yirutaku katja, Yakilayutjanyalpi Tjuutiyanya ngurrara tjuṯaku mayutju tiṉalpi nyinanyi.” Wangka panyapa Tjutjupalu kulira nguḻurringu. Paluru piyuku tjukurrpa nyangu. Katutjaku ilkari ngurrarangku marrkuṉu wiya manta Tjuutiyalakutu yankunytjaku. \v 23 Palulanguru Tjutjupalu pulanya katingu manta Kaliliyilakutu, tawunu Natjaritjalakutu. Tawunu palulaya nyinangi. Tawunu palula Yiitjunya nyinanytjala Katutjaku wangka kutjupa iltarringu. Palumpa wangka watjalpayi tjuṯangku yirriṯi watjaṉu yalatji, “Yaṉangu tjuṯangku watjalku, ‘Paluru Natjaritjanya ngurrara.’” \c 3 \s1 Tjaanalu tjananya tjakultjurinkuku \p \v 1 Yiitjunya ngurra palula tiṉarringkula wati rawa nyinangi. Palulanguru manta Tjuutiyala Tjaananya ngurra kapiwiyawana nyinapayi. Paluru Katutjaku wangka yaṉangu tjuṯangka tjakultjunkupayi, kapingkaṯarra tjananya tjarrpatjunkula papatatjimilalpayi. \v 2 Yalatji tjanala tjakultjunkupayi, “Nyurrangarri kuya palyara nyinapayi. Yalatji palyalwiyangkuya wanti!, Katutjakuya tjukarurru nyinama! Katutjalu tjananya kuwarri yaṉangu tjuṯa ngulytjulku. Yuḻṯa palunya yilarringulpi.” \v 3 Yaatjayalu, Katutjaku wangka watjalpayingku wangka Tjaananyatjarra yalatji watjaṉu, \q1 “Paluru yankula ngurra kapiwiyawanangka nyinaku. Ngurra palula yaṉangu tjuṯa yankula tjungurriku palumpa wangka kulilkitja. Paluru tjananya yalatji watjalku, ‘Yiwarra tjukarurruwanaya nyinama!, mayutju tiṉa paluru nyurrangarrinya ngalyankula nintilku.’” \p \v 4 Tjaananya tjaaṯa kutjupatjarra nyinangi, kamula yinyutjanutjarra. Piilta kamula pangkitjanutjarra nyinangu. Tjiṉṯilyka ngalypuruṯarra ngalkura nyinapayi. \v 5 Paṉa Tjuutiyanya ngurrara tjuṯaya tawunu Tjarutjalumanya ngurrara tjuṯaṯarraya Tjaanalakutu yankula yila ngarangi, palumpa wangka kulilkitja. \v 6 Tjaanalakutuya kuya palyalpayi tjuṯangku tjakultjunkupayi, Katutjala kurungka. Yaṉangu kutjuṯu kutjuṯungkuya tjakultjunanyingka Tjaanalu tjananya kapingka tjarrpatjunkula papatatjimilalpayi, karru yini Tjuutanala. \p \v 7 Paratji tjuṯa, mayutju kutjupa tjuṯaṯarra Tjaanalakutu yanu kapingka papatatjimilantjaku. Paluru tjananya watjaṉu yalatji, “Piḻkaṯi tjuṯa, warungkamarra tjalkaḻungkunytja nguwanpa, nyurrangarri nyinanyi, Katutjalu nyurranya ngula warungka kutjaltjipingkamarra. Nyurrangarri yalatji palulamarra ngayulakutu ngalya yanu ngayulu nyurrangarrinya kapingka tjarrpatjunkula papatatjimilantjaku. \v 8-9 Maṉkurr maṉkurrpangkunyurra ngunytji watjalpayi, ‘Ngayulu kuya palyantjawiya, tjukarurrulpi nyinanyi.’ Kutunyurra wiyawana nyinanyi, ngunytji. Katutjaku tjukarurru nyurrangarri nyinanytjaku. Wiyanyurra wiyawanangku kulintjaku yalatji, ‘Wiyala yurrukulira nyinanytjaku, Yipuramanya walytja tiṉalampa yirriṯi nyinapayi, nganaṉa palumpa ngaṉṯitja tjuṯa nyinanyi. Katutjanyalampa yunypa nyinanyi, Yipuramaku yunypa nyinanytja nguwanpa. Palulanguru wiya Katutjalulanya kuya palyalpayi tjuṯa iluntara wiyalku.’ Ngayulu Tjaanalu nyurrangarrinya watjaṉi. Katutjalu yunytjurrirra nyurrangarrinya wiyara, Yipuramaku walytja kutjupa tjuṯa puḻi ngaa tjuṯatjanu palyara nyinatjunku. \v 10 Kuya palyantjawiyanyurra Katutjaku tjukarurru nyinanytjaku, Katutjalu nyurranya mulyarrarrirra pungkula wiyaltjipingka. Watiya mangarriwiya kutu ngaranyingka nyakula watingku mangarri pakantjaku puṯu paṯara, yilipitjarrangku yatura waṉiku warungka. Watiya palunya kuya yaṉangu nguwanpa nyinanyi. Katutjalu nyakula puṯu paṯara tjukarurrurrinytjaku, pungkula warungkalpi yuṉṯura waṉiku.” \p \v 11 Tjaanalu tjananya piyuku watjaṉu, “Ngayuluṉa nyurrangarrinya kapingka kutju papatatjimilalpayi, nyurrangarri kuya wantirra tjukarurru nyinakitjangku kulintjala. Kutjupa mayutju tiṉanya ngalya yanku, ngayula ngaṉṯi. Paluru nyurrangarrila Katutjaku kurrunpa tjarrpatjunku. Yilta paluru mayutju tiṉa nyinaku, ngayuluṉara mayutju ngaṉṯi nguwanpa. \v 12 Kurayitja paluru kaṉilpatjarra nguwanpa nyinaku, tjiiṯa tjuṯa kutju mantjilkitja. Mangarri wanguṉu nguwanpa mantjira tjunku, kaṉilpangka, tjanpi kutju waṉiku warukutu. Waru palunya kutu kampamalpa. Yara palunya nguwanpa Kurayitjalu ngula kuutawutjungka yaṉangu palumpa walytja tjuṯa ngurrtjara tjunku, palumpa ngurrangka nyinanytjaku. Kuya palyalpayi tjuṯa payira iyalku warukutu.” \s1 Tjaanalu papatatjimilalku Yiitjunya \p \v 13 Palulanguru manta Kaliliyilanguru Yiitjunya yanu karru Tjuutanalakutu Tjaanalakutu, kapingka paluru tjarrpatjunkula papatatjimilantjaku. \v 14 Yiitjunya Tjaanala papatatji mantjilkitjangku tjapintjala Tjaanalu puṯu marrkuṉu yalatji, “Wiya. Nyuntu ngayunyaṉin kapingka tjarrpatjunkula papatatjimilantjaku.” \v 15 Yiitjulu palunya watjaṉu, “Nyuntu palya ngayunya kuwarri tjarrpatjunkula papatatjimilantjaku, Katutjanya yalatjiku yunyparringanyi.” Palulanguru Tjaanalu yuwa wangkangu. \v 16 Tjaanalu Yiitjunya tjarrpatjunkula papatatjimilantjala, ilkari alytjurarringu. Yiitjunya kapinguru pakara ngaranytjala Tjaanalu nyangu Katutjaku kurrunpa paaḻkara nguwanpa tjarukatinytjala Yiitjulakutu. \v 17 Palulanguru ilkaringuru Katutjalu watjaṉu Yiitjunya yalatji, “Nyuntu ngayuku katja, yunytjuṉanta nyinanyi. Punturaṉanta yunypa nyinanyi, nyuntupa.” \c 4 \s1 Mamuku mayutjungku Yiitjunya tjingapungku \p \v 1 Katutjaku kurrunpangku Yiitjunya yaḻṯirra katingu ngurra kapiwiyawana, mamuku mayutjungku Yiitjunya tjingapungkunytjaku, waarrka kuya palumpaṉu palyantjaku. \v 2 Ngurra palula Puratiyi tjikitjipala nyinayinangi. Ngurra palula mangarri ngalkuwiya rawa nyinarra, paḻtjatjirratjarringu. \v 3 Palulanguru mamuku mayutjungku yalatji watjaṉu, “Tjinguru nyuntu Katutjaku katja nyinarra puḻi pala tjuṯa mangarri palyala ngalkukitjangku!” \v 4 Yiitjululpi watjaṉu, “Katutjaku wangka ngaranyi alatji, \q1 ‘Wiya mangarri kutju ngalkura yaṉangu kana kutu nyinaku, Katutjanya kulira kutju kana kutu paluru nyinaku.’” \p \v 5 Puṯu tjingapungkula tawunu Tjarutjalumalakutu mamuku mayutjungku Yiitjunya yaḻṯirra katirra tjaatji tiṉangka katu nyinatjunu. \v 6 Nyinatjunkula watjaṉu, “Tjinguru nyuntu Katutjaku katja nyinarra katunguru wararrakati!” Mamuku mayutjungku piyuku watjaṉu, “Katutjaku wangka yalatji ngaranyi, \q1 ‘Ilkari ngurrara tjuṯangkunta purinytju witira walatjunku, mantangka punkaltjipingka. Katutjalu watjalku nyuntunyantaya purinytju kanyintjaku.’” \p \v 7 Yiitjulu watjaṉu, “Katutjaku wangka ngaranyi yalatji, \q1 ‘Yaṉangungku wiya Katutjanya watjantjaku, paluru walytjangku kutju kulira palyalpayi.’ \p Palulanguru ngayulu wiya Katutjanya watjalku ngayunya yaṉṯayaṉṯantjaku.” \v 8 Mamuku mayutju paluru Yiitjunya katuwana katirra puḻi katu nyinatjunu. Nyinatjunkula nintiṉingi manta, waaḻa tjuṯa, mani puntu waaḻangka ngarrinyingka, yaṉangu tjuṯaṯarra. \v 9 Nintira watjaṉura, “Ngaa tjuṯaku ngayulu mayutju tiṉa nyinanyi. Mayutjungkuṉanta watjaṉi. Ngaa tjuṯakuṉanta mayutju tiṉalpi nyinatjunku, ngayunyaṉin mayutju puḻkapunganyingka. Nyuntu ngayunya puḻkapungku, yilta?” \v 10 Yiitjulu watjaṉu, “Yarra mamu! Katutjaku wangka ngaranyi yalatji, \p ‘Mayutju Katutjanya kutju puḻkapungkula tjukarurru nyinanytjaku.’” \p \v 11 Mamu paluru puṯu tjingapungkula Yiitjunya wantikatingu. Ilkari ngurrara tjuṯangku Yiitjunya ngalya yankula palunya yaṉṯayaṉṯaṉingi. \s1 Manta Kaliliyilawana tjananya Yiitjulu tjakultjurinamalpa \p \v 12 Palulanguru tjuulytji tjuṯangkuya Tjaananya witira katirra tjiilangka tjarrpatjunu. Palunya tjarrpatjunutjangka kulira Yiitjunya manta Kaliliyilakutu yanu. \v 13 Tawunu Natjaritjalawana yankula tawunu Kapaniyamalakutu yanu, kutu nyinakitja. Tawunu paluru yuru Kaliliyila tjayiṯingka ngarangi. Wati yirriṯitja kutjarra yini Tjipulananya, Naputalinya ngurra palula nyinapayi, palumpa kutjarraku walytja ngaṉṯitja tjuṯaṯarra. \v 14 Manta palula Yiitjunya nyinanyingka Katutjaku wangka yiltarringu, Katutjaku wangka watjalpayingku Yaatjayalu yirriṯi yalatji watjaṉu. \q1 \v 15 “Tjipulanaku, Naputaliku ngurra karru Tjuutanala wilurarra ngaranyi, yuru tiṉangka tjayiṯingka, manta yini Kaliliyila. Kutjupa tjuṯaya karru Tjuutanala kakarrara nyinanyi. Palumpa kutjarraku walytja ngaṉṯitja tjuṯa, Kaliliyinya ngurrara kutjupa tjuṯaṯarra Tjuwuwiya tjuṯa nyinanyi. Yuwankarrangkunyurra wangka ngaatjanyalpi kulintjaku. \v 16 Nyurrangarri Katutjaku ngurrpa nyinanyi, kuya palyara nyinapayi. Ngula nyurrangarri Kurayitjaku nintirrinytjala palurulpi nyurrangarrimpa kuya waṉiku.” \p \v 17 Palulanguru Yiitjulu tjananya yaṉangu tjuṯa nintiṉingi yalatji, “Nyurrangarri kuya palyalwiyangku wantirra, ngayukuṉu tjakulpa palya kulintjaku. Yalatji kuliranyurra Katutjaku walytja tjuṯalpi nyinaku. Paluru yirriṯi watjara wantinyingka yuḻṯa palunya yilarringulpi. Kuwarri paluru tjananya yaṉangu tjuṯa ngulytjura yaṉṯayaṉṯalku.” \s1 Kuka piitji yurralpayi tjuṯa tjananya Yiitjulu yaḻṯiku \p \v 18 Palulanguru yuru Kaliliyila tjayiṯiwana Yiitjunya yanu. Yankula pulanya nyangu, yurungka niitingitjarrangkupula kuka piitji mantjirinangitja. Wati paluru kutjarra Tjaamananya Yanturunya kaakararrapula nyinangi. Paluru kutjarrangku kuka piitji kapuṯura mantjiṉangi, yalatjipula rawa waarrkarripayi. Ngula yaṉangu tjuṯangku Tjaamananya palunya yini kutjupa watjalpayi, “Piitanya.” \v 19 Yiitjulu pulanya watjaṉu, “Tjungulaka yarra! Nyupalipulanu kuka piitji waarrkarringkula mantjilpayi. Ngayulu nyupalinya nintilku waarrka kutjupa, Katutjaku wangka nyupali tjanala nintintjaku, yaṉangu tjuṯangka, tjana kulira palumpa walytjarringkunytjaku, Katutjaku.” \v 20 Palulangurupula niitingi palunya wantirra Yiitjulawana tjungu yanu, yurungka tjayiṯiwana. \v 21 Tjana yankula nyangu Tjayimitjanya Tjaananyaṯarra, paluru kutjarra kaakararra nyinanyingka, tjiḻpi Tjipitiyiku katja kutjarra nyinanyingka puutangka. Tjungungku tjana nyinarra palyaṉingitjangka puuta palula, palumpa paapangkuṯarra niitingi palunya. Yiitjulu pulanya nyakula yaḻṯingu. \v 22 Palulangurupula paapa yini Tjipitiyinya, wantikatirra, Yiitjulawanalpi tjungu yanu. \s1 Yiitjulu tjananya nintira palyarinamalpa \p \v 23 Palulanguru Yiitjulu paṉa Kaliliyilawana ngurra tjuṯawana tjakultjurinangi yalatji, “Kuwarri Katutjalu tjananya yaṉangu tjuṯa ngulytjura yaṉṯayaṉṯalku.” Tjuwuku tjaatji tjuṯawanaṯarra paluru tjakultjurinkula mamutjarra tjuṯaku tjanampa mamu payira wantirriyarinangi. Miiṉṯa tjuṯaṯarra paluru palyarinangi. \v 24 Yalatji palyarinangitjangka yaṉangu tjuṯangkuya Yiitjunya tjakultjurinangi, manta Tjiriyalawanangku. Palulanguru yaṉangu tjuṯangku Yiitjulakutuya katingu, mamutjarra tjuṯa, parralayitji tjuṯa, walytja mirrarra punkalpayi tjuṯa. Yiitjulu tjananya miiṉṯa yuwankarra palyaṉingi. \v 25 Yaṉangu tjuṯalingkungkuya Yiitjunya wanara kulirinkupayi, Kaliliyinya ngurrara tjuṯangku, Tikapulitjanya ngurrara tjuṯangku, Tjarutjalumanya ngurrara tjuṯangku, manta Tjuutiyanya ngurrara tjuṯangku, karru Tjuutanala kakarrara nyinapayi tjuṯangkuṯarra. \c 5 \s1 Yiitjulu tjananya nintilku puḻingka, yunypaya nyinanytjaku \p \v 1 Yaṉangu tjuṯa tjungurringkula ngarala waṉinyingka nyakula Yiitjunya puḻingka kaḻpangu katunguru tjananya nintilkitja. Paluru kaḻparra nyinanytjala palumpa kutunguḻu tjuṯa tjungurringkula palula yila nyinangi. \v 2 Nintilkitjangku tjananya yalatji watjaṉu, \v 3 “Maralpa kutjupa tjuṯa Katutjaku tjukarurru nyinanyi. Katutjalu tjananya purinypangku kanyinmalpa. Yalatji kulira tjana yunypa nyinaku. \v 4 Walytja wiyarrinytjala yulapayi tjuṯa Katutjalu tjananya aḻṯurunytjungku kanyilku. Yalatji kulira tjana yunypa nyinaku. \v 5 Walytjangku waḻkuntjawiya tjuṯa Katutjalu tjananya walytja tjuṯa yaṉṯayaṉṯara kanyilku. Yalatji kulira tjana yunypa nyinaku. \v 6 Katutjaku tjukarurru nyinakitja yunytjurripayi tjuṯa Katutjalu tjananya yilta ngulytjura kanyilku. Yalatji kulira tjana yunypa nyinaku. \v 7 Yaṉangu tjuṯaku aḻṯururringkula kanyilpayi tjuṯa Katutjalu tjananya aḻṯururringkula kanyinmalpa. Yalatji kulira tjana yunypa nyinaku. \v 8 Katutjaku kutju tjukarurru nyinapayi tjuṯangku ngula Katutjala nyinarra palunya yutitja nyakuku. Palunya nyakula tjana yunypa nyinaku. \v 9 Yaṉangu tjikipaka marrkulpayi tjuṯa Katutjalu tjananya palumpa walytja tjuṯa yaṉṯayaṉṯalku. Yalatji kulira tjana yunypa nyinaku. \v 10 Yaṉangu tjuṯa Katutjaku tjukarurru nyinanytjala, kutjupa tjuṯangku tjananya panypurangkula pungkuku. Katutjalu tjananya yilta palumpa walytja tjuṯa yaṉṯayaṉṯalku. Yalatji kulira tjana yunypa nyinaku.” \p \v 11-12 Yiitjulu tjananya piyuku nintiṉu yalatji, “Nyurrangarri ngayuku walytja nyinanyingka, kutjupa tjuṯa nyurrangarrimpa tuunlayiki nyinaku. Paluru tjanalpi nyurrangarrinya kanginypungkula panypurangkuku, ngayuku walytjanyurra nyinanyingka. Panypuranganyingka Katutjalu nyurranya purinymara kanyilku. Yalatji kuliranyurra yunypa nyinanytjaku. Ngula paluru nyurranya palumpa ngurrangka kutu kanyilku. Nyurrangarrinya kuwarri panypurangkunytja nguwanpa, yirriṯi nyinanytja tjuṯangku Katutjaku wangka watjalpayi tjuṯa tjananya panypurangkupayi.” \s1 Paṉṯu palya nguwanpanyurra nyinanytjaku \p \v 13 “Paṉṯutjanu kuka palyarripayi. Paṉṯu palunya palya, ngayuku walytja palya tjuṯa nguwanpa. Paṉṯu kapingka rawa ngarrirra kuyarringkupayi, yaṉangungku paṉṯu palunya waṉipayi. \m \em Yiitjulu yalatji nintilkitjangku yara palunya watjaṉu. Paṉṯu kuya, kapingka rawa ngarripayi nguwanpa, yaṉangu tjaampalaya kuya nyinanyi. Ngayuku wangkaya aapwayi kulira tjana ngayuku walytja nyinakitja yunyparripayi. Yalatji yunyparringkula kutjupawanalpiya nyinapayi. Wiyaya ngayuku puntura yunytjurringanyi, kutjupa tjuṯakuya puntura yunytjurringanyi. Nyurrangarri ngayuku kutu tjukarurru nyinanytjaku.”\em* \p \v 14 “Waaḻa tjuṯa puḻi katu ngaraku layititjarra. Yaṉangu tjuṯangku layiti nyakula tjungurriku mungangka. Nyurrangarri ngayuku walytja tjuṯa layititjarra nguwanpa nyinanyi. Yaṉangu ngayuku ngurrpa tjuṯangku nyurrangarrinya nyakula tjungurriku ngayuku wangka kulilkitja.” \v 15 Yara kutjupa tjananya Yiitjulu watjaṉu nintilkitjangku, “Laampa tilira wiya turaamangka tjarrpatjunanyi, yuti waralytjunanyi, tilingaranyingka yaṉangu tjuṯangku nyakunytjaku. \v 16 Nyurrangarri yaṉangu tjuṯaku tjukarurru palyantjaku. Yalatjinyurra tjukarurru palyantjala tjana nyurrangarrinya nyaku, laampa waralytjunutja nguwanpa yutitja. Yalatji nyurrangarrinya nyakula tjana paapa Katutjanya waḻkulku tjungurringkulalpi.” \s1 Muutjaku wangka \p \v 17 “Tjinguru tjaampalangkunyurra yalatji wiyawana kuliṉi, ‘Yiitju Kurayitjanya mantakutu ngalya yanu Muutjakuṉu wangka panypurangkukitja. Paluru wangka kutjupaṯarra panypurangkukitja ngalya yanu, Katutjaku wangka watjalpayi tjuṯangku yirriṯi watjaṉutja. Wangka palunya panypurangkula paluru nganaṉanya wangka kutjupa nintilku.’ Wangka palunya panypurangkukitja wiyaṉa mantakutu ngalya yanu. Wangka paluru yiltarringu ngayulu mantakutu ngalya yananyingka. Muutjalu panyapa tjuṯangkuṯarra wangka ngayunyatjarra watjara wakalpayi. \v 18 Wangka ngaatjaya kulila! Muutjaku luwu tjanampa ngarapayi, yirriṯi nyinanytja tjuṯaku. Wiya yirriṯi nyinanytja tjuṯaku kutju ngarapayi, nganampaṯarralampa, luwu paluru ngaranyi, wiyarrinytjawiya. Luwu paluru kutu ngaramalpa. Ilkari mantaṯarra wiyarringanyingka, kutu luwu paluru ngaramalpa, wiyarrinytjawiya. \v 19 Wangka paluru puntulingku, marrkuntja tjuṯa. Marrkuntja kutju tjinguru yaṉangungku kilytjuntankunytjala Katutjanyara wiya puntura yunyparriku. Tjinguru yaṉangu paluru kutjupa tjuṯa nintilku marrkuntja palunya tjuṯa kilytjuntankunytjaku. Yalatji tjananya nintintjala Katutjanya yaṉangu palumpa wiya yunypa nyinaku. Paluru Katutjaku walytja tjuṯangka mayutjuwiya nyinaku. Tjinguru yaṉangu kutjupa mantangka nyinarra marrkuntja palunya tjuṯa kulira tjukarurru nyinanytjala Katutjanya palumpa puntura yunypa nyinaku. Yaṉangu paluru kutjupa tjuṯa marrkuntja palunya tjuṯaku tjukarurru nyinanytjaku nintintjala, Katutjanyara puntura yunypa nyinaku. Paluru Katutjaku walytja mayutju nguwanpa nyinaku. \v 20 Yaṉangu tjuṯangkuya watjalpayi, ‘Muutjaku luwu nintilpayi tjuṯa, Paratji tjuṯaṯarraya tjukarurru Katutjaku luwuku nyinanyi.’ Paluru tjana wiya Katutjaku luwuku tjukarurru nyinapayi. Nyurrangarri Katutjaku luwuku puntura tjukarurru nyinanytjaku. Yalatjinyurra puntura tjukarurru nyinarra kutju Katutjaku walytja tjuṯangkalpi tjungu nyinaku.” \s1 Yaṉangu kutjupaku wiyanyurra mulyarra kutu nyinanytjaku \p \v 21 Yiitjulu tjananya piyuku nintiṉu, “Yitjurilaku walytja ngaṉṯitja tjuṯa yirriṯi nyinanytjala Muutjalu tjananya Katutjaku luwu nintilpayi. Yalatjikunyurra ninti nyinanyi. Muutjalu tjananya yalatji watjaṉu, \p ‘Yaṉangu kutjupa wiya mirri pungkunytjaku.’ \p Paluru piyuku tjananya watjaṉu, \p ‘Yaṉangu kutjupa mirri pungkunytjala, katirranyurra kuutawutjungka ngaratjunkula watjantjaku.’ \p \v 22 Ngayulu nyurrangarrinya watjaṉi wangka palunya nguwanpa. Walytja kutjupaku ngurrkurringutjangka, Katutjalu palunya ngula kuutawutjungka watjalku. Tjinguru yaṉangu kutjupangku palumpa walytja yalatji watjalku, ‘Nyuntu kuya, pina rama.’ Yalatji watjaṉutjangka Katutjalu palunya ngula kuutawutjungka watjalku. Tjinguru yaṉangu kutjupangku palumpa walytja pikapikarringkula warrkintjala Katutjalu palunya ngula kuutawutjungka watjara warukutu wantirriyalku. \p \v 23 “Walytja kutjupa tjuṯaku nyurrangarri kalypa nyinanytjaku. Tjinguru nyuntu tjaatji tiṉangka Katutjaku tjawirrilyi tjunkukitja nyinaku. Yalatji nyinarra nyuntu pina alytjurarringkula yalatji kulilku, ‘Nyarratja ngayuku walytjatju ngurrku nyinanyi, kalyparrinytjawiya.’ \v 24 Yalatji kulira tjawirrilyi tjunkula wantirra nyuntu yarra!, palula kalypa wangkakitja. Kalypapula wangkarra rayitpayiki nyuntu ngalya yankula nyuntu Katutjaku tjawirrilyi palunya katirra tjurra tjaatjingka! \p \v 25 “Yara kutjupaya kulila! Tjinguru wati kutjupangka nyuntu kuya palyalku. Palurunta pikarrirra kuutawutjukutu katikitjangku watjantjala, nyuntu wangkarra kalyparrinytjaku, kuutawutjukutunta katitjipi, mayutju kuutawutju ngurrarangkunta watjara tjiilangka tjarrpatjunkutjipingka. \v 26 Tjinguru mayutju palurunta payina puntu yunganyingka puṯu nyuntu kulilku payina payimilalkitjangku.” \m \em Yara palunya nintira Yiitjulu tjananya yalatji watjaṉu. Ngayuku wangka kulira nyuntu yaṉangu tjuṯaku kalypa nyinanytjaku. Kalypa tjanampa nyinanytjawiyangka Katutjalunta ngula kuutawutjungka wangkarra warukutulpi iyalpayingkamarra.\em* \s1 Kutjupaku miiṯa wiyara tjulyara kanyintjaku \p \v 27 “Muutjalu yirriṯi Katutjaku luwu tjananya watjara nintiṉu yalatji, ‘Wati kutjupaku miiṯa wiyara tjulyara kanyintjaku.’ Wangka palumpa yalatjikunyurra ninti nyinanyi. \v 28 Ngayulu nyurrangarrinya watjaṉi. Wiya kungka nyakula kulintjaku, ngarrikitjangku. Ngarrikitjangku kulintjala Katutjalu yalatji kuliṉi, ‘Ngaangku ngayuku luwu kilytjuntananyi, palula ngarrikitjangku kulira.’” \v 29 Yiitjulu tjananya yara kutjupa watjaṉu, “Nyuntu tjinguru kuru kutjungku kuya palyaṉutjangku kulira palunya yurrkura waṉi!, kuya rawangku palyara Katutjaku wangka wantipayingkamarra. Palya nyuntu kuru kutjutjarra Katutjaku ngurrangka kana kutu nyinaku. Kuru kutjarratjarrangku nyuntu kuya rawangku palyara ilurra ngurra kuyakutu ankuku. Ngurra palula waru tiṉa kutu kampamalpa. \v 30 Nyuntu tjinguru mara kutjungku kuya palyaṉutjangku kulira mara palunya kuntara waṉi!, kuya rawangku palyara Katutjaku wangka wantipayingkamarra. Palya nyuntu mara kutjutjarra Katutjaku ngurrangka kana kutu nyinaku. Mara kutjarratjarrangku nyuntu kuya rawangku palyara ilurra ngurra kuyakutu anku. Ngurra palula waru tiṉa kutu kampamalpa.” \m \em Wangka palunya Yiitjulu yara nguwanpa watjaṉu. Nganaṉa wiya kuya palyara kuru yurrkura waṉinytjaku. Nganaṉa wiya kuya palyara mara kuntara waṉinytjaku. Yara kuru waṉinytjatjarra watjara Yiitjulu nganaṉanya marrkuṉi kuya palyara nganaṉa piyuku palyantjawiyangku wantinytjaku. Yalatji wantirra nganaṉa tjukarurru kutu palumpa nyinanytjaku. Yara mara kuntara waṉinytjatjarra watjara Yiitjulu nganaṉanya marrkuṉi kuya palyara wantirra tjukarurru palumpa nyinanytjaku.\em* \p \v 31 “Muutjalu tjananya yirriṯi Katutjaku luwu watjara nintiṉu yalatji, ‘Watingku miiṯa walytjaku yunytjuwiyarringkula wantirriyalkitjangku piipa wakara yungkuliyanytjaku, piipawiya wiya wantirriyantjaku.’ \v 32 Ngayulu nyurrangarrinya watjaṉi yalatji. Watingku miiṯa walytja kanyira, miiṯa kutjupa mantjilkitjangku wiya wantirriyantjaku. Miiṯa walytja wantirriyara kutjupa mantjira Katutjaku luwu kilytjuntananyi. Palya watingku miiṯa walytja wantirriyantjaku, paluru wati kutjupakutu yanutjangka. Tjinguru watingku miiṯa walytjaku yunytjuwiyarringkula wantirriyantjala kungka paluru wati kutjupakutu yankula nyinaku. Wati kutjupangka nyinarra kungka paluru Katutjaku wangka kilytjuntanku. Wati paluruṯarra kungka palula nyinarra Katutjaku wangka kilytjuntanku.” \s1 Yalatji kutju watjantjaku, “Yuwa, yiltaṉa palyalku” \p \v 33-36 Yiitjulu tjananya yara kutjupa watjaṉu, “Muutjalu tjananya yirriṯi Katutjaku luwu watjara nintiṉu yalatji, ‘Tjinguru nyuntu yaṉangu kutjupangka yalatji watjalku, “Katutjala kurungka ngayuluṉanta tjukarurru watjaṉi nyuntupa palyalkitjangku. Tjinguru ngayulu palyantjawiyangka Katutjaluṉi pungkupayingkamarra.” Yalatji watjara nyuntu palumpa tjukarurru palyala!, ramarringkula wantinytjawiyangku.’ Ngayulu Yiitjulu nyurrangarrinya watjaṉi yalatji. Wiyanyurra wangka palunya nguwanpa watjantjaku, wanti! \v 37 Yalatji kutju nyurrangarri watjantjaku, ‘Yuwa, palyalkuṉanta.’ Tjinguru kutjupa wayi nyurrangarri watjantjaku, ‘Wiyaṉanta palyalku.’ Tjukarurrunyurra watjantjaku palyalkitjangku. Wiyanyurra yalatji watjantjaku, ‘Katutjala kurungka ngayulu tjukarurru watjaṉi nyuntupa palyalkitjangku.’ Yalatji tjana ngunytji wangkapayi tjuṯa wangkapayi, wiyanyurra yalatji wangkanytjaku. \p \v 38 “Muutjalu tjananya yirriṯi Katutjaku wangka watjara nintiṉu yalatji, ‘Tjinguru wati kutjupangkunta marangku kuru pungkula paanganku. Nyuntu palunya ngaparrtjingku kuru pungkula paangantjaku, marangku. Tjinguru wati kutjupangkunta kaṯiṯi pungkula kilytjuntanku. Nyuntu palunya ngaparrtjingku kaṯiṯi pungkula kilytjuntankunytjaku marangku.’ Wangka palunya Muutjalu tjananya watjaṉu. \v 39 Ngayulu nyurrangarrinya watjaṉi yalatji. Tjinguru yaṉangu kutjupangkunta kuya palyantjala nyuntu ngaparrtjingku pungkuwiyangku wanti! Nyuntu kuya palyantjawiyangka tjinguru yaṉangu kutjupangkunta kantja pungkukunta. Kutjupa tjayiṯi taaṉarrirra ngara!, kantjanta piyuku pungkunytjaku. Yalatjinta pungutjangka nyuntu pungkunytjawiya ngarama! \v 40 Tjinguru yaṉangu kutjupangkunta maniku puṯu tjapilku ngaparrtjingku yungkunytjaku. Maniwiyangka palurunta tjinguru tjaaṯaku tjapilku. Tjaaṯa kuutaṯarra nyuntu yunypangku yungkunytjaku palunya. \v 41 Tjinguru tjuulytjingkunta tjingapungku palumpa yulytja katirra yila tjunkunytjaku. Nyuntu wiya ngurra palula tjunkunytjaku, wirriḻira kati!, palumpa ngurrakutu. \v 42 Tjinguru kutjupangkunta yinkanytjala, yuwa! Kutjupangkunta yulytja ngunytji kanyilkitjangku tjapintjala, yuwara!, ngalytjarringkuwiyangku. \s1 Yunytjuwiya tjuṯaku yunytjurrirra nyinanytjaku \p \v 43 “Yirriṯi Muutjalu yaṉangu tjuṯa watjara nintilpayi yalatji, ‘Nyurrangarri walytja tjuṯaku yunytjurringkula nyinama!, kutjupa tjuṯakunyurra yunytjuwiya nyinanytjaku.’ \v 44 Ngayulu nyurrangarrinya watjaṉi yalatji. Nyurrangarrimpa yunytjuwiya nyinanytja tjuṯaku nyurrangarri yunytju tjanampa nyinanytjaku. Nyurrangarrinya panypurangkula pungkupayi tjuṯaku Katutjanya tjanampa tjapila! \v 45 Yalatjinyurra palya nyinarra, mayutju Katutjaku walytja tjuṯanyurra nyinaku. Katutjalu palumpa kulilwiya tjuṯa yaṉṯayaṉṯalpayi, kuya palyalpayi tjuṯaṯarra. Yaṉṯayaṉṯara tjanampa kapi wantirriyalpayi yaṉangu yuwankarraku. \v 46 Nyurrangarrimpa walytja tjuṯa nyurrampa yunytju nyinanyi. Walytja palunya tjuṯaku kutjunyurra yunytju nyinanyingka, Katutjanya wiya nyurrampa yunyparringanyi. Yaṉangu ulaataku nyurrangarri yunytju nyinanytjaku. Palunya nguwanpa Katutjaku kulilwiya tjuṯa tjanampa walytja tjuṯaku kutju yunytju nyinanyi. \v 47 Nyurrangarrimpa walytja tjuṯa yunypa nyurrampa nyinanyi. Walytja palumpa tjanampa kutjunyurra nyakula yunyparringkupayi. Yalatjinyurra walytja tjuṯaku yunyparrinytjala wiya Katutjanya yunyparringanyi. Yalatji nguwanpaya nyinanyi, Katutjaku kulilwiya tjuṯa. Walytja tjuṯaku kutjuya nyakula yunyparringkupayi. Nyurrangarri yaṉangu ulaataku yunyparrinytjaku. \v 48 Yalatjinyurra tjukarurru nyinanytjaku, nyurrangarrimpa paapa ilkari ngurrara tjukarurru nyinapayi nguwanpa.” \c 6 \s1 Yaṉangu tjuṯangka kurungka wiya yungkunytjaku \p \v 1-4 Yiitjulu tjananya piyuku nintiṉu yalatji, “Katutjaku tjukarurru nyinakitjangku wiyanyurra kulintjaku yalatji, ‘Yaṉangu tjuṯangka kurungka ngayulu yaṉangu maralpa mani yungkuku, yaṉangu tjuṯangkuṉi nyakula waḻkuntjaku.’ Wiyanyurra yalatji yungkunytjaku yaṉangu tjuṯangka kurungka. Wiyanyurra yalatji kutjupaku tjukarurru palyantjaku, yaṉangu tjuṯangka kurungka. Yalatjinyurra yaṉangungka kurungka palyantjala yaṉangu kutjupa tjuṯa kutju nyurrangarrimpa yunyparriku, Katutjanya wiya nyurrangarrimpa yunyparriku. Wiyanyurra palumpa walytja tjuṯa nyinaku. Tjaatji ngurrara ngunytjinytju tjuṯangku yalatji yaṉangu tjuṯangka kurungka maralpa tjuṯa yungkupayi, tjaatji tjuṯangka, kantina yurilpangkaṯarra. Yuwa, Katutjalu tjananya ngula kuutawutjungka watjalku. Yaṉangu maralpa mani yungkunytjaku, yaṉangu tjuṯa yila ngaranytjawiyangka, paapa Katutjalu kutju nyakula yunyparrinytjaku. Yalatji yunyparringkula nyurrangarrinya paluru ngula palumpa ngurrangka waḻkulku. \s1 Yalatji Katutjanya tjapintjaku \p \v 5 “Tjaatji ngurrara ngunytjinytju tjuṯangku tjaatjingka ngarala rawangku Katutjanya tjapilpayi. Paluru tjana kantina yurilpangkaṯarra ngarala Katutjanya rawangku tjapilpayi, yaṉangu tjuṯangka kurungka, yaṉangu tjuṯangku kulira yalatji kulintjaku, ‘Ingkaṯa palangku rawa Katutjanya wangkarra tjapilpayi. Paluru ilta ingkaṯa palyalingku.’ Wiya nyurrangarri yalatji kulira yaṉangu tjuṯangka kurungka Katutjanya tjapintjaku. Ngula Katutjalu palunya tjananya kuutawutjungka watjalku. \v 6 Tjinguru nyuntu Katutjanya tjapilkitjangku kulira ngurrangka tjarrparra tuuwa patira kutjungku nyinarra palunya tjapintjaku, yaṉangu kutjupangkunta nyakutjipingka. Nganaṉa wiya nyuntunya nyakuku, paapa Katutjalunta nyakula ngula waḻkulku palumpa ngurrangka.” \p \v 7 Yiitjulu tjananya piyuku nintiṉu, “Katutjaku ngurrpa tjuṯangku ngunytji Katutjanya nguwanpa rawangku tjapilpayi. Yalatjiya kuliṉi, ‘Nganampa mayutju ilkaringka nyinanyi. Nganaṉa palunya wiya kutjungara tjapira wantinytjaku, palurulanya kulira wantitjipingka. Nganaṉa palunya rawangku tjapintjala palurulanya parrpaṯungku kulilku.’ Wiyanyurra yalatji rawangku Katutjanya ngunytji tjapintjaku. \v 8 Wiyanyurra yalatji kulintjaku Katutjaku ngurrpa nguwanpangku. Katutjalu kuliṉi nyuntu palunya tjapilkitjangku kulintjala. \v 9 Yalatjinyurra Katutjanya tjapintjaku. \q1 “Nyuntu, paapa nganampatju ilkaringka nyinanyi. Nyuntupa yini maṯupurra uwankarrangka munkarra. Nintinmalanyatju yalatji rawangku kulintjaku! \q1 \v 10 Nyuntulanyatjun mayutjungku uwankarra ngulytjunma! Manta ngaangkalanyatju palyanma!, nyuntulawanalatju kaangkinytjingku palyantjaku, nyarra katu ngurrara tjuṯangku nyuntulawana palyantja nguwanpa. \q1 \v 11 Kuwarrilanyatju yuwa mangarripa kuka! \q1 \v 12 Nganaṉatju kuyarringanyingkampa nyuntulampatjun kalyparringama, kuya wiyanma! Tjinguru kutjupangkulanyatju kuyantjala, nganaṉatju palunya nguwanpa palumpara kalyparringama! \q1 \v 13 Arrkaltjipingkamarralanyatju yangakanyinma!, kuya palyaltjipingka.” \p \v 14 “Yaṉangu kutjupa tjuṯakunyurra kalypangku nyinarra Katutjanya tjanampa tjapintjaku. Yalatjinyurra yaṉangu tjuṯaku kalypangku nyinarra tjapiṉingka, paapa Katutjalu ilkari ngurrarangku nyuntupa kulira kuya waṉiku. Paluru nyuntupa kalyparriku. \v 15 Tjingurunyurra yaṉangu kutjupa tjuṯaku kalypawiya nyinarra Katutjanya tjanampa wiya tjapilku. Yalatjinyurra yaṉangu tjuṯaku kalypawiya nyinarra tjapintjawiyangka paapa Katutjalu ilkari ngurrarangku wiya nyuntupa kulira kuya waṉiku. Wiya nyuntupa paluru kalyparriku.” \s1 Yunypa nyinarra Katutjanya tjapintjaku \p \v 16 Yiitjulu tjananya piyuku nintiṉingi, “Tjinguru nyuntu kulilku mangarri kukaṯarra wantirra paapa Katutjanya rawangku tjapintjaku. Yalatji mangarri wantirra Katutjanya tjapira nyuntu yunypa nyinanytjaku, wiya nyuntu tjilurutjiluru nguwanpa nyinanytjaku. Tjaatji ngurrara ngunytjinytju paluru tjana tjilurutjiluru nyinapayi, mangarri wantirra Katutjanya tjapira. Paluru tjana yunytjurringkupayi yaṉangu tjuṯangku tjananya mangarri wantinytjala nyakula kulira puḻkapungkunytjaku. Paluru tjana yuṉpa tjuṉpangku nyapara tjilurutjiluru parra ngarapayi, yaṉangu tjuṯangku tjananya nyakula yalatji kulintjaku, ‘Yilta ngaa tjuṯangku mangarri ngalkuwiyangku wantinyi Katutjanyawarri tjapilkitjangku, palya tjuṯangku.’ Yaṉangu tjuṯangku kutju tjananya puḻkapungkupayi, Katutjanya wiya tjanampa yunypa nyinanyi. Paluru tjana ngula Katutjala wangkakuturriku. \v 17 Nyuntu Katutjanya waḻkulkitjangku mangarri kukaṯarra wantirra yuṉpa paltjintjaku. Yalatji paltjira yunypa parra ngaranytjaku, tjilurutjiluruwiya. \v 18 Yaṉangu tjuṯangkunta nyakula wiya kulilku, nyuntu mangarri wantirra Katutjanya waḻkuntjala. Yalatji nyuntu mangarri wantirra paapa Katutjanya waḻkuntjala paluru kutju nintingku kulilku. Paluru yunyparringkula nyuntunya ngula palumpa ngurrangka waḻkulku.” \s1 Wiya mani yulytja puntu kanyilkitjangku puntura yurrukulintjaku \p \v 19 Yiitjulu tjananya piyuku nintiṉu yalatji, “Wiyanyurra mani tiṉa yulytja tiṉaṯarra kanyilkitjangku puntura yurrukulintjaku. Yalatji mantjira wiyanyurra kutu kanyintjaku, kutjupaku yungkuwiyangku. Mani tiṉa, yulytja tiṉaṯarra ngurra kutjungka rawa ngarrinytjala katilyka wiima tjuṯangku ngalkula wiyalpayi. Waaḻawana kapingku yintirra mani yulytjaṯarra kuyalpayi. Kutjupangkuṯarra mulyaṯangku mantjira katipayi. \v 20 Mani yulytjaṯarra kanyira nyurrangarri maralpa tjuṯa yungkunytjaku, kutu kanyilwiyangku. Maralpa tjuṯaku tjanampa nyurrangarri yunganyingka, Katutjanya nyurrampa puntura yunyparringkula ngula kanyilku palumpa ngurrangka katu, kana kutu nyinanytjaku. \v 21-23 Katutjaku ngurrangka nyinakitjanyurra yunytjurringkula yalatjinyurra kulinmalpa. Tjingurunyurra mani manta ngurraraku, yunytjurringkula maniku kutjunyurra yurrukulinmalpa. Yalatji kulira wiyanyurra Katutjaku ngurrangka nyinaku. Katutjaku ngurrangka nyinakitjangku nyurrangarri maralpa tjuṯa aḻṯururringkula yungkunytjaku, ngurrtjara yungkunytjawiya. Yalatjinyurra aḻṯururringkula yungkula Katutjaku tjukarurru nyinaku. \p \v 24 “Yaṉangungku mani tiṉa mantjira kanyilkitjangku kutju kulira nyinapayi, wiya Katutjaku tjukarurru nyinanyi. Nganaṉa Katutjaku kutju tjukarurru nyinanytjaku, mani mantjira kutu kanyilkitjangku kulintjawiya.” \p \v 25 Yiitjulu tjananya piyuku watjaṉu, “Wangka panyapa kulira ngayulu nyurrangarrinya yalatji watjaṉi. Wiya nyurrangarri mangarriku mantarraku kutju ngalytjarrinytjaku, kapiku wiyanyurra ngalytjarrinytjaku, Katutjalu nyurrangarrinya yaṉṯayaṉṯaṉi. Katutjalu nganaṉanya kana nyinatjunkula paluru mangarri mantarra, kapiṯarra yungamalpa. Palunya kutjula kulira waḻkuntjaku. \v 26 Tjuḻpu tjuṯaya kulila! Tjuḻpu tjuṯangkuya kaanangka wiya mangarri pakaltjingaṉi. Wiyaya muṯura waaḻangka tjarrpatjunanyi, ngula ngalkukitjangku. Paapa Katutjalu tjananya tjuḻpu tjuṯa paḻtjaṉi, wiya tjanampa waṯawaṯarringanyi. Nyurrangarri tjuḻpu tjuṯangka wirriḻi nyinanyi, maṯupurra. Katutjalu nyurrangarrinya yaṉṯayaṉṯalku, tjuḻpu mungutja tjuṯa nguwanpaṯarra. \v 27 Tjiḻpi kutu nyinarra mirrirrikitjangku puṯu kulilku, ‘Yaalytjiyaalytjiṉa kana kutu nyinaku?’ Katutjakuṉu tayimingka paluru mirrirriku. Nganaṉa yalatji kulintjaku. Katutjalu nganaṉanya yaṉṯayaṉṯara kanyiṉi, palumpa tayimingka kutjula wiyarriku. \p \v 28 “Mantarra kutjupaku wiyanyurra yurrukulintjaku. Puluuma tjuṯaya kulila! Walytjaya pakara ngarala waṉipayi, wiyaya puluuma tjuṯa mantarrangka tjarrpapayi. Palyaya ngarapayi mantarra palyatjarra nguwanpa. \v 29 Mayutju tiṉa paluru Tjalamunanya mantarra kiliina palyatjarra irriṯi nyinangi, kanya puluuma tjuṯa palyalingku ngarapayi. \v 30 Nyurrangarri wiya kuliṉi Katutjanya paluru yilta yaṉṯayaṉṯalpayi nyinanyi. Katutjalu puluuma yaṉṯayaṉṯalpayingku nyurrangarrinyaṯarra yaṉṯayaṉṯalku. Puluuma tjanpiṯarra kuwarri ngarala, tjiṉṯu kutjupangka piḻṯirringkula wiyarringkupayi. Puluuma, tjanpi yaṉṯayaṉṯalpayingku nyurrangarrinyaṯarra maṯupurra yaṉṯayaṉṯalku. Palulanguru nyurrangarri yaṉṯayaṉṯalpayi palunya kulintjaku. Yilta Katutjalu nyurranya yaṉṯayaṉṯanmalpa. \p \v 31 “Palulanguru wiya nyurrangarri mangarri ngalkukitjangku, kapi tjikilkitjangku yurrukulintjaku. Wiya mantarrangka tjarrpakitjangku yurrukulintjaku, ‘Mantarrawiyangka nyaangkaṉa tjarrpaku?’ Katutjalu nyurrangarrinya yungkuku. \v 32 Katutjaku ngurrpa tjuṯangku mangarri ngalkukitjangku kutu kuliṉi. Paapa Katutjanya nyurrangarrimpa ninti nyinanyi, nyurrangarri mangarri ngalkura kapi tjikilpayi, mantarrangkaṯarranyurra tjarrpapayi. Yalatjiku paapa Katutjanya ninti nyinanyi. \v 33 Katutjalu nyurrangarrinya ngulytjuṉu palumpa walytja tjuṯanyurra nyinanyi. Palumpa nyurrangarri tjukarurru nyinanytjaku. Nyurrangarri tjukarurru nyinanytjala paluru nyurrampa yungamalpa mangarri, yulytjaṯarra. \v 34 Kutjupa tjuṯangku yalatji kuliṉi, ‘Tjiṉṯungka tjinguru mangarri ngayuku ngarriku, tjinguru wiya. Tjinguru mangarriwiya ngayulu nyinaku, tjinguruṉa miiṉṯarriku.’ Kuwarri nganaṉa wiya yalatji kulintjaku, yunypala nyinanytjaku. Katutjalu kuliṉi tjiṉṯungka nganaṉanya yaṉṯayaṉṯalkitjangku, nganaṉa wiya yurrukulintjaku.” \c 7 \s1 Yaṉangu kutjupa wiya panypurangkunytjaku \p \v 1 Yiitjulu tjananya piyuku watjaṉu nintilkitjangku, “Wiyanyurra yaṉangu kutjupa yaḻṯuruwiyangku mayutju nguwanpangku watjantjaku. Nyurrangarri yaṉangu kutjupanya mayutju nguwanpangku watjantjala, Katutjalulpi nyurranya ngula kuutawutjungka aḻṯuruwiyangku mayutjungku watjara payira wantirriyalku. \v 2 Nyurrangarri yaṉangu kutjupa yaḻṯururringkula wiya watjantjala ngula kuutawutjungka Katutjanya nyurrangarrimpa yaḻṯururriku.” \v 3 Yara kutjupa tjananya watjaṉu Yiitjulu, “Nyuntula kurungka watiya wiima tjarrpanyingka, wati nintingku palurunta yinyu kurutjanu katura yurrkulkitjangku puṯu kulilku. Kuru walytjangka watiya tiṉatjarrangku puṯu nyaku yurrkulkitjangku. \v 4 Wiya nyuntu walytja kutjupanya yankula watjantjaku yalatjingku, wiyawana nintilpayi nguwanpangku, ‘Kurungkaṉanta watiya wiima nyanganyi. Wanyuṉaka mantjila!’ Kuru walytjangka watiya tiṉangku yangatjunkula ngarrinytjatjarrangku wiya yalatji nyuntu watjantjaku. \v 5 Nyuntu ngunytjinytju. Yurrunpangkunu watiya yangatjunkula ngarrinytjatjanu walytjangkunkun yurrkunmara nyuntupa kurungka. Palyalpiranu nyuntulpi nyangamara yaṉangu kutjupangka yurrkulkitjangku.” \m \em Yara palunya Yiitjulu kampa kutjupa yalatji tjananya watjaṉu, nintilkitjangku. Tjaampalangku wiyawana nintilpayi. Palunya tjananya nguwanpangku wiyanyurra yalatji watjantjaku, “Ngayulu nintilingku nyinanyi. Ngayuluṉanta nintilku tjukarurru nyinanytjaku. Nyuntu ngayuku wangka kulintjaku.”\em* \p \v 6 Yiitjulu tjananya watjaṉu palumpa kutunguḻu tjuṯangka, kulira wantipayi tjuṯangka wiya tjakultjunkunytjaku, “Katutjaku yunytjuwiya nyinarra palumpa walytja pungkupayi tjuṯangka wiyanyurra Katutjaku wangka tjakultjunkunytjaku, tjinguru nyurrangarrinya tjana mulyarrarringkula pungkutjipingka.” \s1 Katutjanyanyurra kutu tjapintjaku \p \v 7-8 Yiitjulu tjananya piyuku nintiṉingi, “Katutjanya nyurrangarri kutu tjapira nyinanytjaku. Paluru nyurrangarrinya yungkuku, kutu Katutjanyanyurra tjapintjala, mantjilkitjangku. Yilta yaṉangungku tjapintjala Katutjalu yungku.” \v 9 Tjinguru nyuntupa katjangkunta mangarriku inkanytjala wiyaran puḻi yungkuku, wiya, nyunturan mangarri yungkuku. \v 10 Tjinguru palurunta kuka piitjiku inkanytjala, wiyaran paapangku piḻkaṯi kana patjalpayi yungkuku, wiya, nyunturan kuka piitji yungkuku. \v 11 Nyurrangarri ilta kuya palyalpayi Katutjanya tjukarurru nyinanytja nguwanpa wiya. Kuya palyalpayi tjuṯangkunyurra tjukarurru yunganyi, katja anta yuṉṯalpa tjuṯanya, tjanantaya tjapintjala, kanya paapa Katutjalu nyurrangarrimpa tjukarurru palyaṉi, nyurrangarri tjapintjala. \p \v 12 “Tjingurunyurra yunytjurringanyi, yaṉangu kutjupangkunta tjukarurru palyantjaku. Yalatji yunytjurringkula yaṉangu kutjupaku tjukarurru palyala! Yalatji tjukarurru palyantjaku Muutjalu tjananya yirriṯi watjaṉu, Katutjaku wangka watjalpayi tjuṯangkuṯarra.” \s1 “Kiiṯa yutjungkaya tjarrpa!” \p \v 13 Yara kutjupa Yiitjulu tjananya nintiṉingi, “Ruutu wiimawana nyurrangarri yankula kiiṯa yutjungka tjarrpaku, kana kutu nyinakitja. Wiyanyurra ruutu tiṉawana yankunytjaku kiiṯa tiṉakutu, maa yankula warungka tjarrpatjipingka. Ruutu paluru tiṉanya wiya puḻiwana maa ngarrinyi, yaṉangu tjuṯalingku ruutu palulawana yananyi. \v 14 Kiiṯa paluru yutjulingku. Ruutu wiima paluru maa ngarrinyi puḻiwana kiiṯa yutjukutu. Yaṉangu maṉkurrpa nguwanpa ruutu palulawana yananyi kana kutu nyinanytjaku.” \m \em Yiitjulu yalatji watjaṉu, “Yaṉangungku ngayuku wangka kulira walytjarringkula ruutu wiimawana yanku kiiṯa yutjungkalpi tjarrpaku, ngayuku ngurrangka kutu kana nyinakitja.”\em* \p \v 15 Yara kutjupa tjananya Yiitjulu watjaṉu, “Katutjaku wangka watjalpayi tjuṯa nguwanpa ngunytjinytju tjuṯa nyurrangarrilakutu ngalyankula wiyawana nintilku. Kutjupa tjuṯangku tjananya nyakula watjalku, ‘Pala tjuṯa ingkaṯa palya, nganaṉa wangka tjanampa kulintjaku.’ Yalatji wiya. Wangka tjanampa wiya nyurrangarri kulintjaku, wanti! \v 16 Ngunytjinytju tjuṯaya ngalya yananyingka nintingkunyurra kulilku, wiyawanangkuya palyantjala. Tjinguru watingku yukiri wiima pakaṉutja nyakula puṯu kulilku, ‘Watiya nyaa ngaatjanya?’ Yukiri paluru tiṉarringkula mangarritjarra ngaranytjala paluru nyakula nintingku kulilku, ‘Yuwa, yinitjarra ngaatjanya, watiya palya mangarri palyatjarra.’ \v 17-18 Watiya palya, mangarri palyatjarra ngaranyi. Watiya piḻṯi mangarri kuyatjarra ngaranyi. Watiya piḻṯingka wiya nganaṉa mangarri palya mantjiṉi. \v 19 Watiya piḻṯi mangarri kuyatjarra kaana ngurrarangku yatura kilytjuntankula waṉiku, warukutu. \v 20 Watiya piḻṯi mangarri kuyatjarra nguwanpa ngunytjinytju paluru tjana kuya nyinanyi. Paluru tjana kuya palyantjala nyakulanyurra kulilku, ‘Yiltaya ngunytjinytju tjuṯa.’” \s1 Yiitjunya nganampa ngurrpa wangkapayingka \p \v 21 Yiitjulu tjananya piyuku watjaṉu, “Yaṉangu tjuṯangkuṉiya yalatji waḻkulpayi, ‘Nyuntu mayutju nganampa nyinanyi.’ Yalatji watjara tjana yankula kuya palyalpayi. Katutjalu wiya tjananya ngulytjura walytja tjuṯa kanyilku. Kutjupa tjuṯangku Katutjaku wangka kulira tjukarurru nyinanytjala palunya tjananya ngulytjura kanyilku palumpa ngurrangka. \v 22 Ngula Katutjalu tjananya yaṉangu tjuṯa kuutamilantjala tjuṯangkuṉiya yalatji waḻkulku, ‘Nyuntu nganampa mayutju nyinanyi. Nyuntu watjaṉutjangka nganaṉa Katutjaku wangka tjananya tjakultjurinkupayi. Mamu tjuṯaṯarra nganaṉatju payira wantirriyalpayi nyuntupa ngangkari tiṉatjarrangku. Yuwa, nganaṉa nyuntupa ngangkari tiṉatjarrangku yaṉangu kutjupa tjuṯaṯarra palyalpayi.’ \v 23 Ngayulu tjananya watjalku, ‘Wiya. Walytjawiyanyurra ngaranyi, ngurrpaṉa nyurrampa. Kuya palyalpayi tjuṯaya maa yarra!’” \s1 Yara ngaatja waaḻa palyalpayi kutjarra \p \v 24 Yiitjulutjananya piyuku watjaṉu, “Yaṉangu ngayuku wangka kulira tjukarurru nyinarra waaḻa nintingku palyalpayi ngaa nguwanpa nyinanyi. Waaḻa palyalpayi paluru manta tjawara puḻi yutitjara, tjiminta yintira lalypara waaḻa palyalku. Waaḻa palunya puḻingka katu ngaramalpa taayiti kutu. \v 25 Waḻpa tiṉangku rungkara kapi puntungku waaḻa palunya puṯu tjawatjawalku punkatjingalkitjangku, waaḻa palunya puḻingku witira kanyiṉingka. Waaḻa palyalpayingku tjukarurru palyaṉutja nguwanpa, ngayuku walytja tjukarurru kutu nyinaku. \v 26 Yaṉangu kutjupangku ngayuku wangka kulira wantirra waaḻa palyalpayi kuyakuya nguwanpa nyinanyi, ngurrpa. Palyalpayi paluru tjiminta yintira lalypara manta katuwana waaḻa palyalku. \v 27 Waaḻa palunya talingka katu ngaranyingka, waḻpa tiṉangku rungkara kapi puntungku waaḻa palunya ngaṯingaṯira punkatjingalku. Punkara kilytjukatirra yuḻpurriku. Waaḻa palyalpayi rama nguwanpa, yilta yaṉangu ngayuku wangka kulira wantirra rama nyinaku.” \p \v 28 Yiitjulu tjananya yara palunya tjuṯa nintingku nintintjala kuliraya yunyparrirraya kuliṉingi, \v 29 “Ngaangkulanya nintingku nyintilpayi, wiya Muutjaku wangka nintilpayi tjuṯa nguwanpa.” \c 8 \s1 Pangki pikatjarra palyalku \p \v 1 Yiitjulu puḻi paṉṯangka tjananya yalatji nintira pakara tjarukatirra yanangi. Yaṉangu tjuṯalingkungku palunya wanaṉingi. \v 2 Palulanguru wati kutju, pangki pikatjarra nyinangi. Ngangkaritjarra tjuṯangku pika palunya puṯu palyalpayi. Paluru Yiitjulakutu yankula pupakatirra watjaṉu, “Mayutju. Nyuntu yilta yunytjurringkula ngayunyaṉi pikatjarra palyala!” \v 3 Yiitjulu wati pikatjarra palunya marangku yilarringkula kata pampura watjaṉu, “Unytjurringanyiṉa. Kuwarrin palyarringkulpi.” Palulanguru wati paluru pikawiyarringu. \v 4 Yiitjulu palunya marrkuṉu, “Kutjupangka wiya tjakultjunkunytjaku, tjaatji tiṉakutu yarra!, tuḻkuku mayutjungka nintilanku!, pikawiyarringutjangkulpi. Tuḻkuku mayutju palumpa yuwara tjawirrilyi!, palyarringutjatjanungku. Tjawirrilyi yalatji yungkunytjaku, Muutjalu yirriṯi watjaṉu. Tjawirrilyi yalatji nyuntu yungkunytjala nyakulaya yaṉangu tjuṯangku kulilku yalatji, ‘Palatja pikatjarra nyinangutjangku palyarringkulalpi yunganyi, tjawirrilyi.’” \s1 Tjuulytji tjuṯaku mayutjuku waarrkana Yiitjulu palyalku \p \v 5 Yiitjunya yankula tawunu Kapaniyamala tjarrpanytjala tjuulytji tjuṯaku mayutjungku palunya tjapiṉu, \v 6 “Mayutju. Tjinguru nyuntu ngayuku waarrkana palyalku? Paluru ngurrangka miiṉṯa puntu ngarrinyi, puṯu kulira.” \v 7 Yiitjulu palunya watjaṉu, “Nyuntupa ngurrakutuṉa yankula palyalku.” \v 8 Wati paluru piyuku kulira marrkuṉu, “Mayutju. Wiya nyuntu ngalya yankula ngayuku waaḻangka tjarrpanytjaku. Ngayulu nyuntupa mayutju tiṉaku kuṉṯarringanyi. Nyuntu ngaanguru kutju ngarala watjala!, waarrkana ngayuku pikatjarra palyarrinytjaku. Ngayulu nyuntupa kuṉṯarringanyi. Ngayulu mayutju wiima nyinanyi, kanya nyuntu mayutju tiṉa nyinanyi. \v 9 Ngayulu yalatji kuliṉi. Ngayuku mayutjungku ngayunya watjaṉingka ngayulu waarrkanangku palyalpayi. Tjuulytji tjuṯa ngayuku waarrkana tjuṯa nyinanyi. Tjuulytji kutju ngayulu watjara iyantjala, paluru yankupayi. Tjuulytji kutjupa ngayulu ngalya yankunytjaku watjantjala, ngayulakutu ngalya yankupayi. Ngayulu tjuulytji kutjupa tjaamtjingi palyantjaku watjantjala, paluru yalatji palyalpayi. Yalatji kulira ngayulu nyuntunya watjaṉi ngaanguru ngarala kutju nyuntu mayutju tiṉangku watjala!, ngayuku waarrkana pikatjarra palyarrinytjaku.” \p \v 10 Tjuulytjiku tjuṯaku mayutju paluru Yiitjunya ngangkaritjarra kuliṉu palyalpayi. Yalatji paluru kulintjala Yiitjunya yunyparringu. Nguṉṯilangarala tjananya Yiitjulu yaṉangu tjuṯangka watjaṉu, “Tjuulytji tjuṯaku mayutju paluruṉi ngangkari puntutjarra kuliṉi, ngayuluṉa waṉmanguru wangkarra kutju palyantjaku. Yaṉangu kutjupa tjuṯangku wiya kuliṉi, ngayuluṉa ngangkaritjarrangku waṉmanguru watjara palyalpayi. Yitjurilaku walytja ngaṉṯitja tjuṯangkuṯarra wiya yalatji kuliṉi.” \v 11 Paluru piyuku watjaṉu yalatji, “Wangka ngaatjanyaya kulilaya! Katutjaku walytja palunya tjananya Yipuramanya, Yatjikanya Tjikupanyaṯarra, Katutjalu yaṉṯayaṉṯalku. Paluru tjananya yaṉṯayaṉṯaṉingka kutjupa tjuṯa, Tjuwuwiya tjuṯaya yankula tjanalawana tjungurrirra nyinamalpa. Ngurra tjuṯawana nyinanytja tjuṯaya yankula tjungurriku tjanala kakarraranguru, wilurarranguru. Paluru tjana tjungurringkula tjungungku ngalkula yunyparriku, Katutjaku walytja tjuṯa. \v 12 Yitjurilaku walytja ngaṉṯitja tjuṯa wiya palula tjanalawana tjungu nyinaku. Katutjalu tjananya payira wantirriyalku waru tiṉakutu. Mikin puntutjarraya nyinaku. Yitjurilaku walytja paluru tjana ngayuku wangka kulira palya nyinamara, Katutjaku walytja kutjupa tjuṯangka tjungurrirra.” \v 13 Tjuulytji tjuṯaku mayutju palunya Yiitjulu piyuku watjaṉu, “Ngurrakutu maa yarra! Nyuntu ngayunya ngangkaritjarrangku palyalpayi kuliṉutjangka nyuntupa waarrkana palyarriku.” Yalatji Yiitjulu yurilnguru watjantjala palumpa waarrkana yilta palyarringulpi. \s1 Yiitjulu tjananya yaṉangu tjuṯa palyalku \p \v 14 Yiitjunya yankula Piitaku waaḻangka tjarrpangu. Waaḻa palula Piitaku yumari miiṉṯa puntu wuumpi ngarringi. \v 15 Yankula Yiitjulu mara palunya pampuṉu. Pampuntjala paluru yilta pika wiyarringu. Wulkumanu paluru pakara parra ngarala mangarri kukaṯarra yungkula tjananya kanyiṉingi. \p \v 16 Palulanguru tjiṉṯu tjarrpanyingka, tawunu palunya ngurrara tjuṯangku miiṉṯa tjuṯa mamutjarra tjuṯaṯarra katingu Yiitjulakutu pampura palyantjaku. Paluru mamu tjuṯa payira wantirriyaṉu. Pikatjarra tjuṯaṯarra palyaṉu. \v 17 Yalatji tjananya palyantjala Katutjaku wangka Yaatjayalu yirriṯi watjaṉutja yiltarringu. Katutjaku wangka watjalpayingku, paluru yalatji watjaṉu, “Paluru yaṉangu tjuṯa palyalku, mamu tjuṯa tjanampa payira wantirriyalku.” \s1 Puṯuya kulilku Yiitjuku walytja nyinakitjangku \p \v 18 Yiitjulu kuliṉu, “Yaṉangu tjuṯalingku ngayula tjungurringu.” Yalatji kulira palumpa kutunguḻu tjuṯangka watjaṉu, “Puutangkala kaḻparra manta kutjupakutu yankunytjaku, yurungka wirriḻi.” Tjana kaḻpakatirra yanu manta kutjupakutu. \v 19 Ngurra palula tjana tjarukatirra ngaranyingka Muutjaku wangka nintilpayingku Yiitjula watjaṉu, “Nintilpayi. Yunytjurringanyiṉa nyuntulawana yankukitja ngurra tjuṯakutu. Tjungula parra ulytjamalpa ngurra tjuṯawana, wiyaṉanta wantirriyalku.” \v 20 Yiitjulu watjaṉu, “Papa tjuṯa puḻingka nyinapayi. Tjuḻpu tjuṯaya pintjuṉpangka nyinapayi. Ngayuluṉa yaṉanguku katjangku ngurra wiya kanyiṉi, ngarrikitjangku.” \p \v 21 Yiitjuku walytja kutjupangku Yiitjula yalatji watjaṉu, “Mayutju. Wanyu paṯala!, ngayuku paapa tjiḻpi nyinarra mirrirringanyingka, kutjuli tjungu yulytjayinamalpa.” \v 22 Yiitjulu watjaṉu, “Paluru mirrirringanyingka walytja kutjupa tjuṯangkuya palunya yaṉṯayaṉṯara, tjunutjunkunytjaku. Kuwarri ngali Katutjaku wangka tjakultjurinkunytjaku.” \s1 Waḻpa an yuru marrkulku \p \v 23 Yiitjunya palumpa kutunguḻu tjuṯaṯarra puutangka piyuku kaḻparra yanu. \v 24 Puutangkaya Yiitjunyangarri yankunytjala ngururrpa waḻpa tiṉangku puuta pirrtjipirrtjitjingaṉu. Kapi tiṉa puutangka tjarrparra nguwanpa tjarrpatjunu. Tjarrpatjunkunytjala, yaṉangu tjuṯaya wiyarringamara. Yiitjunya yanku ngarringu puutangka ngaṉṯitjayiṯi. \v 25 Nguḻurrirraya yankula kanara watjaṉu, “Mayutju pakala!, nganaṉatju ilupayingkamarra. Nyuntu kulilwiyakampa ngarrinyi.” \p \v 26 Yiitjulu tjananya tjapiṉu, “Nyaatjanunyurra nguḻurringu? Ngayunya Katutjakuṉu ngangkaritjarranyurra kulinmara.” Yiitjulu pakara waḻpa, yuru marrkuṉu. Palulanguru waḻpa rungkalwiya wiyarringu, ataṉpa ngarangu, yuru pirrtjiwiya ngarangu. \p \v 27 Palumpa kutunguḻu tjuṯa wangkawiya nyinarra kuliṉuya, “Nyaatjanu, waḻpa rungkalwiya, uruṯarra pirrtjiwiya ngaranyi?” Palulanguru yalatjiya wangkarra pungu, “Ngaatjanya kutjupa. Ngaangku ngangkari tiṉatjarrangku waḻpa yuru marrkura yataṉmankupayi.” \s1 Wati kutjarrangka mamu payira wantirriyalku \p \v 28 Palulanguru yuruwanaya Yiitjunyangarri puutangka yankula manta kutjupakutu yanu, yaṉanguku ngurrakutu, manta Kiritjinalakutu. Manta paluru yuru Kaliliyingka kakarrara ngaranyi. Puutanguru Yiitjunya tjarukatinyingka, wati kutjarra mamu tjuṯatjarra ngurra palunya ngurrara, kuḻpinguru tjalkaḻungu Yiitjulakutu, nyakukitja. Ngurra palula kuḻpi tjuṯa ngarangi, mirri tjuṯa tjunkupayi. Ngurra palula ruutu yila ngarringi. Yaṉangu tjuṯa palumpa kutjarraku nguḻurringkula ruutu palulawana wiya yankupayi, paluru kutjarrangku pungkupayingka. \v 29 Yiitjulakutu paluru kutjarra wirrkara mirrarra watjaṉu, “Nyuntu Katutjakuṉu nyinanyi paawu tiṉatjarraku katja. Nyuntu nyaakitjanu ngalya yanu ngalilakutu, pungkunytjaku? Ngula kutju ngalinya pungkunytjaku, kuutawutjungka wangkarra.” \p \v 30 Paluru kutjarra wangka palunya watjantjala pikipiki tjuṯangkuya puḻingka ngankirriwana ngalkuyinangi. \v 31 Mamu tjuṯangkuya Yiitjula watjaṉu yalatji, “Nganaṉatju waṉma ngurra kutjupangka yankula nyinatjipingkamarra, pikipiki nyarra tjuṯakutulanyatju wantirriyala!, pikipikingkalpilatju tjarrparra nyinanytjaku.” \p \v 32 Mamu tjuṯangkuya panyapa watjantjala, Yiitjunya wangkangu, “Kala, yarraya pikipiki tjuṯakutu!” Palulanguru wati panyapa kutjarra wantirra mamu paluru tjana pikipikingkalpiya tjarrparra nyinangi. Palulanguruya pikipiki paluru tjana mamu tjuṯatjarra tjalkaḻungkula punkaṉu yunngukutu ngankirringka. Tjarrparra yuru tiṉangkalpiya ilurra waṉingu. \p \v 33 Palulanguruya maa yankula pikipikiku mayutju tjuṯangkuya tjakultjurinangi tawunuwana. Ngurra palula yaṉangu tjuṯangka tjananya tjakultjunu mamutjanu paluru kutjarra palyarringutjangka. \v 34 Palunya ngurrara tjuṯangkuya tjakulpa kulira yanu Yiitjunya nyakukitja. Ngangkari tiṉatjarra tjana kulira Yiitjuku nguḻurringkula watjaṉu yalatji, “Ngurra kutjupakutu nyuntu yankunytjaku.” \c 9 \s1 Wati pikatjarra parralayitji palyalku \p \v 1 Yiitjunya palumpa kutunguḻu tjuṯaṯarraya puutangka kaḻpakatirra yuruwana tawunu panyapakutu yanu, palumpaṉu ngurra walytjakutu. \v 2 Ngurra palula Yiitjunya nyinanyingka wati tjuṯangku wati parralayitji ngalya katingu tjuwayikingka ngarrinytjala. Nyakula tjananya Yiitjulu kuliṉu, “Ngayulu ngangkaritjarrangku palyalpayi kulira ngaa tjuṯangku ngaatjanya ngalya katirra tjarrpatjunu, ngayulu palyantjaku.” Yiitjulu parralayitji palunya watjaṉu, “Yangupala. Yunyparri!, nyuntupa kuya ngayulu waṉinyi.” \v 3 Muutjaku wangka nintilpayi tjuṯangkuya ngarala kuliṉingi, “Katutjalu kutju yaṉanguku kuya waṉipayi. Wati ngaangku wiyawanangku watjaṉu, kuya waṉikitjangku.” \v 4 Wangka panyapa tjana kulintjala, Yiitjunya ninti nyinangu. Yiitjulu tjananya tjapiṉu yalatji, “Ngayuluṉa kuya waṉinyingka, nyaaku nyurrangarri ngayunya panypuranganyi? \v 5 Ngayuluṉa watjara palumpa kuya waṉingu. Palulanguru tjinguru nyurrangarri kuliṉi, ‘Tjinguru paluru kuya waṉingu, tjinguru wiya.’ Tjinguruṉa wangka kutjupa yalatji watjalku, ‘Pakara palyarringkula yarra!’ Paluru pakantjawiyangka kulilkunyurra ngayunya ngunytjinytju. Wangka palunya ngayulu watjalku, nyurrangarri ngayunya ngunytjinytjuwiya kulintjaku. \v 6 Nyurrangarri ngayunya kulintjaku, Katutjakuṉu ngangkaritjarrangkuṉa kuya waṉinyi. Ngayuluṉa yaṉanguku katjangku kuya waṉinyi.” Panyapa watjara tjananya Yiitjulu parralayitji palula watjaṉu alatji, “Watjaṉiṉanta. Pakala!, tjuwayiki ruulamapira mantjira ngurrakutu yarra!” \p \v 7-8 Palulanguru pakara paluru ngurrakutu yankunytjala yaṉangu tjuṯangku nyakula kuliṉingi, “Yalatji Katutjakuṉu ngangkari tiṉatjarrangku pakaltjingantjala kuwarri kutju nganaṉa nyangu.” Katutjanyalpiya waḻkuṉingi. \s1 Maatjuwunya watjalku tjungu yankunytjaku \p \v 9 Nintira tjananya wantirra yanu tawunuwana. Yankula paluru nyangulpi wati Maatjuwunya, kamantaku mani mantjilpayi. Waaḻa wiimangka mani kamantaku nyinarra mantjintjala, Yiitjulu palunya watjaṉu, “Tjungulika yarra!” Yilta paluru pakaṉu, Yiitjulawanalpi tjungu yanu. \p \v 10 Maatjuwuku ngurrakutu tjanaya yanu, Yiitjuku kutunguḻu tjuṯaṯarra. Ngurra palulaya mangarri ngalkunytjala kutjupa tjuṯa tjana tjungurringkula nyinangu, kamantaku mani mantjilpayi tjuṯa, Katutjaku ngurrpa tjuṯaṯarra. \v 11 Paratji tjuṯaya yankula waaḻangka yila ngarangu. Paluru tjana Yiitjuku kutunguḻu tjuṯa tjananya tjapiṉu yalatji, “Nyaakukampa nyurrangarrimpa nintilpayingku tjungungku nyinarra ngalkuṉi kamantaku mani mantjilpayi tjuṯawana?, Katutjaku ngurrpa tjuṯawanaṯarra? Tjungungku ngalkuwiyangku wantimara tjananya.” \p \v 12-13 Yiitjulu kuliṉu tjananya panypurangkula wangkanytjala. Paluru yaralpi tjananya watjaṉu, “Wiya ngangkaritjarrangku yaṉangu pikawiya yankula ngangkaritjunanyi, pikatjarranya kutju ngangkaritjunanyi. Wiyawanangkunyurra kuliṉi. Ngayulu ngangkaritjarra palunya nguwanpa nyinanyi. Ngayuluṉa Katutjakuṉu ngangkaritjarra ngalya yanu yaṉangu kuyatjarra tjuṯa nintintjaku, wiyaṉa ngalya yanu yaṉangu palya tjuṯa kutju nintintjaku, wiya. Yuwa, ngayulu ngalya yanu Katutjaku ngurrpa tjuṯa nintintjaku. Palya ngayulu tjanampa aḻṯururringkula tjungurringkula nyinanyi. Yalatji Katutjaku wangka yurrunpa tjunutja ngarrinyi, \q1 ‘Nyurrangarri ngayuku tjawirrilyi katirra tjunkupayi. Ngayulu Katutjanya tjawirrilyiku kutju wiya yunytjurringanyi, ngayulu yunytjurringanyi nyurrangarri yaṉangu tjuṯaku aḻṯurunytju nyinanytjaku.’” \s1 “Nyuntupa kutunguḻu tjuṯangkuya nyaaku ngalkuṉi?” \p \v 14 Tjiṉṯu palula Tjaanaku kutunguḻu tjuṯangkuya, Paratji tjuṯangkuṯarraya mangarri wantirra ngalkuwiyangku Katutjanya kutu waḻkulpayi. Mantayi kutjupangka Mantayi kutjupangka alatjiya tjana mangarri ngalkuwiyangku Katutjanya waḻkulpayi. Yalatji nyinarra Tjaanaku kutunguḻu tjuṯangku Yiitjulakutu yankula tjapiṉu yalatji, “Nyaakukampa nyuntupa kutunguḻu tjuṯangku mangarri kutu ngalkura nyinanyi?, Katutjanya waḻkulkitjangku mangarri tjana ngalkuwiyangku wantimara. Kanya nganaṉa, Paratji tjuṯangkuṯarra, mangarri wantirra Katutjanya waḻkuṉi.” \p \v 15 Yiitjulu tjananya yara watjaṉu nintilkitjangku, yalatji, “Miiṯararrapula tjungu nyinakitjangka palumpa kutjarraku maḻpa tjuṯa tjungurringkula, yunypangku ngalkura tuḻku warralku. Wiya tjana mangarri wantirra nyinaku, wati palunya miiṯatjarra nyinakitjangka, tjunguya wati palula nyinarra mangarri yunypangku ngalkuku. Ngula yaṉangu kuya tjuṯangku wati palunyaya witira katinytjala, palunya tayimi kutjuya maḻpa paluru tjana wati palumpaya yaḻṯururringkula, mangarri wantirra Katutjanya tjapilku, wati palunya yaṉṯayaṉṯantjaku.” \m \em Yiitjulu tjananya yalatji kampa kutjupa watjaṉu, “Wati palunya nguwanpa ngayunyaṉiya kuya tjuṯangku witira katiku. Palulanguru ngayuku kutunguḻu tjuṯangku mangarri wantirra Katutjanya ngayuku tjapilku.”\em* \p \v 16 Yiitjulu tjananya piyuku yara ngaatjanya watjaṉu, “Tjaaṯa yirriṯitjatjanu, alytjuratjarrangka wiya tjaaṯa nyuwanangka, nipinipitjarrangku muṯura mantjira tjunkunytjaku alytjurangka, wakalkitjangku, tjunkula nyiiḻangka wakara piyuku alytjurankupayingkmarra, alytjuralpi tiṉarritjipingka, wantinytjaku. Tjaaṯa nyuwana kutju payimilantjaku.” \v 17 Yara kutjupa kiripitjikuṉu tjuutja kanyintjaku Yiitjulu tjananya watjaṉu. Tjuwu tjuṯangkuya kiripitjikuṉu tjuutja kanyilpayi, tjiipikuṉu pangkingka, wakara patira, paatulawiyangka. Yalatji pangkingka rawa ngarrirra wayinarripayi. Yiitjulu tjananya watjaṉu, “Wiya kiripitjikuṉu tjuutja kuwarritja yintira kanyintjaku pangki yirriṯitjangka, pangki taḻṯurringkula taalpayi. Wiya yirriṯitjangka kanyintjaku, taara kiripitjikuṉu tjuutja yintirra wiyarritjipingka, pangkiṯarra wintarrparringkula wiyarritjipingka. Yalatji yintira pangki nyuwanangka kutju kanyintjaku.” \m \em Yara palunya tjananya kampa kutjupa Yiitjulu watjaṉu yalatji. Tjaaṯa anta pangki yirriṯitja palunya wangka yirriṯitja Paratji tjuṯangku nintiṉutja nguwanpa ngaranyi, kanya tjaaṯa nyuwana anta pangki nyuwana nguwanpa Yiitjukuṉu wangka ngaṉṯitja ngaranyi.\em* \s1 Mayutjuku yuṉṯalpa pika tiṉatjarra ngarrimalpa \p \v 18 Yiitjulu tjananya wangka panyapa watjantjala wati kutju yankula Yiitjula pupakatirra tjapiṉu, Tjuwuku tjaatjiku mayutjungku, “Ngayulu kuwarri kutju yuḻṯurringu ngayuku yuṉṯalpanguru. Nyuntu ngalya yankula marangku pampuntjala paluru yilta kanarriku. Ngayuku ngurrakutu ngalya yarra!, pampura palyantjaku.” \v 19 Yiitjunya kulira pakara tjungurringkula yanangi, palumpa kutunguḻu tjuṯaṯarra. \s1 Yiitjuku kuuta minymangku yarrkayarrkangku pampulku \p \v 20-21 Minyma pikatjarraṯarra paluru tjungu yulytjayinangi. Pika palunya minymaku tjanampa pika. Rawa pika palunyatjarra nyinangu yiiya tuwalpala. Yiitjulu tjananya yirriṯi kutjupa tjuṯa palyaṉutjangka minyma paluru kulira yalatji kuliṉu, “Palumpa kuuta kutjuṉa pampura pikawiyalpiṉa kuwarri nyinaku. Ngaatja ngangkari tiṉatjarra.” Wangka palunya kulira minyma paluru ngaṉṯiwana yankula Yiitjukuṉu kuuta yarrkayarrkangku pampuṉu. \p \v 22 Yiitjulu taaṉarringkula palunya watjaṉu, “Minyma. Nyuntu ngayunya kuliṉi ngangkari tiṉatjarra. Palulanguru nyuntu palyalpi ngaranyi mikinpawiya.” Yilta minyma paluru pikawiyarringu. \p \v 23 Mayutju palumpa ngurrakutuya yankula waaḻangka tjarrparra tjananya nyangu, yaṉangu tjuṯa yularra waṉinyingka. Piipangka mutjika wangkatjingalpayi tjuṯaṯarra yulangi. \v 24 Yiitjulu tjananya watjaṉu, “Yankulanyurra aatjayiṯi paṯara nyinanytjaku. Kungka paluru mirriwiya kutu ngarrinyi, yanku kutju ngarrinyi.” Yaṉangu tjuṯangku yalatji kuliṉu, “Yiitjulu wiyawanangku kuliṉi, yankuwiya, mirri ngarrinyi.” Yalatjiya kulira yinkangu. \v 25 Yaṉangu tjuṯaya yankula waaḻangka aatjayiṯi nyinanyingka, Yiitjulu yankula kungka palunya mara witira kanara pakaltjingaṉu. \v 26 Kungka palunya yalatji kanantjala yaṉangu tjuṯangkuya ngurra tjuṯawana tjakultjurinangi. \s1 Wati paanga kutjarra palyalku \p \v 27 Yiitjulu ngurra palunya wantikatirra yanu. Wati paanga kutjarrangku kulira palunya wanarinangi. Paluru kutjarra mirrarra yaḻṯingu, “Yiitju. Tapitaku walytja ngaṉṯitja yaḻṯururriwalimpatju!” \v 28 Yiitjulu pulanya kulira wantirra yankula waaḻangka tjarrpangu. Paluru kutjarra ngurra palula tjarrparra Yiitjula yila ngarangi. Yiitjulu pulanya tjapiṉu, “Tjinguru nyupali kuliṉi ngayulu ngangkari tiṉatjarra nyinanyi nyupalinya palyantjaku?” Paluru kutjarra Yiitjunya watjara waḻkuṉu, “Yilta nyuntu ngangkari puntutjarra nyinanyi.” \v 29 Yiitjulu pulanya kuru pampura watjaṉu, “Yalatji nyupali ngayunya ngangkari puntutjarra kulira kuru palyarriku.” \v 30 Yilta paluru kutjarra kuru palyarringu. Yiitjulu palunya kutjarra marrkuṉu, “Palyarringkula wiya nyupali yaṉangu kutjupangka tjakultjunkunytjaku.” \v 31 Paluru kutjarra Yiitjuku wangka kulilwiyangku wantirra ramarringkula yaṉangu tjuṯangka yankula tjakultjurinangi, Yiitjulu pulanya palyaṉutja. \s1 Wati wangkawiya palyalku \p \v 32 Yurrunpa Yiitjulu pulanya marrkuntjala kutjupa tjuṯangku wati wangkawiya Yiitjulakutu katirra ngaratjunu. Wati paluru mamutjarra nyinangi. \v 33 Yiitjulu mamu palunya payira wantirriyantjala wati paluru palyalpi wangkangi. Yaṉangu tjuṯangkuya wangkanytjala kulira yunyparringkula watjara waṉingu, “Kuwarri kutju nganaṉa nyangu ngangkari tiṉatjarrangku yalatji palyantjala. Yurrunpa Yitjurilaku walytja ngaṉṯitjawana wiya kutjupangku yalatji palyalpayi.” \p \v 34 Kanya Paratji tjuṯangkuya yalatji wiyawana watjaṉu, “Mamuku mayutjukuṉu ngangkaritjarrangku Yiitjulu mamu payira wantirriyaṉi.” \p \v 35 Palulanguru Yiitjunya, palumpa kutunguḻu tuwalpalaṯarra, tjunguya tawunu tjuṯawana yankula tjarrpayinangi. Yiitjulu palunya ngurrara tjuṯangka tjakulpa palya tjananya tjakultjurinkupayi yalatji, “Katutjalu yaṉangu tjuṯa ngulytjura yaṉṯayaṉṯaṉi.” Tjuwuku tjaatji tjuṯangkaṯarra paluru tjananya nintilpayi. Miiṉṯa tjuṯa mamutjarra tjuṯaṯarra tjananya paluru palyarinkupayi. \v 36 Yaṉangu tjuṯalingkuya palula tjungurrirra ngarala waṉingu. Nyakula tjanampa aḻṯururringu, tjiipi nguwanpaya mayutjuwiya ngarala waṉinytjala. \v 37 Aḻṯururringkula palumpa kutunguḻu tjuṯa tjananya watjaṉu, “Yaṉangu tjuṯalingkuya nyinarra waṉinyi, ngayuku wangka kulilkitja, wiita tjuṯalingku, mangarritjarra ngarala waṉinytja nguwanpaya. Maṉkurrpa nguwanpanyurra ngayuku wangka nintilpayi tjuṯa nyinanyi, yaṉangu tjuṯalingku nintilkitja. Puṯu nyurrangarri tjananya yankula nintilku, tjuṯalingkungka. Yalatji nguwanpanyurra nyinanyi, wiita muṯulpayi maṉkurrpa nguwanpa. Puṯuya muṯulku wiita mangarritjarra, tjuṯalingkungka. \v 38 Palulanguru Katutjanyaya tjapila!, paluru ngayuku wangka nintilpayi kutjupa tjuṯa wantirriyantjaku yaṉangu tjuṯakutu, wiita muṯulpayi maṉkurrpa palunya nguwanpa. Tjana kaanaku mayutju tjapintjaku, wiita muṯulpayi tjuṯa kutjupa wantirriyantjaku muṯurinkunytjaku.” \c 10 \s1 Yiitjuku kutunguḻu tuwalpala \p \v 1 Yiitjulu tjananya yaḻṯirra tjunguṉu palumpa kutunguḻu tuwalpala. Kutjarra kutjarra tjananya Yiitjulu wantirriyalkitjangku paapa Katutjala tjapiṉu rapangku tjakultjurinkunytjaku. Paluru tjananya iyalkitjangku watjaṉu, mamu payira wantirriyantjaku, miiṉṯa tjuṯaṯarra palyantjaku, palumpaṉu paawutjarrangku. \v 2-4 Tuwalpala paluru tjanaya palumpa waarrkana tjuṯa nyinangi. Yini yalatjiya nyinangu, Tjaamananya, Yanturunya, Tjayimitjanya, Tjaananya, Pilipanya, Patjalamanya, Maatjuwunya, Tamatjanya, Tjayimitja kutjupanya, Tjaamana kutjupanya, Tjuutanya, Tjuutatjanya. Tjaamana paluru yurrunpa watjaṉutja Yiitjulu yini kutjupa watjaṉu yalatji, “Piitanya.” Yanturu paluru Piitaku maḻanypa nyinangu. Tjaamana kutjupa paluru ngaṉṯi watjaṉutja, paluru Ruumanya ngurrara tjuṯaku tuunlayiki nyinangu. Tjayimitja kutjupa paluru ngaṉṯitja watjaṉutja paluru Yalpiyatjaku katja nyinangu. Tjuutatjanya paluru tjana yini kutjupa watjalpayi, “Yitjikarriyatanya.” Paluru tjananya ngula tjakultjunu Yiitjunyaya witira iluntankunytjaku. \s1 Kutunguḻu tuwalpala tjananya iyalku \p \v 5-6 Tuwalpala palunya tjananya Yiitjulu wantirriyalkitjangku watjaṉu yalatji, “Yarraya!, Tjuwuku ngurra tjuṯawana. Tjuwuwiyaku ngurrawana wiyaya yarra! Tjamiriyanya ngurrara tjuṯaku ngurrawana wiyaya yarra!, tawunu tjanampangka wiyaya tjarrpa! Tjuwu tjuṯaku ngurrakutu kutjuya yarra!, Yitjurilaku walytja ngaṉṯitja tjuṯakutu. Tjiipi tjuṯa nguwanpaya nyinanyi kawaḻirringutja tjuṯa. Tjiipiku mayutjungku wiya tjananya yaṉṯayaṉṯaṉi. Katutjalu tjananya ngulytjuntjaku.” Yiitjulu tjananya piyuku watjaṉu, \v 7 “Wangka yalatji tjananya tjakultjurinama!, ‘Katutjalu yaṉangu tjuṯa ngulytjura yaṉṯayaṉṯalku, yuḻṯa paluru yilarringu!’” Yiitjulu tjananya piyuku watjaṉu wantirriyalkitjangku, \v 8 “Yankulaya miiṉṯa tjuṯa palyarinama!, pangki pikatjarra tjuṯaṯarra. Mirri tjuṯaṯarra tjananyaya kanarinama! Mamutjarra tjuṯangka tjanala mamu payiraya wantirriyarinama! Palyalkitjangku tjananyaya wiya maniku tjapila! Ngayuluṉa nyurrangarrinya maniku tjapilwiyangku nintilpayi. Miiṉṯa tjuṯaṯarra palyalkitjangku wiyaṉa tjananya maniku tjapilpayi. Yalatji nyurrangarri tjananya palyalkitjangku wiya maniku tjapintjaku.” \v 9-10 Kutjarra kutjarra wantirriyalkitjangku Yiitjulu tjananya watjaṉu, “Yankukitjangkunyurra wiya mangarri yulytja katinytjaku, wanaṯarra. Yalatji nyurrangarri wiya payiki, maniṯarra katinytjaku. Puutangkaya tjarrparra yarra! Turawutju, tjaaṯa walytjatjarra kutjunyurra yankunytjaku, kutjupa katinytjawiya. Katutjaku waarrkanyurra palyarinanyingka, yaṉangu tjuṯangku nyurrangarrinya paḻtjara yaṉṯayaṉṯalku.” \p \v 11 Yiitjulu tjananya piyuku watjaṉu, “Nyurrangarri kutjarra yiitji tawunu kutjukutu yankunytjaku. Tawunu palulapula waaḻa kutjungka nyinarra tawunu palunya ngurrara tjuṯa nintinma! Waaḻa kutjupa kutjupangka wiya nyupali nyinanytjaku. Waaḻa kutjungka nyinarra nyupali tawunu kutjupakutulpi yankunytjaku. \v 12 Tawunungka nyupali tjarrparra waaḻakutu yankula tjapilapula nyinakitjangku! Tjinguru nyupalinya tjana watjalku, ‘Waaḻa ngaangkapula tjarrparra nyinama!’ Waaḻangka tjarrparrapula yalatji watjala!, ‘Katutjalu nyurrangarrinya yaṉṯayaṉṯalku yunypanyurra nyinanytjaku.’ \v 13 Waaḻa palunya ngurrara tjuṯangku ngayuku wangkaku yunyparringanyingka, yilta Katutjalu tjananya yaṉṯayaṉṯalku. Ngayuku wangkakuya yunyparrinytjawiyangka, Katutjalu tjananya wiya yaṉṯayaṉṯalku. \v 14 Tawunu ngurrara tjuṯa nyupalimpa yunytjuwiyarrinyingka, nyupalimpa wangka tjana kulira wantinyingka, puuta nyupali yarrara manta puutatjanu yunngu ngarringitja, kiliinamilara tjarrparrapula wantirra yarra, tawunu kutjupakutu! \v 15 Tawunu palunya ngurrara tjuṯangku nyupalinya kulilwiyangku wantingutjangka, Katutjalu tjananya ngula kuutawutjungka puntura kuru watjalku. Yirriṯi kuya palyalpayi kutjupa tjuṯa nyinangi. Palunya tjananya ngatalpa kuru watjalku. Paluru tjana yirriṯi ngurra Tjutumala, ngurra Kumuralaṯarra kuya palyalpayi, ngayuku wangkakuya ngurrpa nyinarra, wiyarringu. Yuwa, Tjutumanya ngurrara, Kumuranya ngurrara tjuṯaṯarra tjananya Katutjalu ngatalpa kuru watjalku, kanya tawunu palunya ngurrara tjuṯa tjananya puntura kuru watjalku, warukutu waṉikitjangku.” \s1 “Ngula tjana nyurrangarrinya pikantanku” \p \v 16 Wantirriyalkitjangku tjananya Yiitjulu piyuku watjaṉu, “Yankulanyurra yalatji kulinma! Ngayulu nyurrangarrinya tjami tjuṯa wantirriyaṉi, nintintjaku. Yaṉangu tjaampalangku nyurrangarrinya kulira pikarringkula pungkutjipingkamarra yankulaya purinypa tjanala nyinama! Tjiipi nguwanpaṉa nyurrangarrinya wantirriyaṉi, yinura tjuṯakutu nguwanpa. Katutjalu nyurranya purinytju katiyanamalpa, yaṉangu tjikipaka tjuṯangkamarra. \v 17 Wangka ngaatjanyaya purinypa kulila! Ngayuku walytja tjuṯa nyurrangarrinya tuunlayiki tjuṯangku ngurra kutju ngurrara tjuṯangku witira katirra kuutamilalku, Tjuwuku tjaatjingka. Ngurra kutjupangka tuunlayiki tjuṯangku ngayuku walytja tjuṯa witira katirra kuutamilalku, Tjuwuku tjaatjingka. Yalatji nguwanpa tjananya ngayuku walytja tjuṯanya Tjuwuku tjaatji tjuṯangka kuutamilalku. Tjaatji palunya tjuṯangka nyurrangarrinya tjana katirra pungamalpa, wiipatjarrangku. \v 18 Ngayuku walytja nyurrangarri nyinanytjala, tjana nyurrangarrinya witira katirra mayutju tiṉa tjuṯangka ngaratjunku, kamanta ngurrara tiṉa tjuṯangkaṯarra. Mayutju palunya tjuṯangka tjanalanyurra ngarala ngayukuṉu wangka tjakultjunku, Tjuwuwiya tjuṯangkaṯarra. \v 19 Mayutju palunya tjuṯangka tjanalanyurra rapa ngarala wiya nguḻurrinytjaku. Wiyanyurra yurrunpa kulintjaku, ‘Yaalytjiṉa ngayulu watjalku kuutawutjungka?’ Katutjaku kurrunpangku nyurrangarrinya nintilku palya wangkanytjaku. \v 20 Yuwa, kurrunpa paluru nyurrangarrinya nintintjala tjukarurrunyurra wangkaku. Katutjaku wangkanyurra wangkaku, nyurrangarrimpa wangka wiya. \p \v 21 “Nyurrangarrimpa ngulytju tjuṯangku nyurrangarrinya ngayuku walytja tjuṯa katirra mayutjungka ngaratjunku, paluru yalatji watjantjaku, ‘Ngaatja Yiitjuku walytja katirranyurra mirri puwa!’ Kaakangku maḻanypa ngayuku walytja katirra ngaratjunkula kuutawutjungka watjalku, mirri pungkunytjakuya. Paapangku palumpa katja, yuṉṯalpaṯarra witilku, ngayuku walytja kutjarra. Witira pulanya katirra ngaratjunkula kuutawutjungka watjalku, mirri pungkunytjakuya. Katjangku, yuṉṯalpangkuṯarra paapa an maama ngayuku walytja kutjarra, katirra ngaratjunkula watjalku kuutawutjungka, mirri pungkunytjakuya. \v 22 Yaṉangu tjuṯa nyurrangarrimpa tuunlayiki nyinaku, ngayuku walytjanyurra nyinanytjala. Tjingurunyurra ngayuku tjukarurru kutu nyinarra, kana kutunyurra nyinamalpa, Katutjaku ngurrangka. \v 23 Tawunu kutjungka tjana nyurrangarrinya panypurangkula pungkunytjala tawunu kutjupakutunyurra yarra! Tawunu palula nyurrangarrinya kutjupa tjuṯangku panypurangkula pungkunytjala tawunu kutjupakutunyurra yankunytjaku. Yalatjinyurra tawunu tjuṯakutu yankula ngayuku waarrka palyantjala ngayululpi yaṉanguku katja piyuku mantakutu ngalya yanku. Tawunu kutjupa ngurrara tjuṯangku nyurrangarrimpa wangkaku ngurrpa nyinaku, ngayulu piyuku ngalyankunytjala.” \p \v 24-25 Yiitjulu tjananya wangka kutjupa watjaṉu, “Nintilpayiṉiya panypurangkupayi, ‘Nyuntu mamukuṉu.’ Ngayunya nguwanpa nyurrangarrinyaṯarra tjana yalatji panypurangku. Wati tjaampalangku ngayunya nyurrangarrimpa mayutju panypurangkula pungku. Yalatji nguwanpa nyurrangarrinya ngayuku waarrkana tjuṯaṯarra yaṉangu tjuṯangku panypurangkula pungkuku. \s1 Katutjakulara yunytjurringkula tjukarurru nyinanytjaku \p \v 26 “Panypurangkula pungkupayi tjuṯaku nguḻuwiyaya nyinama! Wangka yalatjinyurra kulintjaku. Ngayulu nyurrangarrinya tjakultjunutja kutjupa tjuṯangkulpiya kulilku. \v 27 Yalatji nguwanpa ngayulu nyurrangarrinya nintiṉutja yaṉangu tjuṯangkulpi kulintjaku. Wangka palunya nyurrangarri ngurra tjuṯawana tjakultjurinkunytjaku. \v 28 Yaṉangu mirri pungkupayi kutjupangkamarra wiyanyurra nguḻu nyinanytjaku. Paluru tjana nyurrangarrinya mirri pungkula puṯu kulilku, piyuku pungkukitjangku. Katutjaku kutju nganaṉa nguḻunguḻu nyinanytjaku, mayutju tiṉaku. Paluru yaṉangu iluntara kurrunpa wantirriyalpayi warukutu. Yuwa, palumpalara yunytjurringkula tjukarurru nyinanytjaku. \v 29-31 Yaṉangu tjuṯangkuya kuliṉi tjuḻpu tjuṯa mungutja nyinanyi, kuka wiima. Katutjalu wiya mungutja kuliṉi tjuḻpu yuwankarra tjananya kutjuṯu kutjuṯu yaṉṯayaṉṯaṉi. Nyurrangarrinyaṯarra paluru kulira yaṉṯayaṉṯaṉi, mungutja kulilwiyangku.” Yara kutjupa Yiitjulu tjananya watjaṉu nintilkitjangku, “Katutjanya ninti nyinanyi nganampa katangka mangka tjuṯa ngarala waṉinytja tjuṯaku. Yinyu palunya kaantamilara nampaku Katutjanya ninti nyinanyi. Paluru yilangku nyakulalanya kanyiṉi. Yuwa, Katutjalu nyurrangarrinya kulira yaṉṯayaṉṯaṉi, palulanguru Katutjakunyurra yunytjurringkula nyinanytjaku. Paluru kuliṉi tjuḻpungka wirriḻinyurra nyinanyi, maṯupurralingku.” \s1 “Watjala tjananya!, nyurrangarri ngayuku walytja nyinanyingka” \p \v 32 Yiitjulu tjananya piyuku kiina watjaṉu, “Yaṉangu kutjupa tjuṯanya tjananya nyurrangarri yalatji tjakultjunkunytjaku, ‘Ngayulu Yiitjuku walytja nyinanyi.’ Yalatjinyurra nguḻuwiyangku kutu watjantjala, ngula ngayulu nyurrangarrimpa kuutawutjungka paapa Katutjangka kurungka watjalku, ‘Yuwa, ngaa tjuṯaya ngayuku walytja tjuṯa nyinanyi.’ Yuwa, yalatji ngayulu yaṉanguku katjangku kuutawutjungka watjalku. \v 33 Yaṉangu tjuṯaku nguḻurrirra tjinguru kutjupa tjuṯangku yalatji watjalku, ‘Ngayulu ngurrpaṉara, Yiitjuku walytjawiyaṉara.’ Yalatji paluru tjana nguḻurringkula watjantjala ngula kuutawutjungka tjanampa ngayulu Katutjanya watjalku yalatji, ‘Ngaa tjuṯakuṉa ngurrpa walytjawiyaṉa tjanampa.’ \p \v 34 “Tjingurunyurra yalatji wiyawanangku kuliṉi, ‘Yiitjunya mantakutu ngalya yanu yaṉangu tjuṯa nintilkitja, kalyparrirraya walytja tjuṯa palya nyinanytjaku.’ Wiya yalatji. Ngayuluṉa kuliṉi. Tjaampalangkuya ngayuku wangka kulira ngayuku walytjarriku, kanya tjaampalangkuya kulira ngayuku wangka wantiku. Tjana ngayuku walytja panyapa tjuṯaku yunytjuwiya nyinaku. \v 35 Yalatjiya yunytjuwiya nyinaku. Paapa ngayuku walytja nyinanytjala palumpa katjara yunytjuwiyara nyinaku. Ngurra kutjupangka katja ngayuku walytja nyinanytjala, palumpa paapa yunytjuwiyara nyinaku. Ngurra kutjupangka maama ngayuku walytja nyinanytjala palumpa yuṉṯalpara yunytjuwiya nyinaku. Ngurra kutjupangka yuṉṯalpa ngayuku walytja nyinanytjala, palumpa maama yunytjuwiyara nyinaku. Ngunyarri ulkumanu ngayuku walytja nyinanytjala palumpa ngunyarri yukarrara yunytjuwiya nyinaku. \v 36 Yuwa. Ngurra kutju ngurrara tjuṯaya yaṉangu walytjaku yunytjuwiya nyinaku, paluru ngayuku walytja nyinanytjala. \p \v 37 “Yaṉangu ngayuku walytja nyinarra ngayuku kutu tjukarurru nyinanytjaku, wiya ngayuku yunytjuwiya tjuṯaku wangka kulira nyinanytjaku. Wiya katja tjinguru yuṉṯalpangku yalatji kulintjaku, ‘Paapa maama Yiitjuku wiyapula walytja nyinanyi, yunytjuwiyapula nyinanyi. Paluru kutjarraṉi panypurangkutjipingka ngayulu wiya kuwarri Yiitjuku walytja nyinaku, tjinguru ngula ngayulu palumpa walytja nyinaku.’ Yaṉangu yalatji nyinarra wiya ngayuku walytja nyinaku. Wiya yaṉangungku yalatji kulintjaku, ‘Katja yuṉṯalpaṯarra wiya Yiitjuku yunytju nyinanyi, yunytjuwiyapula nyinanyi. Paluru kutjarraṉi panypurangkutjipingka ngayulu wiya kuwarri Yiitjuku walytja nyinaku, tjinguru ngula ngayulu palumpa walytja nyinaku.’ Yaṉangungku yalatji palunya kulira wiya ngayuku walytja nyinaku. \v 38 Ngayuku walytja kutu ngayuku yunytjurringkula tjukarurru nyinanytjaku, kuya tjuṯangkuya panypurangkula mirri punganyingka. Tjinguru kutjupa tjuṯangkuya watiyangka waralytjunkula iluntananyingka, wiya nguḻurringkula ngayunya wantinytjaku, kutu ngayuku tjukarurru nyinanytjaku. \v 39 Tjinguru kuya tjuṯangku mirri pungkutjipingka, ngayuku walytjangku nguḻurringkula ngayunya wiyalpi kulilku. Yaṉangu paluru wiya kana kutu nyinaku ngayuku ngurrangka, wiya. Tjinguru kuya tjuṯangku mirri pungkukitjangku watjantjala, ngayuku walytja kutjupangku kulira wiya nguḻurrinytjaku, mirriya pungkukitjangku watjantjala. Paluru kana nyinakitjangku kulintjawiya, tjukarurru ngayuku kutu nyinanytjaku. Yalatji tjukarurru nyinanytjala palulanguru kuya tjuṯangku iluntanku. Palulanguru paluru ngayuku ngurrangka kana kutu nyinaku. \s1 “Ngayuku walytja tjuṯakunyurra yunyparrinytjaku” \p \v 40 “Ngayulu nyurrangarrinya wantirriyalku ngayuku wangka tjakultjurinkunytjaku. Tjinguru yaṉangu yunyparriku ngayuku wangka tjakultjunkupayiku. Yalatjira yunyparringkula ngayukuṯarra paluru yunyparriku. Tjinguru yaṉangu ngayuku yunyparringkula Katutjakuṯarra paluru yunyparriku. Walytjalpilimpatju paluru nyinaku. \v 41 Katutjaku wangka watjalpayi ngalya yananyingka yaṉangu yunyparriku, palumpa wangka kulilkitja. Ngula Katutjaku wangka watjalpayi palunya yaṉangu palunyaṯarra Katutjalu kuutawutjungka waḻkulku, kanapula nyinaku. Wati tjukarurru nyinapayinya ngalya yananyingka yaṉangu yunyparriku, palumpa wangka kulilkitja. Ngula tjukarurru nyinapayi palunya yaṉangu palunyaṯarra Katutjalu kuutawutjungka waḻkulku, kanapula nyinaku. \v 42 Wangka ngaatjanyaya kulila! Tjinguru yaṉangu kutjupangkunta yunyparringkula kapi yungku, nyuntu ngayuku walytja nyinanytjala, Katutjalu yaṉangu palunya ngula ngaparrtjingku yaṉṯayaṉṯalku.” \c 11 \s1 Tjaanaku kutunguḻu kutjarra Yiitjulakutu yanku \p \v 1 Yalatji palumpa kutunguḻu tuwalpala tjananya wangka panyapa Yiitjulu nintiṉu. Palulanguru Yiitjunya palumpa kutunguḻu tjuṯaṯarra tawunu tjuṯawana yanu, palunya ngurrara tjuṯa tjananya nintilkitja. \p \v 2-3 Palulanguru tjiilangka nyinarra Tjaanalu tjakulpa kuliṉu, Yiitju Kurayitjalu yaṉangu tjuṯangka nintira palyarinangitjangka. Tjaanalu pulanya palumpa walytja kutjarra yaḻṯirra iyaṉu mayutju Yiitjulakutu yankula yalatji wangkanytjakurapula, “Tjaanalulinyatju ngalya wantirriyaṉu. Palurulinyatju watjalpayi mayutju Kurayitjanya ngalya yankunytjaku. Nyuntu tjinguru Kurayitjanya?, Katutjalu watjara wantirriyaṉutja. Tjinguru paluru ngula ngalya yankuku?” Paluru kutjarrapula yankula Yiitjulakutu wangka panyapa palula tjapiṉu. \v 4 Yiitjulu pulanya watjaṉu yalatji, “Tjaanalakutupula yankula watjala!, nyupalipulan kuwarri nyakula kuliṉutjangku. Yalatjipula yankula watjala! \v 5 Pampa tjuṯangkuya kurungkulpi nyanganyi. Nyumpu tjuṯaya tjunta taayitilpiya yulytjayinanyi. Pangki pikatjarra tjuṯaya pangki palyalpiya yulytjayinanyi. Pinatjarra tjuṯangkuya pina alytjurangkulpiya kuliṉi. Mirri ngarringutja tjuṯaya kanalpi nyinanyi. Maralpa tjuṯangkuya tjakulpa palya kuliṉi.” \v 6 Yiitjulu pulanya piyuku watjaṉu, “Nyupali yankula Tjaananya yalatji watjala!, ‘Ngayuluṉa yaṉangu tjuṯa palyalpayi Katutjakuṉu ngangkaritjarrangku. Tjaana, nyuntu tjukarurru kutu kulintjaku, ngayulu Katutjakuṉu, ngangkari tiṉatjarra Kurayitjanya nyinanyingka.’” \p \v 7-9 Palulanguru Tjaanaku kutunguḻu kutjarrapula yanutjangka ngaṉṯi tjananya, Yiitjulu yaṉangu tjuṯa nintiṉingi yalatji, “Tjaananya paluru ngurra kapiwiyawana nyinapayi. Yirriṯi nyurrangarri waṉma yankupayi, palunya nyakula kulilkitja. Wiyanyurra waṉma yankupayi, wati mungutja kulilkitja, Katutjaku wangka watjalpayi kulilkitjanyurra yankupayi. Wiyanyurra waṉma yankupayi, yaṉangu mantarra palyatjarra nyakukitja. Tjaanaku wangka kulilkitjanyurra ankupayi. Mantarra palyatjarra mayutju tiṉaku waaḻangka nyinapayi, kanya Tjaananya ngurra palulawana wiya nyinapayi mantarra palyatjarra. Yuwa, Katutjaku wangka watjalpayi kulilkitja nyurrangarri waṉma yankupayi. Katutjaku wangka watjalpayi palyalingku Tjaananya nyinanyi. Paluru wirriḻi nyinanyi, Katutjaku wangka watjalpayi kutjupa tjuṯangka. \v 10 Yirriṯi nyinapayingku wakaṉu, Tjaananya ngula utirringkula tiṉarringkula nyinanytjaku. Yirriṯi yalatjingku wakaṉu Katutjakuṉu wangka, ‘Ngayuluṉa wati kutju tjakultjunkupayinyaṉa yurrunpa paṉakutu wantirriyalku. Palunyatjanu ngayulu mayutju tiṉa kutjupa wantirriyalku, palula ngaṉṯi. \p Tjakultjunkupayi palunya ngayulu iyalku yankula tjananya yurrunpa nintintjaku, tjukarurru paṯara palumpa nyinanytjaku.’” \p \v 11 Yiitjulu tjananya yaṉangu tjuṯa piyuku watjaṉu, “Kulilaya! Yaṉangu kutjupa tjuṯangka wirriḻi Tjaananya papatatjimilalpayi paluru nyinanyi. Wangka kutjupaya kulila! Katutjanya Tjaanaku yunypa nyinangu. Paluru kutjupa tjuṯakuṯarra yunypa nyinanyi, palumpa walytja tjuṯaku. Ngayuku wangka kulilpayi tjuṯakuṯarra Katutjanya yunypalingku nyinaku. Paluru tjananya ngulytjura yaṉṯayaṉṯalku. \p \v 12 “Tjaanalu tjananya yaṉangu tjuṯa nintilpayi. Palulanguru ngayuluṉa kuwarrilpi nyurrangarrinya Katutjaku wangka nintilpayi, wangka palya yalatji. Katutjalu yaṉangu tjuṯa ngulytjura yaṉṯayaṉṯaṉi. Yaṉangu kutjupa tjuṯa puntura yunytjurringanyi Katutjaku walytja tjuṯawana tjungu nyinakitja. \v 13 Tjaanalu tjananya yaṉangu tjuṯa nintintjala yurrunpa Katutjaku wangka watjalpayi tjuṯangku Muutjaluṯarra wakaṉu yalatji, ‘Ngula Kurayitjalu yaṉangu tjuṯa tjananya yaṉṯayaṉṯara kanyilku.’ \v 14 Kuliṉinyurra Katutjaku wangka watjalpayi Yilaatjanya nguwanpa yutirringkula yaṉangu tjuṯa watjalku yalatji, ‘Kurayitjanya kuwarri mantakutu ngalyananyi.’ Yalatjinyurra kulintjaku Tjaananya Yilaatjanya nguwanpa ngalya yankula yaṉangu tjuṯa tjakultjunkupayi, ‘Kurayitjanyakunyu kuwarri ngalya yananyi.’” \v 15 Piyuku tjananya Yiitjulu watjaṉu, “Wangka palunya nyurrangarri purinypa kulira tjukarurru nyinanytjaku.” \p \v 16 Yiitjulu tjananya yaṉangu tjuṯangka piyuku watjaṉu, “Yaṉangu tjuṯa kuwarri nyinanyi. Nyaa nguwanpaya nyinanyi? Yalatji nguwanpaya nyinanyi. Pipirri tjuṯaya ngurrangka ngururrpa yinkangarapayi nguwanpa. Pipirri tjuṯangku tjananya pipirri kutjupa tjuṯangka watjalku yalatji, \v 17 ‘Nganaṉatju kiitawu wangkatjingantjala nyurrampa, wiyanyurra taanytjirrikitja kulira ngalya yanu. Nganaṉatju yulanyingka, wiyanyurra kulira ngalya yanu, tjungu yulakitja. Nganaṉanya nyurrangarri kulira wantipayi.’ \v 18 Tjaanalu tjananya kapingka papatatjimilalpayi, paluru waamaku ngurrpa nyinangi. Paluru mangarri wantipayi ngalkuwiyangku Katutjanya tjapilkitjangku. Tjaanaku wangkanyurra kulira wantipayi. Yalatjinyurra wiyawanangku watjalpayi, ‘Tjaananya kuya, mamutjarra.’ \v 19 Ngayuluṉa yaṉanguku katja nyinanyi, yaṉangu kutjupa tjuṯa nguwanpa ngayulu ngalkura tjikiṉi palya. Yalatji wiyawanangkunyurra watjalpayi, ‘Yiitjunya kuya nyinarra, mangarriku kutju kulira ngalkupayi. Waama kutju tjikira turaangkarripayi.’ Yalatjinyurra ngayunya kulira panypurangkupayi. Ngayulu nyinanytjala nyakulanyurra watjalpayi, ‘Yiitjunya kuya, yaṉangu kuya palyalpayi tjuṯaku tjanampa walytja nyinanyi, kamantaku mani mantjilpayi tjuṯakuṯarra.’ Yuwa, kuya palyalpayi tjuṯangku, kamantaku mani mantjilpayi tjuṯangkuṯarraṉi kulira yunyparringkupayi, Katutjalu tjananya nintiṉu ngayuku ninti tjana nyinanytjaku, kanya nyurrangarri ngayukuṉu wangka kulira wantinyi, yilta. Nyurrangarri ngayuku nintiwiya nyinanyi.” \s1 Tawunu tjuṯa ngurraraya Katutjaku wangka puṯu kulilpayi nyinaku \p \v 20 Manta Kaliliyila Yiitjulu tawunu tjuṯawana yankula yaṉangu maṉkurrpa nguwanpa palyara kutjupa tjuṯa tjananya puṯu nintilpayi. Yaṉangu tjuṯangku palumpa wangka kulira wantinytjala paluru tjananya yalatji panypurangangi. \v 21 “Katutjalu tjananya ngula payira iyalku Kuratjinanya anta Piitjatanya ngurrara tjuṯa ngayuku wangkaya kulira wantipayi tjuṯa. Ngayuluṉa Kuratjinanya anta Piitjatanya ngurrara miiṉṯa tjuṯa palyalpayi. Tjana ngayuku wangka kulinmara, ngayuku walytja tjuṯaya nyinamara. Yaṉangu tjuṯangkuya watjalpayi, Taayanya anta Tjayitananya ngurrara tjuṯaya kuya nyinanyi, Katutjakuya ngurrpa nyinanyi. Wiya tjanala kutjupa tjuṯangku Katutjaku wangka tjakultjurinkupayi, wiya. Ngayuluṯarra Yiitjulu tjanala wiya yankula nyinarra nintilpayi, Tjuwuwiyaya nyinanyingka. Tjinguru ngayulu tjanalakutu yankula tjakultjurinamara. Ngayulu tjanala tjakultjunkunytjala paluru tjana ngayuku wangka kulira ngayuku walytja tjuṯalpi nyinamara. Tjuṉpangkuyanku nyapara nyinamara yuṉpa, mara kutjarra, anta tjuntawana. Mantarra walytja yarrara tjana wati tjuṯa tjuutjatjarra nyinamara, kanya kungka tjuṯa kaatatjarra nyinamara. Yalatji nyinapayi tjuṯa yaṉangu tjuṯangku nyakula yalatji kulinmara, ‘Yilta pala tjuṯangku kuya palyalpayingku wantirra Katutjaku tjukarurrulpiya nyinanyi.’ \v 22 Ngula Kuratjinanya anta Piitjatanya ngurrara tjuṯa tjananya Katutjalu kuutawutjungka puntura tjananya kuru watjalku ngayuku wangkaya kulira wantingutjangka. Taayanya anta Tjayitananya ngurrara tjuṯa ngayuku wangkaku ngurrpa nyinanyingka, Katutjalu tjananya ngula wiya puntura kuru watjalku. \v 23 Kapaniyamanya ngurrara tjuṯangkuṯarraya kuliṉiya, ‘Nganaṉa yaṉangu palya tjuṯa nyinanyi, kutjupa ngurrara tjuṯaya mungutja.’ Kapaniyamanya ngurrara tjuṯangku ngayuku wangka kulira wantipayi. Katutjalu tjananya ngula payira iyalku ngurra kuyakutu. Yaṉangu tjuṯangkuya yalatji kuliṉi, ‘Tjutumanya ngurrara tjuṯa tjananya Katutjalu yirriṯi mirri pungu, kuyaya palyara nyinapayi.’” Yiitjulu tjananya piyuku watjaṉu, “Tjutumanya ngurrara tjuṯaya ngurrpa nyinangu, Katutjalu tjanampa ngangkari puntutjarrangku wiya palyalpayi. Tjinguru paluru tjanampa ngangkari puntutjarrangku palyantjala tjana palumpa wangka kulira tjukarurru nyinamara. Tjana tjukarurru nyinanyingka Katutjalu wiya tjananya pungamara. Tawunu tjanampa kutu ngarala kuwarrilpi palya ngaramara. \v 24 Yuwa, Kapaniyamanya ngurrara tjuṯa tjananya Katutjalu kuutawutjungka puntura kuru watjalku, tjana ngayuku wangka kulira wantingutjangka. Tjutumanya ngurrara tjuṯa tjananya paluru wiya puntura kuru watjalku.” \s1 Yiitjulu paapa Katutjanya puḻkapungku \p \v 25-26 Palulanguru Yiitjunya yunyparringkula palumpa paapa Katutjanya waḻkuṉu yalatji, “Paapa, nyuntu mayutju tiṉa nyinanyi manta ngurrara tjuṯaku, ilkari ngurrara tjuṯakuṯarra. Yaṉangu tjuṯangku ngayuku walytja tjuṯa panypurangkupayi, ‘Wiyanyurra kuula tiṉangka nyinarra nintirringkupayi, ngurrpanyurra nyinanyi.’ Paapa, ngayuluṉanta waḻkuṉi, nyuntu tjananya nintilpayi ngayuku wangka palya. Wangka palumpa yaṉangu kutjupa tjuṯa, kuula tiṉa ngurrara tjuṯaṯarra ngurrpa nyinanyi. Paapa, nyuntu kuulaku ngurrpa tjuṯa tjananya yunypangku nintilpayi. \v 27 Ngayuku paapakuṉu wangkaṉa nintilpayi, paapangku yurrunpa watjaṉutjangka. Yaṉangu tjuṯanyurra ngayuku ngurrpa nguwanpa nyinanyi, Katutjaku katjaku. Ngayuku paapa walytja kutju ngayuku ninti nyinanyi, walytjararra ngalitju nyinanyi. Yaṉangu tjuṯanyurra paapa Katutjaku ngurrpa nguwanpa nyinanyi, ngayulu walytja kutjuṉara ninti nyinanyi. Ngayulu kuliṉi yaṉangu kutjupa tjuṯa nintilkitjangku, tjana paapa Katutjaku walytjalpi nyinanytjaku, ngayunya nguwanpa. \p \v 28-30 “Tjaampalanyurra Muutjaku luwuwana nyinarra puṯu kuliṉi Katutjaku kalypa nyinakitja. Paratji tjuṯangku luwu kutjupa tjuṯa palyalpayi nyurrangarri luwu palula tjanalawanaṯarra tjukarurru nyinanytjaku. Luwu palula tjanalawananyurra puṯu tjukarurru nyinarra purrkarringanyi. Kala, ngayulu nyurrangarrinya nintilku wangka kutjupawana nyinanytjaku, ngayuku wangkawana. Paluru tjana nyurrangarrinya nintilkitjangku payilpayi tjanampaṉu wangkawana nyinawiyangka. Ngayulu purinypangku nyurrangarrinya nintilku. Ngayuku wangkanyurra kulira palyalpi nyinaku purrkarringkula watjilpawiya. Katutjakunyurra yilta kalypalpi nyinaku.” \c 12 \s1 “Ngayulu watjaṉi palyaya Tjarritiyingka mangarri yantara ngalkuntjaku” \p \v 1 Palulanguru Yiitjunya, palumpa kutunguḻu tjuṯaṯarra, kaanawana yanangi, tjiṉṯu Tjarritiyi ngaranytjala. Kaana panyapawana mangarri wiita ngarala waṉingi. Palumpa kutunguḻu tjuṯangkuya kaanawana yankula paḻtjatjirratjarringkula wiita yantara ngalkurinangi. \v 2 Nyakula tjananya Paratji tjuṯangku Yiitjunyaṯarra kuru watjaṉu yalatji, “Nyawa tjananya!, nyuntupa kutunguḻu tjuṯangkuya wiita yantara ngalkuṉingka. Luwulampa ngaranyi, wiya Tjarritiyingka wiita yantara ngalkunytjaku. Nganampa luwu yalatji ngaranyi yaṉangungku wiita yantara ngalkula yalatji waarrka palyaṉi. Yalatji waarrkarringkula nganampa luwu kilytjuntananyi.” \m \em Muutjaku luwu kulira Tjarritiyingka Tjuwu tjuṯaya waarrkawiya kunpu nyinapayi. Wiita tjukutjuku yantaṉingkaya watjalpayi, “Wanti!, waarrkawiya nyinanytjaku!, Tjarritiyi ngaranyingka.”\em* \p \v 3 Yiitjulu tjananya watjaṉu, “Riitarrimaranyurra, mayutju Tapitalungarriya yirriṯi paḻtjatjirratjarringkula ngalkuṉingi. \v 4 Tapita paluru tjaatji tiṉangka tjarrparra mangarri puriiti tjunkula wantingutja ngalkuṉu. Ngalkura palumpa walytja tjuṯaku tjanampa yungu. Mangarri palunya Katutjaku yungutja, tjawirrilyi, tuḻkuku mayutju tjuṯangku kutju ngalkupayi, luwu tjanampa yalatji ngarangu. \v 5 Muutjaku luwu kutjupa nyurrangarri riitarringkula kulinmara yalatji. Tuḻkuku mayutju tjuṯangkuya kutu Tjarritiyingka waarrkarringkupayi tjawirrilyi pungkula, nganampa tjaatji tiṉangka. Mayutju tjuṯangku, Katutjaluṯarra wiya tjananya kuru watjalpayi Tjarritiyingka tjana waarrkarrinytjala. \v 6-7 Yalatji nyurrangarri kuliṉi, ‘Nganaṉa tjaatji tiṉa palumpa yunyparringanyi Katutjalu nganaṉanya yungutja.’ Wiyanyurra tjaatji palumpa kutju yunyparrinytjaku, mayutju kutjupakunyurra yunyparrinytjaku. Wangka ngaatjanyaṯarra Katutjakuṉuṯarra nyurrangarri kulintjaku. ‘Ngayulu nyurrangarrinya watjaṉu tjaatji tiṉakutu kuka tjawirrilyi katirra ngayuku tjunkunytjaku. Kuka yalatji katirra tjunkulanyurra yankula yaṉangu tjuṯaku tuunlayiki nyinanyi. Wiya tjanampa nyurrangarri tuunlayiki nyinanytjaku, aḻṯururringkula tjanampa nyurrangarri palya nyinanytjaku.’ Yalatjinyurra Katutjaku wangka kulira wantinyi. Wiya tjanampa nyurrangarri ngayuku kutunguḻu tjuṯaku aḻṯurunytju nyinanyi, wiya. Nyurrangarri tjananya wantimara, palyaya yantara ngalkuntjaku anymangku. \v 8 Ngayuluṉa yaṉanguku katja, yaṉangu tjuṯaku mayutju tiṉa ngayulu nyinanyi. Ngayulu watjaṉi palyaya ngayuku kutunguḻu tjuṯangku Tjarritiyingka mangarri yantara ngalkuntjaku.” \s1 Wati mara parralayitji palyalku \p \v 9 Palulanguru Yiitjunyangarriya maḻaku yankula Tjuwuku tjaatji kutjupangka tjarrpangu. \v 10 Tjaatji palula wati mara parralayitji nyinangi. Paratji tjuṯangku, kuliṉingi Yiitjunya panypurangkukitjangku, “Tjinguru wati ngaatjanya mara palyalku kuwarri Tjarritiyingka. Yalatji palyara luwulampa kilytjuntanku.” Yalatji kulira tjana Yiitjunya tjapiṉu, “Yaalytji nyuntu kuliṉi? Tjarritiyingka tjinguru ngangkaritjarrangku miiṉṯa palyantjaku, tjinguru wiya? Yalatji palyara tjinguru ngangkaritjarrangku nganampa luwu kilytjuntanku, tjinguru wiya?” \v 11-12 Yiitjulu tjananya watjaṉu, “Tjinguru nyuntu tjiipi kutju kanyilku. Tjarritiyingka tjinguru tjiipi paluru ngaṯingka tjarrpanytjala, nyurrangarri aḻṯururringkula walatjunkula wantirriyalku. Yalatji tjiipiku aḻṯururringkula wiyala luwu kilytjuntananyi. Palunya nguwanpa palya parralayitji palumpa ngayulu aḻṯururringkula Tjarritiyingka palunya kuwarri palyalku. Katutjalu kuliṉi tjiipi tjuṯa mungutja nguwanpa nyinanyi. Paluru kuliṉi yaṉangu palumpa walytja tjuṯaya nyinanyi maṯupurra. Nyurrangarri parralayitji palumpa Katutjaku walytja maṯupurraku aḻṯururringkula nyinamara.” \v 13 Wati mara parralayitji palunyalpi nyakula paluru watjaṉu, “Mara ngalya katurriwa!” Katurringkula mara palumpa palyarringu. \v 14 Tjarritiyingka palyaṉutjangka paluru tjana Paratji tjuṯa pikarringkula yankula tjungurringu, mayutju kutjupa tjuṯangka. Tjungurrirra Yiitjunya mirri pungkukitjaya wangkangu. \s1 Katutjaku waarrkana \p \v 15 Yalatji tjana tjungurringkula mirri pungkukitjangku watjaṉutjangka Yiitjulu kulira ngurra kutjupakutu tjananya waṉma katingu, palumpa kutunguḻu tjuṯa. Yaṉangu tjuṯalingkungku palunya wanara tjungurringkupayi. Yiitjulu tjananya miiṉṯa tjuṯa palyarinkupayi. \v 16 Palyara tjananya paluru watjalpayi, “Wiya nyurrangarri yaṉangu kutjupa tjuṯangka tjakultjunkunytjaku, ngayulu nyurrangarrinya palyaṉutjangka. Ngayulu Katutjaku waarrkana, tjana wiya ngayunya waḻkuntjaku.” \v 17 Paluru yalatji wiya walytjangku waḻkulpayi. Yalatji wati Yaatjayalu yirriṯi Katutjaku wangka watjaṉu. Yiitjulu panyapa watjantjala wangka palunya iltarringu. Yalatji Yaatjayalu Katutjaku wangka watjalpayingku watjaṉu, \q1 \v 18 “Ngayulu watjaṉu ngaatja ngayuku waarrkana nyinanytjaku. Ngayulu yunytjurringanyi ngaaku. Ngaakuṉara yilta yunypa nyinanyi. \q1 Ngayulu palula ngayuku kurrunpa tjarrpatjunku, paluru yaṉangu Tjuwuwiya tjuṯangkaṯarra tjananya ngayuku wangka tjakultjunkunytjaku, kuliraya kana nyinanytjaku. \q1 \v 19 Paluru wiya yunytjurriku yaṉangu tjuṯangku palunya waḻkuntjaku, purinypangku tjananya nintinmalpa. \q1 \v 20 Paluru aṉangu maralpa tjuṯaku aḻṯururringkula palyara tjananya nintilku, nyakula wantinytjawiyangku. Paluru tjananya rapalku tjana tjukarurrulpi nyinanytjaku. \q1 \v 21 Tjuwuwiya tjuṯangkuṯarraya palumpa wangka kulira yunypa paṯalku Katutjaku ngurrangka nyinakitja.” \s1 Yiitjunya, mamuku mayutjukutjuraya wangkaku \p \v 22 Kutjupa tjuṯangku wati paanga wangkawiya Yiitjulakutu katirra ngaratjunu. Wati paluru mamutjarra nyinangi. Yiitjulu mamu palunya payira wantirriyantjala wati paluru palyalpi wangkangi, paluru nyangangiṯarra. \v 23 Yaṉangu tjuṯangkuya wati paluru wangkanytjala kulira yunyparringkula watjara waṉingu, “Kuwarri kutju nganaṉa nyangu ngangkari tiṉatjarrangku yalatji palyantjala. Tjinguru palatja Kurayitjanya, Tapitaku walytja ngaṉṯitja.” \v 24 Kanya Paratji tjuṯangkuya yalatji wiyawana watjaṉu, “Paluru mamu wantirriyalpayi mamuku mayutjukuṉu ngangkari tiṉatjarrangku.” \p \v 25-26 Paluru tjanaya yalatji kuliṉingitjangka Yiitjunya tjanampa ninti nyinangi. Ninti nyinarra tjananya yara yalatji watjaṉu, “Yaṉangu walytja tjuṯangkuyanku rawangku pungkula mirrintara yuwankarraya wiyarriku. Tjinguru kalypaya nyinarra kana kutu nyinaku. Yara palunya nguwanpa, kaakararrangkuyanku rawangku pungkula mirrintara yuwankarraya wiyarriku. Kalypaya nyinarra kana kutuya nyinaku. Yara palunya kutjarra nguwanpa walytja tjuṯangkuyanku pungkula mirrintankunytja nguwanpa, tjinguru mamu tjuṯangkuyanku pungkula mirrintanku, mamuku mayutju, mamu tjuṯaṯarra yuwankarra wiyarriku. Nyaaku nyurrangarri ngayunya wiyawanangku watjaṉu?, ngayulu mamu payira wantirriyaṉi, mamukuṉu ngangkaritjarrangku. Yalatji wiya. Mamukuṉu ngangkaritjarrangku wiya mamu walytjanya payira wanara wantirriyaṉi. Ngayulu wiya mamukuṉu ngangkaritjarra nyinanyi, wiya, Katutjakuṉu ngangkaritjarra ngayulu nyinanyi. \v 27 Nyurrangarrimpa walytja tjuṯangkuya mamu payira wantirriyalpayi. Paluru tjana kuliṉi, ‘Nganaṉa Katutjakuṉu ngangkaritjarrangku mamu payira iyaṉi.’ Palunya tjananya nguwanpa ngayulu mamu payira iyaṉi Katutjakuṉu ngangkaritjarrangku. Paluru tjana tjukarurru kuliṉi Katutjakuṉu ngangkaritjarrangku nganaṉatju mamu payira iyaṉi. Wiyawanangku nyurrangarri kuliṉi.” \v 28 Yiitjulu tjananya piyuku watjaṉu, “Ngayulu Katutjakuṉu ngangkaritjarrangku mamu payira wantirriyaṉingka nyurrangarri nyakula yalatji kulinmara, ‘Yilta, kuwarrilpi Katutjalu yaṉangu tjuṯa ngulytjura yaṉṯayaṉṯaṉi.’” \p \v 29 Yara kutjupa Yiitjulu tjananya watjaṉu, “Wati tjalata tjilirratjarrangkunku palumpa yulytja tjuṯa kanyilku, wiya kutjupangku palumpa waaḻangka tjarrparra yulytja mantjilku, pungkutjipingka. Wati kutjupangku ngangkaritjarrangku, wati tjalata palunya kuyara tayimapira kutju, palumpa yulytja mulyaṯangku katiku.” \m \em Yara palunya Yiitjulu kampa kutjupa watjaṉu nintilkitjangku. Wati tjalata palunya nguwanpa, mamuku mayutju nyinanyi. Wati palunya ngangkaritjarra nguwanpa Yiitjunya ngangkaritjarra nyinanyi. Paluru mamu tjuṯa payira wantirriyaṉi, Katutjakuṉu ngangkari tiṉatjarrangku. \em* \p \v 30 Yiitjulu tjananya piyuku watjaṉu, “Tjinguru yaṉangungku yalatji ngayunya panypurangkuku, ‘Yiitjunya mamuku walytja nyinanyi.’ Panypurangkupayi palunya wiya paluru ngayuku walytja nyinanyi, wiya. Tjinguru yaṉangu kutjupa wiya yunytjurringanyi ngayuku waarrka palyalkitja, yaṉangu tjuṯa Katutjaku walytja nyinanytjaku wiya paluru yunytjurringanyi. Yaṉangu paluru yaṉangu tjuṯa kulilwiyangku wantinyi, tjana mamuku walytja tjuṯa kutu nyinanytjaku. \v 31-32 Wangka ngaatjanyaya kulila! Yaṉangungku kuya palyaṉutjangka, tjinguru Katutjanya panypurangutjangka, tjinguru ngayunya yaṉanguku katja panypurangutjangka, Katutjalu kuya palumpara waṉinyi. Katutjaku kurrunpa yaṉangungku panypurangutjangka Katutjalu wiyara kuya waṉinyi, kutu kuya palunyatjarra nyinarra wiyarriku. Kuya yalatji Katutjaku kurrunpa yaṉangungku panypurangutjangka Katutjalu kutu yitjipungamalpa, ngula kuutawutjungka wangkarra.” \s1 Watiya palya, mangarri palyatjarra ngaraku \p \v 33 Yiitjulu tjananya yara kutjupa watjaṉu, “Watiya palya, mangarri palyatjarra ngaranyi. Watiya piḻṯi mangarri kuyatjarra ngaranyi. Watiya piḻṯingka wiya nganaṉa mangarri palya mantjiṉi. Tjinguru watingku yukiri wiima pakaṉutja nyakula puṯu kulilku, ‘Watiya nyaa ngaatjanya?’ Yukiri palunya tiṉarringkula mangarritjarra ngaranytjala paluru nyakula nintingkulpi kulilku, ‘Yuwa, ngaatjanya watiya palya mangarri palyatjarra.’ \v 34 Yilta, kuya tjuṯanyurra nyinanyi, watiya piḻṯi mangarri kuyatjarra nguwanpa. Ngunytjinytju tjuṯanyurra nyinanyi. \v 35 Yara palunya watiya palya nguwanpa, wati palyangku tjukarurru kulira yaṉangu kutjupakura tjukarurru palyalpayi. Watiya piḻṯi nguwanpa wati kutjupangku tjaalpangku kulira yaṉangu kutjupa wantirra wiya tjukarurrura palyalpayi. Yuwa, nyurrangarri ngunytjinytjungku kulira wangkanyi. Yaṉangu kutjupa tjuṯangku nyurrangarrimpa wangka kulira watjaṉi, ‘Yuwa, wati pala tjuṯangku ngunytjinytjungku kulira wangkapayi.’ \p \v 36 “Ngayulu nyurrangarrinya watjaṉi yalatji. Ngula kuutawutjungka Katutjalu yaṉangu tjuṯa tjapilku, ‘Mantangka nyuntu nyaaku ngunytji wangkapayi? Tjuṯangara ngunytji watjara tjakultjurraṉi!’ \v 37 Nyurrangarrimpa wangka watjaṉutja kulira paluru watjalku palya tjuṯa kanyilkitjangku. Kuya tjuṯa paluru payira wantirriyalku warukutu.” \s1 Tjapilkuya kutjupa kutjupa palyantjaku \p \v 38 Paratji tjuṯangku, Muutjaku wangka nintilpayi tjuṯangkuṯarra Yiitjunyaya yalatji watjaṉu, “Nintilpayi. Ngangkaritjarrangku nyuntu kutjupa kutjupa palyala!, nganaṉatju nyakunytjaku. Nyakulalatju tjinguru kulilku nyuntu Katutjakuṉu, tjinguru wiya.” \p \v 39 Yiitjulu tjananya watjaṉu yalatji, “Kutuṉinyurra tjapilpayi ngangkaritjarrangku kutjupa kutjupa palyantjaku, nyakulaṉinyurra Katutjakuṉu kulilkitjangku. Yaṉangu tjuṯanyurra kuya nyinanyi Katutjanya kulintjawiya. Ngayulu wiya nyurrangarrimpa ngangkaritjarrangku kutjupa kutjupa palyalku. Yalatji kutju ngayulu nyurrangarrinya watjalku yara Tjawunanyatjarra. Tjawuna paluru irriṯi Katutjaku wangka watjalpayi nyinapayi. \v 40 Yirriṯi palunya piitji tiṉangku kuuḻtjunkula kanyiṉingi munga kutjarra. Tjiṉṯu kutjupangka piitji paluru yulkapatjunulpi kana kutu. Panyapa kulira tawunu Ninapanya ngurrara tjuṯangkuya kuliṉu, ‘Yilta, Katutjalu Tjawunanya kanaṉu.’ Palunya nguwanpa ngayulu, yaṉanguku katja, munga kutjarra mirri ngarrirra kanarrinytja nyakula nyurrangarri kulilku, ‘Yilta, Katutjalu palunya kanaṉu.’ \v 41 Tjawuna paluru tjananya Katutjaku wangka Ninapanya ngurrara tjuṯangka nintiṉingi, palulanguru tjana kuya palyantjawiyalpiya tjukarurru nyinangi. Kanya ngayulu Tjawunala wirriḻi nyinanyi. Ngayulu Katutjakuṉu wangka nyurrangarrinya nintintjala, kuliranyurra wantipayi. Palulanguru Katutjalu yaṉangu yuwankarra ngula kuutamilalku. Ngurra palula Ninapanya ngurrara tjuṯangku nyurrangarrinya kuru watjalku, ngayuku wangka kulira wantingutjangka. \v 42 Kulilaya!, yara Tjiipanya ngurraratjarraṯarra. Minyma mayutju tiṉa, manta Tjiipalanguru waṉma yanu mayutju Tjalamunalakutu Katutjaku wangka kulilkitja. Mayutju Tjalamunanya ninti puntu nyinangi, kanya ngayulu mayutju Tjalamunangka wirriḻi nyinanyi, ngayulu Katutjakuṉu wangka tjakultjunkupayi. Wangka palunyanyurra kulira wantipayi. Katutjalu ngula yaṉangu yuwankarra kuutamilalku. Ngurra palula minyma paluru Tjiipanya ngurrarangku kuru watjalku nyurrangarrinya, Katutjaku wangka kulira wantipayi tjuṯa.” \s1 Yaṉangu walytjakutu mamu maḻaku yankuku \p \v 43 Yiitjulu tjananya yara piyuku watjaṉu, nintilkitjangku, “Mamu yalatji nyinanyi. Mamu paluru yaṉangungka tjungu nyinarra wantikatirra ngurra kutjupawana yulytjayinamalpa, wati kurrunpa kutjupangka nyinakitja. \v 44 Yaṉangu kutjupaku puṯu ngurririnkula kulilku, ‘Yaṉangu walytjakutuṉa maḻaku yankuku, palumpaṉu kurrunpa walytjangka nyinakitja.’ Yankula mamu paluru yaṉangu palunya nyakuku kurrunpa walytjatjarra palya nyinanyingka, Katutjaku kurrunpatjarra wiya. \v 45 Mamu paluru, mamu kuya tjapanpala yaḻṯirra tjananya katiku yaṉangu palulakutu, kuyaraya tjarrparra nyinanytjaku. Yaṉangu paluru yurrunpa mamu kutjutjarra nyinangu, palunyatjanu mamu tjuṯatjarralpi nyinaku, kuyalingkulpi, miiṉṯa. Palunya nguwanpa kuwarri yaṉangu tjuṯa kuya nyinapayi tjuṯa, mamu tjuṯatjarralpi nyinaku.” \m \em Yara palunya wangkarra yalatji Yiitjulu tjananya kampa kutjupa watjaṉu. Mamu payira wantirriyaṉutjangka yaṉangungku Yiitjuku wangka kulira palumpa walytjarrinytjaku. Walytjarrinytjawiyangka tjinguru mamuku walytja paluru kutulpi nyinamalpa.\em* \s1 Yiitjuku maama maḻanypa tjuṯaṯarra Yiitjula tjungurringku \p \v 46-47 Yaṉangu tjuṯangka panyapa wangkanyingka, Yiitjuku maama, maḻanypa tjuṯaṯarra yankula waaḻangka yuriltaya ngarangi. Wati kutjuya iyaṉu, Yiitjunya yankula yaḻṯinytjaku. Wati paluru maa yankula yila ngarangi yaṉangu tjuṯangku ngarala yangatjunanyingka. Kutjupa tjuṯangku kulira maa watjaṉu Yiitjunya yalatji, “Nyuntupa maama maḻanypa tjuṯaṯarra, ngaranyi yurilpangka. Yankula tjananya nyawa! Yaḻṯinyintaya.” \v 48 Wangka palunya kulira Yiitjulu tjananya watjaṉu, “Ngayuku walytja tjuṯa yurilpangka ngaranyi, yilta ngayulu tjanampa walytja nyinanyi. Kutjupakuṯarra ngayulu walytja nyinanyi, Katutjaku.” \v 49-50 Yiitjulu tjananya palumpa kutunguḻu tjuṯakutu marangku nintira, yaṉangu tjuṯangkaṯarra tjananya watjaṉu, “Nyurrangarri wiya ngayuku walytja tjuṯa nyinanyi, tjana ngaranyi yurilpangka. Tjinguru nyurrangarri Katutjaku walytja tjuṯa nyinarra ngayuku walytja tjuṯaṯarranyurra nyinanyi. Kutjupa tjuṯanyurra ngayuku maama tjuṯa nguwanpa nyinanyi. Kutjupa tjuṯanyurra ngayuku maḻanypa tjuṯa nguwanpa nyinanyi. Alatjinyurra Katutjaku wangka kulira tjukarurru nyinarra ngayuku walytja tjuṯanyurra nyinaku. Katutjaku wangka kulira kutjupa tjuṯanyurra ngayuku kangkuru tjuṯa nguwanpa nyinaku. Katutjaku wangka kulira kutjupa tjuṯanyurra ngayuku kaaka tjuṯa nguwanpa nyinaku. Katutjaku wangka kulira kutjupa tjuṯanyurra ngayuku maama tjuṯa nguwanpa nyinaku.” \c 13 \s1 Tjiiṯa waṉinytjatjarra \p \v 1 Waaḻa palula tjananya nintira Yiitjunya pakara yankula yuru tjayiṯingka nyinangi. \v 2 Yaṉangu tjuṯalingkuya tjungurringkula yutjura waṉinytjala, puutangkalpi paluru kaḻparra nyinangu, yaṉangu tjuṯa tjananya nintilkitja. Paluru tjana yuru tjayiṯingka ngarala waṉingi. \v 3 Yiitjulu tjananya yara tjuṯa watjara nintiṉangi. Yara yalatjilpi tjananya paluru nintiṉangi, “Kulilaya! Kaana ngurrara kaanakutu yankuku tjiiṯa waṉinytjaku. \v 4 Wati paluru tjiiṯa waṉinytjala tjiiṯa tjaampala yiwarrangka punkanmalpa. Tjiiṯa panyapa tjuṯa tjuḻpu tiṉangku ngalkura wiyanmalpa. \v 5-6 Tjiiṯa tjaampala patangaramalpa manta puḻitjarrakutu. Tjiiṯa panyapatjanu yukiri pakara wiyarrikulpi, puḻingku yangatjura kuyalku. Tjiṉṯungku kamparra piḻṯilku nguwanpa yukiri palunya wiyarriku. \v 7 Tjiiṯa tjaampala tjilkalakutu punkara yukiri wiima pakara ngaraku. Tjilkala tjuṯangku yangatjura kuyantjala, mangarri yutitjarrinytjawiya ngaramalpa. \v 8 Tjiiṯa tjaampala manta palyangka punkalku. Pakara mangarritjarralpi ngarala waṉiku. Manta palyangka ngarala waṉiku tjaampala mangarri wiimatjarra. Tjaampala mangarri tiṉatjarra. Tjaampala mangarri puntutjarra.” \v 9 Piyuku tjananya Yiitjulu watjaṉu, “Yara palunya nyurrangarri purinypa kulira tjukarurru nyinanytjaku.” \s1 Yiitjulu tjananya watjalku, “Yaraṉa tjananya watjara nintilpayi” \p \v 10 Yaṉangu paluru tjana ngurrakutu rayitpayiki yanu. Palunyatjanu palumpa kutunguḻu tjuṯangkulpi Yiitjunya tjapiṉu yalatji, “Nyaaku nyuntu yaṉangu tjuṯangka tjanala yara watjara nintilpayi?, wangka yuti tjukarurru watjantjawiyangku.” \v 11 Yiitjulu tjananya watjaṉu, “Katutjanya yunytjurrinyi nintinyurra nyinanytjaku palumpa wangkaku, yarrkatjunutjatjanuku. Kanya yaṉangu kutjupa tjuṯangkuya wiya wangka palunya yarrkatjunutja kulilpayi, yara kutjuya kulilpayi, wangka yarrkatjunutja palunya wiya. Katutjaku walytja tjuṯangkunyurra wangka yuti kulintjaku, paluru nyurranya ngulytjura yaṉṯayaṉṯantjaku. \v 12 Yuwa, Katutjaku wangka nyurrangarri kulira nyinanytjala, yilta Katutjalu nyurrangarrinya wangka puntu kutjupa nintilku. Tjinguru yaṉangu kutjupa tjuṯangku wangka palunya kulira wantinytjala, Katutjalu tjananya kawaṉtjingalku, palulanguruya munupinalpi nyinaku Katutjaku wangkaku. \v 13 Paluru tjana yara tjuṯa kutju kulira puṯu nintirringkupayi. Tjinguruya kulira Katutjakuya tjukarurru nyinamara, paluru tjanampa kuya waṉimara. \v 14 Yaṉangu paluru tjana puṯu kulilpayitjarra Yaatjayalu yirriṯi wakaṉu, Katutjaku wangka. Wangka palunya kuwarri yiltarringu, puṯu kulilpayi tjuṯaya nyinanyi. Yaatjayalu watjaṉu yalatji, \q1 ‘Yilta, yaṉangu tjuṯangku Katutjaku wangka kulira puṯu kulilku. \v 15 Paluru tjananya pina patilku, kulintjawiyalpiya nyinanytjaku, pina alytjurangkuya palumpa wangka kulira walytjarripayingkamarra. Paluru tjananya pina patintjawiyangka tjinguru tjana palumpa wangka kulira tjukarurru nyinaku. Tjana tjukarurru nyinanytjala Katutjalu tjanampa kuya waṉiku.’” \p \v 16 Yiitjulu tjananya palumpa kutunguḻu tjuṯangka piyuku watjaṉu, “Palunya tjananya nguwanpa wiyanyurra nyinanyi. Pina alytjurangkunyurra Katutjaku wangka kulilpayi. Yalatji kuliranyurra yunypa nyinanyi. \v 17 Yirriṯi nyinanytja tjuṯaya yunytjurringu Kurayitjanyaṉiya nyakula kulilkitja, Katutjaku wangka nintilpayi tjuṯa, Katutjaku tjukarurru nyinapayi tjuṯaṯarraya. Puṯuya yunytjurrirra nyinangi, Kurayitjanyaṉiya nyakula yunyparrikitja.” \s1 Yara kaana ngurraratjarra tjananya nintilku \p \v 18 Yiitjulu tjananya piyuku watjaṉu, “Yara palunya kaana ngurraratjarra ngayulu nyurrangarrinya nintilku, wangka yutinyurra kulintjaku. Kulinmaya! \v 19 Tjiiṯa yiwarrangka punkantjala tjuḻpu tiṉangku ngalkura wiyantja nguwanpa alatji. Ingkaṯalu Katutjaku wangka tjakultjunanyingka, yaṉangu tjuṯangku kuliṉi, mamuku mayutjungku tjuḻpu palunya tiṉa nguwanpangku tjaampala tjananya kawaṉtjingaṉi. Palulanguruya wangka palunya kulira wantinyi. Katutjalu tjananya wiya ngulytjura kanyiṉi. \v 20-21 Yaṉangu tjaampala nyinanyi tjiiṯa palunya puḻitjarrakutu punkantja nguwanpa. Ingkaṯalu nintintjala, Katutjaku wangkaya kulira yunyparringanyi. Palulanguru tjana wantiku, yaṉangu kutjupangku tjingapunganyingka, tjinguru kutjupangku Katutjaku yunytjuwiyangku pungkunytjala. Tjiṉṯungku kamparra piḻṯintankunytja yukiri wiyarringutja nguwanpa tjana Katutjaku walytjawiyalpiya nyinaku. \v 22 Tjiiṯa tjilkalakutu punkantja nguwanpa, yaṉangu tjaampala nyinanyi. Ingkaṯalu nintintjala Katutjaku wangkaya yunypangku kulira, ngurrakutu yankula nyinaku. Katutjaku ngurrpa tjuṯangku tjananya tjingapunganyingka, mangarri tiṉaku mani tiṉaku walytjalpiya nyinaku, munupinarringkula. Yalatji Katutjaku ngurrpa tjuṯaku tjana ngulytjurringkula Katutjaku wangkalpiya wantiku. \v 23 Tjiiṯa manta palyakutu punkantja nguwanpa, yaṉangu tjaampala nyinanyi. Katutjaku wangka yunypangku kulira tjana Katutjaku waarrka tjukarurru palyaṉi, Katutjaku wangkatjarraya nyinanyi. Tjana yukiri mangarritjarra nguwanpa nyinanyi. Yukiri tjaampala mangarri wiimatjarra ngarapayi nguwanpa, yaṉangu tjaampala Katutjaku wangka wiimatjarraya nyinanyi, palumpa waarrka wiimaya palyaṉi. Mangarri tiṉatjarra ngaranytja nguwanpa yaṉangu tjaampalaya Katutjaku wangka tiṉatjarra nyinanyi, palumpa waarrka tiṉaya palyaṉi. Mangarri puntu ngaranytja nguwanpa, yaṉangu tjaampalaya Katutjaku wangka puntutjarra nyinanyi, palumpa waarrka puntuya palyaṉi.” \s1 Kutjupangku tjiiṯa tjilkala tjuṯa kaanawana waṉiku \p \v 24 Yara kutjupa Yiitjulu tjananya watjaṉu nintilkitjangku, “Katutjalu palumpa walytja tjuṯa ngulytjura mantangka kanyilku kuya tjuṯawana tjana nyinanytjala. Wangka yalatji yara ngaatja ngaranyi. Kaana ngurrarangku palumpa kaanangka tjiiṯa palya wiita waṉiyinamalpa. \v 25 Yalatji waṉiyinkula ngurrakutu yankula anku ngarrinyingka palumpa tuunlayikingku kaana palulawanangku tjiiṯa tjilkala tjuṯa yarrkayarrkangku waṉiyinamalpa. \v 26 Ngula wiita paluru pakara ngarala mangarritjarrarriku. Tjilkalaṯarra pakara wiitawana tjungu ngarala waṉimalpa. \v 27 Kaana ngurraraku waarrkana tjuṯangkuya tjilkala nyakula watjalku mayutju, ‘Kaanangka yaalytjiyaalytji tjilkala ngarala waṉinyi? Kaḻka wiita kutju nyuntu yirriṯi waṉiyinkupayi.’ \v 28 Mayutju paluru waarrkana tjuṯa tjananya watjalku, ‘Ngayuku tuunlayikingku yarrkayarrkangku tjilkala waṉiyinkupayi.’ Waarrkana tjuṯangkuya palunya yalatji tjapilku, ‘Yankulalatju kaanawanangku tjilkala tjuṯa yurrkura waṉiyinamalpa?’ \v 29 Mayutju paluru tjananya marrkulku, ‘Wiya, wanti!, yankulanyurra tjilkala yurrkura, watiya wiita yurrkultjipingkamarra. \v 30 Wiita tjilkalaṯarra ngarala tiṉarrinytjakuya wanti! Wiita yuṉmirringanyingka kutjuya tjilkala yurrkulku. Ngayulu wiita muṯulpayi tjuṯa tjananya watjalku, “Tjilkala tjuṯa yurrunpaya yankula yurrkula! Warukutuya kapuṯura mantjira kati!, kutjantjaku. Ngaṉṯiya wiita muṯura kapuṯura mantjira kati!, ngayuku waaḻakutu, wiita ngarripayikutu.” ’” \s1 Katutjalu yaṉangu tjuṯa purinypangku nintira ngulytjulku \p \v 31 Yiitjulu tjananya watjaṉu yalatji, “Katutjalu palumpa walytja tjuṯa ngulytjura kanyilku. Yurrunpa Katutjaku walytja maṉkurrpa nguwanpa ngurra kutjungka nyinanytjala paluru yaṉangu kutjupa tjuṯalpi ngulytjulku, tjuṯalingkulpi tjana nyinanytjaku. Yalatji tjana tjuṯarrinytja nguwanpa yara ngaatjanya ngaranyi. Watingku tjiiṯa yiṯaratjanu mantjira tjawara tjunkuku pakantjaku. Tjiiṯa palunya wiima ngarrinyi, kanya watiya kutjupa tjuṯangka tjiiṯa tiṉa ngarrinyi. \v 32 Tjiiṯa wiimatjanu tjawara tjunutja pakara tiṉalpi ngaraku. Tjuḻpu tjuṯangkuya yankula pinytjunpa watiyangka palyalku. Palyaraya nyinaku yiṯara palula.” \p \v 33 Yara kutjupa Yiitjulu tjananya watjaṉu nintilkitjangku, “Katutjalu palumpa walytja tjuṯa ngulytjura kanyilku. Ngurra kutjungka Katutjalu yaṉangu tjuṯa purinypangku nintira ngulytjulku, maṉkurrpa nguwanpaya nyinaku. Paluru kutjupa tjuṯa tjananya ngulytjura kanyilku palumpa walytja tjuṯalingkulpiya nyinaku. Wangka yalatji nguwanpa yara ngaatjanya ngaranyi. Minymangku pulawu palyara kapuṯu kutjarra tjunku aapanangka yuṉmirrinytjala paluru mantjira tjunku. Mangarri palumpa kutjarraku yunyparringkula piyuku paluru kutjupa tjuṯalpi palyalku. Tjuṯangara rungkantjala mangarri kapuṯu tjuṯalingkulpiya ngarriku.” \m \em Yiitjulu yara palunya kutjarra watjaṉu, yalatji nintilkitjangku. Ngurra kutjungka yurrunpa Katutjaku walytja kutjarra nguwanpa nyinaku. Palunyatjanu Katutjalu yaṉangu kutjupa tjuṯalpi ngulytjura nyinatjunku. Palulanguru palumpa walytja tjuṯalingkulpiya nyinaku. \em* \p \v 34 Yiitjulu yara palunya nguwanpa tjuṯa tjananya watjaṉingi, Katutjaku wangka nintilkitjangku. \v 35 Yalatji tjanala yara watjara nintintjala Katutjaku wangka yiltarringu. Palumpa wangka watjalpayingku yirriṯi yalatji watjaṉu, \q1 “Ngayulu yara watjaraṉa tjananya nintilku. Wangka yirriṯitja ngayulu tjananya nintira yutilku, wangka yarrkatjunutjaṯarra. Manta ngaranytjawiyangka, wangka paluru yarrka ngarangu.” \s1 Kutjupangku tjiiṯa tjilkala tjuṯa kaanawana waṉinytjatjarra Yiitjulu tjananya nintilku \p \v 36 Yaṉangu tjuṯa tjananya Yiitjulu nintira waaḻangka yankula tjarrpangu. Palumpa kutunguḻu tjuṯangku tjarrparra palunya watjaṉu, “Yara palunya, tjiiṯa tjilkala tjuṯa waṉinytjatjarra nintila!, wangka yutilatju kulintjaku.” \v 37 Yiitjulu tjananya watjaṉu, “Wati paluru kaanaku mayutju nguwanpa ngayulu yaṉanguku katja nyinanyi. \v 38-39 Kaḻka wiita tjuṯa nguwanpa Katutjaku walytja tjuṯa nyinanyi. Ngurra tjuṯawana, manta tjuṯawanaṯarra palumpa walytja tjuṯa nyinanyi, kaana palula tjiiṯa wiita tjuṯa ngarrinytja nguwanpa. Kaḻka tjilkala tjuṯa mamuku mayutjungku waṉipayi. Tjilkala paluru tjana palumpa waarrkana tjuṯa nyinanyi, kuya palyalpayi tjuṯa. Wiita muṯulpayi tjuṯa nguwanpa Katutjaku waarrkana ilkari ngurrara tjuṯangku ngula parra yankula palumpa walytja tjuṯa mantjira tjungulku. \v 40-42 Tjilkala tjuṯa yurrkura mantjira warukutu waṉinytja nguwanpa mamuku waarrkana tjuṯa ilkari ngurrara tjuṯangku mantjira warukutu waṉiku. Ngayulu mantakutu piyuku ngalyankula ilkari ngurrara tjuṯa wantirriyalku tjana parra yankula kuya palyalpayi tjuṯa mantjira warukutu katirra waṉinytjaku. Kuya palyantjaku tjingapungkupayi tjuṯaṯarra tjana mantjira warukutu waṉiku. Waru palula tjana mikintjarra yulamalpa. \v 43 Yuḻṯa palula Katutjaku walytja tjukarurru nyinapayi tjuṯa, palyaya nyinamalpa palumpa ngurrangka. Paluru tjananya kutu yaṉṯayaṉṯanmalpa. Wangka palunya nyurrangarri purinypa kulira tjukarurru nyinanytjaku.” \s1 Mani tiṉa kutjupangku yirriṯi yarrkatjunkula wantingutjatjarra \p \v 44 Yara kutjupa tjananya Yiitjulu watjaṉu, nintilkitjangku, “Katutjalu yaṉangu tjuṯa ngulytjura kanyilku. Yaṉangu ngurrpangku Katutjaku wangka ngayunyatjarra kulira puntura yunytjurriku Katutjaku ngulytjulpi nyinakitja. Wangka palunya yara yalatji nguwanpa ngaranyi. Watingku manta kutjupawana yankula nyaku, mani tiṉa kutjupangku yirriṯi yarrkatjunutja. Nyakula paluru tjutura puntura yunytjurriku, mani tiṉa palumpa walytjangku kanyilkitjangku. Mani yalatji yirriṯi yarrkatjunkula wantingutja kutjupangku nyakula tjakultjunkunytjala, luwu tjanampa ngarangu, mantaku mayutjungku kutju mani palunya kanyintjaku. Wati paluru tjutura yunypa ngurrakutu piyuku yanku, mantaku mayutjungka tjakultjunkunytjawiya. Yankula ngurra palumpa yulytja yuwankarraṯarra tjalamilalku. Manitjarrangkulpi yankula manta palunya payimilalku, mani tiṉa mantangka tjutura wantingutja kanyilkitjangku.” \s1 Puḻi kuulta palyalingku \p \v 45 Yiitjulu tjananya piyuku yara watjaṉu, “Katutjalu yaṉangu tjuṯa ngulytjura kanyilku. Yaṉangu ngurrpangku Katutjaku wangka ngayunyatjarra kulira puntura yunytjurriku Katutjaku ngulytjulpi nyinakitja. Wangka palunya yara yalatji nguwanpa ngaranyi. Wati puḻi ngurrarangku tjaapa tjuṯawana parra ngurririnku puḻi kuulta palyaku. \v 46 Tjaapa ngurrarangku puḻi kuulta palyalingku kanyiṉingka paluru nyakuku. Nyakula paluru yankula yulytja yuwankarra tjalamilara mani mantjira payimilalku, puḻi kuulta palunya kanyilkitja puntura yunytjurringkula.” \s1 Niitingitjarrangku piitji tjuṯa nguwanpa mantjilku \p \v 47 Yiitjulu tjananya yara kutjupa watjaṉu, “Katutjalu yaṉangu tjuṯa ngulytjura kanyilku. Paluru ngula tjananya watjalku palumpa walytja tjuṯa yaḻṯirra tjunguntjaku, kutu tjananya yaṉṯayaṉṯalkitjangku. Wangka yalatji nguwanpa yara ngaatja ngaranyi. Wati tjuṯangkuya niitingi yurungka waṉiku, piitji niitingitjarrangkuya mantjilkitjangku. Waṉinytjala piitji kutjupa kutjupa niitingi palula tjarrpa tjarrpaku. \v 48 Piitji tjarrparra tjuṯarringanyingka, niitingingku tjungura tjananya katiku piitji kutjupa kutjupa, wati tjuṯangkuya yitarrinanyingka. Mantakutuya niitingi puulamilara yitarrirra katiku. Piitji palya tjuṯa mantjira tiitjingka tjunku. Piitji kuya tjuṯaya mantjira waṉiku. \v 49 Ngula yaṉangu tjuṯa kuutawutjungka ngaraku. Yuḻṯa palula yurrunpa, yara palunya nguwanpa ilkari ngurrara tjuṯangku tjananya tjukarurru nyinapayi tjuṯa ngalya yankula tjungulku, Katutjaku ngurrangka nyinanytjaku. Yaṉangu kuya palyalpayi tjuṯa tjungura, \v 50 katirra tjananya waru tiṉakutu waṉiku. Waru palula tjana mikintjarra ngaramalpa.” \p \v 51 Yiitjulu tjananya palumpa kutunguḻu tjuṯa tjapiṉu, “Nintingkumpanyurra kuliṉu?, yara panyapa tjuṯa?” Paluru tjana watjaṉu, “Yuwa.” \v 52 Paluru piyuku tjananya watjaṉu, “Muutjaku luwuwana nyinarra yaṉangu ngayuku wangka kulira walytjarringkula yalatji nyinaku. Paluru Muutjaku luwuku nintirringkula ngayuku wangka kulira tjungulku ngayukulpi tjukarurru nyinanytjaku.” \s1 Yiitjunya tjanampa palyalkitja puṯu ngaraku \p \v 53-54 Yara palunya tjuṯa tjananya paluru watjara, Yiitjunya palumpa kutunguḻu tjuṯaṯarra yarurrirra yanu Yiitjuku ngurrakutu. Ngurra palula paluru tiṉarringu. Ngurra palula Tjuwuku tjaatjingka Yiitjunya tjarrpangu. Tjarrparra tjananya nintiṉingi. Kulira tjana yunyparringkula wangkangu. “Ninti puntungkulanya nintiṉi. Paluru ngangkari puntutjarrangku palyalpayi. Nganalumpa palunya nintiṉu?” Yalatjiya puṯu kulira waṉingi. \v 55 Tjaampalangku palumpa wangka kulira wantingu. Yalatjiya wangkarra waṉingu, “Ngaatjanya Katutjakuṉu wiya, Miiriku katja paluru nyinanyi. Paluru ngaangka yirriṯi waarrkarripayi, pukutju tjuṯa palyalpayi. Palumpa maḻanypa tjuṯala tjungu nyinanyi. Yini ngaa tjuṯaya tjana Tjayimitjanya, Tjutjupanya, Tjuutatjanya, Tjaamananyaṯarra. \v 56 Palumpa maḻanypa kungka tjuṯa tjungula nyinanyi. Paluru wiya Katutjakuṉu.” \v 57 Yalatjiya kulira Yiitjuku yunytjuwiya nyinangu. \p Palulanguru Yiitjulu tjananya watjaṉu, “Kutjupa ngurrara tjuṯa ngayuku yunyparripayi, ngayulu Katutjaku wangka nintintjala, Natjaritjanya ngurrara tjuṯanyurra ngayuku wiya yunyparringanyi, ngayuku walytja yilatja tjuṯaṯarra.” \v 58 Natjaritjanya ngurrara tjuṯangkuya Yiitjunya Katutjakuṉu kulintjawiya. Palulanguru Yiitjulu puṯu kuliṉu yaṉangu tjuṯa palyalkitjangku, maṉkurrpa wiya kutju paluru palyaṉu. \c 14 \s1 Tjaananya nguṉṯi kuntara waṉiku \p \v 1-2 Yaṉangu tjuṯangku nyakupayi Yiitjulu tjananya ngangkari tiṉangku palyaṉingka. Yaṉangu tjuṯangku yalatji tjakultjunkunytjala mayutju Yirutalu palumpa waarrkana tjuṯa yalatji watjaṉu, “Yilta Yiitjunya ngangkari tiṉatjarra nyinanyi. Paluru Tjaananya mirringuru pakaṉutja, ngangkari tiṉatjarra, Tjaananya ngangkari tiṉatjarra nyinangutja nguwanpa.” Yirutanya tjanampa mayutju nyinangi Kaliliyinya ngurrara tjuṯaku. \v 3-4 Yirriṯi Tjaananya kana nyinanyingka Yirutalu Pilipaku miiṯa yini Yirutiyatjanya tjulyara kanyiṉingi. Pilipanya Yirutaku maḻanypa nyinangu. Tjaanalu rawangku Yirutanya marrkuṉingi yalatji, “Nyuntupa maḻanyku miiṯa wiyaranu kanyintjaku, wanti!” Yalatji marrkuṉutjangka minyma Yirutiyatjanyara Tjaanaku yunytjuwiya nyinarra kuliṉu, mirri pungkukitjangku. \v 5 Yirutaluṯarra kuliṉu Tjaananya mirri pungkukitjangku. Yalatji kulira wantingu yaṉangu tjuṯangkuya mulyarrarringkula ngaparrtjingku pungkutjipingka. Yaṉangu tjuṯangkuya Tjaanakuraya yunypa nyinarra kuliṉingi, “Tjaananya yilta Katutjaku wangka watjalpayi.” \p \v 6 Yirutaku paatjayi ngaranyingka tjana tjungurringkula yunypangku tjana ngalkura nyinapayi, waamaṯarraya tjikilpayi. Minyma Yirutiyatjaku yuṉṯalpa yankula taanytjirringu ngururrpa, palula tjanala kurungka. Kungka paluru taanytjirringanyingka mayutju Yirutalu kutjupa tjuṯangkuṯarra nyakula yunyparringu. \v 7 Palulanguru mayutju paluru kungka palunya tjapiṉu yalatji, “Nyaaku nyuntu yunytjurringanyi?, ngayuluṉanta yungkunytjaku. Nyuntu watjala!” Yirutalu piyuku watjaṉu, “Katutjala kurungka nyuntuṉi tjapintjala ngayuluṉanta yulytja mani waaḻaṯarra yilta yungku.” \p \v 8 Palumpa maamangku watjaṉutjangka yukarra paluru Yirutanyalpi tjapiṉu, yalatji, “Waarrkana watjala!, Tjaananya kuwarri mirri pungkula kata kuntara puḻitingka ngalya katirraṉi yungkunytjaku.” \p \v 9 Yirutalu kulira Tjaanaku paluru puntura watjilarringu. Puṯu kuliṉu kungka yukarrangka wiya watjalkitjangku. “Ngayulu ngayuku walytja tjuṯangka kurungka watjaṉu, kungka yukarraku yungkunytjaku.” \v 10-11 Palulanguru Yirutalu waarrkana kutju iyaṉu tjiilakutu. Waarrkana paluru tjiilakutu yankula watjaṉu tjananya, “Tjaananya kata kuntara yuwaṉi!, Yirutakuṉa katinytjaku.” Kala, tjana Tjaananya kata kuntara waarrkana palumpa yungu. Paluru puḻitingka katirra kungka yukarra palumpa yungu. Kungka yukarralulpira mantjira katirra yungu palumpa maama Yirutiyatjaku. \v 12 Tjaanaku walytja tjuṯangkuya mirri pungutja kulira tjiilakutu yanu. Palunyatjanu mantjiraya katingu mantangka tjarrpatjunkunytjaku. Mantangka tjana tjarrpatjunkula Yiitjulakutuya yankula tjakultjunu. \s1 Yiitjulu yaṉangu tjuṯalingku paḻtjalku \p \v 13 Tjakulpa Tjaananya iluntankunytjatjarra kulira Yiitjunyangarriya puutangka kaḻpakatirra yanu kapiwana. Puutangkaya yankunytjala yaṉangu tjuṯangku tjananya nyakula wanarinangi, yurungka tjayiṯiwanangku. Tawunu kutjupa tjuṯanguruya tjungurringkula wanarinangi. Yankulaya yurrunpa ngarala waṉingu, Yiitjunya palumpa kutunguḻu tjuṯa tjana ngaṉṯi mantakuturringu. \v 14 Yiitjulu mantakutu yilarringkula nyangu tjananya, yaṉangu tjuṯa ngarala waṉinytjala. Nyakula tjanampa aḻṯururringu. Puutangka tjarukatirra paluru tjananya miiṉṯa tjuṯa palyaṉingi. \v 15 Yaṉangu tjuṯa tjananya nintira mungarrtjirringu. Palulanguru Yiitjuku kutunguḻu tjuṯangku Yiitjunya marrkuṉu, “Mungarringanyingka, wantirriyala tjananya ngurra tjuṯakutu!, mangarriyanku yankula payimilantjaku. Ngaangka mangarri wiya ngarrinyi.” \v 16 Yiitjululpi tjananya watjaṉu, “Tjana wiya mangarriku yankunytjaku ngurra waṉma. Nyurrangarri tjananya yuwa, ngalkunytjaku!” \v 17 Puṯu kuliraya watjaṉu, “Mangarri puriiti kapuṯu payipala ngarrinyi, kuka piitji kutjarraṯarra. Puṯula kuliṉi tjuṯalingku paḻtjalkitjangku.” \v 18 Paluru tjananya watjaṉu, “Panyapa tjuṯa ngalya katirraṉi yuwa!” \v 19 Yaṉangu tjuṯalpi paluru watjaṉu nyinakatinytjaku. Tjana yukiringka nyinanyinakatingi. Puriiti payipala kuka panyapaṯarra Yiitjulu mantjira yirra nyakula Katutjanya waḻkuṉu, mangarri panyapa Katutjalu yungutjangka. Waḻkura Yiitjulu mangarri an piitji panyapa kutu kilytjuntankula kutunguḻu tuwalpalanya yungangi, kutjupa tjuṯaku yungkunytjaku tjanampa. Yalatji tjananya kutu parra katirra yungkuyinangi, kutunguḻu tjuṯangku. \v 20-21 Yaṉangu yuwankarrangkuya ngalkura paḻtjarringu, wati payip tjawutjunangku, minyma anta pipirri tjuṯangkuṯarra. Mangarri tiṉa ngalkura waṉingutja palumpa kutunguḻu tjuṯangku mantjira tjarrpatjunangi kaṉilpa tiṉa tjuṯangka, tuwalpalangka. Kaṉilpa panyapa tjuṯangka mangarri punturringkula katu ngarala waṉingu. \s1 Yiitjunya yurungka katuwana yankuku \p \v 22 Palulanguru Yiitjulu tjananya palumpa kutunguḻu tjuṯa puutangka kaḻpatjura iyaṉu, yuruwanaya yurrunpa yankunytjaku. Palulanguru Yiitjulu yaṉangu tjuṯa watjara iyaṉu, ngurrakutu. \v 23 Paluru puḻingka kaḻpangu Katutjalakutu wangkakitja. Mungarrinyingka Yiitjunya kutju nyinangu, puḻingka katu. \v 24 Ngurra palula waṉma palumpa kutunguḻu tjuṯa puutangka yanangi, yurungka ngururrwana. Tjana rawangku puutakuṉu wanatjarrangku yuṉṯurinangi. Purrkarringuya waḻpa puntungku tjananya ngalya rungkara wanaṉutjangka. \p \v 25 Aaḻilingku pakara Yiitjunya yurungka katuwana ngalya yanangi puuta palulakutu. \v 26 Yurungka katuwana ngalya yananyingka, nyakulaya nguḻurringkula mirra wakaṉu, tjaṉpakutjura kulira. Tjana nyakula kurrunpa nguḻunguḻu nyinangu. \v 27 Palulanguru tjananya Yiitjulu watjaṉu, “Nguḻuwiyaya nyina!, ngayuluṉa maa yananyi.” \p \v 28 Piitalu Yiitjunya watjaṉu, “Tjinguru nyuntu ngayuku mayutju yilta ngaranyi. Watjalaṉi maa ilarrinytjaku nyuntulakutu, yuru katuwana.” \v 29 Paluru watjaṉu, “Kala, ngalya yarra!” Palulanguru Piitanya puutangka tjarukatirra yurungka katuwana yanangi Yiitjulakutu. \v 30 Ngururrpa yankula Yiitjula yilarringkula, waḻpa tiṉangku pirrtjitjunutjangka nguḻurringu. Nguḻurringkula purinypa tjarrpayinkula mirrarra watjaṉu, “Mayutju, witilaṉi!, kapingka tjarrpatjipingka.” \v 31 Yiitjulu palunya mara witira Piitanya katuṉu. Katulkitjangku witira watjaṉu, “Ngayunya ngangkari tiṉatjarra nyuntu kulinmara. Nyuntu ngayunya tjukarurru kulintjaku ramawiyangku.” \v 32 Paluru kutjarra puutakutu tjungu yankula kaḻpakatinyingka, waḻpa yataṉarringu. \v 33 Palumpa kutunguḻu tjuṯangkuya puutangka nyinarra Yiitjunya waḻkuṉu yalatji, “Nyuntu yilta Katutjaku katja nyinanyi.” \s1 Yiitjulu tjananya miiṉṯa tjuṯa palyalku \p \v 34 Yuruwanaya yankula manta Kinitjaritjalakutu yanu. \v 35 Puutangkaya tjarukatinytjala palunya ngurrara tjuṯangkuya Yiitjunya nuuwimilara kutjupa tjuṯa wantirriyaṉu, miiṉṯa yila ngurrara tjuṯa yaḻṯinytjaku. Yaṉangu paluru tjana yaḻṯirra ngalya katingu, Yiitjulu tjananya pampuntjaku. \v 36 Tawunungka ngururrpa yaṉangu tjuṯangku miiṉṯa tjuṯa yurilta ngarritjunkula Yiitjunyaya yaḻṯirra tjapilpayi, pikatjarrangkuya palumpa kuuta kutju pampura palyarrinytjakuya. Pampuṉutja yuwankarraya palyarringkupayi. \c 15 \s1 Yirriṯi nyinapayi tjuṯangkuya watjaṉutja \p \v 1 Palulanguru Paratji tjuṯa, Muutjaku wangka nintilpayi tjuṯaṯarraya Yiitjula tjungurringu. Aṉangu paluru tjanaya Tjarutjalumanya ngurrara tjuṯa tjungurringu. \v 2 Yiitjunyalpiya tjapiṉu, “Yirriṯi nyinapayi tjuṯangkuya watjaṉutjangka, nyuntupa kutunguḻu tjuṯangkuya mara paltjira nyinamara, mangarri ngalkukitjangku. Nyaakuya nyuntupa kutunguḻu tjuṯangku paltjilwiyangku ngalkuṉi?” \v 3 Yiitjulu tjananya payiṉu, “Yirriṯi nyinapayi tjuṯaku wangka kutjunyurra kuliṉi, Katutjaku wangkanyurra wantinyi. \v 4 Yirriṯi Muutjalu Katutjaku wangka yalatji watjaṉu, ‘Paapa anta maamanyurra yaṉṯayaṉṯara kanyintjaku, wiyanyurra panypurangkunytjaku palunya kutjarra, purinypangkunyurra kanyintjaku.’ Wangka kutjupa palunya nguwanpa ngaranyi, ‘Paapa anta maama panypurangkunytjala, yaṉangu palunyanyurra mirri pungkunytjaku.’ \v 5 Katutjaku wangka palunya nguwanpanyurra kulira wantinyi. Nyurrangarri wiyawanangku tjananya yaṉangu tjuṯa nintilpayi yalatji, ‘Mani tjinguru yulytjanyurra mantjira, wiyanyurra paapa anta maama yungkunytjaku, wantiya!’ Yalatjinyurra wiyawanangku nintilpayi. Paapa anta maamanyurra ngunytjinytjunkupayi, yulytja mani walytjangku kanyilkitjangku, ‘Yulytja ngaatjanya tjawirrilyi, Katutjaku kutju, maa katirra ngayulu tjaatji ngurraraku yungku.’ \v 6 Yaṉangu tjuṯa tjananya nyurrangarri palunya nguwanpa nintilpayi, paapa an maamaku tjukarurru yungkunytjawiya nyinanytjaku. Yalatji Katutjaku wangkanyurra wantinyi yirriṯi nyinapayi tjuṯaku wangka kutjunyurra kulira wanaṉi. Yalatji nguwanpanyurra kutu wiyawanangku palyalpayi. Yirriṯi nyinapayi tjuṯangku watjaṉutja kutjunyurra nintilpayi, Katutjaku wangkawana wiya. \v 7 Ngunytjinytju tjuṯanyurra nyinanyi. Yirriṯi nyinapayingku Yaatjayalu tjukarurru Katutjaku wangka watjaṉu yalatji, \q1 \v 8 ‘Ngulaya yaṉangu tjuṯa ngunytjinytju nyinaku. Ngayunyaṉiya tjaangku kutju waḻkulku, wiyaṉiya yiltangku waḻkulku. \v 9 Puṯu tjana ngayunya waḻkulku, ngunytjinytju tjuṯangku. Yirriṯi nyinapayi tjuṯaku luwuwana nyinakitjangkuya kulilku, ngayuku wangka wantirralpiya nyinaku. Wiya ngayukuṉu wangkaya yaṉangu tjuṯangka nintilku, yaṉangukuṉu wangka kutjuya nintilku.’ Wangka panyapa Yaatjayalu watjaṉu.” \s1 Tjikira ngalkuṉutjangku wiya Katutjaku wangka kilytjuntanku \m \em Tjuwu tjuṯangkuya mangarri an kuka kutjupa tjuṯa ngalkulpayi. Tjana mangarri an kuka kutjupa tjuṯa ngalkuwiyangku wantipayi, Muutjaku luwu yalatji ngaranyingka. Tjana watjalpayi, “Mangarri an kuka ngaatja ngalkulpayiwiya.” Paratji tjuṯangku kuliṉingi yalatji, “Mangarri an kuka ngaatja nganaṉa wiya ngalkuṉi. Yaṉangungku mangarri an kuka ngaatjanya ngalkulpayiwiya tjuṯa ngalkura, Katutjaku wangka kilytjuntananyi.”\em* \p \v 10-11 Yaṉangu tjuṯa tjananya Yiitjulu yaḻṯirra tjungura watjaṉu, “Wangka ngaatjanyaya kulila! Yaṉangungku mangarri an kuka ngalkulpayiwiya tjuṯa ngalkura, wiya Katutjaku wangka kilytjuntananyi. Tjinguru yaṉangungku yaṉangu kutjupaku pikarringkula panypurangkula yalatji Katutjaku wangka kilytjuntananyi.” \p \v 12 Yiitjuku kutunguḻu tjuṯangku yankula Yiitjunya tjakultjunu yalatji, “Yara panyapa nyuntu watjaṉingka Paratji tjuṯangku kulira nyuntupa mulyarrarringkula ngarangi.” \v 13 Yara tjananya Yiitjulu watjaṉu, “Kaana ngurrarangku watiya kuya piḻṯirringutja yurrkura warungka waṉipayi. Yalatji warungka waṉipayi nguwanpa ngayuku paapangku Paratji kuya tjuṯa warukutu waṉiku. \v 14 Palula tjanalawana wiya nyurrangarri tjungurringkula kulintjaku. Kuru patingku wiya katipayi wati paanga mara witira, ngaṯingkapula punkaltjipingka.” \m \em Yara palunya watjara Yiitjulu yalatji watjaṉu, “Tjaampalangku Katutjaku wangka tjukarurrungku nintilpayi. Tjaampalangku Katutjaku wangka wiyawanangku nintilpayi. Paluru tjana kuru paanga palunya nguwanpa nyinanyi. Paangangku wiya yuti nyanganyi, yalatjiya paluru tjana wiya Katutjaku wangka yuti kulira tjukarurru nyinanyi, tjana kutu kuya palyalpayi. Tjana wiya yaṉangu kutjupa watjantjaku yalatji, ‘Nyuntu kuya palyaṉu, yalatji nyuntu tjukarurru nyinanytjaku, ngayunya nguwanpa.’ Nintilpayingkuṯarra Katutjaku wangka kulira tjukarurru nyinanytjaku.”\em* \p \v 15 Piitalu Yiitjunya watjaṉu, “Yara mangarri an kuka ngalkulpayiwiyatjarra nganaṉanya nintila!” \v 16-17 Yiitjulu tjananya nintiṉu yalatji, “Kutunyurra ngurrpa nyinanyi. Kulilaya! Mangarri an kuka tjaangkula ngalkunytjala wiḻakutu yankula ngarrirra wiyarringanyi. Yalatji mangarri an kuka ngalkulpayiwiya tjuṯa ngalkula wiya yaṉangungku Katutjaku wangka kilytjuntananyi, palya mangarri an kuka palunya ngalkunytjaku.” Yiitjulu wangka palunya watjara yalatji watjaṉu, mangarri kuka yuwankarra palyala ngalkunytjaku. \v 18-19 Yiitjulu tjananya palumpa kutunguḻu tjuṯangka piyuku watjaṉu yalatji, “Yaṉangungku Katutjaku wangka wantirra wiyawana palyara, palumpa wangka kilytjuntananyi, wiya mangarri ngalkura Katutjaku wangka kilytjuntananyi, wiya. Yurrunpa wiyawanangku kulira yalatji yaṉangungku kuya palyaṉi, yalatji Katutjaku wangka kilytjuntananyi. Yurrunpa wiyawanangku kulira miiṯa walytjawiyangka ngarrirra yalatji kuya palyaṉi. Yurrunpa wiyawanangku kulira yulytja mulyaṯalu mantjira yalatji kuya palyaṉi. Yurrunpa wiyawanangku kulira yaṉangu kutjupa mirri pungkula yalatji kuya palyaṉi. Yurrunpa wiyawanangku kulira yaṉangu kutjupanya panypurangkula yalatji Katutjaku wangka kilytjuntananyi. \v 20 Wangka palunya tjuṯa nguwanpa wiyawanangkula nganaṉa kulira kuya palyara Katutjaku wangkala kilytjuntananyi, wiya mangarri anta kuka ngalkura.” \s1 Minymangku Yiitjunya kulilku ngangkari puntutjarra \p \v 21 Yiitjunya palumpa kutunguḻu tjuṯaṯarraya ngurra palunya wantirra yanu, manta Taayalakutu, manta Tjayitanalakutuṯarra. Ngurra palula tjana nyinangi. \v 22 Palulanguru minyma palunya ngurrara ngalya yankula Yiitjula tjungurringu. Paluru Tjuwuwiya nyinangu. Paluru Yiitjunya mirrarra watjaṉu, “Tapitaku walytja ngaṉṯitja yaḻṯururriwatju! Ngayuku yuṉṯalpa mamutjarra nyinanyi. Nyuntu palunya palyala!” \v 23 Yiitjunya wangkawiya ngarangi, yarrka. Palumpa kutunguḻu tjuṯangku yankula Yiitjunya marrkuṉu, “Minyma palatja wantirriyala! Kutulanya palangku wanara mirrarra watjarinanyi. ‘Nyurrangarri ngayuku yuṉṯalpa palyala!’” \v 24 Yiitjulu tjananya watjaṉu, “Yurrunpa Katutjalu watjaṉu ngayulu Yitjurilaku walytja ngaṉṯitja tjuṯa kutju palyara nintintjaku. Paluru tjana mayutjuwiya nyinanyi, tjiipi tjuṯa mayutju wiya nyinapayi nguwanpa. Minyma palatja wiya Yitjurilaku walytja ngaṉṯitja nyinanyi, Tjuwuwiya paluru nyinanyi.” \v 25 Minyma paluru wangka palunya kulira Yiitjula yilarringkula pupakatirra piyuku tjapiṉu, “Mayutju. Nyuntu ngayuku yuṉṯalpa palyalku?” \v 26 Yiitjulu yara yalatji watjaṉu, “Wiya kuka pipirrikuṉu mantjira papa tjuṯaku yungkunytjaku, pipirriku tjanampa.” \m \em Yalatji Yiitjulu minyma palula watjaṉu, “Ngayulu Tjuwu walytja tjuṯaku, pipirri nguwanpa tjuṯaku kutju, mamu payira wantirriyalpayi, wiyaṉa nyurrangarrimpa, papa tjuṯaku nguwanpa Tjuwuwiya tjuṯaku, mamu payira wantirriyalpayi.”\em* \p \v 27 Minyma paluru watjaṉu, “Yuwa kuliṉiṉanta. Wangka kutjupa ngaatjaṉanta watjaṉi. Papa tjuṯangku ngalkuṉi tiipulangka yunngu, pipirri tjuṯangku ngalkura waṉingutja.” \m \em Yalatji Minyma paluru Yiitjunya watjaṉu, “Ngayuluṉanta papa nguwanpangku ngarala nyanganyi, kukaku nguwanpa, nyuntu ngangkaritjarrangku ngayuku yuṉṯalpa palyantjaku. Ngayuku yuṉṯalpangka mamu payira wantirriyala!, ngangkari tiṉatjarrangku!”\em* \p \v 28 Yiitjulu watjaṉu, “Nyuntu papa nguwanpangku ngarala nyangangi, ngayulu nyuntupa yuṉṯalpa palyantjaku. Yalatji ngayuluṉanta nyuntupa wangka kuliṉi. Nyuntu yilta kuliṉi ngayulu ngangkari puntutjarra nyinanyingka.” Yiitjulu yalatji watjantjala yilta palumpa yuṉṯalpa palyarringu. Mamungku palunya wantirra yanu. \s1 Yiitjulu tjananya yaṉangu tjuṯa palyalku \p \v 29 Palulanguru Yiitjunya, palumpa kutunguḻu tjuṯaṯarra yanu yuru Kaliliyila tjayiṯiwana. Puḻingkaya tjana kaḻparra nyinangi. \v 30 Puḻi palula Yiitjunya nyinanytjala yaṉangu tjuṯalingkuya palula ngalyankula tjungurringu. Tjungurringkulaya ngalya katingu miiṉṯa tjuṯa, nyumpu tjuṯa, pampa tjuṯa, wangkawiya tjuṯaṯarra. Ngalya katirra tjananya paluru tjana nyinatjunu, Yiitjulu pampura palyantjaku. Yiitjulu tjananya uwankarra palyaṉu. \v 31 Paluru tjana palyarringutja tjuṯa nyakula yunyparringu, “Katutjanya nganaṉa waḻkuntjaku. Paluru nganampa mayutju tiṉa nyinanyi Yitjurilaku walytja ngaṉṯitja tjuṯaku. Ngaangku tjananya palumpaṉu ngangkari tiṉatjarrangku palyaṉingi.” \s1 Kutjupa tjuṯa tjananya Yiitjulu paḻtjalku \p \v 32 Yiitjulu palumpa kutunguḻu tjuṯa yaḻṯirra watjaṉu yalatji, “Ngayulu tjanampa yaḻṯururringanyi yaṉangu ngaa tjuṯaku, paluru tjana tjiṉṯu maṉkurrpa mangarriwiya nyinangutjangka. Ngayuluṉa wiya tjananya paḻtjatjirratja nyinanytjala ngurrakutu wantirriyalkitjangku kuliṉi, yankulaya ngururrpa paḻtjatjirratja punkalpayingka.” \p \v 33 Palumpa kutunguḻu tjuṯangkuya Yiitjula watjaṉu, “Ngaangka mangarri tjuṯa wiya ngaranyi, puriiti tjuṯa tjanampa mantjilkitjangku nganaṉa puṯu kuliṉi. Yaṉangu tjuṯalingkuya ngaatja nyinanyi.” \v 34 Yiitjulu tjananya tjapiṉu, “Tjinguru mangarri wiima ngarrinyi? Puriiti nyaalytjirrinyurra kanyiṉi?” Watjaṉuya, “Puriiti wiima rawunwana tjapanpalalatju kanyiṉi. Piitji wiima maṉkurrpaṯarra ngarrinyi.” \p \v 35 Yaṉangu tjuṯa tjananya Yiitjulu watjaṉu mantangka nyinakatinytjakuya. \v 36 Mangarri panyapa, piitjiṯarra mantjira paluru Katutjanya irra nyakula tjapiṉu yalatji, “Paapa, nyuntulanyatjunu mangarri ngaatjanya piitjiṯarra yungu.” Paluru kutu mangarri piitjiṯarra kilytjuntankula tjananya palumpa kutunguḻu tjuṯanya yungangi, yaṉangu tjuṯaku tjanampa katirra yungkunytjaku, paḻtjatjirratjaya nyinanytjala. Yalatji tjananya kutu katirra yungangi, kutunguḻu tjuṯangku. \v 37-38 Yalatji mangarri anta piitji panyapa Yiitjulu tjanampa ngangkaritjarrangku tjuṯalingkuṉu. Yaṉangu yuwankarrangkuya ngalkura paḻtjarringu, wati puu tjawutjunangku, kungka an pipirri tjuṯangkuṯarra. Mangarri tjuṯa ngalkura waṉingutja ngarrirra waṉingi. Palumpa kutunguḻu tjuṯangku mantjira tjunangi kaṉilpa tiṉa tjapanpalangka. Kaṉilpa panyapa tjuṯangka mangarri punturringkula katukaṯitja ngarringi. \p \v 39 Palulanguru Yiitjulu yaṉangu tjuṯanya watjaṉu ngurrakutu yankunytjaku. Puutangkaya kaḻparra yanu Yiitjunya, palumpa kutunguḻu tjuṯaya ngurra Makatanalakutu. \c 16 \s1 Tjapilkuya Yiitjulu ngangkaritjarrangku palyantjaku \p \v 1 Palulanguru Yiitjulakutuya ngalyanu Paratji tjuṯa, Tjuwuku mayutju kutjupa tjuṯaṯarra. Paluru tjana yalatji kulilpayi, “Tjinguru Yiitjulu wiyawanangku watjaṉingka ngulala kuutawutjuku mayutjungka tjakultjunku.” Yiitjunyaya yalatji watjaṉu, “Ngangkaritjarrangku nyuntu kutjupa kutjupa palyala!, nganaṉatju nyakunytjaku. Nyakulalatju tjinguru kulilku nyuntu Katutjakuṉu, tjinguru wiya.” \v 2 Yiitjulu tjananya watjaṉu, “Mungarrtji ilkarinyurra nyakula kuliṉi, ‘Ilkari kutju, mungangkalanya kapingku wiya pungku.’ \v 3 Aaḻinyurra nyakula kuliṉi, ‘Kuwarrilanya kapingku pungku, yutuwari ngaranyingka.’ Yutuwari nyakula nyurrangarri tjukarurru kuliṉi kapingku pungkukitjangku. Yalatji tjukarurru kulintja nguwanpa ngayuku wangka kulira, ngayulu mangarri tjuṯa palyantjala nyakula nyurrangarri tjukarurru kulinmara, ngayulu Katutjakuṉu nyinanyi, ngangkari tiṉatjarra. \v 4 Kutuṉinyurra tjapilpayi ngangkaritjarrangku kutjupa kutjupa palyantjaku, nyakulaṉinyurra Katutjakuṉu kulilkitjangku. Yaṉangu tjuṯanyurra kuya nyinanyi Katutjanya kulintjawiya. Ngayulu wiya nyurrangarrimpa ngangkaritjarrangku kutjupa kutjupa palyalku. Yalatji kutju ngayulu nyurrangarrinya watjalku yara Tjawunanyatjarra. Yalatji watjara tjananya Yiitjulu taaṉarringkula wantikatirra yanu. \m \em Tjawuna paluru irriṯi Katutjaku wangka watjalpayi. Tjawuna palunya piitji tiṉangku kuuḻtjunkula kanyiṉu munga kutjarra. Yulkapatjunkula tjiṉṯu kutjupangka piitjingku kana walatjunu. Panyapa kulira tawunu Ninapanya ngurrara tjuṯangkuya kuliṉu, ‘Yilta, Katutjalu Tjawunanya kanaṉu.’ Palunya nguwanpa ngayulu, yaṉanguku katja, munga kutjarra mirri ngarrirra kanarringutja nyakula nyurrangarri kulilku, ‘Yilta, Katutjalu palunya kanaṉu.’”\em* \s1 “Purinypaya nyinama!, Paratji tjuṯangkamarra” \p \v 5 Puutangkaya Yiitjunya, palumpa kutunguḻu tjuṯaṯarra kaḻpakatirra yuruwana yanu. Yankulaya mantakuturringkula palumpa kutunguḻu tjuṯangkulpi kuliṉu, “Yaka, nganaṉa ramarringu. Puriitila tjunkula puutangka ngalya katimara.” \v 6 Yiitjulu tjananya wangka kutjupa nintiṉu yara yalatji, “Purinypaya nyinama!, Paratji tjuṯangkamarra, nintilpayi kutjupa tjuṯangkamarraṯarra, pikinpawutu nguwanpa tjuṯangkamarra.” \v 7 Palumpa kutunguḻu tjuṯangkuya puṯu kulira watjara waṉingu, yalatji, “Nyaa nganaṉanya paluru watjaṉu? Tjinguru puriitila puutangka tjunkunytjawiyangka, panyapa nganaṉanya watjaṉu paluru.” \p \v 8 Yiitjulu nintingku kuliṉingi tjana wangkanytjala. Paluru tjananya tjapiṉu, “Nyaakunyurra mangarriwiyangka wangkanyi? Kulinmaraṉinyurra ngayuluṉa Katutjakuṉu ngangkaritjarra nyinanytjala. Kutunyurra nyinanyi ngayunya kulintjawiya. \v 9 Ngayulu Katutjakuṉu ngangkaritjarrangku palyalpayi. Kulinmaraṉinyurra ngayulu tjanampa yirriṯi puriiti palyalpayi ngangkaritjarrangku, ngayuluṉa yaṉangu tjuṯalingku payipi tjawutjuna paḻtjaṉutjangka, puriiti payipalangka. Kaṉilpa tiṉa tjuṯangkanyurra mantjira tjunangi, mangarri ngalkura waṉingutja. \v 10 Kulinmaranyurra ngayulu tjananya kutjupa tjuṯa puu tjawutjuna puriiti tjapanpalangka paḻtjaṉutjangka. Palulanguru kaṉilpa tiṉa tjuṯangkanyurra mantjira tjunangi, puriiti ngalkura waṉingutja. \v 11 Puriitinguru wiya ngayulu nyurrangarrinya watjaṉu. Yalatji kutju ngayulu watjaṉu, ‘Purinypaya nyinama!, Paratji tjuṯangkamarra, nintilpayi kutjupa tjuṯangkamarraṯarra, pikinpawutu nguwanpa tjuṯangkamarra.’” \p \v 12 Pina alytjurarringkula tjana kuliṉu yalatji, “Pikinpawutulanya watjaṉu yara kutju, puriitikuṉu pikinpawutu wiya. Watjaṉulanya Paratji tjuṯangku nintilpayi kutjupa tjuṯangkuṯarra Katutjaku wangka wiyawana nintilpayi. Paluru watjaṉu nganaṉa palumpa tjanampa wangka wiya kulintjaku.” \s1 Piitalu watjalku, “Nyuntu Kurayitjanya Katutjaku katja” \p \v 13 Yiitjunya palumpa kutunguḻu tjuṯaṯarra, yanangi ngurra tjuṯawana tawunu Tjiitjarriyapilipayingka tjayiṯiwana. Yankula Yiitjulu tjananya palumpa kutunguḻu tjuṯangka watjaṉu, yalatji, “Ngayulu yaṉanguku katja nyinanyi. Yaṉangu tjuṯangkuṉiya ngunytji kuliṉi ngayulu yini Yiitjunya. Kuliṉiya ngayulu mirritjanu nguwanpa nyinanyi. Yini ngananyaṉiya watjaṉi?” \v 14 Watjaṉuya alatji, “Kutjupa tjuṯangkuntaya watjaṉi, nyuntu Tjaananya mirritjanu pakara nyinanyi, kapingka tjarrpatjunkula papatatjimilalpayinya. Kutjupa tjuṯangkuntaya watjaṉi, nyuntu mirritjanu pakara Yilaatjanya nyinanyi. Kutjupa tjuṯangkuntaya watjaṉi, nyuntu mirritjanu pakara Tjirimayanya nyinanyi. Kutjupa tjuṯangkuntaya watjaṉi, nyuntu Katutjaku wangka watjalpayinya nyinanyi, mirritjanu pakara.” \v 15 Yiitjulu tjananya tjapiṉu, “Ngananyaṉinyurra yini watjaṉi?” \v 16 Piitalu watjaṉu, “Nyuntu Kurayitjanya nyinanyi, Katutjalu yirriṯi watjara wantirriyaṉutja, palumpa katja yilta.” \p \v 17 Yiitjulu palunya waḻkuṉu yalatji, “Tjaanakun katja, nyuntu tjukarurru watjaṉu. Wiya nyuntu walytjangku kulira panyapa watjaṉu. Paapa Katutjalu, ilkari ngurrarangkunta nintiṉu, wangka panyapa watjantjaku, wiya yaṉangu kutjupangkunta nintiṉu panyapa watjantjaku.” \v 18 Yiitjulu Piitanya piyuku watjaṉu, “Nganaṉa nyuntunya yini Pitiranya watjalpayi. Nganaṉa puḻiṯarra yini pitira watjalpayi nyakula. Waarrkana tjuṯangku waaḻa palyalkitjangku tjiminta yurrunpa yintilpayi taayitirringkula puḻirrinytjaku. Tjiminta yurrunpa nyinangutja nguwanpa nyuntu ngayuku walytja yurruntitja nyinanyi. Nyuntu nyinarra wiyarrinytjala ngaṉṯi ngayuku walytja kutjupa tjuṯalingkulpiya nyinarra waṉimalpa ngurra tjuṯawana. Paluru tjana wiyarrinytjala ngayuku walytja kutjupa tjuṯalingkulpi nyinarra waṉimalpa. Yalatji ngayuku walytja tjuṯalingkulpiya nyinarra waṉimalpa. Tjaampalaya mirrirrinytjala kutjupa tjuṯalpi ngayuku walytjarringkula nyinamalpa. Mamuku mayutjungku tjananya puṯu tjingapungku ngayuku wangka wantirra walytjawiyalpi nyinanytjaku. \v 19 Nyuntulpi Katutjaku walytja tjuṯa tjananya nintinmalpa ngayuku wangkawana tjukarurru nyinanytjaku. Nyuntu yalatji yaṉangu kutjungka watjantjala, ‘Katutjalu nyuntupa kuya waṉinyi, nyuntu palumpa walytja nyinanytjaku.’ Nyuntu panyapa watjantjala Katutjalu ilta palumpa kuya waṉiku. Tjinguru nyuntu yaṉangu kutjupangka yalatji watjantjala, ‘Katutjalu nyuntupa kuya wiya waṉinyi, nyuntu wiya palumpa walytja nyinaku.’ Katutjalu ilta palumpa kuya wiya waṉiku.” \v 20 Palulanguru tjananya Yiitjulu marrkuṉu, “Ngayunya Katutjalu wantirriyaṉutja, Kurayitjanya, wiya nyurrangarri yaṉangu kutjupangka tjakultjunkunytjaku.” \s1 Yiitjulu watjalku, “Tjuṯangkuṉiya pikantankula mirrintanku” \p \v 21 Palulanguru palumpa kutunguḻu tjuṯangka tjanala nintiṉu yalatji, “Tjarutjalumalakutu ngayulu yankunytjala, yaṉanguku katjaṉiya tjuṯangara pikantankula mirrintanku. Muutjaku wangka nintilpayi tjuṯangku, tuḻkuku mayutju tiṉa tjuṯangkuṯarra, tjiḻpi tjuṯangkuṯarra watjantjala tjana ngayunya pikantankula mirrintanku. Mirri ngarrirraṉa munga kutjarra pakara yanku.” \p \v 22 Wangka panyapa yuti tjananya Yiitjulu watjaṉu mirrirrikitjangku. Piitalu Yiitjukuṉu wangka kulira Yiitjunya yaḻṯirra katingu paluru kutjarra ngarala wangkanytjaku. Piitalu Yiitjunya yalatji marrkuṉu, “Wiya. Nyuntu kana kutun nyinaku.” \v 23 Yiitjulu kulira taaṉarrirra Piitanya yalatji payiṉu, “Mamuku mayutjungku tjingapunganyingka nyuntu wiyawanangku kulira watjaṉu ngayunya. Yaṉangu kutjupa tjuṯangkuṯarra pala pilinypa kuliṉi. Ngayulu wiya yalatji kuliṉi. Palya Katutjalu kuliṉi yaṉangu kuya tjuṯangku ngayunya mirrintankunytjaku.” \p \v 24 Palulanguru tjananya palumpa kutunguḻu tjuṯa Yiitjulu watjaṉu yalatji, “Yaṉangu ngayuku walytja nyinanytjakitjangku, yulytjaku, manikuṯarra wiya kulintjaku, ngayunya kutju kulira nyinanytjaku. Kuya tjuṯangkuya panypurangkunytjala paluru ngayuku kutu tjukarurru nyinanytjaku. \v 25 Tjinguru kuya tjuṯangku mirri pungkutjipingka, ngayuku walytjangku nguḻurringkula ngayunya wiyalpi kulilku. Yaṉangu paluru wiya kana kutu nyinaku ngayuku ngurrangka, wiya. Tjinguru kuya tjuṯangku mirri pungkukitjangku watjantjala, ngayuku walytja kutjupangku kulira wiya nguḻurrinytjaku mirriya pungkukitjangku watjantjala. Paluru kana nyinakitjangku kulintjawiya, tjukarurru ngayuku kutu nyinanytjaku. Yalatji tjukarurru nyinanytjala palulanguru kuya tjuṯangku iluntanku. Palulanguru paluru ngayuku ngurrangka kana kutu nyinaku. \v 26 Kulilaya wangka ngaatja! Tjinguru nyurrangarri ngayuku wangka wantirra mani tiṉa, yulytja tiṉaṯarra, waaḻa tjuṯaṯarra mantjira kanyilku. Yalatji mantjira wiya nyurrangarri kana kutu nyinaku Katutjaku ngurrangka. \v 27 Ngulalatju tjungu mantakutu ngalya yanku, ilkari ngurrara tjuṯa. Ngangkari tiṉatjarra ngayuku paapa nguwanpaṉa yaṉanguku katja mantakutu piyuku ngalya yanku. Ngalya yankulaṉa nyurranya yaṉangu tjuṯa tjukarurru watjalku, kutjupa tjuṯangkunyurra kuya palyaṉutjangka pikantankunytjaku watjalku. Kutjupa tjuṯanyurra tjukarurru nyinangutjangka, Katutjaku ngurrangka palya nyinaku. \v 28 Wangka ngaatjanyaya kulila! Katutjalu yaṉangu tjuṯa ngulytjura yaṉṯayaṉṯantjala, tjaampalangkunyurra kana nyinarra walytja palunya tjuṯa ngayunyaṯarra nyakula kutju mirrirriku. Palunya tayimi ngayulu yaṉanguku katja mayutju tiṉalpi mantakutu piyuku ngalyankuku.” \c 17 \s1 Yiitjunya yaṉangu kutjupa nguwanparringku \p \v 1 Palulanguru tjiṉṯu tjikitjipala nyinarra Yiitjulu tjananya Piitanya Tjayimitjanya Tjaananyaṯarra yaḻṯirra katingu puḻikutu. Tjaananya paluru Tjayimitjaku maḻanypa nyinangu. Puḻingkaya katu kaḻparra ngarangi. Yaṉangu kutjupa tjuṯa wiya puḻi palula nyinangu. \v 2 Paluru tjana kutju nyangu Yiitjunya, yaṉangu kutjupa nguwanpa ngaranytjala. Yuṉpa palumpa layitirringangi. Palumpara mantarra tjulkurarringkula layitirringangi. \v 3 Yiitjulawanapula Muutjanya, Yilaatjanya yutitjarringu, yirriṯi nyinarra wiyarringutja kutjarra. Paluru kutjarrapula Yiitjula wangkangi. \v 4 Piitalu palunya kutjarra nyakula Yiitjunya watjaṉu, “Mayutju. Nyuntu palya nganaṉanya ngaakutu ngalya katingu. Nyuntu yunytjurringanyingka puri maṉkurrpalatju palyalku nyurrangarrimpa, kutju nyuntupanta, kutjupara Muutjaku, kutjupara Yilaatjaku.” \v 5 Piitanya panyapa wangkanytjala yutuwaringku tjananya tjutuṉu. Yutuwari paluru layitirringkula pinpangi. Katutjanya yutuwaringuru wangkangu, “Ngaatjanya katja ngayuku yunytjuṉara nyinanyi. Rawangkunyurra palumpa wangka kulintjaku.” \v 6 Piitalungarriya wangka palunya kulira puntura nguḻurringkula waṯungarangi. \v 7 Yiitjulu tjanalakutu yankula pampura tjananya watjaṉu, “Pakalaya!, nguḻuwiya nyinama!” \v 8 Palulanguruya pakara nyangu Yiitjunya kutju ngaranytjala. \p \v 9 Puḻingkaya tjarukatinytjala Yiitjulu tjananya marrkuṉu yalatji, “Puḻingka katu nyurrangarri nyangutjangku wiya yaṉangu kutjupa tjuṯangka tjakultjunkunytjaku.” Piyuku tjananya watjaṉu yalatji, “Ngula palyanyurra tjakultjunkunytjaku, kuwarrinyurra puḻingka nyangutjangku, ngayuluṉa yaṉanguku katja mirringuru pakara kutju yananyingka, ngaṉṯinyurra palya tjakultjunkunytjaku.” \v 10 Palulanguru Yiitjunyaya wangka kutjupawana tjapiṉu, “Nyaakuya Muutjaku wangka nintilpayi tjuṯangku watjalpayi yalatji?, ‘Yirriṯi nyinangutja Yilaatjanya yurrunpa ngalya yanku, Kurayitjanya ngaṉṯi ngalya yanku.’” \v 11-12 Yiitjulu tjananya watjaṉu, “Yilaatjanya yilta yurrunpa ngalyanu, yaṉangu tjuṯa nintira tjukarurru nyinatjunkunytjaku. Yilaatja paluru yini Tjaananya yilta ngalya yanu. Ngalya yankula tjakultjunkunytjala, yaṉangu tjuṯangkuya palumpa wangka kulira wantipayi. Yilta Tjaana palunya nguwanpaṉiya yaṉanguku katja kulira wantiku. Palunyatjanuṉiya kulintjawiyangku pungku.” \v 13 Palulanguru palumpa kutunguḻu tjuṯangkulpi kuliṉu, “Yuwa, Tjaananya wati Yilaatjanya nguwanpa ngalyanu Katutjaku wangka tjakultjunkula yaṉangu tjuṯa papatatjimilantjakuṯarra.” \s1 Uḻa mamutjarra palyalku \p \v 14 Puḻinguru tjana tjarukatirra yankula yaṉangu tjuṯangka tjanala tjungurringu. Wati kutju Yiitjulakutu ngalya yankula pupakatirra wangkangu, \v 15 “Mayutju. Ngayuku katjaku yaḻṯururringkula palyala! Tayimingka paluru kaṯiṯi patjara punkalpayi. Yalatji mamungku patjantjala paluru warukutu punkalpayi, kapikutuṯarra. \v 16 Nyuntupa kutunguḻu tjuṯangkaṉa tjananya ngayulu puṯu tjapiṉu mamu payira wantirriyantjaku. Puṯuya payira wantirriyaṉu.” \v 17 Yiitjulu tjananya yaṉangu tjuṯa, palumpa kutunguḻu tjuṯaṯarra watjaṉu, “Nyurrangarri ngayuku wangka kulira wantipayi. Rawaṉa nyurranya nintiṉangi. Kuliranyurra ninti nyinamara. Yaalytjingaranyurra pina alytjurarringkula kulilku? Uḻa palatja yaḻṯirra ngalya kati, ngayulakutu!” \v 18 Yiitjulu uḻa palula watjaṉu, “Mamu, uḻa ngaatjanya wantirra yarra!” Yalatji Yiitjulu mamu palunya payira wantirriyara uḻa palunya palyaṉu. Palyalpi paluru nyinangu. \v 19 Yaṉangu tjuṯa yila ngaranytjawiyangka palumpa kutunguḻu tjuṯangkuya tjapiṉu, “Nyaangurulatju mamu palunya puṯu payira wantirriyaṉu?” \v 20-21 Yiitjulu tjananya watjaṉu, “Ngayuku wangka yiltangku kulira nyurrangarri rapangku mamu palunya ngayukuṉu ngangkari tiṉatjarrangku payira wantirriyanmara. Wangka ngaatjanyaya kulila! Ngayuku wangka nyurrangarri yiltangku kulira ngayukuṉu ngangkaritjarrangku puḻi ngaatjanya yaṉangu nguwanpa watjalku, ‘Puḻi, pakara ngurra kutjupakutu yarra, nyarrakutu!’ Palulanguru ngurra kutjupakutu puḻi palatja yankula ngaraku.” \s1 “Yaṉangu tjuṯangkuṉiya witira iluntanku” \p \v 22-23 Yiitjunya, palumpa kutunguḻu tjuṯaṯarra yankula manta Kaliliyila tjana nyinangu. Ngurra palula Yiitjulu tjananya watjaṉu yalatji, “Wati kutjungkuṉi yaṉanguku katja tjakultjunku tjananya, kutjupa tjuṯangkuṉiya witira iluntankunytjaku. Ilta tjana ngayunya iluntanku. Munga kutjarraṉa mirri ngarriku, Katutjaluṉi pakaltjingalku.” Kuliraya puntura watjilarringu. \s1 Yiitjulu tjaatji ngurrara tjuṯa mani yungkungtjaku watjalku \p \v 24 Palulanguruya Yiitjunya, palumpa kutunguḻu tjuṯaṯarra yankula tawunu Kapaniyamala tjarrparra nyinangu. Tjaatji tiṉaku mani mantjilpayi maṉkurrpangkuya Piitanya yiwarrangka nyakula tjapiṉu, “Nyuntupa mayutjungkukampa tjaatjiku mani yungkupayi?” \v 25 Piitalu tjananya yuwa wangkangu. Palulanguru paluru yankula waaḻangka tjarrpanytjala Yiitjulu Piitanya yalatji tjapiṉu, “Nyaalytji nyuntu kuliṉi? Tjinguru kamantaku mani wiyarringkunytjala kamanta ngurrara mayutju tiṉangku mani kutjupa yaṉangu nganalangarri mantjilku?, tjinguru palumpaṉu katja tjuṯangka?, tjinguru yaṉangu kutjupa tjuṯangka?” \v 26 Piitalu palunya watjaṉu, “Kutjupa tjuṯangka.” Yiitjulu watjaṉu, “Yuwa, katjapiṯi wantirra paluru kutjupa tjuṯangka kamantaku mani mantjilku, katjapiṯingku wiya yungku kamantaku mantjira kanyintjaku. Ngayulu mayutju tiṉaku katja nyinarra wiya mani tjaatjiku yungkunytjaku. \v 27 Tjinguru ngayulu tjananya tjaatjiku mani yungkunytjawiyangka tjana ngayuku ngurrkurriku. Piita, mani nyuntu tjananya katirra yungkunytjaku. Nyuntu yurukutu yankula ngarala puturru yiritjarra waṉi! Piitjingku patjara nganytjantjala, yurungka puturru yurrkura mantjila, piitjitjarra! Mantjira tjaa alytjurarra!, puḻi maninu nyakuku. Mani palunya mantjira katirra tjananya yuwa!, tjaatjiku mayutju tjuṯaku. Yalatji tjananya watjala!, ‘Ngaatja ngayuku, Yiitjukuṯarra.’” \c 18 \s1 Yiitjulu watjalku pipirri kuṉṯanytju nguwanpa nyinanytjaku \p \v 1 Palulanguru palumpa kutunguḻu tjuṯangku Yiitjunya yankula tjapiṉu yalatji, “Katutjalu palumpa walytja tjuṯa yaṉṯayaṉṯantjala, yaṉangu ngananya mayutju tiṉa tjanampa nyinaku?” \v 2 Yiitjulu pipirri yila ngaranytjala yaḻṯirra katirra ngururrpa tjanala ngaratjunu. \v 3 Yaḻṯirra ngaratjunkula tjananya watjaṉu, “Wangka ngaatjanyaya kulila! Pipirri tjuṯangku yilta kuliṉi, paapangku watjantjala. Nyurrangarri Katutjaku wangka yilta kulintjaku, pipirri ngaa nguwanpangku. Nyurrangarri yalatji kulintjawiyangka Katutjalu wiya nyurranya ngulytjura kanyilku. \v 4 Pipirri kuṉṯanytju ngaatja ilta kulilpayi nguwanpanyurra nyinarra Katutjaku walytja nyinaku, mayutju tjuṯa nguwanpalpinyurra nyinaku palumpa walytja tjuṯaku.” \v 5 “Pipirri ngaa nguwanpa ngayulu tjananya yunyparringkula yaṉṯayaṉṯaṉi. Tjingurunyurra pipirri tjuṯaku yunyparringkula, ngayukuṯarranyurra yunyparriku.” \s1 “Wiya yaṉangu kutjupangku ngayuku walytja tjingapungkunytjaku” \p \v 6-7 Yiitjulu tjananya piyuku watjaṉu, “Tjinguru wati kutjupangku ngayuku walytja kuya palyantjaku tjingapungku. Yalatji paluru tjingapungkupayingku kuya palyalku. Ngula Katutjalu palunya warukutu waṉiku. Tjingapungkupayi palunya tjinguru yaṉangu kutjupangku witira tjiina puḻi tiṉatjarra nguṉṯiwana tayimapira iluntanku, yuru tiṉangka waṉirra. Yalatji palya tayimapira iluntankunytjaku. Ngula tjingapungkupayi palunya Katutjalu warukutu waṉiku. Tjinguru kutjupa tjuṯangku ngayuku walytja kutjupa tjuṯa tjingapungku kuya palyantjaku. Katutjalu tjingapungkupayi palunya tjananyaṯarra warukutu waṉiku.” \v 8 Yiitjulu tjananya piyuku watjaṉu, “Nyuntu tjinguru mara kutjungku kuya palyaṉutjangku kulira mara palunya kuntara waṉi!, kuya rawangku palyara Katutjaku wangka wantipayingkamarra. Palya nyuntu mara kutjutjarra Katutjaku ngurrangka kana kutu nyinaku. Mara kutjarratjarrangku nyuntu kuya rawangku palyara ilurra ngurra kuyakutu yanku. Ngurra palula waru tiṉa kutu kampamalpa. Nyuntu tjinguru tjina kutjungku kuya palyaṉutjangku kulira tjina palunya kuntara waṉi!, kuya rawangku palyara Katutjaku wangka wantipayingkamarra. Palya nyuntu tjina kutjutjarra Katutjaku ngurrangka kana kutu nyinaku. Tjina kutjarratjarrangku nyuntu kuya rawangku palyara ilurra ngurra kuyakutu anku. Ngurra palula waru tiṉa kutu kampamalpa. \v 9 Wangka palunya nguwanpa, nyuntu tjinguru kuru kutjungku kuya palyaṉutjangku kulira palunya yurrkura waṉi!, kuya rawangku palyara Katutjaku wangka wantipayingkamarra. Palya nyuntu kuru kutjutjarra kana kutu nyinaku. Kuru kutjarratjarrangku nyuntu kuya rawangku palyara ilurra ngurra kuyakutu ankuku. Ngurra palula waru tiṉa kutu kampamalpa.” \s1 Yiitjulu watjalku, yara tjiipi kawaḻirrinytjatjarra \p \v 10-11 Yiitjulu tjananya pinangkatjunu, “Pipirri ngaa nguwanpa wiyaya mungutja nyinanyi, ngayuku walytja tjuṯaya nyinanyi. Wiya nyurrangarri tjananya panypurangkunytjaku, ilkari ngurrara tjuṯangku tjananya kutu yaṉṯayaṉṯaṉi. Tjinguru yaṉangungku tjananya panypurangkunytjala ilkari ngurrara tjuṯangku ngayuku paapangka tjakultjunku.” \p \v 12 Yara kutjupa Yiitjulu tjananya watjaṉu, “Tjiipiku mayutjungku tjiipi tjuṯa, yantaṯa kutju, kanyinmalpa. Tjiipi kutju yankula kawaḻirrinytjala, yaalytjinku tjiipiku mayutju paluru? Yankula tjiipi palumpa ngurririnamalpa. Tjiipi palunya tjuṯangku nayintinayinangku puḻingka ngalkuyinanyingka, wantirra tjiipi kutju palumpa yankula ngurririnamalpa. \v 13 Rawalingku ngurririnkula nyakula yunyparringkula mantjilku. Yilta puntura yunyparriku nyakula mantjira. Tjiipi paluru tjanampa nayintinayinaku yunypa nyinaku. Tjiipi kutju palunya mantjira paluru puntura yunypalingku nyinaku. \v 14 Tjiipiku mayutju palunya nguwanpa Katutjanya nyinanyi. Paluruṯarra kuliṉi palumpa walytja kutjuku, yaṉṯayaṉṯara kanyilkitjangku. \s1 Kalypanyurra yaṉangu kutjupangka wangkanytjaku \p \v 15 “Tjinguru ngayuku walytja kutjupangkunta kuya palyantjala, palulakutu nyuntu yankula purinypa wangkanytjaku, yaṉangu kutjupa tjuṯangka tjungu ngaranytjawiyangka. Tjinguru kulira yaṉangu palurunta yalatji watjalku, ‘Ngayuluṉanta wiyawanangku kuya palyaṉu, ngayulu kuya palyalwiyangku wantimara.’ Yalatji paluru watjantjala nyupali kalypalpi nyinaku. \v 16 Tjinguru nyuntupa wangka kulintjawiyangku wantinytjala, wati kutjupa kutjarra yankula yaḻṯi!, tjungu nyurrangarri yaṉangu palula yankula wangkanytjaku. \v 17 Tjinguru nyurrangarrimpa wangka paluru piyuku kulira wantinytjala tjaatji ngurrara tjuṯangka nyuntu tjakultjunkunytjaku, tjana miitingiku tjungurrinytjala. Tjaatji ngurrara tjuṯa yaṉangu palula yankula puṯu wangkanytjala, nyurrangarri yaṉangu palunya wantinytjaku tjungurringkula nyinanytjawiya. Palunya nyurrangarri payira iyantjaku, wiya paluru Yiitjuku walytja tjuṯangka tjungurrinytjaku. Paluru Katutjaku wangka wiyalpi kulilku, Katutjanya panypurangkupayi tjuṯa nguwanpangku. \p \v 18 “Wangka ngaatjanyaya kulila! Tjingurunyurra yaṉangu kutjupa payira iyalku, paluru kuya palyalwiyangku Katutjaku wangkalpi kulintjaku. Katutjaluṯarra ilkaringuru nyakula palunya payilku. Yaṉangu kutjupangku Katutjaku wangka wantirra kuya palyara tjinguru nyurrangarrimpa wangka kulilku. Yalatji kulintjala nyurrangarri palumpa kalyparriku. Katutjaluṯarra ilkaringuru nyakula palumpa kalyparriku. \p \v 19 “Ngayulu wangka kutjupa nyurrangarrinya yalatji watjaṉi. Yaṉangu kutjarrangku tjungurringkula yara kutju kulira Katutjanya tjapintjala paapa Katutjalu pulampa yalatji palyalku. Yalatji yaṉangu kutjarrangku tjapintjala paluru ilkaringuru kulira palyalku. \v 20 Tjinguru yaṉangu kutjarra, maṉkurrpapaka ngayunya waḻkulkitja tjungurringanyingka, ngayulu yaṉangu palula tjanala yilta tjungurringkula nyinaku.” \s1 Yaṉangu tjuṯaku aḻṯururrinytjaku \p \v 21 Palulanguru Piitalu Yiitjunya yankula tjapiṉu, “Mayutju. Nyuntupa walytja kutjupangkuṉi kuya palyantjala ngayulu palumpa aḻṯururringkula kalypa wangkaku. Tjinguruṉi kuya tjapanpalangara palyantjala, tjinguruṉa kutu tjapanngara palumpa aḻṯururringkula kalypa wangkaku?” \v 22 Yiitjulu Piitanya watjaṉu, “Wiya tjapanpalangara kutju kalypa wangkanytjaku, rawangku tjuṯangara nyuntu wati palumpa aḻṯururringkula kalypa wangkanytjaku. \v 23 Rawangku aḻṯururringkula kalypa wangkanytjaku yara yalatji nguwanpa ngaranyi. Mayutju tiṉa nyinaku, paluru waarrkana tjuṯa yungamalpa tjana maniwiyarringanyingka. Paluru watjalku tjananya, ‘Payitayingka mani mantjira ngalya katirraṉi ngaparrtjingku yuwa!’ Paluru nyinarra yalatji kulinmalpa, ‘Ngayuku waarrkana tjuṯangkuṉi ngalya katirra mani ngaparrtjingku yungamara. Kala, piipangka ngayulu yini tjuṯa nyakula ngayulu watjalku waarrkana tjuṯangku yankula tjananya yaḻṯirra ngalya katinytjaku, ngayunya mani ngaparrtjingku yungkunytjaku.’ \v 24 Palumpa waarrkana tjuṯangku yankula waarrkana kutjupa yaḻṯirra ngalya katiku. Waarrkana paluru yurrunpa mayutju tiṉaku ngalya katirra yungamara mani tiṉa, pipitiyi milyantala. \v 25 Waarrkana paluru maniwiya ngalya yankula nguḻu ngaraku. Mayutju tiṉa paluru palumpa wangka kulira watjalku waarrkana palumpa waaḻa tjana tjalamilantjaku, palumpa yulytja tjuṯaṯarra. Piyuku mayutju tiṉa paluru palumpa waarrkana tjuṯangka watjalku, ‘Wati ngaaku miiṯa, pipirri tjuṯaṯarra nyurrangarri yankula witira kati!, tjalamilalkitjangku. Yalatji tjalamilara mani mantjira ngalya katirraṉi yuwa!, paluruṉi ngalya katirra ngaparrtjingkuṉi yungkunytjawiyangka.’ \v 26 Wangka palunya kulira waarrkana paluru nguḻurringkula pupakatirra marrkulku, ‘Aḻṯururriwatju! Ngula ngayulu mani mantjira ngalya katirraṉanta ngaparrtjingku yungku.’ \v 27 Mayutjulu yaḻṯururringkula palula watjalku, ‘Palya pakara yarra!, wiyaṉi mani palunya mantjira ngalya katinytjaku, wanti!’ \p \v 28 “Palulanguru waarrkana paluru mayutjuku kalyparringkula yankula nyaku, waarrkana kutjupa. Nyakula kulilku, ‘Wati palangkuṉi yungamara waan antaṯala.’ Puṯu tjapira yunytju witira piyuku watjalku, ‘Yantaṯala palunyaṉi yuwa!’ \v 29 Wati paluru nguḻurringkula pupakatirra marrkulku, ‘Aḻṯururriwatju! Ngula ngayulu mani mantjira ngalya katirraṉanta ngaparrtjingku yungku.’ \v 30 Waarrkana palula yalatji watjalku, ‘Nyuntu parrpaṯu yungkunytjawiyangka, tjana nyuntunyalpi witira tjiilakutu katirra tjarrpatjunku. Nyuntu tjiilangka rawa nyinaku. Yantaṯala palunya kutjuṉi yungkula nyuntu pakalku.’ \p \v 31 “Mayutju tiṉa palumpa waarrkana kutjupa tjuṯangku tjakulpa kulira aḻṯururringku waarrkana palumpa tjiilangka katirra tjarrpatjunutjangka. Paluru tjana yankula mayutju tiṉangka tjakultjunku. \v 32 Yalatji kulira mayutjungku watjalku waarrkana panyapa tjana yankula ngalya katinytjaku. Yurrunpa waarrkana palumpa kalyparringkula mayutju paluru palunya payilku, ‘Nyuntu waarrkana kuya nyinanyi. Nyuntu ngayunya marrkuntjala, ngayuluṉanta aḻṯururringkula watjaṉu, “Wiyaṉi mani palunya mantjira ngalya katinytjakukunyu, wanti!” \v 33 Yalatji nyuntu waarrkana tjiilangka nyinapayiku aḻṯururringkula watjanmara, ‘Wiyaṉi mani palunya nyuntu mantjira ngalya katinytjaku, wanti!’ Yalatji nyuntu palunya watjanmara. \v 34 Mayutju paluru waarrkana palumpa ngurrkurringkula watjalku palunya tjiilakutulpi maa katinytjaku. Mayutju paluru piyuku watjalku, ‘Kala, tjiila ngurrara tjuṯangku palunya kutu wiipatjarrangku pungkula kuripulanku. Paluru mikintjarra tjiilangka rawa nyinarra kutju ngula pakalku, mani palunya mantjira tjunkunytjala ngayuku.’” \v 35 Yiitjulu tjananya piyuku watjaṉu, “Yara palunya nguwanpa ngayuku paapa Katutjalu nyurrangarrinya puntura pikantanku, yaṉangu kutjupaku aḻṯururringkula kalyparrinytjawiyangka. Yuwa, yaṉangu kutjupangkunta kuya palyantjala, nyurrangarri aḻṯururringkula kalypa wangkarra yilta palumpa kalypalpi nyinanytjaku.” \c 19 \s1 “Miiṯa walytja kanyira yunytjuwiyarringkula wiya nyuntu wantirriyantjaku” \p \v 1 Yiitjulu wangka panyapa tjananya watjaṉu manta Kaliliyila. Yalatji watjara palumpa kutunguḻu tjuṯa tjunguya yanu manta Tjuutiyalakutu. Yankulaya karru Tjuutanala kuruutjurringu. \v 2 Manta Tjuutiyala tjana nyinanytjala yaṉangu tjuṯalingku Yiitjula tjungurringkupayi kututja, palumpa wangka kulilkitja. Pikatjarra tjuṯa tjananya Yiitjulu palyarinangi. \p \v 3 Paratji tjuṯaya yanu Yiitjulakutu, tjapilkitja. Paluru tjana yalatji kulilpayi, “Tjinguru Yiitjulu wiyawanangku watjaṉingka nganaṉa palunya ngula kuutawutjuku mayutjungka tjakultjunkunytjaku.” Yiitjunyaya yalatji tjapiṉu, “Tjinguru luwulampa palya ngaranyi?, watingku miiṯa walytja rawangku kanyira yunytjuwiyarringkula payira wantirriyalku?” \v 4 Paluru tjananya watjaṉu, “Katutjaku wangka yalatji ngaranyi. Wangka palunya nyurrangarri riitarringkula kulinmara. Yirriṯi Katutjalu pulanya miiṯararra nyinatjunu. Kuwarri Katutjalu kutu kuliṉi, miiṯararra tjungu kutu nyinanytjaku. \v 5 Palulanguru watingku paapa anta maama pulanya wantirra kungka yaḻṯirra miiṯararralpi nyinanyi. \v 6 Palulanguru wati anta kungka miiṯararra kutu nyinanyi, wiyalpipula tjiingkila nyinanyi. Yalatji Katutjalulanya miiṯararra nyinatjunu. Wiya watingku miiṯa walytja kanyira yunytjuwiyarringkulalpi wantinytjaku. Tjungupula kutu nyinanytjaku.” \p \v 7 Tjanaya watjaṉu, “Muutjalu palya watjaṉu, ‘Watilu piipangka wakara miiṯa walytjaku yungku, wantirriyalkitjangku.’” \v 8 Yiitjulu tjananya yalatji watjaṉu, “Yirriṯitja tjuṯaya Katutjaku wangka kulintjawiya nyinapayi. Palulanguru Muutjalu tjanampa luwu palunya watjaṉu. Nyurrangarriṯarra Katutjaku wangka kulintjawiya nyinanyi. Katutjalu yirriṯi miiṯa walytja kanyira wantirriyantjaku wiya watjaṉu. \v 9 Ngayulu nyurrangarrinya watjaṉi yalatji. Watingku miiṯa walytja kanyira, miiṯa kutjupa mantjilkitjangku wiya wantirriyantjaku. Miiṯa walytja wantirriyara kutjupa mantjira Katutjaku luwu kilytjuntananyi. Palya watingku miiṯa walytja kanyira wantirriyantjaku, paluru wati kutjupakutu yankunytjala.” \p \v 10 Yiitjuku kutunguḻu tjuṯangku palunya watjaṉu, “Yalatji nyuntu panyapa watjaṉu, miiṯa walytja wiya wantirriyantjaku. Wangka palunya nganaṉa kulira yilta kuliṉi watingku panya miiṯa yaḻṯinytjawiya nyinanytjaku, miiṯa walytjaku yunytjuwiyarringkula puṯu kuliltjipingka.” \v 11 Paluru tjananya watjaṉu, “Wiya. Miiṯararranyurra palya nyinanytjaku. Tjaampala kutjuya palya miiṯawiya nyinanyi. Katutjalu tjananya rapaṉi palya miiṯawiya nyinanytjaku. \v 12 Wati tjaampalangkuya puṯu kuliṉi miiṯa yaḻṯirra pipirri yaṉṯayaṉṯalkitjangku kuyarringutjangku nyinarra. Wati tjaampalaya miiṯawiya nyinanyi Katutjaku waarrka kutu palyalkitja. Tjinguru yaṉangungku kuliṉi Katutjaku waarrka kutju palyantjaku. Palya paluru miiṯawiyangku nyinarra palyantjaku.” \s1 Aḻṯurungku tjananya pipirri tjuṯa pampura tjapilku \p \v 13 Palulanguru Yiitjulakutuya katingu pipirri tjuṯa, aḻṯururringkula tjanampa Katutjanya tjapintjaku. Yiitjuku kutunguḻu tjuṯangku tjananya ngalya katinyingka nyakula payiṉu, “Wiyanyurra pipirri tjuṯa Yiitjulakutu katinytjaku, wantiya!” \v 14 Yiitjulu tjananya kulira marrkuṉu, “Wanti tjananya!, pipirri tjuṯa ngayulakutuya palya ngalya katinytjaku. Pipirri ngaa tjuṯa nguwanpa, Katutjalu yaṉṯayaṉṯaṉi.” \v 15 Yiitjulu aḻṯururringkula tjanala mara katangka tjunkula tjapiṉangi. Palulanguru Yiitjunya ngurra kutjupakutu yanu. \s1 Kana kutu nyinakitjangku tjapilku \p \v 16 Wati yangupalangku Yiitjunya yankula tjapiṉu, “Nintilpayi. Ngayulu yaalytji tjukarurru palyalku, kana kutu nyinakitjangku?” \p \v 17 Yiitjulu palunya watjaṉu, “Nyaakuṉin tjapiṉu tjukarurru palyalkitjangku? Nyuntu wiya tjukarurru palyalku, Katutjalu kutju tjukarurru palyalpayi, yaṉangungku wiya. Katutjalu yirriṯi watjaṉutjangka wangka palulawana nyuntu tjukarurru nyinanytjaku.” \v 18 Paluru Yiitjunya tjapiṉu, “Katutjalu watjaṉutja nyaaku ngayulu tjukarurru nyinanytjaku?” Yiitjulu palunya watjaṉu, “Katutjalu watjaṉutja yalatjiku, ‘Yaṉangungku wiya kutjupa mirri pungkunytjaku. Yaṉangungku wiya kutjupakura miiṯa tjulyara katinytjaku. Yaṉangungku wiya yulytja mulyaṯangku mantjintjaku. Yaṉangungku wiyawanangku tjakultjunkunytjawiya nyinanytjaku. \v 19 Yaṉangu paapaku maamaku pulampa kaangkinytji nyinanytjaku, wiya pulanya panypurangkunytjaku. Walytja ilatja tjuṯaku nganaṉa yunytju nyinanyi. Palunya nguwanpa nganaṉa walytja kutjupa tjuṯakuṯarra yunytju nyinanytjaku.’” \v 20 Wangka panyapa kulira wati yangupala paluru Yiitjunya watjaṉu, “Wangka palunya tjuṯawana ngayulu tjukarurru nyinapayi. Kuwarri kutuṉa tjukarurru nyinanyi. Yaalytjiṉa kana nyinakitjangku palyalku?” \v 21 Yiitjulu palunya watjaṉu, “Wangka palunya tjuṯaku palya nyuntu tjukarurru nyinapayi. Kana kutu nyinakitjangku nyuntu yulytja tjuṯa waaḻa tjuṯaṯarra tjalamilara mani mantjila! Mantjira katirra tjanampa yuwa!, mangarriwiya, ngurrawiya tjuṯaku. Maniwiyarringkulalpi nyuntu ngayulawana tjungu yankunytjaku. Palunyatjanu nyuntu tjukarurru nyinaku. Katutjalunta ngula palumpa ngurrangka yaṉṯayaṉṯalku.” \v 22 Yiitjuku wangka kulira wati yangupala paluru puṯu kuliṉu yulytja tjuṯa waaḻa tjuṯaṯarra tjalamilalkitjangku. Paluru tjilurutjilururringkula yanu. \p \v 23 Yiitjulu tjananya palumpa kutunguḻu tjuṯa watjaṉu, yalatji, “Wangka ngaatjanyaya kulila! Katutjalu palumpa walytja tjuṯa kanyilku. Walytja palunya tjuṯangka tjananya tjungu nyinakitjangku yaṉangu yulytja tiṉatjarra tjuṯangkuya puṯu kuliṉi, yulytja tjuṯa wantirra nyinakitjangku.” \v 24 Yiitjulu tjananya piyuku watjaṉu yalatji, “Naanytja luututjarra kiiṯa yutjuwana puṯu tjarrpapayi. Yara palunya nguwanpa yaṉangu yulytja tiṉatjarra naanytja nguwanpangku puṯu kuliṉi Katutjaku ngurrangka tjarrpakitjangku.” \v 25 Yiitjuku kutunguḻu tjuṯangku kutu wiyawanangku kuliṉingi, “Katutjalu tjananya yulytja tjuṯa maniṯarra yungkupayi, palulanguru tjananya katirra yaṉṯayaṉṯara kanyilku palumpa ngurrangka.” Yalatjikutjuraya kulira tjana wangkarra pungu, “Yulytja tiṉatjarra tjuṯa Katutjalu wantirra, yaṉangu ngananya?, paluru ngulytjura palumpa walytja nyinatjunku?” \p \v 26 Yiitjulu tjananya nyakula watjaṉu, “Yaṉangungku puṯu kuliṉi Katutjaku walytja tjuṯangka tjungu nyinakitjangku, Katutjalu kutju yaṉangu tjuṯa ngulytjura katirra palumpa walytja tjuṯangka nyinatjunku. Yulytja puntutjarra Katutjaku kutu tjukarurru nyinanytjala, palya, palunya Katutjalu palumpa walytja tjuṯangka nyinatjunku palumpa ngurrangka.” \p \v 27 Piitalu Yiitjunya watjaṉu, “Nganaṉalatju, nyuntupa walytja tjuṯangku yulytja waaḻa, walytja tjuṯaṯarra wantingu, nyuntulawanalatju tjungu nyinakitjangku. Katutjalu nganaṉanya yunyparringula tjinguru waḻkulku?” \p \v 28 Yiitjulu tjananya watjaṉu, “Ngula ngayuku paapangkuṉi yaṉanguku katja mayutju ngaratjunku. Yuḻṯa palula ngayuluṉa nyurrangarrinya yaṉangu tjuṯaṯarra yaṉṯayaṉṯalku. Ngurra palula nyurrangarri mayutju tuwalpala mayutjukuṉu tjiiyingka nyinaku, Yitjurilaku walytja ngaṉṯitja tjuṯaku. Yitjurilakuṉu katja yurruntitja Ruupinanya nyinangu. Palumpa walytja ngaṉṯitja tjuṯa nyinanyi. Ruupinaku maḻanypa yini Tjuutanya nyinangu. Palumpa walytja ngaṉṯitja tjuṯa nyinanyi. Tjuutaku maḻanypa yini Pintjiminanya nyinangu. Palumpa walytja ngaṉṯitja tjuṯa nyinanyi. Yalatji kaakararranpa tuwalpala nyinangu, Yitjurilaku katja tjuṯa. Palunya tuwalpalaku walytja ngaṉṯitja tjuṯalingku kuwarri nyinanyi. Palunya tjuṯaku tjanampa nyurrangarri mayutju tiṉa tuwalpala nyinaku.” \v 29 Yiitjulu tjananya piyuku watjaṉu, “Yaṉangu ngayuku walytja nyinakitjangku, ngayuku waarrkaṯarra palyalkitjangku waaḻa, walytja tjuṯaṯarra wantingutjangka, Katutjalura ngula puntura yungku. Walytja tjuṯa yalatji nguwanpa wantingutjangka, kaaka, kangkuru, maḻanypa, katja tjuṯa, yuṉṯalpa tjuṯa, walytja kutjupa tjuṯaṯarra. Katutjalura puntura yungku ngaparrtjingku walytja tjuṯa kutjupa, ngurra kutjupaṯarra. Palulanguru ngula paluru kana kutu nyinamalpa, Katutjaku ngurrangka. \v 30 Kuwarriya paṉangka mayutju tjuṯa nyinarra, ngulaya ngurra palula waarrkana tjuṯa nyinaku. Kutjupa tjuṯaya kuwarri waarrkana tjuṯa nyinarra, ngulaya mayutju tjuṯa nyinaku, ngurra palula.” \c 20 \s1 Waarrkana tjuṯa kaanangka waarrkarriku \p \v 1 Yiitjulu tjananya piyuku watjaṉu, “Katutjalu ilkari ngurrarangku palumpa walytja tjuṯa tjananya tjukarurru yaṉṯayaṉṯalku yalatji. Kaanaku mayutju tiṉa nyinaku. Kuripitji tjuṯa yuṉmirrinytjala paluru aaḻi yanku tawunukutu nayinukuluku, waarrkana tjuṯa yaḻṯirra mantjilkitja, palumpa kaanangkaya waarrkarrinytjaku. \v 2 Paluru tjananya yalatji watjalku, ‘Nyurrangarri ngayuku kaanangka waarrkarrinytjala ngayulu nyurrangarrinya mungarrtji pipitiyi tala yiitji yungkuku.’ Paluru tjana kulira yunyparriku. Palulanguru tjananya waarrkaku katiku palumpa kaanakutu. \v 3 Kapitiitayimi mayutju paluru piyuku yanku tawunukutu. Tawunungka ngururrpa tjananya nyaku waarrkawiya tjuṯa parra ngaranytjala. \v 4 Paluru tjananya watjalku, ‘Nyurrangarriṯarra ngayuku kaanangka waarrkarrinytjala mungarrtji ngayulu nyurrangarrinya mani tjukarurru yungkuku.’ Kulira tjana yunyparriku. Kala tjananya katiku palumpa kaanangka waarrkarrinytjaku. \v 5 Mayutju paluru tiinatayimi piyuku tawunukutu yankula kutjupa tjuṯa nyaku. Yaḻṯirra tjananya katiku palumpa kaanangka waarrkarrinytjaku. Kapitiitayimi paluru piyuku tawunukutu yankula kutjupa tjuṯa nyaku. Yaḻṯirra tjananya katiku palumpa kaanangka waarrkarrinytjaku. \v 6 Payipikuluku, tjiṉṯu yunngu ngaranytjala, paluru tawunukutu piyuku yankula kutjupa tjuṯa nyakuku. Nyakula tjananya tjapilku, ‘Nyaakunyurra ngaangka tawunungka waarrkawiya parra ngaranyi?’ \v 7 Paluru tjana palunya watjalku, ‘Wiya mayutju tjuṯangku nganaṉanya yaḻṯirra katingu waarrkaku, wiya.’ Mayutju paluru tjananya watjalku, ‘Tjungulaka yarra!, ngayuku kaanangkanyurra waarrkarrinytjaku.’ Yilta paluru tjananya katiku waarrkarrinytjaku. \p \v 8 “Tjiṉṯu tjarrpanytjala mayutju paluru palumpa waarrkana palunya ngurrara watjalku, ‘Yankula tjananya yaḻṯirra tjungula!, mani ngaatjanya yungkukitjangku. Panyapa tjuṯa ngayulu tjananya payipikuluku ngalya katingu. Palunya tjananyawarri mani yuwa, pipitiyi tala yiitji! Kutjupa tjuṯa ngayulu tinatjanu yankula kapitiitayimi tjananya ngalya katingu. Nyuntu tjananyaṯarra yungkunytjaku pipitiyi tala yiitji. Yalatji nyuntu tjananya yungkunytjaku. Kutjupa tjuṯa ngayulu tjananya nayinukuluku ngalya katingu. Palunya tjananya nyuntu mani ngaṉṯi yungkunytjaku pipitiyi tala yiitji.’ \v 9 Payipikuluku tjarrparra waarrkarripayi tjuṯangkuya kutjuṯu kutjuṯungku pipitiyi tala mantjilku. Palulanguru kutjupa tjuṯangku pipitiyi tala yiitji mantjilku. Yalatji nguwanpa waarrkarripayi tjuṯangku pipitiyi tala yiitji mantjilku. \v 10 Panyapa tjuṯa mayutjulu tjananya nayinukuluku yaḻṯirra ngalya katingutja tjuṯangku kulinmalpa, ‘Tjinguru nganaṉanya paluru pipitiyi talangka wirriḻi yungkuku.’ Palunyatjanu mayutjuku waarrkana paluru tjananya pipitiyi tala yiitji yungkuku. \v 11-12 Mani mantjira paluru tjana mayutju palulakutu yankula pikarringkula watjalku, ‘Kaanangka payipikuluku tjarrparra waarrkarripayi tjuṯangku pipitiyi tala yiitjiya mantjiṉu, kanya nganaṉatju rawa waarrkarripayi tjiṉṯu puntungka. Pipitiyi tala yiitji kutju palurulanyatju yungu, mani puntulanyatju yungamara.’ \v 13 Palunya tjananya mayutju paluru watjalku, ‘Wiya. Ngayulu nyurrangarrinya panyapa watjaṉu pipitiyi tala yiitji yungkukitjangku. Ngayuku waarrkanangku nyurrangarrinya tjukarurru yungu. Nyurrangarri yunyparringu ngayulu pipitiyi tala yiitji yungkukitjangku aaḻi watjaṉutjangka.’ \v 14-15 Kala, nyurrangarri pikarrinytjawiya mani kanyira ngurrakutu yarra! Ngayuku waarrkanangku palya panyapa tjuṯa tjananya pipitiyi tala yiitji yungu, ngayulu watjantjala. Wiyaṉinyurra ngayunya watjantjaku, ngayulu aḻṯurunytjungku tjananya kulira watjaṉu. Tjinguru nyurrangarri ngayuku ngurrkurringanyi ngayulu aḻṯurunytjungku watjantjala, ngayuku waarrkanangku tjananya pipitiyi tala yiitji yungkunytjaku.’” \v 16 Yara panyapa watjara Yiitjululpi tjananya palumpa kutunguḻu tjuṯa watjaṉu, “Kuwarriya paṉangka mayutju tjuṯa nyinarra, ngulaya ngurra palula waarrkana tjuṯa nyinaku. Kutjupa tjuṯaya kuwarri waarrkana tjuṯa nyinarra, ngulaya mayutju tjuṯa nyinaku, ngurra palula.” \m \em Yiitjulu tjananya yara palunya nintiṉu tjana yalatji kulintjaku. Kaanaku mayutju paluru Katutjanya nguwanpa nyinanyi, tjukarurru palyalpayi. Katutjalu palumpa waarrkana nganaṉanya aḻṯurunytjungku yungkupayi. Nganampa paluru aḻṯururringkula tjukarurru palyalpayi.\em* \p \v 17 Palulanguru Yiitjunya, palumpa kutunguḻu tjuṯaṯarra yaṉangu tjuṯaṯarra tawunu Tjarutjalumalakutu yanu. Ngururrpa yankula palumpa kutunguḻu tuwalpala yaḻṯirra tjungura tjananya watjarinangi, \v 18 “Kulilaya! Tjungula yananyi Tjarutjalumalakutu. Ngurra palula ngayunya yaṉanguku katjaṉiya witilku. Witiraṉiya katirra ngaratjunku tuḻkuku mayutju tjuṯangka, Muutjaku wangka nintilpayi tjuṯangkaṯarra. Paluru tjanaṉiya katirra kuutawutjungka ngaratjunku. Ngurra palulaya wangkarra ngayunya mirritjunku. \v 19 Wangkarraṉiya katirra ngaratjunku Tjuwuwiya tjuṯangku ngayunya mirrintankunytjaku. Paluru tjana ngayunya panypurangkula wiipatjarrangkuṉiya pungku. Pungkulaṉiya watiyangka waralytjunkula mirrintanku. Munga kutjarra mirriṉa ngarrirra kanarringkula pakalku.” \s1 Maamangku Yiitjunya tjapilku, katja kutjarra mayutjulpi nyinanytjaku \p \v 20 Tjiḻpi Tjipitiyiku miiṯa, palumpa katja kutjarraṯarra Yiitjulakutu yankula yila ngarangi. Wulkumanu paluru pupakatirra Yiitjunya tjapiṉu, “Palya ngayulu yara wangkaku?” \v 21 Yiitjulu palunya tjapiṉu, “Nyaampanu wangkakitja yunytjurringanyi?” Wulkumanu paluru watjaṉu Yiitjunya, “Nyuntu ngula mayutju tiṉa nyinanytjala, ngayuku katja ngaa kutjarra mayutjulpi nyuntulawana nyinanytjaku. Yalatji pulanya mayutju nyinatjunkukitjangku watjalaṉi!” \v 22 Maamararranpa tjananya Yiitjulu watjaṉu, “Nyurrangarri wiyawanangku kuliṉi, ngurrpangku. Kuwarri ngayunyaṉiya panypurangkula pungkuku. Tjungu nganaṉanyaṯarra tjana panypurangkula pungkunytjaku nyupali yunytjurringanyi? Yalatji nyupali kuliṉi?” Paluru kutjarra watjaṉu, “Yuwa, ngali kuliṉi tjungu nganaṉanya tjana pungkunytjaku.” \v 23 Yiitjulu pulanya watjaṉu, “Yilta, kutjupa tjuṯangku nyupalinya pungku. Paapa Katutjalu kutju watjalku, ngayulawana mayutju tjungu nyinanytjaku, wiya ngayulu watjantjaku.” \v 24 Yiitjuku kutunguḻu tiinpalangkuya wangka panyapa kulira pikarringu pulampa Tjayimitjaku anta Tjaanaku, mayutjupula nyinakitjangku tjapiṉutjangka. \v 25 Yiitjulutjananya palumpa kutunguḻu tjuṯa yaḻṯingu. Paluru tjananya watjaṉu yalatji, “Kulilaya! Tjuwuwiya mayutju tjuṯaya kuya nyinanyi, yaṉangu tjuṯa tjananya tjikipakangku kanyilpayi. Yalatjikunyurra ninti nyinanyi. \v 26-27 Wiya nyurrangarri mayutju palunya tjuṯa nguwanpa nyinanytjaku. Tjinguru kutju nyurrampa mayutju nyinakitja yunytjurringkula, kutjupa tjuṯaku nyurrampa waarrkarringkula yaṉṯayaṉṯantjaku. \v 28 Tjingurunyurra kuliṉi ngayulu yaṉanguku katja mantakutu ngalya yanu, mayutjungku yaṉangu tjuṯa kanyintjaku. Yalatjiku wiya. Ngayulu waarrkana ngalya yanu Katutjaku waarrka palyara mirrirrikitja, yaṉanguku kuya waṉikitja.” \s1 Paanga kutjarra Yiitjulu palyalku \p \v 29 Tawunu Tjirikula Yiitjunya palumpa kutunguḻu tjuṯaṯarra nyinarra pakara yanu ngurra kutjupakutu. Yaṉangu tjuṯa tjanala tjungurringkula yanangi. \v 30 Ruutuwanaya yankunytjala, wati paanga kutjarra ruutungka tjayiṯingka nyinangi. Yiitjunya yankunytjala, tjakulpa kulira paanga paluru kutjarra mirrarra yaḻṯingu, “Tapitaku walytja ngaṉṯitja yaḻṯururriwalimpatju!” \p \v 31 Yaṉangu tjuṯangku marrkuṉu pulanya wangkawiya nyinanytjaku. Paluru kutjarra kutu mirrarra yaḻṯingu, “Tapitaku walytja ngaṉṯitja yaḻṯururriwalimpatju!” \p \v 32 Yiitjulu pulanya kulira ngarala yaḻṯingu pulanya ngalya yankunytjaku. Tjapiṉu pulanya, “Nyaaku nyupali yunytjurringanyi? Ngayulu nyupalinya yaalytjinku?” \v 33 Paanga kutjarrangku watjaṉu, “Mayutju. Kurulimpatju yaḻala!” \v 34 Yaḻṯururringkula pulanya Yiitjulu kuru paanga kutjarrangka watjara pampuṉu. Yilta paluru kutjarra kuru palyarringu. Palyarringkulapula Yiitjulawana tjungu yanu, yunypalpi. \c 21 \s1 Yiitjunyaya waḻkuyinamalpa \p \v 1-2 Palulanguru Yiitjunyangarri tawunu Tjarutjalumalakutu yanangi. Yankulaya tawunu Pitjapatjila yilarringkula puḻi Yalipatjalaya nyinangu. Palumpa kutunguḻu kutjarra pulanya wantirriyalkitjangku Yiitjulu watjaṉu, “Tawunu nyarrakutupula yarra! Nyupali yankula nyaku tuungkiyi kutjarra maamararra ruupatjarra ngaranytjala. Ruupa yarrarapula palunya kutjarra ngalya kati ngayulakutu! \v 3-6 Tjinguru nyupalinya kutjupangku watjalku, ‘Nyaakitjangkupulan yarraṉi?’ Yalatjipula watjala!, ‘Mayutjunya yunytjurringanyi, kanyiranta ngaa kutjarra ngalya wantirriyalku nyuntulakutu.’” Palulanguru paluru kutjarra tawunu palulakutu yanu, Yiitjulu pulanya watjaṉutjangka. Yankulapula tuungkiyi palunya kutjarra maamararra ngalya katingu. Katutjaku wangka watjalpayingku yirriṯi nyinarra watjaṉu Kurayitjanya tuungkiyingka kaḻparra yananyingka. Wangka palunya yiltarringu. Watjalpayi paluru watjaṉu yalatji, \q1 “Watjala tjananya tawunu Tjarutjalumanya ngurrara tjuṯangka!, \q1 ‘Nyurrangarrimpa mayutju tiṉa kuwarri ngalya yankuku tuungkiyi wiimangka kaḻparra. \q1 Wiya paluru walytjangku waḻkulku, palya paluru tuungkiyi wiimatjarra ngalya yankuku.’” \p \v 7 Paluru kutjarra tuungkiyi maamararra pulanya katirra Yiitjula ngaratjunu. Kuuta waṯawarapula yarrara tuungkiyi wiimangka yinytjamitjunkula wantingu. Yiitjunyalpi kaḻpangu tuungkiyi palula. \v 8 Ruutuwanaya tjungu yanangi Yiitjunya, palumpa kutunguḻu tjuṯa, yaṉangu kutjupa tjuṯaṯarra. Kuuta waṯawarayanku yarrara ruutungka yinytjamitjunangi tuungkiyingku tjinangku kanturinkunytjaku. Kutjupa tjuṯangkuya parrka kilytjuntankula tjunangi parrkalpi tuungkiyilu kanturinkunytjaku. Paluru tjana kuliṉangi, “Nganaṉa mayutju tiṉa tjuṯaku kuuta tjuṯa parrka tjuṯaṯarra ruutungka tjunkupayi. Palunya nguwanpa nganaṉa wati ngaaku kuuta tjuṯa parrka tjuṯaṯarra tjunkunytjaku, paluru ilta mayutju tiṉalampa nyinanyi.” \v 9 Yaṉangu tjuṯa Yiitjulawana yurrunpa yanangi, tjana palunya waḻkuṉangi. Yiitjula ngaṉṯiwanangkuṯarra kutjupa tjuṯangku palunya waḻkuṉingi, “Mayutju tiṉa ngaatjanyalaka waḻkula!, Tapitaku walytja ngaṉṯitja. Ngaatjanya Katutjakuṉu ngangkari tiṉatjarra. Nganaṉa palunya waḻkuntjaku. Kurayitjalulanya walytja tjuṯa kanyilku, palunya nganaṉa waḻkuntjaku! Katutjanyaṯarralaka waḻkunma!” \v 10 Yiitjunya tuungkiyingka kaḻparra nyinayinanyingka yaṉangu tjuṯaya tjungu yankula Tjarutjalumala tjarrpangu. Yaṉangu tjuṯangku mirrarra wanaṉingi. Kulira Tjarutjalumanya ngurrara tjuṯangku wangkarra waṉingi, “Ngananyampa tuungkiyitjarra ngururrwana yananyi?” \v 11 Yiitjulawana yankupayi tjuṯangku tjananya watjaṉu, “Palatja Yiitjunya, Katutjaku wangka watjalpayi, manta Kaliliyinya ngurrara, tawunu Natjaritjanya ngurrara.” \s1 Yiitjunya tjaatji tiṉakutu yanku \p \v 12 Palulanguru Yiitjunya tjarukatirra tuungkiyi wantirra tjaatji tiṉangka yankula tjarrpangu. Tjarrparra tjananya Yiitjulu nyangu yaṉangu tjuṯangkuya tjuḻpu tjuṯa tjawirrilyi tjalamilaṉingka. Kutjupa tjuṯangkuya tjawirrilyi payimilara tuḻkuku mayutjuku yungkupayi. Yiitjulu tjananya payira wantirriyaṉu. Tiipula tjuṯa tjanampa mani ngurrara tjuṯaku, mantjira waṉingu, tjuḻpu ngurrarakuṯarra. Payira tjananya wantirriyaṉu yaatjayiṯi. \v 13 Paluru tjananya payiṉu yalatji, “Wiyanyurra ngaangka kuka tjuṯa tjalamilantjaku, mani tiṉa mantjilkitjangku. Ngaatja Katutjaku ngurra. Katutjaku wangka ngaranyi yalatji, ‘Ngayuku tjaatji tiṉangka nyurrangarri tjarrparra ngayunya waḻkuntjaku, yaṉangu tjuṯangku.’” \p \v 14 Palulanguru tjaatji tiṉangka nyinarra Yiitjulu kuru paanga tjuṯa, nyumpu tjuṯaṯarra paluru palyaṉingi. \v 15 Paluru tjananya palyaṉingka pipirri tjuṯangku puḻkawaṉingi yalatji, “Mayutju tiṉa ngaatjanyalaka puḻkawaṉi, Tapitaku walytja ngaṉṯitja!” Tuḻkuku mayutju tjuṯangkuya Muutjaku wangka nintilpayi tjuṯangkuṯarra pipirri tjuṯaku wangka kulira tjana Yiitjuku ngurrkurringu paluru yaṉangu tjuṯa palyantjala. \v 16 Ngurrkurringkula tjana tjapiṉu, “Nyuntu pipirri tjuṯa tjananya kuliṉi?” Yiitjulu tjananya watjaṉu, “Yuwa. Kuliṉiṉa tjananya. Tjana palya wangkanyi. Nyurrangarri Katutjaku wangka yirriṯi tjunutja kulinmara. Yalatji ngaranyi, \p ‘Pipirri wiima tjuṯangku, tiṉa tjuṯangkuṯarra tjukarurru palunya puḻkawaṉiku.’” \p \v 17 Yalatji wangkarra tjanala Yiitjulu tjananya wantikatirra yanu tawunu Piitjaniyilakutu. Yankula paluru ngurra palula ngarringu. \s1 Yiitjulu watiya awalyurrungka watjalku \p \v 18 Yiitjunya, palumpa kutunguḻu tjuṯa ngarrirraya aaḻi pakaṉu. Tjana ruutuwanalpi yanangi, Tjarutjalumalakutu. Yiitjunya paḻtjatjirratja yanangi. \v 19 Ruutungka tjayiṯi paluru nyangu watiya awalyurru yukiritjarra. Yankula mangarriku puṯu nyangu, yukiri kuwarripa ngaranytjala. Puṯu nyakula watiyangka yalatji watjaṉu yaṉangu nguwanpakutu, “Nyuntula mangarri wiya piyuku ngaraku.” Yalatji watjantjala watiya palunya piḻṯirringulpi. \v 20 Watiya paluru parrpaṯu piḻṯirringutjangka palumpa kutunguḻu tjuṯangku punturaya nyangangi. Nyakula tjana wangkarra waṉingu, “Yaalytjiyaalytji ngaatja parrpaṯu piḻṯirringu?” \p \v 21 Yiitjulu tjananya watjaṉu, “Wangka ngaatjanyaya kulila! Katutjanya tjapilkitjangkunyurra yalatji kulintjaku, ‘Ngayulu tjapintjala Katutjalu yilta ngayuku palyalku.’ Yalatjinyurra kulira watiya kutjupangka watjantjala Katutjalu yilta watiya palunya piḻṯilku, ngayuku paluru ngaatjanya piḻṯintja nguwanpa. Puḻi nyarrangka yaṉangu nguwanpa nyuntu tjinguru yalatji watjaṉingka, ‘Pakara yankula yuru tiṉangka tjarrpa!’ Palulanguru yilta puḻi nyarratja pakara yankula yuru tiṉangka tjarrpaku. \v 22 Palunya nguwanpa Katutjangkanyurra tjapintjaku, tjukarurrungku. Tjapilkitjangkuya yalatji kulila!, ‘Ngayulu tjapintjala, Katutjalu yilta ngayuku palyalku.’ Tjinguru nyuntu tjapilku Katutjalu yaṉangu kutjupa yaṉṯayaṉṯantjaku. Kala, palurunta kulira yilta yaṉṯayaṉṯalku yalatji nyuntu tjapintjala. Tjinguru nyuntu tjapilku palumpa wangkaku nintirrikitjangku. Kala, paluru kuliranta nintilku. Yalatji Katutjalu kulira palyaṉi, nganaṉa palunya tjukarurrungku kulira tjapintjala.” \s1 “Mayutju nganalunta watjaṉu yaṉangu tjuṯa nintintjaku?” \p \v 23 Tjarutjalumala tjana tjarrparra Yiitjunya palumpa kutunguḻu tjuṯaṯarra tjaatji tiṉa palulakutuya yanu. Tjaatji palula Yiitjulu tjananya nintintjala tuḻkuku mayutju tiṉa tjuṯangku, tjiḻpi tjuṯangkuṯarra yankula Yiitjunya tjapiṉu, “Watjalalanyatju! Mayutju nganalunta watjaṉu, yaṉangu tjuṯa tjananya nyuntu nintira palyantjaku?” \p \v 24 Yiitjulu tjananya watjaṉu, “Wanyuwarri, ngayulu nyurrangarrinya tjapilku. Ngayuluṉa nyurrangarrinya tjapintjala, tjukarurruya watjala! Tjukarurrunyurra ngayunya watjantjala ngayululpi nyurranya ngaparrtjingku tjukarurru watjalku, mayutjungkuṉi watjara wantirriyaṉutjangka.” \v 25 Yiitjulu tjananya alatji tjapiṉu, “Tjaanalu tjananya yaṉangu tjuṯa kapingka tjarrpatjunkula papatatjimilalpayi. Mayutju nganalu Tjaananya watjaṉu, yaṉangu tjuṯa tjarrpatjunkula papatatjimilantjaku?, tjinguru Katutjalu?, tjinguru mayutju yaṉangungku, nganalu? Watjalaṉiya ngayunya!” Kulira tjana wangkarra waṉingi yalatji, “Tjinguru mayutju Katutjanya nganaṉa watjantjala, Yiitjulu nganaṉanya tjapilku, ‘Nyaaku nyurrangarri Tjaananya kulira wantipayi?’ Yalatji tjapilpayingkamarra nganaṉa wiya mayutju Katutjanya watjalku. \v 26 Tjinguru nganaṉa mayutju yaṉangu watjantjala, yaṉangu tjuṯangku kulira nganampa tjana pikarringkula pungkupayingka. Tjana kuliṉi Katutjalu Tjaananya wantirriyaṉutja. Palulamarra nganaṉa wiya yaṉangu mayutju watjalku, Yiitjunya.” \v 27 Tuḻkuku mayutju paluru tjana watjalkitjangku puṯu kulira Yiitjula ngurrpa wangkangu. Palulanguru Yiitjulu tjananya watjaṉu, “Nyurrangarri ngayunya tjukarurru watjanmara mayutju nganalu Tjaananya watjaṉu, yaṉangu tjuṯa papatatjimilantjaku. Kala nyurrangarri ngayunya ngurrpa watjaṉutjangka, ngayulu nyurrangarrila wiya watjaṉi, mayutjungkuṉi ngayunya wantirriyaṉutja.” \s1 Tjiḻpingku katja kutjarra watjalku waarrkarrinytjaku kaanangka \p \v 28 Yara kutjupa Yiitjulu tjananya watjaṉu nintilkitjangku, “Tjiḻpi nyinaku katja kutjarratjarra. Katja yurruntitjanya watjalku, ‘Katja, yankula waarrkarri kaanangka!, kiripitji mantjira tjunkuwanantjaku.’ \v 29 Katja yurruntitjangku palunya watjalku, ‘Wiyaṉa ngayulu yankuku, nyinanyiṉa.’ Katja paluru rawawiya nyinarra walytjangku kulira yankula waarrkarriku, kaanangka. \v 30 Paapara ngurrpa nyinangi paluru waarrkaku kulira yanutjangka. Tjiḻpi paluru yankula katja ngaṉṯinya watjalku, ‘Katja, yankula waarrkarri!, kaanangka kiripitji mantjira tjunkuwanantjaku!’ Katja paluru yalatji watjalku, ‘Yuwa, yankulaṉa waarrkarriku.’ Palunyatjanu paluru nyinaku, wiya paluru kulira yankula waarrkarriku.” \v 31 Yiitjulu tjananya tjapiṉu yalatji, “Kulilaya! Katja nganalu paapaku wangka kulira palyaṉu?” Mayutju tjuṯangku watjaṉu, “Katja yurruntitjangku kutju.” \p Yiitjulu tjananya piyuku watjaṉu, “Wangka ngaatjanyaya kulila! Katutjalu yaṉangu tjuṯa ngulytjuṉi palumpa walytja nyinanytjaku. Paluru kamantaku mani mantjilpayi tjuṯa, kungka kuya palyalkitja watiku paṯalpayi tjuṯaṯarra ngulytjulku, tjana palumpa wangka kulintjala. Tjana katja yurruntitja nguwanpa, paapaku wangka kulira palyalpayi. Nyurrangarrinya wantiku, palumpa wangkanyurra kulira wantipayi tjuṯa, katja ngaṉṯitja nguwanpa nyurrangarri nyinanyi. \v 32 Yirriṯi Tjaanalu tjananya yaṉangu tjuṯa tjarrpatjunkula papatatjimilalpayi. Paluru nyurrangarrinya nintiṉu Katutjaku wangkaku tjukarurru nyinanytjaku. Palumpa wangkanyurra kulira wantingu, kanya kamantaku mani mantjilpayi tjuṯangku Tjaanaku wangka kuliṉu, kungka watiku paṯalpayi tjuṯangkuṯarra. Tjana Tjaanaku wangkaya kulira tjukarurru nyinanytjala nyakulanyurra kutu palumpa wangka wantipayi.” \s1 Kaana kanyilpayi tjuṯa \p \v 33 Yiitjulu tjananya yaṉangu tjuṯanya yalatji yara watjara nintiṉingi, “Wati mayutjungku kiripitji tjiiṯa tjuṯa kaanangka tjunkula wanalku. Piinytjilpi parra tjunkula wanalku. Ngururrpa ngaṯi puḻingka tjawara wantiku, ngula kiripitji tjinangku paḻira tjuutja yintintjaku. Katunguru nyakupayitjarralpi palyalku waarrkanangku kaḻparra nyakunytjaku, kiripitji mulyaṯangku mantjira katitjipingkamarra. Kaana waaḻaṯarra palyara mayutju paluru tjananya wati tjuṯa yaḻṯiku, kaana an waaḻaṯarra waarrkarringkulaya yaṉṯayaṉṯantjaku. Ngurra kutjupakutu yankukitjangku piyuku tjananya paluru watjalku kaana kanyilpayi tjuṯangka, ‘Kiripitji yuṉmirringanyingka yantaratjuya aapa mantjira kanyila!, ngayuku waarrkana kutjupa tjuṯangku katirra tjalamilantjaku.’ Ngurra kutjupakutulpi mayutju paluru yanku. \p \v 34 “Kiripitji yuṉmirringanyingka mayutju paluru waarrkana tjuṯa wantirriyalku tjanalakutu kiripitji palumpa mantjira katinytjaku. \v 35 Kaana palula, kaana ngurrara tjuṯangku tjananya waarrkana palunya tjananya pungkuku. Kutjuya pungkula mirrintanku. Tjana kutjarra kutjupa puḻitjarrangku rungkara wantirriyalku, kiripitjiwiya. \v 36 Waarrkana kutjupa tjuṯa tjananya mayutju paluru piyuku wantirriyalku kaana palulakutu. Palulanguru kaana ngurrara tjuṯangku tjananya pungkula wantirriyalku kiripitjiwiya. \v 37 Palumpa waarrkana tjuṯaya wiyarringanyingka palumpa katjalpi nyinaku. Mayutju paluru yalatji kulilku, ‘Tjinguru ngayuku katja ngayulu wantirriyalku tjanalakutu kiripitji tjunutja katirra tjalamilantjaku. Tjinguru ngayuku katjakulpi tjana kuṉṯarringkula yungku.’ Yalatji kulira mayutju palurulpi katja palunya kaana kanyilpayi tjuṯakutu wantirriyalku. \v 38 Kaana ngurrara paluru tjana katja palunya ngalya yananyingka nyakula wangkarra waṉiku, ‘Katja palumpa ngalya yananyi. Tjiḻpi wiyarringanyingka katja nyarrangkulpi kaana yulytjaṯarra kanyilpayingka, nganaṉa palunya mirri puwa!, kaana ngaatja nganaṉalpi kanyintjaku.’ \v 39 Katja paluru kaanangka tjarrpanytjala, witiraya katirra kaanangka yaatjayiṯi mirri pungku.” Yara palunya watjara Yiitjulu tjananya yaṉangu tjuṯa tjapiṉu yalatji, \v 40 “Kaanaku mayutjungku tjakulpa palumpa katja tjana pungutjangka kulira yankula tjanalakutu yaalytjinku?” \v 41 Yaṉangu tjuṯangkuya Yiitjunya watjaṉu, “Kaana ngurrara kuyakuya tjuṯa tjananya mirri pungkula waarrkana kutjupa tjuṯalpi tjananya yaḻṯiku, tjukarurrungkulpiya kaana kanyintjaku. Paluru tjana kiripitji kanyira mayutjuku waarrkana tjuṯaku kiripitji tjukarurru yungku.” \m \em Yiitjulu yara palunya tjananya kampa kutjupa yalatji watjaṉu. Kaanaku mayutju nguwanpa Katutjanya mayutju Tjuwu tjuṯaku nyinanyi, kaana kanyilpayi tjuṯa nguwanpaku. Paluru tjanalakutu palumpa wangka watjalpayi tjuṯa wantirriyalpayi. Tjana kulilwiyangku tjananya pungkupayi. Palulanguru paluru tjanalakutu palumpa katja wantirriyaṉu. Paluru tjana katja palunyaṯarraya pungu.\em* \p \v 42 Yiitjulu yara palunya watjara ngaatjanyalpi tjananya watjaṉu, mayutju tjuṯangku kulintjaku, “Yara palunya nguwanpa Katutjaku wangka yalatji ngaranyi. Wangka palumpanyurra riitarrirra ninti nyinamara. Katutjaku wangka palunya yalatji ngaranyi, \q1 ‘Wati tjuṯangkuya puri palyalkitjangku watiya kutjarra yaṉṯaḻatjarra tjawara ngaratjunku. Watiya waṯawaraya yiipiwana mantjira ngarritjunku katuwana yaṉṯaḻatjarra kutjarrangka. Nyakulaya watiya palunya yiipiwana mantjira waṉiku, kuyakuyakutjura kulira. \q1 Watiya yiipiwana palunya Katutjalu mantjira puri palyalku. Palulanguru nganaṉa nyaku puri palyalingku, watiya yiipiwana palunyatjarra.’” \m \em Yiitjulu tjananya yara palunya watjaṉu, mayutju tjuṯangku kulintjaku yalatji, “Ngayulu Yiitjunya nyinanyi paawu puntu watiya yiipiwana palunya nguwanpa. Tjuwu tjuṯangku ngayunya witira katirra mirrintanku, kuyakuyakutjura kulira, watiya yiipiwana palunya kuyaltakunyu kulira waṉingutja nguwanpa.”\em* \p \v 43-44 Yiitjulu tjananya piyuku watjaṉu, “Kaana wiyawana kanyilpayi tjuṯa nguwanpanyurra nyinanyi Katutjaku wangkanyurra kulira wantipayi. Palulanguru Katutjalu nyurrangarrinya Yitjurilaku walytja ngaṉṯitja tjuṯa wantirra kutjupa tjuṯa tjananya ngulytjulku, tjanalpi palumpa waarrka tjukarurru palyantjaku.” Yiitjulu tjananya piyuku watjaṉu, “Yaṉangungku ngayuku wangka kulira wantinytjala, ngula Katutjalu kuutawutjungka palunya watjara wantirriyalku warukutu.” \v 45 Yara palunya kulira tuḻkuku mayutju tiṉa tjuṯangku Paratji tjuṯangkuṯarra kuliṉingi, “Yiitjululanya watjaṉu, nganaṉa kaana ngurrara tjuṯa nguwanpa nyinanyi. Paluru watjaṉu tjinguru nganaṉa pungkupayi nguwanpa nyinanyi. Nganaṉanya payilkitjangku yara palunya watjaṉu.” \v 46 Yiitjukuraya pikarringkula yalatji kuliṉu, “Kuwarri nganaṉa Yiitjunya witira katinytjaku.” Yalatji kuliraya Yiitjuku pikarringkula puṯuya kuliṉu witilkitjangku, yaṉangu tjuṯangku ngaparrtjingku pikarringkula pungkupayingkamarra. Yaṉangu tjuṯangkuya Yiitjuku wangka kulira yunyparringkula nyinapayi. Kuliṉuya, “Ngaangku Katutjaku wangka watjalpayi tjukarurru.” \c 22 \s1 Tjungurringkulaya ngalkura yunyparringku \p \v 1 Yiitjulu yara kutjupa tjananya watjaṉu nintilkitjangku, \v 2 “Katutjalu palumpa yaṉangu tjuṯa ngulytjura kanyilku. Paluru yunytjurringanyi yaṉangu tjuṯangku ngayuku wangka kulira walytjarrinytjaku. Yara yalatji nguwanpa wiya yaṉangungku ngayuku wangka kulira wantinytjaku. Mayutju tiṉaku katjangku miiṯa yaḻṯikitja nyinanyingka mayutju paluru kulilku yaṉangu tjuṯangka tjungungku ngalkura yunyparrikitja. Palulanguru mayutju paluru palumpa waarrkana yiyalku, palumpa walytja tjuṯa, kutjupa tjuṯaṯarra yankula tjananya watjantjaku, ‘Mayutju paluru nyurrangarrimpa yunytjurringanyi ngula tjiṉṯu nampa nyarrangka yankula palumpa waaḻangka tjungurrinytjaku, yunypangku ngalkura tjikintjaku.’ Paluru tjana kulira watjalkuya, ‘Yuwa, kala nganaṉa tjungurriku.’ \v 3 Kuka mangarriṯarra kutjara tjunkukitjangku, mayutju paluru waarrkana palunya piyuku wantirriyalku yaṉangu palunya tjuṯa, yirriṯi watjaṉutja tjuṯa, yaḻṯirra tjananya ngalya katinytjaku. Yalatji tjananya yankula watjalku waarrkana paluru, ‘Kalakunyu, kuka mangarriṯarra ngarrinyingka ngalya yarraya, ngalkunytjaku!’ Waarrkana palumpa wangkaya kulira wantiku yaṉangu paluru tjana. \v 4 Puṯu paṯara mayutju paluru waarrkana tjuṯa tjanalakutu wantirriyalku. Yalatji paluru tjana yankula tjananya watjalku. ‘Yiltakunyu, kuka kila ngarrinyi mangarriṯarra, ngalya yarraya, ngalkunytjaku!’ \v 5 Yaṉangu kutjupangku watjalku, ‘Ngalkunytjaku wiyaṉa yananyi, kuwarriṉa kaanakutu yankula waarrkarriku.’ Piyuku kutjupangku watjalku, ‘Ngalkunytjaku wiyaṉa yananyi, kuwarriṉa kantinakutu yankula waarrkarriku.’ \v 6 Kutjupa tjuṯangku watjantjawiyangku mayutju tiṉaku waarrkana tjuṯa tjananya pungkula waṉiku. \v 7 Mayutju tiṉa paluru tjakulpa kulira palumpa tjanampa kulira wantipayi tjuṯaku mulyarrarriku. Palumpa tjuulytji tjuṯa yaḻṯirra tjananya wantirriyalku, palunya tjananya pungkula waṉinytjaku. Pungkula tjananya waaḻa tjuṯaṯarra tilira wantiku. \v 8 Mayutju tiṉa paluru waarrkana kutjupa tjuṯa yaḻṯirra tjananya watjalku wantirriyalkitjangku, ‘Ngayuku katja miiṯa yaḻṯikitja nyinanyi. Nganaṉa palumpa tjungurrinytjaku mangarri kukaṯarra ngalkura. Paluru tjana, kulira wantipayi tjuṯa kuya nyinanyi. Nyurrangarri wiya palula tjanalakutu yankula piyuku aḻṯinytjaku, wanti tjananya! \v 9 Ngurrangka nyinapayi tjuṯa tjananya nyurrangarri yankula parrpaṯu yaḻṯirra ngalya kati!, maralpa tjuṯa, mani tiṉatjarra tjuṯaṯarra.’ \v 10 Waarrkana paluru tjana yankula tjananya yaḻṯirra ngalya katiku, mayutjuku waaḻakutu. Katja palumpa miiṯa yaḻṯikitja nyinanyingka waarrkana tjuṯangku tjananya kuuta palyangka tjarrpatjunku tjungurripayi tjuṯanya, waaḻangkaya tjarrpanytjala. Palya nyinapayi tjuṯa kuya palyalpayi tjuṯaṯarra waaḻa tiṉa palula kuuta palyatjarra nyinaku mangarri kukaṯarra tjungungku ngalkulkitja. \p \v 11 “Palulanguru mayutju tiṉa paluru yankula tjananya tjarrparra nyaku, waaḻa palula. Nyakula tjananya mayutju paluru wati kutju nyaku kuuta palyatjarrawiya ngaranytjala. \v 12 Nyakula paluru wati palunya tjapilku, ‘Nyaaku nyuntu kuuta palyatjarrawiya ngaranyi?’ Kulira wati paluru wangkawiya ngaraku. \v 13 Palulanguru mayutju paluru tjananya waarrkana tjuṯa watjalku, ‘Witiraya ruupatjarrangku wati ngaatjanya mara kutjarra tjina kutjarraṯarra tayimapila! Tayimapira maa katirra yaatjayiṯi waṉi!, mungangka nyinanytjaku.’ Yaṉangu palunya nguwanpa Katutjalu tjananya payira wantirriyalku waru tiṉakutu. Mikin puntutjarraya nyinaku.” \v 14 Yiitjulu tjananya piyuku watjaṉu, “Yaṉangu aapangku Katutjaku wangka kulira walytjarriku, kanya yaṉangu tjuṯalingkungku palumpa wangka kulira wantiku, wiyaya Katutjaku walytjarriku.” \m \em Yiitjulu tjananya yara palunya watjaṉu yalatjiya kulintjaku. Mayutju tiṉa paluru tjananya yaṉangu tjuṯa puṯu yaḻṯipayi tjana kulira ngalya yankula mangarriku tjungurrinytjaku. Yalatji nguwanpa Katutjalu yaṉangu Tjuwu tjuṯa yaḻṯipayi palumpa wangka kulira palumpa walytjarringkunytjaku. Paluru tjana palumpa wangka kulira wantipayi. Palulanguru Tjuwuwiya tjuṯalpi palumpa wangka Yiitjunyatjarra kulira palumpa walytjarringu. Walytjangku nganaṉa puṯu kulilpayi Katutjaku walytja nyinakitjangku. Paluru walytjangku kulira nganaṉanya ngulytjuṉi. Mayutju tiṉa paluru kuliṉu palumpa walytja tjuṯa kuuta palyatjarra nyinanytjaku. Yalatji Katutjalu nganaṉanya ngulytjura kuuta palya nguwanpangka tjarrpatjunanyi, kuuta palyatjarrala tjukarurru palumpa nyinanytjaku.\em* \s1 “Nganaṉa kamantaku mayutju tiṉaku palya mani yungkunytjaku?” \p \v 15-16 Palulanguru Paratji tjuṯaya tjungurringu, “Nganaṉa wati maṉkurrpa wantirriyantjaku tjana Yiitjunya wangkanytjaku. Tjana palula wangkanytjala tjinguru Yiitjulu kamantaku mayutju panypurangku. Wangka panypurangutja kulira wati maṉkurrpa paluru tjana ngalyankula nganaṉanya tjakultjunku. Wangka palunya nganaṉa kuutawutjuku mayutjungka watjalku paluru kulira watjantjaku Yiitjunya iluntankunytjaku.” Palunyatjanu Paratji tjuṯangku Paratji maṉkurrpa mayutju maṉkurrpa kutjupaṯarraya wantirriyaṉu. Paluru tjana yankula Yiitjunya tjapiṉu yalatji, “Nintilpayi. Nyuntupalatju ninti, nyuntu tjukarurru nganaṉala nintilpayi. Nyuntu ngunytjinytjunkunytjawiya. Wati kutjungka nyuntu yara watjara, yankulanu wati mayutjungka yara palunya tjukarurru palula watjalpayi, wati mayutjuku nguḻurrinytjawiyangku. Yilta nyuntu Katutjakuṉu wangka nganaṉala tjukarurru nintilpayi. \v 17 Yaalytjiyaalytji nyuntu kuliṉi? Luwulampa yaalytji ngaranyi? Tjinguru palyala yungku mani kamantaku mayutju tiṉaku yini Tapiriyatjaku?, tjinguru wiya?” \v 18 Yalatji tjapintjala, Yiitjulu kuliṉu, “Ngaa tjuṯangkuṉiya ngunytji tjapiṉi wiyawanangku, ngayulu kamantaku mayutju panypurangutja kulilkitjangku. Tjana kuliṉi ngayulu tjanampaṉu luwu kilytjuntankula yalatji wangkapayingka, ‘Nyurrangarri wiya mani kamantaku mayutjuku yungkunytjaku.’” Yalatji kulira Yiitjulu tjananya watjaṉu, “Tjinguru nyurrangarri ngunytji ngayunya tjapiṉi. Yuwa, ngunytjinytju tjuṯanyurra ngaranyi.” \v 19 Piyuku tjananya watjaṉu, “Tjiilpa mani kamantaku nganaṉa yungkupayi. Tjiilpa mani palunyaṉi ngunytji yuwa!” Tjiilpa palunyaya katirra yungu. \v 20 Yiitjulu tjananya tjapiṉu, “Yuṉpa ngananya ngaatja? Yini ngananya ngarrinyi?” \p \v 21 Watjaṉuya, “Kamantaku mayutju yini Tapiriyatjanya ngarrinyi.” Yiitjulu tjananya watjaṉu, “Tapiriyatjalu yungutja yulytja maniṯarra, aapara Tapiriyatjaku yungkunytjaku. Mayutju Katutjalu yungutja yulytja maniṯarra aapa tjawirrilyi, Katutjaku yungkunytjaku.” \p \v 22 Palumpa wangkaya kulira yalatji tjana wangkarra waṉingu, “Ngaatja tjukarurru wangkapayi. Palurulanya watjanmara nganaṉa mani kamantaku mayutjuku wiya yungkunytjaku. Puṯula kuliṉi kuutawutjungka wiyawana watjantja tjakultjunkukitjangku.” \s1 Yiitjulu watjalku, “Wiyanyurra miiṯatjarra nyinaku Katutjaku ngurrangka” \p \v 23 Tjaatjiku mayutju tjuṯaya Yiitjulakutu yankula yila ngarangu. Yalatjiya wiyawanangku kulilpayi, “Yaṉangu tjuṯa wiya ngula mirringuru pakalku, tjana kutu mirri ngarrimalpa.” \v 24 Yiitjunyaya watjaṉu yalatji. “Nintilpayi. Muutjalulampa yirriṯi luwu yalatji wakaṉu, ‘Kaakalu miiṯa yaḻṯirra pipirri mantjintjawiya nyinarra kaaka paluru wiyarringkunytjala, palumpa miiṯa maḻanypangkulpi yaḻtirra kanyintjaku. Pipirripula mantjira yalatji kulilku, “Pipirri ngaatjanya kaakakuṉu nguwanpa.” ’ Luwulampa yalatji ngaranyi.” \v 25 Paluru tjanaya Yiitjunya piyuku watjaṉu, “Maḻanypararraya tjapanpala nyinangu. Kaaka tiṉangku miiṯa yaḻtirra nyinangu. Pipirri mantjintjawiyapula nyinarra wati paluru wiyarringu. Wati palurulpi wiyarringutjangka, \v 26 maḻanypa tjikinwanangku kungka palunya yaḻtirra kanyiṉu. Pipirri mantjintjawiyapula nyinangu. Palulanguru wati paluru kaakaku maḻanypa wiyarringutjangka, maḻanypa kutjupangkulpi kungka palunya yaḻtirra kanyira paluruṯarra wiyarringu. Palunya nguwanpangku maḻanypa kutjupa tjuṯangkuya kungka palunya yaḻtirra kanyira mirrirringuya. \v 27 Kungka kutjulpi pipirriwiya kana nyinarra wiyarringu.” \v 28 Yiitjunyaya piyuku yalatji tjapiṉu, “Ngula tjinguru yaṉangu mirringuru pakara ngaranyingka, kungka paluru nganakura miiṯa nyinaku?, tjapanpalaluya kanyiṉutjangka.” \p \v 29 Yiitjulu tjananya watjaṉu, “Wiyawanangkunyurra kuliṉi, Katutjaku wangkaku ngurrpangku. Nyurrangarri kulinmara Katutjalu ngangkari puntutjarrangku yaṉangu mirringuru kanalpayi. \v 30 Yaṉangu tjuṯa mirringuru pakara wiyaya miiṯatjarra nyinaku. Wiyaya miiṯa tjangkura yungamalpa. Paluru tjana ilkari ngurrara nguwanpaya kana nyinamalpa, Katutjaku ngurrangka, miiṯatjarra nyinanytjawiya. \v 31 Yaṉangu tjuṯa mirringuru yilta kanarringkula nyinaku Katutjaku ngurrangka. Yalatjinyurra Katutjaku wangka riitarrirra tjukarurru kulinmara. Katutjalu yalatji watjaṉu, \v 32 ‘Ngayulu tjanampa mayutju tiṉa nyinanyi, Yipuramaku, Yatjikaku, Tjikupakuṯarra.’” Yiitjulu tjananya piyuku watjaṉu, “Wiyawanangkunyurra kuliṉi. Yiltaya tjana yirriṯi paṉangka wiyarringkula kana nyinanyi Katutjaku ngurrangka. Yilta Katutjalu tjananya kanara kanyiṉi, paluru tjanampa mayutju nyinanyi. Palunya tjananya nguwanpa Katutjalulanya kanara kanyilku palumpa ngurrangka.” \v 33 Yiitjukuṉu wangkaya kulira yaṉangu tjuṯaya yunyparringu. \s1 Wati kutjupangku tjapilku, “Luwu palunya tiṉanya yaalytji?” \p \v 34 Yiitjulu mayutju palunya tjananya tjukarurruṉutjangka kulira Paratji tjuṯaya tjungurringkula yaatjayiṯi wangkangu, Yiitjunya witilkitja. \v 35 Palula tjanala tjungu nyinangu wati kutju, Muutjaku luwu nintilpayi. Paluru kuliṉingi, “Tjinguru Yiitjulu Muutjaku luwuku nintingku kuliṉi, tjinguru wiya. Ngayulu palunya tjapintjala tjinguru paluru puṯu kulilku.” Wati palurulpi Yiitjulakutu yankula ngunytji tjapiṉu, yarrkalkitjangku, \v 36 “Nintilpayi. Muutjalulampa luwu tjuṯa watjaṉu. Luwu kutju tjinguru tiṉanya ngaranyi?, kanya kutjupa tjuṯa luwu ngatalpa ngaranyi. Luwu paluru tiṉanya yaalytji?” \p \v 37 Yiitjulu watjaṉu, “Mayutjulampa Katutjanya kutju nyinanyi. Palumpa kutjunyurra kulira tjukarurru nyinanytjaku. Pinangkunyurra yurrukulira tjukarurru kutu nyinanytjaku. \v 38 Luwu paluru yilta tiṉanya ngaranyi. \v 39 Luwu palunya nguwanpa luwu tiṉa kutjupa ngaranyi yalatji, ‘Walytja ilatja tjuṯaku nganaṉa yunytju nyinanyi. Palunya nguwanpa nganaṉa walytja kutjupa tjuṯakuṯarra yunytju nyinanytjaku.’ \v 40 Luwu palunya kutjarra tiṉa kutjarra. Luwu kutjupa tjuṯa ngatalpa ngaranyi. Irriṯi Muutjalu, Katutjaku wangka watjalpayi tjuṯangkuṯarra wangka palulawana tjananya nintilpayi, wangka kutjupa tjuṯa tjungura.” \s1 “Kurayitjanya nganaku walytja ngaṉṯitja ngalyanku?, mayutju nganakuṉu?” \p \v 41 Palulanguru Paratji tjuṯaya tjungurringkula ngaranytjala Yiitjulu tjananya yalatji tjapiṉu, \v 42 “Yaalytjinyurra kuliṉi? Irriṯi Katutjalu Kurayitjanya wantirriyalkitjangku watjaṉu. Kurayitja paluru nganaku walytja ngaṉṯitja nyinaku?” Paluru tjana watjaṉu, “Mayutju Tapitaku walytja.” \v 43 Yiitjulu tjananya watjaṉu, “Katutjaku kurrunpangku nintintjala Tapita paluru yalatji watjaṉu, \q1 \v 44 ‘Katutjalu ngayuku mayutju Kurayitjanya watjaṉu yalatji, “Tjunguli ngaangka mayutju kutjarra nyinamalpa. Ngayulu Katutjalu tjananya nyuntunya pungkupayi tjuṯa payira iyalku, nyuntulamarra, Kurayitjalamarra.” ’” \p \v 45 Yiitjulu tjananya piyuku watjaṉu, “Tapitalu Kurayitjanya watjaṉu yalatji, ‘Yuwa, ngayuku mayutjukunyu nyinanyi.’ Muutjaku wangka nintilpayi tjuṯangku wiyawanangku yalatji kutju watjalpayi, Kurayitjanya mayutju Tapitaku walytja ngaṉṯitja nyinanyi. Wangka palunyaṯarraya watjanmara, mayutju Kurayitjanyara Tapitaku mayutju nyinanyi.” \p \v 46 Palulanguru yaṉangu kutjupangkuya piyuku Yiitjunya tjapintjawiyangku wantingu, yalatji kulira, “Paluru tjukarurru watjalpayi.” \c 23 \s1 Yiitjulu tjananya pinangkatjunkuku \p \v 1 Yaṉangu tjuṯalingkuya ngarala waṉingi. Paluru tjana palumpa kutunguḻu tjuṯangkuṯarra kulintjaku Yiitjulu yalatji tjananya watjaṉu, \v 2 “Yilta Muutjaku wangka nintilpayi tjuṯangku, Paratji tjuṯangkuṯarra, Muutjaku wangka purinypangkuya riitarringkula kulira nganaṉanya tjakultjunkupayi. \v 3 Paluru tjana nyurrangarrinya nintintjala kuliranyurra wangka yuwankarraku tjukarurru nyinanytjaku. Paluru tjana wiya Muutjaku wangkawana tjukarurru nyinanyi, wiyawanaya nyinanyi. Palunya tjananya nguwanpa wiyanyurra nyinanytjaku, wantiya! \v 4 Katutjaku wangka tjana riitarringkula, luwu kutjupa tjuṯa palyalpayi, tjana walytjangku kulira, Katutjaku luwu wiya. Paluru tjana yaṉangu tjuṯa nintilpayi luwu palulawanalpiya tjukarurru nyinanytjaku. Luwu palunya yuwankarraku yaṉangu tjuṯa tjukarurru nyinakitjangku puṯu kulilpayi. Luwu tjuṯa palunya nintilpayi tjuṯa wiyaya tjukarurru nyinanyi. Luwu palunya tjuṯa tjana palyalwiyangku wantimara. \v 5 Tjukarurru nguwanpaya nyinapayi, yaṉangu tjuṯangku tjananya nyakula waḻkuntjaku. Pawutji wiima ngalyangka tjana tayimapira katiyankupayi. Pawutji palulaya Katutjaku wangkaya kanyilpayi piipangka wakaṉutja. Marangkaṯarraya pawutji kutjupa tjana tayimapira katiyankupayi. Kuuta walytjangkaya waralytjunkupayi tjaputjapu nguwanpa wiima tjuṯa, yaṉangu tjuṯangkuya nyakula waḻkuntjaku yalatji, ‘Pawutjitjarra, tjaputjapu tjuṯatjarraṯarra, yiltaya Muutjaku luwukuya tjukarurru nyinanyi.’ \v 6 Paluru tjana Tjuwuku tjaatjikutu yankula, mayutju tiṉaku tjiiyi tjuṯangka kutju nyinakatipayi, yaṉangu kutjupa tjuṯangka tjana nyinanytjawiya. Yaṉangu tjuṯa yunypangku ngalkukitja tjungurringkunytjala, yaṉangu kutjupa tjuṯangka nyinanytjawiya paluru tjana mayutju tiṉaku tjiiyi tjuṯangka kutjuya nyinakatipayi, yaṉangu tjuṯangku nyakula waḻkuntjaku, ‘Pala tjuṯa mayutjulampa nyinanyi.’ \v 7 Paluru tjana yunytjurringanyi tawunu ngurrara tjuṯangku tjananya parra ngaranyingka nyakula waḻkuntjaku yalatji, ‘Nyuntu nganampa nintilpayi palyalingku nyinanyi, kutjupa tjuṯangka wirriḻi.’ Tjana yilta ngunytjinytju tjuṯa nyinanyi. \v 8-10 Yaṉangu kutjupangkunta wangka panyapa watjantjala nyuntu marrkuntjaku, ‘Wiyaṉin nintilpayi palyalingku watjantjaku, ngali Yiitjuku walytja kutjarra nyinanyi. Yiitju Kurayitjanya kutju nganampa nintilpayi palyalingku nyinanyi, nintilpayi kutjupa tjuṯangka wirriḻi.’ Yaṉangu kutjupangkunta tjinguru yalatji waḻkulku, ‘Nyuntu nganampa mayutju paapa nguwanpa nyinanyi.’ Wangka yalatjinta watjantjala nyuntu marrkuntjaku, ‘Wiyaṉin mayutju paapa nguwanpa watjantjaku, ngali Yiitjuku walytja kutjarra nyinanyi. Katutjanya kutju nganampa mayutju paapa tiṉa nyinanyi.’ Yaṉangu kutjupangkunta tjinguru yalatji waḻkulku, ‘Nyuntu nganampa mayutju palya nyinanyi.’ Wangka yalatji watjantjala nyuntu marrkuntjaku, ‘Wiyaṉin mayutju watjantjaku, ngali Yiitjuku walytja kutjarra nyinanyi. Yiitju Kurayitjanya kutju nganampa mayutju tiṉa nyinanyi.’ \v 11 Mayutju nyinakitjanyurra waarrkana tjuṯa nguwanpa nyinanytjaku, walytjangku waḻkuntjawiya. Kutjupa tjuṯakunyurra waarrkarringkula nyinanytjaku. \v 12 Tjinguru yaṉangungku mayutju nyinakitjangku kulintjala ngayulu watjalku yaṉangu paluru waarrkanalpi Katutjaku ngurrangka nyinanytjaku. Tjinguru yaṉangu kutjupangku waarrkarringkula kutjupa tjuṯaku palyantjala ngayulu watjalku yaṉangu paluru mayutjulpi Katutjaku ngurrangka nyinanytjaku.” \s1 Yiitjulu tjananya watjalku wiya ngunytjinytju nguwanpa nyinanytjaku \p \v 13-14 “Yilta, Muutjaku wangka nintilpayi tjuṯa, Paratji tjuṯaṯarranyurra ngula kuutawutjungka yunypawiya ngaraku, wiyawanangku tjananya nintira. Nyurrangarri Katutjaku wangka tjananya tjukarurru tjakultjunkunytjawiya. Nyurrangarri tjananya tjukarurru nintinmara Katutjaku wangkawana kutju, kana kutuya nyinanytjaku. Wiyanyurra Katutjaku wangka kulira tjukarurru nyinanyi, kuliranyurra wantipayi. \p \v 15 “Yilta, Muutjaku wangka nintilpayi tjuṯa, Paratji tjuṯaṯarranyurra ngula kuutawutjungka yunypawiya ngaraku, ngunytjinytju tjuṯanyurra nyinanyi. Kutunyurra ngurra kutjupakutu yankupayi yaṉangu tjuṯa nintilkitja. Nyurrangarri tjananya wiyawanangku nintintjala paluru tjana kuya kutu palyalpayi nyurrangarrinya nguwanpa. Ngula Katutjalu palunya tjananya nyurrangarrinyaṯarra watjara warukutu wantirriyalku. \p \v 16-17 “Yaṉangu tjuṯa tjananya nyurrangarri yalatji nintilpayi, ‘Panikina wayinatjarraku kutju Katutjanya yunyparringanyi, wiya paluru tjaatji winkiku yunyparringanyi.’ Wiyawanangkunyurra kulira nintilpayi. Katutjanya tjaatji winkikuṯarra yunyparringanyi, palumpa walytja tjuṯangku tjarrparra palunya puḻkawaṉinytjaku. \v 18-19 Yalatji nyurrangarri Paratji tjuṯangku, Muutjaku wangka nintilpayi tjuṯangkuṯarra yaṉangu tjuṯa nintilpayi yalatji, ‘Mukaṯi mani tjawirrilyitjarraku kutju Katutjanya yunyparringanyi, wiya paluru aalta tjaatjingka ngarapayiku yunyparringanyi.’ Wiyawanangkunyurra kulira nintilpayi. Katutjanya aaltakuṯarra yunyparringanyi, palumpa waarrkana ingkaṯa palulawana ngarala tjapintjaku. \v 20-22 Katutjanya tjaatji winkiku yunyparringanyi, aaltakuṯarra. Paluru yulytja yuwankarraku yunyparringanyi, tjawirrilyikuṯarra. Palumpa walytja tjuṯa palula tjungurrinytjala paluruṯarra tjaatjingka nyinapayi. Katutjanya ilkarikuṯarra yunyparringanyi, palumpa ngurra. Yalatji nyurrangarri tjananya tjukarurrungku nintintjaku.” \p \v 23-24 Yiitjulu tjananya piyuku watjaṉu, Muutjaku luwu nintilpayi tjuṯangka Paratji tjuṯangkaṯarra yalatji, “Luwu nintilpayi tjuṯa, Paratji tjuṯaṯarranyurra ngula kuutawutjungka yunypawiya ngaraku, kuya yalatji palyara. Yukirinyurra pakaltjingara, ngurrtjara tjaatjikutu katipayi, Katutjaku tjunkukitjangku. Yalatjinyurra kuliṉi, ‘Nganaṉa Katutjaku luwuwana yukiri katirra Katutjaku tjunanyi. Nganaṉa palumpa luwu kilytjuntankunytjawiya palya nyinanyi.’ Nyurrangarri wiyawanangku kuliṉi. Yukiri katirra Katutjaku tjunkula kutunyurra Katutjaku luwu kilytjuntananyi, kuya palyara. Yaṉangu kutjupaku mani yulytja mantjilkitjangkunyurra ngunytjinytjunkupayi. Wiyanyurra Katutjaku yunytju nyinanyi, wiya. Palyanyurra yukiri ngurrtjara Katutjaku katirra tjunkunytjaku. Yalatji tjunkula yaṉangu kutjupa tjuṯaku palya nyinanytjaku, mulyaṯangku mantjintjawiya, ngunytjinytjunkunytjawiya. \p \v 25 “Luwu nintilpayi tjuṯa, Paratji tjuṯaṯarranyurra ngula kuutawutjungka yunypawiya ngaraku, kuya yalatji palyara. Nyurrangarri purinypangku panikina an puliita paltjilpayi kututja. Kuliṉinyurra, ‘Katutjaku luwuwana nganaṉa mara paltjiṉi, puliitaṯarra. Nganaṉa Katutjaku luwu kilytjuntankunytjawiya palya nyinanyi.’ Wiyawanangkunyurra kuliṉi. Katutjaku luwu kutunyurra kilytjuntananyi kuya palyara. Mangarri, yulytja, maniṯarranyurra mulyaṯangku mantjilpayi. \v 26 Yilta wiyawananyurra kulira nyinanyi. Kalanyurra tjukarurrulpi nyinanytjaku. Yaṉangu tjuṯanyurra tjukarurru yaṉṯayaṉṯara kanyintjaku.” \p \v 27-28 Yiitjulu tjananya piyuku watjaṉu, “Paratji tjuṯa, Muutjaku wangka nintilpayi tjuṯaṯarranyurra kuunyi tjuṯa nyinanyi. Katutjalu nyurrangarrinya ngula watjara payira iyalku, nyurrangarri ngunytjinytju tjuṯa nyinanytjala. Yalatjinyurra wiyawana kuliṉi, ‘Nganaṉa tjukarurru Katutjaku nyinanyi. Yaṉangu tjuṯangku nganaṉanya waḻkuntjaku.’ Yiltanyurra wiyawana nyinanyi wiyanyurra Katutjaku tjukarurru nyinanyi, wiya.” \s1 “Ngula Katutjalu nyurrangarrinya Tjuwu tjuṯa payira iyalku” \p \v 29-31 “Yilta nyurrangarri ngula kuutawutjungka yunypawiya ngaraku yalatji wiyawanangku palyara. Katutjaku wangka watjalpayi tjuṯa nyurrangarrimpa walytja tjuṯangku yirriṯi mirri pungangi, tjanampa wangka kulira wantirra. Katutjaku wangka watjalpayi palunya tjuṯa tjunutjunkula wantingutjanyurra ngurrira, puḻi yinitjarra ngaratjunkupayi miimiri, yaṉangu tjuṯangku yalatji kulintjaku, ‘Kuunyi, nganampa ingkaṯa yirriṯitja ngaangka ngarrinyi.’ Nyurrangarri miimiri tjanampa palyara wiya yalatji kuliṉi, ‘Kuunyi, ingkaṯa ngaangku tjananya yirriṯi Katutjaku wangka nintilpayi. Nganaṉaṯarra wangka palunya kulira tjukarurru nyinanytjaku.’ Wiya yalatjinyurra kuliṉi, Katutjaku wangkanyurra kulira wantipayi, nyurrangarrimpa walytja irriṯitja tjuṯa nguwanpangku. Paluru tjana irriṯitja tjuṯangku palumpa wangka wantirra Katutjaku wangka watjalpayi tjuṯa mirri pungkupayi. \v 32 Kala, Katutjaku wangka watjalpayi kutjupalpinyurra iluntankuku. \m \em Tjinguru Yiitjulu Katutjaku wangka watjalpayi palunya ngunytji watjaṉu. Tjinguru Yiitjulu walytjangku watjaṉu yalatji, “Kala, ngayunyalpinyurra iluntankuku.”\em* \p \v 33 Yiltanyurra ngunytjinytju tjuṯa nyinanyi. Yilta Katutjalulpi ngula nyurrangarrinya kuutawutjungka payira warukutu iyalku. \v 34 Wangka ngaatjanyaya kulila! Ngayulu nyurrangarrimpa Katutjaku wangka watjalpayi tjuṯa, palumpa wangka nintilpayi tjuṯaṯarra nyinatjunku, palumpa wangkaku ninti tjuṯa. Nyurrangarri palumpa tjanampa wangka kulira wantirra tjaampala mirri pungku. Kutjupa tjuṯanyurra watiyangka waralytjunkula mirrintanku. Kutjupa tjuṯa tjananya nyurrangarri tjaatji tjuṯangka ngaratjunkula wiipatjarrangku pungku. Katutjaku wangka tjakultjunkupayi paluru tjana tawunungka nyinanytjala, nyurrangarri tjananya payira iyalku tawunu kutjupangka nyinanytjaku. Nyurrangarrimpa walytja ngaṉṯitja tjuṯangkuṯarra tjananya payira wantirriyalku. Tjana tawunu palula nyinanytjala nyurrangarri tjananya piyuku payira wantirriyalku tawunu kutjupangkaya nyinanytjaku. Yalatji tjuṯangara tjananya nyurrangarri payira wantirriyalku. \v 35 Ngula, Katutjalu nyurrangarrinya Tjuwu tjuṯa kuutawutjungka warukutu payira iyalku Katutjaku wangka watjalpayi tjuṯa mirri pungangitjangka. Nyurrangarrimpa walytja yirriṯitja tjuṯangkuṯarra tjananya mirri pungkupayi. Yirriṯi wati Yipulanya nyinangu, kuya palyalpayi wiya paluru. Palumpa kaakangku palunya mirri pungu. Palulanguru kutjupa tjuṯangku wati Tjakarriyatjanya, Parakaku katja mirri pungu, tjaatji tiṉangka ngururrpa tjawirrilyi kutjalpayingka yila. \v 36 Wangka ngaatjanyaya kulila! Paluru tjana pungkupayi tjuṯangku tjananya mirri pungutjangka, yilta Katutjalu nyurranya kuwarri nyinanytja tjuṯa ngula kuutawutjungka kuru watjara warukutu wantirriyalku.” \p \v 37 Yiitjulu tjananya piyuku watjaṉu, “Tjarutjalumanya ngurrara tjuṯaku, ngayulu tjanampa aḻṯururringanyi, tjana Katutjaku wangka kulira wantipayi. Tjanampaṉu walytja yirriṯi nyinapayi tjuṯangkuya Katutjaku wangka watjalpayi tjuṯanya mirri pungkupayi. Katutjalu tjanalakutu palumpa wangka tjakultjunkupayi tjuṯa iyantjala, paluru tjana kulilwiyangku tjananya mirri pungkupayi. Ngayulu Tjarutjalumanya ngurrara tjuṯaku aḻṯururringanyi ampura kanyilkitjangku tjuḻpu lukuluku maama nguwanpangku. Tjuḻpu lukuluku maamangku wiima tjuṯa nyaḻpingku kapuṯura kanyilpayi nguwanpangku ngayulu tjanampa aḻṯururringanyi. Ngayuku wangka tjana kulira wantipayi. \v 38-39 Tjanaya yalatji kulintjaku. Katutjalu tjaatji tiṉa tjanampa wiya yaṉṯayaṉṯanmalpa ngurra tjuṯa tjanampaṯarra. Yaṉangu tjuṯa wiya ngurra palulawana nyinamalpa. Tjana ngula kutju ngayunya nyaku. Nyakulaṉiya yalatji waḻkulku, ‘Mayutju tiṉa ngaatjanyalaka waḻkula! Ngaatjanya Katutjakuṉu ngangkari tiṉatjarra. Nganaṉa palunya waḻkuntjaku.’” \c 24 \s1 Kuya tjuṯangkuya Tjuwuku tjaatji tiṉa yuḻpulku \p \v 1 Yiitjunya tjaatji tiṉanguru pakara ngurra kutjupakutu yanangi. Palumpa kutunguḻu tjuṯangkuya wanara ngaratjunkulaya watjaṉu, “Nintilpayi. Nyawa palatja!, tjaatji tiṉa palya nganampa ngaranyi. Puḻi tiṉatjanuya palyaṉutja nyawa! Ilta tjaatji palya kutu nganampa ngaranyi.” \v 2 Yiitjulu tjanala watjaṉu, “Wangka ngaatjanyaya kulila! Ngula kuya tjuṯangku tjaatji tiṉa palatja yuḻpulku. Puḻi yuḻpuṉutja tjuṯa kutju ngarrirra waṉimalpa.” \s1 Ngurra tjuṯawanangkuya yaṉangu tjuṯangku pika pungku \p \v 3 Palulanguru Yiitjunyangarriya puḻi Yalipatjalakutu yankula nyinangu. Paluru tjana nyinarra katunguru nyangangi tjaatji tiṉa palunya. Yiitjuku kutunguḻu tjuṯangku Yiitjunya yankula tjapiṉu, “Yaalytjingara tjaatji tiṉa nyarratja tjana yuḻpulku?” Piyukuya tjapiṉu yalatji, “Nganaṉa kuliṉi manta ilkariṯarra ngula wiyarriku. Yuḻṯa palula nyuntulpi piyuku mantakutu ngalya yanku. Nyaangku nganaṉanya nintilku wiyarrinytjakutu?, tjinguru paarrtjingku? Yuḻṯa palumpa yaalytjingara ngaraku?” \v 4 Yiitjulu tjananya wangka kutjupawana watjaṉu, “Purinypaya nyinama!, wiyawana nyurrangarrinya ngunytjinytjunkupayingkamarra. \v 5 Yaṉangu tjuṯa kutjuṯu kutjuṯu ngalya yanku ngayunya Kurayitjanya nguwanpa. Yalatji wiyawana nyurrangarrinya tjana ngunytjinytjunku, ‘Ngayulu mayutju tiṉa nyurrangarrimpa Kurayitjanya nyinanyi. Katutjalu tjananya yirriṯitja tjuṯangka watjaṉu ngayunya wantirriyantjaku.’ Yaṉangu tjuṯangkuya wangka palunya kulira tjana ngulytjurriku, Kurayitjanya kutju kulira.” \v 6 Yiitjulu tjanala piyuku watjaṉu, “Yaṉangu tjuṯangkuyanku pikangku pungamalpa, ngurra tjuṯawana. Ngulanyurra tjakulpa kulilku, yalatjiyanku pikangku pungkunytjala. Tjakulpa kulira wiyanyurra nguḻurrinytjaku. Yalatjinyurra kulintjaku, ‘Wiya manta ilkariṯarra kuwarri wiyarriku, ngula wiyarriku.’ \v 7-8 Manta kutju ngurrara tjuṯangku tjananya, manta kutjupa ngurrara tjuṯa tjananya pikangku pungku. Ngurra kutju ngurrara tjuṯangku ngurra kutjupa ngurrara tjuṯa tjananya pikangku pungku. Yalatji ngurra tjuṯawana ngaraku. Manta, watiya tjuṯa, waaḻaṯarra ngurra tjuṯawana pirrtjiku. Yaṉangu tjuṯa ngurra tjuṯawana puṯu kulira paḻtjatjirratja mirrirriku, mangarri wiyarringkunytjala. Yalatjiya yaṉangu tjuṯa pukuḻpawiya nyinaku, nyurrangarriṯarra pikatjarrarriku. Palulanguru nyurrangarri kulilku, ‘Ngula manta, yilkariṯarra wiyarriku.’ Yuḻṯa palunya ngaranytjala, wiyanyurra yalatji wiyawanangku kulintjaku, ‘Manta, yilkariṯarra kuwarri wiyarriku.’ Palunya tayimi kutu ngaraku, wiyarringkunytjawiya. Yalatjinyurra kulintjaku, ‘Ngula manta, yilkariṯarra wiyarriku.’” \p \v 9 Yiitjulu tjananya piyuku watjaṉu, “Yuḻṯa palula tjana nyurrangarrinya pikantankula mirrintanku, ngayuku walytjanyurra nyinanytjala. Ngurra tjuṯa ngurrara nyurrangarrimpa tuunlayiki nyinaku. \v 10 Paluru tjana nyurrangarrinya panypurangkula pungkunytjala tjaampalangku nguḻurringkula ngayuku wangka wantirra munupinalpi nyinaku. Munupinarringkula kutjupa tjuṯangku tjananya tjingapungku ngayuku walytja tjuṯa pungkunytjaku. \v 11 Yuḻṯa palula yaṉangu tjuṯangku kutjuṯu kutjuṯungku ngalya yankula nyurrangarrinya yalatji ngunytjinytjunku, ‘Katutjalu irriṯi watjaṉu ngayulu palumpa wangka watjantjaku. Ngayulu palumpa wangka watjalpayi ngaatjalpiṉa ngaranyi.’ Yaṉangu tjuṯangku wangka tjanampaṉu yilta kulilku. \v 12 Yaṉangu yuwankarrangkuya kuya palyara nyinamalpa. Palulanguruya ngayuku walytja tjuṯa wiya ngayuku walytja kutjupa tjuṯaku yunytju nyinaku, yunytjuwiyalpiyanku nyinaku. \v 13 Tjingurunyurra ngayuku tjukarurru kutu nyinarra, kana kutunyurra nyinamalpa, Katutjaku ngurrangka. \v 14 Wangka yalatjinyurra yaṉangu tjuṯangka tjakultjurinkunytjaku ngurra tjuṯawana. Yalatji nguwanpa kutjupa tjuṯangku yaṉangu tjuṯangka tjakultjunku ngurra tjuṯawana. Yaṉangu tjuṯangkuya kulilku, yaṉangu kutjupa tjuṯangku wiya kulilku. Palunyatjanu manta, ilkariṯarra wiyarriku.” \s1 Tjikipaka tiṉa Katutjaku yunytjuwiya nyinaku \p \v 15-16 Yiitjulu tjananya piyuku watjaṉu, “Tjikipaka tiṉa kutju Katutjaku yunytjuwiya ngula nyinaku. Yalatji Katutjaku wangka watjalpayi Taniyalalu yirriṯi watjaṉu. Ngula nyurrangarri mayutju palunya nyakula yini kulilku. Paluru Tjuwuku tjaatjikutu yankula puḻi Katutjanya nguwanpa palyara katirra ngaratjunku. Paluru Tjuwuku tjaatji tiṉangka nyinanytjala, yaṉangu tjuṯangku yalatji kulilku, ‘Tjaatji palula wiya tjikipaka paluru nyinanytjaku.’ Palulanguru tjaatji palula tjikipaka paluru nyinanytjala nyurrangarri Tjuutiyanya ngurrara tjuṯangku nyakula puḻikutu tjalkaḻuwa!, tjikipaka palulamarra. \v 17 Yuḻṯa palula tjinguru wati kutjupa waaḻangka yila nyinaku, wiya yulytjakitja pakara waaḻangka tjarrpanytjaku, pakara tjukarurru puḻikutu parrpaṯu tjalkaḻungkunytjaku, tjikipaka palulamarra. \v 18 Wati kutjupa tjinguru kaanangka waarrkarriku, wiya paluru purikutu rayitpayiki yankunytjaku, kuuta mantjilkitja, wiya, wantirra tjukarurru puḻikutu parrpaṯu tjalkaḻungkunytjaku, tjikipaka palulamarra. \v 19 Yuḻṯa palula kuunyiya nyinaku, minyma waḻinyku tjuṯa, minyma yamputjarra tjuṯaṯarra. Puṯuya kulilku parrpaṯu puḻikutu tjalkaḻungkunytjaku, tjikipaka palulamarra.” \v 20 Yiitjulu tjananya piyuku watjaṉu, “Katutjanya kutju yuḻṯa palumpa ninti. Palunyanyurra tjapintjaku, wiyanyurra kapi tayimi puḻikutu tjalkaḻungkunytjaku, kapi puntungku nyurrangarrinya pulaakamilalku. Palunyatjanu nyurrangarri Katutjanya tjapila!, wiyanyurra puḻikutu kapi tayimingka tjalkaḻungkunytjaku. Katutjanya tjapila!, wiyanyurra puḻikutu Tjarritiyingka tjalkaḻungkunytjaku. Luwulampa ngaranyi wiya nganaṉa Tjarritiyingka waṉma yankunytjaku. \v 21 Yuḻṯa palula tjikipaka paluru kutu nyinaku kuyalingku. Paluru nyurrangarrinya kutu pungamalpa, nguḻunguḻunyurra nyinamalpa. Tjikipaka palulamarranyurra tjalkaḻungkula waaḻawiyalpi nyinaku. Pirriyangku nyurrangarrinya warritjunku, mangarriwiyanyurra nyinaku. Kuunyi tjuṯanyurra puṯu kulira nyinaku. \v 22 Yuḻṯa palula wiya tjikipaka paluru kutu nyinaku, yaṉangu uwankarra tjananya pungkula wiyalpayingka. Rawawiya paluru nyinaku, nyinarra paluru yanku. Katutjalu tjikipaka palunya, palumpa waarrkana tjuṯaṯarra marrkulku pikangku pungkula wantinytjaku, Katutjaku walytja tjuṯa wiyalpayingkamarra.” \p \v 23 Yiitjulu tjananya palumpa kutunguḻu tjuṯangka piyuku watjaṉu, “Tjinguru yaṉangu kutjupangku nyurrangarrinya yankula yalatji ngunytjinytjunku, ‘Nyawaya palatja Kurayitjanya!, Katutjalu watjara wantirriyaṉutja.’ Tjinguru nyurrangarrinya yalatji watjalku, ‘Yalapalatja nyawa!, Kurayitjanya ngaranyi.’ Yalatji ngunytjinytjunkunytjala kuliraya wanti! Yilta nyurrangarrinya tjana palunya nguwanpa ngunytjinytjunku. \v 24 Ngunytjinytju tjuṯa nyurrangarrilakutu ngalya yanku kutjuṯu kutjuṯu, Katutjalu wantirriyaṉutja Kurayitjanya nguwanpa, Katutjaku wangka watjalpayi nguwanpaṯarra. Paluru tjana nyurrangarrilakutu yankula kutjupa kutjupa palyalku. Yalatji tjana wiyawanangku palyantjala, tjaampalangku yalatji wiyawanangku kulilku, ‘Yilta, ngaatjanya Katutjakuṉu, nganaṉa palumpa wangka kulintjaku.’ Ngayuku walytja tjuṯaṯarra tjananya ngunytjinytjunku wiyawanaya kulintjaku. \v 25 Ngunytjinytjunkupayi palunya tjuṯangkamarra purinypaya nyinama!, iltakutjura kulilpayingkamarra. Ngayuluṉa nyurranya wangka palunya yurrun yurrunpa watjaṉi nintinyurra nyinanytjaku. \v 26 Tjinguru yaṉangu tjuṯangku nyurrangarrinya ngunytji yalatji tjakultjunku, ‘Ngurra nyarratja kapiwiyangka Kurayitjanya nyinanyi. Yarralaka palunya nyawa!’ Wangka yalatji kuliranyurra wantinytjaku, yankunytjawiya. Tjinguru kutjupa tjuṯangku nyurrangarrinya yalatji tjakultjunku, ‘Ngurra palangka waaḻangka Kurayitjanya nyinanyi. Yarralaka palunya nyawa!’ Wangka palunya nguwanpa kulira wantirraya nyinama! \v 27 Yaṉanguku katjaṉa piyuku mantakutu ngalyananyingka yaṉangu yuwankarrangku ngayunya nyaku. Layitningingku rungkantja nguwanpa, yuwankarrangku nyakupayi. Palunya nguwanpa ngayunya yaṉangu yuwankarrangku nyaku, ngayulu ngalyananyingka. \v 28 Kuka ilungutja ngarrinyingka waḻawurru tjuṯaya kaaṉka tjuṯaṯarra tjungurripayi, ngalkukitja. Palunya nguwanpa ngayulu mantakutu piyuku ngalyankunytjala, yaṉangu tjuṯa tjungurriku.” \s1 “Ngayulu yaṉanguku katja yutuwariwana tjarukatiku” \p \v 29 “Yaṉangu yuwankarraya mikinpatjarra nyinanytjala ngaṉṯi tjiṉṯu, pira, piṉṯirriṯarra wiya kuwarri panyapa pilinypa ngaraku, pirrtjipirrtjikuya. Tjiṉṯu an pira mungarriku. Piṉṯirri tjuṯa patapatangaraku. \v 30 Yuḻṯa palula yaṉangu tjuṯangku kutjupa kutjupa ilkaringka nyaku. Nyakulaya kulilku, ‘Yuwa, kuwarrilpi yaṉanguku katja piyuku mantakutu ngalyankula yutirriku.’ Palulanguru tjana nyaku ngayunya yaṉanguku katja yutuwariwana rayitpayiki ngalya tjarukatinytjala. Mayutju paawu puntutjarra tjana ngayunya nyaku, pinypanyingka. Yalatjiṉiya nyakula nguḻurringkula yulaku. \v 31 Palunyatjanu ilkaringuru turampata raapa mirranytjala, ngayulu tjananya ilkari ngurrara tjuṯa iyalku, manta tjuṯawana tjananya yankula yaḻṯirra Katutjaku walytja tjuṯa tjunguntjaku.” \s1 “Waḻpaya kulira nintirriwa!” \p \v 32 Yiitjulu tjananya piyuku watjaṉu, “Waḻpa kakarraranguru rungkaṉingka nganaṉa kuliṉi, ‘Kuwarri warrikutu wangkanyi.’ \v 33 Palunya nguwanpa tjiṉṯu piraṯarra panyapa pilinypa ngaranytja wiyarriku. Nyakulanyurra kulintjaku yalatji, ‘Kuwarri mayutjulampa ngalya yananyi.’ \v 34 Wangka ngaatjanyaya kulila! Yaṉangu tjuṯa nyurrangarri kuwarri nyinanyi. Nyinarranyurra ngaṉṯi mirrirriku, panyapaṉa nyurranya watjaṉutja yilta ngaraku. \v 35 Yilta ilkari mantaṯarra wiyarriku, kanya wangka ngayuku wiyarrinytjawiya, kutu ngaramalpa.” \s1 Katutjanya kutju ninti nyinanyi, manta ilkariṯarra wiyarrinytjaku \p \v 36 Yiitjulu tjananya piyuku watjaṉu, “Yuḻṯa paluru ngaranytjaku yaṉangu yuwankarrala ngurrpa nyinanyi, Katutjaku katjaṯarraṉa ngurrpa nyinanyi, ilkari ngurrara tjuṯaṯarra. Paapa Katutjanya kutju ninti nyinanyi. \v 37-39 Yirriṯi wati Nuuwanya nyinanytjala, yaṉangu tjuṯaya Katutjanya kulilwiya nyinangi, walytjangkuyanku kulilpayi. Mangarri kukaṯarraya ngalkura nyinapayi. Yalatji nguwanpaya nyinarra yuru tiṉangkalpi uwankarra wiyarringkula wanaṉu. Katutjalu kapi tiṉa wantirriyalkitjangku kulintjala, Nuuwanyangarri kutjuya puuta tiṉangka tjarrpangu, kanarringu kapi tiṉangkamarra. Palunya tayimi yaṉangu tjuṯa yilta Katutjanya kulilwiya nyinapayi. Yalatji nguwanpa ngulaya yaṉangu tjuṯa Katutjanya kulilwiya nyinaku, yaṉanguku katjaṉa piyuku mantakutu ngalyananyingka. \v 40 Yaṉanguku katjaṉa piyuku mantakutu ngalya yananyingka, yaṉangu kutjarra kaanangka tjungu waarrkarriku. Ilkari ngurrara tjuṯangku Katutjaku walytja kutju ngurrtjara katiku, kutjupaya wantikatiku. \v 41 Yuḻṯa palula kungka kutjarrangku pulanku mangarri yuṉinypa rungkaṉingka, kungka Katutjaku walytja kutjuya ngurrtjara katiku, kutjupaya wantikatiku, ilkari ngurrara tjuṯangku. \v 42 Kutu tjukarurruya nyinama!, ngayulu piyuku mantakutu ngalyankunytjala ilkari ngurrara tjuṯangku nyurrangarrinya wantitjipingka, ilkarikutu katiwiyangku. Yankuwiya kana nguwanpanyurra tjukarurru kutu nyinarra paṯantjaku. \v 43 Yalatji nguwanpa waaḻa ngurrara yankuwiya nyinarra paṯalpayi mulyaṯangku mantjilpayi payira wantirriyalkitjangku. Paluru yurrunpa tjakulpa yalatji kulilku, ‘Kuwarri mungangkakunyu mulyaṯanytju ngalyanku nyuntupa waaḻakutu, yulytja mantjilkitja.’ Yilta paluru yalatji kulira yankuwiya nyinarra paṯantjaku. \v 44 Yara palunya nguwanpa nyurrangarri ngayuku walytja tjuṯa kana nguwanpa paṯara nyinanytjaku, yaṉanguku katjaṉa piyuku ngalyananyingka. Ngurrpanyurra nyinanyi ngayulu ngalyankunytjaku. Ngayukunyurra tjukarurru kutu nyinanytjaku, wiyawananyurra nyinanytjala ngayulu, ilkari ngurrara tjuṯangkuṯarra nyurrangarrinya ngalya yankula wantitjipingkamarra.” \s1 Waarrkana tjukarurru nyinanytjatjarra \p \v 45 Yiitjulu yara kutjupawana watjaṉu, “Yara kutjupaya kulila! Ngayulu nyurrangarrinya nintilku waarrkana tjukarurru nyinapayinyatjarra. Waarrkana tjukarurru nyinapayi waaḻaku mayutju tiṉangku ngurrtjara ngaratjunku waarrkana kutjupa tjuṯaku mayutjulpi tjanampa nyinanytjaku. Paluru tjananya waarrkana tjuṯa yaṉṯayaṉṯara yungamalpa kuka anta mangarriṯarra. Aaḻi paluru tjanampa piiṉpitja yungamalpa, mungarrtji tjanampa paluru tjaapa yungamalpa, wantinytjawiyangku. \v 46 Waaḻaku mayutju tiṉa paluru ngalya yankula mayutju palunya yunypangku nyaku, ‘Ngaatja yilta ngayuku waarrkana palya, paluru tjukarurru waarrkana tjuṯa yaṉṯayaṉṯaṉi.’ \v 47 Waarrkana tjuṯa tjukarurru yaṉṯayaṉṯaṉutjangka, waaḻaku mayutju tiṉa paluru watjalku palunya, ‘Waarrkana tjuṯaku kutju mayutju nyinanytjawiya, nyinatjunkuṉanta mayutju tiṉa yuwankarraku, waaḻaku, pulukaku ngurrakuṯarra.’ \v 48-49 Yara palunya nguwanpa tawunu kutjupangka waaḻaku mayutju tiṉa kutjupa nyinaku. Paluru waarrkana kutjupa ngurrtjara ngaratjunku, waarrkana tjuṯa tjananya yaṉṯayaṉṯantjaku. Palulanguru waaḻaku mayutju tiṉa paluru watjalku, ‘Ngayulu ngunytji yananyi ngurra kutjupakutu. Ngurra palulaṉa nyinarra ngalya yanku rayitpayiki. Nyuntu tjananya waarrkana tjuṯa tjukarurru yaṉṯayaṉṯanma!’ Yilta mayutju tiṉa paluru ngurra kutjupakutu yankuku. Tjinguru waarrkana tjuṯaku mayutjungku waaḻaku mayutju ngalya yankunytjaku, puṯu paṯara paluru walytjangku kulilku, ‘Ngayuku mayutju yirriṯi ngalya yanamara. Tjinguru wiya ngalya yananyi, tjinguru kutu kutju yanu.’ Palulanguru waarrkana tjuṯaku mayutju paluru yunytjuwiyarringkula tjananya pungamalpa. Paluru mangarri tiṉa ngalkura wayina tjikira turaangkarringkula tjananya pungamalpa. \v 50-51 Paluru yuṯuyuṯu nyinanytjala, waaḻaku mayutju tiṉa paluru ngalyanku. Ngalyankula mayutju kuya palunya nyakula payira iyalku, Katutjaku ngurrpa tjuṯangka nyinanytjaku. Waru palulaya tjungu mikin puntutjarra nyinarra kampaku.” \c 25 \s1 Yukarra tiinpala nyinanytjatjarra \p \v 1 Yiitjulu tjananya piyuku watjaṉu, “Katutjalu yaṉangu tjuṯa ngulytjura kanyilku. Palumpa walytja tjuṯa tjukarurru kutu nyinanytjaku ngayulu mantakutu piyuku ngalyankunytjala tjungurringkula nyinakitja ngayulawana. Yalatji nguwanpa yara ngaatjanya ngaranyi. Watingku kungka yaḻṯikitja nyinaku. Palumpa kutjarraku walytja tjuṯaya tjungurriku waaḻa tiṉangka tjarrparra tjungungku ngalkura yunyparrikitja. Palumpa kutjarraku walytja yukarra tiinpalaya waaḻa tiṉakutu yankula paṯalku, laampa kutju iitjitjarra. Paluru tjana paṯalku waaḻangka yaatjayiṯi, tjungungkuya ngalkura yunypa nyinanytjaku, wati paluru miiṯa yaḻṯikitja ngalya yananyingka. \v 2-4 Yukarra payipalangku palya kulilku, laampangka karritjina yintira, karritjina kutjupa paatulangkaya yintira kanyilku laampaku. Laampa kutju iitjitjarraya anta paatulatjarraṯarra tjana yankula waaḻangka yaatjayiṯi paṯalku. Yukarra payipala kutjupangkuya wiyawanangku kulilku. Laampangka kutjuya yintira, laampa kutju iitjitjarra waaḻa palulakutu yankula paṯalku wati palumpa. \v 5 Wati paluru miiṯa yaḻṯikitja tjiṉṯukutu tjarrpanytjawiyangka, kungka tiinpala paluru tjana puṯu paṯara yankurriku, laampatjarra tjuṯa. \v 6 Munga ngururrkutu wati paluru yila ngalya yankunytjala waarrkanangku tjananya kanara watjalku yalatji, ‘Pakalakaya tjungurringkunytjaku! Wati paluru yila ngalya yananyi.’ \v 7 Tjana yukarra palya kulilpayi tjuṯangku pakara karritjina paatulangka alytjurankula yintira wiyalku laampa payipalangka. Tililkuya yankula tjungurrikitjangku. \v 8 Kanya yukarra kutjupa payipalangku puṯu yinkaku yalatji, ‘Karritjina nganaṉanyatju yuwa!, laampa payipalalampatju tili wiimarringanyingka. Yuwalampatju!, ngururrpalampatju wiyarritjipingka!’ \v 9 Yukarra palya kulilpayi tjuṯangku tjananya watjalku, ‘Wiya. Tjingurulatju karritjina nyurrangarrimpa yintintjala laampa ngururrpalampatju mungarripayingka, karritjina aapatjarra. Nyurrangarrimpa laampaṯarra karritjina aapatjarra ngururrpa wiyarritjipingka, yankulaya karritjina kutjupa payimilala!’ \v 10 Karritjinaya yankula payimilantjala ngaṉṯi wati paluru ngalyanku miiṯa yaḻṯikitja. Yukarra palya kulilpayi tjuṯaya tjungurringkula waaḻa tiṉangka tjarrpaku, tjungungkuya ngalkura yunyparrikitja. Tjarrpanytjalaya waaḻaku mayutjungku parrpaṯu tuuwa patilku. \v 11 Palulanguru ngaṉṯiya yukarra payipala panyapa tjuṯangkuya karritjina payimilara laampangka yintira ngalya yanku. Waaḻangka yaatjayiṯi ngaralaya tjapilku, ‘Mayutju, alytjurarralampatju!’ \v 12 Wati paluru miiṯa yaḻṯikitjangku tjananya watjalku, ‘Wiya. Walytjawiyaṉa nyurrampa nyinanyi, ngurrpaṉa nyurrampa.’” \m \em Yukarra payipala paluru tjana wiya purinypangku kulira tjukarurru palyalpayi. Tjana laampaku tjukarurru kulira yurrunpa karritjina paatulatjarra payimilara tjukarurru paṯanmara. Yiitjulu yara panyapa watjaṉu palumpa walytja tjuṯangku yalatji kulintjaku, “Nganaṉa tjukarurru kutu nyinanytjaku paluru ngalyankunytjala nganaṉa tjungurringkula palulawana nyinakitja.”\em* \p \v 13 Yiitjulu tjananya piyuku watjaṉu, “Ngula ngayulu piyuku mantakutu ngalyankuku. Tjiṉṯu palumpanyurra ngurrpa nyinaku. Tjukarurru kutunyurra ngayuku nyinanytjaku, ngayulu nyurrangarrinya ngalya yankula katinytjawiyangku wantipayingka.” \s1 Waarrkana tjuṯangku mani palyantjaku mayutjungku watjalku \p \v 14 Yiitjulu tjananya piyuku watjaṉu, “Katutjalu yaṉangu tjuṯa ngulytjura kanyilku. Paluru tjananya palumpa walytja tjuṯa tjapilku, ‘Waarrka ngayuku nyaa nguwanpa nyurrangarri palyalpayi?’ Yalatji nguwanpa yara ngaatjanya ngaranyi. Wati mayutjungku ngurra waṉmakutu yankukitjangku palumpa waarrkana maṉkurrpa yaḻṯiku tjungurrinytjaku. Watjalku tjananya palumpa waaḻa, yulytja mantaṯarra yaṉṯayaṉṯantjaku. \v 15 Waarrkana kutjungku yurrunpa mayutjuku mani puntura palyalpayi. Mayutju paluru yungku waarrkana palunya mani tiṉalingku, payipi tjawutjun tala. Waarrkana kutjupangku yurrunpa mayutjuku mani aapa palyalpayi. Mayutju paluru yungku waarrkana palunya mani tiṉa, tuu tjawutjun tala. Waarrkana kutjupangku yurrunpa mayutjuku mani wiima palyalpayi. Mayutju paluru waarrkana palunya mani waan tjawutjun tala yungku. Yalatji tjananya mayutju paluru mani yungkula ngurra kutjupakutu yanku. \v 16 Waarrkana paluru payipi tjawutjun tala mantjira yankula, yulytja payimilara tjalamilara mani tiṉa kutjupa palyalku, payipi tjawutjun tala kutjupa. Payipi tjawutjun talatjanu tjungura paluru tiin tjawutjun talalpi kanyilku palumpa mayutjuku. \v 17 Waarrkana paluru tuu tjawutjun tala mantjira yankula, yulytja payimilara tjalamilara mani tuu tjawutjun tala kutjupa palyalku. Tuu tjawutjun talatjanu tjungura paluru puu tjawutjun talalpi kanyilku palumpa mayutjuku. \v 18 Waarrkana paluru waan tjawutjun tala mantjira katirra yarrkatjunku, mani kutjupa palyantjawiyangku. \p \v 19 “Ngula mayutju paluru yarurriku. Yarurringkula paluru tjananya yaḻṯiku, waarrkana panyapa tjuṯa tjungurringkunytjaku. Tjana tjungurrinytjala paluru tjananya tjapilku, ‘Mani kutjupa, nampa nyaa nguwanpa nyurrangarri palyaṉu?’ \v 20 Waarrkana paluru yankula mayutjungka ngarala watjalku, ‘Mayutju. Payipi tjawutjun tala nyuntu ngayunya yungu. Mani palula ngayulu wirriḻi palyaṉu, tiin tjawutjun talalpi ngarrinyi.’ Paluru mayutju palunya mani tiin tjawutjun tala yungku. \v 21 Mayutju paluru waarrkana palunya waḻkulku, ‘Nyuntu waarrkana palya. Nyuntu waarrkarringkula tjukarurru palyaṉu. Palulanguru ngayuluṉanta mayutju ngaratjunku. Ngali mayutju kutjarra tjungu nyinaku.’ \v 22 Waarrkana kutjupangku yankula mayutjungka ngarala watjalku, ‘Mayutju. Tuu tjawutjun tala nyuntu ngayunya yungu. Mani palula ngayulu wirriḻi palyaṉu. Puu tjawutjun talalpi ngarrinyi.’ Paluru mayutju palunya mani puu tjawutjun tala yungku. \v 23 Mayutju paluru waarrkana palunya waḻkulku, ‘Nyuntu waarrkana palya. Nyuntu waarrkarringkula tjukarurru palyaṉu. Palulanguru ngayuluṉanta mayutju ngaratjunku. Ngali mayutju kutjarra tjungu nyinaku.’ \v 24-25 Waarrkana kutjupangku yankula mayutjungka ngarala watjalku, ‘Mayutju. Ngaatjanya nyuntupa mani, waan tjawutjun tala. Palya kanyilkitjangku ngayulu tjaaṯangka tayimapira yarrkatjunkula wantingu. Nyuntupa nguḻurringkulaṉa purinypangku kanyiṉingi mani ngaatjanya, wiyarripayingka. Mani ngaatjarrangku ngayulu wiyawanangku palyantjala nyuntupa mani wiyarringamara. Tjinguru mani ngaatjanya wiyarringutjangka nyuntuṉi watjanmara waan tjawutjun tala kutjupa mantjiraṉanta yungkunytjaku. Nintingkuṉa kuliṉi, nyuntu mayutju yunytjuwiya nyinanyi. Ma!, nyuntupa maniṉanta yunganyi.’ \v 26-27 Mayutju paluru waarrkana palunya payilku, ‘Nyuntu waarrkana kuya! Panyapaṉin tjukarurrungku watjaṉu nintingku. Ngayuku nguḻurringkula nyuntu purinypangku kanyiṉingi mani panyapa, wiyarritjipingka. Nyuntu mani panyapatjarrangku wiyawanangku palyantjala mani paluru wiyarringamara. Tjinguru mani palunya wiyarringutjangka ngayuluṉanta watjanmara waan tjawutjun tala kutjupa mantjiraṉin yungkunytjaku. Nintingkunu kuliṉi, ngayulu mayutju yunytjuwiya nyinanyi. Nyuntu ngayuku waan tjawutjun tala paayingkingka tjunamara, tjukarurrungku. Paayingkingka rawa ngarringutjangka, paayingki ngurrarangku mani wiima kutjupa tjungunmara. Palulanguru ngayulu ngalya yankulaṉanta mantjinmara, waan tjawutjun tala palunya anta mani wiima kutjupa, paayingki ngurrarangku tjunguṉutja.’ \v 28 Mayutju paluru tjananya watjalku waarrkana kutjupa tjuṯangka, ‘Waan tjawutjun tala palunya waarrkana kuyakuyangka mantjira maa katirrara yuwa!, waarrkana panyapa, tiin tjawutjun tala kanyiṉutjaku.’” \v 29 Yiitjulu tjananya piyuku watjaṉu, “Wangka ngaatjanyaya kulila! Yaṉangungku Katutjaku tjukarurru palyaṉutjangka Katutjalura puntura tjukarurru palyalku. Yaṉangu kutjupangku Katutjaku tjukarurru palyantjawiyangka, Katutjalura wiya tjukarurru palyalku. Yaṉangu paluru puṯu kulilku, Katutjakura tjukarurru palyalkitjangku. \v 30 Waarrkana kuya palunya katirranyurra warungka waṉinytjaku. Mikin puntutjarra paluru kampaku.” \m \em Yiitjulu tjananya yara palunya nintiṉu yalatjiya kulintjaku. Paluru mayutju tiṉa mantakutu piyuku ngalya yanku. Ngalya yankula paluru tjapilku palumpa walytja tjuṯa tjananya yaalytjiyaalytjiya palumpa waarrka palyalpayi. Tjukarurru palyalpayi tjuṯaku paluru yunyparriku. Palumpa waarrka wiya palyalpayi tjuṯaku wiya paluru yunyparriku.\em* \s1 “Yaṉangu yuwankarra ngayulawana ngaraku” \p \v 31 Yiitjulu tjananya piyuku watjaṉu, “Ngayulu yaṉanguku katja mantakutu piyuku ngalyankula, mayutju tiṉa nyinaku. Ngalyankula ngayulu nyurrangarrinya yaṉangu yuwankarra kuutawutjungka ngaratjunkula watjalku. Tjungulatju ngalya yanku ilkari ngurrara tjuṯaṯarra. \v 32-33 Ilkari ngurrara tjuṯangku yaṉangu yuwankarra manta tjuṯawana mantjira katirra ngayula ngaratjunku. Ngayuluṉa tjananya ngayuku walytja tjuṯa kulira watjalku ngalya yankula tjungu ngaranytjaku ngayula yila. Ngayuku tjiipi nguwanpaya ngaraku. Kutjupa tjuṯa ngayuku walytjawiya, ngayulu tjananya kulira watjalku yankula tjayiṯingka ngaranytjaku, nanikuta tjuṯa nguwanpa tjana tjungu ngaraku, ngayuku tjiipiwiya. \v 34 Ngayuku tjiipi nguwanpa tjuṯangka ngayulu tjanala yalatji watjalku, ‘Ngayuku paapa nyurrangarrimpa yunyparringanyi. Paluru irriṯi manta ilkariṯarra palyara kuliṉu nyurrangarrinya palumpa walytja tjuṯa yaṉṯayaṉṯalkitjangku. Ngalya yarraya!, palumpa ngurrangkalpi nyinanytjaku. \v 35 Irriṯi nyurrangarri mantangka nyinarra mangarri ngayunya yungu, paḻtjatjirratja ngayulu nyinanytjala. Kapitjirratja paarritji ngayulu nyinanytjala, nyurrangarri ngayunya yititjunu. Ngayulu kutjupa ngurrara nyurrangarrilakutu yananyingka, aḻṯururringkula nyurrangarri ngayunya paḻtjara ngarritjunu. \v 36 Mantarrawiya ngayulu nyinanytjala aḻṯururringkula nyurrangarri ngayunya mantarrangka tjarrpatjunu. Miiṉṯa ngayulu ngarrinyingka, ngalya yankula nyurrangarri ngayunya maḻpangku kanyilpayi. Tjiilangka ngayulu nyinanyingka, ngalya yankula nyurrangarri ngayunya maḻpangku kanyilpayi.’ \v 37 Ngayuku tjukarurru nyinapayi tjuṯangku puṯu kuliraṉi tjapilku, ‘Mayutju. Yaalytjingaralatju nyuntunya nyakula paḻtjatjirratja paḻtjaṉu? Ngurra yaalytjingkalatju nyuntunya nyakula kapitjirratja yititjunu? Puṯulatju kuliṉi. Nyuntu yurrunpa wiyarringu. Nganaṉatju wiyalatju kurungku nyakupayi nyuntunya.’ \v 38 Piyukuṉiya tjapilku, ‘Yaalytjingaralatju nyuntunya yaṉangu kutjupa ngurrara nyakula ngurra ngayukuṉungka ngarritjunu? Ngurra yaalytjingkalatju nyuntunya mantarrawiya nyakula mantarrangka tjarrpatjunu? Puṯulatju kuliṉi. \v 39 Ngurra yaalytjingkalatju nyuntunya miiṉṯa maḻpangku kanyiṉu? Yaalytjingaralatju nyuntunya nyakula tjiilangka maḻpangku kanyiṉu? Puṯulatju kuliṉi. Nyuntu yurrunpa wiyarringu. Nganaṉatju wiyalatju kurungku nyakupayi nyuntunya.’ \p \v 40 “Ngayulu tjananya watjalku, ‘Wangka ngaatjanyaya kulila! Ngayuku walytja mangarritjirratja nyinanyingka nyuntu paḻtjaṉu. Yalatji nyuntu palunya paḻtjantjala ngayulu yunyparringu yilkaringuru nyakulaṉa. Palunya ngayuku walytja nyuntu paḻtjaṉu. Tjinguru ngayulu ngurra palula paḻtjatjirratja nyinanytjala nyuntu ngayunyaṯarra aḻṯururringkula paḻtjanmara, punturanyurra ngayuku yunytju nyinapayi, ngayuku wangkakuṯarra.’ \p \v 41 “Palulanguru ngayulu nanikuta nguwanpa tjuṯangka watjalku, ‘Maa yarraya warukutu! Katutjalu irriṯi watjaṉu nyurrangarri kuya tjuṯa warungka kampanytjaku. Yirriṯi paluru watjaṉu mamuku mayutju, palumpa waarrkana tjuṯaṯarra waru palula kutu kampanytjaku. \v 42 Irriṯi nyurrangarri mantangka nyinarra mangarri ngayunya wiya yungu, paḻtjatjirratja ngayulu nyinanytjala. Kapitjirratja paarritji ngayulu nyinanytjala, nyurrangarri ngayunya wiya yititjunu. \v 43 Ngurra kutjupa ngurrara ngayulu nyurrangarrilakutu yananyingka, wiyanyurra ngayuku aḻṯururringkula ngayunya paḻtjara ngarritjunu. Mantarrawiya ngayulu nyinanytjala wiya nyurrangarri ngayuku aḻṯururringkula ngayunya mantarrangka tjarrpatjunu. Miiṉṯa ngayulu ngarrinyingka, wiyanyurra ngalya yankula ngayunya maḻpangku kanyilpayi. Tjiilangka ngayulu nyinanyingka, wiya nyurrangarri ngalya yankula ngayunya maḻpangku kanyilpayi.’ \p \v 44 “Ngayuku wiyawana nyinapayi tjuṯangku puṯu kuliraṉi tjapilku, ‘Mayutju. Yaalytjingaralatju nyuntunya paḻtjatjirratja nyangu? Ngurra yaalytjingkalatju nyuntunya nyangu kapitjirratja? Puṯulatju kuliṉi. Nyuntu yurrunpa wiyarringu. Nganaṉatju wiyalatju kurungku nyakupayi nyuntunya.’ Piyukuṉiya tjapilku, ‘Yaalytjingaralatju nyuntunya kutjupa ngurrara nyangu? Ngurra yaalytjingkalatju nyuntunya mantarrawiya nyangu? Puṯulatju kuliṉi. Ngurra yaalytjingkalatju nyuntunya miiṉṯa nyangu? Yaalytjingaralatju nyuntunya tjiilangka nyangu? Nganaṉa nyuntunya nyakula yaṉṯayaṉṯanmara. Puṯulatju kuliṉi. Nyuntu yurrunpa wiyarringu. Nganaṉatju wiyalatju kurungku nyakupayi nyuntunya.’ \v 45 Ngayulu tjananya watjalku, ‘Wangka ngaatjanyaya kulila! Ngayuku walytja mangarritjirratja nyinanyingka nyuntu nyakula wantingu, paḻtjantjawiyangku. Yalatji nyuntu palunya wiya paḻtjantjala ngayulu yunypawiya nyinangu ilkaringuru nyakulaṉa. Nyuntu ngayuku walytja wantingu paḻtjantjawiyangku. Tjinguru ngayulu ngurra palula paḻtjatjirratja nyinanytjala nyuntu ngayunyaṯarra aḻṯururrinytjawiyangku wantimara, paḻtjantjawiyangku, punturanyurra ngayuku yunytjuwiya nyinapayi, ngayuku wangkakuṯarra.’” \v 46 Yiitjulu tjananya piyuku watjaṉu, “Yuwa, palunya tjuṯa tjananya Katutjalu warungka waṉiku. Waru palulaya rawa kampamalpa, kanya ngayuku walytja tjiipi nguwanpa tjuṯaya Katutjaku ngurrangka kana kutu nyinamalpa.” \c 26 \s1 Tjungurringkulaya wangkaku Yiitjunya pungkukitja \p \v 1 Yara panyapa tjananya nintira palumpa kutunguḻu tjuṯangkalpi Yiitjulu yalatji watjaṉu. \v 2 “Tjiṉṯu kutjarra ngararra tuḻku Patjuwupanyalpi ngaraku. Kuya tjuṯangku ngayunya yaṉanguku katja witira katirra ngaratjunku, kutjupa tjuṯangkuṉi katirra watiyangka waralytjunku, mirrintankukitjangku.” Yalatji paluru watjaṉu. \p \v 3-5 Tuḻku Patjuwupangka yurrunpa Tjuwu tjuṯaku mayutju tjuṯa, tuḻkuku mayutju tiṉa tjuṯaṯarra, mayutju Kayapatjaku waaḻangka tjungurringkula wangkangu miitingingka, “Yaalytjingara nganaṉa waarrkana tjuṯa wantirriyalku Yiitjunya witira mirrintankunytjaku. Yaṉangu kutjupa tjuṯangku nyakupayingka, yarrkayarrkangkula tjananya wantirriyantjaku.” Kayapatja paluru tuḻkuku mayutju tiṉa nyinangu. Piyuku paluru mayutju tjuṯangkalpi watjaṉu yalatji, “Tuḻku Patjuwupanya ngaranytjala wiyala tjananya waarrkana tjuṯa watjalku Yiitjunya witira mirrintankunytjaku, yaṉangu tjuṯangkulanya pikarringkula ngaparrtji pungkupayingkamarra.” \s1 Kungka yukarrangku Yiitjula katangka wuyila nyapalku \p \v 6 Palulanguru Yiitjunyangarriya tawunu Piitjaniyila nyinangu, wati Tjaamanaku ngurrangka. Tjamana paluru pangki pikatjarra yirriṯi nyinangu. \v 7 Yiitjunya tiipulangka nyinanytjala, kungka yukarrangku ngalya yankula wuyila paṉṯi palyatjarrangku nyapara wiyaṉu Yiitjula katangka, paatula alytjurankula. Wuyila palunya yurrunpa mani tiṉangka paluru payimilara kanyiṉingi. \v 8 Palulanguruya palumpa kutunguḻu tjuṯa pikarringkula wangkarra waṉingu, “Nyaaku kungka palangku nyapara wiyaṉu? \v 9 Wuyila palunyalanya yungamara. Katirrala tjalamilara, mani tiṉalpila mantjinmara. Mantjirala maralpa tjuṯakulpi yungamara.” Yalatji tjana watjara kungka palumpa pikarringu. \p \v 10 Palulanguru Yiitjulu tjananya watjaṉu, “Kungka palatjaya wanti!, pikarringkunytjawiyangku. Palya paluru ngayula nyapara wiyaṉu.” \v 11-12 Piyuku tjananya Yiitjulu marrkuṉu, “Maralpa tjuṯa nyurrangarrilawana kutu nyinamalpa, kanya ngayulu nyurrangarrilawana wiya kutu nyinamalpa. Maralpa tjuṯaku yunytjurringkula tjanampa nyurrangarri palya yungkunytjaku. Yilta kungka ngaangku wuyila ngayunya yungu nyapara wiyara. Paluru ngayula yurrunpa palya nyapaṉu, ngulytju tjuṯangkuya ngayunya tjiṉṯu kutjupangka mirri ngarritjunku.” \m \em Yalatji Yiitjulu tjananya watjaṉu. Tjuwu tjuṯangkuya mirri ngarrinytjala kututja wuyila paṉṯi palyatjarrangku nyapalpayi, ngarritjunkukitjangku. Kungka palangku yalatji kulira ngayunya yurrunpa nyapaṉu.\em* \p \v 13 Yiitjulu tjananya piyuku watjaṉu, “Wangka ngaatjanyaya kulila! Tjakulpa ngayunyatjarra, manta tjuṯawanaya tjakultjurinamalpa. Tjakulpa kutjupaṯarraya yalatji tjakultjurinamalpa, kungka palangku ngayunya kata nyapaṉutjangka. Yuwa, ngurra tjuṯawanaya kulilku, kungka palangku ngayunya nyapaṉutjangka.” \s1 Tjuwuku mayutju tjuṯangku watjalku Tjuutatjanya mani yungkukitjangku \p \v 14-15 Tjuutatjanya Yitjikarriyatanya ngurrara Yiitjuku kutunguḻu tuwalpalangka nyinapayi. Tjuutatjalu tjananya tuḻkuku mayutju tiṉa tjuṯa yankula watjaṉu, “Ngayulu nyurranya tjakultjunku Yiitjunya palumpa kutunguḻu maṉkurrpaṯarra nyinanytjala. Nyurrangarri waarrkana tjuṯa wantirriyantjaku, Yiitjunya tjana witintjaku. Ngayulu nyurrangarrinya yalatji tjakultjunkunytjala mani puntuṉinyurra yungkunytjaku.” Palumpa wangka kulira tjana Tjuutatjanya mani puntu palunya yungu, puḻi tjiilpa tjaaṯiyipala. \v 16 Tjuutatjalu kutu kulirinangi yalatji, “Yiitjunya, palumpa kutunguḻu maṉkurrpaṯarra nyinanytjala, ngayuluṉa tjananya yankula watjalku, Yiitjunyaya witintjaku.” \s1 Tjungurringkulaya ngalkulku \p \v 17 Palulanguru tuḻku Patjuwupanya ngarangu. Tuḻku palula Tjuwu tjuṯangkuya mangarri pikinpawutuwiya ngalkulpayi. Yalatji ngalkura tjaatji ngurrara tjuṯangku tjana tjiipi tjawirrilyi tjuṯa pungkula tjunkupayi, yaṉangu tjuṯangkuya ngalyankula mantjintjaku. Yiitjuku kutunguḻu tjuṯangku kuliṉu tjiipi tjawirrilyi mantjira tjana katirra waaḻangka tjunkunytjaku, tjungungkuya ngalkunytjaku. Paluru tjanaya yankula Yiitjunya tjapiṉu yalatji, “Ngurra yaalytjingkalatju mangarri kukaṯarra tjunku, tuḻku Patjuwupanyala tjungungku ngalkunytjaku?” \p \v 18 Mangarri kukaṯarra mantjira tjunkunytjaku Yiitjulutjananya palumpa kutunguḻu tjuṯa wantirriyalkitjangku watjaṉu yalatji, “Tawunungka ngururrwana nyurrangarri yankula wati panyapa nyakuku. Wati palunya nyurrangarri yalatji watjala! ‘Nintilpayingkulanyatju watjaṉu yalatjilatjunta watjantjaku. “Katutjalu yalatjikunyu kuliṉi kuwarri ngayulu tjiitjaku. Ngayulu yunytjurringanyi tjiipi tjawirrilyi tjungungkulatju nyuntupa ngurrangka ngalkuntjaku, ngayuku kutunguḻu tjuṯangkuṯarra.” ’” \p \v 19 Palulanguru palumpa kutunguḻu tjuṯangkuya yankula wati panyapa nyakula wangkangu. Ngurra palula paluru tjana mangarri kukaṯarra mantjira tjunu. Tjunkulaya yanu rayitpayiki. \p \v 20 Mungarrtjirrinytjalaya Yiitjunya, palumpa kutunguḻu tuwalpalaṯarra waaḻa palulakutu yanu. \v 21 Nyinarraya waaḻa palula yunngu ngalkuṉangi. Yiitjulu tjananya watjaṉu, “Wangka ngaatjanyaya kulila! Wati kutju ngaangka nyinanyi. Paluru ankula mayutju tjuṯangka tjakultjunku, ngayunya tjana witintjaku.” \v 22 Kuliraya tjuḻurrmankula wangkangu. Yiitjunyaya tjana nyakula kutjuṯu kutjuṯungku tjapiṉu, “Tjinguru ngayuluṉa tjakultjunku palunya?” \v 23 Yiitjulu tjananya watjaṉu, “Paluru nyurrangarrilawana nyinanyi, ngayuku kutunguḻu. Tjungungkuli paluru tjulyulytjunkula ngalkuṉi, piitjinatjarrangka. \v 24 Ngayunyaṉiya yaṉanguku katja yilta mirrintanku. Yalatjiṉiya mirrintankunytjaku Katutjaku walytja kutjungku yirriṯi piipangka wakaṉu. Wati kutjungku tjananya tjakultjunku, ngayunyaṉiya witintjaku. Wati palunya Katutjalu ngula puntura pikantanku. Paluru wati palunya puntura pikantankutjipingkamarra, yirriṯi palumpa maamangku paḻtjalwiyangku wantimara.” \p \v 25 Tjuutatjalulpi palunya ngurrpa nguwanpangku tjapiṉu, “Nintilpayi. Tjinguru ngayuluṉa tjakultjunku?” Yiitjulu palunya watjaṉu, “Yuwa, tjukarurru nyuntu watjaṉu.” \s1 Mangarri ngalkuraya wayina wiima tjikilku \p \v 26 Ngurra palulaya mangarri ngalkura Yiitjululpi puriiti mantjira Katutjanya waḻkuṉu yalatji, “Palya nganaṉanya mangarri ngaatjanya nyuntu yungu.” Kilytjuntankula paluru tjananya watjaṉu, “Ma! Mangarri ngaatjanya yaṉangu ngayunya. Ngalkulaya!” \v 27 Panikina wayinatjarralpi paluru mantjira Katutjanya waḻkuṉu, wayina paluru yungutjangka. Yiitjulu tjananya yungu tjikintjakuya. “Nyurrangarri ngaatjanya tjikila! \v 28 Wayina ngaatjanya ngurrka ngayunya. Kuwarri ngayulu nyurrangarrimpa watiyangka ngurrka yintirra mirrirriku tjawirrilyi nguwanpa, yaṉangu yuwankarraku kuya waṉikitja. Yalatjiṉa ngurrka yintinytjala, Katutjalu nyurrangarrinya watjalku kuya uwankarra nyurrangarrimpa kutu waṉinytjaku. \m \em Yirriṯiya kuka tjawirrilyi pungkula ngurrka yintilpayi, Katutjalu tjanampa kuya waṉinytjaku. Tjawirrilyi palunya nguwanpa Yiitjunya watiyangka waralyngarala ngurrka yintirra mirrirringu.\em* \p \v 29 Wangka ngaatjanyaya kulila! Wiyaṉa wayina ngaa nguwanpa mantangka piyuku tjikilku, wiya. Ngula paapa Katutjalu tjananya palumpa walytja tjuṯa ngurra ilkaringka yaṉṯayaṉṯalku. Ngurra palula ngayulu tjanala tjungurringkula tjikilku.” \v 30 Palunyatjanu yuḻṯa puntu ngalkura pinitji, tuḻku warraralpiya pakara yanu, puḻi Yalipatjalakutu. \s1 Piitalu watjalku, “Ngayulu Yiitjuku ngurrpa” \p \v 31 Yiitjulu tjananya yalatji watjaṉu, “Nyurrangarri mungangka ngayunya wantirra tjalkaḻungku. Palunya nguwanpa Katutjaku wangka ngaranyi yalatji, ‘Tjiipiku mayutjuya pungkunytjala, tjiipi tjuṯaya tjalkaḻungkula waṉiku.’” \p \v 32 Yiitjulu tjananya piyuku watjaṉu, “Katutjaluṉi mirringuru pakaltjingantjala, palulanguru ngayulu yanku manta Kaliliyilakutu. Ngaṉṯiwananyurra ngurra palulakutu yanku.” \v 33 Piitalu Yiitjukuṉu wangka palunya kulira watjaṉu, “Kutjupa tjuṯangkuntaya wantikatinyingka wiyaṉanta wantikatiku.” \v 34 Yiitjulu Piitanya watjaṉu, “Wangka ngaatjanya kulila! Kuwarri mungangka tjuḻpu lukuluku mirranytjala yurrunpa nyuntu nguḻurringkula tjirripalangara ngurrpa watjalku, ‘Ngayulu Yiitjuku ngurrpa.’” \v 35 Piitalu pikarringkula watjaṉu, “Wiya ngayulu kutjupa tjuṯangka yalatji ngunytjinytjungku, ‘Ngayulu Yiitjuku ngurrpaṉa.’ Nyuntunya tjana pungkunytjala, tjunguli ngaraku, kutjarralinya tjana mirri pungkunytjaku.” Yiitjuku kutunguḻu kutjupa tjuṯangkuṯarraya Piitanya nguwanpa watjaṉu, “Nyuntunyantaya pungkunytjala, nganaṉaṯarra ngaraku, tjungu nganaṉanya tjana mirri pungkunytjaku.” \s1 Katjamaniyila Yiitjulu Katutjanya tjapilku \p \v 36 Palulanguru Yiitjunyangarriya purikutu yanu, yini Katjamaniyilakutu. Yiitjulu palumpa kutunguḻu tjuṯanya watjaṉu, “Ngaangkatjuya paṯara nyinama!, ngayuluṉa yankula Katutjanya tjapintjala.” \v 37-38 Yaḻṯirra tjananya maṉkurrpa katingu Piitanya, tjiḻpi Tjipitiyiku katja kutjarraṯarra. Puntura Yiitjulu kulira tjananya watjaṉu, “Ngayuluṉa puntura tjilurutjilururrinyi, wiḻa kuyaṉa nyinanyi. Ngaangkaya nyinarra paṯanma, kana!, ngayulu ilangku ankula tjapintjala.” \v 39 Yiitjunya kutju maa yankula pupakatirra Katutjanya tjapiṉu, “Paapa. Tjinguru nyuntu kuliṉi ngayunyaṉiya wiya pungkula mirrintankunytjaku. Palulanguru marrkula tjananya!, wiya ngayunyaṉiya witintjaku. Yalatji ngayuluṉanta yunytjurringkula nyuntunya tjapiṉi. Paapa, tjinguru nyuntu kuliṉi ngayunyaṉiya mirrintankunytjaku. Palulanguruṉiya palya pungkula mirrintankunytjaku.” \p \v 40 Yiitjulu tjananya yankula nyangu yanku ngarrinyingka. Piitanyangarri kanara tjananya tjapiṉu, “Nyurrangarri yankurringu? Nyurrangarri kanangku nyakula nyinamara, rawawiyaṉa ngalya yanu.” \v 41 Paluru piyuku tjananya watjaṉu, “Kanangkuya nyakula nyinama! Katutjanyaya tjapila!, kutjupalu nyurrangarrinya tjingapungkunytjala, ngayunyaṉinyurra wantipayingkamarra. Ngayuku tjukarurru nyinakitjangkunyurra yilta kuliṉi. Katutjanyaya tjapinma!, kutjupangku nyurrangarrinya tjingapunganyingka ngayuku kutunyurra tjukarurru nyinanytjaku. Ngayulu nyurrangarrimpa ninti nyinanyi, kutjupangku nyurrangarrinya tjingapungkunytjala tjingurunyurra ngayuku wangka kulira wantiku.” \p \v 42 Yiitjunya piyuku yanu Katutjanya tjapintjaku. Yalatji tjapiṉu, “Yalatji ngayuluṉanta yunytjurringkula nyuntunya tjapiṉi. Paapa, tjinguru nyuntu kuliṉi ngayunyaṉiya mirrintankunytjaku. Palulanguruṉiya palya pungkula mirrintankunytjaku.” \v 43 Palulanguru paluru yankula nyangu tjananya, yanku ngarrinytjala. Wiyaya kana nyinangu, uwankarraya ankurringu. \p \v 44 Nyakula tjananya wantirra piyuku maa yanu Katutjanya tjapiṉingi wangka palulawana. \v 45 Tjapira panyapa tjuṯakutu yankula kanara tjananya watjaṉu, “Wiya nyurrangarri kutu yanku ngarrinytjaku. Kala, pakalaya! Waṯalpiya ngalya yananyi. Yaṉanguku katjaṉiya witira katirra mayutju kuya tjuṯangka ngaratjunku. \v 46 Pakalaya! Nyawaya palatja ngayuku kutunguḻu ngalyananyingka! Paluru tjananya tjakultjunu, ngayunyaṉiya tjana witintjaku.” \s1 Yiitjunyaya witilku \p \v 47 Yiitjunya palumpa kutunguḻu tjuṯangka wangkanytjala, Tjuutatjanya ngalyanangi. Paluru Yiitjuku kutunguḻu nyinapayi. Tjuutatjalawanaya tjungu, ngalyanangi tjikipaka tjuṯa. Tjaampalaya tjuuḻa waṯawaratjarra ngalyanangi. Tjaampalaya kuṯurutjarra ngalyanangi. Tjikipaka palunya tjananya wantirriyaṉu, tuḻkuku mayutju tiṉa tjuṯangku, tjiḻpi tjuṯangkuṯarra. \v 48 Tjikipaka tjuṯangka Tjuutatjalu yurrunpa tjananya watjaṉu, Yiitjunya nintilkitjangku yalatji, “Yiitju palunya ngayulu ngulytju nguwanpangku nyunytjuṉu. Palulanguru nyurrangarri palunya witira purinytju katinytjaku, tjalkaḻungkupayingkamarra.” \v 49 Tjuutatjanya Yiitjulakutu yankula wangkangu, “Mayutju, kuutayi.” Yalatji wangkarra Yiitjunya nyunytjuṉu. Kututjaya Tjuwu tjuṯangku nyunytjulpayiya yalatji tjungurringkula. \v 50 Yiitjulu palunya watjaṉu, “Walytja. Nyaakitja nyuntu ngalyanu?” Palulanguruya tjikipaka tjuṯangkuya witiṉu, Yiitjunya. \v 51 Yiitjuku kutunguḻu kutjungku tjuuḻa waṯawaratjarrangku yurrkura pina kuntara waṉingu, tuḻkuku mayutju tiṉaku waarrkana. \v 52 Kutunguḻu palunya Yiitjulu marrkuṉu, “Tjuuḻa palatja wanti!, pawutjingka rayitpayiki tjurra! Nyuntu tjuuḻatjarrangku pika punganyingka, ngula kutjupangkunta wakara mirrintanku tjuuḻatjarrangku. \v 53 Nyuntu ninti ngayuku. Ngayulu paapa Katutjanya tjapintjala paluru ilkari ngurrara tjuṯalingku ngalya wantirriyanmara, ngayunya tjana yaṉṯayaṉṯantjaku. \v 54 Tjinguru tjana ngalyankula ngayunya kanyintjala, wiya Katutjaku wangka yiltarriku. Katutjaku wangka ngaranyi, ngayunya pala tjuṯangku witira tjitjantankunytjaku. Tjuulatjarrangku wiya tjananya wakantjaku, wanti!” \v 55-56 Yiitjulu tjananya tjikipaka tjuṯangka watjaṉu, “Ngayulu mulyaṯangku mantjilpayi nguwanpa, witilkitjanyurra ngalyanu, tjuuḻa waṯawaratjarra, kuṯurutjarraṯarra. Tjiṉṯu kutjupangka tjiṉṯungkaṉa nyurranya kutu nintiṉingi tjaatji tiṉangka. Nyurrangarri ngurra palula ngayunya witinmara. Ngurra palula wiyaṉinyurra witiṉu, ngayulu wiya kuya palyalpayi, wiya. Palunyatjanu nyurrangarri ngayunya wantimara witilwiyangku. Kala, palyaṉinyurra witira kanyiṉi, Katutjaku wangkawana yalatji ngaranyi. Katutjaku wangka watjalpayi tjuṯangku yirriṯi watjaṉu, nyurrangarri ngayunya witintjaku.” Palulanguruya Yiitjuku kutunguḻu tjuṯa Yiitjunya wantirraya tjalkaḻungu. \s1 Yiitjunya kuutawutjungka tjanala ngaratjunku \p \v 57 Yiitjunyalpiya witira katingu tuḻkuku mayutju tiṉakutu, yini Kayapatjalakutu. Yurrunpa mayutju palumpa ngurrangka kutjupa tjuṯaya tjungurringkula paṯaṉingi. Waaḻa palulaya mayutjuku ngurrangka kuutawutju nguwanpangkaya Yiitjunya ngaratjunu. Yalatji paluru tjana paṯaṉingi, Muutjaku wangka nintilpayi tjuṯa, tjiḻpi mayutju tjuṯaṯarra. \v 58 Piitalu Yiitjunya ngaṉṯiwanangku wanarankula piinytjingka tjarrpangu, tuḻkuku mayutju tiṉaku ngurrangka yaatjayiṯi. Tjarrparra tjuulytji tjuṯawana nyinangu. Paluru yalatji kuliṉingi, “Yiitjunya yaalytjirriku?” \v 59 Waaḻangka yunnguya tuḻkuku mayutju tjuṯa, kutjupa tjuṯaṯarra wangkarra waṉingi yalatji, “Nganalu nyangu?, palangku luwulampa kilytjuntananyingka. Nganalu nyakula nganaṉanya tjakultjunku?” Mayutju paluru tjanaya yalatji kuliṉangi, “Yaṉangu tjuṯangkuya tjakultjunanyingka nganaṉa Yiitjunya mirritjunku.” \v 60 Tjukarurrungku tjakultjunkunytja nguwanpa, yaṉangu tjuṯangkuya wiyawanangku ngunytjinytjunangi. Wangka kutju wangkanytjawiyaya, wangka kutjupa kutjupaya wangkangu, tjukarurruwiya. Wati kutjarrangkulpi ngarala, \v 61 watjaṉu yalatji, “Kuliṉulitju paluru yalatji watjantjala, ‘Tjuwu tjuṯaku tjaatji tiṉa ngaatjanyakunyu ngayulu kutjungku yuḻpura wiyalku. Palulanguru tjiṉṯu tjirripalangkakunyu ngayulu kutjupalpi palyara ngaratjunku.’” \p \v 62 Tuḻkuku mayutju tiṉangku pakara Yiitjunya tjapiṉu, “Nyaa paluru kutjarrangku watjaṉu? Watjalalanyatju!” \v 63 Yiitjunya yarrka ngarangi, watjantjawiya. Mayutju paluru Yiitjunya piyuku tjapiṉu, “Katutjala kurungka nganaṉanyatju tjukarurru watjala! Tjinguru nyuntu Kurayitjanya ngaranyi, Katutjaku katja?, tjinguru wiya.” \p \v 64 Yiitjulu palunya watjaṉu, “Panyapan tjukarurru watjaṉu. Yaṉanguku katjaṉinyurra nyaku, Katutjanyalitju tjungu nyinanyingka. Mayutju ngangkari kutjutjarralitju nyinamalpa. Ilkaringuruṉinyurra nyaku yutuwariwana ngalya tjarukatinytjala.” \p \v 65-66 Mayutju paluru pikarringkula tjaaṯa walytjangkunku wintarrpungu. \m \em Yalatjiya Tjuwu tjuṯangku kututja tjaaṯa wintarrpungkupayi pikarringkula, luwu tjanampa ngaranytjala. Mayutju paluru tjaaṯa walytjangkunku wintarrpungu, Yiitjulu yalatji watjantjala, “Paapa Katutjanyalitju mayutju tiṉa kutjarra nyinanyi.” Yalatji watjara Yiitjulu luwu tjanampa kilytjuntanu.\em* \p Mayutju paluru tjaaṯa wintarrpungkula tjananya watjaṉu, “Ngaangku wiyawanangku watjaṉu, wiya paluru Katutjakuṉu, paluru manta ngurrara kutju nyinanyi. Wiyala kutjupa tjuṯanya yaḻṯinytjaku tjanaya tjakultjunkunytjaku. Kala, kuwarri nganaṉa kuliṉu. Paluru wiyawanangku watjaṉu Katutjanyapula tjungu nyinanytjala. Yilta luwulampa paluru kilytjuntanu. Nyaanyurra watjalku?” Yuwankarrangkuya mirritjunu yalatji, “Katirraya mirri puwa!” \p \v 67-68 Palulanguru Yiitjulaya tjaampalangku nyunypatjunangi, mungutjakutjura kulira. Tjaaṯatjarrangkuya kuru tjutura yuṉpa pungangi. Yinkatjingaraya watjaṉingi, “Kurayitjalulanyatju tjukarurru watjala! Nganalunta marangku pungu?” \s1 Piitanyara ngurrpa wangkaku \p \v 69 Tuḻkuku mayutju tiṉaku ngurrangka yaṉangu tjuṯa parra ngarangi. Piitanyaṯarra tjungu nyinangi. Mayutju palumpa kungka waarrkana nyinapayi. Paluru Piitanya nyakula nuuwimilara watjaṉu, “Nyuntu Yiitju Kaliliyinya ngurraralawana tjungu yankupayi.” \v 70 Piitalu ngunytjinytjunu yalatji, “Ngurrpaṉa palumpa, wati nyarraku.” \v 71 Piitanya pakara kiiṯakutu yankula ngarangi. Kungka waarrkana kutjupangku Piitanya nyakula tjanala watjaṉu, yila nyinapayi tjuṯangka, “Wati ngaatja yilta tjungu Yiitjulawana yankupayi, Natjaritjanya ngurraralawana.” \v 72 Piitalu kulira piyuku tjananya ngurrpa wangkangu, “Katutjala kurungka tjukarurruṉa nyurranya watjaṉi, ngurrpaṉara.” \v 73 Palunyatjanu yila nyinapayi tjuṯangkulpiya watjaṉu Piitanya, “Yilta, nyuntu Yiitjulawana yankupayi. Palumpa walytja tjuṯa Kaliliyinya ngurrara. Nyuntuṯarra Kaliliyinya ngurrara ngaranyi. Wangka nyuntupalatjunta kuliṉi.” \p \v 74 Piitalu tjananya piyuku ngurrpa wangkangu yalatji, “Katutjala kurungka, tjukarurru ngayulu wangkanyi. Wati nyarrakuṉara ngurrpa nyinanyi. Tjinguruṉara wiyawana ngurrpa wangkanytjala, Katutjalu ngayunya pungamara. Yiltaṉara ngayulu ngurrpa nyinanyi.” Palulanguru tjuḻpu lukuluku mirrangu. \v 75 Tjuḻpu mirranytjala Piitalulpi kuliṉu Yiitjulu yurrunpa watjaṉutjangka yalatji, “Tjuḻpu lukuluku mirranytjala, yurrunpa nyuntu tjirripalangara ngunytjinytjunku, ‘Ngayulu Yiitjukuṉa ngurrpa.’” Yankula wantirra Piitanya aatjayiṯi puntura yulangu, Yiitjuku ngurrpa wangkarra. \c 27 \s1 Mayutju Payilatalakutuya Yiitjunya katiku \p \v 1 Tjiṉṯu pakantjala tuḻkuku mayutju tiṉa tjuṯa, tjiḻpi mayutju tjuṯaṯarra tjungurringkula, miitingingka wangkangu, Yiitjunya mirrintankukitja. \v 2 Paluru tjana wangkarra kutjupa tjuṯa tjananya watjaṉu, Yiitjunya witira tayimapira katinytjaku, kamantaku mayutju tiṉakutu, yini Payilatalakutu. Katirraya mayutju palula ngaratjunu. \p \v 3 Payilatalu Yiitjunya mirritjunutjangka Tjuutatjalu tjakulpa kulira palumpa aḻṯururringu. Yankula puḻi tjiilpa panyapa tjaaṯiyipala mantjira katingu panyapa tjuṯakutu, tuḻkuku mayutju tiṉa tjuṯakutu, tjiḻpi tjuṯakutuṯarra. \v 4 Tjuutatja paluru yalatji katirra payikingka kanyira tjananya watjaṉu, “Ngayulu Yiitjunya tjitjantanu. Palunya ngayulu nyurrangarrila tjakultjunkula katirra nintira kuya palyaṉu. Ngayulu palunya tjakultjunkuwiyangku wantimara. Paluru ilta mungutja nyinanyi, kuya palyantjawiya.” Mayutju paluru tjanaya watjaṉu, “Mungutjalatju nyinanyi, Tjuutatja nyuntu walytjangku kulila!” \v 5 Tjaatji tiṉangka tjananya yalatji wangkarra puḻi tjiilpa palunya tjuṯa Tjuutatjalu tjanala ngurrkungku waṉirra yanu. Yankula ruupa mantjira watiyangka tayimapira yunytjuwananku tayimapira waralyngarala mirrirringu. \v 6 Tjuutatjalu yalatji puḻi tjiilpa tjuṯa waṉirra yananyingka ngaṉṯi tuḻkuku mayutju tiṉa tjuṯangku yurraraya katingu. Katirraya puṯu kuliṉu tjaatjiku maningka tjunkukitjangku. Wangkarra punguya alatji, “Mani ngaa tjuṯa wiya tjaatjiku maningka tjunkunytjaku, luwulampa yalatji ngaranyingka. ‘Wati kutjupa mirrintankunytjaku mani yungutja wiya tjungu tjunkunytjaku tjaatjiku maningka.’” \v 7 Puṯu kuliraya tjungurringkula yalatji wangkangu, “Mani ngaatjarrangku nganaṉa manta payimilantjaku, kutjupa ngurrara Tjuwuwiya ngaangka ilungutjangka manta palula ngaṯi tjawara tjunkunytjaku. Manta palula watingku yirriṯi pilkitjanu palyalpayi tiitji tjuṯa. Nganaṉa manta palunya payimilalku.” \v 8 Palulanguruya Tjarutjalumanya ngurrara tjuṯangku watjalpayi, “Mani palunya tjana yungu wati kutju iluntankunytjaku. Mani palunyatjarrangku manta ngaatjanya tjana payimilaṉu.” \v 9-10 Palunya nguwanpa Katutjaku wangka yiltarringu, wati Tjirimayalu yirriṯi watjaṉutja. Katutjaku wangka watjalpayingku Tjirimayalu yalatji watjaṉu, “Yitjurilaku walytja ngaṉṯitja tjuṯangkuya watjalku puḻi tjiilpa tjaaṯiyipala yungkukitjangku wati palunyaya iluntankunytjaku. Puḻi tjiilpa tjaaṯiyipala palunyaya mantjira manta payimilalku, tiitji tjuṯa pilkitjanu palyalpayingku yurrunpa kanyiṉutja. Wangka yalatji Katutjaluṉi watjaṉu.” Mayutju paluru tjana wangkarra manta payimilaṉu Yiitjunya mirrirringutjangka ngaṉṯi. \p \v 11 Yiitjunya kamantaku mayutju tiṉangka ngarangi, Payilatala. Paluru Yiitjunya tjapiṉu, “Nyuntu Tjuwu tjuṯaku mayutju tiṉa nyinanyi?” Yiitjulu watjaṉu, “Nyuntu wangka palunya kulintjaku.” \v 12 Paluru tjana tuḻkuku mayutju tjuṯangku Yiitjunya panypurangu, “Nyuntu yaṉangu tjuṯa wiyawanangku nintilpayi. Nyuntu nganampa luwu kilytjuntankupayi.” Yalatji nguwanpa tjana tjuṯangara panypurangangi. Yiitjunya kutu ngarangi wangkanytjawiya. \p \v 13 Payilatalulpi Yiitjunya piyuku tjapiṉu yalatji, “Pala tjuṯangku nyuntunya tjuṯangara panypurangkunytjala nyaa nyuntu watjalku?” \v 14 Yiitjunya kutu wangkawiya ngarangi. Palulanguru, Payilatalu puṯu kuliṉu. \s1 Yiitjunyaya mirritjunku \p \v 15 Tuḻku yini Patjuwupala Payilatalu tjanampa puritjina kutju tjiilangka pakaltjingara iyalpayi, yaṉangu tjuṯangkuya yunytjurringkula tjapintjala. \v 16 Tuḻku palunya Patjuwupanya ngaranytjala wati kutju Parapatjanya tjiilangka nyinangu. Parapatjalungarriya yirriṯi kamanta ngurrara tjuṯanya pikangku pungangi. \v 17 Yaṉangu tjuṯaya tjungurringkula ngaranytjala Payilatalu tjananya tjapiṉu, “Puritjina yini ngananya ngayulu watjalku tjana pakaltjingantjaku? Tjinguru Parapatjanya wantirriyantjaku ngayulu watjalku, tjinguru Yiitjunya wantirriyantjaku ngayulu watjalku? Wati palunya yaṉangu tjuṯangku yini Kurayitjanya watjalpayi, Tjuwu tjuṯaku mayutju tiṉakunyu.” \v 18 Wangka panyapa tjananya tjapiṉu, Payilatalu, Yiitjunya wantirriyalkitjangku. Paluru yalatji kuliṉingi, “Tjuwuku mayutju tjuṯa Yiitjukuraya yunytjuwiyarringu. Palulanguruya tjana ngalya katirra ngayula ngaratjunu.” \p \v 19 Ngurra palula yaṉangu tjuṯangka Payilatanya nyinanytjala palumpa miiṯangku waarrkana wantirriyaṉu, yalatji tjakultjunkunytjaku, “Wati palunya mirritjunkuwiyangku wanti!, paluru mungutja ngaranyi. Munga kuwarriṉa tjukurrpa nyakula nguḻurringu palunyatjarra.” \v 20 Payilatalu tjananya yaṉangu tjuṯangka Yiitjunya pakaltjingalkitjangku tjapintjala, tuḻkuku mayutju tiṉa tjuṯangku tjananya parra yankulaya watjarinangi, “Parapatjanyaya watjala!, pakaltjingantjaku palunya, kanya Yiitjunya mirrintankunytjakuya watjala!” Yalatji tjananya mayutju tjuṯangku yaṉangu tjuṯanya watjara tjingapungangi. Palulanguru yaṉangu tjuṯangku kuliṉu Parapatjanya pakaltjingantjaku. \v 21 Payilatalu tjananya piyuku tjapiṉu, “Puritjina paluru kutjarra nyinanyi. Yini ngananya ngayulu watjalku tjana wantirriyantjaku?” Paluru tjana watjaṉu, “Parapatjanyakunyu.” \v 22 Payilatalu tjananya yaṉangu tjuṯa piyuku tjapiṉu, “Wati kutjupa yaalytjinkuṉa? Wati palunyaya watjalpayi, ‘Tjuwu tjuṯaku mayutju tiṉa, yini Kurayitjanyakunyu paluru nyinanyi.’” Mirrarraya watjaṉu, “Watiyangkaya tjana waralytjunkula mirrintarra!” \v 23 Payilatalu tjananya piyuku tjapiṉu, “Paluru mungutja nyinanyi. Kuya nyaa nguwanpa paluru palyaṉu? Kuya palyalpayi kutju tjana waralytjunkula mirrintankunytjaku.” Kutuya mirrarra watjaṉingi, “Watiyangkaya tjurra!, waralyngarala mirrirrinytjaku.” \v 24 Payilatalu puṯu wangkarra tjananya wantingu. Kuliṉu yalatji, “Wantikuṉa ngayukulpi tjana pikarritjipingka.” Panyapa kulira tiitji kapitjarra mantjira maranku paltjilpayi, yaṉangu tjuṯangkuya nyakunytjala. Yalatji kuutawutjuku mayutjungku mara paltjilpayi, yaṉangu tjuṯangkuya wiyawanangku mirritjunutjangka. Mara paltjira Payilatalu tjananya watjaṉu, “Ngayuluṉa mungutja. Nyurrangarri watjaṉu palunya tjana mirrintankunytjaku.” \v 25 Yaṉangu tjuṯangkuya Payilatala watjaṉu, “Palunyalatju mirritjunutjangka palyalanyatju Katutjalu ngula pungkuku, nganampa tjamu tjuṯaṯarra, kapaḻi tjuṯaṯarra.” \v 26 Palulanguru Payilatalu watjaṉu Parapatjanya pakaltjingantjaku. Paluru tjananya tjuulytji tjuṯa watjaṉu Yiitjunya wiipatjarrangku tjana pungkunytjaku. Palulanguru Payilatalu tjananya tjuulytji tjuṯa watjaṉu Yiitjunyaya katirra watiyangka waralytjunkula mirrintankunytjaku. \s1 Yinkarraya Yiitjunya ngunytji watjanmalpa \p \v 27 Tjuulytji paluru tjana Yiitjunya katirra waaḻa tiṉa kutjupangka ngaratjunu. Waaḻa palula Payilataku tjuulytji tjuṯa nyinapayi. Waaḻa palula tjana tjuulytji kutjupa tjuṯa yaḻṯirra tjunguṉu. \v 28 Tjuulytji yuwankarraya tjungurringu ngurra palula. Yiitjuku kuuta waṯawaraya yarrara waṉingu. Kuuta waṯawara kutjupangkaya tjarrpatjunu, kuuta riitwanangka. \v 29-30 Walyi nguwanpa tjilkalatjanuya palyara katangkaya Yiitjula tjunu. Watiya tjana mantjira yungu Yiitjunya marangku paluru witira mayutju nguwanpangku kanyintjaku. Ruumanya ngurrara tjuṯangku mayutju tiṉa ngaranytjala, pupakatirraya waḻkulpayi. Palunya nguwanpa yinkarraya pupakatirra yalatji ngunytji watjaṉingi, “Nyuntu Tjuwu tjuṯaku mayutju tiṉakunyu nyinanyi. Kana kutu nyinama!, mayutju tiṉa.” Paluru tjana tjuulytji tjuṯangku yalatji kuliṉingi, “Yiitjunya wiya mayutju tiṉa nyinanyi, paluru mungutja.” Paluru tjana tjuulytji tjuṯangku Yiitjunya nyunypatjunangi. Nyunypatjunkulaya watiya panyapa mantjira kataya pungangi. \v 31 Kuuta panyapaya yarrara waṉingu, kuuta walytjangkalpiya tjarrpatjunu. Tjarrpatjunkulaya katingu, watiyangka waralytjunkula mirrintankunytjaku. \s1 Yiitjunyaya nyiiḻangka wakara yuṯitjunkula waralytjunku \p \v 32 Tawununguruya tjuulytji tjuṯangku Yiitjunya katingu waralytjunkunytjaku. Yiitjulu tjaḻira watiya katiyanangi. Ngururrpa yankulaya tjana nyangu wati yini Tjaamananya, Tjayirininya ngurrara, ngalya yankunytjala. Tjaamananya nyakula tjana yalatji watjaṉu, “Kala, nyuntulpi watiya ngaatjanya tjaḻira katiyarra!, Yiitjuku.” \v 33 Puḻi yini Kulkutjalakutuya Yiitjunya katingu. Kulkutjanya wangka tjanampa ngarangi. Yalatji nganaṉa watjaṉi, “Kata tarrkanya.” \v 34 Palulanguruya Yiitjunya waralytjunkukitjangku puṯu yungu wayina mirritjinatjarra. Yiitjulu yarrkara wantingu tjikilwiyangku. \p \v 35 Ngurra Kulkutja palula Yiitjuku mantarraya yarrara waṉingu. Yiitjunyaya watiya panyapangka nyiiḻamilara ngaratjunu, waralyngarala, mirrirrinytjaku. Mantarra palumpa kutjungku kanyilkitjangku tjuulytji tjuṯangkulpiya yinytjamitjunkula puḻiyirringangi, puḻi nampatjarrangka. \v 36 Nyinarraya palunya nyangangi, Yiitjunya kana waralyngaranytjala. \v 37 Watiya palula pukutju wangkatjarraya tjunu Yiitjula katu. Wangka yalatjitjarra tjana tjunu, “Ngaatjanya Yiitjunya, Tjuwu tjuṯaku mayutju tiṉa.” Kuutawutju ngurrarangku watjaṉutjangka, pukutju palunyaya tjunu. \v 38 Puritjina kutjarra pulanya tjana watiya kutjarra kutjupangka nyiiḻamilara ngaratjunkula waralytjunu, ngurra palula. Yiitjunya ngururrpa pulampa waralyngarangi. \p \v 39-40 Yiitjunya kana waralyngaranytjala ila yaṉangu tjuṯaya iwarrawana yankupayi tawunu Tjarutjalumalakutu. Kutjupa tjuṯangkuya panypurangkula nyakula watjalpayi yalatji, “Nyuntu nganaṉanyatju watjaṉu, Tjuwuku tjaatji tiṉa yuḻpura, paawu puntutjarrangku kutjupalpi palyalkitjangku, tjiṉṯu tjirripalangka. Wangka panyapanu watjaṉutja nyuntu Katutjaku katja paawu tiṉatjarra nyinarra tjarukatirra kanarriwa!” Yalatji panypurangkula tjana watjaṉu, Yiitjunya Katutjaku katja kulintjawiyangku. \p \v 41 Palunya nguwanpa, tuḻkuku mayutju tiṉa tjuṯangku, Muutjaku wangka nintilpayi tjuṯangkuṯarra, mayutju tjiḻpi tjuṯangkuṯarra, Yiitjunya panypurangangi. Yalatjiya tjana wangkarra waṉingu, \v 42 “Kutjupa tjuṯa tjananya paluru kanalpayi ngangkari tiṉatjarrangkukunyu. Paluru ngangkari tiṉatjarra nyinarra, ngalya tjarukatirra kanarrinytjaku. Tjinguru Tjuwu tjuṯakulampa mayutju tiṉa nyinanyi, tjinguru paluru Kurayitjanya yilta. Paluru watiyanguru tjarukatinytjala nganaṉa nyakula yalatji kulilku, ‘Paluru Katutjakuṉu ngangkaritjarra nyinanyi, yilta Kurayitjanya.’ \v 43 Paluru yalatji watjalpayi, ‘Ngayulu Katutjaku katjakunyu nyinanyi.’ Tjinguru Katutjalu palunya kulira kanalku, waralyngarala wiyarritjipingka.” \v 44 Puritjina paluru kutjarrangkupula watiyangka waralyngarala wangka palunya nguwanpa Yiitjunya panypurangkula watjaṉu. \s1 Yiitjunya mirrirriku \p \v 45 Tjiṉṯu kaḻaḻangka manta tjuṯawana mungarringu. Munga ngarala ngarala mungarrtji tjirriyukuluku nguwanpa tjiṉṯurringu. \v 46 Mungarrtji Yiitjunya waralyngarala mirrarra Katutjanya tjapiṉu, “Yiluyi yiluyi lama tjapakatjani.” Tjaa walytjangku tjapiṉu yalatji, “Katutja, Katutja. Nyaanguru nyuntu ngayunya wantikatingu?” \v 47 Yaṉangu tjuṯa yila ngaranytja tjuṯangku puṯu kulira yalatji wiyawanangku tjana watjaṉu, “Kulilaya! Yirriṯi nyinapayikura wangkanyi, Yilaatjaku.” \v 48 Waarrkana kutjungku tjalkaḻungkula watiyangka rayiki tayimapira wayina yirriṯitjangka tjunkula katirra Yiitjula tjaangka yititjunu. \v 49 Yaṉangu kutjupa tjuṯangku watjaṉu, “Wanyuya nyangama palunya!, tjinguru Yilaatjanya kanarringkula ngalya yankunytjaku palulakutu, mantjira katinytjaku.” \p \v 50 Palulanguru Yiitjunya mirrarra mirrirringu. \p \v 51 Palulanguru kaliki tiṉa Tjuwuku tjaatji tiṉangka waralyngarapayi alytjuranu katunguru yunngukutu. Manta puḻi waaḻaṯarra pirrtjingu. Puḻi tjuṯa ngarala waṉirra kurayikirringu. \v 52 Kuḻpi tjuṯa, mirri ngarritjunkula wantipayi, alytjurankula waṉingu. Palulanguru tjananya Katutjaku tjukarurru nyinapayi tjuṯa, yirriṯi nyinarra mirrirringutja tjuṯa tjananya Katutjalu mirringuru pakaltjingaṉu. \v 53 Yiitjunya mirringuru pakara yananyingka ngaṉṯiya palunya tjananya Katutjalu mirringuru pakaltjingaṉutja tjuṯa Tjarutjalumalakutu yankula yaṉangu palunya ngurrara tjuṯangka yutirringu. \p \v 54 Manta puḻiṯarra pirrtjinytjala tjuulytji tjuṯa nguḻurringu, mayutju tjanampaṯarra. Yiitjunyaya mirri waralyngaranytjala nyakulaya wangkarra waṉingu, “Yilta, palatja Katutjaku katja waralyngaranyi.” \v 55-56 Yiitjunya kana waralyngaranytjala minyma tjuṯangkuya waṉmanguru nyangangi. Minyma paluru tjanala tjunguya nyinangi Miiri Makatalanya ngurrara, Miiri kutjupaṯarra maama pulampa Tjayimitjaku, Tjutjupaku. Tjunguya tjana nyinangi minyma kutjupaṯarra wati Tjipitiyiku miiṯa. Yirriṯi Yiitjunyangarriya manta Kaliliyilawana nyinanyingka minyma paluru tjana Yiitjunyangarri yaṉṯayaṉṯalpayi. Minyma paluru tjana mangarri anta kuka tjanampa kutjara yungkupayi. Palulanguru Yiitjunyangarri manta Kaliliyilanguru ngalya yankunytjala tawunu Tjarutjalumalakutu minyma paluru tjanaṯarra tjungu yanangi. \s1 Mirri ngarritjunku kuḻpingka \p \v 57 Yiitjunya waralyngarala mungarrtjirringanyingka wati Tjutjupanya tawunu Yaramatjiyanya ngurrara mayutju Payilatalakutu yanu wangkanytjaku. Tjutjupa paluru yulytja an mani tiṉatjarra nyinangi Yiitjuku walytja. \v 58 Mayutju Payilatalakutu Tjutjupa paluru yankula tjapiṉu, Yiitjunya mirri katirra kuḻpingka ngarritjunkunytjaku. Palulanguru Payilatalu palumpa waarrkana watjaṉu, “Yankula tjananya watjala!, mirri palunya Tjutjupalu palya katinytjaku.” \v 59 Yankula Tjutjupalu mirri palunya mantjira pulangkitingka tjutura tayimapiṉu, pulangkiti palunya mirri tjutulpayikuṉungka. \v 60 Tjutjupalu palumpa waarrkana tjuṯangkuṯarra tjutura tayimapira katirra ngarritjunu Tjutjupaku kuḻpingka, yirriṯi tjana tjawara wantingutja, kuḻpi wiimatjanu. Kuḻpi palula Yiitjunya ngarritjunkula puḻi tiṉa tjana ruulamilara alytjura patiṉu. \v 61 Tjutjupalungarri ngarritjunkula kuḻpi alytjura patintjala kungka kutjarrangkupula nyangu Miiri Makatalanya ngurrarangku, Miiri kutjupangkuṯarra. \p \v 62 Munga ngararra Tjarritiyilpi ngarangu. Tuḻkuku mayutju tiṉa tjuṯa, Paratji tjuṯaṯarra mayutju Payilatalakutu yankula tjungurringu. \v 63 Payilatanya tjana watjaṉu yalatji, “Mayutju. Mirrirringutja paluru ngunytjinytju nyinapayi. Paluru yirriṯi tjananya watjaṉu yalatji, ‘Munga kutjarra ngayulu mirri ngarrirra kanalpi pakalku.’ \v 64 Tjinguru palumpa walytja tjuṯangkuya yankula kuḻpingka mirri mantjira katirra yarrkatjunku. Yarrkatjunkula yaṉangu tjuṯangka paluru tjana yalatji wiyawanangku ngunytji watjalku, ‘Yiitjunya mirringuru pakara kana nyinanyi.’ Yalatjiya wiyawanangku watjalku palunya mirri yarrkatjunkula. Yalatji palumpa walytja paluru tjana mirri katirra yarrkatjunkutjipingka tjuulytji tjuṯa tjananya watjala!, kuḻpi palula tjana ngarala yaṉṯayaṉṯantjaku purinypangku. Yiitjulu tjananya yirriṯi wiyawanangku watjaṉu, ‘Ngayulu Kurayitjanyakunyu nyinanyi.’ Yaṉangu tjuṯangku yalatji kulira wiyawanangku kulilku. Tjinguru tjana yilta kulilku palumpa walytja tjuṯangku yalatji watjantjala, ‘Yiitjunya mirringuru pakara kana nyinanyi.’ Yaṉangu tjuṯangku wangka palunya nguwanpa yilta kuliltjipingka tjuulytji tjuṯa tjananya watjala!, kuḻpi palula ngarala purinypangku yaṉṯayaṉṯantjaku.” \v 65 Payilatalu tjananya watjaṉu, “Kala. Tjuulytji tjuṯa tjananyaya kati! Kuḻpi palula tjana ngarala yaṉṯayaṉṯantjaku purinypangku.” \v 66 Palulanguruya tjuulytji tjuṯa kuḻpi palulakutu tjungu yanu. Yankulaya Tjuwuku mayutju tjuṯangku puturru puḻi tiṉangka kiṯitjunkula wanaṉu nganytjantjaku. Kuḻpi palula tjayiṯingkaṯarra tjana puturru palunya kiṯitjunkula wanaṉu nganytjantjaku. Puturru kilytjuntanutja nyakulaya yaṉangu kutjupangku kulilku yaṉangu tjarrpangutjangka. Yalatji kulilkitjangku tjana kiṯitjunkula wanaṉu kuḻpi palula tjayiṯingka. Paluru tjana yalatji puturru kiṯitjunkula wanara tjuulytji tjuṯa tjananya yaḻṯirra ngaratjunu, kuḻpi palunyaya yaṉṯayaṉṯantjaku purinypangku. \c 28 \s1 Yiitjunya mirringuru pakalku \p \v 1 Tjarritiyi palula Yiitjunya kuḻpingka ngarringi. Mungangka wulkumanu kutjarra ngarrirra pakaṉu aaḻilingku. Paluru kutjarra yini yalatji Miirinya, Makatalanya ngurrara, anta Miiri kutjupanya nyinangi. Paluru kutjarra pakara kuḻpi palulakutu yanu. \v 2 Yankulapula kuḻpingka yila ngaranytjala manta watiyaṯarra puntura pirrtjipirrtjirringu. Ilkari ngurrarangku ngalya tjarukatirra puḻi palunya patilpayi ruulamilara alytjurankula wantingu. Kala paluru puḻi palulalpi katu nyinangi. \v 3 Mantarra tjulkuralingkutjarra paluru nyinangi, paarrtji nguwanpa. \v 4 Tjuulytji tjuṯa kuḻpingka ngarapayi tjuṯangkuya palunya nyakula puntura nguḻurringu. Nguḻurrirraya tititingarangi. Punkara mirri nguwanpa ngarrirra waṉingi. \v 5 Miiri palunya kutjarra ilkari ngurrarangku watjaṉu yalatji, “Nguḻuwiyapula ngarama! Nintingku ngayulu kuliṉi, nyupali ngurriṉi Yiitjuku, waralyngarala mirrirringutjaku. \v 6 Paluru kanarringkula pakaṉu. Yalatji paluru yurrunpa watjaṉu mirringuru pakantjaku. Ngalyankulapula nyawa ngaangka yunngu!, mirri ngarritjunutja, wiyalpi ngarrinyi.” \v 7 Paluru pulanya piyuku watjaṉu, “Manta Kaliliyilakutu paluru maa yananyi. Ngurra palulanyurra yankula palunya nyaku. Ngurra palula nyurrangarrinya nyakunytjaku Yiitjulu yirriṯi watjaṉu. Kuḻpingka yunngu nyakula wangka ngaatjanya nyupali yankula tjakultjurra!, palumpa kutunguḻu tjuṯangka. Paluru kanarringkula pakaṉutjangka tjananya tjakultjurra!” \p \v 8 Yunngu nyakulapula nguḻu rayitpayiki tjalkaḻungu. Yankulapula yunypalpi tjalkaḻungangi palumpa kutunguḻu tjuṯangka tjakultjunkukitja. \v 9 Yankulapula ngururrpa nyangu Yiitjunya yuti ngaranytjala. Yiitjulu pulanya watjaṉu, “Nyupali yunypa nyinanytjaku.” Yankulapula Yiitjula pupakatirra tjina paḻiṉu waḻkulkitjangku. \v 10 Paluru pulanya piyuku watjaṉu, “Nguḻuwiyapula ngarama! Ngayuku kutunguḻu tjuṯa tjananya yankula tjakultjurra!, manta Kaliliyilakutuya maa yankunytjaku. Manta palulaṉiya nyakuku.” \s1 Tjuulytji tjuṯa yanku tjakulpatjarra \p \v 11 Minyma paluru kutjarra ngururrpa yanangi kanya tjuulytji tjuṯa kuḻpingka kanarringkula tawunukutu yanu. Yankula tjana tuḻkuku mayutju tiṉa tjuṯangka tjakultjunu. Tjuulytji kutjupa tjuṯa kutu ngarangi kuḻpingka. \v 12 Paluru tjana tjakulpa kulira yankula mayutju tjiḻpi tjuṯangka tjanala tjungurringu. Miitingiya wangkangu. Tuḻkuku mayutju tiṉa tjuṯangku paluru tjana mani tiṉa mantjira katirra tjunu tjuulytji tjuṯaku. \v 13 Yungkukitjangku tjananya tjingapungu, yaṉangu tjuṯangka tjananya yalatji ngunytjitjunkunytjaku, “Yankulatju kuḻpingka yaatjayiṯi ngarrinyingka palumpa kutunguḻu tjuṯangkuya ngalya yankula yarrkangku mirri Yiitjunyaya mantjira katingu.” \v 14 Tuḻkuku mayutju tiṉa tjuṯangku piyuku tjananya watjaṉu, “Tjinguru nyurrangarrimpa mayutjungku Payilatalu kulira watjalku kuutawutjungka nyurrangarrinya ngaratjunkukitjangku. Yalatjingkamarra nganaṉatju mayutju palunya marrkulku, ‘Tjuulytji palunya tjuṯa mirri pungkunytjaku wiya nyuntu watjantjaku. Tjuulytji paluru tjana palya kuḻpi palula waarrkarringkula kanyilpayi.’ Mayutju paluru wiya watjalku nyurrangarrinya mirri pungkunytjaku.” \v 15 Tjuulytji paluru tjana mani mantjira yankula ngunytji tjakultjunangi, tuḻkuku mayutju tjuṯangkuya tjingapungutjangka. Yara yalatji tjana yaṉangu tjuṯangka tjakultjunangi, “Nganaṉatju yanku ngarrinyingka palumpa kutunguḻu tjuṯangku mirri palunya yarrkangku katingu.” Yara yalatji Tjuwu tjuṯangkuya kutu wiyawanangku kuliṉi. \s1 Walytja tjuṯangka tjanala Yiitjunya yutitjarriku \p \v 16 Palulanguruya Yiitjuku kutunguḻu lipinpala manta Kaliliyilakutu yanu puḻi palulakutu, Yiitjulu watjara wantirriyaṉutjangka. \v 17 Ngurra palulaya Yiitjunya nyakula wangkarra kuliṉingi, “Palatja yilta Katutjakuṉu katja nyinanyi.” Tjaampalangkuya puṯu kuliṉingi, “Tjinguru palatja Yiitjunya ngaranyi, tjinguru kutjupa.” \v 18 Yiitjulu yilarringkula tjananya watjaṉu, “Katutjaluṉi watjaṉu ngayulu mayutju tiṉa nyinanytjaku. Yuwankarraku ngayulu mayutju nyinanyi, ilkari ngurrara tjuṯaku, manta ngurrara tjuṯakuṯarra. \v 19 Ngayulu nyurrangarrinya watjaṉi. Yaṉangu yuwankarra tjananya nyurrangarri yankula nintintjaku, manta kutjupa ngurrara tjuṯa, tjana ngayuku wangka kulira walytjarrinytjaku. Papatatjiya mantjintjala, yalatji tjananya watjala!, ‘Mayutju nyurrangarrimpa nyinanyi yini yalatji, paapa Katutjanya, palumpa katja, palumpa kurrunpaṯarra.’ \v 20 Ngayulu nyurrangarrinya Katutjaku wangka nintiṉingi. Wangka palulawana tjananya nyurrangarri nintintjaku. Kulinmaya yalatji! Ngayulu kutu nyurrangarrilawana nyinarra yaṉṯayaṉṯanmalpa. Manta wiyarringkunytjala ngayulu kutu nyurrangarrinya yaṉṯayaṉṯanmalpa.”