\id LUK luk \h Luukaṉu \toc2 Luukaṉu \toc1 Luukalu Tjunutja Yiitjunyatjarra \mt1 Luukalu Tjunutja Yiitjunyatjarra \c 1 \p \v 1-4 Mayutju Tjiyupulatja, yara ngaatjaṉa Luukalu nyuntupa wakaṉi nyuntu Yiitjunya mantangka nyinanyingka tjukarurrungku kulintjaku. Tjuṯa kutjupangkuya yara piipangka wakara tjunu, yurruntitja tjuṯangkuya Yiitjunya kurungku nyakula tjakultjunutja. Paluru tjanaya Yiitjukuṉu wangka nganaṉanya tjakultjunkupayi. Piipa Yiitjukuṉu wangkatjarra ngayulu riitarringkula kuliṉi. Palulanguru ngayulu yunytjurringanyi purinytju kulira wakantjaku, piipa ngaatjanya Yiitjukuṉu wangka yuwankarra, nyuntu tjukarurrungku kulintjaku. Yara ngaatjaṉa nyuntupa wakara wantirriyaṉi nyuntu nintingku kulintjaku. \s1 Watjalku, Tjaananya pipirri ngarrinytjaku \p \v 5 Yirriṯi manta Tjuutiyanya ngurrara tjuṯaku tjanampa, mayutju tiṉa, yini Yirutanya nyinanyingka, tuḻkuku mayutju yini Tjakarriyatjanya nyinangi. Tjakarriyatjanyangarri tuḻkuku mayutju tjuṯa nyinangi tjungu. Mayutju tiṉa kutju tjanampa yirriṯi nyinangi yini Yapayatjanya. Tjakarriyatjaku miiṯa kungka Litjipitanya nyinangi. Paluru Yiranaku walytja ngaṉṯitja nyinangi. Yirana paluru tuḻkuku mayutju yurruntitja nyinangi. \v 6 Miiṯararra paluru kutjarra Katutjaku tjukarurru nyinapayi. Katutjaku wangkapula kulilpayi, tjukarurru yilta. \v 7 Kungka paluru pipirriwiya nyinarra yulkuminarringu, tjungupula palumpa miiṯaṯarra nyinarra tjiḻpirringu. \v 8-9 Tjakarriyatjanya, tuḻkuku mayutju tjuṯa kutjupaṯarra, Katutjaku tjaatji tiṉangka waarrkarripayi. Tuḻkuku mayutju kutjungku tjaatji tiṉangka, mungawinki tjarrparra nyiṯi paṉṯi palya tililpayi, puyungaranytjaku. Tuḻkuku mayutju tjuṯaya mungawinki tjungurripayi. Ngaralaya waṉipayi puḻi kutju nampatjarra. Nampa nyakula tjana wati kutju nampatjarra tjarrpatjunkupayi tjaatji tiṉa palula waru tilira puyutjunkunytjaku. Tjakarriyatjanya ngurrtjaraya watjaṉu, tjarrparra tilira puyutjunkunytjaku. Palulanguru tjarrparra tilira puyutjunu, tiipula kuultangka, \v 10 tjaatjingkaya yurilta yaṉangu tjuṯangku Katutjala tjapintjala. \v 11 Yunngu Tjakarriyatjalu tiipula kuultangka tilira puyutjunkula, nyangulpi ilkari ngurrara yila ngaranyingka. \v 12 Ilkari ngurrara palunya, nyakula nguḻurringu. \v 13 Ilkari ngurrara paluru watjaṉu, “Tjakarriyatja. Nguḻurringkuwiyangkuṉi kulila! Katutjalunta kulilpayi, yirriṯinu tjapiṉangi. Litjipitalu ilta katja mantjilku. Katja palunya yini watjala!, ‘Tjaananya.’” \v 14 Ilkari ngurrarangku Tjakarriyatjala piyuku watjaṉu yalatji, “Nyuntu yunyparringku Tjaananya utirrinytjala, yaṉangu kutjupa tjuṯaṯarraya yunyparringku. \v 15 Yutirrirra tiṉarrinytjala Katutjalu palunya nyakula yunypangku kulilku, ‘Ngaatjanya palya nyinanyi, ngayuku waarrkana.’ Palulanguru katja nyuntupanta tiṉarringkula pulakina, waama wiya tjikintjaku. Pipirri wiima paluru Katutjaku kurruntjarra ngarrirra tiṉarringkula kutu Katutjaku kurruntjarra nyinaku. \v 16 Tjaananya tiṉarringkula Yitjurilaku ngaṉṯitja tjuṯa nintilku, piyukuya Katutjaku tjukarurruya nyinanytjaku. Palulanguruya Katutjaku tjukarurru nyinaku. \v 17 Paluru tjananya nguḻuwiyangku nintilku Katutjaku wangka, wati Yilaatjalu yirriṯi tjananya nguḻuwiyangku nintilpayi nguwanpa. Kurayitjanya ngalya yananyingka, yurrun yurrunpangku Tjaanalu tjananya nintinmalpa, yaṉangu tjuṯaya Katutjaku tjukarurruya nyinanytjaku. Paapa an maama tjuṯangku Tjaanakuṉu wangka kulira katja tjuṯa an yuṉṯal tjuṯa palyangku yaṉṯayaṉṯara kanyilku. Katutjaku yunytjuwiya tjuṯangku Tjaanaku wangka kulira tjukarurrulpi nyinaku. Yalatji tjananya paluru nintilku mayutju Kurayitjakulpiya tjukarurru nyinanytjaku.” \v 18 Tjakarriyatjalu ilkari ngurrarangka watjaṉu, “Puṯuṉa kuliṉi. Yaalytjiyaalytjikampalitju pipirri mantjilku? Ngalitjulitju tjiḻpi an yulkumina nyinanyi.” \v 19 Ilkari ngurrara paluru watjaṉu, “Katutjaluṉi ngalya wantirriyaṉu, tjakultjunkunytjaku, nyupalipulan katja mantjilku. Ngayuluṉa yini Kipirilanya, Katutjalawana tjungu ngarapayi. \v 20 Ngayuluṉanta tjakultjunutjangka tjukarurru yilta ngaraku. Wangka palunya nyuntu kulira wantingu, palunyatjanu nyuntu tjaa patilpi nyinaku. Pipirri paluru yutitjarrinytjala kutju, nyuntu tjaa yaḻarringkula wangkaku.” \v 21 Tjaatji tiṉangka yurilpangkaya yaṉangu tjuṯangku ngarala puṯu kuliṉingi, Tjakarriyatjanya parrpaṯu pakantjawiyangka. \v 22 Pakara ngarangutjangkaya nyakula kuliṉu, yalatjingku, “Tjinguru tjukurrpa nyakunytjatjanu puṯu wangkanyi.” Puṯu tjananya wangkarra marangku kutju nintiṉingi. \v 23 Palulanguru paluru tjaatji tiṉangka waarrkarrirra tjiṉṯu maṉkurrpangka ngurrakutu yanu. \v 24 Palulanguru ngaṉṯi Litjipitanya muṯi purrkalpi nyinangi. Kiṉara payipalangka muṯi purrka ngurrangka kutu nyinangi. \v 25 Litjipitalu watjaṉunku yalatjingku, “Wiyalpiṉiya kulilku maṉṯi nguwanpa, Katutjaluṉi yungutjangka.” \s1 Watjalku, Yiitjunya pipirri ngarrinytjaku \p \v 26-27 Litjipitanya kiṉara tjikitjipala muṯi purrka nyinangi. Palulanguru Katutjalu ilkari ngurrara Kipirilanya wantirriyaṉu, tawunu Natjaritjalakutu, yukarra yini Miirila wangkanytjaku. Tawunu palunya manta Kaliliyila ngarangi. Yukarra palunya Miirinya watiku ngurrpa nyinangi, rawa. Yurrunpa Miiriku walytja tjuṯangku Tjutjupanya tjangkuṉu, Miirinya miiṯa mantjira kanyintjaku. Tjutjupanya Tapitaku walytja ngaṉṯitja nyinangi. \v 28 Ilkari ngurrarangku Miirilara watjaṉu, “Kuutayi. Katutjanyanta yunypa nyinanyi, palurunta yilangku yaṉṯayaṉṯalku.” \v 29 Wangka palunya kulira puṯu kuliṉu, “Yaalytjimpaṉi ngaangku wangkangu?” \v 30 Miirilara ilkari ngurrarangku piyuku watjaṉu, “Miiri. Nyuntu puṯu kulintjawiya nyinama! Katutjanya yunypanta nyinanyi, palurunta ngurrtjaṉu. \v 31 Palulanguru nyuntu muṯi purrka nyinaku, katjalpinta yutirriku. Yutirringanyingka yini watjala!, ‘Yiitjunya.’” \v 32 Ilkari ngurrarangku piyuku watjaṉu, “Katja palunya tiṉarrirra, mayutju tiṉa nyinaku. Palunyaya yaṉangu tjuṯangku watjalku, ‘Paluru Katutjaku katjara.’ Katutjalu katja palunya nyinatjunku, mayutju tiṉa. Mayutju Tapitanya yurrunpa nyinangutja nguwanpa, mayutju tiṉa nyinaku. \v 33 Katja paluru Yitjurilaku ngaṉṯitja tjuṯa tjananya, kutu yaṉṯayaṉṯalku.” \v 34 Kulira Miirilu tjapiṉu ilkari ngurrara, “Yaalytjiyaalytjingkuṉa pipirri mantjilku?, watikuṉa ngurrpa, miiṯawiyaṉa.” \v 35 Ilkari ngurrarangku watjaṉura, “Miiri nyuntulakutu Katutjanyapula kuṉpu tiṉa palumpa kurrunpaṯarra tjungu ngalyankula puritjunanyingkanta katjan mantjilku. Nyuntupa katja palunya nyakulaya yaṉangu tjuṯangku watjalku, ‘Paluru Katutjakuṉu katja kutju nyinanyi.’” \v 36 Ilkari ngurrarangku Miirilara piyuku watjaṉu, “Kulila! Nyuntupa walytja wulkumanu palunya, Litjipitanya kiṉara tjikitjipalangka muṯi purrka nyinanyi. Yirriṯiya watjalpayi Litjipitanya maṉṯi nguwanpa, pipirri mantjilpayiwiya nyinanyingka. Wiya, Katutjalu aḻṯururringkula kuṉpu tiṉatjarrangkura yungu pipirri. \v 37 Katutjalu tjakultjunkunytjatjanungku palyalpayi, tjukarurrungku, wiya puṯu palyalpayi paluru.” \v 38 Miirilu watjaṉura, “Ngayulu Katutjaku waarrkana, ngayuluṉa yunyparringanyi wangka palumpa, yiltarrinytjaku ngayulawana.” Panyapa watjara ilkari ngurrara yanu. \s1 Miirinya Litjipitalakutu yankuku \p \v 39 Palulanguru Miirinya wala yanu tawunu kutjupakutu, Litjipitanya nyakukitja. Tawunu palunya puḻi tjuṯangka ngarangi, manta Tjuutiyala. \v 40 Wala yankula Tjakarriyatjaku ngurrangka tjarrpangu. Litjipitanya kuutayi watjaṉu. \v 41-42 Miirilu kuutayi watjantjala Litjipitala pipirri pirrtjipirrtjingu wiḻangka. Katutjaku kurrunpa Litjipitala tjarrparra tjukarurrungku nintiṉu yalatji Miirila wangkanytjaku. Yalatji yunyparringkula palurura watjaṉu, “Nyuntupanta Katutjanya yunypalingku nyinanyi, Miiri. Nyuntupa pipirrikuṯarra puntura yunyparringanyi.” \v 43 Litjipitalu piyuku watjaṉu Miirinya, “Ngayuku mayutju ngula nyinaku, nyuntu palumpa maama nyinanyi. Ngayuluṉanta puntura yunyparringanyi, nyuntu ngayunya nyakukitja ngalya yanutjangka. \v 44 Yurrunpangkuṉin kuutayi watjaṉutjangka, wiḻangkaṉi pipirri pirrtjipirrtjingu. \v 45 Katutjaku wangka palunya ilkari ngurrarangkunta watjaṉutjangka, nyuntu yilta kuliṉu wangka palumpa. Palulanguru nyuntu yunypa nyinanyi.” \p \v 46-47 Palulanguru Miirilu watjaṉu, \q1 “Kurrunpa winkingkuṉa Katutjanya puḻkapunganyi. Kurrunpaṉara yunyparringanyi Katutjaku. Paluru ngayunya yaṉṯayaṉṯara kanyilku warungkamarra. \v 48 Katutja paluruṉi kuliṉi ngayulu palumpa waarrkana nyinanyingka. Yaṉangu tjuṯangku ngayunya kulira kutuya watjalku yalatji, ‘Miiri paluru yilta yunypa nyinanyi, Katutjalu tjakultjunkunytja kulira.’ Ngula yaṉangu kutjupa tjuṯangkuṯarra wangka palunya watjalku, ngaṉṯitja tjuṯangku. \q1 \v 49 Nyaatjanuṉiya wangka yalatji watjalku?, Katutjalu kuṉpu tiṉatjarrangku palumpa katjaṉi yungutjangka. Katutjanya kutju mayutju tiṉa nyinanyi. \q1 \v 50 Yaṉangu kuwarri nyinanytja tjuṯangku, ngaṉṯitja tjuṯangkuṯarra, palunya kutungku waḻkuṉingka, paluru tjananya yaḻṯurunytjungku yaṉṯayaṉṯanmalpa. \q1 \v 51 Ngayulu waḻkuṉi Katutjanya, kuṉpu tiṉatjarra. Katutja paluru, payira tjananya wantirriyalpayi, yaṉangu walytjalungku puḻkapungkupayi tjuṯanya. Paluru tjanaya mayutju nyinakitja wangkapayi, paluru tjananya payira wantirriyalpayi. \q1 \v 52 Katutjalu tjananya mayutju paṉatja tjuṯanya payira wantirriyalpayi, kanya waarrkana tjuṯa tjananya mayutjulpi nyinatjunkupayi. \q1 \v 53 Katutjalu paḻtjatjirratja tjuṯa paḻtjalpayi, kanya yulytja tiṉatjarra tjuṯa tjananya payira wantirriyalpayi, yungkuwiyangku. \q1 \v 54-55 Nganampa yirriṯi nyinanytja tjuṯangka tjananya Yipuramanyangarri Katutjalu watjaṉu nganaṉanya ngaṉṯitja tjuṯa yaṉṯayaṉṯalkitjangku. Yilta paluru nganaṉanya kutu yaḻṯurungku yaṉṯayaṉṯara kanyiṉi.” Yalatji Miirilu Katutjanya puḻkapungkupayi. \p \v 56 Miirinya Litjipitala kiṉara maṉkurrpa nyinarra ngurrakutu piyuku yanu. \s1 Tjaananya pipirri ngarriku \p \v 57 Palulanguru Litjipitalu katja mantjiṉu. \v 58 Ngurra kutju ngurrara tjuṯangkuya walytja tjuṯangkuṯarra kulira yunyparringu, Litjipitaku katja palunya yutirringutjangka, Katutjalura yaḻṯururrirra yungutjangka. \v 59 Katja palunya pipirri wiima kanyiṉu, tjiṉṯu tjapanpalangara. Palulanguru walytja palunya tjuṯaya tjungurringu pipirri uḻa watilkitja. Pipirri palunya watira paapawanaya yini watjaṉu, “Tjakarriyatjanya.” \v 60 Litjipitalu watjaṉu, “Wiya, yini ngaatjanya Tjaananya.” \v 61 Watjaṉuya, “Palumpa walytja kutjupa wiya yini palunya nguwanpa nyinanyi. Paapawana yini watjala!” \v 62 Marangkuya nintiṉu Tjakarriyatjala, pipirri yini nintintjaku. \v 63 Tjakarriyatjalu tjananya marangku nintiṉu piipa ngalya katinytjaku, wakantjaku. Piipa palula tjanampa wakaṉu, “Yini palunya, Tjaananya.” Riitarrirraya puntura kuliṉu. \v 64 Palulanguru Tjakarriyatjanya tjaa alytjurarrirra palyalpi wangkangu. Paluru Katutjanya puḻkapungu. \v 65 Palunya ngurrara tjuṯangkuya tjaa alytjurarrinytja tjakulpa kulira nguḻunguḻurrirra kuliṉu, “Yilta Katutjalu tjaa alytjuranu, Tjakarriyatjanya, tjaa patitjanu.” Litjipitalu yukarrawiyangku wulkuminangku kutju pipirri mantjiṉutjangka, Tjakarriyatjanya tjaa alytjurarringutjangka, yaṉangu tjuṯangku tjakulpa kulira tjakultjurinangiya ngurra tjuṯawana, manta Tjuutiyalawana. \v 66 Yaṉangu tjuṯalingkungkuya, Tjuutiyanya ngurrara tjuṯangku tjakultjunkunytja kulira tjapiṉuyanku, “Yilta katja palunya Katutjangka marangka nyinanyi. Pipirri palunya nyaa nguwanpa nyinaku?, tjinguru mayutju tiṉalampa nyinaku?” \s1 Tjakarriyatjalu Katutjanya puḻkapungku \p \v 67 Katutjaku kurrunpa Tjakarriyatjala tjarrpanyingka, watjaṉu Katutjaku wangka yalatjingku, \q1 \v 68 “Katutjalu nganaṉanya Yitjurilaku ngaṉṯitja tjuṯa yaṉṯayaṉṯalpayi, palunyatjanu nganaṉa palya nyinanyi. Palunyalaka puḻkapuwa! \v 69 Katutja paluru kanalpayilampa iyalku. Kanalpayi palunya Kurayitjanya mayutju Tapitaku ngaṉṯitja nyinaku. Tapitanya paluru yirriṯi Katutjaku waarrkana nyinangi. \q1 \v 70-71 Yirriṯi Katutjaku wangka watjalpayi tjuṯa, tjukarurru nyinapayi. Paluru tjana Katutjakuṉu wangka watjaṉu yalatjingku. Katutjalu watjaṉu Yitjurilaku ngaṉṯitja tjuṯanya nganaṉanyaṯarra yaṉṯayaṉṯalkitjangku, yunytjuwiya tjuṯangkulanya pungkutjipingkamarra. \q1 \v 72 Yirriṯi paluru tjananya Yipuramanyangarri nganampa yirriṯi nyinanytja tjuṯa watjaṉu, purinytju tjananya kanyilkitjangku. Yilta paluru tjananya yalatji kanyiṉangi. \v 73-75 Yilta, Yipuramala paluru yirriṯi watjaṉu palumpa ngaṉṯitja juṯa, nganaṉanyaṯarra yaṉṯayaṉṯalkitjangku, pikaṯi tjuṯangkulanya pungkutjipingkamarra, nguḻuwiyalara Katutjaku tjukarurru kutu nyinanytjaku.” \q1 \v 76 Tjakarriyatjalu piyuku watjaṉu yara yalatji palumpa katjakutura, “Katja nyawaṉi! Nyuntu tiṉarringanyingka, yaṉangu tjuṯangkuya watjalkuntaya yalatji, ‘Tjaananya paluru Katutjaku wangka watjalpayi. Katutja paluru ngangkari tiṉatjarra nyinanyi. Tjaana paluru Katutjaku walytja nyinanyi.’ Katja nyuntu tiṉarringkula, nyuntu tjananya yaṉangu tjuṯa nintilku tjana tjukarurrulpi nyinanytjaku mayutju kutjupaku. \q1 \v 77 Nyuntu tjananya yaṉangu tjuṯa nintilku yalatjingku, ‘Katutjalu kuya nyurrangarrimpa waṉiku, kana kutunyurra nyinanytjaku.’ \q1 \v 78-79 Katutjanyalampa yaḻṯurunytju nyinanyi. Paluru tjananya yirriṯi watjaṉu kanalpayinya wantirriyalkitjangku. Yilta kanalpayinya paluru ngalya yankula nintilkulanya kana kutu nyinanytjaku. Nganaṉa kuya kutu palyara nyinapayinya paluru nintilku, yiwarra palyawana yunypa nyinanytjaku.” \p \v 80 Pipirri palunya Tjaananya tiṉarrirra Katutjaku tjukarurru nyinangi. Ngurra kapiwiyawana paluru kutu nyinarra, ngula tjananya Yitjurilaku walytja ngaṉṯitja tjuṯa nintiṉingi Katutjaku wangka. \c 2 \s1 Yiitju Kurayitjanya pipirri yutitjarriku \p \v 1-2 Palulanguru kamanta mayutju tiṉa nyinangi, yini Yukatjatjanya. Mayutju paluru kamanta ngurrara tjuṯangka tjananya watjaṉu, yini yuwankarra tjananya tjunkunytjaku, piipa kamantakuṉungka. Yurrunpa wiyaya yini yuwankarra tjunu kamantaku piipangka. Yini yuwankarraya tjunu, mayutju Kiriniyatjanya nyinanyingka. Mayutju Kiriniyatjanya manta Tjiriyanya ngurrara tjuṯaku tjanampa mayutju nyinangi. \v 3 Yaṉangu yuwankarraya tawunu walytjakutuya yanu, yini tjananya kamanta ngurrara tjuṯangku tjunkunytjaku. \v 4-5 Tjutjupanya Miirinyapula tawunu Natjaritjalanguru tawunu Pitjiliyamalakutu yanu, yini tjunkunytjaku. Tawunu Natjaritjanya manta Kaliliyila ngarangi. Tawunu Pitjiliyamanya manta Tjuutiyala ngarangi. Tawunu Pitjiliyamanya yaṉangu tjuṯangkuya watjalpayi, “Ngaatjanya ngurra, mayutju Tapitanya nyinangitja.” Tapitaku walytja Tjutjupanya, ngaṉṯitja nyinangi. Tjutjupaku tjangkuṉutja Miirinya waḻinyku nyinangi. \v 6-7 Tawunu Pitjiliyamalapula walytja tjuṯa tjananya puṯu tjapiṉu waaḻangka yunngu ngarrinytjakitjangku. Yaṉangu kutjupa tjuṯangkuya waaḻangka tjarrparra yangatjunkula ngarrinyingka, paluru kutjarrangkupula puṯu tjapiṉu. Puṯu tjapira, paluru kutjarra waaḻangka tjayiṯingka ngarringi pulukakuṉungka yuntangka. Tawunu palulapula nyinarra Miirinya wiḻa pipirrilpi yutitjarringu. Katja palunya yurruntitja pulangkitingka karrpira pukutjungka ngarritjunu. Pukutju palula, pulukangku mangarri ngalkupayi. \s1 Ilkari ngurrarangku tjiipi ngurrara tjuṯangka tjanala tjakultjunku \p \v 8 Tawunu palula waṉma nguwanpa tjiipi tjuṯaya kanyilpayi. Mungangkaya tjungura kanyilpayi, tjiipiku mayutju tjuṯangku. \v 9 Munga palula, Miiriku katja yutitjarringutjangka, Katutjalu wantirriyaṉu tjanampa ilkari ngurrara kutju, tjiipiku mayutju tjuṯakutu. Ilkari ngurrara paluru kutju tjanampa tjanalakutu tjarukatirra yutitjarringu, ngarala tilingku irrnyaṉingi. Palulanguruya nyakulalpi nguḻunguḻurringu. \v 10 Ilkari ngurrara paluru watjaṉu tjananya, “Nguḻurringkuwiyangkuya kulila! Ngayuluṉa ngalyanu, yara palya nyurrangarrila tjakultjunkunytjakitja. Yaṉangu yuwankarrangkuya kulira puntura yunyparriku. \v 11 Yara palya yalatji. Tapitaku tawunungka kuwarri nyurrampa kanalpayinya, pipirri yutitjarringu, mayutju Kurayitjanya. Kurayitja palunya, Katutjalu yirriṯi watjara wantingutja kuwarrilpi yutitjarringu. \v 12 Yankulanyurra nyaku pipirri pulangkitingka karrpintja ngarrinyingka, pulukakuṉu pukutjungka. Nyakulanyurra nintingku kulilku yalatjingku, ‘Panyapa ilkari ngurrangkulanya tjakultjunutja, yilta Kurayitjanya pipirri ngarrinyi.’” \v 13 Palulanguruya ilkari ngurrara kutjupa tjuṯa kutjukuturaya tjungurringu. Tjuṯangkuya Katutjanya waḻkuṉingi yalatjingku, \q1 \v 14 “Puḻkapuwalaka!, Katutjanya nganampa mayutju tiṉa kuwarri nyinanyi. Yaṉangu Katutjaku yunyparrinytja tjuṯa palyaya nyinaku yunypa.” \p \v 15 Ilkari ngurrara tjuṯaya ngaṉṯikutu yilkarikutu maa kaḻpanytjala watjaṉuyanku tjiipiku mayutju tjuṯangku yalatjingku, “Tawunu Pitjiliyamalakutulaka yarra!, panyapa nyakukitja. Katutjalulanya nintiṉu.” \v 16 Pakaraya parrpaṯu yankula ngurrira nyangu, Miirilu Tjutjupalupula, pipirri kanyiṉingitjangka. Yilta pulukakuṉu pukutjungka Yiitjunya yiṯi ngarringi. \v 17 Pipirri palunya nyakulaya Miirila Tjutjupala pulala tjakultjunu, ilkari ngurrarangku watjaṉutjangka. \p \v 18 Tjakulpa palunya yaṉangu tjuṯangku kulira yalatji kuliṉingi, “Tjinguru pipirri paluru mayutju Kurayitjanya ngarrinyi?” \v 19 Kanya Miirilu tjakulpa palunya yunypangku kulirinangi. \v 20 Tjiipiku mayutju tjuṯangkuya Miirinya wantikatirra yanu, tjiipi tjuṯakutu. Ngururr ngururrpa yankula tuḻku warraraya Katutjanya puḻkapungkuyinangi. Yalatjiya wangkangi, “Yilta ilkari ngurrarangku nganaṉanya tjukarurrungku tjakultjunu.” \p \v 21 Pipirri uḻa palunya tjiṉṯu tjapanpala ngarringutjangka watiṉu. Watiraya yini watjaṉu, “Yiitjunya.” Yini palunya ilkari ngurrarangku yirriṯi watjaṉu, Miirinya waḻinykuwiya nyinanytjala yurrunpa. \s1 Tjaatji tiṉakutupula Yiitjunya katiku \p \v 22-24 Muutjaku luwu kulira Tjutjupalu Miirilu Purayitiyi tjikitjipala Yiitjunya ngurrangka kanyiṉingi. Palunyatjanu paluru kutjarra Yiitjunya katingu Tjarutjalumalakutu, tjaatji tiṉakutu. Katirrapula paaḻkara kutjarra yungurapula, tuḻkuku mayutjungku pungkunytjaku. Tuḻku palula Katutjalaya tjapiṉu, Yiitjunya yaṉṯayaṉṯantjaku. Tuḻku panyapakutupula katingu, mayutju Muutjalu yirriṯi watjaṉutjangka. Katutjakuṉu luwu Muutjalu yalatjingku watjaṉu, “Pipirri uḻa yurruntitja nyupali tjaatjikutu katinytjaku, tuḻkuku mayutjungkura Katutjanya tjapintjaku.” Muutjalu piyuku watjaṉu, “Tjuḻpu kutjarra paaḻkara nguwanpa katirra, tuḻkuku mayutjukura yuwa!” \p \v 25-26 Tawunu Tjarutjalumala tjiḻpi nyinangi, yini Tjimiyananya. Tjiḻpi paluru Katutjaku walytja tjukarurru nyinangi, Katutjaku kurrunpatjarra. Paluru Katutjaku walytjarringkula kutu paṯara kuliṉingi, “Katutjalu nganampa Yitjurilaku ngaṉṯitja tjuṯaku mayutju Kurayitjanya ngalya wantirriyalku.” Katutjaku kurrunpangku irriṯi tjiḻpi palula nintiṉu yalatjingku, “Katutjalu yirriṯi watjara wantirriyaṉutja, Kurayitjanya nyakula kutju, nyuntun mirrirriku.” \v 27 Katutjaku kurrunpangku nintintjala, tjiḻpi Tjimiyananya yankula tjarrpangu tjaatji tiṉangka, Tjutjupalu an Miirilu pipirri palunya tjaatji tiṉangka yunngu kanyiṉingitjangka. \v 28 Tjimiyanalu ngalya yankula tjarrparra yunypangku yampura kanyiṉingi. Katutjanya puḻkapungangi yalatjingku, \q1 \v 29-31 “Mayutju Katutja. Nyuntu ngayunya panyapa watjaṉu ngayulu Kurayitjanya nyakunytjaku. Kala ngaatjanya Kurayitjanya ngayulu nyanganyi. Nyuntu tayimi ngayuku kuliṉingka, palyaṉa mirrirriku. Ngayulu nyuntupa walytja nyinanyi, yunypalpiṉa mirrirriku. \q1 Kurungkuṉa nyanganyilpi ngaatjanya. Nyuntu ngaatjanya yutiṉu nyuntupa walytja tjuṯa nganaṉanya kanantjaku, ngurra kutjupa kutjupa ngurrara tjuṯaṯarra tjananya ngaangku kanantjaku. \q1 \v 32 Mungangka yaṉangu tjuṯa tilingka nyakula tjungurringanyi. Palunya nguwanpa ngaatjanya tili nguwanpa nyinaku. Tjuwuwiya tjuṯangku ngaatjanya nyakula tjungurrirra nintirringku, Katutjaku. Ngaaku wangkaya yaṉangu tjuṯangku kulira Katutjaku walytjarringkula Yitjurilaku walytja ngaṉṯitja tjuṯa nyurrangarrinya waḻkulku.” \p \v 33 Tjimiyanaku wangkapula Tjutjupalu an Miirilu puṯu kuliṉu, “Tjinguru ngaatjanya Kurayitjanya ngarrinyi.” \v 34-35 Katutjanya pulampa Tjimiyanalu tjapiṉu yaṉṯayaṉṯantjaku. Tjapira Miirilara watjaṉu yalatji, “Pipirri ngaatja Katutjalu nyinatjunu, Yitjurilaku walytja ngaṉṯitja tjuṯa tjananya wangkanytjaku. Yaṉangu kutjupa tjuṯangku kutjuya palumpa wangka kulira Katutjaku walytja tjuṯa nyinaku, kanya kutjupa tjuṯangku palumpa wangka kulira wantirra wiya kana kutu nyinaku. Miiri, nyuntu nyakula tjilurutjilururringkula wiḻa kuyarringku.” \p \v 36 Palulanguru Katutjaku wangka watjalpayi wulkumanu Yananya nyinangi, Yaatjaku walytja ngaṉṯitja. Paluru Panulaku yuṉṯalpa nyinangi. Yananyapula miiṯararra yiiya tjapanpala nyinarra, miiṯa wiyarringu. \v 37 Palulanguru waḻukuta nyinangi, yiiya tjuṯalingku yiitiyi puupalangara. Tjaatji tiṉangka kutu nyinarra ngarapayi tjiṉṯungka mungangka, kutu Katutjanya waḻkulpayi. Katutjanya tjapira wangkapayi, mangarri ngalkuwiyangku wantirra. \v 38 Tjutjupalu an Miirilu pipirri tjaatji tiṉakutu katinyingka, Yanalu pipirri nyakula Katutjanya waḻkuṉu. Palulanguru yankula tjakultjurinu tjanala Katutjaku walytja tjuṯangka, Kurayitjaku paṯara nyinapayi tjuṯangka, tawunu Tjarutjalumalawana. \p \v 39 Palulanguru Tjutjupalu an Miirilu tjawirrilyi katirra yungu tjaatjiku mayutjuku, Muutjalu yirriṯi watjaṉutjangka, tjaatji Tjarutjalumangka. Paluru kutjarrangku Yiitjunya katirra ngaṉṯikutuya yanu manta Kaliliyilakutu, tawunu walytjakutu, Natjaritjalakutu. \v 40 Palulanguru nyinarra tiṉarringu. Paluru nintilingku nyinangi. Katutjanyara yunypalingkura nyinangi, waḻkura yaṉṯayaṉṯaṉingi. \s1 Tjaatji tiṉangka tjananya Yiitjulu nintilku \p \v 41 Yiiya kutjupa yiiya kutjupangka Tjutjupanya an Miirinya kutu Tjarutjalumalakutu yankupayi, tuḻku Patjuwupakutu. \v 42 Yiitjunya yiiya tuwalpala nyinarra pipirri tiṉarringanyingkapula katingu, tawunu Tjarutjalumalakutu, tuḻku Patjuwupakutu. \v 43-44 Tuḻku palunya wiyarringanyingka, Yiitjunya Tjarutjalumala nyinangi, palumpa paapa an maama ngurrakutu anutjangka. Ngurrpapula yanangi, kanya Yiitjunya kutu Tjarutjalumala nyinangi. Yalatji ngunytjipula kulirinangi, walytja kutjupa tjuṯawana Yiitjunya yanutjangkakutjura. Mungarrtjirrirra ngururrpaya ngarringu, ngurra Natjaritjalakutu yankukitja. \v 45 Palulangurupula Yiitjuku puṯu ngurrira ngaṉṯikutu yanu, Tjarutjalumalakutu. \v 46 Tjiṉṯu tjirripalangkapula Tjarutjalumalawana puṯu ngurrira nyangulpi, tjaatji tiṉangka nyinanyingka. Wati nintilpayi tjuṯangka tjanala Yiitjunya nyinangi. Wangka tjananya kulira tjapiṉingi. \v 47 Nintilpayi tjuṯangkuya wangka Yiitjukuṉu kulira puṯuyanku kuliṉingi, “Nintilingku pipirri uḻa ngaatja.” \v 48 Tjutjupalu an Miirilu Yiitjunya nyakula kuliṉu, “Yilta pipirri ngaangku tjananya tjukarurru watjaṉi.” Miirilulpi watjaṉu, “Katja. Nyaangurumpalinyatjun wantingu. Ngalitjulitjunta puṯu ngurririnangi.” \v 49 Yiitjulu pulanya ngalya watjaṉu, “Nyaakupulan puṯu ngurririnangi? Ngayuku paapaku ngurrangkaṉa palya nyinanyi. Yalatjipulan kulinmara.” \v 50 Yiitjulu panyapa watjantjala, puṯupula kuliṉu. \v 51 Tjungulpiya ngaṉṯikutu yanu ngurrakutu, tawunu Natjaritjalakutu. Paluru kutjarrangku watjantjala Yiitjulu tjukarurrungku palyalpayi. Tjimiyanaku wangka, Yiitjukuṉu wangkaṯarra Miirilu yunypangku kutu kulirinkupayi. \v 52 Yiitjunya tiṉarrirra ninti puntu nyinangi. Katutjanyara yunypa nyinangi, yaṉangu tjuṯaṯarra. \c 3 \s1 Tjaanalu tjananya tjakultjurinamalpa \p \v 1 Tapiriyatjanya yaṉangu yuwankarraku tjanampa mayutju tiṉa nyinangi. Mayutju palunya yiiya pipitinpala nyinanyingka, Tjuutiyanya ngurrara tjuṯaku tjanampa mayutju Pantja payilatanya nyinangi. Palunya tayimi Kaliliyinya ngurrara tjuṯaku tjanampa mayutju Yirutanya nyinangi. Palumpa maḻanypa Pilipanya mayutju tjanampa kutjupa tjuṯaku nyinangi, Yirutiriyanya an Tarakanatatjanya ngurrara tjuṯaku. Yapilinanya ngurrara tjuṯaku mayutju Latjaniyatjanya nyinangi. \v 2 Mayutju paluru tjana nyinanyingka, tuḻkuku mayutju tiṉa kutjarra nyinangi, Yanatjanya an Kayapatjanya. Mayutju paluru tjana nyinanyingka, Tjakarriyatjaku katja Tjaananya ngurra kapiwiyawana nyinayinkupayi. Katutjaku wangka Tjaanalu kuliṉu. \v 3 Kulira karru Tjuutanalakutu yanu, yaṉangu tjuṯa tjananya nintilkitja. Karru palulawana tjananya tjakultjurinangi alatji, “Nyurrangarri kuya palyalwiyangku wanti!, kapi ngaangkaṉa nyurrangarrinya papatatjimilaṉingka, Katutjalu nyurrampa kuya waṉiku palyalpinyurra palumpa nyinanytjaku.” \v 4-5 Ngayulu Luukalu nyurrangarrinya watjaṉi, Yaatjayalu, Katutjaku wangka watjalpayingku yirriṯi wakara tjunu Tjaanalu tjananya nintirinkupayi. Yalatji Yaatjayalu piipangka wakara tjunu, \q1 “Paluru yankula ngurra kapiwiyawanangka nyinaku. Ngurra palula yaṉangu tjuṯa yankula tjungurriku palumpa wangka kulilkitja. Paluru tjananya yalatji watjalku, ‘Yiwarra tjukarurruwanaya nyinama!, mayutju tiṉa paluru nyurrangarrinya ngalyankula nintilku. \q1 \v 6 Yaṉangu yuwankarrangkuya Katutjaku tjakulpa palunya kulilku yalatji, “Katutjalulampa kuya waṉiku.” ’” \p \v 7 Ngayulu Luukalu watjaṉi. Yaṉangu tjuṯalingkuya Tjaanalakutu yanu kapingka papatatjimilantjaku. Paluru tjananya watjaṉu yalatji, “Piḻkaṯi tjuṯa, warungkamarra tjalkaḻungkunytja nguwanpa, nyurrangarri nyinanyi, Katutjalu nyurranya ngula warungka kutjalpayingkamarra. Nyurrangarri yalatji palulamarra ngayulakutu ngalya yanu ngayulu nyurrangarrinya kapingka tjarrpatjunkula papatatjimilantjaku. \v 8 Maṉkurrmaṉkurrpangkunyurra ngunytji watjalpayi, ‘Ngayulu kuya palyantjawiya, tjukarurrulpi nyinanyi.’ Kutunyurra wiyawana nyinanyi, ngunytji. Katutjaku tjukarurru nyurrangarri nyinanytjaku. Wiyanyurra wiyawanangku kulintjaku yalatji, ‘Wiyala yurrukulira nyinanytjaku, Yipuramanya walytja tiṉalampa yirriṯi nyinapayi, nganaṉa palumpa ngaṉṯitja tjuṯa nyinanyi. Katutjanyalampa yunypa nyinanyi, Yipuramaku yunypa nyinanytja nguwanpa. Palulanguru wiya Katutjalulanya kuya palyalpayi tjuṯa iluntara wiyalku.’ Ngayulu Tjaanalu nyurrangarrinya watjaṉi. Katutjalu yunytjurrirra nyurrangarrinya wiyara, Yipuramaku walytja kutjupa tjuṯa puḻi ngaa tjuṯatjanu palyara nyinatjunku. \v 9 Kuya palyantjawiyanyurra Katutjaku tjukarurru nyinanytjaku, Katutjalu nyurranya mulyarrarrirra pungkula wiyaltjipingka. Watiya mangarriwiya kutu ngaranyingka nyakula watingku mangarri pakantjaku puṯu paṯara yilipitjarrangku yatura waṉiku warungka. Watiya palunya kuya yaṉangu nguwanpa nyinanyi. Katutjalu nyakula puṯu paṯara tjukarurrurrinytjaku, pungkula warungkalpi yuṉṯura waṉiku.” \p \v 10 Tjaanaku wangka yaṉangu tjuṯangku kulira Tjaananya tjapiṉu, “Yaalytjinkulatju tjukarurru nyinakitjangku?” \v 11 Watjaṉu tjananya, “Tjaampa kutjarra kanyira yaṉangu tjaampawiya nyinanytjala, yungkunytjaku. Mangarri tiṉa kanyira yaṉangu kutjupa mangarriwiya nyinanytjala, yungkunytjaku.” \v 12 Kamantaku mani mantjilpayi tjuṯa Tjaanalakutuya yanu karrukutu, kapingka tjarrpatjunkula papatatjimilantjaku. Paluru tjana wangka palunya kulira Tjaananya tjapiṉu, “Nintilpayi. Yaalytjinkulatju tjukarurru nyinakitjangku?” \v 13 Watjaṉu tjananya Tjaanalu, “Kamantangku nampa mani watjantja kutju mantjintjaku, yaṉangu tjuṯangka, wiya nampangka wirriḻi mantjintjaku.” \v 14 Tjuulytji tjuṯangku Tjaananyaya tjapiṉu yalatji, “Yaalytjinkulatju tjukarurru nyinakitjangku?” Watjaṉu tjananya, “Yaṉangu kutjupa tjuṯangka wiya nyurrangarri nguḻutjingara mani mantjintjaku. Wiya yalatjinyurra watjantjaku, ‘Nyuntu wiyaṉin yunganyingka, nyuntunyaṉanta kuwarri katirra tjarrpatjunku.’ Mani mantjilkitjangku wiyanyurra wiyawanangku watjantjaku. Tjukarurru kutjunyurra nyinanytjaku. Payitjanu kutjunyurra mani mantjira nyinanytjaku, mani kutjupaku kulilwiyangku.” \p \v 15 Tjaananyaya kulira yaṉangu tjuṯangku puṯu kuliṉingi yalatji, “Tjinguru ngaatja Kurayitjanya, Katutjalu yirriṯi watjara wantirriyaṉutja, tjinguru wiya.” \v 16 Tjaanalu wangka palunya nintingku kulira paluru tjananya watjaṉu, “Ngayuluṉa nyurrangarrinya kapingka kutju papatatjimilalpayi. Kutjupa mayutju tiṉanya ngalya yanku, ngayula ngaṉṯi. Paluru nyurrangarrila Katutjaku kurrunpa tjarrpatjunku. Yilta paluru mayutju tiṉa nyinaku, ngayuluṉara mayutju ngaṉṯi nguwanpa. \v 17 Kurayitja paluru kaṉilpatjarra nguwanpa nyinaku, tjiiṯa kutju mantjilkitja. Mangarri wanguṉu nguwanpa mantjira tjunku, kaṉilpangka, tjanpi kutju waṉiku warukutu. Waru palunya kutu kampamalpa. Yara palunya nguwanpa Kurayitja paluru ngula kuutawutjungka yaṉangu palumpa walytja tjuṯa ngurrtjara tjunku, palumpa ngurrangka nyinanytjaku. Kuya palyalpayi tjuṯa payira iyalku warukutu.” \p \v 18 Wangka palunya nguwanpa yara tjuṯa kutjupa Tjaanalu tjananya nintiṉingi, Katutjakuṉu tjakulpa palya. Paluru watjalpayi tjananya, “Kuya palyalwiyangku tjukarurrunyurra nyinanytjaku.” \v 19-20 Palulanguru Tjaanalu mayutju Yirutanya kuru watjaṉu, palumpa maḻanypaku miiṯa yini Yirutiyatjanya kanyiṉutjangka, kuya kutjupa tjuṯa palyaṉutjangkaṯarra. Palunyatjanu mayutju Yirutanyara mulyarrarringkula piyuku kuya puntura palyaṉu yalatji. Paluru tjananya watjaṉu palumpa waarrkana tjuṯa Tjaananyalpi witira tjiilangka tjarrpatjunkula kanyintjaku. Yalatjiya witira tjarrpatjunu tjiilangka. \s1 Tjaanalu papatatjimilalku Yiitjunya \p \v 21 Yirutaku waarrkana tjuṯangku witira tjiilangka tjarrpatjunanyingka, yurrunpa Tjaanalu tjananya yaṉangu tjuṯa karrungka kapi ngarrinyingka, tjarrpatjunkula papatatjimilalpayi. Yiitjunyaṯarra Tjaanalu kapingka tjarrpatjunkula papatatjimilaṉu. Kapinguru pakara Yiitjunya palumpa paapakutulpira wangkanyingka, ilkari alytjurarringu. \v 22 Katutjaku kurrunpa paaḻkara nguwanpara tjarukatingu Yiitjulakutu. Palulanguru Katutjalu ilkaringuru watjaṉu Yiitjulakutu yalatji, “Nyuntu ngayuku katja, yunytjuṉanta nyinanyi. Punturaṉanta yunypa nyinanyi, nyuntupa.” \s1 Yiitjuku irriṯi walytja nyinanytja tjuṯa \p \v 23 Yiitjulu yiiya tjaaṯiyipala nyinarra yurrunpangku tjananya nintiṉingi, yaṉangu tjuṯa. Yaṉangu yuwankarrangku wiyawanangkuya kuliṉingi palunya Tjutjupaku katja walytja nyinanyingka. Tjutjupa paluru Yiiliku katja nyinangu. Yiilinya palumpa paapa. \v 24 Yiiliku paapa yini Matjatanya nyinangu. Matjataku paapa Lipayinya nyinangu. Lipayiku paapa Milkinya nyinangu. Milkiku paapa Tjanayinya nyinangu. Tjanayiku paapa Tjutjupa kutjupa nyinangu. \v 25 Tjutjupaku paapa Matatjayatjanya nyinangu. Matatjayatjaku paapa Yiimutjanya nyinangu. Yiimutjaku paapa Nayumanya nyinangu. Nayumaku paapa Yitjilinya nyinangu. Yitjiliku paapa Nakayinya nyinangu. \v 26 Nakayiku paapa Maatjanya nyinangu. Maatjaku paapa Matatjayatja kutjupa nyinangu. Matatjayatjaku paapa Tjimiyinanya nyinangu. Tjimiyinaku paapa Tjutjitjanya nyinangu. Tjutjitjaku paapa Tjuutanya nyinangu. \v 27 Tjuutaku paapa Tjulawananya nyinangu. Tjulawanaku paapa Riitjanya nyinangu. Riitjaku paapa Tjarapapulanya nyinangu. Tjarapapulaku paapa Tjaltiyalanya nyinangu. Tjaltiyalaku paapa Niirinya nyinangu. \v 28 Niiriku paapa Milki kutjupa nyinangu. Milkiku paapa Yatinya nyinangu. Yatiku paapa Kuutjamanya nyinangu. Kuutjamaku paapa Yilmatamanya nyinangu. Yilmatamaku paapa Yaaranya nyinangu. \v 29 Yaaraku paapa Tjatjuwanya nyinangu. Tjatjuwaku paapa Yilitjanya nyinangu. Yilitjaku paapa Tjurimanya nyinangu. Tjurimaku paapa Matjatanya nyinangu. Matjataku paapa Lipayi kutjupa nyinangu. \v 30 Lipayiku paapa Tjimiyananya nyinangu. Tjimiyanaku paapa Tjuutanya nyinangu. Tjuutaku paapa Tjutjupa kutjupa nyinangu. Tjutjupaku paapa Tjunamanya nyinangu. Tjunamaku paapa Yilayakimanya nyinangu. \v 31 Yilayakimaku paapa Miliyanya nyinangu. Miliyaku paapa Miinanya nyinangu. Miinaku paapa Matatjanya nyinangu. Matatjaku paapa Natjananya nyinangu. Natjanaku paapa Tapitanya nyinangu. \v 32 Tapitaku paapa Pipirriyinya nyinangu. Pipirriyiku paapa Yuupitanya nyinangu. Yuupitaku paapa Puwatjanya nyinangu. Puwatjaku paapa Tjalanya nyinangu. Tjalaku paapa Natjananya nyinangu. \v 33 Natjanaku paapa Yaminitapanya nyinangu. Yaminitapaku paapa Yataminya nyinangu. Yatamiku paapa Yaninya nyinangu. Yaniku paapa Yitjarunanya nyinangu. Yitjarunaku paapa Piritjanya nyinangu. Piritjaku paapa Tjuutanya nyinangu. \v 34 Tjuutaku paapa Tjikupanya nyinangu. Tjikupaku paapa Yatjikanya nyinangu. Yatjikaku paapa Yipuramanya nyinangu. Yipuramaku paapa Tiiranya nyinangu. Tiiraku paapa Niyunya nyinangu. \v 35 Niyuku paapa Tjarukanya nyinangu. Tjarukaku paapa Ruuwanya nyinangu. Ruuwaku paapa Pilikanya nyinangu. Pilikaku paapa Yiipanya nyinangu. Yiipaku paapa Tjiilanya nyinangu. \v 36 Tjiilaku paapa Kayinananya nyinangu. Kayinanaku paapa Yapakatanya nyinangu. Yapakataku paapa Tjiimanya nyinangu. Tjiimaku paapa Nuuwanya nyinangu. Nuuwaku paapa Lamakanya nyinangu. \v 37 Lamakaku paapa Matjutjalanya nyinangu. Matjutjalaku paapa Yiinukanya nyinangu. Yiinukaku paapa Tjaratanya nyinangu. Tjarataku paapa Malalilanya nyinangu. Malalilaku paapa Kayinananya nyinangu. \v 38 Kayinaku paapa Yiinutjanya nyinangu. Yiinutjaku paapa Tjiitjanya nyinangu. Tjiitjaku paapa Yatamanya nyinangu. Yatamaku paapa Katutjanya nyinangu. \c 4 \s1 Yiitjunya tjingapungku mamuku mayutjungku \p \v 1 Katutjaku kurrunpatjarra Yiitjunya karru Tjuutanalanguru yanu. Kurrunpa paluru palunya yaḻṯirra katingu ngurra kapiwiyawana. \v 2 Ngurra palula Puratiyi tjikitjipala nyinayinangi. Mamuku mayutjungku Yiitjunya tjingapungkuyinangi kuya palyantjaku. Ngurra palula mangarri ngalkuwiya rawa nyinarra, paḻtjatjirratjarringu. \v 3 Palulanguru mamuku mayutjungku yalatji watjaṉu, “Tjinguru nyuntu Katutjaku katja nyinarra puḻi palatja mangarri palyala ngalkukitjangku!” \v 4 Yiitjululpi watjaṉu, “Katutjaku wangka ngaranyi alatji, ‘Wiya mangarri kutju ngalkura yaṉangu kana kutu nyinaku.’” \v 5 Mamuku mayutju paluru Yiitjunya katuwana katirra nintirinangi manta, waaḻa tjuṯa, mani puntu waaḻangka ngarrinyingka, yaṉangu tjuṯaṯarra. \v 6-7 Nintira watjaṉura, “Ngaa tjuṯaku ngayulu mayutju tiṉa nyinanyi. Mayutjungkuṉanta watjaṉi. Ngaa tjuṯakuṉanta mayutju tiṉalpi nyinatjunku, ngayunyaṉin mayutju puḻkapunganyingka. Nyuntu ngayunya puḻkapungku, yilta?” \v 8 Yiitjulu watjaṉu, “Katutjaku wangka ngaranyi yalatji, \q1 ‘Mayutju Katutjanya kutju puḻkapungkula tjukarurru nyinanytjaku.’” \p \v 9 Puṯu tjingapungkula tawunu Tjarutjalumalakutu mamuku mayutjungku Yiitjunya katirra tjaatji tiṉangka katu nyinatjunu. Nyinatjunkula watjaṉu, “Tjinguru nyuntu Katutjaku katja nyinarra katunguru wararrakati!” \v 10 Mamuku mayutjungku piyuku watjaṉu, “Katutjaku wangka yalatji ngaranyi, \q1 ‘Ilkari ngurrara tjuṯa tjananya Katutjalu watjalku nyuntunyaya purinytju kanyintjaku.’” \p \v 11 Palulanguru Yiitjula piyuku watjaṉu, “Katutjaku wangka kutjupa ngaranyi, \q1 ‘Marangkuntaya ilkari ngurrara tjuṯangku katiyanamalpa, puḻingkanu punkaltjipingka.’” \p \v 12 Yiitjulu watjaṉu, “Katutjaku wangka ngaranyi yalatji, \q1 ‘Yaṉangungku wiya Katutjanya watjantjaku, paluru walytjangku kulira palyalpayi.’ \p Palulanguru ngayulu wiya Katutjanya watjalku ngayunya yaṉṯayaṉṯantjaku.” \v 13 Mamuku mayutjungku Yiitjunya puṯu tjingapungkula puṯu kuliṉingi. Ngula piyuku ngalya yankula tjingapungkunytjakitjangku wantikatirra yanu. \s1 Paṉa Kaliliyilawana tjananya Yiitjulu tjakultjurinamalpa \p \v 14 Palulanguru Yiitjunya yanu Katutjaku kurruntjarra, manta Kaliliyilakutu. Ngurra palula Yiitjunya nyinanyingka yaṉangu tjuṯangkuya watjarinangi, ngurra palula tjayiṯiwanangku. \v 15 Yiitjunya yankula Tjuwuku tjaatji tjuṯawana tjananya nintirinangi. Nintiṉingitjangka kuliraya yaṉangu yuwankarrangku puḻkapungangi. \v 16 Tawunu Natjaritjalakutu Yiitjunya yankula Tjuwuku tjaatjingka tjarrpangu, tjiṉṯu Tjarritiyingka. Kututja paluru Tjuwuku tjaatjingka tjarrpapayi, tjiṉṯu Tjarritiyingka. Ngurra nyarra palula paluru pipirri wiima nyinarra tiṉarringu. Tjaatjingka tjarrparra nyinarra pakaṉulpi Katutjaku wangka riitamilalkitja. \v 17 Yiitjukuraya yungu piipa, Katutjaku wangka, yurrunpa nyinapayingku Yaatjayalu tjunutja. Piipa palunya ruulutapintjatjanu kanyiraya yungu. Yiitjululpi piipa palunya mantjira yarralytjanu riitamilalkitjangku. Alatji paluru riitarringu, \q1 \v 18 “Katutjaku kurrunpatjarra ngayulu nyinanyi palumpa waarrka palyalkitja. Katutjaluṉi ngurrtjara watjaṉu palumpa wangka tjakultjunkunytjaku, maralpa tjuṯangka, yaṉangu kutjupa tjuṯangkaṯarra. Paluru ilta aḻṯurunytju nyinanyi. Paluru tjiilangka nyinapayi tjuṯa yaṉṯayaṉṯalpayi. Paanga tjuṯaṯarra paluru yaṉṯayaṉṯalpayi. Paluru maralpa tjuṯaṯarra yaṉṯayaṉṯalpayi. \q1 \v 19 Paluruṉi wantirriyaṉu ngayulu yalatji nyurra nyatjakultjunkunytjaku, ‘Katutjalu nyurrangarrimpa kuya waṉirra yaṉṯayaṉṯalku.’” \p \v 20 Yiitjulu yalatji riitarrirra piipa panyapa ruulutapimilara wati kutjupakura maa katirra yungkula nyinakatingu. Tjaatji palulaya yaṉangu tjuṯangku yungkula nyinakatingutja nyakula nyinatjunu. \v 21 Palulanguru Yiitjulu tjananya nintiṉu yalatji, “Wangka panyapa Yaatjayalu yurrunpa tjunutja ngayunyatjarra. Yaatjayalu ngayunya watjaṉu, Katutjalu ngayunya wantirriyaṉu nyurrangarrila tjakultjunkunytjaku.” \v 22 Kulira tjana yunyparringkula wangkangu. “Ninti puntungkulanya nintiṉi. Paluru ngangkari puntutjarrangku palyalpayi. Nganalumpa palunya nintiṉu.” Kutjupa tjuṯangkuya watjaṉu, “Palatja wiya Katutjakuṉu, palatja ngaa ngurrara, Tjutjupaku katja nyinanyi.” \v 23 Yiitjulu tjananya watjaṉu, “Tjinguruṉinyurra watjalku, ‘Ngaa ngurrara nganaṉanya Katutjakuṉu ngangkari tiṉatjarrangku palyala!’ Tjinguruṉinyurra yalatjiṯarra watjalku, ‘Kuliṉulatju, nyuntu tawunu Kapaniyamala tjananya ngangkaritjarrangku palyaṉutja. Ngaangka nganaṉanyalpilanyatju ngangkaritjarrangku palyala!, nyuntupa ngurra walytjangka.’” \v 24 Piyuku tjananya Yiitjulu watjaṉu, “Wangka ngaatjanyaya kulila! Katutjaku wangka watjalpayiku wiyaya yunyparringanyi, ngurra kutju ngurrara tjuṯaraya. Palumpa wangka kulilwiyaya nyinanyi. Yalatji nguwanpa ngayuku wangka nyurrangarri wiya kuliṉi.” \v 25 Yiitjulu tjananya piyuku watjaṉu, “Yuwa, ngayulu tjananya tawunu Kapaniyamala palyalpayi. Katutjaluṉi wantirriyaṉu tawunu kutjupa tjuṯangka yaṉangu tjuṯa palyantjaku, Yilaatjanya wantirriyaṉutja nguwanpa, ngurra walytja ngaakutu wiyaṉi wantirriyaṉu. Wangka yalatjinyurra kulintjaku. Yirriṯi Katutjaku wangka watjalpayi, Yilaatjanya nyinanyingka, Tjuwu tjuṯaya kuya nyinangi. Wiyaya Yilaatjaku wangka kulilpayi. Yiiya tjirripala nguwanpaya nyinangi, kapi punkantjawiya. Mangarri tjanampa wiyarringu. Minyma waḻukuta tjuṯaṯarra mangarriwiyaya nyinangu. \v 26 Katutjalu wiya Yilaatjanya wantirriyaṉu tjanalakutu waḻukuta Tjuwu tjuṯakutu paḻtjantjaku, wiya, waḻukuta kutjupakutu paluru wantirriyaṉu paḻtjantjaku, manta kutjupangka Tjayitanala, tawunu Tjirapatjala. Palunya nguwanpa ngayulu kutjupa ngurrara tjuṯangka ngangkaritjarrangku palyalpayi.” Yiitjulu tjananya piyuku watjaṉu, \p \v 27 “Wangka kutjupa palunya nguwanpa yalatji. Katutjaku wangka watjalpayi yini Yilatjanya yirriṯi nyinanyingka, Tjuwu tjuṯaya kuya nyinangu, Yilatjaku wangka kulilwiya. Tjuwu pangki pikatjarra tjuṯaṯarraya nyinangi. Katutjalu wantirriyaṉutjangka Yilatjalu tjananya wantirra ngurra kutjupa ngurrara pangki pikatjarra palyaṉu, Tjiriyanya ngurrara, yini Nayamananya. Palunya nguwanpa ngayulu kutjupa ngurrara tjuṯangka ngangkaritjarrangku palyalpayi.” \v 28 Wangka panyapaya kulira tjaatji ngurrara tjuṯara yunytjuwiyarringu. \v 29 Ngurrkurringkula pakara Yiitjunya witira katingu, tawunungka tjayiṯiwana. Puḻi katuwanaya maa katingi. Tawunu tjanampa ngarangi puḻi katu palula. Katinguya puḻi ngankirrikutu, Yiitjunya yuṉṯura yiluntankukitjangku. \v 30 Palulanguru Yiitjunya ngururrngururrpa tjanampa yaṉangu tjuṯanguru yanu. Wiyaya nyangu palunya. \s1 Ngaatja wati mamutjarra \p \v 31 Tawunu Kapaniyamalakutulpi Yiitjunya yanu. Tawunu palunya manta Kaliliyila ngarangi. Tawunu palula Yiitjunya yankula Tjuwuku tjaatjingka tjarrparra nintiṉu tjananya, tjiṉṯu Tjarritiyi. \v 32 Yiitjulu tjananya nintingku nintintjala yunypangkuya kuliṉingi, “Ngaangkulanya nintingku nintilpayi, wiya Muutjaku wangka nintilpayi tjuṯangku nintingkulanya nintilpayi, wiya.” \v 33 Tjuwuku tjaatji palula wati mamutjarra nyinangi. Paluru mirrarra raapangku Yiitjunya tjapiṉu yalatji, \v 34 “Yiitju, Natjaritjanya ngurrara. Nyaakitjanu ngalyanu? Ngayunyaṉinu mamutjarra pungkukitja, mamu kutjupa tjuṯaṯarra, tjunguralanyatjunu? Ngayulu nyuntupa ninti nyinanyi, nyuntu Katutjaku walytjaran nyinanyi yilta, palumpa. Nyuntu tjukarurru kutu palumpa nyinapayi.” \v 35 Yiitjulu mamu palunya payiṉu, “Ataṉarri! Wati palatja wantirra pakara yarra!” Mamu paluru wati kurrunpangka nyinangitjatjanu pakara tjalkaḻungu. Tjalkaḻunganyingka, wati palunya punkara ngarrirra pakaṉulpi, pikara wiyarringu. \v 36 Yaṉangu tjuṯangkuya nyakula yunypangku wangkangu yalatji, “Ngaangku ngangkari tiṉatjarrangku payira wantirriyalpayi. Tjinguru ngaatja wangka palyatjarra, kulintjaku nganaṉa.” \v 37 Yiitjulu mamutjarra tjuṯa, pikatjarra tjuṯaṯarra palyarinkupayi. Yaṉangu tjuṯangku nyakula tjana tjakultjurinangi ngurra tjuṯawana. \s1 Yiitjulu tjananya palyalku \p \v 38 Pakara Tjuwuku tjaatji palunya wantirra, Yiitjunya yanu Tjaamanaku waaḻakutu. Waaḻa palula Tjaamanaku yumari miiṉṯa puntu wuumpi ngarringi. Tjapiṉuya palyantjaku. \v 39 Wulkumina palulakutu yankula ngarala Yiitjulu watjaṉu palyarrinytjaku. Pika paluru wiyarringu. Wulkumina paluru pakara parra ngarala mangarri kukaṯarra yungkula tjananya kanyiṉingi. \v 40 Palulanguru tjiṉṯu yunngurrinytjala, yaṉangu palunya ngurrara tjuṯangkuya pikatjarra tjuṯa katingu Yiitjulakuturaya, pampura palyantjaku. Pikatjarra yuwankarra tjananya Yiitjulu marangku pampura palyaṉu. \v 41 Mamutjarra tjuṯaku tjanampa mamu payira wantirriyalpayi. Mamu tjuṯangkuya watjalpayi tjalkaḻungkukitjangku, “Nyuntu Katutjaku katja.” Kala tjananya marrkuṉu wangkawiyarrinytjaku. Yiitjulu mamu tjuṯa marrkulpayi, wangkarraya Yiitjunya Katutjakuṉu watjalpayingkamarra. Mamu tjuṯa ninti nyinangu paluru Kurayitjanya nyinangu, Katutjalu yirriṯi palunya watjara wantirriyaṉutja. \m \em Yiitjulu kuliṉu, “Ngayulu tjananya ngula tjakultjunku ngayuluṉa Katutjaku katja, wiya mamu tjuṯangku tjakultjunkunytjaku tjanala.”\em* \p \v 42 Palulanguru Yiitjunya palumpa kutunguḻu tjuṯaṯarra ngarringu. Mungawinkilingku Yiitjunya kutju pakara yanu liiḻiwana, yaṉanguwiyakutu. Yaṉangu tjuṯangkuraya puṯu nyakula ngurriṉingi. Ngurrira nyangulpiya. Puṯuya marrkuṉu ngurra panyapakutu ngaṉṯikutu yankunytjaku. \v 43 Watjaṉu tjananya, “Ngurra tjuṯa kutjupawanaṯarra ngayuluṉa tjananya yankula nintirinamalpa. Yalatjikuṉi Katutjalu ngayunya wantirriyaṉu, ngurra tjuṯawana nintirinkunytjaku. Ngayuluṉa tjananya nintilku Katutjaku tjakulpa palya, yalatji, Katutjalu yaṉangu tjuṯa walytjara yaṉṯayaṉṯalpayi.” \v 44 Palulanguru Yiitjunya manta Tjuutiyalawana yanangi. Tjuwuku tjaatji tjuṯangka tjananya Tjuwu tjuṯa nintirinangi. \c 5 \s1 Yiitjulu tjananya watjaṉu kuka piitji yurrantjaku \p \v 1 Yuru yini Kinitjaritjala tjayiṯi Yiitjunya ngarangi, yini kutjupa Kaliliyila. Yaṉangu tjuṯa tjananya nintiṉingi. Paluru tjana Yiitjunya yutjura kanyiṉingi, palumpa wangka kulilkitjangku. \v 2 Yiitjulu nyangu puuta kutjarra yurungka tjayiṯi ngaranyingka. Puuta ngurrara waarrkana tjuṯangkuya ngaratjunkula wantingu, niitingi tjuṯa katirra yilangku paltjintjaku. \v 3 Puuta kutju Tjaamana Piitakuṉu ngarangi. Puuta palula Yiitjunya kaḻparra Piitanya tjapiṉu puuta katirra ngaratjunkunytjaku, mantangka yila. Puutangka katunguru nyinarra tjananya Yiitjulu nintiṉingi. \v 4 Nintira tjananya watjaṉu Tjaamana Piitanya, “Puutaya yuru ngaṯingka ngururrpa katirra ngaratjunkula niitingi waṉi!, piitji tjuṯa mantjilkitjangku.” \v 5 Tjaamana Piitalu watjaṉu, “Wiya, Mayutju. Mungangkalatju piitji witilkitjangku niitingi waṉipayi. Niitingi puṯulatju waṉipayi. Kuwarrilpiṉin nyuntu watjantjala, kala, katirralatju niitingi waṉiku.” \v 6 Yankulaya niitingi waṉirra piitji tjuṯalingku witiraya puṯu tjaḻira niitingi kuka piitjitjarra tjunangi puutangka, tjuṯalingku. Nguwanpa tjanampa kilytjuntanu niitingi palunya. \v 7 Marangkuya wakuyurirraya puuta kutjupa yaḻtingu ngalya katinytjaku, tjungungkuya puuta kutjarrangka piitji tjuṯa mantjira kaḻpatjunkukitjangku. Kutjupa tjuṯangkuya ngalya katirra puuta ngaratjunkula tjungungkuya puuta kutjarrangka piitji tjuṯa kaḻpatjunu. Nguwanpa puuta kutjarra pulanya yurungka tjarrpatjunu, kuka piitji tjuṯangku paḻiṉutjangka. \v 8-10 Piitalu piitji tjuṯa, puntu nyakula yalatji kuliṉu, “Yilta ngaatja Yiitjunya ngangkari puntutjarra, kanya ngayuluṉa kuyakuya.” Yiitjula pupakatirra watjaṉu, “Ngayunyaṉi wanti!, kuyatjarraṉanta kuṉṯarringanyi nyuntupa, ngayulu wati kuya.” Yiitjulu Tjaamana Piitanya watjaṉu, pupakatinyingka yalatji, “Kuṉṯarringkunytjawiya nyina! Nyuntunu piitjingka waarrkarringkupayi, kuwarrilpi nyuntu yaṉangu tjuṯangka waarrkarrimalpa ngayuku wangka tjanala nintira. Nyuntu tjananya nintinmalpa, Katutjakuraya tjukarurrulpi nyinanytjaku.” Piitanya, palumpa walytja tjuṯaṯarra yini Tjayimitjanya, Tjaananya kuka piitji mantjira puntura yunypalingkurringu. Tjayimitjanya an Tjaananya, wati Tjipitiyiku katja kutjarra nyinangi. \v 11 Puuta palunya kutjarra kuka piitji puntutjarra paṉakutuya katirra ngaratjunu. Ngaratjunkulaya panyapa tjuṯaya puuta wantirra Yiitjulawana tjungulpiya yanu. \s1 Pangki pikatjarra palyalku \p \v 12 Yiitjunya tawunungka nyinanyingka, wati pangki pikatjarrangku nyakula Yiitjulakutura yanu. Paluru waṯungarala watjaṉu, “Mayutju. Nyuntu yilta yunytjurringkula ngayunyaṉi pikatjarra palyala!” \v 13 Yiitjulu wati pikatjarra palunya marangku yilarringkula kata pampura watjaṉu, “Unytjurringanyiṉa. Kuwarrin palyarrikulpi.” Palulanguru wati paluru pikawiyarringu. \v 14 Yiitjulu marrkuṉu wiya kutjupangka tjakultjunkunytjaku, palyarringutjatjanungku. Yiitjulu piyuku watjaṉu, “Tjaatji tiṉakutu yarra!, tuḻkuku mayutju nintintjaku pikawiyarringutjatjanungku. Tuḻkuku mayutju palumpa yuwara tjawirrilyi!, palyarringutjatjanungku. Tjawirrilyi yalatji yungkunytjaku Muutjalu yirriṯi watjaṉu. Tjawirrilyi yalatji nyuntu yungkunytjala nyakulaya yaṉangu tjuṯangku kulilku yalatji, ‘Pikatjarra nyinangutjatjanungku palyarringkulalpi yunganyi tjawirrilyi.’” \v 15 Yiitjulu wati palunya palyaṉutjangka, yaṉangu tjuṯangkuya yara palunya piḻaṉu. Palulanguruya yaṉangu tjuṯalingku Yiitjulakutuya ankula tjungurringu. Kutjupa tjuṯaya tjungurringu pikatjarra tjuṯanya, Yiitjulu pampura palyantjaku. Kutjupa tjuṯaraya Yiitjula tjungurringu Katutjaku wangka kulilkitja. \v 16 Yaṉangu tjuṯa tjananya nintira ngurra kapiwiyakutu yankupayi tjaalpa nyinakitja. Nyinarra Katutjalara wangkapayi. \s1 Wati pikatjarra parralayitji palyalku \p \v 17 Palulanguru Yiitjulu tjananya yaṉangu tjuṯa nintiṉingi waaḻangka. Paratji tjuṯaya Yiitjula tjungurringu, Muutjaku wangka nintilpayi tjuṯaṯarra. Tawunu tjuṯatjanuya tjungurringu manta Kaliliyinya ngurrara tjuṯa, manta Tjuutiyanya ngurrara tjuṯa, Tjarutjalumanya ngurrara tjuṯaṯarra. Yaṉangu kutjupa tjuṯaṯarraya nyinangi. Yiitjulu tjananya Katutjakuṉu ngangkari tiṉatjarrangku pikatjarra tjuṯa pampura palyaṉingi. \v 18 Palulanguruya wati tjuṯangku wati parralayitji ngalya katingu tjuwayikingka ngarrinytjala. Waaḻa palulaya puṯu tjarrpangu, yaṉangu tjuṯalingkungka, Yiitjulakutuya katirra yila ngarritjunkukitjangku. \v 19 Waaḻa panyapangkaya laatangka katu kaḻparra nyangu pilkitjanu palyaṉutja tjunkula wanaṉutja tjuṯa waaḻangka katu. Tjana pilkitjanu palyaṉutja tjuṯa katura alytjuranu. Wati parralayitji palunya tjuwayikingka ruupangka karrpira tjana Yiitjulakutu tjarutjunu yunngukutu. \v 20 Yiitjulu kuliṉu, “Ngayulu ngangkaritjarrangku palyalpayi kulira ngaa tjuṯangku ngaatjanya ngalya katirra tjarrpatjunu, ngayulu palyantjaku.” Palulanguru Yiitjulu parralayitji palula watjaṉu, “Yunyparri!, nyuntupa kuya ngayulu waṉinyi.” \v 21 Muutjaku wangka nintilpayi tjuṯangkuya Paratji tjuṯangkuṯarraya kuliṉu kutju, “Katutjalu kutju yaṉanguku kuya waṉipayi. Nyaaku wati ngaangku wiyawanangku watjaṉu?, kuya waṉikitjangku. Paluru ngunytjinytju, wiya Katutjanya nguwanpangku kuya waṉipayi.” \v 22 Wangka panyapa tjana kulintjala, Yiitjunya ninti tjanampa ngarangi. Paluru tjananya tjapiṉu yalatji. “Ngayuluṉa kuya waṉinyingka, nyaaku nyurrangarri ngayunya panypuranganyi? \v 23 Ngayuluṉa watjara palumpa kuya waṉingu. Palulanguru tjinguru nyurrangarri kuliṉi, ‘Tjinguru paluru kuya waṉingu, tjinguru wiya.’ Tjinguruṉa wangka kutjupa yalatji watjalku, ‘Pakara palyarringkula yarra!’ Paluru pakantjawiyangka kulilkunyurra ngayunya ngunytjinytju. Wangka palunya ngayulu watjalku, nyurrangarri ngayunya ngunytjinytjuwiya kulintjaku. \v 24 Nyurrangarri ngayunya kulintjaku, Katutjakuṉu ngangkaritjarrangkuṉa kuya waṉinyi. Ngayuluṉa yaṉanguku katjangku kuya waṉinyi.” Panyapa watjara tjananya Yiitjulu parralayitji palula watjaṉu, “Watjaṉiṉanta. Pakala!, tjuwayiki ruulamapira mantjira ngurrakutu yarra!” \v 25-26 Palulanguru paluru pakaṉu tjuwayiki ruulamapira mantjira katura Katutjanya puḻkapungkulinangi, ngurrakutu yankukitjangku. Yaṉangu tjuṯangku nyakulaya yunyparringu. Katutjanyaya waḻkura watjaṉu, “Yalatji Katutjakuṉu ngangkari tiṉatjarrangku pakaltjingantjala kuwarri kutju nganaṉa nyangu.” \s1 Lipayinya watjalku, “Tjungulika yarra!” \p \v 27 Palulanguru Yiitjulu yankula wati yini Lipayinya nyangu, kamantaku mani mantjilpayi. Waaḻa wiimangka mani kamantaku nyinarra mantjintjala, Yiitjulu palunya watjaṉu, “Tjungulika yarra!” \v 28 Yilta paluru pakara waarrka wantirra Yiitjulawanalpi tjungu yanu. \v 29 Lipayilu tjananya yaṉangu tjuṯa yaḻṯingu palumpa ngurrangka tjungurrinytjaku, Yiitjuluṯarraya tjungungku ngalkukitjangku. Tjunguya yaṉangu tjuṯa, kamantaku mani mantjilpayi tjuṯaṯarra nyinangu ngalkukitja. Yiitjunya palumpa kutunguḻu tjuṯaṯarra waaḻa palulaya tjungurringkula ngalkuṉingi. \v 30 Paratji tjuṯa, Muutjaku wangka nintilpayi tjuṯaṯarraya Yiitjuku kutunguḻu tjuṯangka pikarringkula tjapiṉu, “Nyaakukampa nyurrangarri tjungungku nyinarra ngalkuṉi kamantaku mani mantjilpayi tjuṯawana?, Katutjaku ngurrpa tjuṯawanaṯarra? Nyurrangarri tjungungku ngalkuwiyangku wantimara tjananya.” \v 31-32 Yiitjulu palunya tjananya kuliṉu panypurangkula wangkanytjala, paluru yaralpi tjananya watjaṉu, “Wiya ngangkaritjarrangku yaṉangu pikawiya yankula ngangkarinanyi, pikatjarranya kutju ngangkarinanyi. Wiyawanangkunyurra kuliṉi. Ngayulu ngangkaritjarra palunya nguwanpa nyinanyi. Ngayuluṉa Katutjakuṉu ngangkaritjarra ngalya yanu yaṉangu kuyatjarra tjuṯa nintintjaku, wiyaṉa ngalya yanu yaṉangu palya tjuṯa kutju nintintjaku, wiya. Yuwa, ngayulu ngalya yanu Katutjaku ngurrpa tjuṯa nintintjaku, tjana kulira Katutjaku tjukarurru nyinanytjaku.” \s1 “Nyuntupa kutunguḻu tjuṯangkuya nyaaku ngalkuṉi?” \p \v 33 Yaṉangu tjuṯangku Yiitjunya watjaṉu, “Nyuntupa kutunguḻu tjuṯangku Katutjanya waḻkulkitjangku mangarri tjana ngalkuwiyangku wantimara. Nyaakuya kututja ngalkuṉi? Kanya Tjaanaku kutunguḻu tjuṯangku, mangarri wantirraya Katutjanya waḻkuṉi, Paratji tjuṯaku waarrkana tjuṯangkuṯarra.” \v 34 Yiitjulu tjananya yara watjaṉu nintilkitjangku, yalatji, “Miiṯararrapula tjungu nyinakitjangka palumpa kutjarraku maḻpa tjuṯa tjungurringkula yunypangku ngalkura tuḻku warralku. Wiya tjana mangarri wantirra nyinaku, wati palunya miiṯatjarra nyinakitjangka, tjunguya wati palula nyinarra mangarri yunypangku ngalkuku. \v 35 Ngula yaṉangu kuya tjuṯangku wati palunyaya witira katinytjala, palunya tayimi kutjuya maḻpa paluru tjana wati palumpaya yaḻṯururringkula, mangarri wantirra Katutjanya tjapilku, wati palunya yaṉṯayaṉṯantjaku.” \m \em Yiitjulu tjananya yalatji watjaṉu. Wati palunya nguwanpa ngayunyaṉiya kuya tjuṯangku witira katiku. Palulanguru ngayuku kutunguḻu tjuṯangku mangarri wantirra Katutjanya ngayuku tjapilku.\em* \p \v 36 Yiitjulu tjananya piyuku yara ngaatjanya watjaṉu, “Tjaaṯa irriṯitjanu alytjuratjarrangka palyalkitjangku, wiya tjaaṯa nyuwanangka nipinipitjarrangku muṯura mantjira tjunkunytjaku alytjurangka, wakalkitjangku, tjunkula nyiiḻangka wakara piyuku alytjurankupayingkamarra, alytjuralpi tiṉarritjipingka, wantinytjaku. Tjaaṯa nyuwana kutju payimilantjaku.” \v 37 Yara kutjupa kiripitjikuṉu tjuutja kanyintjaku Yiitjulu tjananya watjaṉu. Tjuwu tjuṯangkuya kiripitjikuṉu tjuutja kanyilpayi, tjiipikuṉu pangkingka, wakara patira, paatulawiyangka. Yalatji pangkingka rawa ngarrirra wayinarringkupayi. Yiitjulu tjananya watjaṉu, “Wiya kiripitjikuṉu tjuutja kuwarritja yintira kanyintjaku pangki irriṯitjangka, pangki taḻṯurringkula taalpayi. Wiya irriṯitjangka kanyintjaku, taara kiripitjikuṉu tjuutja yintirra wiyarritjipingka, pangkiṯarra wintarrparringkula wiyarritjipingka. \v 38 Yalatji yintira pangki nyuwanangka kutju kanyintjaku.” \em Yara palunya kutjarra tjananya kampa kutjupa Yiitjulu watjaṉu yalatji. Tjaaṯa anta pangki yirriṯitja palunya wangka yirriṯitja Paratji tjuṯangku nintiṉutja nguwanpa ngaranyi, kanya tjaaṯa nyuwana anta pangki nyuwana nguwanpa Yiitjukuṉu wangka ngaṉṯitja ngaranyi.\em* \p \v 39 Yiitjulu tjananya piyuku watjaṉu, “Wayina rawa tjikiṉutja wiya yaṉangu kiripitjikuṉu tjuutjaku yunytjurringanyi, wiya. Yaṉangu paluru kulilpayi yalatjingku, ‘Wayina ngaatjanya kutju, palya.’” \m \em Yara palunya Yiitjulu watjaṉu yalatji. Wayina palunya Katutjaku wangka irriṯitja Paratji tjuṯangku nintiṉutja nguwanpa ngaranyi. Kiripitjikuṉu tjuutja Yiitjuku wangka nguwanpa. Tjuwu tjuṯangku Muutjaku wangka kutu kulira Yiitjuku wangka kulira wantipayi. Yiitjulu kuliṉingi Tjuwu tjuṯa Muutjaku luwuku walytjarringutjangka.\em* \c 6 \s1 Tjarritiyiku mayutju tiṉa nyinanyi \p \v 1 Tjarritiyingka, Yiitjunya palumpa kutunguḻu tjuṯatjarra kaanawana yanangi. Kaana panyapawana mangarri wiita tjuṯa ngarala wanaṉangi. Palumpa kutunguḻu tjuṯangkuya kaanawanaya yankula wiita yantarinkula ngalkuyinangi, marangku nyupirinkula. \v 2 Paratji tjuṯangkuya palumpa kutunguḻu tjuṯangka watjaṉu, “Nyaakunyurra yantara ngalkuṉi? Luwulampa ngaranyi, wiya Tjarritiyingka wiita yantara ngalkunytjaku. Nganampa luwu yalatji ngaranyi yaṉangungku wiita yantara ngalkula yalatji waarrka palyaṉi. Yalatji waarrkarringkula nganampa luwu kilytjuntananyi.” \m \em Muutjaku luwu kulira Tjarritiyingka Tjuwu tjuṯaya kututja waarrkawiya kunpu nyinapayi. Wiita tjukutjuku yantaṉingkaya watjalpayi, “Wanti!, waarrkawiya nyinanytjaku, Tjarritiyi ngaranyingka.”\em* \p \v 3 Yiitjulu tjananya watjaṉu, “Riitarrimaranyurra, yirriṯi mayutju Tapitalungarriya paḻtjatjirratjarringkula ngalkuṉingi. \v 4 Tapita paluru tjaatji tiṉangka tjarrparra mangarri puriiti tjunkula wantingutja ngalkuṉu. Ngalkura palumpa walytja tjuṯaku tjanampa yungu. Mangarri palunya Katutjaku yungutja, tjawirrilyi, tuḻkuku mayutju tjuṯangku kutju ngalkupayi, luwu tjanampa yalatji ngarangu.” \v 5 Piyuku tjananya Yiitjulu watjaṉu, “Ngayulu yaṉanguku katja mayutju tiṉa nyinanyi yaṉangu tjuṯaku. Ngayulu watjaṉi palyaya ngayuku kutunguḻu tjuṯangku Tjarritiyingka mangarri yantara ngalkuntjaku.” \s1 Wati mara parralayitji palyalku \p \v 6 Tjarritiyi kutjupangka Yiitjunya yankula Tjuwuku tjaatji kutjupangka tjarrpangu, Tjuwu tjuṯa tjananya nintilkitja. Tjaatji palula wati mara waku parralayitji nyinangi. \v 7 Paratji tjuṯangku, Muutjaku wangka nintilpayi tjuṯangkuṯarra kuliṉingi, “Tjinguru wati ngaatjanya mara palyara Tjarritiyingka, luwulampa kilytjuntanku.” Yiitjunyaya nyangangi. \v 8 Panyapaya kuliṉingitjangka Yiitjunya ninti nyinangi. Yiitjulu watjaṉu mara parralayitjingka yalatjingku, “Pakara ngayula ngalya yankula ngara!” Paluru yilta pakara yankula Yiitjula ngarangi. \v 9 Palulanguru tjananya yaṉangu tjuṯangka Yiitjulu tjapiṉu, “Nyaanyurra kuliṉi? Luwu nganampa nyaa ngaranyi? Tjarritiyingkala tjinguru yaṉangu kutjupa yulykawiyangku nyakula wantinytjaku?, tjinguru nganaṉa aḻṯururringkula kanyintjaku. Tjinguru nganaṉa miiṉṯa kanantjaku?, tjinguru nganaṉa kanginypungkula iluntankunytjaku?” \v 10 Yiitjulu tjananya yaṉangu tjuṯangka parra nyakula, parralayitjingkalpi nyakula watjaṉu, “Mara ngalya katurriwa!” Katurringkula mara palumpa palyarringu. \v 11 Tjarritiyingka palyaṉutjangka paluru tjana Paratji tjuṯa, Muutjaku wangka nintilpayi tjuṯaṯarra pikapikarringkula yankula tjungurringkula Yiitjunya mirri pungkunytjakitjaya wangkangi. \s1 Palumpa kutunguḻu tjuṯa Yiitjulu ngaratjunku \p \v 12 Palulanguru Yiitjunya puḻikutu yankula kaḻpangu, Katutjalara wangkakitja. Mungangka kutu wangkarra tjiṉṯurringu. \v 13 Tjiṉṯu tjiṉṯurrirra pakara tjananya yaḻṯingu palumpa walytja tjuṯa tjungurrinytjaku. Yiitjulu kutunguḻu tuwalpala ngurrtjara watjaṉu yalatjingku, “Nyurrangarri ngayula ila nyinanytjaku. Ngayulu nyurrangarrinya wantirriyalku ngayuku wangka kutju tjananya tjakultjurinkunytjaku.” \p \v 14-16 Tuwalpala paluru tjanaya yini yalatjiya nyinangu, Tjaamananya, Yanturunya, Tjayimitjanya, Tjaananya, Pilipanya, Patjalamanya, Maatjuwunya, Tamatjanya, Tjayimitja kutjupanya, Tjaamana kutjupanya, Tjuutanya, Tjuutatjanya. Tjaamana yurruntitja Yiitjulu yini kutjupa watjaṉu yalatji “Piitanya.” Yanturu palunya Piitaku maḻanypa nyinangu. Tjaamana kutjupa ngaṉṯitja paluru Ruumanya ngurrara tjuṯaku tuunlayiki nyinangu. Tjayimitja kutjupa ngaṉṯitja paluru Yalpiyatjaku katja nyinangu. Tjuutatjanya paluru tjana yini kutjupa watjalpayi, “Yitjikarriyatanya.” Paluru tjananya ngula tjakultjunu Yiitjunyaya witira iluntankunytjaku. Yalatji tjananya ngurrtjara ngaratjunu palumpa kutunguḻu tjuṯa nyinanytjaku. \s1 Yiitjulu tjananya nintira palyarinamalpa \p \v 17-18 Puḻinguru wararrakatirra Yiitjunyangarriya puliinangka ngarangi, palumpa walytja tjuṯa kutjupawana. Puliina palula yaṉangu kutjupa tjuṯalingku, ngalya yankula tjungurringu, palumpa wangka kulilkitja. Kutjupa tjuṯaya tjungurringu paluru tjananya palyantjaku. Kutjupa tjuṯaya tjungurringu paluru tjanampa mamu payira wantirriyantjaku. Yaṉangu palunya tjuṯa ngurra tjuṯanguru yankula ngurra palula tjungurringu, Tjarutjalumanya ngurrara tjuṯa, manta Tjuutiyanya ngurrara tjuṯa, tawunu Taaya anta Tjayitananya ngurrara tjuṯa. Tawunu paluru kutjarra yurungka tjayiṯingka ngaranyi. Yuru yini palunya, “Mititiriniyanya.” \v 19 Yiitjunya ngangkari tiṉatjarra, pikatjarra tjuṯangkuya pampura palyarringangi. Palunyatjanu yaṉangu kutjupa tjuṯaya pikatjarrangku Yiitjunya pampulkitjangku yutjura kanyiṉingi. \p \v 20 Yiitjulu tjananya palumpa kutunguḻu tjuṯa, yaṉangu tjuṯaṯarra nyakula watjaṉu, “Maralpa tjuṯa nyurranya Katutjalu purinytju kanyinmalpa. Yalatji kulira yunypanyurra nyinanytjaku. \v 21 Paḻtjatjirratja tjuṯa nyurranya Katutjalu yungku. Yalatji kuliranyurra yunypa nyinanytjaku. Kutjupa tjuṯanyurra yulanyi walytja wiyarringanyingka, Katutjalu nyurranya marrkura pukuḻmanku. Yalatji kulira yunypanyurra nyinanytjaku. \v 22-23 Nyurrangarri ngayuku, yaṉanguku katjaku walytjanyurra nyinanyingka, kutjupa tjuṯa nyurrampa tuunlayiki nyinaku. Paluru tjanalpi nyurrangarrinya kanginypungkula panypurangkuku, ngayuku walytjanyurra nyinanyingka. Panypuranganyingka Katutjalu nyurranya purinymara kanyilku. Yalatji kuliranyurra yunypa nyinanytjaku. Ngula paluru nyurranya palumpa ngurrangka kutu kanyilku. Nyurrangarrinya kuwarri panypurangkunytja nguwanpa, yirriṯi nyinanytja tjuṯangku Katutjaku wangka watjalpayi tjuṯa tjananya panypurangkupayi. \v 24 Yulytja puntutjarranyurra yunypawiya nyinaku. Kuwarrinyurra yulytjatjarra nyinanyi, ngula yulytjawiyalpinyurra nyinarra pika punturrinytjala tjilurutjilururringku. \v 25 Mangarri tiṉatjarranyurra yunypawiya nyinaku. Ngulanyurra aṉmatjirratjarringkula puṯu kulilku. Kutjupa tjuṯanyurra kuwarri yikarriyikarri yunypa nyinanyi. Yunypawiyanyurra nyinarralpi yulamalpa. \v 26 Yaṉangu kutjupa tjuṯangku nyurranya puḻkapunganyingka, wiyanyurra yunyparrinytjaku. Katutjaku kutjunyurra yunyparringkula tjukarurru nyinanytjaku. Yalatji nguwanpa yirriṯi nyinanytja tjuṯangkuya kutjupa tjuṯa puḻkapungkupayi, ngunytjinytju tjuṯa. Paluru tjana ngunytjinytju tjuṯangku wiyawana yalatji watjalpayi, ‘Kulilalanyatju!, Katutjaku wangkalatju nyurrangarrinya tjakultjunanyingka.’” \s1 Yunytjuwiya tjuṯaku nyurrangarri yunytju nyinanytjaku \p \v 27 Yiitjulu tjananya piyuku watjaṉu, “Ngayuku walytja tjuṯangkuya kulila! Nyurrangarrimpa yunytjuwiya nyinanytja tjuṯaku nyurrangarri yunytju tjanampa nyinanytjaku. Tjukarurru tjanampaya palyala! \v 28 Nyurrangarrinya kuyalpayi tjuṯaku nyurrangarri Katutjanya tjanampa tjapila!, paluru yaṉṯayaṉṯantjaku. Nyurrangarrinya panypurangkupayi tjuṯaku Katutjanya tjanampa tjapila! \v 29 Nyuntu kuya palyantjawiyangka tjinguru yaṉangu kutjupangkunta kantja pungkukunta. Kutjupa tjayiṯi taaṉarrirra ngara!, kantjanta piyuku pungkunytjaku. Yalatjinta pungutjangka nyuntu pungkunytjawiya ngarama! Tjinguru yaṉangu kutjupangku nyuntupa kuuta tjapilwiyangku katinyingka, tjaaṯaṯarrara wanti!, yunytjurrirra katinytjaku. Ngurrilwiyangku wanti! \v 30 Kutjupa tjuṯangkuntaya yinkanytjala, yuwa tjananya! Kutjupangku nyuntupa yulytja mulyaṯangku katinyingka, ngurrilwiyangku wanti! \v 31 Tjingurunyurra yunytjurringanyi, yaṉangu kutjupangkunta tjukarurru palyantjaku. Yalatji yunytjurringkula yaṉangu kutjupaku tjukarurru palyala!” \p \v 32 “Nyurrangarrimpa walytja tjuṯa nyurrampa yunypa nyinanyi. Walytja palunya tjuṯaku kutjunyurra yunypa nyinanyingka, Katutjanya wiya nyurrampa yunyparringanyi. Yaṉangu ulaataku nyurrangarri yunytju nyinanytjaku. Palunya nguwanpa Katutjaku kulilwiya tjuṯa tjanampa walytja tjuṯaku kutju yunytju nyinanyi. \v 33 Nyurrangarrimpa walytja tjuṯa yunypa nyurrampa nyinanyi. Paluru tjana nyurrampa tjukarurru palyaṉi. Walytja palunya tjuṯaku kutjunyurra tjukarurru palyaṉi. Yalatjinyurra walytja tjuṯaku tjukarurru palyantjala wiya Katutjanya yunyparringanyi. Yalatji nguwanpaya nyinanyi, Katutjaku kulilwiya tjuṯa. Walytja tjuṯaku kutjuya tjukarurru palyaṉi. Nyurrangarri yaṉangu ulaataku tjukarurru palyantjaku. \v 34 Ngaparrtji mantjilkitjangku kutju yunganyingka Katutjanya wiya yunyparringanyi. Yinytjanungku kutu yungkunytjaku, wiya ngaparrtji mantjilkitjangku, kulintjaku. Katutjaku kulilwiya tjuṯa palunya nguwanpa nyinanyi, yinytjanungku yungkupayi wiya, ngalytja tjuṯa. \v 35 Wiya yalatjinyurra nyinanytjaku. Nyurrangarri yunypa tjanampa nyinanytjaku nyurrangarrimpa yunytjuwiya tjuṯaku. Nyurrangarri tjukarurru tjanampa palyala! Nyurrangarri yinytjanungku kutu yungkunytjaku, ngaparrtji mantjilkitjangku kulilwiyangku. Yalatji palyanyurra nyinanyingka, Katutjalu nyurranya ngaparrtjingku puntura yungku. Yalatjinyurra palya nyinarra, mayutju Katutjaku walytja tjuṯanyurra nyinaku. Katutjalu palumpa kulilwiya tjuṯa yaṉṯayaṉṯalpayi, kuya palyalpayi tjuṯaṯarra. \v 36 Yaḻṯurunytjunyurra yaṉangu kutjupaku nyinanytjaku, nyuntupa paapa Katutjanya yaḻṯurunytju nyinanytja nguwanpa.” \s1 Yaṉangu kutjupa wiya panypurangkunytjaku \p \v 37 “Wiyanyurra yaṉangu kutjupa yaḻṯuruwiyangku mayutju nguwanpangku watjantjaku. Nyurrangarri yaṉangu kutjupanya mayutju nguwanpangku watjantjala, Katutjalulpi nyurranya ngula kuutawutjungka aḻṯuruwiyangku mayutjungku watjara payira wantirriyalku. Kutjupa tjuṯangku nyurranya kuya palyantjala, ngaparrtjingku tjananya kuya palyantjawiyangku wanti! Kuya palyantjala nyurrangarri kalyparringkula nyinanytjaku. Nyurrangarri tjanampa kalypanytju nyinanyingka, Katutjalu nyurrampa kuya waṉiku. Waṉinytjala, kalypanytjulpinyurra nyinaku Katutjaku. \v 38 Yaṉangu kutjupa tjuṯaku tjanampa nyurrangarri yungama! Yunganyingka Katutjalu nyurranya ngaparrtjingku yinytjanungku yungku, mara palyangku. Tjingurunyurra yalatji kulilku, ‘Pala tjuṯalaka wanti! Nganaṉa wiya tjananya kulintjaku.’ Palulanguru tjanalpi nyurrampa yunytjuwiyarringkula kulilwiyalpi nyinaku.” \p \v 39 Yara kutjupa tjananya Yiitjulu watjaṉu, “Kuru patingku wiya katipayi wati paanga mara witira, ngaṯingkapula punkaltjipingka.” \m \em Yara palunya watjara Yiitjulu yalatji watjaṉu, “Tjaampalangku Katutjaku wangka tjukarurrungku nintilpayi. Tjaampalangku Katutjaku wangka wiyawanangku nintilpayi. Paluru tjana kuru paanga palunya nguwanpa nyinanyi. Paangangku wiya yuti nyanganyi, yalatjiya paluru tjana wiya Katutjaku wangka yuti kulira tjukarurru nyinanyi, tjana kutu kuya palyalpayi. Tjana wiya yaṉangu kutjupa watjantjaku yalatji, ‘Nyuntu kuya palyaṉu, yalatji nyuntu tjukarurru nyinanytjaku, ngayunya nguwanpa.’ Nintilpayingkuṯarra Katutjaku wangka kulira tjukarurru nyinanytjaku.”\em* \p \v 40 Yiitjulu tjananya yara kutjupa watjaṉu, “Nintilpayiku waarrkana wiya nintilingku nyinanyi. Waarrkana paluru tjukutjuku kutju kulira ninti nyinanyi.” \m \em Yara palunya Yiitjulu tjananya kampa kutjupa watjaṉu, palumpa kutunguḻu tjuṯa nintilkitjangku yalatji. Tjana wiyawana nintilpayi tjuṯaku wangka wiya kulintjaku, Yiitjukuṉu wangka kutju kulintjaku.\em* \p \v 41 Yara kutjupa tjananya watjaṉu Yiitjulu, “Nyuntula kurungka watiya wiima tjarrpanyingka, wati nintingku palurunta yinyu kurutjanu katura tiṉatjarrangku puṯu kulilku yurrkulkitjangku. \v 42 Wiya nyuntu walytja kutjupanya yankula watjantjaku yalatjingku, wiyawana nintilpayi nguwanpangku, ‘Kurungkaṉanta watiya wiima nyanganyi. Wanyuṉaka mantjila!’ Kuru walytjangka watiya tiṉangku yangatjunkula ngarrinytjatjarrangku wiya yalatji nyuntu watjantjaku. Nyuntu ngunytjinytju. Yurrunpangkunu watiya yangatjunkula ngarrinytjatjanu walytjangkunkun yurrkunmara nyuntupa kurungka. Palyalpiranu nyuntulpi nyangamara yaṉangu kutjupangka yurrkulkitjangku.” \m \em Yara palunya Yiitjulu kampa kutjupa yalatji tjananya watjaṉu, nintilkitjangku. Tjaampalangku wiyawana nyinarra wiyawana nintilpayi. Palunya tjananya nguwanpangku wiyanyurra yalatji watjantjaku, “Ngayulu nintilingku nyinanyi. Ngayuluṉanta nintilku tjukarurru nyinanytjaku. Nyuntu ngayuku wangka kulintjaku.”\em* \s1 Watiya palya, mangarri palyatjarra ngaraku \p \v 43 Yiitjulu tjananya yara kutjupa watjaṉu, “Watiya palya, mangarri palyatjarra ngaranyi. Watiya piḻṯi, mangarri kuyatjarra ngaranyi. Watiya piḻṯingka wiya nganaṉa mangarri palya mantjiṉi. \v 44 Tjinguru watingku yukiri wiima pakaṉutja nyakula puṯu kulilku, ‘Watiya nyaa ngaatjanya?’ Yukiri palunya tiṉarringkula mangarritjarra ngaranytjala paluru nyakula nintingku kulilku, ‘Yuwa, ngaatjanya watiya palya mangarri palyatjarra.’ \v 45 Yara palunya watiya palya nguwanpa, wati palyangku tjukarurru kulira yaṉangu kutjupakura tjukarurru palyalpayi. Watiya piḻṯi nguwanpa wati kutjupangku tjaalpangku kulira yaṉangu kutjupa wantirra wiya tjukarurrura palyalpayi. Yuwa, nyurrangarri ngunytjinytjungku kulira ngunytji wangkanyi. Yaṉangu kutjupa tjuṯangku nyurrangarrimpa wangka kulira watjaṉi, ‘Yuwa, wati pala tjuṯangku, ngunytjinytjungku kulira wangkapayi.’ Yaṉangungku walytjangku kulira wangkapayi.” \s1 Yara ngaatja waaḻa palyalpayi kutjarra \p \v 46 Yiitjulu tjananya piyuku watjaṉu, “‘Nyuntu mayutju ngayuku.’ Wiyaṉinyurra yalatji waḻkuntjaku, ngayuku wangka kulilwiyangku wantikitjangku. \v 47 Yaṉangu ngayuku wangka kulira tjukarurru nyinarra waaḻa nintingku palyalpayi ngaa nguwanpa nyinanyi. \v 48 Waaḻa palyalpayi paluru manta tjawara puḻi yutitjara, tjiminta yintira lalypara waaḻa palyalku. Waaḻa palunya puḻingka katu ngaramalpa taayiti kutu. Kapi puntungku waaḻa palunya puṯu tjawatjawara punkatjingalkitjangku, waaḻa palunya puḻingku witira kanyiṉingka. Waaḻa palyalpayingku tjukarurru palyaṉutja nguwanpa, ngayuku walytja tjukarurru kutu nyinaku. \v 49 Yaṉangu kutjupangku ngayuku wangka kulira wantirra waaḻa palyalpayi kuyakuya nguwanpa nyinanyi, ngurrpa. Palyalpayi paluru tjiminta yintira lalypara manta katuwana waaḻa palyalku. Waaḻa palunya talingka katu ngaranyingka, kapi puntungku waaḻa palunya ngaṯingaṯira punkatjingalku. Punkara kilytjukatirra yuḻpurriku. Waaḻa palyalpayi rama nguwanpa, yilta yaṉangu ngayuku wangka kulira wantirra rama nyinaku.” \c 7 \s1 Mayutjuku waarrkana Yiitjulu palyalku \p \v 1 Yaṉangu tjuṯangka tjananya wangkarra wiyarringkula Yiitjunya yankula tawunu Kapaniyamala tjarrpangu. \v 2 Ngurra palula tjuulytji tjuṯaku mayutju nyinangi. Mayutju palumpa waarrkana pikatjarra ngarringi, ilukitja. Pikatjarra palumpa mayutju palurura yunypa nyinangi. \v 3 Yiitjunya tawunu palula nyinanyingka mayutju paluru kulira mayutju Tjuwu tjuṯa iyaṉu, yankulaya Yiitjunya tjapintjaku yalatji, “Ngayuku waarrkana pika puntutjarra ngarrinyi. Ngalya yankula palyala!” \v 4-5 Mayutju paluru tjanaya Yiitjulakutu yankula watjaṉu yalatji, “Ngalya yankulara waarrkana palyala! Tjuulytji tjuṯaku mayutju paluru wati palyalampa nyinanyi, walytja nganampa, Tjuwu tjuṯaku. Palurulampatju tjaatji palyaṉu. Palulanguru palya nyuntu yankula palyalku?” \v 6-7 Kulira tjananya tjungurringkula Yiitjunya yanu mayutju palumpa waaḻakutuya. Yaṉangu tjuṯangku Yiitjunya wanarinangi. Yilarringanyingkaya mayutju paluru palumpa walytja tjuṯa iyaṉu, ngaparrikatirra wangkanytjaku, yalatji Yiitjularaya, “Mayutju paluru watjaṉu. Wiya nyuntu ngalya yankula palumpa waaḻangka tjarrpanytjaku. Paluru nyuntupa mayutju tiṉaku kuṉṯarringanyi. Nyuntu ngaanguru kutju ngarala watjala!, waarrkana palumpa pikatjarra palyarrinytjaku. Paluru nyuntupa kuṉṯarringanyi. Paluru mayutju wiima nyinanyi, kanya nyuntu mayutju tiṉa nyinanyi. \v 8 Paluru yalatjiku ninti nyinanyi, mayutjungku watjaṉingka waarrkanangku palyalpayi. Palumpa mayutju tjuṯangkuya watjantjala, nganampa mayutjungku palyalpayi. Paluru tjanampa mayutju nyinanyi tjuulytji tjuṯaku. Tjuulytji kutju paluru watjara iyantjala, paluru yankupayi. Tjuulytji kutjupa paluru ngalya yankunytjaku watjantjala, palulakutuya ngalya yankupayi. Paluru waarrkana kutjupangka tjaamtjingi palyantjaku watjantjala, waarrkana paluru palyalpayi. Palulanguru paluru nyuntunya watjaṉu ngaanguru ngarala kutju mayutju tiṉangku watjala!, palumpa waarrkana pikatjarra palyarrinytjaku.” \v 9 Mayutju tjuulytji paluru Yiitjunya ngangkaritjarra kuliṉu palyalpayi. Yalatji paluru kulintjala Yiitjunya yunyparringu. Nguṉṯilangarala tjananya Yiitjulu yaṉangu tjuṯangka watjaṉu, “Tjuulytji tjuṯaku mayutju paluruṉi ngangkari puntutjarra kuliṉi, ngayuluṉa waṉmanguru wangkarra kutju palyantjaku. Yaṉangu kutjupa tjuṯangku wiya kuliṉi ngayuluṉa ngangkaritjarrangku waṉmanguru watjara palyalpayi. Yitjurilaku walytja ngaṉṯitja tjuṯangkuṯarra wiya yalatji kuliṉi.” Palulanguru Yiitjulu wangkarra yurilnguru mayutjuku waarrkana kanaṉu. \v 10 Mayutju palumpa walytja tjuṯaya ngaṉṯikutu waaḻakutu yanu. Yankulaya nyangu, waarrkana palunya palyalpi nyinanyingka. \s1 Minyma waḻukutaku katja mirri kanalku \p \v 11 Palulanguru tawunu kutjupakutu yanu Nayinalakutu, Yiitjunya, palumpa kutunguḻu tjuṯaṯarra. Yaṉangu kutjupa tjuṯaṯarra palulawana tjungurringkula yanu. \v 12 Tawunu Nayinala yilarrirra Yiitjulu, palumpa kutunguḻu tjuṯangkuṯarra nyangu, wati mirri kuupinangka ngalya katinyingka tjawara tjarrpatjunkukitjangku, palunya ngurrara tjuṯangku. Kuupina palunya patilpayiwiyaya katiyanangi. Mirri palunya, minyma waḻukutaku katja kutjura ngarringi. \v 13 Mayutju Yiitjulu minyma waḻukuta palunya nyakula yaḻṯururringkula palunya watjaṉu, “Ulanytjawiyarriwa!” \v 14 Yiitjulu yankula kuupina pampuntjala mirri katipayi tjuṯaya nyakula ngarakatingu. Mirri palunya Yiitjulu watjaṉu, “Yangupala. Watjaṉiṉanta pakara katurringkula nyina!” \v 15 Palulanguru mirri palunya kanarringkula nyinarra palyalpi wangkawangkangi. Yiitjulu marangku witira walatjunkula kuupinanguru katingu palumpa maamakutu. \v 16 Nguḻurringkulaya wangkarra waṉingi, “Ngaatjanya Katutjakuṉu ngangkari tiṉatjarra.” Palulanguruya Katutjanya waḻkuṉu alatji, “Ngaatja Katutjaku walytja, mayutju tiṉa, Katutjaku wangka watjalpayi. Katutjalu palunyalampa wantirriyaṉu. Ilta ngaatjanya Katutjakuṉu.” \v 17 Palunya ngurrara tjuṯangkuya mirri kanaṉutjangka tjakultjurinangi ngurra kutjupa kutjupawana, manta Tjuutiyalawanaṯarra. \s1 Tjaanaku walytja tjuṯa \p \v 18 Tjaanaku walytja tjuṯangkuya tjakulpa palunya kulira Tjaananyaya tjakultjunu. \v 19 Tjaanalu pulanya palumpa walytja kutjarra yaḻṯirra iyaṉu mayutju Yiitjulakutu yankula yalatji wangkanytjakurapula, “Tjaanalulinyatju ngalya wantirriyaṉu. Palurulinyatju watjalpayi mayutju Kurayitjanya ngalya yankunytjaku. Nyuntu tjinguru Kurayitja?, Katutjalu watjara wantirriyaṉutja. Tjinguru paluru ngula ngalya yankuku?” \v 20-21 Ngurra palula Yiitjulu tjananya kutu palyaṉingi, yaṉangu pikatjarra tjuṯa, kurutjarra tjuṯaṯarra. Mamutjarra tjuṯangka mamu tjuṯa payira wantirriyalpayi. Tjaanaku walytja paluru kutjarrangku yankula Yiitjunyapula tjapiṉu, “Tjaanalulinyatju iyaṉu kapingka papatatjimilalpayingku nyuntunya wangkarra kulintjaku yalatji, ‘Nyuntu tjinguru Kurayitjanya?, Katutjalu watjara wantirriyaṉutja. Tjinguru paluru ngula ngalya yankuku?’” \v 22 Palulanguru pulanya watjaṉu, “Tjaanalakutupula yankula watjala!, nyupalipulan kuwarri nyakula kuliṉutjangku. Yalatjipula yankula watjala! Pampa tjuṯangkuya kurungkulpi nyanganyi. Nyumpu tjuṯaya tjunta taayitilpiya yulytjayinanyi. Pangki pikatjarra tjuṯaya pangki palyalpiya yulytjayinanyi. Pinatjarra tjuṯangkuya pina alytjurangkulpiya kuliṉi. Mirri ngarringutja tjuṯaya kanalpi nyinanyi. Maralpa tjuṯangkuya tjakulpa palya kuliṉi.” \v 23 Yiitjulu pulanya piyuku watjaṉu, “Nyupali yankula Tjaananya watjala! ‘Ngayuluṉa yaṉangu tjuṯa palyalpayi Katutjakuṉu ngangkaritjarrangku. Tjaana nyuntu tjukarurru kutu kulintjaku, ngayulu Katutjakuṉu, ngangkari tiṉatjarra Kurayitjanya nyinanyingka.’” \v 24-26 Palulanguru Tjaanaku walytja kutjarrapula ngaṉṯikutu yanutjangka ngaṉṯi tjananya, Yiitjulu yaṉangu tjuṯa nintiṉingi yalatji, “Tjaananya paluru ngurra kapiwiyawana nyinapayi. Yirriṯi nyurrangarri waṉma yankupayi, palunya nyakula kulilkitja. Wiyanyurra waṉma yankupayi, wati mungutja kulilkitja, Katutjaku wangka watjalpayi kulilkitjanyurra yankupayi. Wiyanyurra waṉma yankupayi, yaṉangu mantarra palyatjarra nyakukitja, Tjaanaku wangka kulilkitjanyurra ankupayi. Mani puntutjarra, mantarra palyatjarra mayutju tiṉaku waaḻangka nyinapayi, kanya Tjaananya ngurra palulawana wiya nyinapayi mantarra palyatjarra. Yuwa, Katutjaku wangka watjalpayi kulilkitja nyurrangarri waṉma yankupayi. Katutjaku wangka watjalpayi palyalingku Tjaananya nyinanyi. Paluru wirriḻi nyinanyi, Katutjaku wangka watjalpayi kutjupa tjuṯangka. \v 27 Yirriṯi nyinapayingku wakaṉu, Tjaananya ngula utirringkula tiṉarrirra nyinanytjaku. Yirriṯi yalatjingku wakaṉu Katutjakuṉu wangka, ‘Ngayuluṉa wati kutju tjakultjunkupayinyaṉa yurrunpa paṉakutu wantirriyalku. Palunyatjanu ngayulu mayutju tiṉa kutjupa wantirriyalku. Palunyaṉa iyalku yankula tjananya yurrunpa nintintjaku, tjukarurrutjuya nyinanytjaku.’” Yiitjulu tjananya yaṉangu tjuṯa piyuku watjaṉu, \v 28 “Kulilaya! Yaṉangu kutjupa tjuṯangka wirriḻi Tjaananya nyinanyi, Katutjaku wangka watjalpayi tjuṯangkaṯarra. Wangka kutjupaya kulila! Katutjanya Tjaanaku yunypa nyinangu. Paluru kutjupa tjuṯakuṯarra yunypa nyinanyi, palumpa walytja tjuṯaku. Ngayuku wangka kulilpayi tjuṯakuṯarra Katutjanya yunypalingku nyinaku. Paluru tjananya ngulytjura yaṉṯayaṉṯalku.” \v 29 Yirriṯi yaṉangu yuwankarrangku Tjaanakuṉu wangka kulira papatatjirringkupayi, kuya palyalpayi tjuṯa, kamantaku mani mantjilpayi tjuṯaṯarra. Yalatji palyaya kulira papatatjirripayi, \v 30 kanya Paratji tjuṯangku, Muutjaku wangka nintilpayi tjuṯangkuṯarra Tjaanalu Katutjakuṉu wangka nintintjala, kuliraya wantipayi. Wiyaya tjapilpayi Tjaanalu tjananya papatatjimilantjaku. \p \v 31 Yiitjulu tjananya yaṉangu tjuṯangka piyuku watjaṉu, “Yaṉangu tjuṯa kuwarri nyinanyi. Nyaa nguwanpaya nyinanyi? \v 32 Yalatji nguwanpaya nyinanyi. Pipirri tjuṯaya ngurrangka ngururrpa yinkangarapayi nguwanpa. Pipirri tjuṯangku tjananya kutjupa tjuṯangka watjalku yalatji, ‘Nganaṉatju kiitawu wangkatjingantjala nyurrampa, wiyanyurra taanytjirrikitja kulira ngalya yanu. Nganaṉatju yulanyingka, wiyanyurra kulira ngalya yanu, tjungu yulakitja. Nganaṉanya nyurrangarri kulira wantipayi.’” \v 33 Yiitjulu tjananya piyuku watjaṉu, “Tjaanalu tjananya kapingka papatatjimilalpayi, paluru waamaku ngurrpa nyinangi. Paluru mangarri wantipayi ngalkuwiyangku Katutjanya tjapilkitjangku. Tjaanaku wangkanyurra kulira wantipayi. Yalatjinyurra wiyawanangku watjalpayi, ‘Tjaananya kuya, mamutjarra.’ \v 34 Ngayuluṉa yaṉanguku katja nyinanyi, yaṉangu kutjupa tjuṯa nguwanpa ngayulu ngalkura tjikiṉi palya. Yalatjinyurra wiyawanangku watjalpayi. ‘Yiitjunya kuya, yaṉangu kuya palyalpayi tjuṯaku tjanampa walytja nyinanyi, kamantaku mani mantjilpayi tjuṯakuṯarra.’ \v 35 Yuwa, kuya palyalpayi tjuṯangku, kamantaku mani mantjilpayi tjuṯangkuṯarraṉi kulira yunyparripayi, kanya nyurrangarri ngayukuṉu wangka kulira wantinyi.” \s1 Tjaamanaku ngurrakutu yanku \p \v 36 Palulanguru Paratjingku Yiitjulakutu yankula tjapiṉu, tjungungku ngalkukitjangku. Yankulapula palumpa waaḻangka tjarrparra nyinangi ngalkukitja. \v 37 Ngurra palula Yiitjunya nyinangitjangka tjakulpa kungka kuya palyalpayingku kuliṉu. Waaḻa palulakutu ankula kungka paluru paatulatjarra tjira katingu Yiitjulakutu, paṉṯi palyatjarra. \v 38 Yiitjunya nyinanyingka, kungka paluru Yiitjula tjinangkara pupakatirra yulangi. Yularra tjirrmilypangku Yiitjunya tjina wiitanu. Paluru Yiitjunya tjina yuriṉu, mangka waṯawara palumpaṉungka. Yiitjunya tjina nyunytjura paatula alytjura tjira paṉṯi palyatjarrangku nyapaṉu tjina. \v 39 Wati paluru Paratjingku nyapaṉingka nyakula walytjangku kuliṉu, “Wati ngaatjanya Katutjaku wangka watjalpayi yilta nyinarra ninti nyinamara yalatjiku. Kungka ngaa paluru nyinanyi, wati tjuṯanya yaḻṯirra kanyilpayi, kutjuṯu kutjuṯu. Kungka palunya payira wantirriyanmara ngalya yankula pampuntjala tjina.” \v 40 Yiitjulu wati palunya watjaṉu, “Tjaamana, watjalkitjarringuṉanta.” Tjaamanalu tjapiṉu, “Nintilpayi, nyaaṉin watjalku?” \v 41 Yiitjulu yara watjaṉu, “Wati kutjarra nyinarra mani yungkupayingka tjapilkupula ngula ngaparrtji yungkukitjangku. Paluru kutjungku tjapilku mani tiṉaku, ‘Yuwaṉi tala tuuntiyi payip tjawutjuna!’, kanya kutjupangku tjapilku, ‘Yuwaṉi tala tuu tjawutjuna!’ Yalatji mani kanyilpayingku pulampa yungku, ngula ngaparrtjingkupula yungkunytjaku. \v 42 Ngula paluru kutjarrangku puṯu kulilku ngaparrtji yungkukitjangku. Wati panyapa mani kanyilpayingku aḻṯururringkula pulanya watjalku, ‘Nyupali mani kanyintjawiyangka ngayuluṉantapula wantinyi. Wiyapulan mani palunya ngaparrtjingku ngayunyaṉipulan yungkunytjaku, wantipula!’ Paluru kutjarra pukuḻpa yanku ngurrakutu.” Yiitjulu Tjaamananya watjaṉu, “Tjaamana. Mani kanyilpayi aḻṯururringkula pulanya wantingu. Yaalytjin kuliṉi? Ngananya puntura yunyparrirra nyinaku mani yungkupayi palumpa?, tala tuu tjawutjuna mantjiṉutjanya?, tjinguru tala tuuntiyi payip tjawutjuna mantjiṉutjanya?” \v 43 Tjaamanalu watjaṉu, “Tala tuuntiyi payip tjawutjuna mantjiṉutjanya. Paluru puntura yunyparriku mani yungkupayiku.” Yiitjulu watjaṉu, “Nyuntu tjukarurru kuliṉi.” \v 44 Yiitjulu nguṉṯilangarala kungka palunya nyakula Tjaamanala watjaṉu, “Nyuntupa ngurrakutuṉa ngalya yankula nyinanyingka, wiyaṉin yungu kaṉilpa kapitjarra, tjinaṉatju paltjintjaku.” Yiitjulu piyuku watjaṉu, “Kanya kungka ngaatjanya nyawa! Yularra tjirrmilypa yintirra ngaangkuṉi tjina paltjiṉu. Tjirrmilypa yintirra ngayunya yuriṉu mangka palumpaṉungka. \v 45 Ngayuluṉa ngalya yankula nyinanyingka, wiyaṉin nyunytjuṉu.” \m \em Tjuwu tjuṯangkuya kututja kaṉilpa kapitjarra yungkupayi, yaṉangu kutjupa waaḻangka tjarrparra nyinanytjala. Tjuwu paluru tjana kututjaya nyunytjulpayi, yaṉangu kutjupa waaḻangka tjarrparra nyinanyingka.\em* \p Yiitjulu piyuku watjaṉu, “Kanya kungka ngaatjanya puntura yunyparringu ngayuku, tala tuuntiyi payip tjawutjuna mantjiṉutjanya nguwanpa. Paluru tjina ngayunya tjuṯangara nyunytjuṉu. \v 46 Nyuntuṉin wiya katangka tjira paṉṯi palyatjarra yintiṉu, kanya kungka ngaangku kutjuṉi tjinangka yintiṉu, tjira paṉṯi palyatjarra. \v 47 Palulanguruṉanta watjaṉi, kungka palumpa kuya puntuṉara yurrun yurrunpa waṉingu. Palulanguru palurutju puntura yunyparringanyi. Yaṉangu kutjupaku kuya wiima ngayulu waṉinyingka, palurutju wiya puntura yunyparriku.” \v 48 Kungka palula Yiitjulu watjaṉu, “Yilta, nyuntupa kuyaṉanku yurrunpa waṉingu.” \v 49 Tjungu nyinanytja tjuṯangkuya wangkarra waṉingu yalatji, “Ngaangku wiya kuya waṉinyi, Katutjalu kutju kuya waṉinyi.” \v 50 Yiitjulu kungkangka piyuku watjaṉu, “Ngayuluṉa kuya waṉipayi nyuntu kulira yunypa nyinaku. Nyuntu kana kutu nyinaku Katutjaku ngurrangka.” \c 8 \s1 Kungka tjuṯangku Yiitjunyangarri yaṉṯayaṉṯanmalpa \p \v 1-3 Palulanguru Yiitjunya, palumpa kutunguḻu tuwalpala, minyma tjuṯaṯarra tjunguya tawunu tjuṯawana yankula tjarrpayinangi. Yiitjulu palunya ngurrara tjuṯangka tjakulpa palya tjananya tjakultjurinkupayi yalatji, “Katutjalu yaṉangu tjuṯa ngulytjura yaṉṯayaṉṯaṉi.” Minyma tjana Yiitjulawana tjungurringkula yankuyinkupayi. Yurrunpa tjananya pikatjarra palyaṉu, kutjupa tjuṯa mamuṯarra payira iyaṉu. Paluru tjanala nyinangi minyma kutju yini Miirinya, Makatalanya ngurrara. Miiri palula Yiitjulu yirriṯi mamu tjapanpala payira wantirriyaṉu. Palula tjuṯangka nyinangu minyma kutjupa yini Tjuwananya, wati Tjutjaku miiṯa. Wati Tjutjanya mayutju Yirutaku waarrkana nyinangi. Palula tjuṯangka minyma kutjupa yini Tjutjananya nyinangu. Minyma palunya tjuṯangku tjananya Yiitjunyangarri paḻtjarinkupayi, mani walytjatjarrangku. \s1 Tjiiṯa waṉinytjatjarra \p \v 4 Tawunu tjuṯanguruya yaṉangu tjuṯa Yiitjulakutu yankula tjungurringu. Paluru tjananya yara nintiṉu yalatji, \v 5 “Kulilaya! Kaana ngurrara kaanakutu yankuku tjiiṯa waṉinytjaku. Wati paluru tjiiṯa waṉinytjala tjiiṯa tjaampala yiwarrangka punkanmalpa. Tjiiṯa panyapa tjuṯa tjuḻpu tiṉangku ngalkura wiyanmalpa. \v 6 Tjiiṯa tjaampala patangaramalpa manta puḻitjarrakutu. Tjiiṯa panyapatjanu yukiri pakara wiyarringkulpi, puḻingku yangatjura kuyalku. Tjiṉṯungku kamparra piḻṯilku nguwanpa yukiri palunya wiyarriku. \v 7 Tjiiṯa tjaampala tjilkalakutu punkara yukiri wiima pakara ngaraku. Tjilkala tjuṯangku yangatjura kuyantjala, mangarri yutitjarrinytjawiya ngaramalpa. \v 8 Tjiiṯa tjaampala manta palyangka punkalku. Pakara mangarritjarralpi ngarala waṉiku. Manta palyangka ngarala waṉiku mangarritjarralpi ngaraku.” Piyuku tjananya Yiitjulu watjaṉu, “Yara palunya nyurrangarri purinypa kulira tjukarurru nyinanytjaku.” \p \v 9 Palumpa kutunguḻu tjuṯangku Yiitjunya watjaṉu, “Nintilalanyatju!, yara kaana ngurrara palunya, yutilatju kulintjaku.” \v 10 Yiitjulu tjananya wangka kutjupawanangku watjaṉu yalatjingku, “Katutjanya yunytjurrinyi nintinyurra nyinanytjaku palumpa wangkaku, aarrkatjunutjatjanuku. Kanya yaṉangu kutjupa tjuṯangkuya wiya wangka palunya arrkatjunutja kulilpayi. Yara kutjuya kulilpayi, wangka arrkatjunutja palunya wiya. Katutjaku walytja tjuṯangkunyurra wangka yuti kulintjaku, paluru nyurranya ngulytjura yaṉṯayaṉṯantjaku. Paluru tjana yara tjuṯa kutju kulira puṯu nintirringkupayi.” \s1 Yara kaana ngurrara tjananya nintilku \p \v 11 Yiitjulu tjananya watjaṉu, “Wati paluru tjiiṯatjarrangku tjiiṯa waṉipayi. Wati palunya nguwanpa ingkaṯangku Katutjaku wangka tjakultjunkupayi, yaṉangu tjuṯangka. \v 12 Tjiiṯa yiwarrangka punkantjala tjuḻpu tiṉangku ngalkura wiyantja nguwanpa alatji. Ingkaṯalu Katutjaku wangka tjakultjunanyingka, yaṉangu tjuṯangku kuliṉi, mamuku mayutjungku tjuḻpu palunya tiṉa nguwanpangku tjaampala tjananya kawaṉtjingaṉi. Palulanguruya wangka palunya kulira wantinyi. \v 13 Yaṉangu tjaampala nyinanyi, tjiiṯa palunya puḻitjarrakutu punkantja nguwanpa. Ingkaṯalu nintintjala, Katutjaku wangkaya kulira yunyparringanyi. Palulanguru tjana wantiku, yaṉangu kutjupangku tjingapunganyingka, tjinguru kutjupangku, Katutjaku yunytjuwiyangku pungkunytjala. Tjiṉṯungku kamparra piḻṯintankunytja yukiri wiyarringutja nguwanpa tjana Katutjaku walytjawiyalpiya nyinaku. \v 14 Tjiiṯa tjilkalakutu punkantja nguwanpa, yaṉangu tjaampala nyinanyi. Ingkaṯalu nintintjala Katutjaku wangkaya yunypangku kulira, ngurrakutu yankula nyinanyi. Katutjaku ngurrpa tjuṯangku tjananya tjingapunganyingka, mangarri tiṉaku mani tiṉaku walytjalpiya nyinaku. Yalatji Katutjaku ngurrpa tjuṯaku tjana ngulytjurringkula Katutjaku wangkalpiya wantiku. \v 15 Tjiiṯa manta palyakutu punkantja nguwanpa, yaṉangu tjaampala nyinanyi. Katutjaku wangka yunypangku kulira tjana Katutjaku waarrka tjukarurru palyaṉi, Katutjaku wangkatjarraya nyinanyi. Tjana yukiri mangarri tiṉatjarra nguwanpa nyinanyi. Mangarri tiṉatjarra ngaranytja nguwanpa yaṉangu paluru tjanaya Katutjaku wangka tiṉatjarra nyinanyi, palumpa waarrka tiṉa palyaṉi.” \s1 Laampa yuti waralytjunkupayi \p \v 16 Yiitjulu tjananya yara kutjupa piyuku watjaṉu yalatji, “Laampa tilira wiya turaamangka tjarrpatjunanyi, wiya piitangka unngu tjayiṯi tjarrpatjunanyi, yuti waralytjunanyi, tilingaranyingka yaṉangu tjuṯangku waaḻangka tjarrparra nyakunytjaku.” \v 17 Yara kutjupa tjananya yalatji watjaṉu, “Yulytjapaka yarrkatjunutja, ngula yutitjarriku. Wangka yarrkatjunutja, ngula kutju yutitjarriku. Yara palunya nyurrangarri purinypangku kulira tjukarurru nyinanytjaku.” \m \em Yiitjulu tjananya yara palunya kutjarra watjaṉu yalatji nintilkitjangku. Yirriṯi yaṉangu tjuṯangku Katutjaku wangka puṯu kulira wantipayi. Kuwarri yaṉangu tjuṯangku wangka Yiitjunyatjarra kulira nintingku kuliṉi, Katutjalu tjananya ngulytjuṉutjangka.\em* \p \v 18 Piyuku tjananya Yiitjulu watjaṉu, “Katutjaku wangkanyurra purinytju kulintjaku. Wangka palunya nyurrangarri kulira tjukarurru nyinanytjala, yilta Katutjalu nyurrangarrinya wangka puntu kutjupa nintilku. Tjinguru yaṉangu kutjupa tjuṯangku wangka palunya kulira wantinytjala, Katutjalu tjananya kawaṉtjingalku, palulanguruya munupinalpi nyinaku Katutjaku wangkaku.” \p \v 19 Palulanguru Yiitjuku maama, maḻanypa tjuṯaṯarra yankula waaḻangka yurilpaya ngarangi, yaṉangu tjuṯangku ngarala yangatjunanyingka. \v 20 Kutjupa tjuṯangku tjakulpa kulira maa watjaṉu Yiitjunya yalatji, “Nyuntupa maama maḻanypa tjuṯaṯarra, ngaranyi yurilpangka. Yankula tjananya nyawa! Yaḻṯinyintaya.” \v 21 Wangka palunya kulira Yiitjulu tjananya watjaṉu, “Ngayuku walytja tjuṯa yurilpangka ngaranyi, yilta ngayulu tjanampa walytja nyinanyi. Kutjupakuṯarra ngayulu walytja nyinanyi, Katutjaku. Nyurrangarri wiya ngayuku walytja tjuṯa nyinanyi, tjana ngaranyi yurilpangka. Tjinguru nyurrangarri Katutjaku walytja tjuṯa nyinarra ngayuku walytja tjuṯaṯarranyurra nyinanyi. Tjingurunyurra ngayuku wangka kulira tjukarurru nyinarra ngayuku walytja tjuṯanyurra nyinaku. Katutjaku wangka kulira kutjupa tjuṯanyurra ngayuku kangkuru tjuṯa nguwanpa nyinaku. Katutjaku wangka kulira kutjupa tjuṯanyurra ngayuku maḻanypa tjuṯa nguwanpa nyinaku. Katutjaku wangka kulira kutjupa tjuṯanyurra ngayuku maama tjuṯa nguwanpa nyinaku.” \s1 Waḻpa an yuru marrkulku \p \v 22 Tjiṉṯu panyapangka Yiitjulu tjananya watjaṉu palumpa kutunguḻu tjuṯangka, yalatji, “Yarralaka!, manta kutjupakutu yurungka wirriḻi.” Puutangkaya kaḻparra yanangi. \v 23 Yiitjunya puutangka ngarrirra yankurringu. Puutangkaya Yiitjunyangarri yankunytjala ngururrpa waḻpa tiṉangku puuta pirrtjipirrtjitjingaṉu. Kapi tiṉangku puutangka tjarrparra nguwanpa tjarrpatjunu. Tjarrpatjunkunytjala, yaṉangu tjuṯaya mirrirringamara. \v 24 Nguḻurrirraya yankula Yiitjunya kanara watjaṉu, “Mayutju, pakala!, nganaṉatju ilupayingkamarra.” Kanarringkula pakara waḻpa, yuru marrkuṉu. Palulanguru waḻpa rungkalwiyalpi wiyarringu, yataṉpa ngarangu, yuru pirrtjiwiya ngarangu. \v 25 Paluru tjananya watjaṉu, “Ngayunya Katutjakuṉu ngangkaritjarranyurra kulinmara.” Palumpa kutunguḻu tjuṯa nguḻu nyinarra kuliṉulpiya, “Nyaatjanu, waḻpa rungkalwiya, uruṯarra pirrtjiwiya ngarangi?” Palulanguru yalatjiya wangkarra waṉingu, “Ngaatjanya kutjupa. Ngaangku ngangkari tiṉatjarrangku waḻpa yuru marrkura yataṉmankupayi.” \s1 Mamu payira wantirriyalku \p \v 26 Palulanguru yuruwanaya Yiitjunyangarri puutangka yankula manta kutjupakutu yanu, yaṉanguku ngurrakutu, manta Kiritjinalakutu. Manta paluru yuru Kaliliyingka kakarrara ngaranyi. \v 27 Puutangka Yiitjunya tjarukatinyangka, wati mamu tjuṯatjarra ngurra palunya ngurrara, kuḻpinguru tjalkaḻungkula Yiitjulakutu, yanu. Ngurra palula kuḻpi tjuṯa ngarangi, mirrirrinytjala mirri tjuṯa tjunkupayi. Wati paluru ngurra palula nikiti nyinapayi kuḻpingka. \v 28 Paluru Yiitjunya yilangku nyakula mirrangu. Mirrarra yankula pupakatirra Yiitjula wangkangu, “Nyuntu Katutjakuṉu nyinanyi paawu tiṉatjarraku katja. Nyuntu yaalytjinkukitjanu ngalya yanu ngayulakutu? Katutjala kurungka ngayunya watjala!, pikantankunytjawiyangku wantinytjaku.” \v 29 Yalatji paluru watjaṉu Yiitjulu yurrunpangku mamu payira wantirriyalkitjangku watjaṉutjangka. \p Yurrunpa palumpa walytja tjuṯangku mamu tjuṯatjarra palunya tjiinangka puṯu tayimapira wantipayi. Tjuṯangaraya tjina kutjarra, mara kutjarra puṯu tayimapira wantipayi. Paluru tjiina kilytjuntankupayi tjalatangku. Yaṉangu tjuṯangkuya puṯu witira nyinatjunkupayi, tjalata palunya. Mamungku wati palunya ngurra palulamarra waṉma katipayi ngurra kutjupakutu. \v 30 Yiitjulu tjapiṉu, “Nyuntu yini ngananya?” Paluru watjaṉu, “Yini ngayunya Tjuṯanya.” Yini yalatji paluru watjaṉu, mamu tjuṯatjarrangku. \v 31 Mamu tjuṯangku Yiitjunya watjaṉu, “Nyuntu wiya nganaṉanyatju mamu tjuṯa payira ngurra kuyakutu wantirriyantjaku.” \v 32 Pikipiki tjuṯangkuya puḻingka ngankirriwana ngalkuyinangi. Mamu tjuṯangkuya Yiitjula watjaṉu yalatji, “Nganaṉatju ngurra kuyangka yankula nyinatjipingkamarra, pikipiki nyarra tjuṯakutulanyatju wantirriyala!, pikipikingkalpilatju tjarrparra nyinanytjaku.” Mamu tjuṯangkuya panyapa tjapintjala, Yiitjulu yuwa watjaṉu. \v 33 Palulanguru wati panyapaya wantirra mamu paluru tjana pikipikingkalpiya tjarrparra nyinangu. Pikipiki paluru tjana tjuṯalingkungku parra ngalkuyinangi. Palulanguruya pikipiki paluru tjana mamu tjuṯatjarra tjalkaḻungkula punkaṉu yunngukutu, ngankirringka. Tjarrparra yuru tiṉangkalpiya ilurra waṉingu. \p \v 34 Palulanguruya maa yankula pikipikiku mayutju tjuṯangkuya tjakultjurinangi tawunuwana, tawunu tjayiṯiwanaṯarra. \v 35-37 Palunya ngurrara tjuṯangkuya tjakulpa kuliraya yanu mamu tjuṯatjarra nyinangutja nyakukitja. Paluru tjana Yiitjulakutu yankula nyangu mamu tjuṯatjanu paluru pina palyalpi nyinangu, tjaaṯatjarralpi, Yiitjula ila. Yaṉangu kutjupa tjuṯa ngaṉṯiya ngalya yanangi. Yurruntitja tjuṯangku tjananya tjakultjunu, Yiitjulu palunya palyaṉutjangka, pikipiki tjuṯaya yurungka tjarrparra mirrirringutjangkaṯarra. Yaṉangu tjuṯangkuya yalatji kuliṉu, “Yiitjunya Katutjakuṉu ngangkari tiṉatjarra nyinanyi, tjingurulanya pungkuku.” Palulanguruya Yiitjunya marrkuṉu yalatjingku, “Ngurralampatju wantirra yarra!” \v 38 Yiitjunya maḻaku yankukitja puutangka kaḻpakatinyingka, wati paluru mamutjanungku Yiitjunya tjapiṉu, tjungu yankukitjangku. Yiitjulu wiya watjara iyalkitjangku watjaṉu yalatji, \v 39 “Nyuntupa ngurrakutu yankula walytja tjuṯangka tjanala tjakultjurra!, mayutju Katutjalunta palyaṉutjangka.” Palunyatjanu wati paluru mamu tjuṯatjanungku tawunu tjuṯawana tjakultjurinangi tjananya, Yiitjulura mamu tjuṯa payira wantirriyaṉutjangka. \s1 Mayutjuku yuṉṯalpa pika tiṉatjarra ngarrimalpa \p \v 40 Yiitjunyangarriya puutatjarra yuruwana yankula, yaṉangu tjuṯaya nyangu mantangka ngarala waṉinytjala. Tjana rawa paṯaṉingi Yiitjunyangarri puutangka ngalya yankunytjaku. Yiitjuku kutunguḻu tjuṯangku puuta mantakutu katirra ngaratjunu. Yaṉangu paluru tjana Yiitjunya nyakula yunyparringu. \v 41-42 Palulanguru wati Tjaratjanya, Tjuwuku tjaatjiku mayutju Yiitjulakutu yankula pupakatingu. Pupakatirra tjuṯangara tjapiṉingi yalatji, “Yuṉṯalpa ngayuku mirrirrikitja ngarrinyi, pika puntutjarra. Ngayuku ngurrakutu ngalya yarra!, pampura palyantjaku.” Palumpa yuṉṯalpa yukarra ngarripayi. Yiitjulu kulira tjungurringkula yanu. Tjaratjaku ngurrakutu ngururrpapula yananyingka, yaṉangu tjuṯangkuya yutjura katiyanangi. \v 43 Minyma pikatjarraṯarra paluru tjungu yulytjayinangi Yiitjunya pampura palyarrikitja. Pika palunya minymaku tjanampa pika. Rawa pika palunyatjarra nyinangi yiiya tuwalpala. Minyma paluru maningku ngangkari tjuṯa payimilalpayi, palyarrikitjangku. Palyarrinytjawiya pika palunyatjarralpi kutu nyinangu, puṯuya ngangkarinangi. \v 44 Yiitjulu tjananya yirriṯi kutjupa tjuṯa palyaṉutjangka tjakulpa kulira minyma paluru ngaṉṯiwana yankula Yiitjunya kuuta yarrkangku pampuṉu. \s1 Minyma paluru palyarriku \p Yalatji pampura pika wiyarringu. Palulanguru minyma paluru kuliṉu, “Kuwarriṉa yilta pikawiyalpi nyinanyi.” \v 45 Yiitjulu yaṉangu tjuṯangka parra taaṉarrirra nyakula tjapiṉu, “Nganaluṉi kuuta pampuṉu?” Yaṉangu tjuṯangkuya wiya wangkangu. Piitalu Yiitjunya marrkuṉu, “Wiyanu yalatji watjantjaku, pampuṉutjanuku. Tjuṯangkuntaya nyuntunya yutjura katiyananyi.” \v 46 Yiitjulu watjaṉu, “Wiya. Yaṉangu pikawiyarringanyingka ngayulu kuliṉi. Yaṉangu kutjungkukampaṉi kuuta pampuṉu.” Yiitjulu tjananya kutu parra nyangangi, pampuṉutjatjanukura. \v 47 Palulanguru minyma paluru palyarringutjangku kulira Yiitjuku nguḻurrirra tititingarangu. Yiitjulakutu paluru yankula pupakatirra tjukarurrungku tjakultjunu, pampura palyarringutjatjanungku, yaṉangu tjuṯangka kurungka. \v 48 Yiitjulu minyma palula watjaṉu, “Minyma. Nyuntu ngayunya kuliṉutja ngangkari tiṉatjarra. Palulanguru nyuntu palyalpi ngaranyi. Nyuntu yunypa yankula nyinama!” \p \v 49 Minyma palula Yiitjunya wangkanytjala Tjaratjaku ngurranguru wikarrutja ngalya yankula Tjaratjanya tjakultjunu yalatjingku, “Nyuntu kuwarri yuḻṯurringu. Wiyanu nintilpayinya yaḻṯirra ngalya katinytjaku, nyuntupa ngurrakutu.” \v 50 Tjakulpa palunya kulira Yiitjulu Tjaratjanya watjaṉu, “Wiyanu yulanytjaku, ngayunya kutju kulinma!, ngangkaritjarra. Nyuntupa yuṉṯalpa palyarriku.” Yiitjunya, palumpa kutunguḻu tjuṯa, yaṉangu tjuṯaṯarra Tjaratjaku ngurrakutu yanu. \v 51 Palulanguru Yiitjulu tjananya yaṉangu tjuṯa marrkuṉu, nyinakatinytjaku. Paluru palumpa kutunguḻu tjirripala katingu, yini yalatji Piitanya, Tjayimitjanya, Tjaananya. Kungka palumpa maama an paapaṯarra Yiitjulu tjananya katirra waaḻangka tjarrpatjunu. \v 52 Ngurra palula yaṉangu tjuṯaya yularra waṉingi. Yiitjulu tjananya watjaṉu yaṉangu tjuṯangka, “Yulanytjawiyaya nyina!, mirriwiya kutu ngarrinyi, yanku kutju ngarrinyi.” \v 53 Yaṉangu tjuṯangku yalatji kuliṉu, “Yiitjulu wiyawanangku kuliṉi, yankuwiya, mirri ngarrinyi.” Yalatjiya kulira yinkangu. \v 54 Tjunguya ngarala Yiitjulu kungka mirri palunya mara witira watjaṉu, “Kungka. Ngayulu nyuntunya watjaṉi, pakala!” \v 55 Palulanguru kanarringkula pakara nyinangi. Yiitjulu pulanya maama an paapangka watjaṉu paḻtjantjaku kungka palunya. \v 56 Piyuku pulanya marrkuṉu wiya tjakultjunkunytjaku, kanarringutjangka. Kanalpi pakara nyinanyingka, nyakulapula yunyparringu. \c 9 \s1 Yiitjulu Kutunguḻu tuwalpala tjananya iyalku \p \v 1 Yiitjulu tjananya yaḻṯirra tjunguṉu palumpa kutunguḻu tuwalpala. Kutjarra kutjarra tjananya Yiitjulu wantirriyalkitjangku paapala tjapiṉu rapangku tjakultjurinkunytjaku. Paluru tjananya iyalkitjangku watjaṉu, mamu payira wantirriyantjaku, miiṉṯa tjuṯaṯarra palyantjaku, palumpaṉu paawutjarrangku. \v 2 Paluru tjananya watjaṉu, yankula tjananya palyarinkunytjaku, Katutjaku wangka tjananya tjakultjurinkunytjaku yalatji, “Katutjalu yaṉangu tjuṯa ngulytjura yaṉṯayaṉṯaṉi.” \v 3 Kutjarra kutjarra wantirriyalkitjangku tjananya watjaṉu, “Yankukitjangkunyurra wiya mangarri yulytja katinytjaku, wanaṯarra. Yalatji nyurrangarri wiya payiki, maniṯarra katinytjaku. Puutangkaya tjarrparra yarra! Turawutju, tjaaṯa walytjatjarra kutjunyurra yankunytjaku, kutjupa katinytjawiya.” \v 4 Yiitjulu tjananya piyuku watjaṉu, “Nyurrangarri kutjarra yiitji tawunu kutjukutu yankunytjaku. Tawunu palulapula waaḻa kutjungka nyinarra tawunu palunya ngurrara tjuṯa nintinma! Palulanguru tawunu kutjupakutupula yarra! \v 5 Tawunu ngurrara tjuṯa nyupalimpa yunytjuwiyarrinyingka, nyupalimpa wangka tjana kulira wantinyingka, puuta nyupali yarrara manta puutatjanu yunngu ngarringitja kiliinamilara tjarrparrapula wantirra yarra, tawunu kutjupakutu! Nyupali manta puutangka ngarringutjatjanu kiliinamilaṉingka, palunya ngurrara tjuṯangku nyakula kulilku, ‘Nganaṉa palumpa kutjarraku wangka kulira wantinyingka, Katutjalulanya tjinguru pungkuku.’” \p \v 6 Palulanguruya Yiitjuku kutunguḻu tjuṯa yanangi tawunu tjuṯawana. Kutjarra kutjarrangku tjakulpa palya tjananya nintirinkula miiṉṯa tjuṯa palyarinangi. \p \v 7-9 Yaṉangu tjuṯangku nyakupayi Yiitjulu tjananya ngangkari tiṉangku palyaṉingka. Yaṉangu tjaampalangkuya Yiitjunya kuliṉu, “Yilta ngaatja ngangkari tiṉatjarra nyinanyi. Ngaatja Tjaananya mirringuru pakaṉu, ngangkari tiṉatjarra. Tjaananya ngangkari tiṉatjarra nyinangutja nguwanpa.” Yaṉangu tjaampalangkuya Yiitjunya kuliṉu, “Yiitjunya ngunytji yini, paluru yilta yaṉangu palunya yirriṯitja, Yilaatjanya kanarringu. Yilaatjanya yirriṯi ngangkari tiṉatjarra nyinangutja nguwanpa.” Yaṉangu tjaampalangkuya Yiitjunya kuliṉu, “Yaṉangu yirriṯitja, Katutjaku wangka watjalpayi palunya nguwanpa tjinguru kanarringkula nyinanyi. Paluru yiltalanya Katutjaku wangka tjakultjunkupayi.” Mayutju Yirutalu yaṉangu tjuṯangku watjaṉutjangka kulira yalatji kuliṉingi, “Ngayuluṉa tjananya watjaṉu, Tjaananya kata kuntara mirri pungkunytjaku. Paluru wiya kanarringu, yaṉangu wiya mirringuru kanarringkupayi. Yiitjunya wati kutjupa ngangkari tiṉatjarrangku paluru tjananya palyalpayi. Ngayulu yunytjurringanyi Yiitjunya nyakunytjakitja.” \s1 Tjuṯalingku tjananya paḻtjalku \p \v 10 Yiitjulu kutunguḻu tuwalpala iyaṉutja tawunu tjuṯawana yaṉangu tjuṯa palyara nintirinkula Yiitjulakutuya maḻaku yanu. Yiitjulaya tjakultjunu nintirringkula palyarinangitjangku. Palulanguru Yiitjulu tjananya katingu tawunu Piitjatalakutu, tjaalpaya nyinanytjaku, yaṉangu tjuṯangkamarra. \v 11 Tawunu Piitjatalaya nyinanyingka yaṉangu tjuṯangku kuliraya tjungurringu. Yiitjulu tjananya nyakula yunyparringkula nintiṉingi yalatji, “Katutjalu yaṉangu tjuṯa ngulytjura yaṉṯayaṉṯalku.” Yiitjulu miiṉṯa tjuṯaṯarra tjananya paluru palyalpayi. \v 12 Rawa nintira tjananya mungarrtjirringu. Palulanguruya palumpa kutunguḻu tuwalpalangku Yiitjunyaya marrkuṉu, “Wantirriyala tjananya tawunu tjuṯakutu!, yankulaya ngalkuraya ngarrinytjaku. Ngaangka mangarri wiya ngarrinyi.” \p \v 13 Yiitjulu tjananya watjaṉu, “Nyurrangarri tjananya yuwa, ngalkunytjaku!” Puṯu kuliraya watjaṉu, “Mangarri puriiti kapuṯu payipala ngarrinyi, kuka piitji kutjarraṯarra. Palyalatju yanku mangarri tjuṯa payimilara mantjilku?, yaṉangu tjuṯalingku ngarala waṉinyingka.” \v 14 Ngurra palula wati payip tjawutjuna ngarangi, minyma anta pipirri tjuṯaṯarra. \p Yiitjulu tjananya watjaṉu palumpa kutunguḻu tjuṯangka, “Yaṉangu tjuṯawanaya parra yankula watjala!, kapuṯurringkulaya nyinanytjaku tjaalpa yiitji yukiringka, pipitiyipala kutjupa, pipitiyipala kutjupa.” \v 15 Yaṉangu tjuṯaya kuliraya tjungurringkula tjaalpan tjaalpaya nyinangi, pipitiyipala kutjupa, pipitiyipala kutjupa. \v 16 Puriiti payipala kuka panyapaṯarra Yiitjulu mantjira yirra nyakula Katutjanya waḻkuṉu, mangarri panyapa Katutjalu yungutjangka. Waḻkura Yiitjulu kutu mangarri an piitji panyapa kilytjuntankula tjananya palumpa kutunguḻu tjuṯanya yungangi, kutjupa tjuṯaku yungkunytjaku tjanampa. \v 17 Yaṉangu yuwankarrangkuya ngalkura paḻtjarringu. Mangarri tiṉa ngalkura waṉingutja palumpa kutunguḻu tjuṯangku tjarrpatjunangi kaṉilpa tiṉa tjuṯangka, tuwalpalangka. Kaṉilpa panyapa tjuṯangka mangarri punturringkula katu ngarala waṉingi. \s1 Piitalu watjalku, “Nyuntu Kurayitjanya Katutjaku katja” \p \v 18 Palulanguru Yiitjunya tjaalpa nyinarra Katutjalara wangkangi. Palumpa kutunguḻu tjuṯa palulakutu yankula yila ngaranyingka, paluru tjananya tjapiṉu yalatjingku, “Yaṉangu tjuṯangkuṉiya ngunytji kuliṉi ngayulu yini Yiitjunya. Kuliṉiya ngayulu mirritjanu nguwanpa nyinanyi. Yini ngananyaṉiya watjaṉi?” \v 19 Watjaṉuya, “Kutjupa tjuṯangkuntaya watjaṉi, nyuntu Tjaananya mirritjanu kanarringkula nyinanyi, kapingka tjarrpatjunkula papatatjimilalpayi. Kutjupa tjuṯangkuntaya watjaṉi, nyuntu mirritjanu kanarringkula Yilaatjanya nyinanyi. Kutjupa tjuṯangkuntaya watjaṉi, nyuntu Katutjaku wangka watjalpayinya nyinanyi, mirritjanu pakara.” \v 20 Yiitjulu tjananya tjapiṉu, “Ngananyaṉinyurra yini watjaṉi?” Piitalu watjaṉu, “Nyuntu Kurayitjanya nyinanyi, Katutjalu yirriṯi watjara wantirriyaṉutja.” \v 21 Palulanguru tjananya Yiitjulu marrkuṉu, “Kutjupangka wiya nyurrangarri wangka palunya tjakultjunkunytjaku, ngayunyatjarra, Katutjalu wantirriyaṉutja.” \p \v 22 Yiitjulu palumpa kutunguḻu tjuṯangka piyuku watjaṉu, “Yaṉanguku katjaṉiya tjuṯangara yitjipungkula mirrintanku. Muutjaku wangka nintilpayi tjuṯangkuya, tuḻkuku mayutju tiṉa tjuṯangku, tjiḻpi tjuṯangkuṯarra watjantjala tjana ngayunya pikantankula mirrintanku. Mirri ngarrirraṉa munga kutjarra pakara yanku.” \p \v 23 Yaṉangu tjuṯangka tjanala Yiitjulu watjaṉu yalatji, “Yaṉangu ngayuku walytja nyinanytjakitjangku, yulytjaku, manikuṯarra wiya kulintjaku, ngayunya kutju kulira nyinanytjaku. Kuya tjuṯangkuya panypurangkunytjala paluru ngayuku kutu tjukarurru nyinanytjaku. \v 24 Tjinguru kuya tjuṯangku mirri pungkutjipingka, ngayuku walytjangku nguḻurringkula ngayunya wiyalpi kulilku. Yaṉangu paluru wiya kana kutu nyinaku ngayuku ngurrangka, wiya. Tjinguru kuya tjuṯangku mirri pungkukitjangku watjantjala, ngayuku walytja kutjupangku kulira wiya nguḻurrinytjaku mirriya pungkukitjangku watjantjala. Paluru kana nyinakitjangku kulintjawiya, tjukarurru ngayuku kutu nyinanytjaku. Yalatji tjukarurru nyinanytjala palulanguru kuya tjuṯangku iluntanku. Palulanguru paluru ngayuku ngurrangka kana kutu nyinaku. \v 25 Kulilaya wangka ngaatja! Tjinguru nyurrangarri ngayuku wangka wantirra mani tiṉa, yulytja tiṉa, waaḻa tjuṯaṯarra mantjira kanyilku. Yalatji mantjira wiya nyurrangarri kana kutu nyinaku Katutjaku ngurrangka. \v 26 Kuwarri yaṉangu tjuṯaya wiyawana nyinanyi. Kutuya kuya palyara nyinanyi. Paluru tjana ngayuku walytja tjuṯa tjingapunganyi wiyawana nyinanytjaku. Tjinguru ngayuku walytjangku tjananya kulira ngayunya yunytjuwiyangku wantiku. Palunyatjanu ngula ngayulu yunytjuwiyangku kuutawutjungka yaṉangu palunya wantiku, wiyaṉara patjuri wangkaku. Wiya paluru ngayuku ngurrangka kana nyinaku, wiya. Yilta ngayulu ngurra palulakutu yankula piyuku ngalya yanku yilkari ngurrara tjuṯawana. Katutjanya mantarra tilitjarra nguwanpa ngayulu mantarra tilitjarra nguwanpa tjarukatiku.” \v 27 Yiitjulu tjananya panyapa tjuṯangka piyuku watjaṉu, “Wangka ngaatjanyaya kulila! Katutjalu yaṉangu tjuṯa ngulytjura yaṉṯayaṉṯantjala, tjaampalangkunyurra kana nyinarra walytja palunya tjuṯa nyakula kutju mirrirriku.” \s1 Yiitjunya yaṉangu kutjupa nguwanparriku \p \v 28 Palulanguru wiika kutjupangka nyinarra Yiitjulu tjananya Piitanya Tjayimitjanya Tjaananya yaḻṯirra katingu puḻikutu, Katutjanya tjapintjaku. \v 29 Puḻingkaya katu kaḻparra puṯu paṯara paṯaraya yankurringu, Yiitjulu Katutjanya tjapiṉingitjangka. Palulanguru Yiitjunya yaṉangu kutjupa nguwanparringu. Palumpara mantarra tjulkurarringkula tili nguwanpa ngarangi. \v 30-31 Yiitjulapula Muutjanya anta Yilaatjanya yutitjarringu, yirriṯi nyinangutja kutjarra. Paluru kutjarra mantarra tilitjarra nguwanpa ngarangu. Paluru kutjarrapula Yiitjula wangkangi yalatji, “Yiltaya yaṉangu tjuṯangkunta Tjarutjalumala iluntanku. Palulanguru nyuntu mirringuru kanarriku.” \v 32 Piitanyangarriya yanku ngarringutjatjanu kanarringu. Paluru tjana nyangu Yiitjunya mantarra tjulkurarringkula tili winki ngaranyingka, yirriṯitja paluru kutjarra tjungu ngaranyingka. \v 33 Muutjanya an Yilaatjanya maḻaku yankukitjarringanyingka Piitalu Yiitjunya watjaṉu, “Mayutju. Nyuntu palya nganaṉanya ngaakutu ngalya katingu. Nyuntu yunytjurringanyingka purilatju maṉkurrpa palyalku nyurrangarrimpa, kutju nyuntupanta, kutjupara Muutjaku, kutjupara Yilaatjaku.” Piitalu wangka panyapa ngarruṯatjarrangku parrpaṯu wangkangu. Muutjanya, Yilaatjanya yaṉangu winkipula yutirringutja nyakula paluru nguḻurringu. \v 34 Wangka panyapa Piitanya wangkanyingka, yutuwaringku tjananya tjutuṉu. Paluru tjana nguḻurringu. \v 35 Palulanguru Katutjalu yutuwaringuru watjaṉu, “Ngaatjanya katja ngayuku. Ngayulu palunya paṉakutu wantirriyaṉu. Rawangkunyurra palumpa wangka kulintjaku.” \p \v 36 Panyapa wangkarra wiyarringutjangka Yiitjunya kutju ngarangi. Palulanguru palumpa kutunguḻu maṉkurrpa wangkawiya nyinangi, wiyaya wangkangi puḻingka nyangutjatjanu. \s1 Uḻa mamutjarra palyalku \p \v 37 Mungawinki pakaraya puḻinguru tjarukatirra nyangu tjananya, yaṉangu tjuṯalingku ngalya yananyingka. \v 38 Tjungurrirraya ngaranyingka wati kutjungku ngalya mirrarra Yiitjunya tjapiṉu, “Nintilpayi. Ngayukutju katja kutju mamungku kuyara kanyiṉi. Ngalya yankulatju palyala! \v 39 Mamungku patjantjala paluru mirrapayi. Mirrarra punkara nyunypa yintirra kaṯiṯingkungku patjara yaṉangu parralayitjirrirra ngarripayi, pakantjawiya. \v 40 Nyuntupa kutunguḻu tjuṯangkaṉa tjananya ngayulu puṯu tjapiṉu mamu payira wantirriyantjaku. Puṯuya payira wantirriyaṉu.” \v 41 Yiitjulu tjananya yaṉangu tjuṯangka watjaṉu, “Nyurrangarri ngayuku wangka kulira wantipayi, puṯu kulilpayi tjuṯanyurra nyinanyi. Rawaṉa nyurrangarrinya nintiṉingi. Kuliranyurra ninti nyinamara. Yaalytjingaranyurra pina alytjurarringkula kulilku?” Yiitjulu wati palula watjaṉu, “Uḻa palatja ngalya kati!” \v 42 Uḻa palunya Yiitjulakutuya ngalya katinyingka mamu paluru uḻa palula yunngu nyinarra yaṉangu palumpanguru patjara parralayitjimilaṉingi. Mantakutu punkara ruularringkula tjaanguru nyunypa tjutirra ngarringi. Yiitjulu palula watjaṉu, “Mamu, uḻa ngaatja wantikatirra yarra!” Yalatji Yiitjulu mamu palunya payira wantirriyara uḻa palunya palyaṉu. Palyara mara witira katingu palumpa paapakutu. \v 43 Yaṉangu tjuṯangkuya watjaṉu, “Yiitjunya yilta Katutjakuṉu ngangkari tiṉatjarra nyinanyi.” \s1 Yiitjulu watjalku, “Tjuṯangkuṉiya witira mirrintanku” \p Yaṉangu tjuṯangku yalatji Yiitjunya puḻkapunganyingka, Yiitjulu tjananya palumpa kutunguḻu tjuṯangka watjaṉu, \v 44 “Wangka ngaatjaya purinytju kulila Wati kutjungkuṉi yaṉanguku katja tjakultjunku tjananya kutjupa tjuṯangkuṉiya witira katinytjaku, iluntankukitjangku.” \v 45 Wangka palunya palumpa kutunguḻu tjuṯangku puṯu kulira yalatji wangkangu, “Ngaatjanya mayutju tiṉalampa, wiya paluru mirrirriku.” Wiyaya Yiitjunya tjapiṉu ninti nyinakitjangku, kuṉṯarringkulaya wantingu. Yalatjiya pina pati nguwanpa nyinangi. \s1 “Nyurrangarri mayutju nyinakitjangku kulilwiya waarrkana nguwanpa nyinanytjaku” \p \v 46 Palulanguru palumpa kutunguḻu tjuṯangkuyanku wangkarra waṉingi, “Ngananya mayutju tiṉalampa nyinaku?, Yiitjula tjungu?” \v 47 Yalatjiya wangkanyingka Yiitjunya ninti nyinangi. Pipirri yila ngaranytjala ampura katirra tjanala ngaratjunu. \v 48 Pipirri palula Yiitjunya yilarringkula palumpa kutunguḻu tjuṯangka tjananya paluru watjaṉu, “Pipirri ngaa nguwanpa ngayulu tjananya yunyparringkula yaṉṯayaṉṯaṉi. Tjingurunyurra pipirri tjuṯaku yunyparringkula, ngayukuṯarranyurra yunyparriku. Tjingurunyurra ngayuku yunyparringkula ngayuku paapakuṯarranyurra yunyparriku. Paluruṉi mantakutu iyaṉu. Pipirri tjuṯa mayutjuwiya nyinanyi, palunya tjananya nguwanpa nyurrangarri nyinanytjaku mayutju mayutjurrinytjaku wiya. Waarrkana nguwanpa kutju nyurrangarri nyinanytjaku. Yalatjinyurra nyinanyingka yalatji Katutjanyalpi nyurrampa yunypa nyinaku.” \p \v 49 Tjaanalu Yiitjula watjaṉu, “Nintilpayi. Wati kutjupalatju nyangu mamu payintjala. Paluru watjalpayi yalatji, ‘Ngayuku walytja Yiitju Kurayitjanya ngangkari tiṉatjarra nyinanytjala, ngayulu mamu ngaatjanya payira iyaṉi, yaṉangu ngaatjanya wantirra yankunytjaku.’ Wati palunya mamu payilpayinyalatju marrkuṉu, payira wantirriyalwiyangku wantinytjaku, tjungula parra yankunytjawiyangka.” \v 50 Yiitjulu Tjaananya watjaṉu, “Wati palunya nyurrangarri marrkulwiyangku wantimara. Palya paluru ngayunya yini watjara mamu payira iyalpayi. Yaṉangu kutjupalampa yunypa nyinanytjala, walytja nguwanpalampa nyinanyi.” \s1 Tjamiriyanya ngurrara tjuṯangkuya Yiitjunya payilku \p \v 51 Palulanguru Yiitjulu kuliṉu, “Tayimi yilarringu, Tjarutjalumanya ngurrara tjuṯangkuṉi pungkunytjala, ngayulu Paapalakutu maḻaku yanku. Ngayulu kuwarri Tjarutjalumalakutu tjukarurru yanku.” \v 52 Ruutuwana yankula tjananya paluru wikarru tjuṯa wantirriyaṉu tawunukutu, “Yankulanyurra ngurra mantjira mangarri palula tjunkunytjaku.” Tawunu palula Tjamiriyanya ngurrara tjuṯaya nyinangi. \v 53 Palunya ngurrara tjuṯangkuya Yiitjunya kanginypungu, yalatjiya kuliṉingi, “Yiitjunya tawunu Tjarutjalumalakutu wiya yankunytjaku, Katutjanya waḻkulkitja, paluru ngaangka waḻkuntjaku.” \v 54 Tjamiriyanya ngurrara tjuṯangkuya Yiitjunya kanginypungutjangka, Tjaanalu Tjayimitjalupula kulira Yiitjula tjapiṉu, “Mayutju. Palyala tjapilku Katutjalu tjananya ilkaringurungku warutjarrangku mirrintankunytjaku?” \v 55 Nguṉṯilangarala pulanya payiṉu Yiitjulu, wiya alatji wangkanytjaku. \v 56 Palulanguruya tawunu kutjupakutuya yanu. \p \v 57 Ruutuwanaya yankula tjungurringu wati kutjupalpi. Wati paluru Yiitjula watjaṉu, “Yunytjurringanyiṉa nyuntulawana yankukitja ngurra tjuṯakutu. Tjungula yanamalpa, wiyaṉanta wantirriyalku.” \v 58 Yiitjulu watjaṉu, “Papa tjuṯa puḻingka nyinapayi. Tjuḻpu tjuṯaya manngungka nyinapayi. Ngayuluṉa yaṉanguku katjangku ngurra wiya kanyiṉi, ngarrikitjangku.” \p \v 59 Wati kutjupangka Yiitjulu watjaṉu alatji, “Tjunguli yulytjayinkunytjaku.” Paluru Yiitjula watjaṉu, “Mayutju. Wanyu paṯala!, ngayuku paapa tjiḻpi nyinarra mirrirringanyingka, kutjuli tjungu yulytjayinamalpa.” \v 60 Yiitjulu watjaṉu, “Paluru mirrirringanyingka walytja kutjupa tjuṯangkuya palunya yaṉṯayaṉṯara, tjunutjunkunytjaku. Kuwarri ngali Katutjaku wangka tjakultjurinkunytjaku. Nyuntu tjananya yaṉangu tjuṯa tjakultjurinkunytjaku, Katutjalu yaṉangu tjuṯa ngulytjura yaṉṯayaṉṯaṉingka.” \p \v 61 Palulanguru wati kutjupangku Yiitjula watjaṉu, “Mayutju. Tjunguli yilta yulytjarinamalpa. Wanyu paṯala!, yankulawarriṉaka ngayuku walytja tjuṯa nyawa!” \v 62 Yiitjulu watjaṉu, “Wiya. Nyuntu Katutjaku waarrka kutju kulira palyantjaku. Wiya yaṉangungku Katutjaku waarrka palyalkitjangku wantirra kutjupa kutjupa tjuṯawarri kulira palyantjaku. Yalatji Katutjaku waarrka wantirra wiya palumpa walytja tjuṯangka tjungu nyinaku.” \c 10 \s1 Katutjaku walytja tjapantiyi tuupala tjananya Yiitjulu iyalku \p \v 1 Palulanguru mayutju Yiitjulu tjananya ngurrtjara ngaratjunu walytja tjapantiyi tuupala, yankula tjakultjurinkula palyarinkunytjaku. Tawunu tjuṯakutu tjananya wantirriyaṉu kutjarra kutjarra, yankula nintirinkunytjaku, tawunu palula tjuṯangka, ngaṉṯiwanangku palurulpi nintirinkukitjangku. \v 2 Paluru tjananya watjaṉu, iyalkitjangku, “Yaṉangu tjuṯalingkuya nyinarra waṉinyi, ngayuku wangka kulilkitja, wiita tjuṯalingku mangarritjarra ngarala waṉinytja nguwanpaya. Maṉkurrpa nguwanpanyurra ngayuku wangka nintilpayi tjuṯa nyinanyi, yaṉangu tjuṯalingku nintilkitja. Puṯu nyurrangarri tjananya yankula nintilku, tjuṯalingkungka. Yalatji nguwanpanyurra nyinanyi, wiita muṯulpayi maṉkurrpa nguwanpa. Puṯuya muṯulku wiita mangarritjarra, tjuṯalingkungka. Palulanguru Katutjanyaya tjapila!, paluru ngayuku wangka nintilpayi kutjupa tjuṯa wantirriyantjaku yaṉangu tjuṯakutu, wiita muṯulpayi maṉkurrpa palunya nguwanpa. Tjana kaanaku mayutju tjapintjaku, wiita muṯulpayi tjuṯa kutjupa wantirriyantjaku muṯurinkunytjaku. \v 3 Yankulanyurra yalatji kulinma! Ngayulu nyurrangarrinya tjami tjuṯa wantirriyaṉi, nintintjaku. Yaṉangu tjaampalangku nyurranya kulira pikarringkula pungkutjipingkamarra, yankulaya purinypa tjanala nyinama! Tjiipi nguwanpaṉa nyurranya wantirriyaṉi, yinura tjuṯakutu nguwanpa. Katutjalu nyurranya purinytju katiyanamalpa, yaṉangu tjikipaka tjuṯangkamarra. \v 4 Payiki manitjarra wiyanyurra katiyankunytjaku, puuta kutjupaṯarra, payiki mangarritjarra katiyankunytjawiya. Kutjarra kutjarra nyurrangarri yankunytjaku. Ruutuwana nyupali yankula wati kutjupa ngalya yankula tjungurringanyingka, wiya nyupali kuutayi watjara kutu ngarala wangkanytjaku. Parrpaṯu nyupali yankunytjaku ngayuku waarrka palyalkitja. \v 5 Tawunungka nyupali tjarrparra waaḻakutu yankula tjapilapula nyinakitjangku! Tjinguru nyupalinya tjana watjalku, ‘Waaḻa ngaangkapula tjarrparra nyinama!’ Waaḻangka tjarrparrapula yalatji watjala!, ‘Katutjalu nyurrangarrinya yaṉṯayaṉṯalku yunypanyurra nyinanytjaku.’ \v 6 Waaḻa palunya ngurrara tjuṯangku ngayuku wangkaku yunyparringanyingka, yilta Katutjalu tjananya yaṉṯayaṉṯalku. Ngayuku wangkakuya yunyparrinytjawiyangka, Katutjalu wiya tjananya yaṉṯayaṉṯalku. \v 7-8 Tawunungka tjarrparra nyupali waaḻa kutjungka nyinanytjaku, waaḻa kutjupa kutjupangka wiya. Waaḻa kutju palula nyinarra, nyupali ngalkura tjikintjaku, waaḻa ngurrarangku marangku yunganyingka. Wiya tjananya yalatji watjala!, ‘Mangarri ngaakuṉa wiya yunytjurringanyi, mangarri kutjupaṉi yuwa!’ Wangka kutjupawana wiya nyupali yalatji kulintjaku, ‘Kutulinyaya mangarri, kuka yunganyi. Tjinguru ngali ngaparrtjingku mani tjananya yungkunytjaku.’ Yalatji wiyapulan kulintjaku, palya waaḻa ngurrara kutjungkuntapulanya paḻtjantjaku, nyupali Katutjaku waarrka palyalpayi kutjarra. Ngurra kutjupa kutjupangka nyupali yankula ngalkunytjawiya. \p \v 9 “Tawunu palula tjananya nyupali miiṉṯa tjuṯa palyara nintila tjananya alatji!, ‘Katutjalu nyurrangarrinya kuwarri ngulytjura yaṉṯayaṉṯalku.’ \p \v 10 “Tawunu kutjupakutupulan yankula tjarrpanyingka, tjinguru palunya ngurrara tjuṯangku nyupalinya kulilwiyangku wantiku. Tawunu palula nyupali ngururrpa, yiwarrangka ngarala puutapula yarrala!, manta kiliinamilalkitjangku. Yalatjilpipulan tjanala watjala! \v 11 ‘Ngalitju puuta yarrara manta kiliinamilaṉi, piyuku ngalitju puutangka tjarrparra nyurrangarrinya wantirra yankukitjangku, tawunu kutjupakutu. Katutjalu nyurranya ngulytjura yaṉṯayaṉṯanmara. Wiya. Wantingu nyurranya, Katutjanyanyurra wantingutjangka.’” Yiitjulu tjananya piyuku watjaṉu, iyalkitjangku, \v 12 “Tawunu palunya ngurrara tjuṯangku nyupalinya kulilwiyangku wantingutjangka, Katutjalu tjananya ngula kuutawutjungka puntura kuru watjalku. Yirriṯi kuya palyalpayi kutjupa tjuṯa nyinangi. Palunya tjananya ngatalpa kuru watjalku. Paluru tjana yirriṯi ngurra Tjutumala kuya palyalpayi, ngayuku wangkakuya ngurrpa nyinarra wiyarringu. Yuwa, Tjutumanya ngurrara tjuṯa tjananya Katutjalu ngatalpa kuru watjalku, kanya tawunu palunya ngurrara tjuṯa tjananya puntura kuru watjalku, warukutu waṉikitjangku.” \s1 Tawunu tjuṯa ngurraraya Katutjaku puṯu kulilpayi nyinaku \p \v 13 “Katutjalu tjananya ngula payira iyalku Kuratjinanya anta Piitjatanya ngurrara tjuṯa ngayuku wangkaya kulira wantipayi tjuṯa. Ngayuluṉa Kuratjinanya anta Piitjatanya ngurrara miiṉṯa tjuṯa palyalpayi. Tjana ngayuku wangka kulinmara, ngayuku walytja tjuṯaya nyinamara. Yaṉangu tjuṯangkuya watjalpayi, Taayanya anta Tjayitananya ngurrara tjuṯa kuya nyinanyi, Katutjakuya ngurrpa nyinanyi. Wiya tjanala kutjupa tjuṯangku Katutjaku wangka tjakultjurinkupayi, wiya. Ngayuluṯarra Yiitjulu tjanala wiya yankula nyinarra nintilpayi, Tjuwuwiyaya nyinanyi. Tjinguru ngayulu tjanalakutu yankula tjakultjurinamara. Ngayulu tjanala tjakultjunkunytjala paluru tjana ngayuku wangka kulira ngayuku walytja tjuṯa nyinamara. Tjuṉpangkuyanku nyapara nyinamara yuṉpa, mara kutjarra, tjuntawana. Mantarra walytja yarrara tjana wati tjuṯa tjuutjatjarra nyinamara, kanya kungka tjuṯa kaatatjarra nyinamara. Yalatji nyinapayi tjuṯa yaṉangu tjuṯangku nyakula yalatji kulinmara, ‘Yilta pala tjuṯangku kuya palyalpayingku wantirra Katutjaku tjukarurrulpiya nyinanyi.’ \v 14 Ngula Kuratjinanya anta Piitjatanya ngurrara tjuṯa tjananya Katutjalu kuutawutjungka puntura tjananya kuru watjalku ngayuku wangkaya kulira wantingutjangka. Taayanya anta Tjayitananya ngurrara tjuṯa ngayuku wangkaku ngurrpa nyinanyingka, Katutjalu tjananya ngula wiya puntura kuru watjalku. \v 15 Kapaniyamanya ngurrara tjuṯangkuṯarraya kuliṉiya, ‘Nganaṉa yaṉangu palya tjuṯa nyinanyi, kutjupa ngurrara tjuṯaya mungutja.’ Kapaniyamanya ngurrara tjuṯangku ngayuku wangka kulira wantipayi. Katutjalu tjananya ngula payira iyalku ngurra kuyakutu.” \p \v 16 Palumpa walytja tjuṯangka tjananya Yiitjulu piyuku watjaṉu, iyalkitjangku yalatjingku, “Nyurrangarrimpa wangka yaṉangu kutjupangku kulira yunyparriku, ngayuku wangkaṯarra paluru kulira yunyparriku. Nyurrangarrimpa wangka yaṉangu kutjupangku kulira wantiku, ngayuku wangkaṯarra paluru kulira wantiku. Ngayuku wangka yaṉangu kutjupangku kulira wantiku, Katutjaku wangkaṯarra paluru kulira wantiku. Katutjaluṉi ngalya wantirriyaṉu, palumpa wangkatjarra.” Yiitjuku walytja tjapantiyi tuupalaya yankula ngurra tjuṯawana tjakultjurinangi. \s1 Yiitjuku walytja tjapantiyi tuupala maḻaku Yiitjulakutu yanku \p \v 17 Palulanguruya palumpa walytja tjuṯa maḻaku yankula yunyparringkula watjaṉu Yiitjula, “Mayutju. Nganaṉatju palya yaṉangu tjuṯa palyarinangi, mamu tjuṯaṯarra nganaṉatju payira wantirriyinangi, nyuntupaṉu paawu tiṉatjarrangku.” \v 18 Yiitjulu tjananya watjaṉu, “Nyanguṉa mamu tjuṯaku mayutju katunguru payira wantirriyaṉutja, paarrtji nguwanpa ilkaringuru punkaṉingka. Mayutju tiṉalpi wiya nyinanyi. \v 19 Ngayukuṉu paawutjarranyurra nguḻuwiya nyinamalpa, mamuku mayutjungku nyurrangarrinya tjingapungkutjipingkamarra. Palyanyurra palumpa waarrkana mamu tjuṯa payira iyalku. Tjinguru paluru nyurrangarrilakutu piḻkaṯipaka wanatjiṯi wantirriyalku, ngayukuṉu paawutjarrangkunyurra piḻkaṯipaka wanatjiṯi kantuntjala, wiya nyurranya patjalku. Wiya kutjupangku nyurranya mirri pungku, Katutjalu ngangkari tiṉatjarrangku yangakanyiṉingka. \v 20 Panyapaṉinyurra watjaṉu mamu yilta tjalkaḻungkupayi, nyurrangarrinyurra payira wantirriyantjala. Yalatjiku wiyanyurra yunyparrinytjaku. Katutjanya nyurrangarrimpa yunyparringanyingka yalatjinyurra yunyparringkula nyinanytjaku. Paluru nyurrangarrinya yini tjuṯa palumpa piipangka tjunutjangka, yalatjikunyurra yunypa nyinanytjaku.” \s1 Yiitjunya Katutjaku yunyparringkuku \p \v 21 Palumpa walytja tjuṯangku maḻaku yankula tjakultjunanyingka, Yiitjunya yunyparringu. Yiitjulu Katutjanya waḻkuṉu, “Paapa, nyuntu mayutju tiṉa nyinanyi manta ngurrara tjuṯaku, ilkari ngurrara tjuṯakuṯarra. Yaṉangu tjuṯangku ngayuku walytja tjuṯa panypurangkupayi, ‘Wiyanyurra kuula tiṉangka nyinarra nintirringkupayi, ngurrpanyurra nyinanyi.’ Paapa ngayuluṉanta waḻkuṉi, nyuntu tjananya nintilpayi ngayuku wangka palya. Wangka palumpa yaṉangu kutjupa tjuṯa, kuula tiṉa ngurrara tjuṯaṯarra ngurrpa nyinanyi. Paapa, nyuntu kuulaku ngurrpa tjuṯa tjananya yunypangku nintilpayi.” \v 22 Yiitjulu tjanala piyuku watjaṉu palumpa walytja tjuṯangka, “Ngayuku paapakuṉu wangkaṉa nintilpayi, paapangku yurrunpa watjaṉutjangka. Yaṉangu tjuṯanyurra ngayuku Katutjaku katjaku ngurrpa nguwanpa nyinanyi. Ngayuku paapa walytja kutju ngayuku ninti nyinanyi, walytjararra ngalitju nyinanyi. Yaṉangu tjuṯanyurra paapa Katutjaku ngurrpa nguwanpa nyinanyi, ngayulu walytja kutjuṉara ninti nyinanyi. Ngayulu kuliṉi yaṉangu kutjupa tjuṯa nintilkitjangku, tjana paapa Katutjaku walytjalpi nyinanytjaku, ngayunya nguwanpa.” \p \v 23 Yaṉangu kutjupa tjuṯa yanutjangka, Yiitjulu palumpa walytja tjuṯangka kutju watjaṉu, “Kurayitjaluṉa nyurrangarrinya ngalya yankula nintilpayi. Nyakulaṉinyurra kulira yunypa nyinanyi, wiya kutjupa tjuṯa ngayuku ninti puntu nyinanyi. \v 24 Yirriṯi nyinanytja tjuṯaya yunytjurringu Kurayitjanyaṉiya nyakula kulilkitja, Katutjaku wangka nintilpayi tjuṯa, yaṉanguku mayutju tiṉa tjuṯaṯarraya. Puṯuya yunytjurrirra nyinangi, Kurayitjanyaṉiya nyakula yunyparrikitja.” \s1 Tjamiriyanya ngurrarangku palyantjatjarra \p \v 25 Muutjaku luwu kulilpayingku nyinarra kuliṉingi, “Yiitjunya ngayulu tjapilku, Muutjaku luwuku, kulilkitjangku.” Paluru pakara Yiitjula tjapiṉu, “Nintilpayi. Kana kutu nyinakitjangku nyaa nguwanpaṉa nyinaku?” \v 26 Yiitjunyara wangkangu, “Muutjaku wangka nyuntu riitarringkula kuliṉi. Muutjalu nyaa watjaṉu?, yaṉangu kana kutu nyinanytjaku.” \v 27 Paluru Yiitjula watjaṉu, “Katutjaku wangka yalatji ngaranyi, ‘Mayutjulampa Katutjanya kutju nyinanyi. Palumpa kutju nganaṉa kulira tjukarurru nyinanytjaku. Pinangkula yurrukulira tjukarurru kutu nyinanytjaku.’ Luwu kutjupa ngaranyi yalatji, ‘Walytja ilatja tjuṯaku nganaṉa yunytju nyinanyi. Palunya nguwanpa nganaṉa yaṉangu kutjupa tjuṯakuṯarra yunytju nyinanytjaku.’” \v 28 Yiitjulu watjaṉu, “Nyuntu tjukarurru watjaṉu. Wangka palulawana nyuntu tjukarurru nyinarra kana kutulpi nyinamalpa.” \p \v 29 Yiitjulu yalatji watjaltjipingka, “Nyuntu wiya yaṉangu kutjupa tjuṯaku yunytju nyinanyi.” Wati paluru alatji kulira piyuku tjapiṉu Yiitjunya, “Yaṉangu nyaa nguwanpaku ngayulu yunytju nyinanytjaku?” \v 30 Yiitjulu yara watjaṉu nintilkitjangku, “Wati kutju Tjarutjalumalanguru ruutuwana yanku tawunu Tjirikulakutu. Ngururrpa yananyingkaya tjaṉpa tjuṯangku kumpira paṯara pungku, mani yulytja tjulyalkitjangku. Pungkulaya mantarra yarrara wantiku. Paluru mirrirrikitja nikiti ngarrimalpa.” \p \v 31 “Ruutu palulawana ngalya yankula tuḻkuku mayutjungku nyaku ngarrinyingka. Wantikatirra yanku tjayiṯiwana. \v 32 Palulanguru wati kutjupa ruutu palulawana yanku, tjaatji tiṉangka Tjarutjalumala waarrkarripayi. Pungkula wantingutja nyakula tjayiṯiwana yanku.” \p \v 33 “Palulanguru Tjuwuwiya kutjupa Tjamiriyanya ngurrara tuungkiyitjarra ruutuwana yanku. Pungkula wantingutja nyakula yaḻṯururrirra yaṉṯayaṉṯalku. \v 34 Pikatjarra palunya pika yaḻangka mirritjina yintira pantitjimilalku. Tjamiriyanya ngurrara paluru tuungkiyingka palumpaṉungka kaḻpatjunkula katiku, waaḻakutu. Waaḻangka ngarritjunkula yaṉṯayaṉṯara tjiṉṯurriku. \v 35 Yankukitjangku waaḻa ngurrarakura mani yungkula watjalku, ‘Miiṉṯa ngaatjanya yaṉṯayaṉṯanma!, mani ngaatjarrangku. Tjinguru mani ngaatjanya ngatalpa ngarriku. Palulanguruṉanta mani kutjupa yungku, ngula ngalya yankula.’” \p \v 36 Yara watjara Yiitjulu tjapiṉu, Muutjaku luwu kulilpayi palula, “Wati tjirripalaya ruutuwana yanangi. Ngananyara yunytju nyinangu wati panyapaku, pungkula wantingutjaku?” \v 37 Yiitjula paluru watjaṉu, “Wati yaḻṯurunytju palunya.” Yiitjulu watjaṉu, “Yuwa, yankula palunya nguwanpa nyinama!” \s1 Maatjaku an Miiriku ngurrakutu yankuku \p \v 38-39 Palulanguru Yiitjunya, palumpa kutunguḻu tjuṯa yankula tawunungkaya tjarrpangu. Tawunu palula kungka kutjarra nyinangi, kangkururarrapula yini Maatjanya an Miirinya. Miirinya maḻanypara. Maatjalu Yiitjunya nyakula watjaṉu, “Nyuntu tjarrparra ngalkula mangarri!” Palulanguru Yiitjunya palumpa waaḻangka tjarrparra nyinangi. Maatjalu mangarri kukaṯarra kutjaṉingka, Miirinya Yiitjula yila nyinangi, palumpa wangka kulilkitja. \v 40 Maatjalu mangarri kuka kutjara kuliṉu, “Miirilu ngalya yankula ngayunya aalpamilantjaku.” Palulanguru Yiitjulakutu yankula watjaṉu, “Mayutju. Nyuntu kulira Miirinya watjanmara, ngayunya aalpamilantjaku. Tjungungkulitju mangarri kuka kutjantjaku, ngayulu kutjuṉa waarrka tiṉa palyaṉingka. Ngaatjanya watjala!” \v 41 Mayutju Yiitjulu yaḻṯururrirra watjaṉu, “Maatja. Nyuntu wiya puntura kulintjaku, mangarri kuka tjunkukitjangku. \v 42 Ngayuku wangka nyuntu palya nyinarra kulintjaku, maṯupurra. Miirilu palya nyinarra kuliṉingi.” \c 11 \s1 Yalatji Katutjanya tjapintjaku \p \v 1 Maatjaku ngurrangka nyinarra Yiitjunyangarriya ngurra kutjupakutu yanu. Palumpa kutunguḻu tjuṯaya nyinanyingka, Yiitjunya Katutjala wangkarra wiyarringu. Palulanguru palumpa kutunguḻu kutjungku Yiitjula watjaṉu, “Mayutju. Tjaanalu tjananya palumpa walytja tjuṯa nintilpayi, Katutjala wangkanytjaku. Palunya nguwanpa nyuntu nganaṉanyatju nintila!, Katutjalalatju wangkanytjaku.” \v 2 Paluru tjananya nintiṉu, “Katutjala wangkakitjangku alatjiya wangka! \q1 Nyuntu, Paapa nganampatju ilkaringka nyinanyi. Nyuntupa yini maṯupurra uwankarrangka munkarra. Nintinmalanyatju yalatji rawangku kulintjaku! Nyuntulanyatjun mayutjungku uwankarra ngulytjunma! \q1 \v 3 Kuwarrilanyatju yuwa mangarripa kuka! \q1 \v 4 Nganaṉatju kuyarringanyingkampa nyuntulampatjun kalyparringama, kuya wiyanma! Tjinguru kutjupangkulanyatju kuyantjala, nganaṉatju palunya nguwanpa palumpara kalyparringama! Arrkaltjipingkamarralanyatju yangakanyinma!” \p \v 5-6 Yiitjulu piyuku tjananya watjaṉu, “Ngayulu nyurrangarrinya yara watjaṉi. Tjinguru walytja kutjupa yanngatja nyuntupa waaḻakutu munga ngururrkutu ngalya yankula nyinaku. Mangarriku puṯu kulira nyuntu walytja kutjupaku waaḻakutu yankula yurilpangka ngarala yalatji inkaku, ‘Yuwaṉi puriiti maṉkurrpa!, ngayuku walytja kutjupa yanngatja ngalya tjarrparra nyinanyi. Puṯuṉa kuliṉi paḻtjalkitjangku, mangarriwiyaṉa.’ \v 7 Palurunta watjalku ‘Kanantjaku wiya, wantilanyatju!, pipirriṯarra yanku ngarrinytjala. Alytjuraṉa laakamilara wantingu. Wiyaṉanta pakara yungku.’ \v 8 Paluru wiyanta pakara yungku, walytjanta nyakula wantiku, aaḻiku. Nyuntu kutu yinkanyinka, paluru pakaranta yungku mangarri, kuka, yulytjaṯarra. \v 9-10 Yara palunya nguwanpa, Katutjanya nyurrangarri kutu tjapira nyinanytjaku. Paluru nyurrangarrinya yungkuku, kutu Katutjanyanyurra tjapintjala, mantjilkitjangku. Yilta yaṉangungku tjapintjala Katutjalu yungku.” \p \v 11 “Tjinguru nyuntupa katjangkunta kuka piitjiku yinkanytjala, wiyaran paapangku piḻkaṯi kana patjalpayi yungkuku, wiya, nyunturan kuka piitji yungkuku. \v 12 Tjinguru katja palurunta kuwaṯaku yinkanytjala wiyaran wanatjiṯi patjalpayi yungkuku, wiya, nyunturan kuwaṯa yungkuku. \v 13 Nyurrangarri ilta kuya palyalpayi Katutjanya tjukarurru nyinanytja nguwanpa wiya. Kuya palyalpayi tjuṯangkunyurra tjukarurru yunganyi, katja anta yuṉṯalpa tjuṯanya, tjanantaya tjapintjala, kanya paapa Katutjalu nyurrangarrinya tjukarurru tjarrpatjunanyi palumpa kurrunpa, nyurrangarri tjapintjala. Yaṉangungku palumpa kurrunpaku tjapintjala Katutjalu tjarrpatjunanyi.” \s1 Yiitjunya mamuku mayutjukutjuraya wangkaku \p \v 14 Palulanguru wati mamutjarra nyinangi, wangkawiya. Yiitjulu mamu palunya payira wantirriyaṉu wati palula. Wati palurulpi palya nyinangi wangkatjarralpi. Palulanguruya yaṉangu tjuṯa yunyparringu, “Ngaatjakunyu ngangkari tiṉa.” \v 15 Tjaampalangkuya kulira watjaṉu, “Mamuku mayutjukuṉu ngangkaritjarrangku Yiitjulu mamu payira wantirriyaṉi.” \v 16 Tjaampalangkuya kuliṉingi, “Tjinguru Yiitjunya Katutjakuṉu, tjinguru mamukuṉu.” Paluru tjana Yiitjunya watjaṉu, “Ngangkaritjarrangku nyuntu kutjupa kutjupa palyala!, nganaṉatju nyakunytjaku. Nyakulalatju tjinguru kulilku nyuntu Katutjakuṉu, tjinguru wiya.” \v 17-18 Paluru tjanaya yalatji kuliṉingitjangka Yiitjunya tjanampa ninti nyinangi. Ninti nyinarra tjananya yara yalatji watjaṉu, “Yaṉangu walytja tjuṯangkuyanku rawangku pungkula mirrintara yuwankarraya wiyarriku. Tjinguru kalypaya nyinarra kana kutu nyinaku. Yara palunya nguwanpa, kaakararrangkuyanku rawangku pungkula mirrintara yuwankarraya wiyarriku. Kalypaya nyinarra kana kutuya nyinaku. Yara palunya kutjarra nguwanpa walytja tjuṯangkuyanku pungkula mirrintankunytja nguwanpa, tjinguru mamu tjuṯangkuyanku pungkula mirrintanku, mamuku mayutju, mamu tjuṯaṯarra yuwankarra wiyarriku. Nyaaku nyurrangarri ngayunya wiyawanangku watjaṉu?, ngayulu mamu payira wantirriyaṉi, mamukuṉu ngangkaritjarrangku. Yalatji wiya. Mamukuṉu ngangkaritjarrangku wiya mamu walytjanya payira wanara wantirriyaṉi. Ngayulu wiya mamukuṉu ngangkaritjarra nyinanyi, wiya, Katutjakuṉu ngangkaritjarra ngayulu nyinanyi. \v 19 Nyurrangarrimpa walytja tjuṯangkuya mamu payira wantirriyalpayi. Paluru tjana kuliṉi, ‘Nganaṉa Katutjakuṉu ngangkaritjarrangku mamu payira iyaṉi.’ Palunya tjananya nguwanpa ngayulu mamu payira iyaṉi Katutjakuṉu ngangkaritjarrangku. Paluru tjana tjukarurru kuliṉi Katutjakuṉu ngangkaritjarrangku nganaṉatju mamu payira iyaṉi. Wiyawanangku nyurrangarri kuliṉi.” \v 20 Yiitjulu tjananya piyuku watjaṉu, “Ngayulu Katutjakuṉu ngangkaritjarrangku mamu payira wantirriyaṉingka nyurrangarri nyakula yalatji kulinmara, ‘Yilta, kuwarrilpi Katutjalu yaṉangu tjuṯa ngulytjura yaṉṯayaṉṯaṉi.’” \p Yiitjulu tjananya yara piyuku watjaṉu, \v 21 “Wati tjalatangku palya kanyinmalpa palumpa yulytja, tjuulytjingku, wati kutjupangku ngalya yankula mantjira katitjipingka mulyaṯangku. \v 22 Wati tjalata palunya, wati kutjupangku manpaṯa tiṉangku pungkula palumpa yulytja tjilirra tjuṯaṯarra katiku.” \m \em Yara palunya Yiitjulu kampa kutjupa watjaṉu nintilkitjangku. Wati tjalata palunya nguwanpa, mamuku mayutju nyinanyi. Wati palunya manpaṯa tiṉa nguwanpa Yiitjunya ngangkaritjarra nyinanyi. Paluru mamu tjuṯa payira wantirriyaṉi, Katutjakuṉu ngangkari tiṉatjarrangku.\em* \p \v 23 Yiitjulu tjananya piyuku watjaṉu, “Tjinguru yaṉangungku yalatji ngayunya panypurangkuku, ‘Yiitjunya mamuku walytja nyinanyi.’ Panypurangkupayi palunya wiya paluru ngayuku walytja nyinanyi, wiya. Tjinguru yaṉangu kutjupa wiya yunytjurringanyi ngayuku waarrka palyalkitja, yaṉangu tjuṯa Katutjaku walytja nyinanytjaku wiya paluru yunytjurringanyi. Yaṉangu paluru yaṉangu tjuṯa kulilwiyangku wantinyi, tjana mamuku walytja tjuṯa kutu nyinanytjaku.” \s1 Yaṉangu walytjakutu mamu maḻaku yankuku \p \v 24 Yiitjulu tjananya yara piyuku watjaṉu, nintilkitjangku, “Mamu yalatji nyinanyi. Mamu paluru yaṉangungka tjungu nyinarra wantikatirra ngurra kutjupawana yulytjayinamalpa, wati kurrunpa kutjupangka nyinakitja. Yaṉangu kutjupaku puṯu ngurririnkula kulilku, ‘Yaṉangu walytjakutuṉa maḻaku yankuku, palumpaṉu kurrunpa walytjangka nyinakitja.’ \v 25 Yankula mamu paluru yaṉangu palunya nyakuku kurrunpa walytjatjarra palya nyinanyingka, Katutjaku kurrunpatjarra wiya. \v 26 Mamu paluru, mamu kuya tjapanpala yaḻṯirra tjananya katiku yaṉangu palulakutu, kuyaraya tjarrparra nyinanytjaku. Yaṉangu paluru yurrunpa mamu kutjutjarra nyinangu, palunyatjanu mamu tjuṯatjarralpi nyinaku, kuyalingkulpi, miiṉṯa.” \m \em Yara palunya wangkarra yalatji Yiitjulu tjananya kampa kutjupa watjaṉu. Mamu payira wantirriyaṉutjangka yaṉangungku Yiitjuku wangka kulira palumpa walytjarrinytjaku. Walytjarrinytjawiyangka tjinguru mamuku walytja paluru kutulpi nyinamalpa.\em* \p \v 27 Wangka panyapa Yiitjunya wangkanyingka, minymangku watjaṉu, Yiitjunya waḻkuntjaku, “Nyuntu wati palya nyinanyi. Nyuntupa maama nyuntupanku yunypa nyinanyi, pipirrinta kanyira puntuṉutja.” \v 28 Kulira Yiitjulu watjaṉu, “Yuwa, ngayuku maama yunypa nyinanyi, kutjupa tjuṯaṯarra yunypalingku nyinanyi Katutjaku wangka kulira tjukarurru nyinarra. Yilta paluru tjana yunypalingku nyinanyi.” \s1 Tjapilkuya ngangkaritjarrangku kutjupa kutjupa palyantjaku \p \v 29 Yaṉangu tjuṯa kutjupaya Yiitjulakutu yankula tjungurringanyingka, paluru tjananya watjaṉu yalatji, “Kutuṉinyurra tjapilpayi ngangkaritjarrangku kutjupa kutjupa palyantjaku, nyakulaṉinyurra Katutjakuṉu kulilkitjangku. Yaṉangu tjuṯanyurra kuya nyinanyi Katutjanya kulintjawiya. Ngayulu wiya nyurrangarrimpa ngangkaritjarrangku kutjupa kutjupa palyalku. Yalatji kutju ngayulu nyurrangarrinya watjalku yara Tjawunanyatjarra. \v 30 Yirriṯi Tjawunanya piitji tiṉangku kuuḻtjunkula kanyiṉu munga kutjarra. Tjiṉṯu kutjupangka piitji paluru yulkapatjunulpi kana kutu. Panyapa kulira tawunu Ninapanya ngurrara tjuṯangkuya kuliṉu, ‘Yilta, Katutjalu Tjawunanya kanaṉu.’ Palunya nguwanpa ngayulu, yaṉanguku katja, munga kutjarra mirri ngarrirra kanarrinytja nyakula nyurrangarri kulilku, ‘Yilta, Katutjalu palunya kanaṉu.’ \v 31 Kulilaya!, yara Tjiipanya ngurraratjarraṯarra. Minyma mayutju tiṉa, manta Tjiipalanguru waṉma yanu mayutju Tjalamunalakutu Katutjaku wangka kulilkitja. Mayutju Tjalamunanya ninti puntu nyinangi, kanya ngayulu mayutju Tjalamunangka wirriḻi nyinanyi, ngayulu Katutjakuṉu wangka tjakultjunkupayi. Wangka palunyanyurra kulira wantipayi. Katutjalu ngula yaṉangu yuwankarra kuutamilalku. Ngurra palula minyma paluru Tjiipanya ngurrarangku kuru watjalku nyurrangarrinya, Katutjaku wangka kulira wantipayi tjuṯa. \v 32 Tjawuna paluru tjananya Katutjaku wangka Ninapanya ngurrara tjuṯangka nintiṉingi, palulanguru tjana kuya palyantjawiyalpiya tjukarurru nyinangi. Kanya ngayulu Tjawunala wirriḻi nyinanyi. Ngayulu Katutjakuṉu wangka nyurrangarrinya nintintjala, kuliranyurra wantipayi. Palulanguru Katutjalu yaṉangu yuwankarra ngula kuutamilalku. Ngurra palula Ninapanya ngurrara tjuṯangku nyurrangarrinya kuru watjalku, ngayuku wangka kulira wantingutjangka.” \p \v 33 Yara kutjupa tjananya Yiitjulu watjaṉu nintilkitjangku, “Laampa tilira, wiya ngaṯi tjawara tjarrpatjunanyi, turaamangkaṯarra wiya tjarrpatjunanyi. Tilitjarra palunya yuti waralytjunanyi, yaṉangu waaḻangka tjarrparra nyakunytjaku. \v 34 Tilingka kurungkunyurra yuti palya nyanganyi, Katutjaku wangka kulilpayi tjuṯangku, kanya tjanaya pampa tjuṯangku wiya yuti nyanganyi, Katutjaku wangka kulira wantipayi tjuṯangku. \v 35 Yaṉangu tilitjarra Katutjaku wangka kulira ninti nyinanyi, kanya yaṉangu tilitjarrawiyangku Katutjaku wangka kulira wantinyi. Yaṉangu tilitjarranyurra nyinanytjaku. \v 36 Tjingurunyurra tilitjarra ngayuku tjukarurru nyinanytjala yaṉangu kutjupa tjuṯangku nyurrangarrinya tilitjarra nguwanpa nyakula yalatji kulilku, ‘Yiltaya Yiitjuku walytja tjuṯa tjukarurru nyinanyi.’” \s1 Yiitjulu tjananya pina aḻalku \p \v 37 Yiitjunya piyuku wangkarra wiyarringu. Palunyatjanu wati kutjungku, Paratjingku Yiitjunya tjapiṉu yalatji, “Tjunguli yankuku?, ngayuku ngurrakutu ngalkunytjaku.” Yiitjunya yuwa wangkarra tjungu yankula palumpa waaḻangkalpi tjarrpangu. Tjarrparra Yiitjunya yankula nyinakatingu mangarri ngalkukitja, mara paltjintjawiya. \v 38 Yiitjulu ngalkukitjangku maranku paltjintjawiyangka wati paluru puṯu kuliṉu, “Ngalkukitjangku Yiitjulu maranku paltjinmara.” \v 39 Waaḻa palula Paratji kutjupa tjuṯa nyinangi. Waaḻa ngurrara palula Yiitjulu watjaṉu, “Paratji tjuṯangkunyurra purinytju panikina an puliita paltjilpayi kututja. Kuliṉinyurra, ‘Katutjaku luwuwana nganaṉa mara paltjiṉi, puliitaṯarra. Nganaṉa Katutjaku luwu kilytjuntankunytjawiya palya nyinanyi.’ Wiyawanangkunyurra kuliṉi. Katutjaku luwu kutunyurra kilytjuntananyi kuya palyara. Mangarri, yulytja, maniṯarranyurra mulyaṯangku mantjilpayi. \v 40 Nyurrangarri kutu kuya palyalpayi. Katutjalu kuliṉi nyurrangarri kuya palyantjawiya nyinanytjaku. Palyanyurra ngalkukitjangku mara paltjintjaku. Yalatji mara paltjiranyurra tjukarurru Katutjaku nyinanytjaku. \v 41 Yuwa, tjukarurruya nyinama! Nyurrangarrimpa yulytja, maniṯarra maralpa tjuṯaku yuwa! Yalatjinyurra yunganyingka Katutjanya nyurrangarrimpa yunypa nyinaku. Wiya mara paltjilkitjangku kutju nyurrangarri kulintjaku.” \p \v 42 “Paratji tjuṯanyurra ngula kuutawutjungka yunypawiya nyinaku, kuya yalatji palyara. Yukirinyurra pakaltjingara, ngurrtjara tjaatjikutu katipayi, Katutjaku tjunkukitjangku. Yalatjinyurra kuliṉi, ‘Nganaṉa Katutjaku luwuwana yukiri katirra Katutjaku tjunanyi. Nganaṉa palumpa luwu kilytjuntankunytjawiya palya nyinanyi.’ Nyurrangarri wiyawanangku kuliṉi. Yukiri katirra Katutjaku tjunkula kutunyurra Katutjaku luwu kilytjuntananyi, kuya palyara. Yaṉangu kutjupaku mani yulytja mantjilkitjangkunyurra ngunytjinytjunkupayi. Wiyanyurra Katutjaku yunytju nyinanyi, wiya. Palyanyurra yukiri ngurrtjara Katutjaku katirra tjunkunytjaku. Yalatji tjunkula yaṉangu kutjupa tjuṯaku palya nyinanytjaku, mulyaṯangku mantjintjawiya, ngunytjinytjunkunytjawiya.” \p \v 43 “Paratji tjuṯanyurra ngula kuutawutjungka yunypawiya nyinaku, kuya yalatji palyara. Tjuwuku tjaatjikutu nyurrangarri yankula, mayutjuku tjiiyi tjuṯangka kutju nyinakatipayi, yaṉangu kutjupa tjuṯangka nyinanytjawiya. Yaṉangu tjuṯangku nyurrangarrinya mayutju tiṉa waḻkuntjaku, yunytjurringanyinyurra. Nyurrangarri ngunytjinytju nyinanyi. Nyurrangarri kuuta waṯawarangka tjarrparra tawunu ngururrpawana parra ngarapayi. Yunytjurringanyinyurra tawunu ngurrara tjuṯangku nyurrangarrinya parra ngaranyingka nyakula waḻkuntjaku. \v 44 Yilta, yunypawiyanyurra nyinaku Katutjaku wangka kilytjuntankupayi tjuṯa. Nyurrangarri ngunytjinytju tjuṯa nyinanyi. Yaṉangu tjuṯangku yalatji wiyawanangku kuliṉi, ‘Paratji tjuṯaya palya nyinanyi, palya nganaṉa tjanampaṉu wangka kulintjaku.’ Yaṉangu tjuṯangku nyurrangarrimpa wangka kulira kuya palyanmalpa, nyurrangarri kuya palyaṉingka nguwanpa.” \p \v 45 Wangka palunya kulira wati kutjungku, Muutjaku wangka nintilpayingku Yiitjunya watjaṉu, “Nintilpayi. Panyapa nyuntu watjara nganaṉanyaṯarra payiṉu.” \v 46 Yiitjulu tjananya watjaṉu, “Muutjaku wangka nintilpayi tjuṯaṯarranyurra ngula kuutawutjungka yunypawiya nyinaku, yalatji wiyawana nyinarra. Katutjaku wangkanyurra riitarrirra, luwu kutjupa tjuṯanyurra palyalpayi, nyurrangarri walytjangku kulira, Katutjaku luwu wiya. Nyurrangarri yaṉangu tjuṯa nintilpayi nyurrangarrimpaṉu luwulpi, luwu palulawanalpiya tjukarurru nyinanytjaku. Luwu palunya tjuṯakuya yaṉangu tjuṯa tjukarurru nyinakitja purrkarripayiya. Luwu palunya tjuṯakunyurra wiya tjukarurru nyinanyi. Luwu palunya tjuṯanyurra palyalwiyangku wantimara. \v 47 Yilta nyurrangarri ngula kuutawutjungka yunypawiya ngaraku yalatji wiyawanangku palyara. Katutjaku wangka watjalpayi tjuṯa nyurrangarrimpa walytja tjuṯangku yirriṯi mirri pungangi, tjanampa wangka kulira wantirra. Katutjaku wangka watjalpayi palunya tjuṯa tjunutjunkula wantinytjanyurra ngurrira, mirringka puḻi yinitjarra ngaratjunkupayi miimiri, yaṉangu tjuṯangku yalatji kulintjaku, ‘Kuunyi nganampa ingkaṯa yirriṯitja ngaangka ngarrinyi.’ \v 48 Nyurrangarri miimiri tjanampa palyara wiya yalatji kuliṉi, ‘Kuunyi, ingkaṯa ngaangku tjananya yirriṯi Katutjaku wangka nintilpayi, nganaṉa wangka palunya kulira tjukarurru nyinanytjaku.’ Wiya yalatjinyurra kuliṉi, Katutjaku wangkanyurra kulira wantipayi, nyurrangarrimpa walytja irriṯitja tjuṯa nguwanpa. Paluru tjana palumpa wangka wantirra yaṉangu tjuṯa mirri pungkupayi. \p \v 49 “Nyurrangarrimpa yirriṯi nyinapayi tjuṯangku kuya palyara nyinapayi. Nyurrangarriṯarra kuya palyara nyinanyi. Palulanguru Katutjalu yirriṯi watjaṉu, ‘Wantirriyalkuṉa tjanampa yaṉangu Tjuwu tjuṯakutu, Katutjaku wangka watjalpayi tjuṯa, Katutjaku wangka nintilpayi tjuṯaṯarra. Tjaampala tjananya paluru tjana mirri pungku. Tjaampala tjananya paluru tjana yitjipungku.’ \v 50 Palulanguru Katutjalu nyurranya Tjuwu kuwarri nyinanytja tjuṯa, ngula kuutawutjungka warukutu payira iyalku, Katutjaku wangka watjalpayi tjuṯa mirri pungangitjangka. Nyurrangarrimpa walytja yirriṯitja tjuṯangku tjananya mirri pungkupayi. \v 51 Yirriṯi wati Yipulanya nyinangu kuya palyalpayi wiya paluru. Palumpa kaakangku palunya mirri pungu. Palulanguru kutjupa tjuṯangku wati Tjakarriyatjanya mirri pungu, tjaatji tiṉangka ngururrpa tjawirrilyi kutjalpayingka yila. Paluru tjana pungkupayi tjuṯangku tjananya mirri pungutjangka, yilta Katutjalu nyurranya kuwarri nyinanytja tjuṯa ngula kuutawutjungka kuru watjara warukutu wantirriyalku.” \p \v 52 “Yilta, Muutjaku wangka nintilpayi tjuṯanyurra ngula kuutawutjungka yunypawiya nyinaku, wiyawanangku tjananya nintira. Nyurrangarri Katutjaku wangka tjananya tjukarurru tjakultjunkunytjawiya. Nyurrangarri tjananya tjukarurru nintinmara, kana kutuya nyinanytjaku. Wiyanyurra Katutjaku wangka kulira tjukarurru nyinanyi, kuliranyurra wantipayi.” \p \v 53-54 Waaḻa palula nyinarra Yiitjunya wangkangu yankukitja. Paratji tjuṯangku, Muutjaku wangka nintilpayi tjuṯangkuṯarra marrkuṉu, kutu nyinarra wangkanytjaku. Paluru tjana kuliṉu, “Yiitjulu nganaṉanya kuwarri panypurangangi. Palulanguru nganaṉa wangka kutjupa Yiitjunya tjapilku. Paluru wiyawanangku watjaṉingka nganaṉa kuutawutjungka tjakultjunku, kuutawutjuku mayutjungku Yiitjunya mirritjunkunytjaku.” \c 12 \p \v 1 Yaṉangu tjuṯalingku Yiitjulaya tjungurrirra ngarala waṉingi. Yutjuyutjuṉangiyanku Yiitjunya pampulkitjangku, ilarringkula. Palulanguru Yiitjulu palumpa kutunguḻu tjuṯangka kutju tjananya watjaṉu kutjupa tjuṯangku yilangkuya ngarala kuliṉingi, “Purinypaya nyinama!, Paratji tjuṯangkamarra. Tjana Katutjaku wangka nintira, waṯawaṯarringkupayi, wiya tjanalpi tjukarurru nyinapayi. \v 2 Ngula kuutawutjungka yaṉangu tjuṯangku, Paratji tjuṯangkuṯarra Katutjala puṯu ngunytjinytjunku. Katutjalu nintingku kulira watjalku, yaṉangu mantangka tjaalpangku kulira nyinangitja. \v 3 Yaṉangungku yaṉangu kutjupangka mantangka ngunytjinytjungku watjaṉutja kuutawutju palula yaṉangu yuwankarrangku kulilku, Katutjalu nyangutjangku watjantjala. Yaṉangungku ngulytjungka waaḻangka ngunytjinytjungku watjaṉutja kuutawutju palula yaṉangu yuwankarrangku kulilku, Katutjalu watjalku nyakupayingku kulira, ‘Yuwa, yalatji nyuntu ngulytjungka ngunytjinytjunu.’” \s1 Katutjaku kutju yunytjurrirra nyinanytjaku \p \v 4 “Ngulytju tjuṯangkuya kulila! Yaṉangu mirri pungkupayi kutjupangkamarra wiyanyurra nguḻu nyinanytjaku. Paluru tjana nyurrangarrinya mirri pungkula puṯu kulilku, piyuku pungkukitjangku. \v 5 Katutjaku kutju nganaṉa nguḻunguḻu nyinanytjaku, mayutju tiṉaku. Paluru yaṉangu iluntara kurrunpa wantirriyalpayi warukutu. Yuwa, palumpalara yunytjurringkula tjukarurru nyinanytjaku. \v 6-7 Katutjanya nganampa yunytju nyinanyingka, Katutjakulara yunytju nyinanytjaku. Yaṉangu tjuṯangkuya kuliṉi tjuḻpu tjuṯa mungutja nyinanyi, kuka wiima. Katutjalu wiya mungutja kuliṉi tjuḻpu yuwankarra tjananya kutjuṯu kutjuṯu yaṉṯayaṉṯaṉi. Nyurrangarrinyaṯarra paluru kulira yaṉṯayaṉṯaṉi, mungutja kulilwiyangku.” Yara kutjupa Yiitjulu tjananya watjaṉu nintilkitjangku, “Katutjanya ninti nyinanyi nganampa katangka mangka tjuṯa ngarala waṉinytja tjuṯaku. Yinyu palunya kaantamilara nampaku Katutjanya ninti nyinanyi. Paluru yilangku nyakulalanya kanyiṉi. Yuwa, Katutjalu nyurrangarrinya kulira yaṉṯayaṉṯaṉi, palulanguru Katutjakunyurra yunytjurringkula nyinanytjaku. Paluru kuliṉi tjuḻpungka wirriḻinyurra nyinanyi, maṯupurralingku.” \s1 Watjala tjananya!, “Ngayulu Yiitjuku walytja nyinanyi” \p \v 8 Yiitjulu tjananya piyuku kiina watjaṉu, “Yaṉangu kutjupa tjuṯanya tjananya nyurrangarri yalatji tjakultjunkunytjaku, ‘Ngayulu Yiitjuku walytja nyinanyi.’ Yalatjinyurra nguḻuwiyangku kutu watjantjala, ngula ngayulu nyurrangarrimpa kuutawutjungka yilkari ngurrara tjuṯangka kurungka watjalku, ‘Yuwa, ngaa tjuṯaya ngayuku walytja tjuṯa nyinanyi.’ Yuwa, yalatji ngayulu yaṉanguku katjangku kuutawutjungka watjalku. \v 9 Yaṉangu tjuṯaku nguḻurrirra tjinguru kutjupa tjuṯangku yalatji watjalku, ‘Ngayulu ngurrpaṉara, Yiitjuku walytjawiyaṉara.’ Yalatji paluru tjana nguḻurringkula watjantjala ngula kuutawutjungka tjananya ilkari ngurrara tjuṯa ngayulu watjalku yalatji, ‘Ngaa tjuṯakuṉa ngurrpa walytjawiyaṉa tjanampa.’ \v 10 Tjinguru yaṉangungku ngayunyaṉiya yaṉanguku katja panypurangku. Palunyatjanu palurulpi ngayuku wangka kulira ngayuku walytjalpi nyinakitjangku Katutjanya tjapilku, kuya palumpara waṉinytjaku. Yilta, Katutjalu kuya palumpara waṉiku. Tjinguru yaṉangu kutjupangku yalatji watjalku, ‘Yiitjunya wiya Katutjakuṉu kurrunpatjarra nyinanyi, mamukuṉu kurrunpatjarra nyinanyi.’ Yalatji watjara Katutjaku kurrunpa panypurangkupayi. Ilta ngayulu Katutjaku kurruntjarra nyinanyi. Yaṉangungku ngayunyaṉi watjantjala mamukuṉu kurrunpatjarra nyinanytjala Katutjalu kuya palumpara wiya waṉiku, kutu kuyatjarra nyinarra wiyarriku. \p \v 11-12 “Nyurrangarriṯarra Katutjakuṉu kurruntjarra nyinanyi, ngayuku walytja tjuṯa. Ngula nyurrangarrinya tjana ngaratjunkula kuutamilantjala, Katutjaku kurrunpangku nyurranya nintilku, tjukarurru wangkanytjaku. Tjuwuku tjaatjingkaṯarra paluru tjana nyurrangarrinya ngayuku walytja tjuṯa ngaratjunku kuutamilalkitjangku. Tjana nyurrangarrinya kuutamilalkitjangka, tjanalanyurra rapa ngarala wiya nguḻurrinytjaku. Wiyanyurra yurrunpa kulintjaku, ‘Yaalytjiṉa ngayulu watjalku kuutawutjungka?’ Katutjaku kurrunpangku nyurrangarrinya nintilku palya wangkanytjaku.” \s1 Yara yulytja tiṉatjarra \p \v 13 Yaṉangu tjuṯawana ngarala wati kutjungku Yiitjula watjaṉu, “Nintilpayi. Ngayuku yukari mirrirringanyingka, kamuru kutjarrangkulitju yulytja mantjinmara. Wiya, ngayuku kaakangku yulytja, mani, waaḻaṯarra mantjiṉu, ngayulu wiya. Kaaka watjala!, paluru ngayunya aapa yulytja, mani yungkunytjaku.” \v 14 Yiitjulu palunya watjaṉu, “Mayutju kutjupangku nyupalinya watjantjaku, yulytja, mani aapa yungkunytjaku, ngayulu wiya.” \v 15 Yaṉangu tjuṯangka tjananya Yiitjulu watjaṉu, “Wangka ngaatjanyaya kulila! Yaṉangu kutjupaku mani yulytjaṯarra ngarrinyingka wiya nyurrangarri mantjilkitjangku kulintjaku. Yaṉangungku wiya mani yulytjaṯarra kanyira kutju, yunypa nyinaku.” \v 16 Yiitjulu tjananya yara ngaatjanya watjaṉu nintilkitjangku, “Wati kutjungku yulytja, mani waaḻaṯarra kanyilku. Kaana tiṉangka palumpa mangarri wiita tiṉa ngarala waṉiku. \v 17 Paluru puṯu kulilku, ‘Nyaalytjinkuṉa? Waaḻa panyapa tjuṯa mangarrikuṉu, waaḻa wiima ngaranyi. Kuwarri mangarri tiṉalpi ngarala waṉinyi.’ \v 18 Puṯu kulira watjalkulpinku yalatji, ‘Kala, ngayuluṉa tjananya waarrkana tjuṯa watjalku, waaḻa mangarri tjunkupayi tjuṯa yarrara tiṉa tjuṯalpi palyantjaku. Mangarri tiṉa, yulytja tiṉaṯarraṉa tjananya watjalku muṯura katirra tjarrpatjunkunytjaku. Ngayulu mangarri tiṉalpi kanyilku. \v 19 Yunyparringkulaṉatju watjalku, “Mangarri tiṉa ngayulu kanyiṉi. Rawaṉa yiiya tjuṯa waarrkawiya nyinaku. Rawa ngarrirra mangarri, yulytja ngula kutjutju wiyarriku, yiiya tjuṯangka. Yilta ngayulu yunypa nyinamalpa.” \v 20 Katutjalu palula watjalku, “Nyuntu pina rama. Wiyawana nyuntu kuliṉi mangarri, mani, yulytja kutu kanyilkitjangku. Kuwarri mungangkan mirrirriku, wiyan yunypa nyinamalpa. Nyuntu mangarri tiṉa, mani, yulytja kanyilwiyangku wantimara.” \v 21 Yiitjulu tjananya piyuku watjaṉu, “Yara palunya nguwanpa yaṉangu yulytja, maniku walytja nyinarra wiyarriku, wiya paluru Katutjaku kulira tjukarurru nyinanyi, wiya.” \s1 Katutjanya kutjuya kulila!, wiya mangarri, maniku kutju ngalytjarrinytjaku \p \v 22 Palumpa kutunguḻu tjuṯangka tjananya Yiitjulu yalatji watjaṉu, “Wangka panyapa kulira ngayulu nyurrangarrinya yalatji watjaṉi. Wiya nyurrangarri mangarriku mantarraku kutju ngalytjarrinytjaku, Katutjalu nyurrangarrinya yaṉṯayaṉṯaṉi. \v 23 Katutjalu nganaṉanya kana nyinatjunkula paluru mangarri mantarra yungamalpa. Palunya kutjula kulira waḻkuntjaku. \v 24 Kaaṉka tjuṯaya kulila! Kaaṉka tjuṯangkuya kaanangka wiya mangarri pakaltjingaṉi. Wiyaya muṯura waaḻangka tjarrpatjunanyi, ngula ngalkukitjangku. Katutjalu tjananya kaaṉka tjuṯa paḻtjaṉi, wiya tjanampa waṯawaṯarringanyi. Nyurrangarri kaaṉka tjuṯangka wirriḻi, yaṉangu tjuṯa, maṯupurra. Katutjalu nyurrangarrinya yaṉṯayaṉṯalku, kaaṉka mungutja tjuṯa nguwanpaṯarra. \p \v 25-26 “Tjiḻpi kutu nyinarra mirrirrikitjangku puṯu kulilku, ‘Yaalytjiyaalytjiṉa kana kutu nyinaku?’ Katutjakuṉu tayimingka paluru mirrirriku. Nganaṉa yalatji kulintjaku. Katutjalu nganaṉanya yaṉṯayaṉṯara kanyiṉi, palumpa tayimingka kutjula wiyarriku. \v 27 Puluuma tjuṯaya kulila! Walytjaya pakara ngarala waṉipayi, wiyaya puluuma tjuṯa mantarrangka tjarrpapayi. Palyaya ngarapayi mantarra yiritjarra nguwanpa. Mayutju tiṉa palunya Tjalamunanya mantarra kiliina palyatjarra irriṯi nyinangi, kanya puluuma tjuṯa palyalingku ngarapayi. \v 28 Nyurrangarri wiya kuliṉi Katutjanya paluru yilta yaṉṯayaṉṯalpayi nyinanyi. Katutjalu puluuma yaṉṯayaṉṯalpayingku nyurrangarrinyaṯarra yaṉṯayaṉṯalku. Puluuma tjanpiṯarra kuwarri ngarala, tjiṉṯu kutjupangka piḻṯirringkula wiyarringkupayi. Puluuma, tjanpi yaṉṯayaṉṯalpayingku nyurrangarrinyaṯarra maṯupurra yaṉṯayaṉṯalku. Palulanguru nyurrangarri yaṉṯayaṉṯalpayi palunya kulintjaku. Yilta Katutjalu nyurranya yaṉṯayaṉṯanmalpa. \p \v 29 “Palulanguru wiya nyurrangarri mangarri ngalkukitjangku, kapi tjikilkitjangku yurrukulintjaku. Katutjalu nyurrangarrinya yungkuku. \v 30 Katutjaku ngurrpa tjuṯangku mangarri ngalkukitjangku kutu kuliṉi. Paapa Katutjanya nyurrangarrimpa ninti nyinanyi, nyurrangarri mangarri ngalkura kapi tjikilpayiku, mantarrangkaṯarranyurra tjarrpapayi. Yalatjiku paapa Katutjanya ninti nyinanyi. \v 31 Katutjalu nyurrangarrinya ngulytjuṉu palumpa walytja tjuṯanyurra nyinanyi. Nyurrangarri palumpa walytja nyinanytjala paluru nyurrampa yungamalpa mangarri, yulytjaṯarra.” \s1 Katutjanya kutjunyurra kulira tjukarurru nyinanytjaku \p \v 32 “Ngayuku tjiipi wiima tjuṯa nguwanpanyurra nyinanyi. Ngayuluṉa nyurrangarrinya yaṉṯayaṉṯalpayi. Kulilaya! Wiyanyurra mangarri, mantarraku kutju kulintjaku. Katutjalu nyurrangarrinya kuliṉi. Paluru nyurrangarrinya ngulytjura kanyilku palumpa ngurrangka. \v 33 Yalatjinyurra nyinanytjaku. Nyurrangarrimpa waaḻa yulytjaṯarra tjalamilara mani mantjira yuwa tjananya!, maralpa tjuṯaku. Maralpa tjuṯaku tjanampa nyurrangarri yunganyingka, Katutjanya nyurrampa puntura yunyparringkula ngula kanyilku palumpa ngurrangka kana kutu nyinanytjaku. \v 34 Katutjaku ngurrangka nyinakitjanyurra yunytjurringkula yalatjinyurra kulinmalpa. Tjingurunyurra mani manta ngurraraku, yunytjurringkula maniku kutjunyurra yurrukulinmalpa. Yalatji kulira wiyanyurra Katutjaku ngurrangka nyinaku.” \s1 Waarrkana laampa tilitjarra \p \v 35-36 Yiitjulu tjananya yara piyuku watjaṉu, “Yalatji nguwanpaya nyinama! Waarrkana tjuṯa laampa tilitjarra kana paṯalpayi nguwanpa. Mayutjungku tjananya waarrkana tjuṯangka watjalku yalatji, ‘Miiṯararrapula nyinakitjangka tjungulatju kuwarri yunyparriku. Paṯaratjuya waaḻa yaṉṯayaṉṯanma! Paṯaratjuya laampa tilitjarrangku purinytju nyangama!, mungangkaṉa ngalya yananyingka, waaḻa alytjurankukitjangku.’ \v 37-38 Tjinguru munga ngururrkutu, tjinguru tilayitikutu, mayutju paluru waaḻa palulakutu piyuku yanku. Waarrkana paluru tjana kana paṯara nyinarra yunypaya nyinaku, mayutju ngalya yananyingka. Paluru ngalya yankula kana tjananya nyakula yunyparrirra watjalku, ‘Kuwarri ngayulu kuka, mangarri kutjara katirra tiipulangka nyurrangarrinya yungku ngalkuntjaku.’” \p \v 39 Yiitjulu tjananya piyuku watjaṉu, “Yara ngaatjanyaṯarraya kulila! Waaḻa ngurrara yankuwiya nyinarra paṯalpayi mulyaṯangku mantjilpayi payira wantirriyalkitjangku. Paluru yurrunpa tjakulpa yalatji kulilku, ‘Kuwarri mungangkakunyu mulyaṯanytju ngalyanku nyuntupa waaḻakutu, yulytja mantjilkitja.’ Yilta paluru yalatji kulira yankuwiya nyinarra paṯantjaku. \v 40 Yara palunya kutjarra nguwanpa nyurrangarri ngayuku walytja tjuṯa kana nguwanpa paṯara nyinanytjaku, yaṉanguku katjaṉa piyuku ngalyananyingka. Ngurrpanyurra nyinanyi ngayulu ngalyankunytjaku. Ngayukunyurra tjukarurru kutu nyinanytjaku, wiyawananyurra nyinanytjala ngayulu nyurrangarrinya ngalya yankula wantitjipingkamarra.” \s1 Waarrkana tjukarurru nyinanytjatjarra \p \v 41 Piitalu Yiitjula tjapiṉu, “Puṯuṉa kuliṉi, tjinguru yara palunya yaṉangu tjuṯangku kulintjaku, tjinguru nganaṉatju kutju nyuntupa kutunguḻu tuwalpalangku kulintjaku?” \v 42 Yiitjulu yara kutjupawana watjaṉu, “Yara kutjupaya kulila! Ngayulu nyurrangarrinya nintilku waarrkana tjukarurru nyinapayinyatjarra. Waarrkana tjukarurru nyinapayi waaḻaku mayutjungku ngurrtjara ngaratjunku waarrkana kutjupa tjuṯaku mayutjulpi nyinanytjaku. Paluru tjananya waarrkana tjuṯa yaṉṯayaṉṯara yungamalpa kuka anta mangarriṯarra. Aaḻi paluru tjanampa piiṉpatja yungamalpa, mungarrtji tjanampa paluru tjaapa yungamalpa, wantinytjawiyangku. \v 43 Waaḻaku mayutju tiṉa paluru ngalya yankula mayutju palunya yunypangku nyaku, ‘Ngaatja yilta ngayuku waarrkana palya, paluru tjukarurru waarrkana tjuṯa yaṉṯayaṉṯaṉi.’ \v 44 Waarrkana tjuṯa tjukarurru yaṉṯayaṉṯaṉutjangka, waaḻaku mayutju tiṉa paluru watjalku palunya, ‘Waarrkana tjuṯaku kutju mayutju nyinanytjawiya, nyinatjunkuṉanta mayutju tiṉa yuwankarraku, waaḻaku, pulukaku ngurrakuṯarra.’ \v 45 Yara palunya nguwanpa tawunu kutjupangka waaḻaku mayutju kutjupa nyinaku. Paluru waarrkana kutjupa ngurrtjara ngaratjunku, waarrkana tjuṯa tjananya yaṉṯayaṉṯantjaku. Palulanguru waaḻaku mayutju tiṉa paluru watjalku, ‘Ngayulu ngunytji yananyi ngurra kutjupakutu. Ngurra palulaṉa nyinarra ngalya yankuku rayitpayiki. Nyuntu tjananya waarrkana tjuṯa tjukarurru yaṉṯayaṉṯala!’ Yilta mayutju tiṉa paluru ngurra kutjupakutu yankuku. Tjinguru waarrkana tjuṯaku mayutjungku waaḻaku mayutju ngalya yankunytjaku, puṯu paṯara paluru walytjangku kulilku, ‘Ngayuku mayutju yirriṯi ngalya yanamara. Tjinguru wiya ngalya yananyi, tjinguru kutu kutju yanu.’ Palulanguru waarrkana tjuṯaku mayutju paluru yunytjuwiyarringkula tjananya pungamalpa. Paluru mangarri tiṉa ngalkura wayina tjikira turaangkarringkula tjananya pungamalpa. \v 46 Paluru yuṯuyuṯu nyinanytjala, waaḻaku mayutju tiṉa paluru ngalyanku. Ngalyankula mayutju kuya palunya nyakula payira iyalku, Katutjaku ngurrpa tjuṯangka nyinanytjaku. \p \v 47 “Yara palunya nguwanpa, mayutjungku watjantjala, waarrkanangku kulira tjukarurru palyantjawiyangka, waarrkana palunya mayutjungku puntura yitjipungku. \v 48 Mayutjungku ramarringkula wiyawana watjantjala waarrkanangku kulira wiya tjukarurru palyara paluru mayutjungka watjalku, ‘Ngayuluṉanta puṯu kulira wiyawanangku palyaṉu.’ Waarrkana palunya mayutjungku aḻṯururringkula pika wiima yitjipungku. “Tjinguru Katutjalu yaṉangu kutjupa nintilku palumpa walytja nyinanytjaku. Yalatji nintira Katutjalu kulilku, ‘Ngayuku walytja ngaatjanya tjukarurru nyinaku, wiya paluru ngayuku wangka riitarringkula tjakultjunku, paluru riitarrinytjaku ngurrpa.’ Tjinguru Katutjalu yaṉangu kutjupa nintilku palumpa walytja nyinanytjaku. Paluru yaṉangu palunya piyuku nintilku riitarrinytjaku. Yalatji nintira Katutjalu kulilku, ‘Ngayuku walytja ngaatjanya tjukarurru nyinaku, paluru ngayuku wangka riitarringkula tjakultjunku, paluru riitarripayi nyinanyi.’ Yalatji Katutjalu kuliṉi nyurrangarri palumpa waarrka palyantjaku. Tjinguru Katutjalunta nintilku waaḻa palyantjaku. Palulanguru nyuntu waaḻa palyantjaku, aapwayi palyara wantinytjawiyangku. Tjinguru Katutjalunta nintilku tjiḻpi yulkumina tjuṯa yaṉṯayaṉṯantjaku. Palulanguru nyuntu tjukarurru tjiḻpi yulkumina tjuṯa yaṉṯayaṉṯantjaku, purrkarringkula wantinytjawiyangku.” \p \v 49-50 Yiitjulu tjananya piyuku watjaṉu, “Yaṉangu tjuṯa nintilkitjaṉa nyurrangarrinya mantakutu ngalya yanu, kuya wantirra Katutjakunyurra yunyparrirra nyinanytjaku. Tjaampalangkunyurra kulira ngayuku walytja tjuṯa nyinaku, tjaampalangkunyurra kulira ngayunya wantiku. Yuwa, tjaampalanyurra ngayuku walytja tjuṯa nyinanytjala kutjupa tjuṯa nyurrangarrimpa yunytjuwiya nyinaku. Ngayulu yunytjurringanyi tjuṯalingkunyurra ngayuku walytja nyinanytjaku. Wanyu, ngula kutju ngayuku walytja tjuṯalingku nyinaku, ngayulu mikin puntutjarrarrinytjala ngaṉṯi. Tjuṯangkuṉiya yilta yitjipungku. Watjilpaṉa ngayulu nyinarra waralyngaraku. \p \v 51 “Tjingurunyurra yalatji wiyawanangku kuliṉi, ‘Yiitjunya mantakutu ngalya yanu yaṉangu tjuṯa nintilkitja, kalyparrirraya walytja tjuṯa palya nyinanytjaku.’ Wiya yalatji. Ngayuluṉa kuliṉi. Tjaampalangkuya ngayuku wangka kulira ngayuku walytjarriku, kanya tjaampalangkuya kulira ngayunya wantiku. Tjana ngayuku walytja panyapa tjuṯaku yunytjuwiya nyinaku. \v 52 Pamuli kutju payipala nyinaku yalatji. Tjirripalaya ngayuku walytja nyinaku, kanya kutjarra ngayuku walytjawiya nyinaku. Panyapa tjuṯaku tjanampa paluru kutjarra yunytjuwiya nyinaku. \v 53 Yalatjiya yunytjuwiya nyinaku. Paapa ngayuku walytja nyinanytjala palumpa katjara yunytjuwiyara nyinaku. Ngurra kutjupangka katja ngayuku walytja nyinanytjala, palumpa paapa yunytjuwiya nyinaku. Ngurra kutjupangka maama ngayuku walytja nyinanytjala palumpa yuṉṯalpara yunytjuwiya nyinaku. Ngurra kutjupangka yuṉṯalpa ngayuku walytja nyinanytjala, palumpa maama yunytjuwiyara nyinaku. Ngunyarrirra yunytjuwiya pulanku nyinaku, kutju ngayuku walytja nyinanytjala.” \s1 Yutuwarikunyurra ninti \p \v 54-55 Yaṉangu tjuṯangka Yiitjulu piyuku watjaṉu, “Waḻpa kakarraranguru rungkaṉingka nganaṉa kuliṉi, ‘Kuwarri warrikutu rungkaṉi.’ Palulanguru yilta warrirringkupayi. Tjurrkarra wilurarranguru wangkanyingka kuliṉinyurra, ‘Waḻpa yataṉarringanyingka kuwarri tjiṉṯu tiṉarriku.’ Palulanguru yilta tjiṉṯu tiṉarripayi. \v 56 Waḻpa, tjurrkarra nyurrangarri tjukarurru kulira, kulinmaranyurra ngayulu Katutjakuṉu ngangkaritjarrangku palyantjala, ngayulaṉa Katutjakuṉu katja. Ngayuluṉa kuwarri yatjikilu ngangkaritjarrangku palyantja tjuṯangaranyurra nyakula wantipayi. Yalatjinyurra kulinmara, ‘Yiitjunya ngangkari tiṉatjarra yilta Katutjakuṉu, Kurayitjanya.’” \p \v 57-58 “Ngayuku wangka kuliranyurra Katutjaku tjukarurru nyinanytjaku, wiyanyurra wiyawana kutu nyinanytjaku. Yara ngaatjanyaya kulila! Tjinguru wati kutjupangka nyuntu kuya palyalku. Palurunta pikarrirra kuutawutjukutu katikitjangku watjantjala, nyuntu wangkarra kalyparrinytjaku, kuutawutjukutunta katitjipi, mayutju kuutawutju ngurrarangkunta watjara tjiilangka tjarrpatjunkutjipingka. \v 59 Tjinguru mayutju palurunta payina puntu yunganyingka puṯu nyuntu kulilku payina payimilalkitjangku.” \m \em Yara palunya nintira Yiitjulu tjananya yalatji watjaṉu. Ngayuku wangka kulira nyuntu yaṉangu tjuṯaku kalypa nyinanytjaku. Kalypa tjanampa nyinanytjawiyangka Katutjalunta ngula kuutawutjungka wangkarra warukutulpi wantirriyalpayingkamarra.\em* \c 13 \p \v 1 Palulanguru yaṉangu tjaampalangku Yiitjunya tjakultjunu yalatji, “Kaliliyinya ngurrara tjuṯaya ankula Tjarutjalumala tjarrpangu, tjawirrilyi Katutjaku yungkukitja. Tjaatji tiṉangka Payilataku tjuulytji tjuṯangku tjananya mirri pungu. Tjinguruya Kaliliyinya ngurrara paluru tjana kuya puntura palyaṉutjangka, tjuulytji tjuṯangku pungu. Katutjalu yaṉṯayaṉṯalwiyangku kuliṉu tjuulytji tjuṯangkuya tjananya mirri pungkunytjaku.” \v 2-3 Tjakulpa palunya kulira Yiitjulu tjananya yaṉangu tjuṯa watjaṉu, “Wiyawanangku nyurrangarri ngunytji kuliṉi. Kaliliyinya ngurrara palunya tjananya Katutjalu wiya wantingu. Tjana wiya kuya puntura palyaṉutjangka tjuulytji tjuṯangku pungu. Yaṉangu yuwankarrangkunyurra kuya wiima palyalpayi nguwanpa, tjana kuya wiima palyalpayi, wiya tjana kuya puntura palyalpayi. Wangka ngaatjanyaya kulila! Katutjaku wangkawana nyurrangarri tjukarurru nyinanytjaku. Wiyangka nyurrangarri palunya tjananya nguwanpa yilta mirrirriku. \v 4 Tjalumanya ngurrara tjuṯanya kulilaya! Waaḻangku tjananya yaṉangu yayitinpala punkara paḻira iluntanu.” Piyuku tjananya Yiitjulu watjaṉu, “Tjingurunyurra ngunytjingku kuliṉi Tjalumanya ngurrara paluru tjana kuya puntura palyaṉutjangka Katutjalu yaṉṯayaṉṯalwiyangku wantingu waaḻangku tjananya paḻira iluntankunytjaku. Yalatji wiya. Yaṉangu yuwankarrangkunyurra kuya wiima palyalpayi nguwanpa, tjana kuya wiima palyalpayi, wiya tjana kuya puntura palyalpayi. \v 5 Wangka ngaatjanyaya kulila! Katutjaku wangkawana nyurrangarri tjukarurru nyinanytjaku. Wiyangka nyurrangarri palunya tjananya nguwanpa yilta yiluku.” \p \v 6 Palulanguru Yiitjulu tjananya yaṉangu tjuṯangka, yara yalatji watjaṉu. “Mayutju kutjungku watiya awalyurru wiima tjawara ngaratjunku, palumpa kaanangka, ngula mangarri mantjilkitjangku. Kaana palula watiya kutjupa tjuṯaṯarra ngarala waṉimalpa, kiripitji tjuṯa. Ngula mayutju paluru piyuku ngalyankula mangarri awalyurru watiya palula puṯu nyaku. \v 7 Palulanguru paluru palumpa waarrkanangka watjalku, ‘Yiiya tjirripalangkaṉa ngalya yankula mangarri awalyurru puṯu nyangangi, watiya palula. Palulanguru nyuntu yatura waṉirriyala warukutu!’ \v 8 Waarrkanangku watjalku, ‘Mayutju. Wanyuwarri paṯala!, ngayuluṉa tjinguru tjawara piyuku kurrpinmalpa. Piyukuṉa yarrkalku, mangarri pakantjaku. \v 9 Yiiya kutjupangka tjinguru mangarri pakalku. Wiyangka nyuntu watjantjala kala palyaṉa yatura waṉiku warukutu.’” \m \em Yiitjulu tjananya yara palunya watjara yalatji tjayiṯwayingku watjaṉu. Watiya palunya kuya nguwanpa ngaranyi mangarriwiya. Tjuwu tjuṯa palunya nguwanpa tjana kuya nyinanyi Katutjaku tjukarurruwiya. Katutjanya kaanaku mayutju nguwanpa nyinanyi rawa tjanampa paṯalpayi, tjukarurrurringkunytjaku, kuya palyalwiya wantirra tjukarurrulpiya nyinanytjaku.\em* \s1 Yiitjulu wulkumanu pupapupa palyalku \p \v 10 Palulanguru tjiṉṯu Tjarritiyingka, Yiitjulu tjananya nintiṉingi Tjuwuku tjaatjingka. \v 11 Tjaatji palula minyma pikatjarra nyinangi, pupapupa ulytjayinkupayi, mamungku yirriṯi patjara kuyaṉutjatjanu. Pika palunyatjarra rawa puntu nyinangi yiiya yayitinpala. \v 12 Minyma palunya nyakula Yiitjulu yaḻṯirra watjaṉu, “Yulkumina. Nyuntu palyalpi nyinaku.” \v 13 Yiitjulu pampura palyaṉutjangka, tjukarurrulpi ngarangi pupapupawiyalpi. Palulanguru minyma paluru Katutjanya waḻkuṉu. \p \v 14 Tjuwuku tjaatjiku mayutju, Yiitjukura mulyarrarringu, Tjarritiyingka Yiitjulu minyma pikatjarra palunya palyaṉutjangka. Tjaatjiku mayutju paluru yaṉangu tjuṯangka watjaṉu, “Tjarritiyingka, pikatjarra tjuṯa wiya ngaakutu ngalya katinytjaku, ngangkaritjarrangku palyantjaku. Luwulampa ngaranyi tjiṉṯu tjikitjipalangka ngangkaritjarrangku waarrkarringkula palyantjaku, Tjarritiyingka wiya.” \p \v 15 Mayutju Yiitjulu watjaṉu yalatji, “Wiyawanangkunyurra kuliṉi. Tjarritiyingkanyurra tuungkiyi ruupatjarraku, tjinguru puluka ruupatjarraku aḻṯururringkula yarrara wantirriyalpayi kapikutu. \v 16 Palunya nguwanpa minyma ngaatjanya pikatjarraku ngayulu aḻṯururringkula palyaṉu Tjarritiyingka. Paluru tuungkiyi mungutja nguwanpa wiya paluru Yipuramaku walytja ngaṉṯitja nyinanyi, nganaṉanya nguwanpa nyinanyi.” \v 17 Tjaatjiku mayutju paluru, palumpa walytja tjuṯaṯarra Yiitjukuraya mulyarra ngarangi. Yaṉangu kutjupa tjuṯangkuya wangka panyapa kulira yunyparringuraya, “Paluru ilta ngangkari tiṉatjarrangku pikatjarra tjuṯa tjananya palyalpayi.” \s1 Yiṯara tjiiṯa tjunkunytjatjarra \p \v 18 Yiitjulu tjananya watjaṉu yalatji, “Katutjalu palumpa walytja tjuṯa ngulytjura kanyilku. Yurrunpa Katutjaku walytja maṉkurrpa nguwanpa ngurra kutjungka nyinanytjala paluru yaṉangu kutjupa tjuṯa ngulytjulku, tjuṯalingkulpi tjana nyinanytjaku. Yalatji tjana tjuṯarrinytja nguwanpa yara ngaatjanya ngaranyi. \v 19 Watingku tjiiṯa yiṯaratjanu mantjira tjawara tjunkuku pakantjaku. Tjiiṯa wiimatjanu tjawara tjunutja pakara watiya wiimalpi ngaraku. Tjuḻpu kutjarrangku yankula watiya palula pinytjunpa palyara nyinaku. Palulanguru watiya paluru tiṉalpi pakara ngaraku. Tjuḻpu tjuṯangkuya yankula pinytjunpa palyalku. Palyaraya nyinaku yiṯara palula, tjuṯalingku.” \s1 Katutjalu yaṉangu tjuṯa purinypangku nintira ngulytjulku \p \v 20 Yara kutjupa Yiitjulu tjananya watjaṉu nintilkitjangku, “Katutjalu palumpa walytja tjuṯa ngulytjura kanyilku. Ngurra kutjungka Katutjalu yaṉangu tjuṯa purinypangku nintira ngulytjulku, maṉkurrpa nguwanpaya nyinaku. Paluru kutjupa tjuṯa tjananya ngulytjura kanyilku palumpa walytja tjuṯalingkulpiya nyinaku. \v 21 Wangka yalatji nguwanpa yara ngaatjanya ngaranyi. Minymangku pulawu palyara kapuṯu kutjarra tjunku aapanangka yuṉmirrinytjala paluru mantjira tjunku. Mangarri palumpa kutjarraku yunyparringkula piyuku paluru kutjupa tjuṯalpi palyalku. Tjuṯangara rungkantjala mangarri kapuṯu tjuṯalingkulpiya ngarriku.” \m \em Yiitjulu yara palunya kutjarra watjaṉu, yalatji nintilkitjangku. Ngurra kutjungka yurrunpa Katutjaku walytja kutjarra nguwanpa nyinaku. Palunyatjanu Katutjalu yaṉangu kutjupa tjuṯa ngulytjura nyinatjunku. Palulanguru palumpa walytja tjuṯalingkulpiya nyinaku.\em* \s1 “Waaḻa alytjura yutjungka, nyurrangarri ngarala paṯanma!, yunngu tjarrpanytjaku” \p \v 22 Palulanguru Tjarutjalumalakutu yankukitjangku tjananya Yiitjulu nintirinangi tawunu tjuṯawana. \v 23 Yiitjula yaṉangu kutjungku tjapiṉu, “Mayutju. Tjinguru Katutjalu tjananya yaṉangu aapa kutju ngulytjura nyinatjunku kana kutu nyinanytjaku.” Yiitjulu kulira yara kutjupa tjananya watjaṉu, \v 24 “Waaḻa alytjura yutjungka, nyurrangarri ngarala paṯanma!, yunngu tjarrpanytjaku. Yaṉangu tjuṯaya tjarrpakitja puṯu ngarala waṉiku, alytjura yutju palula.” \m \em Yiitjulu yalatji watjaṉu, “Yaṉangungku ngayuku wangka kulira walytjarringkula tuu yutju palulawana nguwanpa yanku. Paluru ngayuku ngurrangka kutu kana nyinaku.”\em* \p \v 25 Yiitjulu tjananya piyuku watjaṉu, “Waaḻa ngurrarangku pakara alytjura yutju patintjala, puṯuya yatura watjalku, waaḻa ngurrarangka, ‘Mayutju, alytjurarralampatju!’ Palulanguru tjanala watjalku, ‘Ngayulu nyurrangarrimpa ngurrpa, walytjawiya nyurrangarri ngaranyi.’ \v 26 Puṯuya watjalku yalatji, ‘Tjungungkula ngalkura tjikiṉu, ngurra kutjungka. Nyuntu nganaṉanyatju nintiṉingi nganampatju ngurrangka.’ \v 27 Waaḻa ngurrarangku tjanala watjalku yalatji, ‘Ngayulu panyapa nyurrangarrinya watjaṉu. Nyurrangarri ngayuku walytjawiya, ngayulu ngurrpa nyurrangarrimpa. Kuya palyalpayi tjuṯaya maa yarra!’ \p \v 28 “Puṯuya tjarrpaku Katutjaku ngurrangka palumpa walytja tjuṯawana nyinakitja. Palunya tjuṯangka wiya tjanalawana tjungu nyinaku. Yurilta tjana nyinarra nyaku, yunngu palya nyinapayi tjuṯa, Yipuramanya, Yatjikanya, Tjikupanyaṯarra, Katutjaku wangka watjalpayi tjuṯaṯarra. Tjana nyakula puṯu tjungurrirra nyinakitja yulamalpa. \v 29 Walytja palunya tjuṯa, Katutjalu yaṉṯayaṉṯaṉingka kutjupa tjuṯa, Tjuwuwiya tjuṯaya yankula tjanalawana tjungurrirra nyinamalpa. Ngurra tjuṯawana nyinanytja tjuṯaya yankula tjungurriku kakarraranguru, yulparirranguru, wilurarranguru, yalinytjarranguru. Paluru tjana tjungurringkula tjungungku ngalkula yunyparriku, Katutjaku walytja tjuṯa. \v 30 Kuwarriya paṉangka mayutju tjuṯa nyinarra, ngulaya ngurra palula waarrkana tjuṯalpi nyinaku. Kutjupa tjuṯaya kuwarri waarrkana tjuṯa nyinarra, ngulaya mayutju tjuṯalpi nyinaku, ngurra palula.” \s1 Yirutalu kulilku Yiitjunya pungkukitjangku \p \v 31 Palulanguru Paratji maṉkurrmaṉkurrpa kutjuya Yiitjuku palya nyinangi. Paluru tjana yankula Yiitjula tjakultjunu, yalatji, “Manta Kaliliyiku mayutju Yirutalu kuliṉi palumpa waarrkana tjuṯa wantirriyalkitjangku, nyuntunya mirri pungkunytjaku. Palulanguru nyuntu ngurra kutjupakutu yankunytjaku, pungkutjipingka.” \v 32-33 Yiitjulu tjananya watjaṉu, “Yirutanya ngunytjinytju nyinanyi. Nyurrangarri palulakutu ankula alatji watjala! ‘Kuwarriṉa pikatjarra tjuṯa palyara mamutjarra tjuṯaṉa tjanampa payira wantirriyaṉi. Tjiṉṯungkaṉa palunya nguwanpa waarrkarrimalpa. Tjiṉṯu kutjupangkaṉa waarrkarrirra wiyarriku, Katutjaku waarrkaku. Ngayulu palya yanamalpa Tjarutjalumalakutu. Tawunu palula Tjuwu yirriṯi nyinapayi tjuṯangku Katutjaku wangka watjalpayi tjuṯa mirri pungkupayi. Palunya nguwanpa ngayunyaṯarra Tjarutjalumanya ngurrara tjuṯangku mirri pungku. Yirutaku waarrkana tjuṯangku ngayunya wiya mirri pungku ngaangka manta Kaliliyingka.’” \s1 Yiitjunya Tjarutjalumanya ngurraraku aḻṯururriku \p \v 34 Yiitjulu tjananya piyuku watjaṉu, “Tjarutjalumanya ngurrara tjuṯaku, ngayulu tjanampa aḻṯururringanyi, tjana Katutjaku wangka kulira wantipayi. Tjanampaṉu walytja yirriṯi nyinapayi tjuṯangkuya Katutjaku wangka watjalpayi tjuṯanya mirri pungkupayi. Katutjalu tjanalakutu palumpa wangka tjakultjunkupayi tjuṯa iyantjala, paluru tjana kulilwiyangku tjananya mirri pungkupayi. Ngayulu Tjarutjalumanya ngurrara tjuṯaku aḻṯururringanyi ampura kanyilkitjangku lukuluku maama nguwanpangku. Tjuḻpu lukuluku maamangku wiima tjuṯa nyaḻpingku kapuṯura kanyilpayi nguwanpangku ngayulu tjanampa aḻṯururringanyi. Ngayuku wangka tjana kulira wantipayi. \v 35 Tjanaya yalatji kulintjaku. Katutjalu tjaatji tiṉa tjanampa wiya yaṉṯayaṉṯanmalpa ngurra tjuṯa tjanampaṯarra. Yaṉangu tjuṯa wiya ngurra palulawana nyinamalpa. Tjana ngula kutju ngayunya nyaku. Nyakulaṉiya yalatji waḻkulku, ‘Mayutju tiṉa ngaatjanyalaka waḻkula! Ngaatjanya Katutjakuṉu ngangkari tiṉatjarra. Nganaṉa palunya waḻkuntjaku.’” \c 14 \p \v 1 Tjarritiyi, Yiitjunya yanu ngalkukitja, Paratjiku ngurrakutu. Wati paluru mayutju tjanampa Paratji kutjupa tjuṯaku nyinangi. Ngurra palula Paratji kutjupa tjuṯa nyinangi. Waaḻangka Yiitjunya tjarrparra nyinanyingka, purinytjuya nyakula kuliṉingi, “Tjinguru palangku kuwarri luwu nganampa kilytjuntanku.” \v 2 Waaḻa palula wati pikatjarra nyinangi, tjunta taḻṯurringutja. Yiitjunya nyakula paluru yankula yila ngarangi. \v 3 Yiitjulu tjananya Paratji tjuṯa, Muutjaku wangka nintilpayi tjuṯaṯarra tjapiṉu yalatji, “Nyaalytji luwu nyurrangarrimpa ngaranyi? Tjinguru Tjarritiyingkala ngangkaritjarrangku palyantjaku, tjinguru wiya?” \v 4 Paluru tjana watjantjawiya nyinarra waṉingi. Palulanguru Yiitjulu wati palunya pampura palyara wantirriyaṉu ngurrakutu. \v 5 Palunya wantirriyara Yiitjulu tjananya watjaṉu, “Tjarritiyingka, nyuntupa katja tjinguru ngaṯingka tjarrpanytjala, nyurrangarri aḻṯururringkula yankula pakaltjingara ngurrakutu katiku. Palunya nguwanpa tjinguru nyuntupa puluka ngaṯingka tjarrpanytjala, nyurrangarri aḻṯururringkula walatjunkula wantirriyalku. Palunya nguwanpa palya pikatjarra palumpa ngayulu aḻṯururringkula Tjarritiyingka palunya kuwarri palyaṉu.” \v 6 Wangka palunyaya kulira puṯuya kuliṉu kuru palunya watjalkitjangku. Wangkanytjawiyalpiya nyinarra waṉingi. \p \v 7 Yiitjulu tjananya nyangangi, wati paluru tjana mayutju tjuṯaku tjiiyingka nyinakitjangku yangatjunkula yuṉṯura yuṉṯuraya yurrunpa tjarrparra nyinangi. Paluru tjananya nyakula yara yalatji watjaṉu, \v 8 “Miiṯararrapula marriṯirrinyingkapula, waaḻaku mayutjungku nyurrangarrinya yaḻṯiku tjungurringkula yunyparrinytjaku, palumpa kutjarra. Palulanguru nyurrangarri yankula waaḻa palula tjarrpaku. Wiya nyurrangarri yankula mayutjuku tjiiyingka nyinakatinytjaku, tjiiyi kutjupa tjuṯangka nyurrangarri nyinakatinytjaku. Tjinguru mayutju tiṉa tjuṯaya ngaṉṯi tjarrpaku. \v 9 Tjinguru nyurrangarri mayutjuku tjiiyi tjuṯangka nyinanytjala waaḻaku mayutju paluru tjananya mayutju tjuṯalpi katiku nyurrangarrilakutu. Yalatji nyurrangarrinya watjalku, ‘Pakalaya!, mayutju tiṉa tjuṯalpiya tjiiyi ngaa tjuṯangka nyinanytjaku.’ Palulanguru nyurrangarri kuṉṯarrirralpi pakara yankula nyinakatiku, tjiiyi kutjupa tjuṯangka, waarrkana tjuṯakuṉungka. Wiya nyurrangarriwarri yankula mayutjuku tjiiyi tjuṯangka nyinanytjaku. \v 10 Tjungu yunyparrikitja nyurrangarri waaḻangka tjarrparra, nyurrangarri yankula waarrkanaku tjiiyi tjuṯangka nyinanytjaku. Palulanguru tjinguru waaḻaku mayutju paluru nyurrangarrinya yankula watjalku, ‘Walytja tjuṯa, pakaraya ngalya yarra!, mayutjuku tjiiyi tjuṯangka nyurrangarri nyinanytjaku.’ Kutjupa tjuṯangkuntaya nyakula mayutjuku tjiiyingka nyinanyingka kulilkuya yalatji, ‘Pala tjuṯaya yilta mayutju nyinanyi.’ \p \v 11 “Tjinguru nyuntu yalatji kuliṉi, ‘Ngayulu mayutju tiṉa nyinanyi, yaṉangu tjuṯangkuṉi mayutju waḻkuntjaku.’ Yalatji nyuntu kulintjala yaṉangu tjuṯangku nyuntunya yalatji kanginypungku, ‘Palatja wiyampa mayutju nganampa nyinanyi, paluru mungutja.’ Tjinguru nyuntu walytjangku yalatji kuliṉi, ‘Ngayulu mayutju wiya nyinanyi. Ngayulu wiya rikinarringanyi.’ Yalatji nyuntu kulintjala yaṉangu tjuṯangku nyuntunya mayutju ngurrtjara nyinatjunku, ‘Palatja wati palya mayutju nganampa nyinanytjaku.’” \p \v 12-13 Waaḻaku mayutjungku kulintjaku, Yiitjulu watjaṉu yara ngaatjanya, “Nyuntu yaṉangu tjuṯa paḻtjalkitjangku kulira, wiya walytja tjuṯa, mani tiṉatjarra tjuṯaṯarra yaḻṯinytjaku, maralpa tjuṯa, nyumpu tjuṯa, pampa tjuṯaṯarra nyuntu yaḻṯinytjaku. Tjinguru nyuntu walytja tjuṯa, mani tiṉatjarra tjuṯaṯarra yaḻṯinytjala, tjana ngaparrtjingku nyuntunya yaḻṯirra paḻtjalku. \v 14 Tjinguru nyuntu maralpa tjuṯa, nyumpu tjuṯa, kuru paanga tjuṯaṯarra yaḻṯinytjala tjana puṯu kulilku nyuntunya ngaparrtjingku paḻtjalkitjangku, maniwiyangku. Katutjalunta ngula ngaparrtjingku yungku. Nyaalytjingaranta ngaparrtjingku yungku? Katutjalu tjananya yaṉangu tjukarurru nyinanytja tjuṯa, mirringuru pakaltjingantjala, palurunta ngaparrtjingku yungku.” \s1 Tjungurringkulaya ngalkura yunyparringutjatjarra \p \v 15 Wati kutjungku wangka palunya wiyawanangku kuliṉangi, “Maralpa tjuṯa, paanga tjuṯa, nyumpu tjuṯaṯarra kuyakuya nyinanyi. Katutjalu tjananya wiya palumpa ngurrangka nyinatjunku.” Paluru Yiitjunya watjaṉu, “Palya nyuntu wangka palunya watjaṉu. Wangka ngaatjanyaṯarra nyuntu watjanmara. Ngula Katutjalu nganaṉanya palumpa walytja tjuṯa yaṉṯayaṉṯara paḻtjalku. Ngurra palula nganaṉa yunypa tjungu nyinaku.” \v 16 Wati palunya Yiitjulu yara yalatji watjaṉu, “Mayutju kutjungku kulilku yaṉangu tjuṯangka tjungungku ngalkura yunyparrikitjangku. Palulanguru mayutju paluru palumpa waarrkana yiyalku, palumpa walytja tjuṯa, kutjupa tjuṯaṯarra yankula watjantjaku, ‘Mayutju paluru nyurrangarrimpa yunytjurringanyi ngula tjiṉṯu nampa alatjingka yankula palumpa waaḻangka tjungurrinytjaku, tjungurringkula yunypangku ngalkula tjikintjaku.’ Paluru tjana kulira watjalkuya, ‘Yuwa, nganaṉa yankula tjungurriku.’ \p \v 17 “Kuka mangarriṯarra kutjara tjunkukitjangku, mayutju paluru waarrkana wantirriyalku yaṉangu palunya tjuṯa, yirriṯi watjaṉutja tjuṯa, watjara yaḻṯirra ngalya katinytjaku. Yalatji tjananya yankula watjalku waarrkanangku, ‘Kalakunyu, kuka mangarriṯarra ngarrinyingka ngalya yarraya, ngalkunytjaku!’ \v 18 Waarrkana palumpa wangkaya kulira yaṉangu tjuṯangkuya ngunytjinytju watjara wantiku yankunytjawiyangku. Kutjungku watjalku, ‘Ngalkunytjaku wiyaṉa yananyi, kuwarriṉa manta payimilaṉu. Palunyatjanu mantaṉa nyakukitja kuwarri ananyi.’ \v 19 Kutjupangku watjalku, ‘Puluka tjuṯaṉa payimilalkitjangku kuliṉi, wakina katiyankunytjaku. Ngayulu ngaratjunkula tjananya wantingu. Piyuku ngayulu yananyi puluka palunya tjananya katikitja. Katirraṉa tjananya kulilku payimilalkitjangku maningka. Mayutju palunya watjala!, wangka alatji, “Wiyaṉa ngayulu kuwarri maa yankuku tjungurringkula ngalkuntjaku.” ’ \v 20 Kutjupangku watjalku, ‘Mayutjunya maa watjala yalatji!, “Ngayulu kuwarri kutju miiṯa yaḻṯingu, wiyaṉa yananyi.” ’ \p \v 21-24 “Waarrkana paluru maḻaku yankula tjakultjunku palumpa mayutjungka. Mayutju paluru kulira tjanampa mulyarrarringkula watjalku, ‘Paluru tjana, puṯu kulilpayi tjuṯa kuya nyinanyi. Ngayulu tjananya wiya piyuku aḻṯiku ngalya yankula ngayuku waaḻangka ngalkunytjaku, wantikuṉa tjananya. Ngurrangka nyinapayi tjuṯa tjananya yankula parrpaṯu yaḻṯirra ngalya kati!, maralpa tjuṯa, nyumpu tjuṯa, kuru paanga tjuṯaṯarra.’ Waarrkana paluru yankula tjananya yaḻṯirra ilta ngalya katiku, palumpa mayutjuku waaḻakutu. Wati waarrkana paluru alatji mayutju watjalku, ‘Panyapatjun watjaṉutjangka ngayulu yankula tjananya aḻṯirra ngalya katirra nyinatjunu, nyuntupa waaḻangka. Waaḻa pila puntu ngaranyi, tjuṯa kutjupa palya ngalya yankula tjungurrinytjaku.’ Mayutju paluru wati palunya waarrkana watjalku, ‘Maralpa kutjupa tjuṯa tjananya yankula yaḻṯirra ngalya kati!, ngayuku waaḻangkaya tjuṯalingkungku nyinarra ngalkunytjaku.’” \m \em Yiitjulu tjananya yara palunya watjaṉu yalatjiya kulintjaku. Waaḻaku mayutjungku tjananya yaṉangu tjuṯa tjapilpayi tjana kulira ngalya yankula mangarriku tjungurrinytjaku. Yalatji nguwanpa Katutjalu yaṉangu Tjuwu tjuṯa yaḻṯipayi palumpa wangka kulira palumpa walytjarrinytjaku. Paluru tjana palumpa wangka kulira wantipayi. Palulanguru Tjuwuwiya tjuṯalpi palumpa wangka Yiitjunyatjarra kulira palumpa walytja tjuṯarringu.\em* \s1 Yiitjuku walytja yalatji nyinanytjaku \p \v 25 Palulanguruya yaṉangu tjuṯalingku Yiitjulawana tjungu yanangi, ngaṉṯi. Taaṉarringkula Yiitjulu tjananya watjaṉu, \v 26 “Yaṉangu ngayuku walytja nyinakitja ngayuku puntura yunytjurrinytjaku, walytja kutjupa tjuṯaku paluru ngaṉṯi nguwanpa yunytjurrinytjaku. Walytja yalatji tjuṯaku, paapaku, maamaku, miiṯaku, pipirri tjuṯaku, kaaka tjuṯaku, maḻanypa tjuṯaku, yalatji tjuṯaku paluru ngaṉṯi nguwanpa yunytjurrinytjaku. Yaṉangu ngayuku walytja nyinakitja ngayuku puntura yunytjurrinytjaku, yulytjaku, kukaku, manikuṯarra yunytjurrinytjawiya, ngayukuṯarratjunyurra puntura yunytjurrinytjaku. \v 27 Ngayuku walytja kutu ngayuku yunytjurringkula tjukarurru nyinanytjaku, kuya tjuṯangkuya panypurangkula mirri punganyingka. Tjinguru kutjupa tjuṯangkuya watiyangka waralytjunkula iluntananyingka, wiya nguḻurringkula ngayunya wantinytjaku, kutu ngayuku tjukarurru nyinanytjaku.” \p \v 28 Yara kutjupa Yiitjulu tjananya watjaṉu, “Wati kutjungku waaḻa tiṉa palyalkitjangku nyinarra purinypangku kulilku, tjiminta, pukutju, maningka payimilalkitjangku. Mani wiima ngarrinyingka, palyalwiyangku ngulaku wantiku. \v 29 Wati kutjupangku purinypangku kulilwiyangku paluru tjiminta pukutju aapa kutju palyara wantiku, maniwiyangka. Tjiminta, pukutju aapa kutju palyantja nyakulaya yaṉangu tjuṯa inkaku. \v 30 Yalatjiya kulilku, ‘Wati paluru ngunytjingku wiyawanangku aapa palyara wantingu, pipirri tjuṯangkuya yuḻpulku. Paluru purinypangku kulira palyalwiyangku wantimara, mani aapa ngarrinyingka. Ngula mani tiṉa mantjira kutju paluru palyanmara.’” \p \v 31 Yara kutjupa tjananya Yiitjulu watjaṉu, “Tawunu kutjungka mayutju tiṉangku tjananya tjuulytji tjuṯa kanyilku tiin tjawutjuna. Mayutju tiṉa kutjupangku, waṉma ngurrarangku tjuulytji tjuṯalingku tuuntiyi tjawutjuna, tawunu palulakutu katiku pungkukitjangku. Mayutju tawunu palunya ngurrarangku nyinarra purinytju kulilku yalatji, ‘Tjinguru ngayuku tjuulytji tjuṯangku tjananya tjuulytji kutjupa tjuṯa, tuuntiyi tjawutjuna puṯu pungkula nguḻutjingalku.’ \v 32 Mayutju tawunu ngurrara paluru pungkula tjananya iyalkitjangku puṯu kulira waarrkana wantirriyalku, mayutju waṉma ngurrarakutu palulakutu. Waarrkana paluru yalatji tjapilku, ‘Ngayuku mayutjungkunta tjapiṉu nganaṉanyatju wiya nyurrangarri pungkunytjaku. Nganaṉa kalypalpi nyinanytjaku.’” \v 33 Yiitjulu tjananya piyuku watjaṉu, “Wati paluru waaḻa palyalpayingku purinypangku kulilpayi nguwanpa, mayutju tiṉa paluru purinypangku kulilpayi, kalyparrikitjangku. Paluru kutjarra nguwanpa nyurrangarri purinypangku kulintjaku, ngayuku walytja tjukarurru nyinakitjangku. Yaṉangu ngayuku walytja nyinakitja ngayuku puntura yunytjurrinytjaku, walytja kutjupa tjuṯaku paluru ngaṉṯi nguwanpa yunytjurrinytjaku.” \p \v 34-35 Yara kutjupa Yiitjulu tjananya watjaṉu, “Paṉṯutjanu kuka palyarripayi. Paṉṯu palunya palya. Paṉṯu kapingka rawa ngarrirra kuyarringkupayi, yaṉangungku paṉṯu palunya waṉipayi. Wangka palunya nyurrangarri purinytju kulira tjukarurru nyinanytjaku.” \m \em Yiitjulu yalatji nintilkitjangku yara palunya watjaṉu. Paṉṯu kuya, kapingka rawa ngarripayi nguwanpa, yaṉangu tjaampalaya kuya nyinanyi. Ngayuku wangkaya aapwayi kulira tjana ngayuku walytja nyinakitja yunyparripayi. Yalatji yunyparringkula kutjupawanalpiya nyinapayi. Wiyaya ngayuku puntura yunytjurringanyi, kutjupa tjuṯakuya puntura yunytjurringanyi. Nyurrangarri ngayuku kutu tjukarurru nyinanytjaku.\em* \c 15 \p \v 1 Yaṉangu tjuṯaya tjungurringangi Yiitjula, palumpa wangka kulilkitja, kamantaku mani mantjilpayi tjuṯa, Katutjaku ngurrpa tjuṯaṯarra. \v 2 Paratji tjuṯa, Muutjaku wangka nintilpayi tjuṯaṯarraya Yiitjuku pikarringkula wangkarra waṉingiya yalatji, “Wati ngaatjanya kuya. Paluru Katutjaku ngurrpa tjuṯangka nyinarra ngalkupayi.” \p \v 3 Palulanguru Yiitjulu tjananya yara watjaṉu yalatji, \v 4 “Tjiipiku mayutjungku tjiipi tjuṯa, yantaṯa kutju, kanyinmalpa. Tjiipi kutju yankula kawaḻirringanyingka, yaalytjinku tjiipiku mayutju paluru? Yankula tjiipi palumpa ngurririnamalpa. Tjiipi palunya tjuṯangku nayintiyi nayinangku ngalkulinanyingka, wantirra tjiipi kutjuku yankula ngurririnamalpa. Rawalingku ngurririnkula nyakula yunyparringkula mantjilku. \v 5 Mantjira tjaḻira ngurrakutu katiku. \v 6 Katirra palumpa walytja tjuṯa tjananya wati paluru tjungura tjakultjunku yalatji, ‘Tjungulaka yunyparringkula nyinama!, tjiipi kutjutju yankula kawaḻirringutja ngayulu ngurririnkula mantjiṉutjangka.’ Yalatjiya tjungu yunyparringkula nyinaku. \v 7 Tjiipiku mayutju, kutjupa tjuṯaṯarra tjungu yunyparrinytja nguwanpa, Katutjanya ilkari ngurrara tjuṯaṯarraya tjungu puntura yunyparriku, yaṉangu kutju Katutjaku ngurrpa nyinarra tjukarurrulpi Katutjaku nyinanytjala. Katutjaku walytja kutjupa tjuṯaku, tjukarurru nyinapayi tjuṯaku, Katutjanya tjanampa yunypa nyinanyi, tjiipiku mayutju tjiipi nayintiyi nayinaku yunypa nyinanytja nguwanpa.” \s1 Mani kawaḻirringutjatjarra \p \v 8 Yara kutjupa tjananya Yiitjulu watjaṉu, “Kungka kutju, pipitiyi tala tiinpalatjarra nyinaku. Pipitiyi tala kutju palumpara waḻpangku katirra kawaḻinku waaḻangka yunngu. Kungka paluru yaalytjinku? Tuutji mantjira tilira waaḻawana purinytju ngurrilku, pipitiyi tala palunya mantjilkitjangku. Kutu ngurrira ngurrira nyakula mantjilku. \v 9 Pipitiyi tala palunya mantjira palumpa walytja tjuṯa tjungura tjananya tjakultjunku, ‘Tjungula yunyparrirra nyinama!, pipitiyi tala kutjuṉa ngurrira mantjiṉutjangka.’ Yalatjiya tjungu yunyparringkula nyinaku. \v 10 Kungka paluru, palumpa walytja tjuṯaṯarraya tjungu yunyparrinytja nguwanpa, Katutjanya ilkari ngurrara tjuṯaṯarraya tjungu puntura yunyparriku, yaṉangu kutju Katutjaku ngurrpa nyinarra tjukarurrulpi Katutjaku nyinanytjala.” \s1 Katja kawaḻirringutjatjarra \p \v 11 Yara kutjupa Yiitjulu tjananya watjaṉu, “Paapangku pulanya katja kutjarra kanyilku. \v 12 Katja ngaṉṯitjangku paapa tjapilku yalatji, ‘Paapa. Nyuntu tjiḻpirringkula ngurra tiṉa kutu kanyiṉi. Aapa tjalamilara mani mantjira ngayunya yuwaṉi!’ Palulanguru paapa paluru puṯu kuliṉangi ‘Ngayuku katjangku wiyaṉi yalatji tjapintjaku. Ngayulu wiyarringanyingka kutju katja kutjarrangku ngurra tjalamilara ngayuku mani mantjintjaku.’ Yalatji puṯu kulira, kala paluru ngurra aapa tjalamilara mani tiṉa palumpa katja ngaṉṯitjakulpira yungku. \v 13 Palulanguru katja ngaṉṯitja paluru mani tiṉatjarra ngurrangka rawawiya nyinarra, yulytja mani mantjira payikingka tjunkula waṉma yanku ngurra kutjupakutu. Ngurra palula palumpa maḻpa tjuṯangku tjungungku wayina tjikira kuya palyara palumpa mani wiyalku. \v 14 Yalatji katja ngaṉṯitja paluru wiyawana nyinarra palumpa mani wiyarriku. Ngurra palula tjanampa kapiwiyarriku. Palulanguru mangarri tjanampa palunya ngurrara tjuṯaku wiimarriku. Katja ngaṉṯitja paluru puṯu kulinmalpa mangarri ngalkukitjangku.” \p \v 15 “Palulanguru pikipikiku mayutjukutu paluru yankula, tjapilku waarrkarrikitjangku. Mayutju paluru watjalku katja ngaṉṯitja palunya, pikipiki tjuṯa yaṉṯayaṉṯantjaku. \v 16 Waarrkana kutjupangku pikipiki tjuṯaku mangarri kuyakuya katirra tjunku. Paluru wiya katja ngaṉṯitja mangarri palunya yungkuku. Yalatji watjalku, ‘Wiya. Mangarri ngaatja pikipiki tjuṯaku kutju, wiya nyuntupanta.’ Pikipiki tjuṯangkuya mangarri kuyakuya ngalkuṉingka, katja ngaṉṯitja paluru nyakula yanymarriku mangarri ngalkukitja. Mangarriku paluru puṯu tjapilku. \p \v 17 “Katja paluru rawangku puṯu kulira yalatjilpi kulilku, ‘Ngayuku paapaku waarrkana tjuṯangkuya palya ngalkuṉi, mangarri, tiṉa tjanampa ngarrinyi. Kuunyi ngayulu ngaangka paḻtjatjirratja kututja nyinanyi, wiyarrikitja. \v 18 Paapalakutulpi ngayulu yankula watjalku, “Paapa. Katutjakuṉara tjukarurru nyinamara, kuya palyantjawiya. Ngayulu nyuntulawana tjukarurru nyinamara, wantirraṉa nyuntunya ngayulu kuya palyaṉu. \v 19 Wiyaṉin katja puḻkapungkunytjaku, kuṉṯangka, katja kuyangkuṉanta kuya palyaṉutjangka. Yalatji kutjuṉi watjala!, ‘Nyuntu waarrkana ngayukulpi nyinanytjaku.’ Yiltaṉanta waarrka nyuntupa palyanmalpa.” ’ \v 20 Panyapa kulira katja paluru pakara paapakutu yanku. Katja ngaṉṯitja paluru waṉma ngalyananyingka, palumpa paapangku nyakula yaḻṯururringkula palulakutu tjalkaḻungku. Paapangku palunya yampura nyunytjulku. \v 21 Katja paluru paapanya watjalku, ‘Paapa. Katutjakuṉara tjukarurru nyinamara, kuya palyantjawiya. Ngayulu nyuntulawana tjukarurru nyinamara, wantirraṉa nyuntunya ngayulu kuya palyaṉu. Wiyaṉin katja puḻkapungkunytjaku, kuṉṯangka. Katja kuyangkuṉa kuya palyaṉutjangka.’ \p \v 22 “Palumpa paapangku palumpa wangka kulira wantiku. Waaḻakutupula yankula paapangku katja palumpa yunyparrirra waarrkana tjuṯangka tjananya watjalku, ‘Parrpaṯuya kuuta palyalingku ngalya katirra tjarrpatjurra! Riingaṯarraya mantjira ngalya katirra marangka tjarrpatjurra! Puuta kutjarraya ngalya katirra tjarrpatjurra! \v 23 Puluka nyiṯitjarra pungkula kutjala!, nganaṉa tjungurringkula mangarriṯarra ngalkura yunyparringkula nyinanytjaku, \v 24 ngaatja ngayuku katja palya ngalyanutjangka. Ngayulu kuliṉingi paluru wiyarringutjakutjura. Wiyampa, paluru palya ngalyanu.’ Palulanguruya tjungurringkula ngalkura yunyparrirra, \v 25 nyinanyingka, katja kutjupa palumpa yurruntitja waṉma kaanangka waarrkarringkula ngalyanku. Ngalyankula waaḻangka yilarringkula kulilku, mutjikaya wangkatjingaṉingka, yunypaya taanytjirringanyingka. \v 26 Katja yurruntitja paluru waarrkana kutju nyakula tjapilku, ‘Nyaanguruya mutjika wangkatjingaṉi, yunypa taanytjirringanyi?’ \p \v 27 “Waarrkana paluru watjalku yalatji, ‘Nyuntupa maḻanypa kana ngalya yanu, yunypaya ngalkura taanytjirringanyi. Nyuntupa paapangku nganaṉanyatju watjaṉu, puluka nyiṯitjarra pungkula yunypangku ngalkunytjaku.’ \v 28 Katja yurruntitja paluru kulira ngurrkurringkula nyinamalpa yurilta, yunngu tjarrparra tjungurrinytjawiya. Palumpa paapangku palulakutu yankula puṯu watjalku, waaḻangka tjarrparra tjungurrinytjaku. \v 29 Katja yurruntitja paluru paapanya watjalku yalatji, ‘Ngayunyaṉin kulinmara. Ngayulu rawa puntu nyuntupa waarrkarringangi yiiya tjuṯa. Nyuntu watjantjala ngayulu tjukarurru palyalpayi. Nyuntu ngayuku puluka nyiṯitjarra pungkula yungamara, ngayuku walytja tjuṯangkuṯarra yunyparringkula ngalkunytjaku. Wiyangka, puluka nyiṯitjarrawiyangka, nyuntu ngayunya tjukarurru yungamara nanikuta, kuka wiima. Nyuntu nanikuta kuka wiima wiya ngayunya yungu, yungkuwiyangku ngayunyan wantingu. \v 30 Nyuntupa katja ngaṉṯitja, kungka kuya tjuṯangka ngarrirra mani wiyalpayi. Nyuntupa mani wiyara paluru ngalya yanutjangka, nyurrangarri puluka nyiṯitjarra ngalkula yunyparrirra taanytjirringangi. Nyurrangarri wantimara paluru katja kuya.’ \p \v 31 “Paapangku katja yurruntitjanya watjalku, ‘Katja. Ngurra ngaatja, waaḻa yulytjaṯarra nyuntupa ngaranyi. Ngunytji ngayulu tjiḻpirringkula mayutju nyinanyi. Nyuntu ngayunya tjapintjala puluka nyiṯitjarra ngayuluṉanta pungamara. \v 32 Nganaṉa palya yunyparringkula nyinanytjaku nyuntupa maḻanypa kana ngalya yanutjangka.’” \m \em Yiitjulu tjananya yara palunya watjaṉu, tjana yalatji kulintjaku. Paapa paluru Katutjanya nguwanpa aḻṯururringkupayi, yaṉangungku palunya tjapintjala tjukarurru nyinakitjangku, katja ngaṉṯi nguwanpangku. Palumpa katja yurruntitja nguwanpa Paratji tjuṯa, Muutjaku wangka nintilpayi tjuṯaṯarra pikarringkupayi, yaṉangu kuya palyalpayiku Katutjanya aḻṯururringutjangka.\em* \c 16 \s1 Mayutjungku waarrkana mayutju ngaratjunku \p \v 1 Palumpa kutunguḻu tjuṯangka tjananya Yiitjulu yara kutjupa watjaṉu, “Wati mayutju kutju yulytja anta mani tiṉatjarra nyinamalpa. Mayutju paluru waarrkana nyinatjunku, palumpa waaḻa yulytjaṯarra mayutjungku yaṉṯayaṉṯantjaku. Yaṉangu kutjupangku yankula mayutju mani tiṉatjarrangka tjakultjunku yalatji, ‘Nyuntupa waarrkana, waaḻa kanyilpayingku wiyawanangku kulira nyuntupa mani wiyaṉi.’ \v 2 Mayutju tiṉa paluru waarrkana palunya ankula watjalku, ‘Ngayulu tjakulpa kuliṉu, nyuntu wiyawanangku ngayuku mani kanyira wiyalpayi. Tjakultjurra ngayunya!, ngayuku mani wiyawanangku wiyara. Yulytja maniṯarra nampa piipangka nyuntu tjunkunytjaku. Piipa palunya tjuṯa kanyira ngayunya yuwa!, ngayulu tjiṉṯu tjirripala ngalya yananyingka. Palulanguru ngayuluṉanta nyuntunya payilku, waarrkawiya nyinanytjaku. Nyuntu wiya ngayuku waarrkana kutu waarrkarriku, wiya.’ \p \v 3 “Waarrkana paluru waaḻa kanyilpayingku palumpa mayutjuku wangka kulira yankula walytjangku kulilku, ‘Yaalytjingkaṉa waarrkarrimalpa mayutjungkuṉi payintjala. Wiyaṉa, puṯu kuliṉi. Wiyaṉa piṯi tjawara waarrkarrimalpa, manpaṯawiyaṉa. Wiyaṉa tjananya yaṉangu tjuṯangka inkarra ngatjingku tjapinmalpa, kuṉṯarringanyiṉa. \v 4 Kala, ngayulu yaṉangu kutjupa tjuṯa ngulytjulkitjangku, yalatjiṉa palyalku. Paluru tjana ngayunyalpi waarrka yungkuku.’ \v 5 Yalatji kulira waaḻa kanyilpayingku waarrkana kutjupa iyalku, yaṉangu maṉkurrpa yaḻṯirra ngalya katinytjaku. Paluru tjana yirriṯi tjira, mangarri tiṉaṯarra mantjilkitjangku puukumilaṉu waaḻa palula. Waaḻa kanyilpayingku wati kutju palunya yaḻṯirra tjapilku, ‘Ngayuku mayutjuku tjira nyiṯilpayitjarra yaalytjirri nyuntu irriṯi mantjiṉu puukumilara?’ \v 6 Wati paluru watjalku, ‘Turaama yantaṯapala tjira nyiṯilpayitjarra, ngayulu puukumilara mantjiṉu.’ Waaḻa kanyilpayi paluru wati palula watjalku, ‘Nyuntu mani waan tjawutjuna tala mayutjukura yungkunytjaku.’ Ngulytjurrikitjangku paluru piyuku watjalku, ‘Nyinarra piipa ngaangka payip yantaṯa tala wakala!’ \v 7 Palulanguru kutjupa yaḻṯirra tjapilku, ‘Ngayuku mayutjuku payiki mangarritjarra nyaalytjirri nyuntu irriṯi mantjiṉu, puukumilara?’ Wati paluru watjalku, ‘Payiki mangarritjarra waan tjawutjuna, ngayulu puukumilara mantjiṉu.’ Waaḻa kanyilpayi paluru wati palula watjalku, ‘Nyuntu mani tuu tjawutjuna tala mayutjukura yungkunytjaku.’ Ngulytjurrikitjangku paluru piyuku wati palula watjalku, ‘Nyinarra piipa ngaangka pipitin yantaṯa tala wakala!’” \p \v 8 “Mayutju tiṉa paluru tjakulpa kutjupa kuliṉu, palumpa waarrkanangku mani nampa ngatalpa watjaṉutjangka. Kulira waarrkana palunya waḻkulku yalatji, ‘Nyuntu palya purinytju kulilpayi yaṉangu tjuṯa ngulytjulkitjangku.’” \m \em Mayutju paluru wiya waarrkana palunya puḻkapungu mani nampa ngatalpa tjunkunytjaku marrkuṉutjangka, wiya. Palumpa mani wiimarrinytjala paluru waarrkana palumpa wiya yunypa nyinangu. Paluru waarrkana palunya puḻkapungu paluru tjananya ngulytjukitjangku mani nampa ngatalpa wakantjaku marrkuṉutjangka. Waarrkana paluru kuliṉu, “Ngulytjurringutja tjuṯangku ngayunya yaṉṯayaṉṯalku waarrkawiyalpi ngayulu nyinanyingka.”\em* \p Yiitjulu tjananya piyuku watjaṉu, “Yaṉangu Katutjaku ngurrpa tjuṯangku purinytju kuliṉi, yaṉangu kutjupa ngulytjulkitjangku. Katutjaku walytja tjuṯangkuya yalatji kulintjaku. \p \v 9 “Ngayuku kutunguḻu tjuṯaya wangka yalatji kulila! Nyurrangarrimpa yulytjakamu mani yaṉangu kutjupa tjuṯaku tjanampaya yuwa!, ngulytjurrikitjangku, Katutjaku walytja tjuṯalpiya nyinanytjaku. Wiya mani, yulytjaṯarra kutu kanyintjaku. Yalatji palya nyurrangarri nyinarra mirrirrinytjala, Katutjanya ilkari ngurrara tjuṯaṯarra nyurrangarrimpa yunyparringkula palumpa ngurrangka nyinatjunku, kana kutu nyinanytjaku.” \p \v 10-12 Yiitjulu tjananya piyuku watjaṉu, “Mayutjungku yalatji watjantjala, ‘Nyuntu mani ngaatja katirra wati palumpa yuwa!’ Tjinguru nyuntu kutjupakuṉu mani wiima katirra wiya mani wiima mulyaṯangku mantjintjaku. Mulyaṯangku mantjintjawiyangku nampa tjukarurru kutju katirra yungkunytjaku. Nampa tjukarurru katirra yunganyingka mayutjungku kulilku, ‘Wati ngaangku wiya mulyaṯangku mantjilpayi, palya. Ngayuluṉara palumpa mani tiṉa yungkuku wati palumpa katirra yungkunytjaku.’ Tjinguru nyuntu mani wiima katirra mulyaṯangku mantjintjala, mayutjungku kulilku, ‘Ngayulu wiya wati ngaaku mani tiṉa yungku katinytjaku, paluru mulyaṯangku mantjilpayi. Wati palyakuṉara yungku katinytjaku, paluru wiya mulyaṯangku mantjilpayi.’ Yuwa, tjukarurrunyurra mani, yulytjaṯarra kutjupakuṉu kanyira yungkunytjaku, wiya mani mantjira kanyilkitjangku nyurrangarri kulintjaku. Yalatji tjukarurru nyinanytja nguwanpanyurra tjukarurru Katutjaku nyinanytjaku, wiyawana nyinanytjawiya. Palumpara nyurrangarri tjukarurru nyinanytjala mayutju Katutjalu nyurrangarrinya katirra nyinatjunku palumpa ngurrangka kana kutu nyinanytjaku. Tjukarurru nyinanytjawiyangka paluru nyurrangarrinya wantiku. \v 13 Yaṉangungku mani tiṉa mantjira kanyilkitjangku kutju kulira nyinapayi, wiya Katutjaku tjukarurru nyinanyi. Nganaṉa Katutjaku kutju tjukarurru nyinanytjaku, mani mantjira kanyilkitjangku kulintjawiya.” \p \v 14 Paratji tjuṯangku mani mantjira kanyilkitjangku kulira nyinapayi. Paluru tjana wangka panyapa kulira, Yiitjunya panypurangkupayi. Tjana alatji kuliṉu pinangku, “Yiitjulu wiyawana watjaṉingi, palya nganaṉa mani tiṉa kanyiṉi. Katutjanya nganampa yunyparringkula mani tiṉa yungkupayi, nganaṉa kutu tjukarurru nyinanytjala.” \v 15 Yiitjulu tjananya watjaṉu, “Nyurrangarri kutu kuliṉi, ‘Nganaṉa Katutjaku tjukarurru nyinanyi.’ Yunytjurringanyinyurra yaṉangu tjuṯangku nyurrangarrinya nyakula yunyparrinytjaku. Katutjanya nyurrangarrimpa ninti nyinanyi, nyurrangarri ngunytjinytju tjuṯa nyinanyingka. Katutjalu nintingku kuliṉi, ‘Yaṉangu tjuṯa wiyawana yunyparringanyi mani anta yulytja tiṉaku. Tjana ngayuku tjukarurru nyinanytjaku, mani anta yulytja tjuṯa mungutja wantinytjaku.’” \p \v 16 Yiitjulu tjananya piyuku watjaṉu, “Yirriṯi tjanampa ngarangu Muutjaku luwu, Katutjaku wangka watjalpayingku watjantjaṯarra. Luwu panyapa tjanampa rawa ngarangi. Tjaanaluṯarra tjananya yalatji nguwanpa nintilpayi. Palulanguru ngayuluṉa kuwarrilpi nyurrangarrinya Katutjaku wangka nintilpayi, wangka palya yalatji. Katutjalu yaṉangu tjuṯa ngulytjura yaṉṯayaṉṯaṉi. Yaṉangu kutjupa tjuṯa puntura yunytjurringanyi Katutjaku walytja tjuṯawana tjungu nyinakitja. \v 17 Muutjaku luwu tjanampa ngarapayi, yirriṯi nyinanytja tjuṯaku. Wiya yirriṯi nyinanytja tjuṯaku kutju ngarapayi, nganampaṯarralampa, luwu paluru ngaranyi, wiyarrinytjawiya. Luwu paluru kutu ngaramalpa. Ilkari mantaṯarra wiyarringanyingka, kutu luwu paluru ngaramalpa, wiyarrinytjawiya.” \v 18 Yiitjulu tjananya piyuku watjaṉu, “Luwu palunya yalatji ngaranyi. Watingku miiṯa walytja kanyira, miiṯa kutjupa mantjilkitjangku, wiya wantirriyantjaku. Miiṯa walytja wantirriyara kutjupa mantjira Katutjaku luwu kilytjuntananyi. Tjinguru watingku miiṯa walytjaku yunytjuwiyarringkula wantirriyantjala kungka paluru wati kutjupakutu yankula nyinaku. Wati kutjupangka nyinarra kungka paluru Katutjaku wangka kilytjuntanku. Wati paluruṯarra kungka palula nyinarra Katutjaku wangka kilytjuntanku.” \s1 Yulytja tiṉatjarra anta Latjarratjanya \p \v 19 Yiitjulu tjananya yara kutjupa watjaṉu, “Wati yulytja an mani tiṉatjarra nyinamalpa mantarra palyatjarra. Tjiṉṯungka an tjiṉṯungka kuka, mangarri tiṉa ngalkunmalpa. \v 20-21 Palumpa waaḻangka tjayiṯi kiiṯangka wati maralpa, yini Latjarratjanya ngarriku pangki pikatjarra. Papa tjuṯangkuya ngalyankula wati palunya pika yanytjunmalpa. Wati mani tiṉatjarra palumpa walytja tjuṯangkuṯarraya tiipulangka ngalkura mantangka waṉirra wantingutja, Latjarratjanya puṯu yunytjurrirra ngarrimalpa, paḻtjatjirratja. \v 22 Maralpa paluru nyinarra mirrirriku. Mirrirringanyingkaya ilkari ngurrara tjuṯangku katiku, Yipuramala marangka nyinanytjaku, Katutjaku ngurrangka. Wati yulytja, manitjarra paluru nyinarra wiyarriku. Tjunutjunkuya walytja tjuṯangku. Wati paluru mani tiṉatjarra mirrirrirra, \v 23 waru tiṉakutu yanku. Warunguru mikintjarrangku waṉma nyaku, Latjarratjanya Yipuramala marangka nyinanyingka. \v 24 Nyakula mirrarra watjalku, ‘Yipurama. Nyuntu ngayuku walytja irriṯitja. Ngayuku aḻṯururringkula Latjarratjanya wantirriyala!, paluru mara kapingka tjarrpatjunkula tjaḻinypaṉi ngayunya pampura warritjunkunytjaku. Waru tiṉangkaṉa nyinanyingka, mikin tiṉatjarra.’ \v 25 Yipuramalu palunya watjalku, ‘Ngayuku walytja ngaṉṯitja kulila! Mantangka nyuntu nyinangi yulytja mani tiṉatjarra. Latjarratjanya mantangka nyinangi maralpa, yulytjawiya maniwiya pikatjarra nyinangi. Kuwarrilpi paluru ngayula marangka nyinanyi palyalpi, nyuntu mikin tiṉatjarra nyinanyi. \v 26 Yalatji kulila! Ngankirri tiṉa ngururrpa ngaranyingka, Latjarratjanya wiyanta maa yankuku. Nyurrangarri wiya nganaṉalakutu ngalya yanku.’ \v 27-28 Palulanguru warunguru paluru nyinarra watjalku, ‘Ngayuku walytja, kulilaṉi! Ngayuku walytja tjuṯakutu tjanalakutu Latjarratjanya wantirriyala manta ngurrarakutu!, ngayuku maḻanypa payipalakutu, pinangkatjunkunytjaku tjananya yalatji, “Tjukarurrunyurra nyinanytjaku Katutjaku, waru tiṉakutu maa yankula mikin tiṉatjarra nyinatjipingkamarra.” ’ \v 29 Yipuramalu palunya watjalku, ‘Wiya. Muutjaku wangkaya kanyiṉi, Katutjaku wangka watjalpayi tjuṯangku watjaṉutjaṯarra. Wangka palunyaya kulira tjukarurru nyinarra, Katutjaku ngurrangkaya palya nyinamalpa, waru tiṉangkamarra.’ \v 30 Yulytja mani tiṉatjarra nyinangutjangku Yipuramala tjakultjunku, ‘Ngayuku walytja Yipurama, kulilaṉi! Latjarratjanya yankula tjananya pinangkatjunanyingka, yiltaya kulilku, kuya wantirra tjukarurrulpiya nyinaku.’ \v 31 Yipuramalu palunya watjalku, ‘Muutjaku wangka, Katutjaku wangka watjalpayi tjuṯaku wangkaṯarraya kulintjaku. Wangka palunya tjinguruya kulira wantiku. Yalatjiya kulira wantinytjala Latjarratjalu tjananya pinangkatjunanyingka puṯuya kulilku, kuliraya wantiku. Wiyaṉa tjanampa wantirriyalku Latjarratjanya.’” \c 17 \s1 Yiitjuku walytja kutjupa wiya tjingapungkunytjaku \p \v 1 Yiitjulu palumpa kutunguḻu tjuṯa tjananya watjaṉu, “Tjuṯangku nyurrangarrinya yilta tjingapungku, yalatji tjana tjingapungkupayingku kuya palyalku. Ngula Katutjalu palunya tjananya warukutu waṉiku. Tjinguru wati kutjupangku ngayuku walytja kuya palyantjaku tjingapungku. Yalatji paluru tjingapungkupayingku kuya palyalku. Ngula Katutjalu palunya warukutu waṉiku. \v 2 Tjingapungkupayi palunya tjinguru yaṉangu kutjupangku witira tjiina puḻi tiṉatjarra nguṉṯiwana tayimapira iluntanku, yuru tiṉangka waṉirra. Yalatji palya tayimapira iluntankunytjaku. Ngula tjingapungkupayi palunya Katutjalu warukutu waṉiku. \v 3 Katutjalu nyurrangarrinya puntura yitjipungkupayingkamarra wiya nyurrangarri Katutjaku walytja kutjupa tjingapungkunytjaku, paluru kuya palyantjaku. Yalatji tjingapungkunytjawiya nyurrangarri nyinanytjaku. \p “Tjinguru ngayuku walytja kutjupangkunta kuya palyantjala, palulakutu nyuntu yankula purinypangku wangkanytjaku. Tjinguru kulira yaṉangu palurunta yalatji watjalku, ‘Ngayuluṉanta wiyawanangku kuya palyaṉu, ngayulu kuya palyalwiyangku wantimara.’ Yalatji paluru watjantjala nyuntu yalatji yilta wangka!, ‘Ngayulu nyuntupa wiya ngurrkurringanyi, ngayuluṉanta nyuntupa kalypa nyinanyi.’ \v 4 Tjinguru ngayuku walytja kutjupangkunta aaḻi kuya palyalku. Paluru rawawiya nyinarra yankulanta piyuku watjalku, ‘Ngayuluṉanta wiyawanangku kuya palyaṉu, ngayulu kuya palyalwiyangku wantimara.’ Yalatji palurunta watjantjala nyuntu yalatji yilta wangka!, ‘Ngayulu nyuntupa wiya ngurrkurringanyi, ngayuluṉanta nyuntupa kalypa nyinanyi.’ Paluru rawawiya nyinarra piyukunta yankula kuya palyara wantikatiku. Paluru rawawiya nyinarra yankulanta watjalku, ‘Ngayuluṉanta wiyawanangku kuya palyaṉu, ngayulu kuya palyalwiyangku kulinmara.’ Yalatji palurunta watjantjala nyuntu yalatji yilta wangka!, ‘Ngayuluṉanta nyuntupa wiya ngurrkurringanyi, ngayulu nyuntupa kalypa nyinanyi.’ Tjinguru yalatji nguwanpa tjiṉṯu kutjungka walytja palurunta tjapanpalangara kuya palyara wantikatiku. Paluru tjapanpalangara rawawiya nyinarra yankulanta watjalku, ‘Ngayuluṉanta wiyawanangku kuya palyaṉu, ngayulu kuya palyalwiyangku wantimara.’ Yalatji palurunta watjantjala nyuntu yalatji tjapanpalangara yilta wangka!, ‘Ngayulu nyuntupa wiya ngurrkurringanyi, ngayulu nyuntupa kalypa nyinanyi.’” \p \v 5 Yiitjuku kutunguḻu tjuṯangku kulira palunya watjaṉu, “Nintilalanyatju!, nganaṉa nyuntupa wangka puntura kulira tjukarurru nyinanytjaku, kutjupangkulanyatju kuya palyantjala nganaṉa ngurrkurringkunytjawiya nyinanytjaku.” \v 6 Mayutju Yiitjulu tjananya watjaṉu, “Ngayuku wangka nyurrangarri yiltangku kulira ngayukuṉu ngangkaritjarrangku watiya ngaatjanya yaṉangu nguwanpa watjalku, ‘Watiya, pakara ngurra kutjupakutu nyuntu yarra! Yankula yurungkalpi tjarrparra ngarama!’ Panyapanyurra watjantjala, pakara yankula yurungka ngaramalpa.” \p \v 7 Yiitjulu tjananya yara kutjupa watjaṉu, nintilkitjangku. “Tjinguru nyuntu mayutju nyinaku, waarrkana kutjutjarra. Nyuntu waarrkana yalatji watjalku, ‘Kaanangka nyuntu kuwarri waarrkarri!’ Tjiṉṯu kutjupangka tjinguru nyuntu waarrkana palula yalatji watjalku, ‘Tjiipi tjuṯa yankula yaṉṯayaṉṯanma!’ Tjiipiwana waarrkarringkula waarrkana paluru nyuntupa waaḻangka waarrkarrikitja ngalyanku. Ngalyankula tjarrpanyingka wiya nyuntu mayutjungku watjalku yalatji, ‘Ngalya yarra, tiipulangka nyinakati! Nyuntu nyinanyingka ngayulu kutjara kuka an mangarri ngalya katirra tjunku nyuntupa.’ Wiya yalatji. \v 8 Paluru tjiipiwana waarrkarringkula waaḻangka tjarrpanytjala nyuntu mayutjungku watjalku, ‘Kuka an mangarri kutjaratju ngalya kati! Ngayuluṉa ngalkura tjikira wiyantjala, ngaṉṯilpinu nyuntu ngalkura tjikilku.’ \v 9 Waarrkanangku mangarri kukaṯarra kutjara ngalya katinyingka, wiyanyurra mayutju tjuṯangku waḻkulpayi, ‘Nyuntu palya ngayuku mangarri kukaṯarra yurrunpa ngalkuwiyangku ngalya katingu.’ Nyuntu waḻkuwiyangku wantipayi. Yalatji kuka kutjara ngalya katinytja waarrka palumpa. Mayutjungku watjantjala paluru yalatji palyantjaku. \v 10 Yara yalatji nguwanpa nyurrangarri Katutjaku waarrkana tjuṯa nyinanyi. Katutjalu nyurrangarrinya watjantjala, yankulanyurra palyantjaku. Katutjanya yilta mayutju nyurrangarrimpa nyinanyi. Yalatjinyurra kulintjaku, ‘Nganaṉa waarrkana tjuṯa kutju nyinanyi, mayutju wiya. Katutjalu watjantjala, yankula nganaṉa palyalpayi.’” \s1 Pangki pikatjarra tjananya palyalku \p \v 11 Yiitjunya, palumpa kutunguḻu tjuṯaṯarra yulparirra manta Kaliliyilawana yankulaya kakarrararringu manta Tjamiriyanya wantirra. Kakararralpiya yanu karru Tjuutanalakutu, Tjarutjalumalakutu yankukitja. \v 12 Yankulaya tawunungka yilarringkula, pangki pikatjarra tiinpala ngalyankula Yiitjula waṉma ngarangi. \v 13 Ngaralaya mirrangu Yiitjulakutu, “Mayutju Yiitju, aḻṯururrilampatju!” \v 14 Yiitjulu nyakula tjananya watjaṉu, “Yankulaya tuḻkuku mayutjungka walytjangkuyanku nintila!” Yiitjukuṉu wangkaya kulira tuḻkuku mayutjukutu yankukitja ankulaya ngururrpa pangki pikawiyarringkuyinangi. \v 15 Wati kutjungku pangki pikawiyarringutja nyakula walytjangku, yunyparringkula yarurringu Yiitjulakutu. Yankula Katutjanya waḻkuyinangi. \v 16 Yiitjula pupakatirra waḻkuṉu, pika palyarringkula. Wati paluru Tjuwuwiya nyinangu, Tjamiriyanya ngurrara. \p \v 17-18 Yiitjulu tjananya yaṉangu kutjupa tjuṯa tjapiṉu, “Wati Nyaapalaya palyarringu?, tiinpala yilta? Palatja wati Tjuwuwiya kutju yarurringu ngayunya Katutjanyaṯarra waḻkulkitja. Kutjupa tjuṯaṯarra ngalyanamaraya.” \v 19 Wati palula Yiitjulu watjaṉu, pupakatinyingka, “Pakara ngurrakutu yarra! Nyuntu ngayunya ngangkaritjarra kulira palyalpi nyinanyi.” \s1 Yiitjulu watjalku, “Katutjalu palumpa walytja tjuṯa kuwarri yaṉṯayaṉṯaṉi” \p \v 20-21 Palulanguru Paratji tjuṯangkuya Yiitjula tjapiṉu, “Nyaalytjingara Katutjalu tjananya palumpa walytja tjuṯa yaṉṯayaṉṯanmalpa?” Yiitjulu tjananya watjaṉu, “Katutjalu tjananya palumpa walytja tjuṯa yaṉṯayaṉṯantjala, wiya nyurrangarri kurungku nyaku. Katutjanya wiya paṉa ngurrara mayutju tiṉa nguwanpa waaḻa palyangka nyinanyi. Wiya paluru tjananya waarrkana tjuṯa, tjuulytji tjuṯaṯarra kanyiṉi, wiya. Katutjalu kuwarri palumpa walytja tjuṯa yaṉṯayaṉṯaṉi. Nyurrangarrilawanaya nyinanyi, palumpa yaṉṯayaṉṯalpayi tjuṯa.” \p \v 22 Yiitjulu tjananya palumpa kutunguḻu tjuṯanya watjaṉu, “Ngula nyurrangarri puṯu yunytjurringkula nyinamalpa, ngayuluṉa yaṉanguku katja piyuku mantakutu ngalyankunytjala nyakukitja. \v 23 Yaṉangu tjuṯangku nyurrangarrinya watjalku yalatjikutjura, ‘Ngurra nyarratja yaṉanguku katja ngalya yankula nyinanyi.’ Tjinguru yalatjikutjura nyurrangarrinya watjalku, ‘Ngurra palangka yaṉanguku katja nyinanyi. Yarralaka nyawa!’ Wangka palunya kulira tjanalawana tjungurringkula yankunytjawiyaya nyinama! \v 24 Yaṉanguku katjaṉa piyuku mantakutu ngalyananyingka yaṉangu yuwankarrangku ngayunya nyaku. Layitningingku rungkantja nguwanpa, yuwankarrangku nyakupayi. Palunya nguwanpa ngayunya yaṉangu yuwankarrangku nyaku, ngayulu ngalyananyingka. \v 25 Kala, kuwarri yaṉangu Tjuwu tjuṯangku ngayunya yitjipungkungku. Watjalkuya yalatji, ‘Yiitju palunya mungutja, wiya nganaṉa kulintjaku, wiya.’ \v 26-27 Yirriṯi wati Nuuwanya nyinanytjala, yaṉangu tjuṯaya Katutjanya kulilwiya nyinangi, walytjangkuyanku kulilpayi. Mangarri kukaṯarraya ngalkura nyinapayi. Yalatji nguwanpaya nyinarra yuru tiṉangkalpi wiyarringkula wanaṉu. Katutjalu kapi tiṉa wantirriyalkitjangku kulintjala, Nuuwanyangarri kutjuya puuta tiṉangka tjarrpangu, kanarringu kapi tiṉangkamarra. Palunya tayimi yaṉangu tjuṯa yilta Katutjanya kulilwiya nyinapayi. Yalatji nguwanpa ngulaya yaṉangu tjuṯa Katutjanya kulilwiya nyinaku, yaṉanguku katjaṉa piyuku mantakutu ngalyananyingka. \p \v 28 “Palunya tjuṯa nguwanpaya yaṉangu kutjupa tjuṯa Katutjanya kulilwiya nyinangi, wati Laatanya yurrunpa nyinanyingka. Mangarri kukaṯarraya ngalkura nyinapayi. Yulytjaya payimilara kanyira ngula tjalamilalpayi. Kaanangkaya kututja mangarri pakaltjingalpayi. Waaḻaya kututja palyalpayi. \v 29 Wati Laatanya tawunu Tjutumalanguru pakara yanutjangka Katutjalu tjanampa wantirriyaṉu waru tili, tiṉa puntu ilkaringuru, kamparra tjananya yiluntankunytjaku, Katutjanyaya kulilwiya nyinangutjangka. \v 30 Palunya tjananya nguwanpaya yaṉangu tjuṯa Katutjanya kulilwiyaya nyinamalpa, yaṉanguku katjaṉa piyuku mantakutu ngalyananyingka. Yuḻṯa palula tjuulytji tjuṯangku tjananya pungku Tjarutjalumanya ngurrara tjuṯa. \p \v 31 “Yuḻṯa palula, wati waaḻangka yila nyinarra wiya pakara tjarrpanytjaku, yulytja mantjilkitja, paluru yulytja kulintjawiya tjalkaḻungkunytjaku, pungkupayi tjuṯangkamarra. Palunya nguwanpa wati kaanangka waarrkarriku wiya purikutu kuuta mantjilkitja ngaṉṯikutu yankunytjaku, paluru kuuta kulintjawiya tjalkaḻungkunytjaku, pungkupayi tjuṯangkamarra. \v 32 Minyma palunya kulilaya! Laataku miiṯa, nguṉṯilangarala nyangangi, ‘Ngayulu yunytjurringanyi nyarrangka ngayuku yulytja mantjintjaku.’ Palunyatjanu paluru ngarala puḻirringu. \p \v 33 “Yaṉangungku kana nyinakitjangku mangarri tiṉa, mani yulytjaṯarra mantjilkitja kutu kulira nyinapayi, Katutjalu ngula kuutawutjungka watjara iyalku. Yaṉangu kutjupangku kana nyinakitjangku kulintjawiya, Katutjaku waarrka palyara nyinapayi, Katutjalu kuutawutjungka waḻkura katiku kana kutulpi nyinamalpa. \v 34 Yaṉanguku katjaṉa piyuku mantakutu ngalya yananyingka, yaṉangu kutjarra mungangka tjungu ngarriku. Ilkari ngurrara tjuṯangku Katutjaku walytja kutju ngurrtjara katiku, kutjupa wantikatiku. \v 35 Yuḻṯa palula kungka kutjarrangku pulanku mangarri yuṉinypa rungkaṉingka, kungka Katutjaku walytja kutjuya ngurrtjara katiku, kutjupaya wantikatiku, ilkari ngurrara tjuṯangku. \v 36 Yuḻṯa palula wati kutjarra kaanangka tjungu waarrkarringanyingka, ilkari ngurrara tjuṯangkuya wati Katutjaku walytja kutjuya ngurrtjara katiku, kutjupaya wantikatiku.” \v 37 Palumpa kutunguḻu tjuṯangku Yiitjunya tjapiṉu, “Mayutju, ngurra nyaalytjingka panyapa nguwanpa ngaraku?” Yiitjulu tjananya watjaṉu yara yalatji “Kuka ilungutja ngarrinyingka waḻawurru tjuṯaya kaaṉka tjuṯaṯarra tjungurripayi, ngalkukitja. Palunya nguwanpa ngayulu mantakutu piyuku ngalyananyingka, yaṉangu tjuṯa tjungurriku.” \c 18 \s1 Mayutju kuutawutju ngurrara \p \v 1 Yiitjulu palumpa kutunguḻu tjuṯangka tjananya watjaṉu, “Katutjanya nyurrangarri kutu tjapintjaku purrkarringkula wantinytjawiyangku. Wiyanyurra rawangku tjapira yalatji kulintjaku, ‘Ngayulu tjapintjala Katutjaluṉi kulira wantingu, wiyaṉa palunya piyuku tjapilku.’” Yalatji tjana kutu Katutjanya tjapintjaku, purrkarringkula wantinytjawiyangku, \v 2 Yiitjulu tjananya yara yalatji watjaṉu, “Tawunu kutjupangka kuutawutjuku mayutju nyinamalpa. Mayutju paluru Katutjaku wangka kulilwiya nyinarra yaṉangu tjuṯaku yaḻṯururrinytjawiya nyinaku. \v 3 Tawunu palula minyma waḻukuta nyinaku. Minyma paluru kutu yankula kuutawutjuku mayutju palula tjapira ngaramalpa, ‘Wati tjikipaka panyapa kuutamilara wantirriyala!, ngayulanguru.’ \v 4 Mayutju paluru palumpa wangka kutu kulira wantimalpa. Palulanguru mayutju palurulpi kulilku, ‘Katutjaku wangkawana ngayulu wiya aṉangu kutjupa tjuṯaku aḻṯururringkupayi, minyma waḻukuta palumpaṯarra. \v 5 Paluruṉi yiwarrakatirra rawangku tjapira ngarapayingka ngayuluṉara tjikipaka palunya kuutamilara wantirriyalku.’” \v 6-8 Yiitjulu tjananya piyuku watjaṉu, “Minyma paluru mayutju palula kutu tjapilpayi. Yalatji nguwanpa nyurrangarri Katutjanya kutu tjapintjaku. Katutjaku walytja tjuṯangkuya kutu tjapintjala, Katutjalu kulira tjananya yaṉṯayaṉṯalku, wiya tjananya kulira wantiku. Yaṉangu kuya tjuṯangku Katutjaku walytja tjuṯa panypurangkula punganyingka, paluru tjana mungangka tjinguru tjiṉṯungka tjapintjala, parrpaṯu kulira ngayunya mantakutu wantirriyalku, tjananya yaṉṯayaṉṯantjaku. Yaṉanguku katjaṉa piyuku ngalya yankunytjala, tjinguru aapa nguwanpalpiya ngayuku walytja tjuṯa nyinaku, kutjupa tjuṯaya tjinguru ngayunya wantirra wiyawanalpi nyinaku.” \s1 Paratji an kamantaku mani mantjilpayi kutjarrangkupula ngarala tjapinmalpa, tjaatjingka \p \v 9 Ngurra palula yaṉangu tjuṯa nyinangi. Paluru tjana yalatji wiyawanangku kuliṉingi, “Nganaṉa kutju yilta tjukarurru nyinanyi, kutjupa tjuṯaya ngunytjinytju nyinanyi.” Yiitjulu yaṉangu palunya tjuṯangka yara watjaṉu yalatji, \v 10-13 “Wati kutjarrapula nganampa tjaatji tiṉakutu yanku, Katutjala wangkakitja. Wati kutju Paratji tjarrparra waṉma nguwanpa ngaraku, kamantaku mani mantjilpayi palulamarra. Paratji paluru Katutjala tjapilkitja ngarala walytjangku rikinarriku alatji, ‘Katutja. Waḻkuṉiṉanta, nyuntu ngayuku yunyparringanyi, ngayulu nyuntupa tjukarurru nyinangitjangka. Ngayulu ngalytjawiya. Ngayulu wiya mulyaṯangku mantjilpayi. Wiyaṉa waṉngi kutjupakitja yankupayi, ngayulu miiṯa walytjaku tjukarurru nyinanyi. Wati kutjupa tjuṯa miiṯa kutjupakitja yankupayi. Pala paluru kamantaku mani mantjilpayi kuya nyinanyi. Ngayulu palunya nguwanpa wiya nyinanyi. Ngayuluṉa kututja mangarri ngalkuwiyangku, nyuntunyaṉanta waḻkulpayi. Wiika kutjungka kutjarrangaraṉanta mangarri ngalkuwiyangku waḻkulpayi. Ngayuku mani mantjira aapara ngayulu nyuntupa tjawirrilyi katirra tjaatjingka tjunkupayi.’ \p “Kamantaku mani mantjilpayi paluru Paratji palula waṉma ngaraku tjaatji palula yunngu, kuṉṯakuṉṯa. Yalatji paluru kulinmalpa, ‘Ngayuluṉa kututja kuya palyalpayi. Katutjanya ngayuku mirrpaṉpa nyinanyi.’ Palurulpi yalatji watjalku, ‘Katutja. Ngayulu kututja kuya palyalpayi, yaḻṯururriwatju kuya ngayuku waṉi!’ \p \v 14 “Yalatji paluru kutjarra Katutjanya tjapira ngurrakutulpi yanku. Yilta, kamantaku mani mantjilpayiku Katutjanya palumpa kutjura yunyparriku. Paratji palumpa Katutjanya wiyara yunyparriku. Tjinguru yaṉangu walytjangku rikinarringkunytjala, Katutjanya wiyara yunypa nyinaku. Kuya waṉinytjaku yaṉangungku Katutjanya tjapintjala, yilta Katutjanyara kulira yunyparriku.” \s1 Aḻṯurungku tjananya pipirri tjuṯa pampura tjapilku \p \v 15 Palulanguru Yiitjulakutuya katingu pipirri tjuṯa, aḻṯururringkula tjanampa pampura Katutjanya tjapintjaku. Yiitjuku kutunguḻu tjuṯangku tjananya ngalya katinyingka nyakula payiṉu, “Wiyanyurra pipirri tjuṯa Yiitjulakutu katinytjaku, wantiya!” \v 16-17 Yiitjulu tjananya kulira marrkuṉu, “Wanti tjananya!, pipirri tjuṯa ngayulakutuya palya ngalya katinytjaku. Pipirri ngaa tjuṯa nguwanpa, Katutjalu yaṉṯayaṉṯaṉi. Wangka ngaatjanyaya kulila! Katutjalu tjananya palumpa walytja tjuṯa yaṉṯayaṉṯara kanyiṉi. Pipirri tjuṯangkuya wangka kutjupakuṉu yilta kuliṉi, wiya kulira wantinyi. Palunyatjanu nyurrangarri yaṉangu tjuṯangku ngayuku wangka kulintjaku, pipirri ngaa tjuṯa nguwanpangku, wiya nyurrangarri kulira wantinytjaku. Palulanguru Katutjalu nyurrangarrinya ngulytjura yaṉṯayaṉṯalku.” Pipirri panyapa tjuṯa tjananya Yiitjulu aḻṯururringkula aḻṯingu, yampulkitjangku. Yampura tjananya Katutjanya tjanampa tjuṯangara tjapiṉangi. \s1 Kana kutu nyinakitjangku tjapilku \p \v 18 Wati mayutjungku Yiitjulakutu ankula tjapiṉu, “Nintilpayi, nyuntu palya. Ngayulu yaalytji tjukarurru palyalku, kana kutu nyinakitjangku?” \v 19 Yiitjulu watjaṉu, “Nyaakuṉin watjaṉu ngayunya, ‘Nyuntu palya?’ Katutjanya kutju palya nyinanyi, yaṉangu wiya.” \v 20 Wati palunya Yiitjulu piyuku watjaṉu, “Katutjalu yirriṯi watjaṉutjangka nyuntu ninti nyinanyi. Wangka palumpara ngaranyi yalatji, ‘Yaṉangungku wiya kutjupakura miiṯa tjulyara katinytjaku. Yaṉangungku wiya kutjupa mirri pungkunytjaku. Yaṉangungku wiya yulytja mulyaṯangku mantjintjaku. Yaṉangungku wiyawanangku tjakultjunkunytjawiya. Yaṉangu paapaku maamaku pulampa kaangkinytji nyinanytjaku, wiya pulanya panypurangkunytjaku.’” \v 21 Wangka panyapa kulira wati panyapangku Yiitjunya yalatji watjaṉu, “Wangka palunya tjuṯawana ngayulu tjukarurru nyinapayi. Pipirri tiṉarringkulaṉa tjukarurru kutu nyinapayi. Kuwarri kutuṉa tjukarurrulpi nyinanyi.” \v 22 Yiitjulu kulira wati mayutju palunya watjaṉu, “Wangka palunya tjuṯaku palya nyuntu tjukarurru nyinapayi. Yulytja tjuṯa waaḻaṯarra tjalamilara mani mantjila! Mantjira katirra tjanampa yuwa!, mangarriwiya, ngurrawiya tjuṯaku. Maniwiyarringkula nyuntu ngayulawana tjungu yankunytjaku. Palunyatjanu nyuntu tjukarurru nyinaku. Katutjalunta ngula palumpa ngurrangka yaṉṯayaṉṯalku.” \v 23 Yiitjuku wangka kulira wati mayutju paluru puṯu kuliṉu yulytja tjuṯa waaḻa tjuṯaṯarra tjalamilalkitjangku. Paluru tjilurutjilururringkula yanu. \p \v 24-25 Mayutju paluru tjilurutjiluru yananyingka Yiitjulu nyakula tjananya yaṉangu tjuṯangka watjaṉu, “Katutjalu palumpa walytja tjuṯa kanyiṉi. Walytja palunya tjuṯangka tjanala tjungu nyinakitjangku yaṉangu yulytja tiṉatjarra tjuṯangkuya puṯu kuliṉi, yulytja tjuṯa wantirra nyinakitjangku. Naanytja luututjarra kiiṯa yutjuwana puṯu tjarrpapayi. Yara palunya nguwanpa yaṉangu yulytja tiṉatjarra naanytja nguwanpangku puṯu kuliṉi Katutjaku ngurrangka tjarrpakitjangku.” \p \v 26 Palumpa wangka kuliraya aṉangu tjuṯangku alatji wiyawanangkuya kulilpayi, “Katutjalu tjananya yulytja, manitjarra tjuṯa yungkupayi yulytja tjuṯa maniṯarra. Yalatji tjanampa yungkula yunypa nyinanyi. Yilta yulytja tiṉatjarra tjuṯa Katutjaku walytja tjuṯa nyinanyi.” Yalatjikutjuraya kulira tjana wangkarra pungu, “Yulytja tiṉatjarra tjuṯa Katutjalu wantirra, yaṉangu ngananya?, paluru ngulytjura palumpa walytja nyinatjunku?” \v 27 Yiitjulu tjananya nyakula watjaṉu, “Yaṉangungku puṯu kuliṉi Katutjaku walytja tjuṯangka tjungu nyinakitjangku, Katutjalu kutju yaṉangu tjuṯa ngulytjura katirra palumpa walytja tjuṯangka nyinatjunku.” \p \v 28 Piitalu Yiitjunya watjaṉu, “Nganaṉalatju, nyuntupa walytja tjuṯangku ngurra walytja wantingu, nyuntulawanalatju tjungu nyinakitjangku.” \v 29-30 Yiitjulu tjananya watjaṉu, “Wangka ngaatjanyaya kulila! Yaṉangu ngayuku walytja nyinakitjangku, ngayuku waarrkaṯarra palyalkitjangku walytja tjuṯaṯarra wantingutjangka, Katutjalura ngula puntura yungku, walytja tjuṯa yalatji nguwanpa wantingutjangka, miiṯa, kaaka, kangkuru, maḻanypa, katja tjuṯa, yuṉṯalpa tjuṯa, walytja kutjupa tjuṯaṯarra. Katutjalura puntura yungku ngaparrtjingku walytja tjuṯa kutjupa, ngurra kutjupaṯarra. Palulanguru ngula paluru kana kutu nyinamalpa, Katutjaku ngurrangka.” Yalatji tjananya Yiitjulu watjaṉu. \s1 Yiitjulu tjananya piyuku watjalku, “Iluntankuṉiya” \p \v 31-33 Palumpa kutunguḻu tuwalpala yaḻṯirra tjungura tjananya watjaṉu, “Kulilaya! Tjungula yananyi Tjarutjalumalakutu. Ngurra palula ngayunya yaṉanguku katjaṉiya witilku. Paluru tjana ngayunya katirra ngaratjunkuku yaṉangu Tjuwuwiya tjuṯangka, tjana ngayunya iluntankunytjaku. Paluru tjana ngayunya nyuṉpatjunkula pungku. Ngunytjiṉiya watjanmalpa yinkatjarrangku. Ngayunya panypurangkula wiipatjarrangkuṉiya pungku. Pungkulaṉiya iluntanku. Ilurra munga kutjarra mirri ngarrirraṉa kanarringkula pakalku. Yalatjiṉiya iluntankunytjaku yirriṯi Katutjaku wangka watjalpayi tjuṯangku watjara piipangka tjunu.” \v 34 Yiitjuku kutunguḻu tjuṯangku wangka palunya puṯu kuliṉu. Yalatjiya kutu kuliṉangi, “Yiitjunya mayutju tiṉa nganampa kutu kana nyinaku, wiya paluru iluku, wiya.” \s1 Wati pampa palyalku \p \v 35 Yiitjunya, palumpa kutunguḻu tjuṯaṯarra yankula tawunu Tjirikungkalpiya yilarringu. Ruutuwanaya yananyingka, wati pampa ruutu tjayiṯingka nyinangu. Kutu ruutungka paluru nyinapayi yaṉangu tjuṯangka maniku inkapayi. \v 36-38 Yiitjunya Natjaritjanya ngurrara yananyingka, tjakulpa kulira pampa paluru mirrarra yaḻṯingu, “Yiitju. Tapitaku walytja ngaṉṯitja, yaḻṯururriwatju!” \v 39 Yaṉangu tjuṯangkuya marrkuṉu wangkawiya nyinanytjaku. Paluru kutu tjuṯangara mirrarra yaḻṯingu, “Tapitaku walytja ngaṉṯitja, yaḻṯururriwatju!” \p \v 40 Yiitjulu kulira ngarala watjaṉu, “Pampa palatjaya ngalya kati!” Pampa palunyaya katingu. Yiitjula yilarringanyingka, \v 41 Yiitjulu pampa palunya tjapiṉu, “Nyaakun yunytjurringanyi? Yaalytjinkuṉanta?” Pampa paluru watjaṉu, “Mayutju. Kurutju aḻala!” \v 42 Yiitjulu palunya watjaṉu, “Kurungku nyawa! Ilta nyuntu nyanganyi. Nyuntu ngayunya ngangkari puntutjarra kulira nyuntu kuru palyarringulpi.” \v 43 Yilta kuru palyarringu. Yaṉangu tjuṯangku kuru palyarringutja nyakula Katutjanyaya waḻkuṉingi. Wati paluru palyarringkula Yiitjulawana tjungu yankula Katutjanya waḻkuyinangi, yunypangkulpi. \c 19 \s1 Wati yini Tjakiyatjanya \p \v 1 Yiitjunya, palumpa kutunguḻu tjuṯaṯarraya tawunu Tjirikula tjarrparra ngururrwana yanu wayintarrikitja. \v 2 Tawunu palula wati mani tiṉatjarra nyinangu, yini Tjakiyatjanya, kamantaku mani mantjilpayi. Paluru kamantaku mani mantjilpayi kutjupa tjuṯaku mayutju nyinangu. \v 3 Wati paluru tungkutungkungku puṯu kuliṉingi Yiitjunya nyakukitjangku, yaṉangu tjuṯalingkuya tjungurrirra yangayangatjunangitjangka. \v 4 Palulanguru paluru kuliṉu, “Yiitjunya, yaṉangu tjuṯaṯarraya yiwarrawana purinypa ananyingka, watiya tiṉa nyarrangkaṉa yankula kaḻparra paṯalku Yiitjunya katunguru walu nyakunytjakitja.” Paluru tjalkaḻungkula watiya tiṉangka kaḻparra nyinangi, Yiitjunya nyakukitja, yunnguwana yananyingka. \v 5 Yiitjulu watiya palulakutu maa ilarringkula yirra nyangu wati Tjakiyatjanya. Paluru Tjakiyatjanya yalatji watjaṉu, “Tjakiyatja. Wala tjarukati! Ngayulu yunytjurringanyi kuwarri nyuntupa ngurrangka nyinanytjaku.” \v 6 Palulanguru paluru tjarukatirra Yiitjuku yunyparringkula palunya katingu palumpa ngurrakutu. \v 7 Yiitjunya ngurrakutu katinyingka yaṉangu tjuṯangkuya nyakula kulira wangkarra waṉingi, “Yiitjunya nyaaku yanu wati kuya palakutu?, tjungungku ngalkukitja. Wati Tjakiyatja paluru Katutjaku yilta ngurrpa nyinapayi.” \p \v 8 Waaḻakutupula yankula ngurrangka tjarrparra ngalkuṉingi. Ngalkurapula wangkangi. Tjakiyatjalu ngarala watjaṉu, “Mayutju. Ngayuku yulytja tjuṯalingku ngarrinyi, mani tiṉaṯarra. Ngayulu aaparaṉa tjananya yungkuku maralpa tjuṯaku. Yaṉangu kutjupa tjuṯangka ngayulu mulyaṯangku mani mantjilpayi yalatji. Kamantaku mani mantjilkitjangku ngayulu nampangka wirriḻi watjalpayi, walytjangku kanyilkitjangku. Yaṉangu palunya tjananya ngayulu ngaparrtjingku yungku yalatji. Tjinguru yaṉangu kutjungka ngayulu waan yantaṯa tala mulyaṯangku mantjiṉutjatjanungku, ngayulu puu yantaṯa talalpiṉara ngaparrtjingku yungku, kalypa nyinakitjangku. Yalatji nguwanpa ngayulu tjananya kutjupa tjuṯa wirriḻi yungku kalypa nyinakitjangku.” \v 9 Yiitjulu Tjakiyatjanya watjaṉu, “Nyuntupa kuya, nyuntupa walytja tjuṯaku kuyaṯarra Katutjalu kuwarri waṉingu. Nyuntu Yipuramaku walytja ngaṉṯitja tjukarurrulpi nyinanyi, Katutjaku walytja yilta. \v 10 Ngayulu yaṉanguku katja mantakutu ngalyanu yaṉangu kuya palyalpayi tjuṯa kanalkitja, tjana Katutjaku walytjalpi tjukarurru nyinanytjaku, ngulaya waru tiṉakutu yankutjipingkamarra.” \s1 Waarrkana tjuṯangku mani palyantjaku mayutjungku watjalku \p \v 11 Yiitjunya Tjarutjalumalakutu yankukitja yilarringanyingka, yalatjikutjuraya yaṉangu tjuṯangku kuliṉingi, “Kuwarri Tjarutjalumala, Yiitjunya tjarrpanytjala Katutjalu palunya mayutju tiṉalampa ngaratjunku. Katutjalu nganaṉanya ngulytjura yaṉṯayaṉṯalku.” Yalatjiya wiyawanangku kulintjala Yiitjulu yara yalatji tjananya watjaṉu, \v 12 “Mayutju tiṉaku katja ngurra kutjupakutu waṉma yanku, palumpa paapangku palunya mayutju tiṉalpi ngaratjunkunytjaku. Katja paluru kulilku, ‘Ngayulu mayutju tiṉarringkula ngurra ngaakutu yarurriku, ngaa ngurrara tjuṯa mayutju tiṉangku yaṉṯayaṉṯantjaku.’ \v 13 Ngurra palulakutu yankukitjangku mayutju paluru tjananya palumpa waarrkana tjuṯa, tiinpala, yaḻṯiku tjungurrinytjaku. Paluru waarrkana kutjuku waan tjawutjun tala yungku. Waarrkana kutjupaku paluru waan tjawutjun tala yungku. Yalatji nguwanpa waarrkana tiinpalaku waan tjawutjun tala, waan tjawutjun tala, waan tjawutjun tala yungkuku. Yalatji yungkula tjananya watjalku, ‘Ngayuluṉa ngurra kutjupakutu yankula rawa nyinarra ngalya yarurriku. Ngurra palula ngayulu nyinanyingka, mani waan tjawutjun tala palunya nyurrangarri kanyira yulytja payimilara tjalamilala!, mani kutjupa palyalkitjangku. Ngalya yankula ngayulu nyurrangarrila mani waan tjawutjun tala palunya, mani kutjupaṯarra mantjilku, nyurrangarri palyaṉutja.’ Palulanguru mayutju paluru ngurra kutjupakutu waṉma yanku. \p \v 14 “Palumpa walytja tjuṯa, kutju ngurrara tjuṯa yunytjuwiyaraya nyinaku. Paluru tjana wati maṉkurrpa wantirriyalku ngaṉṯiwana, yankula paapa palumpa marrkuntjaku, yalatji. ‘Wiya nganaṉatju yunytjurringanyi nyuntupa katja nganampa mayutju tiṉa nyinanytjaku, ngaratjunkuwiyangku wanti!’ Wati maṉkurrpangku yankula palumpa paapangka puṯuya marrkura, wantirra yarurriku. \p \v 15 “Ngula katja palumpa mayutju tiṉalpi yarurriku. Yarurringkula paluru yaḻṯiku, waarrkana tiinpala panyapa tjuṯa tjungurrinytjaku. Tjana tjungurrinytjala paluru tjananya tjapilku, ‘Mani waan tjawutjun talangka wirriḻi nampa nyaa nyurrangarri palyaṉu?’ \v 16 Waarrkana kutju yankula mayutjungka ngarala watjalku, ‘Mayutju. Waan tjawutjun tala palula ngayulu wirriḻi palyaṉu, tiin tjawutjun talalpi ngarrinyi.’ \v 17 Mayutju tiṉa paluru waarrkana palunya waḻkulku, ‘Nyuntu waarrkana palya. Nyuntu waarrkarringkula tjukarurru mani tiin tjawutjun tala palyaṉu. Palulanguru ngayuluṉanta mayutju ngaratjunku, tawunu tiinpalaku.’ \v 18 Waarrkana kutjupangku yankula mayutjungka ngarala watjalku, ‘Mayutju. Waan tjawutjun tala palula ngayulu wirriḻi palyaṉu. Payip tjawutjun talalpi ngarrinyi.’ \v 19 Mayutju tiṉa paluru waarrkana palunya waḻkulku, ‘Nyuntu waarrkana palya. Palulanguru ngayuluṉanta mayutju ngaratjunku, tawunu payipala kutjupa tjuṯaku.’ \p \v 20 “Waarrkana kutjupangku yankula mayutjungka ngarala watjalku, ‘Mayutju. Ngaatjanya nyuntupa mani, waan tjawutjun tala. Palya kanyilkitjangku ngayulu tjaaṯangka tayimapira yarrkatjunkula wantingu. \v 21 Nguḻurrirraṉangku purinytju kanyiṉingi wiyarritjipingka. Ngayulu wiyawanangku palyantjala nyuntupa mani wiyarringamara. Tjinguru mani ngaatjanya wiyarringutjangka nyuntuṉi watjanmara waan tjawutjun tala kutjupa mantjiraṉanta yungkunytjaku. Ngayuluṉangku nintingku kuliṉi.’ \v 22-23 Mayutju tiṉangku waarrkana palunya payilku, ‘Nyuntu waarrkana kuya. Panyapaṉin tjukarurrungku watjaṉu nintingku. Ngayuku nguḻurringkula nyuntu purinypangku kanyiṉingi mani panyapa, wiyarritjipingka. Nyuntu mani panyapatjarrangku wiyawanangku palyantjala mani paluru wiyarringamara. Tjinguru mani palunya wiyarringutjangka ngayuluṉanta watjanmara waan tjawutjun tala kutjupa mantjiraṉin yungkunytjaku. Nintingkunu kuliṉi, ngayulu mayutju yunytjuwiya nyinanyi. Nyuntu ngayuku waan tjawutjun tala paayingkingka tjunamara, tjukarurrungku. Paayingkingka rawa ngarringutjangka, paayingki ngurrarangku mani wiima kutjupa tjungunmara. Palulanguru ngayulu ngalya yankulaṉanta mantjinmara, waan tjawutjun tala palunya anta mani wiima kutjupa, paayingki ngurrarangku tjunguṉutja.’ \p \v 24 “Mayutju tiṉa paluru tjananya watjalku waarrkana kutjupa tjuṯangka, ‘Waan tjawutjun tala palunya waarrkana kuyakuyangka mantjira maa katirrara yuwa!, waarrkana panyapa, tiin tjawutjun tala kanyintjatjanu.’ \v 25 Mayutju tiṉangka tjanaya watjalku, ‘Mayutju. Paluru tiin tjawutjun tala kanyiṉi, yaṉangu kutjupa yungkunytjaku.’” \v 26 Yiitjulu tjananya piyuku watjaṉu, “Wangka ngaatjanyaya kulila! Yaṉangungku Katutjaku tjukarurrungku palyaṉutjangka Katutjalura puntura tjukarurru palyalku. Yaṉangu kutjupangku Katutjaku tjukarurru palyantjawiyangka, Katutjalura wiya tjukarurru palyalku. Yaṉangu paluru puṯu kulilku, Katutjakura tjukarurru palyalkitjangku.” \v 27 Yiitjulu yara panyapa kutu watjaṉu, “Mayutju tiṉangku tjananya watjalku, ‘Ngayuku yunytjuwiya tjuṯa nyurrangarri yankula tjananya witira ngalya kati! Tjana watjaṉu, “Nganaṉa wiya yunytjurringanyi paluru mayutju tiṉa nganampa nyinanytjaku.” Nyurrangarri ngalya katirra tjananya ngaangka wakara iluntarra!, ngayula kurungka.’” \m \em Yiitjulu tjananya yara palunya nintiṉu yalatjiya kulintjaku. Paluru mayutju tiṉa mantakutu piyuku ngalya yanku. Ngalya yankula paluru tjapilku palumpa walytja tjuṯa tjananya yaalytjiyaalytjiya palumpa waarrka palyalpayi. Tjukarurru palyalpayi tjuṯaku paluru yunyparriku. Palumpa waarrka wiya palyalpayi tjuṯaku wiya paluru yunyparriku. Ingkaṯa tjaampalangku kuliṉi Yiitjulu yaṉangu tjuṯa tjananya yara palunya nintiṉu yalatjiya kulintjaku. Yiitjunya wiya Tjarutjalumangka tjarrparra mayutju tiṉarriku. Paluru mayutju palunya nguwanpa yankuku palumpa paapalakutu mayutju tiṉa ngaratjunkunytjaku. Yiitjunya palumpa paapalakutu yananyingka Tjuwu tjuṯangku kulilpayi, “Nganaṉatju wiya yunytjurringanyi Yiitjunya mayutju tiṉalampa nyinanytjaku.” Paluru tjana palumpa wangka kulira wantipayi. Yiitjulu mayutju tiṉangku ngalya yankula watjalku kuutawutjungka yunytjuwiya tjuṯa pungkunytjaku. Wati mayutju panyapangku watjaṉutja nguwanpa. \em* \s1 Yiitjunya Tjarutjalumala tjarrpaku \p \v 28 Panyapa wangkarra Yiitjunya kutu ruutuwana yanangi, Tjarutjalumalakutu yankukitja. Yaṉangu tjuṯa tjungurringkula palulawana yanangi. \v 29 Tawunu Pitjapatjila anta Piitjaniyilaya yilarringkula puḻi Yalipatjalaya nyinangu. \v 30 Palumpa kutunguḻu kutjarra Yiitjulu wantirriyalkitjangku watjaṉu, “Nyupali tawunu nyarrakutu yarra! Nyupali yankula nyaku tuungkiyi wiima ruupatjarra ngaranytjala. Tuungkiyi palula wiya yaṉangu kaḻpapayi. Yarrarapula ngalya kati ngayulakutu! \v 31 Tjinguruntapula kutjupangku tjapilku, ‘Nyaakitjangkupulan yarraṉi?’ Yalatjipula watjala!, ‘Mayutjura yunytjurringanyi.’” \v 32 Palulanguru paluru kutjarrangku yankula yilta nyangu tuungkiyi ruupatjarra ngaranyingka. \v 33 Tuungkiyi wiima palulapula ruupa yarraṉingka, tuungkiyiku mayutju tjuṯangku tjapiṉu palunya kutjarra, “Nyupali nyaakitjangku tuungkiyiku ruupa watiyangka yarraṉi?” \v 34 Paluru kutjarrangku watjaṉu, “Mayutjura yunytjurringanyi.” Palulanguru pulanya kulira tjana watjara iyaṉu. \v 35 Yiitjulakutupula tuungkiyi katirra ngaratjunu. Kuuta waṯawarapula yarrara tuungkiyingka yinytjamitjunkulapula tjunu. Yiitjunyalpi kaḻpangu tuungkiyi palula. \v 36-38 Ruutuwanaya tjungu yanangi Yiitjunya, palumpa kutunguḻu tjuṯa, yaṉangu kutjupa tjuṯaṯarra. Kuuta waṯawarayanku yarrara ruutungka yinytjamitjunangi tuungkiyingku tjinangku kanturinkunytjaku. Paluru tjana kuliṉangi, “Nganaṉa mayutju tiṉa tjuṯaku kuuta tjuṯa ruutungka tjunkupayi. Palunya nguwanpa nganaṉa wati ngaaku kuuta tjuṯa tjunkunytjaku, paluru ilta mayutju tiṉa nyinanyi.” Yaṉangu tjuṯa Yiitjulawana yurrunpa yanangi, tjana palunya waḻkuṉangi. Paluru tjana yalatji waḻkuṉangi, Yiitjulu pikatjarra tjuṯa, mamutjarra tjuṯaṯarra palyaṉutja nyakula. Yiitjula ngaṉṯiwanaṯarra kutjupa tjuṯangku palunya waḻkuṉingi, “Mayutju tiṉa ngaatjanyalaka waḻkula! Ngaatjanya Katutjakuṉu ngangkari tiṉatjarra. Nganaṉa palunya waḻkuntjaku! Katutjanyaṯarra nganaṉa waḻkuntjaku, Kurayitjanya ngaatja ngalya wantirriyaṉutjangka.” \p \v 39 Paratji tjuṯangku yilangku ngarala Yiitjunya watjaṉu, “Nintilpayi. Nyuntupa walytja tjuṯa tjananya marrkula!, tjana wiya nyuntunya waḻkuntjaku.” \v 40 Yiitjulu tjananya watjaṉu, “Wiya. Yaṉangu ngaa tjuṯaya tjinguru waḻkuntjawiya ngaranytjala, Katutjalu puḻi ruutungka ngarripayi tjuṯa nintinmara, yaṉangu nguwanpangku tjana ngayunya waḻkuntjaku.” \p \v 41 Tawunu Tjarutjalumala yilarrirra Yiitjulu waaḻa tjuṯa nyakula yulayinangi tjanampa, tawunu palunya ngurrara tjuṯaku. \v 42 Yularra watjaṉu, “Ngayulu ngaa ngurrara tjuṯaku yaḻṯururringanyi, Katutjaku wangka tjana kulira wantipayi. Katutjaku kalyparrinytjaku tjana ngurrpa nyinanyi. Katutjalu tjananya tjukarurrurrinytjaku puṯu paṯaralpi tjananya yaṉṯayaṉṯalwiyangku wantiku. \v 43 Tjarutjalumanya ngurrara tjuṯangkuya kulintjaku. Katutjaku yunytjuwiya tjuulytji tjuṯa ngula tawunu ngaakutu ngalyankula parra ngarala waṉimalpa. Paluru tjana ngaa ngurrara tjuṯa ngururrtjunkula pikangku pungamalpa. \v 44 Paluru tjana ngaa ngurrara tjuṯa mirri pungkula waaḻa tjuṯaṯarraya kilytjuntankula yuḻpulku. Waaḻa puḻitjanu palyaṉutja tjuṯaya kilytjuntankula yuḻpulku. Puḻi yuḻpuṉutja tjuṯa kutju ngarrirra waṉimalpa. Yalatji ngaa ngurrara tjuṯa mirri pungkula ngurra tjuṯa kilytjuntankula yuḻpulku, ngaa ngurrara tjuṯangku Katutjaku wangka, ngayuku wangkaṯarra kulira wantinyingka. Wangka yalatji tjana kulintjala Katutjalu tjanampa kuya waṉirra yaṉṯayaṉṯanmara.” \s1 Yiitjunya tjaatji tiṉakutu yankuku \p \v 45 Tjunguya yankula Tjarutjalumala tjarrpangu Yiitjunya, palumpa kutunguḻu tjuṯaṯarra. Tjuwuku tjaatji tiṉangkaya yankula tjarrpangu. Tjarrparra tjananya Yiitjulu nyangu yaṉangu tjuṯangkuya tjuḻpu tjuṯa tjawirrilyi tjalamilaṉingka. Yiitjulu tjananya payira wantirriyaṉu yaatjayiṯi. \v 46 Paluru tjananya payiṉu yalatji, “Wiyanyurra ngaangka kuka tjuṯa tjalamilantjaku, mani tiṉa mantjilkitjangku. Ngaatja Katutjaku ngurra. Katutjaku wangka ngaranyi yalatji, ‘Ngayuku tjaatji tiṉangka nyurrangarri tjarrparra ngayunya waḻkuntjaku, yaṉangu tjuṯangku.’” \p \v 47-48 Tjaatji tiṉa palula, tjiṉṯu kutjupa tjiṉṯu kutjupangka Yiitjulu yaṉangu tjuṯa tjananya nintilpayi. Palulanguru tuḻkuku mayutju tiṉa tjuṯangku, Muutjaku wangka nintilpayi tjuṯangkuṯarra, mayutju kutjupa tjuṯangkuṯarra Yiitjunya iluntankukitjangku kuliṉu. Paluru tjana yalatji kuliṉangi, “Nganaṉa wiya kuwarri Yiitjunya witira iluntanku, yaṉangu tjuṯangkulanya ngaparrtjingku pungkupayingkamarra. Yaṉangu tjuṯangkuya wiyawanangku kuliṉi Yiitjunya palya nyinanyi. Palumpa wangkaya kulira palumpa yunytju nyinanyi. Tjana alatji wiyawanangku kuliṉi. Yiitjunya paluru, wiya palya nyinanyi.” \c 20 \s1 Tjapilkuya, “Mayutju nganalunta watjaṉu, yalatji palyantjaku?” \p \v 1 Tjaatji tiṉangka tjananya Yiitjulu tjakulpa palya nintintjala tuḻkuku mayutju tiṉa tjuṯangku, Muutjaku wangka nintilpayi tjuṯangku, tjiḻpi tjuṯangkuṯarra yankula Yiitjunya \v 2 tjapiṉu, “Watjalalanyatju! Mayutju nganalunta watjaṉu, yaṉangu tjuṯa tjananya nyuntu nintira palyantjaku?” \p \v 3 Yiitjulu tjananya watjaṉu, “Wanyuwarri ngayulu nyurrangarrinya tjapilku. \v 4 Tjaanalu tjananya yaṉangu tjuṯa kapingka tjarrpatjunkula papatatjimilalpayi. Mayutju nganalu Tjaananya watjaṉu, yaṉangu tjuṯa tjarrpatjunkula papatatjimilantjaku?, tjinguru Katutjalu?, tjinguru mayutju yaṉangungku, nganalu? Watjalaṉiya ngayunya!” \v 5 Mayutju paluru tjana kuliralpi wangkarra waṉingu alatji, “Tjinguru mayutju Katutjanya nganaṉa watjantjala, Yiitjulu nganaṉanya tjapilku, ‘Nyaaku nyurrangarri Tjaananya kulira tjuṯangara wantingu?’ Yalatji tjapilpayingkamarra nganaṉa wiya mayutju Katutjanya watjalku. \v 6 Tjinguru nganaṉa mayutju yaṉangu watjantjala, yaṉangu tjuṯangku nganampa pikarringkula puḻitjarrangku nganaṉanya rungkaltjipingka. Aṉangu tjuṯangku kuliṉi Katutjalu Tjaananya wantirriyaṉutja. Palulamarra nganaṉa wiya yaṉangu mayutju watjalku, Yiitjunya.” \v 7 Mayutju paluru tjana watjalkitjangku puṯu kulira Yiitjula ngurrpa wangkangu. \v 8 Palulanguru Yiitjulu tjananya watjaṉu, “Nyurrangarri ngayunya tjukarurru watjanmara mayutju nganalu Tjaananya watjaṉu yaṉangu tjuṯa papatatjimilantjaku. Kala nyurrangarri ngayunya ngurrpa watjaṉutjangka, ngayulu nyurrangarrila wiya watjaṉi, mayutjungkuṉi ngayunya wantirriyaṉutja.” \s1 Kaana kanyilpayi tjuṯa \p \v 9 Yiitjulu tjananya yaṉangu tjuṯangka yara yalatji watjara nintiṉangi, “Wati mayutjungku kiripitji tjiiṯa tjuṯa kaanangka tjunkula wanalku. Kaana palyara mayutju paluru tjananya wati tjuṯa yaḻṯiku, kaana an waaḻaṯarra waarrkarringkulaya yaṉṯayaṉṯantjaku. Ngurra kutjupakutu yankukitjangku piyuku tjananya paluru watjalku, kaana kanyilpayi tjuṯangka, ‘Kiripitji yuṉmirringanyingkatjuya aapa mantjiratjuya kanyila!, ngayuku waarrkanangku katirra tjalamilantjaku.’ Ngurra kutjupakutulpi mayutju paluru waṉma yankula rawa nyinaku. \v 10 Kiripitji yuṉmirringanyingka mayutju paluru waarrkana kutju wantirriyalku kaana kanyilpayi tjuṯakutu kiripitji palumpa mantjira katinytjaku. Kaana palula, kaana kanyilpayi tjuṯangkuya waarrkana panyapa pungkula wantirriyalku, kiripitjiwiya. \v 11 Palunyatjanu mayutju paluru kiripitji wiya mantjira waarrkana kutjupa kaana kanyilpayi tjuṯakutu wantirriyalku. Kaana palula tjarrpanytjala, kaana ngurrara tjuṯangku puntura palunya pungkula wantirriyalku, kiripitjiwiya. \v 12 Mayutju paluru kaana kanyilpayi tjuṯakutu piyuku waarrkana kutjupalpi wantirriyalku. Kaana palula paluru yankula tjarrpanytjala, kaana ngurrara tjuṯangku puntura pungkula wantirriyalku, kiripitjiwiya. \p \v 13 “Palumpa waarrkana tjuṯaya wiyarringanyingka palumpa katjalpi nyinaku. Mayutju paluru yalatjilpi kulilku, ‘Tjinguru ngayuku katjaṉa wantirriyalku kaana kanyilpayi tjuṯakutu kiripitji paluru mantjintjaku. Tjinguru ngayuku katjaku tjana kuṉṯarringkula yungkuku.’ Yalatji kulira mayutju paluru katja palunya kaana kanyilpayi tjuṯakutu wantirriyalku. \v 14 Paluru tjana katja palunya ngalya yankunytjala nyakulaya wangkarra waṉiku, alatji, ‘Katja palumpa ngalya yananyi. Tjiḻpi wiyarringanyingka katja nyarrangkulpi kaana yulytjaṯarra kanyilpayingka, nganaṉa mirri palunya puwa!, kaana ngaatja nganaṉalpi kanyintjaku.’ \v 15 Katja palunya kaanangka tjarrpanytjala, tjana witiraya katirra kaanangka yaatjayiṯi mirri pungku.” Yaṉangu tjuṯanya Yiitjulu yalatji tjapiṉu, “Kaanaku mayutjungku tjakulpa kulira yankula kaana kanyilpayi tjuṯanya yaalytjinku?, \v 16 paluru tjananya kaana ngurrara kuya tjuṯa mirri pungkula waṉiku. Waarrkana kutjupa tjuṯalpi tjananya yaḻṯiku mayutju paluru, tjukarurrulpiya tjana kaana kanyintjaku. \m \em Yiitjulu yara palunya yalatji watjaṉu yaṉangu tjuṯangka, mayutju paluru tjanalaṯarra. Kaanaku mayutju nguwanpa Katutjanya mayutju Tjuwu tjuṯaku nyinanyi. Kaana kanyilpayi tjuṯa nguwanpa Tjuwu tjuṯa nyinanyi. Paluru tjanalakutu palumpa wangka watjalpayi tjuṯa wantirriyalpayi. Tjana kulilwiyangku tjananya pungkupayi. Palunyatjanu palumpa katja wantirriyaṉu, tjanalakutu. Paluru tjana katja palumpa mirri pungu.\em* \p Yara palunya kulira yaṉangu tjuṯangku, mayutju tjuṯangkuṯarra Yiitjunya watjaṉu, “Kaanaku mayutjulu wiyalanya Tjuwu tjuṯa kaana kanyilpayi tjuṯa nguwanpa mirri pungkunytjaku, yaḻṯururringkulalanya wantinytjaku.” \p \v 17 Yiitjulu tjananya nyakula yara yalatji watjaṉu, mayutju tjuṯangku kulintjaku, “Yara palunya nguwanpa Katutjaku wangka yalatji ngaranyi. Kulilaya!, yalatji ngaranyi, \q1 ‘Wati tjuṯangkuya puri palyalkitjangku watiya kutjarra yaṉṯaḻatjarra tjawara ngaratjunku. Watiya waṯawaraya yiipiwana mantjira ngarritjunku katuwana yaṉṯaḻatjarra kutjarrangka. Nyakulaya watiya palunya yiipiwana mantjira waṉiku, kuyakuyakutjura kulira. Watiya yiipiwana palunya Katutjalu mantjira ngarritjunkula puri palyalku.’” \m \em Yiitjulu tjananya yara palunya watjaṉu, mayutju tjuṯangku kulintjaku yalatji, “Ngayulu Yiitjunya nyinanyi paawu puntu watiya yiipi palunya nguwanpa. Tjuwu tjuṯangku ngayunya witira katirra iluntanku, kuyakuya kulira, watiya yiipiwana palunya kuyakuya kulira waṉingutja nguwanpa.”\em* \p \v 18 Yiitjulu tjananya piyuku watjaṉu, “Yaṉangu ngayuku wangka kulira wantinytjala, ngula Katutjalu kuutawutjungka watjara wantirriyalku warukutu.” \p \v 19 Tuḻkuku mayutju tiṉa tjuṯangku, Paratji tjuṯangkuṯarra yara palunya kaana kanyilpayi tjuṯangku mayutjuku waarrkana tjuṯa pungkupayi kulira pikarringu. Pikarringkula tjana yalatji watjaṉu, “Yiitjululanya watjaṉu, nganaṉa kaana ngurrara pungkupayi nguwanpa nyinanyi. Paluru watjaṉu nganaṉa pungkupayi nguwanpa nyinanyi. Nganaṉanya payilkitjangku yara palunya watjaṉu. Nganaṉa kuwarri palunya witira katinytjaku.” Yalatji kuliraya Yiitjuku pikarringkula puṯuya kuliṉu witilkitjangku, yaṉangu tjuṯangku ngaparrtjingku pikarringkula pungkupayingkamarra. \s1 Katutjakura yungkunytjaku, kamanta ngurrarakuṯarra yungkunytjaku \p \v 20 Palulanguru tjana Yiitjunya witilkitja paṯaṉingi. Yalatjiya kuliṉingi, “Nganaṉa witira kuutawutjukutu katirra kamantaku mayutjungka ngaratjunku. Mayutju palurulpi tjananya watjalku, Yiitjunyaya iluntankunytjaku tjuulytji tjuṯangku.” Palulanguru Tjuwu tjuṯaku mayutju tjuṯangku waarrkana tjuṯa Yiitjulakutu wantirriyaṉu. Waarrkana paluru tjana yalatji yankula kulilpayi, “Palumpa wangkala kulira ngula kuutawutjungka tjakultjunku, Yiitjunyaya iluntankunytjaku.” Yalatji kuliraya wiya nintirrikitjangku Yiitjunya tjapiṉu, ngunytjiya yalatji tjapiṉu, \v 21 “Nintilpayi. Nyuntupalatju ninti, nyuntu tjukarurrungku nintilpayi. Nyuntu ngunytjilyinkunytjawiya. Nyuntu wiya mayutju tjuṯaku nguḻurringanyi nyuntu tjukarurrungku tjananya nintilpayi. Yilta nyuntu Katutjakuṉu wangka tjukarurru nintilpayi. \v 22 Yaalytjiyaalytji nyuntu kuliṉi? Luwulampa yaalytji ngaranyi? Tjinguru palyala yungkunytjaku mani kamantaku mayutju tiṉaku yini Tapiriyatjaku?, tjinguru wiya?” \v 23 Yalatjiya tjapintjala, Yiitjulu kuliṉu, “Ngaa tjuṯangkuṉiya ngunytji tjapiṉi, ngayulu wangka wiyawana watjaṉingka kulilkitjangku. Tjana kuliṉi ngayulu watjara kamantaku luwu kilytjuntankuku. Tjana kuliṉi ngayulu yalatji watjalku, ‘Nyurrangarri wiya mani kamanta ngurraraku yungkunytjaku, Katutjaku waarrkaku kutju nyurrangarri yungkunytjaku.’” Yalatji kulira Yiitjulu tjananya watjaṉu, \v 24 “Tjiilpa maniṉi ngunytji yuwa!, nyakunytjakuṉa.” Tjiilpa kutjuya katirra yungu. Yiitjulu tjananya tjapiṉu, “Yuṉpa ngananya ngaatja? Yini ngananya ngarrinyi?” Watjaṉuya, “Kamantaku mayutju yini Tapiriyatjanya ngarrinyi.” \v 25 Yiitjulu tjananya watjaṉu, “Tapiriyatjalu yungutja yulytja maniṯarra, aapara Tapiriyatjaku yungkunytjaku. Mayutju Katutjalu yungutja yulytja maniṯarra aapa tjawirrilyi, Katutjakura yungkunytjaku.” \v 26 Palumpa wangkaya kulira yalatji waarrkana paluru tjana wangkarra waṉingu, “Ngaatja tjukarurru wangkapayi. Palurulanya watjanmara nganaṉa mani kamantaku mayutjuku wiya yungkunytjaku. Paluru yalatji wiya watjantjala nganaṉa puṯu kuliṉi kuutawutjungka palumpa wangka tjakultjunkukitjangku.” Palunyatjanuya waarrkana paluru tjana wangkawiya ngarangu. \s1 Yiitjulu watjalku, “Wiyanyurra miiṯatjarra nyinaku \s1 Katutjaku ngurrangka” \p \v 27 Tjaatjiku mayutju kutjupa tjuṯaya Yiitjulakutu yankula ngarangu. Yalatjiya wiyawana kulilpayi, “Yaṉangu tjuṯa wiya ngula mirringuru pakalku, tjana kutu mirri ngarrimalpa.” \v 28 Yiitjunyaya tjapiṉu yalatji. “Nintilpayi. Muutjalulampa yirriṯi luwu yalatji wakaṉu, ‘Kaakalu miiṯa yaḻṯirra pipirri mantjintjawiyapula nyinarra kaaka paluru wiyarringkunytjala, palumpa maḻanypangkulpi kaakakuṉu miiṯa yaḻṯirra kanyintjaku. Pipirripula mantjira yalatji kulilku, “Pipirri ngaatjanya kaakakuṉu nguwanpa.” ’ Luwulampa yalatji ngaranyi.” \v 29 Palunya tjuṯangkuya Yiitjunya piyuku watjaṉu, “Maḻanypararraya tjapanpala nyinangu. Kaaka tiṉangku miiṯa yaḻtirra nyinangu. Pipirri mantjintjawiyapula nyinarra kaaka paluru wiyarringu. Kaaka paluru wiyarringutjangka, \v 30 maḻanypa tjikinwanangku kungka palunya yaḻṯirra kanyiṉu. Pipirri mantjintjawiyapula nyinangu. Palulanguru wati paluru kaakaku maḻanypa wiyarringutjangka, \v 31 maḻanypa kutjupangkulpi kungka palunya yaḻṯirra kanyira paluruṯarra wiyarringu. Palunya nguwanpangku maḻanypa kutjupa tjuṯangkuya kungka palunya yaḻṯirra kanyira mirrirringuya. \v 32 Kungka kutjulpi pipirriwiya kana nyinarra wiyarringu.” \v 33 Yiitjunyaya piyuku yalatji watjaṉu, “Ngula tjinguru yaṉangu mirringuru pakara ngaranyingka, kungka paluru nganakura miiṯa nyinaku?, tjapanpalaluya kanyiṉutjangka.” \p \v 34 Yiitjulu tjananya watjaṉu, “Nyurrangarri kulinmara Katutjalu ngangkari puntutjarrangku yaṉangu mirringuru kanalpayi, nganaṉanyaṯarra ngula mirringuru kanalku. Paṉa ngaangkaya yaṉangu tjuṯa miiṯararra nyinanyi, \v 35-36 ngula yaṉangu tjuṯa mirringuru pakara wiyaya miiṯatjarra nyinaku. Wiyaya miiṯa tjangkura yungamalpa. Paluru tjana ilkari ngurrara nguwanpaya kana kutu nyinamalpa, Katutjaku ngurrangka. Palumpa walytja tjuṯaya nyinaku, miiṯatjarra nyinanytjawiya. \v 37 Yaṉangu tjuṯa mirringuru yilta kanarringkula nyinaku Katutjaku ngurrangka. Yalatjinyurra kulinmara, Katutjaku wangka Muutjanyatjarra, watiya kampangutjatjarra. Yalatjinyurra riitarrirra tjukarurru kulinmara. Wangka palunya Katutjalu Muutjanya yalatji watjaṉu, ‘Ngayulu tjanampa mayutju tiṉa nyinanyi, Yipuramaku, Yatjikaku, Tjikupakuṯarra.’” \v 38 Yiitjulu tjananya tjaatjiku mayutju tjuṯangka piyuku watjaṉu, “Wiyawanangkunyurra kuliṉi. Yiltaya tjana yirriṯi paṉangka wiyarringkula kana nyinanyi Katutjaku ngurrangka. Yilta Katutjalu tjananya kanara kanyiṉi, paluru tjanampa mayutju nyinanyi. Palunya tjananya nguwanpa Katutjalulanya kanara kanyilku palumpa ngurrangka.” \p \v 39 Wangka palunya kuliraya Muutjaku wangka nintilpayi tjuṯangku, watjaṉu, “Wangka panyapa nyuntu tjukarurru watjaṉu.” \v 40 Yiitjulu yalatji wangkarra tjananya tjukarurruṉingi. Palunyatjanu tjana puṯu kuliṉu piyuku tjapilkitjangku. \s1 Yiitjulu watjalku, “Kurayitjanya wiya Tapitanya nguwanpa mayutju nyinaku” \p \v 41 Yiitjulu kuliṉingi yalatji, “Muutjaku wangka nintilpayi tjuṯangku kutu wiyawanangku kulira watjalpayi tjananya. Paluru tjana ngunytjinytju tjuṯa nyinanyi. Yalatji ngayululpi tjananya yaṉangu tjuṯa nintilku paluru tjana ngunytjinytju nyinanyingka.” Paluru yaṉangu tjuṯa tjananya yalatji tjapiṉu, “Nyaakuya Muutjaku wangka nintilpayi tjuṯangku wangka yalatji kutju watjalpayi?, ‘Kurayitjanya mayutju tiṉa nyinaku, mayutju Tapitaku walytja ngaṉṯitja.’ Paluru tjana wangka yalatjiṯarra kulinmara. \v 42-43 Piipa yini Tjaamangka Katutjaku wangka Tapita paluru yalatji wakaṉu, \q1 ‘Katutjalu ngayuku mayutju Kurayitjanya watjaṉu yalatji, “Tjunguli ngaangka mayutju kutjarra nyinamalpa. Ngayulu Katutjalu tjananya, nyuntunya pungkupayi tjuṯa payira iyalku, nyuntulamarra, Kurayitjalamarra.” ’” \p \v 44 Yiitjulu tjananya piyuku watjaṉu, “Tapitalu Kurayitjanya watjaṉu yalatji, ‘Yuwa, ngayuku mayutjukunyu nyinanyi.’ Muutjaku wangka nintilpayi tjuṯangku wiyawanangku yalatji kutju watjalpayi, Kurayitjanya mayutju Tapitaku walytja ngaṉṯitja nyinanyi. Wangka palunyaṯarraya watjanmara, mayutju Kurayitjanyara Tapitaku mayutju nyinanyi.” \s1 Yiitjulu tjananya pinangkatjunku \p \v 45 Yaṉangu tjuṯangka mirangka, Yiitjulu tjananya palumpa kutunguḻu tjuṯangka watjaṉu yalatji, \v 46 “Purinypaya nyinama!, Muutjaku wangka nintilpayi tjuṯangkamarra. Paluru tjana ngunytjinytju tjuṯa nyinanyi. Tjanaya kuuta waṯawarangka tjarrparra tawunungka ngururrwanaya yankupayi. Paluru tjana yunytjurringanyi tawunu ngurrara tjuṯangku tjananya parra ngaranyingka tjananya nyakula waḻkuntjaku. Paluru tjanaya Tjuwuku tjaatjikutu yankula, mayutjuku tjiiyi tjuṯangka kutju nyinakatipayi, yaṉangu kutjupa tjuṯangka tjana nyinanytjawiya. Yaṉangu tjuṯangkuya yunypangku ngalkukitja tjungurringkunytjala, yaṉangu kutjupa tjuṯangka nyinanytjawiya, paluru tjanaya mayutjukuṉu tjiiyi tjuṯangka kutjuya nyinakatipayi, yaṉangu tjuṯangku nyakula waḻkuntjaku, ‘Pala tjuṯa mayutjulampa nyinanyi.’ Tjana yilta ngunytjinytju tjuṯa nyinanyi. \v 47 Paluru tjana minyma waḻukuta tjuṯaku yulytja mantjira kutu kanyilpayi, yalatji wiyawana watjara, ‘Nganaṉa nyurrangarrinya yaṉṯayaṉṯalku. Ngunytjilatju yulytja ngaatja kanyilku nyurrangarrimpa.’ Paluru tjana Muutjaku wangka nintilpayi tjuṯangku, Katutjanya rawangku ngarala yinkarra tjapilpayi, yaṉangu tjuṯangku nyakula waḻkuntjaku. Yilta palunya tjananya Katutjalu ngula puntura kuru watjara payilku. Yaṉangu kuya palyalpayi tjuṯa tjananya ngatalpa nguwanpa kuru watjara payilku, Muutjaku wangka nintilpayi tjuṯangka, ngatalpa. Paluru tjananya puntura kuru watjara payilku.” \c 21 \s1 Waḻukutangku mani yuwankarra yungkuku \p \v 1 Tjuwuku tjaatji tiṉangka Yiitjunyangarri nyinangu. Yiitjulu tjananya nyangu, yaṉangu tjuṯangkuya mani tjawirrilyi Katutjaku tjarrpatjunkunytjala, turaama manitjarrangka. Mani tiṉatjarra tjuṯangku tjana mani tiṉa katirra tjarrpatjunangi. \v 2 Palulanguru minyma waḻukutangku katirra mani wiima tjarrpatjunu, tjiilpa kutjarra. Tjarrpatjunkula paluru maniwiyalpi nyinangu. \v 3-4 Nyakula Yiitjulu tjananya watjaṉu yalatji, “Wangka ngaatjanyaya kulila! Minyma nyarraku Katutjanya puntura yunypa nyinanyi mani yuwankarra yungkula wiyaṉu. Kanya kutjupa tjuṯaku Katutjanya yunypawiya nguwanpa nyinanyi mani tiṉa tjana kutu kanyintjala. Yuwa, minyma palumpa Katutjanyara puntura yunyparringanyi.” \s1 Kuya tjuṯangkuya Tjuwuku tjaatji tiṉa yuḻpulku \p \v 5 Palulanguruya yaṉangu tjuṯa tjaatji tiṉangka yaatjayiṯi ngaralaya wangkangu, “Nyawa palatja!, tjaatji tiṉa palya nganampa ngaranyi. Puḻi tiṉatjanuya palyaṉutja nyawa! Ilta tjaatji palya kutu nganampa ngaranyi. Tjawirrilyi tjuṯalingku yunngu ngarrinyi, yaṉangu tjuṯangku ngalya katirra tjunutja.” Yiitjulu tjananya watjaṉu, \v 6 “Ngula, kuya tjuṯangku tjaatji tiṉa palatja yuḻpulku. Puḻi yuḻpuṉutja tjuṯa kutju ngarrirra waṉimalpa.” \s1 Ngurra tjuṯawanangkuya yaṉangu tjuṯangku pikangku pungku \p \v 7 Palulanguru yaṉangu tjuṯangku Yiitjunya tjapiṉu, “Yaalytjingara tjaatji tiṉa nyarratja tjana yuḻpulku?” Piyukuya tjapiṉu yalatji, Yiitjunya, “Nganaṉa kuliṉi manta ilkariṯarra ngula wiyarriku. Nyaangku nganaṉanya nintilku wiyarrinytjakutu?, tjinguru paarrtjingku? Yuḻṯa palumpa yaalytjingara ngaraku?” \p \v 8 Yiitjulu tjananya wangka kutjupawana watjaṉu, “Purinypaya nyinama!, wiyawana nyurrangarrinya ngunytjinytjunkupayingkamarra. Yaṉangu tjuṯa kutjuṯu kutjuṯu ngalya yanku ngayunya Kurayitjanya nguwanpa. Yalatji wiyawana nyurrangarrinya tjana ngunytjilyinku, ‘Ngayulu mayutju tiṉa nyurrangarrimpa Kurayitjanya nyinanyi. Katutjalu tjananya yirriṯitja tjuṯangka watjaṉu ngayunya wantirriyantjaku.’ Yalatjiṯarraya ngunytjilyinku, ‘Kuwarri Kurayitjanya ngalya yananyi.’ Wiya nyurrangarri tjananya kulintjaku, kulira tjananya wanti!” \v 9 Yiitjulu tjananya piyuku watjaṉu, “Ngula yaṉangu tjikipaka tjuṯangku kamanta ngurrara tjuṯa pungku. Yaṉangu kutjupa tjuṯangkuyanku pikangku pungamalpa, ngurra tjuṯawana. Ngulanyurra tjakulpa kulilku, yalatjiyanku pikangku pungkunytjala. Tjakulpa kulira wiyanyurra nguḻurringkunytjaku. Yalatjinyurra kulintjaku, ‘Wiya manta ilkariṯarra kuwarri wiyarriku, ngula wiyarriku.’” \p \v 10 Yiitjulu tjananya piyuku watjaṉu, “Manta kutju ngurrara tjuṯangku tjananya, manta kutjupa ngurrara tjuṯa tjananya pikangku pungku. Ngurra kutju ngurrara tjuṯangku ngurra kutjupa ngurrara tjuṯa tjananya pikangku pungku. Yalatji ngurra tjuṯawana ngaraku. \v 11 Manta, watiya tjuṯa, waaḻaṯarra ngurra tjuṯawana pirrtjiku. Yaṉangu tjuṯa ngurra tjuṯawana puṯu kulira paḻtjatjirratja mirrirriku, mangarri wiyarringkunytjala. Yaṉangu kutjupa tjuṯa miiṉṯa puntu nyinaku. Tjana ilkaringka kutjupa kutjupa nyakula nguḻurriku. \p \v 12 “Yuḻṯa palula yurrunpa, ngayuku walytja tjuṯa nyurrangarrinya tuunlayiki tjuṯangku ngurra kutju ngurrara tjuṯangku witira katirra kuutamilalku, Tjuwuku tjaatjingka. Ngurra kutjupangka tuunlayiki tjuṯangku ngayuku walytja tjuṯa witira katirra kuutamilalku, Tjuwuku tjaatjingka. Yalatji nguwanpa tjananya ngayuku walytja tjuṯanya Tjuwuku tjaatji tjuṯangka kuutamilara tjiilangka tjarrpatjunku. Ngayuku walytja nyurrangarri nyinanytjala, tjana nyurrangarrinya witira katirra mayutju tiṉa tjuṯangka ngaratjunku, kamanta ngurrara mayutju tiṉa tjuṯangkaṯarra. \v 13 Mayutju palula tjanala nyurrangarri ngarala ngayuku wangka tjakultjunku. \p \v 14 “Mayutju palula tjanala nyurrangarri rapa ngarala wiya nguḻurringkunytjaku. Wiyanyurra yurrunpa kulintjaku, ‘Yaalytjiyaalytjiṉa ngayulu wangkaku kuutawutjungka?’ \v 15 Ngayulu nyurrangarrinya nintilku palya wangkanytjaku. Tuunlayiki tjuṯangku puṯu kulilku nyurrangarrinya panypurangkukitjangku. \p \v 16 “Nyurrangarrimpa ngulytju tjuṯangku nyurrangarrinya ngayuku walytja tjuṯa katirra mayutjungka ngaratjunku, paluru yalatji watjantjaku, ‘Ngaatja Yiitjuku walytja katirranyurra mirri puwa!’ Nyuntupa paapangku nyuntunya ngayuku walytja katirra ngaratjunku kuutawutjungka watjalku mirri pungkunytjaku. Nyuntupa kaakangku nyuntunya ngayuku walytja katirra ngaratjunkula kuutawutjungka watjalku, mirri pungkunytjakuya. Tjaampala nyurrangarrinya tjana yilta mirri pungku. \v 17 Yaṉangu ngurra tjuṯa ngurrara nyurrangarrimpa tuunlayiki nyinaku, ngayuku walytjanyurra nyinanytjala. \v 18 Yuḻṯa palunya ngaranytjala Katutjalu nyurrangarrinya yaṉṯayaṉṯara kanyilku. \v 19 Tjingurunyurra ngayuku tjukarurru kutu nyinarra, kana kutunyurra nyinamalpa, Katutjaku ngurrangka.” \s1 Tjarutjalumanyaya yuḻpura wiyalku \p \v 20 Yiitjulu tjananya piyuku watjaṉu, “Ngula, tawunu Tjarutjalumala tjayiṯiwanaya tjuulytji tjuṯalingkuya kutjupa ngurrara tjuṯa parra ngaranytjala nyakulanyurra yalatji kulintjaku, ‘Kuwarrilpilanya tjuulytji tjuṯangku pungkula wantirriyalku, waaḻa yuwankarraṯarraya yuḻpulku.’ \v 21-22 Yuḻṯa palula Tjarutjalumanya ngurrara tjuṯaya puḻikutu tjalkaḻungkunytjaku, Tjuutiyanya ngurrara kutjupa tjuṯaṯarra, paluru tjana mirri pungkupayingkamarra. Tjana Tjuutiyanya ngurrara tjuṯaya wiya Tjarutjalumalakutu yankula kumpintjaku, puḻikutuya tjalkaḻungkunytjaku. Yalatji tjananya pungkula wantirriyantjaku Katutjaku wangka ngaranyi, yurrunpa palumpa wangka watjalpayingku wakara tjunutja. \v 23 Yuḻṯa palula kuunyiya nyinaku, minyma waḻinyku tjuṯa, minyma yamputjarra tjuṯaṯarra. Puṯuya kulilku parrpaṯu puḻikutuya tjalkaḻungkunytjaku. Ngurra tjuṯawana tjananya paluru tjana pungkula pikapikantanku. Yaṉangu tjuṯaya ngurra tjuṯawana mikintjarra nyinarra waṉiku. \v 24 Tjuulytji tjuṯangku Tjuwuwiya tjuṯangku kutjupa tjuṯa tjananya katiku, manta kutjupakutu, waarrkarrinytjakuya ngurra palula. Kutjupa tjuṯa tjananya tjuuḻa waṯawaratjarrangka kultu wakara iluntankuku. Tawunu Tjarutjalumanya ngurrara tjuṯa tjananya mayutju Tjuwuwiya tjikipaka tjuṯangku tjananya puritjina nguwanpa kanyilku, tjana ngurrawana kutu waarrkarrinytjaku. Ngula tjikipaka paluru tjana wantirra yanku, Katutjaku tayimingka.” \s1 Mayutju tiṉaṉiya tilitjarra nyaku \p \v 25-27 Yiitjulu tjananya piyuku watjaṉu, “Yaṉanguku katjaṉa piyuku ngalya yankukitjangka, tjiṉṯu, pira, piṉṯirriṯarra wiya kuwarri nguwanpa ngaraku, pirrtjipirrtjikuya. Yalatjiya ilkariwana tjana nyaku. Mantangkaṯarra yuru tiṉa ruularringkula puntura munturrmanku. Palunyangkaya yaṉangu tjuṯa puntura nguḻurriku, ngurra tjuṯawana. Panyapaya nyakula kulira nguḻurringkula punkalku. Palulanguru yaṉangu tjuṯangku nyaku ngayunya yaṉanguku katja yutuwariwana rayitpayiki ngalya tjarukatinytjala. Mayutju paawu puntutjarra tjana ngayunya nyaku, pinypanyingka. \v 28 Ilkariwana kuwarri nguwanpa ngaranytjawiyangka, nyakulanyurra yunypangku yalatji kulintjaku, ‘Katutjalu nganaṉanya kuwarri kanara katiku palumpa ngurrakutu.’” \s1 “Waḻpaya kulira nintirriwa!” \p \v 29-30 Yiitjulu tjananya yara yalatji watjaṉu, “Waḻpa kakarraranguru rungkaṉingka nganaṉa kuliṉi, ‘Kuwarri warrikutu nintiṉi.’ \v 31 Palunya nguwanpa tjiṉṯu piraṯarra panyapa pilinypa ngaranytja wiyarriku. Nyakulanyurra alatji kulintjaku, ‘Kuwarri mayutjulampa ngalya yananyi. Katutjalulanya palumpa walytja tjuṯa katirra ngurrangka tjunku, palurulanya kutu yaṉṯayaṉṯanmalpa.’ \v 32 Wangka ngaatjanyaya kulila! Yaṉangu tjuṯa nyurrangarri kuwarri nyinanyi. Nyinarranyurra ngaṉṯi mirrirriku, panyapaṉa nyurranya watjaṉutja yilta ngaraku. \v 33 Yilta ilkari mantaṯarra wiyarriku, kanya wangka ngayuku wiyarrinytjawiya, kutu ngaramalpa.” \p \v 34-35 “Katutjakuya tjukarurru nyinarra kulinma!, yiwarra kutjupangka yankunytjawiya. Mani an yulytja tiṉanyurra mantjilkitjangku kutu kulira wiyawana nyinanytjala yuḻṯa palula, ngayulu ngalyankula nyurrangarrinya wantitjipingkamarra. Waama wiyanyurra tjikira nyinanytjaku, mangarriṯarra ngalkura kutju wiyanyurra kulira nyinanytjaku, ngayulu ngalyankula nyurrangarrinya wantipayingkamarra. Yuḻṯa palula yaṉangu tjuṯa muwaṉku nyinaku, ngayuluṉa piyuku ngalyankunytjala. Tjana kutuya kuya palyara nyinaku. \v 36 Purinypaya nyinama! Katutjanyaya kutju tjapila!, tjukarurru kutu nyinanytjaku, yuḻṯa palunya ngaratjipingka. Tjukarurrunyurra ngayuku kutu nyinanytjala ngayulu yaṉanguku katja nyurrangarrimpa yunypa nyinarra tjungu nyinaku nyurrangarrila.” \p \v 37 Tjiṉṯu kutjupa, tjiṉṯu kutjupangka Yiitjulu tjaatji tiṉangka yaṉangu tjuṯa nintilpayi. Yalatji tjananya nintira mungarrtji Yiitjunyangarri yankula ngarripayi, puḻi Yalipatjala. \v 38 Aaḻi pakara yaṉangu tjuṯa yankupayi Tjuwuku tjaatji tiṉakutu, Yiitjuku wangka kulilkitja. \c 22 \s1 Tjungurringkulaya wangkaku Yiitjunya pungkukitja \p \v 1-2 Tuḻku Patjuwupangkaya Tjuwu tjuṯa tjungurringkupayi Katutjanya waḻkulkitja. Tjana wiika kutjungka mangarri pikinpawutuwiya ngalkupayi. Tuḻku Patjuwupa palulaya yaṉangu tjuṯa tjungurringanyingka yurrunpa Muutjaku wangka nintilpayi tjuṯangku, tuḻkuku mayutju tiṉa tjuṯangkuṯarra nyinarra kuliṉingi, Yiitjunya mirri pungkukitjangku. Puṯuya kuliṉu Yiitjunya witilkitjangku. Yalatjiya wangkarra kuliṉangi, “Yaṉangu tjuṯaya Yiitjuku yunypa nyinanyi. Nganaṉa palunya witintjala yaṉangu tjuṯangku nganaṉanya ngalyankula ngaparrtjingku pungkupayingkamarra, kuwarripa wanti!” \p \v 3 Palulanguru mamu tjuṯaku mayutjungku Tjuutatjanya tjingapungu. Tjuutatja paluru Yiitjuku kutunguḻu tuwalpalangka nyinapayi. Tjuutatjanya paluru tjana yini kutjupa watjalpayi, “Yitjikarriyatanya.” \v 4 Tjingapungkunytjala, Tjuutatjanya tuḻkuku mayutju tjuṯakutu, pulitjimana tjuṯakutuṯarra yankula wangkangi, “Ngayulu Yiitjuku yunytjuwiya nyinanyi. Ngayulu kuliṉi nyurrangarri palunya witintjaku. Nyaalytjinkuṉa nyurrangarri palunya witintjaku?” \v 5 Yalatji Tjuutatjalu watjantjala, paluru tjana yunyparringkula mani ngula yungkukitjangku watjaṉu. \v 6 Maniku kulira yunypangku Tjuutatjalu tjananya watjaṉu ngula tjakultjunkukitjangku. Yankula paluru kutu kulirinangi yalatji, “Yaṉangu tjuṯangkuya Yiitjunya wantirra yankunytjala ngayuluṉa tjananya yankula watjalku. Paluru, palumpa kutunguḻu maṉkurrpaṯarra nyinanytjala, ngayuluṉa tjananya yankula watjalku, tjana Yiitjunya yankula witintjaku.” \s1 Yankuya tjungu ngalkura tjikilkitja \p \v 7 Tuḻku Patjuwupanya ngarangu. Tuḻku palula Tjuwu tjuṯangkuya mangarri pikinpawutuwiya ngalkuṉingi. Yalatji ngalkura tjaatji ngurrara tjuṯangku tjana tjiipi tjawirrilyi tjuṯa pungkula tjunkupayi, yaṉangu tjuṯangkuya ngalyankula mantjintjaku. \v 8 Palulanguru Yiitjulu pulanya Piitanya Tjaananya wantirriyalkitjangku watjaṉu, “Nyupali yankula tjiipi tjawirrilyi mangarriṯarra mantjira tjurra!, tuḻku Patjuwupanyala tjungungku ngalkunytjaku.” \v 9 Paluru kutjarrangku Yiitjunya tjapiṉu yalatji, “Ngurra yaalytjingkalitju mangarri kukaṯarra tjunku, ngalkunytjaku?” \v 10 Yiitjulu pulanya wantirriyalkitjangku watjaṉu yalatji, “Tawunungka ngururrwana nyupali yankula nyakuku, wati paluru turaama kapitjarra katiyananyingka. Wati palunya nyupali ngaṉṯiwana wanala! Wati paluru waaḻangka tjarrpanytjala, nyupali waaḻa palula tjarrpa! \v 11 Tjarrparra nyupali waaḻaku mayutjungka yalatji tjapila!, ‘Nintilpayingkunta tjapiṉu yalatji. Tjiipi tjawirrilyi ngurra yaalytjingkalatju palumpa kutunguḻu tjuṯangku palulawana tjungungku ngalkulku?’” \v 12 Yiitjulu pulanya palumpa kutunguḻu kutjarra piyuku watjaṉu, “Waaḻaku mayutjungku kaḻparra nintilku nyupalinya ruuma tiṉa kutjupa. Ngurra palulalampa mangarri kukaṯarra mantjira tjurra!” Yalatji Yiitjulu pulanya watjara wantirriyaṉu. \p \v 13 Palulanguru Piitalu, Tjaanalu yankula nyangu, Yiitjulu pulanya yurrunpa watjaṉutja. Ngurra palula paluru kutjarra mangarri kukaṯarra mantjira tjunu. Tjunkulapula yanu rayitpayiki Yiitjulakutu. \s1 Mangarri ngalkuraya wayina wiima tjikilku \p \v 14 Mungarrtjirringkunytjalaya Yiitjunya, palumpa kutunguḻu tuwalpalaṯarra waaḻa palulakutu yanu. Yankula tjarrpanguya ngalkulkitja. \v 15 Paluru tjana yinytjamingka nyinanyingka, Yiitjulu tjananya watjaṉu, “Ngayuluṉa puntura yunytjurringanyi, nganaṉa tjungungku kuka ngaatjanya ngalkunytjaku, tuḻku Patjuwupanya. Ngayulu kuliṉi kuwarri ngaangkala ngalkunytjala ngaṉṯiya ngayunya pikantankula pungkuku.” \v 16 Piyuku tjananya watjaṉu, “Kuka tjiipi ngaatja nganaṉa kuwarri ngalkura, wiya ngayulu tuḻku Patjuwupa kutjupa piyuku ngalkuku. Ngula kutju Katutjaku ngurrangka ngayulu piyuku ngaa nguwanpa ngalku, palumpa walytja tjuṯawana tjungungku ngalkuku. Ngurra palula Katutjalulanya palumpa walytja yuwankarra yaṉṯayaṉṯanmalpa.” \p \v 17 Panikina wayinatjarralpi paluru mantjira Katutjanya waḻkuṉu, wayina paluru yungutjangka. Yiitjulu tjananya palumpa kutunguḻu tjuṯa yungu tjikintjakuya. “Ngaatjaya tjuṯangku tjikila! \v 18 Wiyaṉa wayina ngaa nguwanpa paṉangka piyuku tjikilku, wiya. Ngula Katutjalu tjananya palumpa walytja tjuṯa ngurra ilkaringka yaṉṯayaṉṯalku. Ngurra palula ngayulu tjanala tjungurringkula tjikilku.” \p \v 19 Yiitjululpi puriiti mantjira Katutjanya waḻkuṉu yalatji, “Palya nganaṉanya nyuntu yungu, mangarri ngaatjanya.” Kilytjuntankula paluru tjananya watjaṉu, “Mantjira ngalkula ngaatjanya, yaṉangu ngayunya! Mangarri ngaatjanya nyurrangarri kutu tjungungku ngalkunytjaku, ngayunya kulilkitjangku.” \p \v 20 Mangarri kukaṯarra tjana ngalkura wiyarringu. Yiitjulu panikina wayinatjarra mantjira tjananya watjaṉu, “Wayina ngaatjanya ngurrka ngayunya. Kuwarri ngayulu nyurrangarrimpa watiyangka ngurrka yintirra mirrirriku tjawirrilyi nguwanpa, yaṉangu yuwankarraku kuya waṉikitja. Yalatjiṉa ngurrka yintinytjala, Katutjalu nyurrangarrinya watjalku kuya uwankarra nyurrangarrimpa kutu waṉinytjaku.” \m \em Yirriṯiya kuka tjawirrilyi pungkula ngurrka yintilpayi, Katutjalu tjanampa kuya waṉinytjaku. Tjawirrilyi palunya nguwanpa Yiitjunya watiyangka waralyngarala ngurrka yintirra mirrirringu.\em* \p \v 21 Yiitjulu tjananya watjaṉu, “Wati kutju ngaangka tiipulangka nyinanyi. Paluru ankula mayutju tjuṯangka tjakultjunku, ngayunya tjana witintjaku. \v 22 Tjana ngayunya yaṉanguku katja yilta iluntanku. Yalatjiṉiya iluntankunytjaku Katutjalu watjaṉu. Wati kutjungku tjananya tjakultjunku, ngayunyaya witintjaku. Wati palunya Katutjalu ngula puntura pikantanku.” \v 23 Palumpa kutunguḻu tjuṯangkuya puṯu kulira wangkarra waṉingu, “Nganalu tjananya tjakultjunku Yiitjunyaya witintjaku?” Yalatjiya puṯu kulira wantingu. \s1 Tjana yalatji wangkaku, “Ngananya mayutju tiṉalampa nyinaku?, Yiitjulawana ngaṉṯi” \p \v 24 Palumpa kutunguḻu tjuṯaya piyuku yalatji wangkarra waṉingu, “Ngananya mayutju tiṉalampa nyinaku?, Yiitjulawana ngaṉṯi.” \v 25 Yiitjulu tjananya watjaṉu, “Mayutju tiṉa Tjuwuwiya tjuṯaya mayutju tjikipaka nyinanyi, palyawiya. Mayutju tjikipaka tjaampalangkuya yalatji ngunytjinytjunkupayi, ‘Ngayulu mayutju palya nyinanyi, yaṉangu tjuṯa nyurrangarrinya ngayulu palya yaṉṯayaṉṯaṉi.’ \v 26 Wiya nyurrangarri mayutju palunya tjananya nguwanpa nyinanytjaku. Tjinguru nyuntu mayutju nyinakitja waarrkana nguwanpa nyinanytjaku, lipinpala ngaa tjuṯaku. Yalatji lipinpala ngaa tjuṯa tjananya nyuntu yaṉṯayaṉṯantjaku. \v 27 Yaṉangu ngurra tjuṯawanangku yalatji kuliṉi, ‘Waarrkanangku waarrkarringkula mayutju yaṉṯayaṉṯalpayi, wiya mayutjungku waarrkarringkula waarrkana yaṉṯayaṉṯalpayi, wiya.’ Ngayulu kutjupa kuliṉi. Ngayulu nyurrangarrinya waarrkana nguwanpangku yaṉṯayaṉṯalpayi. Yalatji nyurrangarri mayutju waarrkana nguwanpa nyinanytjaku.” \p \v 28 Yara kutjupawanangku Yiitjulu tjananya piyuku watjaṉu, “Yilta, ngayulawana nyurrangarri kutu tjungu yankupayi, nyurrangarri wiya ngayunya wantipayi, kuya tjuṯaku nguḻungku. \v 29-30 Ngayuku paapangkuṉi mayutju ngaratjunu. Palunya nguwanpa ngayulu nyurrangarrinya mayutju tjuṯa ngaratjunku. Tjungungkula mayutju tjuṯangku ngalkura tjikilku, yuḻṯa palula. Ngayuluṉa nyurrangarrinya ngula yaṉangu tjuṯaṯarra yaṉṯayaṉṯalku. Ngurra palula nyurrangarri mayutju tuwalpala mayutjukuṉu tjiiyingka nyinaku, Yitjurilaku walytja ngaṉṯitja tjuṯaku. Yitjurilakuṉu katja yurruntitja Ruupinanya nyinangu. Palumpa walytja ngaṉṯitja tjuṯa nyinanyi. Ruupinaku maḻanypa yini Tjuutanya nyinangu. Palumpa walytja ngaṉṯitja tjuṯa nyinanyi. Tjuutaku maḻanypa yini Pintjimina nyinangu. Palumpa walytja ngaṉṯitja tjuṯa nyinanyi. Yalatji kaakararranpa tuwalpala nyinangu, Yitjurilaku katja tjuṯa. Palunya tuwalpalaku walytja ngaṉṯitja tjuṯalingku kuwarri nyinanyi. Palunya tjuṯaku tjanampa nyurrangarri mayutju tiṉa tuwalpala nyinaku.” \s1 Piitalu watjalku, “Ngayulu wiya ngurrpa watjalku” \p \v 31 Yiitjulu Tjaamana Piitanya watjaṉu, “Tjaamana. Mamuku mayutjungku Katutjanya tjapiṉu nyurrangarrinya ngayuku kutunguḻu tjuṯa tjingapungkukitjangku. Paluru kuliṉi, ‘Yiitjuku kutunguḻu tjuṯangkuya tjikipaka tjuṯaku nguḻurringkula Yiitjunya wantiku, kutu palulawana nyinanytjawiya.’ Katutjalu palumpa wangka kulira yuwa wangkangu, paluru nyurrangarrinya tjingapungkunytjaku.” \v 32 Yiitjulu Piitanya piyuku watjaṉu, “Tjaamana, wangka ngaatjanya kulila! Katutjanya ngayulu tjapiṉu, nyuntu tjukarurru kutu ngayuku nyinanytjaku. Ngayulu kuliṉi nyuntu nguḻurringkula ngayunya wantiku. Piyuku nyuntu ngayukulpi tjukarurru nyinaku. Palunyatjanu nyuntu tjananya ngayuku kutunguḻu kutjupa tjuṯa nintilku tjana piyuku ngayukulpi tjukarurru nyinanytjaku. Yalatji ngayulu Katutjanya tjapiṉu.” \v 33 Piitalu Yiitjunya watjaṉu, “Mayutju. Nyuntunya tjana pungkunytjala, tjunguli ngaraku, kutjarralinya mirri pungkunytjaku. Tjinguru nyuntunya tjana witira tjiilakutu katiku, ngayunyaṯarra tjana katirra tjarrpatjunku, nyuntulawana.” \v 34 Yiitjulu Piitanya watjaṉu, “Wangka ngaatjanya kulila! Kuwarri tilayiti tjuḻpu lukuluku mirranytjala yurrunpa nyuntu nguḻurringkula tjirripalangara ngurrpa watjalku, ‘Ngayulu Yiitjuku ngurrpa.’” \p \v 35 Yiitjulu tjananya palumpa kutunguḻu tjuṯa watjaṉu, “Yirriṯi ngayulu nyurrangarrinya wantirriyaṉu, tawunu tjuṯawana tjakultjurinkunytjaku. Wiya nyurrangarri pawutji manitjarra katiyanangi. Payiki mangarritjarra wiya nyurrangarri katiyanangi. Puuta piiwana wiyanyurra katiyanangi. Yalatji yankula tjingurunyurra puṯu kuliṉu ngalkunytjaku, yilta? Tjingurunyurra ngurrangka ngarrinytjaku puṯu kuliṉu, yilta?” Yiitjuku kutunguḻu tjuṯangkuya watjaṉu, “Puṯu kulintjawiya, palyalatju yanangi.” Yiitjulu tjananya watjaṉu, “Yuwa, yaṉangu tjuṯa nyurrangarrimpa ngayukuṯarra tjana yunypa nyinapayi. \v 36 Kuwarri wiyalpi yaṉangu tjuṯa yunypa nyinanyi nganampa. Tjinguru nyurrangarri pawutji manitjarra kanyira katiyankunytjaku, payiki mangarritjarraṯarra. Tjuuḻa waṯawara kanyintjawiyangku, nyurrangarri kuuta tjalamilara mani mantjira tjuuḻa waṯawara payimilara kanyintjaku. Wiya yaṉangu tjuṯa nyurrangarrimpa yunypa nyinaku. \v 37 Ngayukuṯarra wiya tjana yunypa nyinaku. Yalatji Katutjaku wangka ngaranyi, yaṉangu tjuṯangkuya wiyawanangku yalatji watjalku, ‘Katutjakuṉungku nganampa luwu kilytjuntanku.’ Yalatji ngayunya tjana watjalku kuwarri, Katutjaku wangka palunya yiltarriku.” \v 38 Yiitjuku kutunguḻu tjuṯangkuya watjaṉu, “Mayutju. Ngaa kutjarra nyawa!, tjuuḻa waṯawara kutjarra.” Yiitjulu tjananya marrkuṉu, kutunguḻu palumpa tjuṯa, “Wantiya!, yara kutjuṉa nyurrangarrimpa watjaṉi.” \s1 Yiitjulu Katutjala tjapinmalpa \p \v 39 Waaḻa tjuṯaya wantirra Yiitjunya palumpa kutunguḻu tjuṯaṯarra, puḻi Yalipatjalakutu yanu. Kututja Yiitjunya ngurra palulakutu yankula nyinapayi. \v 40 Ngurra palula Yiitjulu tjananya watjaṉu, “Katutjanyaya tjapila!, kutjupangku nyurranya tjingapungkunytjala ngayunyaṉinyurra wantipayingkamarra.” \v 41 Paluru tjananya nyinatjunkula yanu puparra Katutjanya tjapintjaku yalatji, \v 42 “Paapa. Tjinguru nyuntu kuliṉi ngayunyaṉiya wiya pungkula iluntankunytjaku. Nyuntu ngangkari tiṉatjarra nyinanyi. Marrkula tjananya!, wiya ngayunyaṉiya witintjaku. Yalatji ngayuluṉanta yunytjurringkula nyuntunya tjapiṉi. Paapa, tjinguru nyuntu kuliṉi ngayunyaṉiya iluntankunytjaku. Palulanguruṉiya tjana palya pungkula iluntankunytjaku.” \v 43 Palulanguru ilkari ngurrarangku ngalya yankula Yiitjunya rapaṉu. \v 44 Watjilpangku puparra Yiitjulu Katutjanya puntura tjapiṉu. Yalatji tjapintjala, kapi nguwanpa puntura yintingu yuṉpanguru, ngurrka yintirra nguwanpa. \v 45 Yiitjulu tjananya yankula nyangu yanku ngarrinyingka, rawaya watjilpa nyinarra. \v 46 Kanara tjananya tjapiṉu, “Nyaaku nyurrangarri yankurringu?, kananyurra nyinamara. Katutjanyaya tjapinma!, kutjupangku nyurranya tjingapungkunytjala ngayunyaṉinyurra wantipayingkamarra.” \s1 Yiitjunyaya witilku \p \v 47 Yiitjunya panyapa tjanala wangkanytjala, Tjuutatjanya, palumpa kutunguḻu ngalyanangi. Tjuutatjalu tjananya tjikipaka tjuṯa ngalya katingi. Paluru yankula Yiitjunya ngulytju nguwanpa nyunytjuṉu. \v 48 Palulanguru Yiitjulu palunya tjapiṉu, “Nyaakitja nyuntu ngayunya nyunytjuṉu?, tjinguru tjikipaka tjuṯa nintilkitjangku, tjana ngayunya ngalyankula witintjaku, yilta?” \p \v 49 Tjikipaka tjuṯangkuya Yiitjunya witilkitjangka, tjana palumpa kutunguḻu tjuṯangku nyakula Yiitjunya tjapiṉu, “Mayutju. Wakalkulatju tjananya, tjuuḻa waṯawaratjarrangku?” \v 50 Palulanguru palumpa kutunguḻu kutjungku tjuuḻa waṯawaratjarrangku yurrkura pina wakutjayiṯi kuntara waṉingu, tuḻkuku mayutju tiṉaku waarrkana. \v 51 Yiitjulu palumpa kutunguḻu tjuṯa tjananya watjaṉu, “Wiya, wakalwiyangkuya wanti!” Paluru pina mantjira tjunkula palunya palyaṉu. \v 52 Paluru tjana tjikipaka tjuṯa ngarala waṉingi, tuḻkuku mayutju tiṉa tjuṯa, pulitjimana tjuṯaṯarra tjiḻpi tjuṯaṯarraya. Pulitjimana paluru tjana Tjuwuku tjaatjingka waarrkarripayi. Tjikipaka palunya tjananya Yiitjulu watjaṉu, “Ngayulu mulyaṯangku mantjilpayi nguwanpa, witilkitjanyurra ngalyanu, tjuuḻa waṯawaratjarra, kuṯurutjarraṯarra. \v 53 Tjiṉṯu kutjupangka tjiṉṯungkaṉa nyurrangarrinya kutu nintiṉingi tjaatji tiṉangka. Nyurrangarri ngurra palula ngayunya witinmara. Ngurra palula wiyaṉinyurra witiṉu, ngayulu wiya kuya palyalpayi nyinanyi, wiya. Palunyatjanu nyurrangarri ngayunya wantimara witilwiyangku. Kala, kuwarriṉinyurra witilku. Mamuku mayutjungku nyurrangarrinya tjingapungu ngayunya witintjaku. Katutjalu yirriṯi watjaṉu, nyurrangarri ngayunya witintjaku.” \s1 Piitalu ngunytjilyinku, “Ngayulu Yiitjuku ngurrpa” \p \v 54 Palulanguruya Yiitjunya witira katingu tuḻkuku mayutju tiṉaku waaḻakutu. Yiitjunya tjana katirra waaḻangka tjarrpatjunu. Piitalu Yiitjunya ngaṉṯiwanangku wanarinangi, mayutju tiṉaku waaḻakutu. \v 55 Yaṉangu tjuṯangku waaḻa palulaya yaatjayiṯi waru kutjaṉu. Yaṉangu tjuṯaya Piitanyaṯarra tjunguya nyinarra warungka wuumpirringangi. \v 56 Ngurra palula kungka waarrkanangku Piitanya nyakula nuuwimilara watjaṉu, “Wati palatjaṯarra, Yiitjulawana tjungu yankupayi.” \v 57 Piitalu ngunytjilyinu yalatji, “Kungka, nyuntu wiyawana wangkanyi. Wati palumpaṉara ngurrpa.” \v 58 Palunyatjanu wati kutjupangku Piitanya nyakula watjaṉu, “Nyuntuṯarra yilta palumpa walytja nyinanyi.” Piitalu ngunytjilyinu, “Wiya, ngayulu wiya palumpa walytja.” \v 59 Palunyatjanu piyuku wati kutjupangku Piitanya nyakula watjaṉu, “Wati ngaatjanya yilta palumpa walytja nyinanyi, Kaliliyinya ngurrara, wangka kutjupa wangkapayi. Yiitjunyaṯarra Kaliliyinya ngurrara.” \v 60 Piitalu wati palunya ngunytjinytjunu, “Nyuntupa wangkakuṉa ngurrpa.” Piitanya panyapa wangkanytjala tjuḻpu lukuluku mirrangu. \v 61 Yiitjulu nguṉṯilangarala Piitanya nyangu. Piitalulpi kuliṉu Yiitjulu yurrunpa watjaṉutja yalatji, “Kuwarri tilayiti tjuḻpu mirranytjala yurrunpa nyuntu tjirripalangara ngurrpa wangkaku, ‘Ngayulu Yiitjuku ngurrpa.’” \v 62 Yankula wantirra Piitanya aatjayiṯi puntura yulangu, Yiitjuku ngurrpa wangkarra. \p \v 63 Yiitjunya kanyilpayi tjuṯangkuya, yinkarra yalatji ngunytji watjaṉingi, “Nyuntu Tjuwu tjuṯaku mayutju tiṉa. Kana kutu nyinama!, mayutju tiṉa.” Yalatji wangkarraya Yiitjunya pungangi. \v 64 Yiitjunyaya kuru tjutuṉu mantarratjarrangku. Wati kutjungku marangku pungkula yinkarra tjapiṉu, “Tjukarurrulanyatju watjala! Nganalunta pungu?” \v 65 Wangka kutjupa kutjupaya wangkarra Yiitjunya panypurangkula pungangi. \s1 Mayutju tjuṯangka tjanala Yiitjunya ngaramalpa \p \v 66 Tjiṉṯurringkulaya tuḻkuku mayutju tiṉa tjuṯa, Muutjaku wangka nintilpayi tjuṯaṯarra, tjiḻpi tjuṯaṯarraya tjungurringu. Yalatjiya Tjuwu tjuṯaku mayutju tjuṯa tjungurringu. Kutjupa tjuṯangkuya Yiitjunya katirra ngaratjunu, mayutju palunya tjuṯangka. \v 67 Yiitjunyaya watjaṉu, “Nganaṉanyatju watjala! Tjinguru nyuntu Kurayitjanya nyinanyi, Katutjalu yirriṯi watjara iyaṉutja.” Yiitjulu tjananya watjaṉu, “Tjinguru ngayulu nyurrangarrinya yuwa watjantjala, ngayuku wangkaṉinyurra kulira wantiku. \v 68 Tjinguru ngayulu nyurrangarrinya nintilku Katutjaku wangka watjalpayingku watjaṉutja, Kurayitjanya yalatji nguwanpa nyinaku. Wangka palunyanyurra kulira wantiku. \v 69 Ngula, ngayulu yaṉanguku katjaṉa yankula tjungulitju nyinamalpa, Katutjanya, ngayuluṯarra. Ngangkari kutjutjarralitju nyinamalpa.” \v 70 Yiitjunyaya tjapiṉu, “Nyuntu Katutjaku katja, yilta?” Yiitjulu tjananya watjaṉu, “Yuwa, ngayulu palumpa katja nyinanyi.” \v 71 Yiitjuku wangka kulira mayutju tjuṯangku kuliṉangi, “Paluru Katutjaku katja watjantjala nganampa luwu kilytjuntanu.” Mayutju paluru tjana watjaṉu, “Ngaangku wiyawanangku watjaṉu, wiya paluru Katutjakuṉu, paluru paṉa ngurrara kutju nyinanyi. Wiyala kutjupa tjuṯanya yaḻṯinytjaku tjanaya tjakultjunkunytjaku. Kala, kuwarri nganaṉa kuliṉu, paluru wiyawanangku watjaṉutja. Yilta luwulampa paluru kilytjuntanu.” \c 23 \s1 Mayutju Payilatalakutuya Yiitjunya katiku \p \v 1 Tjuwuku mayutju tjuṯangkuya pakara Yiitjunya katingu mayutju Payilatalakutu, kamantaku mayutjukutu. \v 2 Mayutju Payilatalaya ngaratjunkula tjakultjunu yalatji, “Wati ngaangku tjananya yaṉangu tjuṯa watjalpayi yalatji, ‘Ngayulu Kurayitjanya nyinanyi nyurrangarrimpa Tjuwu tjuṯaku mayutju tiṉa. Kamantaku mani mantjilpayi tjuṯanya wiya nganaṉa yungkunytjaku. Nganaṉa kuwarri kuḻaṯa tjuuḻaṯarra mantjira tjungurringkula yankula kamanta ngurrara tjuṯa pikangku pungkunytjaku.’” \v 3 Wangka palunya kulira mayutju Payilatalu Yiitjunya tjapiṉu, “Nyuntu Tjuwu tjuṯaku mayutju tiṉa nyinanyi?” Yiitjulu Payilatanya watjaṉu, “Nyuntu wangka palunya kulintjaku.” \v 4 Mayutju Payilatalu tjananya tuḻkuku mayutju tiṉa tjuṯanya, yaṉangu kutjupa tjuṯanyaṯarra watjaṉu yalatji, “Ngayulu palunya tjapira kuliṉi, palatja palya ngaranyi, wiya paluru kuya palyaṉu.” \v 5 Tuḻkuku mayutju tiṉa tjuṯangku Payilatanya watjaṉu, “Wati ngaangku tjananya yaṉangu tjuṯa nintira watjalpayi kamanta ngurrara tjuṯanya pungkunytjaku. Yurrunpa paluru tjananya yalatji watjalpayi manta Kaliliyilawana. Palulanguru ngurra ngaawana, manta Tjuutiyalawana yalatji tjananya watjalpayi.” \s1 Mayutju Yirutalakutuya Yiitjunya katiku \p \v 6 Wangka palunya kulira mayutju Payilatalu tjananya tjapiṉu, “Wati palatja Kaliliyinya ngurrara, yilta?” \v 7 Yaṉangu tjuṯangkuya yuwa watjaṉingka, Payilatalu kuliṉu, “Yirutanya Kaliliyinya ngurrara tjuṯaku tjanampa mayutju tiṉa nyinanyi. Paluru watjantjaku, ngayulu wiya. Paluru kuwarri ngalya yankula Tjarutjalumangkalpi nyinanyi.” Yalatji kulira Payilatalu tjananya watjaṉu Yiitjunya Yirutalakutu katinytjaku. \p \v 8 Mayutju Yirutalu Yiitjukuṉu tjakulpa kulira yunytjurringkula nyinangu, nyakukitja. Yiitjunyaya katirra Yirutala ngaratjunanyingka Yirutalu yunyparringkula kuliṉingi, “Kala, tjinguru Yiitjulu ngangkaritjarrangku kutjupa kutjupa palyalku, ngayulu nyanganyingka.” \v 9 Mayutju paluru Yiitjunya yilaṯuyilaṯu tjapiṉangi, kulilkitjangku. Yiitjunya ngarangi wangkawiya. \v 10 Palulanguru tuḻkuku mayutju tiṉa tjuṯangku, Muutjaku wangka nintilpayi tjuṯangkuṯarra ngarala Yiitjunya puntura kuru watjaṉu. \v 11 Mayutju Yirutaku tjuulytji tjuṯangku Yirutaluṯarra Yiitjunya yinkarra panypurangangu tjuṯangara. Yiitjunyaya kuuta mayutjukuṉungka, tjarrpatjunkula mayutju Payilatalakutu piyuku katingu. \v 12 Yirutanya Payilatanyapula yunytjuwiya nyinapayi, rawa. Tjiṉṯu palulapula wangkarra kalyparringu. \s1 Watjalkuya Yiitjunya iluntankunytjaku \p \v 13 Mayutju Payilatalu tjananya yaḻṯingu tjungurrinytjaku, tuḻkuku mayutju tiṉa tjuṯa, mayutju kutjupa tjuṯa, yaṉangu tjuṯaṯarra. \v 14 Payilatalu tjananya watjaṉu, “Nyurrangarri wati ngaatjanya ngalya katirra tjakultjunu ngayunya yalatji, ‘Wati ngaangku tjananya yaṉangu tjuṯa watjalpayi kamanta ngurrara tjuṯa tjana pungkunytjaku.’ Nyurrangarri kuru watjaṉutjangka, ngayuluṉa puṯu tjapiṉu wati ngaatjanya, nyurrangarrila mirangka. Puṯu tjapiraṉa kuliṉi, palya paluru ngaranyi, luwulampa kilytjuntankunytjawiya.” \v 15 Payilatalu tjananya piyuku watjaṉu, “Mayutju Yirutaluṯarra wiya watjaṉu yalatji, ‘Yiitjulu luwulampa kilytjuntanu.’ Wiya paluru yalatji watjaṉu. Palulanguru paluru ngaatjanya ngalya wantirriyaṉu, watjalwiyangku. Kulilaya! Wati ngaatjanya mungutja, wiya tjana iluntankunytjaku, luwulampa kilytjuntankunytjawiya paluru ngaranyi.” \v 16-17 Payilatalu kuliṉangi, “Tjinguru Tjuwuku mayutju tjuṯaya yunyparriku, ngayulu tjuulytji tjuṯanya yalatji watjantjala, ‘Wiipatjarrangkuya katirra puwa!’ Palunyatjanu Payilatalu tjananya watjaṉu, ‘Ngayulu tjananya tjuulytji tjuṯa watjalku wiipatjarrangkuya palunya pungkula iyantjaku.’” \p \v 18 Yuwankarrangkuya Payilatanya mirrarra watjaṉu, “Yiitjunyaya tjana iluntankunytjaku. Parapatjanya puritjina kutjulampa tjana pakaltjingara wantirriyala!” \v 19 Parapatjalungarriya yirriṯi kamanta ngurrara tjuṯanya pikangku pungangi. Ngurra palula Parapatjalu wati kutju mirri pungu. \p \v 20 Mayutju Payilatalu Yiitjunya pakaltjingalkitjangku yaṉangu tjuṯangka piyuku tjapiṉu. \v 21 Tjuṯangaraya yalatji mirrarra watjaṉu, “Watiyangka tjana waralytjunkula iluntankunytjaku.” \p \v 22 Piyuku tjananya Payilatalu watjaṉu, “Paluru mungutja nyinanyi. Kuya nyaa nguwanpa paluru palyaṉu? Wiya paluru luwulampa kilytjuntanu. Puṯuṉa kuliṉi, wati ngaatjanya wiya tjana iluntankunytjaku. Ngayulu tjuulytji tjuṯangka watjalku, wiipatjarrangku palunya pungkula pakaltjingara iyantjaku.” \v 23 Kutuya mirrarra watjaṉingi, “Yiitjunyaya watiyangka waralytjunkula iluntarra!” Panyapaya tjana kutu mirrarra watjaṉingi, Payilatalu puṯu kuliṉu. \v 24 Yalatji puṯu kulira Payilatalu tjananya watjaṉu tjuulytji tjuṯangka Yiitjunyaya katirra iluntankunytjaku, yaṉangu tjuṯaya yunyparrinytjaku. \v 25 Piyuku tjananya watjaṉu Parapatjanya tjiilangka pakaltjingara iyantjaku, yaṉangu tjuṯa tjananya pukuḻmankukitjangku. Parapatja paluru palyawiya nyinangu Yiitjunya nguwanpa, paluru yaṉangu mirri pungkupayi. \s1 Yiitjunyaya watiyangka nyiiḻamilara waralytjunku \p \v 26 Palulanguru tjuulytji tjuṯangku Yiitjunya katingu waralytjunkunytjaku. Yiitjulu tjaḻira watiya katiyanangi. Ngururrpa yankulaya tjana nyangu wati yini Tjaamananya, Tjayirininya ngurrara ngalyanutja, ngurra kutjupanguru. Tjaamananya nyakula tjana yalatji watjaṉu, “Kala, nyuntulpi watiya ngaatjanya tjaḻira katiyarra, Yiitjukura!” Yiitjunya yurrunpa yananyingka, Tjaamanalura ngaṉṯiwana watiya katiyanangi. \v 27 Yaṉangu tjuṯangkuya ngaṉṯiwana Yiitjunya wanaranangi, minyma tjuṯangkuṯarraya. Minyma paluru tjana Yiitjuku yularra wanaranangi. \v 28 Minyma tjuṯangka paluru taaṉarringkula watjaṉu, “Minyma Tjarutjalumanya ngurrara tjuṯa. Wiya ngayukutju nyurrangarri yulanytjaku, walytjangkunyurra yulanytjaku, nyurrangarrimpa pipirri tjuṯakuṯarra. \v 29 Ngula yaṉangu tjuṯangku yalatji watjalku, ‘Minyma tjuṯaya yunypa nyinaku, pipirri mantjintjawiya. Minyma kutjupa tjuṯa pipirritjarra tjana yunypawiya nyinaku, pipirri tjuṯa tjanampa kuya tjuṯangku mirri punganyingka.’ \v 30 Yuḻṯa palula yaṉangu tjuṯaya puḻi katu ngaranytjakutu yankula puḻi tjayiṯingka ngarala Katutjanya watjalku, ‘Tjuulytji tjuṯangku nganaṉanya rawangku pungkula iluntankutjipingka, nyuntu puḻi ngaatjanya pirrtjitjingala!, puḻi tjuṯangku nganaṉanya paḻira iluntankunytjaku.’” \v 31 Wangka kutjupa tjananya minyma tjuṯangka Yiitjulu watjaṉu, “Ngayunyaṉiya mungutja waralytjunkula iluntanku. Palunya nguwanpa kuya tjuṯangku nyurrangarrimpa walytja tjuṯa iluntankula wiyalku.” \p \v 32 Tjuulytji tjuṯangkuya katingu Yiitjunya, kuya palyalpayi kutjarraṯarra waralytjunkula iluntankunytjaku. \v 33 Tjana puḻikutu tjananya katingu. Puḻi palunya yaṉangu tjuṯangkuya yini watjalpayi, “Kata tarrkanya.” Puḻi palula Yiitjulaya mantarra yarrara tjunu. Watiya panyapangkaya nyiiḻamilara ngaratjunu, waralyngarala, mirrirrinytjaku. Watiya kutjarra kutjupangka tjana kuya palyalpayi kutjarraṯarra nyiiḻamilara ngaratjunu, waralyngarala mirrirrinytjaku. Yiitjunya ngururrpa pulampa waralyngarangi. \p \v 34-35 Yaṉangu tjuṯaku tjanampa yaḻṯururringkula Yiitjulu marrkuṉu, palumpa paapanya, “Paapa. Ngaa tjuṯangkuṉiya waralytjunkula iluntankukitjangku wiyawanangku kuliṉi. Yalatjiya kuya palyaṉi. Kuya tjanampa waṉi!, ngaparrtjingku pungkuwiyangku.” Tjuulytji tjuṯangkuya Yiitjukuṉu mantarra mantjira tjunkula puḻiyirringu, kutjungku mantjira kanyilkitjangku. \p Yaṉangu tjuṯangkuya ngarala nyanganyingka Tjuwuku mayutju tjuṯangkuya Yiitjunya panypurangangi. Yalatjiya tjana inkarra waṉingu kutjupa tjuṯangka, “Kutjupa tjuṯa tjananya paluru kanalpayi ngangkari tiṉatjarrangku. Paluru ngangkari tiṉatjarra nyinarra, ngalya tjarukatirra kanarrinytjaku. Tjinguru paluru Tjuwu tjuṯakulampa mayutju tiṉa nyinanyi, tjinguru paluru Kurayitjanya, Katutjalu yirriṯi watjara wantirriyaṉutja.” \v 36 Tjuulytji tjuṯangkuṯarraya Yiitjunya panypurangangi. Tjana wayina kuya katirra Yiitjunya yungkukitjangku katuṉu, “Ngaatja wayina kuya tjikila!” Tjana kuliṉingi, “Mayutju tiṉa tjuṯangku wayina palya kutju tjikilpayi. Ngaatja mayutju tiṉawiya waralyngaranyi paluru ngaatjanyalpi wayina kuya tjikintjaku, nganaṉa kuyakuya tjuṯangku tjikilpayi nguwanpa.” Piyukuya yalatji Yiitjunya inkarra watjaṉu, \v 37 “Tjinguru nyuntu Tjuwu tjuṯaku tjanampa mayutju tiṉa nyinarra nyuntu ngalya tjarukatirra kanarrinytjaku.” \v 38 Watiya palula pukutju wangkatjarraya tjunu Yiitjula katu. Wangka yalatjitjarra tjana tjunu, “Ngaatjanya Tjuwu tjuṯaku tjanampa mayutju tiṉa.” \p \v 39 Kuya palyalpayi kutjungku waralyngarala Yiitjunya panypurangu yalatji, “Nyuntu wiya Kurayitjanya waralyngaranyi. Tjinguru nyuntu Kurayitjanya ngangkaritjarra nyinarra, tjarukatirra kanarrimara. Nyuntu ngalinyaṯarra tjarukatirra kananmara.” \v 40 Kuya palyalpayi kutjupangku waralyngarala palunya marrkuṉu, “Wanti, panypurangkuwiyangku! Ngaatjanya mungutja waralyngaranyi. Ngula nganaṉa ngaraku kuutawutjungka Katutjalunta kuru watjaltjipingka. \v 41 Tjana tjukarurru ngalinya waralytjunkula iluntananyi, ngali kuya palyara luwu kilytjuntanu. Ngaatjanya ngururrpa waralyngaranyi, mungutja, kuya palyantjawiya. Tjana wantimara waralytjunkula iluntankuwiyangku.” \v 42 Kuya palyalpayi paluru, yalatji kutjupanya marrkura Yiitjunya watjaṉu, “Yiitju. Ngula nyuntu mayutju tiṉa nyinarra ngayunya kulira yaṉṯayaṉṯala!” \v 43 Yiitjulu palunya watjaṉu, “Wangka ngaatjanya kulila! Kuwarrili tjungu ngurra palyangka nyinamalpa.” \s1 Yiitjunya mirrirriku \p \v 44-45 Tjiṉṯu kaḻaḻangka manta tjuṯawana mungarringu. Munga ngarala ngarala mungarrtji tjirriyukuluku nguwanpa tjiṉṯurringu. Palulanguru kaliki tiṉa Tjuwuku tjaatji tiṉangka waralyngarapayi alytjuranu katunguru. \v 46 Palulanguru Yiitjulu mirrarra watjaṉu, “Paapa. Kurrunpa ngayunyaṉi mantjira yaṉṯayaṉṯala!” Yalatji watjara mirrirringu. \v 47 Tjuulytji tjuṯaku mayutjungku, Yiitjunya mirri nyakula waralyngaranytjala, paluru Katutjanya waḻkura yalatji watjaṉu, “Yilta, wati ngaatjanya tjukarurru nyinapayi, kuya palyantjawiya.” \p \v 48-49 Yiitjuku walytja tjuṯangkuya minyma tjuṯangkuṯarra, waṉma ngarala nyangangi. Minyma paluru tjana manta Kaliliyilanguru tjungu Yiitjulawana yanangi Tjarutjalumalakutu. Yaṉangu tjuṯalingkuya tjungurringu nyakukitja, wati kuya palyalpayi kutjarra, Yiitjunyaṯarra waralyngaranyingka. Yiitjunya rawa waralyngarala mirrirringanyingka, yaṉangu paluru tjana wiḻa kuyarringkula yankula waṉingu, ngurrakutu. \s1 Mirriya ngarritjunku kuḻpingka \p \v 50-52 Wati palya yini Tjutjupanya nyinangu. Tjutjupa paluru tawunu Yaramatjiyanya ngurrara nyinangu. Wati paluru Tjuwuku mayutju tjuṯangka kututja tjungurripayi tawunu Tjarutjalumala. Paluru kuliṉingi, “Mayutju tjuṯangku wiyawanangku watjaṉu Yiitjunya iluntankunytjaku.” Tjutjupa paluru Katutjaku tjukarurru nyinapayi, paluru kulilpayi, “Kuwarri Katutjalu yaṉangu tjuṯa ngulytjura yaṉṯayaṉṯalku.” Tjutjupa paluru Payilatalakutu yankula tjapiṉu, Yiitjunya mirri katirra kuḻpingka ngarritjunkunytjaku. Payilatalu yuwa wangkangu. \v 53-54 Tjiṉṯu Puratiyi ngarala maa mungarrtjirringu. Tjuwu tjuṯaya waarrkarringkula kuliṉangi, “Nganaṉa kuwarri waarrka palyara wiyalku, Tjarritiyingka waarrkawiyalpi nyinanytjaku.” Tjutjupalungarriya kuliṉingi, “Nganaṉa parrpaṯu Yiitjunya mantjira katirra ngarritjunku. Luwulampa ngaranyi, Tjarritiyingka wiyala mirri katirra ngarritjunkunytjaku.” Tjana yankula Yiitjunya mirri mantjira pulangkitingka tjutura tayimapiṉu, pulangkiti palunya mirri tjutulpayikuṉungka. Tjutura tayimapira tjana katirra ngarritjunu kuḻpingka, yirriṯi tjana tjawara wantingutja, kuḻpi wiimatjanu. Kuḻpi palula wiya mirri kutjupa yurrunpa ngarringi. \p \v 55-56 Tjutjupalungarri ngarritjunkunytjala minyma tjuṯangku nyangu. Minyma paluru tjana mungaṯu Yiitjulawana tjungu yankupayi, manta Kaliliyilanguru. Yiitjunyaya ngarritjunkunytjala nyakulaya minyma paluru tjana yanu ngurrakutu, nyiṯi paṉṯi palyantjaku, Yiitjunya nyapalkitjangku. Palulanguru tjiṉṯu Tjarritiyingkaya ngurrangka nyinangi Yiitjulakutu nyiṯi katinytjawiya. Yalatjiya ngurrangka nyinangi, Tjarritiyingka waarrkawiya nyinanytjaku Muutjalu yirriṯi watjaṉutjangka. \c 24 \s1 Yiitjunya mirringuru pakalkatiku \p \v 1 Tjuuntiyi, tayilayiti minyma paluru tjana kuḻpi palulakutu yanu, tjira paṉṯi palyatjarra. Mungaṯu ngurrangka tjana palyaṉu. Minyma yini yalatjiya yanu, Miirinya Makatalanya ngurrara, Tjuwananya, Miirinya kutjupa, Tjayimitjaku maama, minyma kutjupa tjuṯaṯarra. \v 2 Yankulaya nyangu kuḻpi alytjuralpi, puḻi palunya ruulamilara wantingutja, kuḻpi alytjuralpi ngarangi. \v 3 Kuḻpingkaya tjarrparra puṯu nyangu Yiitjunya, mirri ngarrinytjawiya. \v 4 Ngaralaya puṯu kuliṉingka, wati kutjarra mantarra tjulkuratjarrapula yutitjarringkula ngarangi. \v 5-6 Palulanguru tjana palumpa kutjarra nguḻurringkula kata yunngurringkula nyakunytjawiya ngarangi. Paluru kutjarra tjananya watjaṉu, “Ngaangka, ngurra mirrikuṉungka wiya nyurrangarri ngurrintjaku. Paluru wiya mirri ngarrinyi, paluru kanarringkula yanu.” Piyuku paluru kutjarra tjananya watjaṉu, “Kulilaya! Paluru nyurrangarrinya panyapa yurrunpa watjaṉu manta Kaliliyila yalatji, \v 7 ‘Wati kutjungkuṉi yaṉanguku katja yankula tjanala kuya tjuṯangka tjakultjunku, kutjupa tjuṯangkuṉiya watiyangka nyiiḻamilara iluntankunytjaku. Munga kutjarraṉa mirri ngarrirraṉa, kana pakalku.’” \v 8 Pina yaḻarringkulaya kuliṉu Yiitjulu yurrunpa wangka palunya watjaṉutjangka. \p \v 9-11 Palulanguru kuḻpinguruya minyma paluru tjana yankula Yiitjuku kutunguḻu lipinpalangka tjanala tjakultjunu, Yiitjuku walytja kutjupa tjuṯangkaṯarra. Palumpa kutunguḻu tjuṯangku tjakulpa palunya kulira wantingu, wiyaya kuliṉu Yiitjunya kana pakantjala. Yiitjuku kutunguḻu palunya tjuṯa yini kutjupaya yaṉangu tjuṯangku watjalpayi yalatji, “Yiitjuku waarrkana tjuṯa.” \p \v 12 Piitanya pakara tjalkaḻungu kuḻpi palulakutu nyakukitja. Paluru puparrawarri nyangu, mirrikuṉu mantarra kutju ngarrinytjala. Paluru nyakula ngaṉṯikutu yanangi, punturalpi paluru kulirinangi. \s1 Tawunu Yimayatjalakutuya yankuku \p \v 13 Tjiṉṯu Tjuuntiyi palula Yiitjuku walytja kutjarrapula tawunu Yimayatjalakutu yanangi. Tawunu paluru Tjarutjalumala yila ngarangi, tuwalpa kilamita. \v 14 Ruutuwanapula yankula yara wangkayinangi, Yiitjunya waralyngarala mirrirringutjangka. Punturalpipula kuliṉu tjakulpa yalatji, Yiitjunya kuḻpingka ngarrinytjawiyangka. \v 15 Palunyatjanu Yiitjunya tjungurringkula palula kutjarrawana yanangi. \v 16 Wiyapula Yiitjunya nuuwimilaṉu, yaṉangu kutjupakutjurapula kulirinangi. Katutjalu pulanya pina patiṉu. \p \v 17 Yiitjulu pulanya tjapiṉu yalatji, “Yara yaalytjiyaalytji nyupali wangkayinangi?” Paluru kutjarra watjilpa ngarangi, wangkanytjawiya. \v 18 Kutjungkulpi, yini Kuliyapatjalu Yiitjunya tjapiṉu yalatji, “Tjarutjalumanya ngurrara yuwankarraya ninti nyinanyi, kuwarriya wati palunya iluntanutjangka. Nyuntu kutjunu ngurrpa nyinanyi, yilta?” \v 19 Ngurrpa nguwanpangku Yiitjulu pulanya tjapiṉu, “Tjarutjalumala kuwarri yaalytjirringu?” \p Paluru kutjarra Yiitjunya watjaṉu, “Yiitjunya Natjaritjanya ngurrara Katutjakuṉu ngangkari tiṉatjarra nyinangi, paluru Katutjaku wangka watjalpayi. Palumpa Katutjanya yunypa nyinangi, yaṉangu tjuṯaṯarra. \v 20 Nganampa mayutju tjuṯangku, tuḻkuku mayutju tiṉa tjuṯangkuṯarra watjaṉu tjana palunya witintjaku. Witiraya katirra ngaratjunu mayutju tjuṯangka. Paluru tjana watjaṉu Yiitjunya watiyangka nyiiḻamilara iluntankunytjaku. Iltaya tjana palunya iluntanu. \v 21 Paluru kana nyinanyingka nganaṉatju kulilpayi yalatji, ‘Yiitju paluru mayutju tiṉalampa nyinaku, Tjuwu tjuṯaku, ngurra tjuṯawana nyinanytja tjuṯaku. Kuwarri Ruumanya ngurrara tjuṯangku nganaṉanya kanyiṉi, palurulpi nganaṉanya mayutju tiṉangku kanyilku. Kuunyi palunya tjana iluntanu, mungaṯu Purayitiyi.’” \p \v 22-23 Paluru kutjarra Yiitjunya piyuku watjaṉu, “Kuwarri aaḻi minyma tjuṯangku nganaṉanyatju tjakultjunu, kuḻpi palula tjana nyangu ilkari ngurrara kutjarra. Paluru kutjarra tjanala watjaṉu, Yiitjunyakunyu kanarringkula yanu. Yuwa, minyma paluru tjana tayilayiti yanu kuḻpikutu, puṯuya ngurriṉu, mirri palumpa. \v 24 Palulanguru nganampatju walytja maṉkurrpa tjana kuḻpi palulakutu yanu, nyakukitja. Yankulaya puṯu nyangu mirri palumpa, minyma paluru tjana puṯu nyangutja nguwanpa.” \p \v 25 Yiitjulu pulanya watjaṉu, “Nyupali tjukarurrungku kulinmara, Katutjaku wangka watjalpayi tjuṯangkuya yurrunpa watjaṉutja. Nyupali wiya wangka palunya kuliṉi. Nyupali tjukarurrungku kulinmara wangka palunya. \v 26 Katutjaku wangka watjalpayi tjuṯangkuya watjaṉu Kurayitjanya palya tjana pikantankula iluntankunytjaku. Paluru mirri ngarrirra kana pakara tjungu Katutjanyapula mayutju tiṉa kutjarra nyinaku. Yalatji palya Katutjalu kuliṉu.” \v 27 Palulanguru Yiitjulu pulanya wangka Kurayitjanyatjarra nintirinangi, Muutjalu wakara tjunutja, Katutjaku wangka watjalpayi tjuṯangkuṯarraya wakara tjunutja. \p \v 28 Palulanguruya tjungu yankula, tawunu Yimayatjala tjana yilarringkula, Yiitjunya kutju wayinta yanu. \v 29 Paluru kutjarra Yiitjunya marrkuṉu, “Ngalyarra!, mungarringanyingka, yarralaka tjungu waaḻa nyarrakutu!” Yiitjulu pulanya kulira tjungu yanu, waaḻa palula tjarrparra nyinakatingu. \v 30 Ngurra palula tiipulangkaya tjungu nyinarra Yiitjulu mangarri mantjira, Katutjala purayirringu, “Paapa, nyuntu palya nganaṉanyatju mangarri ngaatjanya yungu.” Yalatji purayirringkula paluru mangarri palunya kilytjuntankula yungu. \v 31 Palulanguru Yiitjunyapula yilta kulira yunyparringu, Katutjalu pulanya pina alytjurankunytjala. Yiitjunya arrkayirringu. Puṯupula parra nyangangi. \v 32 Watjaṉunkupula, “Paluru ngalinya Katutjaku wangka ruutungka nintintjala, kulirali ngali yunyparringangi.” \v 33 Palulangurupula yunypalingku pakara mungangka Tjarutjalumalakutu piyuku yanu, walytja kutjupa tjuṯa tjananya tjakultjunkukitja. Tjarutjalumala tjarrparra paluru kutjarra yankula waaḻangka tjananya nyangu, Yiitjuku walytja tjuṯaya tjungu nyinanyingka, palumpa kutunguḻu lipinpalaṯarra. \v 34 Paluru tjana, palunya kutjarra tjakultjunu, “Mayutju Yiitjunya yilta kana nyinanyi, Piitalu yuti nyangu palunya.” \v 35 Palulanguru paluru kutjarrangku tjananya tjakultjunu, “Yiitjulu ngalinya ruutuwana nintirinangi. Palulanguru tawunu Yimayatjala, mangarri paluru kilytjuntananyingka, yiltalpilitju kuliṉu, mirringuru pakaṉutja.” \s1 Walytja tjuṯangka tjanala Yiitjunya yutitjarriku \p \v 36 Paluru kutjarrangku tjananya tjakultjunanyingka, Yiitjunya ngururrpa yutitjarringkula ngarangu. Ngarala tjananya watjaṉu, “Kuutayi.” \v 37 Kurrunpakutjuraya palumpa nyakula tjana nguḻunguḻurringu. \p \v 38 Yiitjulu tjananya watjaṉu, “Nguḻurrinytjawiyaya nyinama!, ngayuluṉa ilta kana ngaranyi, kurrunpa nguwanpa wiya.” \v 39-40 Paluru tjananya piyuku watjaṉu, “Kurrunpakutjura nyurrangarri wiyawanangku nyanganyi. Ngayuluṉa ngaatja ngaranyi, ilta. Nyawaṉiya!, mara, tjinaṯarra. Pampuraṉiya nyawa! Pangkiṉiya pampula! Kurrun nguwanpa wiyaṉa, ngayuluṉa ngaatja ngaranyi.” \v 41 Yiitjunyaya tjana kulira yunyparringkula kutu kuliṉingi, “Tjinguru ngaatjanya yilta Yiitjunya, tjinguru kurrunpa ngaranyi.” Yiitjulu tjananya tjapiṉu, “Tjingurunyurra mangarri, kuka kanyiṉi?” \v 42 Piitji yuṉmiraya yungu. \v 43 Piitji palula tjana mirangka paluru ngalkuṉu. \p \v 44 Yiitjulu tjananya piyuku watjaṉu, “Purayitiyi, mungaṯu ngayulu mirrirringkula munga kutjarra ngarrirra kanarringu. Yalatji mirrirringkula kanarrinytjaku, Muutjalu, Tapitalu piipangka tjunu, Katutjaku wangka watjalpayi tjuṯangkuṯarra. Wangka paluru yiltarringu. Irriṯi ngayulu nyurrangarrinya watjaṉu wangka palunya yiltarrinytjaku.” \p \v 45 Palulanguru Yiitjulu tjananya nintiṉu, Katutjaku wangka tjukarurrungkuya kulintjaku. \v 46 Yalatji tjananya watjaṉu Yiitjulu waaḻa palula, “Katutjaku wangka watjalpayi tjuṯangku palumpa wangka irriṯi wakaṉu, ngayunya Kurayitjanya, tjana pikantankula iluntankunytjaku. Tjana watjaṉu ngayulu mirri munga kutjarra ngarrirra kanarrinytjaku. \v 47 Paluru tjana wakaṉu wangka kutjupa. Alatji ngarrinyi, ‘Yiitju Kurayitjaku walytja tjuṯangku nyurrangarri palumpa wangka tjakultjurinkunytjaku yaṉangu tjuṯawana, manta kutjupa tjuṯawanaṯarra. Tjarutjalumalawanawarri tjananya tjakultjurinama! Tjana kulira kuya palyalwiyangku wantinytjala, Katutjalu tjanampa kuya waṉiku.’” \v 48 Yiitjulu tjananya watjaṉu yalatji, “Ngayuluṉa mirringuru kana pakara ngaranyingka, nyurrangarri ngayunya nyangutjangku yaṉangu tjuṯangka tjakultjurra! \v 49 Katutjaku ngurrakutu ngayulu maa yankula ngayulu nyurrangarrilakutu Katutjaku kurrunpa ngalya wantirriyalku, nyurrangarrila tjarrpanytjaku, nguḻuwiyalpinyurra nyinanytjaku. Paapa Katutjalu yurrunpa watjaṉu ngayunya, kurrunpa palunya wantirriyantjaku. Kutuya tawunu ngaangka nyinarra paṯanma!, Katutjaku kurrunpangku nyurrangarrila tjarrparra rapantjaku.” \s1 Ilkarikutu kaḻpaku \p \v 50 Palulanguru Yiitjulu tjananya palumpa walytja tjuṯa katingu tawunu Piitjaniyilakutu. Katirra tjananya tjungura ngaratjunu. Mara katurringkula Katutjala tjanampa tjapiṉu, yaṉṯayaṉṯantjaku tjananya. \v 51 Yalatji tjanampa tjapira paluru ilkarikutu kaḻpangu. \v 52 Yiitjunya ilkarikutu kaḻpanytjala paluru tjana pupakatirra palunya waḻkuṉingi. Alatji waḻkura tjana Tjarutjalumalakutu yunypa yanu. \v 53 Tjuwuku tjaatji tiṉangka tjana kutu tjungurringangi Katutjanya waḻkulkitja.